Luthera. O oficio de luthier.

Lutera, Luthera ou Laudera pode definirse como a arte de facer instrumentos

musicais de corda, vento ou de percusin.
O termo refrese a unha actividade artesanal a travs da cal prodcense
instrumentos nicos, de son diferenciado e tamn se aplica ao almacn ou
comercio do luthier.
O Luthier o artesn que fabrica, vende ou repara instrumentos musicais de
cordo ou instrumentos de msica en xeral.
Ambas palabras, luthier e luthera proveen da raz luth (lad), un instrumento de
corda pulsada comn na poca medieval e por iso, en orixe, chambase luthier s
ao artesn de instrumentos de corda.
unha ciencia ampla que abarca mltiples disciplinas relacionadas coa msica
como a historia da msica ou a organoloxa e coa artesana e o traballo de
diferentes materiais, desde a madeira a todo tipo de metais.
Na Idade Media o artesn que construa instrumentos musicais coecaselle
como Facedor de instrumentos, profesin que se consideraba unida s de
tanxedor de instrumentos e mestre de danza.
No sculo XVI en Espaa, ao principio coecanse como violeiros e
guitarreiros, anda que posteriormente tamn como luteiros por asociacin ao
luth ou lad, que era o instrumento mis popular.
A comezos do sculo XVII, entre 1614 e 1620, o alemn Michael Praetorius (15711621), cuxo verdadeiro apelido era Schulz, Schultz Schultze, publica Syntagma
Musicum, tratado sobre msica e instrumentos musicais en tres volumes, con
excelentes referencias da msica no perodo grego.
Tamn neste sculo, Marin Mersenne, monxe e terico musical francs, escribe
os tratados Questions harmonique (Temas harmnicos); Harmonie universelle
(Harmona universal); Da Nature deas sons (Da Natureza dos sons).

Os luthieres mis coecidos da historia son os pertencentes a tres familias

italianas que traballaron na cidade italiana de Cremona entre os sculos XVI XVIII, fabricando sobre todo instrumentos de corda fregada. Son as familias Amati,
Stradivarius e Guarnerius.

Os Amati foron unha familia de fabricantes de violns

italiana orixinaria de Cremona (do mesmo xeito que
outras familias fabricantes de violns, como os Stradivari ou
os Guarneri ), que estivo vixente entre os sculos XVI e
XVII.
Andrea Amatti (1520?1578) estableceu a forma do violn
moderno. Os seus dous fillos, Antonio (1550?1638) e
Girolamo (1561?1630), traballaron xuntos e foron
coecidos como os irmns Amati.
O fillo de Girolamo, Nicol Amati (1596?1684), quen seguiu o traballo dos seus
antepasados en Cremona, considerado como o mis eminente luthier da
familia. Entre os seus mis famosos discpulos atpanse Giuseppe Guarneri e
Antonio Stradivari, sendo Girolamo Amati substitudo polo seu fillo Nicol Amati
(1649?-1740).

Antonio Stradivari (Aonius Stradivarius,

tamn coecido como Antoni Strad de Cremona)
naceu en Cremona, Italia, en 1644 e morreu tamn en
Cremona en 1737. Foi o mis prominente luthier
italiano. A forma latina do seu apelido, "Stradivarius",
algunhas veces truncada como "Strad", utilzase para
referirse aos seus instrumentos. Os seus instrumentos
recocense pola inscripcin en latn: Antonius
Stradivarius (Antonius Stradivarius, Cremona, feito
no ano...). Considrase en xeral que os seus mellores
violns foron construdos entre 1683 e 1715, superando en calidade aos
construdos entre 1725 e 1730. Logo de 1730, moitos violns foron asinados Sotto

a Desciplina d'Antonio Stradivari F. in Cremona [ano], e foron probablemente

feitos polos seus fillos, Omobono e Francesco. Ademais de violns, Stradivarius
construu arpas, guitarras, violas e violoncellos, mis de 1.100 instrumentos en
total, segundo estimacins recentes, dos cales, preto de 650 consrvanse a data
de hoxe e cada un est valorado en millns de euros. Os mis valiosos son os
chamados Stradivarius Palatinos.
Os Stradivarius Palatinos, custodiados no Palacio Real de Madrid e pertencentes
coleccin da Capela Real, son un conxunto de cinco instrumentos de corda
fabricados por Antonio Stradivari. O quinteto est datado en 1696. O rei Felipe V,
durante unha visita a Cremona en 1702, encargou os instrumentos, sendo estes
finalmente adquiridos en 1775, por Carlos III ou Carlos IV. A coleccin est
composta polo chamado Cuarteto Real, Palatino ou Coral, uns instrumentos
decorados, e formado por dous violns, un violoncello e unha viola, mis outro
violoncello non decorado. Propiedade do Patrimonio Nacional, con eles sguense
ofrecendo concertos de msica de cmara. A coleccin, o conxunto mis valioso
de instrumentos antigos conservados en Madrid, exhbese na Sala de Msica da
Real Biblioteca do Palacio.
O 13 de abril de 2012 rompeuse o mastro, unha peza non orixinal, do violoncello
que forma parte do Cuarteto Real mentres estaba sendo manipulado durante
unha sesin fotogrfica. Foi restaurado polo luthier Carlos Arcieri. Cada un destes
instrumentos podera alcanzar un valor duns trinta millns de euros en caso de
venderse.

Giuseppe Guarneri

ou Joseph

Guarnerius (Cremona, 21 de agosto de 1698 Cremona, 17 de outubro de 1744) foi un luthier

italiano, tamn coecido como Guarneri do
Ges por asinar os seus instrumentos no
interior da caixa de resonancia coas palabras Nomea sacra, IHS (o monograma de
Cristo) e unha cruz romana. Os seus instrumentos teen un prestixio e valor
comparables aos de Antonio Stradivari. Os seus violns, en comparacin cos de
Stradivari, teen un son menos espontneo pero mis potente e profundo.

Niccol Paganini (finais do S. XVIII e principios de XIX), o violinista mis famoso da

historia, usou moitos violns de diversos autores pero o seu mis famoso e
querido instrumento foi un Guarneri do Ges alcumado "o cannone" (pola sa
potencia) e revalorizou o traballo dun luthier ter ata entn como secundario. Este
violn consrvase actualmente no Museo Municipal de Gnova, cidade que na
sa testamento Paganini dooullo.
Entre outros moitos luthieres importantes na historia da msica podemos
destacar a:

Nicolas Chdeville (20 de febreiro de 1705 ? 6 de

agosto de 1782) foi un compositor francs, intrprete e
fabricante de musette. (un instrumento similar gaita
comunmente usada na msica francesa barroca).

Jos Contreras foi un famoso luthier espaol. Naceu en Granada cara

1710. Coecaselle como "o granadino". considerado por moitos como o
Stradivarius espaol. Trasladouse a Madrid cara a 1737, onde traballara como
restaurador da Casa Real.

Bartolomeo Cristofori dei Francesco

(Padua, 4 de maio de 1655 - 27 de xaneiro de 1731) foi un
construtor de instrumentos musicais italiano, recoecido
xeralmente por ser o inventor do piano.

Gasparo dei Bertolotti, coecido como Gasparo d

Sal (Sal, 20 de maio de 1542 ? Brescia, 14 de abril de

1609), foi un dos primeiros luthiers e instrumentistas
expertos en contrabaixo, de quen existe un moi detallado
rexistro histrico (preto de 100 documentos e
aproximadamente 80 instrumentos orixinais.

Giovanni Battista Guadagnini (JB Guadagnini; Guadagnini

Giambattista; 23 de xuo de 1711 - 18 de setembro de 1786) foi un luthier
veneciano, considerado un dos mellores artesns de instrumentos de cordo da
historia. Os seus violns son denominados a mido os "Stradivarius dos pobres"
en referencia aos violns de Antonio Stradivari, xeralmente considerado o maior
fabricante de violns de todos os tempos.

Hoxe en da existen fabricantes de todo tipo de instrumentos e de todo tipo de

calidades. Os instrumentos mellores e mis apreciados polos msicos
profesionais son sempre aqueles fabricados artesanalmente cuxo son presenta un
timbre nico caracterstico combinado cunhas excelentes propiedades acsticas.

CUESTINS:

1. Que un luthier?
2. De onde procede o termo luthier? A que tipo de fabricantes aplicbaselle
orixinalmente?
3. Que coecementos e aptitudes crees que hai que posur para ser un bo
luthier?
4. Como se coeca aos luthiers en Espaa a principios do sculo XVI?
5. Quen foi Michael Praetorius?
6. Que importancia tivo a cidade de Cremona na historia da luthera?
7. Cales son os instrumentos de corda fregada mis valiosos do mundo?
8. Que o Cuarteto Real?
9. Que feito fixo que os instrumentos de Giuseppe Guarneri alcanzasen en fama
aos de Amati ou Stradivari