Está en la página 1de 73

Mathematics

>rUbmnedrIevnGnuKmn_gay
GnuKmn_
edrIev

!> y k
@> y x
#> y 1x
$> y x
%> y e
^> y a
&> y ln x
*> y sin x
(> y cos x
!0> y tan x
!!> y cot x
!@> y arcsin x
!#> y arccos x
!$> y arctan x
n

y' 0
y' n x n 1

1
x2
1
y'
2 x

y'

y' e x

y' a x ln a

Prepared by Lim Phalkun

y'

1
x

y cos x
y' sin x
1
1 tan 2 x
2
cos x
1
y' 2 (1 cot 2 x )
sin x
1
y'
1 x2
1
y'
1 x2
1
y'
1 x2
y'

-1-

Mathematics

II

>rUbmnRKwHnedrIevnGnuKmn_
GnuKmn_
edrIev
!> y u
@> y u
#> y u.v
$> y uv
%> y ln u
^> y sin u
&> y cos u
*> y e
(> y tan u
!0> y arcsin u
!!> y arccos u
!@> y arctan u
!#> y u
!$> y a
!%> y f (x)
!^> y f (x).dx
n

Prepared by Lim Phalkun

y' n.u '.u n 1


y'

u'
2 u

y' u ' v v' u

u ' v v' u
v2
u'
y'
u

y'

y' u '.cos u
y' u ' sin u

y' u '.e u
y' u ' (1 tan 2 u )
y'
y'

u'
1 u2
u'

1 u2
u'
y'
1 u2
u'

y' u V v' ln u v
u

y' a u ln a

y' ' ( x ) f ' ( x )


y' f ( x )

-2-

Mathematics

II

-GaMgetRkalminkMnt;

rUbmnGaMgetRkalsMxan;
1> k.dx k.x c
2> x .dx n 1 1.x c
3> dxx ln x c
4> dxx 1x c
5> dxx 2 x c
6> sin x.dx cos x c
7> cos x.dx sin x c
8> cosdx x tan x c
9> sindx x cot x c
10> tan x.dx ln cos x c
11> cot x.dx ln sin x c
12> e .dx e c
13> a .dx lna a c
14> sin ax.dx 1a .cos ax c
15> cos ax.dx 1a .sin ax c
16> e .dx 1a .e c
17> axdx b 1a .ln ax b c
n 1

ax

ax

Prepared by Lim Phalkun

-3-

Mathematics

18> x dx a 21a .ln xx aa c


19> a dx x 21a .ln aa xx c
20> x dx a 1a .arctan( xa ) c
21> x dx a ln x x a c
22> x dx a ln x x a c
23> a dx x arcsin( xa ) c
rUbmnRKwHnGaMgetRkalminkMnt;
1> PP'((xx)).dx ln P(x) c
2> PP' ((xx)).dx P(1x) c
3> PP' ((xx)) .dx 2 P(x) c
4> e .P' (x).dx e c
5> P (x).P' (x).dx Pn (1x) c
rUbmnGaMgetRkaledayEpk U.dV U.V V.dU
rUbmnGaMgetRkalbrGefr
-ebIeKman I f [(x)].' (x).dx tag u (x) naM[ du ' (x).dx
eK)an I f u .du .
-ebIeKman I f (x).dx tag x (t) naM[ dx ' (t).dt
eK)an I f [(t)].' (t).dt .
2

P(x)

P(x)

n 1

Prepared by Lim Phalkun

-4-

Mathematics

rUbmnGaMgetRkalepSg
1> u .du n 1 1.u c
2> duu ln u c
3> duu 2 u c
4> e .du e c
5> sin u.du cos u c
6> cos u.du sin u c
7> a .du lna a c
n 1

III

-GaMgetRkalkMnt;

1-rUbmnLibnic-jtun
GaMgetRkalkMnt;BI a eTA b nGnuKmn_ y f x Capldk Fb Fa .
Edl Fx CaRBImITIvn f x . eKkMnt;sresr
b

f x . dx

F x

b
a

F b

F a

2-lkNGaMgetRkalkMnt;
k> f x .dx 0
x> f x .dx f x .dx
K> k.f x .dx k. f x .dx
X> f x gx .dx f x .dx gx .dx
a

Prepared by Lim Phalkun

-5-

Mathematics

g> f x gx .dx f x .dx gx .dx


c> f x .dx f z.dz f t .dt
3-rUbmnbrGefr
-sntfaeKman I f x .dx 1
ebIeKtag x t naMeGay dx ' t .dt ehIycMeBaH x a, b
enaH t t , t .
dUcenH I f x .dx f t .' t .dt
-sntfaeKman I f x .' x .dx 2
ebIeKtag u x naMeGay du ' x .dx
cMeBaH x a, b enaH u a , b
b

t2

t1

eK)an I f x .' x .dx f u .du


4-rUbmnKNnaGaMgetRkaledayEpk
u .dv u .v v.du
b

5-KNnaRkLap
k> RkLapxNedayExSekagtagGnuKmn_ nig GkSGab;sIus
RkLapxNedayExSekag C : y f x CamYyGkSGab;sIus x' ox nig
bnat; x a nig x b kMnt;eday
Prepared by Lim Phalkun

-6-

Mathematics

S f ( x ).dx F( x )a F(b) F(a )


b

x> RkLapxNedayExSekagBIr
RkLapxNedayExSekag C : y f x nig C : y gx
elIcenaH a, b EdlRKb; x a, b: f x gx
kMnt;eday
1

S f x gx .dx
a

6-KNnamaDsUlIdbrivtn_
k> maDsUlItbrivtn_kMnt;)anBIrrgVilRkLapxNeday
ExSekag c : y f (x) CMuvijGkSGab;sIuskgcenaH a, b kMnt;eday
V f ( x ) .dx .
x> maDsUlItbrivtn_kMnt;)anBIrrgVilRkLapxNedayExSekagBIr
c : y f ( x ) nig c : y g( x ) CMuvijGkSGab;sIuskgcenaH a, bkMnt;eday
V f ( x ) g ( x ).dx Edl f ( x ) g( x ) , x a , b .

Prepared by Lim Phalkun

-7-

Mathematics

sBaaNnGnuKmn_eRcInGefr
eKniyayfaTMhMGefr Z CaGnuKmn_nBIrGefr x , y RbsinebIcMeBaHRKb;
sMNMuntm ( x, y ) nEdnkMnt;Edl[ vaRtUvtmkMnt;EtmYyKt;cMeBaH Z .
Gefr x , y ehAfaGefr Independents .
eKkMnt;sresr Z f ( x, y) .
]TahrN_ ! cUrbBaak;maD V nekanmYyCaGnuKmn_nCenRt x nigkaMfas
)at y .
eyIgdwgfamaDrbs;ekanEdlmankMBs; h nigkaMfas)at y kMnt;eday
1
V . y h Et h x y
3
dUcenH V f ( x, y) 13 y x y CaGnuKmn_manBIrGefr .
ebIeK[ x 10cm , y 8cm enaHeK)an
1
V f (10 , 8) 8 10 8 128 cm .
3
]TahrN_@ RbelBIEb:tEkgEdlmanvimaRt x , y , z RtUvmanGgt;RTUgFM
kMnt;eday d f ( x, y, z) x y z CaGnuKmn_manbIGefr .
ebI x 2 , y 3 , z 6 enaH d f (2,3,6) 4 9 36 7 .
1-

Prepared by Lim Phalkun

-8-

Mathematics

EdnkMnt;EdlmannGnuKmn_
EdnkMnt;nGnuKmn_ Z f ( x, y) CasMNMuncMnuc M ( x, y) nbg; XOY
EdleFIV[GnuKmn_GackMnt;)an manny .

2-

Z f ( x, y )

]TahrN_ cUrrkEdnkMnt;EdlmannGnuKmn_

GnKmn_GackMnt;)anRbsinebI 4 x y 0 b x
CasMNMucMnucxagkgrgVg;pit 0 kaM R 2 .
2

Prepared by Lim Phalkun

1
4 x2 y2

y2 4

-9-

Mathematics

lIj nig pnnIv:Urbs;GnuKmn_


niymny eKehA lIjnnIv:UnGnuKmn_ Z f ( x, y) KWCaRkab f ( x, y) C
nbg; XOY .
]TahrN_ cUrsg; lIjnnIv:UnGnuKmn_ z x y ?
niymny eKehApnnIv:Urbs;GnuKmn_bIGefr U f ( x, y, z) KWCap
kMnt;edaysmIkar f ( x, y, z) C .
]TahrN_ cUrsg; lIjnnIv:UnGnuKmn_ U 2 x 2 y z 4 ?
3-

edrIevedayEpknGnuKmn_eRcInGefr
]bmafaeKmanGnuKmn_manBIrGefrmYykMnt;Cab;kgEdn D eday

4-

Z f ( x , y, z )

-ebI y minERbRbYlenaH Z kayCaGnuKmn_manmYyGefr x .


-ebI x minERbRbYlenaH Z kayCaGnuKmn_manmYyGefr y .
k> niymny
cMeBaH y minERbRbYlenaH Z kayCaGnuKmn_manmYyGefr x ehIyebI Z man
edrIeveFobnwg x enaHedrIevenHeKehAfaedrIevedayEpkrbs;GnuKmn_
Z f ( x , y) .
eFobnwg x EdleKkMnt;sresr
Z
f ( x x , y) f ( x , y)
lim
x
x x 0
f ( x , y y ) f ( x , y )
Z
Z' y f ' y x , y
lim
y
y y0
Z' x f ' x x , y

dUcKaEdreKman

Prepared by Lim Phalkun

- 10 -

Mathematics

]TahrN_ ! eK[GnuKmn_ Z f ( x, y) 2 x 3x y 5xy


cUrKNnaedrIevedayEpknGnuKmn_enH ?
eK)an Z ' Zx 6 x 6 xy 5 y
nig Z ' Zy 3x 10 xy 21y .
]TahrN_@ KNnaedrIevedayEpknGnuKmn_
3

7 y3

Z f ( x , y, z) x 3 y 3 z 3 3xyz

eK)an Z' 3x 3yz , Z' 3y 3xz , Z' 3z 3xyz .


]TahrN_# eKmanGnuKmn_ Z f (x, y) ln(x y )
cUrKNnaedrIevedayEpknGnuKmn_enH ?
eK)an Z' (xx yy )' x 2xy , Z' (xx yy )' x 2yy .
]TahrN_$ KNnaedrIevedayEpknGnuKmn_ Z f (x, y) e
eK)an Z' (x y )'e 3x e , Z' (x y )'e 3y e .
]TahrN_% KNnaedrIevtamEpknGnuKmn_
Z f ( x , y, z ) x y z x y z
, x 0, y 0, z 0 .
eK)an Z' y x z ln z x y z (1 ln x)
2

x 3 y3

x 3 y3

x 3 y3

x 3 y3

x 3 y3

y 1

Z' y x y ln x zy z 1 x x y y z z (1 ln y)
Z' z y z ln y xz x 1 x x y y z z (1 ln z)

DIepr:g;EslnGnuKmn_mYy
k> ]bmafaeKmanGnuKmn_ Z f (x, y) , x, y D manedrIevTImYy .
DIepr:g;EslsrubRtg;cMnuc (x, y) kMnt;eday
Z
Z
dZ .dx .dy .
x
y
5-

Prepared by Lim Phalkun

- 11 -

Mathematics

]TahrN_ rkDIepr:g;EslsrubnGnuKmn_ z x 4xy 3y


eK)an dZ (2x 4y).dx (4x 6y).dy .
x> ]bmafaeKmanGnuKmn_ Z f (x, y, z) , x, y, z D manedrIevTImYy .
DIepr:g;EslsrubRtg;cMnuc (x, y, z) kMnt;eday
2

dZ

Z
Z
Z
.dx
.dy .dz
x
y
z

]TahrN_ rkDIepr:g;EslsrubnGnuKmn_
Z f ( x , y, z) ln(2 x 2 5 y 2 4z 2 )
4x
10 y
8z

dZ 2
.
dx
.
dy
dz
2 x 5 y 2 4z 2
2 x 2 5 y 2 4z 2
2 x 2 5 y 2 4z 2

eK)an
6-edrIevedayEpklMdab;TIBIr
edrIevedayEpklMdab;BIrrbs;GnuKmn_ Z f x, y KWCaedrIev
edayEpkrbs;edrIevedayEpklMdab;mYy.
eKtagedrIevlMdab;TIBIreday
!> f ' ' x, y x Zx xZ
@> f ' ' x, y y Zy yZ

#> f ' ' x, y y Zx y.Zx
$> f ' ' x, y x Zy x.Zy

]TahrN_ eK[GnuKmn_ Z f (x, y) x y 2x y 5xy
cUrKNna f ' ' , f '' , f ' ' nig f ' ' ?
2

xx

yy

xy

yx

xx

yy

Prepared by Lim Phalkun

xy

yx

- 12 -

Mathematics

brmakmnGnuKmn_eRcInGefr
k> niymny
]bmafaeKmanGnuKmn_ Z f (x, y)
-eKfaGnKmn_manGtibrimaRtg;cMnuc M(x , y ) luHRtaEtRKb;cMnuc Mx, y
kgvNsIuNancMnuc M eK)an f x y f x, y .
- eKfaGnKmn_manGtibrimaRtg;cMnuc M(x , y ) luHRtaEtRKb;cMnuc Mx, y
kgvNsIuNancMnuc M eK)an f x y f x, y.
x>rebobkMnt;brmanGnuKmnmanBIrefr
]bmafaeKmanGnuKmn Z f x, yEdlmanedrIev.
edIm,IkMNt;rkbrimanGnuKmneKRtUv
1-KNnaedrIevedayEpkKW f ' x, y, f ' x, y
2-edaHRsayRbBnsmIkar ff '' xx,, yy 00

]bmafaRbBnmanKUcemIy x , y
3-KNnabrimaN a f ' ' x, y , b f ' ' x, y , c f ' ' x, y
4-KNnabrimaN ac b
ebI 0 , a 0 enaHGnuKmn_ Z f (x , y ) manGb,brma .
ebI 0 , a 0 enaHGnuKmn_ Z f (x , y ) manGtibrma .
ebI 0 enaHGnuKmn_ Z f (x , y ) Kanbrma .
ebI 0 minGacsnidan)an .
7-

0,

0,

xx

xy

yy

Prepared by Lim Phalkun

- 13 -

Mathematics

]TahrN eKeGayGnuKmn Z f x, y 2x 5y 2xy 6x 6y 34


rkbrimanGnuKmnenH.
-KNnaedrIev Z' 4x 2y 6 and Z' 10y 2x 6
-edaHRsayRbBn 104xy22yx6600

bnab;BIedaHRsayRbBnmanKUcemIy x 2 , y 1
-KNnabrimaN ac b
edayeKman a Z' ' 4 , b Z' ' 2 , C Z' ' 10
eK)an 40 4 36 0 naM[GnuKmn_manGb,rmaRtg; M 2 ,1
tmGb,brmaenaHKW Z f (2 ,1) 25 .
8-edrIevnGnuKmn_kMb:UehS
k> krNIGefreFobEtmYy
RbsinebI Z f ( x, y) CaGnuKmn_nGefr x , y Edl x (t ) , y (t )
edrIevnGnuKmn_GacKNnatamrUbmn
dZ Z dx Z dy
.

.
.
dt x dt y dt
]TahrN_ KNna dZdt RbsinebI Z e Edl x cos t , y t
x> krNIGefreFobeRcIn
RbsinebI Z f ( x, y) CaGnuKmn_nGefr x , y Edl
2

xx

xy

yy

min

3 x2 y

x (u , v) , y (u , v)

edrIevnGnuKmn_eFobnig u nig v GacKNnatamrUbmn


Z Z x Z y
Z Z x Z y
ni
g

.
.

.
.
v x v y v
u x u y u
Prepared by Lim Phalkun

- 14 -

Mathematics

]TahrN_! > cUrKNna Zu nig Zv ebI Z sin x sin y


Edl x cos u sin v , y sin u cos v .
]TahrN_@> cUrbgajfaGnuKmn_ Z ( x y ) epgpat;smIkar
Z
Z
y
x
0 .
x
y
9-edrIevkgTisEdl[ nig Rkadg;nGnuKmn_mYy
k> edrIevnGnuKmn_mYykgTisEdl[
edrIevnGnuKmn_ Z f ( x, y) kgTisEdl[ l PP kMnt;eday
Z
f ( P ) f ( P)
Edl f ( P ) , f ( P) CatmnGnuKmn_enARtg;
lim
l
PP
cMnuc P nig P .
RbsinebI Z CaGnuKmn_mYymanDIepr:g;Esl enaHeK)anrUbmn
Z Z
Z

cos
sin Edl CamMurvagviucTr l nigGkS OX .
l x
y
2

P1 P 0

P1 ( x1 , y1 )

P ( x, y )

]TahrN_ cUrKNnaedrIevnGnuKmn_ Z 2 x 3 y kgTismYykMnt;


CamYyGkS OX nigmMu 120 Rtg;cMnuc P(1 , 0 ) .
2

Prepared by Lim Phalkun

- 15 -

Mathematics

x> Rkadg;nGnuKmn_mYy
eKehA Rkadg;nGnuKmn_mYy Z f ( x, y) KWCaviucTrEdlcMenalTaMgLay
elIGkSnkUGredaenCaedrIevedayEpkRtUvKarbs;GnuKmn_Edl[ .
eKkMnt;sresr grad Z Zx . i Zy . j .
edrIevnGnuKmn_kgTisviucTr l RtUvPab;eTAnigRkadg;nGnuKmn_enH
tamrUbmn Zl proj drad Z mannyfakgTisedAEdl[ KWvaesInwg
cMenalEkgnRkadg;elITisedAnedrIev .
]TahrN_ cUrKNna nig sg;Rkadg;nGnuKmn_ Z x y Rtg;cMnuc P(1,1) .
10-GaMgetRkalnDIepr:g;Eslsrub
k> lkxNnDIepr:g;Eslsrub
kenSam P( x, y).dx Q( x, y).dy CaDIepr:g;EslsrubnGnuKmn_kMnt;eday
U f ( x, y ) Edl P( x, y ) , Q( x, y ) CaGnuKmn_Cab;kgEdnkMnt;rYm D
luHRtaEt nigRKan;EtvabMeBjlkxN Q( xx, y) P(xy, y) .
]TahrN_ cUrbgajfakenSam ( x 4 xy )dx (6 x y 5 y )dy
CaDIepr:g;EslsrubnGnuKmn_mYy rYckMnt;rkGnuKmn_enaH .
x> krNIGnuKmn_manbIGefr
kenSam P( x, y, z)dx Q( x, y, z)dy R( x, y, z).dz CaDIepr:g;srubn
GnuKmn_ U f ( x, y, z) luHRtaEtvabMeBjlkxN
Q P R Q P Q
,
,

.
x y y z z x
]TahrN_ bgajfakenSam (3x 3 y 1)dx ( z 3x)dy (2 yz 1)dz
CaDIepr:g;EslsrubnGnuKmn_mYy rYckMnt;rkGnuKmn_enaH .

Prepared by Lim Phalkun

- 16 -

Mathematics

GaMgetRkaltamExSekagnDIepr:g;Eslsrub
rUbmnjtun-Libnic
ebIkenSam P( x, y).dx Q( x, y).dy CaDIepr:g;Eslsrub
nGnuKmn_kMnt;eday U f ( x, y) Edl P( x, y) , Q( x, y) CaGnuKmn_Cab;elI
ExSekag ( L) BIcMnuc M ( x , y ) eTAcMnuc M ( x , y ) enaHeK)an
11-

( x2 , y 2 )

P( x, y ).dx Q( x, y ).dy P( x, y ).dx Q( x, y ).dy

(L)

( x1 , y1 )

U ( x2 , y 2 ) U ( x1 , y1 )

]TahrN_ KNnaGaMgetRkaltamExSekagxageRkam
I ( x 4 xy )dx (6 x y 5 y ).dy Edl M (2,1) , N (3 ,0 ) .
12-edrIevnGnuKmn_GaMBIsIut
k> krNIGefrEtmYy
RbsinebIsmIkar f ( x, y) 0 EdlGnuKmn_ f ( x, y) CaGnuKmn_man
DIepr:g;EsleFobnwg x , y .eKkMnt; y CaGnuKmn_n x . dUcenHedrIevn
GnuKmn_enH [eRkamTRmg;GaMBIsIut CamYynwglkxN f ' ( x, y) 0
f ' ( x, y )

.
tamrUbmn dy
dx
f ' ( x, y )
4

( MN )

]TahrN_ cUrKNna
ebI ( x y ) 3( x y ) 1 0 .
x> krNIGefreRcIn
dUcKaEd ebIsmIkar F ( x, y, z) 0 EdlGnuKmn_ F ( x, y, z) CaGnuKmn_man
DIepr:g;EsleFobnwg x , y, z .eKkMnt; z CaGnuKmn_n x, y .
dUcenHedrIevnGnuKmn_enH [eRkamTRmg;GaMBIsIut CamYynwglkxN
f ' ( x, y, z ) 0 tamrUbmmnxageRkam
dy d 2 y
,
dx dx 2

Prepared by Lim Phalkun

- 17 -

Mathematics
F ' ( x, y , z )
F ' ( x, y, z ) Z
z
x
y
,
x
y
F ' y ( x, y , z )
F ' z ( x, y , z )

ma:geTotedIm,IrkDIepr:g;EslnGnuKmn_ z BIsmIkar F ( x, y, z) 0
eKRtUvrktamrUbmn Fx .dx Fy .dy Fz .dz 0 .
]TahrN_ KNna xz , yz Edl x 2 y 3z yz y 0 .
13-bg;b:H nwg nrm:al;eTAnwgpmYy
k> smIkarnbg;b:H nwg nrm:al;kgkrNIEdlpeGaytamsmIkarGiucBIsIut
RbsinebIsmIkarnpkgkUGredaenctuekaNEkg[eRkamTMrg; Z f ( x, y)
Edl f ( x, y) CaGnuKmn_manDIepr:g;Esl .
-smIkarbg;b:HRtg;cMnuc M ( x , y , z ) np Z f ( x, y) kMnt;eday
Z z f ' ( x , y )( X x ) f ' ( x , y )(Y y ) .
-smIkarnrm:al;Rtg;cMnuc M ( x , y , z ) np Z f ( x, y) kMnt;eday
X x
Yy
Zz

.
1
f ' (x , y ) f ' (x , y )
2

]TahrN_ cUrbegItbg;b:H nig nrm:al;np


Rtg; M (2,1 , 1)
x> smIkarnbg;b:H nwg EkgkgkrNIEdlpeGaytamsmIkarGaMBIsIut
RbsinebIsmIkarnpkgkUGredaenctuekaNEkg[eRkamTMrg; F ( x, y, z) 0
nig F ( x , y , z ) 0 .
smIkarbg;b: nig nrma:l;kMnt;erogKaeday
x2
z y2
2

F ' x ( x0 , y0 , z 0 )( X x0 ) F ' y ( x0 , y0 , z 0 )(Y y0 ) F ' z ( x0 , y0 , z 0 )( Z z 0 ) 0


X x0
Y y0
Z z0

F ' x ( x0 , y 0 , z 0 ) F ' y ( x 0 , y 0 , z 0 ) F ' Z ( x 0 , y 0 , z 0 )

Prepared by Lim Phalkun

- 18 -

Mathematics

lMhat;Gnuvtn_
!> cUrkMnt; nig tagEdnkMnt;nGnuKmn_xageRkam
x> Z
k> Z 1 x y
X> Z
K> Z 1 x y z
2

4 x2 y2
1

4 x y2 z2
2

g> Z 1 ax by cz , a, b, c IR * .
@> cUrsg; lIjnnIv:Urbs;GnuKmn_xageRkam
k> Z x y
x> Z xy
K> Z xy
X> Z x y
g> Z x4 y9
#> cUrKNnaDIepr:g;EslsrubnGnuKmn_xageRkam
k> Z x y 3xy
x> Z x y
K> Z xx yy
X> Z xy xy
g> Z arctan xyz
c> Z x y z
$> cUrKNna dzdt ebI z xy , x e , y ln t .
%> cUrKNna dudt ebI u ln sin xy , x 3t , y 1 t .

^> cUrKNna dudt Edl u x z y , x r cos t , y r sin t , z h .


&> cUrKNna xz , dxdz ebI z arctg xy , y x .
*> eKmanGnuKmn_ W f (u , v ) Edl u x at , v y bt .
2

Prepared by Lim Phalkun

- 19 -

Mathematics

cUrbgajfa Wt a Wx b Wy .
(> eKmanGnuKmn_ Z xy x ( xy )
cUrbgajfa x xz y yz xy z .
x2

!0> eK[ Z e . ( ye ) .
cUrRsayfa ( x y ) xz xy yz xyz .
!!> cUrKNnaedrIevnGnuKmn_ z x xy 2 y Rtg;cMnuc P(1 ,2) kgTisbegIt
CamYyGkS OX nUvmMu 60 Pab;eTAcMnuc P( 1 , 2 ) .
!@> cUrKNna grad Z Rtg;cMnuc P(2 , 1 ) ebI Z x y 3xy .
!#> cUrKNna grad Z Rtg;cMnuc P(5 , 3 ) ebI Z x y .
!$> cUrKNna grad Z Rtg;cMnuc P(1 , 2 , 2 ) ebI Z x y z .
!%> cUrKNna x z , zzy , y z kgkrNInImYyxageRkam
k> z c ax by
x> Z ln(x y )
X> z arctan 1xxyy
K> z 2xy y
!^> cUrbgajfaGnuKmn_ u arctan xy epgpat;smIkar Laplace xageRkam
u u

0 .
x
y
!&> cUrbgajfaGnuKmn_ u( x, t ) A sin(at ).sin x epgpat;smIkar
u
u
Cordes vibrantes :
.
a
x
t
!*> eK[GnuKmn_ z x ( xy ) ( xy ) .
cUrbgajfa x x z 2xy xzy y y z 0 .
2 y2

Prepared by Lim Phalkun

- 20 -

Mathematics

!(> cUrkMnt;rkGnuKmn_ Z f ( x, y) EdlmanDIepr:g;EslsrubxageRkam


k> dZ (2 x y).dx ( x 2 y)dy
x> dZ ydx xdy
K> dZ (cos x 3x y)dx ( x y )dy
X> dz xx 2yy dx x2 xyy dy
g> dZ x x y dx x y y dy
@0> cUrkMnt;smIkarbg;b:H nig nrm:al;eTAnwgp z x y Rtg; M (1,2,5) .
@!> cUrkMnt;smIkarbg;b:H nig nrm:al;eTAnwgp 16x y9 z8 0 Rtg;
cMnuc M (4 , 3 , 4) .
@@> cUrsresrsmIkarbg;b:H nig nrm:al;eTAnwgpEdlmansmIkar
x y z 3xyz 0 Rtg;cMnuc M ( 2 , 3 , 1 ) .
@#> KNnaGaMgetRkal Curvilinear xageRkam
k> I (4x 2 y)dx (2x 6 y)dy
x> I (3x 2xy y )dx ( x 2xy 3 y )dy
K> I ( x 4 xy )dx (6x y 5 y )dy
2

( 3 , 2)

( 2 , 1)

( 2 , 1)

(1 , 2 )

( 2 , 1)

( 1 , 2)

X> I

x
y

dx
dy

y
x

2
2
2
2

x y
( 0,0 )

x y

g> I
c> I

3x

(1,1)

( 3 , 4)

2 xy y 2 .dx x 2 2 xy 3 y 2 .dy

1, 2

(2 , 3, 6 )

(0 , 0 , 0)

xdx ydy zdz


x y z
2

Prepared by Lim Phalkun

- 21 -

Mathematics

-niymny
k>rMlwkGaMgetRkalkMnt;
Y
B

A
Mi

( ) : y f ( x)

M i 1

X
x0 a

xi

xn b

x i 1

EckGgt; a , b Ca n cMENkesIKaedaycMnuc x a b n a .i
Edl x x x b n a .
plbUk Re imann f (x ).x yk d max x eK)an
lim f ( x ).x f ( x ).dx ebIlImItenHmanGtiPaB .
-RbsinebI a 0 , b 1 enaHeKman x ni , x n1 eK)an
1 i
lim f ( ) f ( x ).dx
.
n n
i

i 1

i 1

d 0

i 1

i 1

Prepared by Lim Phalkun

- 22 -

Mathematics

x>bBaakMnt;rkmaDkMnt;edayp
kgEdn D elI (xoy)

z f ( x , y)

nigbg;

z0

z f ( x , y)

f (x i , y i )

Y
O

D
X
S i x i .y i

eKman f (x , y ).S Volume collonnette


plbUkrIm:g; f (x , y ).S ehAfatmRbEhlnmaDkMnt;edayp z f (x, y)
nigbg; z 0 kgEdn D elI (xoy) . d max S
i

Prepared by Lim Phalkun

- 23 -

Mathematics

eK)an V lim f (x , y ).S f (x, y).dS f (x, y).dxdy .


II-GaMgetRkalkgkUGredaenrriuctg;KuyEl
k>sntfa D (x, y) / a x b , (x) y (x)
d 0

Y
y ( x)

D
y ( x)

a
b

(x)

( x )

f ( x, y).dxdy dx f (x, y).dy


D

x>sntfa D (x, y) / c y d , (y) x (y)


x ( y)

x ( y)

D
c

X
d

( y)

( y)

f (x, y).dxdy dy f (x, y).dx


D

Prepared by Lim Phalkun

- 24 -

Mathematics

K>sMKal; ebI D (x, y) / a x b , c y d


eK)an f (x, y).dxdy dx f (x, y).dy dy f (x, y).dx .
]TahrN_1 KNna I xy.dxdy EdlEdn D kMnt;eday 0x x y1 x
D

eK)an

xy 2
11 3
1 x4 x6
1
5
I dx xy.dy
.dx (x x ).dx

20
2 4
6 0 24
0
0 2 x
x
0 x 1
D
I ( x y)dxdy
2
D
x y x
1

EdlEdn kMnt;eday

]TahrN_2 KNna
eK)an

y2
x
x4
3
I dx ( x y).dy xy .dx ( x x x ).dx
2
2 x
2
0
0
0
x
1

2 52 x 2 x 4 x 5
3
x


4
4 10 0 10
5

X>lkNH
a/

k.f ( x, y).dxdy k . f (x, y)dxdy


D

b/

f ( x, y).dxdy . f ( x, y)dxdy f ( x.y)dxdy


D

c/

D1

D2

Edl D D D .
1

[f ( x, y) g( x, y)].dxdy . f ( x, y)dxdy g( x.y)dxdy


D

-rUbmnbrGefrkgGaMgetRkalDb
k>brBIKUGefr (x, y) (u, v)
]bmafa x (u, v) , y (u, v)

III

KNna
eK)an

x
Jacobien J u
y
u

x
v
y
v

( u , v)

f ( x, y).dxdy f (u, v) ; (u, v). | J |.dudv


D

Prepared by Lim Phalkun

.
- 25 -

Mathematics

x>kUGredaenb:UEl

M (r , )

x r. cos

y r. sin
x x
cos r sin
J r
r cos 2 r sin 2 r
y y
sin r cos
r

eKbrGefr
eKman

dUcenH f (x, y).dxdy f r cos , r sin .rdrd .


]TahrN_1 KNnaGaMgetRkal I x y .dxdy
Edl D (x, y) / x y R .
kgkUGredaenb:UEleK)an
D

I (r cos ) 2 (r sin ) 2 .rdrd


S

2 3
R
r drd d r dr
3
0
0
S
2

]TahrN_2 KNna I xydxdy


D

Edl D kMnt;edayGkSkUGredaenn Astroide

x R cos 3 t

3
y R sin t ( 0 t )

]TahrN_3 KNna I ydxdy


sin t )
Edl D kMnt;edayGkSGab;sIus nigFrmYyn Cycloid xy RR((1t cos
t)
]TahrN_4 KNna I xy dxdy
Edl D kMnt;eday)a:ra:bUl y 2px nig bnat; x p .
D

Prepared by Lim Phalkun

- 26 -

Mathematics

-Gnuvtn_GaMgetRkalDb
k>KNnamaDkMnt;edayp z f (x, y) nigbg; z 0 kgEdn D elI (xoy)
V f ( x, y ).dxdy .
x>pRklarbs;Edn D
IV

S dxdy
D

K>Gnuvtn_kgrUbviTa
]bmafa (x, y) Cadg;sIuetn Plaquette.
-ma:sn Plaquette. kMnt;eday m .dS
-m:Um:g;saTiceFobnwgGkSGab;sIus S y.(x, y).dxdy
-m:Um:g;saTiceFobnwgGkSGredaen S x.(x, y).dxdy
-kUGredaennTIRbCMuTMgn;
S

ox

oy

x0

Sy
m

S
1
1
x( x , y)dxdy , y 0 x y( x , y).dxdy

m S
m m S

-m:Umg; Inertie nwgGkSGab;sIus I y (x, y).dxdy


-m:Umg; Inertie nwgGkSGredaen I x (x, y).dxdy
-m:Umg; Inertie nwgKl; O I I I (x y )(x, y).dxdy .
]TahrN_1
cUrKNnam:Um:g;niclPaBeFobnwgGkSGab;sIusnbnHelahGUm:UEhSnmYyEdl
kMnt;edayFr sIukGIut x a(t sin t) , y a(1 cos t) nigGkS (OX) ?
]TahrN_2 cUrKNnakUGredaennTIRbCMuTMgn;nrUbkMnt;eday)a:ra:bUlBIr
(P ) : y 4 x 4 and (P ) : y 2 x 4 .
2

Prepared by Lim Phalkun

- 27 -

Mathematics

lMhat;TI1

cUrKNna I (3x 8xy 6y ).dxdy Edl D (x, y) / 0 x 1, 1 y 2


eyIg)an I dx (3x 8xy 6y ).dy
2

3x 2 y 4 xy 2 2 y 3 1 dx
1

(6 x 2 16 x 16 3x 2 4 x 2).dx
0

(3x 2 12x 14).dx x 3 6 x 2 14x 0 21


1

lMhat;TI2

cUrKNna I (6x y 4y ).dxdy Edl D (x, y) / 0 x 1, x


eyIg)an I dx (6x y 4y )dy
2

y x

x2

3x y y

x2

.dx (3x 3 x 2 3x 6 x 8 ).dx


0

3x 4 x 3 3x 7 x 9
3 1 3 1 127


3
7
9 0 4 3 7 9 252
4

lMhat;TI3

cUrKNna I (4x 2xy).dxdy Edl D (x, y) / 0 x


eyIg)an I dy (4x 2xy)dx
3

y, 0 y 4

2 y 3 128
x x y .0 dy ( y y ).dy
3
0
0
3 0
4

Prepared by Lim Phalkun

- 28 -

Mathematics

lMhat;TI4

cUrKNna I 4y .dxdy
Edl D (x, y) / 2 x 2 , x y 4
eyIg)an I dx 4y dy y dx 256 x .dx 256x x9
3

4 4
x2

x2

lMhat;TI5

8192
9

cUrKNna I (6x y 4y ).dxdy


Edl D (x, y) / 0 x 1, x y x
eyIg)an I dx (6x y 4y )dy
2

x2

3x 2 y 2 y 4 x .dx (3x 3 x 2 3x 6 x 8 ).dx


1

3x 4 x 3 3x 7 x 9
3 1 3 1 127


3
7
9 0 4 3 7 9 252
4

Prepared by Lim Phalkun

- 29 -

Mathematics

>cUrKNnaGaMgetRkalDbxageRkam
1> dy (x 2y).dx

4> d rdr

2> dx (x dy y)

5> d r sin dr

3> dx
1

a sin

3 cos

1 x 2

6>

1 x y dy
2

x2
1 dx 1 y 3 dy
x

>cUrKNnaGaMgetRkal I (xdxdy
Edl D (x, y) / x 1, y 1 , x y 3
y)
ydxdy
III>KNna I
Edl D (x, y) / x 0 , y 0 , x y 1 .
x 1
IV>KNna I x ( y x )dxdy Edl D ( x , y) / y x , x y .
V>KNna I ln(x y).dxdy Edl D ( x , y) / x 1, y 1 , y x 1 .
xdxdy
VI>KNna I
Edl D (x, y) / y 2x , x 2 .
1 x y
II

>KNna I x xy y .dxdy Edl D (x, y) / x 0 , y 0 , x y 1 .


VIII>KNna I ( x y 1).dxdy Edl D ( x , y) / , x y x 0
IX>KNna I x y .dxdy Edl D ( x , y) / x y 4 , x y 16
X>KNna I 4 x y .dxdy Edl D ( x , y) / x y 2 , y 0
XI>KNna I xy .dxdy Edl D ( x , y) / ( x y ) xy
XII>KNna I x y 1 x y .dxdy Edl D ( x , y) / x 0, y 0, x y
VII

Prepared by Lim Phalkun

- 30 -

Mathematics

-GaMgetRkalRTIbkgkUGredaenctuekaNEkg
GaMgetRkalRTIbnGnuKmn_ f ( x, y, z) kgEdn V tamniymnyKWCalImItn
plbUk GaMgetRkalRTIb EdlRtUvKa
I

f ( x, y, z ).dx dy dz
V

lim

f ( x , y
i

max xi 0
max y ji 0 i
max z ki 0

, z k )xi y j z k

karKNnaGaMgetRkalRTIb KWCakarKNnabnbnab;bIdgnGaMgetRkalFmta
bCakarKNnaGaMgetRkalDb nig GaMgetRkalFmta .
]TahrN_ KNnaGaMgetRkal I x y z.dz
3

EdlEdn V kMnt;edayvismPaB

0 x 1

0 y x
0 z xy

eK)an I dx dy x y zdz dx
1

xy

.
xy

1 3 2 2
2 x y z dy
0
x

1
1
1
1

dx x 5 y 4 .dy x 5 y 5 dx x 10 dx
2
10
10
110
0
0
0
0
0
x

-lkNnGaMgetRkalRTIb
!> k. f ( x, y, z)dxdydz k . f ( x, y, z).dxdydz
@> . f ( x, y, z)dxdydz . f ( x, y, z).dxdydz f ( x, y, z)dxdydz
Edl V V V .
#> f ( x, y, z) g ( x, y, z)dxdydz f ( x, y, z).dxdydz g ( x, y, z)dxdydz
II

V1

V2

Prepared by Lim Phalkun

- 31 -

Mathematics

-karbrGefrkgGaMgetRkalRTIb
]bmafamanGaMgetRkalRTIb f ( x, y, z)dx dy dz

III

bNrGefrBIkUGredaen

x, y, z

eTAkUGredaen u , v , w Edl

x (u , v, w)

y (u , v, w)
z (u , v, w)

tamrUbmn
f ( x, y, z )dxdydz f (u, v, w), (u, v, w), (u, v, w). | J | .dudvdw
V'

Edl Jacobien

:J

x
u
y
u
z
u

x
v
y
v
z
v

x
w
y
w
z
w

!-krNIkUGredaenkgtMruysIuLaMg r , , h
eKyk x r cos , y r sin , z h .
eKKNna Jacobien: J r > dUcenHeK)anrUbmnbrGefrkgtRmuysIuLaMg
f ( x, y, z )dxdydz f r cos , r sin , h .r dr d d h
V

V'

@-krNIkUGredaenkgtMruyEsV , , r
eKyk x r cos cos , y r cos sin , z r sin
eKKNna Jacobien: J r cos > dUcenHeK)anrUbmnbrGefrkgtRmuyEsV
2

f ( x, y, z )dxdydz f r cos cos , r cos sin , r sin .r


V

cos d d d r

V'

]TahrN_ KNnaGaMgetRkal I x y z dxdydz


Edl V CabUlEdlmankaMesI R .
edayeRbIkUGredaenEsV x r cos cos , y r cos sin , z r sin
2

Prepared by Lim Phalkun

- 32 -

Mathematics

Edl

0 2 ,

,0rR

eK)an

I x y z dxdydz d d r .r 2 cos .dr R 4


2

-Gnuvtn_GaMgetRkalRTIb
k>maDrbs;Edn V kgtRmuyedkat OXYZ
V dxdvdz .
]TahrN_ cUrKNnamaDrbs;eGlIbsUGIut ax by cz 1 ?
x>maDrbs;GgFatukMnt;edayEdn V mYYy
M ( x, y, z ).dxdydz Edl ( x, y, z ) Cadg;sIuetGgFatuRtg;cMnuc ( x, y, z ) .
K>m:Um:g;saTicnGgFatumYyeFobnwgGkSkUGredaen
IV

M XY ( x, y, z ) .z.dxdydz
V

M YZ ( x, y, z ) .x.dxdydz
V

M ZX ( x, y, z ) . y.dxdydz
V

X>kUGredaennTIRbCMTMgn;
G(x

M YZ
M
M
, y ZX , z XY )
M
M
M

g>m:Um:g;niclPaBeFobnwgGkSkUGredaen
I X ( y 2 z 2 ) ( x, y, z ) .z.dxdydz
V

I Y ( z 2 x 2 ) ( x, y, z ) .x.dxdydz
V

I Z ( x 2 y 2 ) ( x, y, z ) . y.dxdydz
V

Prepared by Lim Phalkun

- 33 -

Mathematics

-KNnaGaMgetRkalxageRkam
!> I dx dy 1 xdz y z
1

@> I dx dy
2

2 x

4 x y 2
2

xdz
0

a2 x2 y2

#> I dx dy
$> I dx dy xyz.dz
a

a x

a2 x2 y2 z2

1 x

1 x y

-cUrKNna I dx

2 x x2 a

2r

-cUrKNna I

2 rx x 2

2 rx x

II

dz

dy z

III

x 2 y 2 dz

dy

4r 2 x2 y2

dz
0

R x2 y2

-cUrKNna I dx dy ( x y ).dz
VI-edayeRbIkUGredaenEsV cUrKNnaGaMgetRkalbICan;xageRkam
I x y z dxdydz Edl V CaEdnxagkgbUlEdlmansmIkar
x y z x .
dxdydz
VIII-cUrKNna I
Edl V CaEdnkMnt;edaybg;nGkSkUGr
( x y z 1)
Edaen nig bg;mansmIkar x y z 1 .
x
y
z
IX-cUrKNna I dxdydz Edl V CaEdnxagkgrbs;
b
c
a
eGlIbsUGIut ax by cz 1 .
X-cUrKNnamaDrbs;bUl x y z R .
2

R2 x2

IV

R2 x2

Prepared by Lim Phalkun

- 34 -

Mathematics

-GaMgetRkaltamExSekagnlMhTImYy
]bmafaeKman U f ( x, y) CaGnuKmn_mYyCab; Edl y ( x) , a x b .
-eyIgeRCIserIs RbBnmYyncMnuc M x , y , i 1 , 2 , 3 ,...., n edayEckRkab
(c) : y ( x) CaFresIKa M M S .
-begItplbUkGaMgetRkal S f x , y .S .
-lImItnplbUkenHkalNa n CamYynwg max S 0 tamniymny
ehAfaGaMgetRkal Curviligne nlMhTImYy .
eKkMnt;sresr lim f ( x , y ).S f ( x, y).ds .
Edl ds CaDIepr:g;EslnFr Edl ds 1 y' .dx .
-dUcenHeK)anrUbmn f ( x, y)ds f x, ( x). 1 [ ' ( x)] .dx .
-kgkrNIEdl x (t) , y (t) , t enaHeK)anrUbmn
f ( x, y).ds f (t ), (t ). ' (t ) ' (t ) .dt .
]TahrN_ KNnaGaMgetRkal Curviligne I ( x y).ds
Edl C CakugTYrnRtIekaN ABO mankMBUl A(1, 0 ) , B (0 ,1) , O(0 ,0) .
II-GaMgetRkaltamExSekagnlMhTIBIr
]bmafaeKman P( x, y) nig Q( x, y) CaGnuKmn_mYyCab; nig y ( x) , a x b
CaRkab (C) mYy .
I

i 1

i 1

i 1

Prepared by Lim Phalkun

- 35 -

Mathematics

GaMgetRkaltamExSekagnlMhTIBIrkMNt;eday
b

P( x, y)dx Q( x, y)dy Px, ( x) ' ( x).Qx, ( x).dx

-krNIEdlRkab (C) [edayTRmg;)a:ra:Em:Rt xy ((tt)) Edl t


eK)anrUbmn

P( x, y)dx Q( x, y)dy P (t ), (t ). ' (t ) Q (t ), (t ). ' (t ).dt

]TahrN_ KNna I y dx x dy Edl C CaknHeGlIbxagelImansmIkar


)a:ra:Em:Rt x a cos t , y b sin t .
eK)an I y dx x dy b sin t.(a sin t) a cos t.(b cos t).dt
4
.
ab sin t.dt a b cos t.dt ab
3
III-GaMgetRkaltamExSekagnDIepr:g;Eslsrub
rUbmnjtun-Libnic
ebIkenSam P( x, y).dx Q( x, y).dy CaDIepr:g;Eslsrub
nGnuKmn_kMnt;eday U f ( x, y) Edl P( x, y) , Q( x, y) CaGnuKmn_Cab;elI
ExSekag (L) BIcMnuc M ( x , y ) eTAcMnuc M ( x , y ) enaHeK)an
2

P( x, y ).dx Q( x, y ).dy

(L)

( x2 , y 2 )

P( x, y ).dx Q( x, y ).dy

( x1 , y1 )

U ( x2 , y 2 ) U ( x1 , y1 )

]TahrN_ KNnaGaMgetRkaltamExSekagxageRkam
I

( x 4 xy )dx (6 x y 5 y ).dy
4

( MN )

Edl M (2,1) , N (3 ,0 ) .
Prepared by Lim Phalkun

- 36 -

Mathematics

-cUrKNnaGaMgetRkalxageRkam
!> I (4x 2xy )dx (2x y 4 y )dy
@> I (3x 2xy y )dx ( x 2xy 3 y )dy
(1 , 2 )

( 0 , 1)

( 2 , 3)

(1 , 0 )

#> I

, )

(sin 2 x cos x sin y)dx (sin x cos y sin 2 y)dy

(0 , )
2
( 1 , 3)

$> I ( x 4xy )dx (6x y 5 y )dy %> x 2xy dx x 2yy dy


II-cUrKNnaGaMgetRkalxageRkam
!> I ( x 2xy)dx (2xy 4 y )dy Edl (C) : y x , 1 x 2 .
@> I (4x 8x y)dx (6xy 8 y )dy Edl y x , 2 x 4 .
#> I ( x 2xy)dx (2xy y )dy Edl AB CaFrn)a:ra:bUl y x
EdlPab;BIcMnuc A(1 , 1) eTA B( 2 , 4) .
III-cUrKNnaGaMgetRkal I xdx ydy Edl C CargVg; x y R .
ds
IV-cUrKNnaGaMgetRkal I
Edl C Cabnat;Pab;BI O(0,0)
x y 4
eTAcMnuc A(1 , 2 ) .
V-KNna I (4 x 6 x y 6 xy 4 y )dx (2 x 6 x y 12 xy 8 y )dy .
( 3, 5)

( 2 , 1)

(1,1 )

AB

(1 , 2 )

(0 , 0 )

Prepared by Lim Phalkun

- 37 -

Mathematics

-sBaaNRKwH
]bmafamanesrIelx a a a .... a ..... (a ) (1)
-eKfaesrI (1) CaesrIbRgYmkalNaplbUkedayELk S a a .... a
manlImItkMnt;mYykalNa n .
-cMnYn S lim S ehAfaplbUknesrI .
-cMnYn R S S a a ...... ehAfasMNl;nesrI .
-RbsinebI lim S vaminman b minkMnt;enaHeKfaesrI (1) CaesrIBRgIk .
sMKal;
-ebIesrI (1) CaesrIbRgYmenaHeKman lim a 0 .
-Rcas;mkvijebI lim a 0 enaHesrI (1) minGacCaesrIbRgYmCaniceT .
]TahrN_ bgajfaesrI 11.2 21.3 31.4 .... n(n1 1) .... CaesrIbRgYm.
II-lkNbRgm bBRgIknesrIEdlmantYviCman
k>lkNvinicyeRbobeFob
]bmafamanesrIelx a a a .... a ..... (a ) (1)
nig b b b .... b ...... (b ) (2)
Edl 0 a b n n .
-ebIesrI (2) CaesrIbRgYmenaHesrI (1) kCaesrIbRgYmEdr .
-ebIesrI (1) CaesrIBRgIkenaHesrI (2) kCaesrIBRgIkEdr .
I

n 1

n 1

n2

n 1

Prepared by Lim Phalkun

n 1

- 38 -

Mathematics

]TahrN_ cUrsikSaesrI ( 4n 4 1) nig n1 ?


x>lkNvinicyeRbobeFobkgTRmg;lImIt
]bmafamanesrIBIrEdlmantYviCman a nig b
edIm,IsikSaeKKNnalImIt lim ab t
ebItmlImIt lim ab t 0 enaHeKfaesrI a nig b manPaBrYm b
manPaBrIkdUcKa .
]TahrN_ sikSaesrI 2 1 n 2 1 1 2 1 2 .... 2 1 n .....
eyIgman 2 1 n 21 .
tag a 2 1 n , b 21 eK)an lim ab lim 2 2 n 1

n 1

n 1

n 1

n 1

n 1

n 1

n 1

edayesrI (a ) 21 manplbUkedayELk

n 1

n 1

1
n
1 1
Sn n . 2
2 1 1
n 1 2
2

1
( an ) n

n 1
n 1 2
1

b S 21 1 21 1 kalNa n enaH esrI


CaesrIbRgYm .
dUcenHesrI 2 1 n 2 1 1 2 1 2 .... 2 1 n ..... CaesrIbRgYmEdr.
K>esrIFrNImaRt nig esrIGam:Unic
esrIFrNImaRt
]bmafamanesrI a a.q a.q a.q ..... a.q .... (a.q ) , a 0
-esrIenHCaesrIkugEvhSg;kalNa | q | 1
-esrIenHCaesrIDIEvhSg;kalNa | q | 1
n

n 1

n 1

n 1

Prepared by Lim Phalkun

- 39 -

Mathematics
n

]TahrN_ sikSaesrI
esrIGam:Unic
esrIGam:Unic 11 12 13 .... 1n .... ( 1n ) CaesrIDIEvhSg; .
]TahrN_
!> bgajfa 11.2 2.12 3.12 ....... n.12 ..... CaesrIbRgYm ?
@> bgajfa ln22 ln33 ...... lnnn ...... CaesrIBRgIk ?
X-lkNvinicyrbs;GaLaMEb ALEMBERT
]bmafamanesrI a a a .... a ..... (a ) (1) , a 0
edIm,IsikSaesrIenHeKRtUvKNnalImIt q lim aa
-ebI q 1 enaHesrI (1) CaesrIbRgYm
-ebI q 1enaHesrI (1) CaesrIBRgIk
-ebI q 1 enaHeKminGacsnidan)an
]TahrN_
cUrsikSaesrI e n 1e e2 e3 ....... 2en 1 .... ?
g>lkNvinicyrbs;kUsIu
]bmafamanesrI a a a .... a ..... (a ) (1) , a 0
edIm,IsikSaeKRtUvKNnalImIt q lim a
-ebI q 1 enaHesrI (1) CaesrIbRgYm
-ebI q 1enaHesrI (1) CaesrIBRgIk
-ebI q 1 enaHeKminGacsnidan)an
2 2 4 8
2
.... ....

3 9 27
n 1 3
3

n 1

n 1

n 1

n 1

2 n 1

2 n 1

n 1

Prepared by Lim Phalkun

- 40 -

Mathematics

]TahrN_
sikSaesrI 1 n n 12 23 34 ..... 1 n n ....
c>lkNeRbobeFobCamYYyGaMgetRkal
]bmafamanesrI a a a .... a ..... (a ) (1) , a 0
RbsinebI a f (n) EdlGnuKmn_ f ( x) viCman-m:UNUtUncuH nigCab;
cMeBaH x a 1 .
dUcenHesrI (1) nigGaMgetRkal f ( x).dx kugEvsg; b DIEvsg;RBmKa .
Gnuvtn_ cUrsikSaesrI Dirichlet ( n1 ) ?
III-esrIrbs;tlr
k>BnatGnuKmn_mYyCaesrIKt;
-RbsinebIGnuKmn_ f (x) mankgvrsINa | x a | R ncMnuc a .
eKfaBnatCaesrIKt;nsVyKuNrbs; ( x a) eRkamTRmg;

n2

n2

n 1

n 1

n 1

f ' ' (a)


f ( n ) (a)
2
f ( x) f (a ) f ' (a) ( x a )
( x a ) ....
( x a) n ....
n!
2!

ehAfaCaBnatesrItlr .
-ebI a 0 enaHeK)anBnatrbs;m:ak;LraMg
x
x2
x n (n)
f ( x) f (0) f ' (0)
f ' ' (0) ....
f (0) ....
n!
1!
2!

-smPaBtlr
f ' ' (a)
f ( n ) (a)
2
f ( x) f (a ) f ' (a) ( x a )
( x a ) ....
( x a) n ....
n!
2!
n
f (k )

| x a | R
R f ( x) f (a)
( x a) k 0
k 1 k!

EdlsMNl
vaBitcMeBaH
kalNa n .
Prepared by Lim Phalkun

- 41 -

Mathematics

]TahrN_
!>cUrBnatGnuKmn_ f ( x) 1 1 x tamBnattlrRtg;cMnuc x 1 ?
@> cUrBnatGnuKmn_ f ( x) ln(1 x) tamBnatm:ak;LraMg ?
x>rUbmnBnatGnuKmn_sMxan;
!> e 1 1x! x2! x3! ....... xn! ................
@> sin x 1x! x3! x5! ...... (1) (2xn 1)! ............
#> cos x 1 x2! x4! .......... (1) (2xn)! ............
K>Gnuvtn_esrIkgdMeNaHRsaybBaamYycMnYn
!>KNnalImItxageRkam
k> lim x xsin x
2

2 n 1

2n

x 0

x2 x4
1

cos x
2
24
lim
x 0
x6

x>
1
@> KNnaGaMgetRkal xageRkamyktmRbEhlRtwm 1000

k> I sinx x dx
x> I e x 1
#> RsaybBaak;rUbmnGWEl cos x i.sin x e , x IR , i 1
$> KNna lim 1 11! 21! 31! ...... n1!
%> edayminBnatcUrkMnt;rkelxemKuNmuxtY x rbs; ( x x 1) .
2

ix

Prepared by Lim Phalkun

2007

- 42 -

Mathematics

cUrsikSaPaBrIk b rYmnesrIxageRkamenH
!> (3n 21)(3n 1)
@> n(n 11)(n 2)

#> 210n 1
$> n7 1
II-cUrsikSaPaBrIk b rYmnesrIxageRkamenH
!> 12 32 2 5 2 ...... 2n 1 .....
2
......(3n 1)
@> 12 12..55 12..55..98 ......... 12..55..98.....(
4n 3)
#> 1 21! 31! ..... n1! ......
$> 2 3.3 3 5.4 4 7.5 ......... (n 12)n(n1 2) .....
%> 21 51 81 ...... (3n 1 1) ........
1
ka
II-cUrbgajfaesrI cos CaesrIbRgYm .
n
n
III-cUrsikSaesrIxageRkam
k!
!> 10k!
@> 2007

I-

n 1

n 1

n 1

n 1

2 n 1

k 1

k 1

#> k

k 1

k 1

k 1 (k 1) k

$> ln nn

3
3

2k 1

k
k 1 10

n2

^>
%> ln(1 x ), | x | 1
IV-cUrBnatGnuKmn_xageRkamtam m:ak;LraMg
!> f ( x) 1 1 x
@> f ( x) tan x
$> f (x) chx
#> f ( x) ln(1 x)

2n

n 0

Prepared by Lim Phalkun

- 43 -

Mathematics

-niymny
k>smIkarDIepr:g;Esl ( Differential Equationns )
smIkarEdlmanTRmg; F(x, y, y', y'', y' ' ',....., y ) 0 ehAfasmIkarDIepr:g;
EsllMdab;TI n .
]TahrN_ y' 'x y'2 sin x 3 0 ehAfasmIkarDIepr:g;EsllMdab;TImYy.
x>cemIyrbs;smIkar
GnuKmn_ y (x) Edlepgpat;smIkar F(x, y, y', y' ', y'' ',....., y ) 0
ehAfacemIyrbs;smIkar .
]TahrN_ GnuKmn_ y sin x CacemIyrbs;smIkar y' ' y 0
BIeRBaH y' cos x , y' ' sin x naM[ y' ' y sin x sin x 0 Bit .
sMKal; cemIyrbs;smIkar F(x, y, y', y'', y' ' ',....., y ) 0 GacmanTRmg;
( x , y, C) 0 , C : cons tan ce ehAfacemIyTRmg;GaMBIsIut .
]TahrN_ bgajfa 3x xy y 1 0 CacemIymYyrbs;smIkar
(E) : (3y x ) y'6 x y 0 ?
II-smIkarDIepr:g;EsllMdab;TImYy
I

(n)

(n)

(n)

( First Order Differential Equationns )

k>niymny
smIkarEdlmanTRmg; F(x , y , y') 0 ehAfasmIkarDIepr:g;EsllMdab;TI1>
]TahrN_ y'2xy 4x 0 CasmIkarDIepr:g;EsllMdab;TImYy.
2

Prepared by Lim Phalkun

- 44 -

Mathematics

x>smIkarDIepr:g;EslGefrpac;
(Separable Equationns )

-smIkarEdlmanTRmg; f (x).dx g(y).dy ehAfasmIkarGefrpac; .


-dMeNaHRsaysmIkar f (x)dx g(y)dy
eKTaj)an f (x).dx g(y).dy
naMeGay F(x) G(y) C , C IR .
]TahrN_
!> edaHRsaysmIkarDIepr:g;Esl x 2x 1 dx e dy
eK)an x 2x 1 dx e dy
ln(x 1) e C b y ln | ln(x 1) C | , C IR .
@> edaHRsaysmIkarDIepr:g;Esl 1 x x dx (4y 9y 4y)dy
eK)an 1 x x .dx (4y 9y 4y)dy
y

1 x 2 y 4 3y 3 2 y 2 C

dUcenH y 3y 2y 1 x C 0 .
#> edaHRsaysmIkarDIepr:g;Esl (tan x cot x) .dx (sin y cos y) dy
4

eKman
eK)an
dUcenH

1
1

2
2
2

(tan x cot x ) tan x 2 cot x


cos 2 x sin 2 x

(sin y cos y) 2 sin 2 y 2 sin y cos y cos 2 y 1 sin 2 y


1
1
( cos 2 x sin 2 x )dx (1 sin 2 y)dy
1
tan x cot x y cos 2 y C
2
1
y cos 2 y tan x cot x C 0
C IR
2

Prepared by Lim Phalkun

Edl

- 45 -

Mathematics

K>smIkarDIepr:g;EslGUm:UEsnlMdab;TImYy
-smIkarDIepr:g;EslEdlmanTRmg; P(x, y)dx Q(x, y)dy 0 (E)
CasmIkarGUm:UEsn kalNaGnuKmn_ P(x, y) nig Q(x, y) CaGnuKmn_GUm:UEsn
EdlmandWeRkesIKa .
-smIkar (E) CaTUeTAeKGacsresrCaTRmg; y' f xy (E )
-edIm,IrkcemIyrbs;smIkarenHeKRtUvtagGnuKmn_ y u.x y' u u'.x
smIkar (E ) Gacsresr u u' x f (u) eday u' du
dx
du
dx
eK)an u x du
f (u ) naM[

f (u ) u x
dx
eFIVGaMgetRkal f (udu) u dxx ln | x | C Edl C IR .
]TahrN_
edaHRsaysmIkar (x 2xy 3y )dx (x 2xy)dy 0
dy
dy x 2 xy 3y

edaytag
y ux
u u' x
eK)an dx
dx
x 2 xy
eK)an u u' x x x2xu2x 3uu x 1 12u 2u3u eday u' du
dx
1 2u 3u
du 1 2u 3u
1 u u

u
eK)an u x du
b
dx
1 2u
dx
1 2u
1 2u
naM[ u 2u u 1 1 du dxx
1

2u 1
dx
du
u 1
x
2
ln | u u 1 | ln | x | ln | C | ln | Cx |
y
u 2 u 1 Cx
y ux u
x
2
y
y
1 Cx
(C 1) x 2 xy y 2 0 , C IR
2
x
x

eKTaj
eK)an

Prepared by Lim Phalkun

Et
naM[

.
- 46 -

Mathematics

X>smIkarDIepr:g;EslTRmg;

ax by c

y' f
a
'
x

b
'
y

c
'

- ebI det aa' bb' ab'a' b 0


edIm,IedaHRsaysmIkarenHeKRtUvtag U ax by .
-ebI det aa' bb' ab'a' b 0
edIm,IedaHRsaysmIkarenHeKRtUvtag x X x , y Y y
smIkarGacsresr Y' f aa' ((XX xx )) bb'((YY yy ))cc'
0

0
0

aX bY (ax 0 by 0 c)

Y' f
a
'
X

b
'
Y

(
a
'
x

b
'
y

c
'
)
0
0

ax 0 by 0 c 0
x0
y0

a
'
x

b
'
y

c
'

0
0
0

ebI

enaHeKGacrkeXIjtm nig

kgkrNIenHsmIkarkayCa Y' f aaX' X bY

b' Y
edaytag Y U.X Y' U U'.X enaHsmIkarGacsresr
dU
aX bU.X a bU
U U'.X f
eday U'
f
dX
a ' X b' U.x a ' b' U
dU
dX
a bU
eK)an U X. dU

.
f
b
X
dX
a bU
a ' b' U
f
U
a ' b' U

]TahrN_ edaHRsaysmIkarDIepr:g;EslxageRkam
!> y' 2xx24yy41
@> y' 42xx2yy13
#> y' 2xxyy51
$> y' xx yy 62
Prepared by Lim Phalkun

- 47 -

Mathematics

g>smIkarDIepr:g;EslTRmg; (E) : y'P(x).y Q(x)


edIm,IedaHRsaysmIkarenHeKRtUvGnuvtn_dUcteTA
-KuNGgTaMgBIr nwg e eK)an
P ( x ).dx

y' e

P ( x ).dx

P( x ) y e

P ( x ).dx

Q( x ). e P ( x ).dx

-tagGnuKmn_ U y e U' y' e P(x) y e


eK)an U' Q(x).e naM[ U Q(x) e .dx C , C IR
P ( x ).dx

P ( x ).dx

P ( x ).dx

P ( x ).dx

P ( x ).dx

P ( x ).dx
Q ( x ) e
dx C

P ( x ) dx
P ( x ).dx
P ( x ).dx
ye
Q
(
x
)
e
dx

C
e

-eKTaj y e

P ( x ).dx

.
dUcenH
]TahrN_ edaHRsaysmIkarDIepr:g;EslxageRkam
!> y'2xy e sin x
@> y' 1x y 3x
#> y'3x xe1 x
c>smIkarDIEbnUyI (E) : y'P(x).y Q(x).y , IR
edIm,IedaHRsaysmIkarenHeKRtUvGnuvtn_dUcteTA
-EckGgTaMgBIrnsmIkarnwg y eK)an y' y P(x) y Q(x)
-tag U y U' (1 ) y' y b y' y 1 1 U' , 1
smIkarGacsresr 1 1 U'P(x).U Q(x)
naM[ U'(1 )P(x).U (1 )Q(x) CasmIkarGacedaHRsay)an .
]TahrN_ edaHRsaysmIkar y'2x y (14xyx ) .
x2

x3

Prepared by Lim Phalkun

- 48 -

Mathematics

Q>smIkarrIkkaTI ( Riccati Equations )


smIkarEdlmanrag y' u(x) y v(x) y w(x) ehAfa Riccati Equations.
edIm,IedaHRsaysmIkarenHeKRtUvGnuvtn_dUcteTA
-rkGnuKmn_ y CacemIyedayELkrbs;va
-tag y y 1z Edl z 0 CaGnuKmn_RtUvrktamsmIkarlIenEGmYy.
j>smIkarEkr:U ( Clairaut Equations )
smIkarEdlmanrag y xy'f (y') ehAfasmIkarEkr:U
dy
edIm,IedaHRsayrkcemIysmIkarenHeKRtUvtag y' dx
t .
III-smIkarDIepr:g;EsllMdab;TIBIr
2

( Second Order Differential Equationns )

k>niymny
smIkarEdlmanTRmg; F(x , y , y', y' ' ) 0 ehAfasmIkarDIepr:g;EsllMdab;TI@>
]TahrN_ y' '(x 1)y'2xy 4x 0 CasmIkarDIepr:g;EsllMdab;TIBIr.
x>smIkarDIepr:g;EsllIenEGlMdab;TIBIr
smIkarTRmg; (E) ay''by'cy f (x) ehAfasmIkarDIepr:g;EsllIenEG
Edl a 0 , a , b , c CacMnYnBitefr .
a / ebIGnuKmn_ f ( x ) 0 enaHsmIkarkayeTACa
2

ay' ' by'cy 0 , a 0 , a , b, c IR

smIkarenHeKehAfaCasmIkarDIepr:g;EsllIenEGGUm:UEsnlMdab;TIBIr .
-smIkarsMKal;
smIkarsMKal;rbs;smIkarDIepr:g;Esl ay' 'by'cy 0 , a 0, a, b, c IR
CasmIkardWeRkTIBIrEdlmanrag ar br c 0 .
2

Prepared by Lim Phalkun

- 49 -

Mathematics

-cMelIysmIkarDIepr:g;Esl
edIm,IrkcMelIysmIkarDIepr:g;Esl ay' 'by'cy 0 , a 0, a, b, c IR
eKRtUvedaHRsaysmIkarsMKal; ar br c 0 .
-ebI b 4ac 0 enaHsmIkarsMKal;manbsBIr r nig r
kgkrNIenHsmIkarDIepr:g;EslmancMelIyTUeTACaGnuKmn_
y f x A.e B.e
Edl A, B IR .
-ebI b 4ac 0 enaHsmIkarsMKal;manbsDub r r 2ba r
kgkrNIenHsmIkarDIepr:g;EslmancMelIyTUeTACaGnuKmn_
y f x Ax B.e Edl A, B IR .
-ebI b 4ac 0 enaHsmIkarsMKal;manrwsBIrCacMnYnkMpicqas;KaKW
r i nig r i .
kgkrNIenHsmIkarDIepr:g;EslmancMelIyTUeTACaGnuKmn_
y f x A cos x B sin x .e Edl A, B IR .
b / ebIGnuKmn_ f ( x ) 0 enaHeK)an (E) ay' ' by'cy f ( x )
smIkarenHeKehAfaCasmIkarDIepr:g;EsllIenEGminGUm:UEsnlMdab;TIBIr .
edIm,IrkcemIysmIkarenHeKRtUvGnuvtn_dUcteTA
-rkcemIyBiess y mYyrbs;smIkar
-eK)an ay' 'by'cy f (x) (1) nig ay' 'by'cy f (x) (2)
-dksmIkar (1) & (2) eK)an a(y' ' y'' ) b(y' y' ) c(y y) 0
-tag Z y y eK)an az''bz'cz 0 CasmIkarDIepr:g;Esl
lIenEGGUm:UEsnlMdab;TIBIr .
2

r1x

r2 x

r0 x

Prepared by Lim Phalkun

- 50 -

Mathematics

-smIkarDIepr:g;Eslsrub nighVak;TrGaMgetRkal
k>smIkarDIepr:g;Eslsrub
]bmafamansmIkar P(x, y)dx Q(x, y)dy 0 (1)
ebIeKman P(xy, y) Q(xx, y) enaHsmIkar (1) GacsresreRkamTRmg;
dU( x , y) 0 EdleKehAfasmIkarDIepr:g;Eslsrub .
cemIyTUeTArbs;smIkar (1) KWCaGnuKmn_ U(x, y) C , C IR .
]TahrN_ edaHRsaysmIkarxageRkam
!> (3x 6xy )dx (6x y 4y )dy 0
@> (x 3xy 2)dx (3x y y )dy 0
#> (4x 3x y 2xy )dx (2x y 3x y 8y )dy 0
x>hVak;TrGaMgetRkal
]bmafamansmIkar P(x, y)dx Q(x, y)dy 0 (1)
ebIeKman P(xy, y) Q(xx, y) enaHeKnwgGacrkGnuKmn_ (x, y) mYyEdl
kMnt;[ (x, y)P(x, y)dx Q(x, y)dy dU eKfa (x, y) CahVak;TrGaMgetRkal EdlkMnt;[ y (x, y)P(x, y) x (x, y)Q(x, y) .
cMeBaHGnuKmn_ (x, y) eKGacrktamBIrkrNI
!> Q1 Py Px F(x) enaH (x)
IV

1 P P

G ( y)
P y x

enaH (y)
@>
]TahrN_ edaHRsaysmIkar (2xy x y y3 )dx (x
3

Prepared by Lim Phalkun

y 2 )dy 0

?
- 51 -

Mathematics

1> edaHRsaysmIkarDIepr:g;EslxageRkam
!> y'2xy x
^> y' '2y'2y 8x
&> y' '2y' y e
@> y' 2xx 1 y 1
*> y' ' y'2y sin 2x
#> y' y cos x sin x cos x
9. y' '4 y (2 x 3)e
$> xy' y xy ln x
10. y' ' y e cos x
%> y y' cos x
2> edaHRsaysmIkarDIepr:g;Esl
!> y' 2xx63yy 5
^> y' ' y 2x sin x
&> y' '4y e sin 2x
@> y' 3xx 2yy37
#> (x y)dx (x 2y)dy 0
*> y' '4y 2 sin 2x 3cos 3x
$> (x y 2x)dx 2xydy 0
(> y' ' xe y
y 3x

dy 0
!0> y' '9y x(1 e )
%> 2xdx
y
y
3> edaHRsaysmIkar
!> xx 11 dx 1ydy
y
3

3x

2x

2x

2
4

@> x dx 1 e sin y cos y .dy


#> (2x 1)(1 y ) dx y x x 4dy
$> x 1 y dx y 1 x dy
%> y tan xdx dy
2

Prepared by Lim Phalkun

- 52 -

Mathematics

m:aRTIs
( MATRICES )

!> viucTr
niymny sMNMumYyman n cMnYnBiterobtamlMdab;mYykMnt; a , a ,....., a
ehAfaviucTr n DIm:g;sgEdleKkMnt;sresr
1

A a 1 , a 2 , a 3 , ...., a n

a1

a2
T
A a3

...

an

Edl a ehAfakMub:UhSg;TI i .
i

]TahrN_ eK[ A 25, 35, 45, 75,125, 225 CaviucTrman ^ DIm:g;sg .


@> niymnym:aRTIs
taragmYyEdlman m viucTr nig n DIm:g;sgkMnt;sresrkgvg;RkckCarag
A (a ij ) mn

a 11 a 12 a 13

a 21 a 22 a 23
a 31 a 32 a 33


a
m1 a m 2 a m 3

.....
.....
.....

.....

a 1n

a 2n
a 3n


a mn

ehAfam:RTIslMdab; m.n .

ehAfacMnYnlIj , n :ehAfacMnYnkUeLan nig a CaFatuenAelIlIjTI i


kUeLanTI j .
m:

Prepared by Lim Phalkun

ij

- 53 -

Mathematics

]TahrN_ eK[

1
A 7

4
3

5 3

6 4
2 1

1 9
8 7

Cam:aRTIslMdab; 5 3 .

#> RbePTnm:aRTIs
a / Zero matrix :

ma:RTIsTaMgGs;EdlmanFatuTaMgGs;esIsUn ehAfam:aRTIssUn tageday


O .
mn

]TahrN_

0
A 0

0
0

0 0 0

0 0 0
0 0 0

0 0 0
0 0 0

ehAfam:aRTIssUnlMdab; 5 4 .

b / Square matrix :

m:aRTIsmYyEdlmancMnYnlIjsInwgcMnYnkUeLanehAfa m:aRTIskaer
EdleKkMnt;sresr
]TahrN_

3
A
1

a 11 a 12 a 13

a 21 a 22 a 23
A (a ij ) nn a 31 a 32 a 33


a
n1 a n 2 a n 3
7 3 0

0 4 2
2 5 4

8 1 3

Prepared by Lim Phalkun

.....
.....

.....

a 1n

a 2n
a 3n


a nn

ehAfam:aRTIskaer .

c / Triangular matrix :

m:aRTIskarmYyEdlmanFatu a
EdleKkMnt;sresr

.....

ij

0 , i j or i j

ehAfa m:aRTIsRtIekaN

- 54 -

Mathematics
a 11

0
A (a ij ) nn 0

0
A
0

]TahrN_

a 12

a 13

.....

a 22

a 23

.....

a 33

.....

a 1n

a 2n
a 3n


a nn


0
0 .....
5 3 9

7 1 6
0 4 8

0 0 5

ehAfama:RTIsRtIekaN .

d / Diagonal matrix :

m:aRTIskaermYyEdlmanFatu a
EdleKkMnt;sresr A (a )
ij

]TahrN_

0
A 0

0
0

nn

0 0 0
1 0 0
0 5 0
0 0 7
0 0 0

ij

0 ,i j

0
0
a 11

0
0 a 22
0
0 a 33


0
0

0
0

0
3

EdleKkMnt;sresr

a ii 0

.....
.....

.....

0
0


a nn

ehAfa m:aRTIskta

0
0
1

1
0
0
I n (a ij ) nn 0
0
1


0
0
0

Prepared by Lim Phalkun

.....

ehAfam:aRTIsGgt;RTUg .

e / Indentity matrix :

m:aRTIsGgt;RTUgEdlmanFatu

ehAfa m:aRTIsGgt;RTUg

.....
.....
.....

.....

0
0

- 55 -

Mathematics

]TahrN_

0
I
0

0 0 0

1 0 0
0 1 0

0 0 1

ehAfam:aRTIskta .

f / Transpose of matrix :

m:aRTIsRtg;s,:nm:aRTIs A (a ) KWCam:aRTIsEdltageday
.
ij

]TahrN_ ebI

1 3

A 2 5
4 7

naM[

mn

1 2 4

A T
3 5 7

A T (a ji ) nm

g / Equality of matrix :

m:aRTIs A (a ) nig B (b ) Cam:RTIsBIresIKakalNaFatu a


eK[m:aRTIsBIr A 23xa 13 4yb25 32zc 23 nig B 75 98 109

kMnt;cMnYnBit a , b , c , x , y nig z edIm,I[ A B


ij

mn

eK)an A B kalNa

ij

mn

ij

b ij

3a 1 7

4b 5 9
2c 3 9
2x 3 5

naM[

y 28
3z 2 10

a 2 , b 1, c 3 , x 4 , y 6 , z 4

$> RbmaNviFInm:aRTIs
a / Addition of matrices :

-ma:RTIsBIrGacbUk b dkKa)an kalNavaCam:aRTIsmanlMdab;dUcKa .


Prepared by Lim Phalkun

- 56 -

Mathematics

-sntfaeKmanma:RTIsBIr A ( a ) nig B ( b )
eK)anrUbmnplbUk A B a b nigpldk A B a
ij

mn

ij

ij

ij

mn

mn

ij

b ij

mn

17 11 95
23 10 83

A 34 25 57 , B 21 14 35
68 71 75
15 50 46

17 23 11 10 95 83 40 21 188

A B 34 21 25 14 57 35 55 36 92
68 15 71 50 75 46 83 121 121

17 23 11 10 95 83 6 1 12


A B 34 21 25 14 57 35 13 11 22
68 15 71 50 75 46 53 21 29

]TahrN_ eK[m:aRTIs
eK)an
nig

b / Scalair multiplication;

plKuN ma:RTIs A a
. A .a ij

ij

mn

nwgcMnYnefr KWCam:aRTIskMnt;eday

]TahrN_ ebI

5 3 4

A 4 9 7
7 4 6

eK)an

35 21 28

7 A 28 63 49
49 28 42

c / Multiplication of matrices:

ma:RTIsBIrGacKuNKa)anluHRtaEtm:aRTITImYymancMnYnkUeLanesInwgcMnYnlIjn
m:aRTIsTIBIr . ]bmafaeKmanma:RTIsBIr A a nig B b
plKuNma:RTIs A nig B KWCam:aRTIs C kMnt;eday C A.B c
Edl c a .b a b a b a b ..... a b .
ij

ij

mn

ij

np

mp

ij

k 1

ik

kj

]TahrN_ eK[m:aRTIs
Prepared by Lim Phalkun

i1

1j

i2

2j

i3

3j

in

nj

4 2 9
1 3

A 1 5 4 , B 2 4
2 7 3
3 5

- 57 -

Mathematics

eK)an
dUcenH

4 2 9 1 3 4.1 2.2 9.3 4.3 2.4 9.5

C A.B 1 5 4 . 2 4 1.1 5.2 4.3 1.3 5.4 4.5


2 7 3 3 5 2.1 7.2 3.3 2.3 7.4 3.5

35 65

C 23 43
25 49

d / Powers of matrices:

ebI A a Cama:RTIskaerenaHeKkMnt;sVyKuNnm:aRTIseday
!> A A.A , A A .A , A A .A , ....., A A .A , p IN * , P 2
@> A .A A
#> A A
$> A I Edl I Cam:aRTIskta .
ij

nn

np

np

p 1

]TahrN_ eK[m:aRTIs A 24
eK)an
nig

A2
A3
5

2 3 2 3 2.2 3.4 2.3 3.5 16 21


.

A 2 A.A

4
5
4
5
4
.
2
5
.
4
4
.
3
5
.
5
28
37

cUrKNna

nig

16 21 2 3 16.2 21.4 16.3 21.5 116 153


.

A 3 A 2 .A

28
37
4
5
28
.
2
37
.
4
28
.
3
37
.
5
204
269

16 21
116 153
, A 3

A 2
28 37
204 269

dUcenH

e / Properties of matrix operations

ebI A , B, C ma:RTIs nig , , CabIcMnYnBitbsaElenaHeKman


!> A B B A
^> A.(B.C) (A.B).C
@> A (B C) (A B) C
&> A.(B C) A.B A.C
Prepared by Lim Phalkun

- 58 -

Mathematics

#> (A B C) A B C
$> ( ) A A A A
%> O A A O A
%> edETmINg;nm:aRTIskaer
a / Determinant of order

*> (A B).C A.C B.C


(> A.B B.A
!0> A . I I . A A
n

2 2
a
A 11
a 21

a 12

a 22

eK[ma:RTIslMdab; 2 2 kMnt;eday
edETmINg;nm:aRTIs A kMnt;eday
| A | det(A)

a 11
a 21

a 12
a 11 .a 22 a 12 .a 21
a 22

]TahrN_ KNnaedETmINg;nm:aRTIs A 73

eK)an | A | det(A) 73 85
dUcenH | A | det(A) 41 .

7.8 3.5 56 15 41

b / Minors and Cofactors :

eK[ma:RTIskaer A ( a ) .
Minor nFatu a CaedETmINg;nm:aRTIsEdlbnab;BIlublIjTI i
nigkUeLanTI j ecj EdleKkMnt;tag Minor nFatu a eday M .
Cofactor nFatu a kMnt;tageday C (1) .M .
ij

nn

ij

ij

ij

i j

ij

]TahrN_ eK[ma:RTIs
a 21

ij

2 1 4

A 5 3 7
9 6 8

ij

cUrKNnamINrnigkUhVak;TrnFatu

?
eK)an

M 21

1 4
6 8

8 24 16

Prepared by Lim Phalkun

nig C

21

(1) 21 .16 16

.
- 59 -

Mathematics

c / Determinant of order 3 3

eK[ma:RTIslMdab; 3 3 kMnt;eday

a 11

A a 21
a
31

a 12
a 22
a 32

a 13
a 23
a 33

edETmINg;nm:aRTIs A kMnt;eday
a 11
| A | det(A) a 21
a 31

a 12
a 22
a 32

a 13
a 23 a 11C11 a 12 C12 a 13 C13
a 33

d / Determinant of order

eK[ma:RTIskaer A a

ij

nn

nn

. edETmINg;nm:aRTIsenHkMnt;tageday

| A | det(A) a i1C i1 a i 2 C i 2 a i 3 C i 3 ........ a in C in a ik .C ik


n

k 1
n

| A | det(A) a i1C i1 a i 2 C i 2 a i 3 C i 3 ........ a in C in a ik .C ik


k 1

^> smIkarnm:aRTIs
a / Matix Cofactors :

ma:RTIskUhVak;Trnm:aRTIskaer A a KWCam:aRTIskMnt;eday C C
Edl C (1) .M .
ij

nn

ij

nn

i j

ij

ij

b / Adjoint Matix :

ma:RTIs Adjo int nm:aRTIskaer


A a KWCam:aRTIsRtg;s,:nm:aRTIskUhVak;Tr
nm:aRTIskaer A a EdleKkMnt;sresr Adj(A) C .
c / ma: RTIseTal
EdlehAfam:aRTIseTalKWCam:aRTIskaerEdlmanedETmINg;esIsUn .
ij

nn

ij

]TahrN_ cUrbgajfa
Prepared by Lim Phalkun

nn

1 2 3

A 4 5 6
7 8 9

Cam:aRTIseTal .
- 60 -

Mathematics

d / Invers of Matix :

ebI A minEmnCama:RTIseTalenaH cMras;nma:RTIskaer


A a Cam:aRTIsEdl
tageday A nigepgpat; A . A A . A I .
ij

nn

2
1 1

A 2 3
5
1 3 5

]TahrN_ eK[ma:RTIs

cUrepgpat;fama:RTIsRcas; ( Matrix inverses ) nm:aRTIs A kMnt;eday


0 1 1

A 1 5 3
1
3 2 1

e / rUbmnk Mntr; kma: RTIsRcas;


A 1

1
Adj(A )
|A|

f / rUbmnr kmaR: TIsRcas; nma: RTIskaerlMdab;

ebIeKman

2 2

a b
d b
1
A 1
.
A
ad bc c a
c d

]TahrN_ cUrrkm:aRTIsRcas;nm:aRTIs
g / smIkarma: RTIs

7 8

A
5
6

]bmafaeKmanm:aRTIsbI A , B , X Edl det(A) 0 .


TMnak;TMng A .X B ehAfasmIkarm:aRTIs
ebIeyIgKuNGgTaMgBIrnsmIkarnwg A eK)an
A . A . X A . B eday A . A I nig I . X I Edl I Cam:aRTIskta
1

Prepared by Lim Phalkun

- 61 -

Mathematics

dUcenH X A .B .
&> RbBnsmIkarlIenEG
k-niymny
RbBnman n smIkarlIenEGman n GBaatEdlmanTRmg;Ca
1

a 11 x 1 a 12 x 2 a 13 x 3 .......... a 1n x n b1
a x a x a x .......... a x b
22 2
23 3
2n n
2
21 1
(S) : a 31 x 1 a 32 x 2 a 33 x 3 .......... a 3 x x n b 3

a n1 x 1 a n 2 x 2 a n 3 x 3 ........... a nn x n b n

ehAfaRbBnsmIkarlIenEGman n GBaat nig n smIkar .


x-cemIyRbBns mIkarlIenEG
ebIsinCaeKtag
a 11 a 12 a 13

a 21 a 22 a 23
A a 31 a 32 a 33


a
n1 a n 2 a n 3

.....
.....
.....

.....

a 1n
x1
b1

x
a 2n
2
b2
a 3 n , X x 3 and B b 3


....
.....

a nn
x4
bn

RbBnsmIkar (S) GacsresreRkamTRmg;smIkarm:aRTIs A .X B .


ebI det(A) 0 eKTaj)an X A . B .
1

Prepared by Lim Phalkun

- 62 -

Mathematics

lMhat;TI1
eK[m:aRTIs

1
A (a ij ) 4

0
5

1 3 4 1

3 1 0 2
2 3 1 2

1 4 3 1
1 2 7 4

k-cUrbBaak;RbePT nig lMdab;nm:aRTIs A .


x-cUrkMnt;tmnFatu a , a , a , a .
K-cUrsresrFatuTaMgGs;EdlenAelIGgt;RTUgBiess .
dMeNaHRsay
k-ma:RTIs A Cam:aRTIskaerlMdab; 5 5 .
x-kMnt;tmnFatu
eK)an a 2 , a 1 , a 1 , a 4 .
K-FatuenAelIGgt;RTUgBiessman
a 2,a 3,a 3,a 3,a 4 .
lMhat;TI2
cUrkMnt;tm x , y , z , t edIm,I[ e2 logln yt 82 32
25

25

11

34

22

34

52

52

33

43

43

44

55

eK)an

e x 2

ln y 3
x ln 2 , y e 3 , z 3 , t 9
z
2 8
log 3 t 2

Prepared by Lim Phalkun

- 63 -

Mathematics

lMhat;TI3
kMnt;rkm:aRTIs X and Y Edlepgpat;
3 5
4 5
and 3X 2Y

X Y
7
9
6
7

dMeNaHRsay
eKman X Y 73

5
6 10
2X 2Y
(1)
9

14 18
4 5
2
3X 2Y
6 7
2 3
6 10 4 5 10 15

X


5X
14
18
6
7
20
25
4
5


3 5
3 5 2 3 1 2

X


Y
7
9
7
9
4
5
3
4

1 2
2 3

and Y
X
3 4
4 5

. bUksmIkar ! nig @ eK)an

nig

ehIy

.
dUcenH
lMhat;TI4
edaHRsayRbBntamm:aRTIs 32xx 43yy 107
148

dMeNaHRsay

tag A 23 43 , X xy , B 107


148
RbBnsmIkarGacsresr A.X B X A .B
tamrUbmn A ac db A ad 1 bc . dc ab
1

eK)an

4 3
4 3 4 3
1



A 1
.
2.4 3.3 3 2
3 2 3 2
4 3 107 4(107) 3(148) 16

.

X
3 2 148 3(107) 2(148) 25

eK)an
naM[ x 16 , y 25 .

Prepared by Lim Phalkun

- 64 -

Mathematics

lMhat;TI5
edaHRsayRbBntamm:aRTIs

x 1 x 2 2 x 3 3

2 x 1 3x 2 5x 3 7
x 3x 5x 9
2
3
1

dMeNaHRsay
tag

x1
1 1 2
3


A 2 3 5 , X x2 , B 7
1 3
9
x
5

eK)an

A.X B X A 1 .B

bnab;BIKNnaeK)an
eKTaj

1
1
0

A 1 5 3 1
3 2
1

1
1 3 2
x1 0


x

1
2
. 7 3
x 3 2
1 9 4
3

dUcenH x 2 , x
lMhat;TI6
1

eK[m:aRTIs

3 , x 4 4

2 1 4

A 1 1 2
3 1 5

k-cUrrkm:aRTIskUhVak;Tr C nm:aRTIs A
rYcTajrk Adjo int Matrix : Adj(A) .
x-KNnaedETmINg; det(A) | A | .
K-Tajrkm:aRTIsRcas; A nm:aRTIs A
1

Prepared by Lim Phalkun

( Inverse of Matrix )

- 65 -

Mathematics

X-cUrTajbeBajcemIyRbBn

2 x y 4z 23

(S) : x y 2z 13
3x y 5z 29

dMeNaHRsay
k-rkm:aRTIskUhVak;Tr C nigm:aRTIsGahSg; adj(A)
eKman

C11

C C 21
C
31

C13

C 23
C 33

C12
C 22
C 32

-rkkUhVak;TrnFatu a

11

C11 (1)11 .M 11 M11

-rkkUhVak;TrnFatu a

12

1 2
523
1 5

C12 (1)1 2 .M 12 M 12

-rkkUhVak;TrnFatu a

13

21

1 1
3 1

22

23

1 4
5 4 1
1 5

2 4
3 5

31

10 12 2

C 23 (1) 23 .M 23 M 23

-rkkUhVak;TrnFatu a

1 3 2

C 22 (1) 2 2 .M 22 M 22

-rkkUhVak;TrnFatu a

(5 6) 1

C 21 (1) 21 .M 21 M 21

-rkkUhVak;TrnFatu a

3 5

C13 (1)13 .M 13 M13

-rkkUhVak;TrnFatu a

1 2

2 1
(2 3) 1
3 1

Prepared by Lim Phalkun

- 66 -

Mathematics
C 31 (1) 31 .M 31 M 31

-rkkUhVak;TrnFatu a

32

1 4
1 2

C 32 (1) 3 2 .M 32 M 32

-rkkUhVak;TrnFatu a

33

2 4
440
1 2

C 33 (1) 33 .M 33 M 33

dUcenH

2 4 2

2 1
2 11
1 1

1 2
3

C 1 2 1
2 0
1

nig

x-KNnaedETmINg; det(A) | A |
tamrUbmn det(A) | A | a C a
11

11

3 1 2

adj(A) C T 1 2 0
2 1
1

12

C12 a 13 C13

2(3) 1(1) 4(2) 6 1 8 1

dUcenH det(A) | A | 1 .
K-Tajrkm:aRTIsRcas; A nm:aRTIs A
1

tamrUbmneK)an

2
3 1

1
A 1
0
adj(A) 1 2
det(A)
2 1 1

X-TajbeBajcemIyRbBn (S)
tag

x
2 1 4

A 1 1 2 , X y
z
3 1 5

RbBnsmIkarGacsresrCa
Prepared by Lim Phalkun

2 x y 4z 23

: x y 2z 13
3x y 5z 29

23

and B 13
29

A.X B X A 1 . B

- 67 -

Mathematics

eday
eK)an

2
3 1

A 1 1 2
0
2 1 1

2 23 69 13 58 2
x 3 1


y
1
2
0
.
13
23
26
0
3


z 2 1 1 29 46 13 29 4


tamsRmayxagelI

dUcenH x 2 , y 3 , z 4 .
lMhat;TI7
eK[m:aRTIs

3
1 2

A 4 x
6
7 8 x 4

Edl x CacMnYnBit .

cUrkMnt; x edIm,I[ A Kanm:aRTIsRcas; ?


dMeNaHRsay
kMnt;cMnYnBit x
edIm,I[ A Kanm:aRTIsRcas;luHRtaEtvaCam:aRTIseTal mannyfa det(A) 0
eK)an det(A) 1. 8x x 6 4 2. 74 x 6 4 3. 74 x8
x 2 4 x 48 8x 32 84 96 21x
x 2 25x 100 0 x 1 5 , x 2 20

dUcenH

x 5 , 20

Prepared by Lim Phalkun

- 68 -

Mathematics

!>eK[m:aRTIs

4
A
2

3 9 7
2 7

1 2 8
5 1
and
B

1 2
4 5 1

7 6 4
4 2

k-cUrKNna M A B and N A B .
x-cUrKNna P 2A 3B and Q 3A 2B .
@> eK[m:aRTIsBIr

3 9

8 4
7 1

5 6

1 4 3

2 5 7
and B 2 3 4
A
3 4 1
3 5 4

cUrKNnaplKuNm:aRTIs A.B .
#> eK[m:aRTIs

4 2 3
1 8 3

A 1 3 5 and B 2 5 1
2 3 4
3 2 4

cUrKNna A.B nig B.A .


$> eK[m:aRTIs A 32 75 .

cUrKNna A , A and A .
2

%> eK[m:aRTIs

0
3
2

A 1 4 2
1 3 5

14 9 12

B 3
7
1
1 6
8

cUrKNnaplKuN A.B .
^> eK[m:aRTIs

1
2
1 1 2
0

A 2 3 5 B 5 3 1
1 3
3 2
5
1

cUrKNnaplKuN A.B . etIeKGacsnidan)andUcemc?


Prepared by Lim Phalkun

- 69 -

Mathematics

&> eK[m:aRTIs

2 1 3

A 3 2 1
1 2 3

k- kMNt;rkma:RTIsRtg;s,: A nma:RTIs A .
x-KNnaplKuN A.A nig A .A .
T

*> eK[m:aRTIs

1 4 3

A 3 2 0
2 1 4

k-kMNt;ma:RTIskUhVak;Tr nma:RTIs A .
x-Tajrkma:RTIs Adj A .
(>eK[m:aRTIs

1 0 2

A 0 3 4
2 7 0

rkma:RTIsRcas;rbs;va .
!0> eK[m:aRTIs
k-kMNt;
x-kMNt;

0 2 7

A 1 6 2
2 3 4

Adj A
A 1

.
2 0 1 3

2 0 3 1
A
0 2 2 1

1
3
4
2

a b
1 2
14 13
, B
and C

A
c d
4 3
24 23

!!> kMnt;rkm:aRTIsRcas;nm:aRTIs

!@> eK[m:aRTIs
kMnt;cMnYnBit a , b , c , d edIm,I[ A.B C .
Prepared by Lim Phalkun

- 70 -

Mathematics

!#> eK[m:aRTIs

1 2 3

A 4 5 6
7 8 9

cUrbgajfa A Cam:aRTIseTal rYcKNna A nig ( A ) .


2

!$> eK[m:aRTIs
k-cUrKNna
x-KNna

1 4
2 5
, B

A
2 9
1 3

A 2 , B 2 , A.B

rYcTajrk A

2A.B B 2

A B and (A B) 2

K-eRbobeFob

(A B) 2

!%> eK[m:aRTIs
cUreRbobeFob

nig

A 2 2A.B B 2

1 4

A
0 1

A 2 .A 3 , A 3 .A 2 , A 4 .A and A.A 4

sin

!^> eK[m:aRTIs A cos


sin cos
k-cUrKNna A , A , A .
x-Tajrk A , n IN * .
2

!&> eK[ma:RTIs

0
A
0

0 0 0

b 0 0
0 c 0

0 0 d

k-cUrKNna A , A , A .
x-Tajrk A , n IN * .
K-KNnaplbUk S A A A
2

, a , b, c, d IR 0 , 1 , 1

Prepared by Lim Phalkun

..... A n

.
- 71 -

Mathematics

!*> eK[m:aRTIs

0
A
0

2 4 3

4 1 5
0 2 3

0 0 1

k-KNna A , ( A ) , A 2A.A (A )
x-eRbobeFob (A A ) and A 2A.A (A )
!(-eK[ A and B Cam:aRTIskaermanlMdab;dUcKa .
ebI A.B B.A cUrbgajfa A.B A .B .
2

A 2
1

0 1

A 1 5 3
3 2

@0> eKmanm:aRTIs
k-bgajfa

x-edaHRsaRbBntamm:aRTIs

3
5
3 5
1

1
1
x 1 x 2 2 x 3 2

2 x 1 3x 2 5 x 3 7
x 3x 5x 9
2
3
1
1

@!> edaHRsayRbBntamm:aRTIs

x 1 2 x 2 3x 3 20

2 x 1 3x 2 4 x 3 11
3x 5x 2 x 13
2
3
1

Prepared by Lim Phalkun

- 72 -

También podría gustarte