ADICIONE FORMULE

Zbir uglova

sin( + ) = sin cos + cos sin

cos( + ) = cos cos sin sin
tg + tg
1 tg tg
ctg ctg 1
ctg ( + ) =
ctg + ctg

tg ( + ) =

Razlika uglova
sin( ) = sin cos cos sin
cos( ) = cos cos + sin sin
tg tg
1 + tg tg
ctg ctg + 1
ctg ( ) =
ctg ctg

tg ( ) =

Primeujete da su formule za razliku uglova iste kao i za zbir uglova samo su promenjeni
znaci!!!
Naravno, uenicima je uvek problem da zapamte formule a bezobrazni profesori im
ne daju da ih koriste iz knjige. Na je savet da probate da sebi stvorite asocijaciju koja
e vam pomoi da zapamtite odredjenu formulu. Autor ovoga teksta vam nudi svoju
asocijaciju:
Zapamtite dve male pesmice koje odgovaraju na dve poetne formule:

sin( + ) = sin cos + cos sin

sin - ko vie ko-si
Uvek prvo piite ugao pa

cos( + ) = cos cos sin sin

kosi-kosi manje sine-sine

Za tg ( + ) znamo da je:
sin( + ) sin cos + cos sin
tg ( + ) =
=
(sad gde vidite sinus zamenite
cos( + ) cos cos + sin sin
tg 1 + 1 tg tg + tg
=
ga sa tangens a kosinus sa jedinicom) =
11 tgtg 1 tgtg
www.matematiranje.com

cos( + ) cos cos sin sin

=
= (zamenite sinus sa 1, a kosinus
sin( + ) sin cos + cos sin
ctgctg 11 ctg ctg 1
=
sa kotanges) =
ctg + tg
1 ctg + ctg 1
Za ctg ( + ) =

Znai zapamtili smo sinko vie kosi i kosi kosi manje sine sine i izveli smo
formule za zbir uglova. Za razliku uglova samo promenimo znake!!!
1) Nai bez upotrebe raunskih pomagala vrednost trigonometrijskih funkcija uglova od
a)15, 75, i b) 105 stepeni
a)

sin15o = sin(45o 30o )

= sin 45o cos 30o cos 45o sin 30o
2 3
2 1
2( 3 1)

=
2 2
2 2
4
o
o
o
cos15 = cos(45 30 )
=

= cos 45o cos 30o + sin 45o sin 30o

2 3
2 1
2( 3 + 1)

+
=
2 2
2 2
4
tg 45o tg 30o
tg15o = tg (45o 30o ) =
1 + tg 45o tg 30o
=

3 3 3
3 = 3 = 3 3
=
3 3+ 3 3+ 3
1+
3
3
3 3
= racionaliemo sa
3 3
1

(3 3 )
=

32 3

Naravno tg15o smo mogli izraunati i lake tg15o =

ctg15o =

9 6 3 + 3 12 6 3 6 2 3
=
=
= 2 3
93
6
6
sin 15o

cos15o

1
1
2+ 3 2+ 3
=
= 2+ 3
=

o
43
tg15
2 3 2+ 3
www.matematiranje.com

sin 75o = sin(45o + 30o )

= sin 45o cos 30o + cos 45o sin 30o
=
=

2 3
2 1

2 2
2 2
2

3 +1

4
cos 75 = cos(45o + 30o )
o

= cos 45o cos 30o sin 45o sin 30o

=
=

2 3
2 1

2 2
2 2
2

3 1
4

(
(

)
)

2 3 +1
3 +1
4
=
= (moramo opet racionalizaciju)
2 3 1
3 1
4
3 +1 3 +1 3 + 2 3 +1 4 + 2 3 2 2 + 3
=

=
=
=
= 2+ 3
3 1
2
2
3 1 3 + 1

sin 75o
=
tg 75o =
cos 75o

ctg 75o =

1
1
2 3
=

= 2 3
o
tg 75
2+ 3 2 3

b) sin 105o = sin(90o + 15o ) = sin + 15o = (imamo formulu) = cos15o =

2

2 ( 3 + 1)
(a ovo smo ve nali) =
4
Naravno, isto bismo dobili i preko formule sin 105o = sin 60o + 45o

2( 3 1)

cos105o = cos + 15o = sin15o =

4
2

tg105o = tg + 15o = ctg15o = ( 2 + 3)

2

ctg105o = ctg + 15o = tg15o = ( 2 3)

2

opet ponavljamo da moe I ideja da je tg1050 = tg (60o + 45o ) itd.

www.matematiranje.com

1
2
o
o
o
o
sin 20 cos10 + cos 20 sin 10 = (ovo je: sin cos + cos sin = sin( + ) )
1
= sin(20o + 10o ) = sin 30o =
2
3
b) cos 47 o cos17 o + sin 47 o sin 17 o =
2
o
o
o
o
cos 47 cos17 + sin 47 sin 17 = (ovo je: cos cos + sin sin = cos( ) )
2)a) Proveri jednakost sin 20 o cos10 o + cos 20 o sin 10 o =

= cos(47 o 17 o ) = cos 30o =

3
2

3
5
3
3) Izraunati sin( + ) , ako je sin = + , cos =
i , , ,
5
13
2 2
sin( + ) = sin cos + cos sin
Znai fale nam cos i sin . Njih emo nai iz osnovne indentinosti:
sin 2 + cos 2 = 1

sin 2 + cos 2 = 1

cos 2 = 1 sin 2

sin 2 = 1 cos 2

3
cos = 1
5
9
cos 2 = 1
25
25 9
cos 2 =
25
16
cos 2 =
25
16
cos =
25
4
cos =
5

5
sin = 1
13
169 25
sin 2 =
169
144
sin 2 =
169
144
sin =
169
12
sin =
13
ovde su sinusi negativni
Dakle:
12
sin =
13
2

Dal da uzmemo + ili to nam

govori lokacija ugla

,
2

Ovde su kosinusi negativni! Znai da je cos =

4
5
4

Vratimo se da izraunamo sin ( + )

3 5 4 12
15 48 33
sin ( + ) = + = +
=
5 13 5 13
65 65 65
12

4) Izraunati tg + za koje je sin =

i ,
13
4
2

tg + tg
1 + tg

4
=
tg + =
4
1 tg tg 1 tg

4
sin
Poto je tg =
, znai moramo nai cos
cos
sin 2 + cos 2 = 1
2

12
2
+ cos = 1
13
144
cos 2 = 1
169
169 144
cos 2 =
169
25
cos 2 =
169
25
cos =
169
5
cos =
13

Da li uzeti + ili ? ,
2

12
tg = 13
5

13
12
tg =
5
Vratimo se u zadatak:
12
1

5
tg + =
12
4
1+
5
7
7

5
=
tg + =
17
4
17
5

Ovde su kosinusi negativni!!!

Dakle

cos =

5
13
www.matematiranje.com

5) Ako su i otri uglovi i ako je tg =

1
1
i tg = pokazati da je + =
2
3
4

Ispitajmo koliko je tg ( + ) = ?
5
1 1
+
tg + tg
tg ( + ) =
= 2 3 = 6 =1
1 tgtg 1 1 1 5
2 3 6
Znai: tg ( + ) = 1 , ovo je mogue u 2 situacije: + = 45o ili + = 225 o poto su
i otri uglovi, zakljuujemo:

+ = 45o tj. + =

6) Dokazati da je (2 + 3tg 2 y )tg ( x y ) = tgy , ako je 2tgx 3tgy = 0

(2 + 3tg 2 y )tg ( x y ) =
tgx tgy
3tgy
= (poto je 2tgx 3tgy = 0 zakljuujemo tgx =
)
(2 + 3tg 2 y )
1 + tgxtgy
2
3tgy
tgy
2
2
=
(2 + 3tg y )
3tgy
1+
tgy
2
3tgy 2tg
2
(2 + 3tg 2 y )
=
2 + 3tg 2 y
2
3tgy 2tgy
(2 + 3tg 2 y )
= tgy
2 + 3tg 2 y
Ovim je dokaz zavren.
7) Dokazati identitet:

sin( + ) tg + tg
=
cos( ) 1 + tg tg
sin( + ) sin cos + cos sin
=
= (sada emo izvui: cos cos i gore i
cos( ) cos cos + sin sin
dole)

www.matematiranje.com

 sin sin
+
cos cos
cos cos
tg + tg

=
=
sin sin 1 + tg tg
cos cos 1 +

cos cos

2 +1
1

, tg =
i , 0, , dokazati da je =
4
2 1
2
2

8) Ako je tg =

Sredimo prvo izraze tg i tg

tg =

2 +1
2 1

(izvrimo racionalizaciju)

2 +1 2 +1
tg =

=
2 1 2 +1

2 +1
2

2 12

2 + 2 2 +1
2 1

tg = 3 + 2 2

tg =

1
1
2
2
=

=
2
2
2 2

tg =

2
2

tg ( ) =

tg tg
=
1 + tg tg

3+ 2 2

2
2

2
1+
3+ 2 2
2

= 2 je zajedniki i gore i dole=

6+4 2 2 6+3 2
2
2
=
=
=1
2 3 2 4
6+3 2
+
+
2
2
2
2
Dakle tg ( ) = 1 , to nam govori da je = 45o ili = 225o . Poto u zadatku

kae da je , 0, zakljuujemo = 45o tj. = to je i trebalo
4
2
dokazati!
www.matematiranje.com