Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
e Innovacin Educativa
Filosofa e cidadana
Ensinanza
Tipo de documento
Gua do alumnado
Curso
Materias
Comn
Nome da materia
Filosofa e cidadana
Autor/a ou autores:
Pxina 1 de 47
Pxina 2 de 47
ndice
1.
Introducin.................................................................................................................6
Distribucin temporal das unidades....................................................................................................6
Libro de texto ......................................................................................................................................6
Estrutura da gua didctica .................................................................................................................6
Metodoloxa de estudo .......................................................................................................................7
Titoras lectivas e de orientacin ........................................................................................................7
2.
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
2.10 Unidade 10: As teoras ticas ante os retos da sociedade actual ............................... 17
Criterios de avaliacin ......................................................................................................................17
Actividades de autoavaliacin ..........................................................................................................17
Actividades .......................................................................................................................................17
TEXTOS....................................................................................................................................................17
CUESTINS (responda s seguintes cuestins). ....................................................................................17
3.
UNIDADE 5.......................................................................................................................................29
UNIDADE 6.......................................................................................................................................31
UNIDADE 8.......................................................................................................................................34
Solucins ao exercicio de AUTOAVALIACIN ........................................................................................40
UNIDADE 9.......................................................................................................................................40
UNIDADE 13.....................................................................................................................................46
Pxina 4 de 47
Pxina 5 de 47
1.
Introducin
Esta gua didctica consta de tres grandes apartados:
Introducin.
Actividades correspondentes a cada unidade.
Solucionario, que incle as solucins das actividades de autoavaliacin.
Distribucin temporal das unidades
Dado o carcter a distancia desta modalidade de bacharelato, o estudo ten que ser autnomo, e nese sentido suxerimos a seguinte metodoloxa:
1. Lectura atenta de cada apartado, na que se procura unha comprensin xeral, aclarando as dbidas que xurdan sobre o significado dos conceptos ou termos.
2. Lectura por segunda vez na que se sublian os contidos significativos.
3. Elaboracin dun resumo coherente a partir dos contidos subliados.
4. Elaboracin dun esquema ou mapa conceptual dos contidos.
5. Realizacin dos exercicios do apartado ACTIVIDADES, da gua didctica.
6. Estudo comprensivo memorstico dos contidos.
7. Realizacin das ACTIVIDADES DE AUTOAVALIACIN da gua didctica.
Titoras lectivas e de orientacin
Pxina 7 de 47
2.
2.1
Defina os seguintes conceptos e termos (as pxinas das solucins corresponden ao libro
de texto).
Imaxinacin, crenza (solucin, pxina 8).
Mito, logos (solucin, pxina 9).
Anlise, sntese (solucin, pxina 10).
Saber filosfico, prexuzo, acrtico (solucin, pxina 12).
Etnocentrismo (solucin, pxina 17).
Epicuresmo, estoicismo, averrosmo, teocentrismo (solucin, pxina 20).
Teora contractualista (solucin, pxina 22).
Filosofa materialista, irreductibilidade (solucin, pxina 23).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 2.a, 4.b, 5.a, 5.b, 5.c, 6, 8.a, 8.b, 9, 13.a, 13.b, 14, 18.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 28 (solucins ao final da gua
didctica)
Actividades
TEXTOS
Pxina 8 de 47
2.2
Defina os seguintes conceptos e termos (as pxinas das solucins corresponden ao libro
de texto).
Arx (solucin, pxina 30).
Metafsica (solucin, pxina 33).
Unvoco, equvoco (solucin, pxina 34).
Substancia, accidentes (solucin, pxina 35).
Materialismo (solucin, pxina 38).
Filosofa existencialista (solucin, pxina 39).
Tcnica, tecnoloxa (solucin, pxina 42).
Teora heliocntrica, hiptese xeocntrica, teora dos tres estados (solucin, pxina
43).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 10.a, 10.b, 11, 12, 16, 17, 18.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 54 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 2. A idea da alma como fundamento das relixins: cuestins 2.a, 2.b (px.
40).
Texto 3. Cuestionamento da autonoma da tecnoloxa: cuestins 2.a, 2.b, 3, 4 (px.
47).
Texto 4. O conflito entre arte e beleza: cuestins 1, 2 (px. 50).
CUESTINS (responda s seguintes cuestins).
Explique a importancia do concepto ser.
Expoa os principais temas que trata a metafsica.
Pxina 9 de 47
2.3
Defina os seguintes conceptos e termos (as pxinas das solucins corresponden ao libro
de texto).
Demostracin emprica, fenmeno, smbolo, coecemento sensible, coecemento
racional (solucin, pxina 57).
Verdades innatas, realidade emprica (solucin, pxina 58).
A priori, a posteriori, relacin de continxencia (solucin, pxina 65).
Ontoloxa (solucin, pxina 66).
Gnoseoloxa , epistemoloxa, inmanente, ciencias formais (solucin, pxina 67).
Hiptese, lei, teora (solucin, pxina 69).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 3.a, 4, 5 ,6.a, 7, 9, 10.a, 11, 12, 13, 14.a, 14.b, 15, 16.a, 16.b, 17.a, 17.b,
18, 19, 20.a, 21.b, 22.a, 22.b, 22.c.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 78 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
2.4
2.5
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Physis, nomos (solucin, pxina 105).
Sistema dualista (solucin, pxina 106).
Xeocentrismo, heliocentrismo, antropocentrismo, teocentrismo (solucin, pxina
110).
Humanista (solucin, pxina 112).
Introspeccin intelectual (solucin, pxina 113).
Causalidade (solucin, pxina 114).
Alienacin (solucin, pxina 118).
Realice os seguintes exercicios dos apartados REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 126 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. Triplo enfoque sobre o ser humano: cuestins: 1, 2.a, 2.b, 2.c, 3 (pxina
105).
Texto 3.O corpo, crcere da alma: cuestins 1, 2.a, 2.b, 3.a, 3.b (pxina 109).
Texto 4. A natureza humana apreciable ou desprezable: cuestins 1, 2.a, 2.b, 3,
4, 5 (pxina 115).
Texto 5.Humanos, humanoide e androides: cuestins 1.a, 1.b, 2.a, 2b. (pxina
121).
Pxina 12 de 47
2.6
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Teora cientfica (solucin, pxina 128).
Clulas procariotas, bacterias anaerobias (solucin, pxina 131).
Creacionismo (solucins, pxina 132).
Cosmogonas, presocrticos (solucins, pxina 133).
Fixismo, especie, xnero (solucins, pxina 135).
Transformismo (solucins, pxina 137).
Mutacionismo, a teora sinttica (solucins, pxina 139).
Saltacionismo (solucins, pxina 140).
Hominizacin (solucins, pxina 141).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1.a, 1.b, 2, 3, 4, 5.a, 5.b, 8.a, 8.b, 8.c, 9, 10.a, 11, 12, 13, 14.a, 14.b, 16.a,
16.b.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 152 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
2.7
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Conduta, sociobioloxa (solucin, pxina 158).
Psicoloxa evolucionista, xentica condutual (solucin, pxina 159).
Antropoloxa, antropoloxa cultural (solucin, pxina 161).
Racismo, xenofobia, aporofobia, xenocidio (solucin, pxina 166).
Multiculturalismo, interculturalidade (solucin, pxina 167).
Persoa, individuo (solucin, pxina 168).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins: 1, 2, 5, 6.a, 7, 8.a, 8.b, 9, 10, 11.a, 13.a, 15.a, 16.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 174 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
2.8
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Emisor, receptor, mensaxe, canle, cdigo, indicio, icono (solucin, pxina 177).
Axioma, teorema, inferencia, premisas, lxica (solucin, pxina 183).
Deducin natural, proposicins atmicas, proposicins moleculares (solucin, pxina 187).
Argumento falaz (solucin, pxina 193).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 2, 3, 4, 5, 7.a, 7.b, 9, 10, 11, 12, 13, 14.a, 14.b, 15.b, 16.a, 16.b, 17, 18,
19.a, 19.b, 21, 22, 23, 25, 26.a, 26.b, 27.a, 27.b, 28, 29, 30.a, 31, 32, 33.a, 33.b.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 200 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Pxina 15 de 47
Texto 2. Natureza do siloxismo categrico: cuestins 1a, 2, 3a, 3b, 4a, 4b (pxina
186).
Texto 2. Os amores de Tristn e Iseo: cuestins 1, 2, 3.
2.9
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Conciencia moral (solucin, pxina 208).
Autonoma, heteronoma (solucin, pxina 209).
Anoma, androcentrismo (solucin, pxina 210).
Indeterminismo fsico e psquico, determinismo causalista e finalista (solucin, pxina 213).
Liberdades civs (solucin, pxina 214).
Principio de indeterminacin de Heisenberg (solucin, pxina 215).
Fenomenoloxa (solucin, pxina 216).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins: 1, 2, 3, 4, 5.a, 5.b, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.a, 13.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 226 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. Ser moral, nos xenes ou na cultura cuestins 1a, 2a, 2b, 2c (pxina 204).
Texto 2. O hbito da conciencia solidaria cuestins 2a, 2b, 3 (pxina 211).
Texto 3. O home, condenado a ser libre cuestins 2a, 2b, 2c (pxina 216).
Texto 4. Respecto ao medio ambiente cuestins 1, 2, 3 (pxina 221).
Defina os seguintes conceptos e termos (as pxinas das solucins corresponden ao libro
de texto).
Hbito, actitude, personalidade (solucin, pxina 228).
Moral (solucin, pxina 229).
Biotica (solucin, pxina 230).
ADN, transxnico, clonacin, altrusmo (solucin, pxina 231).
Cdigos deontolxicos (solucin, pxina 233).
Frnese (solucin, pxina 235).
Boa vontade (solucin, pxina 238).
Valor (solucin, pxina 241).
Xustiza (solucin, pxina 243).
Realice as seguintes cuestins do apartados REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1.a, 1.b, 2.a, 4, 5, 6.a, 7, 8, 9.a, 9b., 10, 11, 12, 13.a, 12.b, 14, 17, 18, 19.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 250 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Texto 1. A presenza das ideas morais no ser humano: cuestins 1, 2 (px. 234).
Texto 2. Virtude e clases de virtudes: cuestins 2, 3 (px. 237).
Texto 4. A ensinanza dos valores: cuestins 1, 2, 3 (px. 242).
Texto 5. A xustiza como dimensin da vida en comn: cuestins 1, 2 (px. 245).
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Poltica (solucin, pxina 252).
Poder (solucin, pxina 253).
Poder poltico (solucin, pxina 255).
Nacin, sociedade civil, (solucin, pxina 258).
Estado (solucin, pxina 259).
Soberana (solucin, pxina 260).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Exercicios: 1, 2, 3, 7, 9.a, 9.b, 9.c, 11.a, 12, 13.a, 14, 15, 16.a, 16.b, 17, 18.b, 19.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 274 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Democracia, poder lexislativo, poder executivo, poder xudicial, democracia representativa, democracia participativa, democracia directa, democracia liberal (solucin, pxina 277).
Talk show (solucin, pxina 282).
Construcin da realidade, sondeocracia (solucin, pxina 283).
Cidadana global, globalizacin (solucin, pxina 284).
Iusnaturalismo, contractualismo, consensualismo (solucin, pxina 288).
Dereito poltico (solucin, pxina 289).
Utopa (solucin, pxina 290).
Distopa (solucin, pxina 292).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 13, 14.a, 14.b, 15.a, 15.b, 17, 18, 19, 20, 23.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 298 (solucins ao final da gua
didctica).
Actividades
TEXTOS
Defina os seguintes conceptos e termos: (as pxinas das solucins corresponden ao libro de texto).
Cidadana (solucins, pxina 300).
Cidadn activo (solucins, pxina 301).
Sociedade civil (solucin, 304).
Globalizacin (solucin, 311).
Os dereitos humanos (solucin, 312).
Realice os seguintes exercicios do apartado REPASA (solucins ao final da gua didctica).
Cuestins 1.a, 1.b, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8.a, 8.b, 9, 10a, 10.b, 11, 12, 13.
Realice o exercicio de AUTOAVALIACIN da pxina 320 (solucins ao final da
gua didctica).
Actividades
TEXTOS
Pxina 21 de 47
3.
1. O alumno deber recoller dos contidos e cadros do apartado 1.1. a suficiente informacin para contestar a esta cuestin.
. Entre as caractersticas do mito deben figurar a imaxinacin, a tradicin, a intervencin
de deuses con trazos humanos, os ritos, etctera.
. Entre as caractersticas do logos deben aparecer a razn, as leis, o dilogo, a busca constante, etc. A diferenza principal entre mito e logos sera a imaxinacin fronte razn.
2.a. Tanto a filosofa occidental como a oriental se desenvolven en perodos histricos similares, anda que teen contidos diferenciados. Non obstante, en ambas estn presentes
tamn algns contidos comns, como son os ticos. Diferncianse en que a filosofa occidental mis especulativa e mis terica que a filosofa oriental. Nesta ltima estn mis
presentes as normas prcticas, mentres que na occidental abundan mis os contidos metafsicos.
4.a. Existen principalmente tres clases de saberes: vulgar, filosfico e cientfico.
-Saber vulgar. Esta clase de saber est mesturado con prexuzos e conformista e acrtico,
pero axuda a recoller aspectos moi significativos da cultura de diferentes pobos
-Saber filosfico. Trtase dun saber crtico que nos achega ao coecemento das ltimas
causas da realidade. Saber reflexivo, aberto, racional e prctico (moral).
-Saber cientfico. Trtase dun saber descritivo, til e parcial que indaga e manifesta as
causas inmediatas das cousas que caen baixo o noso radio de observacin e experimentacin.
4.b. a) Cando chove mollmonos: vulgar.
b) A auga ferve a 45 'C: cientfico.
c) Se chove, necesitamos paraugas: filosfico (lxica).
d) Penso, logo existo: filosfico (lxico-metafsico).
e) Estes experimentos demostran que o medicamento eficaz: cientfico.
5.a. O saber vulgar acode mis imaxinacin e ao enxeo, mentres que o saber cientfico
reflexivo (razn) e netamente experimental.
5.b. O saber filosfico : reflexivo, aberto, racional, global, integrador, unitario, radical,
prctico, sistemtico e crtico.
5c. Tanto o saber filosfico como o cientfico utilizan a razn, basanse en procesos indutivos e dedutivos. Ademais, ambos son saberes tiles, anda que en distintos mbitos da
realidade.
6. Porque presupn outros saberes previos de primeiro grao, como son os saberes tcnicos, polticos, matemticos, fsicos, etc.
Pxina 22 de 47
8.a. Esta rama de saber aumenta efectivamente a capacidade crtica, porque achega informacin e nos axuda cos seus mtodos indutivos e dedutivos a valorar con certa obxectividade os problemas que afectan os cidadns.
8.b. A filosofa inclnase pola pluralidade de pensamento, xa que cada individuo achega a
sa singularidade en pensar; e a realidade, que o obxecto de anlise do noso entendemento, mstrasenos plural e variada en todo momento. Se todos penssemos o mesmo, seriamos mquinas (obxectos) e non persoas (suxeitos).
9. O ideal de pensar por un mesmo representa unha invitacin que nos fai a filosofa. Kant
e os ilustrados do sculo XVIII facan seu o lema de sapere aude (atrvete a pensar).
As pois, pensar por si mesmo significa usar as propias capacidades racionais, marxe
de autoridades externas ao suxeito. En palabras de Kant, significa a madureza ou a maiora
de idade, dicir, un pensar non tutelado nada mis que pola propia razn. un berro a favor das nosas capacidades de reflexin e crtica.
13.a. As caractersticas a., d e f. correspndense cunha filosofa intercultural.
13.b. O pensamento nico supn soster a primaca absoluta da economa e da ideoloxa liberal, representativa dos pases ricos, sobre o resto dos mbitos sociais. Tamn significa
colocar a competitividade por enriba de calquera outro valor, as como fomentar un libre
cambio sen lmites. En conclusin, o pensamento nico defende a mundializacin ou globalizacin soamente no seu significado econmico e financeiro, non social e humano.
14. Fronte globalizacin cultural, a filosofa debe cumprir coa sa funcin crtica dende
o respecto a todas as culturas, a defensa da dignidade das persoas que compoen os pobos
e o recoecemento da identidade dos outros e no contexto dun dilogo intercultural. Por
tanto, tarefa da filosofa reordenar as condicins para un dilogo, promover un mundo
xusto e solidario, desenmascarar a cultura nica, facer promocin da reflexin de cada individuo no marco da liberdade e da defensa da racionalidade.
18. Estas seran as definicins dos termos propostos:
- Metafsica. Estuda a realidade e as propiedades de todo o que ou existe.
- Lxica. Estuda razoamentos expresados lingisticamente.
- Epistemoloxa. Reflexiona sobre as orixes, a validez e os lmites do coecemento.
- Antropoloxa. Analiza os seres humanos dende diferentes perspectivas.
- tica. Estuda os cdigos morais e analiza as normas.
- Esttica. Analiza a natureza, a beleza e as creacins artsticas.
- Poltica. Ocpase dos aspectos comunitarios do home.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
1. As respostas correctas deste test son: 1. c., 2. a., 3. b., 4. c., 5. b., 6. c.
2. As definicins completas son as seguintes:
a) O saber filosfico sobre todo e principalmente un saber que pose carcter crtico e
autocrtico.
b) O saber vulgar conformista e resignado, acrtico, mesturado con prexuzos.
c) O saber cientfico sectorial, progresa e achganos informacin, experimental, intersubxectivo, crtico e til.
d) Segundo a UNESCO a filosofa debe ser unha escola de liberdade humana.
e) Segundo a UNESCO a educacin filosfica debe formar espritos libres e reflexivos.
Pxina 23 de 47
1. Razn pura con ciencia, teora e episteme. Razn prctica con tica, praxe e phronesis.
Razn instrumental con tcnica, techne e poiesis.
2. As respostas correctas son: a. F; b. V; c. F.; d. F; e. F; f. F
3.
a) Falso. O fundador Aristteles; Andrnico compilador dos textos aristotlicos.
b) Falso. Para Aristteles a substancia aquilo que permanece invariable a pesar dos cambios; para Descartes, aquilo que non precisa de ningunha outra cousa para existir.
c) Verdadeiro. En canto que xa en Toms de Aquino se observa unha definicin de substancia como ser substante por si mesmo.
d) Verdadeiro. Efectivamente os conceptos de substancia, causalidade e identidade persoal
(entendida corno alma) son cuestionados polo filsofo escocs.
e) Falso. Non sempre, tamn significou facultade de coecemento racional ou principio de
movemento.
f) Verdadeiro. Este filsofo considera que a realidade humana est constituda por das
substancias: a res cogitans e a res extensa.
4. Os tres significados dos que Kant fala de metafsica son:
- Como saber puro de obxectos suprasensibles, isto , como coecemento de realidades
que non se poden percibir polos sentidos, tales como a alma ou Deus.
- Como sistema dunha filosofa terica pura, isto , como a indagacin acerca dos principios bsicos do coecemento humano.
- Como esixencia dun conxunto sistemtico de coecementos referidos realidade na sa
totalidade.
5. Ese termo ten dous usos bsicos predominantes: un uso predicativo e un uso existencial.
6. Marx, con histrico/poltica; Nietzsche, con tico-moral; Hume e Carnap, con gnoseolxica-lingstica.
8. 1. b; 2. a; 3. a; 4. b.
10.a As pocas son: premoderna, moderna e posmoderna. Os puntos de inflexin seran: o
caso Galileo (principios do sculo XVII) e as publicacins de Kuhn e Carsons (en 1962).
10.b.
a. poca moderna e posmoderna; b. poca premoderna e posmoderna.
11. Nese ano, 1962, publcanse os traballos de Rachel Carsons sobre a nefasta influencia
ambiental e sanitaria do uso de pesticidas e a obra de Thomas Kuhn acerca da importancia
dos factores externos investigacin cientfica no desenvolvemento da ciencia. Se apuntaba as o feito e a necesidade de establecer relacins explcitas entre o avance tecnocientfico e os intereses da sociedade.
Pxina 24 de 47
12. Os catro trazos principais son: organizacin cientfica do traballo, informatizacin, especializacin e globalizacin.
- A organizacin cientfica do traballo d lugar a unha exaltacin da eficacia do proceso
do traballo e subordinacin do individuo ao sistema.
-A chegada das TIC nosa vida coti un feito incuestionable, que infle na nosa vida laboral como no mbito domstico ou no noso tempo de ocio.
- A especializacin supn un alto nivel de esixencia profesional que nos obriga a estar nun
continuo perfeccionamento, o que redunda nunha maior produtividade. Non obstante, en
ocasins esa excesiva compartimentacin dos saberes e das funcins produtivas impide
unha perspectiva mis ampla e global da realidade. Con iso fomntanse actitudes particularistas e, sa vez, tndese a separar as preocupacins e intereses profesionais dos ticos
e polticos.
-A globalizacin describe os cambios sociais e econmicos que resultaron do considerable
aumento do comercio internacional e do intercambio cultural a partir das ltimas tres dcadas do sculo XX. Esta situacin obedece a unha complexa relacin de factores sociais,
polticos, econmicos e culturais que podemos sintetizar en: desenvolvemento tecnolxico, transformacins da empresa, cada do muro de Berln, crise do estado de benestar e
hexemona militar dos Estados Unidos.
16. A resposta correcta a b.
17. Eses conceptos son a beleza e a arte.
18. A beleza identificouse con distintos conceptos ao longo da historia, a saber: ben moral
-concepcin grega da beleza como kalokogatho, tal como se presenta na teora platnica
da beleza-; verdade -propia do Romanticismo e, en especial, de Hegel-; simetra -exposta
por Aristteles, por Toms de Aquino e moitos escritores do Renacemento, entre eles Leonardo da Vinci; supn a crenza dun canon na arte-; perfeccin do pracer sensible -como
representacin sensible perfecta, segundo Baumgarten, ou como pracer que acompaa
actividade sensible, segundo Hume; Kant unificou ambos significados e insistiu no carcter sublime da beleza-; tamn coa idea de harmona ou coa de funcionalidade.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
1. a. V; b. V; c. F; d. V; e. V
2.
1. b.; 2. a.; 3. a.; 4. b.; 5. b.; 6. b.
3. Platn, con alma racional inmortal; Descartes, con res cogitans; Jaspers, con situacinslmite; Camus, con nihilismo; Comte, coa lei dos tres estados; Habermas, con ciencia e
tecnoloxa como ideoloxa; Kant, con belo como pracer desinteresado; Hegel, con beleza
como verdade.
UNIDADE 3
EXERCICIOS DE REPASA
1. Os alumnos deben ter claro que no proceso do coecemento se produce unha relacin entre un suxeito e un obxecto. A funcin de suxeito darse conta de experiencias internas ou externas. A funcin do obxecto emitir estmulos capaces de suscitar reaccins
cognitivas que van dende a estimulacin sensorial ata a verificacin intelectual.
Pxina 25 de 47
2. Basicamente, os alumnos e alumnas deben saber que as facultades que interveen nos
procesos cognitivos son a razn e os sentidos, xa que ata agora se citaron outras facultades, como a imaxinacin, a memoria ou o sistema nervioso.
3.a. Os termos que se refiren ao coecemento sensible son: vista, audicin, percepcins e
sensacins. Os termos que se refiren ao coecemento racional son: xuzos, argumentos,
leis e teoras.
4. Para estes dous filsofos, o coecemento racional ten obxectos diferentes:
-Segundo Platn, as ideas son o obxecto propio do coecemento racional. As ideas son realidades inmateriais eternas e inmutables. Das cousas que cambian e se perciben polos
sentidos non se pode ter coecemento universal e necesario.
-Segundo Aristteles, o obxecto propio do coecemento universal son as esencias das cousas concretas. Non obstante, as cousas concretas cocense a travs dos sentidos, polo tanto o coecemento sensible a base e o punto de partida do coecemento racional.
5. O que percibido polos sentidos real e a mente comeza sendo unha "tabula rasa"
encaixan na corrente empirista. A razn descobre en si mesma os primeiros principios do
coecemento e os sentidos engnannos pertencen ao racionalismo.
6.a. A valoracin que realizan estas correntes en relacin coa experiencia sensible moi
diferente:
-O racionalismo sostn que os sentidos non son fontes fiables de coecemento obxectivo,
polo tanto ten unha visin negativa da experiencia. O verdadeiro coecemento s se alcanza mediante o exercicio da pura razn.
-O empirismo, pola contra, sostn que o coecemento obxectivo non pode traspasar os lmites da experiencia sensible. A mente humana sen a experiencia tabula rasa.
7. Proximidade: os estmulos propios intgranse nunha figura; semellanza: os estmulos
semellantes intgranse nun todo; continuidade: os estmulos que aparecen nunha sucesin
continua intgranse nunha mesma figura; clausura ou peche: tendencia a completar figuras
que parecen incompletas.
9. Os estmulos deste tipo de terminacins son: ondas electromagnticas; vibracins do aire, ondas sonoras; substancias solubles na saliva; substancias qumicas solubles en auga ou
graxa; tacto e presin sobre a epiderme e a derme; temperatura ambiente; contusins, picaduras, queimaduras, etctera.
10.a. Segundo a Gestalt estes principios consisten en:
-Primaca. Os todos percbense con prioridade s sas partes.
-Pregnancia ou boa forma. As figuras articlanse da maneira mis completa, simtrica e
sinxela.
-Constancia. Dentro de certos lmites, a percepcin mantense constante no seu tamao, independentemente da proximidade ou do afastamento do suxeito con respecto ao obxecto.
-Contexto ou contraste. Un mesmo elemento pode percibirse con maior ou menor tamao
segundo a sa relacin coas demais partes do conxunto.
11. Os catro trazos bsicos da conduta intelixente son: previsin de futuro, intencionalidade, capacidade de razoar e adaptabilidade.
12. percepcin corresponderan representacin sensible, concreto, particular e vexo a
Pxina 26 de 47
-Escepticismo: actitude filosfica que pon en dbida ou nega a capacidade humana para
conseguir coecementos seguros.
20.a. a. Hegel; b. Popper; c. Carnap; d. Comte.
20.b. Resposta aberta. Os alumnos deben explicar as razns polas que seleccionaron unha
determinada frase como a mis acorde co seu pensamento.
21.a Negan o valor cognitivo dos sentidos Platn, Descartes e Hegel. importante que as
razns que acheguen os alumnos se maticen para as afianzar o coecemento destes conceptos.
21b. Negan que a razn por si soa poida alcanzar coecementos obxectivos Aristteles,
Locke, Comte e Carnap.
22.a. Puxo lmites posibilidade de ver os obxectos astronmicos tal como son agora.
22.b. Na teora da relatividade especial formlanse dous principios. O primeiro afirma que
as leis da fsica son as mesmas en todos os sistemas inerciais. O segundo expn que a velocidade dun sinal ou dun obxecto fsico que tea masa non pode superar a velocidade da
luz no baleiro.
22.c. O principio de incerteza establece que imposible coecer con precisin e simultaneamente a posicin e o momento dunha partcula.
UNIDADE 4
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
1. Filosofa antiga: ser; filosofa medieval: Deus; filosofa moderna: coecemento; filosoPxina 29 de 47
fa contempornea: home.
2. Tradicin oriental, con transcendentalismo dualista; tradicin xudeo-cristi, con home,
subordinado divindade; tradicin grega, con ser racional e social; tradicin humanista,
con naturalmente e universalmente digno.
3. Os posibles razoamentos seran:
a) Porque, anda que a preocupacin acerca do home se pode apreciar efectivamente na
prehistoria, a reflexin racional nace obviamente a partir do sculo VI a.C., coa filosofa
grega.
b) Anda que existe esa tendencia na filosofa grega, especialmente dende a perspectiva
platnica, a sa orixe procede do orfismo oriental, que chega a Platn a travs de Pitgoras.
c) Si, existe relacin, mesmo as o defenden os escpticos como Montaigne: A cousa
mis grande do mundo saber quen un mesmo.
d) Esa concepcin do home nace da tradicin grega. Na tradicin cultural xudeo-cristi insstese mis ben no carcter relixioso, dualista, do ser humano.
4. a. Anaximandro; b. Protgoras; c. Werner Jaeger; d. Pitgoras.
5. a. F; b. F; c. V; d. F; e. F.
6. No mito do carro alado intntase dar explicacin ao conflito que aparece na alma humana entre a razn e o desexo. Ao mesmo tempo, intntase asegurar, a travs do smil do auriga e dos cabalos, o dominio da razn sobre as paixns. O auriga (a razn) coece o camio cara ao Ben e debe dominar os cabalos (as paixns), como causantes da desorde individual e do caos social.
7. O ser humano un zoon politikon, un animal poltico. Por iso, o seu ser establcese
de modo natural en comunidade cos outros. Esta natural sociabilidade humana asntase na
sa natureza racional, dialxica e tica, tal como escribe na sa Poltica.
8. Os catro preceptos epicreos son: non temer os deuses; non temer a morte; recordar a
brevidade da dor e do pracer; e considerar que o benestar doadamente alcanzable a travs do poder de autosuxestin da mente, tendo sempre presente ante a nosa mente asuntos
agradables.
9. Os elementos novos respecto filosofa grega son: crenza fundamental nun Deus persoal, salvador e resucitado; conceptos tales como o de pena e o de culpa, graza e salvacin;
insistencia na liberdade relixiosa para facer prevalecer a fe sobre a razn; idea de xuzo final; imputabilidade das nosas accins; consideracin do home como ser creado e subordinado a Deus; anda que subsidiaria, dignidade humana, derivada de ser o home, imaxe e
semellanza a Deus. Rompe as o enfoque basicamente naturalista do pensamento grego e
erxese un sistema de pensamento absolutamente teocntrico.
10. Idade Media: finis terrae, estrelas fixas, teocentrismo, dignidade humana subsidiaria e
xeocentrismo. Renacemento: esfericidade da Terra, antropocentrismo, universo dinmico,
dignidade humana por si e heliocentrismo.
11. a. Descartes considera que a alma conciencia. b. Descartes defende que a res extensa
se move mecanicamente. c. Hume critica a concepcin platnica da razn. d. Kant defende
que todos os seres humanos son igualmente dignos por natureza.
Pxina 30 de 47
12. a. F; b. F; c. V; d. F; e. F; f. V; g. F; h. V
13. a. Wallace; b. Jonas; c. Sartre; d. Marx; e. Nietzsche; f. Ortega y Gasset.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
1. Imago Dei, Agustn de Hipona; naturalmente social, Aristteles; alma preexistente, Platn; inconsciente dos motivos dos seus actos, Freud; medida de todas as cousas, Protgoras; formado polos seus condicionamentos econmicos e sociais, Marx; substancia pensante, Descartes.
2. a. F; b. F; c. F; d. F; e. V; f. F.
3. Hume, c.; Platn, b.; Kant, e.; Aristteles, d.; Descartes, a.
UNIDADE 6
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
5.b. Xeocentrismo: a Terra est no centro do sistema solar e en torno a ela xiran os demais
planetas. Heliocentrismo: o Sol o que est no centro.
8.a. Os caracteres adquiridos son herdables corresponde con Lamarck. As especies
non cambiaron ao longo do tempo de Aristteles. A seleccin natural a clave da evolucin pertence a Darwin.
8.b. Lamarckismo ou transformismo, fixismo, evolucionismo (de modo mis exacto, darwinismo).
8.c. Indica como se chama o resto das teoras relacionadas coa orixe e a evolucin das especies
Mutacionismo e teora sinttica.
9. a. Encefalizacin; b. bipedestacin; c. hominizacin; d homnido.
10.a. Cambios anatmicos: acurtamento da man, bipedestacin, encefalizacin, oposicin
do polgar. Cambios fisiolxicos: liberacin das mans, fabricacin de ferramentas, plasticidade biolxica. Cambios sociais: intensificacin da vida social, linguaxe.
10.b Unhas posibles definicins seran:
- Acurtamento da man: diminucin do tamao da palma en relacin aos dedos.
. Fabricacin de ferramentas: elaboracin de tiles grazas s novas mans, mis precisas, e
ao cerebro, mis potente, que pose o homnido.
- Bipedestacin: postura erguida que permite trasladarse sobre as pernas traseiras.
- Linguaxe: capacidade de comunicarse empregando por primeira vez a palabra.
- Encefalizacin: progresivo incremento da masa enceflica.
- Plasticidade biolxica: permanencia de carcteres xuvens ou maleables ao longo de toda
a vida. Capacidade do ser humano de ser moi adaptable.
- Liberacin das mans: ao facerse bpede, o homnido puido empregar as sas mans para
outros fins en lugar de usalas para trasladarse.
- Intensificacin da vida social: progresiva cohesin social e interdependencia crecente entre os individuos que compoen o grupo.
- Oposicin do polgar: posicin contraposta do polgar respecto aos demais dedos, que
permite realizar a pinza de precisin.
11. 1. b.; 2. a., b.; 3. b., c.; 4. a., c.
12. O proceso de humanizacin o que describe os cambios na conduta que marcan o paso do homnido antropoide cara ao ser humano. Os factores que interveen neste proceso
seran: descubrimento do lume; fabricacin de ferramentas; agricultura e gandera; organizacin social; pensamento; linguaxe.
13. Posibles definicins destes termos son:
- Humanizacin: proceso que nos conduce de homnidos a homes.
- Linguaxe articulada: capacidade de crear mensaxes ilimitadas mediante a combinacin
de signos limitados finitos (os que constiten os fonemas).
- Temporalidade: capacidade de entender a dimensin temporal, o que permite realizar inferencias causais.
- Antropomorfo: de forma humana. No ser humano, a caracterstica diferencial con respecto a outros seres non est na sa forma anatmica propia, senn na sa capacidade intelectual.
Pxina 32 de 47
14.a. O proceso de hominizacin explica os cambios anatmicos que transforman o primate en homnido. Basase en tres tipos de cambios: cambios anatmicos (bipedestacin, encefalizacin, acurtamento da man); cambios fisiolxicos (liberacin das mans, fabricacin
de ferramentas, plasticidade biolxica); cambios sociais (intensificacin da vida social,
plasticidade biolxica).
O proceso de humanizacin o que describe os cambios na conduta que marcan o paso do
homnido antropoide cara ao ser humano. Os factores que interveen neste proceso seran:
descubrimento do lume, fabricacin de ferramentas, agricultura e gandera, a organizacin
social.
14.b. Ambos procesos estn relacionados, pero a hominizacin basase en trazos anatmicos e a humanizacin en trazos de conduta. Anda as, os cambios sociais que se dan no final da hominizacin tamn son trazos de conduta, e esta ltima etapa unha interseccin
entre ambos procesos.
16.a. Os trazos que caracterizan a linguaxe humana fronte a outras linguaxes animais radican en que articulado, simblico e arbitrario.
16.b. Non, a linguaxe ten como finalidade a comunicacin pero o pensamento froito
de procesos internos que o individuo realiza e que non sempre son doados de verbalizar.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
UNIDADE 7
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
7. A clasificacin sera:
Tabula rasa: condutismo, filosofa (Dilthey, Ortega e existencialismo).
Dispoemos de capacidades innatas: evolucionismo, etoloxa, psicoloxa evolucionista.
xentica condutual.
8.a. Instinto: resposta innata para un estmulo. Cultura: conxunto de respostas aprendidas e
transmisibles mediante a socializacin, de a a diferenza.
8.b. O ser humano pode aprender estratexias, mentres que o animal nace aprendido.
9. Este proceso produce a aprendizaxe de patrns culturais mediante unha interiorizacin
inconsciente. O resultado ser a integracin do individuo na sociedade, e tamn a sa estabilidade psicolxica ao aceptar os roles que lle asignan a sa familia, os amigos, os medios de comunicacin, etc. Isto sucede en dous momentos: a socializacin primaria e a secundaria. Pode darse tamn na resocializacin.
10. Son axentes de socializacin: familia, seitas, amigos, escola, partidos polticos, msica, relixin, moda e medios de comunicacin.
11.a. As tres actitudes son o etnocentrismo, o relativismo e o pluralismo cultural. As caractersticas que se corresponden con cada unha dela son:
Etnocentrismo. A forma correcta de facer as cousas s unha / intolerante / chauvinista.
Relativismo. Hai moitas formas de facer as cousas / non comprometido / todo vale.
Pluralismo cultural. Hai maneiras mellores que outras de facer as cousas / elabora xuzos
crticos/ tolerante.
13.a. Moi etnocntrica: b. Etnocntricas: c e d. Nada etnocntricas: a e e.
15.a. Factores positivos: estabilidade psicolxica dentro dun marco cultural coecido, rexeitamento de condutas agresivas, creacin de recursos para o ocio e a diversin, etc. Factores negativos: renuncia a satisfacer necesidades instintivas, represin de patrns fra dos
usos sociais, etctera.
16. Freud: a., d. e e. Marcuse: b., c. e f.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
UNIDADE 8
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
Pxina 34 de 47
1. O vehculo de comunicacin que lle permite ao ser humano coecerse mis e mellor
a si mesmo e ao mundo a linguaxe. A linguaxe, a diferenza de calquera outro sistema de
comunicacin, permite articular un nmero infinito de mensaxes grazas ao vocabulario e
sintaxe. A riqueza de vocabulario permtenos transmitir as nosas mensaxes con moita precisin e o dominio da sintaxe permtenos elaborar infinidade de mensaxes distintas.
2. Os signos son algo, son realidades naturais ou artificiais. Por exemplo, o fume e a febre
son realidades naturais; un sinal de trfico de prohibido o paso e a palabra montaa son
realidades artificiais, arbitrarias.
Os signos estn en lugar de algo, estn en lugar doutra cousa. O fume e a febre estn en
lugar do lume e da infeccin dalgunha parte do organismo. O sinal de trfico de prohibido
o paso est en lugar dun axente que impide pasar. A palabra montaa est en lugar dunha grande elevacin natural do terreo.
Os signos dirxense sempre a algun que os interpreta. Ese algun pode ser unha persoa ou
unha clase de persoas, como mdicos, condutores, pens, usuarios dunha lingua ou todas
as persoas en xeral.
3. Porque os seus cerebros non teen o desenvolvemento nin a complexidade do cerebro
humano. A linguaxe como un mapa da realidade: canto mis extenso sexa o mapa, mis
extensin requrese da codia cerebral, porque a codia cerebral o centro coordinador que
fai posible a existencia da linguaxe. A codia cerebral do horno sapiens cobre unha superficie aproximada duns catro folios, mentres que a dun chimpanc cobre un folio, e a dunha
rata tan s a superficie dun selo de correos.
4. Os factores son os seguintes:
- Emisor. A DGT que ordenou colocar o sinal.
- Receptor. Os condutores.
- Mensaxe. Prohibido adiantar.
- Canle. O material do sinal.
- Cdigo. O cdigo de circulacin.
5. O alumno elixe tres signos calquera. Por exemplo, un tringulo vermello colocado na
estrada designa que hai un coche avariado (designado) para que tean precaucin os condutores (denotado) que viaxan no mesmo sentido; un cartel con tres garfos e tres coitelos
designa un restaurante (designado) caro para coecemento de posibles comensais (denotado); a palabra nai designa unha persoa do xnero feminino que ten un ou mis fillos
(designado) para coecemento dos usuarios da lingua castel (denotado).
6. Resposta aberta.
7.a. A linguaxe como capacidade lingstica unha caracterstica exclusiva do ser humano
e algo mis que un instinto, porque na sa natureza conflen herdanza xentica e aprendizaxe cultural.
7.b. Os alumnos poden optar por unha ou outra alternativa da disxuncin. O importante
analizar o contido e a coherencia das razns que avalen a seu reposta. Cientificamente, o
resultado dunha evolucin gradual.
8. Trtase de que o alumno relacione estes tres termos: a linguaxe como facultade natural
exclusiva de ser humano pata comunicarse cos seus semellantes; a fala, como realizacin
normal oral e articulada da linguaxe; e a lingua ou linguas do mundo, entendidas como
cdigos normativos, polo menos no que se refire ao lxico de cada unha delas.
Pxina 35 de 47
9. O alumno debe facer unha pequena sntese de cada unha das tres etapas que sinala o libro de texto no apartado dedicado ao desenvolvemento da linguaxe no neno: primeira etapa, de cero a tres anos; segunda etapa, de catro a seis anos; terceira etapa, de seis a doce
anos.
10. Sapir, Whorf e Berstein, entre outros, defenden que a linguaxe determina o pensamento. Segundo eles, a adquisicin da lingua materna determina a concepcin do mundo. Esta
afirmacin, entendida como un determinismo insuperable, non se pode soster. A experiencia demostra que unha linguaxe con pouca riqueza lxica pode condicionar temporalmente
o desenvolvemento do pensamento, pero non o remata definitivamente se se superan, mediante a aprendizaxe, os condicionamentos que limitan a sa expresin.
11. Segundo Piaget, a fala aparece despois de que o neno alcance certo nivel cognitivo,
mentres que a intelixencia entendida como capacidade de adaptacin ao medio comeza a
manifestarse a partir do acto do nacemento. Vigostky e outros autores defenden que a capacidade cognitiva e lingstica seguen procesos independentes ata que entran nunha estreita colaboracin e interaccin cara aos dous ou tres anos de idade.
12. A linguaxe comn, s veces, pode dar lugar a problemas de falsas interpretacins, debido imprecisin de expresins ou utilizacin de termos equvocos ou anlogos. Termos equvocos son os que se poden aplicar a conceptos ou cousas totalmente distintas.
Termos anlogos son os que designan cousas semellantes, en parte iguais e en parte diferentes. A imprecisin das expresins pode ser implcita (cando a frase en si mesma pode
dar lugar a unha dobre interpretacin); e implcita (cando o contexto no que se di a frase
o que da orixe a unha interpretacin falsa).
Os problemas de ambigidade e imprecisin que suscita a linguaxe ordinaria nos procesos
de comunicacin intntanse solucionar coa creacin de linguaxes formais creadas por
cientficos e tcnicos, tanto no mbito das ciencias empricas coma no mbito das ciencias
formais.
13. A linguaxe comn utiliza signos que teen un determinado contido e se relacionan entre si seguindo as normas da sintaxe.
A linguaxe formal unha linguaxe artificialmente construdo. Componse dun conxunto de
signos baleiros de contido e un pequeno nmero de normas e regras para relacionar os signos entre si.
O clculo unha operacin lxica ou matemtica con smbolos sen interpretar. Non se refiren a nada distinto deles mesmos.
14.a. As definicins das funcins da linguaxe son as seguintes:
- Funcin representativa: cando se utiliza a linguaxe para afirmar ou negar algo.
- Funcin expresiva: cando se usa para expresar actitudes, desexos, emocins, etctera.
- Funcin apelativa: cando se pretende suscitar actitudes ou repostas no receptor da mensaxe.
- Funcin realizativa: cando cun acto lingstico se realiza tamn un acto extralingstico.
14.b. Estas poden ser as frases: A ciencia progresa mediante ensaios e erros (funcin
representativa); Gustarame viaxar a Roma (funcin expresiva); Se consumes drogas,
arrunas a ta vida (funcin apelativa); o alcalde dille a un cidadn: Nomoche fillo
adoptivo da cidade (funcin realizativa).
15.a. O alumno debe buscar por si mesmo as definicins no corpo da unidade.
Pxina 36 de 47
15.b. San un termo anlogo. Exemplo: pan san, home san, etc. Xeneral un termo
equvoco. Exemplos: pai xeneral (xefe dunha orde relixiosa); xeneral de divisin (xefe militar), etc. Dourado un termo anlogo. Exemplo: cabelo dourado, pan dourado, atardecer dourado, etc. Dulcinea del Toboso un termo unvoco.
16.a. Os signos elementais dunha linguaxe formal son as variables e as constantes. Na
linguaxe formal da lxica as variables son letras minsculas que representan oracins
enunciativas simples. As constantes son signos que serven para converter os enunciados
simples en proposicins compostas.
16.b. Os signos auxiliares na linguaxe formal da lxica son as parnteses, as chaves e os
corchetes, e realizan as mesmas funcins que realizan os signos de puntuacin na linguaxe
comn.
17. Os esquemas dos siloxismos son os seguintes:
a)
Esquema
Figura
Modo
Ningn P... es M
PM
Todo S.......es M
SM
E
A
Ningn S... es P
SP
Figura
Modo
b)
Esquema
Ningn M... es P
MP
Todo M.......es S
MS
E
A
Ningn S... no es P
SP
Figura
Modo
C)
Esquema
Todo M... es P
MP
Todo S.......es M
SM
A
A
Todo S... es P
SP
19.b. AAA s pode ser da primeira figura. AAI pode ser da primeira e da terceira figura. OAO s pode ser da terceira.
21. A) Algn xeneral pequeno. B) Hai catro termos, non posible ningn siloxismo.
C) Algns filsofos son imaxinativos.
22. As tboas de verdade sern as seguintes:
a) Proposicin Indeterminada. b) Proposicin indeterminada. c) Proposicin indeterminada d) Proposicin tautoloxa e) Proposicin indeterminada f) Proposicin contraditoria.
23. As tboas de verdade sern as seguintes:
a) Proposicin condicional indeterminada. b) Proposicin disxuntiva indeterminada. c)
Proposicin condicional tautolxica. d) Negacin dunha proposicin conxuntiva. Tautoloxa.
25. A validez formal do argumento pdese demostrar as:
1) (p q) r Pre.
2) ( r s) Pre.
3) p suposto provisional.
4) r s de 2 por r. de Morgan.
5) r de 4 por simplificacin da conxuncin.
6) [ (p q)] de 5 e 1 M. T.
7) p q de 6 por dobre negacin.
8) p de 7 por simplificacin da conxuncin.
9) p p de 8 e 3 por introducin da conxuncin (contradicin).
10) p de 9 por reducin ao absurdo.
26.a. Formalizacin do argumento: Estudarei pola ma p.; Estudarei pola tarde q.;
Irei ao cinema r ; Irei praia s..
p q Premisa.
p r Premisa.
g s Premisa.
r s Conclusin.
26.b. Demostracin pola proba por casos:
1) p q Premisa.
2) p r Premisa.
3) g s Premisa.
4) p de 1 suposto provisional.
5) r de 4 e 2 M. P.
6) r s de 5 adicin da disxuncin.
7) q de 1 suposto provisional.
8) s de 7 e 3 M. P.
9) r s de 8 adicin da disxuncin.
10) r s de 1, 4-6,7-9 proba por casos.
27.a. Formalizacin do argumento. Representamos as proposicins polas seguintes variables: Digo sempre a verdade (p), Os demais confan en n (q), Sntome seguro (r), Sntome
Pxina 38 de 47
1. As opcins axeitadas son: 1. a.; 2. c.; 3. c.; 4. c.; 5. a.; 6. c.; 7. a.; 8. a.; 9. c.; 10. c.
UNIDADE 9
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
1. a. F; b. F; c. y; d. F; e. e; f. F.
2. As afirmacins completas son: a) O antropocentrismo considera que o moralmente relevante son os seres humanos. b) Se consideramos que o importante non son os individuos
senn os grandes sistemas biolxicos, seremos ecocntricos c) A tica que cre que o importante a capacidade de ter experiencias chmase tica centrada nos animais. d) O
biocentrismo sostn que todo ser vivo merece respecto polo feito de estar vivo. e) Se cremos que todos os seres vivos merecen a mesma consideracin moral estamos de acordo
coa ecoloxa profunda
Pxina 41 de 47
3. Gilligan - crtica a Kohlberg; Jonas - tica da responsabilidade; Kant - asocial sociabilidade; Hume - tica, educable pola esttica; Linton- universais ticos transculturais; Sartre - o home libre o contrario da cousa en si.
4. Os factores correctos son: a., c. e e.
UNIDADE 10
Solucins aos exercicios do apartado REPASA
1.a. Resposta aberta. Dentro da variedade de respostas, o alumno deber sinalar que a
tica estuda o comportamento moral na sa dimensin obxectiva ou terica, mentres que a
moral estdao na vertente subxectiva ou prctica. Polo tanto, diferncianse porque a tica
mantense no plano do estudo terico dos comportamentos morais cunha pretensin de obxectividade, mentres que a moral restrnxese ao mbito individual ou privado, dicir, ao
comportamento de cada individuo concreto nas sas relacins consigo mesmo e cos demais. certo que moitas veces os dous conceptos se utilizan indistintamente, quizais de
forma indebida.
1.b. Resposta aberta. En todo caso, dbese atribur moral o seu carcter individual (persoal), concreto e experiencial, e tica, a esfera do colectivo, abstracto e reflexivo.
2.a.
A palabra tica procede da palabra grega thos, que significa residencia, morada, lugar
onde se habita.
4. A definicin de Aristteles a b.
5. As virtudes dianoticas regulan as nosas capacidades racionais ou a intelixencia. As virtudes ticas regulan a nosa sensibilidade ou carcter.
6.a. Epicuro deferencia as seguintes clases de desexos: desexos naturais e necesarios
(exemplo, comer); desexos naturais pero non necesarios (exemplo, ter cinco televisores);
desexos non naturais nin necesarios (exemplo, o desexo de alcanzar a gloria e a fama).
7 a. Platn. b. Aristteles. c. Aristteles. e. Epicuro.
8. Felicidade - aristotlica; utilidade - utilitarista, pracer- epicuresta; deber - deontolxica;
equidade - xustiza.
9.a. Dous: hipottico e categrico. Hipottico: Se aprobas, prmiote. Categrico: Debes
ser honrado.
9b. a. e c.: categricos; b., d. e e.: hipotticos.
10. Son tres: liberdade, inmortalidade e Deus. Liberdade: condicin da autonoma e da
moral. Inmortalidade: garanta no tempo para un xuzo xusto. Deus: garanta dun xuzo
xusto.
11. Porque se basea no deber.
12. A relacin debe ser a seguinte:
Pxina 42 de 47
UNIDADE 11
Pxina 43 de 47
5. Por democracia social entndese o acceso ao benestar, sen lmites, da totalidade dos habitantes dun pobo, no contexto da democracia.
6. As diferenzas entre estas das definicins de democracia son:
- Schumpeter. Un mtodo para chegar a decisins polticas, no que os individuos adquiren o poder de decidir por medio dunha loita de competencias polo voto do pobo.
- R. Dahl. Unha visin dun sistema poltico cuxos membros se consideran uns a outros
Pxina 45 de 47
iguais, son colectivamente soberanos e posen todas as capacidades, recursos e institucins necesarios para autogobernarse.
7. O pensador defende que os cidadns deben participar no proceso de toma de decisins
dun xeito autnomo e igualitario. Iso supn unha dimensin tica da sa teora.
8. Como un conxunto de regras que expresan quen est a cargo de tomar decisins colectivas e baixo que procedementos. Bobbio sublia a importancia da democracia poltica,
aquela que historicamente defendeu os individuos dos abusos do Estado.
9. Considera que a democracia sempre un ideal a alcanzar. , polo tanto, un modelo que
sempre se pode e debe perfeccionar. Esta perfeccin depender das esixencias e da participacin cidads.
11.a. Democracia; b. Personalizacin, espectacularizacin, substitucin; c. televisin.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
1.a. Dentro da cudrupla proposta, o alumno deber sinalar que a cidadana grega activa
e pretende unha sociedade xusta, mentres que a cidadana romana relaciona os dereitos e a
democracia representativa.
1b. Resposta aberta. En todo caso, debe sinalarse a diferenza apuntada na resposta anterior. A cidadana grega insiste na participacin e a cidadana romana na lei. A grega est
relacionada coa democracia directa e a romana coa representativa. Teen un punto de
coincidencia: ambas teen xustiza como referente cidadn.
2. A a. coa cidadana cristi na Baixa Idade Media. Est relacionada coa idea poltica absolutista. A b., cos pensadores gregos, principalmente Aristteles. A c., coa cidadana romana e a d., coa cidadana que fundamentan os pensadores gregos.
3. Santo Agustn: cidade de Deus e cidade do Mundo. Toms de Aquino: o estado como
institucin natural e lei natural.
4. . para Hobbes, Bodino e Maquiavelo. A c. para Locke e Rousseau.
Pxina 46 de 47
5. O alumno deber confeccionar unha tboa na que figuren, polo menos, as ideas de que
para Hobbes o cidadn un sbdito, mentres que para Rousseau o cidadn unha persoa
que participa.
6. A a., con Locke; a b., con Hobbes, Maquiavelo e Bodino; a c., con Locke e Rousseau e
a d., con Kant.
7. Os homes libres, a dependencia dos sbditos e a igualdade de cidadns.
8.a. A b, porque ser coa burguesa e o liberalismo cando se promovan os dereitos das persoas e a sa representacin democrtica.
8.b. Anda se excle a colectivos como as mulleres e os nenos do dereito a voto.
9. Resposta aberta. Por exemplo: a xustiza. Exemplo: a igualdade de dereitos entre homes
e mulleres. As outras das caractersticas son a c. e a d.
10.a. A a. refrese a unha cidadana por pertenza e a c., ao que podemos denominar cosmopolitismo.
11. Resposta aberta. O autor defende a idea de xustiza e de igualdade fronte ao ben egosta
do cidadn particular ou dun Estado concreto.
12. Estado cosmopolita, con Habermas; solidariedade orgnica, con Durkheim; solidariedade mecnica, con Marschall e xustiza como ben, con Walzer.
13. A relacin debe ser a seguinte:
- Liberdade, con dereitos humanos.
- Participacin, con dereito poltico.
- Tempo libre, con dereito socioeconmico.
- Extensin supranacional, con unin europea.
- Comunidade poltica, con cidadana.
- Cidadana paritaria, con libre de prexuzos de xnero.
Solucins aos exercicios de AUTOAVALIACIN
Pxina 47 de 47