Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Diseños
Diseños
Tiposdediseosdeinvestigacin
LauraMartnezGarca
CentreCochraneIberoamericano
8deFebrerode2011
Guin
Introduccin
Clasificacintiposdeestudio
Tiposdeestudios
Ensayoclnicoaleatorioyotrosestudiosexperimentales
Estudiosdecohortes
Estudiosdecasosycontroles
Estudiosdeprevalenciayotrosestudiosdescriptivos
Revisionessistemticas
Estudioscualitativos
Eleccindediseo
Bibliografa
Introduccin
Esquemageneraldeunprotocolodeestudio
Diseoymtodos
Introduccin
Objetivosespecficosdelestudio
Tipodediseo
Aplicabilidadyutilidaddelosresultados
Poblacindeestudio
Diseoymtodos
Calendarioprevistoparaelestudio
Descripcindelamuestra,criteriosdeinclusiny
exclusin,mtododemuestreo,calculotamao
muestra,procedenciasujetos
Limitacionesyposiblessesgosdelestudio
Memoriadesolicituddelproyectodeinvestigacin
Problemasticos
Mtododerecogidadedatos
Antecedentesyestadoactualdeltema
Plandeejecucin.Estudiopiloto
Bibliografamsrelevante Entrevista,examenfsico,procedimientosde
Organizacindelestudio
laboratorio,otraspruebascomplementarias
Hiptesis
Bibliografa
Objetivos
Metodologa
Plandetrabajo
Experienciadelequipoinvestigadorsobreel
Descripcinydefinicindelaintervencin(silahay)
tema
Plandedifusin
Mediosdisponiblesparalarealizacindel
Entradaygestininformticadelosdatos
proyecto
Estrategiadeanlisis
Justificacindetalladadelaayudasolicitada
Variables
Definicinvariables,medicinvariables,registro
valoresvariables(formularios)
Descripcindelseguimientodelospacientes(silohay)
ArigmnPallsJM,JimnezVillaJ.Mtodosdeinvestigacinclnicayepidemiolgica.3 ed.Madrid:Elsevier;2004.
Descargadeplantillas[Internet].[cited2011Feb3];Availablefrom:http://solicitudes2.isciii.es/plantillasDoc.html
Estudiosclnicosepidemiolgicos
Clasificacinsegn
lafinalidad
elcontroldelaasignacin
elseguimiento
elinicioestudioenrelacincronologa
ladireccintemporal
launidaddeanlisis
Laclasificacindelosdiseospermitehacerseunaidearpidade
lascaractersticasdelmtodoqueseutiliza
Clasificacintipodeestudio
Segnlafinalidad
Estudiosdescriptivos
Estudiosanalticos
Losdatossonutilizadoscon
finalidadesdescriptivas
tilesparagenerarhiptesis
etolgicas
Evaluarunapresuntarelacincausal
entreunfactoryunefecto,
respuestaoresultado
RegistrodecasosdehepatitisCenuna
poblacinalolargodeltiempo
EstudioparavalorarsilahepatitisCse
transmiteportransfusinsangunea
Clasificacintipodeestudio
Segnelcontroldelaasignacin
Estudiosdeobservacin
Estudiosexperimentales
Elequipoinvestigadornocontrolael
Elequipoinvestigadorasignael
factordeestudio,selimitana
factordeestudio
observar,mediryanalizar
Exposicinimpuesta(sexooraza),escogida
porlospropiossujetos(consumodetabaco),
Intervencindecarcterteraputico,
decididaporelprofesionalsanitariodentrodel preventivoorehabilitador
procesohabitualdeatencinsanitaria
Clasificacintipodeestudio
Segnelseguimiento
Estudiostransversales
Nohayseguimiento
Lasvariablessemidenunasolavez
Estudioconseguimiento
Lapoblacinsemonitorizaalolargo
deltiempoparavalorarlas
respuestasobjetodelestudio
Longitudinales:Lasvariablessemidenen
diferentesmomentostemporales
Monitorizacindurante10aoslosregistros
decncerenunapoblacin
Conocerlaprevalenciadetabaquismoenlos
adolescentes
Valorareltabaquismosobrelacapacidadvital
respiratoria.Cuantificacinaliniciohistoria
tabaquismoyduranteseguimientocambiosen
laexposicinyenlacapacidadvital
Clasificacintipodeestudio
Segnelinicioestudioenrelacincronologa
Estudios
retrospectivos
Estudios
prospectivos
Estudioposterioralos
hechosestudiados
(losdatosseobtienen
dearchivosoregistros)
Inicioestudioanteriora
loshechosestudiados
(losdatosserecogena
medidaquevan
sucediendo)
Combinacinambas
situaciones
(informacinse
recopilademanera
retrospectivay
prospectiva)
Estudioenbaseala
informacinregistradaenla
historiaclnica
Estudiodecardiopata
isqumica enlosprximos3
aos
Estudioparaevaluarnueva
terapiacncerdemamay
recogidacomoinformacin
basaledadmenarquia
Estudios
ambispectivos
Clasificacintipodeestudio
Segnladireccintemporal
Haciadelante
Haciaatrs
(desdelaexposicin
haciaelefecto)
(desdeelefectohacia
laexposicin)
Sinsentido
Nohayseparacinen
eltiempoentrela
medicinexposiciny
efecto
Lapoblacinse
seleccionaporla
exposicin
Lapoblacinse
seleccionaporla
variableefecto
Seleccinmujeresenedad
frtilquehatomadoAO,
seguimiento10aosdetectar
cncermama
Seleccindemujerescon
cncerdemamaymujeressin
cncer,seinvestigalos
antecedentesdeconsumode
AO
Clasificacintipodeestudio
Segnlaunidaddeanlisis
Estudiosbasadosenlos
individuos
Estudiosecolgicos
Lasunidadesdeanlisisson
Lasunidadesdeobservacinsonlos agregacionesdeindividuosbasadas
individuos
encriteriosgeogrficoso
temporales
Comparacindelamortalidadpor
enfermedadescardiovascularesentre
comunidadesautnomas
Tiposdeestudios
Ensayoclnicoaleatorio
Criterios de
inclusin y
exclusin
Consentimiento
informado
Aleatorizacin
Enmascaramiento
Ensayoclnicoaleatorio
Ventajas
Mejorevidenciarelacincausaefecto
Mayorcontrolfactordeestudio
Asignacinaleatoriadistribuirequilibradamente
factoresquepuedeninfluirenresultados(grupos
comparables)
Desventajas
Restriccionesticas
Participantesmuyseleccionados
Intervencionesconpautasrgidas
Efectodeunanicaintervencin
Costeelevado
Otrosestudiosexperimentales
Desarrolloclnicodemedicamentos
Evaluacineficaciademedidaspreventivas
Evaluacineficaciapruebadiagnstica
Estudiodeequivalencia
Ensayoconasignacinporgrupos
Ensayoclnicosecuencial
Ensayoclnicofactorial
Ensayoclnicocruzado
Ensayocomunitario
Ensayocontroladonoaleatorio
Ensayonocontrolado(estudioantesdespus)
FaseI:Seguridadydosificacin;voluntariossanos;
nocontrolados
FaseII:Famacocinticayfarmacodinamia;voluntarios
sanos;nocontroladosyECAcontroladosconplacebo
criteriosseleccinestrictos
FaseIII:Eficacia;pacientes;ECA
FaseIV:Efectividad;pacientes;ECA
Otrosestudiosexperimentales
Desarrolloclnicodemedicamentos
Evaluacineficaciademedidaspreventivas
Evaluacineficaciapruebadiagnstica
Estudiodeequivalencia
Ensayoconasignacinporgrupos
Ensayoclnicosecuencial
Ensayoclnicofactorial
Evaluardosintervencionesomsenunnicoestudio
ParaevaluardostratamientosAyBcadasujetose
asignaaleatoriamenteaunodeloscuatrogrupos:
A+B+,AB,A+B,AB+
Ensayoclnicocruzado
Ensayocomunitario
Ensayocontroladonoaleatorio
Ensayonocontrolado(estudioantesdespus)
Otrosestudiosexperimentales
Desarrolloclnicodemedicamentos
Evaluacineficaciademedidaspreventivas
Evaluacineficaciapruebadiagnstica
Estudiodeequivalencia
Ensayoconasignacinporgrupos
Ensayoclnicosecuencial
Ensayoclnicofactorial
Ensayoclnicocruzado
Ensayocomunitario
Ensayocontroladonoaleatorio
Ensayonocontrolado(estudioantesdespus)
LospacienterecibeneltratamientoA,perodode
lavadoytratamientoB
Cadapacienteactacomosupropiocontrol
Otrosestudiosexperimentales
Desarrolloclnicodemedicamentos
Evaluacineficaciademedidaspreventivas
Evaluacineficaciapruebadiagnstica
Estudiodeequivalencia
Ensayoconasignacinporgrupos
Ensayoclnicosecuencial
Ensayoclnicofactorial
Ensayoclnicocruzado
Ensayocomunitario
Laintervencinserealizasobrelacomunidad
Ejemplo:Fluoracindelasaguasdeabastecimiento
deunacomunidad
Ensayocontroladonoaleatorio
Ensayonocontrolado(estudioantesdespus)
Otrosestudiosexperimentales
Desarrolloclnicodemedicamentos
Evaluacineficaciademedidaspreventivas
Evaluacineficaciapruebadiagnstica
Estudiodeequivalencia
Ensayoconasignacinporgrupos
Ensayoclnicosecuencial
Ensayoclnicofactorial
Ensayoclnicocruzado
Ensayocomunitario
Ensayocontroladonoaleatorio
Ensayonocontrolado(estudioantesdespus)
Lossujetosseasignanalosgruposporunmecanismo
noaleatorio(porfechasdenacimiento,porNHCpar
oimpar)
Otrosestudiosexperimentales
Desarrolloclnicodemedicamentos
Evaluacineficaciademedidaspreventivas
Evaluacineficaciapruebadiagnstica
Estudiodeequivalencia
Ensayoconasignacinporgrupos
Estudiosingrupocontrol
Secomparalasituacinbasalaliniciodelestudiocon
larespuestaaltratamiento
Ensayoclnicosecuencial
Ensayoclnicofactorial
Ensayoclnicocruzado
Ensayocomunitario
Ensayocontroladonoaleatorio
Ensayonocontrolado(estudioantesdespus)
Estudiosdecohortes
Estudioprospectivodecohortes
Estudioretrospectivodecohortesocohortes
histricas
Elinvestigadorpartedelaformacindelosgrupos
expuestoynoexpuesto
Seguimientoduranteuntiempoparadeterminarlas
tasasdeincidenciadelefecto
Estudiosdecohortes
Estudioprospectivodecohortes
Estudioretrospectivodecohortesocohortes
histricas
Laexposicinylaenfermedadyahanocurrido
cuandoserealizaelestudio
Laidentificacindelascohortesexpuestayno
expuestasebasaenunasituacinenunafechabien
definidaysuficientementelejoseneltiempopara
quelaenfermedadsehayapodidodesarrollar
Ejemplo:Revisindetodaslasfichasdetrabajadores
queseincorporaronenlosltimos50aosauna
empresaqueoperabaconasbesto.Elseguimientose
realizaparaversidurantelavidalaboralseha
desarrolladocncerdepulmn
Estudiosdecohortes
Ventajas
Clculodirectotasasdeincidenciaencohortes
expuestaynoexpuesta,riesgorelativoexpuestosen
relacinalosnoexpuestos
Adecuadasecuenciatemporal
Enprospectivosseminimizaerroresmedicin
exposicin
Evaluarefectosdelfactorderiesgosobrevarias
enfermedades
Desventajas
Estudioenfermedadespocofrecuentesoconlargo
perodolatencia
Prospectivosdelargaduracin
Nmeroelevadodeparticipantes
Prospectivoscosteelevado
Estudiosdecasosycontroles
Ventajas
Enfermedadespocofrecuentesoconlargosperodos
latencia
Exposicionespocofrecuentes
Mltiplesfactoresderiesgoparaunasola
enfermedad
Duracincorta
Desventajas
Erroressistemticos(seleccingrupos,recogida
datos)
Difcilestablecersecuenciatemporal
Msdeunaenfermedad
Calcularincidenciaoprevalenciadeenfermedad
Estudiosdeprevalencia
Ventajas
Muestrasrepresentativasdelapoblacindeestudio
Variasenfermedadesofactoresderiesgoenunsolo
estudio
Cortoperododetiempo
Estimarprevalenciayayudanalaplanificacin
serviciossanitarios
Primerpasoenlarealizacindemuchosestudios
prospectivos
Desventajas
Faltadesecuenciatemporal
Enfermedadespocofrecuentes
Posibilidadsesgodebidoalasnorespuestas
Otrosestudiosdescriptivos
Seriesdecasos
Estudiosparaevaluarunapruebadiagnstica
Seriesdecasostransversales Descripcin
caractersticasseleccionadasobservadasenun
momentodeltiempoenungrupodepacientescon
unaenfermedaddeterminada
Seriedecasoslongitudinalesoseguimientodeuna
cohorte Descripcindelaevolucintemporalde
caractersticasseleccionadasenungrupode
pacientesconunaenfermedaddeterminada
Estudiosdeconcordancia
Estudiosecolgicos
Otrosestudiosdescriptivos
Seriesdecasos
Estudiosparaevaluarunapruebadiagnstica
Estudiosdeconcordancia
Estudiosecolgicos
Estimarlacapacidaddeunamedida(prueba
diagnstica)paradiscriminarentrepersonascon
enfermedadysinenfermedad
Otrosestudiosdescriptivos
Seriesdecasos
Estudiosparaevaluarunapruebadiagnstica
Estudiosdeconcordancia
Estudiosecolgicos
RepetibilidadAplicarelmtododemedidadela
mismamanerayalosmimossujetosendosoms
momentosdeltiempo
Concordanciaintraobservador Unmismoobservador
valoredosomsocasioneslosmismossujetos
Concordanciainterobservador Dosoms
observadoresvalorenunamismapruebaenuna
muestradesujetos
Concordanciaentremtodos Capacidaddedos
procedimientosdiferentesquemidenlamisma
variablededarresultadossimilarescuandoseaplican
alosmismossujetos
Otrosestudiosdescriptivos
Seriesdecasos
reasgeogrficas Comparaunamedidade
frecuenciadeundeterminadoproblemaenvarias
reasgeogrficas.Laobservacindediferencias
segnreaspuededarlugaralageneracinde
hiptesis(factoressociales,culturales,econmicos,
medioambientales)
Estudiosparaevaluarunapruebadiagnstica
Estudiosdeconcordancia
Estudiosecolgicos
Estudiosdeseriestemporales Describenlas
variacionesdelafrecuenciadeunproblemadesalud
alolargodeltiempo
LpezAbente G,Ramis R,Polln M,Aragons N,PrezGmez B,GmezBarroso D,CarrascoJM,LopeV,GarcaPrez J,Boldo E,GarcaMendizbal MJ.Atlas
municipaldemortalidad por cncer enEspaa,19891998.Instituto deSalud CarlosIII.Madrid,2006.
Revisionessistemticas
Asystematicreviewattemptstocollateallempiricalevidence thatfitspre
specifiedeligibilitycriteriainordertoansweraspecificresearchquestion.Ituses
explicit,systematicmethodsthatareselectedwithaviewtominimizingbias,thus
providingmorereliablefindingsfromwhichconclusionscanbedrawnand
decisionsmade.
Thekeycharacteristicsofasystematicrevieware:
aclearlystatedsetofobjectives withpredefinedeligibilitycriteriaforstudies;
anexplicit,reproducible methodology;
asystematicsearchthatattemptstoidentifyallstudiesthatwouldmeetthe
eligibilitycriteria;
anassessmentofthevalidityofthefindingsoftheincludedstudies,forexample
throughtheassessmentofriskofbias;and
asystematicpresentation,andsynthesis,ofthecharacteristicsandfindingsof
theincludedstudies.
Manysystematicreviewscontainmetaanalyses. Metaanalysisistheuseof
statisticalmethodstosummarizetheresultsofindependentstudies.By
combininginformationfromallrelevantstudies,metaanalysescanprovidemore
preciseestimatesoftheeffectsofhealthcarethanthosederivedfromthe
individualstudiesincludedwithinareview.Theyalsofacilitateinvestigationsof
theconsistencyofevidenceacrossstudies,andtheexplorationofdifferences
acrossstudies.
HigginsJPT,GreenS(editors).CochraneHandbookforSystematic ReviewsofInterventionsVersion5.0.2[updatedSeptember2009].TheCochraneCollaboration,
2009.Availablefromwww.cochranehandbook.org.
Estudioscualitativos
Objetivo Bsquedadeexplicaciones,percepciones,sentimientosy
opinionesdelossujetosdelestudio
Diseoflexible,abiertoycircularExistenunosobjetivosgeneralesyuna
metodologaestablecida,aunquelaformaespecficaenquesedesarrolla
evolucionaamedidaqueavanzalainvestigacin.Losprimerosresultados
vanacondicionarlaevolucindelainvestigacin
PoblacinestudioLamuestradeinformantesnoesestadstica,ni
representativa,sinounaseleccindemiembrosdediferentesgruposde
lapoblacinquevienedeterminadaporlosobjetivosdelestudio
RecogidainformacinEntrevista,observacin,anlisisdocumental
DatosNarrativos
AnlisisInductivo(generacindeteoras)
EjemplosEntenderlasopinionesydiferentesprcticasdelos
profesionalesanteunaintervencinnueva,paracomprenderelconcepto
uopinindelosusuariossobrelautilizacindelosservicios
Eleccindediseo
Objetivodelestudio
Ventajasycaractersticasdelosdiferentestiposde
estudios(priorizandoelqueseadecuemsaal
objetivoygaranticemayorvalidez)
Losrecursoshumanos,econmicosydetiempoal
alcancedelinvestigador
TSeoane.EMartnSnchez.JLRMartn.SLurueaSegovia.FJAlonsoMoreno.CursodeintroduccinalaInvestigacinClnica.Captulo3:Lainvestigacinapartir
delaobservacin.Estudiosdescriptivos.Estudiosanalticos.Semergen.2007;33:2506.
Bibliografa
Equator[Internet].2009Mar19[cited2011Feb4];Availablefrom:http://www.equatornetwork.org/
Bibliografa
ArigmnPallsJM,JimnezVillaJ.Mtodosde
investigacinclnicayepidemiolgica.3 ed.Madrid:
Elsevier;2004.
LeonGordis.Epidemiologia.3 ed.Madrid:Elsevier;
2005.
Szklo,M.,Nieto,J.Epidemiologaintermedia.
Conceptosyaplicaciones.Madrid:DazdeSantos;
2003.