Está en la página 1de 171
CUERPO DERECHO CIVIL ROMANO 4 DOBLE TEXTO, TRADUCIDO AL CASTELLANO DEL LATINO PORLUCLDO FOR LoS BERMLKOS KRIEGEL, HERMANN Y OSENBROGGEN CON LAS VARIANTES DB LAS PRINGPALES RDICIONES ANTIGUAS Y MODRRNAS Y CON NOTAS DB REFERENCIAS D. ILDEFONSO L. GARCIA DEL CORRAL Lieonotado en Derecho Civil y Canéalco y en Filosofia y Letras 'y Abogado de los Hustres Colegion de Barcelona y Madrid PRIMERA PARTE INSTITUTA—DIGESTO BARCELONA JAIME MOLINAS, EDITOR - CONSEJO DE CIENTO, .° 287 1989 INDICE DEL TOMO PRIMERO Dedicatoria, ©... we aaaee eee Prélogo. Indice alfabético de ios ttulos de la Institute, del ‘Digesto ¥ del Cédigo. INSTITUTA Proemio.. Peete bee eee LIBRO PRIMERO Pitalon I—De lustitia et lure (De la Justicia y del Derecho). . MaDe ure naturali, gentum et civil (Del derecho natural, de gentes, y.civil) I1l—De iure personarum (Del derecho respecto a las Pefs0nas), IV.—De ingenuis (De los ingénuos). ‘V.—De libertinis (De los libertinos).— | VI.—Qui et quibus ex causis manumittere non possunt (Quiénes y por qué causas no pueden manumitir) De lege Furia Caninia sublata (De la derogacién de la’ ley Caninia). os VIUL—De iis, qui sui, vel alieni iuris sunt (De los qué 6 son duenos de si, 6 estan bajo la potestad de otro). : : IX.—De patria potestate (De la patria potestad). X.—De nuptiis (De las nupcias). . —De adoptionibus (De las adopciones). XIl.—Quibus modis ius potestatis solvitur (De qué maneras se disuelve el derecho de potestad) : XII. —De tutelis (De las tutelas). XIV.—Qui testamento tutores dari possunt (Quiénes pueden ser nombra~ dos tutores en testamente) XV.—De legitima agnatorum tutela (De la tutela legitima de !o3 agnados). XVI_—De capitis deminutione (De la disminucién de cabeza). ; XVIL_—De legitima patronorum tutela (De la tutela legitima de los patronos). XVHL—De Jegiima parentum tutela (De la tutela legitima de los ascen— dientes) : : XIX.—De fiduciaria tutela (De la tutela fiduciaria), XX'—De Atiliano tutore et eo, qui ex lege Julia et Titia dabatur (Del tu= tor Atiliano y del que se daba por la ley Julia y Ticia). . XXI.—De auctoritate tutorum (De la autoridad de los tutores). . : XXI1-—Quibus modis tutela finitur (De qué modos se acaba la tutela). XXiI.—De curatoribus (De los curadores). XXIV.—De satisdatione tutorum et curatorum (De la satisdacién’ de los tu- tores y de los curadores).. XXV.—De excuhatonibus ttorumy et curatorum (De las excusas de los tu= tores y de los curadores} XXVL—De suspects tutoribus ct curatoribus @e los tutores y de Jos eura~ dores sospechosos). : erie Furia vi Touo 1.—1% Pécione vin xI 10 u u a 2 15 16 18 19 20 20 at 22 22 a2 23 24 24 25 26 28 982 inpice Talos LIBRO SEGUNDO ne (De la division de las cosas)... IL—De rebus incorporalibus (De las cosas incorpéreas) ILL_—De servitutibus (De las servidumbres). IV.—De usufructu (Del usufructo).. : ‘V.—De usu et habitatione (Del uso y dela habitacién).. VI-—De usucapionibus et longi temporis possessionibus (De las usuca- jones y de las posesiones de largo tiempo). =» ss VII.—De donationibus (De lasdonaciones). ss VIIL-—Quibus alienare licet vel non (A quiénes es 6 no licito enajenar), IX—Per quas personas nobis acquiritur (Por qué personas se adquiere para nosotros). . z : eae X.—De testamentis ordinandis (De tas formalidades para hacer los tes- tamentos). « : see XI.—De militari testamento (Del testamento militar) Dol XIL—Quibus non est permissum facere testamentum (A quiénes no esta permitido hacer testamento). aay XIlL—De exheredatione liberorum (De la desheredacién de los hijos). us instituendis (De la institucién de herederos). —De vulgari substitutione (De la sustitucién vulgar). : XV XVIL—De pupillari substitutione (De la sustitucién pupilar). : XVIL—Quibus modis testamenta infirmantur (De qué modos se invalidan los testamentos). reer eae XVITL_—De inofficioso testamento (Del testamenao inoficioso). XIX.—De heredum qualitate et differentia (De la cualidad y diferencia de los herederos).« : aes : XX.—De legatis (De los legados)." sere _ XXI—De ademtione et translatione legatorum (De la revocacién y de la teansferencia deloslegados). —. ss XXII—De lege Falcidia (De la ley Falcidia). : : XXIIL_—De fideicommissariis hereditatibus(De las herencias fideicomisarias). XXIV.—De singulis rebus per fideicommissum relictis (De los objetos parti- culares dejados por fideicomisos), XXV.—De codicillis (De los codicilos). eee LIBRO TERCERO 1.—De hereditatibus, quae ab intestato deferuntur (De las herencias que se defieren ab intestato). .« : I1—De legitima agnatorum successione (De ia sucesiOn legitima de los agnados). : seater reeC Ifl.—De senatusconsulto Tertulliano (Del senadoconsulto Tertuliano) 1V_—De senatusconsulto Orphitiano (Del senadoconsulto Orficiano).. V.—De successione cognatorum (De la sucesiin de los cognados).. VI—De gradibus cognationis (De los grados de cognacién). [VIC —De Servili cognatione (De la cognacién servil). VIL. (VIII). —De suecessione libertorum (De la sucesién de los libertos). VIL. (IX).—De assignatione libertorum (De la asignacién de los libertos). IX. (X).—De bonorum possessionibus (De las posesiones de bienes). X. (X1).—De acquisitione per arrogationem (De la adquisicién por la adrogacién). ; ‘ XI. (XID). —De eo, cui libertatis causa bona addicuntur (De aquel 4 quien se hace adicidn de los bienes por causa de las manumisiones), XIL. (XIID).—De successionibus sublatis, quae fiebant per bonorum ven- ditionem et ex senatusconsulto Claudiano (De las sucesiones su- primidas, que tenian lugar por la venta de los bienes y en virtud Peet INDICE tatos del senadoconsulto Claudiano). see XIIL. (XIV).—De obligationibus (De las obligaciones). XIV. (XV). —Quibus modis re contrahitur ‘obligatio (De qué maneras se contrae una obligacién por la cosa). . : XY. (XVI)—De verborum obligatione (De la obligacién por palabras). | XVI. (XVII.—De duobus reis stipulandi et promittendi ee los coestipu- lantes y de los copromitentes). XVII. (XVII).—De stipulatione servorum (De las estipulaciones de los es- clavos) XVIIL. (XIX), ve divisione stipulationum (De Ja division de las estipula- ciones) XIX. (XX),—De inutilibus stipulationibus (De las estipulaciones incites) XX. (XX1).—De fideiussoribus (De los fiadores). XXI. (XXII.—De literarum obligatione (De la obligacién por escrito). ? XXIL (XXIID).—De consensu obligatione (De la obligacién por el consen- timiento). XXII. (XXIV).—De emtione et venditione (De la compra y de la venta). XXIV. (XXV).—De locatione et conductione (Del arrendamiento). XXV. (KXVI).—De societate (De la sociedad), XXVI. (XXVID.—De mandato (Del mandato). | XXVI. (XX VII1).—De obligationibus quasi ex contractu (De las obligasiones que nacen como de un contrato). . : XXVIII (XXIX).—Per quas personas nobis obligatio ac uiitur (Por qué per- sonas se adquiere para nosotros una obliga XXIK. (XXX).— Quibus modis obligato tollitur (De ave modos se disuelve una obligacién). z eae LIBRO CUARTO De obligarionibus, quae ex delicto nascuntur (De las obligaciones que nacen de undelito). 1L.—De ¥i bonorum raptorum (De ta accién de los bienes arrebatados con violencia). See eee eee }I1.—De lege Aquilia (De la ley Aquitia). JV.—De injuriis (De las injurias). V.—De obligationibus, quae quasi ex delicto nascuntur (De las obsligacion nes que nacen como de un delito) 7 VI.—De actionibus (De las acciones). VIL—Quod cum eo, qui in aliena potestate est, negotium gestum esse dica- tur (Qué negocio se dice que ha sido hecho con quien esta bajo la potestad de otro). c : VIIl.—De noxalibus actionibus (De las acciones noxales). IX.—Si quadrupes pauperiem fecisse dicatur (De si se dijese que un cua— dripedo habia causado dato). X.—De iis, per quos agere possumus (De aquelios por medio de quienes podemos ejercitar una accién). : X1.—De satisdationibus (De las fianzas), XIL—De perpetuis et temporalibus actionibus, et quae ad heredes et in he- redes transeunt (De las acciones perpétuas y de las temporales, y de las que pasan 4 los herederos y contra los herederos). | XIH.—De exceptionibus (De lasexcepciones). =... ett XIV.—De replicationibus (De las réplicas), XV.—De interdictis (De los interdictos). XVE-—De poena temere litigantium (De la pena de los que Ttigan con teme- ridad). XVII.—De officio iudicis (Del oficio deljuez)., |) XVIII. —De publicis iudiciis (De los juicios puiblicos) Beet ‘Tabla de los grados de cognacin. .. | ft 124 128 129 132 434 135 144 140 148 148 149 15r 153 154 157 158 159) 162 PROLOGO ‘vawno en el ito de 1871 se propusioron mis queridos amigos los Sres. D, Manuel Gémex Marin y D, Pasoual Gil y Gémez publicar on latin y castellano el Corpus juris civiliz, proscindiendo de la Instituta, y comenzendo por reproducir la versién del Digesto hechs & fines del siglo pasado por el Licenciado D. Bartolomé Agustin Rodri- guoz de Fonseca, bien que acomoddndola en lo posible, para no desnaturalizarla, al de- purado texto latino dado & Inz modernamente por los hermanos Alberto y Mauricio Kriegel, encomendéronme la traduccién del Cédigo de Justiniano, y & este improbo traba- jo consagré largo espacio de tiempo mi preferente atencién, hasta que, terminada la publicacién del Digesto y abandonado el proyecto de continuarla con la del Cédigo y Ia de las Novelas & consecuencia de insuperables dificultades sobrevenidas en los tltimos dias del afio de 1874, hube de dejar inacabada la tarea que con tanto carifio habia co- menzado, no sin resolyerme scoretamente 4 reanudarla algin dia para que sirviera 4 otra mds venturosa tentativa de publicar 4 doble toxto el Corpus iurie civilie, 6 por mi cuenta 6 por mi iniciative, y bajo mi direccién, sila fortuna me deparaba editor sufi- ciontemente ilustrado y decidido para tamaiia empresa. Largos afios han transcurrido desde entonces, y al cabo de ellos hdseme presentado ccasién favorable para acometerla. Alentado y fortalecido en mi deseo por las excitacio- nes de carifiosos amigos, he amontonedo y preparado el inmenso original necesario pare tan vasta obra, y escogido, en cuanto de mi ha dependido, para publicarla, precisamen- te el momento en que ha quedado reslizada casi por completo la codificacién civil comin espaiiola; y esto, porque oreo firmemente que la publicacién del Corpus iuris civilis, tal como me propongo huceria, pede satisfacer, respecto de los antiguos fundamentos his- téricos del derecho civil patric, andioge necesidad que el novisimo Cédigo Civil espanol rerrscto de la ley positive aplicable 4 las regiones no aforadas: la de facilitar el estudio y la inteligoncia de las Jeyes civiles, puestas por su compilacién ordenada en el Cédigo al aloance ann de los no peritos en el Derecho, y en Is traduoeién del Corpus iuris sus fundamentos al de los no muy versados en Is lengua del Lacio, si facil y hermosa en los clisioos, con sobrada frecuencia dificil, osoura é incorrects, y siempre desigual, en los numerosos y heterogéneos elementos de que se componen los Oddigos romanos. vu PROLOGO A la recopilacién hechs, en el Cédigo Civil espattol de casi todo el derecho positive comin, corresponds, si no Ia reunidn de sus fandamentos y antecodentes romanos en un nuevo Cuerpo, porque siglos hace que existe, la tradnccién del Corpus iuris civilis, on- yas antiguas leyes han sido hasta ahora y habrdn de ser perpetuamente, cuando no el texto vivo, todavia aplicable & multiples relaciones de la vida humana, el comentario suténtico, la explicacidn més autorizada y clara de la legislacién civil moderna en casi todas las naciones del orbe civilizado. Y asi como el novisimo Cédigo Civil espaftol poco innova on Is comtin legislacién patria, pero representa un progreso, porque simplifica, metodiza y aclara las antiguas leyes, asi también la traduccién del Corpus iuris civilis, aun sin introducir novedad alguna respecto 4 los precedentes y fandamentos histéricos de aquéllas, puede decirse que facilitard y goneralizard su conocimiento. Todo esto, sin contar con que el nuevo Cédigo Civil espafol deja subsistente en im- portantisimas regiones e] derecho foral, del cual es en Catalufia, Navarra é islas Baleares complemento el antiguo derecho civil romano. Y quizé no sea aventursdo decir que en. tales regiones aforadas, sobre ser de inmediata utilidad practice la tradueri‘a tel Corpus iuris civilia, puede contribnix,, an. vuaitio Tavewet. .ewsudho y el conocimiento del derecho ~ quanto, iia mejor defense del foral, si por acaso algtin dia se viere amenazada su exis- tencia més gravemente que lo ha estado al establecimiento dol reciente Cédigo Civil espaitol. No quiere decir todo esto que hasta hoy no haya sido oportuna y convenients la pu- blicacién del Conpus iuris civilis, sino, por el contrario, que, habiéndolo sido siempre, lo es también ahora, no sdlo & pesar de la del nuevo Cédigo Civil espafiol, sino ademas por razén de la promulgacién del mismo. Yoiertamente maravilla quo en Espafia, donde tanta influoncia ha ejercido en todo ‘tiempo el derecho romano, no se haya hecho ni siquiera une sola edicién del Corpus iu- tris civilis y sea necesario recurrir & las extranjeras para conocer, segiin la lectura que nos dan, leyes vigentes en nuestra patria. Los italianos, franceses y alemanes pueden decir que tienen texto propio del Corpus iuris civilis, texto por sus sabios y jurisconsul- tos depurado y establecido en virtud de portentosos trabajos de investigaciéa y de er{- tica; pero los espafioles, é falta de quienes hayan podido y querido emplear durante Jargos afios sa actividad y sus conooimientos en la fijacién de una lectura hispana que pudiora contraponerse é las antiguas vulgata, florentina & norica, 5 & las modernss ecléc- ticas y més literarias y cient{ficas, hemos de adoptar, y en cierto modo de apropiarnos, cada onal sogiin sus gastos é inclinaciones 6 por especiales motivos de critica, el texto de una de las ediciones extranjeras conocides. Y esto con tanta mayor libertad, cuanto que entre nosotros el poder legislativo, aun manteniendo como ley de Espaiia el derecho romano, no ha determinado nunca endl de los numerosos y muy diversos textos publi- cados en el extranjero, en el espacio da algunos siglos, ha de ser proferido 6 en cierto modo considerado oficial para su observancia y aplicacién en los fallos de los tribunales. {Gravisimo desouido que en lo pasado habré sido origen de perdurables nontiandae y do arbitratias resoluciones judiciales, y que todavia em lo presente y aun en lo porvenir podrd ocasionsr conilictos En la imposibilidad de pretender Ienar aquel sacio de la literatura juridiea espatiola, para cuya grandiosa y meritoria obra mo confieso sin facultades, me he limitado en este punto 4 clegir, entro los publicados en el extranjero, el texto més depurado que podria servirme pare la traduceién; y aun para esto no he aten- dido sélo & mi propio juicio, sino también al de eminentes romanistas, entre ellos Carlos Maynz, quien en su notabilisimo Curso de Derecho romano menifiesta, al enumerar v, PROLOGO 1x resoflar las ediciones que so han hecho del Conpus iuris civilis, quo la estereotipada, con notas eriticas dendo las principales variantes, publicada de 1883 4 1887, en Leipzig en casa de Baumegartner, «es la més completa que ha aparecido hasta hoy.» En ella, que es de Ia que me sirvo, el tomo primero, debido & los hermanos Alberto y Mauricio Kriegel, contiene la Instituta y el Digesto; éeto, segiin la edicién florentina de Torelli; ol segundo, por Emilio Hermann, comprende el Cédigo; y el tercero, por Ed. Osenbriggen, las Novelas, texto griego y latino, y Is nueva traduccién de las griegas: una segin le Vulgata, y otra sogin Hombergk y Haloandro. ‘Mas no reproduzco integra esta edicién al publicar 4 doble texto, latino y caste- Ilano, el Corpus iuris civilis, sino que, respecto de la Instituta, Digesto y Cédigo, utilizo tan sélo la lectura latina, sus variantes, y las citas de referencias, prescindiendo de otras notes muy curiosas y erudites, pero no indispensables para el fin que me pro- pongo, de dar & conocer y de divulgar con su versién castellans un depurado texto del Corpus iuris civilis; y en cuanto 4 las Novelas, que forman en la edicién & que me refiero un tomo casi tan abultado como todo el Digesto, dejo de trascribir el texto griego y la versién latina de Hombergk y Haloandro, revisada por Osenbriiggen, y sélo tomo para Ja traducoidn 1a lectura Hamada Vulgata, bien que adicionéndola con las notas de variantes, y completéndola on los casos en que de las Novelas no hay antigua version del griego con Ia moderna que da Osenbriggen. Pero si de texto latino del Corpus iuris civilis, que por haberse depurado y publicado en nuestra patria pudiera lamarae hispano, hay carencia tan absolute que obliga 4 recu- rrir éediciones oxtranjeras, en punto 4 traducoiones no se nota la misma falta, bien que, con ser varias las parciales é incompletas que existen, no hacen innecesaria 6 superflus la que shora so publica. Del Digesto hizo & fines del siglo pasado una versién castellana, entonces muy aceptable dado el texto latino de que se sirvid, el abogado del Iltre. Cole- gio de Madrid D. Bartolomé A. Rodriguez de Fonseca, la cual fué reproducida, segin queda dicho, en 1874, sin notas, en Madrid, por los Sres. Gémez Marin y Gil y Gémoz, soomodada on algunos, muy pocos, parajes, & Ja lectura latina dada por los hermanos Kriegel; con notas de concordancias, perosin el texto latino, en Bercelona, por el Sr. Ba- cardi, formando parte de Ia versién castellana de todo su Cuerpo del Derecho Civil. De la Instituta existen varias traducciones, entre ellas la del Sr. Laserna en su obra de Derecho romano y In de los Sres. Pérez de Anaya y Pérez Rivas en Ia versién que hicieron de la Eaplicacién histérica de las Instituciones del emperador Justiniano, por Mr. Ortolan. No conozeo del Cédigo de Justiniano, prescindiendo de la traduceién que de é1 comencé en Madrid en el affo de 1871, otra versién castellana que ls publicada tres affos después en Barcelona por el Sr. Bacardi; y en cuanto las Novelas, creo que solamente existe la traduccién de dicho sefior. Ademds de éstas, en el afio de 1861 comenzé é publicarse otra edicién de los Cédigos romanos, & doble texto, latino y castellano, oon notas y citas de sus concordancias, por le casa editorial Plus Ultra; pero ces6 en el libro VIII del Diges- to. ¥ otra tentativa hecha pocos afios después, en 1967, también en Barcelons, por don J. M. de O. y deS., para la pnblicacién del Digesto 6 Pandectas con su versién al caste- ano, no alcanzé tampoco més que hasta el libro XII de los cinonents de que se compone el Digesto. Resulta, pues, que ni en latin ni menos 4 doble texto hay ninguna edicién espafiole de todo el Corpus iuris civilis, y que traduccion castellana del mismo no existe otra que Ia publicada en Barcelona por el Sr, Bacardi en el aio de 1874, on dos volimenes, for- mada en parte con la de Fonseca y con otra del Sr. Ortega, autor de le publicscién tentads en 1867, y en parte completada por dicho sefior. Pero sin que trate de juzgar ow 10 x PROLOGO aqui 1a mencionada traduocién, he de hacer notar que no puede ser uniforme estando compneste con trabajos de tres diferentes autores, ontre ellos Rodriguez de Fonseca, de fines del siglo pasado. Ademés, esta publicacidn, hecha por el Sr. Bacardi del Cuerpo det Derecho Civil, adolece’& mi juicio del capital y gravisimo defecto de no ir acompa- Sada del texto latino, que es él tinico que puede dar sutoridad é una edicién del Corpus iuris civilia. Las leyes del derecho romano no pueden ser citadas en nuestros tribunales sino en latin, como tampoco pueden serlo lee eepefiolas en otro idioma que en el que es- tén redactadas. Entiendo que una traduccién de las leyes romanas slo he de servit para facilitar el conocimiento de las mismas, en manera ninguna para sustituir el texto castellano al latino, Sobre que no es dado & ningin traductor reemplazar por otro el idioma propio en que Is ley #0 halle escrite, no creo que pueda hacerse privedamen- te, por quien no tiono poderes de logislador, una versidn de las leyesromanas tan exacta y fehaciente en todos eus puntos que no admite discusién 6 correccién en algunos; y aiendo esto asi, es evidente que ninguna traduceién, por concienzuda que sea, podré al- canzar autorided si no concuerda con el texto latino que la acompaite, y que sin publi- car este mismo texto no cabe decir propiamente que se ha hecho una edicidn del Corpus juris civilis. Yon onanto & Is traduccidn que publico, me bastarén poquisimas palabras. Lejos de mf ls ridfoula presunoién de haber acertado siempre, he puesto grandisimo cuidado en cefiirme todo lo posible el texto latino, conservando, en cuanto lo consiente Ja lengua castellana y he sabido 6 atinado, le misma forma de oxpresién y hasta la misma puntuacién de aquel original, 4 fin de correr menos riesgos de extraviarme del verdadero sentido de la ley, y de hacer también més ficil le comprobacién de la version que le he dado. No he pretendido, pues, hacer una traduccién literaria, para la que habria sido indispensable una libertad de oxpresién que, en mi sentir, no es admisi ble en la traduccién de un cuerpo de leyes. En muchos puntos me he apartado de otras versiones que he tenido & le vista; pero unas veces ha sido esto debido 4 exi- gencia del texto latino de que me he servido, diferente de aquellos é que otros traductores atendieron, y no pooas & que, aun siendo igusles los toxtos, he oreido, después de maduro examon, deber separarme por mi propia cuenta, y sin dnimo de corregir 4 nadie, de anteriores interpretaciones. Finalmente, declaro con entera ingenuidad que he puesto todo mi empefio para que de Ia traduccién castellana, que no sin grandes recclos doy al piblico, no paedan con razén decir los critioos lo que ol romanista Carlos Maynz scribe juzgando la versidn francesa, hecha 4 principios de este siglo, del Instituta por Hulot, del Digesto por Hulot y Berthelot, del Cédigo por Tissot y de las Novelas por Bérenger: «Es trabajo, digno de todo elogio en lo quo toca & la ejecncién tipogréfica, deja mucho que desear en lo relativo é la exactitud, tanto por el texto latino como por la traduccidn, de la que no se puede usar sin grandes precauciones.> Si he conseguido mi objeto, & Is critica tooa decidirlo. Inpmronso L, Gazcta pat ConmaL ‘Barosloma 1." de folio do 2888 INSTITUTIONUM D. IUSTINIANI LIBRI IV LOS CUATRO LIBROS IN STITUTA SENOR JUSTINIANO Hal. . Russ. Cont. Hot. . Cj. Bien. Buch. Schr. . Gaje. Coltatio. ‘Theoph. . Institutionam libb, IV. castig EXPLICACION DE LAS ABREVIATURAS Institutionum bb. IV. per Gregor. Haloandram. Norembergae. 1529. 8. 9 illustrati Ludovico Russardo auct. Antverpiac. 1560.8, is. 1567. 8. Institutionum libb. IV. per Anton. Contium. Pari Francisci Hotomani Commenterius in IV. libb, Institutionum, Ba, 11. Basileae, 1569, Fel. Institutfonum libb. TV. cum notis Tac. Cujacii, Parisiis. 1585. 8. Institutionum libb. IV, recensuit F. A. Bioner, Berolini, 1812. 8. Institutionum libb. IV. edidit ©, Bacher, Erlangas, 1626. 8 Institationum libb. IV. recensuit Eduardus Schrader. Berolini, 1992. 4. Gaji Institutionum comentarii IV. eruit To. Fr. Lud, Goeschen. Carolus Lachmannus recognovit. Berolini, 1842. 8. Lex Deis. Mosaicarum ot Romanarum legum Collatio. edidit Fr. Blume. Bonnas. 1888.8. ‘Theophili antecessoris Paraphrasis gracca Institutionum, ed. Gul. Otto Reits, T. I. 1. Hagae Comitum, 1751. 4. IN NOMINE DOMINI KOSTRI IESU CHRISTI Imperator Cassar Flavius Iustinianus, Ala- manicus, Gothicus, Francicus, Germanicus, Anticus, Alenicus, Vandalicus, Africanus, plus, felix, inclytus, victor ac triumphator, Somper Augustus, cupidae legum iuventuti, Imporatoziam mai fom, eed etiam leg etiam per legitimos tramites calumniantium in guitates expellons (2), et fiat tam iuris religiosis- simus, quam victis hostibus triumphator. § Je—Quoram tramane, viua oun gummia vigilliseummague providentia, annaente Deo, per: Fecimus, Bt bellicos quidem sadores nostros Darieae gentes sub iuga nostra deductas cogno- Scunt; of tam Africa, quam aliae inoumeroses (8) Provincise post tanta’ temporam spatia. nostri Yietoriis,a Goelesti numine praestitie, itera i Yoni Romanae nostroque.additae imperio prote- Stuntar, Ommes vero popalt legibus fam a nobis Promulgatie quem compositis eguntur. § 2.—Et quum sacratissimas constitationos an- tes confusas in Iuculentam ereximus consonan- tiam, tune nostram extendimus curam ad immen- sa veteris pradentiae volumina, et opus despera- tum, quasi per medium profundum euntes, coclesti favore iam adimplevimus. 8.—Quumgue hoe Deo propitio peractum est, Triboniano, vito maguitice, magietro et ex: ‘store sacri palatii nostri (8), nee ton Theophilo Dorotheo, virisillustribus, nteceseoribus()(quo yam omnlum solertiam of logum sofentiam et cir- ‘ca nostras iussiones fidem iam ex multis reram Grgumentis accopimus) convocatis, specialiter mandevimus, nt nostra auotorivate nostrisque (1) exintens, Gone gpa Ree ln Duchperne aaron ‘Siow Buch fohrinnumerae, Ruse; oumerosae, Ov. on Hots pero Spldgeeat, Mhasph. EN EL NOMBRE DE NUESTRO SEROR JESUCRISTO EL Emperador Oéar Flavio Justiniano, Alo- ménico, Gético, Francico, Germanico, An- E tico, Aldnieo, Vandalico, Atricano, pio, feliz, inolito, vencedor y triunfador, siempre WAogusio, é1e juventud dereosa de ostudiar jeyes. La majestad imperial conviene que no sélo esté hontads con Ins armas eino también fortalecida porlas legen, para age ano y olze tempo, tel Se\guarras come aide pay pueden oer ben. gor hades, cipe romano subsista, vence- dor 20 solamente on los combates con los ene- migos, sino también. rechazando por legitimos tramites Ine iniquidades do los calumniadores, 7 ogo & ser tan rligiosinime observador del 4a. echo, como triunfador de los enemigos vencidos, $1--Cuyos doa eaminos hemos seguido, me- aint of favor de Dog con mum culdado 7 dome provisién. Y on vordad quo las gontes bart hhuestro yugo sometidas conocen nuestros belicos ‘sfanos; 7 los atestiguan asi el Africa como otras Innumerables provincias, de nuevo sgreg después do tan grando espacio do tiompo, Gorfo romano y 4 nuestro imperio porm ‘Victorias, concodidas por la celestial deidad, Y to- dos los pacblos so rigen por leyes asi promulgadas como eompiladas por nosotros. cuando, hubimos puesto en clara con. cotdancia Ins antas confuses aacratiaimas consti- fuciones, entoneas extendimos nuestro cnidado & jensos volémencs de Ia antigua jurispra- ‘y, eamminando casi por modio de ua abiemo, hhemos ye terminado, con el favor del cielo, uns obra. dete: , siéndonos Dios propicio, se ach extn tbiondo conrocado 6 Teibaniane ‘magnifico, maestro y exevestor de nuestro tacro Palacio, & Tedfllo y'& Doroteo, varones ifus- pee profesores ae derecho iat M que ha- fatios ya conocido por muchas praebas #4 capa. cidnd, 5 conceimicnto de la loves y ou fdel Gonestros mandatos), Jes encargemos ospecial- (@ et exconsale, atadan Hl. Ruts, pero falta en todo Loe ebdices de Runyorde’ vba L297. CL (8), uae. Cont, Ht, Dton. Behr; Bom contra Thooph. 4 mesrvrora suasionibus componant Institutiones (1); ut liceat vobis prima legum cunsbula, non ab antiquis. fa- balis discoro, sed ab imperiaii splendore eppetere, et tam aures quam animae vestrae nihil mutile nihilque perperam positum, sed quod in ipsis re- Tum obtinet argumentis, accipiant; et quod. prio- Te tempore vi post quaiviensium priofilvus ‘son tingebas, ut tune constitutiones imperatorias egerent, hoe vos a primordio ingrediamini, digni tanto hénore tantaquo reperti folicitate, ut. et initium vobis ot finis legum eruditionis voce ‘rincipali procedat, 4.—Igitur post bros quinquaginta Digesto- robs oa Sendeotarum, in quibus home susan quum collatum est, quos per eundem virum ex- Gelsum Tribouianum neo hon ceteros viros illu: stres et fagundigsimos confecimus, in hos quatuor Iibros easdem Institutiones partis! inssimas, ut sint totius legitimae scientiae prima elementa; § 5.—in quibus broviter expositam est, ot quod antea obtinebat, et quod postes desuetudine fnumbratum ab’(8) imperial remedio illumi ‘tum et, # 6—Quas ex omnibus antiquoram institutio nibus et praccipue ex commentariis Gail nostsi, tam institutionum, quem rerum cotidianaram, aliisque multis commontariis composites, quum Draodietl vn prudent nobis bialerua, et mus et cognovimus (4),et plenissimum nostra~ rion constitafionum rebur fis accommodavimas. § 7-—Summa itaque ope et slacri studio has Loges nostras accfpite, et vosmetipsos sie eruditos ‘ostendite, ut spes vos pulcherrima foveat, toto legitimo ‘opere perfecto, posso etiam nostram rempublicam in partibus elus vobis eredendis (5) gubernaro (8). Dat. x1. Kal. Decemb. Constanti- Bop. (1) D. IUSTINEANO PP, 4. 111, CONS. (533.) (Q) Blan. uch. Sehr; Inst, componerent, lo reaventer. {3 Su quae, Str. eogum antiquisonee Cadten. (3), Het: Bien, Buch. Sehr tenia to rentantes. (@) Teeoguovlinns, Rust. Cot, Zot ‘mento quo bajo nuestra autoridad y con nuest consejos compusioran unas Insbituciones, para du les psimeros rudimentos do las leyes pod Bo aprenderlos en Ins fabulosus obr: Sino aleanzarlos en las. dol ‘uestros oldos ni vue nada indtil ni nada inalamonte establecido, sino Toque descansa en la misma naturalezs de las co- gall y para que loge en el empo pasado apenas Hogéda después do un cuadrienio para los més aventajados, esto es, que entonces leian las cons- titnciones imperiales, 10 acometdis yosotros desde tl principio, considerados dignos de tanco honor Goal flicdnd que stl Smienso como o tore no de Ia instrusetéa de las loyes procedan pare ‘Yosotros do le pslabre imperial” - “L-'Y ast, después de los cineuenta libros del Dipesio 6 ‘de’ las Pandectas en quo se recopild tnd el derecho antiguoy y los cuales hicimos va- Wendonos del mismo 'Triboniano, varén excrleo,-y do ctsoe iustres y eloenentisimes varonos, maa- damos que lus mismas Tastituciones se di on estos cuatro libros, para que copstilayan los pPrimeros elementos de toda la ciencia del de § 5.—en los quo se ha expuesto con brevedad Jo que antes estaba vigente y lo que oscurecido apts por of desieo ha wd acarado por la aol {| 6.-Cayas Tastituciones, compusstas de todas a3 de los antiguos y printipalmente de los co- mentarios do nuestro Gayo, tanto sobre Ins insti tuclones como sobre las causas cuotidianas, y de otros muchos, fuego que mos las presentaroa 1 tres mencionados varones jurisconsulvos, las lel- mos y revisamos, y les prestamos la plenisima fuerda do constituciones Auestr {'T—Aprended, pues, con suma diligencia_y fanoso estudio estas leyes 7 mostrags de fal modo instruldos en elles, ques aliente la be- Iisimne eaperaaza, terminado que seu todo vucs- trgesiudio de las loyes, do poder gobsraar tam: Didn nuestra replica en tas partes que ge os conten. Dada 'eh Constantinnphe 4 once de Iau Galendas de Diciembre, bajo ef texcer consalado del Sofor Justiniano, Augusto perpetuo (588). 5) exedandam, Bin. Buch ‘Behr: guberaarl los restates; Spbacy Thenph. (@) Sehr Constantinop. (OP.) to celocan loo demds dee ‘puts ae Dat, contra el antique exile, INSTITUTIONUM D. IUSTINIANI LIBER PRIMUS LIBRO I De la Instituta del Sefor Justiniano TIT. 1 Dm rusrinia et 10pm (1) Tustitia est constans et perpetua voluntas ins saum culgne tribuens @). § 1-—furisprudentia est divinarum atque bu- shat seram "notin, iat algde sus itis sgitur genoraliter cogniti ot incipien- tidus nobis exponore fora popall Romani, ita (3) videntwr poste tradi commodiasime, af primo levi Xo eimpllel vin (2), post doinde.ailigentiseima sigue exactissime iterpretatione singin tradan far Aloquin, a statimy ab initio adem adhe ot infirmamanimam studios! multitudine 20. varie- rerum oueraverimus, duorim alteraa, oat wiotem studioruin effclomun, aut otin magno labore eius (5), saepe etiam cum diffidentia, quae pleramgue Juvones avert, szids ad Sd perduee: vai quod leviore via ductus sine magao labe- feet sine alla difidentia maturius perduel po- thisels te 8.—Turis prascopta sunt haec: honeste vivera, Seas cere § 4.—Hains studif dune sunt cum t privatum. Publicum ius est, quod tom tel Romanae spectat; privatum, quod ad lorum ntilitatem pertinet (8). Dicendum est igitur de jure privato, quod tripertitum est; collestum est enim ex neturalibus pracceptis, aut gontium, aut eivilibus. () 210.11. D. debut et ure. Te 1. (3) Bien, Buen. Sehr; tibuendl, lon demas, contradicion- olen Thenph. Pease también Bas. 113.40.) Helen aus oman larion deat ty. (3) tania, inerton Hot Bien, Bach, Se. ‘riTULO 1 DE LA JUSTICIA ¥ DEL DERECHO Tusticis es le constante y firme voluntad que da é cada uno au derecho. $'1—Jurlsprudencta es el conocimiento de las cosas divinas'y humanas, 1a clenela de Lo justo y Sef injoto, my Eacnaae ino vex conocidas en general estas ei y lorsenzendo nocolpen L exppucr las loses del Pusblo. romano, parécenos quo se pueden oucefiar Inuy comodamente, sf prinero de nna maners abrevinda y sencilla y_ después con diligentisime ¥ muy exacta interprotacion se explice cada cons. Derotro modo, a a, panto dade, un pring bimratsos'elepisin apa inonitoy 46h del cstudiante con tne multitud y variedad de cosas, ‘una de dos, 6 hariames dosortar & Jos estudiosos, Sicon grande trabajo suyo, frecuentemente tam: ‘con la desconfianza, que les mis de les Yeoes sleja del estudio 4 los” Jévenes, los llevariamos mis tardiamente al puato que, guiados por mbes igero camino, podria ser condvcides con mayor muduree sin greade trebajo 7 sin desconfanzs algun 'f'S-—"Los preceptos del derecho aon estos: vivir hopestameatey ne canaat dato hots, 7 dar & {4 —Dow son 10s. aspoctos de este estudio, ol piblico y el privado, Derecho piblico es el Fespeota’al estado. de In cose. romana; privado, tl que pertenece 4 Ja utilidad de cada oust. Se ha de tratar, pues, del derecho privado, que consta de tres partes; pucs so ha formado. do loa precep- tos naturales, de los de gentes, 6 de los civiles. () ia, omtata Serr. (9), Ho. Bien. Buch Schr; elus, omitenta lo demée, pero ‘ehatlo.en ton cidicen (len Buch Shr; pert, omitonta ow resentes 6 INSTITUTA.—UIBRO I: TiTULO IT TIT. Dm TORE NATURAL, GRNTUM ET crvstt (1) Tus naturale est, quod natura omnia animal doouit. Nam ius istud non human! generis pro- rium est, sed omnitm animalium, quae in coclo, Guae in terra, quae in mari nascuntur. Hine de- scondit maris aque feminae coniugatio (2), quam nos matrimonfum appellamus; hine liberoram Procreatio ot) educatio: Widemus ctonim cetere ‘quoque animalia istius iuris peritia censeri. § 1.—Tus antem civile vel gentium ita dividi- tut. Omnes populi, qui legibus et moribus regun- tur, partim suo proprio, partim commani omniam hominum jure ueuntar: Bam quod quisque popu- Tus ipse sibi ius constituit, id ipsias proprium ci- Vitatis est voeaturque ios civile, quasi ius pro- priam fpstus civitatis; quod vero naturalis ratio Inter omnes homines constituit, id apud omn populos peraegue custoditur, vocatarquo ins gen Heim, quasi quo fure omnes genten utontur’ (4). is populus itague Homanus partim suo proprio, partin communi omnia hominum fure uieor Quae singule qualia sint, suis lovis proponemus. § 2.—Sed ius quidem civile ex unaquaque civi- tate appellatur, Velutl Atheniensfum: nam si quis velit Solonis ve) Draconis loges appeliare ius ei vie’ Athenfensiom, "non ‘erravert Sic aim ot ius, quo populas Romanus utitar, ius eivile Re- Imangrum appellamus, vel ius Quisitim, quo Quirites utuntur; Romani enim a Quirino Quiri- tes appellantur,’ Sed quoties non tddimus n0- nen (6), oulus sit civitatis, nostrmm fus sigmifin- nus; sicati quam postam dicimus nec addimus omen, subsuditur apud Graccos egregius Home: an ajud noe Vingirus, "Tor sate gontion omni humano generi commbne est. Nam Usa exigente et humanis necessitatibus gentes hume- fae quaedam sini constituerunt; bella etonim ort Sunt) et captivitates secutas et servitutes, quac Sunt natarell Turi contrariae (6) jure enim nat: Fall omnes homines xb initio liberi nascebantury, fet ex hoc jure gentitim omues pone contractus fntroducti sunt, at emtio venditio, locatio. con acti, societas, depositom, mutaum ot ali inn. morabiles. § 8.—Constat eutem ius nostram aut ex seri- ply aut eon ferpto, wt aad Gracies oy Be ply Ervpagos ok 8 depo (7). Seriptom (6) ius est Fer plete. sotetheconsalte, princspam ple: ‘cts, laagistratanm edicte, pradeatum respousa, § 4.—Lox est, quod populus Romanus senatorio magistrata interrogante, veluti consule, consti- fushat. Plabiscitum est, quod plebs, plebefo ma- gistrata interrogante, veluti tribuno, constitue- dat. Plebs autem a populo eo differt, quo species 4 genero. Nam appellatione populi universi cives significantur, connumeratis etiam patriciis et se- (Gag. EG 8504 8. ILL LD. de conat prine fe (@)_ Hot. on aus noiat. Bien. Buch, Sehr. sogin los codices; cconjanetio, fos demas. (9) Bien, Buch, Sehr; bn, ov restanter, p91 8. §.t De debut. ek bere, viTvLo 1 ‘DEL DERNCHO NATURAL, DE GENTHS, ¥ CIVIL Derecho natural oss] que la naturaleza onseié 4 PRS Ios tatmnaloe Ase sete dasoshe wo ee pre tative del genere mano, sine de todes los ani Tanlenque nacen en el eieio, on ta. tierra y ene paste aga povine aan st macho y dea Kembra, que lamemos matrimonio; de. ayut le Procreeuida’y fe educnclés do low kijow gorges Femos que tsibiés loo denis anitaiee # rgen Por a! Gouochmtente Go ose derecho. iMag el Gevocho so divide asi, civil 6 de gonten Todos os pason, los cuss $6 eyes y costumbres, aan fo un derecho tye propio, en perte comin ¢ totes pues el doreoho fue‘ns’ pueblo cualquiera consti Eyed] mime pares f propo do ln cada ray ee llama Serecho civil man el que la razSa Eubdcal estableso’entze totes tos hombres cate tr guslmente sbservado en doe lor pustion, 7 se Hama derecto de genves, porque de eats Sere ho usan todas Tap. gontes! Yea pues, &t pusblo fomano usu Lambidt dean Sarethoy’ tn parte Saye propio, en parte comin & todos los ontbree, Eitan cao, detenminaremor es espectives Iagares, STaMas ef derecho civit se apellida con al setae do a, iad, como el de los alee or; pues e algtisn quisiers eter & las lepes do Solin 6" do Deacon Worecho oft de los atontene fer, no exrariaY asi también Hammon) dere- the de que'uay el pasblo romano, derecho eivl So {be romano, § derecho do ton quiriven por aquel Ge que ae Valen lor qairiter; pues ot roushos son tpetiands auido Qustne, Fore canals Sovagregamor elinombre de cays ciudad sea, nidcamgs nuestro derecho; como. cuando decimas {ipo watson wu aombreseaobrenten- jleutre"los griegon el egrogio Homer, y entre ocotton Virgie: Mas ef derecho de goutes es Comin & todcel géners humane, Pues por exigisio Tazo" y por Ins hecesida dee hazsanad, las nesio- Soo hanes: eonstituyeroa, pare ai cierto dere ho; imag eatallan ag gueraas y originanee Tas Guulividedes y enclaviteten, qua soa contearing sl derecho: ndtaral (pues por derecho. natural Eodos ioe hombres al principio pacian Kren Screte derecho de. gentes had sido introgucidos cant todos los conteatog, como la compre-vents tl'ecrondamfont a eeoioind, el deposit, em tho y otros innunierables, «J “Boro consta nucstro derecho 6 del esrito 6 det'zo eccssto, como entre los griogos, de eyes tecritos y no eeertes, ts derechs eecrita In ey, fos plotbcitos, loo seaadoconsulte, las consti: Sonus de ion eiapernores 1s edgctosde fos ma Eigtradnp ies renpuestas de lo jusisconsultes hr~Ley’es la que el puctle romano cons tuo, interlogindole an magistrado senator, Por sleet Sangh shee gue eatbieta lube, invorrogindele. us magistrado plebey>, Como an tribune: Mas la plobe Siflore doh pucblo en'lo que le ospeaie del gducro. Pues con Ia pals. fra pusblo so siguiScas todos low’ ciudadance, (e)Bion Buch Ser epine etn Oa; tate, it ‘3 Sno, mite Shr fe Semeesee © Sea cat 8 Ree rum ane seriptae,aliae non seriptae, ‘Sutem Imevton to demas tel aisles da cl mate plete anim pps ie Pay oz semester es, enloamia. Ee wll ge Borne § 5.—Senatusconsultum est, quod senatus in- bet atque constituit. Nam quum auctus est (1) po- vulus Romanus in eam modum, ut difficile esset, in unum cum convocari legis sanciendae causa, equim visum est senatan vice populi consul Sod et quod prineipi placuit, legis habet vigorem, quum lege regia, quae de imperio eius Teta est, populus ei et im eam omne suum imps rium et potestatem concessit. Quodcunque ergo imperator per opistolem constituit, vel cogno- seens decrevit, vel edicto praecepit, legem esse constat; hae sunt, quae coustitutiones appellan- tur, Plane ex his quaedam sant personales, quae nee ad exemplum trahuntur, quoniam non hoe prinoeps vult; nam quod alicui ob meritum indul- Sit, vel si cui poenam ixrogavit, vel si oni sine extmplo. subvenit, personam hon trensgredi- tur (2). Aliae autem quum generales sint, omnes procal dubio tenent. §7—Prastoram quogue edicta non modicam iutis obtinent anctoritatem. Hoc etiam ius hono- rarlum solemus sppellare, quod, qui honores ge- unt, id est magistratus, auctoritatem huic iuri Gederunt. Proponobant et aediles curules edictum de quibusdam causis, quod edictum (8) iuris ho- norarii portio eat. '§ 8—Responsa prudentum sunt sententiae et opiniones corum, quibus permissum erat inra, condere. Nam antiquitus institutum erat, ut qui jura publice interpretarentur, quibus ius respondendi datum est, qui iuris- consulti appellabentur: quorum omnium senten- tine et opiniones eam auctoritatem tonebant, ut indict retedere a responso eoruin non liceret, ut est constitutuin. 9.—Ex non seripto ius venit, quod usus com- probavit. Nam diuturni mores consonsu uzentinm Comprobati legem imitantur, §:10.—Bt non inelogantor in duas spocios ing cifile Gattivatam ()esidetur. Nam origo etus ab fartutis Guarum civ, “Atbenaram (@) se Heet et Lacedaemonis (8 duxiaee-videtur- Tn his enim efvitetious ite ap aolitum orateut Lar Cedaomovst quidem megs ea, quae pro legibas sbserverent,amemoriae mandareat; Athonieases worouts quad in lgibes soripvecomprabendissont, Snot taes {ii—Sed naturalia quidem tora, quae apud coxines gente poreoyue serventar, vide quadem vrovidsntia conmieata, sompor rma atque fmn- Giuratiia permanent; en vero, quae. ipsa Suneguscivias cous, soo mutant olent el to eonssnse: popu, val alia postes To ya PoP ppostes loge §'i2.—Omne autem is, quo utimur, vol a per- sca evtinety vel ad ay gol ad ectones Prius de porsorte videauius: Nem paruay ett ios ose, si/personas, quarum cause constivucam ‘oct; iguoréatur (I). (Q) eat y deapuds ot, Bien, Sehr enseeset, ros, contra A teoto de ton eden, (G) egroditar, Sehr 1.1. DL 4. @ etipsam, ol. Ruse. Cont Zot (Cont Ho. Bion crane erin otro. 7 patricios y sonadores; fmds.con el dictado de plebe indfeanse los demas ciudadanos sin los patricios y los senadores. Pero, Promaigads Is ley! Hortansla los plebiecites Inenzaren & tenor'no menos fuerza quo las 4, 805.—Senadoconsulio es lo que el “'y constitaye, Pues cuando s0. aumenté el pueblo Fomano do modo que era dfill eonvoearlo 4 todo fara sancionar las leyos, parecié equitativo aud el Senado fuose consulate en ver del pacblo, 8 “Rae cambidn To que’ plugo al eimporador tigne fuerza do ley, porgue por la ley regis, pro- mulgada sobre suimperio, el pueblo Te concedis HAS para dl todo au, perio, y_potestad. Asi, uss 18 gue ol emporadorsstableci® por epsiola decrets conociendo, 6 mandé por edicto, consta ‘que 68 ley; ates son las que se amen constitu. clones. Mas, de éstas, unas son personales, que no gon aplioadas 4 otros casos, porque no lo qui reel emperador; pues lo que por su mérito co codié & alguien, 6 lo que por pens impuso & 0, 810 gue otorgeé sin ajemplar & otro, ne sale ols persona, Perovotray, como quigra quo sean Benerales, obligan sin duda alguna 4 todos. {.7.—Los edictos de los pretares tienen también no poea autoridad de ley. A ésto solemos lamario ademés derecho honoratio, porque: dieron autori- dad & este derecho los que gozan de honores, esto 8, los magietrados, También Tos ediles curules publicaban un edieto sobre eiertos asuntos, ciryo ‘Sdioto forma parte del derecho honorario. §'8-—Hespaestas de los jurisconsultos son las sontoncias y opiniones de aquellos & quienes 38 habla permitido fijar el derecho. Porque antigus se habia establecide que hubiese quiones compren licamente interpretaran el derecho, & los cua jes se di6 por el Céear el derecho de responde y se les Ilamaba jurisconsultos: todas cuyas le Besaape Jumping (elas oats ae, secean 3 gone tenia fal ator, gona. sre le Cen Jus partanee, Je 9.—Provede del no escrito, el derecho que el wd Smathers serait: roa tee sourtnbege seta Siguen, somejan 4 1a ley. : Pie ne ny cece Uriddo on dos odio Saeucneen nares icdidg doe operon ok Sree Seay te, igen Pare® Soe Fete a ees sue ae efecto, en estas ciudades se habia solido proceder ESSE Se ean eres trae acelemanics Pelee faomendaban Ole nem Ie eels a Se reeves tae! See yet sanpor ful an Ba eran ee cep cheer ange todo nn getes,etaesdet or gore erileets eins, Fernaavemn stg Seges 8 immebles, poe isu una cad sealguig gonsiage pare tool solar arate mori oy Perey Forte ede se se Fins ean ty ht hasten i. ble poronas, le cme, fd assis, Eases iene en oars gael cerca ecko ($) Hab use. Cont. Hot. Sehr; Athenionstum,ofrot, (@) Hot. Sehr; Lacedaemoniorum, otras. (Con ete parvafo enpttsan Hot Cx, viguiendod Theoph, etiatesiguionte, 8 INsriTuTA.— LBRO 1: THTULO ¥ wr. be TURE PRRSONARDM (1) Summa itaque divisio de Sure personerum hace est, quod omnes homines sut liberi sunt ut § 1.—Et libertas quidem est, ex qua etiam libe- xi Yocantnr, naturalis facultas eius, quod eulgue Tacere libe’, nisi quod (2) vi abt lure prohibe- tar, Servitus autem est constitutio iuris gen- iam, qua quis dominio slleno contre naturam sublieltar. vi autem ex 00 appellst! sunt, quod imperatores captives vendere tubeat (8), se per hoe servare, noe occidore solent: qui etiam man- cipia dies sunt (4), quod eb hostibus mann cf ihnear. Pie Servi autem aut nascuntur, aut dunt Nascamiur ex aueillis nostrisy Aunt dut jure gon- ‘tan, id est ex captivitate, aut ure civilly quumm home liber maior vigints auais ad. pretitim par- Geipeudum sese ventindari passus e2t. § 5.—In servorum conditione nulla est diffe- rentiac, In liberis multae differentiae sunt; aut sunt ingeaui, aut libertini. vrr. 1V DB INGENUIS (5) Seid aaa alae oe chognamas svt out statin wt natn et er ince Meat Wats dhe eo Heeruiie ductus (oe oe tice laprape a altere ngunao, Se Ga 2, try ioe, cota (Oy es ane, ingen mihi nee auemadmaon ing era oases, pare nants on ge soncepeas et Budi ante ee See? a aa ace Gelade sacle fnoke penis Disc come as, setae bere ate gui om Gan cs SE Te ie es aac od geet tg once, Panes ea ste donde ails pray fais ona ber ta ror pegil/ gt Maret oO ae, a a areal ose stern mao § 1.—Quum antem ingennus aliquis natus sit, non offcit illi jn sorvitute fuisse et postea manu- miseum esse. Saepissime enim constituium est, natalibus non officere manumissionom. TIT. v pe uipeeriNs (11) ibertin{ aunt, qui ox iusta servitute manne W) Gab Act, ah IE fh Dd tae am Le Sik dali ll Sal Galt Cot! Gt, aitendo a ta ebb gil a Oo en eee cate; Labent,oids cor cnt ko, tran rn contra at dae tale @) Gof. ES, 1151.5. 2.3. D. de mata hom. T.8. (it. dir, dog haw cdtces ont, asertan foe demas, TiTULO TT DEL DERECHO RESPEOTO 4 LAS PERSONAS ia principal divisién del derecho do Ins perso- ta? que todos los hombres aon 6 libres 6 §.1-“Esbortad, dels que viene la denominacién de tres, es ia natural facalted de cade cual para Stacer io gue le plazee, bo ser que por ln fuerza Stor la By so prone. Pads In eslevitud dchecho do gentes; por la que alg Ao, contre natncalotn, al dominio ; fou slorvos av llataron asi pordue los ge- netales mandan vender los prision¥os, 9 por esto fuclen conservariony no mavarlon: oe Suales tam: Wien heron apelidados mancipia porque son eo- fides con le mano por los eneniges, # 4‘htag lor endlnvon 6 aces ose hacen, Ne- coh do nncstras esclavan; se hacen por derecho do ganas, eso em por la casiividad 6 por derecho Sifccando wx hombre libye mayor de velatics to os consinsié ter vendido para. participar do ba preci (oo hay diferencia aingune en 1a condi cidn de los etelayos. Entre lox hombres libres tristen muchas dferonciag; pues 6 som ingemves Oibertnoe. wirULo IV DR Los INGENUOS, Es ingenuo el que desde que nacié es libre, aya nacido on matrimonio do doa ingeauos, Ju de dos libortinos, ya de un libertine yun ing nuo, Mas aunque alguno nezca de madre Libre, siendo osclavo su pudre, nace, no obstante, ing ug; dla manera que el que nacié de madre Ii ¥ de padre incierto, porque fué concebide del Yulgo. Mas basta quo fs madre haya sido libre al tiempo en que nace, aunque hubiere concebido esclava, Y por el contrario, st hublere coneebido libre y pariese después hecha eaclava, pluge que el que nace naciera libre, porgue Ia desgracia. do Is madre no debe perjudicar al que esta on el tite 70. ¥ por esto so ha preguntado, i una esclava ombarazada fuese manumitids, y luego hubiere Darido después de hooha otra vez csclava, zparia, Un libre 6 tn esclavo? y Marcelo prueba que mace ‘un libre: pues basta al/que esté en el vientre, ha- ber tenido madre libre ann en el tiempo medio: Jo que también os verdad. §1—Mas cuando alguno nseié Itbre, no lo por- judica haber estado en servidumbre y haber sido inanumitido después, Pucs muchisimas veces 3° hha declarado que Ia msnumision no perjudica & Jos derechos del nacimiento, ‘tiTULO V De Los LIRERTINOS Son libertinos los que han sido menumitidos de @) auod,,ondtela Sehr, (B Bion, Buck Sear; naseitur bers, Toe vetonte (8) Hoe Bion. Buch, Sokr; veatre, Tow dends, atendiendo at Dig. GO) Bion Sehr; Marelanus, los restante contra lou cédices te Rusnardoy de Concte, atndiendo al Dig. (19) aj. 78.8 9 siguente, 1.4 D. de dust ot dure 1.1 11,0, de dedi ti. tell, PEE 81, ©. de tat Wb, fol, VIE. 6 mgtirura.—1 missi sunt. Manumissio autom ost datio liberto- tis, Nem quamdiu quis in servitute est, manui ot potestati suppositus est; manumissus liberatur (iP potestate. Quae res a jure gentium originem, Sumait, atpote qunm jure nateralt omnes liber! hascerontur, neo eset nota manumissio, quam Servitus esset incognita, Sed posteaguam jure igentium servitus invasit, secutam est benefciam Taanumissionis: et quum’uno naturali (2) nomi ne homines appellatemur (8), ture geatiam tris Feern, homintim (2) esse coopera Uber, ot is contrarium servi, et tertinm genus libertini, qui desierant esse servi. § 1.—Multis antom modis manumissio proco- Git: aut enim ex sacris constitutionibus in sacro- sanctis ecclesiis, aut vindicta, aut inter amicos, aut per opistolam, ant por testamentum, eut per liam quamlibet ultimem voluntatem. Sed et aliis multis modis Itbertas servo competere potest, qui tam ex veteribas, quam ex nostris constitutioni- Dus introducti sunt. {2-—Servi autem » domini semper manumitt lont, adoo ut vel in transitu manumittantor, yeluti quum practor aut praeses, aut proconsul in baineum vel in theatrum eat. Sinn tanta boNalgas soussguebansen, Bishan vee fignants meds minorede ot bad ni ex lege Iunia Norbana fiebant; modo inferio- Fence lgbentes loge Rel Seria nests Minto. Sol deaiutfSran quidem root geual ioinm mult temper un in Moneta ShubEaTaevaes vere Oy neta nas eauemte, Shits (Oy Mcgee nose ieee meta aes, team stitgn totadare dastterans fenbas Sadist (hee oueadsetese ts pret Sum statua redua (, quin ets primia artis Rimat covabutle une Guyuet simply testes ora etn eee ee ea Niet asumsger opmnes eS dedititios quidem per constitutionem. nostram Poe peg teraerg raagerit aries raguttontewobis ialposae eee eae eae oe ee Sea ae eee Soustltndone per shustom quosstors wepmostir nem correximus, quae inter imperiales radiat Eonedlonee Br ota Hbertos neti neg astute noo dom nil aeen untae a foals mode: Qecriatee watgo steel, Shen cbeerrababaescivtate Bomtans fosdetenas SARLISIEG media por on pont tata ‘i cots evita Nowaben goad ols in’ mremnent ‘est, pracstari. ae Labeateats (2) éntrta Bion, (a) Hot. Gud. Schr, apoyiindone on Thaoph. y on ot Dig: comment ot tame lin, Shes spevindue en Theoph vot Di: appa ("Hla as Cont. Bion. Buck Sehr; Roman omitenla {© at, Maas Om. Oo Sehr; omal tempor, Hot 4 trons ty Ral pong. atl pet pip Teepe ‘Tove 1.2 9 una jasta esclavitad. Menumisién es In dacién de Woerad: Pues miontrae alguien este en servi jumbre, esta puesto. bajo mano y potestady mani sien ann potesind. Pogue toms Su origen del derecho de gentes, como quiiers que derecho naturel todos los hombres nacieran FBtes, ymo-se conociose le manumisién cuando le eoclavitud era desconocida. ‘Mas después que por elderecho de gentes aparecié ls esclavitud, le 8i- fsb bene do itrmagamistn: 7 como tos fombres faéramos Hazados con el” solo now tre natural, comenzé.& haber por el derecho de ientan icon clase do hombres on bres, on ope- Sicién & estos, los esclaves, "y le teroere clase, Tes bevinoe Jor cuales hablan coon” dese? §1.—Pero la manumisién se hace de muchos modes: 6 em las snorosantad iglesiag sogin 168 6 eras copesttaslones fe rote - Vindicts, 6 entre tinigos, 6 por carta, 6 por teslamento, 6 por otra Gualquicre atime voluotad. Mas la iborted pas 4 ecimpeter al eaclavo también por otros mushos todos, que asi por lat antiguas como por mues- {trae coupittuciones han nido introducidos. ‘ia los esclavos suelon sor manumitidos sidmpre por sus duehon, de suerte que hasta lo pRo 1: THTULO Vv Sou el paso, como cuando el pretor, é el presi- dente, Pet proénoul oe dirige al bafo 6.01 teatro. “Bebo ol estado de los libectinos habia sido she ge fecthaee al loneu eangatan Suet Si epes, Puss lo apa eran aay: ioe, conmgaiap te mayen esiine bes EERE es tea te i infer, ay asin Poy ely, Ha Sone el pean cee eed aera anes oes de es aedioreazé gm deta hace yo nebo oar eee frocunel: ypr ie, dacunde, mai i St cea tea cae tivo estado, pues en los primeros dias de la ciu- Sip sate rae on dos ulmeros ie it ly fad de Hons compete Inia ele, cota ge pie at ble ol Sonate, ales aoe fate hari ogee cpa mena: RLS grts athe Watiadannaoee Sees et per coe ae gus Bopelesmos entre musta, doitone, or sa eee aah SeaeR cue macaaes as conse seen aor tds ley. qua Geapecto & cllos pobdimen,7 tots ly ame tepacto elle Baby pa ones dal lege, fae, Y dotamos 4 todos los libertos con la cindadania Wdotamod 4 Sos og paras opp a cndadants roman g eta npmoe eee a ee Je edu el mannitol domini delme, Pettis terpenes chos medios, por los que pueda concederse & los esclavos 1a Hbertad con la ciudadania romana, SEAT Mateus este hoy (8) Ruse, Cont, Sehr; Lat. vero nom, non froquantatar, nee. Lal, nom. frequentat, le restances, (LL O. VIE BELO VIE 6. (@ perdustt, On. @) ta, Ow. (G0) “Mi, aot Gi} Hot Bion, Schr; domnt, lee donde; poro Beceatsian ‘Taeoph 19 INeTITUTA.—LIBRO 1: TITULO VI TIT. VIG) QUI ET QUIBUS BX CAUSIS MANUMITTERE NON ‘POSSUNT cnicungue volenti manumittore li- ‘qui in fraudem creditorum manu- miitit, nihil agit, quia lox Aclia Sentia impedit libertacom, § 1.—Licet autem domino, qui solvendo non ost (8) testamento servum suum cum libortate horedem instituere, wt liber fiat heresque ei solus ot necessarins, si modo nemo slius ex eo testa- mento heres extiterit, aut qnia nemo heres scri- ptus sit, aut guia is, qui scriptus est, qualibet ox ‘ausa hores non extiterit. Idque eadem lege Ac Sentia provisnm est, et recte: valde enim prospi- ciondum erat, ut ogentes homines, quibus alius heres extituras non esset, vel servam suum ne~ cessarium herodem habeant, qui satisfacturus o: Set creditoribus, aut, hoc eo uon faciente, cred tores res hereditarias servi nomine vendant, ne injuria defunctus afficiatur. § 2 —Tdemque iuris est, etsi sine libertate ser ‘ysis heres institutue est. Quod nostra constitution (B)non solnm in domino, qui solvendo non est, jed genoraliter constituit, nova humanitatie ra- fone, ut ex ipsa scriptura institutionis etiam Libertas ei competere videatur; qaum non est ve- sisimile, eum, quem heredem sibi elegit, si prae~ termisorit bertatis dationem, servum remanere voluisse, ot neminem sibi heredem fore § 8—In fraudem autem creditorum manumit- tere videtar, qui vel iam eo tempore, quo manu. mittit, solvendo non est, vel datis libertatibus desiturus est (4) solvendo esse. Praovalui tamen videtur, nisi animum quoque fraudan manumissor habuerit, non impediri litertatem, quamvis bone eius creditoribus non sufficient} Saepe enim de facultetibus suis amplius, quam in his est, sperant homines. Itaque tune intelligi- mus impediri libertatem, quum utroque modo fraudantur creditores, id’ est et consilio manu mittentis, at ipsa re, eo quod (5) bona non sunt suffecture creditoribus. § 4.—Badem lege Aclia Sentia domino minori viginti annis non aliter manumiteere permittitur, {quam si vindiota (6), apad consilium, fuste cau: Semayamimonia approbata (2), fuori man $2. Tastes antam maumlasionis cansse. hae gunt: veluti si quis patrem aut matrem, flium fliamve, aut fratrem_sororemve naturales, aut imedagogam, ant nutricem educatoremve, ant Sicmnom alamnamve, aut collactancum mana- mitta, aut servam procuratoris habend gratioy ht lle mateimoni ouuga; dom tamed intra Sex menses uxor ducainr, ni iat, et qui manumittitur procuratoris. habendi is, non minor decem et septem annis manu- Shiteatur, (Gag. 1. § 19, ts 36— 41, 471,10. D. qui eta guid, ma- TirULo vI QUIENES ¥ FOR QU CAUSAS NO PUEDEN MANUMITER No os licito, sin ombargo, & enalguicra manu- mitir cuando quiere. Puen el que manumite en Hrande do. sue acreedores, nada hace, porque la ley Flia Seneia impide la Libertad. 1.—Mas es Hcito & un duefo, que no es sol- vente, institair en gu testamento con la libertad reredero dna eaclavo, para que sea libre y su nieo nooseario heredere, con tai que de asta tes Yamento no resoltare ning otro hoxedero, 6 por que nedic haya sido instituido heredero, 6 porque alique fué instituido no hubiese Hegado & ser redero por tuna causa cualquiera, Y ecto 90 dis- puso parla misma ley Flia Seneia, y-con vazén; pues era muy de tencr on ouente, pare, que los Bobree, que ao bablan do tener otro feredero, tn- eran ilo menos d'su calavo por hereder2)ne- ‘cesario que dobiese pagar & los aoreedores, & para i agiuel no lo hiclera, vendieran los azreedo- 2.—Y la miame ley rige, aunque siy le libo Mbit holes ge NARS ce muni co fete inca ile ecg i ranumisor ne hubiose teuido ademés intencién seeoaee te ee ene Fe ee is eerie ee nite al sedor menor de veiaticince alos mane aidicte meee taistetoege et Racer datetadt Cee amet om Ervmatre. drole Ua'euhije 2 su hermano 8 Sane at petit ceptor, du alomno 6alumtoa, & au hermano do sie desis Se Oe oer Enact as maria cate de seis moses, salvo que lo ‘impida justa causa, y maiumitide slendo menor do dior y siete aio 5. (8) Blom, Buch. Sehr; tus, oaden tron. (6 Geta, Ho. probata, Cus. ( Pasrit manumtssio, Tot. (nate to''notajs);, tuertt, omittondo manu, hr. Ga. 528 eave tambien Gas. 1.518 insrirura.—urpro t: niTUo Yair u § 6.—Semel autem causa approbate (1), sive vera sit, sive fala, non relractatar. vr Qaum ergo certus modus manumittend! spinoribus vigiotl annie dominis per legem Acliam Bentiem constitutus sit (2), eveniebat, at, qul quetuordecim annos setatis’ exploverat, lice to Stamentum facere et in ¢0 sibi heredem institner Togataque relinguero posset, tamen, si adhi ‘intl azmnia Hbertatom serve dare non poterat (@) quod non erst ferendum (J) Si is, tal totorum bonorum ia testamento disposi data erat, uni servo dare libertatem non permit- febatur, quare non (6) similiter ei, quemadmo- Suh aiaaro, in o¢ ervon eu in ina volar, tate Gisponere, quemadmodum voluerit, permit: timus, ue et libertacem is possit pracstare? Sed quam Ebertas inaestimabilis est, &, propter hoc nie vicesimum actatia tiguitas liber fatem servo dare probibebat, ideo nos mediam quodammodo viam eligentes, non aliter. minori Vigintl annis Ubertacom in testamento dare servo suo concedimus, nisi septimum et decimum num imploverit et octavam decimum. (6) tetige- it Quum enim antiquitas huiusmedi acteti ot pro aliis postulare concessit, cur nom etiam sti Aidieti stabilitas ita eos adiuvare credatur, ut et fd libertates dandas servis suis possint perve- #2). vr. VIE DE LRGH FURIA CANINIA SUBLATA (8) Loge Furia Caninis certus modus constitutus erat in servis tostamento manumittendis. Quam, quasi libertatibus (9) impedientem et quodam- modo invidam, tollendam esse censuimus, quam satis fuerat inhumenum, vivos quidem licentiam habere, totam sam familiam Ubertate donare, ish t 3 Iibertati, morientibus autem huinsmodi icentiam adimere. ovr. VI DM 11S, QUI SUI, VEL ALTENI TRIS SUNT (10) Soquitur de jure personarum alia divisio. Nam. quaedam personae sui iuris sant, quaedam alieno furi subiectae; rursus earum, quae alieno iuri subiectae sunt, aliae in potestate parentum, aliae in potestate déminorum sunt. Videamus itaque Geis, quae alieno iuri subiectae sunt: nam cognoverimus, quae istac personae sunt, simul intelligimus, quae sui juris sunt, Ae prius dispi- quae in potestate dominorum sunt. apad omnes sumus, domjnis in servos vitae necisque povesta- tem esse (L1); et quodcungue per seryum acquiri- tar, id domino acquiri 2 Eke : tt Bt BR Bae etn oes en se tevdaciOt M48 omen ag come, y punto derpude de permlt- "9 Bil. uve. Sehr. coginlopade dln cds, ;n0s, los reetante § 6.—Mas une ver aprobada 1a cause, ya sca verdsdera, ya falsa, no se rovoes. | 1. Heviendose establecido por la ley Elia ‘Sehcia un clorto modo da manumitir pare loa duet os monores de veinte afion, resultaba, que 81a jabia complido catoree ati de edad, aunque P ies hacen teamento natin en A i here Gero 5 dejar logados, no podia, sin, embargo, 3 fun ofa menor devvetate atom, dar a bertad & Tneselavor lo que no ere tolerable. Si 4 aquel, & guien se habia concedido disponer de toes. s Bienes en testamento, no se le pormitia dar liber. tad d un solo esclayo, zpor qué no le. permitimos ignalmente que, as! coino delos deme bienes, dis- Jeoga tambian de sus esclavos por altima volus- YlSvegtn. bubiese queride, 6 Bn do que puede davis ambit Ja iberead? Mas come ip libertad Tnestimable, y por esto la antigtedad probibia Si insnor de voided etog dar le libertad un ete Slavo, nosotros, tomando en cierto mode un tér- fuimo medio, no permitimos al menor de veinte Tos que dé por festammento, Isbertad & su eselavo Ge otrn mandra, que si hubiese cumplido diez y plo tony antrao en lon deg ¥ eho. Puce bit fiends coneedido la eutiguedad Ios de esto edad aboger por otros, cpor qué no ae ha de crecr tam bia que la frmeza de aa juicio de tal modo les aygaa quo puedan Dogar & dar in iibercad dus TiTULO VIL DE LA DEROGACION DB LA LBY FURTA CANINIA Por ls ley Furia Caninia se habia, establecide cists Hinaciba fase mmumice 100 eclavos or testamento. Cuya ley juzgamos que debia sor Terogade, como impedieate dels manumisiones tn clerto modo odjosa, pues habia. sido bastante Sibumano que los eivod tavioran en realidad fa Caltad para hacer donacion de ia libertad 6 todos Sus esclayos, & no ser quo otre causa impidiese la anumisiony y que sl moni se les quitara seme ante Facultad, riTULO VII DB LOS QUE 6 80X DUBKos DE at, 6 HETAN BAJO Siguese otra divisién en €] derecho respecto & Jas personas. Puca unas son duefias do st mismas, y otras estan sujetas & la potestad de otro; y dst Yer, do estas que se halla sajetas & 1a potested de otro, unas estén bajo la potested de sus padres, olras Uajo la de sus eefores. Y asi, veamos las ‘tae estén bajo la potestad de otro; pues si cono- ‘cemos cutles son estas personas, al mismo tiempo Sebemos quiémes son dueias desi. Y.primera- ‘onto examineron in que enthn bajo In potestad jeaus sehores, "Los esclayos, pues, se hallan bajo Ie po- toftad do Tea etores: Caya potestad 6 de dere 0 de gontes; pues en todas las naciones podemos smervat igualmento, que los duofios tienen sobre oe osclaves 1a potestad de ‘vida y muerte; y todo Jn gee se agalere por mello del xclav, bo ad guitre para el seior. (Hal ae Cont Ht Sehr a om tree pont provenire, Theeph proventve, Sexr- B Gare waccd ovick oy “Goji ie ae a betes gat a 6 EN felts Hache: Cont Ou), Sogem fa b= D. VU a mNsrToTA,—uisRo 1: TITULO x § 2.—Sed hoc tempore nullig hominibus, qui sub imperio nostro sunt, icet sine causa legibas Gognita in servos suos supra modum saevire, Nam ex constitutions divi Pi Antonini, qui sine inbetur, quam qui elienum t- Sed ct maior esperitas dominoram eiusdem principis constitutione coercetur. Nam consultus @ quibus- dam praesidibus provinciarum de iis servis, qui fad acdom sacram vel ad statues principum con- fagiunt, praecepit, us, oi intolerabilis videatur dominorum seovitia, cogantur servos suos bonis conditionibus vendere, wi pretiam dominis dare- tur; ot recto. Expodit’ onim reipublicea, ne quis sua re male utatur. Cuius rescripti ad Aclium Marcianum emissi verba hace sunt: «Dominorum quidem potestatem in servos suos illibatam esse Sportet, nec cuiquam hominum jus suum detrahi; sed dominorum interest, ne auxilium contra sae vitiam, vel famem, vel intolersbilem iniuriam Genogetur his, qui’ iuste deprecantur. cognosce de querelis eorum, qui ex faroilia Tulii Safini ad statoam confugerunt; ot af vol dusivs habitos, quam sequam ‘infami inturis affoctos cognoveris, veniri (1), iube, ita ut in po tostatom demini non revertantur.” Qui si mea constitution’ fraudem fecerit, aciet, me admissum Severius execaturam.» TIT. x DE PATRIA POTESTATE (2) In potestate nostra sunt liberi nostri, quos ex iugtis nupti i '§ 1.—Noptiae autem sive metrimonium est viri et mulieris coniunctio, individuam vite consue- Tas autem potestatis, quod in liberos hi bemus, proprium est civium Romenorum; mulli enim elii sunt homines, qui talem in liberos ha- deant potestatem, qualem nos habemu § 8.—Qui igitur ex te ot uxore tua nascitur, in tua potestate est. Item qui ex lio tuo et uxore clue naseitur, id est nepos tus et neptis, acque in tus sunt potestate, et pronepos et proneptis, ot deincops ceteri. Qui tamon ex filia tua nasci- ‘tur, in tua potestate non est, sed in patris eius IT. x be wuprits (8) Tustas autem nuptias inter so cives Romani contrahunt, gai secundum praccepta legum ‘eoeunt, masculi quidem puberes, feminae autem viripotentes, sive patresfomilias sint, sive filita- milias, dum tamen filiifamilies et (4) consensumn habeant parentum, quorum in potestate sunt. ‘Nam hoo Geri debere et civilis et naturalis ratio saadot in tantum, ut inasus parentis praecedere (Og. Behr 1.2. D. 1.63 vente, Hal, Russ. Cont Ho; we under, lr dena (2) Gas. 18.985 LD. de Rte gut evs 16 §.2esee emu atalino os site bain fr Serie reer eg erence Ho, cosanarc sor nore can ae ‘eselavos ein fue ngongrts zor steve, Pugs por unt coe, eee aera gae ol que hubiere matado es eer alee ee ee iSnbien fe csi sapere de Tos! feforen Puce ee tine acerca de los eoclavos que se acogen 4 edit Sean (ae rtcttal eon teeing a ee oo sebotes, Horan Shlgatos't venter ous ele Sete eee eee eae octal le’ setcso 9 gon ronda. Paes convions ee eae Delage ynmrpy trie the Maren ee eee ere San anclavon,y 4ued slagin tombve se cerangus ene ee eee Thalngne al be centre eerie sabes ‘Stn lejarie alert, tageaio’ gue i ed Sguallon quede in fumntia de Justo Gutta se seta Pere Teer par aeprr traps Eel oe Toa unre ee pee ep Are iene ner ener daque sean vendidos, de suerte que no vuelvan, baje Je potestad de su sefor. Quien, st bua ‘mi tarla misseversmentes TITULO 1x DB LA PATRIA POTESTAD Bajo nuestra potestad estan nuestros hijos,& dog abaigg rocedsnon de Junes a AS els matrimonio fa onién dl indivisile dele vida, {Scored derecho de potentad uc sobre los hijos, es propio de los ciué 8 rOMA- toa; pcs ng gy obras hombres quo teagan sobre ‘dy etad enal nosotr 4 Sas, Por, quence ety deta, caleba’ to porated: Del mismo “todo, sl Sus Sheede la $29 deem mujer, soto aa,tunieco fia Mota cots ipualinente bajo tu potedad, eet como te Wlaslero tu bizsety 7 bocnnivammente fos demas, Mfan‘cl que. nace tea bij, no oud afo SGipateotady sing bajo do ou ped tiTULO x De Las xuPcias ‘Mas contraen entre oi justas nupeias los ciuds- danos romanos que se unen segin los preceptos de las leyes, siondo ptiberos los varones y nubiles Jas mujeres, ya sean padres de familia, ya hijos de familia, con tal que, sin embargo, los hijos de familia tengan también el consentimiento do los eds bajo aya potosiad eatin, Pues’ que ‘sto jebe hacerse lo acdnsejan ast el derecho civileomo jp 2dr MAT AS. 0 dem, ¥-45. 10.0. dna i) ach Hedr:tmm. oh AE, et Cont; tam. af Alsat. ion at fombatn tron emdtend “ IROTITUTA,—LIMRO T: TITULO x Sale piay Heol eet Sete earn Set ae els csi (), gua permissam est, ad exemplam alae Fro Ait apogee, poms ne Ba inlrveta metrinan Srae 1.—Brgo non omnes nobis sxores ducere 1 cel; tam uarundam auptis abstinendua est {hor cus enim personas, quae paroatum libero: Funve locum inter se oblivent, muptiae contrahi Zon ‘poscunt, velutl inter patzomy ot liam, vol van et nepiom, vel matrem ot aim, vel eviam SCnopotem, et usque ad infinivim: et si teles per Stnne inter’ se colerint, nefarias etque incestas Suptias contraxiase dicintar. Etihaec adeo ite @) fant ut-quamis per_adoptionem pasestam It Borofumie loco silt esse eoeperint,non possint Inter se matrimonio fungi, ia tantum, wt etiam dissolute adoptione idem iuris maneat. Ttaque Ge quae tid per adoptionem fila vel nepes Stee cduperit, noh poteris uxorem ducere, quam vis eam smancipaveris, fe ee ee 1a ee ate das ESSE ctenttop enum guaete cya rod nea on, Stns u a Ten a ee Sah sascter Ateeentae 1. oe tee oe, leet sore, ee adopt ores teva onpert aunat pent adopt sane interac ape oontitre gon pment goa Tee eran ‘rem ducere; sed et si tu emaneipatus fueris, nihil fer ese ed oc en mutoens fry ma cet inpriente mont Eye cone gu seen gaa rot mara §,8—Featris (4) vel sororisfliam uxorem du- gels soalicet Sed eo eptem trio vel soronis facore quis (9) potest, quamvia quarto. gradu fine, ous ont dam taxtrem duosTe non ‘ies, hus neque neptem permittivur. Eis vero mul His, quam pater twua-adoptavit, liam nou vid His impedini uxorem ducore, guia neque ‘aatral ‘equ civil jure tibi coniungleae. J 4-Duoram autem fratram vel srorum Ibe. xi, vol fratris et sororis, jungi (8) possunt. {'S.—Ttem Siaitam, iicet adoptivam, ducere uzorem non licet, item (7) matorteram, quia. pe rentum loco habentur. Qua rationo verum est, agnam quoque amitam et materteram magnam prohiberi uxorem ducore. ea § 6.—Afinitatis quoque vonerations quarun- damn nuptlis abstinere neceste est. Ut eoes privi- mam aut nurum uxorem dusere non lieety quia Eracque fiiae loco sant: quod ive seilieet aceipi ) 238, de mupt, Fate spy to rare Hat fib. Cont Buch, Hot, Vine Gas. 1 econ im Ya eee (5) Hal. Rues. Cont. Buck. Sehr; axorem, oAaden otros. 18 «1 natural, de tal manera, quo debe proceder ol Shusentittoito el padtes Baro que ag prewuntoy sia hijo dt loos peda casataa, Gel hg 261 loco teat SSpoans) sda nenpest el hie nabla ve Hiabplalonos ino nacitie dnsisign por Ia coal repoatld ed cjemple te fa hij tnrblan pe: Age al je dal aco tniree en siatrimonio sun sists IncervenciOn del pudre, on In forma expre: fShda'on nuestra constioisn, SSEBSG ot Seo at emrnt ooy tdae a3 mujeres, puce hay que abatenerse do Ine Rup. clas de elguas, En efecto, entre aquellas perso: fu que eatre si ocupan el lugar do padres 6 do Efodgo pueden, sontesrge nifpeag, Some ences Baie EBBarSavuelo y nice é mache € hgors Epvola y sito, y nai ata lo! innit y eal persona se itloen ido nite she lee gee a sonteatde nupsles grimiaales & imeeatuoens PNeN eds ce Bie asl que wun cumodo port Mopelba bajar comonsado 4 ootar vonpestive: ete onls sttuccloa de patroe 8 do Hijo, no puolon'anirsecntrest en Datrononioy dousrte Bier oangue:duvclte in adoption, subuista Ie Sina prbilons Asi pucesnb podeds tomar por Sopoan aunque ie bubiavos omubespado, le ae Porlnedopelon conons® baerpare hija Oat BnRebibe reapecto "ike personas que so aes provollonde dean grado talnaverasl Je p foutedc hay cietia-andlega probibicidny pron Tooter So Ralian pucs,ontverged.prombliey las mevclastantze al keemtne'y Ta herman, ye Mabie: Tod'aucile do uo giomo,puire y do toe, misma tihee ye le up de dle Men agen hetire Somoekdl por le edopelga any pack harmane, rdad que mientras dura Ia adopcién, no pue- aaa cutotid supaleg entre th9 alle pers otdado Yor io emnnelfectin at hays disnolto is adop- Ua, podrds temacin por esfesa; mes siti eote ‘itraFonclgedo ne hey olagin inpediuento Pore lag nupeleg Yeap 6s corstentey ue ot Juno quiaiefs adoptar d su yorne, debs emancl Far asles on hijey que ni quiiese adoptar tau Mere, dabers entancipar priserammente £ au hijo: BN os eto domes por anpoe la Hye ad iermang’ de uy Revmuaty ¥"tampoco pacts sastrennuiio con nity Gel hemany Oe ermans, auzgue eaten en al cuareo grado, cuando to ee Heito. casarse con In hijs de ano, {Rtpoce ee cons miete: Pere ne verda que se telitpida tomar por enpons & Im hij do 1a major feo elgpis tu pode, porque no ese] unide 4 ai Birat Sbrecho Rented as por sete Fi Stine low hijos de fos hortatios 6 herma- ngs, 6 de hermano y hermana, pueden unirse. § 5.—Del mismo modo, tampoco es licito casar- clos ln tle pateran, aunguoen sdoptive ai con {f Gatera, porate so halls en el ingar de sacene dientes: Boe onfa randn ec verdady tie ost tami Wen pronitide tomer por exposs &luiie segunds, 5 de pater é maiden, ¢ So Bor espeto tle anidad os tambien ne- celatio sbatomfon de clertas aupelass As, por ita sasncgg co Te nije 8 Son tinas esha ou ef lager de, (©) non, que intereclon no poces esions, partes ser acon sucha por las coplota atendiendo & wn derecho porterion; Pere ul er hdl hz de Sutinkae pute vert om ta Lib 6 (i) Blom, Buck. Behr; 06, toe demas 4 mnerrrura.—LiBRo 1: rhroLo x debet, si fait nurus aut privigna tua; nam si ad- hue nurus est, id est af adhue nupta est filio tuo, alia ratione uxorem eam ducere non possis, quia feadem Guobus nupta asse non potest; item si ad- ne privigna tus est, id est si mater eius tibi niupta est, ideo eam uxorem ducere non poteris, ‘quia das uxores eodem tempore haberenon licet. 7.—Socram quoque et novercam prohibitam est axorem duoerey quia matris tooo aunt. Quod St ipsum dissolute demum aGinitate procedit: Slioguine sade uoveroa ett i0 ext 8 adhue trl tuo nupea est, commant ire impeditur tibi Babere, quis endow duobus mupta esve non (st; tem si adhe soerus est, id ost st adhuc Hie ‘ius tibi aupte est, ideo impediuntar muptiae, {nin das uxores habere non possis. § 8.—Mariti tamen filins ex alia uxore ot uxo- 1i8 filia ex alio marito, vol contra, matrimonium recte contrahunt, licet habeant fratrem sororem- ve ex matrimonid postea contracto nates. § 9.—Si uxor tua post divortinmm ox elfo liam procraavarit baee nen. est quidem privigue Eig TOS itl htsaemodl napa abate: Hidobete ait; nam nec sponsamn fli muram esse, tec patria sponsam novercam So factrov es gut batusmod napt rauerint, f 10. Iited cortum est, serviles quoque cogna- tines inpediaento nuptlis esse, si forve pater ot lia, ant Heater ot soror manumisel fuerist § 11.—Sunt ot aliae personae, quae propter di- versas rationes nuptias contrahere prohibentur, qnas in libris Digestorum seu Pandectaram ex Veter! jure ollectorum enumerari permisimus. 128i adversus on, quae diximas, aliqai coloring, neo vir, neo uxer, mec mUptian, nee ma- frimoniam, nec dos intelligivar. Teague i, qul ex fo coitu nescuntar, in potestate patris non But; Sea sales sunt (quantaze ad patrem potestaten pertined), quales sont i, quos, mater ‘algo con Ecpit. Neminee ht pairom habere intelligeatur, ‘lam his (2) etiam (3) imcertes ests onde solent AIYG),sponit"sppollasi, vel « Graoca voce, quay Si acopaiap concept, vel quasi sine patve Alii Se- Guitar ergo, ut dissolute talt coisa ner dotis (5) action! locus sit: Qui autem prohibitas nuptine Sontrahat, ob alias poonas patiuntur, ques se Sris constitationibus contineatar. § 18.—Aliquando autem evenit, ut liberi, qui statim ut nati sunt in potestate ‘parentum non ant,” postes autem (@) redigantar in potesta- tem: qualis est is, qui, dum naturalis fuerat, post en curiae datus, potestati patris subjicitur: nec non is, guia muliere libera procreatus, euius matrimonium minime legibus interdictum fuerat, sed ad quam pater consuetadinem habuerat, post- (1) tun, omitila Sehr Theoph, ylo 38. § 3. D. XXIIL 2 (@ Sa Gals ama y otra potadra: faltan en Conctor babes hes geo Lt Ham Cont Senn: pater, naeréan otvoe contra Gaj. y Theoph. {tee gu der ntenderon sf ts aurea bye et pier eee ene a rar ane rane ear enter! Eeeteigvireraaire bere pears Eee nro gre rege Rach adieu rririonr ani beeen PF pete igualmente probibide casarse con eee eae Sine Ge mance Te gue wales ocete des, pcre tos merece Bes ctundraata cats goFat wlavig ood ae a Peer nea eae eer puede hallarse casada con dos; y de i eens {edavis ostgo tele tn pono Ie ap i epee eto epee tite $8.-Sin embargo, el hijo del marido y de otra aller, pin tie dels mapey decrement tal ee ‘que tengan hermano 6 hermaua nacidos del ma- al cand eepale pe ieerate tel Rvoreio tu moj aubiere Fa oe eae et Bremen tee Fullant tice nus deben eveerse csi nepia’ poral sone oo SETUPin piss dal pare opelasive nabocs ee se Tlenen ebstedo de soaunteo nape ISLES lerte'que tambiln is cobaeclones cobusuidan ota eabavitad son ua iegebacnts fare nmol Spor eng adres ley ee ae ian Serer ere erento ne aiSoreas razoues oe les probibe contraer nupelas, gazes gevonas perniins go enumeracea En Mio al Digelo Pande calecounatos él eae ES Bratt Lo que homoe dicho oo babi ee ee nPotpose at nupaan ni matcimonie, ni dote, ani ioe ge doo sito atoen neon ba I Pi Serer terre a patria potestad respects), tales como los quo la eae Betta dat Peige "Baad ol tetorse cheer: Spr orpernmrnrg iat la edad een se lamas oe ee og, ¢ oe longus erage, come, Goa, (Gnas gate ga quan ian of oe ae RRs SL sdomds ites i bocres'consivastons econ, que esas gue 00 § 18.—Pero & veces sucede, que hijos que al pecasTel ret eugede ae ho que a [scondlentes, son, sinombargo,reducidosluegoal ppotestad: tales el quo, habiendo sido hijo natural, Sonsagrado después 4’ la curia, fué sometido & 1a potestad dol patos y tambidn ol quo, proorendo je una majer ire, euyo matrimonio de ningén modo habin sido prohibid por las leyes, pero con (@ Oomt, Bion. Duh. Sehr: Ah, omttnta Toe rettontes. {ee donetionta, yon Hal Buss. Cont (@, stem, omtonte Hl ues, Con. et, camtra tor e6- dicen; tatnen, Ga. ANSTITUTA.—Linno E: THroLo x1 15 a og vostraconstitetione 1), dottibusinstre- Cea ae ee a pains eta ae eee ere cnibat faornt pe Se Ee eeeerntio meena ‘TIT. XI pe apoprioxiaus (8) Non golum autem naturales liberi secundum ea, aque dint, potentate nostra sant vera Gtiam ii, quos adoptamus. ; GP yAoptio autem, duobus modisSit,axt-prin- cipali vescripto, ant imperio mogistratus.. Im- Seratoris eucioritate adoptare quis potost eos Basvey gui quacve sui iuris sunt: quae. species Adoptionis dleitur arrogatio. Imperio inagistratas ‘Adoptare licet eos ensve, qui quaeve in potestate parentum sunt; sive primum gradum iberoram Bhtineant, qualis eat Alias, Alia; sive inforiorem, quali est nepos, neptis, pronepos, proneptis, xx nostraconstitutione(4)qaum “enaturali extraneae personae in adopt car, iura potestatis patris nata- ralis minime dissolvuntur, nec quidjuam ad pa- trem adoptivam transit, néo in potestate eius est, Hicot ab intestato iura suecessionis ei a nobis ‘Sivero pater naturalisnon extraneo, ai ipee pater nat ralie fuorit emancipatus, etiam evo paterno, vel proavo simili modo paterno vel materno, filium suum dederit in adoptionem, in hoc conenrrant in unam perconam et natarali adoptionis iura, manet stabile ius patris adopti- ‘iy et naterali’ vinculo copalatum, et legitimo adoptionis nodo constrictum (6), ut'et in familia ot in potestate huiusmodi patris adoptivi sit. § 9.—Quum autem impubes per principale re- sctipium srrogetur, cause coguita arropatio per- mictiear, et exquivitar cause. arrogationis, an Ronesta sit expediatque pupillo, ev com quibus. dam conditionibus arrogatio At, id est, ut caveat arrogator personae publicas, hoe ext tebularto, sf intra pubertatem papillus a it, restitatu- Fum at bone ills, quis st ado ‘, ad successionem’ lus venturi essent, Item non aliter (8) emancipare eum potest arrogator, nisl causa copnite dignus emancipatione tuerit, et {ane sua bone el feddat: sed etsi decedens pater gum xheredaverit, val ivus sine suse cn eum emancipaverit, iubetar quartam partem ei bonorum suorum relinqueret videlicel, prastor bona, quae ad patrem adoptivum transtulit et quorum commodum el postes aequi §4.—Minorem natn non posse maiorom ado- 130-0. ena. Vea ‘Good ot alle Mborts qu eo. m. posta fp Hel. Rage. Cont; quod ote alt Hert nell ‘quod ali bert 6. 1m. procrestis, Bien texto sigue a Behr la que ol padre habla tenido comercio, despuss or une constibueldn muestra, formalizados los FRstrumeatos datas, exo bajo i porestad del px- Aro lo que igualmente concatid nuestra conatitic eign, aunque otros hijos hubieren sido procreados el talamo matrimonio. : ‘TITULO XT DE Lay ADorcroxns Mas no sélo los hijos naturales, segiin 1o que hemos dicho, estan bajo nuestra potestad, sino también los que adoptamos { 1.—Pero la adopeién se haco de dos modoo, 6 por resoripto del principe, 6 por autoridad dol ma- Fistrado, Con auiorizacion del emperador onal Sera puede adoptard aquellos 6 @aquelas au Son duatios de si; cuya especie de adopcin ge Tama sdrogacién, Por autoridad del megistrado esleito adopiar & aquellos 6 aquellas que estén Tajo 1a potestad de sus ascendiontes; ya alcancen elprimer grate. de descendientes, come el hijo ¥ lk hija; ya otro inferior, como el nieto, la nieta, 2 bizniets y In biznicts. 2,—Maa hoy, semtin tuna constitucién nuestra, cuando el hijo de familia e6 dado por sa padre aturel en adopelén 4 uns persons extras, no se Gisuelven en modo alguno los derechos de 1a po- tegtad del pedro naturel, ni nada pasa sl padre adoptivo, ni aqnél esth bajo In potestad de éste, aungue por nosotros co le hayan concedido dere- chos de sucesion ab intestato. Mas si el padre na- tural bublore dado su bijo on adopeiéa no dun extrafio, sino al abuelo materno de su hijo, 6 tam biga, si ol mismo padre natural estuviere emanci pado, al abuelo paterno, 6.4 #0 bisabuelo, ya paterno, ya matermo, en eate caso, porque con Gurren én una misma persona. asf los derechos naturales como los de 1a adopeién, queda subsis tente ol derecho det padre adopeivo,ligado por un vineufo natural y eatrechado por o! lnzo legal de Is adopetéa, de suerte que se halle y en la familia ¥ bajo la potestad de tal padre adoptivo. §8.—Mas cuando el impfiber es adrogado por resoripto del principe, se permite In edrogacién eon conocimiente do causa, y so investiga por el motive de Te ‘adrogacién sta 3 “bonrosey conviene al pupilo, y se hace la adrogacién con i Fone ‘mediente que el arzo- ‘sone publica, es decir, gador a8 eancidn ‘an eseribano, de ue, 81 ol pupilo fallocie tos de la pubertad, habira de Festitair sus bi aquellos qne, si no se hubiese hecho la adopeién, habrian de venir & su sucesién, Ademas no puede ¢l arrogador emancipario de otro modo que si fuere, con, conocimignto do caves, digno de le ‘emancipacién, y le devolviese entonces nus bie~ nes: pero aunque lo hubiese deshoredado el padre almorir, 6 en vide lo bubiere emanoi Justa couse, gerd obligado 4 dojarlo Je cuarte parte de sus bienes, fuera, por supuesto, de los Guo transfirié al padre adeptivo y suye utiidad sdquirié después para él. §4.—Conviene que el de menor edad no pueda ©) Gah 1 8. e110 eanpe. VTE. 481-1 8.40. @) L100 v4Ti.s. @) modo constitatum, Hol. Russ,; modo constrictor, Cont. Sch, & udenes foworece 1a 130. G. antes cited. (6) alla, Cu. Sehr 2D. de adopt. 1.151 10. C. de ‘ae tat. IE. 16 INETITUTA.—LIBRO 1: TITULO XI ptaro, placet; adoptio enim naturam imitatur, ot ro monstro est, ut maior sit flfus, quam pater. het itaque is, qui sibi per adoptionem vel arro- ‘gatiovem filium facit, plone pubertate, id est de- ‘em ot octo annis, praecedero. §5.—Licet autem et in locum nepotis vel pro- nepotis, vel in locum neptis velproneptis, vel dein- ‘cops, adoptare, quamvis flium quis non habeat. é.—K¢ tam Alinm alienum quis in locum nepo- tig adoptare potest, quam nepotem in locum fii. 5 7.—Sed s1 quis sepotis loco adoptet, vel quasi ex 00 filio, quem habet iam adoptatum, vel quasi gx illo, quem naiuralem in sue potestate habet; in eo casu et flius consentire debet, ne ei invite stus heres agnascatur. Sed ex contrario si avus ox filio nepotem det in adoptionem, non est neces- se filium eonsentire. § 8.—In plurimis eutom causis ass qui adoptatus vel arrogatus est, ei, q Sho matrimonio natus est: ct ‘ido si quis per imporatorom, sive epud practorem, vel apud pracaidem provineiae non oxtrancum_adoptave- Hit, potest eundem alii in adoptionem dare. {a-Selet ia ung spine cme een tel ef. ast greta nok poorest a: eae pe eee gn eatans anne opens azn pena aul te natraey bros i spots Fite Stig a Freee ee ct gaae ds horus omit ais ade ae gel ace. grarom quod oe ete fotetnte bal of te rregenda deter ae flu os pine regions mab, tt pontine ecb hagrrach at ee ee eee Sieh ache Pelee hte ts ravi (peti adoption Se ene cs statu afl les i emi see ‘hoc ipso posse liberari. Unde et nos eruditi im oe Ee erty cio cat naa a gears couotuione tam ou serena dons gus eterna an tera oe comme ‘TY. XI (QuinUs MopIs 1s PorEsTaTIS soLviTUx (4) ‘Yideamus nune, quibas modia i, qui alieno iuri subiecti sunt, 0 fare Hborantur. Bt quidem serv rtemadmodnm potestate liberantur, ex is intel- igere possamus, qaae de servia menumiteendis superige exporeims, Hiv vero, qui in potest Potente sy mortao co out fils font Sd hoe istinctionem recipit, Nam mortuo paére sene omnimodo Alli Eliasve sui faris efficiuntur; mor- faovero avo, non omnimodonopotes neptesqus sui furis Gant, sed ita, at post mortem avin potesta- adopter al de mayor; pues 1a sdopcién imita & le haturaleza, y es monatruoso que mayor sea cl hijo que el’ padre, Debo, pues, ol que se crea un hijo por la adopeién 6 1n adrogacién, aventajarle en toda la pubertad, esto es, diez y ocho whos, 5.—Mas aunque alguno no tenga hijo, le os doptar en calidad de nieto 6 biznieto, en In de nieta 6 biznieta, § en Ia de otro grado. §6.—¥ lo mismo puede adoptar cualquiera como nieto al hijo de otro, que al nieto por hijo. 7-—Mas si alguno adoptare & otro por nicto, 6 come habido del hijo que ya tenia adoptado, 6 como del hijo natural que ticne bajo au_potestad: fn esto caso debe también cousentir el hijo, que no Jo nazos contra su voluntad un heretero fuyo. Mas, por ol contrario, st el abuelo da. on adapeién al nieto habido de su hijo, no es necess- le quo gu hijo consienta, aaa Bajo muchos aspectos se asimila ol que toh aioptato ¢ adrogads al que nacid de logitine matrimonio: y por tanto, si slguno hubiere adop- tado por reseripto del emperador, 6 ante el pretor, Sante ol presidente de la provioeia, 4 quien uo fuera extradio, puede dar & éste en adopcién & otro. “ats ita nia wag nape erry oe Ios chpedones, pueden adopter; pero uo pueden fone hans ere guten oto ns maine patguo ni token bajo ou potsstad & sus hijes ne: Zen a ste ude uta are commas parade do Nes mente a fu hae Teer lose Hee aA Pate crate, flees Boa ital ge Teague bigs Le te uc wero soe siseat one adie ca te UNS tee als aioe egtieaty ot ote oes sails ig Aone ey, mnt TiTULo xu bm QUE MANERAS SE DISUBLYE EL DERNCHO ‘DE POTESTAD Voamos sors, de qué saneras los gue ert aujotos & ie potestad to otro se Libram de esta po- {tad Mas Be gd mode eo iran, on eslron de Ip potestad, podemoe cologirio dao quemés ar Heecpuaino sbre is pian Se one tlavos, Pero los que estan baje le potested do un necendientoy allecido tate, ne hacen duefon de st (oui turis). Bato, sin embargo, requlere una distin- Sion. Porque, mnuerto ol padre, indudablomente fijoc é Ijes se hacen’ abnolutamente eu furs; Gai, I, §, 491; 1,26. D. de coptie. XLIY. $65 1. 98 D.Geadopt. 1.31.8 C.de connal, XIE 31.6. 0. de emane. VAIL. 49h 1.8.0.0 adopt. VITE. 48. INSTITUTA.—LABRO 1 tem patris sui recasusi non sunt. Ttague si mo- fem Bae pater eorum et (0) vivit ct in potectate Fence taf ast, tune post obitam avi in potestate PATS gu fumes S1 vero in quo tompore avus mo 2Au2 fu fam wnortuus es, aut exits de-potescace Parts fancy quia in potestatem clus eadere non Possunt, suf fatie Bunt. § 1-—Quum autem is, qui ch aliquod maleficium inSiazalgn deporcetur, civitavem amitet, soqu in ingalems eB co modo ex aumero eiviam Ho. Ser gun 9 04 ot naan ae manor eri‘ potckdate eius case, Parl retione at sane Tet in pevestate porentis si, in ineulam de indus hace deatait in potesiate parents cabs g Galgontie priatipall resttus! fuera, per omnia priscinum satuatreeipiunt. 2.—Relogeti autem patres in insular in po- sbiata cue Hberos serinent; et © contrazio eri felagatiin potestate parentum remancat. §,8-—Boenae serv ffectus filion in potoate habere dosinit. Servi outem poenae efiiciuntur, qui in metallum damnantar, ct qui bestiis subit- avantur. '§ 4.—Filiusfamilias si militaverit, vel si sena: tor vol consul fuerit factus, manet in patris po- testate: militia enim vel consularis dignitas a potostate patris filium non liberat, Sed ex consti. Ectione nostra (8) summa patriciatus dignitas, illice (4) imperialibus codieiliis praestitis, filium fa patria potestate liberat. Quis enim patiatur, pa- trem quidem posse per emancipationis modim Suse potestatis nexibus lium relaxare, impera- toriam autem oelsitudinem non valere eum, quem sibj patrem elegit, ab aliena eximere potestate? § 5.—Si ab hostibus captus fuerit parens, quam- vis sorvas (6) hostium fat, tamen pendet ius Hberorum propter ius postliminii, quie hi, qui ab hostibus capti sunt, si reversifuerint, omnia pri Stina jure recipiunt. Ideirco reversus (6) liberos habebit in potestate, quia postliminium fingit sm, gui captus est, semper in cfvtate fulese si ‘vero ibt deceaserit, exinds, ex quo captas est pa- ter, filius sui juris fuisse videtur. Tpse quoque filius neposve 6i ab hostibus captus fuerit, simili- ter dieimus, propter ius postliminii ius quoque potestatia parentis in suspenso esse. Dictum est Sutem postiiminiuim a imine et post; unde (7) eum, qui ab hostibus captus in fines nostros post: fea pervenit, postliminio reversum recte dicimus. fam limina Sicut in domibus finem quendamn fa ciunt, sic et imperii finem limen esso veteres Voluerunt: hine et limes dictus (8) est, quasi finis quidam ot terminus. Ab co postliminium dictum, quia eodem limine revertebatur, quo amissus fue (0) Hot, Blan, Sehr et omsenta foe deme. (2) Bien. Buch; qui, lo rentantr (3) 1.5. C.de coneul X17. 8 (@) ab, iserton Sehr, ya 1.5.0. ya ciloda. (G) seevus, miata Ou in rasény aun contra Gal. y Tt. {@) paren, dicen Cont. Bien, Buck, tomDin contra Ca ‘voxo.1=3 riroxo xt "7 pore, muato el abuso sus nists y nian eo cork sempre fat furs ine stead daspute Sole gore del abueto wo hn de rocacs baja lo potes: {ad duou dey Aa pes of ef montye soaee Vive! pate de aquéllos y se halla ademés ba Tpotebeed de au propia padre, sntoncas, ae pads Gat fatecinedts del aul, casn Bajo'la Povortad dou padeo. Mao of oe; al een fue falleco cl abuelo, ha muarto ya, dsalic dele Sotested dea padre, entonces agulon su hacen Fans pong ae jucton coor fej ou potestad {Tue chime sl gue per algue-crimen es de. gore un na pase nied no ge agul ues comolie cote modo es eliminado el stunted sndadanoe agmatine Eon te ne ostar bajo at pototads igualagonte que Aiklere muorto. ¥ por ln misima razon, al el que tee Maj ln potestel dom ascendicnvs fueno Wo oviad ade isl deja de haliarse bajo ln potes- Hey'ideg ancendiente” Mes et por induigencs dl rlncpe: feren perdonodoe, Necobrane integra: Rate oa anterior endo, rae foe padres selegados 6 une ila ratio ach bajo su poteotadc pus hijon; y al contrary Tee higos selegados permanecen, bajo le potestad aeaud escendleates ‘3 Brauo'ne bu hecho esclavo de Is pens deja acieuce't dus hijo bajo su potested. Aas, te hae gin tnlavon de pety os ne sumesaon& ag stnne ios qa son’ expeeson & laa eres. SW hije de femilis hublere estado on Lo raliiag wile Hontbrede seusdor 6 coal, pera” onto ptenind de sugar: pus ia Wide eded eoamalas no lbrn al hijo de Ia. po testad el padre. Pero por tena constitucién nues- trait Goo" clovade @iguidad Gol patriciado, al yo gu hagon ss expedite in xaos Fepeidie, bre ‘al hie de ln potrin poteetad Puls, pautén toloraie gus por mbdio dele eman- cipecidd pudicesel pad dgolignr su hijo de los {abos de du poteceadsy quel celitad imperial no fever antridnd pate atrapoat do Ia poeta tne al quo cigaé por padre? Nes, St um asvendiente habiere sido hecho pri- sidatio por los snemigen, aunque se haga etl579 Sead subse, 48 eabargoyem saps ruorida sobre les hijs por el deresho de pout fun, porque lo quo soulanchw eine ok TeesubtabesaChdblersn waclto, Fecobran tos Waa tutingon dercohoe. Bor estoy algae ba vuelto fended us hon boo au potentad, org ef port Hominiosapone que el gus fas hozho prialonero Denne sano oot i ladda: seh svreuerte en le oclavivudy ae repute, que. ol fod out prte Gnde gue 9a padse fob hecho Pesioneeor' pot analogln deine quo, af ol io Rumen alovo hakigs sido hecho pristnero Yor onemigos, también por el derecto de port linia quetston buspenso 61 ds la. potestad desu endichtc: Mas se ajo pocilininda. de imine rome) 5 poet (napus de donde spats aae eile poeld ssmigon Hage después &'nacitres Peters, Je amass con fardn ruclto postin Novdempaée cls hogters), Pues como las fronts No Gouda torte coofn dian casas, aal tambidn Yuikotoe fotTaatigucn que la froniera fies el Soaeln dal importa de aga que tambign ae lama Soifins Cis, come figslfeando cierto Any (ht, Bien, Schr. conforme los mas de Loe cédice. {tien dictom, Hat, Fuse, ely contra Taeopn. 18 INSTITUTA,—UIBRO 1: THTULO XITT rat (1), Sed ot qui captus (2) victis hostibus reca: peratur, postliminio rediisse existimatar. 6, Prnsteros emancipation guoae desinant kel potostate parentin ese, ed cmsancl pati fantea quidem vel’ per antiguam legis observa tionem procedebat, quae. per imaginarias vend\- tone of inteesdoites manumisienes celabrabe: tury vel ex imperiall Toscripto. Nostra autem providentia ev hoo ia melive per conatitutio. Rom (@) reformavit, we Sctione pristine explosa, Feota via ad competontes indices vel magistratus parentes intrent, et flies suot-vel lias, vel ne- ‘el noptes, ae einceps, sua mans dtmiteant. am ox et peastorn tian fii vol as nepotin vel neptle bonis, qui quacve a paremse menumiarus ‘vel manumisea fuori, adem fara ruestantur parenti, quae tribuantir patrono in Bonis bert ot practeres ai impues sie Aaa vel fila, vel ceteri, Ipse parens ex manumissione &: tole eius neneigeitur. § 7 Admonendi autem sumus, liberam arbi. ‘slum eave eh, qui lium et ex go nepotem vel neptom in potestate Aabebit, filium quidem de potestate dimittere, nepotem vero val aoptem re- Unere; et ex diverso (4) lium quidem in poteste- ‘to retinere, nepotem ero vel heptem manumit- cere vel omnes sul furs oilers, Eadem ot de pYonepote et pronepte dicta esse intelligancur (6). Sre-Sed ef si pater Allum, quem in: potestate abet, avo vel proavo naturali tecundum nostras ggastinones (6 super hs habitas in adoptionem edorit, id est ci hoc ipsum actis interventontibas apud competentom fudicem manifestaverit, pr Sento 00, qui adoptatur, et non contradicente, nec non eo (7) qui atoptat, solvitur quidem [us po- testetis patris naturalis, transit autom in huius- ‘modi pafentem adoptivam, in euius persona ndo- pliontm esse plenissimam antea diximus. ‘§ 8.—Hllud Autom ecire oportet, quod, si nurns tan ex Allo tuo conceperit, et Slium postea oman. cipaveris, vel in adoptionem dederis pracgnante urn tua, nibilominus quod ex ea naseitur, in po- testate tua nascitur. Quod si post emancipatio. nom vel adoptionom concepts fuerit, patris sai ‘emancipati vel avi adoptivi potestati dubiieitur. § 10.—Et quidem (8) neque naturales liberi, ne~ gu adoptiv: nllo paene mode possunt cogere pa- Fentes, de potests 08 dimittere. Tyr. XII bu rursurs (9) ‘Trapseamus nunc ad aliam divisionem persona. rum. Nam ex his personis, quae in potestate non sunt, quaedam vel in tutela sunt, vel in curatio- no, quaedem neutro iure tenentur, Videamas igi- quia idem money. quod emisorat, al tue. Cont, ‘santas, omitenta Sehr to. 26.D. XLIK. 18. T8.0 de mane. VILL. 4 Hot, Bien. buch. Sehr. 1 9, D. de adopt 1.15 ¢ 00% Io ratants. Eadem—Intelligantur, ta encterran en un parintess erin, Por aati putin (Gettin tio), porque volvia A ia iniama frontera en que Eablseidb perdido, Mas también el prisionero due ts recobrado de los eneraigos vencidos, se repute gus be vonlto postisminis f -Adarads; taxibian por In exancipacién de- ja de estar los hijos bajo'la potestad de ous as. Endiontes. Pero In emancipecion procedie ontes por Is antigua formalidad de 1a ley, la cual 20 co- Ibrabe por medio de ventas imagivarias y de ma- umitiobes intormedias, 6 por rescripto iaperial, Bus mnsire providencia Zoformd tambib esto, nejorkadole, por une constivucion, para que, dest cchnda la autigua deoion, #0. presanton ‘directa: SSene'esascendlntes tls juts 6 magintradce Competsntes, y emancipen desi & sus hijos EeaPieiee Saletan, SE stoe, Venton, ngs sVedicto del pretor,”ae dan al ascendionte 20 {oe biones de este hijo ¢ hije, nieto 6 nists, que hnabiese sido manminitido por el ascendiente, tos inuumos derechos que_so conceden al'patrone sobre Top bienes del iberto; y ademas, of el hijo, la hie Selgune de los demas fuese impabero, el essen Signe obiene por la imnmisign au suse ".—Beto dabemos advertin, que queda al bse arbidrio del que taviere bajo a potested dun igo ‘un msto 8.4 ana nota hubidos do) emancipar sou potestad al hijo, y reteneren ellaal nieto 6 Ein'adota; gy de of70'shodo, conservar bajo tented al LG, y wimnumitir al nieto 64 le nieia, Iaverlog 4 todce aud turis.Y entiéndase que lo mis- imo quoda dicho respecto al biznieto y Ia birniets, vias si ol padre hubiere dedo'en adopeion que que‘iene Si su potertad on’ abuso’ flsabuelo natural conforue a nuestras constitur tionos sobre esto promulgsdas, esto es, Enblere manifestado mediaste acta ante ol juee competency en proseacis del que cs adopind, tmblen se contidiccion del que adopen, se al uelve ol derecho de potestad 4al padre netaral y en 4 este padre adoptive, en quien, sogin antes imos, es plenisima ia adopeien. Po—'Perd conviene saber que si tu nueva bu likce coneebido de tu hijo, y después bubierss gmancipedo 6 dedo on adopaidn & tn hijo halla dose en'cinta tirnuers, lo que de ella nace, mses tin embargo, bajo tm potentad. Mas si hubore sido Cppcebide Seapats dake exancipanin 6 el ape fdny queda stjeto dle potestad deen padre man tipaid 6 do ou abuclo sdoptivo. ' Poy on verdad que ni lot hijos naturales ni of adoptivos puoden casi de ningén modo obligar Sous avcendientes & emanciparios de su potestad, TITULO XOI DE LAS TUTELAS Pasemos ahora é otra divisién de las personas. Pues de aquellas que no estén bajo potestad, unas fe hallan en tutela 6 en curatela, y otras no estén sujotas & ninguno de estos derechos. Ocupémo- as intertan deapuds dal aanumitiere anterior Hot, Bim, Buch. ‘Schr, cmforme & ton mda de Ln cade; pore ecu lat, Dat (6) 0.12.0. de adopt. PIII. 8. (3) Hot. Bien. Buch. Shr.; pracsente, éntertan otro, (@) et quod, Ow. Sehr. (8) Gah 1b 168422 1D. de tue, XXVE. iserrromA.—z1R0 1: THTULO XIV a9 tor de hig, qu in tutala ve curatione sunt; ibe chin intelligomus cetera personas, quae noutro fire venenter, Ac prius dispioiamus do bis, quae in eutel Lest autem tutele, ut Servius dofinivit, vil {iy ec potestas in capite Libero nd tuendast Yom, qui propter sotatem se defendere nequit, Jare’civilt data ac permissa, : {.2.~Tutores autem sun qui eam vim ac po. ve ate oppelladtar tutbeese aussi titres Fane. Teaque appellentur tutores, quasi tuitores [uquo dofensorae siout neditai diodntur, qui aedes thentur. pormissum est itaque parentibus liberis tndpaberibup, qoos in potontave habent,totamen: to tutores daser et hoe in filios Aliasque procedit Gmninmode, Nepotibus tamen neptibuaque itm de- hum parenies possunt restamento tutores dare, Si post mortem ‘soruin in patris sui poteststem hon sunt recasuri. Ttague at flins tuus mortis ttuue tempore im potestate tua sit, nepoves ex 0 hon poterint ex testamento tno titorem habere, Guanvis in potestate tua facrint; soilicet quia thorvvo te fn patris sui potestatem rerasuri sunt. —Quum autem ia compluribus aliis causis ponttini pro iam matis havent, et ia hac causa Pleceit, ton minus postumis, quam fam natis to- Stamento tutores dari pose,’ st-modo in em causn sint, ut, si vivis perentibua nascerentur, sui ot in potestate caruss ferent. § 5.—Sed si emancipate filio tutor = patre te stamento datas fuerit, confirmandas est ox sen- tentia praesidis omaimodo id est sine inqui tione. vyr. XIV QUI TESTAMENTO TOTORES DaRI PossuNT (8) Dari autem potest tutor (4) non solum pater- familiag, sed otiam filiusfami § 1.—Sed et servus proprins testamento cam libertate recto tutor dari potest: sed sciendam est, eum et sino libortate gutorem datum tacite Iibértatem directam accepisse videri, et per hoc reete tutorem esse. Plane si per errorem, quasi liber, tutor datus sit, aliud dicendum est. Servus autem alionus puro inutiliter testamento datur totor, sod ita: quum liber erit, utiliter datur. Proprius autem Sorvas inutiliter co modo tutor 2.—Pusiosus vel minor vigintiquingue annis tutor vestamente datus, tuo (6) tutor erty qui compor mentis aut maior igintiquingwe ‘tunis facta fuori. cena {Sad cerium tempus, sou ox coro tempore, vol sub conditions, vel ante heredis imstitustoners, Posse dani tatorem non dubieatar. 2), Ia, Sehr, apeydndoes on Tesph pore edoue o aiguinte S82 ylati. D.detuel TIVE 1. (3) Cont. Bon Buch. sagan cast tadoe los cédicen; exqae repun[ipen re, Hal. Rust. Ou. Xt, engin Jol. D, ctteda 0x qua ro ipsa, Schr, sepin Theoph. ‘nos, pues, de los que se hallan en tutela 6 curate Ia; 9 ast Gonocereinos las demis personas que ni und ni 4 otra estén sometidas. Y primeramente tratemos de las que estan en tutela. “patela es, eogin le defnié Servio, In fuer aaly'in gotnted fobs nn cnbere hve dedes permitidas por el derecho civil, para proteger & Equel que pbrew edad no puede d '2.'Y con tutores los que tienen esta fuerza y apstnd,Sgonye cons tomaron lin oe nambrs taiy"sba nnladoe tacoron, com elguifeands rolectores y defonsores, contorme se dice aeditut ios quo culdan de lon ei PoE RSP tee seperti low ascend aah yor sedemento tdtores lop hon impuberss ue Eleace bojo wo potsiad: io age’ prosede de Mitel modo weopecto“ los hifosy fas" hijs, Sin Rhtrgo:&low'natos ysiotee co pueden daries por Lebtknento intorge sus eacendiontes, st dex as doin yurte do ostgn no hua de resaet ojo popotentad de se padre: 8, pues, tu nije o hal re blompo de te morte bu! tu potortad, tas bictan kale de of to. poled Ser alr por {a testemento, suaqae selallaen bajo pot fads tsber, poruoy mecio ty debon coer fa poste Ub 88 padres a oro Sto inuchow cas sn con. sileradce is plotamot como ye necidon, Plugs también on este que se pueda dar por testament Stereo ne menosld dos fostumos que dios ye ne: Glog sno shotante go holaran eh sivuacidu tal Si naleran eu ian dgeunatondnnen ee is herederos suyoay estarian bajo au potota Feeeraeret sTVajo euuncinado ve hubhere dado on'tidamento un tator por el pedse, dabork set cuadrute por vonteucis del pleidente en todos {oe casos, odo on, in investigoisa. TITULO XIV QUIENES PUEDEN SHR XOMBRADOS TUTORES BY TESTAMBNTO Puede ser nombrado tutor no sélo familia, sino también el hijo de familie. FL—'Mas hasta ol eselavo. propio puede sor nombrado vilidamente tutor en testament ma- numitiéndole; pero he de saberso que, aun nom- Drado tutor sia la libertad, se repute, haborle re- cibido directa. técitemente, y que por esto og fulidements tutor. Otra cosa on verdad: deberd litte, si por error hubiere sido nombrado tutor, come Litwe! Mas 0 esclavo do otro oa indtilments Hombrado pure y simplemente tutor por tosta- ‘mento; pero en esta forma: «ounndo faers ibre>,oe Vilidamente nombrado, Pero el esclavo propio ea nombrado indtilmonte tutor de este modo. {2-H loco 6 el menor de veinticince aos, notabrado tutor por testamento, geré tutor cuando Kubiere recobrado ol juicio 6 Hogado & ser mayor de veinticinco alos. eb shally dada que ge puedo nombrar tutor sta corto tiempo, 6 desde cierto tiempo, 6 bajo condicidn, 6 antes de Ia institacién do heredero. padre de () Ls 16. 6.6, D. de tea, tut. XXVE. 2. (Bian, Buch, Sehr tentamento, nsertan Tae restates, contra Thon. (a) tame, omitenda Cad. Bion 20 INSTITUTA, LIBRO 1 § 4—Certac autem rei vel cansac tutor dari test, quia personae, non causae vel rei datur '§ 8. Si quis filiabus gnis vel filiis tutores dede. if, etiam postumae vel postumo dedisse videtur, quia fil Vel lige appellations et postamas et postuma continentur. Quodsi nepotes sint, an appellatione filioram ot ipsis tutores dati sint? Acendam est, ut ipsis quoque dati videantar, si rode lites isi olerum i fioe, non coogi yuntur; aliter enim ‘lil, aliter nepotes appellan- fur. Plane s poatumis dedorit,tamn Sit postami, quam ceteri Liber! continebontnr. Tr. xv DE LEGITINA AGNATORUM TUTELA (1) Quibus autem testamento tutor datus non sit, sis ex loge duodecim tabularum agnati sunt tuto” ros, qui vocantur legitimi. ily aepweuoefanTa Petaltas netarall fore cognatis Ttaque ainites tuae filius non est tibi agnatus, sed cognatus, et igen eno empresa meee {2-0 autem lx ab faterate vocat ad ta, telams agaatos, nou hanc habel signifcationem, 61 omaino non fecerit testamentum ie, qui poterat ittores dare, sed el, quantum wd tutclant pert net, intestatas decesserit: quod tune quoque acc dere intelligitur, quam is; qui datas est tutor, ‘vivo testatare decessert {8.—-Sod agnationis quidem ins omnibus modie cepitis deminatione (4) plerumque perimitar; Dam agnatio 1urie est nomen. Cognationta vero jas nos onibus modis commutatar, quia eivilis ratio civilia quidem fura corrumpere ‘potest, nar taralle vero non atigue. ‘TIT. XVI ‘DE CAPITIS DEMINUTIONN (5) Est autom capitis deminutio prioris status com- mutatio, esque tribus modis accidit: nam aut Daxima est capitis deminatio, aut minor, quam quidam mediam vocent, aut minima, {L—Maxima capitis dominutio est, quam ali- quia simul et civitatem et Ibortatem amiviit quod accidit' in his, qui servi poonee efficiuntar (0) Gas. 1.9 135108 (9) cogaatt,dicon Hal Ruse, Cont. Ouf. Het, contre Ga. (3) cogaationem, emitendo porconas, Hal, fuss. Cont. inoue xvi § 4.—Mas para ciorta cosa 6 nogocio no puede Arse tator, porque se da & Ia persona, uo p io 6 Ia Cosa, '5.—Si alguno hubiere dado tutores é sus hijas 6 hijos, oe onticnde heberlos dado también & la yostume al pista, porgue onl dgnominncion c hijo 6 de hije se comprenden ol péstumo y le péstuma. Mas si fueren nietos, ¢com Ie denomina- Gidn de hijos se lea habran dado también tutores? So he de decir quo se entionde quo también oo les hhan dado, si el testador dijo iberos descendientes); mas ai dijo flioe (hijos), no sorén comprondidos; pues deun modo se llaman los hijos y de otro los Bictos. Pero si lo hubiere dado & los postumos, so ‘comprenderén asi los hijon péstumos como los de- més descendientes, tiTuLo XV ELA TUTELA LEGITIMA DE LOS AGNADOS Mas de aquellos & quienes nose ha dado tutor 3 festamnsnto, son por i ley delas Doce Tablas Foe agnados sus tuiores, 1oa cuales se inman lo- glum { L-Poro son agnados los unidos on parentes- eaipts personne dotoxo matenlingy sone cogs. ios por su padre; por ejemplo, el nérmano nacido Gel mismo padre, ol hijo del Hermano, 6 el nieto do de éste, y también el tio. paverno, el hijo Gel tie paterna, 6 ou nibto, Ma, low quo estén wai. doaten parentesco por personas del ‘sexo femen oo son andes, ine por oto nonbee cogua fou por derecho natural: hel, pues, el hijo de tu He Paloraa neon ta agando, tne cognado, Fetlprocatiete tt allude unto fpr eb mismo titulo, porgue los que nacen siguen is fe- Tilis del pedie ue la do ib madre, f2.—Mus, que is ley Hema & los agnados 41a tulele ab indeltato, no tiene ‘esta eigaificasién tnlels ob snietat, ng ene opts signibonsion: at Dodia nombrar tutorea; eno si hubiere muerto in- Teptado on cuanto 4 le tutela se reflere: lo que se entiondeque también sucede, cuandoal quocs nom Brado tutor hubierefallesde viviendo dl testador. { 8:—Pero el derecho de agnacion se extingus pot rogla general de todas monerar por le digi. Bocion de enbess; porque ln agnacién es el nom bre do un derecho.’ Mas el derecho do. cognacion no se altera en todas las cosas, porgue la ley civil poste on verdad destruir los dereehoe efviles, pero Eo lertamente los naturales. TiTULO XVI DB LA DIsMIXUCION Dm CABEZA Disminucién de cabeza es el cambio del estado anterior, ¥ ocurre de tros manoras; pues a dismi- nucién de cabeza os 6 maxima, 6 menor, que ganos llaman media, 6 minima. § 1. —Bay méxime disminueién de cabeza, cuan- do alguno pierde al mismo tiempo le ciudadania y a libertad! lo que sucode & aquellos que se hacen uj. Hoty Bion, Buch. contra td Dos edicts de Buss. y alge- ‘nov ds Ont, y contra Gas. (a) deminionts, Zot 8 Gap t 8 sseica. INSTITUTA.—LIBRO 1: TETULO XVII a atrocitate sententiae, vel liberti ut ingrati ci Gn (1) patronos condemuati (2), vel qui se ad pro- finan participandam venundari passi sun\ § 2.—Minor sive media capitis deminutio est, quam civitas quidem amittitur, lbertas vero Sotinetur; quod accidit ei, cui aque et igni interdi etum faerit, vel ei, qui in insulam deportatus est. §8.—Minima capitis deminutio est, qaum ot civitas et libertas. retinetur, sed status hominis commatatur; quod accidit in his, qui, quum sui juris fuerant, coeperant alieno iuri subiecti esse, ‘vel contra 8}. ; ‘§ £-Servus autem manumissus capite non 13 nuitur, quia oullum eapat babuit, '§ 5.-Quibus autem dignitas magis, quam st tus permutatur, capite non minuuintur: et ideo senatu motum eapive non minui constat. 6.—Quod autem dietnm est, manere cognati afl lua ot post capitis deminutionem, hoc Sta st Zhaiuime’ capitis deminutio interveniet; manet Snim copaatio. Nam sl maxima capieis domiautio Snourrat (i us quoaze spaetionis prio puta tepritave alioulus cometh ot ne quidem, a many. Tavus fuerit, roipre cognationem, Sede st in Tasulam quis deporvatus sit, cognatio solvitur, § 7.—Quam autem ad agnatos tutela pertineat, nop smal ad omnes perne, Sed cok taninm, fu proximiore gradu sunt, val si plures @)eius” entradas ound ad omnes ur. XVIT ‘DE LEGITIMA PATRONORUM TUTBLA (7) tar, non quia nominetim ea cavetur (@) sed quis. perinde accepta est per i= forpretationem, atque’ si vorbis logis introducte ‘esset, Bo enim ipso, quod horoditates libercorumm tber‘arumque, st intestati devessissent, tusserat lex ad patronos liborosve corum pertinere, credi- derant voteres, volulsse legem etiam cutelas ad feos pertinere, quum ct apnatos, ques ad herodi- fatem vocat, eosdem et tutores esse iusserit, quis jleramque, bi suscessfonis est emolumentum, Fefottttaie oa aie debt, Heo gutom dima jeramate, quia, si femins impubes manumi Tatur, ipsa ad hereditatem ‘vooatur, quam elins sit tutor. (4) ergs, Hal. Russ Cont. Cus Hot, contr: ton eatcn (3) Schr} bert tngratt—condemaatl, ton: bert im esticondemaatls, 70 When wt ingratn-eondcmoati, @)"[veluth) si sifus families « patre emancipstus fuerit extenpite dominatus, aaden Hol, Buss. Cont Hot, Buch. con atin Yo emia Oud. (Hot. Bueh. Sch. ; eure, Ow); Intereurrat, Bien; Inter- vein, loo retontze, "8) ‘plares, omiteia Sehr esclavos de la pens por la enormidad do la sen- feat ore, pbict Sondonstos como ingrator sae us petronam ora ls qu fe hen dejodo v0 ve aa’ cuanie be plore en verdad ln chodadanta, pero strolls afberead To gue cnateve ake & Gaisn te bubie cae'y faoge, aque ha sido Deum nines dismfane{ou do cabexs, exan- acne retiose le clutadaniy In liberia, pero. 88 Gamble ef astedo dol howbee; lo. quo aodntoce t Siarliegearhebiende silo sul urifcousnaazon& Sd vujcts iin potestad do otro bal sontraio. $i Aas el clive mani id Soo na ade de cabona porque uo nave cabose ningwEa, 1b pore nquellonen quishes to combie 1wlifgaided gud estado, no son diominuides de cetefa: yaa es onntante gue parade deo Sade nob leminuye de cabecs $iean ip que Senn doko, quo drseho de coficidn tunis aun tenpuse dela isminncion Scenes, he de ententres, sl mediare la dim Secibn safalina ds cobers; paas entoneas aubuinte Tncoganclons Povaue sltcbre : tna do eer, pres a vate de Signucldas como, poe somplo, por in esclavita ao" tigimn “cognado, y no Fecobra en verdad la cognacion, aun cuxndo squél fuere menumitido. SFist todisuclvatn dopeasion ol elguno fae: Je dgportaded tna oat (peTBece aunque Ta tutela pertoneasa & los aguaion, ne cortedpouts A voles antumente, ing ‘Ee bid os guo'son de grace mus prosine 8 iodo ai hay nchos dolSntrme grado. TiTULO XVIT BLA TUTELA LUGITIMA DE LOS PATRONOS de las Doce Tablas, a tute- 1a de los Ifbertos y do os libertes corresponds & tos petronoe sus fijos, cuya tala sé lleme tambien logit, no porque gominalmente 60 ‘trate de eats tutela en fe Tey, sino. porgue se hi admitdo por la fnterretacién, come bigs hubiote establectde por las palabras de In ley. Pues por lo mismo que le ley habla dispuesto que pertenccie- fen & los patronds 64 sus bijos Ine hereacias de los fuertos y Hibertas, sifhubiesen fallecido intesta- dos, creyeron los antiguos que la ley también he- bia querido que les corcespondiosen Ins tutelas, tods ver que habia mendado que los mismos ag- nados & quienes llama 4 ln herencia faesen tam- Dida los tutores, porque, por lo general, donde esté el emolumento de In sucocign, alli debs estar tam- bidn le carga de la tutels. Y docimos por lo gen zal porque jan {nplbere fuse mantmitide por ‘una mujer, sata en Hamada otro gerh tutor. (Ong. Schr zportvet lasdemas edfcionas. Adena, te ae- de on ta mayor part, veuit si pluses fratres sant, abl UoUID ‘gradu obtinent, Wdeogue pariter ad tutalam vocantur; pero {Faltan estan palabras on ton mejores cédict, yon ran 10% ‘onsideradias como glasa por Bion y rechasadas por Scr @) Gas. 75.165. (@) Bien, Schr; caventur, tos demas, 2 INSTITUTA,—LABRO 1 TIT. XVI DE LRGITIMA PARBNTUS TUTBLA (1) Exemplo patronorum xecepta est alia tutsla, squae.et \pos legitime vocatur, New a! quis Atlus fit ‘Bliam: nepotem ant neptem ex Allo, et deln- eps impuberes emancipaveri, logitimis eoram tor ext. MT. xx DR FIDUCIARIA TUTELA Est ot alia tutele, quae fduciaria appellatur. Nam si parens filium vel fliam, uepotem vel ne- ptem, vel deincops impuberes manumiserit, legiti- nam nanciscitur eoram tutelem: quo defuncto si Tiberi virilis sexus of extant, fiduciarii tutores filiorum suorum, vel fratris ve! -vroris et cetero- rum (2) effciuntir. Atqui patrono legitimo turore ‘mortuo, liberi quoque eius legitimi sunt tutores, quoniem filius quidem defuscti, si non osset a. vivo patre emancipatus, post obitum eius sui juris, cfiiceretur, nec in fratram potestatem recideret, idoogue nec in tutelam, libertus autem, si servus mansisset, utique eodem iure apd liberos domini post mortem olus futurus osset, Ita tamen hi ad [atelam vocantur, si perfectae aetatis sint: quod nostra constitutio (8) generaliter in omnibus tu- tells et curationibus observarl prascepit. TIT. xx DB ATILIANO TOTORE BT 00, QUI HX LIEGE TOLIA BT TITIA DaBATUR (4) Si oui nullus omnino tutor fuorat, oi dabatur in urbe quidem Roma a prastore urbano et maiore parte tribunorum plebis tutor ox lege Atilia, in ovinelis vero # praesidibus provinciarum ex joge Tulia ot Titia, § 1,—Sed ot si testamento tutor sub condi aut (8) die certo datus fuerat, quamdin conditio aut dies pondebat, ex iisdem legibus tutor dari poterat, vem si pure datus fuerat, quamdia ex jestamento nomo heres existat, taméiu ex iisdem Jogibus tutor petendus erat, qui dosinebat see tutor, si conditio existeret, aut dies veniret, aut heres existeret. §.2.—Ab hostibus quoque tutore capto, ox his logibus tutor petebatur, qui desinebat ease tutor, sls, qui ceptts eret, ih tvitatom revorsas fe Tat: nam reversus recipiobat tutelam iure post! mini. § 8.—Sed ox his logibus tutores pupillis desio- runt dari, postesqusm primo consales. pupilis 5.0. de eg Yo { los. enor. ct cot. onstnter Hal. een, spun to ep Sayre Seance ITDLO xx rirvLo xvIIt De LA TUTBLA LRGIMMMA De LOS ASCHNDIENTRS A sjomplo de ta de lo patronos ne ha admitido otra titele, que tambien se lama Iegitime. Por. que sisiguno hublere emencipado, impuberos, & su hijo 6 hija, & su nieto 6 nicta ‘habidos de un io, 9 otros descendionts tele, serd au legit TITULO XIX DB LA TUTBLA PIDUCIARIA slendo impaberos, dau hijo 6 hija, au nleto 6 ete eee ¥ muerto él, si lo sobreviven ‘ijoe del sexo masculino, se hacen tutores fiduciarios de fas hijoe, 6 del hermano 6 de la hermena y do los demda, Sin embargo, 4 la muerte del patrono, tw torlegitimo, ens hijos son también tatores logit mos, porque, en verdad, el hijo del difunto, 0 20 ublese sido emancipado por tu padre en vida, ne hnatia sui turie & ln muerte de déte, y m0. cast bajo la potestad de sus hermanos, "n- por co gulonte bajo tu tutela; mas el liberto, a hubiese Permanecido esclavo, kabria estado ciertamente Eometido bajo el mine titulo f Tos hijos de eu se flor dla muerte de este. Estas personas, sin em- ‘argo, aon Hamadas dle tutela, si son de edad por- fect Yo gue ang consivnién nueatra, mand gus cm goneeal ao obsorve on todas lan tutolan y So: riruLo xx DEL TUTOR ATILIANO ¥ DRL QUE SE DABA POR LA LBY JULIA ¥ TICIA Si alguion s0 hallabs abscl tutor on Is ciudad de Rom rrabrabs tn or el pretor urbano y por la mayoria de los Banos Ge In plebe en virtua de le Tey “Atilin, y en las provinetas, segin Is ley Julia y Ticia, por los presidentes de las mismas. 1.—Mas si por testemento se habia dado tutor bajo condicién & desde cierto dia, mientras Ia con- dioién 6 el dia estuviese pendionte, se podis dar otro tutor, conforme & las mismes leyes. Del mnis- mo modo, sise habia nombrado puramente, mien- tras no hubiege ningan heredero en virtud del testamento, de ise, con arreglo & las mis- ‘mas leyes, an tutor que dojabe de serlo cuando se cumplia la condicién, 6 llegabs el plazo, 6 habia herede '2.—¥ también, prisionero el tutor por los ene- migos, gogin las miemas leyes se pedia otro, que Gejaba de serlo, si 6l que habia sido hecho prisio- nero habia vuelto & Is ciudad: porque el que. vol- Wig rocobrabe la tatola por Herecho ab post. '§ 8.—Mas, dejése de dar & los pupilos tutores conforme 4 ostas layes, dexpuds qe primerament (8) L$. 0. de lop. tu. ¥. 30. GO Gf 15 taasiar 89.911 80. C. de eplae. aud. 1.4 (8) exylnertam Hat Buns. Oot, Hot, Gaj.in dean, Thay. iwsrxuTA.—nrpRo 1: rfrvLe xxi 8 sque soxus tutores ex inguisitione dare ¢oe- asa'inde practores (1) o£ constivutioni un eam readies logibus neque de cautions a tt Athan Exigenda, som salvem pupils fore, neqe Freeveligeais taroribus ad eutolae administre occ guldqnam cavebavar. f deed hos fue atime wt Homes qlde tc Sul hae lose minus os Bowes atte Fe ee Eiedezem, in province ete Det a, gun eke eae ai alate, 5.—Nos autem por constitusionem nostram (2) nehusmods alffcultates homimum resecentes, nee Gxpectava jussione. praesidum, disposuimus, si SeEoitaven pupils vel adulti uajue ad quingentos Soildos valbent, defensores civicatum (aie cum SRisdow ciyitatis religiosissimo sutistite, vel Gpud @) alias publicas personas, id e+ ( Gletralus) vel taridioum’ Alexendrinae civitatis Eitores vel curctores eroare; legitima cautela Secundum ciusdem consticusionis normazo Pra Stands, videlicet eoram perioulo, qui eam acct inte ‘ § 6.—Impuberes autem in tutela esse, naturali infi Sonveniens ‘est ut is, gui perfectoe actatis hon ait, altarius tatela regatur. § 7—Quum igitur pupillorum pupillaramque tutores negotia gerunt, post pubertatem tutelac indicio rationes reddunt. uur. XXI pe Averonrrars TuTORUM (6) Auctoritas autem tutoris in quibusdam caus nccesoarin pupils es in quibusdam non est ne" Geasaria. Ur occa, si guid dori aibi stipule non tov anonar uri aussi quod a popill promitiant, necessern es meangu Enkt meliorem quidem suam conditionem licere facere etiam bine totorss auotoritate, deterio- Fomnyorg nge allt, qoews cum ruvoris eootorlte- Te(6. Unde in hia Geusis, ex quibus matuas Shiigetiones nascuntay ut in omfonibus vend roulbas, loeetionsbus couductonsbus) mandatis, dopocte sf ratorts auctorivaa nom thtervemag fellquidam, qui cum hia contrahnnt, obligantar’ iMeze pupil non obligantus. Noque'tamen herelltatem adire, neque vohava pessesslouem potere neque heredivetduy Sr Blsledmmiaso’suscibere citer posmant. nist ttoris auctoritate, quemvis (1) lucene oi, noe lie Geeoaues Bal sat (5). rior autem, statin in ipeo nogotio pr soba aber acter ne a Lae ee aR Gristimavertt post teupus werd aut por oplste- im interposita auctoritas nik agit. praetor, Hot Bion, fe NS. te eto, aud. 14 {3 Sears pad, onitenta lr seston 1 aie peli parents", BO wl Str, texte gues Theoph, pues ertamonte eta mal expravade ol fended etada tay. 9- 0 per Triton (5) Gap br toast me§ 8° Dy del tt XXVE. te los e6usules, en virtud de informacidn, y pos teriotmonte lod protoras, cou arroglo & las cousti- teioues, comenzaron & ddrselos & los pupilos de atsbos wexos, Porque en las susodichus foyes nada Fevatcobre ln enucion gue se debi utores pare gue. quodaran & salvo los Enterases de Jos pupilos, ni sobre el modo de com- poles &los Catorés ¢ lw administraci6n de la tute { i_-Bero obsezvames este ley, que, en Rome, augftncto dein cfadad Sl pretr,sogtn sue Slsllecion, yen las provinelas log presidentes, Pombran ios tutores en virtad de informactén, 6 Wea los magistsadon por mandato ao lo reat Aentesy al no son grants los bienes del pupio. otMas nosotros, haciendo dasapaectr bor ta constitueida nuestra estas dicultades de las personas, hemos dispuesto que, in esperar ol Erangato'de los presidontes, cuando los tienes dl Pupllo 6 del adudto eguen’s quinieatos sueldos, Sombron tutores curalores los defeneores du as tfadades Guncamte con el religiotaio obiepo Sole misme ciudad, 6 wate otras pergonas put as beabor, Jos magistrados), Geljurfaicode icine S04 alejandrine; Geblendo prentarse la cancion le gal conformed in misma cosstivucidn, esto es, & Flesgo de tos que la eciben, Silas ct conformo ai dorocho natural que lof impaberos estén en tatela, pare que el que no fea mnyor de edad sou dirigide por el cuidado de otro. {7—Y como los tutores adusinistran los nego- cin dg 16s pupilos y papiles, rinden cuentas, des- Dude de Ia puberted We aquélles,on ol juicio de Favela TETULO XXI DE LA AUTORIDAD Dz 108 TUTORES Xa rad tox mia ne Se cactus Staton yt pepigg en certs aston, yep spt ne Come, ns presi mind ghia eee sy zeigen anertand dl pir mas cence sy glee peeg promaten Coty pees lage agen Feo stg mara rd con Feree den ele ee NPR ee cecugmode aus com sie gure Decdonge emit, ong, cn ces tog do Jos aan eee fess aise at ae eat Beata esen a seaaue on ee e] contrario, Toe bupiles ‘no se obligan. _ Sept Joe petln no ea odo elotoate panini, ombaren, $9 nad se a saree ot a aes Feed ae eer 25g Bch eiges wets en seine eile waa abe sips cet Bea esS debe gl ponte cer water, foun dee Seen rare ees een (@)_ quam tutore auctore, Hot. Bln, Sehr; deterioren— saxstor 4onsoepecho4ae para Bion. fata on Ut of de Ou ePabroe (a. 166). @) "Bien. Buch. Sch.; Nt, traertan toe retante (8) Gus. Hot. Bien. Sehr; habeast, loo domde; wéaee 1a regs. D Zev. 4 anenire ra. § 5.—Si inter tutorem pupillamgue indictom agendum sit gin ise tater Fem tuam actor atve non. potest, non prastorias tutor, ut olim, Soustinitur, sel cursior in efvs locum. dats, quo inserveuiente fadiesu peragitar, 00 per” Sito curator ease desinit cur, XxX Quisus Mops TOTRLA FimrTUR (1) Pngilli pupillacque, quum puberes esse coepe- int, tatele Huerantus: Pubertatem ater vote: res quidem non solum ex annis, sed etiam ex habita corporis in masculis aostimari volebant. Nostra autem maiesias digaum esse castitate ‘temporum nostroram bene putavit, quod in femi nis ¢¢ antiquis impudicum esse visam est, id est inspectionem habitudinis corporis, hoc etiam in masoulos extendere; et ideo Sancta cons*‘vutio- Be (2) promulgata pubertatem in masculis post quartum decimum snnum complotum illicoini- ‘tlum accipere disposuimus, antiquitatis normam in feminis personis bene positam suo ordine r linquentes, ut post duodecimum annum comple- ‘tam viripotentes ease credantur. § 1,—Ttom finitur tutele, ygati sint adhue impuberes vel deportati; item si in servitutem pupillus redigatur (8), vel ab hostibus faerit ca- ptus. 9,—Sed et ei usque ad cortam conditionem datas sit testamento, aeque evenit, ut desinat ‘esse tutor existonte conditione. 8,—Simili modo finitur tutela morte vel pupil- Iorum vel tutorum. § 4.—Sed et capitis dominutione tutoris, per quam libertas vel civitas cins amittitur, omnis Chtela perit; minima autem capitis deminutione ‘tutoris, veluti ei 60 in adoptionem dederit, legiti- me tantum tutela perit, ceterae non pereunt. Sed papllfot pupiling capitis eminutio eet minima Sit, omnes tutelas tollit. § 5.—Practorea qui ad cortom tempus testa- mento dantur tatores, finito eo deponunt tute- Iam, {8.—Desinunt autem tutores esse, qui vel re- moventur a tutels ob fd, quod suspect vis! cunt, Vol ex iusta cause soso excusant, et onus admi- nistrsadae tatelee deponunt, secundum ea, quae inferius proponemus. rT, XXII pm curatonimus (4) Masculi puberes ot fomingo viripotentes usque ad vicesimum quintum annum completum cura- tores acoipiunt, quia, licet puberes int, adhuo tamen ins eetatis sunt, ut sia negotie tueri non possint, §1—Dantur autem curatores ab iisdom may (0) Gas. 1.5. 198.1. 9, ©. quande tu, eme des, V. 6014. Die tutel, XVT. 1. @ 1.8.6, quando tut ee des. V. 60. (3) Hal. Rute. Cont. Bion: Schr.;otingratus (a) patrono, imro 1: viruro xt § 8—Si entre el tutor y el pupilo hubiera de pegmoyoroe un suite, ‘no’ pudiendo # tutor ser jefensor contra su propio Interés, no se nombra ‘como en otro tiempo un tutor pretoriano, sino que ‘en su lugar se da an curador con cuya interven- ién ge Sustancia el Juicio, y que, terminado éste, ‘deja de ser carador. TITULO XXII pk Qui Mopos #B AcamA La TOTELA Los pupilce ylas pupilas, cuando han coasenza- do f ner pberon, av bran de Ta tela: Mas fos Shsiguoe Quetian’ que ae estimae ln pabertnd on Jon garoncx no adi por low aon, sno también por tl desarrollo del euszpe, Pero acertadamente ha Jaagado nacotre majesead quo ern digno de In case Wad de nuestros tiempos, que lo que zespesto do Jas majeres aun b Jos antiguos parecié. quo era Enptidico, esto es; In inxpeceion del desarrolto del tntepe, so entendiese tambiin de los varonest 7 por ello hemos dispuesto en tna sante constita- Eibn ae promolgainos, quo en los varones comicn” ela pubertad jomodiatamente despues de cumpli- Soret Gdcine cuarto abo, dejendo ain elveracisa la bien establecide norma de fe antiguodad v 4 después de cumplido al duodseimo ato. $'L—Se scabs también le tutela, si; aun impi betos, gon adrogados 6 deportados; y Jo misme, si el pupilo fuere reducido & esclavitad, 6 hnubiore ‘sido hecho prisionero por los enemigos. §'2.—-Mad si alguno hubiere side nombrado en testament tutor bajo iera condiidn,”gucede igualmente que deja de ser tutor, campliéndose la Sotietens “oH fF {8.—Del mismo modo concluye la tutele por miterte de los pupilos 6 de los tutores. {\4—Mas también #e extingue toda tutela por is Bisminucidn de cabeza del fator, por la que se ordo la libertad 6 la ciudadania do ésto; mas por Fo‘ninima disminucién de cabeza del tutor, como sise hubiere dado en adopeién, tan aélo perece I tutela legitima, pero no las dem4s. Pero ln dismi- rucidn de eabegs dl pape y dela pupa, aunque see le minima, hace desaparecer todas las tutela '§ 5.—Ademds, los que en testamento han sido nombrados tatores haste tiempo clorto, finido ‘ste, deponen la tutela. ‘ dejan de ecr tatores, 6 los que son re movidos de le tutela porque han aldo reputados Sospechosos, é Jos que se excusan por juste causa J dejan la carga do administrar la tutela, confor: fhe d'To que mas adelante expondremos. TiTULO XXII DE LOS CUBADORRS Los varonos piberos y las hembras nébiles re- ciben curadores hasta el vigésimo quinto afio cumplido, porque, aunque sean piberos, son to- ‘via, sin embargo, de una edad que no pueden mi- TAP POE Ay godan tos curadores por los mimnos inser Cu y Le retantee contra Toe ms de Ln esses, pero Ge acwerdo con Theoph. Gast bast AXsTITUTA.—LipRo 1: THroLO xxIV % strotiins, a guibus ot tutores. Sed curator testa: fmonio nom dur sed Gate confbmetur denrto ovis vel prassidis, PreorT om bnvitl adolescentes curatores non echiginat, practerquam in item; curator chim et SEER Heaom act potest 8,—Furiosi quogue et prodigi, licet maior vigintiguingue anuis sint, tamen in curation vont aguatoram ex loge duodecim tabularum: sed Sclent Homae pracfectus urbi vel praetor, et in provinciis praesides ex inquisitioné iis euratores dare. : S4.—Sed et mente captis, et surdis, et mutis, ct yai morbo perpetue Taborant, quia rebus suis Superesse non possunt, curatores dandi sunt. § 5.—Interdum autem et pupilli curatores acci pitt, at puta si legitimus tutor non sit idoneus, juoniam habenti tutorem tutor dari non potest, {jem si testamento datus tator, vel a praetore, vel ‘a prasside, idoneus non sit ad administrationem, neo tamen frandulenter negotie administret, solet ‘1 curator adjungi. Item in locum tutorum, qui non in perpetuum, sed ad tempus a tutela exeu- santur, colent euratores dari. § 8 Quodsi tutor adverse valetudine vel alia ve impedintur, quo minus negotia pupil. i adiinistrare possity ct papillus vel absit, vel infans sit, quem velit actorem, periculo ipsius tutoris (1), prastor vel qui provinelae praerit de- creto constituet. ‘TIT, XXIV Dm SATISDATIONR ForORUM BF CUNATONUM (2) Ne tamen pupillorum pupillaramve, et eorum, qui quaeve in curatione sunt, negotia a tatoribus Curatoribusve consumantur vel deminuantur, o rat (8) praetor, ut et tutores et ouratores eo now: no satisdent. Sed hoc non est perpetuum. Nar tutores testamento dati satisdare non eoguntur, quis fides corum ot diligentia ab ipso testatore probata est: item ex inguisitione tutores vel en. Fatores dati entisdatione non onerantur, quia ido- nei electi sunt. § J.—Sed si ox testamento vel inquisitione duo pluresve dati fuerint, potost unus offorre satis de Indemnitate pupilli vel adolescentis, et contatort vel concurators pracfere, wt solu administret; Yel tt contntor satis offerens praoponatur el et ipse solus administrot, Ttaque per se non potest Devere satis a comvatere vel concuratore suo, 20d Siferre debet, utelectionem det contutor! val con- euratori suo, utrum velit Satie accipore, an satis: dar Enea ee eorum satis offerat, si quidem fadseripram fuerit a testatore, quis gerat, ile ge ere debet; quodsi non fuerit adscriptuia, quem Inaior pare clegerit, ipse gerere debe, ut edieto prastoris eavetar. Sin 'aatem satores diasensering (a) tatoris,omsten Bim. Bor. (Gap t's 19,10, Toxo L—« magistrados que los tutores. Pero no se da cars: dor por testamento; mas el nombrado,es confirms Aoipor decroto del pretor 6 del presidente. '2.—Del mismo modo, contra su voluntad no resihon curadores fos adolescenten, ealvo park jeito, pues el carador también pusde eer dado ba noosa Setar “Mas los furiosos y los prédigos, aunque seta mayores de veinticilco ates, se ballan por Ta ley de las Dace Tablas bajo 1a caratela de ous ‘gudos: poro en Roma, el profecto doa ciudad el pretor, yen las provincias los presidentes, sue- Tea nombrarles euradores, previa investigacién. § 4.—Mas también ha de darse curadores 4 los mentocatas, é'los sordes, 4 los miudos, y& los que padecen por enfermedad incurable, pore uo pu Hon hastarse para sus asuatos, {'8.—Mas d veces también ios papilos reciben curaiores, como, por ejemplo, si ue fuera idéneo el tutor Iegitime, porque no 36 puede dar tutor al ‘que ya lo feue. Del mismo modo, si el tator nom- Brado por testemento, 6 por el proter, 6 por el presidente, no fuera i4dne0 pare In administra. Bian, aunque no administre fraudulentameate los Regécios, ge le suele dar un curador adjunto. fambide, en lugar de los tutores que ge exousan dela tatola no para siempre oino por clerto tiem po; se suelen nabrar euradores. {6.—Pero ai ol tutor por su mala salud, 6 por ee8idad, so viose impedido, de modo gue no atrar os negoeios del papilo, y este ‘stuviera nusente 6 en le Infancia, el pretor 6 ol ‘que presidiere lm provincia nombrara por decreto Agente al que quiere, de cuenta y riengo del mis: mo tutor. TiTULO XXIV DE LA SATISDACION DE L08 TUTORES '¥ DB LOS CURADORES Mas para quo los bienes de los pupilos 6 pupi- las, y de aquellos & aquelins quo se ballan en ou- ratola, no sean consumides ¢ Uisminuidos por los Iutores 6 curadores, culds el pretor de que asi los tutores como los curadores den cancidn com este abjeto. Pero esto no es constante, Porque los vato- res nombrados en testamento no estan obligados Haar eaueién, pues sa fdelidad y diligencia Fu ron reconocidas por ol mismo testador: y del mis. ‘mo modo, los tatores ¢ ouradores dados en virtud Ge informacién no son gravados con la prestecién de Banza, porque fuoron elogides como idéneos. § 1.—Peto al por testamento $ en vistud de i formacién hubieren sido nombrados dos é més, puede uno ofrecer caucidn de ln indemnidad del Dupilo 6 del adolescente,é para que sea proferido & Fueotator 6 cocurador y kdministre solo, 6 pars que ofreciendo cancién gu cotutor le sea preferido J también administre solo. Asi, no puede pedis por 3 cancién & su cotutor 6 cocurador, sino que debe ofrecerla, de suerte que dé é su cotutor 6 cocura- dor Ia eleceién de si quiere recibir Ia caucién 6 dara. Mas si ninguno de ellos ofreciore caucién, si vordaderamente se hublere designado por el testa- dor quion administre, éste debe administrar; paro enando no se hubiere designado, debesdministrar (8) Cu. Hot. Ser. eure, tos restates. 26 IsTiTUTA.—LiBRO 1: TITULO XEV cires eligendum eum vel eos, qui gerere debent, practor partes suas interponere debet. [dem et iu pluribus ex inguisitione tatis probendam cet, id Est, ut maior pars eligere possit, per quem adimi- istratio Beret. : § 2.—Sciendum autem ost, non solum tutores vol curatores pupillis ot adultis ceterisque persu- ls ex administrations tenet. sed etiam in coe, qui satisdationem accipiunt, subsidiariam actio- Hem esse, quae ultimam iis praesidium possit afferre, Subsidiaria autem actio in eos datur, qui ant omnino # tutoribus vel curatoribus setisdari non curaverint, aut non idoneo passi ossent (1) nae quidem tam ex prndentum responsis, ‘constitutionibas itaperialibus etiam in § 8—Quidas Gnstitutioaibus et illud exprimi. ur, Ge, nisi caveant tutores vel curatores, pigao Hus captis cocrocantur. $4 —“Neque autem pracfectus urbi, neque prae- tof, neque Pracses provinciag, neque quis alius, cal tardres Gandi jus est, hue notione venebitur, Seq In tantummodo, qui sttisdationem exigere TIT, xxv DB BXCUSATIONINUS TUTORUM BT coRATORUM (2) Fxcusantur autem tatores vel curstore ox caneis: pleramque autem propter Iiberos, sive > potestate sint, sive emaneipati. Si enim tres Iibsroe superstites Romas quis hebeat, vel iy ta Ha qoauor, vel in provincils quingue, « tutels vel ture, potest excustri, oxemplo ceferoram anuno- rum; hem et tatelam vel caram plaoait publioum manus ease. Sed adoptivi liber! noa prosant, in Moptionem autem deti netureli pat pros ‘hem nepotes ex fio prosunt, ut ia leoum patric suceodant; ox lis non. prostat. WILT autem sa Derstites tuntum ad tutelae vel carae muneris ox Etsationem prosunt, defunct! non prosunt. Sed si in bello amissi sunt, quaesitum ext, a prosint: eb ontat os solos prodscao, qui in acie amith {ary hi enim, qai pro repablice cecidernnt, in per- petuum per sloriam vivere intelligantur. § 1.—Item divas Merous in semestribus rescri pelt, Gum, qui 9s Geci administrat, a tutela vol ‘Sura, quamdiu administrat, excusari posse. § 2.—Item qui refpublicae causa absunt, a tu- tela vel cura excusantur. Sed et si fuerunt tutor vel curatores, deinde reipublicse causa abesse cooperant, a tutela vel cura excusantur, quatenus reipablicae causa absunt; ot interea curator loco eorum daiur. Qui si reversi fuerint, recipiunt ‘onus tutelae,noe anni habent vacationem, ut Papi- (0), Blen. Buch. Sehr; curaverunt — pats swat, tro. sogiin se establece en el edicto del pretor, aquel & Ia mayoria eligiore, Mas si los tutores di ran al elegir al que 6 4 los que debsn edrni- cl pretor debe interponer sn sutoridad. ‘Plomidmo do ha de intentar cuando han sido nom brados!maches por informacion: esto es, quo la mayoria pueda elegir uno por el que se Neve la Sdministracign. §2.—Mas ha de saberse, que no solamente los tutores 6 los curadores estin obligados por su ad- ministracion & los pupilos y & los adultos y & otras personas, sine que también hay contra Tos que re- Bien la eaueién na accion subsidiaria, 1a cual pueda oftecerles el uitimo recurso. Mas la accién Subsidiaria se da contra aquellos que 6 absolute. monte no se hubieren euidado de que por los tuto- es é los curadores se diese cancién, & hubi Consentido que le dieran insnficionte: fen verdad se extiende también, asi sogin las res- puestas de los juriscousultos como por lus cons- Tieuciones imperiales, contra los herederos de quello. 48. ¥°8.—Bu eayas constituciones se consigna ade- ands, que, si los tutores curadores no dieren cau: ida, Sean obligados tomandosoles prendas. $4 —Mas ni-el prefecto de ia ciudad, mi el pre- tor, ni ol presidente do Ja provincia, ni ningtn tro d quien compete el derecho de dar sutores, stark Obligado por este accién, sino tan s6lo aquellos que suelen exigir la cancign. TITULO XXV DE LAS EXCUSAS DE 108 TUTORES 'Y DE LOS CURADORES Mas los tutores y los curadores se exousan por is cua ide ms oom por cana, des Jos, ya eatén bajo su potestad, va emancipsdos Sik pads, en Roma tiene algano tres hijos wivon, 6 cuatro en Italia, 3 cinco en Jas provinciasy puedo onotsarse de a tutela @'de a ouratale ¢ Sjemplo que de las deméa cargas; pues plugo que In'tutela é la curatele fusse carge pablice, Mas las hijos_adoptivos no favorecens pero los dados en adopcién firven de excuse al padre ‘natural. ¥ también excusan los nietos habidos de un hijo, contaldeque sucedan en el lugardel padre;masno {os hebidas de une hija, Poro tan sélo sirven para lavexousa de la carga de la tutela é curatele los hijos sobrevivientes, no los falloctdos, Se ha pre- guutado, sin embargo, st fevorecen ios que han Sido perdidos en Ia guerra: y consta q ccusan Ios que se pierden en el ejéretto; p ‘que murieron por la reptblica, se reputa que por {8 gloria viven perpétuamente. 1.—También ef divine Marco decreté en sus ‘Sémestrates, quo ol que administra bienes det fisco prdlora excusarge dole 'ttela 6 curaduria por 3 Hiempo que administra, ite Rsimismo, lon que estdn ausentes por cau: sn de la repiiblice se exeusan do la tutela 9 do le cureduria. Mas si fueron tutores 6 curadores, ¥ despues comenzaron 4 estar ausentes por causa ao la ropiblica, so oxcusan do la tutele 6 de le curaduria, mientras por causa de la reptblica om ta ausontes; y entrevanto se nombra en su lugar 94, D, be cxeus, KEV. ‘da eeu, V8 6.0. de Lagi tat, INSTITOTA,—urmRO t: THroLe xxv a xianus libro quinto regponsoram seripsit (1); nam hoe spatium hahent ad novas tutelas vocatt. 5.—Bt qul potosiatem habont aliquam, 90 ex: colate poslunt ut divun Marcus relorgeity sed SSoptant (2) tatelam deveresw ton posbunt. 4.—Itom propter litem, quam eum pupillo vel adaito tutor vel curator habet, excusare nemo se potest, nisi forte de omnibus bonis vel hereditate Eontroversi sit. [icon leonora tutelae vel curse non affociaiae pracatant vacationem, quamdin adm Risteanvary wt tamen plivium piptlioram tatele Yelcura sorundem honorum, veluti fratrum, pro tna compaterur "Sed et propter paupertatem excusationem trlbui, tam divi fratres, quam per se divas Marcas ‘escripat ol qa impatem se! oneri inant po 7.—Item proptor adversam valetudinem, pro- pir quam neo otis qeidgu nepotin superensé potest, exeusatio locum habot- § 8—Similiter eum, qui literas nesotret, exoa- sandum esse divus Pius reseripsity quamvis et imperiti litersram possunt ad administrationem nogotiorum sufticer’. 9.—Item si propler inimicttias aliquem testa- rmbato vutorem pater dodert, hoe ipsiie precstt ti excusationem, sicut per contrarium non excu- incon qu se bela duiseratures pats Pc Horde promiserunt. Pie 10. Non esse autem admittendam excusatio. nein ius, qui hoe solo utitur, quod ignotus patti pupillordm ait, divi tratres reseripserunt. § UL.—Inimicitiae, quas quis eum pstre pupille som vél aduitoram exerent, cepitaies Ruerunt ‘neo reconeiliatio intervenit, a tutela vel cura 60 ent excusare, $.12.—Item qui status contzoversiam a pupillo- vam patre pastus est, exousatur a tutele 18.—Item maior septuaginta amnis a tutela vel cura excusare se potest. Minores autem Vigin= tiquingue annie olim quidem excusabautur, a no- ste autem constitutione (4) prohibentur ad tute- Iam vel curam adspirare, adeo ut nee excusstione opus jua constitutions cavetur, ut nec pu- pillus ai legitimam tatelam vocetur nee adultus, unm erat ineivile, eos, qui alieno auzilio in rebus Suis administrandis egere noscuntur et sub (6) aliis reguntur, eliorum tutelam vel curam subire. § 14.—Idem in milite observandum est, ut nec volens ad tutelae munus (7) admittatar. §15.—Item Romac grammatici, rhetores, et ‘modiei, et qui in patria sua id exércent et intra, a), rescripat, Cy. Sehr; ata doeraidad ex frecuente; et aad tmp (@)_suscoptam, Hal. Rut. Cont. Hol receptam, Bien.;28ro dpysatans Emcapomhy te lee om Theoph (Pode Sek ikereate Hat Has. Con, Oy, Buch tat ‘a, Bie an curador. ¥ i hubieren regresado, vuelven & tomer In carga de in tutela, yo tlonco lea Gach sions def ao, como eneitiéPapiniane eae ibro juinto de sus Hespuestas; porque este. plazo 10 ene los lamados & nucvas tntalea's SS? ‘3-—¥ pueden excusarae, argtm resolvi6 por roberipto el divine Marco, 1oe quo tienen alguna Dotestad; pero no pueden ubandonar Ia tautele co- PTA aomés, por ol 1 tntor 6 el ems, por al ltigio que el tutor 6 eleu- aloe ene con ‘a pupile eadalto singano posts exeusarse, salvo si por venture versere Ie. co ffoversia sobre todos fos bienes b una hevencit §'6.—Ademés, tres cargas de tatela 6 de cured. fa no solleitada suroiniatran excusa, mientras se ‘Administran;pero de modo, sin embargo, que la ti tala de muchos pupitos 6a curatela de Tos mismos Dignes, como de hermanos, se compate por une. $6--Mas que tambidn ‘ge concede exousa por razdn da pobreza, asi los divinos hermanos, como por si el Nivino Marcolo decidieron por rescripto, Flalguno pudiese demostrar que no era apto para lv earge impuesta. {ilasclmete i tugar & excann yor mala salad, por Ia que Bo puode tino bastarse ni para sus nbgocios &/STel mismo modo, el que no sabe de letra, aeeidié por reseripto o} divino Pio, que debie ser excusado, aunque tazsbién los impetitos en Tetra pueden bastar para la administracion de Tos a Tories. ¥ también, si & alguno por enemistad lo nubiere el padre nombrado tutor en au testemen: to, sitvole esto mismo de excusa, asi como, por él contrario, no se excusan fos que prometieron al padre de los pupilos quo administrarian la tutela. § 10.~Mne los divinoshermanosresolvieron por segorspto, que no debe admitirse la excuse del Guo s5lo alga que no era conocido del padre de los pupilos yis—Le onomistad que alguco profogs ap dre de Toa pupiton dn os adultos, fal on Y'no medid réconciliacién, euele oxcusar de la ti tela 6 de Ie curatele. al § 12.—Asimismo, el que sufrié por el padre de Jo8 pupils, controversia sobre su rallye exons Ages in puede, exousarse do Ie tntala wobyer de selene ales Tonto tiempo oo seguashun Sortamsnte oe menotes ds Intiinec ates; meas cons por ama eavatttaclan Tuosta soles probibe aspifar &'in tuvela 91a Suratale, no hey, por o mismo, neceridad do ox Suan: en cuye Sodatitaolon ep dlopones que ai Suptic'ak el adult sea Hamad 4 he taiale logit: In? pues ora conize derecho que los que se cone ce que necesitan de ajeno auxilio para adminis. al sua bloues p aon poborasdanbapoin dreoidn de toe, ‘soportaran la tutele 6 le curatela de los t'—También ha de observarse reapecto del tar, que, ni sun queriendoto, ee admiido pare Seargo dela tavala (Te Ketmiono,'om Roma lov graméticos, tos rebbnioes'y Tos mbdtoos,y lot que en su pots (1.8. 6. de lett. tu. V. 90 {() exeusatie opus sit, Bien excusetionia opas Sat, Cu. sub, Cont. Bien. Buch. Schr yetva law omate Cus (@) Het. Bien. Shr. onus, lov restante 2, Hal, Buse, et: wna 98 INSTITUTA.—LTARO I numerum sunt, a tutela vel cure habent vacatio- nem. § 16.—Quf autem vale so oxousare, si plazes ha vob eseusutionca ot Ge quibuedam nom proba Mie lle ue intra tompord nen prokizetarl Qui aa Ten earusare se voltct, non appellant sed intra fies quinquaginsa contiauos, ef quo cognoverant ‘1, excusare se debent, caiuscungue generis sint, Gp ctevatitercomque dati faernt tutoren, sf intrs ses dat apidd sure ab co tooo, wi eadores S2eiSamy al vero Ultra contesimum babitant, dt see diutone facta vagntt mili @iurmorurs et Empl trigints, diertrs, quod tamea, ut Soacyo- tinplus isnt, dleram, quod tamen, ut Scnoyo: ham qusiqueginee des. § 17.—Datus autem tutor ad universum patri- moniuim datus esso creditur. $'18-Qui tutelam alicuins gossit, invitus cu- ator eiugdem fieri non compellitur, in tantam ut licet paterfamilias, qui testamento tutorem de- aid, adiecerit, 90 cundem curatorem dare, tamen jevitum eum curam suscipere non cogendum, di Soverus et Antoninus rescripserunt. 19.—Tidem rescripssrunt, maritum axori suae onbastrom datum eteusare'se poss, loot sie iisceate i ee GO.-Si quis autem falsis allegationibus exea- salionem tutelae merit, non est liberate onere tatelas ‘TIT. XXVI be SUSPECTS TOTORIBUS ET cuRATORIWUS (2) Sciendum est, suspecti crimen ex lege daodecim tabularum descendere. '§ 1-_Datum est autem ius removendi suspectos tutores Romae praetori, ot in provinciis praesidi bus earum et legato proconsalis, § 2—Ostendimus, qui poseunt de suspecto co- gnoscere; nane videataus, qui suspecti Beri pos Sint, Et quidem omnes tutores possunt, sive testa ‘montari sint, sive non sint, sed (8) alterius generis, Tutores: quare tel legitimus sit tutor, secusari joterit. Quid si patronus? adhue idem erit dicen- jar, dummodo meminerimus, famae patroni par- cendum, lioet we suspeotus remotus fuerit 3.—Consequens est, ut videamus, qui possunt aufyato posthlare, EY setotum ot, qua pute Sant gave Hane actionem, hoe est- omnibus patere. GMinhuo et mulieres admittuntur ex reseripto rorum Soveri et Antonini, sed exe solae, quae lusts nective ducae af hoo proudnt at va mater; nutri quoque st avia panstnt; povest Si soror. Sed et st =, tia maler faerie ewan actor prepensam (2) pletatem intellexerit, non Eizus verecundiam egredientem, sed pictate pro- ) Cad. Sehr ne tatores datos, x cras nemefantes aaden tos deme et a.t. tore 8. Dede auap, tt, XXVL. 10. (3) now aint ond, cntelae Sehreint omlata, Guj. Véase Joi $s D.de musp, tut. REVE 10, riroo xxv cjercen estas profesiones y se hallan comprendi dos on ea ndmero, tienen excuse para la Shiela & la curatela, § 16.—Mag ai que quieve excusarse, si tuviera iichos motivos y.no hubiere probado algunos, no se le prohibe valerse de los demas dentro de termine. Mas los que quioren exeucarse, uo ape lan: sino que de cualquier genero que sean, esto 3, de cualquier modo que hayan sido nombrados tntores 6 curadores, deben excusarse dentro de los cneaente aa continue desde que Lo ent ron, sige halian & menos de cien millas del lugar on que fucron nominrados tatores; mas si habitan & més de cien, hecha la cuenta de veinte mili diarias y ademés treints dias, lo que, sin embe: igo, como deca Scévola, debe computarse de modo ue no sean menos de cincuenta di Yi.—Mas el tutor nombrado se repata que es dado para todo el patrimonio. '§ 18—El quo desompens ls tutela de alguno, ‘no es compeli 4 ser contra su voluntad curador del mismo, de tal modo, que los divinos Severo y Antonino decidieron por reseripto, que aun cuando ‘un padre de familia, que nombré tutor en ou tes- tamento, hubiere aadido que daba al mismo por curador, este, sin embargo, no debe ser obligado & aceptar contra su volunted le caratela. 19.— Los mismos establecieron por rescripto, gue al maride dado por curador & supose puods exeusarse, eungue se inmiscaya en la curatela, §,20.—Mas i alguno consignié con falsas aie. gaciones excusarse de la tutela, no queda libre de su carga. TITULO XXVI bm LOS TUTORMS ¥ DE Los CURADORES ROSPECHOSOS Deve auborae, que la acasasion 20 sospechoro dimans de la ley de las Doce Tablas. L.—Mas la facultad de remover & los tutores sotpechosos se did. en Roma al pretor, y en las Siekincias ksus prosidentes > af legedo del prey ea festa ~-Hemos manifestaio quiénes pueden cono- cet de ins soapechas; veamos ahora quiénes pue- den hacerse sospechosos. ¥ en verdad lo pueden todos los tutores, ya sean testamentariosy ya no Jo sean, sino tutores de otra especie: por fo que, unque an tutor sea legitimo, podrd ser acusado, GTighé oh faere patrono? Avo daberd desis 16 faismo, con tal que tengamos presente que debe perdonarse Ie fama del patron, aungue hublere Sido removido como sospechoso. ‘3-Es consiguiente que veemos quiénes pue- den acusar & los sospechouos. Y ha de saberse, que tsta accién e casi publica, esto es, que & todos compete, Pues hasta las mujeres son admitidas & reitarla por resoripto de los divinos Severo y tonino, pero slo las que f ello proceden guia das por una exigencia del amor, como, por ejem- plo, Ta madve; también pueden 1a nodziza yy Ta abuela; y también puede la hermana. Mas si hu- bore algana otra niujer euyo afecto lo hubiere al i) Hot. Buch. Sehr apoysndose on Theoph; quem praet. open pitts lite olen pact: erase ie ductam (1), non continere iniuriam papiiioram, ‘admittet eam ad accusationem. g 4—Impaberes non possunt tutores aos va- spotos yobeuluce; pubeter autem curatores amos Ee conaile necesserorum euspectos possunt mr Shere, et ita divi Severas et Antoninus reser Seerunt. fo suspectus autem est, qui non ex Ade tote. tah gorit Reet solvendo a, Ut Tatlanas quoque Terr A Sed ot antoqune incipias tatelam perere cube posse eum quasi suspectum 2omover, idem Tuliedde senipait’ et secundum eum ‘constitu: Pee Buspectus anu tus, 3 » S gaspectus autem remotus, si quidem cium, famosus est; si ob culpam, non aeque. § .—Si gals autem suspectus postulatur, quosd cobulifo Aintur, nverdiditar ofadminiotrale, at Bintine visu ext aga el suopecti cognitio suscepta fuer pebtesque tutor yii curtuer deceseniy extingal Ver sateet eit pa ménta papiile decornantur, cavetar epistola divo- um Sebel et Antonis ulin posoesfonem bono. am elon puplive mitraluret @enemors deteriora Pitan che daue ouratevedlsiohtyabentur: Ege Ei niapeetie somoven! Potari gel nom prassise sisnerlss §10.—Sed si quia prassens negat, propterino- ifm alimenta nbn ponse decerni i hoe per men Exeinm dicat,remitcondaun eau eae ad pracfectura frbi puniendum placui, scut Mle remitttar, qui data pecunia miiisteriuintatelae @) rodent 11.—Libertus quoque si fraudulenter tutelam flora vel nepotam petroni gessise probetar, ad pracfectum arbi remittitur puniendus. § 12.—Novissime soiendum est, eos, qui feaudn enter tutelam vel curam administrant, etiam si satis offerant, removendos esse tutela, quia sa- tisdatio tutaris propositam malevolum non mutat, sed diutius grassandi in re familiari facultatem pracstat. 18.—Suspectum enim eum putanous, qui moxi- ind tale eat ob ouspectie st; buimero Suton val curator guainvis pauper est, Adelie tamen et di gens, resovendab nop est guns! slspectua. ) egredienticproduetam, Cajy, Dip, ogvedtentiempre- Aductaoy Sehr. Bt teat sigue Pheoph immo 12 throne xv pretor cousiderado inclinado, uo excediendo del ador del sexo sino producido por la pied, 4 no folorar el perjulcio de los puptlos la admitire & Ja acusacién. d.—-Lor impiberos no pueden acusar de soa sQhiosos 4 sus twrores; mas los pliberos pueden Por corsejo de sus parientes acuser de cospecho- Bos a sus curadores, y ast lo resolvieron por res- cripta log divinos Severo y Antonino, 'b.—Mas es sospechooo el que no desempotis coh Baolidaa in tutela, aunque sen solvente, come También esexibié Juliano. Boro aun antes gue ol Yator comience & desempeflar la tutela puede ser removido como sospechoso, escribio el mismo Ju- Hane, y de conformidad con él se ostableci6, e.Zifes el sepechoso removido lo fu por dolo, quede infamado; pero no igudlmente, st lo fug por culpa, § 7.--Pero ai alguno os acusado de sospechoso, hasta que #e termine el juicio se le prohibe la fdministracién, segun parecié & Papiniano. $18, Mas ei ge bublore incoado elijuicio de sos- weehoso, y después falleciere el tutor 6 el cure or fonbie it. “Mas si algin tutor no compareciere per- sobalmente para jue so conosdan aimentos fsa ipilo, se diépone en una epistola de los divinos Revere y Anconino, que el pupilo sea puesto en posesiéa de los bienes de aquél, y, nombrado un Carador, se manda que se vendan las cosas quo por le demora heyan do deteriorarse. Asi, pues, odrd ser removido como sospechoso el que n0 Pest and i '$ 10. Pero si presentindose negare alguno que per su pobnene puedan concederss slgeate al mapilo, sf esto lo ijera con mentire, plugo quo Rake sor remitido al profecto de la cindad pa jue sea castigado, como es remitido el que por finero dado obtuvo el ministerio de la tutels, {L—Tambisu el liberto, si se probare que agesompen6 feaudufontamente fa tule delos hi Jos 6 de los nietos de su patrono, es remitido, para, Ser castigado, al prefecto de la’cindad. 12.—Por ltimo, debe saberse que los que fraudulentemente administran la tutela 6 la cu- ratela, aun cuando ofrezcan caucién, deben ser removidos de la tutela, porque la caucién no eam- bie el melévolo propéalto del tutor, sino que da ibilided de allapidar por mis tiempo ea los enes del pupilo. 19.—Juzgamos, pues, sospechoso al que es tal on sus costumbres, que sea sospechoso: mas al tt- tor del curador, aungue pobre, con tal que sea fly Sligo, no debe ser romovido come Soape- (2 sminitertstutelam, Cu, segin 8.5.15. D. de au, cut XVI. INSTITUTIONUM D. IUSTINIANI LIBER SECUNDUS LIBRO II De la Instituta del Sehor Justiniano rr. 1 DB RERUM DIvisioNE (1) Superiore libro deinre personarum expoauimas: road videarous do rebus, quae vel in nostro patti: nonio sunt (2), vel extra nostram patrimonium Habentur Quasaum cnn navaral fee communia Sunt omnium, quasdam publica, quaedam univer: Sitatis, quests nullits, plerague. singuloram use vars ex eausia cuique moguiruntur, sickt ex Sublectis apparebit, §..cBe quidem nainrali jae commanin sunt onmmiase hass: ach, aqua profiuons at mare, of Por five litora maris. Nemo igitar ad tus marie ncce- ‘iere probibetar, dum tamon vilis &t monumentis cr acdiscis abstineat, quia non sunt furisgentium, out ot mare. §2.—Flumina autem omnia et portus publica sunt; ideoque ius piscandi omnibus commune est in portu faminibasque. 8,—Est autem litus maris, quatenus hibernus Aldotus maximus excurrit. i f4.—Riparuim quoque usus pablicus est iu- rig (8) gentium, sicut ipsins fluminis: itaque nave fad eas applicare, fanes arboribus ibi natis religa- ro, onus aliquod in his reponere euilibet liberam fest, siouti per ipsum flumen navigare. Sed_pro- prictas carum illorum est, quorum praodiis adhae- Fent (4), qua de causa azLores quogue in iisdem natae eorundem sunt. § 5.—Litoram quoque usus publious iuris gon tinm est, sicut ipsins maris: et ob 1d quibusitber Tiheram est cassin fbi ponere,in quam se reeipiant, (2) Cont. Bien. Buch. Sehr.sot quaitate, ahade Ou. con or- raplo al Dig. 1.8 et cqutrenttaipaarom fearum! dominio, Gatsden tea veatantes contra todes lor catia ds Bust —-Ga. TT, E irem eco, 3-6. .de ater I-25 1.10, pr, Dade omer, (emt EVIE 15112. 6.8.7. 8.3. de ae Pers dome REE TL. ‘TITULO T DE LA DIVISION DE LAS COSAS Exgusiney enol ro antaroe lo relative al aocadie Su ine fares’ vention hers 10 te eae Tisluisimono, ose ellos fata de gnavito pais Towle, algamas, pus, son por doseche matey co senor & on algunas pabioas, ots de Ia a orsalidadjotras donate y depevtculares um. Yori, Ins Cuale on adidas pare onda onal Bopanna cogs apart logue sae Sf por doretho anvtral goa en vbriad eo: ambivbi tov antegsonsiel obtval agua ooried- teyelman,y yor io mismo las contar dol 1 ingato pene prohive cereanee én cosas Salmi ol tal do duo atu oabecgor os ayarce do Ins gradie, ds los hogammeston ye lon aibcion tongue so con como el mam del brecho de gontas FES Mag todos ls riety lo pastton ton pl oe Be pecokron cl pudeie yea oe noo. Nea & Ete dl ar hase donde co ox a eater pee eririns Tubes do aaveene de Gentes ol nso pébiioo do ne riberng, como a ltsnntba roc Boh cualquier eo bie: de atsacar en elias ou tie dodter maporans& loo 4rbles ell unidon, {ae ones elas cuaiqer aap, at omg ced vogue por al miso bi Mas te propiedad a5 Btaste db nqullog con enor predioe soknden, Per garaceue tui sow de'ov mimo Tot Slay l aclags : oeiBmahien es de doresho de gentes ol uso piblice de las costa. como el del smo mary Yor ello cualguier co hove de sitaar alt une oi 96, D. de weur. XX, suru. tranaform. PIE (a) len Schr, Ga, sant, omttenta Tos demde, {3) fare, Hol ass. Cont Hot 1.8. D.T-8. (Q) Bien. Buch, Sehr huorent, iv ratanten, agin al Dlg 7128, 0. de tac eee 1.23 1.4. 0d INSTITUTA—LIBRO 1: THTULO t ssigut retia sicoare et ox mari deducere (1). Pro- prietas agtem corum potest jntelligi mullius esse, Sed eiuadem inris esse, euius et mare et, quae subiacet mari, terra vel arena, .—Universitatis sunt,non singulorum, veluti quae in civitatibus sunt, ut thoatre, stadia, ot imilia, et si qua alia sunt communia eivitatum, —Nulius autem sunt ros sacra, o religi- anstan quot enn viata ota 6 Sora (8) sunt, quae rito et per pontices bo consoarase sunt! Souti wedes free er doe Ie (Syrquae rile ad wipisterlum Bet dedicate ant, dash etiam por nostrars coustivatonen (2) tiled et ‘blige! prohibelmesy excepts cause felcttiontecoptivoram, St quis ero eectortate Ein qusel mori oft conslitter snsrem nos Sst, Ri Geotsoum, Letap antam, ia gue nade se Sta nun sodificn ay sliam dirtes sididcle sacar tdiuo manch utes Papiaioaus seripeie 9.—Religiosum locum unusguiague sua volan- tate faeit, dtm mostuumn infers in locum suam In comminem autem loam purtia invite socio inferre non lies; i commune vero. sepalersm ttiam mollis ceteris Hest iaferre. Tee sf alienas sufractus eat, proprietariuin place, hisi coi Sentinto ‘wsufructuario, locum religiosum non facere. Tn allenum looum concedenta domjue Mort inforre ot lioet posten rutmm (0) habuerity quai Hlatas ost moresas (6), tamen religionas 8 locos § 10.—Sanctae quoque res, veluti must et por ae, quodammodo divin! turis sunt, et ideo nullius in bonis stunt. Tdco autem muros sanctos Sick, Guia poens capitis coustitata est in eos, qui aliqi inmuros deliquerint. Jeo et legum eas partes, {uibas posnas constituimos adversus eos, qui con tha loges fecoriny, sauctiones vocamu, § 1.—Singulorum axtom hominum malts mo- aid ro0 Gust guarnndaay enn Forums dominions fanciscimur lave natarei, quod, slows altima Elle fu ent, jatrundam foe eli Bitmmodius set Rague's'vovastore Ture inelpare: alam ost autem, vetustius esse lus naturale. quod Efm peo genare‘numano reram natare,prodiat civil enim furs tine esse coopera; que eto itatis coud ef mugistrams crear, ages Nietinnrs § 12.—Perae igitur bestine, et volucres, et pi sees id est omnia animalia, quao torra, mari, coo Jo (7) mascuntur, simulatque ab aliquo capia fuerint, inre gentium statim illias osse incipiunt; quod enim ante nullius est, id naturalj rations ) reducere, Ou Dig. (2) Seera—cousecrata, Bio Buch, Schr; Suerne res—con- sneratae, lor retanter (9) Hot. Bion. Buch. Sehr. donsri lot demas, 1. 21.€, Doscer. cee (Ee BL C. Deer, ecet 12. a1 bata on Ta que so abrigue, asf como de secar sus redes y sacatlas del mar. Mas Ia propiedad de ‘Giles puede eatendetse que uo es do nedie, sino ‘quo eb del mismo de quien el mar yn tierra 6 1a rene que esta debajo del mar. $7o-{Son de te untversalidad y no de partion: lates ies que, por ejemplo. #e halian enlenciuda: des, como teatros, estatios y otras semejentes, 7 ‘iginas otras que son comunes en las cluded, C7 Yo son de nadie las cosas segredes, las religionaa las santas; porque lo que pertene=? ai dorecho'divino no eth en los bienes de nadie. S-—Son sagradas las que ritaalmente y por Jos pontiaes han sido consagradas 4 Dios, como Jos edificiog sagrados y los donatives, que sean Mito han sido adleados al servicio de Dios, las que ademés hemos. prohibido por ‘una constitu. ign nuestra que sean enejetadas i obligadas, Salvo por cua de rednncion de exutivon, Mag tiguno por autoridad propia hubiore constitaide pare si ua cow como sagr-da, no es sagrada, ao profane. Boro a ato'ea ate 30 hau leven: ‘ado edificios sagrados, permanece sazrado aan iSpucs de derraido el" edifcio, como osnbio tambien Papiniano. {'0.--Cada cual por su volantad hace religiose an Ingar,dando en él siendo suyo, gepultara 4 un muerte, Mas ex un Ingar puro comin no es licito Gnterrar coutralevolunsad de! copropietarie; ero nvm sepalero comin eslieito enterraraun contra fe veluntad de los. demas, Det miso moda a st usufructo pertenece & otro, so manda que el pro otario ne haga religioso el lugar, sine. consia- Héndolo el nautractaanio. Bs Heite eaterrar en Inger ajeno, concediéndolo el duefo; y aunguohu- there dado du ratifcacién despues que el muerto fue enterredo, el lugar, sin embargo, se hace ro- ligioeo. TG0.tas cosas santas, como las murallas y Ins pucrtas, sou también en sierto modo de dere choldivino, y por tanto no estén en los bienes de nadie Ma, Hksagnon aacas 4Tas oaralles, por fo hay csiablecida pens capital contra Tos que dn'algo bubleren delinguido contra las murallas. YipoFle mismo Hamamos sanciones & equollas paties de las loges, en ins que fijamos penas con- Eta los que hubleren obrad contra las Leyes. $11-“Las conas se hacen de muchas mancras aelos particulates; en efecto, el dominio do al- funas covas lo adguirimos por derecho ‘natural, fe, togan dijimos, se eine derecio. de geatos: ANG Straa, por derecho civil. Ash, puss, mas ed fnodoves comenzar por el derecho mds’ entiguo poro es ovidente, qe es mas antiguo el derecho hatural, que la saturaleza de las cosas produjo con él mismo genero humano; pues entonces o- rensaron &enistin lor dereohos,civiles, cuando empezaron & fundarse ciudades, & crebrse magie- trades, y 4 osoribitse leves. P1BZAsh pues, las rosea bravias, ylas aves y los peces, este cs) todos los animales que on 18 tiers, en el mar y en el cielo macen, el panto que por algano hnbidren. sido copidos, comionzon & Sor de di por derecho da gentes; pues lo que antes (8) Cuj. Oot, Hot Shr. con Theoph. yo L6.§:4.D- De (to: rerton, tera lon restants, (6). Hal. ius, Cu. Hot Sehr; sine ius votustat, afaden mt. Bien. Buch. (i) terracool, elaw palabras ee ordenan y wnen dieraa~ sont; al esto sued Ga. yale lL DL XLE A,

También podría gustarte