Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
PENGANTAR ANALISIS
TEKNIK KIMIA
Oleh
Dr. Amir Husin, ST, MT
Dr. Eng. Rondang Tambun, ST, MT
Fi
Cai
i
V
CA
F
CA
(rA)
(E.1)
laju massa . F . t
i
i
total masuk
kg atau mol
laju massa . F . t
total keluar
kg atau mol
0
laju massa r . t
A
A bereaksi
akumulasi
massa
massa total
total
kg atau mol
t t
massa
total
t t
(E.2)
i . Fi . t
. F . t
. F . t
d V
i . Fi . t
dt
. F . t
dV
Fi . F
dt
..
(E.3a)
(E.3)
A 2B
akumulasi
massa A
A keluar
laju massa F . C . t
i
Ai
A masuk
m 3 mol A
3
s m
t laju massa t
A bereaksi
(E.4)
mol A
laju massa F . C . t
A
A keluar
mol A
Laju
massa A rA V t
bereaksi
mol A
mol A
(vol) s
vol
.
waktu
akumulasi massa A
massa A t V . C A t t V . C A t
t t
massa A
Maka persamaan (E4) menjadi:
V . CA
t t
V . C A t Fi . C Ai . t F. C A . t
Dibagi dengan t:
rA V
V . CA
t t
V . CA
Fi . C Ai F. C A
rA V
d(V.C A )
Fi . C Ai F. C A
dt
d(V.C A )
dC A
dV
V.
CA .
dt
dt
dt
rA V
(E5)
..
(E6)
dV
Fi . F
dt
..
(E.3a)
d(V.C A )
dC A
V.
C A . Fi F Fi . C Ai F. C A rA V
t
dt
V.
dC A
C A . Fi F Fi . C Ai F. C A rA V
dt
V.
dC A
C A .Fi C A .F C Ai . Fi . C A . F
dt
V.
rA V
dC A
Fi C Ai C A rA V
dt
F
dC A
i C Ai C A
dt
V
rA
..
(E7)
rA
..
F
dC B
i C Bi C B
dt
V
rB
..
(E8)
..
(E9)
F
dC P
i C Pi C P rP
dt
V
(E7)
rA k C A C B
..
rB 2 k C A C B ..
rP k C A C B
..
(E.10)
(E.11)
(E.12)
(E.13)
(E.14)
(E.15)
Model ini terdiri dari 4 ODE, yaitu : pers. (E.3a), (E.13), (E.14) dan
(E.15)
Analisis Derajat Kebebasan, (DK): sistem
Jumlah variabel: Volume (V), CA , CB dan CP
Jumlah persamaan, 4 : pers. (E.3a), (E.13), (E.14) dan (E.15)
RTK 2221
Kuliah ke-
Hubungan Konstitutif
(Constitutive
Relationships)
1. Hukum-Hukum Gas
Pengantar Analisis Teknik Kimia
PersamaanP V T
van derWaals
menghubungkan dua parameter (a dan b)
untuk sistem spesifik:
a
P 2 V b RT
V
Amir/PA-TK/2016
14
1. Hukum-Hukum Gas
Pengantar Analisis Teknik Kimia
Amir/PA-TK/2016
15
2. Reaksi Kimia
Pengantar Analisis Teknik Kimia
rA k C A C B
rA
k
CA
CB
=
=
=
=
16
rB 2 rA 2k C A C B
rC rA k C A C B
rD 3 rA 3 k C A C B
Amir/PA-TK/2016
17
Amir/PA-TK/2016
18
Amir/PA-TK/2016
19
3. Hubungan Kesetimbangan
(Equilibrium Relationships)
Pengantar Analisis Teknik Kimia
Amir/PA-TK/2016
20
Amir/PA-TK/2016
21
3. Heat Transfer
Pengantar Analisis Teknik Kimia
Laju heat transfer melalui suatu dinding vessel, yang memisahkan dua
fluida (misalnya jaket reaktor) dapat digambarkan sebagai berikut.
22
F Cv f x
Amir/PA-TK/2016
PV
s.g
23
Tiga karakteristik valve yang umum, yaitu: (i) linear, (ii) equalpersentage (persentase-sama), dan (iii) quick opening (bukaan
cepat).
Valve linear
f x x
equal-percentage valve
f x x 1
quick-opening valve
f x
24
Amir/PA-TK/2016
25
5. Sistem Parameter
Terdistribusi
Pengantar an Analisis Teknik Kimia
A 2B
C 3D
rA k C A C B
..
Amir/PA-TK/2016
(F.1)
26
Fi
CAi
F CA Z
F
CA
F C A Z Z
rB 2 rA 2 k C A C B
r
z
z+z
..
(F.2)
rC rA k C A C B
..
(F.3)
rD 3 rA 3 k C A C B
..
(F.4)
27
A keluar
m 3 mol A
3
s
m
Z z
t laju massa t
A bereaksi
... (F.5)
mol A
s
. t
Amir/PA-TK/2016
mol A
28
Laju massa A
bereaksi dalam rA V t
elemen volum
mol A
mol A
(vol) s
vol
.
waktu
vol
(vol)
mol A
V . C A t t V . CA t
F . C A Z . t F . C A
Z Z
. t rA V t
... (F.6)
Dibagi dengan t:
V . C A t t V . C A t
t
F.C A
F.C A
Z Z
rA V
Dibagi dengan V:
CA
t t
CA
F. C
A
F.C A
Z Z
rA
C A
t
F C A
V
rA
.... (F.7)
C A
t
C A
t
A. vz C A
A z
vz C A
z
rA
rA .... (F.8)
CC
t
v z CC
z
rC .... (F.10)
C D
t
vz C D
z
rD .... (F.11)
C A
t
vz C A
z
k C A C B .... (F.12)
C A z, t 0 C A0 z
C A 0, t C A0 t
.... (F.13)
Amir/PA-TK/2016
32
F. Z . t
kg total
m 3 kg total
3
s
m
Z z
. t
Amir/PA-TK/2016
kg total
33
akumulasi massa
total dalam
elemen volum
massa
total
t t
massa
total
V . t t V . t
kg total
kg total
vol
(vol)
V . t t V . t
F . Z . t F .
Z Z
Dibagi dengan t:
V . t t V . t
t
F.
F.
Z Z
. t ... (F.15)
Dibagi dengan z:
t t t
t
F.
F.
V
Z Z
F.
t
V
Subtitusi dV = A dz,
.... (F.16)
dan F = A vz ke pers. (F.16), maka:
A . v z .
t
A.z
v z .
t
z
.... (F.17)
dt
V
..
Amir/PA-TK/2016
(G.1)
38
Kita defenisikan,
CA
C Ai,0
dC A C Ai,0 . dx
dx
Fi
CAi x C Ai,0 k x C Ai,0
C Ai,0
dt
V
dx
F
i 1 x k x
dt
V
dx
Fi
Fi
1 k x .. (G.2)
xf
dt
V
V
dengan
C Ai
xf
C Ai,0
Model dinamika yang telah diturunkan dalam bab ini terdiri dari satu
set persamaan differensial.
Representasi dari satu set ODE dapat ditulis:
. (G.2)
x i
40
Notasi Vektor
Satu set pers. Differensial seperti Pers (G.3) dapat ditulis dalam
bentuk vektor:
x n f x, u, p
.. (G.3)
x 0
atau
.. (G.4)
f x, u, p 0
.. (G.5)
Untuk menyelesaikan persamaan (G.5), dapat digunakan teknikteknik numerik (misal: Metode Newton) .
dV
Fi . F
dt
....
(G.6)
F
dC A
i C Ai C A k C A C B ..
dt
V
(G.7)
F
dC B
i C Bi C B 2 k C A C B....
dt
V
(G.8)
F
dC P
i CP k C A CB
dt
V
(G.9)
....
atau