Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ALUMN@:
teatro grego
1 bac
APUNTAMENTOS
1.FUNCINECARACTERSTICASBSICASDOTEATROENGRECIA
Arepresentacinteatralunacto:
Social:unespectculopopular,degocedoocio
deformacolectiva.Implicaaparticipacindoespectador,
a sa reflexin sobre problemas humanos e temas
polticos.
Oscidadnsricoscosteabanasrepresentacinsco
pago de impostos e reciban honores se a obra era
premiada. Estes patrocinadores denominbanse coregos.
()
2.AREPRESENTACINTEATRAL
2.1Elementosescenogrficos
Encadarepresentacinteatralintervian:
Actores:ataunmximodetres,poloquecadaundeba
representarvariospapeis.Osactoreseransemprehomese
desempeaban papeis femininos cando era necesario. s
veces podan intervir nenos e personaxes mudos, que non
eranactoresprofesionais.Osactoresrecitabanecantaban
naescena.
Ocoro:erafundamentalnatraxedia.Facaafuncindun
personaxe mis que dialogaba cos actores sobre o que
estaba acontecendo. Os seu compoentes denominbanse
coreutas;eestabandirixidospolocorifeo,quequentomaa
palabracandohabaquerecitar.Ocorocantabaedanzaba
naorquestra.
CRONOLOXA
Teatrogrego.Px.1
Aspartesdoteatroeran:
Orquestra()ondesemovaocoro.
Corredores()porondesaaocoroorquestra
Escena()ondeactuabanosactores.
Proscenio()ondeserepresentabanasintervencinsdosdeuses,exuntocoaescenaconstitua
unpanodefondo.
2.2Estructuradapezateatral
Apezateatralconstadasseguintespartes:
Prlogo: ponse ao espectador en situacin.
Unouvariospersonaxes(quepoden
ser deuses) informan do que est a
acontecer.
Prodos: primeira aparicin do coro na
orquestra.
Episodios: son os monlogos ou dilogos
entre
os
actores,
e
neles
desenvlvese a accin. Nos
episodios
prodcese
o
enfrontamentoouagn()entre
os
personaxes
principais:
o
protagonista (, lit.
que loita de primeiro) e o
antagonista(lit.queloitaencontra).
Estsimos:intervencinsdocoro,nasquesecomentabaaaccinocorridanosepisodios.Asintervencins
do coro eran partes lricas escritas en verso, s veces de difcil interpretacin. Estas partes eran
cantadas,podendoacompaarsetamncondanza,edividanseenestrofaseantstrofas.Osestsimos
alternancosepisodiosataofinaldaobra.
xodo:ofinaldaobra,queconsistenoresumofinaldosacontecementos.
Entodapezateatral,especialmentenatraxedia,soehaberunmomentodemximatensinouclmaxquese
sucededunanticlmax.Noclmaxsoeproducirseamortetrxicadoprotagonistaoualgnoutropersonaxe.
Arepresentacindamorteeratabnodramagrego,poloqueestemomentononpodaserpostoenescenae
debaserreferidoporoutropersonaxe,normalmenteunmensaxeiro.
Undosrecursosparaaumentaratensindramticaachamadaironatrxica,utilizadaprincipalmentepor
Sfocles. Prodcese cando un personaxe vctima dun discurso de dobre sentido, que coecen os
espectadores,peroelnon.
Nas pezas teatrais haba unidade espacial e temporal: a accin desenvolvase nun escenario nico (un so
lugar)enunhaxornada(unsoda)
Teatrogrego.Px.2
3.OSXNEROSTEATRAIS
Temas
Tratamento
Personaxes
Traxedia
heroicosoulendarios(mitolxicos)
solemnidadeemaxestosidade
heroesouheronas
Comedia
ficcin
desenfadado
personaxespopulares,animais,deusesou
heroesridiculizados...
Acomediaperseguafinssemellantesaosdatraxedia:liberarhomedassasangustiase
opresins. O heroe cmico por medios fantsticos consegue liberar a Atenas dos seus males: a
guerra, os malos gobernantes, as incomodidades, os malos poetas... chegando a un estado de
felicidade.
Adiferenciadatraxedia,acomediamoitomisexplcita,haiunhaensinanzamisdirecta,
amsanosunhasituacinmenosdistantequenatraxedia.dicir,oespectadoratpasemiscerca
do heroe cmico, que vive unha situacin coti, que do heroe trxico que vive unha situacin
extraordinaria.
4.PRINCIPAISAUTORESTEATRAISGREGOS
Trxicos:
Esquilo(525428a.C.)doqueseconservan7traxedias.
Sfocles(496406a.C.)7traxedias
Eurpides(480406a.C.)18traxedias
Cmicos:
Aristfanes(445385a.C.)11comedias
Menandro(342294a.C.)1comediaefragmentos.
Teatrogrego.Px.3
5.EURPIDES(480406a.C.)
Asemellanzadosoutrosdouspoetastrxicos,asavidatranscorrenos.V
a. C., pero difernciase deles en que foi un cidadn ateniense que non participou
activamentenapoltica.
Eurpidesmostrousepreocupadopolascorrentesculturaismisavanzadase
ideolxicas mis avanzadas. Mantivo contacto cos pensadores mis relevantes
(Anaxgoras, Protgoras, Scrates). Sbese que viva retirado na illa de Salamina e
queposuaunhaboabiblioteca,feitoexcepcionalnaAtenasdestapoca.
Obras:Eurpidesopoetatrxicodequenconservamosmisobras(18);sen
embargoenvidarecibiumoitosmenospremiosteatraisqueSfocles.Osttulosson:
Alcestis, Medea, Heraclidas, Hiplito, Andrmaca, Hcuba, Suplicantes, Electra, Troianas, Heracles, Ifixenia en
Turide,Helena,In,Fenicias,Ifixeniaenulide,Bacantes,OresteseCclope
Trazosdasaobra:
EurpidespoderaserorepresentantedunhapocaencriseeinnovaconrespectoaSfocles:
Racionalizaosmitoseoshumaniza,concedendounhamaiorimportanciasaccinshumanas.Ohomenon
ser un mero executor do destino, o responsable da sas accins. Os seus heroes trxicos estn
mis prximos ao home comn, sofren e cometen erros coma el. Ex: Medea consciente da
impiedadequecometermatandoaosseusfillos,perooseudesexodevinganzasobreponserazn
eimpdelleatenderosprudentesconsellosdocoro,formadopormulleresdeCorinto.
Trata os temas do seu tempo con lucidez e crueza: problemas matrimoniais, a humillante situacin da
muller,asituacindeinseguridadedosestranxeiros,asdebilidadesepaixnshumanas,asrelacins
sexuais,oenormepoderdoamor,omundodosescravos...
Cuestinase o papel da divindade: a xustiza de Zeus, a validez dos orculos de Apolo... Critica a uns
deuses que actan levados por vinganzas persoais. Segundo afirma o coro nos versos 410 e ss. de
MedeaContracorrenteflenasaugasdosrossagrados.Axustizaetodovlvesedorevs.Entreoshomesas
decisinssonenganosasefenosdeusesnonfirme
Encantoaoseuestilotamninnovador:
Restaimportanciaaocoro,quenoncomentaaaccindaobra,sennquetratatemascotinsprximosaos
espectadores: a situacin da muller, os problemas do matrimonio, as penas dos humanos, os
desastresdaguerra,aloanzadanatureza...Oscoros,andaquenonteanpesonoargumento,son
dunhagranbelezalrica.
Empregasvecesodeusexmachina,dicir,unhafiguradivinaqueaparecanoescenariosuspendida
dunha especie de gra no final dalgunhas obras, aportando unha solucin ao conflito creado. Ex:
Medea,despoisdeconsumarasavinganzafuxenuncarrotiradopordragnsalados.
MEDEA
Antecedentesdomito
Xasn, fillo do lextimo rei de Iolcos, obrigado por Pelias, usupardor
dotronoemedioirmndoseupai,aconseguirovlarodeouro.Esteobxecto
mxicoeraapeldouradaduncarneiro,queestabanaafastadaClquide(hoxe
Xeorxia) custodiada por un dragn. Xasn mandou construr unha nave, o
Argos, e recrutou unha tripulacin, os Argonautas para poder realizar esta
viaxe.Unhavezchegadoaoseudestinotrasnumerosasaventuras,Xasndebe
someterse a unha serie de duras probas impostas polo rei da Clquide Eetes
paraobterovlarodourado.Medea,afilladorei,perdidamentenamoradade
Xasn,ofrcelleasaaxudaacambiodequecaseconelaelevedevoltasa
patria. Xasn accede e grazas a maxia de Medea consegue superar as probas,
pero o rei Eetes ngalle o famoso vlaro. Medea consegue o vlaro de ouro
Teatrogrego.Px.4
adormecendoaodragncoassasartesefuxeconXasn,levandoaoseuirmncomorefn.Paraatrasara
persecucindoseupai,Medeamataeesnaquizaaoseuirmn.
AparellachegaaIolcostrasunhalongaviaxee,despoisdeentregarovlaroaPelias,Xasnreclamaotrono
quelexitimamentellecorresponde.AonegarsePeliasacederopoder,Medavngasedeelfacendoqueas
saspropiasfillasomatenmedianteunengano.AparelladesterradaeexliaseenCorinto.
AtraxediadeEurpides
Medea abandonada polo seu esposo Xasn, cando este decide casar
coaprincesaGlauce,filladeCreonte,reideCorinto.DadoqueMedea,coasa
famademeiga,supuaunhaamezaparaanovafamiliadeXasn,desterrada
por orde de Creonte, polo que debe abandonar inmediatamente a cidade de
Corinto. Sentndose abandonada e traizoada, Medea trama unha terrible
vinganza. Consegue aprazar o seu desterro un da e convence ao seu antigo
esposoparaqueperdoeaosseusfillosdoexilioParatratardereconciliarsecoa
novaesposadeXasn,envallepormediodosnenosunsagasallos,queresultan
ser unha trampa: un vestido e unha coroa envelenados que provocan unha
morte dolorosa a Glauce e ao seu pai, cando acude a valerlle. Medea, para
causarlleandamisdoloraXasn,mataaoseupropiosfillosefuxedeCorinto
nuncarrotiradopordragnsalados,deixandoaXasnsumidonunhaprofunda
desesperacin.
EnMedeaEurpidesabordacuestinsdeinteresenasociedadedasapocaqueseguenatervalidez
hoxeenda,convertndoseentemasintemporais,comoopapeldamullernasociedadeeasahumillante
situacin.Esteestadodeinferioridadeestmaxistralmenteexpresadonosversos230ess:Detodososseres
queteenvidaepensamento,asmulleressomosomisdesgraciado.Primeirotemosquecompraraonosomaridocunha
dote abundante e coller un amo para o noso corpo. Este o peor dos males... A protagonista reflexiona sobre a
escasaliberdadedamullerencomparacincohomeeanulaconsideracinsocialdastarefasaelaatribudas.
condicindemullerdaprotagonista,neseasacondicindeestranxeira,queseatopasoanunpasque
nonoseu(v255ess.):abandonadaesencidade,sufroaaldraxedeesehome,arrebatadacomobotndunhaterra
estranxeira, sen nai, sen irmn, sen parentes para sar desta desgraza. Esta condicin de estranxeira, faina
descoecidaetemidaportodos,porqueademaispracticaartesmxicas(v.292ess.):Nonagoraporprimeira
vez, senn moitas veces, Creonte, a mia fama prexudicoume e causoume grandes males [...]Pois ao ser sabia a uns
parzolleodiosa,aoutrosunhavaga,aoutrosinimiga.Maiseunonsondemasiadosabia.Peroti,efectivamente,tesme
medo...
Algns contemporneos de Eurpides, como o comedigrafo Aristfanes, acusrono de misoxinia
por crear un personaxe tan pasional con instintos asasinos e antinaturais, Medea definida pola nodriza
comaunserviolentoeterriblexanocomezodaobra.Elamesmadeclara(v.408ess.):...asmulleres,por
natureza,somosincapacesparaobo,peroasmishbilesartficesparaomalo,v.263ess.:Poisunhamullerpara
outrascousasestcheademedo,covardeaoverocombateeasarmas,perocandoaldraxadaporcuestindeleito,
nonhaimentemisasasina!Nonobstantenosv.415ess.ocoroafirmaAslendasdarnunxiroatquelogre
boafama.Chegaoprestixioparaaestirpefeminina.Amalafamaxanonafectarsmulleres,presaxiandotempos
melloresparaasmullereseotriunfodosmenosfavorecidos.
Mis que misoxinia, en Eurpides atopamos un interese por estudar o irracional do ser humano,
afondandonaalmafemininaatormentadapolosufrimentoeapaixn,queseimpnarazn.Eros,oamor,
aparece como determinante da conduta humana, moitas veces levado at o seu lmite, como no caso de
Medea,quefoicapazdetraizoarsafamiliaesapatria,parlogosertamnvtimaeladunhatraizn.O
amor unha paixn fundamental na vida do home, que arrastra e tiraniza, podendo traernos tanto os
maioresmalescomoosmaioresbens.
Medea foi estreada no 431 a. C., comezo da Guerra do Peloponeso, que enfrontou a Atenas contra
Esparta. A accin transcorre en Corinto, cidade culpable do estalido da guerra, xa que encirrara a Esparta
contra Atenas. Corinto unha cidade hostil para a protagonista, que ten que sar desterrada, mentres que
Atenas aparece como unha cidade acolledora, xa que o seu rei Exeo ofrece hospitalidade a Medea. Como
noutrastraxediasgregas,vemostamnenMedeauntransfondopoltico.
Teatrogrego.Px.5
6.CUESTIONARIOSOBREMEDEADEEURPIDES
(Cuestinsposiblesadesenvolvernocomentariodetexto)
1.Resumebrevementeoargumentodaobra.
3.FaiunharborexenealxicasobreasasfamiliasdeMedeaeXasn.Investigaasoutrasversinsdomitosobrea
mortedosfillosdeMedea.
4.Funcindomonlogoinicialdanodriza,comosechamabaestapartedatraxedia?
5. Explica a crtica aos poderosos que fai a nodriza nos v. 120 e ss., preferindo unha vida sinxela. Neste versos
pareceimperaroprincipioaristotlicodo(nadaenexceso).Investigaquesignificanestestermose
sisepoderanaplicaraestefragmento.
6.ExplicacaleseranascondicinsdamullernaantigaGreciaapartirdomonlogodeMedeanosv.213ess.A
estascondicinsengdenseasdeestranxeira.Explicatamncalesson.
7. Para algns dos seus contemporneos Eurpides era un misxino. Busca na obra posibles exemplos desta
misoxiniaeexpnataopininrazoadasobresiEurpideseraounonmisxino.
8.PorqueCreontedecidedesterraraMedea?
9.InvestigaqueneraExeoepescudasisecumpriuounonapromesadeMedeadepoerfinasaesterilidadenos
v.717ess.ExplicaquetransfondopolticopodeteroofrecementodehospitalidadedeExeoaMedea,nocontexto
daGuerradoPeloponeso.(PodesconsultaraintroducindeMedea,napx.13)
10.MonlogodeMedea,v.764.ExplicaoplandeMedeaeosseussentimentoscontraditorios.aheronatrxica
donadosseusactosouvtimadodestino?
11.CalessonosargumentosdeXasnparatraizoaraMedea?
12.Calsonasvantaxesedesvantaxesdeterfillos,segundoocoronosv.1090ess.?
13.Calafuncindomensaxeironosv.1136ess.?
14.PorquecresqueMedeanonmataaXasn,nicoresponsabledosseusmales?
15.ExplicaenqueconsisteorecursododeusexmachinaesiusadoporEurpidesenMedea.
16.InvestigaqueocomplexodeMedeaerazoasichepareceaxeitadoousodestetermonapsicoloxa.
BIBLIOGRAFA
Introducindestaunidadedidctica
IntroducineguadidcticadeE.A.RamosJurado,naed.deProsopondeMedeadeEurpides
http://issuu.com/cardelle/docs/cuestionarios_de_medea_e_hip_lito
Diccionariodemitologagriegayromana.P.Grimal.Ed.Paids
Diccionariosdemitoloxa(signatura292)
DiccionariodelaLiteraturaClsica.Hotwatson,AlianzaEditorial.(EnDiccionarios03)
Diccionariogriegoespaol.J.M.Pabn,Vox.(EnDiccionarios03,nabiblioteca)
http://www.slideshare.net/mercedesmadrid/medea2337615
http://aspasiamelide.blogspot.com/2009/02/xasoneosargonautasprimeiragran.html
Teatrogrego.Px.6
7.ARISTFANES
Nasaobraestarsemprepresenteasituacinpolticadomomento:non
s a presin externa que exercen os espartanos sobre Atenas, senn tamn as
tensinsinternasqueprovocanaguerraenAtenasequedesembocannosintentos
antidemocrticosparaimpoergobernosoligrquicoseproespartanos.Portrataros
problemasdaestacomediadenomnasecomediapoltica.
Trazosdasaobra
A linguaxe de Aristfanes a lingua viva do pobo: directa, pero moi rica e imaxinativa. Recorre
constantemente s xogos de palabras, equvoco e dobre sentido. Gstalle parodiar a traxedia,
utilizando o ton trxico para asuntos cmicos, e sorprender o espectador con frases finais non
esperadas.
n Lisstrata recorre a tpicos como a loita de sexos, o mundo do revs, as mulleres facendo de homes e
viceversa, e temas escatolxicos. Son frecuentes as escenas tpicas onde se poen de manifesto os
defectos de ambos sexos: homes intiles e miaxoias, mulleres borrachas e obsesionadas polo
sexo...etc.
Oseuhumorbaseasenaparodia,nastiraeataquecontraosnovosmovementosintelectuais(ossofistas)e
os homes destacados no campo da poltica e da cultura (Clen, Pericles, Eurpides...). As sas
comediassonunhaimportantefonteparacoeceroambienteateniensedos.V.a.C.
Criticaatdalasclasessociais,peroescollecomoprotagonistasdasasobrasspersonaxesdopobochan
quequerenvivirtranquilosesenguerras.
LISSTRATA
Teatrogrego.Px.7
8.CUESTIONARIOSOBRELISSTRATADEARISTFANES
(Cuestinsposiblesadesenvolvernocomentariodetexto)
1.UsodautopaparafacercrticasocialenLisstrata.Dadaasituacin
damullerenAtenas,resultabainconcibibleunplandesalvacin
nacional ideado por mulleres, como a toma da Acrpole polas
misvellasouafolgaquefanasnovascosmaridos.Aherona
cmica consegue liberar a cidade dos seus males por medios e
situacins irreais. O mundo real aparece, entn, distorsionado e
desfavorable.
2. Busca na obra alusins s diferentes formas de vida en Esparta e
Atenas:aeducacindasmulleres,aorganizacinpoltica...
3. Era Aristfanes defensor da muller ou non?. Na comedia arremete
cotra os inimigos da condicin feminina, como Eurpides, e
parodia clebres frase machistas. Algns monlogos, parecen
apoloxas do sexo feminino Pero compre non esquecer que
Aristfanesnonfaimisqueamosarnosunmundorevs,para
ungregodos.Va.C.unhamullersalvadoradopaseraocolmodoridculo.
4.BuscarexemplosdacrticapolticaenAristfanes.Atacaasituacinpolticadomomentoarremetendo
contra todo, principalmente contra as novas correntes intelectuais e polticas. Critica o belicismo
ateniense,acorrupcinealgunhasdasreformasfeitaspolosdemcratasPericleseEfialtes.
5.Buscarexemplosdalinguaxevivadopobo:xogosdepalabrasedobressentidos(casesempreenclave
ertica),metforasforadecontexto(Ex:adocampobenabonadoetraballadoesementado,aarma
desenfundada...)
6.Buscarexemplosdehumorsutilehumormisfcil:humordetortasebastonadas,humorescatolxico.
7.Comentarautilizacindatcnicadasorpresa:frecuentementeacabaparlamentoseescenasconfrasesou
actitudesnonesperadas.Tamnnosprlogosprocuraintroduciraaccindeformamisteriosapara
causarexpectacinnopblico.
8.Enquelugaresdequecidadesedesenvolveaaccin?QuesefacanaAcrpole?Porqueimportante
paraasmullerestomala?Mencinaseotesourodedeusa.Ondeestaba?deondeprovia?quelle
proporcionouaAtenas?.Consultaesteartigositesdbidas:
http://es.wikipedia.org/wiki/Confederaci%C3%B3n_de_Delos
9.CalasituacindeAtenas,dendeopuntodevistahistrico?Poderasexplicarapartirdeaquporque
asmulleresdecidenactuar?
10.ExplicaaetimoloxadeLisstrata(<)
11.Resumeoargumentoenpoucaslias.
12.Describeaosprincipaispersonaxes:Lisstrata,Lampito,MirrinaeClenica.
13. Sita no mapa dos bandos belixerantes na guerra do Peloponeso os seguintes lugares que aparecen
mencionados na comedia: Atenas, Esparta, Beocia, Peloponeso, Salamina, Tracia, Corinto, Mileto,
Samos,Mesenia,Pilos,monteTaixetoeroErotas.
14.Lecturavoluntaria: Lisstrata,versinencmicdeRalf.Knig(nabiblioteca)
BIBLIOGRAFA
Introducindestaunidadedidctica
IntroducindeL.M.MacaApariciosComcdiasdeAristfanesened.Clsicas.
HistoriadelaliteraturaGriega,A.LpezFrez,ed.Ctedra
Diccionariodemitologagriegayromana.P.Grimal.Ed.Paids
Diccionariosdemitoloxa(signatura292)
DiccionariodelaLiteraturaClsica.Hotwatson,AlianzaEditorial.(EnDiccionarios03)
Diccionariogriegoespaol.J.M.Pabn,Vox.(EnDiccionarios03,nabiblioteca)
Teatrogrego.Px.8
VIAXEDOSARGONAUTAS
MAPABANDOSBELIXERANTESNAGUERRADOPELOPONESO
Teatrogrego.Px.9