*
ab Sade
CAPUT XX.
. DE LITY ANIA.
Litas & ipfa late patens regio , Polonis ad orientem connexa eft: palu-
ftris ferme omnis ac nemorofa. Wiroldus huic prefuit Viadislai frater : qui
teliéto idolorum cultu,, cum regno Polonia Chrifti Sacramentum accepit. Ma- Widen.
gnum Witoldi nomen faa tempeftate fuit: quem fabditi adeo timuerunt, vt juffi
laqueo fe fufpendere , parere potius quam principis indignationem intidere vo-
luerint , detreétancés imperium infiatos vrfina pelle viuentibus vrfis (quos eam ob
caufam nutricbat) dilaniandos obieGauit , crudeliusque aliis affecit fuppliciis.
Equitans arcum femper tenfium geftauit. Si quem confpicatus eft aliter incedere
quam voluit , confeftim fagitta confodit :_ multds quoque per Iudum interemit,
fanguinarius carnifex. Ve effet inter populares & ipfum principem certum faciei
difcrimen, radere barbam omnibus imperauit. Id vbinon fucceffit (facilius enim:
ceruicis quam barbs jagturam Lituani a tonfus ipfe mentum & cop pro.
Tom If, am ue:
a4 ANE SYLVIIDE STATU EVROPE
diit : capitale interminatus fupplicium, fi quis prouincialium pilos faciei capitisne
deponeret. Rex a Sigismundo Czfre Lituanorum appellatus prius obiit, quam
Jegati diadema ferentes fe conuenirent. Succeffor Suidrigal vrfam nutriuit: que
facta cy manibus cius panem accipere » fepe in filuas vagabat. Redeunti vique
ad thalamum principis oftia queque patebant. Ibi confticare ac pulfarc pedibus
oftium , cum fames affuit, confseuit: cui princeps aperiens cibum prebuit. Con-
fpirauere nobiles aliquot adole(centes aduerfus principem , arque vrfz modum {e~
uti , famptis armis cubiculi principalis januam confricauere. Credit Suidrigal *
yrfam_adeffe oftiumque aperuit. _Ibique mox ab infidiantibus confoffus interiit. p. 64.
Prouinciae deinde gubernatio ad Cafimirum peruenit. Ad Lituanos zftiuo tem-
pore difficilis tranfitus cft , paluftribus aquis cunéta ferme obfidentibus : hyems
prebet adirum , aftridtis gelu lacunis. Mercatores fuper glaciem ac niuem iter
faciunt , plurium dicrum cibaria in vehiculo ferentes , nulla certa via ; meatus
(ficut in mari) fiderum curfas oftendit. Rara inter Lituanos oppida , neque fre-
quentes villz ; opes apud eos precipuz animalium pelles , quibus noftra atas.Zi-
bellinis Armellinisque nomina indidit. Vis pecuniz ignotus : locum eius pel-
les obtinent : viliores cupri atque argenti vices implent , pro auro fignato precio-
fjotes accipiuntur. Matronz nobiles publice concubinos habent , permittentibus
Vitis : quos matrimonii adiutores vocant. Viris turpe eft ad legitimam coniugem
pellicem adiicere. Solvuntur tamen facile matrimonia mutuo confenfu , & ite.
rum atque iterum nubunt. Multum his cera ac mellis cft, quod filueftres in fil-
is apes conficiunt. Vini rariffimus vias, &panis nigerrimus. Armenta vidum
prebent, multo latte veentibus, Scrmo gentisSclauonicus eft : latiffima eft enimHic
Pregenfit
hhec lingua , & in varias diuifa fedtas, Ex Sclauis enim alii Romanam ecclefiam
fequuntur ; vt Dalmatz , Croatini , Cami, ac Poloni : alii Grecorum fequua-
tur crores , vt Bulgari, Rutheni , & multi ex Lituanis : alii proprias hare(es ine
enere ; vt Bohemi, Moraui, & Bosnenfes, quorum magna pars Manicheocum
imitatur infaniam ; alii gentili adhuc cacitate tenentur; quemadmodum mulsi
cx Lituanis, idola colentes, Horum magna pars zuo noftro ad Chriftum con-
verfa eft , poftquam Vladislaus ex ca gente Polonia: regnum accepit,
Noui ego Hieronymum Pragenfem facts literis apprime eruditum , vite
sundicia & facundia fingulari clarum : qui annos fupra viginti in heremo Cam-
malduenfi in Apennino Etru(co peenitentiam egit. Hic oriente apud Bohemos
Huffitarum herefi,, fugiens peftiferam virus , in Poloniam tranfiuit, Vbi acce-
ptis literis ab Viadislao rege commendaticiis , predicarurus Euangelium Chrifti
ad Witoldum principem in Lituaniam penetranit : mulrosque populos Witoldi
fauore fretus ad falutiferam DEi noftri fidem conuertit. Venitque tandem ad {y~
nodum Bafilienfem , vocatus a Juliano fanéti Angeli Cardinali , cum de rebus
Bohemicis ageretur : narrabat hic multa de Lituanis, quae pene incredibilia vide-
bantur. Audiebam ego ey aliis eius dita, nec mouebar vt crederem , libuit au-
dire hominem , arque ab cius ore lata cognoftere : comites mei fuerunt Nico-
Jaus Caftellanus , qui tum Cardinalis Juliani domum regebat; Bartholomeus Lu-
Seperfitimer tinnanus Archiepifcopi Mediolancofis {criba ; & Petrus Noxetanus Cardinalis Fir-
viru Litwe- ryiani (ecretarius : viti graues & do@i, Hominem in cella faa trans Rhenum
nrm
apad Carthufienfes conuenimus : cuius hac narratio fait. Primi quos adiit ex Lie
aanis, ferpentes colebant: patresfamnilias finumi quisque in angulo domas ferpen-
tem habuit, cui cibum dedit , ac facrificium fecit in foeno jacenti, hos Hicronys
mus juflit omnes interfici , & in foro adduétos publice cremari, Inter quos vnus
inuentus eft maior ceteris , quem fpe admotum ignis confumere nullo pacto va-
Init. Poft hos gentem reperit , qu facrum colebat ignem, cumque perpetuum
appellabat. Sacerdotes templi materiam,, ne deficeret, miniftrabant : hos fuper
vita zgrotantium amici confulebant. Illi noétu ad ignem accedebant : mane ve-
10 confillentibus refponfa dantes, ymbram agroti apud ignem facrum fe vidile
aicbant, que cum fc calefaccret, figna vel montis vel vite oftendiffer; vidturunt
a ts xgrocumSUB FRIDERICO IIL &. ” as
facies oftenfa igni 5 contra fi dorfim oftentaffet , moriturum portendit.
Teftari igitur & rebus {ais confulere fuadebant, delufionem hane effe Hieronymus
oftendit, & perfuafo populo , deleto templo , ignem diffipauit , Chriftianosque
mores induxit. Profe®us introrfus aliam gentem reperit, qua: Solem colebat, 6
malleum ferreum rare magnitudinis fingulari cultu yencrabatur. _Interrogati fa.
* cerdorés, quidea fibi veneratio vellet ; refponderunt olim pluribus menfibusnon
fuiffe vifum Solem, quem Rex quidam potentiffimus captum reelufiffet in carce-
re munitiffimz turris: Gigantem deinde opem tuliffe Soli, ingentique malleo per-
fregiffe turrim , Solemque liberatum hominibus reftituiffe. Dignum itaque ve-
neratu inftrumentum effe, que mortales lucem recepiffent. . Rift corum fimpli-
citatem Hieronymus, inanemque fabulam effe monftrauit. Solem vero& Lunam,
& ftellas creaturas effé oftendit, quibus maximus Deus omauit coclos, & ad utili-
tatem hominum perpetuo iuffit igne lucere. Poftremo alios populos adiit, qui °
filuas Demonibus confecratas * venerabantur, & inter alias unam cultu dignorem. +41 qui fe.
putauere. ~Predicauit huic genti pluribus diebus, fidei noftre aperiensSacramen- ensoker fl
ta: denique ut filuam faccenderet, imperauit, — Vbi populus cum {ecuribus af="" 7 *.
fait, nemo erat qui facrum lignum ferro contingere auderet. Prior itaque Hi fury exw
ronymus affumpta bipenni excellentem