○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

ALUMN@:
1º bac

ies de melide
teatro grego

curso 2009-10
departamento de grego
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
 Teatro de Dioniso, Atenas

Vista aérea do teatro de Epidauro

Santuario de Asclepio, en Epidauro

Capsa con volumes de

papiro
1. FUNCIÓN E CARACTERÍSTICAS BÁSICAS DO TEATRO EN GRECIA 
 
A representación teatral é un acto:  CRONOLOXÍA 
  ‐  Relixioso:  forma  parte  do  culto  a  Dioniso  e  nel   
tena  a  súa  orixe.  As  súas  festas  anuais  eran  no  mes  de   490‐479  a.  C.  Guerras  Médicas:  Os  gregos 
xaneiro as Leneas , e no mes de marzo as Grandes Dionisias .  vencen  ós  persas  (Batallas  de 
  ‐ Social: é un espectáculo popular, de goce do ocio  Maratón,  Termópilas,  Salamina, 
de forma colectiva. Implica a participación do espectador,  Platea...) 
a  súa  reflexión  sobre  problemas  humanos  e  temas  477  Confederación  Délica:  alianza  militar 
políticos.   para  controlar  o  perigo  persa 
  A  representación  teatral  está  organizada  pola  liderada  polos  atenienses,  con  base 
na  illa  de  Delos  Ö  Talasocracia 
πόλις ou Estado en forma de concurso, cun premio para o 
ateniense 
mellor poeta tráxico e outro para o mellor poeta cómico. 
 462 a. C. Reformas democráticas de Pericles 
  Os cidadáns ricos costeaban as representacións co 
y  Efialtes  que  aumentan 
pago  de  impostos  e  recibían  honores  se  a  obra  era 
competencias da asemblea  
premiada.  Estes  ʺpatrocinadoresʺ  denominábanse  coregos.  431‐ 404 a. C. Guerra do Peloponeso: Esparta 
(χορηγοί)         enfróntase a  Atenas para tentar frear 
  a súa política imperialista. 
2. A REPRESENTACIÓN TEATRAL  429 Peste de Atenas: morre Pericles. 
  421 Paz de Nicias: tratado por 50 anos. 
  As  representacións  teatrais  so  podían  ter  lugar  415 Expedición a Sicilia:  o belicista Alcibíades 
durante  as  festas  relixiosas  en  honor  a  Dioniso.  Nelas  consegue  permiso  da  Asemblea  para 
establecíase  un  concurso  onde  cada  autor  presentaba  tres  axudar  a  colonias  atenienses.  contra 
traxedias  ou  tres  comedias.  Destas  festas,  a  máis  Siracusa.  Alcibíades,  desterrado  por 
importante  era  as  Grandes  Dionisias,  que  se  celebraban  ó  acusación  de  sacrilexio,  abandona  a 
comezo da primavera.  expedición  e  refuxiase  en  Esparta.  
    Esparta  acude  en  axuda  de  Siracusa. 
Fracasa a expedición. 
2.1 Elementos escenográficos 
 413 reanúdase a guerra. Esparta pide axuda a 
 
Persia    e  equipa  a  súa  flota.    Na 
  Tódolos  compoñentes  da  obra  teatral  levaban 
batalla  de  Decelia  Esparta  cerca  a 
máscara e disfrace.  Atenas por terra. 
‐ Na traxedia: vestiduras solemnes e luxosas, máscaras de  411 Triunfo da oligarquía en Atenas: Consello  
expresión  tráxica  e  o  coturno,  un  calzado  de  madeira  con  (boulé)  de  400  membros  e  Asemblea 
sola  bastante  grosa.  Este  calzado  especial  aumentaba  a  (ekklesía)  de  5.000  membros.  
altura dos actores conferíndolles unha ʺelevación moralʺ.  Sublevación  do  exército  e 
‐ Na  comedia:    disfraces  de  animais,  mulleres  e  grotescos  proclamación  de  Alcibíades  como 
en xeral e máscaras cómicas.  xefe supremo. 
  En cada representación  teatral interviñan:  406  Batalla  das  Arxinusas:  anque  vence  
‐ Actores: ata un máximo de tres,  polo que cada un debía  Atenas,  os xenerais  son condenados 
representar varios papeis. Os actores eran sempre homes e  por non socorrer aos náufragos. 
desempeñaban  papeis  femininos  cando  era  necesario.  Ás  405  Batalla  de  Egospótamos:  derrota 
veces  podían  intervir  nenos  e  personaxes  mudos,  que  non  definitiva de Atenas. 
eran actores profesionais. Os actores recitaban e cantaban  404 Atenas derriba os muros longos e entrega 
na escena.  a  súa  flota.  Tiranía  dos  Trinta: 
‐ O coro: era fundamental na traxedia. Facía a función dun  réxime  de  terror  cun  goberno 
oligárquico proespartano.  
personaxe  máis  que  dialogaba  cos  actores  sobre  o  que 
403  restablecemento  da  democracia  en 
estaba  acontecendo.  Os  seu  compoñentes  denominábanse 
Atenas. Crises económicas e sociais. 
coreutas; e estaban dirixidos polo corifeo, que é quen toma a 
395  a.  C.  Atenas  alíase  con  Tebas,  Argos  e 
palabra cando había que recitar. O coro cantaba e danzaba  Corinto,  inimigas  de  Esparta,  para 
na orquestra.  intentar  acabar  coa  súa  hexemonía, 
pero  son  derrotadas  por  Esparta  en 
Coronea 

Teatro grego. Páx. 1 
  As partes do teatro eran: 
‐ Orquestra (ὀρχήστρα) onde se movía o coro. 
‐ Corredores (πάροδος) por onde saía o coro á orquestra 
‐ Escena (σκηνή) onde actuaban os actores. 
‐ Proscenio (προσκήνιον) onde se representaban as intervencións dos deuses, e xunto coa escena constituía 
un pano de fondo. 
 
  Esta  é  a  planta  do  teatro  de  Epidauro,  un  dos 
teatros gregos máis grandes e mellor conservados. Nas 
súas gradas había cabida para 20.000 espectadores. Ó 
igual  que  os  demais  teatros,  está  construído  nas 
ladeiras  dun  monte  para  aproveita‐lo  desnivel  e 
goza dunha espléndida acústica. 
  Na  posta  en  escena  utilizábase  un 
complicado  atrezzo:  plataformas  móbiles  que 
levaban  ou  sacaban  obxectos  da  escena,  grúas 
para move‐los deuses... 
 
2.2 Estructura da peza teatral 
 
  A peza teatral consta das seguintes partes: 
‐  Prólogo:  ponse  ó  espectador  en  situación. 
Un ou varios personaxes (que poden 
ser  deuses)  informan  do  que  está  a 
acontecer. 
‐  Párodos:  primeira  aparición  do  coro  na 
orquestra.  
‐  Episodios:  son  os  monólogos  ou  diálogos 
entre  os  actores,  e  neles 
desenvólvese  a  acción.  Nos 
episodios  prodúcese  o 
enfrontamento ou agón (ἀγών) entre 
os  personaxes  principais:  o 
protagonista  (πρωτ‐αγωνιστής,  lit. 
ʺque  loita  de  primeiroʺ)  e  o 
antagonista (ἀντ‐αγωνιστής lit. ʺque loita en contraʺ). 
‐ Estásimos: intervencións do coro, nas que se comentaba a acción ocorrida nos episodios. As intervencións 
do  coro  eran  partes  líricas  escritas  en  verso,  ás  veces  de  difícil  interpretación.  Estas  partes  eran 
cantadas, podendo acompañarse tamén con danza, e dividíanse en estrofas e antístrofas. Os estásimos 
alternan cos episodios ata o final da obra. 
‐ Éxodo: o final da obra, que consiste no resumo final dos acontecementos. 
 
En toda peza teatral, especialmente na traxedia, soe haber un momento de máxima tensión ou clímax que se 
sucede dun anticlímax. No clímax soe producirse a morte tráxica do protagonista ou algún outro personaxe. 
A representación da morte era tabú no drama grego, polo que este momento non podía ser posto en escena e 
debía ser referido por outro personaxe,  normalmente un mensaxeiro. 
Un dos recursos para aumentar a tensión dramática é a chamada ironía tráxica, utilizada principalmente por 
Sófocles.  Prodúcese  cando  un  personaxe  é  víctima  dun  discurso  de  dobre  sentido,  que  coñecen  os 
espectadores, pero el non. 
Nas  pezas  teatrais  había  unidade  espacial  e  temporal:  a  acción  desenvolvíase  nun  escenario  único  (un  so 
lugar) e nunha xornada (un so día) 

Teatro grego. Páx. 2 
3. OS XÉNEROS TEATRAIS 
 
  Traxedia  Comedia 
Temas  heroicos ou lendarios (mitolóxicos)  ficción 
Tratamento  solemnidade e maxestosidade  desenfadado 
Personaxes  heroes ou heroínas  personaxes populares, animais, deuses ou 
heroes ridiculizados... 
   
  
Na  traxedia  grega  exprésase  claramente  o 
sentimento  tráxico  da  vida:  céntrase  no  dolor 
humano. 
  Todo  xira  en  torno  ó  heroe  tráxico.  Nas 
traxedias de Sófocles, o heroe é un personaxe que,  
a pesares de ser moralmente superior aos demais, 
non  pode  evitar  cometer  unha  falta  (ὕβρις)  que 
altera  a  orde  moral  establecida  ou  aceptada  pola 
sociedade.  O  destino  ou  ἀναγκή  (ʺo  inevitableʺ), 
que  está  por  riba  de  deuses  e  humanos, 
equilibrará  de  novo  a  balanza.  O  heroe  pasa  por 
unha situación de angustia que é compartida polo 
público,  espertando  nel  paixón  e  compaixón.  Ó 
final  o  heroe  acepta  o  destino  e  a  xustiza  divina 
que o liberan da súa angustia. 
  A  función  da  traxedia  era  a  de  formar  o  pobo,  darlle  unha  lección  de  temperanza  e 
moderación.  O  público  nas  representacións  liberaba  as  súas  paixóns,  producíndose  nel  unha 
liberación ou κάθαρσις (catarse). 
 
  A comedia perseguía fins semellantes aos da traxedia: liberar ó home das súas angustias e 
opresións.  O  heroe  cómico  por  medios  fantásticos  consegue  liberar  a  Atenas  dos  seus  males:  a 
guerra,  os  malos  gobernantes,  as  incomodidades,  os  malos  poetas...  chegando  a  un  estado  de 
felicidade. 
A diferencia da traxedia, a comedia é moito máis explícita, hai unha ensinanza máis directa, 
amósanos unha situación menos distante que na traxedia. É dicir, o espectador atópase máis cerca 
do  heroe  cómico,  que  vive  unha  situación  cotiá,  que  do  heroe  tráxico  que  vive  unha  situación 
extraordinaria. 
 
 
4. PRINCIPAIS AUTORES TEATRAIS GREGOS 
 
Tráxicos: 
  ‐ Esquilo (525‐428 a. C.) do que se conservan 7 traxedias. 
  ‐ Sófocles (496‐406 a. C.) 7 traxedias 
  ‐ Eurípides (480‐406 a. C.) 18 traxedias 
Cómicos: 
  ‐ Aristófanes (445‐385 a. C.) 11 comedias 
  ‐ Menandro (342‐294 a. C.) 1 comedia e fragmentos. 
 

Teatro grego. Páx. 3 
5. EURÍPIDES 
  A  semellanza  dos  outros  dous  poetas  tráxicos,  a  súa  vida  transcorre  no  s.  V  a.  C., 
pero  diferénciase  deles  en  que  foi  un  cidadán  ateniense  que  non  participou  activamente  na 
política. 
  Eurípides  mostrouse  preocupado  polas  correntes  culturais  máis  avanzadas  e 
ideolóxicas máis avanzadas. Mantivo contacto cos pensadores máis relevantes (Anaxágoras, 
Protágoras,  Sócrates).  Sábese  que  vivía  retirado  na  illa  de  Salamina  e  que  posuía  unha  boa 
biblioteca, feito excepcional na Atenas desta época.  
  Obras:  Eurípides  é  o  poeta  tráxico  de  quen  conservamos  máis  obras  (18);  sen 
embargo  en  vida  recibiu  moitos  menos  premios  teatrais  que  Sófocles.  Os  títulos  son:  Alcestis,  Medea,  Heraclidas, 
Hipólito, Andrómaca, Hécuba, Suplicantes, Electra, Troianas, Heracles, Ifixenia en Táuride, Helena, Ión, Fenicias, Ifixenia en 
Áulide, Bacantes, Orestes e Cíclope 
 
Trazos da súa obra: 
 
  Eurípides podería ser o representante dunha época en crise porque:  
‐ Racionaliza os mitos e os humaniza, concedendo unha maior importancia ás accións humanas. O home non será 
un  mero  executor  do  destino,  é  o  responsable  da  súas  accións.  Os  seus  heroes  tráxicos  están  máis 
próximos  ao  home  común,  sofren  e  cometen  erros  coma  el.  Ex:  Hécuba  culpa  a  Helena  de  provocar  a 
guerra e dubida do famoso episodio do xuízo e de que as deusas “subornasen” a Paris. Menelao séntese 
débil e pospón o castigo de Helena. 
‐ Trata os temas do seu tempo con lucidez e crueza: problemas matrimoniais, a humillante situación da muller, as 
debilidades e paixóns humanas, as relacións sexuais, o enorme poder do amor, o mundo dos escravos... 
‐ Cuestiónase o papel da divindade: a xustiza de Zeus, a validez dos oráculos de Apolo... Critica a uns deuses que 
actúan levados por vinganzas persoais. Ex: a vinganza de Atenea contra os gregos no comezo da obra ou 
o abandono da cidade de Troia por parte dos deuses, permitindo a súa destrucción. 
En canto ao seu estilo tamén é innovador: 
‐  Resta  importancia  ao  coro,  que  non  comenta  a  acción  da  obra,  senón  que  trata  temas  cotiáns  próximos  aos 
espectadores: a situación da muller, os problemas do matrimonio, as penas dos humanos, os desastres da 
guerra, a loanza da natureza... Os coros, aínda que non teñan peso no argumento, son dunha gran beleza 
lírica. 
‐ Emprega ás veces o “deus ex machina”, é dicir, unha figura divina que aparecía no escenario suspendida dunha 
especie de grúa no final dalgunhas obras, aportando unha solución ao conflicto creado. 
 

AS TROIANAS 

As Troianas é un lamento de vencidos de guerra, dos vencidos 
que sempre levan a peor parte da derrota: as mulleres. 
A  acción  desenvólvese  en  Troia,  despois  de  que  os  gregos  conseguen 
entrar  nas  murallas,  saquean  a  cidade  e  matan  impiamente  ao  propio 
rei  Príamo.  As  mulleres  troianas  son  capturadas  como  escravas,  e  as 
nobres agardan a ser sorteadas entre os xefes gregos. 
Hécuba, a raíña esposa de Príamo, asume o protagonismo por 
ser  a  máis  nobre,  a  máis  anciá  e  a  que  acumula  máis  sufrimentos  que  agora  se  ve  sometida  á  humillación  da 
escravitude. A dor das mulleres irá aumentado progresivamente: primeiro coñecen o nome do seu novo amo, que 
sempre será o máis odioso para cada unha delas. Andrómaca aparece en escena para compartir as súas desgracias 
con Hécuba nun agón, e comunica a esta a morte da súa filla Polixena. Despois enfróntanse á suposta culpable da 
guerra, Helena, e ven como sae impune das mans de Menelao. O clímax, ou momento de máxima tensión, chega 
cando se anuncia a morte do pequeno Astianacte, fillo de Andrómaca e Héctor e posible herdeiro do trono troiano. 
Pero  aínda  queda  unha  última  desgracia  para  as  mulleres  cando  están  a  piques  de  embarcar  rumbo  a  Grecia: 
presenciar a destrucción da súa propia cidade. 
As  Troianas  son  unha  dura  condena  das  guerras  de  conquista,  un  berro  desgarrado  de  “¡NON  Á 
GUERRA!”. En palabras do propio Eurípides, postas na boca de Casandra, prisioneira filla de Príamo: “É preciso, 
pois, que fuxa da guerra todo aquel que sexa sensato”. 

Teatro grego. Páx. 4 
6. CUESTIÓNS SOBRE AS TROIANAS DE EURÍPIDES  
(Cuestións posibles para desenvolver no comentario de texto)  
 
1. Guerra de Troia: resume en poucas liñas as causas, as partes belixerantes e o final da guerra.  
2. Investiga nun dicionario de mitoloxía sobre os seguintes personaxes: Hécuba (ou Hécabe), Príamo, Héctor, 
Andrómaca, Casandra e Helena. Indica os trazos principais da súa historia: de onde procedían, con 
quen casaron, que fillos tiveron, cal foi o seu final...  
3. Investiga que deuses/as apoiaron a cada bando na guerra de Troia e por que. ¿Cal é agora a actitude destes 
deuses na traxedia? ¿A que se debe esta actitude?  
4. Describe o personaxe de Hécuba ¿Por que cres que Eurípides a elixiu como protagonista?  
5. Casandra, no seu parlamento (páx. 40), demostra que a cidade de Troia “é máis feliz ca dos gregos” ¿Que 
argumentos expón? ¿Que diferenzas hai entre vencedores e vencidos?  
6. Casandra profetiza o final de varios personaxes. Investiga como ocorreron:  
‐ A destrución da casa de Atreo. ¿A quen se refire?  
‐ O final de Hécuba  
‐  A  viaxe  de Odiseo:  Caribdis,  Cíclope,  os  comedores  de  loto,  as vacas  sagradas  do  sol,  a  viaxe ao 
Hades.  
‐ A súa propia morte.  
7. Explica a frase de Hécuba (páx. 46) “Non consideredes feliz a ningún dos mortais antes de que morra”. 
Ten en conta as propias circunstancias de Hécuba.  
8. A entrada de Andrómaca en escena produce novas dores a Hécuba ¿que mala nova lle comunica?  
9. No parlamento de Andrómaca (páx. 52), expóñense as virtudes dunha esposa modelo. ¿Cales son?  
10. ¿Porque Andrómaca se considera tan desgraciada?  
11. As desgrazas van aumentando para Hécuba e as troianas ¿Cal é o momento e maior tensión ou clímax?  
12. Aparece Helena en escena ¿como se defende das acusacións de todos?  
13. Eurípides cuestiónase as actuacións dos deuses, polo que na súa  época era considerado coma un impío. Pon 
exemplos baseándote na contestación que lle da Hécuba a Helena.  
14.  Eurípides  trata  os  mitos  dende  un  punto  de 
vista  máis  humano,  responsabilizando  aos 
homes  dos  seus  actos  ¿En  que  é  culpable 
Helena, segundo Hécuba?  
15.  Menelao  propón  que  Helena  sexa  lapidada  por 
adulterio,  aínda  que  apraza  a  súa  decisión. 
¿Parécete  xusta  esta  medida?  ¿Hoxe  en  día 
séguese tomando algunha  medida semellante 
a esta? Explícao.  
16. ¿Cal é última desgraza que han de afrontar as mulleres? ¿Cal é a opinión de Hécuba dos deuses ante esta 
nova desgraza?  
17. ¿Cal é a imaxe de Odiseo (Ulises) nesta traxedia? Compárao co que nos describe Homero na Ilíada.  
18.  Nesta  traxedia  faise  unha  dura  condena  da  guerra.  A  guerra  é  mala  para  os  vencedores  e  vencidos. 
Explica clases foron as consecuencias da guerra para os gregos e os troianos.  
19.  Tenta  maxinar  unha  traxedia  como  As  Troianas  ambientada  no  momento  actual.  Describe  cal  sería  o 
escenario,  quen  sería  a/o  protagonista,  quen  serían  os  gregos  e  quen  os  troianos,  que  personaxes 
intervirían e, se houbese coro, por quen estaría formado.  
20. Explica en poucas liñas o argumento da obra. 
 
BIBLIOGRAFÍA 
‐ http://aspasiamelide.blogspot.com (entrar en ciclo troiano: Guerra de Troia e Odisea) 
‐ Diccionario de mitología griega y romana. P. Grimal. Ed. Paidós (signatura 292 na biblioteca) 
‐ Diccionarios de mitoloxía (signatura 292 na biblioteca) 
‐ Diccionario de la Literatura Clásica. Hotwatson, Alianza Editorial. (En “Diccionarios” 03, na biblioteca) 
‐ La ilíada y la Odisea. Marcia Williams (signatura 292 na biblioteca) 

Teatro grego. Páx. 5 
7. ARISTÓFANES 
 
  Ateniense  e  posiblemente  procedente  dunha  familia  de  autores  cómicos, 
Aristófanes  vive  un  dos  acontecementos  de  maior  importancia  e  repercusión  na 
historia de Grecia: a Guerra do Peloponeso. 
   Na súa obra estará sempre presente a situación política do momento: non 
só  a  presión  externa  que  exercen  os  espartanos  sobre  Atenas,  senón  tamén  as 
tensións internas que provocan a guerra en Atenas e que desembocan nos intentos 
antidemocráticos para impoñer gobernos oligárquicos e proespartanos. Por tratar os 
problemas da πόλις esta comedia denomínase comedia política.  
 
Obras:  Acarnienses,  Cabaleiros,  Nubes,  Avespas  e  Paz  (1ª  etapa:  a  busca  da  paz. 
Comedias  autenticamente políticas). Aves,  Lisístrata, Tesmoforias,  Ras,  A  Asemblea  de 
Mulleres e Pluto. (2ª etapa: busca a evasión e propón situacións e solucións utópicas) 
 
Trazos da súa obra 
 
‐  A  linguaxe  de  Aristófanes  é  a  lingua  viva  do  pobo:  directa,  pero  moi  rica  e  imaxinativa.  Recorre 
constantemente  ós  xogos  de  palabras,  ó  equívoco  e  ó  dobre  sentido.  Gústalle  parodiar  a  traxedia, 
utilizando  o  ton  tráxico  para  asuntos  cómicos,  e  sorprender  o  espectador  con  frases  finais  non 
esperadas. 
‐ Nas Asembleístas recorre a tópicos como a loita de sexos, o mundo do revés, as mulleres facendo de homes e 
viceversa,  e  temas  escatolóxicos.  Son  frecuentes  as  escenas  típicas  onde  se  poñen  de  manifesto  os 
defectos  de  ambos  sexos:  homes  inútiles  e  miñaxoias,  mulleres  borrachas  e  obsesionadas  polo 
sexo...etc. 
‐ O seu humor basease na parodia, na sátira e ataque contra os novos movementos intelectuais (os sofistas) e 
os  homes  destacados  no  campo  da  política  e  da  cultura  (Cleón,  Pericles,  Eurípides...).  As  súas 
comedias son unha importante fonte para coñecer o ambiente ateniense do s. V. a. C. 
‐ Critica a tódalas clases sociais, pero escolle como protagonistas da súas obras ós personaxes do pobo chan 
que queren vivir tranquilos e sen guerras. 
 
AS ASEMBLEÍSTAS 
As Asembleístas (ou A Asemblea de Mulleres) 
estreáse  no  ano  392  a.  C,  momento  no  que  a 
desastrosa situación política de Atenas (ver páx. 2 
) infunde o desánimo no pobo ateniense e fai que 
os  cidadáns  non  teñan  interese  en  participar  na 
vida política. Este desinterese chega ata tal punto, 
que  as  autoridades  establecen  un  soldo  para 
fomentar  que  os  cidadáns  asistan  a  asemblea.  A 
asemblea  ou  ekklesía,  integrada  por  todos  os 
cidadáns  de  Atenas,  era  o  máximo  órgano  de 
goberno  na  democracia ateniense;  decidía sobre a 
paz, a guerra, asuntos económicos... 
 
  Nesta comedia plantéxase unha solución para salvar á cidade e Aristófanes recorre de novo á utopía: 
entregar  ó  poder  ás  mulleres,  xa  que  esta  é  a  única  novidade  que  faltaba  por  experimentar  na  política 
ateniense. As mulleres, vestidas coas roupas dos seus maridos, cólanse na asemblea e conseguen levar a cabo 
o seu plan: depositar o poder nas mans das mulleres que instauran un réxime de comunismo total de bens e 
persoas.  A  artífice  do  plan  é  Praxágora,  a  protagonista  da  obra  cun  nome  parlante  que  xa  informa  ó 
espectador sobre as súas capacidades: Πραξάγορα é ”a que actúa na ágora 1 ”. 

1 A ágora era a praza pública  das cidades gregas, en torno a cal desenvolvíase a vida política, social e económica. 

Teatro grego. Páx. 6 
8. CUESTIÓNS SOBRE AS ASEMBLEÍSTAS DE ARISTÓFANES 
(Cuestións posibles para desenvolver no comentario de texto)  
 
1.  ¿Por  que  as  mulleres  teñen  que  saír  ás  agachadas  das  súas  casas?  ¿que  liberdades  tiñan  as  mulleres  na 
antiga grecia? 
 
2.  Consulta  cales  eran  as  funcións  da  asemblea 
(ἐκκλησία)  na  antiga  Atenas,  quen  podía  asisitir  e 
que asuntos se trataban.  
 
3. Discurso de Praxágora a partir da páx. 40. 
‐  Que  de  defectos  achaca  aos  homes 
atenienses? 
‐  A  que  se  refire  cando  di  “o  que  recibe  a 
paga...”  ¿que  paga  era  esa?.  Volve 
mencionalo  cando  di  “cobrades  os  vosos 
salarios do erario público”.  Asemblea (ἐκκλησία) na Antiga Atenas: 1. Acrópole. 2. 
‐ Que tarefas eran habituais nas mulleres?  Orador. 3. Gardián da orde. 4. Altar de Zeus. 5. Clepsidra. 6. 
‐  Que  tópicos  sobre  o  comportamento  das  Escribas. 7. Cidadáns. 
mulleres se mencionan? 
 
4. A partir da páx.57 temos un agón  entre Práxagora, Blépiro e Cremes: 
‐ Describe os trazos de Blépiro 
‐  A  que  se  refire  Blépiro  cando  lle  di  a  súa  muller:  “Non  me  quites  o  meu  sustento”.  ¿como  se 
chamaban os delatores profesionais na antiga Grecia? Explica a posible etimoloxía desta palabra. 
‐ Explica o plan de Praxágora. 
 
5. Explica como usa Aristófanes a utopía nas Asembleístas. Ten en conta a situación real da muller en Atenas e 
explica si a acción das Asembleístas resultaba posible na sociedade de aquel momento. 
 
6. Busca trazos do humor de Aristófanes presentes na obra: o uso dos tópicos, escenas típicas... 
 
7. Explica que é un nome parlante, cales hai na obra e cal é a súa etimoloxía. Busca no diccionario de grego a 
palabra ἐκκλησία e cita algún helenismo derivado e explícao 
8.  Busca  exemplos  da  linguaxe  viva  do  pobo:  xogos  de  palabras  e  dobres  sentidos  (case  sempre  en  clave 
erótica), metáforas fora de contexto (Ex: o home co que vivo, como é de Salamina, deume a noite enteira co 
remo entre as sabas...) 
 
9. Buscar exemplos de humor sutil e humor máis fácil: humor de tortas e bastonadas, humor escatolóxico. 
 
10. ¿Cal é a situación de Atenas, dende o punto de vista histórico? Poderías explicar a partir de aquí por que 
as mulleres deciden actuar? 
 
 
BIBLIOGRAFÍA 
‐ Introducción 
‐ http://aspasiamelide.blogspot.com (entrar en Historia) 
‐ wikipedia: http://es.wikipedia.org/wiki/La_mujer_en_la_Antigua_Grecia#Estatus 
‐ Páxina do IES Azahar de Sevilla: http://sites.google.com/site/lavidacotidianadelamujer/Home/la‐mujer‐en‐
atenas 
‐ http://gl.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9culo_de_Pericles#A_Asemblea_do_pobo 
‐  Diccionario griego‐ español. J. M. Pabón, Vox. (En “Diccionarios” 03, na biblioteca) 
‐ Historia de la literatura griega. López Férez, J. A. (Ed.), ed. Cátedra (En lit. grega 875, na biblioteca) 

Teatro grego. Páx. 7 
APUNTAMENTOS
AsAsembleístas e comedias de Aristófanes en cómic
(en grego moderno)

Viñeta e Aristófanes:
- Están mudos os beizos dos impíos, alcalde
- ¡Milagre, Milagre!

Representación das Ras de Aristófanes

no teatro de Epidauro, Agosto de 2003
 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

1. FUNCIÓN E CARACTERÍSTICAS DO TEATRO

2. A REPRESENTACIÓN TEATRAL
2.1. Elementos escenográficos
2.2. Estructura da peza teatral
3. OS XÉNEROS TEATRAIS
4. PRINCIPAIS AUTORES TEATRAIS GREGOS
5. EURÍPIDES. AS TROIANAS
6. CUESTIÓNS SOBRE AS TROIANAS
7. ARISTÓFANES. ASEMBLEÍSTAS
8. CUESTIÓNS SOBRE ASEMBLEÍSTAS

Teatro de Epidauro (Argólide, Grecia)

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○