ANKARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

DOKTORA TEZ

ASMA KALLUS KLTRLERNDE UV IINI ETKS LE RESVERATROL

RETMNN UYARILMASI VE BELRLENMES

Nurhan KESKN

BAHE BTKLER ANABLM DALI

ANKARA
2007

Her hakk sakldr

ZET
Doktora Tezi
ASMA KALLUS KLTRLERNDE UV IINI ETKS LE RESVERATROL
RETMNN UYARILMASI VE BELRLENMES
Nurhan KESKN
Ankara niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Bahe Bitkileri Anabilim Dal
Danman: Prof. Dr. Birhan KUNTER
Bu almada, Kalecik karas (Klon 12), kzgz, Erci ve Cabernet Sauvignon zm
eitlerine ait kallus kltrlerinde, resveratrol retiminin uyarlmas zerine ultraviyole (UV)
nnn etkisi incelenmitir.
En uygun kallus dokular, serada yetitirilen eliklerin yapraklarndan elde edilmitir. Ortam
olarak, %2 sakkaroz, % 0.8 agar, 1.0 M BAP (6-benzilaminoprin) ve 0.1 M 2, 4-D (2, 4diklorofenosi-asetik asit) eklenmi Gamborg B-5 ortam kullanlmtr. Kalluslar, 21 gn ara ile
iki defa alt kltre alnmtr. kinci alt kltrden sonra, 12 ve 15 gn yal kalluslara, steril
kabin ierisinde petri kutularnn kapaklar alarak, 10 cm uzaklktan 10 ve 15 dakika sreyle
254 nm dalga boyuna sahip UV n uygulanmtr. Uygulamann ardndan kalluslar karanlk
koullarda inkbe edilmitir. Resveratrol lmleri 24., 48. ve 72. saatlerde yaplmtr.
Resveratrol retiminin belirlenmesi amacyla, Yksek Basnl Sv Kromotografisi (HPLC)
tekniinden yararlanlmtr. UV nnn asma dokularnda resveratrol sentezini uyarmada etkili
olduu ve in vitro koullarda resveratroln retilebildii belirlenmitir. almada yer alan 4
zm eidinde de en yksek resveratrol retimi, UV n uygulamasndan 48 saat sonra elde
edilmitir. En yksek resveratrol deriimi, 66.39 g/g YA ile Erci zm eidinde
belirlenirken, bu eidi srasyla, Cabernet Sauvignon (62.66 g/g YA), kzgz (62.23 g/g
YA) ve Kalecik karas (2.42 g/g YA) eitleri izlemitir. UV nnn her iki uygulama zaman
da etkili bulunmutur. Genel olarak 12 gn yal kallus kltrlerinde elde edilen resveratrol
birikimi daha yksek bulunmutur.
2007, 81 sayfa
Anahtar Kelimeler: Vitis vinifera L., stilben, resveratrol, kallus kltr, UV n

ABSTRACT
Ph. D. Thesis
PRODUCTION AND DETERMINATION OF RESVERATROL
IN GRAPEVINE CALLUS CULTURE IN RESPONSE TO UV IRRADIATION
Nurhan KESKN
Ankara University
Graduate School of Natural and Applied Sciences
Department of Horticulture
Supervisor: Prof. Dr. Birhan KUNTER
The effect of ultraviolet (UV) irradiation on induction of resveratrol production on callus
cultures of Kalecik karas Clon 12, kzgz, Erci and Cabernet Sauvignon grape
cultivars was investigated in this study.
The most suitable callus tissues were obtained from the leaves of the cuttings grown in
greenhouse. Gamborg B-5 media including 2% saccarose, 0.8% agar, 1.0 M BAP (6benzylaminopurine) and 0.1 M 2, 4-D (2, 4-dichlorophenoxy-acetic acid) was used as culture
media. Callus tissues were sub cultured two times with 21 days intervals. After the second
subculture, 12 and 15 days old callus tissues were exposed to 254 nm UV light at 10 cm
distance from the source for 10 and 15 min by opening covers of the petri dishes in sterile cabin.
After the treatment, callus tissues were incubated under dark conditions. Resveratrol production
was determined at 24, 48 and 72 hours of incubation with High Pressure Liquid
Chromatography (HPLC).
The results showed that UV irradiation was effective for induction of resveratrol production in
callus tissues of grape cultivars in vitro. The highest resveratrol production was obtained at the
48th hours of incubation. The highest resveratrol concentration was determined in Erci with
66.39 g/g fw and followed by Cabarnet Sauvignon (62.66 g/g fw), kzgz (62.23 g/g
fw) and Kalecik karas (2.42 g/g fw). Both 10 min and 15 min UV irradiation periods were
found to be effective in induction of resveratrol production. In general, resveratrol accumulation
in 12 days old callus was higher than that of 15 days old.
2007, 81 pages
Key Words: Vitis vinifera L., stilbene, resveratrol, callus culture, UV irradiation

ii

TEEKKR

Doktora tezimi yapmak zere beni ynlendiren, tezimin tm aamalarnda deerli

fikirlerinin yansra ilgi ve desteini esirgemeyen deerli danman hocam, Sayn Prof.
Dr. Birhan KUNTERe sonsuz teekkrlerimi sunarm.

Tez almamn oluumu ve geliimi boyunca, Tez zleme Komitesinde yer alarak
bilimsel dncelerini benimle paylaan, ilgilerini esirgemeyen hocalarm Prof. Dr. Y.
Sabit AAOLU (Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm) ve
Sayn Prof. Dr. lk MEHMETOLU na (Ankara niversitesi Mhendislik Fakltesi
Kimya Mhendislii Blm ve Fen Bilimleri Enstits Mdr) teekkr ederim.
Doktora renimim sresince bilgi birikimlerini benimle paylaan, yakn ilgi ve
desteklerini esirgemeyen hocalarm Prof. Dr. Hasan ELK ve Prof. Dr. Gkhan
SYLEMEZOLUna; nerileri ve samimi yaklamlar iin hocam Prof. Dr. ebnem
ELLALTIOLUna ok teekkr ederim. Yine bu srete, Blm olanaklarndan
yararlanma imkn salayan Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri
Blm Bakanlna ve Bahe Bitkileri Blmnn tm deerli retim ye ve
elemanlar ile idari personeline teekkrlerimi sunarm.

Tez almamn maddi desteklerini salayan, Yznc Yl niversitesi Rektrl

Bilimsel Aratrma Projeleri Bakanl (2005-ZF-D19 Nolu proje)na, Ankara
niversitesi Biyoteknoloji Enstits (2005-163 Nolu proje)ne, Ankara niversitesi
Bilimsel Aratrma Projeleri Mdrl (2005 K 120/140-6 kod nolu Bilim nsan
Yetitirme konulu (BYEP) proje) ve Ankara niversitesi Fen Bilimleri Enstitsne
sonsuz teekkr ederim. zellikle BYEP olanaklarnn salanmasnda yakn ilgi ve
desteinden dolay Ankara niversitesi Fen Bilimleri Enstits Mdr Yardmcs Prof.
Dr. Aydn GNEe teekkr ederim.
Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blmnde 35. madde
kapsamnda Doktora yapabilmem ile ilgili izin ve grevlendirilmem konusundaki

iii

destei iin deerli hocam Yznc Yl niversitesi, Ziraat Fakltesi Dekan Prof. Dr.
Frat CENGZe teekkr bir bor bilirim.
Tezimin deiik aamalarnda yardmlarn ve manevi desteklerini grdm Do. Dr.
Afife GVEN (Ankara niversitesi, Mhendislik Fakltesi, Kimya Mhendislii
Blm), Uzman Nilfer VURAL (Ankara niversitesi, Biyoteknoloji Enstits
Enstrmental Analiz Birimi sorumlusu) ve Kimya Mhendisi Ebru ERTEye de ok
teekkr ederim.

Her ne kadar bugnleri gremediyse de manevi olarak hep yanmda hissettiim rahmetli
babam Mustafa KSALye, dnyaya geldiim gnden beri benden hogr, anlay ve
desteini esirgemeyen, bana hem anne hem de baba olan sevgili annem Mihriban
KSALye, abim Muzaffer KSALye, ablam Neriman KOa, kardeim Mjgan
KSALye sonsuz kranlarm sunarm.

Ve sevgili eim Yrd. Do. Dr. Sddk KESKNe (Yznc Yl niversitesi, Tp

Fakltesi, Biyoistatistik A.B.) ncelikle iyi ve kt gnde, yanmda olsun ya da olmasn
desteini esirgemedii iin, ayrca tezimin istatistik analizlerinde gsterdii stn
baars iin sonsuz teekkrlerimi sunarm. Son olarak, varlyla canma can katan
biricik kzm Reyyan KESKNe iyi ki varsn der, teekkr ederim.

Nurhan KESKN
Ankara, ubat 2007

iv

NDEKLER

ZET....i
ABSTRACT....iii
TEEKKR....v
SMGELER DZN......ix
EKLLER DZN........x
ZELGELER DZN....xii
1. GR

................................................................................................................... 1

2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ZETLER ........................................ 5

2.1 Fitoaleksinler ............................................................................................................. 5
2.2 Asmalarda Stilben Fitoaleksinleri ........................................................................... 6
2.3 Resveratrol Moleklnn zellikleri ve Asmalardaki Fizyolojik Rol .............. 8
2.4 Asmalarda Resveratrol ve Dier Stilben Fitoaleksinlerinin Uyarlmasna
Neden Olan Etmenler..11
2.4.1 Biyotik elisitrler..................................................................................................11
2.4.2 Abiyotik elisitrler ............................................................................................... 17
2.4.2.1 Ultraviyole (UV) n ........................................................................................18
2.4.2.2 Kimyasal maddeler ...........................................................................................19
2.3.3 Yetitiricilik faktrleri......................................................................................... 23
2.4 Asmalarda in vitro Koullarda Resveratrol retme almalar .......................27
2.5 Resveratroln Biyolojik Etkileri............................................................................29
3. MATERYAL VE YNTEM....................................................................................32
3.1 Materyal ...................................................................................................................32
3.2 Yntem ..................................................................................................................... 34
3.2.1 Kallus kltr almalar...................................................................................34
3.2.1.1 Eksplantlarn eldesi...........................................................................................34
3.2.1.2 Eksplantlarn sterilizasyonu.............................................................................35
3.2.1.3 Kallus kltrlerinin kurulmas........................................................................35
3.2.2 Elisitr (Uyarc) uygulanmas ............................................................................37
3.2.3 Yksek basnl sv kromotografisi (HPLC) almalar.................................39
3.2.3.1 Kallus dokularndan resveratroln ztlenmesi............................................39
v

3.2.3.2 Stok solsyonlarn hazrlanmas ve kalibrasyon............................................39

3.2.3.3 Resveratroln HPLC ile analizi.......................................................................41
3.2.3.4 Bileik tans ve hesaplama...............................................................................42
3.2.4 Sonularn istatistik deerlendirmesi.................................................................44
4. BULGULAR ..............................................................................................................45
4.1 UV In Uygulama Sresinin Resveratrol Deriimine Etkisi .............................45
4.1.1 Kalecik karas .......................................................................................................45
4.1.2 kzgz ..............................................................................................................49
4.1.3 Erci.......................................................................................................................53
4.1.4 Cabernet Sauvignon.............................................................................................56
4.2 zm eitlerinin Resveratrol retim Kapasiteleri Bakmndan
Karlatrlmas ......................................................................................................60
4.3 Kallus Yalarnn Resveratrol retimine Etkisi ..................................................62
5. TARTIMA VE SONU..........................................................................................64
KAYNAKLAR .............................................................................................................. 70
ZGEM................................................................................................................... 80

vi

SMGELER DZN

CoA

Koenzim A

CS

Cabernet Sauvignon

ER

Erci

HPLC

Yksek Basnl Sv Kromatografisi

KK

Kalecik karas

LDL

Dk younluklu lipoprotein

kzgz

PR

Patojen ilikili

YA

Ya arlk

UV

Ultraviyole

BAP

6-benzilaminoprin

2,4-D

2, 4-diklorofenosi-asetik asit

JA

Jasmonik asit

SA

Salisilik asit

MeJa

Metil jasmonat

BHT

Benzotiadizol

ABA

Absizik asit

vii

EKLLER DZN

ekil 2.1 Asmada bulunan baz stilben grubu fitoaleksinlerin kimyasal yaplar ............. 7
ekil 2.2 Stilben fitoaleksinlerinin biyosentez yolu ......................................................... 8
ekil 3.1 zm eitlerine ait olgun salkmlarn grn ........................................... 33
ekil3.2 Kallus kltrleri iin kullanlan eksplantlar...................................................... 36
ekil 3.3 Yaprak eksplantlarndan elde edilen kalluslar ................................................. 36
ekil 3.4 UV lambasnn kurulduu dzenek ................................................................. 37
ekil 3.5 Kalluslara UV nnn uygulanmas................................................................ 38
ekil 3.6 Resveratrol ztlenmesin aamalar ................................................................ 40
ekil 3.7 Resveratrol standart ile izilen kalibrasyon erisi .......................................... 41
ekil 3.8 HPLC kromatogram rnei ............................................................................ 43
ekil 4.1 Kalecik karas zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika
UV n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine
etkileri ............................................................................................................. 46
ekil 4.2 Kalecik karas zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika
UV n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine
etkileri ............................................................................................................. 48
ekil 4.3 kzgz zm eidinde, 12 gn yal kalluslara,10 ve 15 dakika UV
n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri ... 50
ekil 4.4 kzgz zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV
n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri ... 52
ekil 4.5 Erci zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV n
uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri........... 54
ekil 4.6 Erci zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV n
uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri .......... 56
ekil 4.7 Cabernet Sauvignon zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15
dakika UV n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol
deriimine etkileri ........................................................................................... 57

viii

ekil 4.8 Cabernet Sauvignon zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15

dakika UV n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol
deriimine etkileri .......................................................................................... 59
ekil 4.9 12 gn yal kalluslarda, uygulamalara gre zm eitlerinin resveratrol
birikimlerinin karlatrlmas ....................................................................... 61
ekil 4.10 15 gn yal kalluslarda, uygulamalara gre zm eitlerinin resveratrol
birikimlerinin karlatrlmas ..................................................................... 61
ekil 4.11 10 dakika sre ile UV n uygulamas yaplm 12 ve 15 gn yal
kallus kltrlerinde resveratrol birikimlerinin karlatrlmas ................... 63
ekil 4.12 15 dakika sre ile UV n uygulamas yaplm 12 ve 15 gn yal kallus
kltrlerinde resveratrol birikimlerinin karlatrlmas .............................. 63

ix

ZELGELER DZN

izelge 3.1 zm eitlerine ait baz zellikler.............................................................. 34

izelge 4.1 Kalecik karas zm eidinde, 12 gn yal kalluslarda, UV n
uygulama ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA)
etkileri ........................................................................................................... 46
izelge 4.2 Kalecik karas zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n
uygulama ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA)
etkileri ........................................................................................................... 48
izelge 4.3 kzgz zm eidinde, 12 gn yal kalluslarda, UV n uygulama
ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri .......... 50
izelge 4.4 kzgz zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n uygulama
ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri ......... 52
izelge 4.5 Erci zm eidinde 12 gn yal kalluslarda, UV n uygulama ve
inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri ............... 53
izelge 4.6 Erci zm eidinde 15 gn yal kalluslarda, UV n uygulama ve
inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA ) etkileri ............. 55
izelge 4.7 C. Sauvignon zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n
uygulama ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine
(g/g YA ) etkileri....................................................................................... 57
izelge 4.8 C. Sauvignon zm eidinde,15 gn yal kalluslarda, UV n
uygulama ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine
(g/g YA ) etkileri....................................................................................... 59

1. GR
Bitkilerin yaam dngleri boyunca byme ve gelime olaylarnn sonucu olarak
meydana getirdikleri birincil rnler, ekosistemin tm varlklarnn yaamnda nem
tad gibi insanlar iin de beslenmeden barnmaya kadar vazgeilmezdir. Dier
taraftan bitkiler, birincil rnlerden farkl olarak dorudan byme ve gelime ile ilikili
olmayan, trlere zg zel molekller sentezleyebilmektedir. Bu zel molekllere
ikincil rnler (sekonder metabolitler) ad verilmektedir.

Modern kimya ve zellikle bitki biyokimyasnn gelimesi ve 20. yzyln ortalarnda

analitik yntemlerin, zellikle kromatografik yntemlerin hzla ilerlemeye balamasyla
birlikte, ikincil rnlerin molekler yaplar tanmlanmaya balamtr. Bu gelimelere
molekler biyolojideki gelimelerin de katlmasyla birlikte, ikincil rnlerin, bitkilerin
bulunduklar evre koullarna adaptasyonunda, ekosistem ile bitki sal arasndaki
ilikilerin dzenlenmesinde rol oynadklar aa karlmtr. Bu maddeler, dk
molekl arlkl olmakla birlikte, bitkilerden retildikleri miktarlar da olduka dk
(kuru arln %1inden daha az) olup, bitkinin fizyolojik durumu ve gelime
aamasna bal olarak sentezlenmektedir. Karmak ve zel kimyasal yaplara sahip
olan bu maddelerin retilmeleri, biyotik ve abiyotik stres koullar tarafndan uyarlarak
artrlabilmektedir.

kincil rnlerin, dorudan bitki iin nemli olmalarnn yan sra, yzyllardr bitkileri
kullanan insanlar iin de nemli olduklar giderek daha iyi anlalmaktadr. Bitkilerden
elde edilen besin maddelerinin, zel tad ve aromalar bu maddelerden kaynaklanmakta
ve bylece bu maddeler insan yaamna tad ve renk katmaktadr. Bu konuda, kahvedeki
kafein ve ttndeki nikotin en yaygn bilinen rnekler olarak verilebilir. kincil
rnlerin bir dier ve ok nemli yararlanma alanlar bitkilerin tedavi amal
kullanmnn bu maddelere dayanmasdr. nsanolu, bitkileri ve dolaysyla ikincil
rnleri iyi veya kt amal olarak yzyllardr kullanmtr. Gnmzde de ikincil
rnler; ila, kozmetik, tarmsal kimyasallar, gda katk maddeleri gibi birok sektr
iin nemli olan deerli ham maddelerdir. Bitkiler leminde 100.000 kadar ikincil
rnden sz edilirken, bu saynn ancak yarsnn kimyasal yaplarnn tanmlanabildii
1

ve halen bilinmeyenlerle birlikte, bitkilerin esiz bir kimyasal eitlilik sunarak yukarda
belirtilen sektrler iin deerli ham madde kaynaklar olduu kabul edilmektedir.
Gnmzde ila sektrne konu olan kimyasallarn %25inin bitki kkenli ham
maddelere dayand dikkate alndnda, doal bitkisel kaynaklarn yksek getirili
ekonomik deerler olduu aka ortaya kmaktadr (Bourgaud et al. 2001, OksmanCaldentey and Inz 2004).

Doktora tez almasna konu olan resveratrol, tp ve eczaclk literatrnde son yllarda
giderek nem kazanm olan ikincil bir bitki rndr. Bir ok kaynak, (Frankel et al.
1993, Kopp 1998, Srdi et al. 2000, Falchetti et al. 2001, Moriarty et al. 2001, Cui et al.
2002) resveratroln koroner kalp hastalklar riskini azaltan ve kanser hcrelerinin
oluumunu engelleyen gl bir antioksidan olduunu bildirmektedir. Bu maddeye olan
ilgi, uzun yllar Japonya ve inde halk ilac olarak bilinen, Polygonum cuspidatum
bitkisinin kklerinden yaplan kojo-kon adl geleneksel ilatan kaynaklanmaktadr.
Bu ila; hipertansiyon, damar tkankl, cilt iltihab ve alerji gibi birok hastaln
tedavisinde kullanlmaktadr (Goldberg et al. 1996). Bugne kadar yaplan almalar
dikkate alndnda, 72 bitki trnde resveratroln retilebildii belirlenmitir (Dong
2003). Bu trlerin bir ou tarmsal ama dnda olup, dorudan insan beslenmesine
konu olan trlerin says olduka snrldr. Bu trlerden; asma, dut, yaban mersini,
yerfst

ve

Antepfst

en

bata

gelenlerdir.

Asma

ise

dier

trlerle

karlatrldnda, daha yksek resveratrol retebilme kapasitesi ve taze veya ilenmi

rnlerinin yaygn kullanm nedeniyle deer kazanmakta ve aratrmalarda ne
kmaktadr.

zm ve arabn tbbi deeri, eski Msr kaynaklarnda yer ald gibi Hippocrates
tarafndan da bildirilmitir. Hindistanda zm ayurvedik beslenmede kullanld gibi
Orta-dou, in ve Gney Afrikada tbbi anlamda kullanlmaktadr. Aralarnda
Amerikan ve ngiliz farmokopelerinin de bulunduu baz ila rehberlerinde zme yer
verilmitir (Bavaresco and Vezzulli 2006).

Stilben grubu bir fitoaleksin olan resveratrol; asmalarda ekirdek, tane kabuu,
yapraklar ve destek doku organlarnda biyotik ve abiyotik stres faktrlerine kar
sentezlenmektedir. Bu nedenle, taze zm veya ilenmi rnlerinin, besleyici
zelliklerinin artrlmasnn yan sra, resveratrol ierii bakmndan yksek olduu
dnemde

tketilmesiyle

hedeflenmektedir.

Ancak,

salk

ynnden

resveratroln

salayaca

sentezlenme

katknn

mekanizmasn

artrlmas
etkileyen

faktrlerin kontrol edilemeyii bu yndeki aratrmalarda en nemli sorunu

oluturmaktadr. Dier yandan, dorudan resveratrol ztnn tbbi destek olarak
kullanlabilmesine ynelik ham maddenin elde edilmesi ayr bir aratrma alann
oluturmaktadr. Bu almalar, merkezde kimya ve eczaclk bilimlerinden arlkl
olarak yararlanmakla birlikte, ham maddeyi oluturan bitkiyi tanyan, oaltan ve
yetitiren ziraat ve son rnn etkisini inceleyen tp bilimlerinden de destek alan,
disiplinleraras bilgi retme alanlardr. Bu anlay ile ziraat mhendislii, geleneksel ve
biyoteknolojik yntemlerin uygulanmas ile almalara katkda bulunmaktadr.

Genel olarak, ikincil rnlerin elde edilmesi iin gerekli olan materyal, daha ok doal
yetime alanlarndan toplanan bitkilerden elde edilmektedir. Baz trlerin ise bu amaca
ynelik kltrleri yaplmaktadr. Geleneksel yntemler olarak adlandrlan her iki
koulda da elde edilen saf madde miktar, bitkisel materyalin miktarna ve kalitesine
bal olarak deimektedir. Her iki durumda da bitkilerin iinde bulunduu ekolojik
koullarn olumlu veya olumsuz etkilerinden bamsz retim yapmak mmkn deildir.
Bu nedenle, ikincil rnlerin elde edilmesinde, kontroll koullardan ve birim alan en
iyi ekilde deerlendirecek sistemlerden yararlanlmas hedeflenmektedir. Genel olarak,
bitki doku kltrlerinin ikincil rn retimindeki avantajlarn aadaki balklar
altnda zetlemek mmkndr (Ramachandra and Ravishankar 2002, Lila 2005).

1. Doku veya hcreler zerinde ayn dzeyde etkiler meydana getirerek bir rnek rn
elde etmeyi mmkn klmaktadr.
2. Yln her dneminde retim imkn salamaktadr.
3. zel dokularda retilen molekller, yalnz bu doku veya hcrelerin kltre alnmas
ile retilebilir. Bylece tm bitki materyalinin kullanlmas yerine hedef organ veya
hcrelerden daha kolay madde ztlenmesi salanmaktadr.
3

4. Kltre alnmas zor trlerde ar hasat nedeniyle olas yok edilme tehlikesinin
nne geilmesine imkn salamaktadr.
5. Bir ok ikincil rn, son derece karmak molekl yaplar nedeniyle sentetik veya
yar sentetik olarak elde edilemediinden veya sentetik trevlerinin maliyeti ok
yksek olduundan bu yntemler ile bunlarn daha ekonomik retimleri
salanmaktadr.
6. Madde retim amac dnda, molekllerin biyosentez mekanizmalarnn aa
karlmasnda da yararlanlan sistemler olma zellii tamaktadr.

Belirtilen bir ok yararlarna karn, bitki doku kltrleri aracl ile ticari anlamda
ikincil rn retiminde ulalan baarlarn ok snrl olduu da dnlmektedir. Bu
konu zerine, ikincil rnlerin biyosentezi konusundaki bilgi eksikliklerinin yan sra,
kltre alnacak bitki tr ve dokular ile kltr koullarna ilikin bilgilerin bir araya
getirilemeyii, ksacas yukarda da deinilen disiplinleraras alma sisteminin
uygulanamay da etkili olmaktadr. Doktora tez almasnda, tarmsal neminin yan
sra, salk ve ila sektr iin deerli bir ikincil rn olan resveratrol retebilmesi ile
de deer kazanan asmalarda, kallus kltr yntemi ile asma dokularnda ultraviyole
(UV) nn aa karc etkisinden yararlanarak resveratrol retilmesi ve baz
genotiplerin resveratrol retme kapasitelerinin belirlenmesi amalanmtr. Bu amala,
lkemizin nde gelen krmz araplk zm eitleri olan Kalecik karas (Klon 12) ve
kzgz ile Van ili evresine zg Erci ve uluslararas nemde yabanc bir krmz
araplk eit olan Cabernet Sauvignon eitlerinin kallus kltrlerinde, UV nna kar
resveratrol retim kapasiteleri belirlenmitir. Bylece kallus dokularnda resveratrol
retimi zerinde, UV n uygulama sresi, inkbasyon sresi ve kallus yann etkisi
genotipler dzeyinde incelenmitir.

2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ZETLER

2.1 Fitoaleksinler
Bitkiler bulunduklar veya yetitirildikleri ortamlarda biyotik veya abiyotik kkenli stres
faktrleri ile kar karya kalmaktadr. Bu faktrler tarafndan meydana gelen uyarlar,
hcre zarnda bulunan alclar tarafndan alglanmakta, sinyal olarak hcre ierisinde
gerekli yerlere iletilmekte ve sonrasnda bitkide bu faktrlere kar bir tepki meydana
gelmektedir. Bu kar tepkinin rn olan ikincil rnlerin, bitkilerin bulunduklar
ekosistem ile uyumlu ve salkl bir yaam srmelerinde rol oynadklar bilinmektedir.
kincil rnlerin bitki metabolizmasndaki son derece karmak ve eitli olan bu rolleri
hakknda ulalan bilgiler ok snrl olmakla birlikte bunlarn; antimikrobiyal,
antifungal ve antiviral etki ile patojenlere kar savunma mekanizmalarnn harekete
geirilmesi (fitoaleksin etkisi) ve tohum imlenmesini engelleyici veya toksik etkiler
meydana getirerek dier baz bitkiler ile oluabilecek rekabetin engellenmesi (Verpoorte
et al. 1999), tozlanma ajanlar ve simbiyotikler iin de ekim mekanizmalarnn
oluturulmasnda rol oynadklar bilinmektedir.

eitli snflandrma biimleri bulunmakla birlikte, ikincil rnler biyosentez yollarna

gre genel olarak byk molekl ailesine ayrlarak incelenmektedir. Bunlar: (1)
fenolikler, (2) terpenler ve steroidler ile (3) alkaloidlerdir (Bourgaud et al. 2001).
Fenolik maddeler ailesi iinde yer alan gruplardan birisi olan stilbenler, antioksidan
aktivitelerinin yan sra fitoaleksin olarak da grev yapan molekllerdir. Phytoalexin,
Yunanca bir terim olup; phyton: bitki, alexein: koruyucu anlamndadr (rsek and
Kirly 1986, Bavaresco and Vezzulli 2006).

Fitoaleksinleri biriktirme yetenei ok sayda bitki trnde incelenmi ve kk

farkllklar dnda sentezin yapsal olarak benzerlik gsterdii belirtilmitir (Bavaresco
and Fregoni 2001). Fitoaleksinlerin biyosentezi temel metabolizma yolunu
iermektedir (rsek and Kirly 1986). Bunlar,

a) Asetat-mevalonat yolu
b) Asetat-melonat yolu
c) ikimik asit yolu

Bitkide fitoaleksin sentezi bir etki-tepki mekanizmas sonucu olduundan, bu

maddelerin sentezini uyaran farkl etkilerin olabilecei dnlmtr. Bitkilerde
fitoaleksin sentezini tevik edici maddelere ilk olarak uyarc (inducer) ismi
verilmitir. Daha sonra, bu maddeler aa karc (elisitor) maddeler olarak
tanmlanmtr (Keen 1975). Elisitrler, biyotik (bakteri, mantar vb. hastalk yapc
mikroorganizmalar) ya da abiyotik (yaralama, ultraviyole (UV) nlar, alminyum,
bakr, gm gibi metal iyonlar) kaynakl olabilmektedirler. Smith (1996), biyotik ya
da abiyotik elisitrlerin, bitkide savunma sistemini uyardn ve bitkilerin elisitr
uyarmn takiben fitoaleksinleri sentezlediini bildirmitir. Ayn zamanda elisitrler,
fitoaleksinlerin biyosentezinde rol olan enzimleri harekete geiren bileiklerdir.

2.2 Asmalarda Stilben Fitoaleksinleri

Asmalarda stilbenlerin varl ilk olarak Langcake and Pryce (1976) tarafndan baz V.
vinifera L. genotiplerinde belirlenmitir. Botrytis cinerea ile bulatrlm baz zm
eitlerine ait yapraklarda, bulama blgesinin hemen snrnda yer alan salkl
hcreler, 366 nanometre (nm) dalga boyunda UV n altnda incelendiinde, bunlarn
parlak mavi floresans renk oluturduklar grlm ve rengi veren bileiin transresveratrol olduu bildirilmitir.

Asmalarda en yksek miktarda sentezlenen temel ikincil rn bileii trans-resveratrol

(3,4',5-trihidroksi-stilben) olmakla birlikte, bir ou resveratroln dimer, trimer veya
tetramer yapsnda olan baka stilben bileikleri de belirlenmitir. Bu bileiklerin en
nemlileri olarak; trans- ve cis-piceid (resveratrol glikoziti), -viniferin (transresveratrol

dimeri),

pterostilben

(trans-3,5-dimetoksi-4'-tetrahidroksistilben),

piceatannol (trans-3,3',4,5'-tetrahidroksi-stilben) ve pallidol (trans-resveratrol dimeri)

molekllerinden sz edilmektedir (Bavaresco et al. 2002).

Stilbenlerin ana iskelet yapsn bir metilen kprs ile birlemi olan iki aromatik halka
oluturmaktadr (Soleas et al. 1997). ekil 2.1 de baz asma stilbenlerinin molekl
yaplar verilmitir.

trans- resveratrol
trans--viniferin

piceid (polydatin)

trans-pterostilben

ekil 2.1 Asmada bulunan baz stilben grubu fitoaleksinlerin kimyasal yaplar

Stilbenlerin biyosentezi; ekil 2.2de de grld zere, genel fenilpraponoid

metabolizmasnda yer alr ve fenilaleninden, sinamik asit ve koenzim A (CoA)
esterlerine dnm sz konusudur. Biyosentezde, Stilben sentaz (STS) ve Kalkon
sentaz (CHS) anahtar grevi gren iki nemli enzimdir (Bavaresco and Vezzulli 2006).

Fenilalenin
Fenil alenin amonya-liyaz
Sinamik asit

Ligninler

4-kumarat:CoA-ligaz
Sinamat 4-hidroksilaz
Asetat melonat

3 x Malonil-CoA + 4-Cumaril-CoA

Stilben Sentaz

Kalkon Sentaz

Resveratrol

Kalkonlar

Resveratol trevleri

Flavonoller

Tanenler Antosiyaninler

ekil 2.2 Stilben fitoaleksinlerinin biyosentez yolu, (Bais et al. 2000).

2.3 Resveratrol Moleklnn zellikleri ve Asmalardaki Fizyolojik Rol

Asmalarda ilk tanmlanan stilben olan resveratrol, Vitaceae familyas bitkilerinde

zellikle fungitoksik zellii ile savunma mekanizmasnn bata gelen fitoaleksin
molekl olmasnn yan sra, insan sal zerindeki olumlu etkilerinin anlalmasnn
ardndan zerinde en fazla allan ikincil rnlerden biri haline gelmitir.

ekil 2.1de molekl yaps aklanm olan resveratroln, baz kimyasal zellikleri
aada verilmitir (Haneke 2002).

Ak kimyasal ad

3,4',5-trihydroxy-trans-stilbene

Kapal forml

C14H12O3

Molekl arl

228.25 g/mol

znrlk

Su, metanol ve asetonda kolayca zlr

Kaynama noktas

253-255C

Fiziksel yaps

Kat-toz

Renk

Hafif grimsi beyaz

UV absorbans deeri

trans- iin[UVmax (EtOH) nm () 308 (30000)]

cis- iin [UVmax (EtOH) nm () 288 (12600)]

Resveratroln, trans- ve cis- olmak zere iki izomeri bulunmaktadr. Doal olarak
asmalarda bulunan formu trans- izomerdir. Cis- izomer, zm tanelerinde nadiren
grlr. Bu durumu aklayan iki hipotez sz konusudur. Bunlardan ilki; cis-resveratrol
glikozitinin hidrolize olmas (Vrhovsek et al. 1997), ikincisi ise n izomerizasyonu
uyarmas ve trans-resveratroln cis- forma dnmesidir (Versari et al. 2001). Dier
yandan cis- izomerin araplarda nemli miktarlarda bulunduu dikkat ekmektedir.
(Mattivi et al. 1995, Lamuela-Ravents et al. 1995). Bu durumun arap yapm srasnda
trans-resveratroln izomerizasyonundan kaynakland ileri srlmektedir (Jeandet et
al. 1993).

Resveratrol, asmann yaprak, iek dokular ve tanelerinde fitoaleksin olarak

sentezlenmektedir. Buna gre sz konusu dokularda resveratroln sentezlenebilmesi
iin bitkinin bir stres faktr ile karlamasnn gerekli olduu, uyarc etkisinin
bulunmad durumlarda bu dokularda resveratrol retiminin gereklemedii veya eser
miktarda gerekletii belirtilmitir (Hoos and Blaich 1988, Fregoni et al. 2000).
Yapraklarda alt / st yaprak dokusundaki hcreler, tanelerde ise tane kabuk hcreleri,
resveratroln sentezlendii yerlerdir. Dier taraftan, asmalarn odunsu ksmlarnda;
gvde, bir yal dallar, kk, ekirdek ve yar odunsu salkm saplarnda resveratroln
yap maddesi olarak bulunduu ve bu organlar rmelere kar koruduu, uyarc bir
faktr etkisi altnda da sentezlenmenin olduu belirtilmitir (Ector et al. 1996,
Bavaresco et al. 1997a, Bavaresco et al. 2000, Bavaresco et al. 2003).

Yaplan aratrmalarda, Vitaceae familyasna ait btn trlerde resveratroln

sentezlenebildii belirlenmitir. Tr ve eitlerin sentez yeteneklerinin ve retim
miktarlarnn farkl olduu nemle vurgulanmaktadr. Ancak, ba koullarnda
resveratrol ve dier stilben fitoaleksinlerinin retiminde, genotipin etkisi bir ok faktr
tarafndan etkilenmekte ve bamsz bir deerlendirme yaplamamaktadr.

Resveratroln fungal hastalklara zellikle Botrytise dayanm ile ilikilendirildii ilk

aratrmalarda; hastalklara dayankl tr ve eitlerin stilben fitoaleksin ieriinin,
dolaysyla resveratrol ieriinin hassas tr ve eitlere gre daha yksek olmas
beklenmitir. Bu beklentinin karland aratrma sonular bulunmaktadr. Bu
sonulara gre Vitis cinsinin dier trlerinin veya trler aras melezlerinin, V. vinifera L.
trnden daima daha yksek resveratrol sentezleyebildii bildirilmitir. (Creasy and
Coffee 1988, Jeandet et al.1991, Bavaresco et al. 1997b). Bu bulgulara karlk, tr ve
eitlerde hastalklara kar dayankllk ile resveratrol ierii arasnda ters ilikinin
olduu belirtilen aratrma sonular da bulunmaktadr. (Soleas et al. 1995a ve b).

Tane kabuunda veya yapraklarda sentezlenen resveratrol deriimine bal olarak ortaya
konulan bu sonularn yan sra; tr veya eitlerden elde edilen araplardaki resveratrol
dzeyi de hastalklara dayanm ile ilikilendirilmitir. Lamikanra et al. (1996), 5 adet V.
rotundifolia (Muskadin), 8 adet V. vinifera ve 2 adet V. labrusca zmne ait 18 farkl
Amerikan arabnda trans- ve cis- resveratrol deriimini incelemilerdir. Aratrclar,
hastalk etmenlerine kar en dayankl tr olan V. rotundifoliadan retilen araplarn
resveratrol ieriinin (4.9 and 13.4 mg/l), genel olarak hastalk etmenlerine kar hassas
tr olan V. viniferadan retilen araplarn resveratrol ieriinden (1.1 and 4.5 mg/l)
daha yksek olduunu belirtmilerdir.

spanyada yetitirilen 7 beyaz araplk zm eidine ait 13 arapta (V. vinifera)

resveratrol ve piceid deriimini aratran Romero-Prez et al. (1996), eitlerin bilinen
hastalklara dayankllk dzeyleri ile stilben fitoaleksin ieriklerinin uyumlu olduunu
belirlemilerdir. Elde edilen sonulara gre Chardonnay (0-0.225 mg/l) en hassas eit

10

olarak belirlenirken, en dayankl eit Xarello (0.802-1.089 mg/l) olmu ve bunu

Parellada (0.235-0.523 mg/l) eidi izlemitir.

Kopp (1998), beyaz araplarda ve fermente olmam zm sularnda, resveratrol

deriiminin ok az olduuna dikkat ekmekle birlikte, maserasyonun hi uygulanmad
ya da snrl uyguland bu rnlerde krmz araba gre ok daha dk dzeyde
resveratrol bulunduunu belirtmektedir. Bu konuda kapsaml bir alma, Okuda and
Yokotsuka (1996) tarafndan yaplmtr. Aratrclar, Botrytis bulamam ve ayn
koullardan hasat edilen, 16 beyaz, 17 pembe veya krmz zm eidinde, tane
kabuunda resveratrol miktarndaki deiimi incelemilerdir. Beyaz ve krmz
eitlerin tane kabuklarnda saptanan resveratrol miktarlar arasndaki farkn nemli
olmadn belirlemilerdir. ncelenen eitler toplu olarak deerlendirildiinde,
resveratrol miktarnn tanede 0.5 g/g (Pizzutello bianco)-14.1 g/g (Mller-Thurgau)
arasnda deitiini ifade etmileridir. Bu sonuca gre en yksek ve en dk deerler
iki beyaz eitten elde edilmitir. Ayn aratrmada baz eitlerin ra ve sonrasndaki
araplar resveratrol ierii bakmndan incelendiinde, genel olarak araplardaki
resveratrol miktarnn radakinden daha yksek olduu ve krmz araplarn, beyaz
araplardan ortalama alt kat daha yksek resveratrol ierdii belirlenmitir. Bu
durumun maserasyon srasnda kabuun kalma sresi ile ilikili olduu da aklanmtr.

2.4 Asmalarda Resveratrol ve Dier Stilben Fitoaleksinlerinin Uyarlmasna Neden

Olan Etmenler

2.4.1 Biyotik elisitrler

Fitoaleksinler, bitkilerin hastalk etmenlerine kar savunma mekanizmalarnn doal

antimikrobiyal rnleridir. Bu rnlerin aa kmasnda, bulamay meydana getiren
patojenin alglanmasnn yan sra, bu algya kar aa kan ve fitoaleksin birikimini
uyaran baz sinyal molekller de etkili olmaktadr. Buna gre genel bir kural olarak,
bitkilerde fitoaleksin bileiklerinin sentezlenmesi, uyarc (elisitr) etkisi ile gerekleen
metabolik olaylarn sonucudur.

11

Fitoaleksin sentezi ve birikimini balatan faktr, bir patojen etkisine bal olarak
meydan geliyorsa biyotik elisitr (uyarc) kavram ile tanmlanrken; bitki patojen ile
bulak olsun veya olmasn sinyal molekl etkisi abiyotik elisitr (uyarc) olarak
adlandrlmaktadr.

Asmalar, yalnz stilben fitoaleksinleri sentezlemeleri ve biriktirmeleri ile tanmlanan

trlerdir. Bu byk aileye ait bitkilerin, salkl ve zarar grmemi dokularnda,
zellikle yapsal organlarnda stilben bileiklerinin tespit edildiini gsteren aratrma
sonular bulunmakla beraber (Bavaresco and Fregoni 2001), fizyolojik olarak etkili
miktarlar, uyarc (elisitr) etkisine bal stres mekanizmalar sonucunda retilmektedir.
Asmalarda, resveratrol ve dier stilben bileiklerinin sentezini balatan ve artran
biyotik

ve

abiyotik

uyarclara

ilikin

aratrmalar,

aada

gruplandrlarak

incelenmitir

Stilben

fitoaleksinlerinin

gerekletiinde,

sz

sentezlenmesi

konusu

etmenler

biyolojik
biyotik

bir

etmene

uyarclar

bal

olarak

(elisitr)

olarak

tanmlanmaktadr. Bu grupta fungal ve bakteriyel hastalk etmenleri yer almaktadr.

Asmalarda biyotik uyarclar olarak bata Gri kf (Botrytis cinerea) olmak zere;
Mildiy (Plasmopara viticola), Klleme (Uncinula necator), Tane rkl (Rhizopus
stolonifer), Kk rkl bakterileri (Bacillus ssp.) ve Aspergillus ssp. incelenmitir.
Biyotik elisitrler genel olarak genotiplerin hastalklara kar dayanm zelliinin
belirlenmesi amacyla incelenmitir. Bulamadan sonra fitoaleksinlerin retim hz ve
miktar ile hastala tolerans arasnda iliki kurulmaya allmtr. Temel yaklam,
fitoaleksin birikiminin dayankl genotiplerde hzl ve yksek miktarda, hassas
genotiplerde ise daha yava ve dk miktarlarda gerekletii eklindedir (Bavaresco
and Fregoni 2001).

12

Gri kf (Botrytis cinerea Pers.)

Asmalarda fitoaleksin sentezinin gereklemesine ilikin ilk bulgular, Botrytis

bulamas sonucundadr. Langcake and Pryce (1976), Botrytis cineraea ile bulam
yapraklarn (V. vinifera L. eitlerinden Cabernet Sauvignon, Gordo, Sultana, Clare,
Mller-Thurgau, Riesling x Sylvaner) stilben deriimlerini nce Tabaka Kromatografisi
(TLC) ile belirlemilerdir. Aratrclar, Bortytis bulamam salkl yapraklarda stilben
bileiklerinin sentezlenmediini, bulak yapraklarda ise deriimin 50-396 g/g YA
arasnda deitiini belirtmilerdir.

Botrytisin zarar verdii (Vitis vinifera eitlerinden Clare, Gordo, Mller-Thurgau,

Cabernet Sauvignon, Sultana ve Riesling x Sylvaner) yapraklardaki stilbenik bileikleri
inceleyen Langcake and McCarthy (1979), bulamann meydana geldii alann hemen
dn evreleyen salkl dokularda resveratrol deriimini daha yksek bulmulardr
(34.5 g/g YA). Bu bulgu, resveratroln bulamaya kar oluturulan savunma
mekanizmasnn bir rn olduunu gstermitir. Botrytise dayanm konusunda
bilgilere ulamak amacyla aratrclar, hastalk etmeni ile yaprak dayanklln
ilikilendirmeye almlardr. Serada yetitirilen V. vinifera L. eitlerinin farkl
pozisyonlardaki srgnlerinden alnan farkl yalardaki yapraklar, hastalk etmeni ile
bulatrlp, hastaln yaylmas iin bir sre bekletildikten sonra, bu yapraklardaki
resveratol retim dzeyi Gaz Kromatorafisi (GC) ve spektrofotometre ile belirlenmitir.
Elde edilen bulgulara gre yaprak yann artmas ile birlikte, resveratrol retim miktar
da art gstermi ve B. cinereaya kar dayanm artmtr.

Langcake (1981), V. vinifera L.ya ait Botrytis bulam ve bulamann 10 mm kadar

yaylm olduu gen ve yal asma yapraklarnda srasyla, resveratrol deriimini 4.799.40 g/g YA, -viniferin deriimini 9.59-15.83 g/g YA, -viniferin deriimini ise
26.7-72.4 g/g YA olarak bulmutur. Buna gre olgunlama ile birlikte yapraklarda
resveratrol deriiminin artt ve bylece Botrytise kar dayanklln olutuu bir kez
daha aklk kazanmtr.

13

Botrytis hastal karsnda trlerin ve eitlerin resveratrol retim kapasitelerinin farkl

olduu bulunmutur. Amerikan asmalar ve trler aras melezlerin, V. vinifera trnden
daha fazla resveratrol retebildikleri belirlenmitir (Blaich et al. 1982, Creasy and
Coffee 1988, Jeandet et al.1991, Bavaresco et al. 1997b).

Dier taraftan, Botrytis hastalna bal resveratrol retim kapasitesinin vinifera

eitleri arasnda da farkl olduu izlenmitir. Pinot noir, Chardonnay ve Cabernet
Sauvignon eitlerinin in vitro bitkilerinin yapraklarnda resveratrol retim kapasitesini
inceleyen Jeandet and Sbaghi (1992), Pinot noir, Chardonnay ve Cabernet Sauvignonda
srasyla; 67 mu g/g , 82 mu g/g ve 151 mu g/g resveratrol belirlemilerdir. Bu verilere
gre Pinot noir, Chardonnay eitlerini Botrytis hastalna kar hassas, bu eitlere
kyasla iki kat daha fazla resveratrol retebilen Cabernet Sauvignon eidini orta
dzeyde dayankl olarak tanmlamlardr.

Ancak bu genel ilikinin kurulamad aratrmalar da bulunmaktadr. Sbaghi et al.

(1995), 13 Vitis tr ve eidinde, in vitro koullarda elisitr aracl ile uyarlan
resveratrol retimi ile Botrytis cinerea etmenine dayanm arasndaki ilikileri
incelemilerdir. Aratrmada, resveratrol retim kapasitesi ile Botrytise dayanm
arasnda 11 tr ve eitte dorusal bir iliki bulunmutur. Genotipler ierisinde yalnz V.
labrusca tr ile Carignan (V. vinifera L.) eidi bu dorusal ilikiyle uyumlu
bulunmamtr. Dayanakl bir tr olan V. labruscann yapraklarnda, beklenenden daha
dk dzeyde resveratrol deriimi (246 g/g) belirlenmitir. Dier taraftan hassas
olarak bilinen Carignan eidinde ise beklenenden daha yksek dzeyde resveratrol
deriimi (382 g/g) gzlenmitir. Aratrclar bu sonucun artc olmadn, gri kf
etmenine dayanmn birok gen tarafndan kontrol edildiini ve salkm yaps gibi eit
zelliklerinin de gri kfe dayanmda nemli rol oynadn bildirmilerdir. Bununla
birlikte aratrclar, bu iki genotip gz ard edildiinde resveratrol deriiminin gri kfe
dayankl ve hassas genotiplerin seilmesinde iyi bir markr olarak kullanlabileceine
de dikkat ekmilerdir.

14

Botrytis hastal karsnda resveratroln tane kabuu, meyve eti ve ekirdekte

retilebilme dzeylerini inceleyen almalarda btn koullarda en yksek resveratrol
seviyesi, hastalkl alana en yakn salkl kabuk dokularnda belirlenmitir. Bunu
ekirdekler izlerken, resveratroln meyve etinde iz miktarda sentezlenebildii tespit
edilmitir. Pinot noir, Gamay ve Chardonnay zm eitlerine ait grnte salkl
zm taneleri B. cinerea ile bulatrldnda, resveratrol miktarlar tane kabuunda 4-7
g/g YA, ekirdekte 1 g/g YA, meyve etinde ise 0.1 g/g YA olarak belirlenmitir
(Jeandet et al. 1995a).

Bavaresco et al. (1997b), B. cinereaya dayankl Castor (V. rupestris B-38) ve hassas
Huxelrebe (V. vinifera L.) eitlerinin tanelerinde bulama sonras, stilben
fitoaleksinlerinin genel olarak tane geliimi boyunca azaldn, olgunluk aamasnda
ise miktarlarn en dk dzeye indiini belirlemilerdir. Ancak, dayankl trdeki
trans-resveratrol ve -viniferin dzeyinin hassas trlerden daha fazla olduu sonucuna
ulamlardr. Castor eidinde olgun tanede trans-resveratrol 5 g/g YA, -viniferin 6.6
g/g YA olarak belirlenirken, Huxelrebe eidine ait olgun tanelerde ulalan deerler
srasyla; 2.1 ve 3.3 g/g YA olmutur.

Mildiy ( Plasmopara viticola (Berk. & Curt.) Berl.& de Toni)

Bacln nemli hastalklarndan biri olan Mildiynn (Plasmopara viticola)

fitoaleksin retiminde uyarc bir faktr olduu Langcake and Pryce (1976) tarafndan
belirlenmitir. Yapraklarda, fitoaleksin retimi ile hastalk etmenine dayanm arasndaki
ilikiyi inceleyen Langcake (1981), P. viticola ile bulatktan sonra V. vinifera
yapraklarnda resveratrol birikiminin en fazla 10 g/g YA dzeyine ulaabildiini, buna
karlk, V. riparia yapraklarnda stres rnlerinin daha hzl ve daha yksek miktarda
biriktirilebildiini belirlemitir. Bu trde baskn stilben bileiinin -viniferin (100 g/g
YA ) olduu izlenmitir. Bylece, V. ripariann mildiyye dayankl bir tr olmas,
hzl ve yksek stilben birikimi ile ilikilendirilmitir.

15

Pezet et al. (2003), mildiy bulam Chasselas (V. vinifera) yapraklarnda ilk kez
resveratroln dehidromeri ve -viniferinin izomeri olan -viniferini tanmlamlardr.
Aratrclar -viniferinin (156 g/g YA), resveratrol (50 g/g YA) ve -viniferine (87
g/g YA) gre daha fungitoksik bir stilben bileii olduunu ileri srmlerdir.

Tane rkl (Rhizopus stolonifer Ehrenb.)

zm tanelerinde hasattan sonra rmelere neden olan etmenlerden olan Rhizopus

stolonifer fungusunun stilben fitoaleksinlerini uyarmadaki etkisini, resveratrol ve
pterostilben deriimleri dzeyinde inceleyen Sarig et al. (1997), zm tanelerinde ar
olgunluk ve rme ile birlikte fitoaleksin bileiklerinin azalmaya baladn tespit
ederek, rklk etmenlerinin tek bana hasattan sonra elisitr etkisi gsteremeyeceini
belirtmilerdir. almada, hasat sonrasnda UV-C uygulamas ile birlikte rme
etmenlerine kar koyabilecek stilben bileiklerinin retiminin uyarlabilecei
belirlenmitir. Aratrclar, hasat sonrasnda Rhizopus stolonifer bulatrlan tanelere
UV-C uygulamas yaplmasnn da ardndan, 18 saat sonra resveratrol, 40 saat sonra
pterostilben bileiklerinin yksek deriim deerlerinde sentezlendiini belirlemiler;
hasattan sonraki rmelere kar, stilben sentezini uyarc UV-C veya ozon
uygulamalarnn etkili koruyucu nlemler olabileceini vurgulamlardr.

Klleme (Uncinula necator (Schw.) Burr. - Oidium tuckeri Berk.)

Klleme hastalnn elisitr olma etkisini yaprak (Langcake and Pryce 1976) ve
tanelerde (Romero-Prez et al. 2001) inceleyen aratrmalarda, resveratrol ve piceid
bileiklerinde artlar meydana geldii izlenmi olmakla birlikte, stilben bileikleri ile
kllemeye dayanm arasndaki ilikinin kurulmas ynndeki bulgulara henz
ulalamamtr.

16

Bacillus ssp.

Asmalarda bakterilerin biyotik elisitr etkileri de aratrlmtr. Ancak bu grup

etmenlerde ulalan sonular toprak bakterilerine aittir. In vitro koullarda Bacillus ssp.
(B-781) ile bulatrlan V. vinifera ve V. rupestrise ait bitkiciklerde stilben retiminin
artt gzlenmitir (Paul et al. 1998). In vitro bitkiciklerin yapraklarnda resveratrol
birikimi artm, bitkiler bakterilere ramen yaama gcn devam ettirmitir. In vitro
bitkilerin yapraklarnda llen resveratrol miktar V. viniferada 78.3 g/g YA, V.
rupestris de 31.0 g/g YA olmutur.

Aspergillus spp.

Tanelerde stilben elisitr olarak Aspergillus funguslarnn roln aratran Bavaresco

et al. (2003), A. carbonarius, A. ochraeus ve A. japonicusun trans-resveratrol sentezini
uyarabildiini, ayn zamanda A. ochraeusun, stilben bileikleri ierisinde gl bir
fungitoksik bileik olan piceattanol sentezini de aa kardn belirlemilerdir.

2.3.2 Abiyotik elisitrler

Stilben fitoaleksinlerinin, hastalk etmenleri dnda, abiyotik stres faktrleri tarafndan

da uyarlmas, bitkilerde metabolizma sonucu doal olarak var olan molekller etkisi ile
sentezlenebilecei gibi dardan yapay uygulamalarla da ayn uyarc etkilerin elde
edilmesi mmkn olmaktadr. Larronde et al. (2003), abiyotik elisitrleri, bitkilerde
kaltsal olan hastalklara dayanm mekanizmalarn altran, klasik pestisit
uygulamalarna alternatif veya tamamlayc etkenler olarak yorumlamlardr.
Asmalarda stilben fitoaleksinlerinin sentezi ve birikimine neden olduu belirlenen
abiyotik elisitrler zerindeki almalar aada verilmitir.

17

2.3.2.1 Ultraviyole (UV) n

Bitkilerde DNA protein ve ATPase hasarlar ve henz tam aklanamam bir ok

sistemde hasar meydana getiren UV (B,C) nlarnn, patojen ataklarna benzer biimde
enzim, flavanoid ve fitoaleksin biyosentezlerini harekete geirdii, savunma
mekanizmas ile ilgili gen ekspresyonlarn balatt ve PR (pathogenesisrelated)
proteinlerin sentezini uyard bilinmektedir (Chappel and Hahlbrok 1984, Green and
Fluhr 1995, Nawrath et al. 2002, Cantos et al. 2000, Melzoch et al. 2001, Bonomelli et
al. 2004).

UV nnn asmalarda stilben fitoaleksinlerinin retimine olan etkileri konusunda ok

sayda aratrma bulunmaktadr. UV nnn baarl bir elisitr olarak asma
yapraklarnda (Langcake and Pryce 1977, Pryce and Langcake 1977, Pool et al. 1981,
Barlass et al. 1987, Sbaghi et al. 1995, Douillet-Breuil et al. 1999, Pezet et al. 2003) ve
tanelerinde (Creasy and Coffee 1988, Jeandet et al. 1991, Threlfall et al. 1999, Adrian
et al. 2000, Moriartry et al. 2001, Versari et al. 2001., Cantos et al. 2000, 2003,
Takayanagi et al. 2004) fitoaleksin birikimini balatt ve artrd belirlenmitir.

254 nmlik UV-C n, asmalarda resveratrol uyarm iin uygulanabilir en etkili doz
olarak ifade edilmitir (Barlass et al. 1987). Yapraklara yaplan uygulamalarda, alt
(abaksial) ve st (adaksiyal) yzey uygulamalarnn etkisinin farkl olduu, ancak alt
yzeylerin nlanmasnn stilben fitoaleksinlerinin retimini uyard gr,
(Langcake and Pryce 1976, 1977, Pool et al. 1981), Adrian et al. (1996) ve Srdi et al.
(2000)un asma yapraklarnn her iki yzeyinde de resveratrol sentezlendiini
belirlemeleri ile geerliini yitirmitir.

Douillet-Breuil et al. (1999), V. rupestris, V. cinerea, V. labrusca ve V. vinifera

yapraklarnn alt yzeylerine 15 dakika 254 nm UV n uygulamasndan sonra
fitoaleksin sentezini incelemilerdir. Uygulamay takiben zellikle resveratrol ve viniferin sentezinin uyarld ve Amerikan trlerindeki birikimin daha yksek dzeyde
gerekletii bulunmutur. rnein, nlamadan sonra, 48 saat ierisinde resveratrol

18

seviyesi V. rupestris de 750 g/g YAa ularken, V. viniferada en yksek deer 200
g/g YA olarak tespit edilmitir.

zm eitlerinin tanenin olgunlama dneminde gri kfe dayanm bakmndan farkl

zellikler gstermesi, UV n etkisinden yararlanma olaslnn aratrlmasna neden
olmutur. Creasy and Coffee (1988), ba ve sera koullarnda yetitirilen zmlere UV
n uygulam ve sonu olarak tane etinde fitoaleksin retimi belirlenemezken, tane
kabuklarnda az miktarda ve dzensiz stilben retimi izlenmitir.

UV nnn hasat sonrasnda zm tanelerine uygulanmas sonucunda da stilben

sentezinin artt belirlenmitir (Threlfall et al. 1999, Cantos et al. 2000, 2003,
Moriartry et al. 2001). Bu bulgu, sofralk zmlerde hasat sonras uygulamalarda yeni
yaklamlar ve teknikler asndan deerlendirilebilir.
Srdi et al. (2000), trler aras melezler ile V. vinifera eitlerinde resveratrol birikimini
en yksek dzeyde arttran abiyotik elisitrn UV n olduunu vurgulamlardr.

2.3.2.2 Kimyasal maddeler

Asmalarda stilben fitoaleksinlerinin sentezinde etkili olduu belirlenen kimyasal

maddelerin, yaprak veya tane kabuu hcrelerinde patojenler ile ilikili savunma
genlerinin uyarlmasnda sinyal molekl olarak grev yapmalar beklenmektedir. Bu
amala, fungal hastalk etmenlerine kar sistemik ilalarn gelitirilmesinde veya
zmlerin depolanmas srasnda kullanlan kimyasallar ile fizyolojik almalarda PR
genlerle ilikili olduu belirlenen isel organik maddelerin, dsal uygulamalardaki
elisitr etkileri aratrlmtr.

Fungal hastalk etmenlerine kar gelitirilen sistemik ilalarn ieriinde metal tuzlar,
zellikle civa, bakr ve alminyum etken madde olarak yer almaktadr. Asmalarda
alminyum klorrn (AlCl3) doal savunma mekanizmasn harekete geirme zelliini
aratran Adrian et al. (1996), Rupestris du Lot Klon T110 ve V. vinifera eitlerinden
19

Pinot noir eliklerinin AlCl3 ile muamele edilmesinden sonra, elde edilen srgnde
resveratrol birikim dzeyini incelemilerdir. Trler arasnda mildiyye dayanm
bakmndan bilinen farklla paralel sonular elde edilmitir. Rupestris du Lot
eidinde, incelenen tm AlCl3 deriimlerinde (7-90 mM arasnda), resveratrol
retiminin meydana geldii belirlenirken, Pinot noir eidinin daha yksek deriimlerde
(22-70 mM) resveratrol retimine balad saptanmtr. Elde edilen bu sonuca gre
aratrclar alminyumun, fitoaleksin birikimi yoluyla balarda mildiy mcadelesinde
kullanlabilecek ilalarda yer almasnn nemini vurgulamlardr.

Alminyumun bir dier kimyasal bileii olan, organik fosetil-Al (alminyum etil
fosfit), zellikle Oomycetes funguslarna kar sistemik fungusitlerin etkili maddesidir.
Fungusun metabolizmasna dahil olarak konuku-patojen etkileiminin fizyolojisini
deitirdii bilinen bu madde, Vitis trlerinde de Plasmopara viticolaya kar
kullanlabilecek bir bileik olarak tanmlanmtr (Baveresco and Fregoni 2001).

Balarda en yaygn olarak kullanlan tarmsal sava ilalar bakr ierikli olanlardr.
Ar metallerden olan bakrn elisitr etkisinin incelendii aratrma sonularndan ilki
Coulomb et al. (1999) tarafndan elde edilmitir. Mildiy ve gri kf hastalklarna kar
bordo bulamac ve bakr hidroksit uygulamas yaplan zm eitlerinde hasattan 21
gn sonra yaplan incelemelerde uygulama yaplmam olanlara gre daha yksek
stilben sentezi belirlenmitir .

Tinttunen and Lehtonen (2001), Fransada mildiyye kar yalnz bakr uygulamasna
izin verilen organik ba alanlarndan elde edilen 16 organik krmz arap ile geleneksel
yetitiricilikten elde edilen 16 krmz arab resveratrol ierii bakmndan
karlatrmlardr. Organik araplarda resveratrol deriimi ortalamas 5.6 mg/l olarak
llrken, normal araplarda 2.9 mg/l olarak llmtr. En yksek resveratrol
deriimi ise 14.5 mg/l ile Loire blgesinden salanan organik krmz araplardan elde
edilmitir.

20

Bitki fizyolojisi kavramlar ierisinde ozon, bitkiler iin hava kirlilik etmenlerinden biri,
dolaysyla bir stres faktr olarak tanmlanmaktadr. Ancak son yllarda ozonun, bitki
patojenlerine kar gelitirilen savunma mekanizmalarnda; etilen, salisilik asit gibi
nemli sinyal molekllerini uyard, oksidatif dayanm mekanizmalar ile ilgili
biyosentez yollarnn balamasnda uyarc olduu ve PR genleri zerinde etkili olduu
bildirilmektedir (Kangasjrvi et al. 1994, Sandermann et al. 1998).

Ozonun yukarda belirtilen etkilerini ayrntl olarak bildiren ve asmalarda stilben

fitoaleksinleri zerinde etkisi olmas gerektiini vurgulayan Sarig et al. (1996), ozon
etkisinden yararlanmak iin pratik adan en uygun dnem olarak hasat sonras
depolama aamasnda uygulama yaplmasn tercih etmilerdir. Aratrclar, Perlette,
Thompson Seedless, Zeiny ve Barlinka olmak zere drt sofralk zm eidinde
depolama srasnda zel koullarda ozon uygulamlardr. Tm eitlerde nemli
rklk etmenlerinden biri olan Rhizopus stoloniferin bulama durumu ile stilben
bileiklerinden resveratrol ve pterostilben retimini incelemilerdir. Sonuta, ozonun
rklk etmeninin geliimine kar baaryla kullanlabileceini ve buna paralel olarak
eitlerde her iki stilben bileii ynnden baarl bir retimin elde edildiini
gstermilerdir.

Napolyon zm eidinin 8 ppm dozunda ozon uygulamas ile depoland koullar,

kontroll atmosfer ve sekiz farkl depolama koulu ile karlatrlm, kalite kriterleri
kapsamnda, resveratrol ve piceid ieriindeki deiimler de incelenmitir. zmler
hasat edilip depoya alnrken llen piceid ve resveratrol deriimlerinin, depolama
sresi ve market koullarn simle eden sreler sonundaki deiimleri belirlenmitir.
Ozon uygulamasnda, piceid deiiminin ok az buna karlk, resveratroln balang
miktarndan 3-4 kat daha yksek olduu saptanmtr. Ayrca ozon uygulamas ile
kontroll

atmosfer

koullarnda

yaplan

muhafaza

karlatrldnda;

ozon

uygulamasnn resveratrol deriiminde 2 kat art meydana getirmesi ile yine ne kan
depolama koulu olduu ifade edilmitir (Arts-Hernandez et al. 2003).

21

Bitkilerde patojenlere kar yerel veya sistemik doal savunma mekanizmalarnn

harekete geirilmesinde, baz isel organik maddeler sinyal molekl olarak grev
yapmaktadr. Bu maddelerin banda salisilik asit (SA), etilen ve jasmonik asit (JA)
gelmektedir. Jasmonik asitin, kereviz yapraklarna gaz halinde uygulanmas sonucunda
furanokumarin fitoaleksininin biyosentezini artrmas sonucundan yola kan Larronde
et al. (2003), metil jasmonat (MeJa) uygulamasnn stilben birikimi zerindeki etkisini
belirlemek amacyla, Cabernet Sauvignon eidinin saks asmalarna, kontroll sera
koullarnda gaz formunda MeJa uygulamlardr. Yapraklarda piceid formunda stilben
birikimi meydana gelirken, tanelerde uygulama zamanna bal olmak koulu ile
resveratrol birikimi uyarlmtr. Aratrclar elde ettikleri bulgulara gre MeJan
asmalarn savunma mekanizmasnn kurulmasnda gaz formunda mesaj molekl olarak
altn vurgulamlardr.

sel bitki hormonlarna fonksiyonel olarak benzerlik gsteren ve doal savunma

mekanizmas ile ilgili bir dier bileik Benzotiadizol (BTH)dr. Dardan BTH,
uygulamalarnda stilben sentezi ynnde ilgin sonular elde edilmitir. Iriti et al.
(2004), Merlot zm eidine ait tanelere, 0.3 mM BHT uygulamas yaptklar
almada, resveratrol deriimini kontrolde 0.390 mg/kg olarak belirlerken, uygulama
yaplm tanelerde 0.546 mg/kg olarak belirlemilerdir. Aratrclar sonu olarak
BHTnin resveratrol sentezini kontrole gre %40 orannda artrdn vurgulamlardr.
Buna karn Bavaresco and Vezzulli (2006)ya gre ise BHT, asma yapraklarnda
stilben sentezini uyarmamaktadr.

Bitkilerde stres metabolizmasnn nemli rnlerinden bir dieri de Absizik asit

(ABA)dir. Bu zellii nedeniyle dardan ABA uygulamalarnn etkisinin aratrlmas
da ilgi ekici olmutur. Kyoho zm eidinin tanelerinde ABA uygulamasnn kontrol
grubuna gre resveratrol deriimini 1.2 kat artrd belirlenmitir (Ban et al. 2000).

22

2.3.3 Yetitiricilik faktrleri

Baclk kltr kavram kapsamndaki eitli yetitiricilik uygulamalar genellikle birer

stres faktr olarak asmalar etkilemektedir. Bu nedenle, yetitiricilik uygulamalarnn
fitoaleksin retimine katkda bulunma dzeyi ve etki mekanizmasnn belirlenmesi,
rnn nitelii ve kalitesi zerindeki etkileri nedeniyle nem tamaktadr. Yetitiricilik
faktrlerinin bamsz etkilerinin belirlenebilmesine uygun aratrmalarn planlanmas
olduka deer tamakla birlikte, ba koullarnda bamsz sonulara ulamak mmkn
olmamaktadr. Ancak, yetitiricilik koullarnn etkilerinin nemi dikkate alnarak nc
nitelikte almalar gerekletirilmektedir.

Ana etkisi

Bu blm, Resveratrol Moleklnn zellikleri ve Asmalardaki Fizyolojik Rol

bal altnda incelenmi olduu gibi tr ve eitler anlamnda asma genotiplerinin
fitoaleksin retim kapasitesi farkllk gstermektedir. Baclk anlamnda ise al bir
bitkide, analarn fitoaleksin retimi zerinde nemli etkilerinin olduu, resveratrol ve
dier stilbenik bileiklerin retiminin, su ve mineral madde almyla etkilenebilecei
bildirilmise de (Bavaresco and Vezzuli 2006), henz ana etkisi konusunda bamsz
aratrma verilerinin sunulduu kaynaklara ulamak mmkn olmamtr.

klim

klim farkl bileenleri ile bitkiler iin en nemli stres faktrlerinden biridir. Bu nedenle,
stilben sentezi zerinde de nemli etkilerinin olmas beklenmektedir.

klimin bir esi olarak, ba alanlarnn corafik konumu ile eitlerin resveratrol
retimini ilikilendirmi olan aratrma sonular bulunmaktadr. Lamuella-Ravents
and Waterhouse (1993), Kaliforniyann kuzeyinde ve gneyinde yetitirilen
zmlerden elde edilen araplarn resveratrol ieriklerini incelemiler ve serin

23

ekolojilerde (kuzey) yetitirilen zmlerden elde edilen araplarn, iyi gnelenen gney
ekolojilerde yetitirilen zmlerden elde edilen araplara gre daha yksek resveratrol
deriimine sahip olduunu belirtmilerdir.

Avrupada bacln en kuzey snrlarndan biri olarak gsterilen Bohemya ve Moravya

blgelerinde yetitirilen zmlerin; yaprak, tane kabuu ve araplarnda resveratrol
ieriinin olduka yksek olduu bildirilmitir. Resveratrol dzeyindeki artn,
blgedeki dk scakla bal olarak fungal hastalk etmenleri riskinin yksek olmas
ve bu alanlarda hava kirlilik etmenlerinin youn olmas sonucu meydana gelen stres
etkisinden kaynakland ileri srlmtr (Melzoch et al. 2001).

Anl et al. (2006), arap reticilerinin eit ve eidin elde edildii blgeyi belirttikleri
13 zm eidine ait 39 kalite krmz arapta resveratrol ve dier fenolik bileiklerin
deriimini incelemilerdir. Elde edilen bulgulara gre en yksek resveratrol deriimi,
Gneydou

Anadolu

blgesi

eitleri

olan

kzgz-Boazkere

paalnda

belirlenmitir (2.258 mg/l). En dk resverarol deriimi ise 0.421 mg/l ile Ada karas
zm eidinin arabndan elde edilmitir.

Resveratrol retimi zerinde kuraklk etkisi hl zerinde allan bir konudur.

Avrupada pek ok kurak alan baclk ile deerlendirilmeye allmakta, ayrca ba
alanlarnda sulama nerilmemektedir. Martinez-Ortega et al. (2000), spanyann
gneyinde 1986 ile 1993 yllar arasnda retilmi, 14 krmz, 11 beyaz ve 28 sherry
tipi ticari arapta yaptklar almada; kurak geen ylda krmz araplardaki toplam
resveratrol miktarn 0.038 mg/l, normal iklim koullarnda ise 1.164 mg/l olarak
gzlemilerdir. Bavaresco and Vezzulli (2006) yksek scaklklarn, dk scaklklara
gre resveratrol deriiminde azalmaya neden olduunu vurgulamlardr.

Yllk ya ve hasattan nceki nem miktar da stilben sentezi zerine etkili bir faktr
olarak deerlendirilmitir. Ya ile balardaki fungal hastalklar yakn ilikilidir
(Jeandet et al. 1995b). Tanelerdeki resveratrol sentezini balatmak iin plak gzle

24

belirlenemeyecek kadar dk fungus etkisi yeterlidir. Bu durumun oluabilmesi iin de

dk ya da orta dzeyde nem gereklidir.

Toprak

Resveratrol retimi zerine; bitkinin besin maddesi ihtiyac gz nne alndnda

topran etkili olmas beklense de, bu etkileri aklamaya ynelik almalar da olduka
snrldr.

Gbreleme

Balarn gbrelenmesinde azot, ana besin maddelerinden ve bitki fizyolojisini

dzenleyen minerallerden birisidir. Graham (1983)a gre azotun snrl olduu
koullarda, ikimate sentez yolu deierek stilben sentezini de ieren polifenol ve
alkoloid sentezi artmaktadr.

Bavaresco et al. (2001), 420 A anac zerine al Cabernet Sauvignon Klon R5 zm

eidine ait bitkilerde dk ve yksek azot uygulamalarnn tanede resveratrol
retimine etkisini aratrmlardr. Elde edilen bulgulara gre hi azot uygulanmayan
bitkilerin tanelerinde llen resveratrol deriimi; 0.4 mg/kg iken, 4 g azot
uygulananlarda bu deriim 0.2 mg/ga gerilemitir. 8 g ve 16 g azot uygulanan bitkilerin
tanelerinde ise resveratrol belirlenememitir.

Topraktaki kirecin stilben dzeyini etkilediini vurgulayan Bavaresco et al. (2005),

kirece hassas bir ana olan 3309 C zerine al Merlot zm eidine ait klonlar kireli
ve kiresiz topraklarda yetitirmilerdir. Elde edilen bulgulara gre zm eitlerinde
tanede stilben birikiminin uyarldn belirtmilerdir. Kiresiz topraklarda yetitirilen
zmlerin tanelerinde resveratrol deriimi 0.039 g/g YA olarak belirlenirken, kireli
topraklarda bu deer yaklak % 635lik bir artla 0.25 g/g YA olarak belirlenmitir.

25

Resveratrol deriimi zerine tropik bitkilerin z suyundan elde edilen ticari bir sv
gbre olan Trimin de etkisi incelenmitir. Enzimler, mineral maddeler ve vitaminler
bakmndan zengin bir bileik olan Trim, Barbera eidinin yapraklarnda transresveratrol birikimini uyarmtr (Bavaresco and Vezzulli 2006).

Budama ve terbiye ekli

Budama iddeti ve asmalarn resveratrol dzeyi incelendiinde, asmalarda k

budamasnn resveratrol deriimini etkilemedii sonucuna ulalmtr (Bavavesco and
Vezzulli 2006).

Terbiye sistemleri, yapraklarn ve salkmlarn mikroklimasn deitirmektedir. Bu

nedenle resveratrol dzeyini etkileme olasl daha yksektir. Threlfall and Morris
(1996) ile Bertamini and Mattivi (1999)nin bulgular bu genel yaklam destekler
nitelikte olup, telli terbiye sistemlerinin, Cynthiana (V. aestivalis) ve Cabernet
Sauvignon araplarnda resveratrol seviyesini olumlu etkiledii belirlenmitir.

Glgeleme

Salkm glgeleme Kyoho eidinde resveratrol deriimini etkilememitir (Ban et al.

2000). Salkmlarn ksa sreli gne na maruz braklmas, scak yllarda resveratrol
sentezi iin tercih edilirken, bu uygulamann serin yllarda ters tepki verdii
belirlenmitir (Bertamini and Mattivi 1999).

Yaralama

Olgun tanelerin yaralanmas ile tanelerde stilben retiminin artt belirlenmitir. Buna
gre mekanik hasat srasnda tanelerin yaralanmasnn bir abiyotik elisitr davran
gsterebilecei dnlmektedir (Bavaresco et al. 1997b). Srdi et al. (2000), gen ve

26

olgun asma yapraklarnda yaralamann, yaralama yaplmam kontrol yapraklarna gre

resveratrol dzeyinde nemli bir arta neden olmadn belirtmilerdir.

2.4 Asmalarda in vitro Koullarda Resveratrol retme almalar

Aseptik koullarda, yapay bir besin ortamnda, btn bir bitki, hcre, doku veya organ
gibi bitki ksmlarndan yeni bir bitkinin retilmesi olarak tanmlanan bitki doku
kltrleri (Babaolu vd. 2001), ikincil rnlerin elde edilmesinde de baaryla
kullanlmaktadr (Knorr et al. 1993). Bu amala en yaygn kullanlan doku kltr
yntemleri, kallus kltrleri ve bunlardan elde edilen hcre sspansiyon kltrleridir.

Geleneksel yntemlerle ayn kalitede ve srekli retilemeyen ikincil rnler, in vitro

yntemler kullanlarak; ayn kalitede ve yksek saflkta srekli olarak elde
edilebilmektedir (Ramachandra and Ravishankar 2002). Ayrca ikincil rnlerin
biyosentez mekanizmalarnn belirlenmesinde in vitro yntemler iyi bir model sistem
oluturmaktadr.

Asmada in vitro koullarda resveratrol retimine ynelik almalar (Keller et al. 2000,
Commun et al. 2003, Tassoni et al. 2005, Bru et al. 2006, Zamboni et al. 2006) snrl
sayda olup, bu almalarda, en yksek resveratrol deriimini salayacak etkili elisitr
belirlemenin yan sra, stilben biyosentezi ve metabolizmasn dzenleyen ve artmasn
salayan faktrler de belirlenmeye allmtr.

Keller et al. (2000), Cabernet Sauvignon zm eidine ait kallus kltrlerinde, elisitr
olarak UV n uygulamasnn resveratrol deriimine etkisini incelemilerdir. Elde
edilen sonulara gre UV n uygulanmam kalluslarda, resveratrol iz miktarda
belirlenirken, UV n uygulamasndan 24 saat sonra kalluslarda resveratrol retimi
hzla artmaya balam (2.5 g/g YA) ve bu art 40. saate kadar devam etmitir (20
g/g YA). 72. saat sonunda ise resveratrol retimi belirgin bir ekilde azalma
gstermitir (12 g/g YA).

27

Commun et al. (2003), V. vinifera eitlerinden Chardonnay, Pinot noir ve Seyval ile
trler aras bir melez olan 41 B anacna ait protoplast kltrlerinde resveratrol retimi
zerine almlardr. Aratrclar, bu amala genotiplere ait bitkileri in vitro
koullarda yetitirmiler ve elde edilen bitkilerin yapraklarn eksplant olarak
kullanmlardr. almada yer alan genotiplere ait protoplast kltrlerinde, resveratrol
ilk 24 saat ierisinde atmaya balam ve en yksek resveratrol deriimi 2-7. gnde
llmtr (12 g 1x106 protoplast). Kltrn birinci haftasndan itibaren, resveratrol
birikimi azalmaya balam ve 15. gnde en yksek resveratrol deriiminin %50si
kadar bir azalma ile sonulanmtr ( 6 g 1x106 protoplast) .

Tassoni et al. (2005), Barbera zm eidine ait hcre sspansiyon kltrlerinde,

resveratrol retimini salamak ve artrmak amacyla, JA (10 M), MeJa (10 M) ile
Na-ortovanedat (0.1-1 mM) elisitrlerinin etkilerini incelemilerdir. Elde edilen
sonulara gre Na-ortovanedatn her iki deriimi de trans-resveratrol retimini
etkilemezken, MeJan olduka etkili bir elisitr olduu belirlenmitir. JAin ise
MeJatan daha az uyarc etkisinin olduu gzlenmitir.

Bru et al. (2006), Gamay rouge, Monastrell albine ve Monastrell gren eitlerine ait
hcre sspansiyon kltrlerinde deiik siklodekstrin (CD) uygulamalarnn (slfoCD,

sikloheptamiloz

(CD),

2-hidroksipropil-CD

(HYPROB),

Dimetil--

siklodekstrin (DIMEB), maltosi-CD (G2-CD)) resveratrol retimi zerine etkilerini

incelemilerdir.

Uygulama

yaplmam

kontrol

grubunda

resveratrol

retimi

belirlenememitir. En etkili elisitr DIMEB olarak belirlenirken, slfo-CDnin ise

resveratrol retimini uyarmad gzlenmitir. En yksek resveratrol deriimi
Monastrell albine eidinde 14.8 mM olarak belirlenmitir.

Zamboni et al. (2006), V. vinifera eitlerinden Pinot noir ve Merzling ile V. amurensis
ve V. riparia x V. berlandieri melezine ait hcre sspansiyon kltrlerinde, resveratrol
retimine DIMEBin etkisini incelemilerdir. Resveratrol retimi kallus dokusu faznda
ve sznt faznda ayr ayr belirlenmitir. Uygulama yaplmayan kontrol gruplarnda
Pinot noir kltrleri hari, bir miktar resveratrol retimi gzlenmitir. En yksek

28

resveratrol deriimi, DIMEB uygulamasndan 48 saat sonra; V. riparia x V. berlandieri

melezine ait sspansiyon kltrlerinin sznt (911.25 g/g) ve doku faznda (622.90
g/g) elde edilmitir. En dk resveratrol retimi ise Merzling eidine ait kallus
dokularnda gzlenmitir (3.91 g/g).

2.5 Resveratroln Biyolojik Etkileri

Resveratrol, ilk olarak 1930lu yllarn balarnda tbbi bir bitki olan Veratrum
grandifolium Loes. fil.de tanmlanm ve salk zerine etkileri, zellikle in ve Japon
bilim adamlar bata olmak zere, birok bilim adam tarafndan uzun yllar
aratrlmtr (Creasy and Creasy 1998). Polygonum cuspidatum bitkisinin kklerinden
ztlenen resveratrol, Japonya ve inde halk tarafndan kojo-kon adyla bilinen
geleneksel bir ila olarak; hipertansiyon, damar tkankl, cilt iltihab, alerji gibi birok
hastaln tedavisinde kullanlmaktadr. Arichi et al. (1982) ve Kimura et al. (1983)
fareler zerinde yaptklar almalarda, bu ilacn karacierde ya birikimini nlediini
ve kan-serum kimyasn dzenlediini belirlemilerdir.

Siemann and Creasy (1992)nin araplarda resveratrol tanmlamalaryla birlikte,

resveratroln salk zerine etkisi ile ilgili almalar da hz kazanmtr. Bu almann
ardndan, Renaud and de Lorgeril (1992)in koroner kalp hastalklar ve Fransz
Paradoksu zerine yaptklar alma dikkat ekicidir. Yksek oranda doymu ya
tketimi ile koroner kalp hastalklarndan lm oran arasnda pozitif bir iliki
olmasndan yola kan aratrclar, Fransada koroner kalp hastalklarndan lm
orannn dk olmasn lml arap tketimine (Fransz Paradoksu) dayandrmlardr.
Jang et al. (1997)a gre gnlk 375 ml krmz arap tketimi, araidonik asit
metabolizmasn dzenlemektedir. Dier yandan, Moriarty et al. (2001), Siyah Korint
zm eidine ait 50 adet tane tketiminin, resveratrol ieren bir kadeh arap ile ayn
dzeyde etkili olacan vurgulamlardr.

29

Resveratrol sya dayankl olmas nedeniyle, bir ok yiyecek eidinde aktif formunu
(trans-resveratrol) koruyabilmekte, az yoluyla alndktan hemen sonra sindirilmekte
ve hzla kana karmaktadr (Kuhnle et al. 2000, Bavaresco and Vezzulli 2006).

Resveratroln; antioksidan, antitmr ve antimutagen zellikleri nedeniyle insan sal

iin doal bir kimyasal koruyucu olduu belirtilmitir (Jang et al. 1997, Srdi et al.
2000, Moriarty et al. 2001). Resveratroln salk zerine olumlu etkileri aada
maddeler halinde verilmitir.

1. Koroner kalp hastalklar riskini azaltmaktadr (Frankel et al. 1993, Kopp 1998,
Cui et al. 2002).
2. Kanser

balangcn

geciktirmekte,

geliimini

yavalatmakta

veya

engellemektedir (Falchetti et al. 2001).

3. Serbest radikal oluumunu engellemektedir (Kanner et al. 1994).
4. Trombosit toplanmasn engellemektedir (Kimura et al. 1985, Melzoch et al.
2001).
5. Dk younluklu lipoproteinlerin (LDL) oksidasyonunu nlemektedir (Frankel
et al. 1993, Belguendouz et al. 1998).
6. Triailgliserol dzeyini drmekte ve karacieri lipit peroksidasyonundan
korumaktadr (Blond et al. 1995, Kuhnle et al. 2000).
7. C vitaminine gre 20-50 kat daha fazla etkili bir antioksidan olduu iin immun
sistemi glendirmektedir (Celotti et al. 1996).
8. ltihaplanmay engelemeye yardmc olmaktadr (Jang et al. 1997).
9. Anti alerjiktir (Cheong et al. 1999).
10. Siklooksigenaz ve hidroperoksidaz fonksiyonlarn engellemektedir (Jang and
Pezzuto 1997).

Bunlarn yan sra; son yllarda resveratrolun Alzheimer hastal zerine etkisini
belirlemeye ynelik aratrmalar da yaplmaktadr (Falchetti et al.2001).

30

Gnmzde, resveratrol kapsl haline getirilerek ticari nem kazantr. Kanadada

Pharmascience

irketi

tarafndan

retilen

Resverin

ile

Amerika

Birleik

Devletlerinde InterHealth adl irket tarafndan piyasaya srlm olan Protykin

trans-resveratrol, ieren rnler arasnda nem kazanmtr (Haneke 2002).

31

3. MATERYAL VE YNTEM

Bu alma, Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blmnde 20032007 yllar arasnda yrtlmtr. Tez almasnn Kalecik karasna ait kk bir
blm, Ankara niversitesi Biyoteknoloji Enstits tarafndan desteklenen Asmada
in vivo ve in vitro Koullarda Resveratrol retim Veriminin Abiyotik Uyarclar ile
Artrlmas konulu projenin bir alt blmn oluturmaktadr.

almalar temel olarak; Ankara niversitesi, Ziraat Fakltesi, Bahe Bitkileri Blm,
Biyoteknoloji I Laboratuvar ve seras, Biyoteknoloji Enstits Laboratuvarlar ile Bilim
nsan Yetitirme Projesinden (BYEP) salanan destek ile Cattolica Del Sacro Coure
niversitesi (Universita Cattolica Del Sacro Coure Piacenza-talya) olanaklarndan
yararlanlarak gerekletirilmitir.

Tez almasnda kullanlan materyaller ve izlenilen yntemlere ilikin bilgiler aada

verilmitir.

3.1 Materyal

almada, krmz tane rengine sahip Kalecik karas (Klon 12), kzgz, Erci ve
Cabernet Sauvignon zm eitleri zerinde allmtr. Kalecik karas ve kzgz,
lkemizin nde gelen krmz araplk zm eitlerindendir (elik 2006). Erci, Van ili
ve evresine zg krmz bir eit olup; salkm ve tane morfolojisi dikkate alndnda
araplk-ralk deerlendirilmeye daha uygun olmakla birlikte, yrede sofralk veya
geleneksel amalar iin de kullanlmaktadr (Uyak 2002). Yabanc krmz araplk bir
zm eidi olan Cabernet Sauvignon ise tm dnyada yksek kaliteli araplk eitlerin
banda gelmesi ile tannmaktadr (elik 2006).

32

ekil 3.1de, zerinde allan zm eitlerinin olgun salkmlarnn grn, izelge

3.1de ise baz zellikleri sunulmutur.

Kalecik karas

Erci

kzgz

Cabernet Sauvignon

ekil 3.1 zm eitlerine ait olgun salkmlarn grn

Kaynak: Kalecik karas, kzgz ve Cabernet Sauvignon zm eitlerine ait
fotoraflar, Prof. Dr. Hasan elikten alnmtr.

33

izelge 3.1 zm eitlerine ait baz zellikler*

eitler
zellikler
Kalecik karas

kzgz

Erci

C. Sauvignon

iek tipi

Erdii

Erdii

Erdii

Erdii

Tane rengi

Mavi puslu siyah

Gri puslu siyah

Mavimsi siyah

Mavi-gri puslu siyah

Tane irilii

Orta, 2-2.5 g

ri, 6 g

Kk-orta, 2 g

Kk, 1.5 g

Salkm ekli

Kanatl konik

Kanatl konik

Dall konik

Konik-silindirik

Salkm irilii

Kk-orta, 200 g

ok iri, 450-550 g

Orta, 250 g

Orta, 230 g

Olgunlama

Orta mevsim

Ge

Orta mevsim

Ge

Meneke-yakut renkli,

lkemizin en

araplk-ralk

Koyu renkli, yksek

eide zg aromal,

kaliteli krmz

bir eit olmakla

tanenli, meneke

dolgun ve dengeli

araplk

birlikte, eide

bukeli,

arab ile lkemizin en

eitlerinden

zg aromas

yalandrmaya

tannm krmz

birisidir.

nedeniyle sofralk

uygun yksek

araplk eitlerinden

olarak da

kaliteli araplk bir

birisidir.

tketilmektedir.

eittir.

Kalite
zellii

* Uyak (2002) ve elik (2006)den yararlanlarak hazrlanmtr

3.2 Yntem

3.2.1 Kallus kltr almalar

3.2.1.1 Eksplantlarn eldesi

Kallus kltr almalarnda, yapraklar ve boum aralar eksplant olarak kullanlmtr.

Eksplantlarn elde edilmesi iin zm eitlerinden, k dinlenme dneminde alnan ve
+4 Cdeki souk hava deposunda, polietilen torbalar ierisinde muhafaza edilen
kalemlik eliklerden hazrlanan iki gzl elikler kullanlmtr. Hazrlanan elikler
serada 1:1:1 orannda kum, perlit ve torf ieren polietilen torbalara dikilmitir. Eksplant
olarak kullanlacak yapraklar ve boum aralar srgnlerin orta blmnden alnmtr.

34

3.2.1.2 Eksplantlarn sterilizasyonu

Yaprak ve boum aralar nce eme suyunda, daha sonra saf suda ykanm, %0.01lik
Tween 20 eklenmi, % 20lik sodyum hipoklorit zeltisinde 15 dakika bekletildikten
sonra, steril saf su ile 5er dakika 3 kez alkalanarak durulanm ve dikime hazr hale
getirilmitir.
3.2.1.3 Kallus kltrlerinin kurulmas

Kallus kltrlerinde besin ortam olarak, Gamborg B-5 kat temel besin ortam (Sigma
G5893) kullanlmtr (Gamborg et al. 1968). Saf su ierisine litreye 3.2 g hazr besin
ortam katlmasyla hazrlanan besin ortamnn pH deeri 5.7ye ayarlanmtr.
Bymeyi dzenleyici madde olarak, kallus geliimini artrc 1.0 M BAP (6benzilaminoprin) ve 0.1 M 2,4-D (2,4-diklorofenoksi-asetik asit) eklenmitir (Keller
et al. 2000). Daha sonra sakkaroz (%2) ve agar (% 0.8 ) ilave edilmi besin ortam,
otoklavda 121 Cde 20 dakika sreyle sterilizasyon ilemine tabi tutulmutur
(Hatipolu 1997).

Yaprak ve boum aralarna ait paralar, ierisinde 30 ml ortam bulunan 100x200

mmlik petri kaplarna dikilmitir. Her eit iin 15 petri ve her petri ierisinde 11
yaprak veya boum arasna ait eksplant bulunacak ekilde dikim yaplmtr (ekil 3.2).
Daha fazla yara alan oluturmak amacyla, boum aralar ortadan ikiye kesilerek
dikilmilerdir. ki farkl eksplant kaynan, kallus kalitesi bakmndan test etmek iin
yaplan bu n alma sonucunda, yaprak eksplantlarndan daha nitelikli kalluslarn
(beyaz renkli ve gevrek yapl) elde edildii belirlenmitir (ekil 3.3). Bu nedenle,
almann devamnda eksplant kayna olarak yapraklarn kullanlmasna karar
verilmitir. Karanlkta ve 25 Cde inkbe edilen kalluslar , 21 gn ara ile iki defa alt
kltre alnmtr. kinci alt kltrden sonra kalluslar, taze ortamlara aktarlmtr. Bu
ortamlarda 12 ve 15 gn olmak zere iki farkl aamaya gelinceye kadar gelitirilmitir.
Bu aamalar almada kallus ya olarak nitelendirilmitir.

35

ekil 3.2 Kallus kltrleri iin kullanlan eksplantlar (A: yaprak, B: boum aras)

ekil 3.3 Yaprak eksplantlarndan elde edilen kalluslar

36

3.2.2 Elisitr (Uyarc) uygulanmas

almada, elisitr olarak ksa dalga boylu UV nn etkisi incelenmitir. UV n

kayna olarak, Vilber-Lourmat T-15C UV-C lamba kullanlm ve Ortadou Teknik
niversitesi, Fen Edebiyat Fakltesi, Fizik Blmnde test ettirilerek, dalga boyunun
254 nm olduu belirlenmitir. Lambann almada kullanlabilmesi iin uygun bir
dzenek kurulmutur (ekil 3.4).

almada UV 10 (Bais et al. 2000, Keller et al. 2000, Moriarty et al. 2001,
Commun et al. 2003) ve 15 dakika (Langcake and Pryce 1977, Jeandet et al. 1991,
Jeandet et al. 1995a, Douillet-Breuil et al.1999, Adrian et al. 2000) olmak zere iki
farkl sre ile uygulanmtr. Bu amala, 12 ve 15 gn yal kltrlere, steril kabin
ierisinde petri kutularnn kapaklarnn almas ile uygulama gerekletirilmitir (ekil
3.5).

ekil 3.4 UV lambasnn kurulduu dzenek

37

ekil 3.5 Kalluslara UV nnn uygulanmas

UV kaynana en uygun mesafenin 10 cm olduu bildirildiinden (Bais et al. 2000 ve

Keller et al. 2000 ) bu uzaklk deeri esas alnmtr.

Uygulama yaplan kallus kltrleri, 25 Cde, karanlk koullarda 24, 48 ve 72 saat

olmak zere farkl srede inkbe edilmitir. nkbasyon sresi olarak farkl
zamann incelenmesi Douillet-Breuil et al. (1999)a dayanlarak planlanmtr.

nkbasyon sonunda kalluslar 1g olacak ekilde tartlm, alminyum folyolara sarlm

ve analize kadar korumak amacyla 80 oCde saklanmaya alnmtr.

Herhangi bir uygulama yaplmayan Kontol kalluslar, ikinci alt kltrden sonra taze
ortama aktarlan 12 ve 15 gn yal kalluslardan 1 g rnek ierecek ekilde alnm ve
alminyum folyo ierisinde 80 oCde analiz zamanna kadar korunmutur.

38

3.2.3 Yksek basnl sv kromotografisi (HPLC) almalar

3.2.3.1 Kallus dokularndan resveratroln ztlenmesi

Resveratrol ztlenmesi, Keller et al. (2000) tarafndan belirtilen ynteme gre
gerekletirilmitir. Resveratrol ztlenmesi aamalar, ak emas halinde ekil 3.6da
verilmitir.

ztler, analiz edilinceye kadar kahverengi rnek ielerinde -20 Cde muhafaza
edilmitir. ztlerin scakl oda scaklna ulatktan sonra, gzenek ap 0.45m
olan mikrofiltrelerden (millipore) renkli ielere szlm ve HPLC kolonuna 5 l
enjekte edilmitir.

3.2.3.2 Stok solsyonlarn hazrlanmas ve kalibrasyon

HPLCde resveratrol okumalarnn yaplabilmesi iin ncelikle standart maddeden stok

solsyonlar elde edilmitir. Bunun iin saf madde halindeki trans-resveratrol (Sigma R5010 ) standardndan 0.5, 1.0, 2.0, 5.0, 10, 20, 30, 40 ppmlik seri zeltiler metanol
ile hazrlanmtr. Seri zeltilerde yaplan resveratrol okumalar ile standart kalibrasyon
erisi izilmitir (ekil 3.7). Resveratrol okumalarnn yapld HPLC aleti ve
kullanlan programa ilikin ayrntl bilgiler Blm 3.2.3.3de verilmitir.

39

Kallusun homojenize edilmesi

1 g donmu kallus dokusu/10 ml souk aseton

alkalaycda bekletme
30 dakika

Santrifj
10 dakika, 3000 devir/dakika

keltinin alnmas

keltinin zdrlmesi
5 ml aseton
5 ml metanol

Santrifj
10 dakika, 3000 devir/dakika

Azot gaz ile buharlatrma

40 Cde su banyosu iinde

Son hacmin tamamlanmas

2 mlye metanol ile

ekil 3.6 Resveratrol ztlenmesinin aamalar

40

700000
600000

y = 15980x - 3465
2

R = 0,9994

Alan

500000
400000
300000
200000
100000
0
0

10

20

30

40

50

Resveratrol (ppm)
ekil 3.7 Resveratrol standart ile izilen kalibrasyon erisi

3.2.3.3 Resveratroln HPLC ile analizi

Resveratroln HPLC ile analizinde SSI LabAlliance Esence HPLC Workstation marka
HPLC cihaz, Jeandet et al. (1997)a uyumlu olacak ekilde Phenomenex/Luna guard
kolon (5 m, 12.5 x 4.6 mm, ID), Phenomenex/Luna C18 kolon (5 m, 250 x 4.6 mm,
ID) ve UV-VIS dedektr sistemi ile birlikte kullanlmtr. Trans-resveratrol lmleri
iin 330, 374 ve 380 nm olmak zere dalga boyunda tarama yaplm ve 330 nm
dalga boyunda deerler elde edilmitir.

Hareketli (mobil) faz olarak asetonitril (HPLC saflnda, Merk) ve su kullanlmtr.

lmlerde izlenen HPLC program aada verilmitir.

41

HPLC program:
Zaman

zcler

(dakika)

Basn

%A

%B

Asetonitril

Su

0.00

10.00

90.00

200

18.00

85.00

15.00

200

23.00

85.00

15.00

200

30.00

10.00

90.00

200

35.00

10.00

90.00

200

(bar)

zcler HPLC cihazna yerletirilmeden nce, 0.45 mlik gzenek apl membran
filtreden szlm ve havas alnmtr. Hareketli faz ak hz 1.0 ml/dakika olacak
ekilde ayarlanmtr.

3.2.3.4 Bileik tans ve hesaplama

Kromatogram zerindeki pikler, tutunma sresine (retention time) gre belirlenmitir.

Uygulanan analiz koullarnda, trans-resveratrol iin tutunma sresi 12.5 dakika
olmutur. Kallus rneklerinde trans-resveratrol tayini ile ilgili bir HPLC kromatogram
rnei ekil 3.8 de verilmitir. Kalibrasyon denkleminde deerler yerine konularak
gerek trans-resveratrol deriim deeri belirlenmitir.

42

ekil 3.8 HPLC kromatogram rnei

43

3.2.4 Sonularn istatistik deerlendirmesi

Uygulamalar ve deneyler tekrarl olarak yaplmtr. eitlerde ve iki kallus yanda;
(12 ve 15 gn yal) UV n uygulama sresi ile inkbasyon sresi faktrlerinin
resveratrol deriimi zerine etkisi incelenmitir. Elde edilen lm deerleri,
Faktriyel

Dzende

Tekrarlanan

lml

Varyans

Analizi

Yntemi

ile

deerlendirilmitir (Winer et al. 1991). Farkllklarn belirlenmesi amacyla, oklu

karlatrma yntemlerinden Asgari nemli Fark (AF) Yntemi kullanlmtr.
Farkllklar %1 nemlilik (anlamllk) dzeyinde (p<0.01) deerlendirilmitir. statistik
deerlendirmelerde STATISTICA (ver: 6.0) ve SPSS (ver:13.0) paket programlarndan
yararlanlmtr.

44

4. BULGULAR
4.1 UV In Uygulama Sresi ve nkbasyon Sresinin Resveratrol Deriimine
Etkisi

almada, zerinde allan zm eitlerinde, 10 ve 15 dakika sre ile UV n

uygulamalar ve farkl inkbasyon sresi sonunda elde edilen resveratrol uyarm, 12
ve 15 gn yal kalluslarda ayr ayr olmak zere incelenmitir. Varyans analizi
sonularna gre zm eitlerinin tmnde UV n uygulama sresi x inkbasyon
sresi etkileimi istatistik olarak nemli bulunmutur (p<0.01). Bu nedenle, resveratrol
deiimine olan etkiler (1) ayn UV n uygulama sresinde inkbasyon srelerinin
karlatrlmas ve (2) ayn inkbasyon sresinde UV n uygulama srelerinin
karlatrlmas eklinde incelenmitir. Elde edilen bulgular, zm eitlerine gre
aada sunulmutur.

4.1.1 Kalecik karas

Kalecik karas zm eidinin 12 gn yal kallus kltrlerine ait bulgularn verildii

izelge 4.1den izlenebilecei gibi, 10 dakika UV n uygulamas sonucunda,
kalluslarda 24 saat sonra 1.82 g/g YA olarak llen resveratrol deriimi, 48. saatte en
yksek deer olan 2.42 g/g YAa ulamtr. Son inkbasyon sresi olan 72. saatte
resveratrol deriimi azalm ve 1.59 g/g YA olarak llmtr. 48. saatte ulalan en
yksek resveratrol deriimi ile 24. ve 72. saatlerdeki resveratrol deriimleri arasndaki
fark istatistik olarak nemli bulunmutur. Resveratrol deriiminin inkbasyon srelerine
gre deiimi ekil 4.1de izlenebilir.

15 dakika UV n uygulamasnda, 10 dakika sonularna benzer ekilde, resveratrol

deriiminin, ilk 48 saat ierisinde giderek artt (24. saatte 1.95 g/g YA) ve 48. saatte
en yksek deere ulat (2.16 g/g YA), bundan sonraki 72. saatte ise hzla azald
grlmtr (1.55 g/g YA). Bu deerin, inkbasyon sresinin ilk dilimi olan 24. saat
deerinden de daha dk olduu dikkat ekmitir (izelge 4.1 ve ekil 4.1).

45

izelge 4.1 Kalecik karas zm eidinde, 12 gn yal kalluslarda, UV n uygulama

ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)
10
15
Ortalama

nkbasyon Sresi (saat)

24

48

72

Ortalama

A 1.82* 0.02 b

A 2.42* 0.04 a

A 1.59* 0.02 c 1.94 0.15

A 1.95* 0.06 b

B 2.16* 0.020 a

A 1.55* 0.03 c 1.88 0.11

1.88 0.046

2.29 0.07

1.57 0.01

Kontrol grubu ortalamas: 0.96 0.05

AF = 0.14
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

Resveratrol deriimi ( g/g YA)

0
Kontrol

10 dakika

24 sa

48 sa
nkbasyon sresi (saat)

15 dakika

72 sa

ekil 4.1 Kalecik karas zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV

n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri

46

Her iki UV n uygulamas sonular, herhangi bir uygulamann yaplmad kontrol

grubu kalluslarndan elde edilen 0.96 g/g YA deeri ile karlatrldnda,
uygulamalardan elde edilen resveratrol deriim deerlerinin, kontrol grubundan daima
daha yksek olduu grlmtr.

UV n uygulamalar ve inkbasyon sreleri arasndaki interaksiyonun nemli olmas

nedeniyle, UV n uygulamalar arasndaki farkllk, inkbasyon srelerine bal
olarak incelenmitir. Her iki UV n uygulama sresi iin, en yksek resveratrol
deriiminin elde edildii 48. saat lmleri karlatrldnda, 10 dakikann 15
dakikadan daha etkili olduu ve bu etkinin istatistik olarak da nemli olduu sonucu
elde edilmitir. Dier taraftan, 10 ve 15 dakika UV n uygulama sresinin, 24. ve 72.
saatlerdeki resveratrol birikimine etkisi nemli bir farkllk gstermemitir. 24. saatte
analiz edilen kallus dokularnda, 10 dakika uygulamas sonucunda; 1.82 g/g YA, 15
dakika uygulamas sonucunda ise 1.95 g/g YA resveratrol saptanmtr. 72. saatte
yaplan analiz sonucunda ise srasyla 1.59 ve 1.55 g/g YA dzeyinde resveratrol
belirlenmitir.

izelge 4.2de sunulmu olan 15 gn yal kalluslardan elde edilen veriler

incelendiinde; kontrolde 0.56 g/g YA olarak llen resveratrol deriimine karlk,
10 dakika UV n uygulamas sonucunda, 24. saatte deriim 1.73 g/g YA deerine,
48. saatte ise 2.42 g/g YA deerine ulamtr. 72. saatte ise 1.60 g/g YA dzeyine
geriledii belirlenmitir.

Ayn yataki kalluslara (15 gn yal), 15 dakika UV n uygulamasndan elde edilen

sonular, benzer ekilde 48. saate kadar art ve bundan sonraki lm zaman olan 72.
saate ise azal ile sonulanmtr. Buna gre 24 saat sonra yaplan okumalarda; 1.50
g/g YAdan 48 saat sonra 1.89 g/g YAa ulam olan resveratrol deriimi, 72 saat
sonunda 1.29 g/g YAa gerilemitir (izelge 4.2 ve ekil 4.2).

47

izelge 4.2 Kalecik karas zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n uygulama

ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

nkbasyon Sresi (saat)

24

48

10

A 1.73* 0.03 b

A 2.42* 0.10 a

A 1.60* 0.10 b

1.91 0.16

15

B 1.50* 0.10 ab

B 1.89* 0.09 a

A 1.29* 0.09 b

1.56 0.11

2.15 0.16

1.45 0.06

Ortalama

1.62 0.13

72

Ortalama

Kontrol grubu ortalamas : 0.56 0.01

AF = 0.40
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

Resveratrol deriimi (g/g YA)

0
Kontrol
10 dakika

15 dakika

24 sa

48 sa

72 sa

nkbasyon sresi (saat)

ekil 4.2 Kalecik karas zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV

n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri
10 ve 15 dakika sreli UV n uygulamalar karlatrldnda, 12 gn yal
kalluslarda, 24 saat sonra yaplan ilk analizde, UV n uygulama sreleri arasnda

48

nemli bir farklln ortaya kmad deerlere ulalmtr. Resveratrol birikimi 10

dakika uygulamas ile 1.82, 15 dakika uygulamasnda ise 1.95 g/g YAa ulamtr. 48.
saatte yaplan ikinci lm deerleri ise ulalan en yksek resveratrol birikim deerleri
olup, 10 dakika iin 2.42, 15 dakika iin 2.16 g/g YA olarak llmtr. Bu aamada
istatistik farkllk nemli olduundan, 10 dakika UV n uygulamasnn daha baarl
bir etki yapt kabul edilmitir. Resveratrol deriiminin azald 72. saatte, UV n
uygulamalar arasndaki fark nemli olmayp; srasyla 1.59 ve 1.55 g/g YA olarak
llmtr.

15 gn yal kalluslarda ise 24. ve 48. saatlerde 10 dakika UV uygulamasndan elde

edilen resvertrol deriiminin, 15 dakika UV uygulamasndan elde edilen deerlerden
daha yksek olduu, 72. saatte ise her iki UV n uygulama sreleri arasnda,
resveratrol deriimine etki bakmndan fark olmad dikkat ekmektedir. Bununla
birlikte, hem 10 dakika hem de 15 dakika uygulamas, 48. saat sonunda en iyi
resveratrol birikimine ulaldn gstermitir.

4.1.2 kzgz

kzgz zm eidinde, 12 gn yal kallus kltrlerine ait bulgularn topluca

sunulduu izelge 4.3den grld gibi 10 dakika UV n uygulamas sonucunda,
kalluslarda 24 saat sonra 5.54 g/g YA olarak llen resveratrol deriimi, 48. saatte
yaklak 8 kat artarak en yksek deere (40.06 g/g YA) ulam ve 72. saatte hzl bir
azalma ile 2.54 g/g YAa gerilemitir. Kallus kltrlerinin inkbasyon srelerinde
meydana gelen bu deiim ekil 4.3de sunulmu olan grafikten de kolaylkla
izlenebilir.

49

izelge 4.3 kzgz zm eidinde, 12 gn yal kalluslarda, UV n uygulama ve

inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

nkbasyon Sresi (saat)

24

48

72

Ortalama

10

B 5.54* 0.005 b B 40.06* 0.05 a

B 2.54 0.02 c

16.04 7.61

15

A 6.58* 0.070 c A 62.23* 0.10 a

A 10.29* 0.10 b

26.36 11.36

Ortalama

6.06 0.30

51.14 6.40

6.41 2.23

Kontrol grubu ortalamas : 2.37 0.02

Resveratrol deriimi ( g/g YA)

AF = 0.30
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

60
50
40
30
20
10
0
Kontrol

10 dakika

24 sa

15 dakika

48 sa

72 sa

nkbasyon sresi (saat)

ekil 4.3 kzgz zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV n

uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri

50

15 dakika UV n uygulamasnda ise 24. saatte 6.58 g/g YA olarak llen ortalama
resveratrol deriimi, 48. saatte yaklak 10 kat artarak 62.23 g/g YAa ykselmi, 72.
saatte ise azalma gstererek 10.23 g/g YAa dmtr. Kallus kltrlerinde en yksek
resveratrol deriimi 48. saatte, en dk resveratrol deriimi ise 24. saatte llm
olup, inkbasyon sreleri arasnda resveratrol birikim verileri arasndaki farkllklar
istatistik olarak nemli bulunmutur (izelge 4.3, ekil 4.3).

Her iki UV n uygulamas sonular, herhangi bir uygulamann yaplmad kontrol

grubu kalluslarndan elde edilen 2.37 g/g YA deeri ile karlatrldnda,
uygulamalardan elde edilen resveratrol deriimi ortalamalarnn tmnn, kontrol grubu
ortalamasndan daha yksek olduu grlmektedir.

12 gn yal kallus kltrlerinde, 10 ve 15 dakika sreli UV nnn etkileri

karlatrldnda, her inkbasyon sresinde de 15 dakikann, 10 dakika
uygulamasndan daha yksek dzeylerde resveratrol birikimine neden olduu, en
yksek deriimin ise 62.23 g/g YA olmak zere 15 dakika UV n uygulamas ve 48.
saat sonunda elde edildii grlmtr.

izelge 4.4de ise kzgz zm eidinde 15 gn yal kalluslardaki bulgular toplu

olarak verilmitir. Kontrolde 1.94 g/g YA olarak llen resveratrol deriiminin; 15
gn yal kalluslara, 10 dakika UV n uygulamas sonucunda; 24. saatte 8.23 g/g
YA, 48. saatte 41.98 g/g YA ve 72. saatte de 2.94 g/g YA olduu belirlenmitir. 15
dakika UV n uygulamasnda ise 24. saatte 19.86 g/g YA olarak llm olan
resveratrol deriimi, 48. saatte 22.79 g/g YAa ulam ve 72. saatte 20.28 g/g YAa
gerilemitir (ekil 4.4).

Dier yandan, 10 ve 15 dakika UV n uygulamalar karlatrldnda; 24. ve 72.

saatlerde, 15 dakika sreli uygulamann, daha yksek (srasyla 19.86 g/g YA ve 20.28
g/g YA) birikimine neden olduu, 48. saatte 10 dakika UV n uygulamas ile bu
gruba ait tm veriler ierisindeki en yksek deriim deeri olan 41.98 g/g YAa
ulat saptanmtr.

51

izelge 4.4 kzgz zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n uygulama ve

inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

24

48

10

B 8.23* 0.10 b

A 41.98* 0.10 a

15

A 19.86* 0.02 c B 22.79* 0.09 a

nkbasyon Sresi (saat)

Ortalama

14.04 3.35

72

Ortalama

B 2.94* 0.02 c

17.71 7.73

A 20.28* 0.01 b

20.97 0.57

32.38 5.54

11.61 5.00

Kontrol grubu ortalamas : 1.94 0.04

AF =0.32
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

Resveratrol deriimi ( g/g YA)

50
40
30
20
10
0
Kontrol
10 dakika

24 sa
15 dakika

48 sa

72 sa

nkbasyon sresi (saat)

ekil 4.4 kzgz zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV n

uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri

52

4.1.3 Erci
Erci zm eidinde, 12 gn yal kallus kltrlerine ait bulgular izelge 4.5de
verilmitir. 24, 48 ve 72. saatlerdeki resveratrol deriimi ortalamalar arasndaki farkllk
istatistik olarak nemlidir (p<0.01). Kalluslara 10 dakika UV n uygulamas
sonucunda, 24. saatte 4.31 g/g YA olarak llen resveratrol deriimi, 48. saatte
yaklak 16 kat artarak en yksek deere (66.39 g/g YA) ulam ve 72. saatte hzl bir
azalma ile 8.27 g/g YAa gerilemitir (ekil 4.5).

izelge 4.5 Erci zm eidinde, 12 gn yal kalluslarda, UV n uygulama ve

inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

nkbasyon Sresi (saat)

24

48

72

Ortalama

10

B 4.31* 0.01 c

A 66.39* 0.06 a

B 8.27* 0.05 b

26.32 12.69

15

A 7.55* 0.03 c

B 28.63* 0.22 a

A 8.91* 0.13 b

15.03 4.30

Ortalama

5.93 0.93

47.51 10.90

8.59 0.19

Kontrol grubu ortalamas : 2.29 0.03

AF =0.49
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

15 dakika UV n uygulamas sonularnn yer ald izelge 4.5 ve ekil 4.5den

izlenebilecei gibi 24. saatte resveratrol deriimi, 7.55 g/g YA olarak llrken, bu
deer, 48. saatte yaklak 4 kat artarak, 28.63 g/g YAa ykselmi ve 72. saatte ise
8.91 g/g YAa dmtr. Bu uygulamada da inkbasyon sreleri arasndaki
farkllklar nemli bulunmutur.

53

Resveratrol deriimi (g/g YA)

70
60
50
40
30
20
10
0
Kontrol
10 dakika

24 sa
15 dakika

48 sa

72 sa

nkbasyon sresi (saat)

ekil 4.5 Erci zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV n

uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri
Her iki UV n uygulamas sonular, herhangi bir uygulamann yaplmad kontrol
grubu kalluslarndan elde edilen 2.29 g/g YA deeri ile karlatrldnda,
uygulamalarn tmnde resveratrol deriimi kontrol grubundan istatistik olarak nemli
derecede yksek bulunmutur.

10 ve 15 dakika sreli UV n uygulamalar karlatrldnda; 10 dakika UV n

uygulamas ve 48 saat bekleme sresi sonunda ulalan resveratrol deriimi (66.39 g/g
YA) belirgin bir ekilde tm sonularn zerindedir. Ancak 10 dakikaya gre 24 ve 72.
saatlerde daha iyi grnen 15 dakika uygulamas sonularnn (7.55 ve 8.91 g/g YA),
bu grubun 48. saat deeri olan 28.63 g/g YAtan yaklak 4 kat daha az olduu gz
ard edilmemelidir.

izelge 4.6da grld zere, kontrol grubunda 1.32 g/g YA olarak llen
resveratrol deriiminin, 15 gn yal kalluslara 10 dakika UV n uygulamas
sonucunda, 24. saatte 3.26 g/g YA, 48. saatte 30.70 g/g YA ve 72. saatte ise 8.42
g/g YA olduu belirlenmitir. 15 dakika UV n uygulamasnda ise resveratrol

54

deriimi; 24. saatte 6.98 g/g YA olarak llrken, 48. saatte bu deer 30.96 g/g
YAa ulam ve 72. saatte ise 19.75 g/g YAa gerilemitir (ekil 4.6).

izelge 4.6 Erci zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n uygulama ve

inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA ) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

nkbasyon Sresi (saat)

24

48

72

Ortalama

10

B 3.26* 0.01 c

B 30.70* 0.02 a

B 8.42* 0.01 b

14.12 5.32

15

A 6.98* 0.03 c

A 30.96* 0.05 a

A 19.75* 0.03 b

19.23 4.38

Ortalama

5.12 1.07

30.83 0.07

14.08 3.27

Kontrol grubu ortalamas : 1.32 0.02

AF =0.14
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

10 ve 15 dakika sreli UV n uygulamalarnn, 15 gn yal kalluslardaki etkileri

karlatrldnda; 15 dakika uygulamasnda elde edilen resvertrol deriiminin, 10
dakika uygulamasndan elde edilen deerlerden daha yksek olduu ve dolaysyla, 15
dakika UV n uygulamasnn, Erci zm eidinde yksek resveratrol retiminde
daha etkili olduu grlmtr.

Dier yandan, Erci zm eidinde, 12 gn yal kalluslara10 dakika UV n

uygulamas ve 48 saat inkbasyon sresi sonrasnda elde edilen 66.39 g/g YA
resveratrol birikim deeri, btn eitlerde ve uygulamalarda belirlenen en yksek
deer olarak kaydedilmitir.

55

Resveratrol deriimi ( g/g YA)

35
30
25
20
15
10
5
0
Kontrol
10 dakika

24 sa

48 sa

72 sa

15 dakika nkbasyon sresi (saat)

ekil 4.6 Erci zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika UV n

uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri
4.1.4 Cabernet Sauvignon

Cabernet Sauvignon zm eidinde, 12 gn yal kallus kltrlerine ait bulgular

izelge 4.7de verilmitir. 10 dakika UV n uygulamas sonucunda, Cabernet
Sauvignon kalluslarnda 24 saat sonra 1.49 g/g YA olarak llen resveratrol deriimi,
48. saatte en yksek deer olan 62.66 g/g YAa ulam ve 72. saatte azalma
gstererek 28.27 g/g YAa dmtr. 48. saatte ulalan en yksek resveratrol
deriimi ile 24. ve 72. saatlerdeki resveratrol deriimi arasndaki fark istatistik olarak
nemlidir. Resveratrol deriiminin inkbasyon srelerine gre deiimi ekil 4.7de
izlenebilir.

56

izelge 4.7 C. Sauvignon zm eidinde, 12 gn yal kalluslarda, UV n uygulama

ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

24

48

72

Ortalama

10

A 1.49 0.09 c

A 62.66* 0.40 a

B 28.27* 0.02 b

30.80 11.19

15

A 1.21 0.01 c

B 58.47* 0.11 a

A 53.81* 0.07 b

37.83 11.61

Ortalama

1.35 0.08

60.56 1.22

41.04 7.37

nkbasyon Sresi (saat)

Kontrol grubu ortalamas : 0.85 0.04

Resveratro deriimi ( g/g YA)

AF = 0.77
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

70
60
50
40
30
20
10
0
Kontrol
10 dakika

24 sa

48 sa

72 sa

nkbasyon sresi (saat)

15 dakika

ekil 4.7 Cabernet Sauvignon zm eidinde, 12 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika

UV n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri
15 dakika UV n uygulamasnda ise 10 dakika sonularna benzer ekilde, resveratrol
deriiminin, ilk 48 saat ierisinde giderek artt (24. saatte 1.21 g/g YA) ve 48. saatte

57

en yksek deere ulat (58.47 g/g YA), bundan sonraki 72. saatte (53.81 g/g YA)
ise azald grlmtr (izelge 4.7 ve ekil 4.7).

Cabernet Sauvignon eidinin 12 gn yal kalluslarnn kontrol grubunda 0.85 g/g YA

olarak llm olan resveratrol deriimi, gerek 10 dakika gerekse 15 dakika UV n
uygulamalarndan sonra ilk 24 saatte nemli bir art gstermemitir. UV n
uygulamalarnn etkisi 48. saatte ortaya km ve istatistik olarak da nemli bulunan 10
dakika uygulama sonrasnda 62.66 g/g YAa, 15 dakika uygulamas ile 58.47 g/g
YAa ulamtr. Bundan sonraki lmn yapld 72. saatte ise nceki eitlerde
olduu gibi azalma balamsa da, deerler hem kontrol grubundan hem de 24. saatteki
deerden daha yksek bulunmutur.

Her iki UV n uygulama sresi iin de en yksek resveratrol birikiminin elde edildii
48. saatte 10 dakika ve 15 dakika uygulamalar karlatrldnda, 10 dakika
uygulamasnn daha etkili olduu tespit edilmitir. Buna karlk, 24. saatte 10 ve 15
dakika sreli UV uygulamalar arasnda nemli bir fark belirlenememi, 72. saatte ise
15 dakika 10 dakikadan daha etkili bulunmutur.

izelge 4.8de verilmi olan 15 gn yal kalluslara ait verilerin incelenmesinden

grlecei gibi kontrol grubunda 0.45 g/g YA olarak llen resveratrol
deriiminin,10 dakika UV n uygulamas sonucunda, 24. saatte 4.45 g/g YA, 48.
saatte 18.12 g/g YA ve 72. saatte ise 3.94 g/g YA olduu belirlenmitir. 15 dakika
UV n uygulamasndan 24 saat sonra yaplan okumalarda ise resveratrol deriimi;
17.46 g/g YA olarak llrken, 48 saat sonra bu deer 28.41 g/g YAa ulam ve
72. saat sonunda 14.20 g/g YAa kadar gerilemitir (ekil 4.8). Bu deerlere gre her
iki uygulamadan elde edilen en yksek verimlilik deerleri 48. saatte elde edilmitir.

58

izelge 4.8 C. Sauvignon zm eidinde, 15 gn yal kalluslarda, UV n uygulama

ve inkbasyon srelerinin resveratrol deriimine (g/g YA ) etkileri
Uygulama
Sresi
(dakika)

24

48

72

Ortalama

10

B 4.45* 0.03 b

B 18.12* 0.10 a

B 3.94* 0.10 b

8.83 2.93

15

A 17.46* 0.34 b

A 28.41* 0.02 a

A 14.20* 0.01 c

20.02 2.72

Ortalama

10.95 3.75

23.26 2.97

9.07 2.96

nkbasyon Sresi (saat)

Kontrol grubu ortalamas : 0.45 0.01

AF = 0.67
Ayn satrda farkl kk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
Ayn stunda farkl byk harfi alan ortalamalar arasndaki fark nemlidir (p<0.01).
*Kontrol grubundan olan fark istatistik olarak nemlidir (p<0.01).

Dier yandan, UV uygulama sreleri arasndaki farkllk, 24, 48 ve 72. saatlerin

tmnde 15 dakika UV uygulamas lehine farkllk gzlenmitir

Resveratrol deriimi ( g/g YA)

30
25
20
15
10
5
0
Kontrol
10 dakika

24 sa

48 sa

72 sa

nkbasyon sresi (saat)

15 dakika

ekil 4.8 Cabernet Sauvignon zm eidinde, 15 gn yal kalluslara, 10 ve 15 dakika

UV n uygulamalarnn inkbasyon sresince resveratrol deriimine etkileri

59

4.2 zm eitlerinin Resveratrol retim Kapasiteleri Bakmndan Karlatrlmas

almann, yaplan istatistik deerlendirmelerinde, UV n uygulama sresi ile
inkbasyon sresi etkileiminin nemli bulunmu olmas, eitlerin istatistik anlamda
karlatrlmasnn uygulamalara gre yaplmas koulunu ortaya karmtr. allan
drt zm eidinde de, her iki kallus ya, ve her iki UV n uygulama sresinde, en
yksek resveratrol birikiminin, uygulamadan 48 saat sonra elde edildii belirlenmi
olduundan,

zm

eitleri,

48.

saatte

ulalan

bulgular

dikkate

alnarak

karlatrlmtr. eitlerin arasndaki farkllklar istatistik olarak nemli bulunmutur.

ekil 4.9 dan izlenebilecei gibi 12 gn yal kalluslarda, 10 dakika UV n
uygulamas sonrasnda 48. saatte en yksek resveratrol birikimi Erci zm eidinde
belirlenmitir (66.39 g/g YA). kinci srada yer alan Cabernet Sauvignon eidinde
ulalan deriim deeri 62.66 g/g YA olup, bu eidi 40.06 g/g YA deeri ile
kzgz izlemitir. Kalecik karas eidinin ayn koullardaki verimi son derece dk
olmu ve 2.42 g/g YA ile son srada yer almtr. Ayn yataki kalluslarn 15 dakika
sreyle UV n ile muamele edilmesinden sonra, en yksek birikimin elde edildii 48.
saatin sralamas, kzgz (62.23 g/g YA), Cabernet Sauvignon (58.47 g/g YA),
Erci ( 28.63g/g YA) ve yine olduka dk verimlilik deeri ile son srada yer alan
Kalecik karas (2.16 g/g YA) eklinde gereklemitir (ekil 4.9).
15 gn yal kalluslardaki uygulamalarda da en yksek deerlerin elde edildii 48. saat
verilerine gre eitler karlatrldnda, sralamadaki yerleri deimekle birlikte
kzgz, Erci ve Cabernet Sauvignon, Kalecik karasndan nemli derecede yksek
resveratrol birikimleri ile ilk oluturmulardr. 10 dakika UV n uygulamasnn
48. saatinde, kzgz eidi 41.98 g/g YA ile en yksek birikimin elde edildii eit
olmutur. kinci srada Erci (30.70 g/g YA), nc srada ise Cabernet Sauvignon
(18.12 g/g YA) yer almtr. Kalecik karas 2.42 g/g YA ile en dk birikimin elde
edildii genotip olarak kaydedilmitir. 15 dakika uygulamas sonucunda ise 30.96 g/g
YA Erci en iyi deriim deerine sahipken, bu eidi Cabernet Sauvignon (28.41 g/g
YA) ve kzgz (22.79 g/g YA) izlemitir. En dk birikim yine Kalecik karas
eidinde (1.89 g/g YA) elde edilmitir (ekil 4.10).

60

70

a
b

Resveratrol deriimi (g/g YA)

60

KK

50

40

ER

30

CS

20
10

15dk/72sa

15dk/48sa

15dk/24sa

10dk/72sa

d
10dk/48sa

10dk/24sa

Kontrol

ekil 4.9 12 gn yal kalluslarda uygulamalara gre zm eitlerinin resveratrol

birikimlerinin karlatrlmas
45

40

Resveratrol deriimi (g/g YA)

35

30

KK

25

20

ER

c
CS

15
10
5

d
15dk/72sa

15dk/48sa

15dk/24sa

10dk/72sa

10dk/48sa

10dk/24sa

Kontrol

ekil 4.10 15 gn yal kalluslarda uygulamalara gre zm eitlerinin resveratrol

birikimlerinin karlatrlmas

61

4.3 Kallus Yalarnn Resveratrol retimine Etkisi

almada, 12 ve 15 gn yal kalluslarda elde edilen sonulara gre, en uygun kltr
yann nerilebilmesi iin faktrler arasnda etkileim bulunmas sebebiyle, UV n
uygulama sresi ve inkbasyon sresine bal kalnarak karlatrma yaplmtr. Bu
nedenle karlatrma yaplrken, zerinde allan tm eitlerde en yksek resveratrol
birikiminin elde edildii 48. saat esas alnmtr.

10 dakika UV n uygulamas yaplm 12 gn yal kallus kltrlerinde, Erci ve

Cabernet Sauvignon zm eitlerine ait kalluslar, resveratrol birikimi bakmndan 15
gn yal kalluslara gre daha baarl bulunmutur. Bu uygulamalarda elde edilen
resveratrol birikim deerleri, 10 dakika uygulamalar iin Ercide 66.39 g/g YA,
Cabernet Sauvignonda 62.66 g/g YA, 15 dakika uygulamalar iin ise Kalecik
karasnda 2.16 g/g YA, kzgznde 62.23 g/g YA, Cabernet Sauvignonda 58.47
g/g YA olarak belirlenmitir (ekil 4.11 ve 4.12). Ayrca ulalan bu deerlerin,
istatistik olarak da 15 gn yal kalluslardan farkl olduu belirlenmitir.

15 gn yal kallus kltrlerinde ise kzgz zm eidinin 10 dakika UV n

uygulanm kltrleri (41.98 g/g YA) ile Erci zm eidinin 15 dakika UV n
uygulanm kltrleri (30.96 g/g YA), 12 gn yal kaluuslar karsnda yksek ve
istatistik olarak nemli resveratrol birikimi salamtr (ekil 4.11 ve 4.12).

Bu sonulara gre, 12 gn yal kalluslar 5 kombinasyonda (10 dakika UV n

uygulanm Erci, Cabernet Sauvignon ve 15 dakika UV n uygulanm Kalecik
karas, kzgz, Cabernet Sauvignon); 15 gn yal kalluslar ise 2 kombinasyonda (10
dakika UV n uygulanm kzgz ve 15 dakika UV n uygulanm Erci)
resveratrol birikimi bakmndan daha baarl bulunmutur. Dier taraftan, 10 dakika
UV n uygulamas yaplm Kalecik karas eidinin, 12 ve 15 gn yal kltrlerinde
ulalan birikim, 2.42 g/g YA ile ayn deriim deerinde bulunmutur (ekil 4.11 ve
4.12).

62

12 gn yal kalluslar

15 gn yal kalluslar

70

Resveratrol deriimi (g/g YA)

60
50
ba

40

30
20

10
aa

0
K

24

48

72

24

Kalecik karas

48

72

24

kzgz

48

72

Erci

24

48

72

Cabernet Sauvignon

ekil 4.11 10 dakika sre ile UV n uygulamas yaplm 12 ve 15 gn yal kallus

kltrlerinde resveratrol birikimlerinin karlatrlmas

15 gn yal kalluslar

12 gn yal kalluslar
70
a

Resveratrol deriimi (g/g YA)

60
50
40
ba

30

20
10
ab

0
K

24

48

Kalecik karas

72

24

48

72

kzgz

24

48

Erci

72

24

48

72

Cabernet Sauvignon

ekil 4.12 15 dakika sre ile UV n uygulamas yaplm 12 ve 15 gn yal kallus

kltrlerinde resveratrol birikimlerinin karlatrlmas

63

5. TARTIMA VE SONU
Bitki metabolizmasnda ikincil rnlerin rol ve bu maddelerden yararlanma olanaklar,
son yllarn ilgi ekici disiplinler aras alma alanlarndan birini oluturmaktadr.
Asma, trlere zg stilben grubu organik molekller retme kapasitesine sahip olmas
ve biyokimyasal yaplar aa karlan birok stilben bileiinin insan beslenmesi ve
sal asndan nemli bulunmas nedeniyle, bu almalarda nem kazanm olan
trlerden birisidir. Asma stilbenleri, bitki organlarnda fitoaleksin grevini yerine
getirirken, bu organlar beslenme veya salk amal kullanan insanlar iin de deerli
gda veya ila hammaddesi olarak nem kazanmaktadr.

Bu almada, asmalarn bilinen tarmsal kullanm amalar dnda, ikincil rn

retebilme kapasitelerinin, biyoteknolojik amal kullanmn gelitirebilmek amacyla;
drt zm eidinde (V. vinifera L.), in vitro koullarda gelitirilen dokularda UV n
etkisi ile resveratrol retim kapasitesi incelenmitir.

Bitkilerin evre koullarna kar tepki mekanizmalarnn aklanmasnda doku

kltrlerinin model sistem olarak kullanlabileceini belirtmi olan Keller et al. (2000),
asmalarda kallus kltrleri yoluyla stilben bileiklerinin retilebileceini ilk kez ortaya
koyan aratrc grubu olmutur. Bu aratrclar, nceleri stilben bileiklerinin retimini,
zellikle Botrytis cinerea bulamasna balayan aratrmalara kar (Langcake and
Pryce 1976, Hoos and Blaich 1988, Pezet et al. 1991), Cabernet Sauvignon
kalluslarnda biyotik bir elisitr olmakszn, yalnz UV n uygulamas ile bata
resveratrol ve -viniferin olmak zere sentezlenebildiini ortaya koymulardr. Bu
alma, asmada stilben bileiklerinin retiminin artrlmas iin biyoteknolojik
yaklamlardan birini oluturmaktadr. Biyoteknolojik amalar iin, kallus kltrleri ve
zellikle son yllarda biyoreaktrlerin gelitirilmesi amacyla hcre sspansiyon
kltrlerine arlk verilmektedir (Keller et al 2000, Common et al. 2003, Tassoni et al.
2005, Zamboni et al. 2006).

64

almada, kallus kltrlerinin oluturulmasnda kullanlan bitki ksmlarndan, boum

aralarna gre yapraklara ait paralarn daha uygun nitelikte kalluslar oluturduu
belirlenmitir. Eksplantlarn, 1.0 M BAP + 0.1 M 2,4-D + %2 sakkaroz + % 0.8 agar
ieren Gamborg B-5 temel besin ortamna dikilmesinin ve karanlkta 25 Cde inkbe
edilmesinin uygun olduu sonucuna ulalmtr. Kalecik karas, kzgz, Erci ve
Cabernet Sauvignon zm eitlerine ait kltrlerde, uygulama yaplmayan kontrol
kalluslarnda 0.45 g/g YA (Cabernet Sauvignon zm eidine ait 15 gn yal
kalluslar) ile 2.37 g/g YA (kzgz zm eidine ait 12 gn yal kalluslar)
arasnda deien resveratrol deriimi belirlenmitir. UV n uygulamalarn takiben,
her iki koulda da (10-15 dakika) ilk 24 saat ierisinde art balam, 48 saat sonra
resveratrol birikiminin en yksek deerine ulat grlm ve 72. saat lmlerinde
ise yeniden azald belirlenmitir. Bu durum, zerinde allan btn eitlerde ayn
ekilde gereklemitir. Kontrol ve uygulamalarda elde edilen en yksek resveratrol
deriim deerleri dikkate alndnda (UV n uygulama sresinden bamsz olarak),
resveratrol deriiminin Kalecik karasnda yaklak 2.5, kzgznde 26, Ercide 28
ve Cabernet Sauvignonda ise 73 kata ulaan bir art gsterdii belirlenmitir. Kontrol
kalluslarndan

elde

edilen

deerler,

uygulamalardan

elde

edilen

deerlerle

karlatrldnda, bu deerlerin iz miktar olarak tanmlanmas yanl olmayacaktr.

Herhangi bir stres uygulamas yaplmayan kalluslarda, iz miktarlarda bile olsa,
resveratrol deriiminin llm olmas iki nedeni akla getirmektedir. Bunlardan
birincisi resveratroln, ligninlemi asma dokularnda (gvde, bir yal dal, ekirdek,
kk ve salkm sap) olduu gibi (Langcake and Pryce 1976, 1977, Pool et al. 1981,
Jeandet et al. 1995a, Ector et al. 1996, Bavaresco et al. 1997b, Srdi et al. 2000), kallus
hcreleri iin de yap maddesi olma olasl; ikincisi ise in vitro koullarn da hcreler
iin stres faktrleri oluturma olasldr. Keller et al. (2000)da kltr koullar
srasnda ortama katlan ekerin azalmasnn bir stres faktr olabileceini belirtmitir.
Ancak, kontrol kalluslarnda llen miktarlar dikkate alndnda, bu deerler ihmal
edilebilir niteliktedir. Sonu olarak bulgular, kallus kltrlerinin model sistemler olarak
kullanlabilecei grn desteklemektedir.

almada elde edilen sonular genel olarak deerlendirildiinde, ncelikle UV nnn,

kallus kltrleri iin olduka etkili bir elisitr olduu grlmtr. Bu bulgu, Barlass et

65

al. (1987), Creasy and Coffee (1988), Sbaghi et al. (1995), Bais et al. (2000), Versari et
al. (2001) gibi bir ok aratrc tarafndan belirtilen, UV nnn dier elisitrlerden
daima daha fazla resveratrol retimi salad gryle de uyumludur. Ancak, UV n
etkisinin verimlilii uygulama sresi ile ilikilidir. UV n uygulama sresinin
resveratrol ve dier stilben bileiklerini uyarmadaki etkisini inceleyen bir ok
aratrmada olduu gibi (Langcake and Pryce 1977, Pryce and Langcake 1977, Pool et
al. 1981, Barlass et al. 1987, Sbaghi et al. 1995, Douillet-Breuil et al. 1999, Pezet et al.
2003), bu almada da zerinde allan zm eitlerinde uygulama sresinden elde
edilen baar; genotipe, kallus yana ve inkbasyon sresine gre deiiklik
gstermitir. 10 ve 15 dakika uygulamalar sonucunda baarl resveratrol birikimlerinin
elde edildii belirlenmitir. Ancak, srenin 15 dakikay amamas ynnde neriler de
bulunmaktadr (Barlass et al. 1987, Jeandet and Sbaghi 1992). Bununla birlikte Keller et
al. (2000), 10 dakika UV uygulamasndan sonra, kalluslarda oksidasyon sonucu renk
deiimi meydana geldiini bildirmise de; almamzda 10 ve 15 dakika UV
uygulamalarndan sonra, byle bir renk deiimi olmamtr.

Btn eitlerde en yksek resveratrol deriimi, UV n uygulamasndan sonraki 48.

saatte llmtr. Bu durum her iki uygulama sresi (10 ve 15 dakika) iin de ayn
bulunmutur. Bu sonuca benzer ekilde, Douillet-Breuil et al. (1999), alm olduklar
asma tr ve eitlerinde, ilki yaklak 20. saat, ikinci ise yaklak 40. saat olmak zere,
resveratrol deriiminin iki aamada art gsterdiini, ikinci inkbasyon sresinde en
yksek deerlere ulaldn belirlemilerdir. Creasy and Coffee (1988), Adrian et al.
(2000), Keller et al. (2000), Bais et al. (2000), Takayanagi et al. (2004) ise bu
almann sonular ile tam uyumlu olarak 48. saati en iyi inkbasyon sresi olarak
tanmlamlardr.
Dier taraftan, 72. saatte deriimin azalmaya balamas beklenen bir sonutur.
almamzda, baz uygulamalarda bu saatte llen deriim deerleri ilk inkbasyon
sresi olan 24. saat lmlerinin de altnda bulunmutur. Bu durum Keller et al.
(2000)un da belirttii gibi, kalluslarn yalanmasyla birlikte resveratrol sentezinde
meydana gelen azalma ile aklanabilir. Bunun yan sra, ikincil rnlerin kalclnn
uzun sreli olmad, inkbasyonun belirli bir aamasndan sonra enzimler tarafndan

66

paralanarak yaplarn kaybolduu bilgisine de balanabilir (Charlwood et al. 1990). Bir

dier bilgi ise, resveratroln, trevlerine dnmesidir. Bu mekanizma, kuramsal
temeller blmnde aklanm olan stilben sentez yoluyla ilgili ekil 2.2den
izlenebilir.

Kallus kltrleri ile ikincil rn retiminde, elisitrn uygulanaca kalluslarn kalitesi

ve ya baary etkilemektedir. Kalluslarda alt kltre alndktan sonra hcre oalmas
balamakta, hzla en yksek seviyeye kmakta ve ikincil rn retimi iin en elverili
dnem olan durgun dneme gemektedir. Bir ok trde ikincil rn retimi iin
elverili dnemin alt kltrden sonraki 14. gn olduu bildirilmitir (Chappell et al.
1991, Marinelli et al. 1991, Grzelak and Janiszowska 2002, Ge et al. 2006, Park et al.
2006). Asmalarda ise bu dnemin ikinci alt kltrden sonraki 12. gne karlk geldii
ileri srlmtr (Keller et al. 2000). Bu nedenle, tez almasnda 12 ve 15 gn yal
kalluslarda uygulamalar gerekletirilmitir. Her iki kallus yandan elde edilen
resveratrol deriim deerlerinin uyumlu olmas, resveratrol retimi iin gerekli koulun
salandn ve kalluslara durgun dnemde uygulama yapldn gstermektedir.

Gnmzde resveratrol, zm eitleri iin nemli bir kalite kriteri olarak ne

karlmakta ve ticari anlamda son rn elde etmeye ynelik her sektrde, yksek
resveratrol birikimine neden olacak faktrler, bamsz etkileri ile belirlenmeye
allmaktadr. Bu kapsamda genotiplerin, belirli bir elisitr karsnda, resveratrol
retim kapasitesi bakmndan farkllklar vurgulanmaktadr (Adrian et al. 1996, Srdi et
al. 2000). Bu farkllktan yararlanlarak, baz hastalk etmenlerine kar asma
genotiplerinin dayanm skalalar oluturulmutur (Galet, 1977). Ancak, genotipin,
elisitr dndaki faktrler tarafndan da etkilenmesi, bamsz olarak aklanmasn
engellemektedir. Adrian et al. (1996), genotipin nemini kullanlan elisitr ne olursa
olsun resveratrol retiminin genetik olarak kontrol edildii yorumu ile aklamaktadr.
In vitro almalar genotip etkisinin incelenmesinde daha uygun grnmekle birlikte, bir
ba alannda ayn genotipin ok eitli stres faktrlerinin etkisi altnda olmasnn
oluturaca farkllklarn nne geilememektedir. Ancak tez almasnda taranan
kaynaklar karlatrmal olarak incelendiinde ve elde edilen bulgular nceki kaynak
verileri ile karlatrldnda, genotip etkisi anlamnda u yaklama ulalmtr.
67

Belirli bir etki altnda genotipin sergiledii kapasite, baka bir etki sz konusu
olduunda, farkl bir deriim deerinde olmakla birlikte, dier genotiplerle
kyaslandnda, nceki kapasitesine benzer bir grup ierisinde yer almaktadr. rnein,
almada incelenen yabanc kkenli Cabernet Sauvignon eidine ait bulgular, eidin
kallus dokularnda UV n etkisi altnda yksek resveratrol birikimi elde edildiini
gstermitir. Ayn eidi, son derece farkl bir konuda, araplardaki resveratrol miktar
ile inceleyen aratrma sonular deerlendirildiinde, araba ilenen zm etkileyen
ok eitli etkiler ve ileme teknolojisinden kaynaklanan faktrler olduu halde, yksek
resveratrol

ieriine

sahip

araplar

grubu

ierisinde

yer

almaktadr.

Yerli

genotiplerimizden Kalecik karas, kallus kltrlerinde en dk resveratrol birikimini

gsteren genotip olarak belirlenmitir. Kalecik karas kalite araplarn resveratrol
ierii bakmndan, aralarnda Cabernet Sauvignon, kzgz, Boazkere, Sirah, Pinot
noir gibi kalite araplarn bulunduu yerli ve yabanc eitler ile karlatran Anl et al.
(2006), Kalecik karas araplarnn resveratrol ieriini dk olarak tanmlamtr.

Sonu olarak tez almas, zm eitleri-resveratrol ilikisini, ticari retime konu olan
ilenmi zm mamlleri lkemizde dnda inceleyen ilk alma olmas bakmndan
nem tamaktadr. alma, resveratroln biyoteknolojik retiminde asma dokularnn
kullanlabilirlii ve az sayda olmakla birlikte yerli genotiplerimizin bu amaca ynelik
potansiyelinin tantlmasna, bylece tarm d sektrlerin de ilgisinin ekilmesine
hizmet edecektir. Elde edilen deneyim ve ulalan sonular, yntemlerin uygulanmas
kadar genotip seiminin de nemini gstermektedir. Kalecik karas zm eidi olduka
yetersiz bir potansiyel sergilerken, dier iki yerli genotip olan kzgz ve Erci, bu
almalar iin baarl genotipler olarak tanmlanmtr. Yabanc kkenli Cabernet
Sauvignon ise beklenilen yksek resveratrol retim kapasitesini gstermitir.

Gelecek almalarda, yntemde elde edilen baarl sonular esas alnarak, in vitro
koullarda daha geni olarak yerli genotiplerimiz taranmaldr. Bylece Ercide olduu
gibi, yetitiricilik anlamnda snrl kullanm zelliklerine sahip eitlerin, tarm d
(farmastik) kullanm olanaklar belirlenmelidir. Bunun yan sra, resveratrol retiminde
genotip etkisinin daha iyi anlalabilmesi iin in vitro koullar; kontroll yetitiricilik
koullar ve ba koullarnda gerekletirilecek almalarla ilikilendirilmeli ve zm
68

iin son ticari rnde beklenen resveratrol ierii, son yllarda giderek nem kazanan
genotip x ekoloji kavram ile btnletirilmelidir. Bylece hem lkemiz yerli
genotiplerinin hem de ekolojik anlamda ba blgelerinin markalatrlmas almalar
daha ileri gtrlebilecektir. Yine resveratrol dnda resveratrol trevi stilben
bileiklerinin incelenmesine nem verilmelidir. Bu durum, sunulan alma ile
ilikilendirildiinde resveratrol ierii bakmndan dk performans sergileyen Kalecik
karas iin nem tamaktadr.

69

KAYNAKLAR

Adrian, M., Jeandet, P., Bessis, R. and Joubert, M.J. 1996. Induction of phytoalexin
(resveratrol) synthesis in grapevine leaves treated with Aluminum chloride
(AlCl3). J. Agric. Food Chem. 44,1979-1981.
Adrian M., Jeandet P., Douillet-Breuil A.C., Tesson L. and Bessis, R. 2000. Stilbene
content of mature Vitis vinifera berries in response to UV-C elicitation. J. Agric.
Food Chem. 48, 6103-6105.
Anl, E., Vural, N., Demiray, S. and zkan, M. 2006. Trans-resveratrol and other
phenolic compounds in Turkish red wines with HPLC. J. Wine Research, 17 (2),
117-125.
Arichi, H., Kimura, Y., Okuda, H., Baba, K., Kozawa, M. and Arichi S. 1982. Effects of
stilbene components of the roots of Polygonum cuspidatum SIEB. et ZUGG. on
lipid metabolism. Chem. Pharm. Bull. 30,1766-1770.
Arts-Hernandez, F., Arts, F. and Toms-Baerbern, F.A. 2003. Quality and
enhancement of bioactive phenolics in cv. Napoleon table grapes exposed to
differrent postharvest gaseous treatments, J. Agric. Food Chem. 51, 5290-5295.
Babaolu, M., Yorganclar, M, ve Akbudak, M.A. 2001. Doku Kltr:Temel
laboratuar teknikleri. Bitki biyoteknolojisi. I- Doku kltr ve uygulamalar (Ed.
Babaolu, M., Grel, E., zcan, S.), Seluk niversitesi Yaynlar, Cilt I, 1-35.
Bais, A.J., Murphy, P.J. and Dry, I.B. 2000. The molecular regulation of stilben
phytoalexin biosynthesis in Vitis vinifera during grape berry development. Aust.
J. Plant Physiol. 27, 425-433.
Ban, T., Shiozaki, S., Ogata, T. and Horiuchi, S. 2000. Effects of abscisic acid and
shading treatments on the levels of anthocyanin and resveratrol in skin of Kyoho
grape berry. Acta Horticulturae 514, 83-89.
Barlass, M., Miller, R. M. and Douglas, T. J. 1987. Development of methods for
screening grapevines for resistance to infection by downy mildew. II.
Resveratrol production. Amer. J. Enol. Vitic. 38, 65-68.
Bavaresco, L. and Fregoni, C. 2001. Physiological role and molecular aspects of
grapevine stilbenic compounds. P: 153-182. In: Molecular Biology and
Biotechnology of the Grapevine. Ed. Roubelakis-Angelakis, K. A., Ed.: Kluwer
Acad Publ. Netherlands.
Bavaresco, L. and Vezzulli, S. 2006. Stilben phytoalexin physiology in grapevine (Vitis
spp.) as affected by viticultural factors. P: 389-410. In: Recent Progress in
Medicinal plants, Vol: 11, Drug Development from New Molecules. Eds. Govil
J.N., Singh, V.K. and Arunachalam, C., Studium Pres, LLL, Houston, TX, USA.
70

Bavaresco, L., Cantu, E., Fregoni, M. and Trevisan, M.1997a. Constitutive stilben
contents of grapevine cluster stems as potential source of resveratrol in wine.
Vitis 36, 115-118.
Bavaresco, L., Fregoni, C., Trevisan, M. And Fortunati, P. 2000. Effect of cluster stems
on resveratrol content in wine. Italian Journal of Food Science, 12 (1), 103-108.
Bavaresco, L., Pezzutto, S., Ragga, A., Ferrari, F. and Trevisan, M. 2001. Effect of
nitrogen supply on trans-resveratrol concentration in berries of V. vinifera L. cv.
Cabernet Sauvignon. Vitis 40, 229-230.
Bavaresco, L., Civardi, S., Pezzutto, S., Vezzulli, S. and Ferrari, F. 2005. Grape
production, technological parameters, and stilbenic compounds as affected by
lime-induced chlorosis. Vitis, 44 (2), 63-65.
Bavaresco, L., Petegolli, D., Cantu, E., Fregoni, C., Chiusa, G. and Trevisan, M. 1997b.
Elicitation and accumulation of stilbene phytoalexins in grapevine berries
infected by Botrytis cinerea. Vitis 36 (2), 77-83.
Bavaresco, L., Fregoni, M., Trevisan, M., Mattivi, F., Vrhovsek, U. and Falchetti, R.
2002. The occurrence of the stilbene piceatannol in grapes. Vitis, 41 (3), 133136.
Bavaresco, L., Vezzulli, S., Battilani, P., Giorni, P., Pietri, A. and Bertuzzi, T. 2003.
Effect of ochratoxin A-producing Aspergilli on stilbenic phytoalexin syntheisis
in grapes. J. Agric Food Chem. 51, 6151-6157.
Belguendouz, L., Fremont, L. and Gozzelino, M.T. 1998. Interaction of transresveratrol with Plasma Lipoproteins. Biochemical Pharmacology 55, 811-816.
Bertamini M. and Mattivi F. 1999. Meteorological and microclimatic effects on
Cabernet Sauvignon from Trentino area. Part II : Flavonoids and resveratrol in
wine. GESCO Meeting, 6-12 June 1999, Marsala, Sicily, p. 502-509.
Blaich, R., Bachmann, O. and Stein, U. 1982. Biochemical basis of resistance to
Botrytis cinerea in grapevine. Bull. O.E.P.P. 12,167-170.
Blond, J. P., Denis, M. P. and Bezard, J. 1995. Action antioxydante du resveratrol sur la
lipoperoxydation. Sciences des Aliments, 15 , 347-358.
Bonomelli, A., Mercier, L., Franchel, J., Baillieul, F., Benizri, E. and Mauro, M. C.
2004. Response of grapevine defenses to UV-C exposure. Amer. J. Enol.Vitic.
55 (1), 51-59.
Bourgaud, F., Gravot, A., Milesi, S., Gontier, E. 2001. Production of plant secondary
metabolites: A historical perspective. Plant Sci. 161, 839-851.

71

Bru, R; Sells, S., Casado, J., BelchNavarro, S. and Pedreo, M.A. 2006. Modified
cyclodextrinsare chemically defined glucan inducers of defense responses in
grapevine cell cultures. J. Agric. Food Chem. 54, 65-71.
Cantos, E., Garcia-Viguera, C., Pascual-Teresa, S. and Tomas-Barberan, A. 2000.
Effect of postharvest ultraviolet irradiation on resveratrol and other phenolics of
cv. Napoleon table grapes. J.Agric. Food Chem. 48, 4606-4612.
Cantos, E., Espin, J.C., Fernandez, M.J., Oliva, J. and Tomas-Barberan, F.A. 2003.
Postharvest UV-C-irradiated grapes as a potential source for producing stilbeneenriched red wines. J. Agric. Food Chem. 51(5),1208-1214.
Celotti, E., Ferrarini, R. and Zironi, R. 1996. Resveratrol content of some wines
obtained from dried vapollicella grapes: Reccioto and Amarone. Journal of
Chromatography A, 730, 47-52.
Chappell, J. and Hahlbrok, K. 1984. Transcription of plant defence genes in response to
UV light or fungal elicitor. Nature 311, 16-18.
Chappell, J., VonLanken, C. and Vogeli, U. 1991. Elicitor inducible 3-hydroxy-3methylglutaryl coenzyme A reductase activity is required for sesquiterpene
accumulation in tobacco cell suspension cultures. Plant Physiol. 97, 693-698.
Charlwood, B.V., Charlwood, K.A. and Molina-Torres, J. 1990. Accumulation of
secondary compounds by organized plant cultures. P: 167-300. In: Secondary
Products from Plant Tissue Culture. Eds. Charlwood, B.V. and Rhodes, M.J.C.,
Clarendon Pres, Oxford.
Cheong, H., Ryu, S. and, Kim, K. 1999. Anti-allergic action of resveratrol and related
hydroxystilbens. Planta Medica 65, 266-268.
Commun, K., Mauro, M.C., Chupeau, Y., Boulay, M., Burrus, M. and Jeandet, P., 2003.
Phytoalexin production in grapevine protoplasts during isolation and culture.
Plant Physiology and Biochemistry, 41, 317323.
Coulomb, C., Lizzi, Y., Coulomb, P.J., Roggero, J.P., Coulomb, P.O. and Agullon, O.
1999. Can copper be an elicitor? Phytoma 512, 41-46.
Creasy, L. L. and Coffee, M. 1988. Phytoalexin production potential of grape berries.
J.Amer. Soc. Hort. Sci. 113, 230-234.
Creasy, L. L. and Creasy, M. T. 1998. Grape chemistry and the significance of
resveratrol: An overview. Pharm Biol 36 (Suppl.), 8-13.
Cui, J., Juhasz, A., Maulik, N. and Das, D. K. 2002. Cardioprotection with grapes.
Journal of Cardiovascular Pharmocology, 40, 762-769.

72

elik, H. 2006. zm eit Katalou (Grape Cultivar Catalog). Sunfidan A. . Mesleki

Kitaplar Serisi : 3, 165 s. Ankara.
Dong, Z. 2003. Molecular mechanism of the chemopreventive effect of resveratrol.
Mutation Research 523-524, 145-150.
Douillet-Breuil, A.C., Jeandet, P., Adrian, M. and Bessis, R. 1999. Changes in the
phytoalexin content of various Vitis spp. in response to UV-C elicitation. J.
Agric. Food Chem. 47, 4456-4461.
Ector, B.J., Magee, J.B., Hegwood, C.P. and Coign, M.J. 1996. Resveratrol
concentration in muscadine berries, juice pomace, purees, seeds, and wines.
Amer. J. Enol. Vitic. 47, 57-62.
rsek,. T. and Kirly, Z. 1986. Phytoalexins: warding off compounds in plants? Physiol.
Plantarum 86, 343-346.
Falchetti, R., Fuggetta, M. P., Lanzilli, G., Tricarico, M. and Ravagnan, G. 2001.
Effects of Resveratrol on Human Immune Cell Function. Life Science 70, 81-96.
Frankel, E.N., Kanner, J., German, J.B., Parks, E. and Kinsella, J.E. 1993. Inhibition of
oxidation of human low-density lipoprotein by phenolic substances in red wine.
Lancet 341, 454-457.
Fregoni, C., Bavaresco, L., Cant, E., Petegolli, D., Vizzon, D., Chiusa, G. and
Trevisan, M. 2000. Advances in understanding stilbene (resveratrol, -viniferin)
- grapevine relationships. V. International Symposium on Grapevine
Physiology, ISHS Acta Horticulturae 526, 467-477.
Galet, P. 1977. Les maladies et parasites de la vigne. Imprimerie du Paysan du Midi,
Montpellier.
Gamborg, O., Miller, R. and Ojima, K. 1968. Nutrient requirement suspensions cultures
of soybean root cells. Experimental Cell Research 50, 151-158.
Ge, F., Xiaofan, Y., Xiaodong, W, Bing, Z, and Yuchun W. 2006. Cell growth and
shikonin production of Arnebia enchroma in a periodically submerged airlift
bioreactor. Biotechnology Letters 28, 525-529.
Graham, R.D. 1983. Effects of nutrient stress on. susceptibility of plants to disease with
particular. reference to the trace elements. Advances in Botanical Research 10,
221-276.
Green, R. and Fluhr, R. 1995. UV-B induced PR-1 accumulation is mediated by active
oxygen species. The Plant Cell 7, 203-212.

73

Grzelak, A. and Janiszowska,W. 2002. Initiation and growth characteristics of

suspension cultures of Calendula officinalis cells. Plant Cell Tiss. Org. Cul. 71,
29-40.
Goldberg, D. M. 1996. Regional differences in resveratrol isomer concentrations of
wines from various cultivars. Journal of Wine Research 7(1), 13-24.
Graham, R.D. 1983. Effects of nutrient stress on susceptibility of plants to disease with
particular reference to the trace elements. Adv. Botanical Research 10 221-276.
Haneke, K. E. 2002. Review of toxicological literature, trans-resveratrol (501-36-0).
Integrated Laboratory Systems, P.O. Box 13501, Research Triangle Park, North
Carolina 27709, Contract No. N01-ES-65402.
Hatipolu, R. 1997. Bitki Biyoteknolojisi. ukurova niversitesi Ziraat Fakltesi Genel
Yayn No: 190, 176 s., Adana.
Hoos, G. and Blaich, R. 1988. Metabolism of stilbene phytoalexins in grapevines:
oxidation of resveratrol in single-cell cultures. Vitis 27, 1-12.
Iriti, M., Rossoni, M., Borgo, M. and Faoro, F. 2004. Benzothiadiazole enhances
resveratrol and anthocyanin biosynthesis in grapevine, meanwhile improving
resistance to Botrytis cinerea. J. Agric. Food Chem 52, 4406-4413.
Jang, M, and Pezzuto, J.M. 1997. Assessment of cyclooxygenase inhibitors using in
vitro assay systems. Meth. Cell Sci. 19, 25-31.
Jang, M., Cai, L., Udeani, G.O., Slowing, K.V., Thomas, C.F., Beecher, C.W.W., Fong
H.H.S., Farnsworth, N.R., Kinghorn, A.D., Mehta, R.G., Moon, R.C. and
Pezzuto, J.M. 1997. Cancer chemopreventive activity of resveratrol, a natural
product derived from grapes. Science 275, 218-220.
Jeandet, P. and Sbaghi, M. 1992. The production of resveratrol (3,5,4
trihydroxystilbene) by grapevine in vitro cultures, and its application to
screening for grey mould resistance. J. Wine Res. 3, 47-57.
Jeandet, P., Bessis, R. and Gautheron, B. 1991. The production of resveratrol (3,5,4
trihydroxystilbene) by grape berries in different developmental stages. Amer. J.
Enol.Vitic. 42(1), 41-46.
Jeandet, P., Bessis, R., Maume, B. F. and Sbaghi, M. 1993. Analysis of resveratrol in
Burgundy wines. J. Wine Res. 4 (2), 79-84.
Jeandet, P., Bessis, R., Sbaghi, M. and Meunier, P. 1995a. Production of the
phytoalexin resveratrol by grape berries as a response to Botrytis attack under
natural conditions. J. Phytopathol. 143, 135-139.

74

Jeandet, P., Sbaghi, M., Bessis, R. and Meunier, P. 1995b. The potential relationship of
stilbene (resveratrol) synthesis to anthocyanin content in grape berry skins. Vitis
34, 91-94.
Jeandet, P., Breuil, A.C., Adrian, M., Weston, L.A., Debord, S., Meunier P., Maume G.
and Bessis R. 1997. HPLC analysis of grapevine phytoalexins coupling
photodiode aray detection and fluorimetry. Anal. Chem. 69 (24), 5172-5177.
Kangasjrvi, J., Talvinen, J., Utriainen, M. and Karjalainen, R. 1994. Plant defense
systems induced by ozone. Plant, Cell and Environment 17, 783-794.
Kanner, J., Frankel, E., Granit, R., German, B. and Kinsella, J. E. 1994. Natural
antioxidants in grapes and wines. J. Agric. Food Chem. 42, 64-69.
Keller, M., Steel, C.C. and Creasy, G.L. 2000. Stilben accumulation in grapevine
tissues: developmental and environmental effects. XXV. International
Horticultural Congress, Part 4: Culture Techniques with Special Emphasis on
Environmental Implications, ISHS Acta Horticulturae 514, 275-286.
Keen, N.T. 1975. Specific elicitors of plant phytoalexin production:determinants of race
specificity in pathogens? Science 187, 74-75.
Kimura, Y., Okuda, H. and Arichi, H. 1985. Effects of stilbens on arachidonate
metabolism in leukocytes. Biochimica et Biophysica Acta 834, 275-278.
Kimura, Y., Ohminami, H., Okuda, H., Baba, K., Kozawa, K. and Arichi, S. 1983.
Effects of stilbene components of roots of Polygonum spp. on liver injury in
peroxidized oil-fed rats. Planta Med. 49, 1319.
Knorr, D., Caster, C., Drnenburg, H., Dorn, R., Grf, S., Havkin-Frenkel, D.,
Podstolki, A. and Werrman, U. 1993. Biosynthesis and yield improvement of
food ingredients from plant cell and tissue culture. Food Technol. 12, 57-63.
Kopp, P. 1998. Resveratrol, a phytoesterogen found in red wine. a possible explantion
for the conundrum of the French Paradox? European Journal of Endocrinology
138, 619-620.
Kuhnle, G., Spencer, P. E., Chowrimootoo, G., Schroeter, H., Debnam, E. S., Srai, S.
K.,S., Rice- Evans, C. and Hahn, U. 2000. Resveratrol is absorbed in the small
intestine as resveratrol glucorinide. Biocehmeical and Biophysical
Communications 272, 212-217.
Lamikanra, O., Grimm, C.C., Rodin, J.B. and Inyang I.D. 1996. Hydroxylated stilbenes
in selected American wines. J. Agric. Food Chem. 44 (4), 1111-1115.
Lamuella-Ravents, R.M. and Waterhouse, A.L. 1993. Occurence of resveratrol in
selected California wines by a new HPLC method. J. Agric. Food Chem. 41(4),
521-523.

75

Lamuela-Ravents, R.M., Romero-Prez, A.I., Waterhouse, A.L., and de la TorreBoronat, M.C. 1995. Direct HPLC analysis of cis- and trans-resveratrol and
piceid isomers in Spanish red Vitis vinifera wines. J Agric Food Chem., 43:
281283.
Langcake, P. 1981. Disease resistance of Vitis spp and the production of resveratrol,
epsilon-viniferin, alfa-viniferin and pterostilbene. Physiological Plant Pathology
18, 213-226.
Langcake, P. and Pryce, R. J. 1976. The production of resveratrol by Vitis vinifera and
other members of the Vitaceace as a response to infection or injury. Physiol.
Plant Pathol. 9, 77-86.
Langcake, P. and Pryce, R. J. 1977. The production of resveratrol and viniferins by
grapevines in responce to ultraviolet irradiation. Photochemistry 16, 1193-1196.
Langcake, P. and McCarthy, W. 1979. The relationship of resveratrol production to
infection of grapevine leaves by Botrytis cinerea. Vitis 18, 244-253.
Larronde, F., Gaudillere, J.P., Decendit, A., Deffieux, G. and Merillon, J.M., 2003.
Airborne methyl jasmonate induces stilbene accumulation in the leaves and
berries of grapevine plants. Amer. J. Enol. Vitic. 54, 63-66.
Lila, Mary Ann. 2005. Valuable secondary products from in vitro culture. P: 285-289.
In: Plant Development and Biotechnology. Eds. Trigiano, R.N. and Gray D.
CRC Pres, London, New York, Washigton.
Marinelli, F., Gregorio, S.D., Ronchi, V.N. 1991. Phytoalexin production and cell death
in elicited carrot cell suspension cultures. Phytochemistry 27, 2501-2503.
Martinez Ortega, M. V., Carcia-Parrilla, M. C. and Troncoso, A. M. 2000. Resveratrol
content in wines and musts from the South of Spain. Nahrung 44 (4), 253-256.
Mattivi, F., Reniero, F. and Korhammer, S. 1995. Isolation, characterization, and
evolution in red wine vinification of resveratrol monomers. J. Agric. Food
Chem. 43, 1820-1823.
Melzoch, K., Hanzlikova, I., Filip, V., Buckiova, D. and Smidrkal, J. 2001. Resveratrol
in parts of vine and wine originating from Bohemian and Moravian vineyard
regions. Agriculture Conspectus Scientificus 66(1), 53-57.
Moriartry, J.M., Harmon, R., Leslie, A.W., Bessis, R., Anne-Celine, B., Marielle, A.
and Jeandet, P. 2001. Resveratrol content of two Californian table grape
cultivars. Vitis 40(1), 43-44.

76

Nawrath, C., Heck, S., Parinthawong, N. and Mtraux, J.P. 2002. EDS5, An essential
component of salicylic acid-dependent signaling for disease resistance in
Arabidopsis, is a member of the MATE transporter family. Plant Cell 14, 275-286.
Oksman-Caldentey, K.M. and Inz, D. 2004. Plant cell factories in the post-genomic
era: New ways to produce designer secondary metabolites. Trends Plant Sci. 9,
433-440.
Okuda, T., and Yokotsuka, K. 1996. Trans-resveratrol concentrations in berry skins and
wines from grapes grown in Japan. Amer. J. Enol. Vitic. 47, 93-99.
Paul, B., Chereyathmanjiyil, A., Masih, I., Chapuis, L. and Benoit, A. 1998. Biological
control of Botrytis cinerea causing grey mould disease of grapevine and
elicitation of stilbene phytoalexin (resveratrol) by a soil bacterium. FEMS
Microbiology Letters 165, 65-70.
Park, J. J., Yoon, S.Y., Cho, H., Son, S., Rhee, H. and Park, J. 2006. Patterns of protein
expression upon adding sugar and elicitor to the cell culture of Eschscholtzia
californica. Plant Cell Tissue and Organ Culture 86, 257-269.
Pezet, R., Perret, C., Jean-Denis, J., Tabacchi, R., Gindro, K. and Viret, O. 2003. Deltaviniferin, a resveratrol dehydrodimer: one of the major stilbenes synthesized by
stressed grapevine leaves. J. Agric. Food. Chem. 51, 5488-5492.
Pool, R. M., Creasy, L. L. and Frackelton, A. S. 1981. Resveratrol and the Viniferins,
their application to screening for disease resistance in grape breeding programs.
Vitis 20, 136-145.
Pryce, R. J. and Langcake, P. 1977. Alfa -viniferin: an antifungal resveratrol trimer
from grapevines. Phytochemistry 16, 1452-1454.
Ramachandra, R.S. and Ravishankar, G.A. 2002. Plant cell cultures: chemical factories
of secondary metabolites. Biotechnol Adv. 20, 101-153.
Renaud, S., and de Lorgeril, M. 1992. Wine, alcohol, platelets, and the French paradox
for coronary heart disease. Lancet 339(8808),1523-1526.
Romero-Prez, A., Lamuela-Ravents, R. M., Buxaderas, S. and de la Torre-Boronat,
M.C. 1996. Resveratrol and piceid as varietal markers of white wines. J. Agric.
Food. Chem. 44, 1975-1978.
Romero-Prez, A.I., Lamuela-Ravents, R.M., Andrs-Lacueva, C. and de la TorreBoronat, M.C. 2001. Method for the quantitative extraction of resveratrol and
piceid isomers in grape berry skins. Effect of powdery mildew on the stilbene
content. J. Agric.Food Chem. 49, 210-215

77

Sandermann, H., Ernst, D., Heller, W., and Langebartels, C. 1998. Ozone: An abiotic
elicitor of plant defence reactions. Trends Plant Sci. 3, 4750
Srdi, ., Korbuly, J., Kirlyn Vghely, Z.S. and Minsovics, E. 2000. Effect of
different stresses on the resveratrol level in various parts of Vitis genotypes. VII.
International Symposium on Grapevine Genetics and Breeding ISHS Acta
Horticulturae 528, 597-603.
Sarig, P., Zutkhi, Y.,Monjauze, A., Lisker, N. and Ben-Arie, R. 1997. Phytoalexin
elicitation in grape berries and their susceptibility to Rhizopus stolonifer.
Physiol. Mol. Plant Pathol. 50, 337-347.
Sarig. P., Zahvi, T., Zutkhi, Y., Yannai, S., Lisker, N., and Ben-Arie, R. 1996. Ozone
for control of post-harvest decay of table grapes caused by Rhizopus stolonifer.
Physiol. Molecular Plant Pathol. 48:403-415.
Sbaghi, M., Jeandet, P., Faiure, B., Bessis, R. and Fournioux, J.C. 1995. Development
of methods using phytoalexin (resveratrol) assesment as a selection criterion to
screen grapevine in vitro cultures for resistance to grey mould (Botrytis cinerea).
Euphytica 86(1), 41-47.
Siemann, E. H. and Creasy, L. L. 1992. Concentration of the phytoalexin resveratrol in
wine. Amer. J. Enol. Vitic. 43, 49-52.
Smith, C.J. 1996. Accumulation of phytoalexins: defense mechanism and stimulus
response system. The New Phytologist ,132, 1-45.
Soleas, G. J. and Goldberg, D. M. 1995b. Influences of viticultural and oenological
factors on changes in cis- and trans-resveratrol in commercial wines. J. Wine
Res. 6 (2), 1-11.
Soleas, G.J., Diamandis, E.P. and Goldberg, D.M. 1997. Resveratrol: a molecule
whosetime has come? And gone? Clin Biochem 30, 91-113.
Soleas, G.J., Goldberg, D. M., Diamandis, E.P., Karumanchiri, A., Yan, J. Ng, E.
1995a. A derivatized gas chromatographic-mass spectrometric method for the
analysis of both isomers resveratrol in juice and wine. Amer. J. Enol. Vitic. 46,
346-352.
Takayanagi, T., Okuda, T., Mine, Y. and Yokotsuka, K. 2004. Induction of resveratrol
biosynthesis in skins of three grape cultivars by ultraviolet irradiation. Journal of
the Japanese Society for Horticultural Science 73 (3), 193-199.
Tassoni, A., Fornale, S., Franceschetti, M., Federica, M., Michael, A., Perry, B. and
Bagni, N. 2005. Jasmonates and Na-orthovanadate promote resveratrol
production in Vitis vinifera cv. Barbera cell cultures. New Phytologist 166, 895905

78

Threlfall, R.T. and Morris, J.R. 1996. Effect of viticultural and enological methods on
the resveratrol content of wines. Proc. 4th Internat. Symp. Cool Clim. Vitic. and
Enol., July 16-20, NY. p. 100-102.
Threlfall, R.T., Morris, J.R. and Mauromoustakos, A. 1999. Effect of variety, ultraviolet
light exposure, and enological methods on the trans-resveratrol level of wine.
Amer. J. Enol. Vitic. 50 (1), 57-64.
Tinttunen, S. and Lehtonen, P. 2001. Distinguishing organic wines from normal wines
on the basis of concentrations of phenolic compounds and spectral data. Euro.
Food Res.&Tech. 212, 390-394.
Uyak, C. 2002. Erci zm eidinin seleksiyonu zerine bir aratrma. Yznc Yl
niversitesi Fen Bilimleri Enstits Yksek Lisans Tezi (Yaynlanmam), 31
s., Van.
Versari, A., Parpinello, G.P., Tornielli, G.B., Ferrarini, R. and Giulivo, C. 2001.
Stilbene compounds and stilbene synthase expression during ripening, wilting,
and UV treatment in grape cv. Corvina. J. Agric. Food Chem. 49, 5531-5536.
Verpoorte, R., Heijden, R.V.D., Hoopen, H.J.G.T. and Memelink, J. 1999. Metabolic
engineering of plant secondary metabolite pathways for the production of fine
chemicals. Biotechnol. Lett. 21, 467479.
Vrhovsek, U., Wendelin, S. and Eder, R. 1997. Effects of various vinification
techniques on the concentration of cis- and trans-resveratrol and resveratrol
glucoside isomers in wine. Amer. J. Enol.Vitic. 48, 214-219.
Winer, B. J., Donald, R. B. and Michels, K. M., 1991. Statistical principles in
experimental design, McGraw -Hill, Inc. Boston USA. 1057 p.
Zamboni A., Vrhovsek U., Kassemeier H.-H., Mattivi F. and Velasco R. 2006. Elicitorinduced resveratrol production in cell cultures of different grape genotypes (Vitis
spp.). Vitis 45 (2), 63-68.

79

ZGEM
Ad Soyad

: Nurhan KESKN

Doum Yeri

: Kars

Doum Tarihi : 26.10.1975

Medeni Hali

: Evli

Yabanc Dili

: ngilizce

Eitim Durumu

Lise

: Aktepe Lisesi, 1992

Lisans

: Ankara niversitesi, Ziraat Fakltesi, Bahe Bitkileri Blm, 1996

Hazrlk

: Ankara niversitesi Fen Bilimleri Enstits ngilizce Hazrlk, 1997

Yksek Lisans: Ankara niversitesi Fen Bilimleri Enstits, 2000

alt Kurumlar
20002001 : Yznc Yl niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm
20012007 : Ankara niversitesi Ziraat Fakltesi Bahe Bitkileri Blm

Yaynlar

Marasal, B., Keskin, N. ve Deirmenci, D.,2003. Yaplanma Srecinde Trkiye

Bacl. Trk-Koop Ekin Dergisi 24, 67-71.

Marasal, B., Kunter, B., Deirmenci, D., Keskin, N., Taner, Y., elik, H., Tutluer, .,
Uslu, N., Sael, Z. ve Pekirciolu, H. 2003. Yerli zm eitlerinde
Mutasyon Islahna Ynelik Olarak Etkili Mutasyon Dozunun Belirlenmesi
ve M1V1 Generasyonunda Grlen lk Etkiler. IV. Ulusal Bahe Bitkileri
Kongresi, 8-12 Eyll 2003, Antalya.

80

Keskin, N. ve Marasal Kunter, B. 2005. Asma Fitoaleksinleri. Yznc Yl

niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi 10 (1), 42-46.

elik, H., Yldrm, O., Sylemezolu, G., etiner, H., Kunter, B., ztrk, A., Aaolu,
Y.S., Anl E., Yaa Z. ve Keskin, N. 2005. Damla Yntemiyle Sulanan
Kalecik Karas zm eidinde (Vitis vinifera L.) Uygun Sulama
Programnn Belirlenmesi. VI. Baclk Sempozyumu Bildirisi (Baskda).

Erte, E., Gven, A., Kunter, B., Keskin, N. ve Mehmetolu, . 2006. Kalecik Karas
zm eidinde Resveratrol retimine Ses tesi Dalgalarn Etkisi. 7.Ulusal
Kimya Mhendislii Kongresi. 5-8 Eyll 2006, Eskiehir

Kunter, B. ve Keskin, N. 2006. Asmalarda (Vitis Ssp.) Fitoaleksin retimini Etkileyen

Faktrler. Yznc Yl niversitesi Fen Bilimleri Enstits Dergisi 11(1),
79-87.

81