Komunikacija sa racunarom pomocu komandne linije

(Command Prompt)
Varupa Vedad

Rezime:
Nezaobilazan je ljudski faktor da bismo od racunara imali ikakve koristi.
Covjek je neophodan da dostavi racunaru podatke koji se obraduju, kao i da prihvati i
interpretira rezultate obrade.Drugim rjecima, neophodna je komunikacija izmedu covjeka i
racunara.
Naime, da bi korisnik mogao da komunicira sa racunarom, on mora da zna koje komande
racunar razumije, kao i nacin njihovog ispravnog koristenja.
Drugim rijecima, korisnik koji ne zna za komande ne moze sa racunarom da uradi nista.
Stoga je pristup preko komandne linije bio dugovremena odbojan za vecinu korisnika, kojima
je ucenje komandi i njihove ispravne upotrebe predstavljalo veliki problem.
Kroz historiju racunarstva razvijale su se razne metode komunikacije izmedu covjeka i
racunara.
Najrasprostranjenije metode, pocev od komunikacije pomocu komandne linije koja se prva
pojavila, pa sve do najsavremenijih metoda komunikacije, koje ukljucuju i komunikaciju sa
racunarom putem glasa.

Kljucne rijeci:
COPY, DIR, CD, DEL, ATTRIB, MOVE, REN, MD, DIR/W, DIR/S, RD.
Uvod:
Prvi vid komunikacije sa racunarom koji se pojavio kada je kao ulazni uredaj uvedena
tastatura (odnosno, kada su busene kartice napustene kao sredstvo za unos
podataka),predstavlja komunikacija pomocu komandne linije.
Kod ovog nacina komunikacije, racunar prvo korisniku ispisuje obavijest da od njega ocekuje
komandu.
Ova obavijest se naziva prompt.Prompt moze biti prosta poruka poput Unesi komandu: ili
cak samo neki znak poput >.S druge strane, prompt moze sadrzavati i neke korisne
informacije,npr. koji je direktorij ili folder aktivan,tekuci datum i vrijeme,itd.
Nakon toga, korisnik unosi komandu, koju racunar analizira, i izvrsava je u slucaju da je
ispravna (u suprotnom se prikazuje obavjestenje da komanda nije ispravna).

Nakon izvrsenja komande, korisniku se ponovo prikazuje prompt, i proces se dalje ponavlja u
nedogled. Dio operativnog sistema koji obavlj komunikaciju pomocu komandne linije (koji
spada u sloj ljuske operativnog sistema),naziva se komandni interpreter.
Tema:
Komunikacija pomocu komandne linije predstavljala je glavni metod komunikacije covjeka
sa racunarom u operativnom sistemu MS-DOS (njegov komandni interpreter je program pod
imenom COMMAND.COM).Opisat cemo ukratko sustinu komunikacije.
Na pocetku komunikacije ispisan je prompt C:\ > koji ,osim cinjenice da racunar ocekuje
komandu, obavjestava korisnika da je trnutni radni uredaj eksterne memorije hard disk
(C:),kao i da je trenutni radni direktorij (folder) korijenski direktorij ( \ ).

Slika [1]
Jedan od nacina pokretanja Command prompta je START/PROGRAMS/ACCESSORIES /
COMMAND PROMPT.
Predpostavomo da sada korisnik zeli da postavi da radni direktorij bude direktorij nazvan
SYSTEM.Korisnik mora da zada racunaru odgovarajucu komandu,koja u ovom slucaju
glasi CD SYSTEM(CD potice od engl. Change Directory).
Racunar ponovo izbacuje prompt, koji sada glasi C:\ SYSTEM>, cime korisnik dobija
informaciju da je radni direktorij zaista promijenjen.
Predpostavimo dalje da korisnik zeli da prikaze spisak imena datoteka u radnom direktoriju,
u sazetoj formi koja ne sadrzi sve detalje o datotekama, i koja se prikazuje u nekoliko kolona.
Korisnik tada zadaje komandu DIR / W, pri cemu,

DIR oznacava da zelimo pregledati sadrzaj radnog direktorija ,

a / W da zelimo pregled u sazetom

Slika [2]
Predpostavimo da, nakon pregleda, korisnik odluci da zeli kopirati sve datoteke cija se
imena zavrsavaju nastavkom .SYS na disketu.
On tada zadaje komandu COPY * . SYS A :.Ovdje COPY predstavlja komandu za
kopiranje,* .SYS predstavlja sve datoteke koje imaju nastavak .SYS(znak* je tzv.
dzoker znak koji zamjenjuje proizvoljnu grupu znakova),dok oznakaA: predstavlja disketu.
Prilikom kopiranja,racunar obavjestava korisnika koje su datoteke
kopirane(COUNTRY.SYS, DISPLAY.SYS i KEYBOARD.SYS), kao i broj kopiranih
datoteka. Nakon obavljenog kopiranja,ponovo se prikazuje prompt, i racunar je spreman da
prihvati narednu komandu.
Dzoker znaci:* - zamjenjuje svaki string, ? zamjenjuje svaki karakter,
[....]-zamjenjuje svaki od karaktera u zagradama,[^....]-zamjenjuje svaki znak osim karaktera
u zagradama.

Slika [3]
Iz izlozbenog primjera se jasno vidi osnovni nedostatak komunikacije uz pomoc komandne
linije.Naime,da bi korisnik mogao da komunicira saracunarom,on mora da zna komande koje
komande racunar razumije,kao i nacin njihovog ispravnog koristenja.
Drugim rijecima,korisnik koji ne zna komande ne moze sa racunarom da uradi nista.
Stoga je pristup preko komande linije bio dugo vremena odbojan za vecinu korisnika,kojima
je ucenje komandi i njihove ispavne upotrebe predstavljalo veliki problem.
Ipak,komuniciranje pomocu komandne linije ima dvije bitne prednosti u odnosu na ostale
vrste komunikacija.Prvo,ovaj nacin komuniciranja ne dozvoljava neiskusnim korisnicima da
naprave veliku stetu.Na primjer, u operativnim sistemima Windows potpuno neiskusan
korisnik moze klikcuci na razne ikone i birajuci razne opcije iz menija(cije znacenje ne zna)da
nesvjesno pobrise veliku kolicinu podataka sa diska,ili da izmjeni razne sistemske parametre
racunara, i da na taj nacin napravi neprocjenjivu stetu.S druge strane,to nije moguce prilikom
komuniciranja preko komandne linije.Na primjer,ukoliko korisnik ne zna da za brisanje svih
datoteka iz nekog direktorija treba otkucati komandu DEL *.*,on to ne moze uraditi
slucajno, tako da je znatno smanjena mogucnost slucajne stete.

Slika [4]
Drugo, komunikacija putem komandne linije moze da bude znatno brza nego drugi vidovi
komunikacije.
Probajte, na primjer, da pomocu Windows operativnog sistema sve datiteke sa nastavkom
RADNI, a da pri tome promjenite nastavke svih datoteka iz.TXT u .INF.

Koji god postupak budete koristili,trebat ce vam dosta posla.

S druge strane,pomocu komandne linije dovoljno je ukucati samo jednu komandu koja
glasiCOPY A:PR*.TXT C: /RADNI/PR* .INF,sto je, morate priznati,znatno brze(bez
obzira sto mozda smatrate da je metod komuniciranja preko komandne linije sadanasnjeg
aspekta primitivan).
Iz navedenog razmatranja mozemo vidjeti da potreba za komuniciranjem preko komandne
linije postoji i danas.
Ovaj vid komunikacije u danasnje vrijeme koristi se uglavnom za potrebe iskusnih korisnika.
Tako je,na primjer,komuniciranje preko komandne linije i danas glavni nacin komunikacije i
operativnom sistemu UNIX,koji se koristi u velikim i profesionalnim racunarskim
sistemima(najcesce za upravljanje racunarskim mrezama).

Kako korisno moze biti komuniciranje preko komandne linije moze biti od koristi cak i
korisnicima koji koriste Windows operativne sisteme,svi operativni sistemi iz Windows serije
posjeduju takodze komandni interpreter istog imena (COMMAND.COM,CMD.EXE u
novijim verzijama),koji izgleda identicno kao komandni interpreter iz MS-DOS-a.
Ovaj komandni interpreter iz Windows-a mozemo pozvati tako sto cemo preko Start menija i
opcije Programs potraziti program nazvan MS-DOS Prompt (koji nije nista drugo nego
alternativno ime za program COMMAND.COM ili CMD.EXE).cak i u slucaju da ovaj
program nije postavljen u Start meni, on se uvijek moze neposredno pozvati navoenjem
njegovog osnovnog imena (COMMAND ili CMD) prilikom pokretanja opcije Run u Start
meniju.

Napomenimo da se iz ovog komandnog interpretera, kada na vise nije potreban ,izlazi

njavoenjem komandie EXIT( koja se naravno kuca slovo po slovo).[11].

Slika [5]
Operativni sistemi takoder su cesto teme svetih ratova , a najcesce se "ratuje" oko toga je li
bolji Linux ili Windows i je li bolji Macintosh ili PC.
Nekad davno vodio se rat oko toga je li bolji DOS ili Windows , a sudionici su trosili mnogo
vremena i energije na isticanje prednosti jednog sistema i mana onog drugog.
Naravno, nitko vise ne uzdize DOS u nebesa i rijetko ko zali za njegovim odlaskom u vjecna
lovista ,Da, DOS je mrtav, ali Co Command Prompt je ziv i zdrav i odlicno fukcionise kao
samo jedn od Windows OS alata.
Doduse, mozda nikad necete trebati Command Prompt, ali ako ga budete trebali, dobro je
znati neke stvari da bi ste ga sto bolje iskoristili.[9]

Nema pristupa CD, DVD i USB flash particijama:

Config . sys
Device=c:\ cdrom \ cdrom . sys / d : mscd001
c : \ windows \ command \ mscdex . exe / d: mscd001
Nema pristupa mrezi.
NET USE izlistava mapirane diskove
net use d : \\ server \ share / USER :Guest [10].
ATTRIB R S H *.* / S

Slika [6]

Prvu nadgradnju komunikacije uz pomoc komandne linije predstavlja komunikacija pomocu

komandnih ljuski, ukojoj je komandni interpreter zamjenjen komandnom ljuskom
(engl.komand shell).Komunikacija pomocu komandnih ljuski nalazi se na prelazu izmedu
komunikacije pomocu komandne linije i danasnjih metoda komunikacije uz pomoc grafickog
okruzenja.
Naime, komandne ljuske jos uvijek mogu koristiti tekstualni nacin rada (tj. u kojem se
prikazuje samo prikazuje samo tekst i, eventualno, specijalni znaci, bez ikakvih slika).
Medutim, u komandnim ljuskama komande se ne kucaju (slovo po slovo), nego se biraju iz
spiska ponudenih komandi.
Izbor komandi se najcesce vrsi pomocu menija (izbornika ). Meniji su, zapravo, spiskovi
alternativnih akcija koji se prikazuju na ekranu, i iz kojih korisnik vrsi izbor jednih od akcija
koju ce racunar izvrsiti.
Jedan takav meni mogao bi,na primjer, izgledati ovako:
1. Unos novih podataka
2. Ucitavanje postojecih podataka
3. Snimanje podataka

4. Pregled podataka
5. Stampanje podataka
6. Kraj rada
Komandne ljuske pojavile su se prilicno davno, tipicno kao dodaci za MS-DOS ili UNIX
operativni sistem.
Jedan od ovih popularnih komandni ljuski MS-DOS bio je program Norton Commander
(program istog imena, koji se razvio iz izvornog Norton Commandera, koristi se i danas pod
Windows operativnim sistemima kao alternativa za program Windows Exsplorer).
Uz verziju MS-DOS 4.0 kao sastavni dio operativnog sistema isporucivala se i komanda
ljuska
MS-DOS Shell (fizicko ime ovog programa je Dosshel. Exe), koja se mogla
koristiti kao alternativa klasicnom komandnom interpreteru Command.COM.[11].

Slika [7]

Windows 7 x86

Windows 7 x64

Windows 7
Windows 7
Enterprise x86 Enterprise x64

Starter 1

Home Basic

Enterprise -1

Home Basic - 2

Home Premium-2

Enterprise -1

Tabela [8]

LITERATURA:
[1] http://www.google.ba/search?q=command+prompt&hl=hr&prmd=ivns&source=lnms&t
[2] http://www.enter.ba

[3] http://www.ic.ims.hr/......../cmd
[4] http://www.ic.ims.hr/......../cmd
[5] http://www.enter.ba
[6] http://www.google.ba/search?q=command+prompt&hl=hr&prmd=ivns&source=lnms&t
[7] http://www.google.ba/search?
hl=hr&biw=702&bih=709&tbm=isch&sa=1&q=command+prompt+naredbe
[8] http://www.google.ba/search?q=command+prompt&hl=hr&prmd=ivns&source=lnms&t
[9] http://www.ic.ims.hr/......../cmd
[10] Prezentacija 2011 OSM
[11] Zeljko Juric :Informatika 1, 2, 3.