6 >> literatura

mircoles, 13 de mayo del 2015 | la voz de la escuela

Filgueira Valverde no seu gran da

As Letras Galegas homenaxean o prolfico intelectual pontevedrs
Hoxe non che vou dar ningunha nova
que non saibas, porque seguro que
lembras que o vindeiro domingo festa,
e ti unha cousa as non a esqueces. En
efecto, a festa das Letras Galegas e, a
pouco que mirases o xornal, xa poderas
saber, desde principios de xullo do ano
pasado, que o homenaxeado Xos
Fernando Filgueira Valverde. Anda que
s sexa polo balbordo que levantou a
eleccin do pontevedrs nas ringleiras nacionalistas. Aqu non imos dicir
mis, pero se queres saber de que a a
discusin abonda con que leas na web
de La Voz un par de noticias: a titulada
Anova di que a eleccin de Filgueira
Valverde busca demoler o Da das Letras (http://bit.ly/1Ezbsqc) e O neto
de Bveda defende que o Da das Letras
se lle dedique a Filgueira (http://bit.
ly/1DGEsIG). Resumamos a liorta en
que os nacionalistas rexeitan a eleccin
de quen foi alcalde de Pontevedra por
razns polticas, anda que recoezan
a sa altura intelectual.

BIOGRAFA
Nado en Pontevedra o 28 de outubro
de 1906, nou na cidade do Lrez a
piques de cumprir os 90 anos, un 13 de
setembro. Logo de rematar o bacharelato estudou Dereito na Universidade
de Santiago de Compostela en 1927.
Nesta universidade comezou Filosofa
e Letras, que continuou en Zaragoza,
onde acadara o grao de doutor cunha
tese sobre unha das cantigas a Santa
Mara de Alfonso X. En 1935 gaou
a ctedra de Lingua e Literatura do
instituto Balmes de Barcelona e, tras
pasar por Lugo, cinco anos despois
acada praza en Pontevedra. Ser director desde 1946 ata 1976 do Instituto
Masculino desta cidade, ata a xubilacin, onde o amplo recoecemento do
seu alumnado valeralle o alcume de
vello profesor.

XOS CASTRO

Xos Filgueira Valverde foi, entre outras cousas, o fundador do Museo de Pontevedra

Filgueira Valverde participou na creacin dalgunhas das institucins culturais mis relevantes xa desde mozo,
como, con 17 anos e con Armando
Cotarelo Valledor, Castelao, Lois Tobo, Cabeza de Len, Gmez Romn,
Bouza-Brey e outros, o Seminario de
Estudos Galegos. Pechado despois
polo rxime franquista, refundouno
con Snchez Cantn e Xess Carro
como Instituto de Estudios Gallegos
Padre Sarmiento en 1943, integrndoo
no Centro Superior de Investigaciones
Cientcas (CSIC), que dirixir de 1971
a 1981. En 1947 cofundou a Editorial
Biblilos Gallegos, que convocou premios de novela e traducin e publicou

ttulos emblemticos das nosas letras,

includa a primeira traducin completa
da Biblia ao galego.
O Museo de Pontevedra, fundado en
1927 co impulso dun padroado do que
formaba parte xunto con, entre outros,
Daniel de la Sota, Casto Sampedro, lvarez Limeses, Raimundo Riestra, Losada Diguez, Castelao e Snchez Cantn,
foi a empresa cultural predilecta de Filgueira Valverde. Baixo a sa direccin,
entre 1940 e 1986, o museo enceta un
ambicioso programa de expansin que
se completa cunha coleccin de pezas
que achegan unha visin panormica
da evolucin das artes galegas desde
a sa orixe ata os nosos das e da que

Reedicins significativas da sa obra

Co gallo do Da das Letras
Galegas as editoriais adoitan
facer reedicins que axudan o
autor a recuperar actualidade.
A meirande parte da producin
literaria de Filgueira Valverde
erudita: seguindo a recompilacin que recolle a Real Academia
Galega (http://bit.ly/1I3zhJf: picando onde di Obra, debaixo
da foto) atopamos un dicionario
(Vocabulario popular galego-casteln, Vigo, 1926) e de seguido
unha longa restra de guas e catlogos e outra de ensaios, dentro dos cales enumera os Adrais (ata
nove: son os tomos nos que el mesmo
xuntou os artigos escritos que tia
escrito para os xornais). Engdese a
lista dos seus traballos como editor.
A obra, por as dicilo, menos seria,
compona das narracins breves,
unha obra de teatro e un auto sacramental feito ao xeito medieval que
a editorial Galaxia vn de publicar
con algns interesantes engadidos en
dous tomos moi recomendables para

dar a coecer o autor aos alumnos.

O Vigairo contn, aln da obra deste
ttulo publicado en 1927, o indito A
monxa-frade (un encargo para Contos do Castromil, de 1992), a obra dramtica Agromar e o auto sacramental
Aucto de Santa Mara (publicado en
Grial, nmero 25, en realidade co
extenso ttulo Aucto de como Santa
Mara foi levada aos ceos pra a festa
da nosa seora en agosto, refeito con
testos dos sculos XIII e XIV).
A outra Quintana viva, un feixe de

relatos que o propio autor cualicou de prosa potica e que

comeza coa sa primeira obra,
Os nenos (1925), que engade
outras narracins do feito
q
que Castelao soubo axia soerguer como ningun e nomear
g
p
para sempre cousas. Filgueira
V
Valverde
explica que a escolma
basase na unidade duns relatos
b
q
que mellor espellan o xeito que
tivemos os mozos dos anos vinte
ti
de enxergar o vivir galego. Tanto
un
unha como a outra edicins de
Galaxia van ilustradas en portada
con pinturas de Ovidio Murgua, llo
de Rosala de Castro.
Non poderiamos esquecer aqu
que dentro de dous das, o venres, ao
mercar o peridico poders facerte
cunha seleccin dos seus artigos xornalsticos por un precio ben barato:
un euro. Xos Filgueira Valverde. O
noso Adral unha antoloxa que edita
o acdemico da RAG Xess Ferro
Ruibal e publica La Voz de Galicia na
coleccin Biblioteca Gallega.

ten especial importancia a adquisicin

do legado de Castelao pola iniciativa
persoal do homenaxeado.
Filgueira Valverde foi membro de nmero da Real Academia Galega desde
1941 e vogal do padroado do Instituto da
Lingua Galega a partir de 1972. Tamn
foi o primeiro conselleiro de Cultura da
Xunta de Galicia (1982-1983), e o segundo presidente do Consello da Cultura
Galega (1991-1996). En poltica, fundou
en 1935 a Dereita Galeguista e logo da
Guerra Civil foi alcalde de Pontevedra
de 1959 a 1968.

> Carlos Ocampo

carlos.ocampo@lavoz.es

> ACTIVIDADES
Lembra a noticia:
Xos Filgueira Valverde ser homenaxeado no Da das Letras Galegas do 2015:
http://bit.ly/1Q5XOjB
Podes acadar unha
mellor comprensin
da talla intelectual de
Filgueira Valverde neste artigo publicado en
La Voz: Filgueira, un
intelectual y polgrafo
de gran talla. La obra
de Xos Filgueira Valverde supera los 300
ttulos, que podes
descargar desde esta
ligazn: (http://bit.
ly/1DGH3Cx)
Para coecer a fondo a obra do homenaxeado, a autorizada
Xos Filgueira Valverde. Biografa intelectual, de Xess Alonso
Montero (Galaxia,
2015). Le a recensin

en La Voz (http://bit.
ly/1bpL3AD).
A web do Seminario
Galn, elaborada desde o CEIP de Galn (Arteixo), engade informacin sobre o autor
homenaxeado no Da
das Letras Galegas
2015 diferente material didctico para utilizar en rede, orientado
aos tres ciclos de educacin primaria e educacin infantil: www.
seminariogalan.org