Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
Poemas en Maya
Poemas en Maya
UKAYIB`AL RE JAB
Ri ik` kujaluj mayul
pa ri saqirisanik.
Kape ri jab`, kape ri jab`!
Kakiraq kichi` ri ajtiko`n.
Are chi` kaqaj ri q`ij
ri sutz` ke` wachin ukayib` al re jab`.
RI NIMA`
Ri nima` kutumij rib
junam ruk` jun kumtz
sokotojinaq;
jun nonoch` ri man ilom taj
kab`in puwi` ri ja`.
WENE` E NIMA`
We kab`in ja` chupam
xa are e nima`.
Are we maj,
xa are e b`e.
BORBOLLONES
Hoy el agua
nace a borbollones
en mi corazn.
Me baa
la frescura de un canto.
B`URB`UX
Kamik ri ja`
kab`urb`ux kel uloq
pa ri wanima`.
Kin nuratinisaj
pa ri ujororem ri jun b`ixonik.
MI ROSTRO
En el agua veo mi rostro.
No ste que ves.
El agua no es espejo.
Mi puro yo
est ms all
de lo que soy.
WACHIB`AL
Pa ri ja` kinwil ri nuwachib`al,
man are ta wa` ri nupalaj ri
kawilo.
Ri ja` man are wachibal taj.
Ri qas in
k`o naj jela` ri xa in.
XOLSIWAN
Ginnnnnn, ginnnnnn,
ginnnnn...
habla el aire
en Xolsiwan.
XOLSIWAN
Ginnnnnn, ginnnnnn, ginnnnn;
kach` wa ri kaqiq`
pa Xolsiwan.
Kape ri jab`.
Va a llover.
El cielo est despejado,
pero el aire no se equivoca.
Y llueve.
LA CATARATA
La catarta canta
con su voz de monte,
desde arriba
hacia abajo
y se vaaaaa
caminando entre el taxcalero
hasta terminar llorando.
FLORES DE UN RATO
Relmpago:
fores de un rato,
alegrn de cielo.
TURB`ALA`
Ri turb`ala` kab`ixonik`
ruk` ri roq`ib`al juyub`,
kape k`a chikaj
k`a pa ikim ku jamrib`
kab`eeeeeek,
kab`in chuxo`l taq ri taxka`l,
koq`ik are jampa` kak` is ri ub`e.
KOYOPA`
Koyopa`:
kotz`i`j re jun kasach uwach,
nitz` kikotem re kaj.
LODAZAL
El lodazal se ve feo,
pero huele sabroso
a la llovizna
le encanta hacer lodo.
Aunque no llueva
amanecen hmedos los campos:
la noche los moja con su
lengua.
XOQ`OL
Ri xoq` ol man utz taj kilatajik,
xa k` ok` ri uruxlab`,
ri musmul jab` sib` alaj kaqaj
chuwach utz kurilo kub`an
xoq`ol.
Pune ta man k`o ta jab`,
kaqaj ri rexq`ab` puwi`ri q`ayes;
ri chaq`ab` kuriq`o ruk` ri raq`.
zz
DERRUMBE
La noche se derrumba
y la oscuridad cae
al fondo del barranco:
se hace agua
y se vuelve ro.
U`L
Ri chaq` ab` kawulilik b` ik
xuquje` ri q`equmal katzaq b ik
k`a chuxe` ri siwan:
chila` kujaluj ja`
kujaluj nima`.