IES Laxeiro

Lalín

Transformacións no uso dos espazos

públicos

A Praza da Vila de Lalín

Marco Gallego
Roy González
DESCRICIÓN DO PARQUE DE LALÍN.
DESCRICIÓN DO PARQUE DE LALÍN.

Aquel día, o meu amigo Xoán convidárame a merendar na súa casa, un pisiño acolledor,
situado na rúa A, xusto fronte do parque da praza da igrexa. Dubidei un momento se ir
ou quedarme na casa facendo deberes, pero como a alternativa non era moi atractiva,
fun.
Cando cheguei á casa de Xoán, abriume a porta seu bisavó, un home maior, encollido
polo paso do tempo, cunhas enrugas no rostro que semellaban sucos. Cunha voz feble,
convidoume a pasar e acompañoume ata o balcón onde estaba o meu amigo xogando
coa PSP e, por non molestalo, tras o saúdo de rigor, optei por contemplar aquela paisaxe
que sorría aos meus pés recibindo a primavera.
Alí estaba un espazo aberto: o parque de Lalín. Á miña dereita, ao Norte, erguíase a
igrexa parroquial, construída en pedra de cantería, e da que, desde a miña perspectiva
sobresaían as súas vidreiras protexidas por reixas enferruxadas, a ábsida e o
campanario. Ao fondo, é dicir, ao Oeste, había pequenas hortas, que se albiscaban entre
as árbores do parque. Ao Sur, uns modernos edificios e, en primeiro plano, a beirarrúa
sucia e cos lastros levantados, que separaba o parque da rúa A, moi transitada naqueles
momentos.
O parque tiña catro niveis unidos por distintas escaleiras. No primeiro , á dereita había
unha fonte circular de pedra e luminosa, que lles servía a algúns cativos para xogar ás
agachadas arredor dela; e á esquerda uns acivros, unha especie de piñeiros altos de folla
perenne e un monolito dedicado ao Emigrante .
No segundo nivel, destacaba un palco de madeira e ferro no que algúns domingos e
festivos daba concertos a banda de música da vila e no que había un amplo espazo co
chan de cemento que aproveitaban algún mociños para xogar ao fútbol. Nunha esquina,
a estatua dos labregos, obra do escultor Acuña.
Baixando as escaleiras, acadábase o terceiro nivel, onde sobre un piso de caucho
xogaban os máis pequechos. Alí os reis eran dous tobogáns de lisa textura, polos que se
deslizaban os máis ousados meniños. Outros , máis contra a dereita, bambeábanse, e uns
cativiños subían aos animais de muelle, iso si, collidos da man polas mamás, as avoas
ou as chachas.
Tras varias árbores altas ás que a primavera empezaba a coroar cunha tupida vexetación
entre a que voaban e cantaban docemente paxaros de diversas especies, estaba o último
nivel, co monumento en pedra homenaxe á nai, obra de Vidal Paio, e cun paseo
empedrado que percorrían en bici uns poucos preadolescentes, e uns bancos de pedra
que aproveitaban os avós e as nais dos cativos para explicarlles, tranquilamente
sentados, a outras nais o bos que eran os seus retoños, o ben ou mal que comían e que
non as deixaban durmir pola noite por mor da tose provocada polas alerxias
primaverais.
Ollando aquela paisaxe, pese ás interrupcións de Xoán que non deixaba de advertirme
de cada gol que metía naquela maquiniña, percibía por veces o monótono son da auga
da fonte, que contrastaba co enxordecedor ruído que emitían coches e motos transitando
pola rúa e que maltrataban os meus oídos.
Estaba envolto na percepción desas sensacións, cando Xoán me berrou: “¿Ti atendes ao
que che estou dicindo ou tes a tarde contemplativa? Veña, vamos merendar”. E
erguémonos ambos para dirixirnos á cociña.
Alí, cos cóbados apoiados na mesa e a cabeza repousando sobre eles, botaba unha
soneca o bisavó de Xoán, pero axiña que este se puxo a remexer nos mobles para coller
a merenda, o vello abriu aqueles ollos apagados, de mirada tenra e díxolle ao bisneto: “
Mira no caixón da dereita, que xa vos deixou túa nai a merenda preparada”.
Mentres merendabamos, pregunteille ao vello, por aquilo de dar conversa, se había
moitos anos que vivía alí e se recordaba sempre así o parque. Mirou para min, coma
dicindo mira que curioso este cativo, e, sen responder, ergueuse e saíu da cociña. Xoán
miroume, ergueu os ombreiros e dixo: “Non lle fagas moito caso, está moi pasadiño, ten
97 anos ”.
- Carallo! Quen me dera a min así de lúcido aos 97! – exclamei e o meu colega só soubo
sorrir ante a miña ocorrencia.

Para a miña sorpresa, porque pensaba xa que a miña presenza non era a máis desexada
polo patriarca daquela casa, o ancián volveu axiña e viña cunhas fotos en branco e negro
que puxo enriba da mesa á vez que se dirixía a min:
- Mira, rapaz, o que ti ves hoxe aí só está así desde que foi inaugurada a praza pública,
en 1986. Pero antes, antes o seu uso non che era o ocio coma hoxe, daquelas, cando eu
era pequeno, eran terras de labor, coma case todas as que puideches alcanzar coa vista
desde o balcón. O mesmo había un palleiro nelas ca unas hortas. Olla, olla – e púxome
diante estas fotos.

O que máis me chamou a atención das fotos, e así llo dixen, foi que a igrexa non tiña
campanario e que o que hoxe é a praza da igrexa estaba ocupada por uns palleiros, e na
que se vía o que hoxe é a zona do parque parecía haber hortas.
- Si, rapaz, si. Daquelas érache outra historia. Os políticos non se preocupaban de que
houbese zonas de ocio, había que cultivar os terreos, había que traballalos para que
producisen -dicía o vello cando o interrompeu o seu bisneto.

- Economía de subsistencia. A ti non che explicaron iso, Marquiño? – rosmou burlón o

Xoán-. Como di miña nai, non sei que vos ensinan no colexio.

O vello ollaba outras dúas fotos que tiña entre as mans e cando ergueu a vista dixo cara
a min:
- Mira aquí tes máis fotos do que hoxe é o parque. Pero isto xa é moito despois, aí polos
finais dos anos sesenta. Fíxate, xa está aberta a rúa A, abriuna Licho, por iso lla
dedicarían, digo eu, porque agora chámanlle Avda. Luis González Taboada.

- E quen foi Licho? – preguntei.

- O alcalde, coño –contestou o vello case cabreado ante a miña ignorancia-. Perdoa,
rectificou, é normal que non saibas que foi con el de alcalde cando se abriu esta rúa e
cando se comezaron os traballos para acondicionar o parque, aínda que non chegou a
inaugurarse ata a época de Cuíña. Pero mira, velaquí tes unha foto coa rúa A xa aberta e
o parque seguía sendo terreo cultivado, hortas e na outra foi cando se comezaron as
obras para acondicionar ese espazo e terminar por converterlo no que é actualmente.

Achegoume as fotos e olleinas curioso.

Só

puiden exclamar: ¡Como cambiaron os mundos! E o Xoán, que ten sona de ser un
carallán, miroume e dixo:
- Si, ho, cambiaron moito. Antes non había PSP.

O vello señor Gonzalo riu a ocorrencia do seu bisneto e eu, como xa ía sendo tarde
despedinme dos dous.
A Praza da Vila

Neste traballo vou describir como era antes e como é agora a Praza da Vila; cal era e cal
é o seu uso, mediante fotografías e descricións.

Antigamente a Praza da Vila era un prado, co paso dos anos dedicárono a hortas.

A Praza da Vila en 1940

Posteriormente estando de alcalde Xosé Cuiña na década dos setenta construíuse a

actual Praza da vila.

Situada ó carón da igrexa parroquial, esta praza, punto de encontro para os veciños de
Lalín, conta cun palco para concertos, cun parque infantil e con distintas estatuas.

En efecto, esta praza dedícase principalmente como zona de recreo onde as nais ou os
pais da vila levan os seus fillos polas tardes despois do colexio cando o tempo llo
permite.

O palco utilízase nas festas patronais, por exemplo, onde realízanse os concertos das
distintas bandas que se achegan á vila, dando os seus concertos, así como a banda
municipal da vila.

Nos meses do verán realízanse actividades de tempo libre, con xogos e actividades para
os máis pequenos.
Nesta praza temos o monumento a nai e unha fonte en forma de trébol, sen esquecer a
estatua ao labrego e máis a placa ao emigrante.

É unha das zonas ideais de recreo por estar situada no centro e por ter árbores que dan
boas sombras.

Praza da Vila

Estatua ao Labrego
Monumento a nai

Placa ao emigrante