Prevencion Riscos Laborais Con Portada Baja Resolucion DEF PDF

Instituto Galego de Seguridade e Sade Laboral
http://issga.xunta.es
P
R
E
V
E
N
C
I
N

D
E

R
I
S
C
O
S

L
A
B
O
R
A
I
S

C
u
r
s
o

d
e

c
a
p
a
c
i
t
a
c
i
n

p
a
r
a

o

d
e
s
e
m
p
e
e
o

d
e

n
i
v
e
l

b
s
i
c
o
prevencin de
riscos laborais
Curso de capacitacin
para o desempeo de
nivel bsico
Instituto Galego
de Seguridade
e Sade Laboral
Programa de Desarrollo Rural Sostenible
Rura s

Prevencin de
riscos laborais

para o desempeo de
nivel bsico

XUNTA DE GALICIA
Consellera de Traballo e Benestar

Instituto Galego de Seguridade e Sade Laboral (ISSGA)

2014

prevencin de
riscos laborais
para o desempeo de
nivel bsico
Rura s

1 EDICIN:
2014.

EDITA:
Instituto Galego de Seguridade e Sade Laboral (Issga).
Os textos aqu reproduidos son propiedade do Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no
#raballo$ que autori%ou esta publiai&n.
O texto orresp&ndese o ontido 'ni'o do progra'a de (or'ai&n para o dese'pe)o de (uni&ns
de ni*el b+sio$ para ,0 e -0 .oras de aordo on anexo I/ do 0eal dereto ,121113$ do 13 de
xaneiro$ polo que se aproba o 0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n.

IMPRIME:
4genia Gr+(ia Gallega S.L.

LUGAR:
Santiago de 5o'postela.

Depsito Legal:
5 20672014.

SUMARIO

Manual do po!oto
Gu"a did#$ti$a do alu!no
Mdulo 1: C%NCEPT%& '(&IC%& DE &EGURIDADE E &A)DE N% TRA'ALL%

Introdui&n
Obxeti*o
8nidade did+tia 19 introdui&n + pre*eni&n de risos laborais

8nidade did+tia 29 'aro nor'ati*o b+sio en 'ateria de pre*eni&n de risos laborais
:ou'entai&n b+sia de onsulta
Glosario
;ibliogra(a

Mdulo *: RI&C%& +ERAI& E A &)A PRE,ENCIN
Introdui&n
Obxeti*os
8nidade did+tia 19 os risos ligados +s ondii&ns de seguridade
8nidade did+tia 29 os risos ligados ao 'edio de traballo
8nidade did+tia ,9 a arga de traballo$ a (atiga e a insatis(ai&n laboral
8nidade did+tia 49 siste'as ele'entais de ontrol de risos. <rotei&n oleti*a e indi*idual
8nidade did+tia -9 noi&ns b+sias de atuai&n en e'erxenias e e*auai&n
8nidade did+tia =9 pri'eiros auxilios

8nidade did+tia 39 o ontrol da sade dos traballadores
Glosario
;ibliogra(a

Mdulo -. ELEMENT%& '(&IC%& DE +E&TIN DA PRE,ENCIN DE RI&C%&
LA'%RAI&
Introdui&n
Obxeti*os
8nidade did+tia 19 a xesti&n da pre*eni&n de risos laborais na e'presa

8nidade did+tia 29 organis'os pblios relaionados oa seguridade e a sade no traballo
Glosario
;ibliogra(a

Manual do promotor do
curso
PREVENCIN DE
RISCOS LABORAIS
para o desempeo de
funcins de nivel bsico

1. Introdui&n

2. <resentai&n do 'aterial

,. 5riterios que .ai que seguir para a reali%ai&n de
'&dulos setoriais

4. Orientai&ns para po)er en 'ar.a o urso

MANUAL DO PROMOTOR
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS A 3

1 INTRODUCIN

4 entrada en *igor da Lei de pre*eni&n de
risos laborais estalles supo)endo +s
pequenas e 'edianas e'presas espa)olas
reali%ar un es(or%o de adaptai&n i'portante
para u'prir oas esixenias que dela deri*an.

!o que + (or'ai&n se re(ire$ o e'presario est+
obrigado a proporionar a (or'ai&n
adeuada aos traballadores para o
dese'pe)o orreto das sas (uni&ns.

!o 0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n
di(ereni+ronse basia'ente tres tipos de
(uni&ns para dese'pe)ar o desen*ol*e'ento
das ati*idades pre*enti*as na e'presa9
(uni&ns de ni*el b+sio$ (uni&ns de ni*el
inter'edio e (uni&ns de ni*el superior$ e
deter'in+ronse os ontidos 'ni'os$ as o'o
a s a distribui&n .oraria$ esixibles para
onsiderar apaitado un traballador para o
dese'pe)o das (uni&ns pre*enti*as que lle
orrespondan.

> *ista das neesidades (or'ati*as existentes$
o Instituto !aional de Seguridade e "ixiene
no #raballo$ o'o organis'o pblio que
ten entre os seus obxeti*os a pro'oi&n e o
apoio + 'ellora das ondii&ns de traballo$
(or'ulou$ entre outras$ un.a li)a de atuai&n
prioritaria onsistente na elaborai&n de
instru'entos (or'ati*os que axuden as
e'presas espa)olas$ e espeial'ente as
pequenas e 'edianas e'presas$ a ubrir as
neesidades anterior'ente 'enionadas.

?n'arado nesta li)a de atuai&n en&ntrase
o 'aterial que presenta'os a ontinuai&n.
?ste (oi elaborado para apaitar aqueles
traballadores que deben dese'pe)ar (uni&ns
pre*enti*as de ni*el b+sio na e'presa ou nos
ser*i%os de pre*eni&n.

#r+tase dun 'aterial de autoaprendi%axe
dese)ado para ser e'pregado o'o urso a
distania por organi%ai&ns e'presariais ou
sindiais$ 'utuas ou outras entidades
interesadas neste tipo de (or'ai&n.

?'pregar un.a 'etodoloxa a distania$ nun
aso o'o este$ o(ree$ entre outras$ as
seguintes *antaxes9
1. <er'ite (or'ar un ele*ado n'ero de
persoas nun perodo de te'po reduido.

2. @ailita a per'anenia do traballador no
seu posto de traballo durante o seu perodo
de (or'ai&n$ o al A un.a gran *antaxe$
en onreto para aqueles traballadores de
pequenas e 'edianas e'presas que poden
ter serias di(iultades para asistir a ursos
preseniais.

,. Sup&n para o e'presario un usto 'oi
in(erior ao doutras solui&ns (or'ati*as.

4queles ele'entos did+tios$ araterstios
da 'etodoloxa Ba distaniaC e que non
apareen aqu 'enionados (siste'as de
titoras$ a*aliai&n do urso$...) deber+n ser
dese)ados e2ou elaborados polas organi%ai&ns
ou entidades que asu'an a i'partii&n deste
urso.

2 PRESENTACIN DO MATERIAL

O 'aterial que se elaborou onsta dos seguintes
ele'entos9 gua did+tia do alu'no$ texto do
alu'no.

2.1. u!a d"d#ct"ca do alumno

D un ele'ento (unda'ental nun urso de
ensinan%a a distania xa que A o dou'ento
que orienta o alu'no sobre o seu 'odo de
atuai&n durante a reali%ai&n do urso.

4 tra*As da gua did+tia$ o alu'no reibe
in(or'ai&n sobre9 as pautas que debe seguir
durante o ursoE o 'aterial que se lle presenta e
o'o debe e'pregaloE os te'as que deber+
abordar e o'o obter o '+xi'o rende'ento do
urso$ e toda un.a serie de indiai&ns que (an
da gua un ele!ento !oti/ado.

?sta gua onsta das seguintes epgra(es9

1. <resentai&n do urso
2. Obxeti*os
,. Faterial de onsulta
4. ?strutura do urso
-. :iretries para o estudo
MANUAL DO PROMOTOR
A 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

Le'bre que /ostede de0e# in$lu" na gu"a
did#$ti$a do alu!no a in1o!a$in orres7
pondente ao siste!a de tito"as$ + te!po2
ali3a$in$ o 'odo de a/alia$in do urso e
alquera outra in(or'ai&n que onsidere de
interese.

2.2. T$%to do alumno

2.2.1. Obxectivo

O texto do alu'no elaborouse o obxeti*o
de lle proporionar ao traballador que segue o
urso os o)ee'entos neesarios para o
dese'pe)o de (uni&ns pre*enti*as de ni*el
b+sio.

2.2.2. Contidos

O anexo I/ do 0egula'ento dos ser*i%os de
pre*eni&n establee o ontido 'ni'o do
progra'a de (or'ai&n para o dese'pe)o das
(uni&ns de ni*el b+sio$ as o'o a sa
durai&n e a distribui&n .oraria orrespondente.
<artindo dos riterios estableidos no dito
regula'ento$ elaborouse o texto do alu'no. !el
exp&)ense$ dun 'odo did+tio e 'oti*ador$ os
ontidos 'ni'os esixidos$ que se agruparon
do seguinte xeito9
4 Mdulo 1: $on$eptos 0#si$os so0e
seguidade e sa5de no ta0allo
8nidade did+tia 19 introdui&n + pre*eni&n
de risos laborais.
8nidade did+tia 29 'aro nor'ati*o
b+sio en 'ateria de pre*eni&n de risos
laborais.
4 Mdulo *: is$os 6eais e a s5a pe/en$in
8nidade did+tia 19 os risos ligados +s
ondii&ns de seguridade.
8nidade did+tia 29 os risos ligados ao
'edio de traballo.
8nidade did+tia ,9 a arga de traballo$ a
(atiga e a insatis(ai&n laboral.

8nidade did+tia 49 siste'as ele'entais
de ontrol de risos. <rotei&n oleti*a e
indi*idual.
8nidade did+tia -9 noi&ns b+sias de
atuai&n en e'erxenias e e*auai&n.
8nidade did+tia =9 pri'eiros auxilios.
8nidade did+tia 39 o ontrol da sade dos
traballadores.
4 Mdulo -: ele!entos 0#si$os de 6estin
da pe/en$in de is$os
8nidade did+tia 19 a organi%ai&n da
pre*eni&n na e'presa.
8nidade did+tia 29 organis'os pblios
relaionados oa seguridade e a sade no
traballo.
4 Mdulo 7: is$os espe$"1i$os e a s5a
pe/en$in no se$to $oespondente #
a$ti/idade da e!pesa
2.2.3. Estrutura
5o'o obser*ou no punto anterior$ os ontidos
agrup+ronse en 7 !dulos:
M.1. Con$eptos 0#si$os so0e seguidade e
sa5de no ta0allo.
M.*. Ris$os 6eais e a s5a pe/en$in
M.-. Ele!entos 0#si$os de 6estin da
pe/en$in de is$os
M.7. Ris$os espe$"1i$os e a s5a pe/en$in
no se$to $oespondente # a$ti/idade
da e!pesa.
(?ste '&dulo deber+ ser elaborado polo
organis'o ou a entidade enargada da
i'partii&n do urso. <ara '+is in(or'ai&n
auda ao n'ero ,. 5riterios para a reali%ai&n
de '&dulos setoriais).
5ada un dos '&dulos presenta a seguinte estutua9
Intodu$in
5oa introdui&n pretAndese 'oti*ar o alu'no
ao estudo do '&dulo.
MANUAL DO PROMOTOR

&

%06e$ti/os

O alu'no debe o)eer en todo 'o'ento
ara a onde se dirixen os seus es(or%os. <or
iso$ ao iniio de ada '&dulo$ presAntasel l e
de (or'a lara e onisa o que ter+ onseguido
ao re'atar o seu estudo.

Unidades did#$ti$as 8ue $o!po9en o
!dulo

?n ada unidade did+tia presAntanse os
ontidos te&rios orrespondentes.

4 estrutura de ada unidade A a seguinte9
introdui&n$ obxeti*os$ desen*ol*e'ento de
ontidos e resu'o.

<or ada unidade did+tia elaborouse un.a
serie de exeriios de autoo'probai&n e as
sas orrespondentes solui&ns.

?stes son un ele'ento indispensable na
ensinan%a a distania$ ao per'itirlle ao
alu'no o)eer en todo 'o'ento a
progresi&n da sa aprendi%axe. Supo)en un.a
(onte de retroali'entai&n e re(or%o que pode
suplir$ en gran 'edida$ as (uni&ns
equi*alentes que desen*ol*e o pro(esor na
ensinan%a presenial.

!os asos en que se onsi der ou
on*eniente$ engadiuse un.a bibliogra(a de
onsulta e2ou de a'pliai&n dos ontidos
propios da unidade.

Do$u!enta$in de $onsulta

;aixo esta epgra(e inluronse a bibliogra(a e
o glosario.

'i0lioga1"a

0elai&nanse baixo este ttulo as re(erenias
bibliogr+(ias que se onsideraron neesarias e
su(iientes para os destinatarios deste urso.

Glosaio

D a relai&n de ter'os que apareen no '&dulo$
oas sas de(inii&ns orrespondentes.

CRITERIOS 'UE (AI 'UE
SEUIR PARA A ELA)ORACIN
DE MDULOS SECTORIAIS

O '&dulo 49 risos espe(ios e a sa
pre*eni&n no setor orrespondente +
ati*idade da e'presa ten asignada$ no
regula'ento$ un.a durai&n de - .oras.

?ste '&dulo deber+ ser elaborado polo
organis'o ou entidade enargada da i'partii&n
do urso.

Os seus ontidos *ariar+n en gran 'edida dun
setor a outroE A diir$ existir+n tantos '&dulos
setoriais o'o setores de ati*idade.

D pri'ordial$ no entanto$ (ixar un.as pautas que
per'itan 'anter un.a erta .o'oxeneidade en
anto + estrutura que deber+ seguir o '&dulo$
sal*ando o (eito de que os seus ontidos
deben ser neesaria'ente di*ersos.

4 estrutura de alquera '&dulo destas
araterstias poder+ ser o'o segue9

&.1. Caract$r"*ac"+n do s$ctor
4 5lasi(iai&n naional de ati*idades
eon&'ias (5!4?) non establee un.a
ategori%ai&n preisa dos distintos setores
de ati*idade$ pode enontrarse un.a grande
.o'oxeneidade entre ati*idades on &digos
pareidos. <ode oorrer ta'An$ nalgns asos$
que as araterstias da e'presa aonsellen
inguirse ao subsetor de perten%a da e'presa
en *e% de ao setor que$ ao resultar de'asiado
a'plo$ podera (aer 'enos erto o trata'ento
dos risos espe(ios. <or iso$ o pri'eiro paso
na elaborai&n do '&dulo A que sexa o propio
'&dulo o que deli'ite o setor a que se re(ire$ o
tipo de destinatarios a que *ai dirixido.

&.2. Estat!st"cas d$ s"n"stral",
dad$ $-ou mor."l"dad$ do s$ctor
8n pri'eiro a.ega'ento aos risos espe(ios
pode ser o o)ee'ento dos datos sobre as
onseuenias '+is .abituais destes risos
(aidentes de traballo e en(er'idades de
orixe laboral). <ara (aer pre*eni&n dentro
dun deter'inado setor A preiso o'e%ar por
o)eer a sa realidade.
MANUAL DO PROMOTOR
A 6 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

/

&.&. Normat"0a l$1al apl"ca.l$

:ebe inlur as prinipais re(erenias legais de
apliai&n relaionadas oa pre*eni&n de
risos laborais no setor$ espeial'ente se se
trata de preeptos apliables en exlusi*a +s
ati*idades propias deste.

&./. R"scos $sp$c!2"cos

?ste punto onstituir+ a parte entral do
'&dulo e$ sen pretender un.a ex.austi*idade
na 'eni&n dos risos$ debe abordar os '+is
araterstios do setor que se onsidere.

&.3. Pr$0$nc"+n dos r"scos $sp$c!2"cos

:ebe reoller as 'edidas pre*enti*as
orrespondentes aos risos tratados no punto
anterior.

5o'o nor'a xeral$ debe prourarse non inidir
nos 'es'os te'as xerais que xa apareen no
resto dos '&dulos. #ratarase$ polo ontrario$ de
a(ondar nos aspetos rele*antes propios do
setor.

ORIENTACINS PARA PO4ER
EN MARC(A O CURSO

5o'o en toda ai&n (or'ati*a$ a plani(iai&n e
preparai&n detallada$ pre*ia + i'partii&n dun
urso$ A (unda'ental antes de ao'eter o labor
de posta en 'ar.a dun urso a distania.

D preiso organi%ar a in(raestrutura neesaria$
deter'inar as instalai&ns que *an ser
e'pregadas$ onsiderar as persoas que dun
'odo direto ou indireto *an inter*ir durante a
posta en 'ar.a$ i'partii&n e segui'ento
do urso$ os reursos 'ateriais que *an ser
neesarios$ et.

4de'ais$ o'o araterstio da B'etodoloxa a
distaniaC$ u'prir+ oidar espeial'ente a
elaborai&n do 'aterial did+tio que se lle
entrega ao alu'no$ onsiderar o siste'a de
titoras q u e estableer$ o 'odo de
a*aliai&n$ a te'porali%ai&n$ et.
<asare'os a o'entar bre*e'ente ada un.a
destas uesti&ns que non (oron tratadas on
anterioridade9

a: % siste!a de tito"as:

D un ele'ento (unda'ental nun urso de
ensinan%a a distania$ xa que 1a$ilita a
intea$$in po1eso2alu!no on todo o que
iso le*a ((ailita a tare(a de aprender$ orienta o
es(or%o reali%ado polo alu'no ara aos
obxeti*os que se desexan alan%ar$ eli'ina o
illa'ento$ redue o n'ero de abandonos$ ...)
O tipo de titora qu e s e * ai apliar
(presenial$ por orrespondenia$ tele(&nia$
tele'+tia$...) deber+ deter'inalo *ostede en
(uni&n das sas neesidades e das dos seus
alu'nos.
D reo'endable que non se li'ite + utili%ai&n
dun s& tipo de titoraE anto 'aior sexa o abano
de posibilidades de ontato entre pro(esor e
alu'no$ '+is e(ia% resultar+ o proeso de
ensinan%a7aprendi%axe.
8n.a *e% te)a deidido o tipo de titora para
i'plantar deber+ inlur a in(or'ai&n
pertinente na gua did+tia do alu'no
(.orarios de titoras$ 'odos de o'uniai&n
o pro(esor$ et.).
Outro aspeto re(erente +s titoras$ (unda'ental
para o bo desen*ol*e'ento do urso$ A a
sele$$in do tito ou titores que *an guiar a
aprendi%axe do alu'no.
O titor debera o)eer a (ondo os ontidos
que (or'an parte do urso$ deber+ ser un bo
Bo'uniadorC$ deber+ o)eer os prinipios
da aprendi%axe dos adultos$ as o'o as
araterstias da ensinan%a a distania$ as
(uni&ns que debe dese'pe)ar o'o ele'ento
'oti*ador e dina'i%ador da aprendi%axe$ et.
<or iso$ A on*eniente que deter'ine por
antiipado quen son os que *an ser os titores
deste urso e 8ue 1o!a$in posen para o
dese'pe)o desta ati*idade.

0: % siste!a de a/alia$in:

4 a*aliai&n do alu'no per'ite o'probar o grao
en que se onseguen os obxeti*os 'arados.
MANUAL DO PROMOTOR

<ode ser ontinua (ao longo do urso) ou (inal
(ao re'atar o urso). 0eo'end+'oslle que
realie un.a a/alia$in $ontinua do progreso
dos seus alu'nos$ que poder+ ser oinidente
os di(erentes pra%os de en*o de 'aterial$ por
exe'plo$ ao (inali%ar o estudo dun '&dulo.
:ese)e o siste'a que onsidere '+is
adeuado e elabore as probas de a*aliai&n
que onsidere id&neas.

$: A te!poali3a$in:

O 5urso de pre*eni&n de risos laborais.
5urso de apaitai&n para o dese'pe)o de
(uni&ns de ni*el b+sio ten asignada un.a
durai&n de ,0 ou -0 .oras. 5ada '&dulo$ e
dentro del ada unidade$ pose a sa propia
asignai&n .oraria.
5onsidere estes (atores + .ora de plani(iar o
rit'o de traballo que deber+n seguir os
alu'nos$ anda que$ iso si$ on erta
(lexibilidade$ xa que os destinatarios son
traballadores e deben seguir o urso durante o
.orario laboral.
@or'lese uesti&ns relati*as a pra%os de en*o
de 'aterial$ pra%os para a reali%ai&n de probas
de a*aliai&n$ n'ero e 'o'ento en que ter+n
lugar as titoras preseniais (se A que se
onsideran neesarias)$ et.
D on*eniente que *ostede re(lita na gua
did+tia a in(or'ai&n relati*a + te'porali7
%ai&n. O alu'no neesita saber o'o se *ai a
desen*ol*er o urso e al deber+ ser o 'odo de
atuai&n en ada 'o'ento.

d: A eali3a$in de p#$ti$as:

Se ben A erto que A preiso proporionar uns
o)ee'entos te&rios ando se trata de
BapaitarC para o dese'pe)o de (uni&ns
pre*enti*as de alquera ni*el$ non o A 'enos o
(ailitarlle ao alu'no a apliai&n pr+tia dos
o)ee'entos adquiridos.
<or iso$ reo'end+'oslle que$ na 'edida en
que lle sexa posible$ (ailite aos seus alu'nos a
reali%ai&n de pr+tias9 ben sexa 'ediante a
reali%ai&n das pr+tias que onsidere
oportunas$ qui%ais on 'oti*o das Btitoras
preseniaisC que puidese pre*er.

Gua
didctica
do alumno

1. <resentai&n

2. Obxeti*os do urso

,. Faterial de onsulta

4. #exto

-. :iretries para o estudo

GUA DIDCTICA DO ALUMNO
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS B 3

;un$ins pe/enti/as
de ni/el 0#si$o

<ro'o*er os o'porta'entos seguros e a
orreta utili%ai&n dos equipa'entos de
traballo e protei&n e (o'entar o interese
e a ooperai&n dos traballadores na
ai&n pre*enti*a.

<ro'o*er$ en partiular$ as atuai&ns
pre*enti*as b+sias$ tales o'o a orde$ a
li'pe%a$ a sinali%ai&n e o 'ante'ento xeral$
e e(etuar o seu segui'ento e ontrol.

0eali%ar a*aliai&ns ele'entais de risos e$
de ser o aso$ estableer 'edidas
pre*enti*as do 'es'o ar+ter o'patibles
o seu grao de (or'ai&n.

5olaborar na a*aliai&n e no ontrol dos
risos xerais e espe(ios da e'presa
e(etuando *isitas para o e(eto$ ateni&n a
queixas e suxesti&ns$ rexistro de datos e
antas (uni&ns an+logas sexan neesarias.

4tuar en aso de e'erxenia e pri'eiros
auxilios xestionando as pri'eiras inter*en7
i&ns para o e(eto.

5ooperar os ser*i%os de pre*eni&n$ de ser
o aso.

1 PRESENTACIN

O urso que *ostede *ai reali%ar deno'nase9

Pe/en$in de is$os la0oais. Cuso de
$apa$ita$in paa o dese!pe9o de
1un$ins de ni/el 0#si$o

?ste urso *ai dirixido$ prioritaria'ente$ aos tra7
balladores das pequenas e 'edianas e'presas
que deben dese'pe)ar (uni&ns pre*enti*as
de ni*el b+sio$ tal e o'o se establee no
artigo ,-.2 al nea a) do 0egula'ento dos
ser*i%os de pre*eni&n$ e uxo setor de
ati*idade non se enontra o'prendido no
anexo I do itado regula'ento.

<re*ir os risos laborais A un labor que nos
interesa a todos. Independente'ente do traballo
dese'pe)ado por uns e outros$ a $ola0oa$in
de todos os ta0alladoes nos la0oes
pe/enti/os < 1unda!ental para onseguir
un.as ondii&ns de traballo id&neas.

Os aidentes non se deben ao a%ar sen&n
que obedeen a ausas naturais e pre*isibles.
Os aidentes non se produir+n 'entres
sexa'os apaes de identi(iar e eli'inar esas
ausas.

4 'aior parte das en(er'idades pro(esionais
poderan e*itarse se se 'odi(iasen a te'po
os proesos produti*os$ se se to'asen as
'edidas oportunas para ontrolar os risos que
as orixinan...

<ara e*itar na 'edida do posible es t as
situai&ns$ nas e'presas espa)olas deberanse
plani(iar adeuada'ente as ai&ns
pre*enti*as e deberase organi%ar un.a
in(raestrutura que per'ita responder oa
'aior e(iaia posible ante estas situai&ns.

5oa reali%ai&n do presente urso pode#
pati$ipa a$ti/a!ente na pote$$in da s5a
sa5de e da dos seus $o!pa9eios de
ta0allo.

4de'ais$ o segui'ento do urso presenta para
*ostede$ entre outras$ as seguintes *antaxes9
4 <oder+ o)eer os oneptos b+sios
utili%ados na pre*eni&n de risos
laborais.

4 <oder+ 'anexar a dou'entai&n b+sia
que se utili%a na e'presa en relai&n oa
pre*eni&n de risos (partes de aidentes$
'anuais de seguridade$ resultados das
a*aliai&ns$ et.).

4 5o)eer+ os di(erentes organis'os aos
que pode dirixirse para obter in(or'ai&n
e asesora'ento en 'ateria de seguridade
e sade no traballo$ et.

#odo iso axudarao no dese'pe)o orreto
das (uni&ns que$ o'o traballador designado$
deber+ dese'pe)ar na e'presa. ?stas
relai&nanse na seguinte t+boa9
B 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

2 O)5ECTI6OS DO CURSO

O urso que *ostede *ai reali%ar persegue
(unda'ental'ente os seguintes obxeti*os9

<roporionar o 'aro oneptual e
lexislati*o b+sio na pre*eni&n de
risos laborais.

<roporionar as (erra'entas b+sias
que per'itan o dese'pe)o de
(uni&ns pre*enti*as de ni*el b+sio.

& MATERIAL DE CONSULTA

O 'aterial did+tio que deber+ 'anexar
durante a reali%ai&n do urso A o seguinte9

A gu"a did#$ti$a

!este dou'ento enontrar+ in(or'ai&n
sobre9

G o 'aterial que se lle presenta e o'o deber+
utili%alo$

G os te'as que deber+ abordar e o'o deber+
(aelo$

G as pautas que .ai que seguir durante o pe7
rodo de durai&n do urso

e toda un.a serie de indiai&ns que (an da gua
un ele'ento (unda'ental para obter o '+xi'o
rende'ento do urso que *ai reali%ar.

<or iso$ reo'end+'oslle que$ antes de abordar
o estudo do urso$ LEA ATENTAMENTE E&TA
GU=A.

Le'bre que o apro*eita'ento do urso depende$
en gran 'edida$ dun.a lara o'prensi&n da
sa estrutura e do que *ostede debera ter
onseguido ao (inali%alo. ?sta gua pode
(ailitarlle o labor.
Un te6to es$ito

!o texto esrito inlense os ontidos
te&rios neesarios para poder dese'pe)ar
(uni&ns pre*enti*as de ni*el b+sio na e'presa$
as o'o uns exeriios de autoo'probai&n
que lle per'itir+n re(or%ar os seus o)ee'entos
e o)eer en todo 'o'ento o'o *ai
progresando na sa aprendi%axe.

?nontrar+ in(or'ai&n '+is detallada en anto
+ estrutura de ontidos no n'ero 4 #exto.

8n.a *e% que te)a (inali%ado o urso$
C%N&ER,E E&TE MATERIAL> <oder+ serlle
'oi til o'o dou'entai&n de onsulta para
resol*er posibles BdbidasC durante o
desen*ol*e'ento das (uni&ns que lle (oron
asignadas.

/ TE5TO

!o texto esrito inlense os ontidos
neesarios para poder dese'pe)ar (uni&ns
pre*enti*as de ni*el b+sio na e'presa$ as
o'o uns exeriios de autoo'probai&n que
lle per'itir+n o'probar ata que punto asi'ilou
os ontidos da unidade orrespondente.

Os ontidos agrup+ronse en '&dulos e ada
'&dulo o'ponse dun.a serie de unidades
did+tias.

D aonsellable que + .ora de estudar espe$te
a ode en 8ue apae$en os !dulos$ sobre
todo$ polo que se re(ire ao pri'eiro$ posto que
A o que (ai un.a presentai&n xeral de todos os
oneptos que poden ir apareendo ao longo
do urso.

4 ontinuai&n 'ostrarA'oslle o progra'a
xeral do urso9

MDUL% 1

C%NCEPT%& '(&IC%& &%'RE &EGURIDADE E &A)DE N% TRA'ALL%

8nidade did+tia 19 introdui&n + pre*eni&n de risos laborais.

8nidade did+tia 29 'aro nor'ati*o b+sio en 'ateria de pre*eni&n de
risos laborais.
MDUL% *:

RI&C%& +ERAI& E A &)A PRE,ENCIN

8nidade did+tia 19 os risos ligados +s ondii&ns de seguridade.
8nidade did+tia 29 os risos ligados ao a'biente de traballo.
8nidade did+tia ,9 a arga de traballo$ a (atiga e a insatis(ai&n laboral.
8nidade did+tia 49 siste'as ele'entais de ontrol de risos. <rotei&n
oleti*a e indi*idual.

8nidade did+tia -9 noi&ns b+sias de atuai&n en e'erxenias e e*auai&n.
8nidade did+tia =9 pri'eiros auxilios.
8nidade did+tia 39 o ontrol da sade dos traballadores.
MDUL% -:

ELEMENT%& '(&IC%& DE +E&TIN DA PRE,ENCIN DE
RI&C%& LA'%RAI&

8nidade did+tia 19 a organi%ai&n da pre*eni&n na e'presa.

8nidade did+tia 29 organis'os pblios relaionados oa seguridade e a
sade no traballo.
MDUL% 7:

RI&C%& E&PEC=;IC%& E A &)A PRE,ENCIN N% &ECT%R
C%RRE&P%NDENTE ( ACTI,IDADE DA EMPRE&A

/.1. M+dulos 7u$ compo8$n o
curso

7.1.1 %06e$ti/os

Os ontidos do urso agrpanse en atro
'&dulos. 5o estudo de ada '&dulo poder+
onseguir o ou os obxeti*os que a ontinuai&n
lle expo)e'os9

Mdulo 1: $on$eptos 0#si$os so0e
seguidade e sa5de no ta0allo

%06e$ti/o:

Mdulo *: is$os 6eais e a s5a pe/en$in

%06e$ti/os:

5apaitar para a reali%ai&n de a*aliai&ns
ele'entais de risos e$ se A o aso$
estableer 'edidas pre*enti*as do 'es'o
ar+ter o'patibles o seu grao de
(or'ai&n.

<reparar o traballador para a partiipai&n
nas ai&ns de e'erxenia e pri'eiros
auxilios 'ediante a apliai&n das tAnias
orrespondentes.

?stableer o 'aro oneptual e lexislati*o
que rodea a pre*eni&n de risos laborais.

Mdulo -: ele!entos 0#si$os de 6estin da
pe/en$in de is$os la0oais

%06e$ti/os:

4nali%ar a (or'a de xestionar a pre*eni&n
de risos laborais na e'presa$ nas sas
das o'po)entes b+sias9 o siste'a de
xesti&n da pre*eni&n e as 'odalidades de
reursos .u'anos e 'ateriais para o
desen*ol*e'ento das ati*idades
pre*enti*as.

Identi(iar e o)eer os organis'os pblios
naionais e internaionais '+is i'portantes
relaionados oa seguridade e a sade no
traballo.

Mdulo 7: is$os espe$"1i$os e a s5a
pe/en$in no se$to $oespondente #
a$ti/idade da e!pesa.

?ste '&dulo seralle i'partido posterior'ente
pola sa 'utua$ ser*i%o de pre*eni&n ou
organis'o o'petente.

7.1.*. Estutua

5ada un dos '&dulos que o'po)en o urso
onsta das seguintes epgra(es9

Intodu$in

4 sa letura daralle un.a *isi&n global dos
ontidos que se expo)er+n ao longo do '&dulo.
!on se trata de que *ostede 'e'orie os
ontidos das introdui&ns$ sen&n de que se *aia
(aendo un.a idea global da estrutura xeral do
'&dulo e dos oneptos que ir+n apareendo.

%06e$ti/os

4'&sanlle o que *ostede ter+ onseguido ao
(inali%ar o estudo do '&dulo.

Unidades did#$ti$as

:esen*ol*en os ontidos que lle per'itir+n
alan%ar os obxeti*os de(inidos.
Glosaio de te!os

?laborouse un glosario$ que se presenta ao
(inal do '&dulo. Os ter'os est+n ordenados
al(abetia'ente. 4uda a el ando apare%an
ter'os que *ostede deso)ee ou$ nalgns
asos$ para a'pliar o)ee'entos dos
oneptos que apareesen no texto$ pero que
non se tratasen en pro(undidade.

Do$u!enta$in

4o (inal de ada '&dulo enontrar+ un.a relai&n
de re(erenias bibliogr+(ias e dou'entai&n
de onsulta que lle ser+ 'oi til para a'pliar
os seus o)ee'entos respeto ao te'a de
estudo.

/.2. Un"dad$s d"d#ct"cas

5ada un.a das unidades did+tias que
o'po)en o urso presenta a seguinte
estrutura9

Intodu$in

4o iniiar ada unidade did+tia enontrar+
un.a introdui&n. 4 sa letura a.egarao dun
xeito global aos ontidos que se tratar+n ao longo
da unidade. !on os 'e'orieH Si'ple'ente
LD4OSH

%06e$ti/os

:e(inronse un ou *arios obxeti*os por ada
unidade did+tia. Os obxeti*os '&stranlle o
que *ostede ser+ apa% de (aer un.a *e%
(inali%ado o estudo da dita unidade.

Contidos

Os ontidos de ada unidade did+tia
distriburonse nun.a serie de epgra(es. D
on*eniente que (aga un.a letura global
delas. !este pri'eiro a.ega'ento *ostede
poder+ *alorar os seus o)ee'entos pre*ios
respeto ao te'a$ as noi&ns equi*oadas ou
inexatas que puidese 'anexar no pasado e a
utilidade que puidese ter o ontido da unidade
para o seu traballo e e'presa$ + *e% que lle
brinda a oportunidade de organi%ar a sa
seguinte (ase de estudo.

Ser+ o 'o'ento$ ent&n$ de o'e%ar a
'e'ori%ar oneptos e estruturar a
in(or'ai&n que se lle *ai presentando nas
distintas epgra(es.
!on existe un 'Atodo nio para ul'inar on
Axito esta tare(a. /ostede A o que ten que elixir
os .+bitos de estudo que 'ellor se ao'oden
+s sas araterstias$ .orarios$ pre(erenias...
?n alquera aso$ soe ser de utilidade
per'aneer activo 'entres estuda. D '+is (+il
'e'ori%ar ando e'prega'os o 'aior
n'ero posible dos nosos sentidos$ non s& a
*ista. <or iso$ aonsell+'oslle que esriba$
debuxe$ (aga garabatos todo o que sexa
neesario ata que onsidere que xa asi'ilou os
o)ee'entos.
#a'An A adeuado tratar de apliar$ nas
unidades did+tias que sexa posible$ os
ontidos que *an apareendo a situai&ns da
sa propia e'presa e posto de traballo$ o'o
exeriio e o'o (or'a de o'probar que os
oneptos que *ai aprendendo pertenen + *ida
real e non se li'itan a o'po)er un libro de
texto.
<or outro lado$ non dubide en *ol*er ara atr+s
ada *e% que sinta que algn onepto non lle
queda su(iiente'ente laro ou que est+
Bperdendo o (oC. !on siga a*an%ando se
sospeita que lle quedaron lagoas nalgun.a das
epgra(es da unidade. !on se trata dun.a
arreira onde o i'portante A aabar anto
antes$ sen&n de aabar o)eendo e
o'prendendo os ontidos que se presentan.
:e todas (or'as e a ttulo orientati*o$
onsidera'os que ada 4 p+xinas esritas do
texto poden equi*aler a 1 .ora de estudo pola
sa parte. !on se sinta$ no entanto$ aosado
por este +lulo. /ostede A quen 'ellor o)ee
o seu rit'o e apaidade de aprendi%axe

/.&. R$sumo

O resu'o ser*iralle de reordatorio dos
prinipais aspetos tratados na unidade. 4uda
ao resu'o se'pre que o onsidere neesario.
D 'oi til en sesi&ns de repaso. <ero nun$a
su0stit5e o desen/ol/e!ento de $ontidosH
/./. E%$rc"c"os d$ autocompro.ac"+n

4o (inal de ada unidade did+tia enontrarase
un.a serie de exeriios de autoo'probai&n
uxa reali%ai&n lle per'itir+ a(ian%ar e
onsolidar o aprendido.

!on 'ire as respostas ata re'atar todos os
exeriios.

<oder o'probar as solui&ns per'itiralle
o)eer aqueles aspetos que 'ellor do'ina e
aqueles nos ales neesita inidir anda '+is.

3 DIRECTRICES PARA O ESTUDO

4 ontinuai&n indi+'oslle un.a serie de
reo'endai&ns para apro*eitar ao '+xi'o as
sas sesi&ns de estudo9

G 5o'ee o estudo de ada unidade (aendo
un.a letura global. 5ontine re(lexionando
sobre a apliai&n que isto ten no seu
traballo$ (+gase preguntas tales o'o9
?xiste este tipo de riso no 'eu posto de
traballoI !a 'i)a e'presaI !algun.a da
dos 'eus o)eidosI <odera apliar estes
o)ee'entos ao 'eu posto de traballoI
/ol*a ler os ontidos do texto$ esta *e%
detida'ente. @aga esque'as$ subli)e o texto$
siga as indiai&ns que se lle dan ao longo do
texto$ (aga anotai&ns$ et. !on sexa pasi*o +
.ora de estudar9 4teH
G 0ealie os exeriios de autoo'probai&n.
!on 'ire os resultados antes de o'e%ar
a traballar. 4 sa resolui&n ser*iralle de
repaso$ a(ian%ar+ o)ee'entos e per'itiralle
o)eer as epgra(es do texto on que debe
*ol*er traballar.
G 8n.a *e% lido o texto o'pleto e reali%ados
os exeriios de autoo'probai&n da
unidade$ lea o resu'o. !el enontrar+
esque'as dos ontidos$ resu'os$ et. que lle
(ailitar+n a aprendi%axe. 4s 'es'o$ a
a*aliai&n do '&dulo per'itiralle saber o
ni*el de apro*eita'ento do urso. 4gora ben$
te)a en onta que o id&neo antes de reali%ar
a a*aliai&n do '&dulo A ter estudado todas
as unidades que o o'po)en.

4 4uda antas *ees onsidere preiso a outras
(ontes de in(or'ai&n que poidan axudalo
a alarar oneptos ou despexar as sas
dbidas. Se se (ixo un.a pequena Bbibliotea
pre*enti*aC$ o'o lle aonsella'os$ re*sea
se'pre que o neesite.

4 <ola 'es'a ra%&n$ non dubide en onsultar$
on outros traballadores da sa e'presa ou
os ser*i%os de pre*eni&n que olaboran
on *ostede$ as ideas ou interrogantes que o
estudo do texto lle *aian suxerindo. :esterre
a ren%a de que o que pregunta 'oito A un
ignorante$ '+is ben ao ontrario$ aprender
A toda un.a experienia de in*estigai&n e
*ostede ten que (aerlle (ronte on todos os
'edios dispo)ibles ao seu alane.

G 5re'os$ non obstante$ que o texto por si s&
ser+ apa% de o(reerlle os o)ee'entos
su(iientes que lle esixe o seu labor pre*enti*o$
pero *ostede A quen ter+ que po)er os l'ites
+ sa ansia de saber.

4 #rate de rear un.as ondii&ns 'ateriais
agradables para o estudo. Sabe'os que o
te'po de que disp&n A li'itado e que a sa
apaidade de onentrai&n pode *erse
reduida despois de toda un.a xornada de

traballo. <or iso ten que intentar (aer (+il o
ato de aprendi%axe.

G ;usque un lugar o su(iiente'ente illado ou
a(astado do rudo$ un.a 'esa e un.a
banqueta &'odas$ en ondii&ns de
ilu'inai&n e li'ati%ai&n orretas. :ispo)a
ao seu arredor todo o 'aterial que *aia
preisar$ de 'aneira que o te)a a 'an.

G :istriba o seu te'po de estudo en ilos
nin 'oi urtos nin 'oi longos.

G 5ando note que o'e%a a (allar a sa
apaidade de onentrai&n ou que xa
non asi'ila ben os ontidos$ desanse$ (aga
un.a pausa. !on A neesario que esta dure
'+is de 10 'inutos$ pero si A
reo'endable que a'bie de posii&n$
que estire as pernas$ en de(initi*a$ que
*are de ati*idade para desansar a sa
'ente e a sa *ista.

G 4ntes de que o'ee as sas sesi&ns de
estudo$ desex+'oslle que obte)a o '+xi'o
rende'ento posible do urso e que iso lle
per'ita ir 'ellorando da a da as ondii&ns
de traballo na sa e'presa.

MDULO 1

Conceptos bsicos de
seguridade e sade no traballo

?S#08#804 :O FJ:8LO

Introdui&n obxeti*o
8nidade did+tia 19 introdui&n + pre*eni&n de
risos laborais

8nidade did+tia 29 'aro nor'ati*o b+sio en
'ateria de pre*eni&n de risos
laborais


Glosario bibliogra(a

MDULO 1

INTR%DUCIN

8n dos obxeti*os (unda'entais da soiedade A a reai&n dun Be'prego de alidadeC$ entendido
o'o aquel apa% de satis(aer as neesidades da e'presa$ os traballadores e a soiedade.

?ntre esas neesidades$ as relati*as + seguridade e + sade dos traballadores te)en 'oita
i'portania e deben ser abordadas desde a perspeti*a da Bpre*eni&nC$ entendida o'o o
Bonxunto de ati*idades ou 'edidas adoptadas ou pre*istas en todas as (ases de ati*idade da
e'presa o (in de e*itar ou di'inur os risos deri*ados do traballoC.

<ara pre*ir os ditos risos .ai que anali%ar as ondii&ns de traballo existentes e deter'inar a
sa in(luenia na xerai&n de risos para a seguridade e sade do traballador. ?ntre elas .aber+
aspetos positi*os que pro'o*er e outros negati*os que ser+ preiso ontrolar adeuada'ente.

:ebe'os onseguir 'Atodos de traballo que$ sen deixar de ser rendibles eono'ia'ente$ reen
ondii&ns de traballo que se a.eguen ao estado ideal de benestar (sio$ 'ental e soial ao que
todos os traballadores te)en dereito.

?ste '&dulo ten a (inalidade de o(reer un.a *isi&n de onxunto que per'ita o'prender 'ellor o
traballo e os danos que poidan deri*ar dun.as ondii&ns de traballo inadeuadas.

<or outra parte$ pretAndese dar a o)eer os dereitos e deberes dos traballadores nesta 'ateria$ as
o'o a regula'entai&n b+sia existente nos seus respeti*os postos de traballo.

%'+ECTI,%

4 Establecer o marco conceptual e lexislativo en que se desenvolve a prevencin de riscos
laborais

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS C 3

UNIDADE DID9CTICA 1

Introducin prevencin
de riscos laborais

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. O traballo

2. 4 sade

,. O traballo e a sade

4. Os risos laborais

-. 5onseuenias dos risos

0esu'o

?xeriios de autoo'probai&n

<reguntas
0espostas

MDULO 1 UNIDADE 1
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS D 3

INTR%DUCIN

O traballo pode le*ar onsigo risos para a sade dos traballadores$ que A neesario identi(iar e
ontrolar adeuada'ente.

<ara iso$ A i'presindible o)eer a nature%a do traballo e de todos os ele'entos que in(len
nel (tAnios$ organi%ati*os$ eon&'ios$ soiais$ et.). Isto A espeial'ente o'plexo nun.a
situai&n de a'bio ase per'anente o'o a que *i*e atual'ente o 'undo do traballo$ un.a
o'petenia reente que obriga a reali%ar un es(or%o ontinuo de adaptai&n ante as 'odi(iai&ns
da poboai&n ati*a$ das (or'as de traballo e inluso da nature%a dos risos.

<re*ir i'plia adaptarse a estes a'bios e apro*eitar as oportunidades de 'ellora que poden
ao'pa)alos. ?n oasi&ns$ per'tennos soluionar proble'as de seguridade e sade dos
traballadores xa existentes e 'es'o pro'o*er a reai&n no traballo de ondii&ns de
desen*ol*e'ento pro(esional$ persoal e soial. !o obstante$ os a'bios ta'An poden traer
no*os perigos que A preiso identi(iar$ a*aliar e ontrolar.

"ai que desen*ol*er atuai&ns pre*enti*as dirixidas a todos os risos laborais existentes$ tanto aqueles
que poidan pro*oar un aidente de traballo e2ou un.a en(er'idade pro(esional$ o'o alquera outro
posible dano para a sade dos traballadores$ o'o a (atiga 'ental$ o estrAs laboral$ et.

%'+ECTI,%&

4 Coecer os conceptos bsicos relacionados coa seguridade e a sade no traballo.

4 Identificar os tipos de riscos laborais existentes e os posibles danos derivados do traballo.
MDULO 1 UNIDADE 1
D 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. O traballo

2. 4 sade

,. O traballo e a sade

4. Os risos laborais

-. 5onseuenias dos risos

-.1. 4idente de traballo

-.2. ?n(er'idade pro(esional

-.,. Outros danos para a sade

-.4. Outros danos. 0eperusi&ns eon&'ias e de (uniona'ento

/ai *ostede iniiar un urso que pretende axudalo a o)eer os perigos para a sa sade que
poden existir no traballo$ as o'o as 'edidas que debe adoptar para pre*ir os seus e(etos.
MDULO 1 UNIDADE 1

1 O TRA)ALLO

O traballo A un.a ati*idade soial organi%ada
que$ a tra*As da o'binai&n de reursos de
nature%a di(erente$ o'o traballadores$ 'ate7
riais$ enerxa$ tenoloxa$ (or'ai&n$ organi%a7
i&n$ et.$ per'ite alan%ar uns obxeti*os e
satis(aer un.as neesidades.

O proeso tenol&xio e soial 'ellorou
notable'ente a alidade de *ida da soiedade
en xeral$ e ta'An as ondii&ns en que se
reali%a o traballo$ eli'inando ou reduindo
'oitos dos proble'as antes existentes. !on
obstante$ seguen 'antAndose 'oitos deles$
outros inre'ent+ronse e apareeron algns
no*os que A preiso identi1i$a? a/alia e
$ontola.

?ntre estes proble'as$ xogan un papel
predo'inante os relaionados oa sade dos
traballadores.

2 A SA:DE
4 Organi%ai&n Fundial da Sade de(ine a
sade o'o o estado de benestar fsico mental
e social completo e non simplemente a ausencia
de dano ou enfermidade!.
D i'portante resaltar a tripla di'ensi&n da
sade e a i'portania de lograr que o noso
organis'o$ a nosa 'ente e as nosas relai&ns
soiais estean en equilibrio en ada persoa.

& O TRA)ALLO E A SA:DE

O traballo e a sade est+n interrelaionados. 4
tra*As do traballo busa'os satis(aer un.a
serie de neesidades$ desde as da sa
perdurai&n$ ata as de desen*ol*e'ento
pro(esional$ persoal e soial. <orAn$ nese
proeso pode'os *er agredida a nosa sade$
por exe'plo$ se o traballo non se reali%a nas
ondii&ns adeuadas.

O 'undo do traballo$ igual que a soiedade en
que se desen*ol*e$ est+ en proeso de a'bio
per'anente. Os proesos de traballo$ os 'edios
tAnios que se e'pregan$ a (or'a de
organi%alo... non son os 'es'os que .ai uns
anos.

4s e'presas desen*ol*en a sa ati*idade nun
'aro su'a'ente o'petiti*o que obriga a
adaptar o seu siste'a produti*o para lograr a
e(iaia que asegure a sa perdurai&n.

"oxe A (reuente or (alar de @$alidadeA$ entendida
o'o a aptitude dun produto servi"o ou proceso
para satisfacer as necesidades dos usuarios e do
onepto de @$alidade totalA$ que i'plia facer as
cousas ben e melloralas constantemente. ?n
'oitos asos$ a sa i'plantai&n xera un.a
'ellora i'portante das ondii&ns 'ateriais en
que se desen*ol*e o traballo.
MDULO 1 UNIDADE 1

:Abese prestar un.a ateni&n espeial aos
(atores organi%ati*os e psiosoiais que poden
pasar '+is desaperibidos$ xa que xeral'ente
as sas onseuenias ((atiga 'ental$ estrAs
laboral$...) non soen ser tan e*identes o'o as
dos aidentes de traballo e as en(er'idades
pro(esionais.

?ses a'bios$ .oxe tan (reuentes na e'presa$
est+n dirixidos en gran 'edida a au'entar a
e(iaia produti*a$ e (reuente'ente propor7
i&nanos a oasi&n de 'ellorar as ondii&ns
de traballo. 4gora ben$ nalgun.as oasi&ns
poden le*ar 'odi(iai&ns que$ direta ou
indireta'ente$ prexudiquen a sade dos
traballadores.
!esa li)a *an as iniiati*as dos lti'os te'pos
da 8ni&n ?uropea$ que segundo a ?stratexia
o'unitaria de poltia soial$ xunto oa
estratexia aordada no 5onsello ?uropeo de
Lisboa en 'ar%o de 2000$ subli)an a neesida7
de de a*an%ar ara o pleno e'prego$ reando
non s& '+is postos de traballo$ sen&n postos
de traballo de 'ellor alidade$ e reo)eendo
que todos os .o'es e todas as 'ulleres de
?uropa te)en un dereito (unda'ental ao
traballo. :este xeito$ un.a 'ellor alidade no
traballo (or'a parte dun rulo *irtuoso de
produti*idade en au'ento$ ni*eis de *ida
reentes e ree'ento eon&'io susten7
table.

LEI DE PRE,ENCIN DE RI&C%& LA'%RAI&

RI&C% LA'%RAL

<osibilidade de que un traballador su(ra un deter'inado dano deri*ado do traballo.

DAN%& DERI,AD%& D% TRA'ALL%

?n(er'idades$ patoloxas ou lesi&ns su(ridas on 'oti*o ou oasi&n do traballo.

PRE,ENCIN

5onxunto de ati*idades ou 'edidas adoptadas ou pre*istas en todas as (ases de
ati*idade da e'presa o (in de e*itar ou di'inur os risos deri*ados do traballo.

C%NDICIN DE TRA'ALL%

5alquera araterstia do traballo que poida ter un.a in(luenia signi(iati*a na
xerai&n de risos para a seguridade e a sade do traballador.
MDULO 1 UNIDADE 1

5ontrolar o proeso produti*o A pois un.a
esixenia de alidade e da o'petiti*idade$
e require o)eer os ele'entos que poden
in(lur$ positi*a ou negati*a'ente$ no
desen*ol*e'ento do traballo e no traballador
enargado deste$ tendo en onta as sas
apaidades e neesidades. ?ntre os
ele'entos negati*os '+is i'portantes i'os
o'entar a ontinuai&n os relaionados
direta'ente oa sade do traballador$ ta'An
deno'inados Brisos laboraisC.

/ OS RISCOS LA)ORAIS

/exa'os a ontinuai&n un.a serie de de(ini7
i&ns que apareen na Lei de p re*eni&n
de risos laborais (Lei ,12111-$ do 6 de
no*e'bro)9

?sta$ no seu artigo 1- de(ine os pin$ipios
6eais da a$$in pe/enti/a que o e'presario
debe apliar en u'pri'ento do deber xeral de
pre*eni&n para apliar no traballo. ?stes son
os seguintes9

a) ?*itar os risos.

b) 4*aliar os risos que non se poidan
e*itar.

) 5o'bater os risos na sa orixe.

d) 4daptar o traballo + persoa$ en partiular
no que respeta + onepi&n dos
postos de traballo$ as o'o + elei&n
dos equipa'entos e os 'Atodos de
traballo e de produi&n$ on 'iras$ en
partiular$ a atenuar o traballo 'on&tono
e repetiti*o e a reduir os seus e(etos na
sade.

e) #er en onta a e*olui&n da tAnia.

() Substitur o perigoso polo que entra)e
pouo ou ningn perigo.

g) <lani(iar a pre*eni&n$ busando un
onxunto o.erente que integre nela a
tAnia$ a organi%ai&n do traballo$ as
ondii&ns de traballo$ as relai&ns
soiais e a in(luenia dos (atores
a'bientais no traballo.

.) 4doptar 'edidas que antepo)an a
protei&n oleti*a + indi*idual.

i) :ar as debidas instrui&ns aos traballa7
dores.
LEMBRE!

#o traballo ante calquera perigo para a
sade se se quere ser eficaz, o
primeiro que $ai que intentar % evitar os
riscos e se non se pode facer iso
suficientemente a continuacin avaliar os
ue non se !oidan evitar e despois
co"bater os riscos na s#a orixe e as ir
aplicando sucesivamente os principios
xerais da accin preventiva indicados no
artigo &' da (ei )&*&++'.

"ai que ter en onta todo o que poida a(etar
a sade do traballador$ espeial'ente o que
represente un perigo para ela. 5o'o se india
no gr+(io$ debe'os anali%ar as Bondii&ns de
traballoC$ le'brar que se re(iren a aspetos de
traballo de nature%a 'oi di*ersa$ pois xunto
aos loais$ instalai&ns$ equipa'entos e
produtos$ enontra'os os proede'entos de
traballo e en xeral todo o +'bito da
organi%ai&n do traballo e a sa ordenai&n$
de grande inidenia na ati*idade produti*a e
nas sas onseuenias positi*as o'o
negati*as.

4 ati*idade pre*enti*a debe anali%ar esas
ondii&ns de traballo en (uni&n das
araterstias dos traballadores$ dos seus
o)ee'entos$ experienia$ aptitudes$
atitudes e expetati*as$ en de(initi*a das sas
apaidades e neesidades. :esa (or'a ser+
posible ontrolar 'ellor os e(etos negati*os
sobre a sade dalgun.as desas ondii&ns de
traballo e$ + *e%$ intentar apro*eitar as
posibilidades de (a*oreer un desen*ol*e'ento
do traballador a tra*As$ por exe'plo$ de
estratexias de partiipai&n e o'uniai&n.

LEMBRE!

#o traballo que reali"amos $ai aspectos
negativos que $ai que evitar ou diminur
como os riscos laborais. ,ero tam%n $ai
outros aspectos positivos que conv%n
promover e potenciar como por exemplo
as posibilidades de desenvolvemento do
traballador tanto profesional como persoal
e social.
MDULO 1 UNIDADE 1

3 CONSECUENCIAS DOS RISCOS

3.1. Acc"d$nt$s d$ tra.allo

Os aidentes de traballo son os indiadores
in'ediatos e '+is e*identes dun.as 'alas
ondii&ns de traballo e$ dada a sa (reuenia
e gra*idade$ a loita ontra eles A se'pre o
pri'eiro paso de toda ati*idade pre*enti*a.

Legal!ente$ entAndese por aidente de
traballo toda lesin corporal que o traballador
sufra con ocasin ou a consecuencia do
traballo que executa por conta allea!. ?sta
de(inii&n legal re(rese tanto +s lesi&ns que se
produen no entro de traballo o'o +s
produidas no traxeto .abitual entre este e o
do'iilio do traballador. ?stes lti'os seran
os aidentes .a'ados in itinere.
-esde un !unto de vista t$cnico%!reventivo,
accidente de traballo % todo suceso anormal
non querido nin desexado que se presenta de
forma brusca e inesperada anda que
normalmente % evitable que interrompe a
normal continuidade do traballo e pode causar
lesins s persoas.

Os aidentes$ por 'oi inesperados$
sorprendentes ou non desexados que sexan$
non xorden por asualidade. Son
onseuenia dun.a situai&n anterior$ na
que existan as ondii&ns que (ixeron
posible que o aidente se produise.
Se'pre .ai un.as ausas de ar+ter
natural$ non 'isteriosas ou sobrenaturais$ e$
anda que +s *ees usta enontralas$ non
debe'os botarlle a ulpa + B'ala sorteC ou
resignarnos$ pois desa 'aneira non A posible
pre*ir que *ol*an apareer e dean lugar a
no*os aidentes.

RISCOS PROFESIONAIS
TRABALLO
MODIFICACINS
DO MEDIO
EQUILIBRIO
FSICO
MENTAL
SOCIAL
MECNICAS
FSICAS
QUMICAS
BIOLXICAS
PSICOLXICAS
SOCIAIS
MORAIS
PREVENCIN
MINIMIZAR
FAVORECER
NEGATIVOS
POSITIVOS
MINIMIZAR
MDULO 1 UNIDADE 1

LEMBRE!
Os (atores que deter'inan un.a en(er'idade
pro(esional re(ltense na seguinte ilustrai&n.

.s accidentes teen causas naturais e
explicables e se non as descubrimos e
controlamos os accidentes volvern a pro/
ducirse.

4 @seguidade no ta0alloA % o conxunto de
t%cnicas e procedementos que teen por
obxecto eliminar ou diminur o risco de que se
produ"an os accidentes de traballo.

%0te# !#is in1o!a$in so0e a seguidade no
ta0allo na unidade did#$ti$a 1 no !dulo *.

3.2.En2$rm"dad$ pro2$s"onal
O artigo 11= do texto re(undido da Lei xeral
da Seguridade Soial de(ine a Ben(er'idade
pro(esionalC o'o toda aquela contrada a
consecuencia do traballo executado por conta
allea nas actividades que se especifiquen no
cadro que se aproba polas disposicins de
aplicacin e desenvolvemento da lei e que
estea provocada pola accin dos elementos ou
substancias que no dito cadro se indique
para o da enfermidade profesional. O adro
*ixente na atualidade (oi aprobado polo 0eal
dereto 12112200=$ do 10 de no*e'bro.

4s en(er'idades ontradas o'o onseuenia
do traballo e que non estean reollidas o'o
en(er'idades pro(esionais ser+n onsideradas$
para os e(etos legais$ o'o aidentes de
traballo.

:esde o punto de *ista tAnio7pre*enti*o$ (+lase
ta'An de en(er'idade relaionada o traballo$
entendendo por ela aquela deteriorai&n lenta
e paulatina da sade do traballador$ produida
por un.a exposii&n r&nia a situai&ns
ad*ersas$ sexan estas produidas polo
a'biente en que se desen*ol*e o traballo ou
pola (or'a en que este est+ organi%ado.

&M'OR()*(E!

0nda que se poden utili"ar indistintamente
o termo enfer"idade !rofesional fai
referencia ao concepto legal e enfer"idade
relacionada co traballo, ao concepto
t%cnico/preventivo.

4 @Bi6iene industialA % un$a t%cnica de
prevencin das enfermidades profesionais
mediante a actuacin no medio de traballo.

%0te# !#is in1o!a$in so0e a Bi6iene industial
na unidade did#$ti$a * no !dulo *.

3.&. Outros danos para a sa;d$
!on debe'os li'itar a pre*eni&n + loita ontra
aidentes e en(er'idades$ pois iso supora
de(inir a sade o'o a ausenia de dano ou
en(er'idade$ abarando un.a i'portante$
pero s& un.a parte$ da de(inii&n proposta
pola Organi%ai&n Fundial da Sade$ e que
propo)e'os o'o 'odelo.

<ara (or'ular'os o labor pre*enti*o de (or'a
o'pleta$ debe'os ter en onta que no traballo
ta'An poden existir ele'entos agresi*os
apaes de oasionar trastornos que$ sen ser
de nature%a (sia$ poidan ausarlle dano ao
traballador. ?stes poden ser perniiosos para o
equilibrio 'ental e soial dos indi*iduos e$

MDULO 1 UNIDADE 1

inluso$ .egar a 'ateriali%arse en doen%as de
tipo so'+tio ou psioso'+tio.

Os aspetos para onsiderar nesta epgra(e
seran os relati*os + arga de traballo$ espe7
ial'ente a 'ental$ podendo produirse (atiga
'ental$ +s *ees ao'pa)ada da (sia.

?ste tipo de (atores poden oasionar ta'An
estrAs e insatis(ai&n laboral.

LEMBRE!

#o traballo pdese perder a sade de
moitas formas e todas son importantes.
Evitar accidentes de traballo e enfermidades
profesionais % imprescindible pero en
ocasins non % suficiente porque poden
producirse outros danos para a sade como
por exemplo a fatiga derivada da carga de
traballo tanto fsica como mental.

<ara atuar sobre estes Boutros danos para a
sadeC onta'os oa ergono'a e a psiosoio7
loxa apliada + pre*eni&n de risos laborais$
ade'ais da a.ega xeral da 'ediina do traballo$
igual que o (ai en relai&n os aidentes de
traballo e as en(er'idades pro(esionais.

Global'ente$ pode'os de(inir a @egono!"aA
o'o o conxunto de t%cnicas cuxo obxectivo %
a adecuacin entre o traballo e a persoa.

<ola sa parte$ a @psi$oso$iolo6"a apli$ada
# pe/en$in de is$os la0oaisA estuda os
factores de nature"a psicolxica e organi"ativa
existentes no traballo que poden repercutir na
sade do traballador.

4 @!edi$ina do ta0alloA % un$a ciencia que
partindo do coecemento do funcionamento
do corpo $umano e do medio en que este
desenvolve a sa actividade neste caso o
laboral ten como obxectivos a promocin da
sade 1ou prevencin da perda da sade2 a
curacin das enfermidades e a re$abilitacin.

3.3. Outros danos. R$p$rcus"+ns
$con+m"cas $ d$ 2unc"onam$nto

4de'ais das ra%&ns de ar+ter Atio7'oral
existen outros 'oti*os para (aer pre*eni&n.
?stes son$ por exe'plo$ os ustos eon&'ios
que te)en para a soiedade os danos + sade
que so(ren os traballadores.

Li'it+ndonos aos ustos produidos polos
aidentes de traballo e as en(er'idades
pro(esionais$ i'os indiar algns datos
su(iiente'ente ilustrati*os.

5O#4S > S?G80I:4:? SO5I4L <O0
455I:?!#? :? #04;4LLO !O 20109
10.-=, 'ill&ns de euros.

KO0!4:4S !O! #04;4LL4:4S <O0
455I:?!#? :? #04;4LLO !O
2011LLLL1=.310.2=1.

4de'ais deses ustos$ onsiderados BdiretosC
ou BaseguradosC$ .aber+ que ter en onta
outros$ entre eles os debidos9

4 + produi&n non reali%ada$

4 ao ontrato e + (or'ai&n do persoal
que substita o aidentado$

4 aos danos 'ateriais produidos$

4 aos atrasos na sub'inistrai&n e a
posible perda de lientela$

4 + deteriorai&n da i'axe interna e
externa$ que poderan onsiderarse
o'o ustos BindiretosC.

4lgns expertos ren que as pedas totais en
?spa)a$ re(eridas ao ano 200,$ poden esti'arse
en -C.D1C !illns de euos.

O onxunto de todos eses ele'entos prexudia
onsiderable'ente o bo (uniona'ento das
e'presas$ ao inre'entar os seus ustos$ e
li'ita a sa o'petiti*idade$ po)endo en
perigo a sa ontinuidade e a do e'prego
que xeran. 4de'ais$ a apaidade de resposta
dos traballadores est+ ondiionada tanto polo
grao en que a sa sade se *exa a'ea%ada
o'o polo grao en que se satis(agan as sas
expetati*as de desen*ol*e'ento pro(esional$
persoal e soial.
MDULO 1 UNIDADE 1

RE&UM%

O traballo per'tenos satis(aer 'oitas das nosas neesidades$ no entanto$ dependendo das
ondii&ns en que se reali%a$ pode representar un perigo para a nosa sade$ que A neesario
identi(iar e ontrolar.

Se te'os en onta a sade en todas as sas di'ensi&ns$ (sia$ 'ental e soial$ debe'os onsiderar
todos os (atores que poden .egar a pro*oar un dano nela o'o$ por exe'plo$ os produtos que
se utili%an$ os equipa'entos e as (erra'entas$ os loais e instalai&ns$ et.$ as o'o todos os
aspetos organi%ati*os$ que ta'An poden in(lur na sade$ tanto en sentido negati*o o'o
positi*o$ ao in(lur en 'aior ou 'enor grao$ no logro dun traballo no al poida'os alan%ar un
desen*ol*e'ento pro(esional$ persoal e soial.

O 'undo do traballo est+ 'udando rapida'ente para lograr uns ni*eis de o'petiti*idade su(iientes
e .ai que anali%ar os seus e(etos bene(iiosos ou prexudiiais na sade dos traballadores$ o (in de
poder adoptar as 'edidas pre*enti*as adeuadas.

?ntre os danos + sade A preiso anali%ar$ en pri'eiro lugar$ os aidentes de traballo e busar as
sas ausas$ (uxindo de explialos pola 'ala sorte ou a asualidade. Ser+ neesario$ as 'es'o$
desubrir os risos de ontraer un.a en(er'idade pro(esional$ tendo en onta os onta'inantes
existentes$ a sa onentrai&n ou intensidade e a exposii&n a eles.

4de'ais deses danos$ enontra'os que a sade dos traballadores pode *erse agredida$ ta'An$
o'o onseuenia da arga de traballo$ (sia e 'ental$ e$ en xeral$ dos (atores psiosoiais
e organi%ati*os apaes de xerar (atiga$ estrAs$ insatis(ai&n laboral$ et.

4 i'portania dos danos + sade e o su(ri'ento que xeran debe .egar para xusti(iar as 'edidas
ena'i)adas + sa pre*eni&n. !on obstante$ A preiso o)eer ta'An a transendenia dos ustos
eon&'ios deri*ados deles$ pola sa en*ergadura e transendenia soial.
MDULO 1 UNIDADE 1

E+ERCICI%& DE AUT%C%MPR%'ACIN

Peguntas

1. Mue se entende por Balidade totalCI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

2. Mue se entende por Bpre*eni&nCI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

,. 5ales son os prinipios xerais que deben orientar a ai&n pre*enti*aI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

4. 5ando se est+ estudando introduir na e'presa a'bios de equipa'entos$ produtos ou
(or'ulai&ns organi%ati*as$ .ai que anali%ar on espeial ateni&n os seus posibles e(etos para
a sade. <or queI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

-. 5al A a de(inii&n legal de Baidente de traballoCI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

=. Os prinipais (atores que deter'inan un.a en(er'idade pro(esional son os seguintes9

4 a onentrai&n ou intensidade do axente onta'inante no a'biente de traballo.
4 as araterstias persoais de ada traballador.
4 a presen%a de *arios axentes onta'inantes ao 'es'o te'po.
5al (altaI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

MDULO 1 UNIDADE 1

3. 5al A o obxeti*o da Bergono'aCI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

6. 5al A o obxeti*o da Bpsiosoioloxa apliada + pre*eni&n de risos laboraisCI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

1. 0elaione ada tipo de dano oa espeialidade ou +rea pre*enti*a enargada do seu ontrol9

1. 4idente de traballo a "ixiene industrial

2. ?n(er'idade pro(esional b <siosoioloxa apliada + pre*eni&n de risos laborais

,. ?strAs laboral Seguridade no traballo

10. 5ando se (ala de ustos dos aidentes de traballo e das en(er'idades pro(esionais$
ad&itase onsiderar que xunto aos asegurados (otas + Seguridade Soial por aidentes de
traballo e en(er'idades pro(esionais) .ai outros 'enos o)eidos que poden .egar a ser atro
*ees os anteriores. 5ales son eses outros ustosI

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

MDULO 1 UNIDADE 1

Respostas

1. <or Balidade totalC entAndese (aer as ousas ben e 'elloralas onstante'ente. ?n resu'o$
tr+tase de o'binar a introdui&n da alidade en todos os aspetos do traballo e a i'plantai&n
dun proeso de 'ellora ontinua.

2. Segundo a Lei de pre*eni&n de risos laborais$ Lei ,12111- do 6 de no*e'bro$ entAndese por
Bpre*eni&nC o onxunto de ati*idades ou 'edidas adoptadas ou pre*istas en todas as (ases de
ati*idade da e'presa o (in de e*itar ou di'inur os risos deri*ados do traballo.

,. Segundo india o artigo 1- da Lei de pre*eni&n de r isos laborais$ os prinipios da ai&n
pre*enti*a son os seguintes9

a ?*itar os risos.

0 4*aliar os risos que non se poidan e*itar.

$ 5o'bater os risos na sa orixe.

d 4daptar o traballo + persoa (...).

e #er en onta a e*olui&n da tAnia.

1 Substitur o perigoso polo que entra)e pouo ou ningn perigo.

g <lani(iar a pre*eni&n de (or'a integrada.

B 4ntepo)er a protei&n oleti*a + indi*idual.

i :arlles as debidas instrui&ns aos traballadores.

4. <orque os a'bios poden axudar a soluionar proble'as anteriores$ pero ta'An poden introduir
outros no*os que ser+ neesario pre*er.

4nali%ar as propostas de a'bios e os seus posibles e(etos sobre a sade$ antes de le*alos +
pr+tia$ per'ite e*itar 'oitos proble'as posteriores.

-. 4idente de traballo A toda lesi&n orporal que o traballador su(ra on oasi&n ou por onseuenia
do traballo que exeuta por onta allea.

=. O te'po de exposii&n.

3. 4 ergono'a busa a adaptai&n do traballo + persoa.

6. 4 psiosoioloxa apliada + pre*eni&n de risos laborais estuda os (atores de nature%a
psiosoial e organi%ati*a existentes no traballo que poidan a(etar a sade do traballador.

1. (17)$ (27a)$ (,7b)

10. ?ntre outros$ p&dense indiar os seguintes9

4 #e'po de traballo perdido por outros traballadores.
4 4trasos na produi&n pre*ista.
4 Gastos de ontratai&n e (or'ai&n do persoal que substita o aidentado.
4 :anos 'ateriais.
4 4trasos na sub'inistrai&n e posible perda de lientela.
4 :eteriorai&n da i'axe$ interna e externa$ et.
MDULO 1 UNIDADE 1

AN%TACIN&

UNIDADE DID9CTICA

3arco normativo bsico en
materia de prevencin
de riscos laborais

?S#08#804 :4 8!I:4:?

Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. :ereitos e deberes b+sios

2. 4s direti*as o'unitarias

,. 4 lexislai&n b+sia apliable

0esu'o


<reguntas
0espostas

MDULO 1
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS E 3
UNIDADE 2

INTR%DUCIN

O ordena'ento xurdio espa)ol en 'ateria de seguridade e sade no traballo est+ (or'ado por
di(erentes instru'entos nor'ati*os que atan neste a'po e establee dereitos e deberes para
os di(erentes suxeitos que inter*e)en na relai&n laboral.

4 nor'a prinipal A a 5onstitui&n$ a partir da al se desen*ol*e o resto de disposii&ns que regulan a
poltia do ?stado nesta 'ateria$ singular'ente a tra*As de leis$ reais deretos e ordes 'inisteriais.

4dquiren espeial i'portania o papel que dese'pe)an as direti*as o'unitarias$ que naen da
neesidade de .ar'oni%ar as lexislai&ns sobre seguridade e sade no traballo dos pases da 8ni&n
?uropea. :estas direti*as$ a '+is signi(iati*a A$ sen dbida$ a deno'inada B'aroC$ que (oi
inorporada ao dereito espa)ol 'ediante a Lei de pre*eni&n de risos laborais.

!esta unidade did+tia res'ense as prinipais nor'as legais que deben ser apliadas on obxeto
de e*itar os danos + integridade (sia e + sade dos traballadores.

%'+ECTI,%&

4 Coecer e valorar os fundamentos xurdicos en materia de prevencin de riscos laborais.
4 Coecer as normas bsicas de aplicacin en Espaa en materia de prevencin de riscos
laborais.
MDULO 1 UNIDADE 2
E 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. :ereitos e deberes b+sios

2. 4s direti*as o'unitarias

2.1. 4lane e (unda'entos xurdios

2.2. :ireti*as sobre seguridade e sade no traballo

2.,. :ireti*as sobre seguridade do produto

,. 4 lexislai&n b+sia apliable

,.1. 4 Lei de pre*eni&n de risos laborais

,.2. O 0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n

,.,. 0egula'entai&ns tAnias espe(ias deri*adas da lei

,.4. Outras disposii&ns
MDULO 1
UNIDADE 2

1 DEREITOS E DE)ERES )9SICOS

O deeito # /ida e # integidade 1"si$a e !oal A
un dereito (unda'ental reollido no artigo 1- da
5onstitui&n espa)ola. <aralela'ente$ ao tratar
de poltia soial e eon&'ia$ establAese o
de0e que te)en os poderes pblios de @/ela
pola seguidade e Bi6iene no ta0alloA
(artigo 40.2).

!este sentido o ?statuto dos traballadores
i'p&n$ o'o un.a ondii&n da relai&n de
traballo$ o deeito que te)en os traballadores
@# s5a integidade 1"si$a e a unBa ade$uada
pol"ti$a de seguidade e Bi6ieneA (artigo
42) e inluso a @unBa pote$$in e1i$a3 en
!ateia de seguidade e Bi6ieneA (artigo
11.1).

:e igual 'aneira$ o ?statuto dos traballadores
establee o de0e que te)en os traballadores
de @$u!pi $oas o0igas $on$etas do seu
posto de ta0alloA (artigo -.a) e @o0se/a
as !edidas de seguidade e Bi6iene 8ue
adoptenA (artigo -.b)E esta obriga reitArase de
no*o no artigo 11.2$ ando di que Bo
traballador est+ obrigado a o0se/a no seu
ta0allo as !edidas legais e egula!entaias
de seguidade e Bi6ieneA.

LEMBRE!

0 Constitucin espaola e o Estatuto dos
traballadores recoecen o dereito
proteccin da sade e integridade
fsica no traballo.

4 Lei de pre*eni&n de risos laborais (L<0L)
pon de 'ani(esto un.a *e% '+is$ no seu artigo
14$ Bo dereito que te)en os traballadores a un.a
protei&n e(ia% en 'ateria de seguridade e
sade no traballoC$ as o'o o Bdeber do
e'presario de protei&n dos traballadores
(ronte aos risos laborais 'ediante a integrai&n
da ati*idade pre*enti*a na e'presa e a adopi&n
de antas 'edidas sexan neesariasC.

Segundo se detalla na lei (or'a parte deste
deeito dos ta0alladoes:
G Ser in1o!ados e 1o!ados en 'ateria
pre*enti*a

G Ser $onsultados e pati$ipa nas uesti&ns
relaionadas oa pre*eni&n de risos

G <oder inteo!pe a a$ti/idade en aso
de riso gra*e e in'inente

G 0eibir un.a /i6ilan$ia do seu estado de
sa5de

4de'ais$ o e'presario Bdeber+ garantir a
seguridade e a sade dos traballadores ao seu
ser*i%o en todos os aspetos relaionados o
traballoC (artigo 2) on(or'e os prinipios xerais
da pre*eni&n (*er unidade 1).

<ola sa parte$ orresp&ndelles aos
traballadores *elar$ segundo as sas
posibilidades$ pola sa seguridade e a sa
sade$ as o'o polas das de'ais persoas
a(etadas$ a ausa dos seus atos ou o'isi&ns
no traballo$ de on(or'idade oa (or'ai&n e as
instrui&ns que reiban do e'presario.

@inal'ente$ respeto ao dereito de partiipai&n
nas e'presas ou entros de traballo que onten
on = ou '+is traballadores$ este anali%arase a
tra*As dos seus representantes e da
representai&n espeiali%ada que se regula no
artigo ,4 da Lei de pre*eni&n de risos
laborais.

LEMBRE!

O EM'RE+)R&O ,EBER-.

4arantir a seguridade e sade dos
traballadores ao seu servi"o en todos os
aspectos relacionados co traballo.

O (R)B)LL),OR ,EBER-.

5elar segundo as sas posibilidades pola
sa seguridade e a sa sade e pola
daqueloutras persoas que a sa actividade
profesional poida afectar.

5onreta'ente os traballadores deber+n9
a) 8tili%ar orreta'ente '+quinas$ aparellos$
(erra'entas$ substanias perigosas$ equipa7

MDULO 1 UNIDADE 2

'entos de transporte e$ en xeral$ alquera
outro 'edio on que desen*ol*er a sa
ati*idade.
b) 8tili%ar orreta'ente o equipa'ento de
protei&n indi*idual posto + sa
disposii&n.
) !on po)er (&ra de (uniona'ento e utili%ar
orreta'ente os dispositi*os de seguridade
das '+quinas$ aparellos$ (erra'entas$
instalai&ns$ et.
d) In(or'ar de in'ediato o seu superior
xer+rquio e os traballadores designados
nas ati*idades pre*enti*as$ se A o aso$
sobre a situai&n que$ ao seu xu%o$ entra)e$
por 'oti*os ra%oables$ un riso para a
seguridade e a sade dos traballadores.
e) 5ontribur ao u'pri'ento das obrigas
estableidas pola autoridade o'petente o
(in de protexer a seguridade e a sade dos
traballadores no traballo.
() 5ooperar o e'presario e os traballadores
que te)an eno'endadas (uni&ns espe7
(ias en 'ateria pre*enti*a para garantir
un.as ondii&ns de traballo seguras.

2 AS DIRECTI6AS COMUNITARIAS

2.1. Alcanc$ $ 2undam$ntos %ur!d"cos

8n.a das poltias '+is i'portantes da 8ni&n
?uropea A a pol"ti$a so$ial. :entro da poltia
soial en&ntrase inluda a pol"ti$a de
@seguidade e sa5de dos ta0alladoes no
luga de ta0alloA? uxo prop&sito A (ixar uns
ni*eis 'ni'os de protei&n que se apliquen
por igual aos traballadores de todos os pases
europeos da 6nin.

O atual atigo 1-D do #ratado da 5o'unidade
?uropea sinala que Ba 5o'unidade apoiar+ e
o'pletar+ a ai&n dos ?stados 'e'bros nos
seguintes +'bitos9
a. 4 'ellora$ en onreto$ do ontorno de
traballo$ para protexer a sade e a seguridade
dos traballadoresE b. as ondii&ns de traballoE
(...)C. <ara iso$ o 5onsello (*er '&dulo , unidade
did+tia 2) Bpoder+ adoptar$ (...) 'ediante

direti*as$ as disposii&ns 'ni'as que deber+n
de apliarse progresi*a'ente (...)C.
Os o06e$ti/os$ en de(initi*a$ son dous9
aumentar a proteccin a todos os traballadores e
prourar que en materia de seguridade e sade
no traballo non $axa grandes diferen"as entre
un ?stado e outro (.ar'oni%ar).
<ara (aer isto posible$ a 8ni&n ?uropea utili%a
(unda'ental'ente o instru'ento da Bdireti*aC.
4s direti*as son atos xurdios de ar+ter
*inulante uxos destinatarios son os ?stados
'e'bros. 4 tra*As delas ad&ptanse as
Bdisposicins mnimas que deber+n apliarseC.
Os ?stados 'e'bros est+n obrigados en anto
ao resultado que onseguir (os obxeti*os da
direti*a)$ anda que te)en erta liberdade en
anto aos 'edios para Btraspo)erC a direti*a.
4 Btransposii&nC dun.a direti*a onsiste en
on*erter esa direti*a nun.a nor'a legal que
sexa de obrigado u'pri'ento no pas. 4nda
que$ para traspo)er un.a direti*a$ sera
per(eta'ente posible on*ertela en lei sen
a'biar un.a soa o'a do texto iniial$ a
'aiora dos pases pre(iren (aer adaptai&ns
das direti*as para axustalas +s sas
araterstias ou +s sas situai&ns naionais.

LEMBRE!

0 6nin Europea pretende por medio das
directivas establecer disposicins mnimas
que debern aplicarse progresivamente
tendo en conta as condicins e regula/
mentacins t%cnicas existentes en cada un
dos Estados membros.

2.2. D"r$ct"0as so.r$ s$1ur"dad$
$ sa;d$ no tra.allo

4 direti*a (unda'ental nesta 'ateria A a
612,1125?? (:ireti*a do 5onsello do 12 de
xu)o de 1161$ relati*a + apliai&n de 'edidas
para pro'o*er a 'ellora da seguridade e da
sade dos traballadores no traballo). 4nda que
o seu ttulo A bastante longo$ reibe
in'ediata'ente o sobreno'e de :ireti*a
B'aroC de seguridade. D a direti*a que (ixa as
prinipais regras do xogo para os e'presarios e
os traballadores no que se re(ire + 'ellora da
seguridade e a sade no traballo.
MDULO 1
UNIDADE 2

4 :ireti*a B'aroC (oi trasposta ao dereito
espa)ol 'ediante a Lei de pre*eni&n de
risos laborais.

4 :ireti*a B'aroC abre a porta a un abano
de direti*as espe(ias sobre seguridade e
sade no traballo$ que pode'os lasi(iar en
*arios grupos$ segundo o seu ontido9

1. Cole$ti/os espe$iais de ta0alladoes.
:ireti*as dediadas a di*ersos
oleti*os aos ales se lles sup&n un.a
'aior neesidade de protei&n9
traballadoras e'bara%adas$ traballadores
atpios (traballo te'poral)$ traballadores
'o%os$ et.

*. Lugaes de ta0allo. ?xiste un.a
direti*a on este 'es'o ttulo que
establee os requisitos para o dese)o e
utili%ai&n dos lugares de traballo en xeral.
4de'ais$ existen *arias direti*as sobre
lugares de traballo espeiais (obras de
onstrui&n$ anteiras e 'inas$ sondaxes$
buques de pesa).

-. A6entes $onta!inantes. ?ste A o grupo
'+is nu'eroso e re(rese + protei&n
dos traballadores (ronte aos risos
relaionados oa exposii&n a axentes
(sios$ qu'ios e biol&xios (axentes
anerxenos e 'ut+xenos$ a'ianto$
.u'bo$ rudo$ *ibrai&ns$ radiai&ns
ioni%antes$ axentes biol&xios$ et).

7. %utas die$ti/as. ?ntre as direti*as non
inludas nos grupos anteriores pode'os
destaar$ pola sa i'portania$ as de
utili%ai&n de equipa'entos de traballo$
pantallas de *isuali%ai&n$ 'anipulai&n
'anual de argas$ aidentes 'aiores na
industria ou a de equipa'entos de
protei&n indi*idual (?<I).

LEMBRE!

0 -irectiva marco! foi trasposta
lexislacin espaola na (ei de prevencin
de riscos laborais

2.&. D"r$ct"0as so.r$ s$1ur"dad$
do produto

4de'ais das direti*as sobre seguridade e
sade no traballo$ a 8ni&n ?uropea traballa
noutra (ronte9 a da seguridade do produto$ A
diir$ que todos os produtos que se o'er7
ialien nos pases da 8ni&n sexan BsegurosC
desde o 'o'ento da sa posta no 'erado.
O atigo EC do #ratado da 5o'unidade
?uropea sinala9 B4 5o'isi&n nas sas
propostas re(erentes + aproxi'ai&n das
lexislai&ns en 'ateria de sade$ seguridade$
protei&n do 'edio e protei&n dos
onsu'idores$ basearase nun ni*el de
protei&n ele*ado$ (...)C.
4 poltia europea de protei&n dos
onsu'idores ten ta'An un.a grande in(luenia
no 'undo do traballo$ xa que esixe que as
'+quinas$ (erra'entas$ 'ateriais$ equipa'entos
ou produtos que o traballador *ai a utili%ar no
dese'pe)o do seu traballo u'pran$ desde o
'o'ento da sa o'eriali%ai&n$ un.as
'ni'as ondii&ns de seguridade garantidas
polo (abriante ou polo *endedor.
<ara que un produto poida ser o'eriali%ado
en ?uropa debe u'prir os requisitos eseniais
estableidos para ese tipo de produto. !o aso
de que os u'pra$ o (abriante ou i'portador$
se se trata dun produto (abriado (&ra da 8ni&n
?uropea$ poder+ esta'par nel$ en lugar *isible$
a 'arai&n B5?C.

4 'arai&n B5?C neste aso A un.a espeie
de Betiqueta de produto seguroC. Se se trata
de produtos uxa utili%ai&n pode xerar un
riso gra*e$ esixirase un exa'e pre*io en
laboratorios de ensaio debida'ente
areditados. ?n aso ontrario$ per'itirase
que o propio (abriante$ baixo a sa
responsabilidade$ delare que os seus
produtos u'pren os requisitos e esta'pe
neles a 'arai&n B5?C.
4s direti*as estableen$ ade'ais dos requisitos
eseniais de seguridade$ a in(or'ai&n que
debe (ailitar o (abriante xunto o produto$ por
exe'plo9 'anuais de instrui&ns$ nor'as de
uso$ nor'as de 'ante'ento$ planos detallados$
probas e(etuadas$ et.
MDULO 1 UNIDADE 2

&

4s o'o$ no que se re(ire + seguridade e sade
no traballo$ existe a :ireti*a B'aroC$ no relati*o
a produtos$ existe un.a direti*a deno'inada de
seguridade xeral nos produtosC (200121-25??)
que trata sobre as ondii&ns xerais que deben
u'prir os produtos para ser o'eriali%ados
nos pases da 8ni&n ?uropea. 4(eta non s& os
produtos utili%ados no traballo$ sen&n
pratia'ente a todos os produtos que poidan
ser o'prados ou *endidos en ?uropa e que
non estean regulados pola direti*a propia. ?sta
direti*a (oi trasposta + nosa lexislai&n polo 0eal
dereto 16012200,.

<ode'os lasi(iar as direti*as sobre produtos
utili%ados no lugar de traballo en ino grupos9

1. Ma8uinaia. ?xiste un.a direti*a sobre
'+quinas en xeral e *arias sobre tipos
onretos de '+quinas (arretillas
auto'otoras$ tratores...) e ele'entos
(ables$ adeas e gan.os).

*. Re$ipientes e apaellos a pesin ou @a
gasA. :ireti*as sobre reipientes si'ples
a presi&n$ aparellos a presi&n$ botellas de
gas$ xeradores de aerosois$ et.

-. Mateiais el<$ti$os e utili3a0les en
at!os1eas e6plosi/as. Fateriais
elAtrios en xeral e 'ateriais (elAtrios
ou non) utili%ables en at'os(eras
explosi*as.

7. &u0stan$ias e pepaados peigosos.
"ai *arias direti*as sobre substanias e
preparados perigosos en xeral$ +s ales
.ai que agregar as de Bdisol*entes$
pinturas$ *ernies e produtos a(nsC$
praguiidas e explosi*os de uso i*il.
:e espeial interese son as disposii&ns
que obrigan a lasi(iar e etiquetar e a
elaborar (i.as de seguridade para os
usuarios das substanias e preparados
en (uni&n do seu perigo.

C. %utas die$ti/as. !este lti'o grupo
pode'os destaar a :ireti*a sobre
equipa'entos de protei&n indi*idual
(o'eriali%ai&n de ?<I) e a de
produtos da onstrui&n.

A LE5ISLACIN )9SICA
APLICA)LE

&.1. A L$" d$ pr$0$nc"+n d$
r"scos la.ora"s

?sta lei (L<0L) trasp&n ao noso dereito$
ade'ais da :ireti*a 'aro (612,1125??)$ que
ontAn a nor'ati*a b+sia da poltia de
pre*eni&n o'unitaria$ tres direti*as relati*as
+ protei&n da 'aternidade e dos 'o%os e ao
trata'ento das relai&ns de traballo te'poral.

4 L<0L establee o 'aro xurdio para
desen*ol*er os requisitos de seguridade e
sade no traballo que estableen as direti*as
o'unitarias que (oron aprobadas on base
no artigo 116 4 do #ratado onstituti*o da
5o'unidade ?uropea.

4 L<0L estrutrase en sete aptulos$
de%asete disposii&ns adiionais$ das
disposii&ns transitorias$ un.a disposii&n
derrogati*a e das (inais.

Die$ti/a

&eguidade e sa5de no ta0allo

&eguidade no poduto

Keral

:ireti*a B'aroC de seguridade

Seguridade xeral nos
produtos

?spe(ias

7 Lugares de traballo

7 #raballo on pantallas de *isuali%ai&n
de datos

7 Fanipulai&n 'anual de argas$ et.

7 F+quinas
7 <rodutos de onstrui&n
7 ?quipa'entos de protei&n
indi*idual.
7 4parellos a presi&n$ et.
MDULO 1 UNIDADE 2

Estutua da Lei de pe/en$in de is$os la0oais

Cap. I

:eter'ina o ar+ter destas nor'as$ o obxeto da lei e o seu +ni'o de apliai&n.
?stablee as de(inii&ns de oneptos b+sios tales o'o Bpre*eni&nC$ Briso
laboralC$ Bdanos deri*ados do traballoC$ et.

Cap. II

0egula os obxeti*os$ nor'as regula'entarias e atuai&n das ad'inistrai&ns
pblias.

5onte'pla a ooperai&n entre as distintas ad'inistrai&ns e a partiipai&n que te)en
as organi%ai&ns de e'presarios e traballadores na 5o'isi&n !aional de Seguridade
e Sade no #raballo$ que se rea o'o &rgano asesor e de partiipai&n naional
nesta 'ateria.

Cap. III

:esen*ol*e os dereitos dos traballadores e as orrelati*as obrigas e'presariais$
re(eridas ao o'e%o desta unidade.

Cap. I,

0e(rese aos ser*i%os de pre*eni&n (uxo ontido se desen*ol*er+ ando trate'os o
te'a do seu regula'ento).

Cap. ,

0egula a onsulta e partiipai&n das traballadores na seguridade e sade no traballo$
a tra*As dos delegados de pre*eni&n.

Cap. ,I

@ai re(erenia +s obrigas dos (abriantes$ i'portadores e sub'inistradores de
'aquinaria$ equipa'entos$ produtos e tiles de traballo$ o (in de garantir os
'+xi'os ni*eis de seguridade para os usuarios$ na li)a da nor'ati*a o'unitaria
sobre a Bseguridade do produtoC.

Cap. ,II

0eolle as responsabilidades deri*adas do inu'pri'ento da lei.

4 L<0L (oi re(or'ada en *arias oasi&ns$ no que
se re(ire ao rAxi'e sanionador e + a'pliai&n
do grao de protei&n + 'aternidade (artigo
2=). !on obstante$ a re(or'a '+is i'portante
ao'eteuse no ano 200,. 4 Lei -42200,
desen*ol*e$ entre outras uesti&ns$ o prinipio
de integrai&n da pre*eni&n en todas as
ati*idades e deisi&ns da e'presa + que xa se
re(era expresa'ente o artigo 1 do 0egula'ento
dos ser*i%os de pre*eni&n (0.:. ,121113).
?sa re(or'a insiste na integrai&n o'o
pri'eira obriga e'presarial$ a al se
'ateriali%ar+ nun Bplan de pre*eni&n de
risos laboraisC. ?ste plan Bdeber+ inlur a
estrutura organi%ati*a$ as responsabilidades$ as
(uni&ns$ as pr+tias$ os proede'entos$ os
proesos e os reursos neesarios para
reali%ar a ai&n de pre*eni&n de risos na
e'presaC. Outra 'odi(iai&n onstitea a
obriga de ontar oa presen%a no entro de
traballo dos reursos pre*enti*os (A diir$
alguAn que *ixe) alquera que sexa a sa
'odalidade (propios$ alleos$ 'ano'unados$
traballador designado) ando se dean
irunstanias de espeial perigo das
operai&ns que se realien.
<ola sa parte$ no ano 2004$ o 0.:. 13122004
desen*ol*e o artigo 24 da L<0L$ en 'ateria de
oordinai&n de ati*idades e'presariais e
establee os 'edios de oordinai&n que
deben adoptar os e'presarios ando nun
'es'o entro de traballo desen*ol*an

MDULO 1 UNIDADE 2

ati*idades traballadores de das ou '+is
e'presas.

O aptulo / regula a onsulta e partiipai&n
dos traballadores na seguridade e sade no
traballo$ a tra*As dos delegados de pre*eni&n.
Os delegados de pre*eni&n son Bos
representantes dos traballadores on (uni&ns
espe(ias en 'ateria de pre*eni&n de risos
no traballoC (artigo ,-.1).

4g+s que por on*enio se estable%a outro
siste'a$ os delegados de pre*eni&n ser+n
designados por e entre os representantes do
persoal (delegado de persoal ou 'e'bros do
5o'itA de ?'presa)$ onsonte a seguinte
esala9

:e = a 41 traballadores ......................... 1 delegado

:e -0 a 100 traballadores .................... 2 delegados

:e 101 a -00 traballadores .................. , delegados

:e -01 a 1.000 traballadores .............. 4 delegados

:e 1.001 a 2.000 traballadores ........... - delegados

:e 2.001 a ,.000 traballadores ............ = delegados

:e ,.001 a 4.000 traballadores ........... 3 delegados
:e 4.001 traballadores en diante ......... 6 delegados
Son o'petenias dos delegados de
pre*eni&n9

4 5olaborar oa :irei&n da e'presa na
'ellora da ai&n pre*enti*a.

4 <ro'o*er e (o'entar a ooperai&n dos
traballadores na exeui&n da nor'ati*a
sobre pre*eni&n de risos laborais.

4 Ser onsultados sobre a plani(iai&n e a
organi%ai&n do traballo e a introdui&n de
no*as tenoloxas$ en todo o relaionado oas
onseuenias que estas poidan ter para a
seguridade e a sade dos traballadores. #a'An
ser+n onsultados sobre a organi%ai&n e as
ati*idades pre*enti*as$ inluda a (or'ai&n.
4de'ais de opinar sobre as onsultas que
dirixa o e'presario$ autono'a'ente os
delegados poden propo)er ao e'presario a
adopi&n de 'edidas de ar+ter pre*enti*o.
4nte estas propostas o e'presario$ se

non as atende$ deber+ 'oti*ar a sa
deisi&n negati*a.

4 ?xerer un.a ai&n de *ixilania e ontrol
do u'pri'ento da nor'ati*a de pre*eni&n
de risos laborais.

4 @or'ar parte$ se A o aso$ do 5o'itA de
Seguridade e Sade.

!o exeriio desas o'petenias$ os delegados
de pre*eni&n est+n (aultados para9

4 4o'pa)ar os tAnios na a*aliai&n dos
risos laborais e os inspetores de traballo
nas sas *isitas de *eri(iai&n.

4 #er aeso + in(or'ai&n e dou'entai&n
neesaria para o u'pri'ento das sas
(uni&ns.

4 0eali%ar *isita aos lugares de traballo para
exerer un labor de *ixilania e ontrol do
estado das ondii&ns de traballo.

O te'po e'pregado polos delegados de
pre*eni&n para o dese'pe)o das sas
(uni&ns onsidArase o'o de exeriio das
sas (uni&ns de representai&n para e(etos
da utili%ai&n do rAdito de .oras 'ensuais
pre*isto no artigo =6 do ?statuto dos
traballadores.

!on obstante$ onsidArase o'o te'po de
traballo e(eti*o$ sen i'putai&n ao itado
rAdito .orario9

4 O orrespondente +s reuni&ns do 5o'itA de
Seguridade e Sade.

4 O te'po utili%ado nas reuni&ns que
on*oque o e'presario para tratar te'as de
pre*eni&n de risos.

4 O destinado +s *isitas para olaborar oa
:irei&n da e'presa na 'ellora da ai&n
pre*enti*a.

Os delegados de pre*eni&n poden e(etuar
proposta ao e'presario para 'ellorar os ni*eis
de protei&n e adoptar por 'aiora$ ando non
resulte posible reunir oa urxenia requirida o
&rgano de representai&n do persoal$ a
parali%ai&n da ati*idade dos traballadores

MDULO 1 UNIDADE 2

a(etados por un riso gra*e e in'inente on
oasi&n dun traballo.
4 re(or'a do ano 2004 antes itada esixe que
os delegados de pre*eni&n sexan in(or'ados
ando se onerten ontratos de prestai&n de
obras ou ser*i%os por parte da sa e'presa que
dea lugar + presen%a de traballadores alleos a
ese adro de persoal no entro de traballo.
!estas irunstanias a (uni&n de *ixilania$
tutela e onsulta estAndese +s tare(as e
traballadores das e'presas que presten
ser*i%os no entro de traballo.
O artigo ,3 da L<0L establee a obriga que ten
o e'presario de proporionar aos delegados de
pre*eni&n os 'edios e a (or'ai&n en
'ateria pre*enti*a que resulten neesarios para
o exeriio das sas (uni&ns.
!este 'es'o aptulo rAase o deno'inado
Co!it< de &eguidade e &a5de$ o'o un
&rgano paritario de partiipai&n na e'presa$
(or'ado polos delegados de pre*eni&n$
dun.a parte$ e polo e'presario e2ou os seus
representantes$ doutra. 5onstituirase en todas
as e'presas ou entros de traballo que onten
on -0 ou '+is traballadores.
O 5o'itA de Seguridade e Sade ten as
seguintes o'petenias9
a) <artiipar na elaborai&n$ posta en pr+tia e
a*aliai&n dos plans e progra'as de
pre*eni&n dos plans e progra'as de
pre*eni&n de risos na e'presa. <ara tal
e(eto$ nel dAbense debater$ antes da sa
posta en pr+tia$ os proxetos en 'ateria
de plani(iai&n$ organi%ai&n do traballo e
introdui&n de no*as tenoloxas$
organi%ai&n e desen*ol*e'ento das
ati*idades de protei&n e pre*eni&n.
b) <ro'o*er iniiati*as sobre 'Atodos e
proede'entos para a e(eti*a pre*eni&n
dos risos$ propo)endo + e'presa a
'ellora das ondii&ns ou a orrei&n das
de(iienias existentes.
O 5o'itA est+ (aultado para o)eer e anali%ar
direta'ente a situai&n relati*a + pre*eni&n
de risos laborais e propo)er$ se A o aso$ as
'edidas pre*enti*as oportunas.
LEMBRE!

. delegado de prevencin ten competencias
para exercer un$a accin de vixilancia e
control sobre o cumprimento da normativa
de prevencin de riscos laborais as como
de consulta e proposta sobre un$a gran
variedade de decisins importantes na
empresa que poden ter repercusin sobre o
nivel de seguridade e sade.

&.2. O R$1ulam$nto dos s$r0"*os
d$ pr$0$nc"+n

O regula'ento$ ao onsiderar a pre*eni&n de
risos laborais o'o atuai&n a desen*ol*er no
seo da e'presa$ deter'ina os proede'entos
de a*aliai&n dos risos para a sade dos
traballadores e as 'odalidades de organi%ai&n$
(uniona'ento e ontrol dos ser*i%os de
pre*eni&n$ as o'o as apaidades e
aptitudes que deben reunir os ditos ser*i%os
e os traballadores designados para
desen*ol*er ati*idades pre*enti*as.
A a/alia$in dos risos *An de(inida o'o9 Bo
proeso dirixido a esti'ar a 'agnitude dos
risos que non puidesen e*itarse$ obtendo
a in(or'ai&n preisa para que o e'presario
estea en ondii&ns de to'ar un.a deisi&n
apropiada sobre a neesidade de adoptar
'edidas pre*enti*as e$ en tal aso$ sobre o
tipo de 'edidas que deben adoptarseC.
A ogani3a$in dos reursos neesarios para
o desen*ol*e'ento das ati*idades pre*enti*as
deber+ reali%ala o e'presario onsonte
algun.a das 'odalidades seguintes9
a) 4su'ir persoal'ente tal ati*idade.
b) :esignar un ou *arios traballadores para
le*ala a abo.
) 5onstitur un ser*i%o de pre*eni&n propio.
d) 0eorrer a un ser*i%o de pre*eni&n alleo.
#ales ser*i%os deber+n ser su(iientes e
adeuados +s ati*idades pre*enti*as que se
*an desen*ol*er$ en (uni&n do ta'a)o da
e'presa$ o tipo de risos ou o perigo das
ati*idades desen*oltas nela.
MDULO 1 UNIDADE 2

4s e'presan que onten on '+is de -00
traballadores te)en que onstitur un ser*i%o de
pre*eni&n propio. 4 obriga estAndese ta'An +s
e'presas de '+is de 241 traballadores que
desen*ol*en a$ti/idades de peigo ou on
risos espeiais$ sexa por nature%a da
ati*idade ('inara$ onstrui&n$ et.) ou porque
le*an + exposii&n dos traballadores a axentes
(sios$ qu'ios ou biol&xios perigosos. 4
i'posii&n de requisitos espeiais ou adiionais
para as e'presas nas que se realien
ati*idades perigosas non se produe s& no
0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n$
sen&n ta'An noutras disposii&ns legais tales
o'o as relati*as +s obras de onstrui&n ou +s
e'presas de traballo te'poral.

?n relai&n oas $apa$idades ou aptitudes para
o desen*ol*e'ento da ati*idade pre*enti*a$ o
regula'ento establee tres ni*eis de (uni&ns
pre*enti*as (b+sio$ inter'edio e superior) e a
(or'ai&n esixible en ada un destes asos.

&.&. R$1ulam$ntac"+ns t<cn"cas
$sp$c!2"cas d$r"0adas da l$"

4 L<0L di que o Goberno regular+ Bos requisitos
'ni'os que deben reunir as ondii&ns de
traballo para a protei&n da seguridade e a
sade dos traballadoresC (artigo =.a).

!este sentido as regula'entai&ns tAnias
'+is i'portantes son as relati*as a @lugaes
de ta0alloA? @e8uipa!entos de ta0alloA
@a6entes 8u"!i$osA e @e8uipa!entos de
pote$$in indi/idualA.

Lugaes de ta0allo

?sta disposii&n establee as ondii&ns
'ni'as de seguridade e sade que deben
reunir os lugares de traballo9 estruturas$ espa%os
e super(iies$ aesos$ ondii&ns a'bientais
(ilu'inai&n$ *entilai&n$ te'peratura$ et.) e
ser*i%os$ (unda'ental'ente.

E8uipa!entos de ta0allo

0egula as disposii&ns 'ni'as de seguridade
e sade para a utili%ai&n dos equipa'entos
de traballo e'pregados polos traballadores9
'+quinas$ aparellos$ instru'entos ou
instalai&ns utili%adas no traballo.
A6entes 8u"!i$os

0egula as disposii&ns 'ni'as de seguridade
e sade ontra os risos deri*ados ou que poidan
deri*ar da presen%a de axentes qu'ios no
lugar de traballo ou en alquera ati*idade on
axentes qu'ios.

E8uipa!entos de pote$$in
indi/idual FEPI:

0eolle as disposii&ns xerais que deber+n de
u'prir estes equipa'entos$ os risos nos
que orresponde utili%alos$ a sa lasi(iai&n
e as ati*idades ou setores de ati*idade
onde poden ser neesarios.

#a'An se regulan as 'edidas tAnias e
organi%ati*as neesarias para e*itar os risos en
traballos de 'anipulai&n 'anual de argas e
na utili%ai&n de equipa'entos que inlen
pantallas de *isuali%ai&n de datos (</:)$ a
protei&n (ronte a a6entes $an$e"6enos e
!ut#6enos e (ronte a a6entes 0iol6i$os$ as
o'o o e'prego da sinali3a$in de
seguidade nos lugares de traballo.

LEMBRE!

0 (,7( prev% que o desenvolvemento dos
aspectos concretos da seguridade e a
sade no traballo se realice por medio de
re/ula"entos entre os que destacan pola
sa importancia os de lugares de traballo!
equipamentos de traballo! axentes
qumicos! e equipamentos de proteccin
individual!.

&./. Outras d"spos"c"+ns

;aixo a Lei *1G1EE*$ do 1= de xullo$ de
industria$ que de(ine o 'aro en que se
deber+ desen*ol*er a seguridade industrial no
noso pas$ pode'os resaltar as disposii&ns de
apliai&n sobre '+quinas e os seus
o'po)entes$ equipa'entos de protei&n
indi*idual$ reipientes e aparellos a presi&n$
'ateriais en xeral e produtos$ substanias e
preparados on perigo.
!a $onstu$in$ o 0eal dereto 1=2321113$ do 24
de outubro$ establee as obrigas pre*enti*as de
todos os que inter*e)en nestas ati*idades$
MDULO 1 UNIDADE 2

rea suxeitos pre*enti*os espe(ios o'o A
a (igura do oordinador de proxeto e de obra
ando$ o'o A .abitual$ partiipen nun.a ou
outra (ase *arias e'presas.

!o te6to e1undido da Lei 6eal da
&eguidade &o$ial de(nense os oneptos de
a$$idente de ta0allo e de en1e!idade
po1esional e tr+tanse a'pla'ente as
prestai&ns e situai&ns a que dan lugar as
ditas ontinxenias.

Fediante o 0eal dereto 12112200=$ do 10 de
novembro$ apr&base o $ado de en1e!idades
po1esionais$ oa lista de ele'entos ou

substanias e ati*idades reo)eidas polo
siste'a da Seguridade Soial o'o ausantes
de en(er'idades pro(esionais.

!o aptulo I/ da Lei 6eal de sanidade
reglase a atuai&n sanitaria no +'bito da
sade laboral e indanse os obxeti*os e
(uni&ns que deben desen*ol*erse nesta +rea.

4 tra*As dos $on/enios $ole$ti/os p&dense
estableer disposii&ns '+is (a*orables$
espeial'ente para o exeriio dos dereitos de
in(or'ai&n$ onsulta e partiipai&n dos
traballadores na pre*eni&n de risos laborais.

Disposi$ins o0igatoias

Lei de pe/en$in de is$os la0oais

Regula!entos dei/ados da Lei de pe/en$in de is$os la0oais:

7 Ser*i%os de pre*eni&n
7 Lugares de traballo
7 ?quipa'entos de traballo
7 4xentes qu'ios
7 4xentes anerxenos ou 'ut+xenos
7 4xentes biol&xios
7 ?quipa'entos de protei&n indi*idual (?<I)
7 Seguridade e sade nas obras de onstrui&n$ et.

%UTRA& DI&P%&ICIN&:

7 Lei de industria
7 Lei xeral da Seguridade Soial
7 Lei xeral de sanidade
7 5adro de en(er'idades pro(esionais
7 ?t.
C%N,ENI%& C%LECTI,%&
MDULO 1 UNIDADE 2

RE&UM%

O e'presario debe garantir a protei&n dos traballadores ao seu ser*i%o (ronte aos risos laborais.
Os traballadores te)en dereito9 + in(or'ai&n e + (or'ai&nE a ser onsultados e partiipar nesta
'ateriaE + autoprotei&n e a un.a *ixilania 'Adia espe(ia. O traballador est+ obrigado a *elar$
na 'edida das sas posibilidades$ pola seguridade e a sade no traballo e a ooperar o e'presario
para 'anter un.as ondii&ns de traballo seguras.

4 8ni&n ?uropea$ 'ediante direti*as$ estableeu un espa%o o'n$ onde as ondii&ns de
traballo dos distintos pases se *an aproxi'ando ada *e% '+is entre si e onde os produtos que
se o'erialien deben u'prir os 'es'os requisitos de seguridade.

4s direti*as o'unitarias son adaptadas por ada pas europeo + sa propia lexislai&n. 4 isto
.+'aselle Btransposii&nC.

4 Lei de pre*eni&n de risos laborais A a nor'a legal '+is i'portante nesta 'ateria en ?spa)a.
0egula a atuai&n da 4d'inistrai&n pblia$ os e'presarios e os traballadores$ os ser*i%os
de pre*eni&n e as (or'as de partiipai&n dos traballadores na pre*eni&n de risos no traballo.

O 0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n regula a organi%ai&n da pre*eni&n nas
e'presas$ as o'o os riterios para un.a orreta a*aliai&n dos risos e a in(or'ai&n e
uali(iai&n dos espeialistas en pre*eni&n.

?xisten ade'ais gran n'ero de disposii&ns relaionadas direta ou indireta'ente oa pre*eni&n
de risos$ que tratan 'oi di*ersos aspetos$ desde o rudo ou o uso de pantallas de *isuali%ai&n
de datos$ ata as ondii&ns de seguridade que deben reunir as instalai&ns elAtrias$ ou en que
asos se pode delarar un.a Ben(er'idade pro(esionalC.
MDULO 1 UNIDADE 2


Peguntas

1. 4 :ireti*a 612,1125??$ que establee os dereitos e obrigas xerais dos e'presarios e os
traballadores no que se re(ire + 'ellora da seguridade e a sade no traballo o)Aese o'o
:ireti*a............................................................................de seguridade
2. ?ntre as obrigas que a Lei de pre*eni&n de risos laborais establee para os traballadores
est+ a de Bnon po)er (&ra de (uniona'ento e utili%ar orreta'ente os ........................................
.......................................de seguridade das '+quinas$ aparellos$ (erra'entas$ instalai&ns$ et.C

,. 4s direti*as o'unitarias pasan a (or'ar parte da lexislai&n de ada pas por 'edio dun.a
adaptai&n que se deno'ina............................................................................................................
4. 4s siglas ?<I signi(ian B..................................................de protei&n.........................................C

-. O B........................................................dos traballadoresC establee$ no seu artigo 11.2 que Bo
traballador est+ obrigado a obser*ar no seu traballo as 'edidas legais e regula'entarias de
seguridade e .ixieneC.
=. 4 poltia de Bseguridade e sade dos traballadores no lugar de traballoC est+ enadrada dentro
da poltia......................................................da 8ni&n ?uropea.
3. 5ando un produto (oi (abriado (&ra da 8ni&n ?uropea$ o responsable de asegurar que u'pre
os requisitos esixidos para ese tipo de produto A o .......................................................................
6. O representante dos traballadores que ten o'petenias espe(ias en 'ateria de pre*eni&n
de risos laborais reibe o no'e de..............................................................................................
1. 4 nor'a legal '+is i'portante sobre seguridade e sade no traballo A a Lei..................................

...........................................................................................................................................................

10. 4 'arai&n B5?C esta'pada sobre un produto di que.......................................................

...........................................................................................................................................................
MDULO 1 UNIDADE 2

Respostas

1. 'aro.

2. dispositi*os.

,. transposii&n.

4. equipa'entos2indi*idual.

-. ?statuto.

=. soial.

3. i'portador.

6. delegado de pre*eni&n.

1. de pre*eni&n de risos laborais.

10. u'pre os requisitos eseniais de seguridade estableidos para ese tipo de produto.

MDULO 1 UNIDADE 2

AN%TACIN&

Docum$ntac"+n .#s"ca d$
consulta do m+dulo
1

Glosario
;ibliogra(a

MDULO 1 DOCUMENTACIN BSICA
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS F 3

LOSARIO

ACCIDENTE DE TRA'ALL%

Legal'ente$ onsidArase aidente de traballo
toda lesi&n orporal que o traballador su(ra
on oasi&n ou a onseuenia do traballo
que exeuta por onta allea. ?sta de(inii&n
legal re(rese tanto +s lesi&ns que se
produen no entro de traballo o'o +s
produidas no traxeto .abitual entre este e
o do'iilio do traballador. ?stes lti'os
seran os aidentes .a'ados Bin itinereC.

A,ALIACIN DE RI&C%&

<roeso 'ediante o al se obtAn in(or'ai&n
neesaria para que a organi%ai&n estea en
ondii&ns de to'ar un.a deisi&n apropiada
sobre a oportunidade de adoptar ai&ns
pre*enti*as e$ en tal aso$ sobre o tipo de
ai&ns que se deben adoptar.

C%N&ELL% EUR%PE%

Jrgano da 8ni&n ?uropea (or'ado
prinipal'ente polos xe(es de ? stado ou
de goberno dos pases 'e'bros.

C%N,ENI% C%LECTI,%

4ordo sobre as ondii&ns xerais de traballo
entre a parte soial e a e'presarial.

DI&P%&ICIN

<reepto legal.

DI&P%&ICIN& ;A,%RA'LE&

!o +'bito do dereito laboral$ aqueles dereitos
reo)eidos nun on*enio oleti*o que
(a*oreen os traballadores.

EN;ERMIDADE DERI,ADA D% TRA'ALL%

D aquela deteriorai&n lenta e paulatina da
sade do traballador$ produida por un.a
exposii&n r&nia a situai&ns ad*ersas$
sexan estas produidas polo a'biente en que
se desen*ol*e o traballo ou pola (or'a en que
este est+ organi%ado.

EN;ERMIDADE PR%;E&I%NAL

O artigo 11= do texto re(undido da Lei xeral
da Seguridade Soial de(ine a Ben(er'idade
pro(esionalC o'o toda aquela contrada a
consecuencia do traballo executado por conta
allea nas actividades que se especifiquen no
cadro que se aproba polas disposicins de
aplicacin e desenvolve a lei e que estea
provocada pola accin dos elementos ou
substancias que no dito cadro se indique para
toda enfermidade profesional. . cadro vixente
na actualidade foi aprobado polo 7eal decreto
&8++*899: do &9 de novembro.

ERG%N%M=A

5onxunto de tAnias uxo obxeti*o A a
adeuai&n entre o traballo e a persoa.

E&TRH& LA'%RAL

D un desequilibrio i'portante entre a de'anda
e a apaidade de resposta do indi*iduo baixo
ondii&ns nas que o (raaso ante esta de'anda
pose i'portantes onseuenias. Segundo
esta de(inii&n$ p&dese produir estrAs ando o
indi*iduo peribe que as de'andas do
ontorno superan +s sas apaidades para
a(rontalas e$ ade'ais$ *alora esta situai&n
o'o a'ea%ante para a sa estabilidade.

IARM%NIJAR

<o)er en .ar'ona ou (aer que non .axa
desaordo entre das nor'as.

IMP%RTAD%R

<ersoa que introdue nun pas xAneros ou
artigos estranxeiros.

IN;RACCIN

#ransgresi&n$ quebranta'ento dun.a lei$ pato
ou tratado.
F 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS


LA'%RAT%RI%& DE EN&AI%

Laboratorios que deter'inan un.a ou *arias
araterstias dun produto$ proeso ou
ser*i%o dado$ de aordo un proede'ento
espei(iado. ?stes laboratorios te)en
reo)eida (or'al'ente a sa apaidade
por un Borganis'o de areditai&nC.

MARCACIN @CEA

?'ble'a que se oloa nun produto$ en lugar
*isible$ para indiar que u'pre os requisitos
eseniais estableidos pola 8ni&n ?uropea.

MEDICINA D% TRA'ALL%

D un.a ienia que$ partindo do o)ee'ento
do (uniona'ento do orpo .u'ano e do
'edio en que este desen*ol*e a sa ati*idade$
neste aso o laboral$ ten o'o obxeti*os a
pro'oi&n da sade (ou pre*eni&n da perda
de sade)$ a urai&n das en(er'idades e a
re.abilitai&n.

PARITARI%

Jrgano no que ada un.a das partes A igual +s
de'ais en n'ero e dereitos.

PLANI;ICACIN DA PRE,ENCIN

4ti*idades que estableen os obxeti*os e
espei(iai&ns neesarias para desen*ol*er a
ai&n pre*enti*a.
PR%DUT%

5ousa (abriada ou elaborada suseptible de
ser *endida.

P&IC%&%CI%L%+=A APLICADA (
PRE,ENCIN DE RI&C%& LA'%RAI&

?studa os (atores de nature%a psiosoial e
organi%ati*a existentes no traballo$ que poden
reperutir na sade do traballador.

&ANCIN

Fulta ou pena que a lei establee para o que
non u'pre a nor'a.

TE+T% RE;UNDID%

#exto legal que agrupa nun s& dou'ento
distintas nor'as legais sobre un te'a deter'ina7
do$ ou que atuali%a un.a nor'a legal.

TRA&P%KER

4daptar + lexislai&n espa)ola un.a direti*a
europea.

UNIN EUR%PEA

!o'e adoptado pola 5o'unidade ?on&'ia
?uropea (5??) a partir da sinatura do #ratado
de Faastri.t en 1112.

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS F 5

)I)LIORA=>A

Condi$ins de ta0allo e sa5de

!OG40?:4 58IK40#$ 5. e outros tAnios do
I!S"#. 4N edii&n (2000)

Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no
#raballo.

Condi$ins de ta0allo e sa5de. Gu"a do
!onito

@?0!>!:?O :? <I!?:O$ I. e outros tAnios
do I!S"#.

#raballo.

?dii&n re*isada 2002 dispo)ible en 5: e na
p+xina Peb do I!S"#.

RE;ERENCIA& LEGAI& '(&ICA&:

Lei de pe/en$in de is$os la0oais

Lei ,12111-$ do 6 de no*e'bro. ;O? do 10
de no*e'bro

Modi1i$ada po:

Lei -021116$ do ,0 de dee'bro$ de 'edidas
(isais$ ad'inistrati*as e da orde soial. ;O?
do ,1 de dee'bro.
(Fodi(iai&n da Lei de pre*eni&n de risos
laborais$ artigos 4-$ 43$ 46 e 41).

Lei ,121111$ do - de no*e'bro$ para pro'o*er
a oniliai&n da *ida (a'iliar e laboral das
persoas traballadoras. ;O? do = de no*e'bro.

(Fodi(iai&n da Lei de pre*eni&n de risos
laborais$ artigo 2=).

0eal dereto -22000$ do 4 de agosto$ polo que
se aproba o texto re(undido da Lei sobre
in(rai&ns e sani&ns na orde soialE e
'odi(iai&ns. ;O? do 6 de agosto.
Lei -42200,$ do 12 de dee'bro$ de re(or'a
do 'aro nor'ati*o da pre*eni&n de risos
laborais. ;O? do 1, de dee'bro.

0eal dereto 13122004$ do ,0 de xaneiro$ polo
que se desen*ol*e o artigo 24 da Lei ,12111-$
de pre*eni&n de risos l aborais. ;O? do ,1
de xaneiro.

Regula!ento dos se/i3os de pe/en$in

0eal dereto ,121113$ do 13 de xaneiro$ polo
que se aproba o 0egula'ento dos ser*i%os de
pre*eni&n. ;O? do ,1 de xaneiro$ 'odi(iado
polo 0.:. ,,322010$ do 11 de 'ar%o. ;O? do 2,
de 'ar%o.

Orde 'inisterial do 23 de xu)o de 1113
pola que se desen*ol*e o 0eal dereto
,121113$ polo que se aproba o 0egula'ento
dos ser*i%os de pre*eni&n. ;O? do 4 de xullo.

Regula!enta$ins t<$ni$as espe$"1i$as
dei/adas da lei

0eal dereto 46-21113$ do 14 de abril$ sobre
disposii&ns 'ni'as en 'ateria de sinali%ai&n
de seguridade e sade no traballo. ;O? do 2,
de abril.

0eal dereto 46=21113$ do 14 de abril$ polo
que se estableen as disposii&ns 'ni'as de
seguridade e sade nos lugares de traballo.
;O? do 2, de abril.

0eal dereto 121-21113$ do 16 de xullo$ polo
que se estableen as disposii&ns 'ni'as de
seguridade e sade para a utili%ai&n polos
traballadores dos equipa'entos de traballo.
;O? do 3 de agosto

ENDEREJ%& LE' DE INTERE&E:

#raballo9

Bttp:GGMMM.insBt.esG

4xenia ?uropea para a Seguridade e a
Sade no #raballo9

Bttp:GGosBa.euopa.euGes

MDULO

7iscos xerais e a sa
prevencin

Introdui&n
Obxeti*os
?strutura do '&dulo
8nidade did+tia 19 os risos ligados +s ondii&ns de
seguridade
8nidade did+tia 29 os risos ligados ao 'edio de
traballo
8nidade did+tia ,9 a arga de traballo$ a (atiga e a
insatis(ai&n laboral
8nidade did+tia 49 siste'as ele'entais de ontrol
de risos. <rotei&n oleti*a e indi*idual
8nidade did+tia -9 noi&ns b+sias de atuai&n en
e'erxenias e e*auai&n
8nidade did+tia =9 pri'eiros auxilios
8nidade did+tia 39 o ontrol da sade dos traballadores

Glosario
;ibliogra(a

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS G 3
MDULO 2

INTR%DUCIN

!estes lti'os anos produiuse un a'bio no 'odo de abordar a protei&n da seguridade e
sade dos traballadores. :un en(oque BpuntualC e BreparadorC (s& se ata ando oorre BalgoC)
pasouse a un en(oque BglobalC e Bpre*enti*oC (atase antes de que oorra BalgoC$
plani(i+ndoo adeuada'ente).

:este no*o en(oque desprAndese que a atuai&n pre*enti*a9
4 se debe plani(iar e integrar no onxunto de ati*idades da e'presa a tra*As de todos
os seus ni*eis xer+rquiosE

4 debe o'e%ar por un.a a*aliai&n iniial dos risos presentes no 'edio laboral deri*ando$
ando sexa preiso$ na adopi&n das 'edidas adeuadas que eli'inen ou polo 'enos
redu%an os risos detetados.

D neesario$ pois$ que todas aquelas persoas que deban dese'pe)ar (uni&ns pre*enti*as na
e'presa o)e%an$ polo 'enos$ os prinipais risos que poden estar presentes no 'edio laboral$
as o'o os seus siste'as de a*aliai&n e ontrol dos 'es'os.

4s 'es'o$ para olaborar e(ia%'ente na protei&n da sade dos traballadores$ ser+ neesario
que todos e ada un dos responsables no dese'pe)o de ai&ns pre*enti*as na e'presa poidan$
nun 'o'ento deter'inado$ atuar en aso de e'erxenia e pri'eiros auxilios.

5o '&dulo 2$ os risos xerais e a sa pre*eni&n$ obter+ a in(or'ai&n e a (or'ai&n neesaria que
lle (ailite o dese'pe)o das tare(as que te)a asignadas en 'ateria pre*enti*a.

%'+ECTI,%&

4 Capacitar o traballador para a reali"acin de avaliacins elementais de riscos e se % o caso
establecer medidas preventivas do mesmo carcter compatibles co seu grao de formacin
4 ,reparar o traballador para a participacin nas accins de emerxencia e primeiros auxilios
mediante a aplicacin das t%cnicas correspondentes.

UNIDADE DID9CTICA 1

.s riscos ligados s condicins
de seguridade

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*o
5ontidos
1. O lugar e a super(iie de traballo
2. 4s (erra'entas
,. 4s '+quinas
4. 4 eletriidade
-. Os inendios
=. 4l'aena'ento$ 'anipulai&n e transporte
3. 4 sinali%ai&n
6. #raballos de 'ante'ento
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 1
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS H 3

INTR%DUCIN

?n todo siste'a de traballo prodense un.a serie de trastornos que poden .egar a danar as
persoas$ os produtos e as '+quinas e instalai&ns.

Foitos son os (atores deter'inantes de que existan risos de aidentes nos entros de traballo$
ante un.a realidade laboral ada *e% '+is o'plexa.

4s ausas dos aidentes nor'al'ente non produen 'olestias (un oo sen ubrir$ un able elAtrio
sen protexer...)$ polo que +s *ees non .ai prAsa en soluionalas. !outras oasi&ns deso)Aese a
existenia dun perigo polos que est+n expostos a este.

4 seguridade no traballo trata de identi(iar e anular ou di'inur estas ausas e as onseguir o seu
obxeti*o9 0?:85I0 OS 455I:?!#?S :? #04;4LLO.

%'+ECTI,%

4 Coecer as causas que son orixe de accidentes debidos a lugares de traballo
equipamentos produtos e instalacins e a actuacin fronte a eles para evitalos.
MDULO 2 UNIDADE 1
H 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. O lugar e a super(iie de traballo

2. 4s (erra'entas

,. 4s '+quinas

4. 4 eletriidade

-. Os inendios

=. 4l'aena'ento$ 'anipulai&n e transporte

3. 4 sinali%ai&n

6. #raballos de 'ante'ento
MDULO 2 UNIDADE 1

1

O LUAR E A SUPER=ICIE DE
TRA)ALLO

D posible que o lugar en que se desen*ol*e o
traballo estea en boas ondii&ns de seguridade$
desta 'aneira e*itare'os aidentes e
traballare'os oa 'aior o'odidade.

Os aidentes poden ser e*itados se o)ee'os
os peigos do ontorno e aplia'os un.as
ele'entais !edidas pe/enti/as.

Peigos de0idos ao luga de ta0allo

45adas ao 'es'o ni*el

45adas a distinto ni*el

4<isadas sobre obxetos

45.oques ontra obxetos in'&biles

45.oques ontra obxetos '&biles

44tropelos on *e.ulos

45adas de obxetos por
derruba'ento

<ode onseguirse un lugar '+is seguro de
traballo apliando$ entre outras$ as seguintes
e$o!enda$ins:

4 4s '+quinas deben gardar as distanias de
separai&n que per'itan aos traballadores
su(iiente espa%o para o aeso e 'o*e'entos
seguros arredor da '+quina.

4 Os postos de traballo on*An que estean
lara'ente deli'itados e que dispo)an dun
lugar (ixo para depositar os tiles e
(erra'entas.

4 4s 'aterias pri'as deben .egar (ail'ente
ao punto de traballo e os produtos aabados
e 'ateriais de re(ugallo poder+n ser retirados
sen estorbar os 'o*e'entos dos operarios

4 Os orredores e esaleiras ser+n de
di'ensi&ns adeuadas e libres de obst+ulos

4 4 sinali%ai&n de esquinas e obst+ulos (ixos
ser+ a adeuada.

4 4s ondii&ns de ilu'inai&n ser+n as
adeuadas.

4 Os edi(iios e instalai&ns xerais (eletriidade$
auga$ gases$ aire o'pri'ido$ et.) estar+n
en bo estado de onser*ai&n 'ediante un
'ante'ento adeuado.

4 Os .ans deber+n ser non es*arados e
deberase e'pregar al%ado apropiado ao
tipo de solo.

4 5oloaranse protei&ns adeuadas en
oos e paredes polos que poidan aer
'ateriais ou persoas
MDULO 2 UNIDADE 1

PRE&TE ATENCIN A% &EGUINTE:

4 orde e a li'pe%a son prinipios
b+sios que propiian a seguridade.

P%R NUEO

0Son aspetos la*e que dan un.a idea do
estado de seguridade dun.a e'presa.

G<er'iten un apro*eita'ento '+is raional
do espa%o.

G@ailitan a adopi&n de 'edidas
pre*enti*as.

G?*itan 'oitos aidentes e
o'porta'entos inseguros.

G5ontriben a rear un li'a (a*orable para
a !elloa das $ondi$ins de ta0allo e da
poduti/idade.

LEMBRE!
Cales son as $ausas pin$ipais de
lesinsO

4 Inadeuada utili%ai&n das (erra'entas.

4 8tili%ai&n de (erra'entas de(etuosas.

4 ?'prego de (erra'entas de 'ala alidade.

4 #ransporte e al'aena'ento inorreto.

E os peigos !#is i!potantesO

4 5ontato on ele'entos ortantes.

4 <roxei&n de (rag'entos *olantes.

4 5adas por sobrees(or%os.

Ka o)ee os perigos e as ausas prinipais de
lesi&ns debidas ao uso de (erra'entas 'anuais.
!on siga lendo e re(lexione sobre as !edidas
pe/enti/as que se poden apliar.

4 seguir o'pare as sas onlusi&ns oas
'edidas pre*enti*as que propo)e'os.

0 orde e a li"!eza son necesarias nos postos
de traballo e a reali"acin de ins!ecci1ns
!eri1dicas destas.

3oitos accidentes poder ser evitados con
"edidas !reventivas ele"entais e de
baixo custo.

2 AS =ERRAMENTAS

Foitas das lesi&ns que se produen nos lugares
de traballo dAbense + utili%ai&n de (erra'entas$
xa sexan 'anuais ou aionadas por 'otor.

4s (erra'entas 'anuais '+is utili%adas9
'artelos$ ieis$ oitelos$ 'a.adas$ tenaes$
aliates$ desapara(usadores e .a*es.
Medidas pe/enti/as

44dquisii&n de 1ea!entas de $alidade.

48saranse s& paa o ta0allo para o
a l (oron dese9adas.

4Instu$in ade$uada para a utili%ai&n de
ada tipo de (erra'enta.

48tili%ai&n de lentes pote$toas ando
.axa perigo de proxei&n de partulas.

48tili%ai&n de lu/as ao 'anipular
(erra'entas ortantes.

4Mante!ento peidi$o (reparai&n$
a(iado$ li'pe%a$ et.).

4Re/isin peidi$a do estado dos 'angos$
reubri'entos$ illantes$ et.

4Al!a$ena!ento en aixas ou paneis
adeuados$ onde ada (erra'enta te)a o
seu lugar.
MDULO 2 UNIDADE 1

4s 1ea!entas de !oto est+n despra%ando
as 'anuais$ i'pliando a aparii&n de no*os
risos para o traballador .

4s (erra'entas de 'otor '+is perigosas
son9 'artelos pneu'+tios$ trades e
'otoserras.
Nue !edidas pe/enti/as pode!os
apli$aO

4s nor'as que i'os apliar son as 'es'as que
para as (erra'entas 'anuais$ +s ales .ai que
engadir a pre*eni&n ontra os risos deri*ados
da enerxa utili%ada (eletriidade$ aire
o'pri'ido$ et.).

4s (erra'entas elAtrias port+tiles deben
(unionar on tensi&n de seguridade (24 *olts)
ou estar dotadas de dobre illa'ento.

LEMBRE!

?'pregar adeuada'ente as (erra'entas
reperutir+ tanto nun traballo ben (eito o'o
na nosa integridade (sia.

E os peigos !#is i!potantesO

4 5ontato elAtrio.
4 5ontatos on ele'entos de orte.
4 <roxei&n de partulas.
4 5adas por sobrees(or%os .
4s prinipais ausas de lesi&ns o'o
onseuenia do 'anexo de (erra'entas
son9 uso i nadeuado$ non adeuai&n
das 'es'as ao traballo$ (erra'entas
de(etuosas$ transporte e al'aena'ento
inorretos.

4ntes de o'e%ar o traballo re*ise as
(erra'entas.

A& ;ERRAMENTA& 'EN %RDENADA&

G 4t&panse antes G Son '+is seguras G :uran '+is
MDULO 2 UNIDADE 1

& AS M9'UINAS

<ara e*itar os aidentes produidos por
'+quinas o e'presario deber+ le/a a $a0o
d5as a$$ins:

G Ad8uii !#8uinas seguas ('+quinas
oa 'arai&n 5?).

4 Instala? utili3a e !ante adeuada'ente
a '+quina$ seguindo as instu$ins do
1a0i$ante.

Peigos aso$iados #s !#8uinas:

A: Peigo !e$#ni$o: son un onxunto de
(atores (sios que poden orixinar un.a
lesi&n.

4.1) Lesi&ns que poden produir os
ele'entos '&biles.

4.2) Lesi&ns que poden produir os
ele'entos de trans'isi&n.

4.,) Lesi&ns por proxei&n de ele'entos
da '+quina por rotura.

4.4) Lesi&ns por proxei&n do 'aterial
traballado.

': Peigo el<$ti$o: este perigo pode oasionar
lesi&ns ou a 'orte por .oque elAtrio ou
quei'aduras deri*adas de9 ontato on
partes nor'al'ente en tensi&n (ontatos
diretos) ou aidental'ente en tensi&n
(ontatos indiretos)$ ou illa'ento non
adeuado.

En$onta# !#is in1o!a$in so0e a pe/en$in do
is$o de $onta$to $oa $oente el<$ti$a no punto 7

C: Peigo t<!i$o: este perigo pode orixinar
quei'aduras por ontato on obxetos ou
'ateriais quentes.

D: Peigos podu$idos pola e6posi$in ao
u"do: o r u do pode ser a orixe de9 perda
per'anente da agude%a auditi*a$ (atiga$
tensi&n$ inter(erenia oa o'uniai&n oral
e on sinais astios.

E: Peigos podu$idos pola e6posi$in a
/i0a$ins: as *ibrai&ns 'oi intensas
poden dar lugar a trastornos 'usulares na
'an$ lu'bago$ i+tia...

;: Peigos dei/ados de non apli$a a
egono!"a ao dese9o da !#8uina: a
inadeuai&n da '+quina +s araterstias
e aptitudes .u'anas pode ser orixe de
e(etos (isiol&xios deri*ados de posturas
in&'odas e de es(or%os exesi*os ou
repetiti*os

Co!o pode!os pote6enos destes
is$osO

1. Ad8uiindo !#8uinas seguas F$oa
!a$a$in CE:

4 seguridade no dese)o e na onstrui&n dun.a
'+quina A '+is barata$ '+is e(ia% e (ailita '+is
MDULO 2 UNIDADE 1

o traballo que a seguridade reali%ada nun.a
'+quina que xa est+ en (uniona'ento.

!algun.as oasi&ns non se pode eli'inar o
riso na orixe e polo tanto o (abriante ter+ que
utili%ar 'edios de protei&n oleti*a9 re(uxios
e dispositi*os de seguridade.

5o (in de protexer ontra os perigos que non
poidan ser e*itados$ util%anse os re(uxios e
os dispositi*os.

8n e1u6io A o o'po)ente dun.a '+quina
utili%ado o'o 0aeia !ateial para garantir a
protei&n F/e de0u6o na p#6ina anteio:.

&M'OR()*(E!

!on debe on(undir o e1u6io o dispositi/o.

8n dispositi/o de protei&n A aquel que i'pide
que se iniie ou se 'ante)a un.a (ase perigosa
da '+quina$ 'entres se deteta ou sexa posible
a presen%a .u'ana na %ona perigosa.

*. Consultando o li0o de instu$ins? 8ue
a$o!pa9a a !#8uina? antes de
eali3a $al8uea tae1a.

<ara reali%ar traballos de reparai&n$
'ante'ento ou li'pe%a dun.a '+quina$ esta
debe $onsignase.

En$onta# in1o!a$in so0e $onsigna$in de
!#8uinas no punto % MANTEMENT% PRE,ENTI,%.
LEMBRE!

. empresario deber adquirir mquinas
seguras e instalar utili"ar e manter
adecuadamente a mquina seguindo as
instrucins do fabricante.

0 certificacin dun$a mquina 1marcacin
CE2 indica que cumpre cos requisitos
esenciais de seguridade das directivas que
lle son aplicables.

/ A ELECTRICIDADE

4 eletriidade A un.a das (or'as de enerxa
'+is utili%ada$ proporionando axuda e benestar
na 'aiora das nosas ati*idades$ pero presenta
i'portantes risos que A preiso o)eer e
pre*er.

Tipos de $onta$to el<$ti$o:

Conta$to die$to: A o que se produe oas
partes ati*as da instalai&n.

Maio dua$in do $onta$to? !aio is$o

Maio intensidade? !aio is$o

Conta$to indie$to: A o que se produe on
'asas postas en tensi&n.

<ara e*itar os $onta$tos die$tos te'os que9
MDULO 2 UNIDADE 1

G 4(astar os ables e onexi&ns dos
lugares de traballo e paso.
G Interpo)er obst+ulos.
G 0eubrir as partes en tensi&n on
'aterial illante.
G 8tili%ar tensi&ns in(eriores a 24 *olts.
<ara e*itar os $onta$tos indie$tos existen
dous medos de de!e"s#$
G 4 posta + terra.
G O interruptor di(erenial.

5ando se produe un ontato elAtrio
indireto$ 4 posta # tea des*a un.a gran
parte da orrente elAtria que$ doutro xeito$
pasara a tra*As do orpo do traballador.

<ero ATENCIN> #odas as postas + terra non
est+n en bo estado. "ai que asegurarse de que
estean ben dese)adas e oidadas polo t<$ni$o
espe$ialista.

O inteupto di1een$ial A un dispositi*o de
gran preisi&n que orta a orrente ase no
'es'o 'o'ento de produirse un.a orrente
de deri*ai&n.

Medidas 0#si$as de pe/en$in

G !on realie traballos elAtrios sen estar
$apa$itado e autoi3ado para iso.
G 5oidado oas li)as elAtrias. Fante)a a
distan$ia de seguidade.
G 8tilie equipa'entos e 'edios de
pote$$in indi/idual $eti1i$ados.
G !os lugares 'ollados ou 'et+lios
utilie s& aparellos elAtrios port+tiles
a pe8uenas tensins de seguidade.
G /ixe que o seu $ontono sexa seguo.

Se ten que traballar en instalai&ns
elAtrias L?F;0? as
C REGRA& DE %UR%

1. 5ortar todas as (ontes en tensi&n.

2. ;loquear os aparellos de orte.

,. /eri(iar a ausenia de tensi&n.

4. <o)er + terra e en urtoiruto todas as
posibles (ontes de tensi&n.

-. :eli'itar e sinali%ar a %ona de traballo.

;ea!entas el<$ti$as
G Os ables de ali'entai&n ter+n illa'ento
seguro e sen deteriorai&n.
G #odas as onexi&ns (aranse por 'edio de
.a*etas nor'ali%adas.
G #odas as (erra'entas elAtrias 'anuais
durante a sa utili%ai&n deber+n estar
protexidas9 baixas tensi&ns de seguridade
(24 /)$ interruptores di(ereniais de alta
sensibilidade (,0 '4)$ instalai&n de
posta + terra$ dobre illa'ento.
G 5o'probarase periodia'ente o orreto
(uniona'ento das protei&ns.
G :esonetaranse ao re'ate da sa
utili%ai&n ou pausa no traballo.
G !on tirar do able de utili%ai&n para
desen.u(ar a (erra'enta.
Rela$ione a in1o!a$in 8ue a$a0a de e$i0i
$oa 8ue e$i0iu no punto *? 1ea!entas. A
intega$in de $ontidos 1a$ilitaalle o estudo
glo0al da pe/en$in.
En 6eal $o!po0a 8ue...
G 4s .a*ellas$ en.u(es$ interruptores
auto'+tios e (usibles son os ade$uados.
G Mue se i'pide o a$$eso a pates en
tensin? 'antendo pe.adas as
en*ol*entes$ se A posible on .a*e$ que
debe ser gardada pola persoa responsable.
MDULO 2 UNIDADE 1

G Mue os inteuptoes de ali!enta$in
son a$$esi0les e todos o)een o'o
utili%alos en aso de e'erxenia.

G Mue se re*isan periodia'ente as
instalai&ns elAtrias e que as
reparai&ns e 'ante'ento son
reali%ados por ele$ti$istas
$o!petentes.

G Mue existe un.a lista dos apaellos
pot#tiles o (in de que sexan e/isados
peiodi$a!ente.

G Mue se etia do uso todo apaello do
que se sospeite que presenta alg5n
po0le!a e se oloa nun lugar seguro
un.a etiqueta de @Non usaA? en espera
de ser re*isado por persoal o'petente.

G Mue a e/isin peri&dia dos
interruptores di(ereniais a reali%a o
pesoal esponsa0le.

G Mue se des$one$tan da rede elAtria
as 1ea!entas e os e8uipa!entos antes
de proeder + sa li!pe3a? a6uste ou
!ante!ento.

&M'OR()*(E!

; preciso colocar carteis informativos sobre
primeiros auxilios ante descargas el%ctricas.

LEMBRE!
4 seguridade ontra inendios reol l e todo
un onxunto de 'edidas destinadas non s& a
que .ai que e*itar o iniio$ sen&n a ontrolar e
eli'inar a sa propagai&n.

5ando a atuai&n trata de e*itar o iniio
deno'nase PRE,ENCIN D% INCENDI%.

<ara que o lu'e se iniie A neesario que
oinidan en te'po e lugar un.a serie de
(atores$ aos ales deno'ina'os (atores do
lu'e9 o'bustible$ o'burente e alor.

;a$toes do lu!e

Co!0usti0le: A toda substania apa% de
arder. <ode ser s&lida$ lquida ou gasosa.

Co!0uente9 A o'burente nor'al o aie$
que ontAn aproxi'ada'ente un 21Q en
*olu'e de osxeno.

Calo9 A neesario que exista un (oo que
proporione a alor su(iiente para que
o lu'e se produ%a. Os (oos '+is
o'ns poden ser9 igarros$ .ispas$
lu'es 'al apagados$ (allos elAtrios$
traballos de soldadura$ et.

. paso da corrente el%ctrica polo corpo
$umano pode producir queimaduras graves
e morte por asfixia ou paro cardaco.

0 gravidade dos efectos e lesins depender
da duracin e intensidade da corrente.

Electricidade 2 3u"idade4 !eri/o

3 OS INCENDIOS

O lu'e A un.a enerxa poderosa que$ ando non
est+ ontrolada$ pode destrur *idas .u'anas e
ausar gra*es perdas no noso 'edio.

&M'OR()*(E!

,ara evitar o inicio c$egar con eliminar
algn dos factores de lume.
MDULO 2 UNIDADE 1

Pe/en$in do in$endio: no!as
6eais paa e/ita o ini$io

G 4l'aenar os produtos in(la'ables e
o'bustibles illados e a(astados das
%onas de traballo.

G 8tili%ar reipientes .er'etia'ente
pe.ados para al'aena'ento$ trans7
porte e dep&sito de residuos in(la'ables
e o'bustibles.

G <er'isos de traballo espeiais para
inter*eni&ns de 'ante'ento ou
reparai&n de instalai&ns que onti*eron
ou polas que irularon produtos
in(la'ables.

G <ro.ibii&n de (u'ar e de introduir tiles
que poidan xerar .a'as ou .ispas en
lugares en que poidan existir substanias
in(la'ables.

G 4(astar das %onas de inendio (ontes de
alor ((ornos$ aldeiras$ estu(as$ et.).

G ?*itar que a instalai&n elAtria sexa
orixe de (oos de alor. 5ando se re'ate
a xornada obser*arase que todos os
aparellos elAtrios quedan desone7
tados da rede.

G !on 'esturar substanias qu'ias uxa
reai&n deso)e%a$ pois pode
desprenderse alor su(iiente para xerar
o inendio.

G 4s e'presas ontratadas que traballen
nos nosos loais ter+n o)ee'entos das
nosas nor'as de pre*eni&n de inendios.

No punto P en$onta# a e6pli$a$in do 8ue < un
!er"iso de traballo.
Pote$$in $onta in$endios

G D o onxunto de 'edidas destinadas a
o'pletar a a$$in pe/enti/a.

G 8n.a boa protei&n *An en (uni&n dun.a
boa dete$$in? e6tin$in e ala!a.

G 8n.a *e% iniiado o inendio$ o te'po de
atuai&n A (unda'ental.

&M'OR()*(E!

; moi fcil apagar un lume cando come"a.

<or iso A 'oi i'portante dotar os nosos
entros de traballo de detei&n auto'+tia ou
polo 'enos (aelo naquelas %onas onde o
riso de inendio pode ser 'aior.

!on todos os lu'es son iguais$ nin todos os
axentes extintores son adeuados para todos
os lu'es. O 'al uso do axente extintor
(ronte a un deter'inado tipo de lu'e pode
au'entar o proble'a en lugar de reduilo.

<olo tanto A neesario $o9e$e os di1eentes
tipos de lu!e que se poden presentar e a
adeuai&n de ada un dos axentes extintores
(ronte a este (/e a t#0oa:.

Nue < un e6tintoO

D un aparello que ontAn un.a substania
extintora que pode ser proxetada sobre o lu'e
pola ai&n dun.a presi&n interna.

O tipo de extintor elixirase en (uni&n do tipo de
lu'e.

Axente extintor respecto clase de lume
CLASES
DE LUME
AXENTES EXTINTORES
Auga a
chorro
Auga
pulverizada
Espuma
!sica
"o
seco
"o
polivale#$e
Neve
car%&#ica
'al&#
A S&lidos ( ) ( * ( + +
B L!,uidos * + ( ) ( + (
C -ases * * * ( ( * *
D Me$ais * * * * * * *
E El.c$ricos * + * ( + ) )
CLAVES: 3 MOI ADECUADO 2 ADECUADO 1 ACE"TA/LE

MDULO 2 UNIDADE 1

:ebe ser (ail'ente *isible e ter+ (+il aeso$
o seu punto '+is ele*ado non deber+ estar
oloado a '+is de 1$30 ' do .an.

E6e!plo de $o!o se de0e e!pega
un e6tinto paa un lu!e slido
#odas as persoas que traballan en loais on
riso de inendio deben reibir (or'ai&n para
o 'anexo de extintores e deben reali%ar
pr+tias on lu'es reais para o)eer por si
'es'as a e(iaia dun extintor.

&M'OR()*(E!

GSe as atuai&ns para ataar o inendio
non se di(iultan a ausa do (u'e$ non
deben abrirse as portas nin (iestras.

1. :esolgar o extintor.

2. #irar da argola.

,. 5un.a 'an oller a 'angueira e dirixila
ara + base da .a'a$ 'entres$ oa outra$
apertar a *+l*ula de sada do axente extintor.

Co!o se eali3a o seu !ante!entoO

% pesoal do titula da a$ti/idade reali%ar+: a
o'probai&n da aesibilidade$ o bo
estado$ preintaxes$ estado de arga (peso e
presi&n)$ estado das partes 'e+nias
(e'boadura$ *+l*ulas$ 'angueiras$ et).

?stas operai&ns real%anse ada , 'eses.

% pesoal espe$iali3ado do 1a0i$ante ou
instalado reali%ar+:

Cada ano: a *eri(iai&n do estado de arga$
o'probai&n da presi&n de i'pulso do
axente extintor$ estado das 'angueiras$
boquillas...

Cada C anos: reali%arase o reti'brado do
extintor (ata un '+xi'o de tres *ees).
GSe non disp&n de areta anti(u'e$
ol&quese un pano .'ido ubrindo a
entrada das *as respiratorias$ prourando
ir aga.ado a ras do .an. O (u'e tende a
ir ara arriba.

G8sar os extintores de aordo oas nor'as
de utili%ai&n. D 'ellor atuar on *arios
extintores que un a un$ to'ando a
preaui&n de non en(rontalos entre si.

GSe se in(la'an as roupas$ non orrer9 as
.a'as au'entaran. ?sto'ballarse polo
.an e2ou en*ol*erse un.a 'anta ou
abrigo. Se A outra persoa$ tratare'os de
detela e atuare'os igual.

8n.a ele'ental 'edida de seguridade9 N%N
E+P%KER&E INUTILMENTE.

Esi6a na s5a e!pesa a 1o!a$in e in1o!a$in
$oespondente>

LEMBRE!

) !revenci1n de incendio % o conxunto
de accins tendentes a evitar o inicio do
incendio mediante a eliminacin dalgn dos
tres factores do lume.

) !rotecci1n contra incendios % un
conxunto de accins destinadas a completar
a accin preventiva para que no caso de
que se inicie o incendio este quede
reducido na sa propagacin e nas sas
consecuencias.

Re$i0i# in1o!a$in so0e E,ACUACIN na
unidade did#$ti$a C
MDULO 2 UNIDADE 1

?

ALMACENAMENTO@
MANIPULACIN E TRANSPORTE

O al'aena'ento orreto dos distintos
'ateriais e*itar+ en gran 'edida os risos do
seu desprende'ento$ orre'ento$ et.$ oas
gra*es onseuenias que poidan deri*ar.

,e a in1o!a$in e$i0ida no punto 1 % luga e a
supe1i$ie de ta0allo.

:esde o punto de *ista pre*enionista .ai que
onsiderar9

a) %s al!a$<ns 6eais.

b) %s postos de ta0allo.

) % tanspote e !ane6o de !ateiais.

a: Al!a$<ns 6eais:

7 4 'ala situai&n dos al'aAns$ ade'ais
de produir perdas de te'po
i'portantes$ pode orixinar
derruba'entos$ atropelos$ golpes$
inendios$ et.

7 4 sa boa situai&n debe 'ellorar as
ondii&ns de traballo e a produti*idade.

7 O al'aAn de 'aterias pri'as e o
al'aAn de produtos aabados
deber+n enontrarse en onsonania
o proeso produti*o.

4l'aAn de
'aterias
pri'as
<roeso
produti*o
4l'aAn de
produtos
aabados
Seuenia de al'aena'ento

5on esta distribui&n e*tase o ru%a'ento de
*as entre 'ateriais e persoas$ eli'inando risos
debidos a atropelos$ .oques$ golpes$ et.

Re$o!enda$ins:

4 4l'aenar debida'ente os obxetos en
sentido *ertial sobre o ni*el do .an de
'aneira que non se deso'pensen.

4 !on deixar que os obxetos sobresaian
dos 'ont&ns ou dos aix&ns onde se
atopan.
4 !on subir aos bastidores para .egar a
andeis superioresE utili%ar un.a esaleira.

4 !on apoiar 'oreas pesadas en paredes
estruturais.

4 !on des(aer os 'ont&ns guindando
ousas desde arriba ou tir+ndoas desde
abaixo.

4 !on superar a arga de seguridade de
bastidores$ repisas ou solos.

4 5al%ar os obxetos que poidan rodar$
o'o ilindros$ e 'anter os artigos
pesados preto do ni*el do solo.

4 <rotexer o 'aterial da .u'idade e a
alor.

4 Inspeionar os ontedores e os
bastidores periodia'ente. ?*itar que
sexan danados polos (uros das arretas
ele*adoras e outros *e.ulos.

LEMBRE!

.s almac%ns xerais situaranse se/uindo o
!roceso !rodutivo evitando entre/
cru"amentos entre materiais e persoas.

0: Postos de ta0allo:

!a 'aiora das e'presas ada posto de traballo
re'ata onstitundose nun pequeno al'aAn
que$ ando non est+ ben ordenado e li'po$
produe de'oras no traballo e atasos e A
orixe de 'oitos aidentes.

No!as 8ue Bai 8ue segui:

4 0etirar da %ona de traballo o que non
estea en uso e non se neesite.

4 #er soa'ente a 'ateria pri'a neesaria
para a xornada.

4 ?*itar o apoio de 'ateriais no piso
utili%ando bastidores on di(erentes ni*eis$
tari'as de 'adeira$ barras de apoio e2ou
ontedores.

4 5oloar ada ousa no seu lugar e
dispo)er dun lugar para ada ousa.
MDULO 2 UNIDADE 1

LEMBRE!

0 correcta situacin dos almac%ns mellora a
seguridade e evita perdas de tempo.

; necesario manter o posto de traballo
ordenado e limpo dispoendo da materia
prima necesaria para a xornada. 0s evitamos
facer do posto de traballo un almac%n.

$: Tanspote e !ane6o de
!ateiais:

Os equipa'entos para le*anta'entos de
argas deben ser dese)ados e onstrudos de
'aneira que se'pre poidan ser utili%ados en
ondii&ns aeptables de seguridade.

E8uipa!entos paa le/anta $agas

?le*adores

4sensores
<lata(or'as ele*adoras
Fontaargas

4parellos

Guindastres
4parellos

?le'entos
auxiliares

5adeas
?stribeiras
Gan.os
@uros

% peigo '+is (reuente que o'portan estes
equipa'entos A o !al 1un$iona!ento dalg5ns
dos seus ele!entos? o al pode orixinar roturas
on posibilidade de onseuenias gra*es$ xa
sexa por ada de obxetos$ adas de altura$
golpes ou atrapa'entos.

4s 'edidas pre*enti*as para estes
equipa'entos lasi(iarA'olas en tres
epgra(es9 no!as 0#si$as? !<todo de
ta0allo e tanspote inteio.

No!as 0#si$as

4 8tili%ar '+quinas e ele'entos en bo estado
e adeuadas para a (uni&n que se *ai
reali%ar.

4 Le*ar a abo re*isi&ns peri&dias de todos os
ele'entos uxa deteriorai&n pode supo)er
un riso.
4 5o'probar pre*ia'ente todos os ele'entos
i'portantes antes de po)er a '+quina en
(uniona'ento.

#odas as nor'as ta'An deber+n ser apliadas
aos ele'entos auxiliares$ ordas$ ables$
gan.os$ adeas$ et.

M<todo de ta0allo

4 4 ele*ai&n e desenso de argas (arase
lenta'ente$ e*itando todo arranque e parada
brusa.

4 !on deixar argas suspendidas.

4 !on trasladar argas por enriba de persoas
ou postos de traballo.

4 <ro.ibir que as persoas per'ane%an debaixo
de argas i%adas.

4 Situar o 'aquinista nun.a posii&n que
ontrole tanto a %ona de arga o'o a de
desarga.

4 Os ondutores deben posur a (or'ai&n
su(iiente e adeuada$ te&ria e pr+tia.

4 5ando non se est+n utili%ando as '+quinas$
gardaranse as .a*es en lugar seguro.

Tanspote inteio

4 Oonas de irulai&n de 'ateriais e persoas
lara'ente deli'itadas e$ se A posible$
separadas.

4 Oonas de irulai&n libres de obst+ulos.

4 Oonas de irulai&n e paso ben ilu'inadas.

4 4 an.ura da %ona deber ser a adeuada$
en (uni&n da '+quina.

Rela$ione esta in1o!a$in $o te!a Q% luga e a
supe1i$ie de ta0alloR? 1a$ilitaalle a intega$in de
$ontidos e a s5a posteio apli$a$in p#$ti$a.
MDULO 2 UNIDADE 1

Po 1a/o? peste aten$in ao seguinte

4 ele/a$in !anual de $agas A un.a das
'aiores ausas de lesi&ns no 'edio
laboral.

"ai que dese)ar e organi%ar o traballo de
(or'a que a !anipula$in de $agas
!anual!ente sexa 'ni'a.

4ntes de pasar ao seguinte punto re(lexione
sobre as seguintes uesti&ns9

<odo o persoal da empresa que realice
operacins de transporte e manexo de materiais
debe coecer as normas bsicas o m%todo de
traballo e as condicins en que debe reali"arse
o transporte interior.

#as operacins de carga e descarga irase
provisto da roupa de traballo adecuada
evitando toda clase de adornos especialmente
aneis.

. condutor de carretas debe ter superado
un$a serie de probas de capacitacin fsica e
t%cnica e ser consciente da responsabilidade
que comporta a sa conducin.

En caso de non dispoer de equipamentos
mecnicos deber empregarse un$a t%cnica
de levantamento de cargas adecuada sa
forma e ao seu peso.

A A SINALIBACIN

4 sinali%ai&n A a tAnia que sub'inistra un.a
indiai&n relati*a + seguridade de persoas
e2ou bens.

&M'OR()*(E!

0 sinali"acin correcta resulta efica" como
t%cnica de seguridade complementaria pero
non debe esquecerse que por si mesma
nunca eli"ina o risco.
Cando se de0e apli$aO

4 5ando non se pode eli'inar o riso no
proxeto.

4 5ando non se pode protexer 'ediante
siste'as de protei&n oleti*a.

4 5ando non se pode protexer o traballador
'ediante o equipa'ento de protei&n
indi*idual.

4 5o'o o'ple'ento ao resto de atuai&ns
pre*enti*as.

EPI: e8uipa!ento de pote$$in indi/idual.
Daase !#is in1o!a$in na unidade did#$ti$a 7.

&inais de seguidade

Son aqueles que resultan da o'binai&n dun.a
(or'a xeo'Atria$ un.a or (or de seguridade)
e un s'bolo ou pitogra'a.

Clases de sinais

Segundo o signi(iado do sinal p&dense
lasi(iar en9
PoBi0ido: pro.ibe un o'porta'ento que
poida produir un perigo.
%0iga: sinal que obriga a un
o'porta'ento deter'inado.
Ad/eten$ia: ad*irte dun riso ou perigo.
&al/a!ento: indiai&n relati*a a sadas
de soorro ou pri'eiros auxilios$ ou aos
dispositi*os de sal*a'ento.
Indi$a$in: proporiona in(or'ai&ns
distintas +s anterior'ente indiadas.
&inal adi$ional ou au6ilia: ontAn
exlusi*a'ente un texto que se utili%a
onxunta'ente un dos sinais de seguridade
'enionados anterior'ente.

Paa !#is in1o!a$in /e o $atel CAR S-S
&inali3a$in de seguidade nos $entos de
ta0allo? editado polo IN&IT.
MDULO 2 UNIDADE 1

Co de seguidade: signi1i$ado e apli$a$ins
Co de
seguidade

&igni1i$ado

Apli$a$ins
/er'ello <arada
<ro.ibii&n

Loita ontra
inendios
Sinais de parada
Sinais de pro.ibii&n
:ispositi*os de desonexi&n
!os equipa'entos de loita ontra
inendios9 Sinali%ai&n
Loali%ai&n
4'arelo 4teni&n
Oona de perigo
Sinali%ai&n de risos
Sinali%ai&n de soleiras$ orredores de poua
altura$ obst+ulos$ et.
/erde Situai&n de perigo

<ri'eiros auxilios
Situai&n de orredores e sadas de
soorro <ul*eri%adores de soorro
<osto de pri'eiros auxilios e sal*a'ento
4%ul Obriga
Indiai&ns
Obriga de usar protei&n persoal
Loali%ai&n de telA(ono$ talleres$ et.

C TRA)ALLOS DE MANTEMENTO

Os traballos de 'ante'ento son neesarios
para pre*ir paradas e a*aras ou para arranxalas
se se produen. 4proxi'ada'ente uns 100
traballadores perden a *ida en ?spa)a
anual'ente en traballos de 'ante'ento.

&M'OR()*(E!

#unca debe reali"arse un traballo de
mantemento por un traballador que non tea
a for"aci1n adecuada.

Consigna$in de !#8uinas

4ntes de traballar nun.a '+quina .ai que
illala das edes de ali!enta$in elAtrias$
.idr+ulia ou pneu'+tia desonetando e
bloqueando o interruptor de ali'entai&n e as
*+l*ulas de entrada. #a'An .ai que anular as
enerxas residuais.
Nue no!as de0e seguiO

4 <ara bloqueo de interruptor ou *+l*ulas de
ali'entai&n$ utilie adeados un.a soa
.a*e$ que debe estar en poder do e'pregado
que reali%a o traballo na '+quina.

4 5ando *arios traballadores estean traballando
nun.a '+quina ou instalai&n$ utilie un
dispositi*o de bloqueo on posibilidade de
oloar *arios adeados (ada un o seu)

4 S& debe poder onetarse a ali'entai&n +
'+quina ando se te)an quitado todos os
ontatos.

4 Sinalie que a '+quina se enontra
onsignada.

Nue < un pe!iso de ta0alloO

D un dou'ento que espei(ia o traballo que
.ai que (aer e as preaui&ns que .ai que
adoptar ao (aelo.

4ntes de le*ar a abo un traballo de 'ante'ento
debe onsiderarse a neesidade de dispo)er
dun per'iso de traballo.
MDULO 2 UNIDADE 1

%nde se de0en utili3a os pe!isos
de ta0alloO

?ntre outros9

4 !a entrada a reipientes$ espa%os on(inados
ou '+quinas.

4 ?n traballo on (erra'entas que poidan
produir .ispas ando a at'os(era pode
ser explosi*a.

4 !a apertura ou desonexi&n de reipientes
que onte)an substanias in(la'ables ou
t&xias.

4 ?n tellados e gabias.

Nue < un espa3o $on1inadoO

D un reinto on aberturas li'itadas para entrada
e sada$ on *entilai&n natural des(a*orable$
no al poden au'ularse at'os(eras t&xias$
in(la'ables ou on de(iienias de osxeno e
que non est+ onibido para un.a oupai&n
ontinuada por parte do traballador.

Os espa%os on(inados en&ntranse en todos os
setores da industria$ entre os '+is (reuentes
destaan9 po%os$ su'idoiros$ sotos$ (osos$
dep&sitos$ tanques$ ubas$ silos$ tneles$ et.
Nue !edidas pe/enti/as pode!os
apli$aO

4 ?laborar un proede'ento de traballo.

4 4ntes de entrar$ anali%ar a at'os(era para
o'probar o seu perigo9 existenias de
substanias t&xias$ in(la'ables e se existe
su(iiente osxeno.

4 Seguir as instrui&ns do per'iso de traballo e
entrar os 'edios e equipa'entos preisos.

?xe'plo9 *entilai&n ontinua su(iiente$
protei&ns persoais$ (erra'entas espeiais$
arnAs on orda de sal*a'ento desde o
exterior.

4 !on se deben utili%ar 'otores de o'busti&n
dentro de espa%os on(inados.

4 :ispo)er dun equipo de resate no exterior
on traballadores (or'ados en resate e
pri'eiros auxilios.

RECOR,E!

.s traballos de mantemento deben ser
!lanificados eliminando a reali"acin de
o!eraci1ns !untuais e por !ersoal non
es!ecializado.

RE&UM%

O obxeti*o da seguridade A 'ellorar as ondii&ns de traballo ata o punto de que sexa i'posible
ou$ polo 'enos$ 'oi di(il aidentarse.

% luga e a supe1i$ie de ta0allo

Foitos dos aidentes poden ser e*itados on 'edidas ele'entais e de pouo usto.

?xe'plo9 al'aena'ento adeuado de 'ateriais$ orredores e esaleiras de di'ensi&ns
adeuadas. 4 orde e li'pe%a son prinipios b+sios que propiian a seguridade.
MDULO 2 UNIDADE 1

As 1ea!entas

8n uso adeuado das (erra'entas reperutir+ tanto nun traballo ben (eito o'o na nosa
integridade (sia.

4s prinipais ausas de lesi&ns son9 uso non apropiado$ inadeuai&n das (erra'entas ao
traballo$ (erra'entas de(etuosas$ transporte e al'aena'ento inorreto.

As !#8uinas

4 seguridade nas '+quinas ten un.a i'portania *ital para 'anter a integridade (sia e sade
dos traballadores.

<ara e*itar estes aidentes$ o e'presario deber+ le*ar a abo das atuai&ns9

4 4dquirir '+quinas seguras.

4 Instalar$ utili%ar e 'anter adeuada'ente a '+quina$ seguindo as instrui&ns do (abriante.

A ele$ti$idade

4 eletriidade presenta i'portantes risos que A preiso o)eer e pre*er. #ipos de ontato
elAtrio9
4 5ontato direto9 prodese oas partes ati*as da instalai&n.

4 5ontato indireto9 prodese on 'asas postas en tensi&n. <ara e*itar os ontatos
diretos9
4 4(astar os ables e onexi&ns dos lugares de traballo e de paso.

4 8sar equipa'entos de protei&n indi*idual.

4 0eubrir as partes en tensi&n on 'aterial illante. <ara e*itar os ontatos indiretos9
4 <osta + terra.

4 Interruptor di(erenial.

%s in$endios

4 pre*eni&n de inendios A o onxunto de ai&ns tendentes a e*itar o iniio do inendio
'ediante a eli'inai&n dalgn dos (atores do lu'e.

4 protei&n ontra inendios A o onxunto de ai&ns destinadas a o'pletar a ai&n
pre*enti*a para que$ en aso de que se iniie o inendio$ este quede reduido na sa
propagai&n e nas sas onseuenias.

8n.a boa protei&n *An en (uni&n dun.a boa detei&n$ extini&n e alar'a.

MDULO 2 UNIDADE 1

Al!a$ena!ento? !anipula$in e tanspote

:esde o punto de *ista pre*enionista .ai que onsiderar9

a) os al'aAns xerais

b) os postos de traballo

) o transporte e 'anexo de 'ateriais

O perigo '+is (reuente que presentan os equipa'entos de le*anta'ento de argas A o 'al
(uniona'ento dalgn dos seus ele'entos.

4s 'edidas pre*enti*as lasi(iarA'olas en tres epgra(es9 nor'as b+sias$ 'Atodo de traballo e
transporte interior.

<ara le*antar argas 'anual'ente e'pregarase un.a tAnia adeuada + sa (or'a e ao seu
peso.

A sinali3a$in

4 sinali%ai&n orreta resulta e(ia% o'o tAnia de seguridade o'ple'entaria$ pero nuna
por si 'es'a eli'ina o riso.

Segundo o signi(iado do sinal$ p&dense lasi(iar en9
:e pro.ibii&n$ obriga$ ad*ertenia$ sal*a'ento$ indiai&n.
Ta0allos de !ante!ento
Os traballos de 'ante'ento deben ser plani(iados$ eli'inando a reali%ai&n de operai&ns
puntuais e por persoal non espeiali%ado.

4spetos que .ai que onsiderar9 5onsignai&n de '+quinas <er'iso de traballo
?spa%o on(inado
MDULO 2 UNIDADE 1


Peguntas

1. 0elaione un.a (re.a os perigos oas sas orrespondentes 'edidas pre*enti*as.

Peigos Medidas pe/enti/as

7 5adas a distinto ni*el 7 Os solos deben ser non esorregadi%os e utili%ar
al%ado apropiado ao tipo de solo

7 5adas ao 'es'o ni*el

7 4tropelos on *e.ulos
7 5oloar protei&ns adeuadas en oos e
paredes polos que poidan aer 'ateriais ou
persoas.

7 Sinali%ai&n adeuada de esquinas e obst+ulos (ixos.

7 5.oque ontra obxetos in'&biles 7 5orredores distintos de irulai&n para traballadores
e *e.ulos ben sinali%ados.

2. 5ite dous prinipios b+sios que propiian a seguridade no lugar de traballo.

1. ..................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

,. <ara e*itar aidentes oas '+quinas$ o e'presario deber+ le*ar a abo das atuai&ns9

1. ..................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

4. 5o (in de protexer ontra os perigos das '+quinas que non puideron ser e*itados$ util%anse9

1. ..................................................................................................................................

2. ........................................................................................................................................................

-. Os dous 'eanis'os que nos protexen ontra os ontatos indiretos son9

a) 4 .....................................................................................................................................................

b) O ....................................................................................................................................................

=. 4s tres ondii&ns neesarias para que se iniie un inendio son9

a) ........................................................................................................................................................

b) ........................................................................................................................................................

) ........................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 1

3. ?n que se di(eren%a a pre*eni&n do inendio da protei&n ontra inendiosI

.................................................................................................................................................................

6. 4 ontinuai&n indanse un.a serie de 'edidas de seguridade para as operai&ns de
le*anta'ento de argas$ pero non todas son *erdadeiras.

Fara un.a ru% onde orresponda
/erdadeira (/) ou @alsa (@)

O engan.e da arga pode reali%alo alquera operario.

<ro.bese argar un aparello on pesos superiores + '+xi'a arga til.
O desenso das argas (arase rapida'ente en aso de urxenia.
/
/
/
@
@
@
!on se deixar+n os aparellos de i%ar on argas suspendidas.
4 ele*ai&n (arase se'pre en sentido *ertial.
/
/
@
@

1. 4 sinali%ai&n orreta resulta e(ia% o'o tAnia de seguridade................................. pero non
debe esqueerse que por si 'es'a.................................................................................................
10. 5al destas a(ir'ai&ns A *erdadeI

a) Os traballos de 'ante'ento deben ser reali%ados por traballadores oa (or'ai&n
adeuada.

b) Os traballos de 'ante'ento son operai&ns puntuais e reali%adas por persoal non
espeiali%ado.
MDULO 2 UNIDADE 1

Respostas

1. Peigos Medidas pe/enti/as

7 5adas a distinto ni*el 7 Os solos deben ser non esorregadi%os e utili%ar
al%ado apropiado ao tipo de solo

7 5adas ao 'es'o ni*el 7 5oloar protei&ns adeuadas en oos e paredes
polos que poidan aer 'ateriais ou persoas.

7 4tropelos on *e.ulos 7 Sinali%ai&n adeuada de esquinas e obst+ulos
(ixos.

7 5.oque ontra obxetos in'&biles 7 5orredores distintos de irulai&n para
traballadores e *e.ulos ben sinali%ados.

2. G Orde
G Li'pe%a

,. 1. 4dquirir '+quinas seguras ('arai&n 5?).
2. Instalar$ utili%ar e 'anter adeuada'ente a '+quina$ seguindo as instrui&ns do (abriante.

4. 0e(uxios e dispositi*os.

-. a) 4 posta + terra.
b) O interruptor di(erenial.

=. a) 5o'bustible.
b) 5o'burente.
) 5alor.

3. 4 <0?/?!5IJ! trata de e*itar o iniio do inendio e a <0O#?55IJ! loita para que a sa
propagai&n e onseuenias se redu%an.

6. ;
,
;
,
,

1. 4 sinali%ai&n orreta resulta e(ia% o'o tAnia de seguridade o'ple'entaria$ pero non
debe esqueerse que por si 'es'a non eli'ina o riso.

10. a) Os traballos de 'ante'ento deben ser reali%ados por traballadores oa (or'ai&n
adeuada.
MDULO 2 UNIDADE 1

AN%TACIN&

Un"dad$ d"d#ct"ca

.s riscos ligados ao
medio de traballo

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*o
5ontidos
1. 4 exposii&n laboral a axentes
qu'ios
2. 4 exposii&n laboral a axentes (sios
,. 4 exposii&n laboral a axentes biol&xios
4. 4 a*aliai&n do riso
-. O ontrol do riso
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 2
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS I 3

INTR%DUCIN

O .o'e desen*ol*e a sa ati*idade pro(esional nun 'edio que pode .egar a deteriorar o seu
estado de sade a urto$ 'edio ou longo pra%o.

4 presen%a de substanias qu'ias no 'edio A algo .abitual tanto na *ida oti+ o'o na laboral.
<orAn$ os produtos qu'ios que se enontran no traballo soen ser 'oito '+is nu'erosos e
potenial'ente '+is dani)os que os que se enontran na ra.

4 enerxa que nos rodea nas sas di*ersas (or'as ta'An pode danar o traballador pola sa
BalidadeC (nature%a) e2ou BantidadeC (intensidade). 4 enerxa est+ presente nos postos de traballo
baixo distintas (or'as$ en (or'a de enerxa 'e+nia (rudo e *ibrai&ns)$ enerxa eletro'agnAtia
(lu% *isible$ ultra*ioleta$ in(ra*er'ella$ raios K$ ga''a$ et) e alor(ia (a alor ou a sa ausenia$ o
(ro).

<or lti'o A posible enontrar 'iroorganis'os que poden ausar en(er'idades no .o'e o'o os
(ungos$ baterias$ *irus$ et.

4 .ixiene laboral A a enargada de pre*ir os risos xerados por todos estes BaxentesC.

!esta unidade did+tia i'os *er estes tres tipos de axentes ausais do dano$ o'o interatan o
.o'e$ as onseuenias desta relai&n e o distinto 'odo de pre*ir os risos que xeran.

%'+ECTI,%

4 Identificar posibles riscos derivados do medio de traballo.
MDULO 2 UNIDADE 2
I 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. 4 exposii&n laboral a axentes qu'ios

2. 4 exposii&n laboral a axentes (sios

2.1. ?nerxa 'e+nia9 rudo e *ibrai&ns

2.2. ?nerxa eletro'agnAtia9 radiai&ns ioni%antes e non ioni%antes

2.,. ?nerxa alor(ia

,. 4 exposii&n laboral a axentes biol&xios

4. 4 a*aliai&n do riso

-. O ontrol do riso

-.1. 4tuai&ns sobre o (oo

-.2. 4tuai&ns sobre o 'edio

-.,. 4tuai&ns sobre o traballador

-.4. #res asos partiulares9 rudo$ *ibrai&ns e axentes biol&xios.

MDULO 2 UNIDADE 2

1

A E5POSICIN LA)ORAL A
A5ENTES 'U>MICOS

Os onta'inantes qu'ios$ ta'An .a'ados
axentes qu'ios$ son substanias que$ pola
(or'a de presentarse$ poden ser absorbidas
polo organis'o e produir$ en pouo te'po ou
ao longo dos anos$ e(etos dani)os para a
sade do indi*iduo. #anto as substanias
'anexadas polo traballador o'o as que se
xeran durante o proeso produti*o p&dense
ontar por 'iles$ algun.as son de orixe natural
e outras de orixe arti(iial (readas polo .o'e).
4 sa orixe pouo i'porta xa que tanto un.as
o'o outras poden ser t&xias para o .o'e$
porque todas poden produir danos se a
antidade absorbida$ ou dose$ A su(iiente.
5anto 'enor sexa a dose neesaria para que
a substania produ%a danos no organis'o$
'aior A a sa toxiidade. <osto que os axentes
qu'ios di(iren nas sas propiedades (sias e
qu'ias$ ta'An os e(etos que produen son
di(erentes$ sendo estes e(etos de i'portania
*ariable$ desde a si'ple irritai&n de ollos e
'uosas ata o anro. #a'An se arateri%an
estes e(etos por se poderen 'ani(estar
'oito te'po despois de esar a exposii&n$
o'o A o aso do anro (*er tboa de efectos
dos produtos txicos2.
Os axentes qu'ios son absorbidos polo
organis'o a tra*As dun.a ou *arias *as de
entrada que$ por orde de i'portania$ son as
*as inBalatoia (respiratoria) d<!i$a$ di6esti/a
e paenteal (*er tboa de vas de entrada)
4 *a in.alatoria A a '+is i'portante no 'undo
laboral$ polo que$ para (aAr'onos un.a idea
da dose absorbida polo traballador$ A
neesario o)eer a onentrai&n do t&xio
(antidade de t&xio que .ai no aire) presente
na at'os(era de traballo e ta'An durante
anto te'po se enontra o indi*iduo exposto
a ela. ?ste te'po A o que se o)ee o'o
tempo de exposicin. 5anto 'aior sexa a
onentrai&n a'biental ou o te'po de
exposii&n$ 'aior ser+ a dose.
4 'ateria en&ntrase na nature%a en tres
estados9 gasoso$ lquido e s&lido. <osto que$

o'o *i'os$ os t&xios entran no noso
organis'o prinipal'ente a tra*As da
respirai&n$ A i'portante o)eer o'o as
substanias qu'ias poden enontrarse no
aire que nos rodea.

LEMBRE!

0 dose por in$alacin dun axente qumico
depende da concentracin ambiental do
axente e do tempo de exposicin.

Os gases e *apores (or'an un.a 'estura
per(eta o aire e .egan indireta'ente ao
(ondo dos pul'&ns onde se inorporan ao
sangue e se distriben polo organis'o.
5arater%anse por per'aneer no a'biente
durante prolongados perodos de te'po$
expandirse no espa%o rapida'ente e$
ade'ais$ por areer$ en oasi&ns$ de olor e2ou
or. :iso desprAndese que se debe prestar
'aior ateni&n +s substanias que se
enontren neste estado.
!o entanto$ os lquidos e s&lidos ta'An poden
per'aneer durante longo te'po suspendidos
no aire en (or'a de aerosois$ A diir$ en (or'a
de partulas (ina'ente di*ididas.
Os aerosois lquidos son as nAboas e os s&lidosE
segundo a sa proedenia poden ser9 po (de
orixe 'e+nia$ o'o por exe'plo en po de
'adeira xerado ao serrar ou lixar)$ o (u'e (se a
sa orixe A tAr'ia$ por exe'plo9 o desprendido
durante un.a o'busti&n). Os 'etais$ por
exe'plo$ orixinan (u'es ao seren quentados.
O ta'a)o$ polo tanto$ das partulas que
onstiten o aerosol deter'ina en gran
'edida o seu perigo$ xa que ondiiona a sa
per'anenia no aire.
!o aso onreto dos aerosois s&lidos A ta'An
un (ator i'portante a xeo'etra ((or'a) da
partula.
D i'portante o)eer que ta'a)os poden
.egar ao (ondo do pul'&n para exerer al
a sa ai&n t&xia ou ben inorporarse ao
torrente sanguneo para exerela despois sobre
outra parte do organis'o.
MDULO 2 UNIDADE 2

E1e$tos dos podutos t6i$os so0e o $opo Bu!ano
5orrosi*os
:estrui&n dos teidos sobre os que ata o
t&xio

Irritantes
Irritai&n da pel ou as 'uosas en ontato
o t&xio

<neu'ooni&tios 4lterai&n pul'onar por partulas s&lidas

4s(ixiantes
:espra%a'ento do osxeno do aire ou
alterai&n dos 'eanis'os oxidati*os
biol&xios

4nestAsios e
nar&tios
:epresi&n do siste'a ner*ioso entral.
Keral'ente o e(eto desaparee ando
desaparee o onta'inante.

Sensibili%antes
?(eto alArxio do onta'inante ante a
presen%a do t&xio$ anda que sexa en
pequensi'as antidades (as'a$ der'atite)

5anerxenos
'ut+xenos e
terat&xenos
<rodui&n do anro$ 'odi(iai&ns
.ereditarias e 'al(or'ai&n na desendenia
respeti*a'ente

SistA'ios
lterai&ns de &rganos ou siste'as
espe(ios ((gado$ riles$ et.)

MDULO 2 UNIDADE 2

,"as de entada dos $onta!inantes 8u"!i$os
,=A
RE&PIRAT%RIA
4 tra*As do nari% e a
boa$ os pul'&ns$
et.

D a *a de penetrai&n de substanias t&xias
'+is i'portante no 'edio de traballo$ xa que o
aire que respira'os poden penetrar no noso
organis'o pos$ (u'es$ aerosois$ gases$
*apores de produtos *ol+tiles$ et.
,=A DHRMICA
4 tra*As da pel

D a *a de penetrai&n de 'oitas substanias
que son apaes de atra*esar a pel$ sen
ausar erosi&ns ou alterai&ns notables$ e
inorpor+rense ao sangue para posterior'ente
ser distribudas por todo o orpo.
4 super(iie total de pel exposta + posible
penetrai&n A 'oi i'portante$ as o'o o seu
estado de integridade$ que en oasi&ns pode
estar debilitada por lesi&ns ou pola ai&n dos
disol*entes apaes de eli'inar as graxas que
protexen a sa super(iie.
,=A DI+E&TI,A
4 tra*As da
boa$ est&'ago$
intestinos$et.

D a *a de penetrai&n a tra*As da boa$ o
es&(ago$ o est&'ago e os intestinos. #a'An
debe'os de onsiderar aqu a posible
inxesti&n de onta'inantes disol*idos nas
'uosidades do siste'a respiratorio
,=A PARENTERAL
4 tra*As de (eridas$
.agas$ et.

D a *a de penetrai&n direta do onta'inante
no orpo a tra*As de .agas$ (eridas$ et.

4s partulas que .egan ata o (ondo do
pul'&n son as 'enores de 2 R' (R'S
'illonAsi'a parte dun 'etro)$ onstitundo o
30Q do dep&sito.
?stas partulas son in*isibles ao ollo .u'ano$
que s& apta as de di+'etro superior +s -0
R'$ as de ta'a)o in(erior a 1 R' tardan ase
, . en desender a 1 ' nun aire quieto 1ver

tboa2. O perigo das ati*idades que xeran
aerosois est+ en que pode'os rer que xa
non quedan partulas no a'biente$ pois$
o'o *i'os$ son preisa'ente as partulas
que per'aneen durante longo te'po no aire$
ando o resto xa desapareeu da nosa *ista$
as que poden a(etarnos.
MDULO 2 UNIDADE 2

2

Co!paa$in do di#!eto das
pat"$ulas ta!a9o a!pliado CS.SSS
/e$es

A
'
C
:i+'etros de9

A <artula '+is pequena *isible ao ollo
.u'ano

' <artula '+is grande das que se
enontran 'aioritaria'ente no pul'&n

C <artula que tarda , .oras en aer 1
'etro nun aire tranquilo
'aior ser+ o ni*el de rudo$ pero a sa
(reuenia non depende diso$ sen&n dos
'ateriais que .oan. 4 sirena dun.a
a'bulania A exe'plo de rudo de (reuenias
altas$ 'entres que o 'otor dun o.e e'ite un
son de (reuenias (unda'ental'ente 'edias
ou baixas. O indi*iduo 'edio ten apaidade
para or sons entre 20 e 20.000 "% (.ert%) e as
on*ersai&ns nor'ais onstan de sons entre
-00 e ,.000 "% (/er (igura).

LEMBRE!

0nda que non se vexan pode $aber
partculas suspendidas no aire capaces de
exercer a sa accin txica.

A5ENTES =>SICOS

4s tres 'ani(estai&ns da enerxa que nos
oupan son9

G a enerxa 'e+nia en (or'a de rudo e
*ibrai&ns
G a enerxa eletro'agnAtia en (or'a de
radiai&n (lu% *isible$ in(ra*er'ella$
ultra*ioleta$ raios K$ et.) e orpusular (, ,
, et.)
G a enerxa alor(ia en (or'a de alor ou (ro.

2.1 En$r%!a m$c#n"caD
ru!do $ 0".rac"+ns

O u"do de(nese en xeral o'o un son non
desexado e 'olesto.
5arater%ase polo ni*el e a (reuenia. 5anto
'+is (orte golpee'os os obxetos entre si$

4 existenia de rudo no a'biente de traballo
pode supo9e is$o de peda de audi$in.
Os ni*eis exesi*os de rudo lesionan ertas
ter'inai&ns ner*iosas do odo. O indi*iduo A
onsiente desta perda irreuperable ando
nas sas on*ersas non oe orreta'ente os
de'ais$ a pesar de que non .axa ningn rudo
no a'biente.

O riso de perda auditi*a e'pe%a a ser
signi(iati*o a partir dun ni*el equi*alente diario
(LAe8?d: de PS d'A$ supo)endo *arios anos
de exposii&n e xornadas de 6 .oras.

O LAe8?d A o *alor 'edio diario do ni*el de presi&n
sonora (ni*el de rudo) asignable a un posto
de traballo$ en deibeis 4 (d'A). O d'A A a
unidade na que se 'ide o ni*el de rudo na
MDULO 2 UNIDADE 2

esala de ponderai&n 4$ 'ediante a al o son
que reibe o aparello 'edidor A (iltrado de
(or'a pareida a o'o o (ai o odo .u'ano.
4nda que as araterstias que (an di(erente un
rudo doutro son o seu ni*el de presi&n sonora e
a sa (reuenia$ 'ediante a 'edii&n do rudo
na esala B4C p&dese o'parar a noi*idade de
di(erentes tipos de rudo.

LEMBRE!

. nivel de rudo dun$a xornada laboral en
valor medio denomnase nivel de presin
sonora equivalente diario!.

?xisten$ non obstante$ outros e(etos do rudo$
ade'ais da perda de audii&n. 4lgns
indi*iduos 'ani(estaron alterai&ns
respiratorias$ ardio*asulares$ dixesti*as ou
*isuais. ?le*ados ni*eis de rudo poden
pro*oar trastornos do sono$ irritabilidade e
ansa%o. O rudo di'ine o ni*el de ateni&n e
au'enta o te'po de reai&n do indi*iduo
(ronte a est'ulos di*ersos$ polo que (a*oree o
ree'ento do n'ero de erros o'etidos e$
polo tanto$ de aidentes.
4 exposii&n a /i0a$ins prodese ando se
trans'ite a algun.a parte do orpo o
'o*e'ento osilante dun.a estrutura$ xa sexa o
solo$ un.a e'pu)adura ou un asento.
4s *ibrai&ns poden ser de 'oi baixa (reuenia
(as que xeran$ por exe'plo$ o balaneo de trens
e baros produen 'areo)E de baixa (reuenia$
o'o as dos *e.ulos en 'o*e'ento$ arretillas
ele*adoras$ et.$ que pro*oan e(etos sobre o
odo interno e retardo nos te'pos de reai&nE e
de ele*ada (reuenia$ tales o'o as que
produen as 'otoserras$ os 'artelos
pneu'+tios$ et.$ que te)en onseuenias
'+is gra*es o'o son os proble'as artiulares$
*aso'otores e en bra%os e pernas.
Segundo o 'odo de ontato entre o obxeto
*ibrante e o orpo$ a exposii&n a *ibrai&ns
di*dese en dous grandes grupos9 *ibrai&ns
'an7bra%o e *ibrai&ns globais de todo o orpo.
4s pri'eiras$ xeral'ente$ resultan do ontato
dos dedos ou da 'an on algn ele'ento
*ibrante (por exe'plo9 un.a e'pu)adura de
(erra'enta port+til$ un obxeto que se 'ante)a
ontra un.a super(iie '&bil ou un 'ando dun.a
'+quina). Os e(etos ad*ersos 'ani(Astanse

nor'al'ente na %ona de ontato oa (onte de
*ibrai&n$ pero ta'An pode existir un.a
trans'isi&n i'portante ao resto do orpo. O
e(eto '+is (reuente e '+is estudado A a
s"ndo!e de RaTnaud de oi6e po1esional?
ou dedo 0an$o indu$ido po /i0a$ins? que
ten a sa orixe en alterai&ns *asulares.
4 trans'isi&n de *ibrai&ns ao orpo e os seus
e(etos dependen 'oito da postura e non todos
os indi*iduos presentan a 'es'a sensibilidade$
polo tanto$ a exposii&n a *ibrai&ns pode non
ter as 'es'as onseuenias en todas as
situai&ns.
?ntre os e(etos que se atriben +s *ibrai&ns
globais en&ntranse (reuente'ente os
asoiados a trau'atis'os na olu'na *ertebral$
anda que nor'al'ente as *ibrai&ns non son o
nio axente ausal.
4 'edida da *ibrai&n trans'itida ao orpo
lA*ase a abo 'ediante *ibr&'etros uxo
dese)o ten en onta o punto de ontato entre
o ele'ento *ibrante e o orpo (e'pu)adura$
asento ou piso). 4 *alorai&n ad&itase (aer on
base no disposto na :ireti*a 200224425? e nas
nor'as 8!?$ ?! e ISO.

2.2. En$r%!a $l$ctroma1n<t"caD
rad"ac"+ns "on"*ant$s $ non
"on"*ant$s

8n.a das (or'as de trans'isi&n de enerxa A a
que se reali%a a tra*As da radiai&n de ondas
eletro'agnAtias. 4s ondas eletro'agnAtias
di(erAnianse un.as doutras pola antidade de
enerxa que son apaes de trans'itir$ e iso
depende da sa (reuenia.
8n.a adia$in A ioni3ante ando$ ao
interaionar oa 'ateria$ orixina partulas
on arga elAtria (i&ns). 4s radiai&ns
ioni%antes poden ser eletro'agnAtias$ o'o
as 'enionadas (raios K e ga''a) ou
orpusulares (partulas o'po)entes dos
+to'os que son e'itidas$ partulas e ).
4s exposii&ns a radiai&ns ioni%antes poden
orixinar danos 'oi gra*es e irre*ersibles para a
sade (entre eles$ a xerai&n de anro).
0espeto +s adia$ins non ioni3antes$ os seus
e(etos sobre o organis'o son de di(erente
MDULO 2 UNIDADE 2

nature%a$ dependendo da banda de (reuenias
de que se trate. 4s$ 'entres as radiai&ns
ultra*ioleta poden produir a(ei&ns na pel
(desde po)ela enarnada ata quei'aduras)
e onxunti*ite por exposii&n da pel e os
ollos$ respeti*a'ente$ a radiai&n
in(ra*er'ella pode lesionar a retina ou
produir opaidade do ristalino do ollo e
danos na pel a ausa da alor que ede.

4s 'iroondas te)en espeial'ente perigo
polos seus e(etos sobre a sade deri*ados da
gran apaidade de quee'ento que posen$
ao poteniarse a sa ai&n ando iniden
sobre 'olAulas de auga que (or'an parte dos
teidos.

4s ondas eletro'agnAtias orrespondentes
+ radio (reuenia ta'An logran o e(eto de
quee'ento dos teidos$ algun.as delas on
'aior (ailidade.

4 radiai&n l+ser pode alan%ar un gran poder
destrutor dos teidos$ ao proxetar un.a gran
antidade de enerxa sobre un.a super(iie 'oi
pequena.

4 lu% *isible orixina outro tipo de proble'as que$
anda que 'enos gra*es$ son '+is .abituais. Son
os proble'as relaionados oa ilu'inai&n.

8n bo siste'a de ilu'inai&n debe asegurar9
su(iientes ni*eis de ilu'inai&n$ o $ontaste
adeuado na tare(a$ o ontrol dos $ega!entos$
a redui&n do riso de aidente e un erto
grao de confort visual.

D on*eniente o)eer ertos oneptos
utili%ados en ilu'inai&n dos que se destaan
os seguintes9

O ni/el de ilu!ina$in A a antidade de lu%
que se reibe por unidade de super(iie$ a sa
unidade A o lux. 4 lu'inania A a antidade
de lu% de*olta por unidade de super(iie na
direi&n da 'irada. 4 lu'inania deter'ina o
aspeto lu'inoso dun.a super(iie ou dun (oo
lu'inoso$ a sa unidade A a andela por 'etro
adrado (d2'
2
).

O $ontaste A a apreiai&n subxeti*a da
di(eren%a de aparenia de das partes do a'po
*isual *istas si'ult+nea ou suesi*a'ente. :e
aqu desprAndense os oneptos9 ontraste

de lu'inania$ de or$ ontraste si'ult+neo ou
suesi*o. S&ese uanti(iar a tra*As da relai&n
de lu'inanias entre as partes.

O $ega!ento A a inapaidade te'poral de *er.
?st+ orixinado pola presen%a no a'po *isual
dun.a (onte de ele*ada lu'inania que produe
a insensibili%ai&n da retina.

4 ilu'inai&n natural A desexable pola alidade
de lu% que proporiona e polo benestar que
i'plia. !on obstante$ debido a que a sa
intensidade *ara oas estai&ns e as .oras do
da$ re&rrese + ilu'inai&n arti(iial.

LEMBRE!

.s factores fundamentais para ter en conta
a iluminacin dun posto de traballo son=

0 . nivel de iluminacin.

0 . contraste.

0 Evitar cegamentos.

Son tres os tipos prinipais de (ontes lu'inosas
arti(iiais9 l+'padas de inandesenia$
(luoresentes e de desarga de gases.

4s l+'padas de inandesenia est+n indiadas
ando a ilu'inai&n arti(iial s& se preisa de
(or'a oasional e en ilu'inai&n loali%ada.
<ara ilu'inai&n xeral de loais est+ indiado o
uso de (luoresentes$ pola sa e(iaia lu'inosa
e longa durai&n. <ara ilu'inai&n exterior
(dep&sitos e *as de o'uniai&n) e en na*es
industriais de grandes di'ensi&ns util%anse
l+'padas de desarga de gases.

#oda ati*idade require un.a deter'inada
ilu'inai&n que debe existir o'o ni*el 'edio
na %ona en que esta se desen*ol*a a 'es'a.
?ste *alor depende dos seguintes (atores9

G O ta'a)o dos detalles.
G 4 distania entre o ollo e o obxeto.

G O (ator de re(lexi&n do obxeto.

G O ontraste entre o obxeto (detalle) e o
(ondo sobre o que destaa.
G 4 rapide% do 'o*e'ento do obxeto.
G 4 idade do obser*ador.
MDULO 2 UNIDADE 2

,aloes !"ni!os de ilu!ina$inU
Lux Oona ou parte do lugar de traballo

100 #are(a on esixenia *isual baixa

200 #are(a on esixenia *isual 'oderada

-00 #are(a on esixenia *isual alta

1.000 #are(a on esixenia *isual 'oi alta

-0 >reas ou loais de uso oasional

100 >reas ou loais de uso .abitual

2- /as de irulai&n de uso oasional

-0 /as de irulai&n de uso .abitual

T:Abense dupliar se9

a) existen risos apreiables de adas$ .oques
ou outros aidentes.

b) a tare(a e(etuada non per'ite erros de
apreiai&n porque poida supo)er un perigo
para os traballadores.

5anto 'aior sexa a di(iultade para a perepi&n
*isual$ 'aior deber ser o ni*el 'edio de
ilu'inai&n (ver tboa anterior2. <ara obter un
bo ni/el de ilu!ina$in deben seguirse as
seguintes reo'endai&ns9

4deuar o n'ero$ a distribui&n e a potenia
das (ontes lu'inosas +s esixenias *isuais da
tare(a$ tendo en onta a idade do obser*ador.

Substitur as l+'padas de (or'a regular. O
rende'ento lu'nio dalgun.as l+'padas$
por exe'plo dos (luoresentes$ di'ine o uso
antes de que se deterioren o'pleta'ente.

Li'par regular'ente as l+'padas$ as lu'inarias
e as paredes. O po depositado redue a
antidade de lu% e'itida.

<intar as paredes e teitos on ores laras on
(atores de re(lexi&n altos$ utili%ando siste'as
que$ en parte ou total'ente$ dirixan a lu% + parte
superior das paredes e teitos.

<&dese 'ellorar o $ontaste 'ediante a
di'inui&n dos ega'entos por re(lexi&n. Isto
p&dese onseguir situando os postos de
traballo entre as li)as de lu'inarias e paralelos
ao eixe de *isi&n do traballador. Os traballos que
requiren grande agude%a *isual preisan un
'aior grao de ontraste.

O $ega!ento ser+ 'aior anto 'aior sexa a
antidade de lu% por unidade de super(iie$ o
ontraste e o te'po de exposii&n. #a'An anto
'+is pr&xi'a estea a (onte lu'inosa e anto esta
estea dentro dalgn +ngulo *isual. <ara di'inur
o ega'ento dAbense ubrir as l+'padas on
paralu'ens$ di(usores ou outros dispositi*os
que per'itan regular a lu% e i'pidan a *isi&n
direta do (oo lu'inoso. D on*eniente utili%ar
'ateriais$ aaba'entos super(iiais e pinturas
'ates$ as o'o eli'inar obxetos 'oi pulidos
ou brillantes (ver figura2.

LEMBRE!

#o caso dos axentes fsicos % importante tanto
a sa propia nature"a como a intensidade coa
que se incida sobre o traballador ademais
do tempo de exposicin.

:Abese e*itar que os postos de traballo$ en
xeral$ e os que te)en pantallas de *isuali%ai&n
de datos$ en partiular$ estean situados (ronte
ou ontra un.a (iestra ou un.a super(iie
que te)a un.a lu'inania ele*adaE por outra
parte$ as (iestras deses postos deben estar
dotadas de ortinas ou persianas opaas e
regulables$ pre(erente'ente de l+'inas
*ertiais. 4 lexislai&n espa)ola reolle di*ersos
aspetos nor'ati*os re(erentes + ilu'inai&n
no 0egula'ento de lugares de traballo.

2.&. En$r%!a calor!2"ca

O ser .u'ano neesita 'anter un.a te'peratura
interna de aproxi'ada'ente ,3 5 (,3 5 U
15) para o desen*ol*e'ento da *idaE para
logralo pose 'eanis'os (sios e (isiol&xios.
Fediante a ati*idade (sia o .o'e xera alor
e$ dependendo do intensa que sexa esta
ati*idade$ a antidade desta alor ser+ 'aior ou
MDULO 2 UNIDADE 2

&

'enor. <ara e*itar que a au'ulai&n da alor
produida polo orpo e2ou reibida do
a'biente deso'pense a te'peratura
interna$ o .o'e utili%a os 'eanis'os de
de(ensa que pose destinados a desprender
ao a'biente o exeso de alor au'ulada$
por exe'plo$ a segregai&n da suor.

LEMBRE!

0 calor % o nico contaminante que pode ser
xerado polo $ome por iso pose mecanismos
de autodefensa naturais.

?stes 'eanis'os son apaes de ontrarrestar
ase alquera situai&n tAr'ia$ propiiando a
eli'inai&n do exeso de alor ou i'pedindo a
perda de alor interna 1ver figura2.

4s (or'as de intera'bio de alor entre o
organis'o e o a'biente dependen das
$ondi$ins te!oBigo!<ti$as do 'edio de
traballo que son9 a te'peratura do aire$ a
te'peratura .'ida$ a *eloidade do aire$ o tipo
de /esti!enta e o $onsu!o !eta0li$o do
indi*iduo. ?stas *ariables poden 'edirse e os
seus *alores son a base da *alorai&n dos
risos ou do confort.

4s relai&ns do ser .u'ano o a'biente tAr'io
de(inen un.a esala de sensai&ns que osilan
da alor ao (ro$ pasando por un.a %ona que se
pode uali(iar o'o ter'ia'ente confortable.
?sta esala ten os seus l'ites ben 'arados
a partir dos ales existe riso para a sade por
desequilibrio tAr'io.
Os e(etos negati*os para a sade o'e%an
ando os 'eanis'os naturais do .o'e$ de
xerai&n de alor para 'itigar o (ro ou de
disipai&n da alor para e*itar a subida da
te'peratura interna$ se *en desbordados.

Os e(etos das exposii&ns ao a'biente
aloroso '+is i'portantes son9 o golpe de alor$
os des'aios$ a des.idratai&n$ et.

?n anto aos e(etos por exposii&n a a'bientes
'oi (ros destaan o'o os '+is
i'portantes a .ipoter'ia e a onxelai&n.

LEMBRE!

. risco para a sade dos traballadores
come"a cando as condicins ambientais
son capaces de superar a capacidade dos
mecanismos de autodefensa.

A5ENTES )IOL5ICOS

Os axentes biol&xios son os 'iroorganis'os
e endoparasitos .u'anos suseptibles de
orixinar alquera tipo de in(ei&n$ alerxia ou
toxiidade.

Traballos con riscos de contaminacin biolxica

Laboratorios

Hospitais

Curtidos

Recollida de lixo

Procesamento de
alimentos

Cra de animais

4 exposii&n laboral a estes axentes p&dese
onsiderar baixo dous puntos de *ista$ de(inidos
polo tipo de ati*idade que se desen*ol*a. ?n
pri'eiro lugar$ distnguense aquelas ati*idades
en que existe a inteni&n deliberada de
'anipular axentes biol&xios$ por exe'plo$ os
laboratorios de diagn&stio 'irobiol&xio ou
as industrias en uxos proesos se utili%an estes
axentes. ?n segundo lugar$ en&ntranse aquelas
ati*idades en que non existe a inteni&n
deliberada de 'anipular axentes biol&xios pero
si pode existir a exposii&n debido + nature%a
do traballo$ por exe'plo9 os traballos en entros
MDULO 2 UNIDADE 2

de produi&n de ali'entos$ os traballos agrarios
ou nos ales exista ontato on ani'ais
e2ou os seus produtos$ os traballos sanitarios
ou os traballos en unidades de eli'inai&n de
residuos e de trata'ento de augas residuais.

Os axentes biol&xios p&dense lasi(iar
segundo o seu perigo en atro grupos$
atendendo a atro araterstias9

4 4 apaidade do axente de pro*oar
en(er'idade no .o'e e a sa gra*idade.

4 O perigo para os traballadores expostos.

4 4 apaidade da en(er'idade ausada
entre un grupo .u'ano.

4 4 existenia de trata'ento adeuado
para a en(er'idade.

:esta (or'a$ no pri'eiro grupo estaran os
axentes que A pouo probable que ausen
en(er'idades no .o'e se aidental'ente
entran en ontato on el$ e no uarto estaran
aqueles axentes que non s& ausan en(er'idade
gra*e sen&n que son un perigo para o .o'e$
ont+xianse rapida'ente dentro dun oleti*o
.u'ano e non existe trata'ento adeuado
para a en(er'idade.

?sta lasi(iai&n ser*e para (ixar os ni*eis de
protei&n adeuados para ada
'iroorganis'o e para ada ati*idade.

/ A A6ALIACIN DO RISCO

<ara a*aliar o riso de exposii&n aos di(erentes
axentes qu'ios$ (sios e biol&xios A
neesario o)eer os *alores do ni*el de
presen%a do axente no 'edio de traballo e o
te'po de exposii&n do traballador a eles e
o'parar este dato on outro$ .a'ado
$iteio de /aloa$in ou /alo l"!ite F,L:. Se
este *alor l'ite A superado$ a sade dos
traballadores pode enontrarse en perigo.

O riterio de *alorai&n A un *alor estableido
na lexislai&n do pas ou$ en aso que nesta non
exista$ por un.a institui&n reo)eida.

?n ?spa)a o 0eal dereto ,3422001$ sobre a
protei&n da sade e seguridade dos

traballadores ontra os risos relaionados
os axentes qu'ios durante o traballo$ A a
disposii&n legal onde se estableen os
requiri'entos para *alorar os risos debidos aos
axentes qu'ios no traballo. !el establAese a
neesidade de utili%ar os l'ites de exposii&n
pro(esional existentes no noso pas que
onte)en *alores l'ite a'bientaisE para os
axentes (sios existe lexislai&n no aso de
rudo$ a ilu'inai&n$ os axentes biol&xios e as
radiai&ns ioni%antes 'entres que para o resto
A neesario audir a nor'as tAnias naionais
ou internaionais (8!?$ ?!$ :I! ou ISO). 4s
*ibrai&ns *e)en reguladas no 0eal
dereto 1,112200-.

4de'ais$ a a*aliai&n da exposii&n a un axente
qu'io sup&n un proeso longo e neesario
no al a in(or'ai&n sobre a toxiidade do
axente e as ondii&ns de traballo son a base
de partida. 4s substanias qu'ias que se
'anipulan deben estar on*eniente'ente
etiquetadas$ segundo establee a lexislai&n
*ixente$ respeto + lasi(iai&n$ en*asado e
etiquetado de substanias perigosas
(0.:. ,=,2111- e 5L<). 4s etiquetas deben
indiar os risos que o'porte a 'anipulai&n
das substanias$ 'ediante un pitogra'a e
(rases de expliai&n dos risos (*er (igura).

Foitos axentes qu'ios xAranse durante o
proeso$ polo que non poden ser obxeto de
etiquetaxe. 4 in(or'ai&n toxiol&xia sobre eles
deber ser o '+is o'pleta posible. ?n xeral$ para
ETIQUETAXE
CLARA E VISIBLE
MDULO 2 UNIDADE 2

alquera exposii&n a un axente qu'io deben
o)eerse os posibles e(etos sobre a sade$
a posibilidade de que se absorba a tra*As da
pel e a *a dixesti*a e a onentrai&n a'biental
'+xi'a que pode existir no a'biente (/alo
l"!ite) para un perodo de te'po deter'inado.
5o)eendo a onentrai&n a'biental () que
existe no posto de traballo e o te'po de
exposii&n ao onta'inante (t)$ *al&rase a
i'portania da exposii&n$ o'parando o
produto de $ por t o produto do *alor l'ite
/L polo te'po para o que est+ (ixado o dito
*alor l'ite (xeral'ente 6 .oras por xornada).
:ebe u'prirse o'o 'ni'o que $ e t sexan
'enores que ,L 6 P.

<ara deter'inados axentes qu'ios existe a
posibilidade de utili%ar o $ontol 0iol6i$o?
que onsiste en 'edir a presen%a do axente
no organis'o das persoas expostas. 4s$
por exe'plo$ p&dese saber a onentrai&n
de .u'bo en sangue ou a de disol*entes en
urina$ que$ o'parada oa '+xi'a ad'isible$
per'ite o'pletar a in(or'ai&n aera da
exposii&n.

0espeto ao u"do$ a disposii&n legal que
rexe en ?spa)a A o 0eal dereto 26=2200=$
sobre a protei&n da sade e seguridade dos
traballadores ontra os risos relaionados oa
exposii&n ao rudo$ que introdue algns
a'bios destaables respeto + anterior
nor'ati*a espe(ia de exposii&n laboral ao
rudo (0eal dereto 1,1=21161).

8n dos seus a'bios '+is destaables A a
inorporai&n de *alores l'ites de exposii&n
e de *alores superiores e in(eriores de
exposii&n que dan lugar a un.a ai&n$ para a
exposii&n '+xi'a per'itida. Os *alores
superior e in(erior de exposii&n que dan lugar
a un.a ai&n estableen ni*eis de existenia
na apliai&n de 'edidas pre*enti*as.

<or di*ersas ra%&ns p&dense destaar outros
aspetos que$ dalgn xeito$ apareen na no*a
regula'entai&n$ o'o son os que a(etan a
utili%ai&n de equipa'entos de protei&n
indi*idual$ a inter*eni&n da sa atenuai&n na
*alorai&n do riso$ a progra'ai&n das
'edidas de pre*eni&n$ a instru'entai&n

para a 'edii&n do rudo$ a alidade das
a*aliai&ns$ a *ixilania da sade ou os e(etos
extraauditi*os da exposii&n ao rudo.

4 audio'etra onsiste en so'eter o indi*iduo
a di(erentes tipos de rudo (di(erentes
(reuenias) e anali%ar a perepi&n que ten
deles para detetar posibles perdas auditi*as.

Os instru'entos que se utili%an para a 'edii&n
do ni*el de rudo deno'nanse de (or'a
xenAria son&'etros. 5ando interesa o)eer
o rudo on *alor 'edio durante un te'po
deter'inado util%anse son&'etros integradores
ou dos'etros. ?stes lti'os est+n dese)ados
para que os transporte a persoa exposta 'entres
reali%a o seu traballo. 4 regula'entai&n
espa)ola espei(ia as araterstias que
deben u'prir os aparellos de 'edii&n$ os
ales deben estar alibrados on*eniente'ente
'ediante un patr&n de re(erenia. 4s 'edii&ns
de rudo deben le*arse a abo de (or'a que os
resultados sexan representati*os da *erdadeira
exposii&n dos traballadores. Isto ondiiona o
lugar e o te'po da 'edii&n (*er (igura).

4 lexislai&n atual non pre*A situai&ns de
disconfort por rudo$ xa que se orienta en
prinipio a pre*ir a .ipoausia. <ara e*itar
situai&ns de disconfort e pre*ir outro tipo de
e(etos do rudo reo'Andase non pasar de
=- d;4 en traballos que requiran un 'ni'o de
onentrai&n 'ental. !on obstante$ o estudo
MDULO 2 UNIDADE 2

das (reuenias predo'inantes e o tipo de tare(a
que se realie A neesario para o)eer os
ni*eis de rudo desexables e e*itar 'olestias
durante o traballo.

3 O CONTROL DO RISCO

5ando o (ator de riso se atopa presente e non
A posible eli'inalo$ .ai que 'ini'i%ar o riso.
<ara iso atuare'os sobre o (oo ou o 'edio
ou o reeptor (o traballador) ou sobre un.a
o'binai&n deles.
3.1. Actuac"+ns so.r$ o 2oco

&u0stitu" o axente por outro non perigoso ou
polo 'enos non tan perigoso. !o aso de
anerxenos e sensibili%antes A espeial'ente
reo'endable$ xa que as outras atuai&ns
sobre o (oo poden di'inur a sa onentrai&n
pero non eli'inan a sa presen%aE alquera
erro no ontrol do axente podera entra)ar a
liberai&n ao a'biente da substania t&xia.
Sera adeuado ter en onta$ na (ase de
dese)o dun.a instalai&n$ a protei&n da
sade elixindo e8uipa!entos dese9ados
para e*itar a exposii&n a alquera dos

axentes reollidos nesta unidade did+tia.
?sta 'edida A espeial'ente adeuada para
e*itar o rudo e as *ibrai&ns. Se posterior'ente
se re*ela inadeuado o dese)o ou se neste non
(oron onsiderados os aspetos pre*enti*os e a
substitui&n do axente A i'posible$ .aber+ que
to'ar un.a ou *arias das seguintes ai&ns9

Modi1i$a o po$eso? por exe'plo$ auto'ati%ar
para (aer inneesaria a presen%a do traballador
durante o seu (uniona'ento ou utili%ar produtos
noutro estado (en *e% de gas$ un.a disolui&n
que o onte)a).

<&dese proeder ao pe$Ba!ento$ enapsulan7
do o proeso. Le*ar a abo a operai&n en
reatores pe.ados en *e% de (aelo en abertos$
pe.ar o punto de operai&n da '+quina
que xera o rudo ou o (oo e'isor de
radiai&ns.

O illa!ento en edi(iio + parte pode ser real'ente
til ando o proeso non neesita espeial'ente
a presen%a do traballador. :i'ine o n'ero de
operarios a(etados.

4 e6ta$$in lo$ali3ada A un.a 'aneira de
eli'inar un axente qu'io do a'biente no
'o'ento en que este se xera.
;o$o Medio Re$epto

7 Selei&n de equipa'entos e dese)o
adeuados ((ase de dese)o).
7 Substitui&n de produtos
(anerxenos$ sensibili%antes...)
7 Fodi(iai&n do proeso.
7 <e.a'ento do proeso.
7 Illa'ento do proeso.
7 FAtodos .'idos (axentes
pul*xenos).
7 ?xtrai&n loali%ada.
7 Fante'ento pre*enti*o.
7 Li'pe%a.
7 /entilai&n por dilui&n.
7 4u'ento de distania entre e'isor e
reeptor.
7 Siste'as de alar'a (reo'endados
por un s& axente).
7 @or'ai&n e
in(or'ai&n.
7 0otai&n de persoal.
7 <e.a'ento do
traballador.
7 ?quipa'entos de
protei&n indi*idual.
MDULO 2 UNIDADE 2

O !ante!ento pe/enti/o dos equipa'entos
de traballo (non .ai que on(undilo o ser*i%o
de 'ante'ento que aode + de'anda ando a
'+quina (alla) A outra tAnia o'ple'entaria
que e*ita exposii&ns aidentais a alquera
dos tres tipos de axentes estudados9 esape de
gases$ radiai&ns ou rudo$ por exe'plo.

3.2. Actuac"+ns so.r$ o m$d"o

<or B'edioC entende'os o espa%o que 'edia
entre o (oo e o reeptor. 4s atuai&ns sobre
o 'edio son o'ple'entarias +s adoptadas
no (oo e non substituti*as.
4 li!pe3a A un ele'ento la*e e ele'ental. 4
(alla de li'pe%a tradese na reai&n de (oos
seundarios (de axentes qu'ios ou biol&xios)
e$ o que A '+is gra*e$ de (oos inontrolados$ o
que poden .egar a on*erterse en *erdadeiros
e i'portantes entros de onta'inai&n. D
(unda'ental li'par .ans$ paredes$ 'aquinaria
e$ en xeral$ todos os lugares onde se poida
depositar a suidade.
4 /entila$in po dilu$in ou *entilai&n xeral
A utili%ada xunto oa extrai&n loali%ada.
5onsiste en introduir grandes audais de
aire para reno*ar o existente e$ as$ di'inur a
onentrai&n do t&xio.
O au!ento da distan$ia entre o (oo e o
reeptor A outra (or'a$ o'o a *entilai&n
xeral$ de dilur a onentrai&n do axente$ por
'estura o aire$ no aso dos axentes
qu'ios$ e de di'inur a intensidade$ no aso
dos axentes (sios.
Os siste!as de ala!a non di'inen o riso$
s& a*isan ando se supera un.a onentrai&n
ou un.a intensidade. Ser*en para detetar (ugas
e au'entos inesperados do axente no 'edio.
?n lti'a instania e o'o o'ple'ento +s
anteriores 'edidas de ontrol atase sobre o
traballador.

3.&. Actuac"+ns so.r$ o tra.allador

8n.a 'aneira de di'inur o riso A edu$i o
te!po de e6posi$in. 8n.a (or'a A a rotai&n
do persoal$ e'pregado a 'ido para do
persoal$ e'pregado a 'ido para operai&ns

de potenial perigo alto o'o operai&ns en
entrais nuleares. D espeial'ente til en
a'bientes .osts tAr'ios ou ruidosos.
O pe$Ba!ento do ta0allado A o re*erso do
pe.a'ento do proeso. >s *ees rea '+is
proble'as dos que soluiona. 0equire un
oidado estudo$ xa que o ser .u'ano ten '+is
di'ensi&ns que as (sias e un.as neesidades
de relai&n os seus o'pa)eiros que non
pose un obxeto inani'ado.
Os e8uipa!entos de pote$$in indi/idual
FEPI: son o lti'o reurso. :eben ser to'ados
o'o 'edida pro*isional 'entres tanto se
arbitran outras solui&ns. !o entanto$ en
deter'inadas irunstanias$ poden ser
i'presindibles e de inalulable *alor (tare(as
de li'pe%a$ situai&ns de e'erxenia$ labores
espor+dias$ et...).
4nda que pareen de (+il e'prego$ requiren
un grao de ateni&n 'oito '+is alto que o
adoptado on outro tipo de inter*eni&ns. ?stas
'edidas son das que neesitan un '+is alto
grao de (or'ai&n e in(or'ai&n F$onsulta a
unidade did#$ti$a 7 deste !es!o !dulo:
4 1o!a$in e in1o!a$in ao ta0allado?
anda que est+n inludas nas ai&ns sobre o
reeptor$ non A o lti'o elo da adea
pre*enti*a$ sen&n que$ ao ontrario$ A o pri'eiro
e b+sio na ai&n pre*enti*a.

3./. Tr$s casos part"cular$sD ru!do@
0".rac"+ns $ a%$nt$s ."ol+%"cos

4s 'edidas de pre*eni&n (ronte ao u"do
'edran na esixenia a 'edida que au'enta o
L
4eq$d
e obriga o traballador e traballadora a
utili%ar protetores auditi*os$ a partir dun L
4eq
$d
de 6- d;4.
4 di'inui&n do ni*el de rudo onsAguese a
tra*As de 'edidas operati*as (pe.a'ento das
(ontes de rudo$ oloai&n de barreiras
astias$ au'entando a absori&n de paredes
e teitos$ et...) ou di'inundo o te'po de
exposii&n ao rudo. 4s$ por exe'plo$ reduir +
'etade o te'po de exposii&n A equi*alente a
reduir o L4eq$d en tres deibeis.
O ni*el de rudo di'ine ando au'enta a
distania + (onte de rudo (*er (igura).
MDULO 2 UNIDADE 2

Cando nada disto < posi0le ou < insu1i$iente?
e$ese aos pote$toes pesoais. Estes
de0en posu" a $oespondente !a$a$in
CE 8ue gaante a s5a atenua$in e
$alidade de 1a0i$a$in segundo no!as
Ba!oni3adas.

%s pote$toes auditi/os (?<I) poden se
$as$os2aui$ulaes ou tapns. 4nda que os
segundos pareen '+is &'odos$ a redui&n do
rudo que onseguen (atenuai&n) depende da
boa inseri&n no odo. Os protetores auditi*os
atenan '+is ou 'enos$ dependendo do tipo
de rudo ((reuenia)$ por iso$ para seleionar
os ?<I adeuados$ ade'ais de onsultar os
destinatarios sobre o seu on(ort$ A neesario
o)eer algun.as araterstias do rudo
ade'ais do L
Ae8?d
o'o$ por exe'plo$ o
espetro de (reuenias (di(erentes (reuenias
que o'po)en o rudo).

4 no*a :ireti*a 200,21025?$ do = de (ebreiro$
e o 0eal dereto 26=2200=$ do 10 de 'ar%o$
regulan entre outras ousas o uso de
protetores auditi*os.

<ara pre*ir os e(etos das /i0a$ins no orpo
.u'ano p&dese atuar 'ediante 'edidas de
tipo ad'inistrati*o e tAnio.

4s ai&ns de tipo ad'inistrati*o te)en o'o
obxeti*o o'n a di'inui&n do te'po diario
de exposii&n +s *ibrai&nsE dentro deste grupo
inlense ai&ns tales o'o a organi%ai&n
do traballo$ o establee'ento de pausas no
traballo$ a rotai&n de postos$ ou a 'odi(iai&n
das seuenias de 'ontaxe.

4s ai&ns tAnias te)en o'o obxeti*o a
di'inui&n da intensidade de *ibrai&n que se
trans'ite ao orpo .u'ano$ ben sexa

di'inundo a *ibrai&n na sa orixe$ e*itando a
sa trans'isi&n ata o orpo ou ben utili%ando
equipa'entos de protei&n persoal.

O desgaste nor'al dun.a '+quina A un.a
das ausas '+is (reuentes de aparii&n de
*ibrai&ns ou de au'ento das existentes$ por iso
un plan de 'ante'ento pre*enti*o que inla
o ontrol e reposii&n das pe%as so'etidas a
desgastes A (unda'ental para pre*ir danos por
*ibrai&ns.

Se non A posible reduir a *ibrai&n trans'itida
ao orpo$ ou o'o 'edida de preaui&n
suple'entaria$ dAbese reorrer ao uso de
equipa'entos de protei&n indi*idual (lu*as$
intos$ botas) que illen a trans'isi&n de
*ibrai&ns (*er (igura).
MDULO 2 UNIDADE 2

4o seleionar estes equipa'entos .ai que ter
en onta a sa e(iaia (ronte ao riso$ eduar os
traballadores na sa (or'a orreta de uso e
estableer un progra'a de 'ante'ento e
substitui&n. D on*eniente a reali%ai&n dun
reo)ee'ento 'Adio espe(io anual para
o)eer o estado de a(etai&n das persoas
expostas a *ibrai&ns e as poder atuar nos
asos de 'aior suseptibilidade. 4s 'es'o$
deben in(or'arse os traballadores dos ni*eis de
*ibrai&n a que est+n expostos e das 'edidas de
protei&n dispo)ibles$ ta'An A til 'ostrarlles
aos traballadores o'o poden opti'i%ar o seu
es(or%o 'usular e a sa postura para reali%ar o
seu traballo.
!o aso dos axentes biol&xios$ as 'edidas
pre*enti*as est+n 'oi relaionadas os dous
tipos de exposii&ns que reolle a lexislai&n9
ando e6iste inten$in deli0eada de
!anipula estes a6entes$ A diir$ ando se
traballa on eles e est+n per(eta'ente
identi(iados$ o'o A o aso dos laboratorios de
diagn&stio 'irobiol&xio ou da industria da
biotenoloxa$ ou $ando non Bai inten$in
deli0eada de 'anipulalos pero poden estar
presentes o'o onseuenia da ati*idade$
o'o suede nos traballos agrarios$ de
asistenia sanitaria ou de eli'inai&n de residuos
entre outros.
5ando .ai inteni&n deliberada$ o prinipal riso
A o in(eioso$ as a :ireti*a 20002-4 5?
establee o onxunto de 'edidas pre*enti*as
(ni*eis de onteni&n) neesarios para poder
traballar os axentes lasi(iados nos grupos de
riso 2$ , e 49 a ada ada grupo de riso
orresp&ndelle o seu ni*el de onteni&n (grupo
de riso 2$ ni*el de onteni&n 2...).
5ando se trata de ati*idades en que non .ai
inteni&n deliberada$ as 'edidas pre*enti*as
deber+n ser seleionadas en (uni&n dos
resultados da a*aliai&n de risos e o bo xu%o
pro(esional$ tendo en onta que non s& .ai que
pre*ir o posible riso in(eioso xa que pode
.aber axentes que non son pat&xenos pero que
poden pro*oar outros e(etos nos traballadores$
(unda'ental'ente de tipo alArxio ou t&xio.
Son 'edidas pre*enti*as de apliai&n xeral9
Substitui&n$ se a ndole da ati*idade o per'ite$
dos axentes biol&xios noi*os por outros que
non sexan perigosos ou o sexan en 'enor grao.
0edui&n ao 'ni'o posible do n'ero de
traballadores expostos ou que poidan estar
expostos.
?stablee'ento de proede'entos de
traballo e 'edidas tAnias adeuadas$ de
xesti&n de residuos$ de 'anipulai&n e
transporte de axentes biol&xios no lugar de
traballo e de plans de e'erxenia (ronte aos
aidentes que inlan axentes biol&xios.
8tili%ai&n do sinal de perigo biol&xio e
doutros sinais de a*iso pertinentes (*er
(igura).

8tili%ai&n de 'edidas de protei&n
oleti*as e2ou 'edidas de protei&n
indi*idual ando a exposii&n non poida
e*itarse por outros 'edios.
?xistenia de ser*i%os sanitarios apropiados
nos que se inlan produtos para la*ar os
ollos e2ou antisAptios para la*ar a pel.
@or'ai&n e in(or'ai&n aos traballadores
e2ou aos seus representantes en relai&n9
os risos poteniais para a sade$ oas
disposii&ns en 'ateria de seguridade e
.ixiene$ oa utili%ai&n dos equipa'entos
de protei&n$ oas 'edidas que adoptar
en aso de inidente e para a sa
pre*eni&n.
?stablee'ento dun ontrol sanitario pre*io
e ontinuado. !os asos en que se dispo)a
de *ainas e se o)e%a a sa e(eti*idade$
estas dAbense po)er + disposii&n dos
traballadores.
MDULO 2 UNIDADE 2

RE&UM%

O .o'e na sa relai&n o 'edio de traballo pode *er prexudiado o seu estado de sade.

Os axentes que ausan a perda da sade non se'pre son detetables polos sentidos$ tal A o aso
do .eiro que pode *erse enganado pola ausenia de olor de ertos axentes qu'ios (o
'on&xido de arbono A 'ortal para o .o'e)$ ou o aso da *ista que non pode detetar ningun.a
das radiai&ns ioni%antes nin as ultra*ioleta nin ta'pouo as in(ra*er'ellas e non pode *er sen
instru'ental espeial os axentes biol&xios. <or isto$ A neesario identi(iar o axente. <ara iso
onta'os on in(or'ai&n que pode ser til + .ora de o)eer a presen%a dalgns destes axentes
no lugar de traballo. Fediante a etiquetaxe e a (i.a de seguridade do (abriante p&dense saber as
substanias que (or'an parte dos o'postos in*olurados na produi&n$ os risos que do seu
'anexo deri*an e os onsellos para a sa utili%ai&n seguraE 'ediante a (i.a tAnia da
'aquinaria p&dese saber al A o ni*el de rudo que pro*oan ou o de radiai&ns que e'itenE e$ por
lti'o$ se se 'anipulan axentes biol&xios de xeito intenionado$ p&dese audir + lexislai&n onde
se indian os ni*eis 'ni'os de protei&n que se deben adoptar.

<ara o)eer se a situai&n de exposii&n a estes axentes est+ dentro das 'arxes aonselladas
p&dese audir + lexislai&n no aso do .u'bo$ loruro de *inilo$ a'ianto$ rudo$ *ibrai&ns$
ilu'inai&n$ radiai&ns ioni%antes e axentes biol&xios (se a sa 'anipulai&n A intenional) e
audir a nor'as tAnias ou riterios de *alorai&n ditados por institui&ns de reo)eido prestixio
para o resto dos axentes.
MDULO 2 UNIDADE 2


Peguntas

1. Le'bra *ostede de que depende (unda'ental'ente a dose reibida polo indi*iduo durante
un.a exposii&n a un onta'inante$ por *a in.alatoriaI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

2. ?n que onsiste a a*aliai&n da exposii&n a onta'inantes qu'iosI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

,. Mue A o ni*el de presi&n sonora equi*alente diario (L4eq$d ) dun posto de traballoI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

4. D obrigatoria$ no noso pas$ a 'edii&n dos ni*eis de rudo en todos os postos de traballo$
polo 'enos un.a pri'eira *e%I

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

-. ?n que onsisten as 'edidas pre*enti*as de tipo ad'inistrati*o para a pre*eni&n de risos
debidos a *ibrai&nsI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

=. ?n que se di(erenian as radiai&n ioni%antes das non ioni%antesI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

3. Mue (atores deben inter*ir na elei&n dun adeuado ni*el de ilu'inai&n dos postos
de traballoI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 2

Respostas

1. :a onentrai&n do onta'inante no aire que o rodea e do te'po de exposii&n.
2. D o proeso 'inuioso de prourar a in(or'ai&n aera da toxiidade das
substanias presentes e das araterstias do proeso$ a 'edii&n das
onentrai&ns e o te'po de exposii&n$ a o'parai&n dos resultados on
*alores l'ite adeuados e a to'a de deisi&ns respeto +s 'edidas
pre*enti*as neesarias$ ando se superan ou poden superarse os *alores l'ite.
,. D o ni*el de rudo en d;4$ ao al en *alor 'edio se sup&n que est+n expostos
diaria'ente os traballadores dese posto de traballo.
4. S& est+n exentos desta pri'eira 'edii&n e a*aliai&n aqueles postos de traballo
nos ales resulte e*idente que non se poden superar en *alor 'edio 60 d;4$ A
diir que o seu L4eq$d non supere 60 d;4.
-. Son 'edidas baseadas (unda'ental'ente na organi%ai&n do traballo$
tendentes a di'inur o te'po de exposii&n e polo tanto a dose reibida$ o'o
por exe'plo$ o establee'ento de pausas$ a rotai&n de postos$ ou a
'odi(iai&n das seuenias en 'ontaxes.
=. :i(erAnianse en que as pri'eiras poden ioni%ar a 'ateria reando partulas on
arga elAtria.
4de'ais$ 'entres que estas poden ser ondas eletro'agnAtias ou
orpsulos e'itidos por 'ateriais radioati*os$ as non ioni%antes se'pre son
ondas eletro'agnAtias.
3. O ta'a)o dos detalles$ a distania entre o ollo e o obxeto$ o (ator de re(lexi&n
do obxeto$ o ontraste$ o 'o*e'ento do obxeto e a idade do obser*ador.

MDULO 2 UNIDADE 2

ANOTACINS

UNIDADE DID9CTICA !

0 carga de traballo a fatiga
e a insatisfaccin laboral

?S#08#804 :4 8!I:4:?

Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. 4 arga de traballo

2. 4 arga (sia
,. 4 arga 'ental

4. 4 (atiga

-. 4 insatis(ai&n laboral
0esu'o


<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 3
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS J 3

INTR%DUCIN

O traballo A un.a ati*idade para uxa reali%ai&n A neesario in*estir deter'inadas enerxas$ tanto
(sias o'o 'entais. #raballar sup&n un es(or%o que resulta neesario o)eer$ para poder *alorar
as onseuenias sobre a sade do que o reali%a e sobre a e(iaia do traballo que
dese'pe)a.

D o'un'ente ad'itido que traballar A sin&ni'o de (atigarse. ?$ erta'ente$ a (atiga A a onseuenia
l&xia do es(or%o reali%ado$ pero se'pre que se 'ante)a dentro duns l'ites que lle per'itan
ao traballador reuperarse despois dun.a xornada de desanso. !o entanto$ este equilibrio
r&'pese se o que a ati*idade laboral lle esixe ao traballador est+ por riba das sas posibilidades e
non lle garante a protei&n da sa sade nin a alidade da tare(a que dese'pe)a.

<or iso$ A i'presindible o)eer as esixenias (sias e 'entais de ada ati*idade laboral para
plani(iar$ dese)ar e organi%ar o traballo$ de 'aneira que se adapte +s apaidades e araterstias
dos indi*iduos.

<or outro lado$ en alquera organi%ai&n e'presarial (sexa grande ou pequena) on(len
deter'inados (atores (o)eidos o'o psiosoiais) que poden (a*oreer ou i'pedir a satis(ai&n
laboral dos operarios e a alidades do seu traballo.

5o)eer ales son eses (atores e o'o a*alialos para tratar de reduir as sas in(luenias negati*as
na sade dos traballadores e na e(iaia do siste'a produti*o A ta'An a (inalidade da presente
unidade did+tia.

%'+ECTI,%&

4 Coecer os conceptos fundamentais relacionados coa carga de traballo e as recomendacins
para reducir os seus efectos negativos.

4 Coecer os factores que inflen na aparicin da fatiga e da insatisfaccin laboral.
MDULO 2 UNIDADE 3
J 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. 4 arga de traballo

2. 4 arga (sia

2.1. Os es(or%os (sios

2.2. 4 postura de traballo

2.,. 4 'anipulai&n de argas

2.4. Os 'o*e'entos repetiti*os

,. 4 arga 'ental

4. 4 (atiga

4.1. 5oneptos

4.2. Fedidas pre*enti*as

-. 4 insatis(ai&n laboral

MDULO 2 UNIDADE 3

1 A CARA DE TRA)ALLO

Se *ostede ten que expliar$ antes de o)eer o
ontido desta unidade did+tia$ en que
onsiste a arga de traballo$ probable'ente a
identi(iara o Bes(or%o que sup&n dese'pe)ar
un.a ati*idade laboralC.

4 pri'eira onlusi&n i'portante que deri*a
desta de(inii&n A que9 a $aga de ta0allo < un
1a$to de is$o pesente en todas as
a$ti/idades la0oais e en $al8uea e!pesa.

#radiional'ente$ no entanto$ este Bes(or%oC
identi(ase ase exlusi*a'ente un.a ati*i7
dade (sia ou 'usular. <ero .oxe sabe'os
que ada da son '+is as ati*idades pesadas
eno'endadas +s '+quinas e apareen no seu
lugar no*os (atores de riso ligados ao au'ento
da o'plexidade da tare(a$ a aelerai&n do
rit'o de traballo$ a neesidade de adaptarse a
tare(as de super*isi&n e ontrol$ et.

#rate'os$ ent&n$ de dar un.a de(inii&n '+is
global da arga de traballo$ que inla todos
os tipos de Bes(or%osC posibles nun.a situai&n
laboral.

LEMBRE!

,odemos definir a car/a de traballo como
o conxunto de reuiri"entos !sicof5sicos
a que se ve sometido o traballador ao
longo da sa xornada laboral.

Como pode observarse na definicin aparecen
dous aspectos claramente diferenciados o
aspecto fsico e o psquico logo podemos falar
de carga fsica de traballo e carga mental.

:e(nese a $aga 1"si$a o'o o onxunto de
e8uii!entos 1"si$os a que se *e so'etida a
persoa ao longo da sa xornada laboral. 4
$aga !ental o'o o ni*el de a$ti/idade
!ental neesaria para desen*ol*er o traballo.
2 A CARA =>SICA

<ara estudar a arga (sia .ai que o)eer9

G os es(or%os (sios

G a postura de traballo

G a 'anipulai&n de argas

G os 'o*e'entos repetiti*os

/exa'os a ontinuai&n ada un.a destas
epgra(es.

2.1. Os $s2or*os 2!s"cos

5ando *ostede reali%a un es(or%o (sio
desen*ol*e un.a a$ti/idade !us$ula.

En 8ue $onsiste o ta0allo !us$ulaO

O pri'eiro que on*An estableer A a di(eren%a
entre o traballo 'usular est+tio e o din+'io.

:ii'os que A est#ti$o ando se trata dun
es(or%o sostido en que os 'sulos se
'ante)en ontrados durante un erto perodo
de te'po. <or exe'plo$ a utili%ai&n dun.a
pistola gra'padora ou o 'ante'ento dun.a
postura deter'inada.

D din#!i$o ando .ai un.a suesi&n peri&dia
de tensi&ns e relaxai&ns dos 'sulos que
inter*e)en na ati*idade$ o'o o es(or%o
desen*olto$ por exe'plo$ durante a operai&n
de e'puxar un.a arretilla.

0e(lexione un 'o'ento sobre a ati*idade
'usular que dese'pe)a para a reali%ai&n do
seu traballo .abitual. 5o'bina os dous tipos de
es(or%osI

LEMBRE!

. mis adecuado para o desenvolvemento
dun traballo % combinar os dous tipos de
esfor"os= esttico e dinmico.
MDULO 2 UNIDADE 3

Po 8ueO ,E+AM%&>

5ando dese'pe)a alquera ati*idade que
require un es(or%o (sio i'portante$ *ostede
onso'e un.a gran antidade de enerxa e os
rit'os respiratorio e ardao au'entan. 5on
estes riterios (onsu'o de enerxa e (reuenia
ardaa) pode'os deter'inar o grao de
penosidade dun.a tare(a.

8n.a tare(a A '+is penosa anto 'aior
$onsu!o de ene6"a se lle esixe ('edido en
quiloaloras) e2ou anto '+is au'enta a s5a
1e$uen$ia $ad"a$a (o'parando o n'ero
de pulsai&ns durante o traballo o n'ero de
pulsai&ns que te)a *ostede en situai&n de
repouso).
2.2. A postura d$ tra.allo

0e(lexione agora sobre as seguintes
uesti&ns9 traballa *ostede de pA ou sentadoI
/ese obrigado a adoptar posturas (or%adas
en deter'inados 'o'entosI :ira que o
'es'o traballo se podera dese'pe)ar
igual'ente nun.a postura '+is &'odaI

Se nuna se (ixo estas preguntas$ pode ser un
bo 'o'ento para (or'ulalas.

&M'OR()*(E!

0s posturas de traballo desfavorables non s
contriben a que o traballo sexa mis pesado
e desagradable adiantando a aparicin do
cansa"o senn que a longo pra"o pode ter
consecuencias mis graves.

% ta0allo sentado

4 postura de traballo '+is on(ortable A a de
sentado. <ero C%IDAD%>

<ode on*erterse en in&'oda se non se
te)en en onta os ele'entos que inter*e)en
na reali%ai&n do traballo$ ou se non se
alterna on outras posii&ns que$ sendo
posible$ i'pliquen un erto 'o*e'ento.

<ara *alorar a penosidade de traballos de
tipo din+'io .ai que alular o onsu'o
enerxAtio$ 'entres que o riterio da (reuenia
ardaa A '+is (iable para *alorar traballos de
tipo est+tio.

Co!0ina os dous tipos de es1o3os pode
1a/oe$e 8ue o $onsu!o de ene6"a e o
au!ento do seu it!o $ad"a$o se
!ante9an dento duns /aloes a3oa0les.

LEMBRE!

0 prevencin da sobrecarga de traballo en
canto aos esfor"os fsicos se refire pasa
por favorecer que o consumo de enerxa e
o aumento do ritmo cardaco se mantean
dentro duns valores ra"oables.
Se para a reali%ai&n do seu traballo sentado
'antAn o trono dereito e erguido (ronte ao
plano de traballo e o '+is preto posible a este$
xa est+ (aendo pe/en$in anda sen sabelo.

4s 'es'o$ o dese)o da 'esa e a adeira de
traballo xogan un papel i'portante.

0?5OFD!:4S? que a $adeia sexa de ino
rodas$ que tanto o asento o'o o respaldo
poidan ser regulados en altura e que onte un
apoia7pAs de di'ensi&ns adeuadas.

% ta0allo de p<

Se na sa e'presa algn traballador dese'pe)a
un.a ati*idade a 'aior parte do te'po en
posii&n de pA$ L?4 4#?!#4F?!#? O M8?
S?G8?$ resultaralle de grande utilidade.
MDULO 2 UNIDADE 3

?sta posii&n i'plia un.a sobrearga dos
'sulos das pernas$ lo'bo e o'breiros.

Co!o 1a$e pe/en$inO

Paa e/ita adopta postuas
1o3adas e in$!odas9

4O plano de traballo$ os ele'entos de
aiona'ento e ontrol e as (erra'entas
deben situarse dento da #ea de ta0allo.

4"ai que dese)ar a altua do plano de
ta0allo en (uni&n do tipo de ati*idade
que se *ai reali%ar. 4s$ un traballo de
preisi&n require un.a altura superior$
posto que a *ista xoga un papel
i'portante + .ora de reali%ar o traballoE
no entanto$ no traballo onde predo'ina
o es(or%o (sio$ a altura debe ser 'enor
para poder apro*eitar a (or%a do orpo.

Paa non a$elea a apai$in do
$ansa3o:

44lternar esta posii&n on outras posturas
o'o a de sentado ou que i'pliquen
'o*e'ento.

2.&. A man"pulac"+n d$ car1as

/ostede debe o)eer que o 14 de abril de
1113 se aprobou o 0eal dereto 46321113$ do
2, de abril (;O? n'. 13)$ sobre as
disposii&ns 'ni'as de seguridade e sade
relati*as + 'anipulai&n 'anual de argas que
entra)e risos$ en partiular dorso7lu'bares$
para os traballadores.

De 8ue nos 1ala o eal de$etoO

4 Supresi&n do riso$ se pode e*itarse$
'ediante equipa'entos 'e+nios.

4 4*aliai&n siste'+tia do riso polo
e'presario.

4 4dopi&n de 'edidas tAnias ou
organi%ati*as para reduilo.

4 In(or'ai&n e (or'ai&n sobre a (or'a
orreta de 'anexo de argas.
4 <artiipai&n dos traballadores na apliai&n
do real dereto.

4 /ixilania da sade dos traballadores que
'anexan .abitual'ente argas.

&M'OR()*(E!

. 7eal decreto non especifica criterios
precisos ou num%ricos. #on propn
ningn elemento cuantitativo de avaliacin.
En definitiva #.# E><0?(ECE 6# ,E>.
3@AI3. ,070 0 30#I,6(0CIB# -E
C0740>.

LEMBRE!

,or%n a 4ua t%cnica do I#>C< que
axuda a aplicar este 7.-. establece
8' Dg cando as condicins ptimas de
manutencin se respecten.

4nda as$ se *ostede ten que 'anipular argas
para o dese'pe)o do seu traballo$ te9a en
$onta os seguintes 1a$toes 8ue pode"an
1a$e ne$esaia a edu$in do peso !#6i!o
e$o!enda0le:

44 disposii&n da arga9 altura e distania
de agarre.

44 (reuenia de 'anipulai&n.

4 4 (or'a da arga.

44s distanias que .oubese que reorrer.

44s araterstias indi*iduais do traballador.

44 existenia de xiros de trono ao 'anipular
a arga.

44 alidade dos agarres que per'ite a arga.

0e(lexione sobre o xeito en que nun.a e'presa
se le*an a abo as tare(as de 'anipulai&n de
argas. 0espAtanse se'pre os <0I!5I<IOS
que enu'era'os a ontinuai&nI Se A as$
:I@V!:4OS entre os traballadores que deben
'anipular argas. 4s onseguir+ pre*ir dores
de ostas e$ inluso$ lesi&ns 'oi gra*es.
MDULO 2 UNIDADE 3

4 4poiar os pAs (ir'e'ente.

4 Separar os pAs a un.a distania aproxi'ada
de -0 ' un do outro.

4 :obrar a adeira e os xeonllos para oller a
arga.

4 5oller a arga 'antAndoa o '+is preto
posible do orpo$ le*ant+ndoa gradual'ente$
estirando as pernas e 'antendo o lo'bo
reto.

4 4 abe%a debe per'aneer erguida.

4 4 arga debe distriburse entre as das 'ans$
dentro do posible.
LEMBRE!

<arefas con movementos repetitivos son un
posible factor de lesin.

-iminur o esfor"o que reali"ar o nmero
de repeticins xunto cun bo deseo do
posto e das ferramentas poden !revir estas
lesins.

<am%n podemos actuar sobre a or/aniza%
ci1n da tarefa= pausas enriquecer a tarefa
rotar etc.

& A CARA MENTAL

Mui%ais o seu traballo lle esixe poua ou nula
arga (sia. <ero$ (+gase a seguinte pregunta9
a ati*idade que dese'pe)a i'plia es(or%os
'entais i'portantes de ateni&n e 'e'oriaI

:e(ini'os a arga 'ental o'o o ni*el de
ati*idade 'ental neesario para desen*ol*er o
traballo.

Os 1a$toes que iniden na arga 'ental son9

4 a antidade de in(or'ai&n que se reibe

4 a o'plexidade da resposta que se esixe

4 o te'po en que se deber+ responder

4 as apaidades indi*iduais.

Co!o pode!os !edi a $aga !entalO

2./. Os mo0$m$ntos r$p$t"t"0os

#are(as o'o pulir$ a(iar$ abrillantar$ et. que
le*an a repetii&n dun.a serie de 'o*e'entos$
en (uni&n da *eloidade on que se le*en a
abo$ da durai&n da tare(a$ do 'aior ou
'enor grao de ( or%a que apliar$ da postura
na que se (aga o es(or%o e do e'prego de
deter'inadas (erra'entas$ poden .egar a
produir o que se soe deno'inar o'o
lesi&ns por 'o*e'entos repetiti*os. #endinite$
tenosino*ite e outras lesi&ns poden ter a sa
orixe nas de'andas da tare(a.

5on !<todos o06e$ti/os o'o9
4 a *alorai&n da antidade e a alidade de
traballo reali%ado$ porque ando esta'os
ansos di'ine o rit'o de traballo e
au'entan os errosE
4 a 'edii&n dun.a serie de reai&ns do
organis'o tales o'o a ati*idade ardaa$
a ati*idade respiratoria$ et..
<ero on*An obser*ar estes 'Atodos on
/aloa$ins su06e$ti/as? isto A$ oa
i'presi&n de sobrearga que te)an os propios
traballadores.
MDULO 2 UNIDADE 3

/ A =ATIA

/.1. Conc$ptos

<&dese de(inir a (atiga o'o a di!inu$in da
$apa$idade 1"si$a e !ental dun indi/iduo
despois de te eali3ado un ta0allo duante
un pe"odo de te!po dete!inado.

5ando$ o'o onseuenia da sa ati*idade
e xeral'ente oinidindo o (in da sa xornada
laboral$ *ostede e'pe%a a sentir que di'ine
a sa ateni&n$ que ra%oa '+is lenta'ente e
que e'peora a sa apaidade de traballo$
est+ notando os snto'as que orresponden a
un pi!eio ni/el de 1atiga? que podera'os
.a'ar nor'al.

!as pausas que reali%a durante a xornada de
traballo$ pola noite ou durante o te'po de
oio$ *ostede sente que se reupera deste
ansa%o e que pode *ol*er ao traballo en plena
(or'a.

<ero C%IDAD%>9 ando o traballo lle esixe
un.a onentrai&n$ un es(or%o prolongado
de ateni&n$ et. aos ales *ostede non
pode adaptarse$ A diir$ ando existe un.a
sobrearga que se *ai repetindo e da al non
se pode reuperar$ (ala'os xa dun estado de
1atiga prolongada ou $ni$a.
!este aso$ p&dese (alar dos seguintes
s"nto!as9

4 Irritabilidade

4 :epresi&n

4 @alta de enerxa e de *ontade para traballar

4 Sade '+is (r+xil

4 :ores de abe%a

4 Fareos

4 Inso'nio

4 <erda de apetito$ et...

?stes snto'as A probable que se sintan non s&
durante o traballo ou ao (inali%alo$ sen&n que +s
*ees perduran e n&tanse inluso ao erguerse
da a'a$ antes de ir traballar.

:e a a neesidade de *alorar a i!potan$ia
da pe/en$in da so0e$aga de ta0allo.

4de'ais$ se *ostede traballa por quendas$
po)a un.a ateni&n espeial no estudo da
(atiga porque este tipo de traballo soe (ailitar
a aparii&n desta doen%a pola 'aior
di(iultade de reuperai&n do es(or%o
reali%ado$ debido aos a'bios de .orario de
traballo e desanso e +s di(iultades de
adaptai&n a eles.

Obser*e se entre os seus o'pa)eiros de
traballo se d+ un au'ento Binxusti(iadoC do
absentis'o$ sobre todo perodos urtos de
ausenia$ que re(liten un.a neesidade de
desanso. Soe ser un pri'eiro indiador destes
trastornos a ni*el oleti*o.

/.2. M$d"das pr$0$nt"0as

Estude e anali$e $on detalle o seguinte
$ado. Nel pode atopa a $la/e da
pe/en$in da 1atiga.
MDULO 2 UNIDADE 3

Medidas pe/enti/as paa edu$i a
1atiga no ta0allo

1. 4daptar a arga de traballo ((sia e
'ental) +s apaidades do traballador.

2. Situar os ele'entos de 'ando e ontrol
dentro do a'po e(ia% de traballo do
operario.

,. Organi%ar as tare(as de 'aneira que sexa
posible o'binar distintas posturas de
traballo.

4. <rourar dotar as tare(as dun ni*el de
interese reente.

-. 5ontrolar a antidade e a alidade da
in(or'ai&n tratada.

=. 4deuar$ en relai&n oa tare(a$ o n'ero
e durai&n dos perodos de desanso.

3. ?lixir un 'obiliario de traballo ('esas$
adeiras...) adeuado +s tare(as que se
*an dese'pe)ar e que u'pra ertos
requisitos ergon&'ios.

6. Fanter dentro dos *alores de confort os
(atores a'bientais (rudo$ ilu'inai&n$
te'peratura$ et.).

1. 4onsellar un.a adeuada nutrii&n en
relai&n o onsu'o 'etab&lio
produido no traballo.

3 A INSATIS=ACCIN LA)ORAL

Sentiu algun.a *e% que non enontra
'oti*ai&n para seguir traballando e que$ anda
que non sabe expresalo 'oi ben$ dira que o
seu traballo non lle en.e ou que non lle
per'ite reali%arseI
?n aso a(ir'ati*o$ est+ *ostede (alando do
que se o)ee o'o insatis(ai&n laboral.
4 insatis(ai&n laboral pode de(inirse o'o o
gao de !alesta 8ue e6pei!enta o
ta0allado $on !oti/o do seu ta0allo.
?xpresa en que 'edida as araterstias do
traballo non se ao'odan aos desexos$
aspirai&ns ou neesidades do traballador.

%nde pode!os en$onta a $ausa da
insatis1a$$in la0oalO

Keral'ente$ son ertos 1a$toes da
ogani3a$in do ta0allo ou psi$oso$iais
(salario$ (alta de responsabilidades$ 'alas
relai&ns$ traballos rutineiros$ poua
partiipai&n$ inestabilidade no e'prego...) os
que (a*oreen a sa aparii&n$ anda que as
$aa$te"sti$as indi/iduais te)en + sa *e%
un.a grande in(luenia$ porque non todos os
traballadores reaionan da 'es'a 'aneira
ante a 'es'a situai&n laboral.

Cales son alg5ns destes 1a$toes
psi$oso$iaisO

4 % salaio (non s& ando se onsidera
insu(iiente sen&n ando o traballador se
sente disri'inado on respeto a outros
que reali%an o 'es'o traballo e son 'ellor
re'unerados).

4 A 1alta de esponsa0ilidade e ini$iati/a
para o dese'pe)o da sa tare(aE A diir$
ando todo est+ deidido de ante'+n e o
traballador se li'ita a seguir un progra'a.

4 As !alas ela$ins no a'biente de traballo
(os superiores e2ou o'pa)eiros).

4 %s ta0allos de pou$o $ontido$ rutineiros e
que non per'itan ao traballador apliar os
seus o)ee'entos e aptitudes.

4 A pesin de te!po e un .orario de
traballo que i'pida ao traballador
o'paxinar a sa *ida laboral oa sa *ida
pri*ada.

4 As di1i$ultades paa po!o/e dentro da
e'presa.

4 A ausen$ia de pati$ipa$in? ando o
traballador sente que nuna A onsultado
nin se ten en onta a sa opini&n.

4 A inesta0ilidade no e!pego? et...

MDULO 2 UNIDADE 3

Po 8ue < i!potante estuda a
po0le!#ti$a da insatis1a$$in la0oalO

Po8ue epe$ute de 1o!a negati/a:

4 &o0e a sa5de dos traballadores$ asoiada
a ertos snto'as psquios$ o'o un
senti'ento des'oti*ador$ un.a atitude
negati*a ara ao traballo$ ansiedade$ et...

4 &o0e a ogani3a$in porque se relaiona
o absentis'o$ os a'bios de traballo
soliitados polo traballador e un.a atitude
negati*a ara + seguridade no traballo.
S& nos queda re(lexionar sobre a 'aneira de
(aer pre*eni&n (ronte + insatis(ai&n laboral.
?stude as propostas que lle presenta'os e
pregntese se seran apliables + sa e'presa
e situai&n de traballo.

4 'ellor 'aneira de pe/i a insatis(ai&n
laboral A a$tua so0e a ogani3a$in do
ta0allo:

4 @a*oreendo no*os 'odelos de plani(iar as
tare(as que (ailiten a partiipai&n e o traballo
en grupo$ (uxindo dos traballos 'on&tonos e
repetiti*os.

4 4su'indo a'bios desde a :irei&n que
a(eten as anles de o'uniai&n$
pro'oi&n e (or'ai&n dos traballadores.
MDULO 2 UNIDADE 3

RE&UM%

4 $aga de ta0allo A un (ator de riso '+is a ter onta na pre*eni&n de risos laborais.

5o'o $aga 1"si$a$ son os es(or%os (sios$ a postura de traballo e a 'anipulai&n 'anual de argas
os que poden supo)er un riso para os traballadores.

8n dese)o ergon&'io dun.a ati*idade laboral onde predo'ina o traballo (sio esixe9

4 5o'binar os es1o3os est+tios e din+'ios no desen*ol*e'ento das tare(as$ para (a*oreer
que o onsu'o de enerxa e o au'ento do rit'o ardao dos traballadores se 'ante)a
dentro duns *alores ra%oables.

4 5o'binar as postuas de ta0allo? de pA e sentado$ as o'o adeuar a altura do plano de
traballo e do dese)o da adeira e a 'esa ao tipo de tare(a que se ten que dese'pe)ar e +s
araterstias do operario.

4 <ara o +lulo do peso '+xi'o reo'endable da arga ando a sa !anipula$in te)a que ser
!anual? por (alta de 'edios 'e+nios$ *alorar (atores o'o a (or'a de arga$ a (reuenia
de 'anipulai&n$ as distanias que perorrer e as araterstias persoais dos traballadores.
?$ en alquera aso$ non superar os 2- Wg de peso se A posible.

4 0eduir no posible os 'o*e'entos repetidos no posto$ intentando que non sexan se'pre os
'es'os grupos 'usulares os que inter*e)en na ati*idade. :i'inur os ni*eis de es(or%o
requiridos nestes 'o*e'entos e oidar o dese)o do posto$ espeial'ente das (erra'entas
'anuais.

<ara as ati*idades laborais onde predo'ina a $aga !ental reo'Andase que o dese)o do
traballo te)a en onta a alidade dos sinais on que se presenta a in(or'ai&n que o traballador
ten que proesar$ que se inlan pausas en n'ero e durai&n su(iiente e que$ en de(initi*a$
non se plani(iquen as tare(as sen adeualas +s apaidades indi*iduais dos suxeitos.

5o'o onseuenia direta da arga de traballo (sia e 'ental aparee a 1atiga. ?sta on*Artese en
r&nia ando as esixenias da tare(a est+n por riba das posibilidades de resposta do traballador e
existe un.a sobrearga repetida + al non pode (aer (ronte.

:esta 'aneira$ a sade do traballador *ese danada e a sa apaidade de traballo resAntese. 4
adopi&n de ertas 'edidas pre*enti*as na plani(iai&n das tare(as (ontrol de te'pos$ ontido
interesante do traballo para desen*ol*er$ partiipai&n$ et...) debera e*itar .egar a esta situai&n.

Outra (onte de riso no 'undo laboral A a 'es'a organi%ai&n de traballo. @atores o'o o salario$
as 'alas relai&ns laborais$ os traballos de pouo ontido$ a (alta de responsabilidades ou de
partiipai&n poden xerar o senti'ento de 'alestar que se o)ee o'o insatis1a$$in la0oal.
4 sa pre*eni&n pasa por atuar sobre a organi%ai&n do traballo$ adoptando no*os 'odos
de plani(iar as tare(as que potenien a apliai&n das aptitudes dos traballadores e$ on iso$ a
pro'oi&n da sade.
MDULO 2 UNIDADE 3


Peguntas

1. 4 arga de traballo de(nese o'o

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

2. O traballo 'usular desen*olto durante a ati*idade laboral pode ser est+tio e din+'io. :ii'os
que A..............................................ando os 'sulos se ontraen e se relaxan suesi*a'ente
durante o desen*ol*e'ento dun.a ati*idade. ? A.............................................................ando o
es(or%o (sio A sostido e os 'sulos se 'ante)en ontrados.

,. 5o onsu'o enerxAtio *alora'os a penosidade de traballos de tipo.............................................$
e o riterio da (reuenia ardaa os de tipo................................................................................

4. <ara o dese)o adeuado dun posto de traballo de pA$ un (ator a ter en onta A
.............................................................................. do plano de traballo.

<ara un traballo de preisi&n$ deber+ ser (superior ou in(erior) .....................................................
que para un traballo onde predo'ine o es(or%o (sio.

-. ?nu'ere$ polo 'enos$ , (atores que deberan terse en onta no +lulo do peso
'+xi'o reo'endable dun.a arga para a sa 'anipulai&n 'anual.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

=. <ode'os de(inir a arga 'ental o'o

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

Os (atores que iniden nela son9

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

e ..............................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 3

3. 0elaione os dous ni*eis de (atiga os seus snto'as '+is (reuente'ente asoiados9

!I/?L :? @4#IG4 SX!#OF4S

<ri'eiro ni*el de (atiga

@atiga r&nia

4 depresi&n

G di'inui&n da ateni&n

G (alta de enerxa

G dores de abe%a

G enlentee'ento do pensa'ento

G perda de apetito

G irritabilidade

6. ?nu'ere$ polo 'enos$ - 'edidas pre*enti*as para reduir a (atiga no traballo.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

1. ?nu'ere$ polo 'enos$ 4 (atores da organi%ai&n do traballo que poden (a*oreer a aparii&n
da insatis(ai&n laboral.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

10. 4 'ellor 'aneira de pre*ir a insatis(ai&n laboral A atuar sobre..............................................

...........................................................................................................................................................

<oden adoptarse dous tipos de 'edidas. <or un lado$ ....................................................................
e$ por outro$........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................

MDULO 2 UNIDADE 3

Respostas

1. O onxunto de requiri'entos psio(sios aos ales se *e so'etido o traballador ao longo da
sa xornada laboral.

2. din+'io 2 est+tio.

,. din+'io 2 est+tio.

4. 4 altura 2 superior.

-. (reuenia de 'anipulai&n 2 (or'a da arga 2 distania que perorrer 2 araterstias
indi*iduais do traballador.

=. O ni*el de ati*idade 'ental neesario para desen*ol*er o traballo. 4 antidade de in(or'ai&n
2 a o'plexidade da resposta 2 o te'po 2 as araterstias indi*iduais.

3. <ri'eiro ni*el de (atiga9 di'inui&n da ateni&n e enlentee'ento do pensa'ento 2 @atiga
r&nia9 o resto.

6. 4daptar a arga de traballo +s apaidades do traballador 2 adeuar os perodos de desanso
2 dotar as tare(as dun interese reente 2 situar os 'andos e ontrois dentro do a'po
e(ia% do traballador 2 adeuar a nutrii&n ao onsu'o enerxAtio produido no traballo 2
o'binar distintas posturas de traballo 2 'anter dentro dos *alores de confort os (atores
a'bientais 2 adeuar o 'obiliario +s tare(as 2 ontrolar a antidade e a alidade da in(or'ai&n
tratada.

1. Salario 2 (alta de responsabilidades 2 'alas relai&ns laborais 2 traballos rutineiros 2 presi&n do
te'po 2 (alta de pro'oi&n 2 ausenia de partiipai&n 2 inestabilidade no e'prego.

10. 4 organi%ai&n do traballo 2 plani(iar o traballo en grupos 2 introduir a'bios nas anles de
o'uniai&n$ pro'oi&n e (or'ai&n dos traballadores.

MDULO 2 UNIDADE 3

AN%TACIN&

UNIDADE DID9CTICA "

>istemas elementais de
control de riscos. ,roteccin
colectiva e individual

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*o
5ontidos
1. 4 protei&n da seguridade e sade dos
traballadores no traballo
2. 4 protei&n oleti*a
,. 4 protei&n indi*idual
4. 5lasi(iai&n dos equipa'entos de
protei&n indi*idual
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 4
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS K 3

INTR%DUCIN

8n prinipio b+sio da ai&n pre*enti*a A Bo'bater os risos na orixeC. Isto non se'pre se
onsegue e &'pre adoptar outras 'edidas.

4 protei&n oleti*a A a tAnia que nos protexe (ronte a aqueles risos que non se puideron e*itar
ou reduir.

4 protei&n indi*idual A aquela que protexe exlusi*a'ente o traballador que a utili%a. ?sta tAnia
s& se debe utili%ar ando os risos non se poidan eli'inar ou ontrolar su(iiente'ente por 'edios de
protei&n oleti*a ou on 'Atodos ou proede'entos de traballo adeuados e ben organi%ados.

4 elei&n e(ia% dun equipa'ento de protei&n indi*idual$ (ronte aos risos que deber+ de
protexer e a (or'ai&n dos traballadores para a sa utili%ai&n e 'ante'ento son deter'inantes
para onseguir 'ini'i%ar as onseuenias dos aidentes.

%'+ECTI,%

4 Coecer os diferentes tipos de proteccin e as sas aplicacins mis elementais.
MDULO 2 UNIDADE 4
K 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. 4 protei&n da seguridade e da sade dos traballadores no traballo

2. 4 protei&n oleti*a

,. 4 protei&n indi*idual

4. 5lasi(iai&n dos equipa'entos de protei&n indi*idual

MDULO 2 UNIDADE 4

1

A PROTECCIN DA
SEURIDADE E DA SA:DE DOS
TRA)ALLADORES NO TRA)ALLO

O prinipio (unda'ental da Lei de pre*eni&n
de risos laborais (Lei ,12111-$ do 6 de
no*e'bro) A a pe/en$in dos is$os.

A pote$$in da seguidade e da sa5de dos
ta0alladoes no ta0allo pasa a ser o
obxeti*o prinipal$ e iso *ai esixir ir '+is
al+ do u'pri'ento de deberes e obrigas
e'presariais e$ '+is anda$ da si'ple orrei&n
de situai&ns de riso xa 'ani(estadas.

A lei esta0le$e un no*o en(oque pre*enti*o
uxos ele'entos b+sios *an ser9

4 4 plani1i$a$in da pe/en$in desde o
'o'ento 'es'o do dese)o e'presarial.

4 4 a/alia$in dos is$os in.erentes ao
traballo e a sa atuali%ai&n peri&dia.

4 4 adop$in dun onxunto de !edidas
ade$uadas # natue3a dos is$os
detetados.

4 O $ontol da e(eti*idade desas 'edidas.

5ando o resultado da a*aliai&n iniial po)a de
'ani(esto situai&ns de riso$ deberase reali%ar
un.a plani(iai&n adeuada da ati*idade
pre*enti*a que se *ai desen*ol*er o (in de
e*itar ou ontrolar e reduir eses risos.

!esta plani(iai&n deberanse ter en onta os
prinipios xerais da pre*eni&n estableidos na
lei e que agora lle reo'enda'os.

FA$uda # unidade did#$ti$a 1: i ntodu$in #
pe/en$in de is$os la0oais? punto 7: os
is$os e a s5a pe/en$in? do !dulo 1:
$on$eptos 0#si$os de pe/en$in de is$os
la0oais:.

PRE&TE ATENCIN ( AL=NEA B: que di
o seguinte9

4doptar 'edidas que antepo)an a
protei&n oleti*a + indi*idualH
2 A PROTECCIN COLECTI6A

D a tAnia que nos protexe (ronte a aqueles
risos que non se puideron e*itar ou reduir.
#a'An pode'os de(inila o'o aquela que
protexe si'ultanea'ente '+is dun.a persoa.

;asia'ente$ as 'edidas de protei&n
oleti*a p&dense lasi(iar en dous grandes
grupos9

a) Medidas de pote$$in in$opoadas ao
luga de ta0allo

b) Medidas de pote$$in in$opoadas a
e8uipa!entos e !edios de ta0allo

4s pri'eiras rexeranse polo disposto no 0eal
dereto 46=21113$ polo que se estableen as
nos lugares de traballo$ 'entres que as
segundas deben u'prir o estableido no 0eal
dereto 121-21113 relati*o + utili%ai&n polos
traballadores dos equipa'entos de traballo.

Os prinipais tipos de protei&n que se poden
enontrar dentro de ada ategora son os que
se indian a seguir9

Medidas de pote$$in in$opoadas
ao luga de ta0allo:

4 /entilai&n industrial

7 /entilai&n xeral por dilui&n

7 Siste'as de extrai&n loali%ada

4 Siste'as de protei&n ontra inendios

4 /arandas

4 0edes de seguridade

4 ?spe(ias de setores de ati*idade
(rodapAs e 'arquesi)as en onstrui&n$ por
exe'plo)

Medidas de pote$$in in$opoadas a
e8uipa!entos de ta0allo:

4 0elati*as a siste'as elAtrios
MDULO 2 UNIDADE 4

7 #o'as de terra

7 Interruptores di(ereniais

4 Inorporadas en esalas e esaleiras

4 Inorporadas en '+quinas

7 0e(uxios

7 #Anias de seguridade

4 Inorporadas en estadas

/exa'os a ontinuai&n algns exe'plos de
apliai&n dalgun.as delas9

Medidas in$opoadas ao luga de
ta0allo

,entila$in 6eal

D un.a 'edida de protei&n oleti*a que se
aplia sobre o 'edio de propagai&n dos
onta'inantes qu'ios.

5onsidArase unia'ente adeuada naqueles
asos en que os onta'inantes son de baixa
toxiidade e se enontran en pequenas
onentrai&ns.

D un.a 'edida para e'pregar naqueles loais
nos que se pretende basia'ente eli'inar o aire
*iiado (o(iinas$ talleres de on(ei&n$ et.).

,entila$in lo$ali3ada ou e6ta$$in lo$a2
li3ada

#en o'o obxeti*o aptar o onta'inante
qu'io o punto onde se xerou$ e*itando que
se di(unda ao a'biente do onxunto do loal.

,aandas

Ser+n de 'ateriais rxidos e resistentes e ter+n
un.a altura 'ni'a de 10 '.

Redes de seguidade

Os ele'entos '+is i'portantes desde o punto
de *ista da protei&n son a 'ontaxe orreta da
rede (suxeii&n adeuada + estrutura do edi(iio)
e o seu 'ante'ento adeuado (protexela dos
raios solares no seu al'aena'ento$ por
exe'plo).

Medidas de pote$$in in$opoadas a
e8uipa!entos de ta0allo

Re1u6ios

Son os o'po)entes dun.a '+quina utili%ados
o'o barreira 'aterial para garantir a protei&n.
?xe'plo9 tapas$ ubertas$ pantallas$ *alos$
arasas e barreiras.

Inteupto di1een$ial

D un dispositi*o de seguridade que desoneta
auto'atia'ente a instalai&n ando se produe
un.a deri*ai&n dun.a intensidade superior +
que establee'os pre*ia'ente.

Pe$Ba!ento paa as !#8uinas uidosas

H unBa !edida de pote$$in $ole$ti/a
$o!ple6a e$ na 'edida do posible$ deberase
dese)ar de 'aneira que non inla o
traballador no seu interior.
MDULO 2 UNIDADE 4

4 Mue se lle proporione a ;%RMACIN e
IN;%RMACIN neesaria para que
saiba utili%alos orreta'ente.

G Mue o e'presario llos proporione$ lles
realie o !ante!ento apopiado e adopte
'edidas para a sa orreta utili%ai&n.

M#8uinas in$opoadas en estadas

Os ele'entos '+is i'portantes son a 'ontaxe
adeuada da estada (utili%ar as bases
regulables para un.a orreta ni*elai&n) e
dispo)er as protei&ns adeuadas (*arandas$
rodapAs$ et.)

& A PROTECCIN INDI6IDUAL

4 selei&n e utili%ai&n dos equipa'entos de
protei&n indi*idual deberase reali%ar
apliando o proede'ento estableido no 0eal
dereto 33,21113.

Nue entende!os po e8uipa!ento de
pote$$in indi/idual FEPI:

5alquera equipa'ento destinado a ser le*ado
ou suxeitado polo traballador para que o
protexa dun ou *arios risos que poidan
a'ea%ar a sa seguridade ou a sa sade no
traballo$ as o'o alquera o'ple'ento ou
aesorio destinado para tal (in.
?n relai&n oa selei&n e utili%ai&n dos ?<I$
abe destaar os seguintes aspetos9
A: Os equipa'entos de protei&n indi*idual
(?<I) s& deben ser utili%ados $ando os
is$os non se poidan eli!ina ou
$ontola su(iiente'ente po !edios de
pote$$in $ole$ti/a ou on 'Atodos ou
proede'entos de traballo adeuados e
ben organi%ados.
': 4o elixir un ?<I deberase onsiderar que este
sexa e1i$a3 1onte aos is$os 8ue de0e
pote6e? sen introduir outros no*os.
C: O traballador ten dereito a9
4 <artiipar na sa elei&n.
D: :eberanse li'par on regularidade e gardar
nun lugar li'po e seo despois do seu uso.
E: !a utili%ai&n dos ?<I teranse que segui as
instu$ins do 1a0i$ante. ?stas te)en que
*ir redatadas nun idio'a o'prensible para
o traballador e o (abriante ten a obriga de
espei(ialas no 1olleto in1o!ati/o que ten
que ao'pa)ar ada ?<I.
;: Os ?<I deber+n u'prir uns requisitos
'ni'os que garantan a seguridade e a
sade dos usuarios$ sen po)er en perigo nin
a sade nin a seguridade das persoas (0.:.
140321112). :eber+n ir oa 'arai&n 5?.

F1: F*:

(1) Farai&n dos ?<I de $atego"as I e II
(1) e (2) Farai&n dos ?<I da $atego"a III
(2) 5i(ra de atro dxitos identi(iati*a no
+'bito da 8? do organis'o que le*a a
abo o ontrol de asegura'ento da
alidade da produi&n.
G: "aber+ que o'probar que existan rea'7
bios dispo)ibles e exa'inar regular'ente
os ?<I para poder retirar aqueles que estean
deteriorados ou (&ra de uso.
I: Os traballadores te)en a obriga de9
4 8tili%ar e oidar orreta'ente os ?<I
postos + sa disposii&n.
4 5oloar o equipa'ento$ un.a *e%
utili%ado$ nun lugar adeuado .abilitado
para tal e(eto.
MDULO 2 UNIDADE 4

/

4 In(or'ar o seu superior xer+rquio dos
danos que periba no ?<I que poidan
supo)er a di'inui&n na sa e(iaia
protetora.

CLASI=ICACIN DOS
E'UIPAMENTOS DE
PROTECCIN INDI6IDUAL

Os ?<I$ de aordo o indiado no
0.:. 140321112$ lasi(anse en tres ategoras$
atendendo ao tipo de riso (ronte ao al
protexen9

onretas do orpo. <oden estar destinados a
protexer o ranio$ a ara e o aparello *isual$ o
aparello auditi*o$ as extre'idades superiores$
as extre'idades in(eriores ou o aparello
respiratorio.

4 Catego"a I. ?<I uxo sinxelo dese)o lle
per'ite ao usuario xulgar por si 'es'o a sa
e(iaia ontra risos 'ni'os$ e uxos
e(etos$ ando sexan graduables$ poidan ser
peribidos a te'po e sen perigo para o
usuario.
4 Catego"a II. ?<I que$ non reunindo as
ondii&ns da ategora anterior$ non estea
dese)ado para protexer o usuario dun perigo
'ortal ou que poida danar gra*e'ente ou de
(or'a irre*ersible a sa sade.
4 Catego"a III. ?<I de dese)o o'plexo$
destinado a protexer o usuario de todo
perigo 'ortal ou que poida danar
gra*e'ente e de (or'a irre*ersible a sade$
sen que se poida desubrir a te'po o seu
e(eto in'ediato.
Os equipa'entos de protei&n indi*idual
poden pote6e dunBa 1o!a pa$ial ou
integal os indi*iduos que os utili%an.
%s e8uipa!entos de pote$$in pa$ial
protexen o indi*iduo ontra os risos que
atan pre(erente'ente sobre %onas ou partes

A pote$$in integal protexe o indi*iduo
ontra risos que non atan sobre partes ou
%onas deter'inadas do orpo. Os '+is
utili%ados son9 a roupa de protei&n$ a roupa
de sinali%ai&n$ os siste'as de protei&n
ontra adas de altura e as protei&ns ontra
o riso elAtrio.

4 ontinuai&n present+'oslle un.a situai&n
de traballo$ O;S?0/? a di(eren%a entre a
protei&n oleti*a e a protei&n indi*idual.
MDULO 2 UNIDADE 4

4 protei&n oleti*a desA)ase e aplase o
(in de e*itar ou reduir a situai&n de riso$
'entres que a protei&n persoal non ten
nuna por (inalidade eli'inar nin tan sequera
di'inur a situai&n de riso sen&n que s&
pretende eli'inar$ ou no seu de(eto 'itigar$ as
onseuenias que$ para a sade do traballador$
deri*an daquela situai&n de riso.
LEMBRE!

0 proteccin colectiva prot%xenos fronte a
aqueles riscos que non se puideron evitar ou
reducir.

0 proteccin individual non elimina os riscos
s serve para minimi"ar as consecuencias.

-%bese comprobar o estado dos E,I.

. uso de equipamentos de proteccin
individual non certificados ou caducados
equivale legalmente a non usar a
proteccin.

RE&UM%

O obxeti*o (unda'ental da Lei de pre*eni&n de risos laborais A a protei&n da seguridade e
da sade dos traballadores no traballo.

5ando o resultado da a*aliai&n iniial po)a de 'ani(esto a neesidade de plani(iar a ati*idade
pre*enti*a na e'presa$ esta deber+ ter en onta os prinipios xerais da pre*eni&n e$ entre eles$
onsiderarase o deber de 4:O<#40 F?:I:4S M8? 4!#?<OY4! 4 <0O#?55IJ! 5OL?5#I/4 >
I!:I/I:84L.

?ntende'os por <0O#?55IJ! 5OL?5#I/4 aquela que nos pote6e 1onte aos is$os 8ue non se
puideon e/ita ou edu$iV exe'plos9 *arandas$ re(uxios$ interruptor di(erenial$ *entilai&n xeral$
*entilai&n loali%ada$ pe.a'entos para as '+quinas ruidosas.

!a <0O#?55IJ! I!:I/I:84L o equipa'ento A le*ado ou suxeitado polo traballador paa 8ue o
pote6a dun ou /aios is$os que poidan a'ea%ar a sa seguridade ou a sa sade no traballo.

Os ?<I s& deben ser utili%ados ando os risos non se poidan eli'inar ou ontrolar su(iiente'ente
por 'edios de protei&n oleti*a.

Os equipa'entos de protei&n indi*idual lasi(anse en tres ategoras$ en (uni&n do tipo
de riso ontra o al protexen.

O u'pri'ento dos requisitos 'ni'os de seguridade e sade dos ?<I identi(ase pola
'arai&n 5?$ isto i'plia que usar un.a protei&n non erti(iada ou aduada equi*ale
legal'ente a non usar ningun.a.
MDULO 2 UNIDADE 4


Peguntas

1. 4 protei&n oleti*a A a tAnia que eli'ina o riso na orixe.

0odee un rulo a resposta orreta. , ;

2. 5ales destas a(ir'ai&ns son *erdadeirasI

a 4 protei&n persoal di'ine o riso.

0 4 protei&n persoal 'ini'i%a as onseuenias.

,. 4 ontinuai&n expo)A'oslle un.a serie de 'edidas para onsiderar na selei&n e no
uso dos equipa'entos de protei&n persoal.

0odee un rulo a resposta orreta.

a

0
Seleionalo en (uni&n do riso que *ai protexer

0eo'Andase que os traballadores partiipen
&I N%N
na sa selei&n &I N%N

$

D neesaria a (or'ai&n do traballador para
a sa orreta utili%ai&n

&I

N%N

d

O e'presario ten a obriga de proporionar os
equipa'entos de protei&n indi*idual

&I

N%N

e

8n ?<I pode ser utili%ado por *arios traballadores
que realien o 'es'o traballo

&I

N%N

4. 5al destas a(ir'ai&ns A *erdadeI

a 4 protei&n oleti*a desA)ase e aplase para que non apare%a o riso

0 4 protei&n oleti*a desA)ase e aplase para orrixir os risos residuais

-. 4 (or'ai&n e in(or'ai&n no uso do ?<I A responsabilidade do e'presarioI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 4
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS k 11

=. !o seguinte adro .ai 3 ?<I. 4lgns estudounos na unidade did+tia$ outros non. #rate de
busalos tendo en onta que poden estar de dereita a esquerda$ de arriba a abaixo ou en
diagonal e que un.a 'es'a letra pode (or'ar parte dun.a ou das palabras.

3. :os seguintes 'edios de protei&n$ indique os que son de protei&n oleti*a.

0odee un rulo a resposta orreta.
a 5into de seguridade.
b 0e(uxio.
Interruptor di(erenial.
d ?xtrai&n loali%ada.
e F+sara.
6. Os ?<I que se o'erialien deber+n le*ar a 'arai&n .................................................................

MDULO 2 UNIDADE 4

Respostas

1. ;

2. 0 4 protei&n persoal 'ini'i%a as onseuenias.

,. a &I

0 &I

$ &I

d &I

e N%N

4. a 4 protei&n oleti*a desA)ase e aplase para que non apare%a o riso.

-. &I

=.

3. 0? $? d.

6. @CEW++++A
MDULO 2 UNIDADE 4

AN%TACIN&

UNIDADE DID9CTICA #

#ocins bsicas de actuacins
en emerxencias e evacuacin

?strutura da unidade
Introdui&n
Obxeti*o
5ontidos
1. Introdui&n
2. #ipos de aidentes gra*es
,. 5lasi(iai&n das situai&ns de e'erxenia
4. Organi%ai&n de e'erxenias
-. 4tuai&ns nun plan de e'erxenia interior
(<?I)
=. In(or'ai&n de apoio para a atuai&n en
e'erxenia
3. Si'ularos
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 5
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS L 3

INTR%DUCIN

!a ati*idade laboral dun.a e'presa p&dense presentar irunstanias inesperadas e sbitas que
te)an o'o onseuenia a aparii&n de situai&ns de perigo para a oleti*idade total ou parial
dos traballadores e$ en ertos asos$ para a poboai&n externa. #odo iso podera ir unido a un
riso de dano +s instalai&ns e ao 'edio. 5ando oorre algun.a destas irunstanias$ dise que
.ai un.a situa$in de e!e6en$ia.

Segundo se establee na Lei de pre*eni&n de r isos laborais$ o e'presario$ tendo en onta o
ta'a)o e a ati*idade da e'presa$ debe anali%ar as posibles situai&ns de e'erxenia e adoptar
as 'edidas neesarias para e*itar as sas onseuenias$ (unda'ental'ente en relai&n os
pri'eiros auxilios$ a loita ontra inendios e a e*auai&n dos traballadores.

<ara iso o e'presario deber+ designar o persoal enargado de po)er en pr+tia as ditas
'edidas$ o'probando periodia'ente$ de ser o aso$ o seu orreto (uniona'ento.

4 organi%ai&n da e'presa debera pre*er un.a atuai&n r+pida e e(ia% para sal*agardar$ en
pri'eiro lugar$ a integridade e sade dos traballadores$ da poboai&n externa e ta'An 'ini'i%ar os
posibles danos +s instalai&ns e ao 'edio.

#r+tase de extratar o prinipal que ter en onta nun.a situai&n rtia de e'erxenia$
inlundo as reo'endai&ns sobre o que non se debera (aer.

/anse de(inir as atuai&ns para reali%ar nas di(erentes situai&ns de e'erxenia que se reollen
nun plan de e'erxenia interior dun.a e'presa e igual'ente o que se debera (aer nun.a situai&n
de e*auai&n dos traballadores dun entro de produi&n.

%'+ECTI,%

4 Coecer as no$ins 0#si$as de a$tua$in nun$a emerxencia para poder colaborar nela e
as evitar ou minimi"ar os danos s persoas e*ou s instalacins.
MDULO 2 UNIDADE 5
L 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. Introdui&n

2. #ipos de aidentes gra*es

,. 5lasi(iai&n das situai&ns de e'erxenia

4. Organi%ai&n de e'erxenias

-. 4tuai&ns nun plan de e'erxenia interior (<?I)

=. In(or'ai&n de apoio para a atuai&n en e'erxenia

3. Si'ularos

MDULO 2 UNIDADE 5

2

1 INTRODUCIN

8n.a situai&n de e'erxenia pode xerar dano
+s persoas$ +s instalai&ns e ao 'edio.

<ara e*itar ou 'ini'i%ar eses danos$ na e'presa
dAbese organi%ar adeuada'ente o 'odo de
atuai&n ante as e'erxenias.

Segundo sexa o ta'a)o e a ati*idade da
e'presa$ a atuai&n que se *ai desen*ol*er
ser+ '+is ou 'enos o'plexa.

?xiste lexislai&n que obriga a deter'inadas
e'presas$ segundo o seu ta'a)o$ tipo de
ati*idade e antidade de substanias perigosas
e'pregadas$ a que dispo)an dun plan de
autopote$$in (*er dou'entai&n ao (inal da
unidade)$ A diir9

G que se identi(iquen e a*alen os risos de
aidentes gra*es$

G que se elabore un plan de e'erxenia
interior (<?I) e

4 que se in(or'en$ (or'en e equipen
adeuada'ente as persoas que traballan
nas instalai&ns o (in de garantir a sa
seguridade.

!o aso de e'presas 'oi pequenas ou que
non estean obrigadas pola lei a dispo)er dun
plan de a utoprotei&n$ ta'An se debera
garantir a seguridade do traballador. <ara iso$
terase que ter pre*ista un.a atuai&n 'ni'a
ante e'erxenias que debera ir ao'pa)ada
ta'An dun 'ni'o de in(or'ai&n e (or'ai&n
ao traballador.

?n a'bos os asos se'pre se debera ter en
onta a posible olaborai&n dos ursos
exteriores que poderan ser9 protei&n i*il$
bo'beiros$ polia e$ se existise o pato de
axuda 'utua$ as e'presas pr&xi'as.

TIPOS DE ACCIDENTES
RA6ES

4s situai&ns de e'erxenia presAntanse
(unda'ental'ente ando na e'presa ten lugar
un aidente ou inidente gra*e.
Lu!es sen is$o de e6plosin. Oorren por
o'busti&n de substanias (papel$
'adeira...) que non son explosi*os nin
ta'pouo est+n en ondii&ns de explotar.
Lapaada de gas in1la!a0le Fflas3 fire:. D
un.a o'busti&n tan r+pida que i'pide
que se poidan e*itar as sas
onseuenias (uxindo do lugar do
aidente.
CBa$o de l"8uido in1la!adoGdado de 1ogo
F!ool fire67et fire:. <resAntanse ando se
produiu un derra'a'ento ou un.a (uga de
.orro de lquido seguido de ignii&n.
?ste aso per'ite e*itar os seus e(etos
a(ast+ndose do lugar do aidente.
E6plosins 8u"!i$as. <roduidas por
reai&ns qu'ias de o'busti&n *iolenta.
#en o'o araterstia prinipal ter un.a
*eloidade de o'busti&n 'oi alta.
Nu0es de gases t6i$os. Oorren por e'isi&n
aidental dos ditos gases.
Dea!a!entos no$i/os. <resAntanse por
desborda'ento ou rotura de reipientes
ou ondui&ns de substanias perigosas
para a sade.
4 In$identes que dan lugar a atuai&ns de
e'erxenia9 a o'uniai&n de a'ea%as
de bo'ba ou (en&'enos naturais o'o
terre'otos$ inundai&n$ raios e (ura+ns.
MDULO 2 UNIDADE 5

&
/

LEMBRE! )(E*C&8*!

0s circunstancias que xeran situacins de
emerxencia poderan ser accidentes graves
tales como lumes explosins nubes de
gases txicos derramamentos nocivos e
incidentes tales como amea"as de bomba
terremotos inundacins raios e furacns.

CLASI=ICACIN DAS
SITUACINS

4s situai&ns de e'erxenia p&dense lasi(iar$
seguindo o riterio de 'enor a 'aior gra*idade$
en9
G Conato de e!e6en$ia:
Situai&n que pode ser neutrali%ada os
'edios ontra inendios e e'erxenias
dispo)ibles no lugar onde se produe$ polo
persoal presente no lugar do inidente.
4 E!e6en$ia pa$ial:
Situai&n de e'erxenia que non pode ser
neutrali%ada de in'ediato o'o un $onato
e obriga o persoal presente a soliitar a
axuda dun grupo de loita '+is preparado que
disp&n de 'aiores 'edios ontra inendios
e e'erxenias.
4 E!e6en$ia 6eal:
Situai&n de e'erxenia que supera a
apaidade dos 'edios .u'anos e
'ateriais ontra inendios e e'erxenias
estableidos no entro de traballo e obriga
a alterar toda a organi%ai&n .abitual da
e'presa$ substitundoa por outra de
e'erxenia e tendo que soliitar axuda ao
exterior.
G E/a$ua$in:
Situai&n de e'erxenia que obriga a
desaloxar total ou parial'ente o entro de
traballo de (or'a ordenada e ontrolada.
4 e*auai&n pode ser onsiderada por si
soa un.a situai&n de e'erxenia ou$
ta'An$ (or'ar parte dalgun.a das outras
tres situai&ns de e'erxenia.

ORANIBACIN DE
EMER5ENCIAS

<ara ada situai&n de e'erxenia debera
existir un plan de atuai&n$ un.a organi%ai&n
e uns 'edios de loita.
Plan de a$tua$in
4nte un.a situai&n de e'erxenia$ o prinipal
A sal*agardar os traballadores e a poboai&n
a(etada. Isto onsAguese a(astando do perigo
as persoas$ ou sexa$ reali%ando un.a
e/a$ua$in.
Se ade'ais se quere e*itar o'pleta'ente ou
'ini'i%ar o dano +s instalai&ns$ debera
dispo)erse dun plan de e!e6en$ia
inteio FPEI:. 5ando son *arias as e'presas
que poden estar i'pliadas$ deberase
preparar un plan de e!e6en$ia e6teio.
4 ontinuai&n pasa'os a desubrir ada un
destes oneptos9
Plan de e/a$ua$in
D un plan de atuai&n que obriga o persoal
dun entro de traballo a trasladarse de (or'a
ordenada e ontrolada ara a lugares seguros
interiores ou exteriores ao entro$ segundo sexa
e*auai&n parial ou total$ respeti*a'ente.
O plan de e*auai&n protexe as persoas.
Plan de e!e6en$ia inteio FPEI:
D a organi%ai&n e o onxunto de 'edios e
proede'entos de atuai&n pre*istos nun.a
e'presa ou en e'presas ontiguas o (in de
pre*ir os aidentes de alquera tipo e$ de ser
o aso$ 'itigar os seus e(etos no interior
das instalai&ns de traballo.
O plan de e'erxenia interior (<?I) protexe as
persoas e as instalai&ns.
MDULO 2 UNIDADE 5

3

Plan de e!e6en$ia e6teio FPEE:

D un plan de e'erxenia que agrupa9

G *arios plans de e'erxenia interiores de
e'presas pr&xi'as$

G o <lan de atuai&n 'uniipal (<4F)$

G o <lan b+sio de e'erxenia
'uniipal (<;?F) e

G o <lan de atuai&n dos grupos de
atuai&n (<4G).

!trese da in(or'ai&n dada polas e'presas.

%gani3a$in

!a organi%ai&n de alquera situai&n de
e'erxenia debera onsiderarse a situai&n
dun $ento de $ontol de e!e6en$ia FCCE:
nun lugar seguro.

4s 'es'o$ dentro da organi%ai&n de
e'erxenias$ podA'onos enontrar os
seguintes equipos de atuai&n9

E8uipos de pi!eia inte/en$in FEPI:

Grupos dun 'ni'o de dous traballadores$
on o)ee'entos b+sios ontra inendios e
e'erxenias$ que atan direta'ente ontra
as ausas da e'erxenia.

Sera reo'endable que todos os traballadores
reibisen a (or'ai&n i'presindible para ser
?<I

&M'OR()*(E!

-iferencie claramente este termo co termo
E,I 1equipamento de proteccin individual2
que estudou na unidade E deste mdulo.

E8uipos de segunda inte/en$in FE&I:

Grupos de traballadores on (or'ai&n e
adestra'ento su(iiente'ente intenso para a
loita ontra alquera tipo de e'erxenia.

Son os bo'beiros da e'presa.
E8uipos de pi!eios au6ilios FEPA:

Grupos de traballadores oa preparai&n
i'presindible para reali%ar os pri'eiros
auxilios.

E8uipos de ala!a e e/a$ua$in FEAE:

Grupos de dous ou tres traballadores uxas
'isi&ns seran as de dirixir ordenada'ente as
persoas ara +s sadas de e'erxenia
orrespondentes$ *eri(iando que ninguAn
quede sen e*auar$ e auxiliar os (eridos en
olaborai&n os equipos de pri'eiros auxilios.

ACTUACINS NUN PLAN DE
EMER5ENCIA INTERIOR EPEIF

5o'o dixe'os no punto anterior$ para ada
situai&n de e'erxenia debera existir un plan
de atuai&n$ un.a organi%ai&n e uns 'edios
de loita.

<asa'os a desribir agora as atuai&ns que
se reali%aran dependendo da atuai&n de
e'erxenia dada9

Conato de e!e6en$ia

4nte un $onato de e!e6en$ia alquera
traballador debera poder reali%ar as seguintes
atuai&ns9

G 8sar os 'edios dispo)ibles ontra
inendios e e'erxenias.

G !on arrisarse inutil'ente$ nin pro*oar
un riso 'aior.

4 Iniiar a alar'a o'uniando o entro
de ontrol de e'erxenias (55?)$ polos
'edios pre*istos para iso.

4 <edir axuda.
4 In(or'ar o 55? sobre a inidenia.

?stas son as atuai&ns b+sias
orrespondentes aos equipos de pri'eira
inter*eni&n (?<I).
MDULO 2 UNIDADE 5

E!e6en$ia pa$ial

4tuai&ns

5alquera traballador ante un.a e'erxenia se$
segundo o seu riterio$ a onsidera de 'aior
i'portania que un $onato$ debera atuar do
seguinte xeito9

4 5o'uniarlle o inidente ao entro de
ontrol de e'erxenias e'pregando
algn dos 'edios estableidos (ti'bre
de alar'a$ telA(ono interno) e o'probar
que o entenderon ben.

4 Muedar alerta de alquera outra
o'uniai&n que$ sobre a e'erxenia$
sexa trans'itida polo 55? a tra*As dos
'edios estableidos$ tales o'o
'ega(ona ou sons odi(iados de
alar'a.

Os traballadores integrados nos equipos de
segunda inter*eni&n (?SI)$ ao seren alertados
polo entro de ontrol de e'erxenias (55?)$
atuaran segundo os seus o)ee'entos e
experienia o'o grupos de loita ontra
alquera tipo de e'erxenia.

Igual'ente$ os traballadores integrados nos
equipos de pri'eiros auxilios (?<4) e nos de
alar'a e e*auai&n (?4?) per'aneeran en
alerta ante un.a posible inter*eni&n$ no aso
de seren requiridos.

E!e6en$ia 6eal

LEMBRE!

0 emerxencia xeral % aquela situacin que
supera a capacidade dos medios $umanos
e materiais contra incendios e emerxencias
establecidos no centro de traballo e obriga
a alterar toda a organi"acin $abitual da
empresa.

4 delarai&n de e!e6en$ia 6eal debera ser
reali%ada polas persoas da e'presa autori%adas
para iso.

5ando o entro de ontrol de e'erxenia (55?)
reibe esta in(or'ai&n debera o'uni+rllela a
todos os traballadores$ utili%ando para iso os
'edios estableidos tales o'o 'ega(ona ou
sons odi(iados de alar'a.

5alquera traballador da e'presa debera
inorporarse ao grupo que lle orresponda$
segundo a organi%ai&n estableida para a
e'erxenia. ?sta non ten neesaria'ente que
oinidir oa existente para o (uniona'ento
nor'al da ati*idade e'presarial.

!esta situai&n de e'erxenia$ os traballadores
integrados nos equipos de segunda
inter*eni&n (?SI)$ as o'o os integrados nos
equipos de pri'eiros auxilios (?<4) e os
pertenentes aos equipos de alar'a (?4?)$
atuaran en olaborai&n os reursos
exteriores de protei&n i*il e bo'beiros.

#odo o persoal reibira a in(or'ai&n sobre a
e*olui&n da e'erxenia a tra*As do entro de
ontrol de e'erxenias (55?) e polos 'edios
de o'uniai&n estableidos. :eberase atuar
en onseuenia on esta in(or'ai&n e se'pre
en oordinai&n os reursos exteriores.

E/a$ua$in

LEMBRE!

; aquela situacin de emerxencia que obriga
a desaloxar total ou parcialmente o centro de
traballo de forma ordenada e controlada.

4 e*auai&n iniase ando o o'unia o
entro de ontrol de e'erxenias (55?)$ a
tra*As dos 'edios estableidos.

!o aso de e/a$ua$in pa$ial? ada persoa
dirixirase sen orrer e en grupo$ polas *as de
e*auai&n sinali%adas$ ara aos puntos de
reuni&n estableidos$ onde se identi(iar+ ante os
responsables de ontabili%ar os e*auados.

!o aso de e/a$ua$in total$ alquera
traballador atuara de 'aneira se'ellante +
anterior$ pero alongando o itinerario de
e*auai&n ata un punto de reuni&n no exterior
do reinto.

Os traballadores integrados nos equipos de
alar'a e e*auai&n (?4?) atuaran segundo
a sa (uni&n.
MDULO 2 UNIDADE 5

?

5o'o REC%MENDACIN& de atuai&n en
alquera situai&n de e'erxenia enontra'os
as seguintes9

4 !on utili%ar nuna os 'edios de
o'uniai&n interna e externa para
outros obxeti*os que non sexan os
propios da e'erxenia.

4 !on utili%ar os asensores ou 'ontaargas
a exepi&n$ se os .ouber$ dos asen7
sores para uso espe(io de bo'beiros.

4 !on abandonar o posto de traballo en
ningun.a situai&n de e'erxenia sen
u'prir os proede'entos de e'erxenia
asignados.

4 'odo de resu'o$ %'&ER,E agora
detida'ente o seguinte esque'a. !el apareen
os equipos que atan nun plan de e'erxenia
interior$ dependendo da situai&n de e'erxenia
que se presente9

IN=ORMACIN DE APOIO PARA
A ACTUACIN EN EMER5ENCIA

4de'ais do dou'ento Manual de e!e6en$ia?
b+sio para as atuai&ns en e'erxenias$
existen outros que de 'aneira esque'+tia
poderan a.egar axuda para l e'br arl l e as
atuai&ns de e'erxenia orrespondentes a
ada traballador.

4 1i$Ba indi/idual de a$tua$in podera ser
un destes dou'entos. !ela indanse de
'aneira resu'ida$ para ada posto de traballo$
as ai&ns que e(etuar segundo a
situai&n de e'erxenia.
!esta li)a p&dense itar ta'An os $ateis
di/ulgati/os que$ de 'aneira esque'+tia$
presentaran en ada l+'ina as atuai&ns para
ada situai&n de e'erxenia.

Outro tipo de dou'ento reordatorio para as
atuai&ns de e'erxenia podera ser$ no
aso de que se utilien na e'presa$ as
ta6etas ele$tni$as indi/iduais de $ontol
de pesen3a. !estas poderan ir insritas as
instrui&ns que seguir por alquera traballador
nas distintas situai&ns de e'erxenia.

LEMBRE!

0 informacin de apoio para a actuacin de
emerxencia bas%ase en documentos
similares fic3a individual de actuaci1n,
aos carteis divul/ativos e s tarxetas de
control de !resenza.

A SIMULACROS
<ara que as atuai&ns$ nun.a situai&n de
e'erxenia$ poidan ser as orretas$ A
on*eniente ensaialas nun 'ni'o de das
*ees ao ano segundo os supostos de
situai&ns probables de e'erxenia.
?stes ensaios progra'ados .+'anse si'u7
laros de e'erxenia e os seus obxeti*os
son9
G onseguir o .+bito das atuai&ns en
e'erxenias e

4 'ellorar as atuai&ns anali%ando os
erros$ oa *antaxe de non ter que su(rir
un.a situai&n real de e'erxenia.

D i'portante atuar en todo 'o'ento o
'es'o rigor que se (or un.a situai&n real de
e'erxenia.

LEMBRE!

.s simulacros son ensaios peridicos de
actuacins en supostos de emerxencia
que se deben reali"ar un mnimo de das
veces ao ano.
Grupos
ESI, EPA
e EAE
Actuacin segundo o
plan de emerxencia
interior (PEI)
Grupos
EPI
Conato de
emerxencia
Emerxencia
parcial
Emerxencia
xeral
Evacuacin
Grupos
ESI, EPA,
EAE e
recursos
exteriores
Grupos
EAE
MDULO 2 UNIDADE 5

RE&UM%

!un.a ati*idade laboral poden presentarse irunstanias (aidentes tales o'o nubes de gases
t&xios$ derra'a'entos de substanias noi*as ou inidentes o'o inundai&ns$ a'ea%as de
bo'ba...) que lles poden xerar danos +s persoas$ +s instalai&ns e ao 'edioE ando isto oorre$
orixnase un.a situa$in de e!e6en$ia.

5alquera e'presa tera que ter pre*ista un.a atuai&n 'ni'a para e'erxenias oa orrespondente
in(or'ai&n e (or'ai&n para os traballadores. 4lgun.as e'presas neesitan autopote$$in? que
sup&n identi(iai&n e a*aliai&n de risos$ plan de e'erxenia interior (<?I) e (or'ai&n$ in(or'ai&n
e equipa'ento dos traballadores.

O Plan de e!e6en$ia inteio A a organi%ai&n e o onxunto de 'edios e proede'entos
de atuai&n$ pre*istos nun.a e'presa ou e'presas ontiguas o (in de pre*ir os aidentes
de alquera tipo e$ se A o aso$ 'itigar os seus e(etos no interior das instalai&ns de traballo.
<rotexe as persoas e as instalai&ns.

O Plan de e!e6en$ia e6teio inle un ou *arios <?I$ o <lan de atuai&n 'uniipal (<4F)$ o
<lan b+sio de e'erxenia 'uniipal (<;?F) e o <lan de atuai&n (<4G).

O Plan de e/a$ua$in pre*A o traslado do persoal de 'aneira ordenada e ontrolada a lugares
seguros interiores (e*auai&n parial) ou exteriores (e*auai&n total). <rotexe soa'ente as
persoas.

4s situai&ns de e'erxenia lasi(anse$ segundo a sa gra*idade$ en9 $onato de e!e6en$ia?
e!e6en$ia pa$ial? e!e6en$ia 6eal e e/a$ua$in.

5ada situa$in de e!e6en$ia ten un plan de a$tua$in? un.a ogani3a$in e uns !edios de
loita.

4 in(or'ai&n de apoio para a atuai&n en e'erxenia basAase en dou'entos tales o'o a 1i$Ba
indi/idual de a$tua$in? os $entos di/ulgati/os e as ta6etas de $ontol de pesen3a.

4s atuai&ns de adestra'ento para e'erxenias son ensaios peri&dios de supostos de e'erxenia
que se deno'inan si!ula$os e que poderan ser reali%ados un 'ni'o de das *ees ao ano.
MDULO 2 UNIDADE 5


Peguntas

1. 5ando nun entro de traballo se presentan irunstanias inesperadas e espont+neas que
poden produir situai&ns de perigo p&dese diir que .ai un.a

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

2. !un.a situai&n de e'erxenia os danos prinipais que se poden produir seran ontra

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

,. 4s e'presas obrigadas a ter plan de autoprotei&n deberan dispo)er de

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

4. 5itar tres tipos de aidentes gra*es sen inendio9

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

-. 4s situai&ns de e'erxenia que se poderan pre*er nun plan de e'erxenia interior son9

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

=. Os equipos de atuai&n que te)en por 'isi&n reali%ar os pri'eiros auxilios .+'anse9

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

3. !un.a e'erxenia xeral$ a atuai&n dos traballadores integrados nun equipo de
segunda inter*eni&n (?SI) sera en olaborai&n on...................................................................
.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

MDULO 2 UNIDADE 5

6. !un.a e*auai&n$ os equipos de.......................................................................atuar+n dirixindo

as persoas ara +s sadas de e'erxenia e *eri(iando...................................................................

.............................................................................................................................................................

1. #res dou'entos de apoio para as atuai&ns de e'erxenia poderan ser

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

10. 4s atuai&ns de adestra'ento para e'erxenia real%anse nos ensaios de situai&ns de
e'erxenia .a'ados......................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 5

Respostas

1. Situai&n de e'erxenia.

2. 4s persoas$ as instalai&ns da e'presa e ontra o 'edio.

,. 8n.a a*aliai&n de riso$ un plan de e'erxenia interior e un plan de (or'ai&n$ in(or'ai&n e
equipa'ento dos seus traballadores.

4. !ubes de gases t&xios$ derra'a'entos de substanias noi*as e inundai&ns.

-. 5onato de e'erxenia$ e'erxenia parial$ e'erxenia xeral e e*auai&n.

=. ?quipos de pri'eiros auxilios$ e as sas siglas son ?<4.

3. Os reursos exteriores de protei&n i*il e bo'beiros.

6. 4lar'a e e*auai&n 2 Mue ninguAn quede sen e*auar.

1. 4 (i.a indi*idual de atuai&n$ os arteis di*ulgati*os e as tarxetas de ontrol de presen%a.

10. Si'ularos.
MDULO 2 UNIDADE 5

AN%TACIN&

UNIDADE DID9CTICA $

,rimeiros auxilios

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. Mue son os pri'eiros auxiliosI
2. 5onsellos xerais de soorris'o
,. 4ti*ai&n do siste'a de e'erxenia
4. Os elos da adea de soorro
-. 4 (or'ai&n en soorris'o laboral
=. 4 a*aliai&n pri'aria dun aidentado
3. 0eani'ai&n ardiopul'onar b+sia (05<)
para persoal non sanitario
6. "e'orraxias
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 6
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS 3

INTR%DUCIN

O estado e a e*olui&n das lesi&ns deri*adas dun aidente dependen$ en gran parte$ da rapide% e
da alidade dos pri'eiros auxilios reibidos.

4 Lei de pre*eni&n de risos laborais no aptulo III$ artigo 20$ 'ara o'o obriga do e'presario a
an+lise das posibles situai&ns de e'erxenia$ as o'o a adopi&n das 'edidas neesarias$
entre outras$ en 'ateria de pri'eiros auxilios.

Os puntos que se deben onsiderar$ tal o'o 'ara a itada lei$ seran9

4 :esignai&n do persoal enargado de po)er en pr+tia esas 'edidas.

4 5o'probai&n peri&dia do seu orreto (uniona'ento.

4 ?n relai&n o persoal itado e en (uni&n dos risos existentes na e'presa$
deberase proporionar a (or'ai&n adeuada a un n'ero su(iiente de traballadores. 4s
'es'o$ ser+ neesario proporionar o 'aterial neesario.

4 Organi%ai&n das relai&ns que sexan neesarias on ser*i%os externos para garantir a
rapide% e e(iaia das atuai&ns.

%'+ECTI,%&

4 .frecerlle ao alumno a pauta de actuacin ante calquera accidente como primeira
intervencin co fin de activar correctamente o sistema de emerxencia.

F .rientar sobre a estrutura dos primeiros auxilios na empresa.

F .frecer un$a metodoloxa de actuacin cando se ten que socorrer a calquera accidentado.
MDULO 2 UNIDADE 6
4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. Mue son os pri'eiros auxiliosI

2. 5onsellos xerais de soorris'o

,. 4ti*ai&n do siste'a de e'erxenia

4. Os elos da adea de soorro

-. 4 (or'ai&n en soorris'o laboral

=. 4 a*aliai&n pri'aria dun aidentado

3. 0eani'ai&n ardiopul'onar b+sia (05<) para persoal non sanitario.

6. "e'orraxias.

MDULO 2 UNIDADE 6

1
2

'UE SON OS PRIMEIROS
AU5ILIOSG

?ntAndese por pri'eiros auxilios o $on6unto
de a$tua$ins e t<$ni$as 8ue pe!iten a
aten$in in!ediata dun a$$idente$ ata que
.ega a asistenia 'Adia pro(esional$ o (in
de que as lesi&ns que su(riu non e'peoren.

CONSELLOS 5ERAIS DE
SOCORRISMO

?xisten 1S $onsidea$ins que se deben ter
en onta$ se'pre$ o'o atitude que .ai que
'anter ante os aidentes.

4su'ir estes 10 onsellos per'itiranos e*itar
o'eter os erros '+is .abituais na ateni&n de
aidentados e$ on iso$ onseguir non agra*ar
as sas lesi&ns.

<or iso$ reo'end+'oslle que lea detida'ente
ada un destes onsellos9

1. Conse/a a $al!a:

!on perder os ner*ios A b+sio para poder
atuar de (or'a orreta$ e*itando erros
irre'ediables.
*. E/ita aglo!ea$ins:

!on se debe per'itir que o aidente se
trans(or'e en espet+ulo. ?*itando a B.isteriaC
oleti*a$ (ailtase a atuai&n do soorrista.

-. &a0e i!po9ese:

D preiso (aerse argo da situai&n e dirixir
a organi%ai&n de reursos e a posterior
e*auai&n do (erido.

7. Non !o/e:

5o'o nor'a b+sia e ele'ental non se debe
'o*er a ninguAn que su(rise un aidente$ ata
estar seguros de que se poden reali%ar
'o*e'entos sen riso de e'peorar as lesi&ns
xa existentes.

!on obstante$ existen situai&ns nas al es a
!o0ili3a$in de0e se in!ediata: $ando as
$ondi$ins a!0ientais as" o esi6an ou ben
$ando se de0a eali3a a !ano0a de
eani!a$in $adio/as$ula Ft<$ni$a do
sopote /ital 0#si$o:.

C. E6a!ina o 1eido:

:Abese e(etuar un.a a/alia$in pi!aia que
onsistir+ en deter'inar aquelas situai&ns en
MDULO 2 UNIDADE 6

&

que exista a posibilidade da perda da *ida de
(or'a in'ediata.

<osterior'ente$ proederase a reali%ar a
a/alia$in se$undaia ou$ o que A igual$
ontrolar aquelas lesi&ns que poden esperar a
.egada dos ser*i%os pro(esionali%ados.

X. Tan8uili3a o 1eido:

Os aidentados soen estar asustados$
deso)een as lesi&ns que so(ren e neesitan
de alguAn en quen on(iar neses 'o'entos
de angustia.

D (uni&n do soorrista o(reer esa on(ian%a e
'ellorar o estado an'io do lesionado.

D. Mante o 1eido 8uente:

5ando o organis'o .u'ano reibe un.a
agresi&n$ at*anse os 'eanis'os de
autode(ensa i'pliando$ en 'oitas oasi&ns$ a
perda de alor orporal. ?sta situai&n
aentase ando existe a perda de sangue$ xa
que unBa das 1un$ins deste < a de !ante a
te!peatua intena do $opo.

P. A/isa o pesoal sanitaio:

?ste onsello ou reo'endai&n tradese
o'o a neesidade de pedir axuda$ on
rapide%$ o (in de estableer un trata'ento
'Adio o '+is preo%'ente posible.

E. Taslado ade$uado:

Segundo as lesi&ns que presente o aidentado$
a posii&n de espera e traslado *ariar+.

D i'portante aabar oa pr+tia .abitual da
e*auai&n en o.e partiular$ xa que$ se a
lesi&n A *ital$ non se pode trasladar e dAbese
atender Bin situC e$ se a lesi&n non A *ital$ quere
diir que pode esperar a .egada dun *e.ulo
(a'bulania) debida'ente aondiionado.

1S. Non !edi$a:

?sta (aultade A exlusi*a do 'Adio.
LEMBRE!

0nte un accidente=

4#on perda os nervios.

4#on mova o ferido a menos que sexa
necesario 1ver consello E2.

4Efecte a avaliacin primaria 1ver consello
'2.

40vise.

40brgueo.

ACTI6ACIN DO SISTEMA DE
EMER5ENCIA

4 r+pida atuai&n ante un aidente pode sal*ar
a *ida dun.a persoa ou e*itar o e'peora'ento
das posibles lesi&ns que pade%a.
?n alquera aidente de0e a$ti/ase o
siste!a de e!e6en$ia> <ara iso debe terse
en onta o ter'o PA&$ que est+ (or'ado pola
iniiais de tres atuai&ns para e'pe%ar a
atender o aidentado.

/exa'os a ontinuai&n o'o se debe de
atuar en ada aso9
% @PA de PR%TE+ER
4ntes de alquera atuai&n .ai que *alorar a
ontorna para e*itar que a situai&n e'peore e
asegurarse de que tanto o aidentado o'o
*ostede est+n (&ra de perigo. 4s o'o se se
te)en que to'ar 'edidas tanto de
autoprotei&n o'o de protei&n para a
*ti'a e para tereiros.
% @AA de A,I&AR
#ras asegurar a %ona$ &'pre que alguAn
saiba que .ai un.a urxenia. !a atualidade
.ai un telA(ono nio de urxenias que
(uniona para toda ?uropa que A o 112. <ode
.a'ar a persoa que presta asistenia
sanitaria ou alquera outra. Muen .a'e ten
que o)eer os datos que ten que (ailitar.
P+o&e,e+ A/s#+ So%o++e+
MDULO 2 UNIDADE 6

ACTUACIN ANTE UNHA EMERXENCIA
ACTIVACIN
DO SISTEMA
AVALIACIN
PRIMARIA
A. CONCIENCIA
B. APERTURA DAS VAS
RESPIRATORIAS
C. RESPIRACIN
1 PROTEXER
2 AVISAR
3 SOCORRER
AVALIACIN
SECUNDARIA

<edir+selle que *ol*a .a'ar para que nos
on(ir'e que a axuda est+ en a'i)o. :urante a
.a'ada ao 112 A pre(erible dar o 'aior n'ero
de datos posible. D 'oi i'portante a loali%ai&n
exata dos (eitos. Se se est+ nun.a poboai&n$
tense que (ailitar o endere%o$ e se est+ na
estrada$ diir o no'e da *a e o W'. Se non se
ten toda a in(or'ai&n$ .ai que dar puntos de
re(erenia *isual.
#a'An se in(or'a do n'ero de persoas
in*oluradas e$ se A posible$ do tipo de lesi&n e
snto'as que presentan. Outro dato A o tipo e
a gra*idade da urxenia e os risos que
o'porta$ o'o riso de inendio$ persoas
atrapadas$ produtos perigosos.
4ntes de olgar debe'os *eri(iar que se deu
ben a in(or'ai&n e non (aelo ata que a outra
persoa diga que se pode olgar.

11*

% @&A de &%C%RRER
Logo de asegurar a %ona e alertar da situai&n
o'unaselle + *ti'a que a axuda est+ en
a'i)o.
"ai que tranquili%ar a *ti'a anda que non
responda e non 'o*ela de sitio a 'enos que
estea lara'ente en perigo. !o aso de que
.axa *arias *ti'as$ .ai que atender pri'eiro as
que presenten paro respiratorio$ paro ardao
ou .e'orraxias gra*es. Foitas *ees o que '+is
grita non A o que neesita axuda '+is urxente.
4 ontinuai&n proederase a atuar sobre o
aidentado reali%ando un.a a*aliai&n
pri'aria$ ou o que A igual$ reo)eendo os
seus signos *itais. <ara iso i'os o'probar se
a *ti'a est+ onsiente$ se ten abertas as *as
respiratorias e se respira.
8n.a *e% o'probada a presen%a de
onsienia e respirai&n$ iniiarase a
a*aliai&n seundaria ou$ o que A o 'es'o$ o
reo)ee'ento dos signos non *itais.

LEMBRE!

4>empre e en calquera tipo de
accidente debe vostede 0C<I507 .
>I><E30 -E E3E7AE#CI0.
4<ara reali%ar a a*aliai&n pri'aria
dAbese o'probar se a *ti'a est+
onsiente$ se ten abertas as *as
respiratorias e se respira.

MDULO 2 UNIDADE 6

/
OS ELOS DA CADEA DE
SOCORRO

?ntre a *ti'a e a ateni&n 'Adia
espeiali%ada poden inter*ir un.a serie de
persoas (elos) que deben ser in(or'adas$
(or'adas e adestradas para asegurar a rapide%
e e(iaia da atuai&n (ronte a e'erxenias.
?ntre elas en&ntranse9 as teste'u)as$ o
tele(onista da e'presa$ o soorrista$ et.

As teste!u9as

?xisten tres tipos de posibles teste'u)as dun
aidente laboral9

G Teste!u9a odinaia: sen preparai&n nin
(or'ai&n e in(lueniable pola e'oi&n e o
p+nio. !on sabe que 'ensaxe debe
trans'itir e pode esqueer inluso sinalar o
lugar do aidente.
4 Teste!u9a pi/ile6iada: un.a (or'ai&n
adeuada$ A apa% de (aer un.a *alorai&n
global da situai&n$ sabe a*isar de (or'a
e(ia% e 'anterse tranquila.
4 Teste!u9a po1esional: (oi (or'ada e
adestrada espei(ia'ente para *ixiar$
detetar$ alertar e inter*ir (delegados de
pe/en$in? persoal de seguridade$
*ixilantes de proeso...)

!in que diir ten que a !aio"a das
teste!u9as na e!pesa son de tipo
odinaio? o que a trans'isi&n de alerta non
estar+ nin 'oito 'enos asegurada$
redundando en atrasos inneesarios$
asistenia inadeuada e$ en lti'o ter'o$
perdas .u'anas.

4qu xorde a pri'eira pregunta9 a 8uen
de0e!os 1o!aO
Sera on*eniente que todos e ada un dos
traballadores esti*esen in(or'ados (arteis
in(or'ati*os$ .arlas in(or'ais$ (olletos explia7
ti*os...) sobre o que en pri'eiros auxilios se
o)ee o'o <4S.

%GA so$oista

!on A posible onretar antos soorristas se
requiren por n'ero de traballadores. O Bn'ero
su(iienteC depender+ doutros 'oitos (atores.
4 'odo de gua$ + .ora de deidir antos
soorristas (or'ar$ debere'os ter en onta9
4 O n'ero de traballadores.
4 4 estrutura da e'presa (super(iie$ na*es$
plantas...)
4 4 distribui&n dos traballadores na
e'presa.
4 O tipo de traballo9 o2os riso2s existente2sE
situai&ns de illa'entoE traballos (&ra da
e'presa...
4 4s quendas de traballo.
4 4 distania (en te'po real) dos ser*i%os
'Adios externos.
4 4s posibles ausenias por en(er'idade$
*aai&ns...
?n todo aso$ deberase dispo)er en alquera
'o'ento$ na e'presa$ dun.a persoa enargada
da atuai&n en situai&n de e'erxenia.
8n.a i(ra orientati*a para situai&ns de riso
baixo (por exe'plo$ o(iinas) sera un
soorrista por ada -0 traballadores por
quenda. ?ste n'ero debera onsiderarse
o'o 'ni'o no resto de situai&ns. >s *ees$
A on*eniente dispo)er de dous soorristas
por grupo de traballo (por exe'plo9 traballo
on '+quinas ou (erra'entas perigosas).
%s outos elos
O2a teste'u)a$ o2a tele(onista$ o2a soorrista9
todos eles son elos peten$entes # e!pesa.
O persoal da a'bulania$ o equipo 'Adio de
urxenias e o persoal do .ospital son elos
exteriores.
4 ?sta di(eren%a de situai&n non debe de
supo)er un.a traba para un.a atuai&n
e(ia%. 5ada un deles debe saber quen *ai
despois e quen lle preede$ prourando que a
in(or'ai&n se trans'ita de (or'a lara e
onisaE (ailitando as as atuai&ns
posteriores.
LEMBRE!

. elos da cadea de socorro son=
a2 ,ropios= testemua telefonista socorrista.
b2 Exteriores= ambulancia m%dico de
urxencias e $ospital.
MDULO 2 UNIDADE 6

3
?
A =ORMACIN EN
SOCORRISMO LA)ORAL

4 (or'ai&n en soorris'o laboral debe
basearse nos seguintes supostos9

G O soorrista laboral ser+ /oluntaio.

4 O soorrista laboral deber+ ter$ ade'ais
dos o)ee'entos b+sios e xerais$ un.a
1o!a$in espe$"1i$a en relai&n os
risos existentes na e'presa.

4 O soorrista laboral deber+ reibir
periodia'ente ursos de e$i$la6e.

;o!a$in en so$ois!o la0oal

?sta (or'ai&n deberase di*idir en tres
grandes bloques te'+tios9 (or'ai&n b+sia$
o'ple'entaria e espe(ia.

1 'lo8ue: 1o!a$in 0#si$a ou !"ni!a

!este bloque$ o soorrista debe estar
apaitado para atende situa$ins de
e!e6en$ia !<di$a tales o'o9 a perda de
o)ee'ento$ os paros ardiorrespiratorios$ a
obstrui&n de *as respiratorias$ as .e'orraxias
e o .oque.

Sendo esta a parte '+is i'portante$ A
reo'endable do'inar as tAnias preisas e
e(etuar reilaxes peri&dias sobre elas.

* 'lo8ue: 1o!a$in $o!ple!entaia

4 1o!a$in $o!ple!entaia per'ite atende
situa$ins onsideradas $o!o u6en$ia
!<di$a? estas son as que poden esperar a
.egada dos ser*i%os 'Adios$ o'o por
exe'plo9 quei'aduras le*es$ ontusi&ns$
(raturas$ luxai&ns e toreduras$ (eridas$ et...

- 'lo8ue: 1o!a$in espe$"1i$a

Atendendo aos is$os e6istentes na
e!pesa < $on/eniente te unBa 1o!a$in
!oi espe$"1i$a.

5tase o'o exe'plo a (or'ai&n que
debera apaitar o soorrista para poder
do'inar on soltura$ ante o riso qu'io$ as
seguintes tAnias9 resate en a'biente
t&xio$ osixenoterapia$ quei'aduras qu'ias$
intoxiai&ns por produtos qu'ios
espe(ios$ et.

LEMBRE!

. socorrista ser voluntario adecuadamente
formado e periodicamente reciclado.

0 formacin bsica capacita para atender
emerxencias m%dicas.

0 formacin complementaria capacita para
atender urxencias m%dicas.

0 formacin especfica capacita para
atender determinadas situacins segundo
os riscos existentes 1por exemplo uso de
osxeno2.

A A6ALIACIN PRIMARIA
DUN ACCIDENTADO

8n.a *e% ati*ado o siste'a de e'erxenia
(<4S) e + .ora de so$oe$ dAbese estable7
er un 'Atodo nio que per'ita identi(iar as
situai&ns *itais ou de e'erxenia 'Adia.

<ara iso A i'portante saber que o &rgano '+is
deliado do ser .u'ano A o erebro (enA(alo)
e que a sa (uni&n A oordinar e ordenar o bo
(uniona'ento do resto do organis'oE A o que
*ulgar'ente se o)ee o'o o BordenadorC
do orpo .u'ano$ polo que se el (alla$ o resto
ta'An (alla.

4s Alulas que o (or'an (neuronas) son
extre'ada'ente deliadas$ tanto que a sa
'orte i'plia a non rexenerai&n destas. <or
este 'oti*o se debe *ixiar e e*itar a sa lesi&n.

4s neuronas ali'Antanse do osxeno que
transporta o sangue$ osxeno que se adquire
gra%as + respirai&n (pul'&ns) e se transporta
polo i'pulso que reali%a o ora%&n.

5ando este proeso se detAn$ porque a persoa
non pode respirar ou porque o ora%&n non
en*a o sangue ao erebro$ este so(re$ lesi&nase
e 'orre. 4s neuronas non sobre*i*en '+is que
uns pouos 'inutos sen a a.ega de osxeno.
MDULO 2 UNIDADE 6

4nte un aidentado$ i'os *alorar o seu ni*el
de onienia$ a apertura das sas *as
respiratorias e a sa respirai&n.
A $ons$ien$ia
<ara saber se a persoa est+ onsiente
axe&nllese xunto a ela$ sadaa sua*e'ente
polos o'breiros e pregntelle que pasou$ ou
pdalle que abra os ollos. @ale alto e laro. 4te
se'pre o'a se a *ti'a ti*ese lesionada a
olu'na$ saudndoa on sua*idade.
Se .ai resposta9
7:eixe + *ti'a na posii&n na que a atopou e
busque axuda se (ose neesario.
7/ixe alquera outro tipo de lesi&n que poida
.aber.
7Siga obser*ando a *ti'a ata que .egue
axuda ou se reupere.
Se non .ai resposta9
7 <ro*oque o est'ulo doloroso$ 'ediante un
beliso para obser*ar as sas reai&ns
(xe'idos$ 'o*e'entos de abe%a$ apertura de
ollos)E e se non .ai ningn tipo de reai&n$
grite pedindo axuda e despexe as *as
respiratorias.
7<&)aa sobre un.a super(iie plana e lisa e abra
a *a aArea oa 'anobra (ronte7queixo.
Apetua da /"a a<ea
74xe&nllese xunto + abe%a da *ti'a. <o)a un.a
'an na (ronte e inline a abe%a ara atr+s. 4
boa abrirase.
7<o)a as xe'as dos dedos da outra 'an no
queixo e le*+nteo.
7 5o'probe agora se a *ti'a est+ respirando on
nor'alidade.
Co!po0a a espia$in
5oa *a aArea aberta$ 'ire$ esoite e sinta se
respira nor'al'ente. /exa se o t&rax se 'o*e$
esoite a respirai&n e sinta o alento na sa (a%ula.
!on tarde '+is de de% segundos en o'probar
se respira ou non.

a9 )ccidentado inconsciente ue res!ira

!este 'o'ento iniase a a*aliai&n seundaria$ A
diir$ busar alquera lesi&n. O proede'ento
ser+ o ontrol das .e'orraxias$ o trata'ento das
(eridas$ a in'obili%ai&n de (raturas$ ... et.
<&)ao en posii&n lateral de seguridade$ se'pre
que non sospeite'os que te)a un.a (ratura$ para
pre*ir as posibles onseuenias dun *&'ito e
obser*e as onstantes *itais.

b9 )ccidentado inconsciente ue non
res!ira.

7 5.a'e ao 112. Se .ai alguAn$ en*eo a que
.a'e. Se est+ s&$ .a'e *ostede$ ag+s que a
*ti'a ti*er un a(oga'ento.
74 ontinuai&n ol&queo en debito supino
(estirado 'irando ara arriba)$ (or o aidente
trau'+tio ou non$ e logo de o'probar a
ausenia de orpos estra)os na sa boa$ abra a
*a aArea oa 'anobra (ronte7queixo e o'probe
se respira.
?n oasi&ns$ on esta 'anobra$ o paiente *ol*e
respirar.
7Se ontina sen respirar$ o paro respiratorio A
e*idente$ polo que o'ee oas o'presi&ns
tor+ias e ontine oa respirai&n arti(iial$
interalando ,0 o'presi&ns on 2 insu(lai&ns.
/er tAnia do soporte *ital b+sio no punto 3.

LEMBRE!

0 respiracin comprbase utili"ando a
vista o odo e o tacto do socorrista.
>e respira= se non $ai risco doutras lesins
pao en posicin lateral de seguridade.
>e non respira= c$ame ao &&8 retire os
corpos estraos da boca abra a va a%rea
coa manobra fronte/queixo. >e anda non
respira comece coas compresins torcicas
e contine coa respiracin artificial.

Posi$in lateal de seguidade
Se a *ti'a est+ respirando on nor'alidade$
pero non responde$ e se'pre que non te)a un.a
posible (ratura$ ol&quea de ostado e espere a
que o persoal espeiali%ado se (aga argo da
situai&n. :ebe estar nun.a posii&n estable$
pr&xi'a a un.a *erdadeira posii&n lateral$ oa
abe%a apoiada e sen presi&n sobre o t&rax que
poida di(iultar a respirai&n.
4 ?05 reo'enda os seguintes pasos para
oloar a *ti'a na posii&n de reuperai&n9

7 Muitarlle os lentes$ se os le*ase.
7 4xeonllarse xunto + *ti'a e o'probar que
ten a'bas as pernas estiradas.
MDULO 2 UNIDADE 6

A
7 5oloar o bra%o '+is pr&xi'o ao
reani'ador (or'ando un +ngulo reto o
orpo da *ti'a$ o &bado dobrado e oa
pal'a da 'an ara arriba ((igura 1).
7 <o)er o bra%o '+is a(astado sobre o t&rax e
o dorso da 'an ontra a (a%ula da *ti'a
que estea '+is pr&xi'a a *ostede ((igura 2).
7 5oa outra 'an$ agarrar a perna '+is a(astada
xusto por eni'a do xeonllo e tirar dela ara
arriba$ 'antendo o pA no .an ((igura ,).
7 Fantendo a 'an da *ti'a ontra a (a%ula$
tirar da perna '+is a(astada ara a *ostede
para *irar + *ti'a sobre un lado.
7 4xustar a perna superior de 'aneira que
tanto a adeira o'o o xeonllo se dobren
en +ngulo reto.
7 Inlinar a abe%a ara atr+s para asegurarse
de que a *a aArea segue aberta.
7 4o'ode a 'an baixo a (a%ula$ se A
neesario$ para 'anter a inlinai&n da
abe%a ((igura 4).
7 5o'probe on (reuenia a *entilai&n.

REANIMACIN CARDIOPUL,
MONAR )9SICA ERCPF PARA
PERSOAL NON SANITARIO

Os pasos b+sios para reali%ar a 05< son9
7 0eali%ar o'presi&ns tor+ias.
7 4d'inistrar respirai&ns que (agan que o
peito se ele*e.
Se o ora%&n deixa de latexar$ o sangue non
irula polo orpo e$ polo tanto$ os &rganos
*itais$ sobre todo o erebro$ son pri*ados de
osxeno. 4s Alulas erebrais non sobre*i*en
'+is duns pouos 'inutos sen a a.ega de
osxeno.
<&dese 'anter arti(iial'ente a irulai&n
sangunea 'ediante a 'asaxe ardaa. 4o
(aer presi&n *ertial'ente sobre o entro do
peito$ o'pri'i'os o ora%&n ontra a
olu'na *ertebral$ expulsando o sangue das
a*idades ardaas e le*+ndoa aos teidos.
5ando esa a presi&n$ o t&rax elA*ase e o
sangue A suionado de no*o polo ora%&n.
<ara garantir un.a boa osixenai&n .ai que
alternar a 'asaxe oa respirai&n arti(iial.
O aire que espira'os ontAn su(iiente osxeno
para 'anter on *ida un.a persoa + al lle
esta'os introduindo o aire nos seus pul'&ns
'ediante a respirai&n arti(iial.
A$$ins paa eali3a as $o!pesins
1) 4xe&nllese xunto + *ti'a.
2) 4segrese de que a *ti'a est+ deitada
boa arriba sobre un.a super(iie plana e
(ir'e$ os bra%os e pernas estiradas. Se a
*ti'a est+ boa abaixo$ *rea on oidado
ata que quede boa arriba.
,) 0apida'ente$ arrede ou quite a roupa do
peito que poida entorpeer a reali%ai&n das
o'presi&ns.
4) 5oloque a base da pal'a da 'an no entro
do peito da *ti'a$ entre as 'a'ilas. 4poie
a base da pal'a da outra 'an sobre a
pri'eira e entrelae os dedos para e*itar
apoialos nas ostelas ((igura -).
-) Inlnese sobre a *ti'a$ os bra%os retos.
@aga presi&n *ertial'ente sobre o peito ata
depri'ilo polo 'enos - '. Libere a
presi&n e deixe que o peito se reupere
pero non retire as 'ans ((igura =).
=) 5o'pri'a ,0 *ees (orte e r+pido un.a
(reuenia aproxi'ada de polo 'enos 100
o'presi&ns por 'inuto. O te'po
e'pregado en ada o'presi&n e
liberai&n debe ser aproxi'ada'ente igual.
3) Logo de ada o'presi&n$ deixe de (aer
presi&n sobre o peito e per'ita que regrese
+ sa posii&n orixinal.
6) <ara e*itar a (atiga$ se A posible$ substita
ao reani'ador ada dous 'inutos.
@ig. 1 @ig. 2 @ig. , @ig. 4

MDULO 2 UNIDADE 6

A0i a /"a a<ea
0ealie 'anobra (ronte7queixo seguindo estes
pasos9
1) @aga presi&n sobre a (ronte da *ti'a ara
atr+s para inlinarlle a abe%a.
2) 5oloque as xe'as dos dedos ndie e
'edio da outra 'an na parte &sea do
queixo para ele*alo. !on (aga presi&n
debaixo do queixo nin sobre o teido
brando do peso%o
,) ?le*e o queixo para traer a 'andbula ara
adiante e abra a boa ((igura 3).
A$$ins paa ad!inista as espia$ins
1) Fante)a a *a aArea aberta oloando un.a
'an na (ronte e dous dedos da outra 'an
na %ona &sea do queixo.
2) Fo*a a 'an da (ronte ao nari%. 4perte o
nari% da *ti'a os dedos ndie e polgar.
<er'ita que se abra a boa da *ti'a.
,) Inspire nor'al'ente e ubra a boa da
*ti'a oa sa$ asegur+ndose de que a
uni&n sexa .er'Atia ((igura 6).
4) Insu(le progresi*a'ente pola boa da *ti'a
ata que asenda o t&rax. Isto debera le*ar
un segundo. Se o t&rax sobe ando sopra e
baixa ando retira a boa$ a insu(lai&n (oi
e(ia%.
-) 4d'inistre 2 respirai&ns.
=) Se o t&rax da *ti'a non se ele*a oa
pri'eira insu(lai&n$ re*ise a posii&n da
(ronte e do queixo antes de dar a segunda
insu(lai&n para abrir ben a *a aArea.
0e*ise a boa da *ti'a. Muite alquera
obstrui&n que *exa.
3) Se por algun.a ra%&n non se reali%ase o
boa a boa$ polo 'enos e(ete as
o'presi&ns tor+ias.
@ig. - @ig. =

@ig. 3 @ig. 6

%de de a$tua$ins na RCP
1) 5o'probe que o sitio sexa seguro para
*ostede e para a *ti'a antes de reali%ar a
05<$ para e*itar que *ostede se on*erta
ta'An noutra *ti'a. ?li'ine os perigos que
a'eaen a sa seguridade$ a do paiente
ou a das persoas que estean nese lugar.
2) 4segrese de que a *ti'a est+ deitada
boa arriba sobre un.a super(iie plana e
(ir'e. Se est+ boa abaixo$ *rea on
oidado ata que quede boa arriba.
,) /eri(ique se a *ti'a responde antes de
o'e%ar oa 05<. 4xe&nllese + sa beira$
sadaa sua*e'ente polos o'breiros e
pregntelle que pasou. @ale alto e laro
((igura 1).
4) 5onsiga axuda anto antes se a *ti'a non
responde. <ara iso9
a. Grite e se alguAn se a.ega$ pdalle que
.a'e ao 112 ((igura 10).

@ig. 1 @ig. 10 @ig. 11

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS M 13
MDULO 2 UNIDADE 6

8
b. Se ningun se achega, deixe vtima
para chamar ao 112. Regrese coa vtima
canto antes.
5) Mentres, abra a va area e comprobe se
respira con normaidade pero non mis de
1! segundos. "ara iso#
a. $oo%ue a s&a orea preto da boca e do
nari' da vtima e escoite se respira.
b. (bserve se o peito se eeva.
c. Sinta na s&a )a'ua se hai respiraci*ns
+)igura 11).
,) Se a vtima non respira con normaidade ou
a s&a respiraci*n ine)ica', comece coas
compresi*ns se est acompa-ado, ou pida
axuda antes de iniciaas se est s*.
.) Rapidamente, separe ou %uite a roupa do
peito %ue poida entorpecer a reai'aci*n das
compresi*ns.
/) Reaice 0! compresi*ns cunha )recuencia de
poo menos 1!! por minuto e ogo administre
2 insu)aci*ns. $ontin&e administrando cicos
de 0! compresi*ns e 2 respiraci*ns ata %ue
a vtima comece a moverse, chegue persoa
mis especiai'ado %ue o substit&a ou ata
%ue se esgote.
1) Se hai dous ou mis socorristas, atrnense
cada dous minutos co mnimo de
interrupci*ns. 2s evitarn a )atiga e
mantern a caidade das compresi*ns.

HEMORRAXIAS
Introducin
2s hemorraxias son causa de emerxencia
mdica, poo %ue a actuaci*n do socorrista
debe ser rpida.
( apareo circuatorio est composto poo
cora'*n e os vasos sanguneos e son os
encargados de abastecer ao corpo dun )uxo
constante de sangue, o ca achega osxeno e

nutrientes aos tecidos e eva os residuos.
3amn o encargado de manter a temperatura
interna do corpo humano.
( sangue bombeado a todo o corpo
mediante os atexos do cora'*n e percorre
todo o organismo a travs de tres tipos de
vasos# arterias, veas e capiares.
1. 2s arterias son os vasos %ue saen do
cora'*n e evan o sangue ata os distintos
*rganos e pum*ns.
2. 2s veas son os vasos %ue evan o sangue
desde os *rganos e pum*ns ata o
cora'*n.
0. (s capiares son os vasos mis pe%uenos,
responsabes de %ue o osxeno e os
nutrientes pasen do sangue aos tecidos,
mentres %ue os produtos de des)eito saen
ao sangue.

Diferenzas entre arterias e veas
Arterias Veas
Saen do cora'*n. 4an cara ao cora'*n.
( sangue circua a gran presi*n e por
impusos.
( sangue circua con pouca presi*n e de )orma
continuada.
Son rxidas. Son esticas.
2 gran maiora transporta osxeno. 2 gran maiora transporta di*xido de carbono.

1. Acenda o DEA
2. Coloque os parches
3. Sia as instrucins
da s!a "onta#e
Soporte vital bsico
(SEGUNDO RECOMENDACINS 2010 DO EUROPEAN RESUSCITATION COUNCIL)
Se dispn dela$
DES%I&'I(ACI)*
A+,-./,ICA 0DEA1
32 co"presins tor3cicas
2 ventilacins
3242
C5A.E - 112
*-* SI
'ES6I'A
*-'.A(.E*,E7
A8ra a v9a a:rea
&erre pedindo a#uda
*on responde7
MDULO 2 UNIDADE 6

O sangue est+ o'posto por un.a banda
lquida .a'ada plas'a (de or auosa) e
un.a parte s&lida (or'ada por tres tipos de
Alulas9
Gl&bulos *er'ellos ou .e'aias9
enargados de transportar o osxeno.
Gl&bulos branos ou leuoitos9 de(enden o
orpo das in(ei&ns.
<laquetas9 (a*oreen a oagulai&n e axudan
deste xeito na deteni&n de .e'orraxias.
Con$epto
D a sada de sangue do interior dos *asos que
a onte)en o'o onseuenia dun.a rotura
aidental ou espont+nea deles.
Clasi1i$a$in
1. &egundo a s5a oi6e /as$ula:
Ie!oa6ia ateial
O sangue A de or *er'ella B*i*aC e sae a
a.&ns oinidindo o latexo ardao. 5anto
'aior sexa o alibre da arteria$ '+is gra*e ser+
a .e'orraxia.

Ie!oa6ia /enosa
O sangue A de or *er'ella '+is esura e (le
uni(or'e'ente. 5anto 'aior sexa o alibre da
*ea$ '+is gra*e ser+ a .e'orraxia.

Ie!oa6ia $apila
O sangrado de apilares prodese en
alquera (erida. 4nda que ao o'e%o sexa
(orte$ a perda de sangue adoita ser le*e.
ObsAr*anse 'ultitude de puntos sanguentos
que ao on(lur tapan toda a super(iie.
:eno'nase ta'An .e'orraxia en saba.
H HH Hemorraxias emorraxias emorraxias emorraxias

Arterial Arterial Arterial Arterial Venosa Venosa Venosa Venosa Capilar Capilar Capilar Capilar
(Sada intermitente;
sangue vermello
brillante)
(Sada continua;
sangue vermello
escuro)
(Sada de sangue en
pouca cantidade)
*. &egundo o luga de /etedua:
Ie!oa6ia intena
O sangue au'lase no interior dos teidos ou
das a*idades$ polo que nestes asos non se
*e. :ebe'os sospeitar a sa existenia en
(uni&n do tipo de aidente e dos snto'as
que presente o indi*iduo.

Ie!oa6ia e6tena
/ai ao'pa)ada dun.a (erida na pel$ o que o
sangue sae ao exterior do organis'o. Son
'+is aparatosas e alar'antes que as internas.

Ie!oa6ia e6teioi3ada
D un.a .e'orraxia interna que sae ao exterior
por un ori(iio natural do orpo9 odo$ nari%$
boa$ ano e xenitais.
No!as 6eais de a$tua$in
1. Serenidade.
2. 4ougar o (erido.
,. <resi&n direta sobre a (erida.
4. 5o'presi&n indireta.
-. Se a parte a(etada A un 'e'bro$ ele*alo
por eni'a do ni*el do ora%&n$ se'pre
que non exista (ratura. :esta (or'a$ a (or%a
de gra*idade ontrarresta a presi&n do
sangue e (ailita a (or'ai&n do o+gulo
sanguneo.
=. 5oloar o aidentado boa arriba e
abrigado ag+s se est+ inonsiente ou se
son persoas que *o'itan ou sangran pola
boa ou polo nari%$ nestes asos
oloarA'olas oa abe%a ladeada.
3. 4(rouxar as pe%as que o'pri'an ou
di(iulten a respirai&n9 into$ bot&ns$
gra*ataL
6. !on darlle de o'er$ beber nin (u'ar.
1. #orniquete se non .ai '+is re'edio.
Pesin die$ta so0e unBa 1eida sen
o06e$tos in$ustados
5oloque un.as lu*as dun s& uso se disp&n
delas. Se A neesario$ quite ou orte a
roupa para expo)er a (erida.
4plique presi&n direta sobre a (erida (os
dedos ou oa pal'a da 'an)$ un ap&sito
estAril ou un pano o '+is li'po posible e
MDULO 2 UNIDADE 6

que non solte peluxe$ durante polo 'enos
10 'inutos.
Se se e'papa o ap&sito$ non retire nuna
as pri'eiras gasas que oloase$ se non
oloque outras eni'a.
8n.a *e% do'inada a .e'orraxia$ asegure
o ap&sito un.a *enda o bastante apertada$
pero non tanto o'o para que i'pida a
irulai&n sangunea.
Se A un 'e'bro elA*eo por eni'a do
ora%&n para reduir a perda de sangue.
Suxeite on preaui&n se sospeita que .ai
un.a (erida.
4xude a *ti'a para deitarse sobre un.a
'anta$ se a .ai$ para protexela do (ro.
5.a'e o 112 e ontrole as onstantes
*itais9 onsienia$ respirai&n e pulso.

Apli8ue pesin die$ta
so0e a 1eida $un apsito
Apli8ue un apsito !#is
se < ne$esaio

&oste9a o apsito $unBa /enda6e de $o!pesin.

Pesin die$ta so0e unBa 1eida $un
o06e$to in$ustado
5oloque un.as lu*as dun s& uso se disp&n
delas.
<re'a on (ir'e%a a a'bos os dous lados
do obxeto inrustado para xuntar os
bordos da (erida.
5oloque ap&sitos grosos ao redor do
obxeto$ *ende a %ona on oidado para
non pre'er o obxeto.
?le*e a extre'idade para di'inur a
in(la'ai&n e o sangrado.
0etire aneis e pulseiras de 'e'bros
superiores.
5.a'e o 112 e ontrole as onstantes
*itais.
Co!pesin ateial a distan$ia
5ando (alla a o'presi&n direta$ dAbese
utili%ar este segundo 'Atodo.
5onsiste en o'pri'ir os dedos dun.a 'an
ou oa pal'a a arteria prinipal dese 'e'bro
ontra o &so$ o (in de onseguir a di'inui&n
da .e'orraxia.
4 arteria u'eral ten o seu traxeto por baixo do
'sulo beps do bra%o$ polo que o
soorrista o'pri'ir+ esa %ona oas xe'as
dos dedos.
4 arteria (e'oral o'pr'ese a ni*el da ingua
ou da ara interna da oxa. <ara iso
utili%are'os o tal&n da 'an ou o pu)o no aso
de o'pri'ir na oxa.
0 compresin debe manterse ata a c$egada
dos servi"os de socorro.
Toni8uete
<rodue un.a deteni&n de toda a irulai&n
sangunea na extre'idade$ polo que le*a +
(alta de osixenai&n dos teidos e + sa 'orte$
(or'+ndose toxinas por neroses e tro'bos
por au'ulai&n das plaquetas.

& se $olo$a# en $asos e6te!os:
5ando (allasen as 'edidas anteriores.
4nte a a'putai&n dun 'e'bro. 5on
(reuenia$ un 'e'bro a'putado non
sangra$ pero pode (aelo en alquera
'o'ento$ polo que se deixar+ oloado
para apertalo no 'o'ento neesario.
5ando exista '+is dun aidentado e o
soorrista estea s&.
Se'pre debe ser a lti'a opi&n.

Co!o $olo$aloO
1. Se'pre na parte do 'e'bro que queda
entre a (erida e o ora%&n e en 'e'bros
dun &so nio (oxa e bra%o).
2. O 'aterial debe ser sua*e$ dun.a an.ura
'ni'a de - ou = '.
,. 5oloar un al'o(adado sobre a pel onde se
*aia apliar o torniquete.
4. :ar das *oltas o torniquete ao redor da
extre'idade a(etada e (aer 'edio n&.
-. 5oloar un bolgra(o ou un pau na parte
superior do 'edio n& e o'pletar o n&
sobre el.
MDULO 2 UNIDADE 6

=. /irar o pau para apertar o torniquete ata
que ese o sangrado e non '+is$
exerendo se'pre un.a presi&n
ontrolada.
3. :eixalo se'pre + *ista.
6. Farar a .ora de oloai&n e un sinal @TA
na (ronte.
1. 5ubrir o paiente un.a 'anta.
10. !una o a(rouxar+ o soorrista.
11. 8n torniquete 'antido durante longo
te'po pode orixinar gangrena e$ o'o
onseuenia$ obrigar + a'putai&n.
12. Son prioritarios estes paientes no
traslado.

LEMBRE!

6n$a ve" posto e apertado un torniquete
nunca debe uitalo o socorrista pois ao
soltalo sen as debidas precaucins m%dicas
o estado de c$oque agrvase podendo
c$egar mesmo a producirse a morte
repentina do paciente. *unca retirar un
torniuete f1ra do recinto 3os!italario.

Ie!oa6ias intenas
Son aquelas que se produen no interior do
organis'o e$ por tanto$ o sangue non se *e.
<ode'os sospeitar a sa existenia en (uni&n
do tipo de aidente que su(rise o indi*iduo e
dos signos e snto'as de .oque que
presente.
CBo8ue: A un.a situai&n de perigo para a
*ida e prodese ando (alla o siste'a
irulatorio (que distribe osxeno aos teidos
e retira produtos de re(ugallo) e os &rganos
*itais$ o'o o ora%&n e o erebro$ son
pri*ados de osxeno.
O 'edo e a dor poden (aer e'peorar o
estado de .oque$ por iso A i'portante
tranquili%ar a *ti'a anda que a ausa '+is
(reuente A a perda de *olu'e sanguneo.

Signos e snto'as do .oque9
7Iniial'ente palide%$ pel .'ida e (ra. Se o
sangrado ontina$ aparee un.a olorai&n
a%ulada.
7 <ulso r+pido e dAbil.
7 Sede.
7 0espirai&n r+pida e super(iial.
7 5on(usi&n e desasosego.
7 :or.
7 >s *ees inonsienia.

4tuai&n9

1. ?*ite que a *ti'a se 'o*a.
2. !on darlle nada de o'er nin de beber. Se
ten sede$ .u'ede%a os seus bei%os un
pouo de auga.
,. 5ontrole os signos *itais9 onsienia$
respirai&n e pulso.
4. #rate as lesi&ns$ se A posible.
-. 4(rouxe todo aquilo que o'pri'a o
aidentado$ o (in de (ailitar a irulai&n
sangunea.
=. #ranquilie o (erido.
3. 5oloque o aidentado estirado oa abe%a
'+is baixa que os pAs$ se'pre que as sas
lesi&ns o per'itanE ou se'isentado ou de
'edio lado dependendo da proedenia da
.e'orraxia.
6. 5brao un.a 'anta.
1. 4*ise o 112 para e*aualo urxente'ente$
ontrolando se'pre os signos *itais.
Ie!oa6ia nasal
A Be!oa6ia 8ue sae polo nai3 $B#!ase
epista6e e pode se de0ida a:
0otura dalgun.a pequena arterola
(a*oreida por (atores o'o9 rasadela de
nari%$ esbirros$ exposii&n prolongada ao
solL
Sinto'+tia9 debida a deter'inadas
en(er'idades o'o gripe$ .ipertensi&n
arterialL
#rau'+tia9 debida a golpes diretos no nari%.
0 $emorraxia nasal pode ser grave se se perde
gran cantidade de sangue. >e o sangrado
procede dun$a lesin no cranio o sangue
pode ser acuoso. #este caso inmobilice a
persoa e avise o &&8 para o seu traslado a un
centro sanitario.
MDULO 2 UNIDADE 6

#rata'ento da .e'orraxia nasal9
1. #ranquilie o paiente.
2. <dalle que sente e inlnelle a abe%a ara
adiante para per'itir a sada de sangue do
nari%.
,. :galle + *ti'a que respire pola boa.
4. <re'a a aleta nasal ontra o tabique
durante 10 'inutos e dgalle que non tente
tragar$ (alar$ tusir ou uspir. <orque estas
ai&ns atrasan a (or'ai&n do o+gulo.
@ailtelle un pano li'po para li'par o
goteo de sangue.
-. #ras 10 'inutos$ dgalle + *ti'a que libere
a presi&n se non se deti*o$ que suxeite a
aleta nasal outros 10 'inutos (esta ai&n
p&dese repetir ata , *ees en total).
=. 8n.a *e% detida a .e'orraxia e oa *ti'a
anda inlinada ara adiante$ li'pe o nari%
on auga 'orna.
3. <dalle + *ti'a que se 'o*a o 'enos
posible e que e*ite os es(or%os e$ en
espeial$ que non (ore o nari% porque
a(etara o o+gulo.
6. Se a *ti'a A un neno$ a.Aguelle un.a
baldeta na al poida deixar aer o sangue
ou uspir.
1. Se a .e'orraxia non se detAn$ debe
e*aualo a un entro sanitario.
LEMBRE!
#on permita que a cabe"a se incline cara
atrs porque ao tragar o sangue podera
provocar vmitos.
>e o sangrado cesase e volvese come"ar
pdalle vtima que aplique presin de
novo.
>e a $emorraxia for grave ou persistir enve
a vtima a un centro sanitario na postura
adecuada.
Ie!oa6ia de o"do
4doita ser debida + per(orai&n dun t'pano$
ausada$ por exe'plo$ por un orpo estra)o$
un golpe ontra o lateral da abe%a ou un.a
explosi&n. Os snto'as poden ser un.a dor
aguda$ seguida de xordeira e posible'ente$
'areo.
. sangue acuoso % un signo grave que mostra
que se produciu un$a fractura de cranio e se
esta filtrando o fludo que rodea o cerebro.
4tuai&n9
1. 4xude a *ti'a a reostarse oa abe%a
inlinada ara ao odo que sangra en
posii&n lateral de seguridade.
2. 8se lu*as se A posible. 5oloque un ap&sito
sobre a orella on sua*idade e trasl+deo ao
.ospital na posii&n adeuada.
,. Se existen sospeitas dun golpe na abe%a$
in'obileo para que non se 'o*a e a*ise o
112 para o seu traslado en a'bulania.
Fentres tanto$ ontrole as onstantes *itais.
Ie!oa6ia pola 0o$a
5ando a .e'orraxia sae ao exterior pola boa$
pode proeder ben das *as dixesti*as
(.e'atA'ese) ou ben das *as respiratorias
(.e'optise).
Di1een3as de a$tua$in ante Be!at<!ese e Be!optise
Ie!at<!ese Ie!optise
?xplsase ao exterior preedida de n+useas ?xplsase ao exterior preedida de golpes de tose
Sangue on resto de ali'entos e (edorento Sangue li'po on .eiro a &xido e aspeto espu'oso
5or *er'ella esura 5or *er'ella intensa
4tuai&n9
5ontrol de signos *itais.
:ieta absoluta.
?*auai&n en posii&n se'isentado.
4tuai&n9
5ontrol de signos *itais.
:ieta absoluta.
?*auai&n en posii&n lateral de seguridade ou boa
arriba oas pernas se'i(lexionadas.

MDULO 2 UNIDADE 6

Ie!oa6ia do ano
4tendendo ao aspeto que presenten as (ees$
pode'os deter'inar a orixe destas
.e'orraxias. 5ando a or A negra ('elenas)$
proede de *as dixesti*as altas$ e se A *er'ella
intensa$ proede de *as dixesti*as baixas.
0nte calquera tipo de $emorraxia polo ano
recomendarase a consulta a un especialista.
Ie!oa6ia /a6inal
4 '+is .abitual A o sangrado 'enstrual$
ao'pa)ado a 'ido de dores abdo'inais.
Sen e'bargo$ pode signi(iar un.a situai&n
'+is seria o'o a'ea%a de aborto$ parto
reente$ en(er'idade ou lesi&n o'o resultado
de agresi&n sexual.

4tuai&n9

1. Le*e a 'uller$ se A posible$ a un lugar on
erta pri*aidade.
2. Loalie un.a o'presa ou un.a toalla
li'pa e ol&quea sobre a *axina.
,. FantA)aa nun.a postura &'oda e en
repouso$ en espera do seu traslado a un
entro sanitario.
4. Se un.a 'uller (oi agredida sexual'ente$
tente e*itar que se la*e ou utilie o ser*i%o
ata despois de que se lle realie un exa'e
(orense. Se ela desexase quitar a roupa$
g+rdea nun.a bolsa de pl+stio. 8n.a
'uller que aaba de ser *iolada pode
sentirse inti'idada pola presen%a dun
.o'e$ neste aso$ tente que un.a 'uller se
a.egue e poida expliarlle a situai&n.
Ie!oa6ia en /ea /ai$osa
?stas *eas adoitan ter as paredes tensas e
(inas e adoitan estar engrosadas porque o
sangue se au'ula detr+s dun.as *+l*ulas que
onte)en todas as *eas e que per'ite que o
sangue (la nun.a direi&n nia ao ora%&n.
8n golpe pequeno$ pode pro*oar un.a
.e'orraxia i'portante.

4tuai&n9

1. 8se lu*as se disp&n delas e axude + *ti'a
a to'barse sobre as ostas e a
ontinuai&n$ le*ante e suxeite tan alto
o'o poida a perna a(etada para reduir o
*olu'e da .e'orraxia.
2. 4plique presi&n direta usando un ap&sito
estAril ou un pano o '+is li'po posible ata
que se ontrole a perda de sangue.
,. ?li'ine pe%as que poidan o'pri'ir e non
per'itan deter a .e'orraxia o'o 'edias
el+stias$ ligasL
4. <o)a un.a o'presa e a ontinuai&n
oloque un.a *endaxe o'presi*a sobre a
*ea pero sen exerer tanta presi&n o'o
para que di(iulte a irulai&n.
-. Fante)a a perna ele*ada en todo 'o'ento$
ontrole os signos *itais e$ se a .e'orraxia
non ede$ a*ise o 112.

MDULO 2 UNIDADE 6

RE&UM%

4 organi%ai&n dos pri'eiros auxilios non A '+is que un.a (or'a de prepararse para atuar ante
situai&ns exepionais. Isto require un estudo a (ondo tanto da sinistralidade (aidentes e
inidentes) o'o dos risos ou situai&ns de riso existentes.

!o entanto$ ta'An A neesaria a sensibili%ai&n de todos os esta'entos presentes no +'bito laboral.
<ara iso deberase plani(iar a instrui&n de todo no*o traballador en relai&n oa organi%ai&n dos
pri'eiros auxiliosE *eri(iar de (or'a peri&dia a adea de soorroE o'entar e a*aliar atuai&ns
reais e non dubidar en a'biar aquilo que non aaba de (unionar orreta'ente.

4 organi%ai&n dos pri'eiros auxilios debe onseguir que estes .eguen a todos os traballadores
en alquera 'o'ento.

:ebe ser$ pois$ un obxeti*o da e'presa organi%ar os pri'eiros auxilios de aordo oa lexislai&n
e adeualos aos risos$ os 'edios su(iientes tanto .u'anos o'o 'ateriais$ e 'anter os
equipos ben adestrados.

?ste obxeti*o debe estar (ir'e'ente ligado a un desexo9 non ter que utili%alos nuna. <rotexer A$
ante todo$ e*itar.
MDULO 2 UNIDADE 6


Peguntas

1. Mue tipo de a*aliai&n se debe e(etuar (ao exa'inar o (erido) para deter'inar ando
i'plique a perda da *ida de (or'a in'ediataI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

2. D reo'endable o uso do o.e partiular para a e*auai&n dun (eridoI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

,. 5ando e onde debe atenderse un aidentado que presente un.a lesi&n de tipo *ital (ex. paro
ardao)I

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

4. Mue signi(ia a palabra <4SI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

-. Mue pasos deben seguirse nun.a a*aliai&n pri'ariaI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

MDULO 2 UNIDADE 6

=. :espois de o'probar que un aidentado est+ inonsiente$ que debe *ostede o'probar
in'ediata'enteI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

3. <ara saber se un aidentado respira$ o soorrista debe e'pregar

..................................................................................................................................................................

.......................................................................... e ......................................................................................

..................................................................................................................................................................

6. 5al A o rit'o de soporte *ital b+sio un soorristaI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

1. 5anto te'po se debe 'anter a Bo'presi&n diretaC no punto de sangrado$ nun.a .e'orraxia
externa dun.a (erida sen obxetos inrustadosI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

MDULO 2 UNIDADE 6

Respostas

1. 4*aliai&n pri'aria

2. !on.

,. :e (or'a in'ediata e no 'es'o sitio (in situ) onde estea.

4. <rotexer$ 4*isar e Soorrer. Outra posible resposta sera9 ati*ar o siste'a de e'erxenia.

-. 5o'probar a onsienia$ abrir as *as respiratorias e o'probar a respirai&n.

=. 4brir as *as respiratorias e o'probar a respirai&n.

3. 4 *ista$ o odo e o tato.

6. ,0 o'presi&ns (un.a (reuenia de polo 'enos 100 por 'inuto) e 2 insu(lai&ns.

1. 10 'inutos.

MDULO 2 UNIDADE 6

AN%TACIN&

UNIDADE DID9CTICA %

. control da sade
dos traballadores

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. :e(inii&n
2. 4 *ixilania da sade dos traballadores no
'aro da Lei de pre*eni&n de risos
,. Os obxeti*os da *ixilania da sade
4. 4s tAnias de *ixilania da sade
-. Integrai&n dos progra'as de *ixilania da
sade no progra'a de pre*eni&n de
risos laborais
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 2 UNIDADE 7
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS N 3

INTR%DUCIN

4 'ediina A un.a ienia que$ partindo do o)ee'ento do (uniona'ento do orpo .u'ano e
do 'edio en que este desen*ol*e a sa ati*idade$ ten o'o obxeti*os a po!o$in da sa5de? a
pe/en$in da peda da sa5de? a $ua$in das en1e!idades e a eBa0ilita$in. 4 'ediina do
traballo A parte desta ienia$ a que anali%a (unda'ental'ente o'o a'biente o 'edio laboral.

?n relai&n os (ins pre*enti*os$ a 'ediina do traballo utili%a deter'inadas tAnias que$
esque'atia'ente$ poden resu'irse en9 in*estigai&n epide'iol&xia$ /i6ilan$ia da sa5de?
pro'oi&n da sade e eduai&n sanitaria.

?ntre todas estas tAnias de *ixilania da sade dos traballadores onstite un dos instru'entos
i'presindibles dos progra'as de pre*eni&n de risos laborais. D ade'ais un.a das obrigas do
e'presario$ segundo o artigo 22 da Lei de pre*eni&n de risos laborais$ e aparee ta'An en
di*ersas disposii&ns espe(ias o'o as relati*as ao a'ianto$ ao rudo ou aos axentes anerxenos
ou biol&xios$ por itar algun.as delas.

%'+ECTI,%&

4 Coecer o marco normativo bsico en materia de vixilancia da sade.

F Coecer os principios da vixilancia da sade.

F Comprender as informacins relativas vixilancia da sade dos traballadores.
MDULO 2 UNIDADE 7
N 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. :e(inii&n

2. 4 *ixilania da sade dos traballadores no 'aro da Lei de pre*eni&n de risos

,. Os obxeti*os da *ixilania da sade

4. 4s tAnias de *ixilania da sade

-. Integrai&n dos progra'as de *ixilania da sade no progra'a de pre*eni&n de risos laborais

MDULO 2 UNIDADE 7

2

1 DE=INICIN

4 *ixilania da sade onsiste na reollida
siste'+tia e ontinua de datos sobre un
proble'a espe(io de sade para a sa an+lise$
interpretai&n e utili%ai&n na plani(iai&n$
desen*ol*e'ento e a*aliai&n de progra'as de
sade.

Os seus obxeti*os son tanto indi*iduais o'o
oleti*os.
,oluntaia

:eberase ontar o onsenti'ento in(or'ado
do traballador$ ag+s que onorran as seguintes
irunstanias9

a) Mue os reo)ee'entos sexan indispensa7
bles para a*aliar os e(etos das ondii&ns
de traballo sobre a sade dos traballadores.

b) Mue o estado de sade do traballador poida
onstitur un perigo para el ou para
tereiros.

) Mue exista un.a disposii&n legal en
relai&n oa protei&n de risos espe(ios
e ati*idades de espeial perigo (*er o
seguinte adro)$ que obrigue a reali%ar
reo)ee'entos.

Disposi$ins espe$"1i$as

;a$toes de is$o: a'iantoZradiai&ns
ioni%antesZrudoZaxentes biol&xiosZ
#,e"&es %#"%e+3,e"osZm#")u*#%'" m#"u#*
de %#+(#sZ )#"&#**#s de /su#*4#%'"Z#,e"&es
5u3m%os6

A 6I5ILANCIA DA SA:DE DOS
TRA)ALLADORES NO MARCO
DA LEI DE PRE6ENCIN DE
RISCOS LA)ORAIS ELPRLF

4 L<0L regula no seu artigo 22 a *ixilania da
sade do persoal ao ser*i%o dun.a e'presa.

4s sas araterstias son9

Gaantida polo e!pesaio

O e'presario garantiralles aos seus
traballadores a *ixilania peri&dia da sa
sade.

Espe$"1i$a

?sa *ixilania reali%arase en (uni&n do ou dos
risos a que est+ so'etido o traballador no
lugar de traballo.

:Abese (uxir$ pois$ dos reo)ee'entos 'Adios
indisri'inados e inespe(ios.
A$ti/idades: ati*idades subau+tias7
)e+so#* de /oo d#s #e+o"#/es %/3s7)*o&os
dos #/'"s %/3s7m"#+3#7&+#8#**os +e#*4#dos
"os %#,'"s de #+e %om)+mdo6

%utas disposi$ins: ?statuto dos
traballadoresZlistaxe de en(er'idades
pro(esionais.

LEMBRE!

0 vixilancia da sade do traballador deber
ser especfica e ags en determinados
casos voluntaria.

4 *ixilania da sade dos traballadores ser+
ta'An9

Con1iden$ial

4 in(or'ai&n 'Adia deri*ada da *ixilania da
sade de ada traballador estar+ dispo)ible
para o propio traballador$ os ser*i%os 'Adios
responsables da sa sade e a autoridade
sanitaria.
MDULO 2 UNIDADE 7

&
/

!ingn e'presario poder+ ter o)ee'entos
do ontido onreto das probas 'Adias ou do
seu resultado sen o onsenti'ento expreso do
traballador.

Isto non quita que ao e'presario se lle deban
(ailitar as onlusi&ns da *ixilania da sade
reali%ada nos seus traballadores en ter'os de9

G 4ptitude para dese'pe)ar as tare(as
orrespondentes ao seu traballo.

4 !eesidade de introduir ou 'ellorar as
'edidas de protei&n ou de pre*eni&n.

Polongada no te!po

8n.a das no*idades da lei reside na
prolongai&n da *ixilania da sade '+is al+ da
(inali%ai&n da relai&n laboral naqueles asos
en que os e(etos sobre os traballadores as o
aonsellen.

<or exe'plo$ os traballadores expostos a
deter'inados axentes qu'ios anerxenos
deberan ser obxeto de segui'ento inluso
*arios anos despois do esa'ento da sa
relai&n oa e'presa.

Do$u!entada

:eberase elaborar e onser*ar a dou'entai&n
sobre os resultados e as onlusi&ns dos
ontroles do estado de sade dos traballadores.

Gatu"ta

O usto eon&'io de alquera 'edida relati*a +
seguridade e + sade no traballo$ e polo tanto o
deri*ado da *ixilania da sade$ non deber+
reaer sobre o traballador (artigo 14.- da L<0L).
8n.a onseuenia do anterior A a reali%ai&n
dos reo)ee'entos 'Adios dentro da xornada
laboral ou o desonto do te'po in*estido nela.

O)5ECTI6OS DA 6I5ILANCIA
DA SA:DE

?xisten dous tipos de obxeti*os9 indi*iduais e
oleti*os.

%06e$ti/os indi/iduais

4:etei&n preo% das alterai&ns da sade

4Identi(iai&n dos traballadores
espeial'ente sensibles a ertos risos

%06e$ti/os $ole$ti/os

4/alorai&n do estado de sade dos
traballadores

44lertar sobre posibles situai&ns de riso

44*aliar a e(iaia do <lan de pre*eni&n

4 *alorai&n do estado de sade da e'presa
per'itiranos responder +s preguntas9

G quen presenta alterai&nsI

G en que lugar da e'presaI

G ando apareen ou apareeronI

Os resultados da *ixilania da sade serannos
tiles para 'oti*ar a re*isi&n das atuai&ns
pre*enti*as en (uni&n da aparii&n de danos
na poboai&n traballadora e$ a tra*As da
e*olui&n do estado de sade do oleti*o de
traballadores$ para a*aliar a e(eti*idade do plan
de pre*eni&n de risos laborais.

AS THCNICAS DE 6I5ILANCIA
DA SA:DE

5o'o xa *i'os anterior'ente$ a *ixilania
da sade *+lese de distintas tAnias para
onseguir os seus obxeti*os. ?stas tAnias
son9

O $ontol 0iol6i$o? uxa (inalidade lti'a A a
a*aliai&n da exposii&n ou dos e(etos dos
onta'inantes qu'ios sobre o oleti*o de
traballadores. O ontrol biol&xio inluirase no
protoolo de *ixilania da sade se'pre que as
o dispo)a a nor'ati*a apliable (o'o$ por
exe'plo$ nos traballadores expostos a .u'bo e
aos seus deri*ados i&nios). !os outros asos$
a sa idoneidade depender+ da existenia

MDULO 2 UNIDADE 7

3

dun indiador biol&xio e dos (atores de
*ariabilidade ligados a este. ?n prinipio$
usaranse os *alores l'ite biol&xios (/L;)
reollidos nos l'ites de e xposii&n
pro(esional para axentes qu'ios en ?spa)a
do I!S"#.

Os produtos de ontrol biol&xio deber+n
reoller a interpretai&n dos resultados$ os
di(erentes ni*eis e as atuai&ns deri*adas
destes.

4 dete$$in pe$o3 das alterai&ns da sade
'ediante probas espe(ias que nos per'itan
po)er de 'ani(esto lesi&ns$ en prinipio
re*ersibles$ deri*adas da ou das exposii&ns
laborais.

4 elei&n da proba depender+ e*idente'ente
do tipo de dano. ?xisten probas de detei&n
preo% para as alterai&ns renais$ .ep+tias$ do
siste'a ner*ioso$ respiratoria...

4lgun.as onsisten na deter'inai&n de
par+'etros en sangue ou urina e$ outras$ en
estudos (unionais o'o as audio'etras ou a
espiro'etra (or%ada.

LEMBRE!

. contido da vixilancia da sade depender
do ou dos riscos presentes no posto de
traballo.

INTERACIN DOS
PRORAMAS DE 6I5ILANCIA
DA SA:DE NO PRORAMA
DE PRE6ENCIN DE RISCOS
LA)ORAIS

4 *ixilania da sade debe onsiderarse o'o
un instru'ento dos progra'as de pre*eni&n
na e'presa. 4 sa a.ega a estes
progra'as reali%arase a todos os ni*eis desde
a identi(iai&n dos proble'as (que alterai&ns
presenta a sade dos traballadoresI) ata a
a*aliai&n da e(iaia do progra'a global
(as 'edidas pre*enti*as deron o resultado
esperadoI).
MDULO 2 UNIDADE 7

RE&UM%

4 *ixilania 'Adia peri&dia A un dos instru'entos que utili%a a 'ediina do traballo para *ixiar a
reperusi&n das ondii&ns de traballo sobre a sade da poboai&n traballadora.

4 L<0L reolle a *ixilania da sade o'o un.a obriga do e'presario. !o seu artigo 22 di que
este garantiralles aos traballadores ao seu ser*i%o a *ixilania peri&dia do seu estado de sade$
on(erndolle a esta o ar+ter de espe(ia$ A diir$ axustada ao ou aos risos existentes na
e'presa

O traballador non est+ obrigado a pasar ningn reo)ee'ento 'Adio ag+s que9

a) os reo)ee'entos sexan indispensables para a*aliar os e(etos das ondii&ns de traballo
sobre a sade dos traballadores$

b) o estado de sade do traballador poida onstitur un perigo para el ou para tereiros$

) exista un.a disposii&n legal en relai&n oa protei&n de risos espe(ios e ati*idades de
espeial perigo.

4s onlusi&ns dos reo)ee'entos 'Adios deber+n ser o'uniadas ao e'presario en ter'os
de aptitude e de 'ellora das 'edidas de protei&n ou pre*eni&n. 5alquera outro dato indi*idual
ou onreto non estar+ dispo)ible '+is que para o propio traballador$ o ser*i%o 'Adio responsable
da sa sade e a autoridade sanitaria.

Os obxeti*os da *ixilania da sade son de dous tipos9 indi*iduais e oleti*os. Os indi*iduais
tenden a detetar de (or'a preo% as alterai&ns su(ridas en relai&n o traballo$ 'entres que os
oleti*os per'tennos *alorar o estado de sade do adro de persoal$ estableer as prioridades
de atuai&n pre*enti*a$ 'oti*ar un.a no*a a*aliai&n de risos e ontrastar a e(iaia do <lan
de pre*eni&n de risos laborais da e'presa.
Os instru'entos on que onta a *ixilania da sade son o ontrol biol&xio e a detei&n preo%.
4 *ixilania da sade non ten sentido o'o instru'ento illado de pre*eni&n9 deber+ integrarse no
<lan de pre*eni&n global da e'presa.
MDULO 2 UNIDADE 7


Peguntas

1. Mue signi(ia que a *ixilania da sade debe ser espe(iaI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

2. ?n que ter'os se lle debe de o'uniar ao e'presario o resultado dos reo)ee'entos 'Adios
dos seus traballadoresI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

,. O traballador ten dereito a o)eer o resultado do seu reo)ee'ento 'AdioI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

4. 4 durai&n da *ixilania da sade por un riso presente no seu posto de traballo li'tase ao
perodo en que o traballador est+ ati*o na e'presa en uesti&nI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

-. ?n que supostos a *ixilania da sade non ten o ar+ter de *oluntaria para o traballadorI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

=. 5ales son os obxeti*os indi*iduais da *ixilania da sadeI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

3. 5ales son os obxeti*os oleti*os da *ixilania da sadeI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

6. Mue tAnias utili%a a *ixilania da sadeI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 7

1. Mue in(or'ai&n debe reibir o e'presario sobre os reo)ee'entosI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

10. 5o'o axuda a *ixilania da sade para a a*aliai&n da e(iaia do <lan de pre*eni&n de risos
laboraisI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................
MDULO 2 UNIDADE 7

Respostas

1. Mue se reali%a en (uni&n do riso ou risos a que est+ so'etido o traballador no lugar de
traballo.

2. !os ter'os de aptitude e de 'ellora das 'edidas de protei&n e pre*eni&n.

,. Si$ A preepti*o que as sexa.

4. !on. !os asos en que o e(eto poida apareer un.a *e% esada a exposii&n$ a *ixilania da
sade estAndese '+is al+ da relai&n persoal do traballador oa e'presa.

-. 5ando sexan indispensables para a*aliar os e(etos das ondii&ns de traballo sobre a sade
dos traballadores$ o estado de sade do traballador poida onstitur un perigo para el ou para
tereiros ou exista un.a disposii&n legal.

=. Os obxeti*os indi*iduais da *ixilania da sade na e'presa son9 detei&n preo% das
alterai&ns da sade e identi(iai&n dos traballadores espeial'ente sensibles a ertos risos.

3. Os obxeti*os oleti*os da *ixilania da sade na e'presa son9 a *alorai&n do estado de
sade dos traballadores$ alertar sobre posibles situai&ns de riso$ a*aliar a e(iaia do plan de
pre*eni&n.

6. O ontrol biol&xio e a detei&n preo%.

1. 4s onlusi&ns dos reo)ee'entos no relati*o + aptitude do traballador para o seu traballo e +
neesidade de introduir ou 'ellorar as 'edidas de protei&n ou pre*eni&n.

10. 5o'probando o e(eto das 'edidas pre*enti*as sobre a sade dos traballadores.
MDULO 2 UNIDADE 7

AN%TACIN&

Docum$ntac"+n .#s"ca
d$ consulta do m+dulo

Glosario
;ibliogra(a

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS O 3

LOSARIO DE TERMOS

A'EIR%
5o'po)ente dun.a '+quina utili%ado o'o
barreira 'aterial para garantir a protei&n.
ACCIDENTE DE TRA'ALL%
Legal'ente$ entAndese por aidente de
traballo toda lesi&n orporal que o traballador
su(ra on oasi&n ou a onseuenia do
traballo que exeuta por onta allea. ?sta
de(inii&n legal re(rese tanto +s lesi&ns que se
produen no entro de traballo o'a +s
produidas no traxeto .abitual entre este e o
do'iilio do traballador. ?stes lti'os seran
os aidentes .a'ados in itinere.
:esde o punto de *ista tAnio$ entAndese por
aidente de traballo Balquera sueso non
esperado nin desexado que d+ lugar a perdas
da sade ou lesi&ns aos traballadoresC.
ACLIMATACIN
4 ali'atai&n + alor onsAguese so'etendo
o indi*iduo progresi*a'ente a ondii&ns
ter'ia'ente agresi*as$ durante un te'po
pre*io + exposii&n total. :este xeito
onsAguese$ pouo a pouo$ adeuar a
resposta (isiol&xia (opti'i%ando a (reuenia
ardaa e a sudai&n) para regular
ter'ia'ente o seu organis'o.
ANC%RAR
Suxeitar solida'ente ao terreo.
APTITUDE
5apaidade do traballador para desen*ol*er o
traballo orrespondente ao seu posto de
traballo.
AUDI%METR=A
<roba 'Adia que onsiste en expo)er o
indi*iduo a rudos de di(erentes (reuenias
para deter'inar se ten perdas de audii&n e a
que (reuenias.
AUT%PR%TECCIN
5onxunto de 'edidas pre*ias le*adas a abo
por responsables dun.a ati*idade laboral o (in
de 'ini'i%ar os danos produidos por un.a
situai&n de e'erxenia. 0es'ese en
identi(iai&n e a*aliai&n de risos$ <lan de
e'erxenia interior (<?I) e (or'ai&n$ in(or'a7
i&n e equipa'ento dos traballadores.
CARGA ;=&ICA D% TRA'ALL%
:e(nese o'o a ati*idade (sia que le*a
onsigo a reali%ai&n de tare(as propias do
posto de traballo. ?xprAsase o'o a alor por
unidade de te'po que xera o indi*iduo ando
desen*ol*e o traballo. ?st+ en (uni&n das
posturas e es(or%os que require a tare(a.
CEGAMENT%
@en&'eno que se produe na retina do ollo$
que desen*ol*e un.a reai&n (otoqu'ia
esaxerada e que a insensibili%a durante un
te'po. 4paree ando se obser*a direta'ente
un.a (onte de lu% ou ando existen super(iies
'oi re(letantes no a'po de *isi&n.
CIARC% DE L=NUID% IN;LAMAD% F'OOL :&RE:
<resAntase pola ignii&n do lquido in(la'able
dun.a e(usi&n estendida sobre un.a super(iie.
C%M'URENTE
#oda substania oxidante apa% de produir
o'busti&n en ondii&ns apropiadas.
C%M'U&TI'LE
#oda substania apa% de arder. Os
o'bustibles lasi(anse segundo a sa
nature%a en s&lidos e gasosos.
C%M'U&TIN
0eai&n qu'ia en que un ele'ento ou
o'posto in(la'able se o'bina un
o'burente$ desprendendo alor.
C%NAT% DE EMER+ENCIA
D un.a situai&n que pode ser neutrali%ada os
'edios ontra inendios e e'erxenias

O 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

dispo)ibles no lugar onde se produe$ polo
persoal presente no inidente. 4tan os
equipos de pri'eira inter*eni&n (?<I).
C%NDICIN& DE TRA'ALL%
5alquera araterstia do traballo que poida ter
un.a in(luenia signi(iati*a na xerai&n de risos
para a sade e a seguridade do traballador.
C%NDUCIN
O ter'o de ondui&n apliado a exposii&ns
de alor ou (ro re(rese + (or'a de intera'biar
alor do organis'o$ o solo ou obxetos que
toa. 4 ondui&n depende da te'peratura da
pel do indi*iduo exposto e da te'peratura do
solo e dos obxetos que toa.
C%N;IDENCIALIDADE
:e ar+ter reser*ado$ de aeso li'itado para
e*itar *ulnerar$ no aso da *ixilania da sade$ o
dereito + inti'idade do traballador reo)eido.
C%N;%RT THRMIC%
:ise que existe un.a situai&n laboral de on(ort
tAr'io ando os indi*iduos do posto de
traballo en uesti&n 'ani(estan un.a sensai&n
neutra respeto ao a'biente tAr'io.
C%NTRA&TE
Os obxetos que nos rodean$ ando reiben
lu%$ re(ltena a di(erentes intensidades$
dependendo do 'aterial ou das (or'as. O
ontraste basAase nesa di(eren%a e per'ite
disri'inar entre obxetos ou detalles dentro
dun obxeto$ ou entre os obxetos e o (ondo.
C%N,ECCIN
O ter'o de on*ei&n$ apliado a exposii&ns
de alor ou (ro$ re(rese + (or'a de intera'biar
alor do organis'o o aire que o rodea. 4
on*ei&n depende da te'peratura da pel do
indi*iduo exposto e da te'peratura e
*eloidade do aire que o rodea.
CRI'AD%
<resunta identi(iai&n dun.a en(er'idade ou
dun de(eto inad*ertido$ 'ediante a apliai&n
de probas$ explorai&ns e outros proede'entos
que poidan apliarse de (or'a r+pida. Fediante
as probas de ribado poden desubrirse aquelas
persoas en(er'as que se enontran
aparente'ente sas. 8n.a proba de ribado non
ten ategora diagn&stia. 5o'probarase
posterior'ente a en(er'idade do indi*iduo on
probas '+is potentes.
DAN%& DERI,AD%& D% TRA'ALL%
?n(er'idades$ patoloxas ou lesi&ns su(ridas a
onseuenia do traballo.
DARD% DE LUME F;E( :&RE:
<resAntase pola ignii&n dun .orro de lquido
in(la'able que sae dun ori(iio.
DECI'EL FD':
8nidade de 'edida do rudo. ?xpresa o ni*el de
presi&n sonora existente.
DECI'EL A FD'A:
8nidade en que se 'ide o ni*el de rudo na
esala de ponderai&n 4$ 'ediante a al$ o son
que reibe o aparello 'edidor A (iltrado de
(or'a pareida a o'o o (ai o odo .u'ano.
4nda que as araterstias que (an di(erente un
rudo doutro son o seu ni*el de presi&n sonora e
a sa (reuenia$ 'ediante a 'edii&n do rudo
na esala 4 p&dese o'parar a noi*idade de
di(erentes tipos de rudo.
DETECCIN PREC%J
Identi(iai&n dun.a en(er'idade ou dun
de(eto na (ase prelnia.
DI&P%&ITI,%
I'pide que se iniie ou se 'ante)a un.a (ase
perigosa da '+quina$ 'entres se deteta ou
sexa posible a presen%a .u'ana na %ona
perigosa.
DI&P%&ITI,% DE 'L%NUE%
I'pide a posta en (uniona'ento se
pre*ia'ente non se reali%ou un.a operai&n
(exe'plo9 apertura do ontato).

D%&E
!un.a exposii&n laboral a un axente qu'io$
a dose que pode absorber o indi*iduo exposto
*An expresada polo produto da onentrai&n
polo te'po de exposii&n. !un.a exposii&n a
rudo A o ni*el de presi&n sonora polo te'po de
exposii&n. ?n radiai&ns eletro'agnAtias$ A
enerxa por te'po.
E;U&IN& N%CI,A&
<resAntanse por desborda'ento ou rotura en
reipientes ou ondui&ns de substanias
perigosas para a sade.
EMER+ENCIA +ERAL
Situai&n que supera a apaidade dos 'edios
.u'anos e 'ateriais ontra inendios e
e'erxenias estableidos no entro de traballo e
obriga a alterar toda a organi%ai&n .abitual da
e'presa$ substitundoa por outra espe(ia para
a e'erxenia. #ense que soliitar axuda ao
exterior. 4tan todos os grupos de inter*eni&n.
EMER+ENCIA MHDICA
Situai&n en que a (alta de asistenia 'Adia
produir+ a 'orte en pouos 'inutos (47=
'inutos).
EMER+ENCIA PARCIAL
D un.a situai&n que non pode ser neutrali%ada
o'o un onato e obriga o persoal presente a
soliitar a axuda dun grupo de loita
espeial'ente preparado e dos 'edios ontra
inendios e e'erxenias adeuados. 4tan os
equipos de segunda inter*eni&n (?SI).
ENUIP%& DE ALARMA E E,ACUACIN FEAE:
Grupos de das ou tres persoas que te)en por
'isi&n dirixir ordenada'ente o persoal que .ai
que e*auar ara +s sadas orrespondentes
aos puntos de reuni&n esollidos$ *eri(iando
que non quede ninguAn sen e*auar e
olaborando os equipos de pri'eiros auxilios.
ENUIP%& DE PRIMEIRA INTER,ENCIN
FEPI:
Grupos dun 'ni'o de das persoas que$ on
o)ee'entos b+sios ontra inendios e
e'erxenias$ atan nun.a situai&n de onato
de e'erxenia.
ENUIP%& DE PRIMEIR%& AU+ILI%& FEPA:
Grupos dun 'ni'o de tres persoas oa
preparai&n su(iiente para reali%ar os pri'eiros
auxilios en alquera tipo de e'erxenia.
ENUIPAMENT% DE PR%TECCIN INDI,IDUAL
FEPI:
D a roupa$ os equipa'entos ou os seus
aesorios que ser*en para protexer dun erto
riso. 4 sa utili%ai&n est+ li'itada. :Abese
reorrer a eles ando outras 'edidas
pre*enti*as resultan insu(iientes ou i'posibles
de se apliaren. D obrigatorio no noso pas que
os ?<I posan a erti(iai&n da 8?
orrespondente que asegure o seu bo dese)o e
(uniona'ento para o2os riso2s que tratan de
pre*ir.
ENUIP%& DE &EGUNDA INTER,ENCIN FE&I:
Grupos dun.as oito persoas que on (or'ai&n
e adestra'ento su(iiente'ente intensi*o son
apaes de inter*iren en alquera tipo de
e'erxenia dentro do reinto dun.a e'presa.
ERG%N%M=A
5onxunto de tAnias que te)en o'o
obxeti*o a adeuai&n entre o traballo e a
persoa. 0equire a apliai&n de distintas
ienias o (in de onseguir a sa (inalidade9 a
orreta ao'odai&n entre o posto de traballo
e o seu ontorno e as araterstias da persoa.
O estudo ergon&'io dun posto$ en relai&n oa
arga de traballo$ i'plia ter en onta as
araterstias .u'anas (unda'entais$ tales
o'o9 di'ensi&ns do orpo$ apaidades
sensoriais$ 'obilidade$ resistenia 'usular$
aptitudes inteletuais$ apaidade de adapta7
i&n$ aptitude para o traballo en equipo... #a'An$
i'plia anali%ar o (uniona'ento do organis'o
en ati*idade$ estudando a onduta do indi*iduo
o'o trans(or'ador de enerxa ((isioloxa do
traballo) e o'o siste'a de trata'ento de
in(or'ai&n (psiosoioloxa do traballo).

E&PECTR% ELECTR%MAGNHTIC%
5onxunto de todas as radiai&ns
eletro'agnAtias o)eidas. :i(erAnianse
un.as doutras pola sa (reuenia$ sendo '+is
perigosas as radiai&ns ioni%antes.
E&TRH& P%R ;R=%
!un.a exposii&n laboral$ dise que existe riso
de estrAs por (ro se os indi*iduos est+n
expostos a un.as te'peraturas 'oi baixas$
xeral'ente ao'pa)adas de *eloidade
ele*ada do aire$ de (or'a que o organis'o
disipa exesi*a'ente a alor e pode produirse
un desenso na sa te'peratura interna$ 'aior
de 1[5.
E&TRH& THRMIC%
!un.a exposii&n laboral$ dise que existe riso
de estrAs tAr'io se as ondii&ns de traballo
son tales (te'peraturas altas$ .u'idade$
ati*idade (sia ele*ada) que o organis'o non
disipa su(iiente alor ao a'biente e a
te'peratura interna do orpo pode au'entar
'+is de 1[5.
E&TR%'%
4nao de abo groso$ able ou adea que ser*e
para abra%ar e engan.ar pesos onsiderables.
E,AP%RACIN
O ter'o de e*aporai&n apliado a exposii&ns
de alor ou (ro re(rese + (or'a de intera'biar
alor do organis'o a tra*As da e*aporai&n da
suor. 4 e*aporai&n depende da te'peratura da
pel do indi*iduo exposto e da .u'idade e
*eloidade do aire que o rodea.
E+PL%&IN&
Korden pola ignii&n ou quenta'ento de
substanias explosi*as. 5arater%anse por
un.a *eloidade de o'busti&n 'oi alta$ pola
onda de presi&n e a (ronte de propagai&n das
.a'as. 4 de(lagrai&n A un tipo de explosi&n.
E+TRACCIN L%CALIJADA
5ando a extrai&n est+ xunto ao siste'a
onreto que produe a onta'inai&n de
(or'a que unia'ente A utili%ado para aquela
operai&n.
E+TRACT%R
4parello que ten o'o 'isi&n saar as
partulas do onta'inante do lugar en que se
orixinan.
;ACT%RE& P&IC%&%CIAI&
@atores presentes nun.a situai&n de traballo
que poden a(etar '+is espei(ia'ente a
sade psiol&xia ou 'ental do traballador$
reperutindo no seu rende'ento laboral$ as
o'o na satis(ai&n no traballo. #a'An se
o)een o no'e de B(atores da organi%ai&n
do traballoC ou B(atores organi%ati*osC.
<ode'os itar algns o'o exe'plos9 a
antidade de traballo$ a o'plexidade que esixe
a tare(a$ a de(inii&n de o'petenias$ as
posibilidades de pro'oi&n$ a estrutura
xer+rquia$ o salario$ o tipo de ati*idade da
e'presa$...
;A&E PRECL=NICA
<erodo da en(er'idade en que o indi*iduo non
ten snto'as.
IIP%ACU&IA
:eno'nase .ipoausia a perda de audii&n.
INCENDI%
@en&'eno aidental e indesexado no al
substanias e obxetos se quei'an de (or'a
inontrolada.
INDEMNIJAR
0esarir un.a persoa do dano ou prexu%o
su(rido.
IN&PECCIN DE &EGURIDADE
#Ania que ten por obxeto a detei&n de
perigos de aidentes de traballo.
&* +&(<
!o 'es'o lugar onde se enontra o (erido.
IN&PECCIN DE &EGURIDADE
#Ania que ten por obxeto a detei&n de
perigos de aidentes de traballo.

LAPARADA DE GA& IN;LAMA'LE F:L)+=
:&RE:
<rodese por un.a o'busti&n 'oi r+pida dun
gas in(la'able e os seus e(etos sobre as
persoas non se poden e*itar por a(asta'ento
destas do (oo da e'erxenia.
LUME& &EN E+PL%&IN
Son os (or'ados pola o'busti&n de
substanias que non son explosi*as e que non
est+n en ondii&ns de estoupar.
LUMINANCIA
Intensidade lu'inosa que e'ite por unidade de
super(iie un.a (onte lu'inosa$ ou un obxeto
deter'inado que re(lite a lu% dun.a (onte
lu'inosa. 4 di(eren%a entre as lu'inanias de
das super(iies onstite o ontraste.
MARCACIN @CEA
?'ble'a que se oloa nun produto$ nun lugar
*isible$ para indiar que u'pre os requisitos
eseniais estableidos pola 8ni&n ?uropea.
META'%LIT%
<roduto deri*ado da trans(or'ai&n no
organis'o do onta'inante presente no
a'biente e que (oi absorbido.
NI,EL DE ILUMINACIN
D a enerxa lu'inosa que se reibe por unidade
de super(iie. Fdese un lux'etro e exprAsase
en lux.
NU'E& T+ICA&
<rodense por un.a e'isi&n aidental de
gases t&xios.
%&I+EN%TERAPIA
5onxunto de tAnias asistidas on
equipa'entos de osxeno.
PERIG%
@onte de posible lesi&n ou dano para a sade.
PLAN DE EMER+ENCIA INTERI%R FPEI:
Organi%ai&n e onxunto de 'edios e
proede'entos de atuai&n$ pre*istos nun.a
e'presa ou e'presas ontiguas$ o (in de pre*ir
os aidentes de alquera tipo e$ de ser o aso$
'itigar os seus e(etos no interior das
instalai&ns de traballo. <rotexe as persoas e as
instalai&ns.
PLAN DE EMER+ENCIA E+TERI%R FPEE:
D a organi%ai&n e o onxunto de 'edios e
proede'entos de atuai&n$ pre*istos pola
autoridade o'petente$ para pre*ir os e(etos
de aidentes gra*es dalgun.as ati*idades
industriais ou de ausas naturais sobre a
poboai&n dun.a deter'inada +rea .abitada.
PLAN DE E,ACUACIN
Organi%ai&n que pre*A$ ante un.a situai&n de
e'erxenia$ o traslado ordenado e ontrolado
do persoal interno dun reinto dun.a e'presa a
lugares seguros interiores (e*auai&n parial)
ou exteriores (e*auai&n total).
PLANI;ICACIN
4ti*idades que estableen os obxeti*os e as
espei(iai&ns neesarias para desen*ol*er
un.a ai&n$ operai&n$ traballo$ ...
PRE,ENCIN
5onxunto de ati*idades ou 'edidas adoptadas
ou pre*istas en todas as (ases de ati*idade da
organi%ai&n o (in de e*itar ou di'inur os
risos deri*ados do traballo.
PR%TECCIN
4i&n le*ada a abo ando se o)ee un riso
pero non pode ser ontrolado e(ia%'ente tras
esgotar os proede'entos pre*enti*os.
PR%TECCIN C%LECTI,A
#Ania que protexe (ronte a aqueles risos que
non se puideron e*itar ou reduir. #a'An se
pode de(inir o'o aquela que protexe
si'ultanea'ente '+is dun.a persoa.
P&IC%&%CI%L%+=A APLICADA (
PRE,ENCIN DE RI&C%& LA'%RAI&
?studa os (atores de nature%a psiosoial e
organi%ati*a existentes no traballo que poden
reperutir na sade do traballador.

RADIACIN
O ter'o de radiai&n apliado a exposii&ns de
alor ou (ro re(rese + (or'a de intera'biar
alor do organis'o oas paredes ou obxetos
que o rodean. 4 radiai&n depende da
te'peratura da pel do indi*iduo exposto e da
te'peratura dos obxetos que o rodean.
REANIMACIN CARDI%PULM%NAR
5onxunto de tAnias que se lles aplian aos
aidentados que presentan ausenia de
respirai&n ou pulso. ;oa7boa e 'asaxe
ardaa.
RE,ER&I'LE
Lesi&n ou alterai&n que desaparee 'ediante
trata'ento$ a'bio de posto de traballo ou
eli'inai&n do axente ausal.
RI&C% LA'%RAL
<osibilidade de que un traballador su(ra un
deter'inado dano deri*ado do traballo. <ara
uali(iar un riso desde o punto de *ista da sa
gra*idade$ *aloraranse onxunta'ente a
probabilidade de que se produ%a un dano e a
sa se*eridade.
&A)DE
?stado de benestar (sio$ 'ental e soial
o'pleto e non si'ple'ente a ausenia de
dano ou en(er'idade.
+CREE*&*>
/er BribadoC.
&EGURIDADE N% TRA'ALL%
5onxunto de tAnias pre*enti*as que estudan
as ondii&ns 'ateriais que po)en en perigo a
integridade (sia dos traballadores.
&ITUACIN DE EMER+ENCIA
D a que oorre nun.a ati*idade laboral ando
se presentan irunstanias inesperadas e
espont+neas que te)en o'o onseuenia a
aparii&n de situai&ns de perigo que poden
xerar riso de danos para as persoas$ as
instalai&ns e o 'edio.
&=NT%MA
Folestias ou queixas que re(ire o traballador.
TRA'ALL% DIN(MIC%
4ti*idade 'usular neesaria para pro*oar
xestos$ 'o*e'entos$ despra%a'entos$ traballos$
et... :esen*&l*ese un.a suesi&n de
ontrai&ns e extensi&ns dos 'sulos que
(ailitan a irrigai&n sangunea e$ polo tanto$ a
a.ega do osxeno e a enerxa dos ali'entos.
TRA'ALL% E&T(TIC%
5ontrai&n sostida dos 'sulos para 'anter
un.a postura dada. 4 ontrai&n dos 'sulos
(rea a .egada do sangue$ li'ita a osixenai&n$
obstauli%a a eli'inai&n de des(eitos e$
(inal'ente$ pode pro*oar un esgota'ento
'usular$ aparii&n de dores e a interrupi&n do
traballo.
UR+ENCIA MHDICA
Situai&n en que a (alta de asistenia 'Adia
!O! produir+ a 'orte en pouos 'inutos (47=
'inutos).
,AL%R L=MITE F,L:
5onentrai&n '+xi'a dun axente qu'io +
al se pode estar exposto sen que apare%an
e(etos irre*ersibles para a sade. :eben estar
de(inidos para un te'po de exposii&n
deter'inado. !or'al'ente re(rense a 6 .oras
de traballo ao da$ pero nalgns asos est+n
propostos para te'pos de exposii&n urtos
(*alores teito). ?stes lti'os soen ser os
orrespondentes a axentes que exeren a sa
ai&n t&xia en pouo te'po de exposii&n.
,I+ILANCIA DA &A)DE
5ontrol e segui'ento do estado de sade dos
traballadores o (in de detetar signos de
en(er'idades deri*adas do traballo e to'ar
'edidas para reduir a probabilidade de danos
ou alterai&ns posteriores da sade.

)I)LIORA=>A

+e/uridad en el traba7o
;?S#04#D! ;?LLO/I$ F. (oord.) e outros
tAnios do I!S"#. ,N edii&n (2001).

#raballo.
+e/uridad en el traba7o. >u5a del "onitor
;?S#04#D! ;?LLO/I$ F. e G84S5"
@?004S$ \. (111-).

#raballo.

?dii&n atuali%ada 2002 dispo)ible en 5: e
na p+xina Peb do I!S"#.
=i/iene industrial
G84S5" @4004S$ \. (oord.) e outros
tAnios do I!S"# (1111).

#raballo.
=i/iene industrial. >u5a del "onitor
;?0!4L :OFX!G8?O$ @. (111=).

#raballo.

'sicosociolo/5a del traba7o
!OG40?:4 58IK40#$ 5. (oord.) e outros
tAnios do I!S"#. ,N edii&n (200,).

#raballo.

'sicolo/5a del traba7o. >u5a del "onitor
O!5I!S :? @08#OS$ F. e outros tAnios do
I!S"# (1116).

#raballo.

Er/ono"5a
!OG40?:4 58IK40#$ S. (oord.) e outros
tAnios do I!S"#. 4N edii&n (200,).

#raballo.

Er/ono"5a. >u5a del "onitor
O!5I!S :? @08#OS$ F. e outros tAnios do
I!S"# (111=).

#raballo.

+alud ? "edicina del traba7o
SOLD GJF?O$ F
a
:. (oord.) e outros tAnios
do I!S"#. 0ei'presi&n (2001).

#raballo.
La vi/ilancia de la salud en el "edio laboral
FO0?!O S>?!O$ !. :ou'entos t Anios
n[ 34.1, (111,).

#raballo.

)I)LIORA=>A ESPEC>=ICAD

Manual del alu"no del curso. auxiliar de
trans!orte sanitario
508O /?0F?LL4 ?S<4YOL4. 2N edii&n.
Fadrid$ 1114.
Manual de socorris"e
\45O;O$ 5. et al.
5reu 0o]a 5alatun^a. ;arelona$ 1110.

'olic5a local. ur/encies "$diues
<?0?LL4:4$ \.
Generalitat de 5atalun^a. :. Go*ernai_.
;arelona$ 116=.
'ri"eros auxilios en la e"!resa. or/anizaci1n
SOLD GJF?O$ FN. :. e FOLI!` F405O$ \. L.
!ota tAnia de pre*eni&n na 4-6 (1116).
#raballo.
'ri"eros auxilios. 3e"orra/ias ? s3oc@
FOLI!` F405O$ \.L. e SOLD GJF?O$ FN. :.
!ota tAnia de pre*eni&n na 4=1 (1113).
#raballo.

>u5a t$cnica !ara la evaluaci1n ?
!revenci1n de los ries/os relativos a la
"ani!ulaci1n "anual de car/as

#raballo.
>u5a t$cnica !ara la evaluaci1n ? !revenci1n
de los ries/os relativos al ries/o el$ctrico
#raballo.

RE=ERENCIAS LEAIS
ESPEC>=ICAS

Unidade did#$ti$a 1
0eal dereto 46=21113. :isposii&ns 'ni'as
de seguridade e sade nos lugares de traballo.
;O? do 2, de abril.

0eal dereto 1=4422006$ polo que se
estableen as nor'as para a o'eriali%ai&n
e posta en ser*i%o das '+quinas. ;O? do 11
de outubro.

0eal dereto 121-21113. ?stablAense as
para a utili%ai&n polos traballadores dos
equipa'entos de traballo. ;O? do 3 de
agosto.

0eal dereto 22112116-. 0egula'ento de
aparellos de ele*ai&n e 'anuteni&n. ;O?
do 11 de dee'bro.

0eal dereto 64222002$ polo que se aproba o
0egula'ento eletr&nio para baixa tensi&n.
;O? do 16 de sete'bro.

0eal dereto ,142200=$ polo que se aproba o
5&digo tAnio da edi(iai&n. ;O? do 26 de
'ar%o.

0eal dereto 11422111,$ polo que se aproba
o 0egula'ento de instalai&ns de protei&ns
ontra inendios. ;O? do 14 de dee'bro.

0eal dereto =1422001. :ita as disposii&ns
'ni'as para a protei&n da sade e a
seguridade dos traballadores (ronte ao riso
elAtrio. ;O? do 21 de xu)o.
Unidade did#$ti$a *
0eal dereto ,3422001$ sobre a protei&n da
sade e a seguridade dos traballadores ontra
os risos relaionados os axentes qu'ios.
;O? do 1 de 'aio.
Unidade did#$ti$a -
0eal dereto 46321113. :isposii&ns 'ni'as
de seguridade e sade relati*as + 'anipulai&n
'anual de argas que entra)e risos$ en
partiular dorsolu'bares$ para os traballadores.
;O? do 2, de abril.
Unidade did#$ti$a 7
0eal dereto 33,21113. :isposii&ns 'ni'as
de seguridade e sade relati*as + utili%ai&n
polos traballadores de equipa'entos de
protei&n indi*idual. ;O? do 12 de xu)o.

0eal dereto 140321112$ polo que se regulan
as ondii&ns para a o'eriali%ai&n e libre
irulai&n intrao'unitaria dos
equipa'entos de protei&n indi*idual. ;O?
do 26 de dee'bro.
Unidade did#$ti$a C
0eal dereto 111=2200,$ polo que se aproba a
:iretri% b+sia de protei&n i*il para o ontrol
e a plani(iai&n ante o riso de aidentes
gra*es en que inter*e)en substanias
perigosas. ;O? do 1 de outubro.

0eal dereto 12-421111$ polo que se aproban
as 'edidas de ontrol dos risos in.erentes
aos aidentes gra*es en que inter*e)an
substanias perigosas. ;O? do 20 de xullo.

0eal dereto ,1,22003$ polo que se aproba a
nor'a b+sia de autoprotei&n dos entros$
establee'entos e dependenias dediados a
ati*idades que podan dar orixe a situai&ns
de e'erxenia. ;O? do 24 de 'ar%o.

MDULO !

Elementos bsicos de xestin
da prevencin de riscos laborais

?S#08#804 :O FJ:8LO

Introdui&n
Obxeti*os
8nidade did+tia 19 a xesti&n da pre*eni&n de risos
laborais na e'presa

8nidade did+tia 29 organis'os pblios relaionados
oa seguridade e a sade no traballo


Glosario
;ibliogra(a

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS P 3
MDULO 3

INTR%DUCIN

:e aordo oa nor'ati*a *ixente neste a'po$ a pre*eni&n de risos laborais debe
onstiturse nun.a ati*idade que debe estar integrada no resto das (uni&ns e'presariais. Igual
que existen siste'as para xestionar a produi&n$ as o'pras$ as *endas ou o persoal$ debe existir
un siste'a de xesti&n da pre*eni&n de risos laborais que lle per'ita ao e'presario9

5u'prir as sas obrigas legais.

?*itar os ele*ados ustos asoiados + (alta de pre*eni&n.
<rotexer a integridade (sia e a sade dos seus traballadores.
8n.a 'ellora ontinua da seguridade e sade.
5o (in de organi%ar a pre*eni&n de risos laborais na e'presa$ o e'presario pode optar por un
ou *arios dos 'odelos que establee o 0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n$ en (uni&n do
ta'a)o do adro de persoal e dos risos asoiados +s ati*idades que desen*ol*e.

<or outra parte$ A de espeial interese para os responsables da pre*eni&n na e'presa o)eer que
organis'os pblios te)en o'petenias nesta 'ateria9 ales *ixan o u'pri'ento das nor'as
legais$ ales te)en apaidade para sanionar e a ales se pode audir en busa de in(or'ai&n e
asesora'ento.

%'+ECTI,%&

4 0nali"ar a forma de xestionar a prevencin de riscos laborais na empresa nas sas das
compoentes bsicas= o sistema de xestin e a prevencin e as modalidades dos recursos
$umanos e materiais para o desenvolvemento das actividades preventivas.

F Coecer e identificar os organismos pblicos nacionais e internacionais mis importantes
relacionados coa seguridade e a sade no traballo.

UNIDADE DID9CTICA 1

0 xestin da prevencin
de riscos laborais na empresa

?S#08#804 :4 8!I:4:?
Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. 4 xesti&n da pre*eni&n de risos laborais
2. O siste'a de xesti&n da pre*eni&n de
risos laborais
,. Fodalidades de reursos .u'anos e
'ateriais para o desen*ol*e'ento de
ati*idades pre*enti*as
0esu'o
<reguntas
0espostas

MDULO 3 UNIDADE 1
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS ! 3

INTR%DUCIN

4 Lei ,12111-$ de pre*eni&n de risos laborais$ e a Lei -42200,$ de re(or'a do 'aro
nor'ati*o da pre*eni&n de risos laborais$ estableen un.a no*a (or'ulai&n da pre*eni&n
na e'presa. :eberase pasar dun 'odelo ea$ti/o de atuai&n$ A diir$ o de atuar ando xa se
produiron os (eitos non desexados neste a'po (aidentes de traballo ou en(er'idades
laborais) a un 'odelo a$ti/o onsistente en atuar on anterioridade a que se produ%an os (eitos
non desexados. ?ste 'odelo ati*o de atuai&n basAase$ a grandes tra%os$ en9

4 4*aliar os risos in.erentes ao traballo.

4 #o'ar as 'edidas preisas para eli'inar ou reduir os risos$ plani(iando a ati*idade
pre*enti*a.

4 5ontrolar periodia'ente as ondii&ns de traballo e o estado de sade dos traballadores.

4 xesti&n da ati*idade pre*enti*a sup&n un onxunto de ai&ns que pode'os agrupar en dous
grandes bloques9

4 4 de(inii&n e o establee'ento dun siste!a de 6estin da pe/en$in? que inla un plan
de pre*eni&n de risos laborais 'ediante o al a e'presa establee a estrutura
organi%ati*a$ de(ine as (uni&ns$ as pr+tias pre*enti*as e os proede'entos de xesti&n.

4 4 asignai&n dos e$usos Bu!anos e !ateiais neesarios para o desen*ol*e'ento das
ati*idades pre*enti*as. ?stes reursos$ dependendo do n'ero de traballadores e das
ati*idades da e'presa$ poden *ariar$ desde a asun$in polo e!pesaio da a$ti/idade
pe/enti/a ata a designa$in de ta0alladoes? a onstitui&n dun se/i3o de pe/en$in
popio ou a ontratai&n dun se/i3o de pe/en$in alleo.

%'+ECTI,%&

4 Coecer como % un sistema de xestin da prevencin de riscos laborais.

F Coecer as modalidades de recursos $umanos e materiais para o desenvolvemento das
actividades preventivas.
MDULO 3 UNIDADE 1
! 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. 4 xesti&n da pre*eni&n de risos laborais

2. O siste'a de xesti&n da pre*eni&n de risos laborais

2.1. <oltia de pre*eni&n de risos laborais

2.2. 4*aliai&n de risos

2.,. <lani(iai&n da ati*idade pre*enti*a

2.4. 0esponsabilidades

2.-. @or'ai&n

2.=. :ou'entai&n

2.3. O ontrol das atuai&ns

2.6. 4uditoras

,. Fodalidades de reursos .u'anos e 'ateriais para o desen*ol*e'ento de ati*idades
pre*enti*as

,.1. 4suni&n persoal polo e'presario da ati*idade pre*enti*a

,.2. :esignai&n de traballadores

,.,. Ser*i%o de pre*eni&n propio

,.4. Ser*i%o de pre*eni&n alleo

<ode o'e%ar o estudo da unidade did+tia re(lexionando sobre a (or'a en que a sa e'presa
xestiona a pre*eni&n de risos laborais. ?sriba das olu'nas$ un.a para os aspetos que
*ostede onsidere positi*os do siste'a de xesti&n estableido e outra para os aspetos que
onsidere 'ellorables. 5o'pare '+is tarde as sas onlusi&ns oa in(or'ai&n que lle o(ree
a presente unidade did+tia.
MDULO 3 UNIDADE 1

2
1
2

A 5ESTIN DA PRE6ENCIN
DE RISCOS LA)ORAIS
O no*o 'odelo ati*o de pre*eni&n que prop&n
a Lei de pre*eni&n de risos laborais obriga a ir
por diante dos po0le!as.

4nalie as atuai&ns '+is i'portantes deste
no*o 'odelo ati*o9

4 <lani(iar a pre*eni&n desde o 'o'ento
'es'o do dese)o e'presarial.
4 4*aliar os risos atuali%ando a e*olui&n
periodia'ente ando a'bien as
irunstanias.
4 4doptar un onxunto de ai&ns
pre*enti*as para eli'inar e2ou ontrolar
os risos que se detetasen.
4 5ontrolar a e(iaia das 'edidas
pre*enti*as adoptadas.
4 Integrar a ai&n pre*enti*a na xesti&n da
e'presa.
4 @or'ar os traballadores en 'ateria
pre*enti*a.
4 ?stableer un.a *ixilania adeuada da
sade dos traballadores.
4 :esen*ol*er atuai&ns ante situai&ns
de e'erxenia.
4 ?t.

Mue requisitos son neesarios para po)er en
pr+tia estas atuai&nsI

4 Mue a :irei&n sexa onsiente das
sas responsabilidades e obrigas.
4 Mue se estable%a e 'ante)a ao da un
siste'a de xesti&n da pre*eni&n.
4 Mue se asignen os reursos .u'anos e
'ateriais preisos.

LEMBRE!

; necesario que exista o compromiso por
parte da -ireccin para poder establecer
un sistema de xestin da prevencin.

O SISTEMA DE 5ESTIN DA
PRE6ENCIN DE RISCOS
LA)ORAIS

Nue <O

D a parte do siste'a xeral de xesti&n da
organi%ai&n 8ue de1ine a pol"ti$a de
pe/en$in e que inle a estrutura organi%ati*a$
as responsabilidades$ as pr+tias$ os
proede'entos$ os proesos e os reursos
para le*ar a abo esta poltia.
D diir9 un siste'a de xesti&n da pre*eni&n de
risos laborais A$ si'ple'ente$ un onxunto de
ai&ns siste'+tias$ dentro doutras ai&ns
de xesti&n da e'presa$ que per'ite un
u'pri'ento das obrigas legais en pre*eni&n
de risos laborais.

Un siste!a de 6estin da pe/en$in
!odi1i$a os deeitos e o0igas
i!postos pola le6isla$in /i6enteO

!on$ ao ontrario9 per'ite un u'pri'ento
organi%ado e estruturado de tales dereitos e
obrigas.
Os di(erentes ele'entos que o'po)en un
siste'a de xesti&n da pre*eni&n de risos
laborais est+n desritos en di(erentes nor'as
e guas$ o'o poden ser$ entre outras$ as
propias diretries sobre siste'as de xesti&n
da seguridade e sade no traballo da OI#$ a
!or'a 8!? 611009111= ?K9 regras xerais para
a i'plantai&n dun siste'a de xesti&n da
pre*eni&n de risos laborais$ diretries
europeas para a xesti&n da seguridade e da
sade no traballo$ ou as nor'as OS"4S
1600191111 e ;S 6600. Ente os ele!entos
!#is i!potantes p&dense itar9

2.1. Pol!t"ca d$ pr$0$nc"+n d$
r"scos la.ora"s

Fediante este ele'ento obrgase a '+is alta
:irei&n da e'presa a estableer un.a poltia
de pre*eni&n de risos laborais que debe inlur
un o'pro'iso de alan%ar un alto ni*el de
seguridade e sade no traballo$ u'prindo o'o
MDULO 3 UNIDADE 1

'ni'o a lexislai&n *ixente$ e debe
basearse no prinipio da 'ellora ontinua da
ai&n pre*enti*a.
4 poltia ta'An debe inlur un.a garanta de
partiipai&n e de in(or'ai&n de todos os
traballadores da organi%ai&n$ as o'o o seu
dereito de onsulta.
4o u'prir a e'presa este ele'ento do siste'a
de xesti&n$ eli'inarase un dos proble'as
endA'ios que ti*o a pre*eni&n de risos
laborais no noso pas9 a (alta dun o'pro'iso
serio da alta : irei&n da e'presa oa
pre*eni&n de risos laborais. #radiional'ente
a xesti&n da pre*eni&n (oi un te'a estra)o para
a :irei&n que$ ou ben o esqueeu$ ou
deixouno en 'ans do :eparta'ento de
<re*eni&n.

2.2. A0al"ac"+n d$ r"scos

4 a*aliai&n de risos A o ele!ento $la/e dun.a
atuai&n ati*a en pre*eni&n e A o proeso
dirixido a esti'ar a 'agnitude dos risos que
non puideron e*itarse. 4 in(or'ai&n obtida na
a*aliai&n deber+ ser*ir de base para deidir se
.ai que adoptar 'edidas pre*enti*as e de
que tipo.
O e'presario debe adoptar un proede'ento
para a a*aliai&n de risos$ logo da onsulta
aos traballadores ou aos seus representantes.
<ara os postos de traballo uxa a*aliai&n de
risos po)a de 'ani(esto a neesidade de to'ar
'edidas pre*enti*as$ o e'presario debe
'anter un.a dou'entai&n sobre esa
a*aliai&n e 'antela + disposii&n da
autoridade laboral.

Nue datos !"ni!os de0e $onte esta
do$u!enta$inO

G 4 identi(iai&n do posto de traballo.
G O riso ou risos existentes e a relai&n
de traballadores a(etados.
G O resultado da a*aliai&n e as 'edidas
pre*enti*as proedentes$ inlundo
dentro disto o resultado dos ontrois
peri&dios das ondii&ns de traballo e
da ati*idade dos traballadores.
G 4 re(erenia dos riterios e dos
proede'entos de a*aliai&n e dos
'Atodos de 'edii&n$ an+lise ou ensaio
utili%ados.

LEMBRE!

0 avaliacin de riscos % un proceso crtico
para obter aquela informacin que permita
planificar a accin preventiva.

. empresario debe adoptar un procedemento
para a avaliacin de riscos.

. resultado da avaliacin de riscos debe
estar debidamente documentado e manterse
disposicin da autoridade laboral.

2.&. Plan"2"cac"+n da act"0"dad$
pr$0$nt"0a

A plani1i$a$in < un po$eso 'ediante o al
se de(ine9

G Mue .ai que (aer en 'ateria de pre*eni&n
de risos laborais (<0L)I
G Muen A o responsable de (aeloI
G 5ando .ai que (aeloI
G 5al A o obxeti*o para alan%arI
G Mue reursos .ai que destinarI
Se a a*aliai&n dos risos pon de 'ani(esto
a existenia deles$ deberanse plani(iar por
parte do e'presario todas aquelas 'edidas
pre*enti*as tendentes + eli'inai&n$ ao
ontrol ou + redui&n deses risos.

Ente outas a$ti/idades < ne$esaio
plani1i$a:

G 4 in(or'ai&n e a (or'ai&n en 'ateria
pre*enti*a dos traballadores.
G 4s 'edidas de e'erxenia.
G 4 *ixilania da sade dos traballadores.
4 plani(iai&n debe (aerse para un perodo
deter'inado 'ediante o establee'ento de
(ases e prioridades no seu desen*ol*e'ento.
MDULO 3 UNIDADE 1

5ando o perodo sexa superior a un ano$ dAbese
elaborar un poga!a anual de a$ti/idades.

LEMBRE!

0 planificacin da actividade preventiva % un
proceso que permite eliminar ou controlar os
riscos e que debe facerse para un perodo
determinado de tempo.

2./. R$sponsa."l"dad$s

#anto o 0egula'ento dos ser*i%os de
pre*eni&n o'o a Lei -42200,$ de re(or'a do
'aro nor'ati*o de pre*eni&n de risos
laborais$ obrigan a integrar a pre*eni&n en
todo o onxunto de atuai&ns e deisi&ns da
e'presa$ tanto nos proesos tAnios o'o na
organi%ai&n do traballo.

Nuen son os 8ue est#n o0igadosO

5o'o onseuenia do anterior$ todos os ni*eis
xer+rquios da e'presa deber+n estar
obrigados a inlur a pre*eni&n de risos en
todas as ati*idades que se realien ou ordenen
e en todas as deisi&ns que se adopten.

<ara poder le*ar a e(eto estas obrigas$ a
:irei&n da e'presa deber+ de(inir e
dou'entar as responsabilidades en pre*eni&n
de risos laborais de todo o persoal.

2.3. =ormac"+n

<ara o(reerlle un.a (or'ai&n adeuada a
ada traballador en 'ateria pre*enti*a$
dAbense estableer e 'anter ao da
proede'entos para9
G Identi(iar as neesidades e estableer o
plan de (or'ai&n en 'ateria pre*enti*a.
G O(reer un.a (or'ai&n adeuada e
entrada no posto de traballo ou (uni&n
de ada traballador.

2.?. Docum$ntac"+n

4 dou'entai&n propia e espe(ia do siste'a
de xesti&n da pre*eni&n de risos laborais
estrutrase$ nor'al'ente$ en atro ni*eis9
G Fanual da pre*eni&n de risos laborais.

G <roede'entos do siste'a de xesti&n.

G Instrui&ns operati*as.

G 0existros.

Manual da pe/en$in de is$os la0oais

Nue < o !anual de pe/en$in de is$os
la0oaisO

D o dou'ento b+sio que desribe o siste'a
(SK<0L) adoptado pola e'presa$ e A o
dou'ento de re(erenia + .ora de i'plantar$
'anter e 'ellorar o dito siste'a. 4 :irei&n
da e'presa A responsable da elaborai&n do
'anual$ que debe ser 'antido ao da
segundo se preise.

Nue de0e $onteO

:ebera$ polo 'enos$ onter9

G 4 desrii&n da e'presa.

G 4 poltia de pre*eni&n de risos laborais$
os obxeti*os e as 'etas$ e o progra'a
de atuai&n.

G 4 desrii&n das (uni&ns e res7
ponsabilidades de todos os traballadores
in*olurados na <0L$ inlundo a :irei&n.

G 4s interrelai&ns dos ele'entos do SK<0L.

G 4 listaxe dos proede'entos do siste'a.

G Outros aspetos do siste'a$ de seren
neesarios.

Po$ede!entos do siste!a de 6estin

Nue des$i0en os po$ede!entos do
siste!a de 6estinO

4s distintas ati*idades que se espei(ian no
siste'a de xesti&n da pre*eni&n de risos
laboraisE reoller+ que .ai que (aer$ quen A o
responsable de (aelo e que rexistros .ai que
ubrir para de'ostrar o reali%ado. O 'anual
MDULO 3 UNIDADE 1

debe onter un.a listaxe dos proede'entos e
A on*eniente que se reo'pilen nun libro de
proede'entos.

Instu$ins opeati/as

Nue pe!iten as instu$ins opeati/asO

:esen*ol*er on detalle algn aspeto que
o'p&n un proede'ento$ ou desribir on
detalle as nor'as que seguir + .ora de
reali%ar on seguridade un.a tare(a. 5on*An
elaborar un o'pendio das instrui&ns de
traballo.

Re6istos

Nue < un e6istoO

D un dou'ento que reolle os resultados
dun.a ou de *arias ati*idades reali%adas e
onstiten a proba (or'al do siste'a de
pre*eni&n. 5o'o esta proba se pode esixir
tanto interna o'o externa'ente$ .ai que
po)er espeial oidado na onser*ai&n e
posibilidade de reuperai&n dos rexistros.

4de'ais$ A i'portante onsiderar que a
nor'ati*a atual *ixente en 'ateria de
pre*eni&n de risos laborais obriga a elaborar
e onser*ar + disposii&n da autoridade laboral
a seguinte dou'entai&n (nor'al'ente
inluda nos rexistros)9

G <lan de pre*eni&n de risos laborais.

G 4*aliai&n de risos para a seguridade e
a sade dos traballadores.

G <lani(iai&n da ati*idade pre*enti*a.

G Fedidas de protei&n e pre*eni&n que
.ai que adoptar.

G 0esultados dos ontrois peri&dios das
ondii&ns de traballo.

G 0esultados da *ixilania da sade dos
traballadores.

G 0elai&n de aidentes de traballo e
en(er'idades pro(esionais on baixa
superior a un da.

0e(lexione un 'o'ento e pense se na sa
e'presa se elabora e rexistra a dou'entai&n
sobre pre*eni&n de risos laborais.
LEMBRE!

0 -ireccin da empresa ten a obriga de
definir e documentar as responsabilidades
en prevencin de riscos laborais.

0 formacin debe ser terica e prctica e
centrada no posto de traballo ou funcin de
cada traballador.

; obrigatorio elaborar e conservar
disposicin da autoridade laboral a
documentacin que esixe a normativa de
prevencin de riscos laborais.

2.A. O control das actuac"+ns

Se se desexa o'probar a poltia de
pre*eni&n de risos laborais de(initi*a
i'plantada$ non A su(iiente to'ar o'o
indiador un baixo ndie de aidentes de
traballo. #er pouos aidentes de traballo$
'es'o durante un perodo prolongado de
te'po$ non garante que se te)an ontrolados
os risos nin que o SK<0L (unione ben.

<ara garantir que a poltia de <0L est+ ben
i'plantada$ .ai que e(etuar dous tipos de
ai&ns de ontrol9 ati*o e reati*o.

% $ontol a$ti/o

Fediante este tipo de ontrol obte'os un.a
in(or'ai&n esenial sobre o u'pri'ento
das ati*idades en <0L$ antes de que se
produ%an inidentes$ aidentes e en(er'ida7
des laborais.

?ntre as ati*idades '+is i'portantes do
ontrol ati*o est+n9

G 5ontrol da onseui&n de obxeti*os
(por exe'plo 'ediante in(or'es$ estats7
tias$ et.)
G Inspei&n siste'+tia$ por parte dos
super*isores ou do persoal de 'ante'en7
to$ de loais$ instalai&ns e equipa'entos
para asegurar un (uniona'ento orreto.
G 5ontrois a'bientais ('edida da
exposii&n a substanias qu'ias ou
axentes (sios) e *ixilania 'Adia dos

MDULO 3 UNIDADE 1

traballadores$ o (in de o'probar a
e(iaia das 'edidas de ontrol de risos
e para detetar preo%'ente signos de
danos para a sade.

G Obser*ai&n direta siste'+tia do
traballo$ as o'o atuai&n do
persoal enargado da super*isi&n on
obxeto de o'probar se se u'pren os
proede'entos e instrui&ns de traballo$
en espeial todo o relaionado o ontrol
de risos laborais.

G 4n+lise da dou'entai&n e dos
rexistros.

% $ontol ea$ti/o

Fediante este tipo de ontrol obtense
in(or'ai&n$ anal%anse e in*estganse os
erros no SK<0L que onduiron a inidentes$
aidentes ou en(er'idades laborais$ o (in de9

G In*estigar as ausas in'ediatas e
subxaentes.

G 0e'itir a in(or'ai&n +s persoas da
organi%ai&n on autoridade para iniiar
as 'edidas orretoras que sexan
preisas$ inlundo$ se proede$ a'bios
na organi%ai&n e na poltia.

G 0e'itir in(or'ai&n +s autoridades labo7
rais de aordo oa lexislai&n *ixente.

G 4nali%ar adeuada'ente os datos o (in
de identi(iar as araterstias o'ns
ou as tendenias e iniiar as ai&ns de
'ellora.

LEMBRE!

,ara controlar as actuacins en prevencin de
riscos laborais $ai que efectuar dous tipos
de accins de control= activo e reactivo.

3ediante o control activo obtemos informa/
cin antes de que se produ"an incidentes
accidentes e enfermidades laborais.

3ediante o control reactivo obtense
informacin anal"anse e investganse os
erros no sistema de xestin de prevencin
de riscos laborais.
2.C. Aud"tor!as

Nue < a audito"aO

D un.a (erra'enta do siste'a de xesti&n.

Nue pe!iteO

G 8n.a a*aliai&n siste'+tia$ dou'entada$
peri&dia e obxeti*a da e(iaia$
e(eti*idade e (iabilidade do siste'a de
xesti&n da pre*eni&n.

G 5o)eer se o siste'a A adeuado para
alan%ar a poltia e os obxeti*os da
organi%ai&n nesta 'ateria.

?xisten dous tipos de auditoras$ o'pare e
analie a di(eren%a entre un.a e outra9

Audito"as intenas: ando o auditor
pertene + e'presa e o (in da auditora A
a*aliar interna'ente o siste'a de xesti&n
da pre*eni&n.
Audito"as e6tenas: neste aso o auditor
A externo + e'presa e o (in da auditora A
reali%ar un.a a*aliai&n externa do siste'a
de xesti&n da pre*eni&n.

#anto a Lei de pre*eni&n de risos laborais
o'o o 0egula'ento dos ser*i%os de
pre*eni&n obrigan aquelas e'presas que non
ti*esen total'ente onertada a ati*idade
pre*enti*a un ser*i%o de pre*eni&n alleo a
reali%ar un ontrol$ a*aliai&n ou auditora
externa do siste'a de xesti&n da pre*eni&n.
?sta auditora deber+ repetirse ada atro anos$
exepto que se realien ati*idades de espeial
perigosidade$ en que o pra%o ser+ de dous
anos. Os auditores deben ter autori%ai&ns da
autoridade laboral o'petente.
LEMBRE!

0 auditora % un$a ferramenta de xestin
que permite un$a avaliacin do sistema de
xestin da prevencin.

Existen dous tipos de auditoras= auditoras
internas e auditoras externas. Estas ltimas
poden ser esixidas legalmente.
MDULO 3 UNIDADE 1

&

MODALIDADES DE RECURSOS
(UMANOS E MATERIAIS PARA
O DESEN6OL6EMENTO DE
ACTI6IDADES PRE6ENTI6AS

LEMBRE!

6n dos requisitos para a xestin da
prevencin dos riscos laborais % asignar os
recursos $umanos e materiais necesarios.

?stes reursos deber+n ser deter'inados polo
e'presario on(or'e algun.a das seguintes
'odalidades9
G 4su'ir persoal'ente a ati*idade
pre*enti*a.
G :esignar traballadores para reali%ar a
ati*idade pre*enti*a.
G 5onstitur un ser*i%o de pre*eni&n
propio.
G 5ontratar un ser*i%o de pre*eni&n
alleo.
4ntes de ontinuar L?4 4#?!#4F?!#? e
di1een$ie os dous tipos de se/i3os de
pe/en$in9
G &e/i3o de pe/en$in popio A o
onxunto de 'edios .u'anos e 'ateriais
da e'presa neesarios para a reali%ai&n
das ati*idades de pre*eni&n.
G &e/i3o de pe/en$in alleo A o pres7
tado por un.a entidade espeiali%ada
que onerte oa e'presa a reali%ai&n
de ati*idades de pre*eni&n$ o
asesora'ento e apoio que preise en
(uni&n dos tipos de risos ou a'bas as
atuai&ns onxunta'ente.
4'bos os ser*i%os deben ter ar+ter inter7
disiplinario.
4 ontinuai&n *er+ *ostede os e8uisitos
0#si$os de ada un.a das atro 'odalidades.
&.1. Asunc"+n p$rsoal polo
$mpr$sar"o da act"0"dad$
pr$0$nt"0a

O e'presario poder+ reali%ar persoal'ente as
ati*idades pre*enti*as ando9
G 4 e'presa te)a ata de% traballadores.
G 4s ati*idades da e'presa non estean
inludas no anexo I do 0eal
dereto ,121113$ 0egula'ento dos
G O e'presario desen*ol*a .abitual'ente
a sa ati*idade pro(esional na e'presa.
G O e'presario te)a a apaidade
orrespondente +s (uni&ns pre*enti*as
que *ai desen*ol*er.
4 'es'a posibilidade se lle reo)ee ao
e'presario que$ u'prindo tales requisitos$
oupe ata 2- traballadores$ se'pre e ando a
e'presa dispo)a dun nio entro de traballo.
Se disp&n de '+is dun entro de traballo$ non
poder+ reali%ar a *ixilania da sade dos
traballadores$ que deber+ ubrir por algun.a
das restantes 'odalidades.

&.2. D$s"1nac"+n d$ tra.allador$s

!esta 'odalidade o e'presario designa un ou
*arios traballadores para desen*ol*er a ati*idade
pre*enti*a. O n'ero de traballadores e o te'po
que neesiten ser+n os neesarios para reali%ar
adeuada'ente as sas (uni&ns pre*enti*as. Os
traballadores designados deben ter a apaidade
orrespondente +s (uni&ns que *an dese'pe)ar.

&.&. S$r0"*o d$ pr$0$nc"+n prop"o

D obrigatorio onstitur un ser*i%o de
pre*eni&n propio9
G 5ando a e'presa te)a '+is de -00
traballadores2as.
G 5ando a e'presa te)a entre 2-0 e -00
traballadores2as e as sas ati*idades
estean inludas no anexo I do 0eal
dereto ,121113$ polo que se aproba o
0egula'ento dos ser*i%os de pre*eni&n.
MDULO 3 UNIDADE 1

G 5ando a e'presa non estea inluda nos
puntos anteriores pero as o deida a
autoridade laboral.

O ser*i%o de pre*eni&n propio debe ser un.a
unidade organi%ati*a espe(ia$ os seus
integrantes deben dediar de (or'a exlusi*a a
sa ati*idade + pre*eni&n e debe ontar
oas instalai&ns e os 'edios .u'anos e
'ateriais neesarios.

&M'OR()*(E!

,odern constiturse servi"os de prevencin
mancomunados entre empresas que
desenvolvan simultaneamente actividades
dentro dun mesmo centro de traballo edificio
ou centro comercial.

&./.S$r0"*o d$ pr$0$nc"+n all$o

O e'presario deber+ onertar un ou *arios
ser*i%os de pre*eni&n alleos ando9
G 4 designai&n de traballadores sexa
insu(iiente

G !on .axa onstitudo un ser*i%o de
pre*eni&n propio.

G #e)a asu'ida parial'ente a ati*idade
pre*enti*a.

Os ser*i%os de pre*eni&n alleos deberan ser
areditados pola autoridade laboral.

LEMBRE!

Cada empresa deber organi"ar a actividade
preventiva de acordo cun$a das catro
modalidades establecidas no 7egulamento
dos servi"os de prevencin.

Existe a posibilidade de constitur servi"os
de prevencin mancomunados.

.s servi"os de prevencin alleos deben ser
acreditados pola autoridade laboral.
MDULO 3 UNIDADE 1

RE&UM%

4 nor'ati*a de pre*eni&n de risos laborais sup&n reali%ar as ati*idades de pre*eni&n a
tra*As dun !odelo a$ti/o de atuai&n. Isto quere diir que obriga a ir por diante dos po0le!as.

4 xesti&n da ati*idade pre*enti*a sup&n un onxunto de ai&ns que pode'os agrupar en dous
grandes bloques9

a) :e(inii&n e i'plantai&n dun siste!a de 6estin da pe/en$in (SK<0L).

b) 4signai&n dos e$usos e !ateiais neesarios para o desen*ol*e'ento das ati*idades
pre*enti*as.

8n siste'a de xesti&n da pre*eni&n per'ite un u'pri'ento organi%ado e estruturado dos dereitos
e obrigas i'postos pola lexislai&n *ixente e para iso A neesario un $o!po!iso por parte da
Die$$in.

?ntre os ele'entos '+is i'portantes que o'po)en un SK<0L p&dense itar9 a*aliai&n de risos$
plani(iai&n da ati*idade pre*enti*a$ responsabilidades$ (or'ai&n$ dou'entai&n e auditoras.

Os reursos .u'anos e 'ateriais neesarios para o desen*ol*e'ento das ati*idades pre*enti*as
deber+n ser deter'inados polo e'presario onsonte as seguintes 'odalidades9

a) 4su'ir pesoal!ente a ati*idade pre*enti*a

b) Designa traballadores

) 5onstitur un se/i3o de pe/en$in popio

d) 5ontratar un se/i3o de pe/en$in alleo.
MDULO 3 UNIDADE 1

CUE&TI%NARI% DE AUT%C%MPR%'ACIN

Peguntas

1. ?n que dous grandes bloques poden agruparse as ai&ns neesarias para xestionar a
pre*eni&n de risos laboraisI

4).........................................................................................................................................................

;)..........................................................................................................................................................

2. 5ite dous dos ele'entos que o'po)en un siste'a de xesti&n de pre*eni&n
1.........................................................................................................................................................
2.........................................................................................................................................................

,. 8n siste'a de xesti&n da pre*eni&n 'odi(ia os dereitos e as obrigas i'postos pola lexislai&n
*ixenteI 0odee un rulo a resposta orreta.

SI
!O!
4. Mue debe inlur a poltia en pre*eni&n de risos laboraisI

4).......................................................................................................................................................

;)........................................................................................................................................................

5).......................................................................................................................................................

-. 4 a*aliai&n de risos per'tenos obter in(or'ai&n para deidir se .ai que adoptar 'edidas
pre*enti*as e de que tipoI 0odee un rulo a resposta orreta.

SI
!O!
=. :os seguintes ele'entos$ al deles onsidera'os ele'ento la*e dun.a atuai&n ati*a en
pre*eni&nI 0odee un rulo a resposta orreta.

4) :e(inir responsabilidades

;) 4*aliar os risos

5) <lani(iar a ati*idade pre*enti*a.
MDULO 3 UNIDADE 1

3. 5ite tres ati*idades que sexa neesario plani(iar
4).......................................................................................................................................................
;)........................................................................................................................................................

5).......................................................................................................................................................

6. 5o'o garanti'os que a (or'ai&n que reiben os traballadores A adeuada e su(iienteI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

1. 5ando pode o e'presario asu'ir a pre*eni&n de risos laboraisI

4).......................................................................................................................................................

;)........................................................................................................................................................

5).......................................................................................................................................................

:).......................................................................................................................................................

10. Mue A un.a auditora e que per'iteI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................
MDULO 3 UNIDADE 1

Respostas

1. 4) :e(inii&n e i'plantai&n dun siste'a de xesti&n de pre*eni&n

;) 4signai&n dos reursos .u'anos e 'ateriais.

2. 4 sa resposta ser+ orreta se itou dous dos seguintes ele'entos9 a*aliai&n de risos$ poltia
de pre*eni&n$ plani(iai&n$ responsabilidades$ (or'ai&n$ dou'entai&n e auditoras.

,. !O!

4. 4) O o'pro'iso de alan%ar un alto ni*el de seguridade e sade.

;) 4 garanta de partiipai&n e de in(or'ai&n.

5) O dereito de onsulta

-. SI

=. ;) 4*aliar os risos

3. 4) 4 in(or'ai&n e a (or'ai&n en 'ateria pre*enti*a aos traballadores.

;) 4s 'edidas de e'erxenia.

5) 4 *ixilania da sade dos traballadores.

6. 4 tra*As de proede'entos que identi1i8uen as ne$esidades e estableendo o plan de
1o!a$in orrespondente.

1. O e'presario pode asu'ir a pre*eni&n de risos laborais

4) 5ando a e'presa te)a ata de% traballadores ou ben ata 2- traballadores$ se'pre e ando a
e'presa dispo)a dun nio entro de traballo

;) 5ando as ati*idades da e'presa non estean inludas no anexo I do 0egula'ento dos

5) 5ando desen*ol*a a sa ati*idade .abitual'ente na e'presa.

:) 5ando te)a a apaidade orrespondente +s (uni&ns pre*enti*as que *ai desen*ol*er.

10. D un.a (erra'enta que per'ite un.a a*aliai&n do siste'a de xesti&n da pre*eni&n.
MDULO 3 UNIDADE 1

AN%TACIN&

UNIDADE DID9CTICA

.rganismos pblicos
relacionados coa seguridade e
a sade no traballo

?S#08#804 :4 8!I:4:?

Introdui&n
Obxeti*os
5ontidos
1. Institui&ns e organis'os internaionais

2. Organis'os naionais

,. Organis'os de ar+ter auton&'io
0esu'o


<reguntas
0espostas

MDULO 3 UNIDADE 2
PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS R 3

INTR%DUCIN

?n 'ateria de seguridade e sade no traballo destaa o papel que dese'pe)an deter'inados
organis'os internaionais$ uxas nor'as e reo'endai&ns$ un.a *e% que se inorporan ao dereito
interno espa)ol$ onstiten un bloque nor'ati*o de espeial i'portania na orde laboral.

5orresp&ndelle ao ?stado$ por 'edio da sa ati*idade lexislati*a$ (ixar$ por un lado$ as 'edidas
de seguridade e sade 'ni'as$ que deber+n respetar e'presarios e traballadores e$ por
outro$ as responsabilidades que esixirlles en aso de inu'pri'ento.

?n *a ad'inistrati*a os organis'os pblios do ?stado inter*e)en reali%ando tres tipos de (uni&ns9
un.a (uni&n de regulai&n e desen*ol*e'ento nor'ati*o (regula'entos que poden to'ar a (or'a
de reais deretos ou ordes 'inisteriais)$ un.a (uni&n ontroladora (inspetora e sanionadora)
e un.a (uni&n de pro'oi&n e (o'ento das ati*idades pre*enti*as. 4 reparai&n dos danos
oasionados polos aidentes de traballo e as en(er'idades pro(esionais orresp&ndelle ao a'po
da seguridade soial.

!o aptulo II da L<0L ordAnase a atuai&n das di*ersas ad'inistrai&ns pblias on
o'petenia en 'ateria pre*enti*a.

!esta unidade$ o alu'no poder+ o)eer as institui&ns e os organis'os pblios '+is
i'portantes relaionados oa seguridade e a sade no traballo e as (uni&ns e os ser*i%os que
desen*ol*en nesta +rea.

%'+ECTI,%&

4 Identificar as institucins e os organismos pblicos relacionados coa seguridade e a
sade no traballo.

F Coecer as funcins e os servi"os atribudos 0dministracin pblica en materia de
prevencin de riscos laborais.
MDULO 3 UNIDADE 2
R 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

C%NTID%&

1. Institui&ns e organis'os internaionais

1.1. 4 Organi%ai&n Internaional do #raballo (OI#)

1.2. 4 8ni&n ?uropea

2. Organis'os naionais

,. Organis'os de ar+ter auton&'io
MDULO 3 UNIDADE 2

1

INSTITUCINS E ORANISMOS
INTERNACIONAIS

:entro do dereito do traballador$ e espeial7
'ente no +'bito da seguridade e sade no
traballo$ adquiren espeial i'portania os
on*enios elaborados no seo da Organi%ai&n
Internaional do #raballo (OI#) e os tratados e
direti*as europeas asu'idas por ?spa)a ao
(or'ar parte$ o'o 'e'bro de pleno dereito$
da 8ni&n ?uropea.

1.1. A ORANIBACIN INTERNACIONAL
DO TRA)ALLO
4 OI#$ on sede en Kenebra$ A sen dbida un.a
das organi%ai&ns internaionais laborais '+is
i'portantes$ tanto pola sa antigbidade$ o'o
pola intensidade das sas ati*idades e o gran
n'ero de pases a ela aollidos.

?ntre as (uni&ns tpias que a OI# reali%a abe
destaar as seguintes9

4 4sistenia tAnia.

4 0eo'pilai&n e di(usi&n de in(or'ai&n.

4 ?laborai&n e aprobai&n de on*enios e
reo'endai&ns internaionais.

Os on*enios da OI#$ un.a *e% rati(iados por
un ?stado 'e'bro onreto$ son instru'entos
destinados + reai&n de obrigas de ar+ter
internaional. 4s reo'endai&ns$ no entanto$
non xeran ningn tipo de obriga internaional
e est+n orientadas a estableer pautas ou
diretries para o posterior desen*ol*e'ento
da lexislai&n laboral nos ?stados 'e'bros.

?spa)a A un dos ?stados que '+is on*enios
da OI# rati(iou$ o de '+xi'a i'portania A o

5on*enio 1--$ sobre seguridade e sade dos
traballadores e no 'edio de traballo$ adoptado
on data do 22 de xu)o de 1161. ;oa parte dos
prinipios e das disposii&ns que logo se
trasladaron + :ireti*a 'aro e de a + Lei de
pre*eni&n pro*e)en deste on*enio. !a 'es'a
data adoptouse a 0eo'endai&n 1=4$ sobre
seguridade e sade dos traballadores.

1.2. A UNIN EUROPEA

:esde o 1 de xaneiro de 116=$ data a partir
da al ?spa)a entrou a (or'ar parte da ent&n
.a'ada 5o'unidade ?on&'ia ?uropea$
*'onos obrigados a .ar'oni%ar o noso dereito
interno de aordo oas direti*as da 8ni&n.
!este sentido$ a 4ta nia europea$ que
entrou en *igor o 1 de xullo de 1163$ supuxo
un i'portante paso adiante ara + onseui&n
dun espa3o so$ial euopeo? nel$ a
seguridade e a sade dos traballadores oupou
un lugar prioritario$ espeial'ente o'o
onseuenia das disposii&ns relati*as +
poltia soial e ao 'erado interior.

4 pri'eira deisi&n soial de en*ergadura
adoptada na li)a da 4ta nia$ a :ireti*a
'aro$ (oi aprobada en xu)o de 1161 e onstite
anda .oxe en da a pedra angular da atual
poltia o'unitaria.

1.*.1. As institu$ins da Unin

4 8ni&n ?uropea onsta de atro institui&ns
b+sias9 o 5onsello$ a 5o'isi&n$ o <arla'ento
?uropeo e o #ribunal de Kusti%a.

% Consello

O 5onsello est+ o'posto por un
representante de ada un dos *inte e oito
?stados 'e'bros que integran a 8ni&n
?uropea$ nor'al'ente 'inistros responsables
MDULO 3 UNIDADE 2

dos asuntos que son obxeto de disusi&n9
asuntos exteriores$ eono'a$ traballo e
asuntos soiais$ et.

4 (uni&n esenial do 5onsello A a de
exerer o poder lexislati*o ou nor'ati*o$ A
diir$ aprobar$ 'odi(iar ou rexeitar as
propostas que lle presenta a 5o'isi&n.

A Co!isin

5o'pAtelle + 5o'isi&n *elar polos intereses
da 8ni&n e$ '+is onreta'ente$ asegurar a
apliai&n$ o desen*ol*e'ento e o
u'pri'ento dos tratados e do onxunto de
nor'as o'unitarias.

4 5o'isi&n elabora e presenta as propostas
nor'ati*as no onxunto das poltias
o'unitarias.

4 5o'isi&n est+ o'posta por o'isarios$
responsables de +reas espe(ias$ que son
designados polos seus respeti*os ?stados
'e'bros para un 'andato de - anos.

% Pala!ento Euopeo

O <arla'ento ?uropeo est+ o'posto por
deputados elixidos por su(raxio uni*ersal direto
en ada un dos ?stados da 8ni&n.

Os deputados agrpanse dentro do <arla7
'ento por grupos poltios o'postos por
representantes de *arios pases en *irtude da
li)a ideol&xia que representan.

O <arla'ento partiipa no proeso lexislati*o
da 8ni&n 'ediante a (or'ulai&n de dita'es
onsulti*os propostos pola 5o'isi&n.

<osteriores tratados a'pliaron a in(luenia do
<arla'ento$ que pode$ por 'edio de
e'endas$ 'ellorar a lexislai&n proposta e
inluso aprobar xunto o 5onsello os
regula'entos$ as direti*as ou outros atos
xurdios en nu'erosas 'aterias.

% Ti0unal de +usti3a

4 (uni&n do #ribunal de Kusti%a garante o
respeto + lexislai&n o'unitaria por 'edio
de senten%as que aseguran$ ade'ais$ un.a
interpretai&n uni(or'e do dereito o'unitario.
1.*.*. %utas institu$ins e ganos
da Unin

% Consello Euopeo

5rAase en 1134$ pero non se inorpora nos
tratados ata a 4ta nia. ?st+ o'posta
polos xe(es de ?stado ou de goberno dos
?stados 'e'bros$ as o'o polo presidente
da 5o'isi&n.

O 5onsello ?uropeo renese polo 'enos
das *ees ao ano. 4nda que non adopta
deisi&ns on *alor xurdio$ as sas
(uni&ns son 'oi a'plas$ xa que establee as
orientai&ns xerais da uni&n o'n e i'pulsa
o desen*ol*e'ento da integrai&n europea.

% Co!it< E$on!i$o e &o$ial

Jrgano de obrigada onsulta en deter'inadas
'aterias polo 5onsello e a 5o'isi&n.

4 disusi&n e preparai&n dos dita'es orren
a argo das sei&ns espeiali%adas. Os seus
dita'es ad&ptanse por 'aiora si'ple.

#odas as nor'as de erta i'portania se lle
onsultan ao 5o'itA.

En !ateia espe$"1i$a de seguidade e sa5de
no ta0allo $a0e desta$a os seguintes
ganos da Unin:

O 5o'itA 5onsulti*o para a Seguridade$ a
"ixiene e a <rotei&n da Sade no 5entro de
#raballo$ reado en 1134$ e re(or'ado no 200,
un no*o no'e9 Co!it< Consulti/o paa a
&eguidade e a &a5de no Ta0allo? est+
enargado de asistir a 5o'isi&n na preparai&n
e posta en pr+tia das ati*idades que se
realien no +'bito da seguridade e sade dos
traballadores no lugar de traballo.

A6en$ia Euopea paa a &eguidade e &a5de
no Ta0allo.

4 4xenia on sede en ;ilbo (?spa)a) rAase
o obxeto de reoller toda a in(or'ai&n tAnia$
ient(ia e eon&'ia sobre a in*estigai&n
relati*a + sade e + seguridade no traballo$
exa'inar e *alidar esta in(or'ai&n e di(undila
a tra*As dun.a rede.
MDULO 3 UNIDADE 2

<ara desen*ol*er as sas (uni&ns$ a
4xenia onta oa olaborai&n de entros
naionais de re(erenia$ tantos o'o pases
'e'bros integran .oxe a 8ni&n. ?n
?spa)a$ o entro de re(erenia naional A o
#raballo.

;unda$in Euopea paa a Melloa das
Condi$ins de ,ida e de Ta0allo

D un organis'o aut&no'o on sede en :ubln
(Irlanda)$ reado pola 5o'unidade ?uropea$
uxo labor (unda'ental se entra na reollida$
an+lise$ debate e di(usi&n da in(or'ai&n para
a 'ellora das ondii&ns soiais e relaionadas
o traballo (e'prego$ organi%ai&n do traballo$
sade e seguridade$et).

LEMBRE!

0 informacin europea sobre prevencin de
riscos laborais difndese a trav%s da 0xencia
Europea para a >eguridade e >ade no
<raballo.

2 ORANISMOS NACIONAIS

2.1. Inst"tuto Nac"onal d$
S$1ur"dad$ $ ("%"$n$ no
Tra.allo EINS(TF

4dsrito ao 'inisterio o'petente en 'ateria de
traballo$ o Instituto !aional de Seguridade e
"ixiene no #raballo A o &rgano ient(io7tAnio
espeiali%ado da 4d'inistrai&n xeral do ?stado
que ten o'o 'isi&n a an+lise e o estudo das
ondii&ns de seguridade e sade no traballo$
as o'o a pro'oi&n e o apoio + sa 'ellora.

4 L<0L establee que ao I!S"# lle
orresponden$ entre outras$ as (uni&ns de
asesora'ento tAnio$ pro'oi&n e
desen*ol*e'ento de ati*idades de (or'ai&n$
in(or'ai&n$ in*estigai&n$ estudo e di*ul7
gai&n$ desen*ol*e'ento de progra'as de
ooperai&n internaional$ et.$ para iso onta
oa olaborai&n$ de ser o aso$ dos &rganos
tAnios das o'unidades aut&no'as na
'ateria.

4s 'es'o$ o Instituto prestar+$ de aordo
oas ad'inistrai&ns o'petentes$ apoio
tAnio espeiali%ado en 'ateria de
erti(iai&n$ ensaio e areditai&n.

Son &rganos do I!S"#9

4 4 :irei&n do Instituto$ que$ pola sa
*e%$ exere a Seretara da 5o'isi&n
!aional de Seguridade e Sade no
#raballo. 4 sa sede est+ na
r 2 #orrelaguna$ 3,$ 26023 Fadrid.

4 O 5onsello Keral$ no al est+n
representadas as organi%ai&ns sindiais
e e'presariais e a 4d'inistrai&n
pblia$ que se onstite o'o &rgano
que partiipa na xesti&n do Instituto.

4 Os entros naionais de Seguridade e
"ixiene no #raballo9

7 O 5entro !aional de 5ondii&ns de
#raballo$ on sede en ;arelona
(r2 :ulet$ 2710$ 060,4 ;arelona).

7 O 5entro !aional de Fedios de
<rotei&n$ on sede en Se*illa
(r2 5arabela La !i)a$ 2$ 41003 Se*illa).

7 O 5entro !aional de /eri(iai&n de
Faquinaria$ on sede en ;i%Waia.
(5a'ino de la :ina'ita$ s2n$ Fonte de
;satxu75rues$ ;araWaldo$ 4610,
;i%Waia).

7 O 5entro !aional de !o*as
#enoloxas$ on sede en Fadrid
(r2 #orrelaguna$ 3,$ 26023 Fadrid).

4 ni*el peri(Ario 'antA)ense dependentes do
I!S"# os gabinetes tAnios pro*iniais de
5euta e Felilla.
MDULO 3 UNIDADE 2

LEMBRE!

0 misin principal do I#>C< real"ase a trav%s
de dous tipos de actividades=

a2 0nlise e estudo das condicins de
seguridade e sade no traballo.

b2 ,romocin e apoio mellora das
condicins de seguridade e sade no
traballo.

2.2. Insp$cc"+n d$ Tra.allo $
S$1ur"dad$ Soc"al

Segundo a L<0L$ orresp&ndelle + Inspei&n
de #raballo *ixiar o u'pri'ento da nor'ati*a
sobre pre*eni&n de risos laborais$ as o'o
das nor'as xurdio7tAnias que inidan nas
ondii&ns de traballo na 'ateria de pre*eni&n$
anda que non ti*esen a uali(iai&n direta
de nor'ati*a laboralE e propor+$ se A o aso$ a
sani&n que orresponda apliar.

Sen 'enosabo da sa 'isi&n inspetora$
orresp&ndelle + Inspei&n de #raballo9

4 4sesorar e in(or'ar as e'presas e os
traballadores sobre a 'aneira '+is
e(eti*a de u'prir as disposii&ns uxa
*ixilania ten eno'endada.

4 ?laborar os in(or'es soliitados polos
xulgados do soial.

4 In(or'ar as autoridades laborais.

4 5o'probar e (a*oreer o u'pri'ento
das (uni&ns asu'idas polos ser*i%os de
pre*eni&n.

4 Ordenar a parali%ai&n dos traballos nos
que se ad*irta a existenia de riso gra*e
e in'inente.

LEMBRE!

0 vixilancia e o control da normativa sobre
prevencin de riscos laborais correspn/
delle Inspeccin de <raballo e >eguridade
>ocial.
2.&. Adm"n"strac"+ns p;.l"cas
comp$t$nt$s $n mat$r"a
san"tar"a

Segundo a L<0L$ orresp&ndenlles$ entre
outras$ as seguintes (uni&ns9

4 O establee'ento de 'edios
adeuados para a a*aliai&n e o ontrol
das atuai&ns de ar+ter sanitario que
realien nas e'presas os ser*i%os de
pre*eni&n atuantes.

4 4 i'plantai&n de siste'as de in(or'ai&n
adeuados9 'apas de risos laborais$
estudos epide'iol&xios$ et.

4 4 super*isi&n da (or'ai&n i'partida no
+'bito sanitario.

4 4 elaborai&n e di*ulgai&n de estudos$
in*estigai&ns e estatstias relaionados
oa sade dos traballadores.
2./. Outras adm"n"strac"+ns p;.l"cas
r$lac"onadas coa s$1ur"dad$ $
sa;d$ no tra.allo

!o +'bito das ad'inistrai&ns pblias
relaionado oa seguridade e a sade no
traballo abe destaar as o'petenias
atribudas ao 'inisterio o'petente en 'ateria
de industria$ en relai&n oa ordenai&n e
seguridade industrial$ reguladas na
Lei 2121112$ do 1= de xullo$ de industria.

2.3. Com"s"+n Nac"onal d$
S$1ur"dad$ $ Sa;d$ no
Tra.allo

5reada pola L<0L$ A un &rgano olexiado asesor
das ad'inistrai&ns pblias na (or'ulai&n das
poltias de pre*eni&n e o &rgano de
partiipai&n instituional en 'ateria de
seguridade e sade no traballo.
4 5o'isi&n est+ integrada por un representante
de ada un.a das o'unidades aut&no'as e
por igual n'ero de 'e'bros da 4d'inistrai&n
xeral do ?stado e$ paritaria'ente on todos eles$
por representantes das organi%ai&ns sindiais
MDULO 3 UNIDADE 2

&
e e'presariais '+is representati*as. 4 5o'isi&n
o)eer+ e poder+ in(or'ar e (or'ular propostas
no re(erente a9
4 5riterios e progra'as en xeral das
atuai&ns que desen*ol*en as
ad'inistrai&ns pblias o'petentes en
'ateria de pre*eni&n de risos laborais.
4 <roxetos de disposii&ns de ar+ter
xeral en 'ateria de pre*eni&n de risos
laborais.
4 5oordinai&n de atuai&ns desen*oltas
polas ad'inistrai&ns pblias
o'petentes en 'ateria laboral$ sanitaria e
de industria.
2.?. =undac"+n para a Pr$0$n,
c"+n d$ R"scos La.ora"s

!a L<0L ordAnase a reai&n dun.a (undai&n
uxo (in pri'ordial A a pro'oi&n$ espeial'ente
nas pequenas e 'edianas e'presas$ de
ati*idades destinadas + 'ellora das ondii&ns
de seguridade e sade no traballo.
4s ai&ns que desen*ol*e esta (undai&n de
(or'a direta ou indireta 'ediante (inania7
'ento son9
0ccins de informacin= di(usi&n entre
e'presarios e traballadores dos prinipios da
ai&n pre*enti*a.
0ccins de asistencia t%cnica= dirixidas ao
estudo e resolui&n de proble'as deri*ados
da apliai&n pr+tia e 'aterial das atuai&ns
pre*enti*as.
0ccins de formacin= dese)o de 'Atodos e
ontidos de progra'as que poidan ser
i'partidos en setores e subsetores da
ati*idade produti*a$ en espeial naqueles uxa
estrutura estea onstituda (unda'ental'ente
por pequenas e'presas.
0ccins de promocin do cumprimento da
normativa= (o'ento do o)ee'ento e a
apliai&n por e'presarios e traballadores das
disposii&ns legais$ regula'entarias e
on*enionais en 'ateria de pre*eni&n de
risos laborais$ en espeial a tra*As de
'eanis'os e instru'entos desen*oltos en
+'bitos setoriais e territoriais da ati*idade
produti*a.
ORANISMOS DE CAR9CTER
AUTONMICO

4 5onstitui&n espa)ola$ no seu artigo 141.1.3$
reser*a ao ?stado a o'petenia exlusi*a en
'ateria de lexislai&n laboral$ sen prexu%o da
sa exeui&n polos &rganos das o'unidades
aut&no'as.
!este sentido$ as o'unidades aut&no'as que
te)en trans(eridas as o'petenias en 'ateria
de exeui&n da lexislai&n laboral dispo)en
da potestade sanionadora$ que se e(etuar+ de
aordo oa sa regulai&n propia$ por pro7
posta da Inspei&n de #raballo e Seguirdade
Soial.
Igual'ente e on(or'e os respeti*os
estatutos auton&'ios$ as (uni&ns e ser*i%os
que anterior'ente *i)an desen*ol*endo os
gabinetes tAnios pro*iniais do I!S"#
quedaron traspasados +s o'unidades
aut&no'as.
Os &rganos das ditas o'unidades on
o'petenias de pre*eni&n de risos laborais
reiben distintas deno'inai&ns$ segundo a
o'unidade de que se trate. :esen*ol*en
(uni&ns o'o a in*estigai&n de aidentes$ a
(or'ai&n e o asesora'ento tAnio nestas
'aterias e onstiten$ xunto oa Inspei&n
de #raballo$ os &rganos da 4d'inistrai&n
que 'ante)en un.a relai&n '+is direta os
traballadores e as e'presas.
O Instituto Galego de Seguridade e Sade
Laboral (Issga) A o organis'o aut&no'o
adsrito organia'ente + onsellera
o'petente en 'ateria de traballo$ que se
on(igura o'o un &rgano tAnio en 'ateria
de pre*eni&n de risos laborais$ go%a de
personalidade xurdia de seu$ autono'a
(unional e plena apaidade de obrar.

LEMBRE!

0s sancins por incumprimento da normativa
sobre prevencin de riscos laborais son
impostas polas autoridades laborais
competentes por proposta da Inspeccin de
<raballo e >eguridade >ocial.
MDULO 3 UNIDADE 2

RE&UM%

4 %IT A un.a das organi%ai&ns internaionais '+is i'portantes na orde laboral. ?ntre as sas
resolui&ns destaa o 5on*enio n'ero 1--$ sobre seguridade e sade dos traballadores e
no 'edio de traballo$ rati(iado por ?spa)a no ano 1161.

:esde que ?spa)a entrou a (or'ar parte da Unin Euopea ti*e'os que inorporar ao noso dereito
interno as direti*as que se elaboran na 8ni&n.

4 8ni&n ?uropea onsta de atro institui&ns b+sias9 o Consello? a Co!isin? o Pala!ento e
o Ti0unal de +usti3a. 4de'ais existen outros organis'os espeiali%ados en seguridade e sade
dos traballadores$ o'o son9

4 O Co!it< Consulti/o paa a &eguidade e a &a5de no Ta0allo.

4 4 A6en$ia Euopea paa a &eguidade no Ta0allo.

4 4 ;unda$in Euopea paa a Melloa das Condi$ins de ,ida e de Ta0allo.

4dsrito ao 'inisterio o'petente en 'ateria de traballo$ o Instituto Na$ional de &eguidade e
Ii6iene no Ta0allo A o &rgano ient(io7tAnio espeiali%ado da 4d'inistrai&n xeral do ?stado
ao al se lle eno'enda o estudo e a an+lise das ondii&ns de seguridade e sade no traballo$
as o'o a pro'oi&n e o apoio + sa 'ellora.

4 :irei&n do Instituto exArea a Seretara da Co!isin Na$ional de &eguidade e &a5de
no Ta0allo$ reada pola Lei de pre*eni&n de risos laborais (L<0L) o'o &rgano olexiado
asesor das ad'inistrai&ns pblias de pre*eni&n de risos laborais.

4 Inspe$$in de Ta0allo e &eguidade &o$ial exere a (uni&n de *ixilania e ontrol da nor'ati*a
sobre a pre*eni&n de risos laborais e prop&n$ en aso de inu'pri'ento$ a sani&n que
orresponda apliar.

4s atuai&ns das ad'inistrai&ns pblias o'petentes en 'ateria de sa5de la0oal lA*anse a
abo on(or'e os aspetos sinalados na Lei xeral de sanidade.

Os &rganos r esponsables do 'inisterio o'petente en 'ateria de i ndustria regulan e ordenan
a seguidade industial on(or'e a Lei 2121112$ de industria.

4s $o!unidades autno!as que asu'iron as o'petenias en 'ateria laboral dispo)en da
potestade sanionadora polo u'pri'ento da nor'ati*a de pre*eni&n de risos laborais.

Igual'ente$ as (uni&ns e ser*i%os que anterior'ente *i)an desen*ol*endo os gabinetes tAnios
pro*iniais do I!S"# quedaron traspasados +s o'unidades aut&no'as$ a exepi&n dos gabinetes
de 5euta e Felilla.
MDULO 3 UNIDADE 2


Peguntas

1. Mue di(eren%a existe entre un on*enio e un.a reo'endai&n da OI#I

..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

2. 5ite polo 'enos tres institui&ns ou &rganos da 8ni&n ?uropea.

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

,. 5o'o se deno'ina o &rgano que integra os xe(es do ?stado ou de goberno dos pases 'e'bros
da 8ni&n ?uropeaI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

4. 5al A o entro de re(erenia naional en ?spa)a da 4xenia para a Seguridade e Sade no
#raballoI Sinale a resposta orreta9

4 4s o'unidades aut&no'as.

4 O Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no #raballo.

4 4 Inspei&n de #raballo e Seguridade Soial.

-. 4 que &rgano da 4d'inistrai&n lle orresponde *ixiar o u'pri'ento da nor'ati*a sobre
pre*eni&n de risos laboraisI Sinale a solui&n orreta9

4 4o Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no #raballo.

4 > Inspei&n de Industria.

4 > Inspei&n de #raballo e Seguridade Soial.

=. 4 que &rgano da 4d'inistrai&n lle orresponde a*aliar e ontrolar as atuai&ns de
ar+ter sanitario que se realien nas e'presasI

4 >s autoridades sanitarias.

4 4o Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no #raballo.

4 > Inspei&n de #raballo e Seguridade Soial.
MDULO 3 UNIDADE 2

3. 4 5o'isi&n !aional de Seguridade e Sade no #raballo A un &rgano olexiado do Instituto
!aional de Seguridade e "ixiene no #raballoI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

6. !a 5o'isi&n !aional de Seguridade e Sade no #raballo est+n integradas as o'unidades
aut&no'asI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

1. 4s o'unidades aut&no'as exeren algun.a (uni&n en 'ateria de pre*eni&n de risos
laboraisI

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

10. 5al dos seguintes &rganos da 4d'inistrai&n pode ordenar a parali%ai&n dos traballos en que
exista riso gra*e e in'inenteI

4 4 5o'isi&n !aional de Seguridade e Sade no #raballo.

4 4 Inspei&n de #raballo e Seguridade Soial.

4 O Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no #raballo.
MDULO 3 UNIDADE 2

Respostas

1. Os on*enios rati(iados son de obrigado u'pri'ento nos ?stados 'e'bros que os rati(iou.
4s 0eo'endai&ns estableen pautas ou diretries$ pero non obrigas.

2. O 5onsello.
4 5o'isi&n.
O <arla'ento ?uropeo.
O #ribunal de Kusti%a.
O 5onsello ?uropeo.
O 5o'itA ?on&'io e Soial.
O 5o'itA 5onsulti*o para a Seguridade e a Sade no #raballo.
4 4xenia ?uropea para a Seguridade e a Sade no #raballo.
4 @undai&n ?uropea para a Fellora das 5ondii&ns de /ida e de #raballo.

,. 5onsello ?uropeo.

4. O Instituto !aional de Seguridade e "ixiene no #raballo.

-. > Inspei&n de #raballo e Seguridade Soial.

=. >s autoridades sanitarias.

3. !on$ A un &rgano olexiado asesor das ad'inistrai&ns pblias que ten a sa seretara na
:irei&n do I!S"#.

6. Si$ a 5o'isi&n est+ integrada por un representante de ada un.a das o'unidades aut&no'as$
por 13 'e'bros da 4d'inistrai&n x eral do ?stado e$ paritaria'ente on todos eles$
por representantes das organi%ai&ns sindiais e e'presariais.

1. Si$ as o'petenias que antes desen*ol*an os gabinetes tAnios pro*iniais do I!S"#.

10. 4 Inspei&n de #raballo e Seguridade Soial.

MDULO 3 UNIDADE 2

AN%TACIN&

DOCUMENTACIN )9SICA
DE CONSULTA DO MDULO
!

Glosario
;ibliogra(a

PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS S 3


LOSARIO

IN&TRUCIN& %PERATI,A&

<er'iten desen*ol*er on detalle algn aspeto
que o'p&n un proede'ento ou desriben
on detalle os pasos que .ai que seguir e
as 'edidas que se deben pre*er + .ora de
reali%ar on seguridade un.a ati*idade.

MANUAL

D o dou'ento b+sio que desribe o siste'a
que adopta a organi%ai&n e que debe ser*ir
de base + .ora de i'plantar$ 'anter e 'ellorar
o dito siste'a.

RGAN% C%LE+IAD%

Jrgano (or'ado por *arias persoas que deiden
onxunta'ente.

P%L=TICA DE PRE,ENCIN

:iretries e obxeti*os xerais dun.a
organi%ai&n relati*os + pre*eni&n de risos
laborais tal e o'o o s expresa (or'al'ente
a :irei&n.

P%TE&TADE &ANCI%NAD%RA

4utoridade ou apaidade para i'po)er
sani&ns por inu'pri'ento de nor'as
obrigatorias.

PR%CEDEMENT%&

:esriben as distintas ati*idades que se
espei(ian no siste'a de xesti&n da pre*eni&n
de risos laborais$ reollen que .ai que (aer$
quen A o responsable de (aelo e que
rexistros .ai que u'pri'entar para e*ideniar
o reali%ado.

RATI;ICAR

5o'pro'eterse un ?stado *oluntaria e
expresa'ente a aatar os ter'os dun on*enioE
ad.erirse a un on*enio.

RE+I&TR%&

5onstiten a proba (or'al do siste'a de
xesti&n da pre*eni&n de risos laborais e das
ati*idades i'pliadas$ o'o a au'ulai&n
de dou'entos que dan in(or'ai&n sobre as
ati*idades reali%adas ou os resultados
obtidos.

REGULAMENT%

!or'a xurdia ditada pola 4d'inistrai&n para
a exeui&n$ o desen*ol*e'ento ou o
u'pri'ento das leis preexistentes. #a'An se
.a'an regula'entos as nor'as xurdias
prinipais da 8ni&n ?uropea.

+ULGAD% D% &%CIAL

Jrgano xurisdiional que resol*e sobre os
on(litos de ar+ter laboral. Substite a antiga
Faxistratura de #raballo.
S 4 PREVENCIN DE RISCOS LABORAIS

)I)LIORA=>A

)valiaci1n de riscos laborais
GJF?O754!O "?0!>!:?O$ F. (oord.) e
outros tAnios do I!S"#.
:ou'entos di*ulgati*os (::.014).
2N edii&n (1116).
#raballo.
)valiaci1n das condici1ns de traballo en
!euenas e "edianas e"!resas
;?S#04#D! ;?LLO/I$ FE !OG40?:4
58IK40#$ 5. e outros tAnios do I!S"#.
4N edii&n re*isada (2000).
#raballo.
Aesti1n da !revenci1n de riscos laborais
na !euena e "ediana e"!resa
;?S#04#D! ;?LLO/I$ FE F400J!$ 4. e outros
tAnios do I!S"#.
#raballo.
Realizaci1n de auditor5as do siste"a de
!revenci1n de riscos laborais
:ou'entos de riterios (50.002). (200,).
#raballo.

Bases !ara a anBlise das actuaci1ns dos
servizos de !revenci1n alleos
:ou'entos de riterios (50.001). (200,).
#raballo.
Orientaci1ns !ara facilitar a inte/raci1n da
!revenci1n de riscos laborais no siste"a
xeral de xesti1n da e"!resa
:ou'entos de riterios (50.00,). (200,).
#raballo.

RE;ERENCIA& LEGAI&:

UNE P1ESS E+? pe/en$in de is$os
la0oais. Regas 6eais paa a a!plia$in
dun siste!a de 6estin da pe/en$in de
is$os la0oais F&+PRL:
4?!O0 (4soiai&n ?spa)ola de !or'ali%ai&n
e 5erti(iai&n).

Instituto Galego de Seguridade e Sade Laboral
http://issga.xunta.es
P
R
E
V
E
N
C
I
N

D
E

R
I
S
C
O
S

L
A
B
O
R
A
I
S

C
u
r
s
o

d
e

c
a
p
a
c
i
t
a
c
i
n

p
a
r
a

o

d
e
s
e
m
p
e
e
o

d
e

n
i
v
e
l

b
s
i
c
o
prevencin de
riscos laborais
para o desempeo de
nivel bsico
Instituto Galego
de Seguridade
e Sade Laboral
Rura s

Prevencion Riscos Laborais Con Portada Baja Resolucion DEF PDF

Cargado por

Información del documento

Título original

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Prevencion Riscos Laborais Con Portada Baja Resolucion DEF PDF

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

Instituto Galego de Seguridade e Sade Laboral

También podría gustarte