MATEMÁTICAS II BACHARELATO

Obxectivos de area:
1.1. -Análise

 Aplicar os conceptos de límite dunha función nun punto (tanto finito como infinito) e de límites laterais para estudar a
continuidade dunha función.
 Aplicar o concepto de límite dunha función para estudar a existencia de asintotas.

 Coñecer as propiedades alxébricas do cálculo de limites e os tipos de indeterminación

 Determinar as ecuacións das rectas tanxente e normal á gráfica dunha función nun punto.
 Distinguir entre función derivada e derivada dunha función nun punto. Saber achar o dominio de derivabilidad dunha
función.
 Coñecer a relación que existe entre a continuidade e a derivabilidad dunha función nun punto.
 Coñecer as propiedades locais de crecemento ou de decrecemento dunha función derivable nun punto e os intervalos de
monotonía dunha función derivable.

 Estudar a derivabilidad de funcións definidas a anacos.

 Coñecer e aplicar o teorema de derivación para funcións compostas (a regra da cadea) e a súa aplicación ao cálculo das
derivadas de funcións con non máis de dúas composicións e das derivadas das funcións trigonométricas inversas.
 Coñecer a regra de L 'Hôpital e saber aplicala ao cálculo de límites para resolver indeterminacións.
 Recoñecer se os puntos críticos dunha función (puntos con derivada nula) son extremos locais ou puntos de inflexión.

 Aplicar a teoría de funcións continuas e de funcións derivables para resolver problemas de extremos.
 Representar de forma aproximada a gráfica dunha función da forma e = f(x) indicando: dominio, simetrías,
periodicidade, cortes cos eixes, asintotas, intervalos de crecemento e de decrecemento, extremos locais, intervalos de
concavidade e de convexidade e os puntos de inflexión.

 Obter información da propia función (limites, límites laterais, continuidade, asíntotas,

derivabilidad: Crecemento e decrecemento, etc.), a partir da representación gráfica dunha función ou da súa derivada.
 Recoñecer se unha función é primitiva da outra mediante as súas representacións analíticas ou mediante as súas
representacións gráficas.

 Saber a relación que existe entre dúas primitivas dunha mesma función.

 Dada unha familia de primitivas, saber determinar unha que pase por un punto dado.
 Calcular integrais indefinidas de funcións racionais nas que as raíces do denominador son reais.

 Coñecer o método de integración por partes e sabelo aplicar reiteradamente.

 Coñecer a técnica de integración por cambio de variable.

 Coñecer as propiedades de linealidade da integral definida con respecto tanto ao integrando como ao intervalo de
integración.

 Coñecer as propiedades de monotonía da integral definida con respecto a o integrando.

 Coñecer a interpretación xeométrica da integral definida dunha función (a área como límite de sumas superiores e
inferiores).
 Coñecer a noción de función integral (ou función área) e saber o teorema fundamental do cálculo e a regra de Barrow.

 Calcular a área de recintos planos limitados por curvas.

1.2. - Algebra lineal

 Coñecer e adquirir destreza nas operacións con matrices: suma, produto por un escalar, produto de matrices, e saber
cando poden realizarse e cando non. Coñecer a non-conmutatividade do produto.
 Coñecer a matriz identidade e a definición de matriz inversa. Saber cando unha matriz ten inversa e, no seu caso,
calculala (ata matrices de orde 3 x 3)

 Calcular os determinantes de orde 2 e de orde 3.

 Coñecer as propiedades dos determinantes e sabelas aplicar ao cálculo destes.

 Calcular o rango dunha matriz

 Expresar un sistema de ecuacións lineais en forma matricial e coñecer o concepto de matriz ampliada deste.
 Coñecer o que son sistemas compatibles (determinados e indeterminados) e incompatibles.
 Clasificar (como compatible determinado, compatible indeterminado ou incompatible) un sistema de ecuacións lineais
con non máis de tres incógnitas e que dependa, como moito, dun parámetro e, no seu caso, resolvelo.

1.3. - Xeometría

 Coñecer e adquirir destreza nas operacións con vectores en IR2y en IR3.

 Dado un conxunto de vectores, saber determinar se son linealmente independentes ou linealmente dependentes.
 Calcular e identificar as expresións dunha recta ou dun plano mediante ecuacións paramétricas e ecuacións implícitas e
pasar dunha expresión a outra.

 Determinar un punto, unha recta ou un plano a partir de propiedades que os definan (por exemplo: o punto simétrico
doutro con respecto a un terceiro, a recta que pasa por dous puntos ou o plano que contén a tres puntos ou a un punto e
unha recta, etc.)
 Formular, interpretar e resolver os problemas de incidencia e paralelismo entre rectas e planos como sistemas de
ecuacións lineais.

 Coñecer e aplicar a noción de feixe de planos que contén a unha recta.

 Coñecer as propiedades do produto escalar, a súa interpretación xeométrica.
 Formular e resolver razoadamente problemas métricos, angulares e de perpendicularidade exemplo: distancias entre
puntos, rectas e planos, simetrías axiais, ángulos entre rectas e planos, vectores normais a un plano, perpendicular común
a dúas rectas, etc.)
 Coñecer o produto vectorial de dous vectores e sabelo aplicar para determinar un vector perpendicular a outros dous, e
para calcular áreas de triángulos e paralelogramos.
 Coñecer o produto mixto de tres vectores e sabelo aplicar para calcular o volume dun tetraedro e dun paralelepípedo.
Temporalización:
Organización de contidos e temporización.

Primeira avaliación: 7. – Matrices e determinantes. 8. – Sistemas lineais .9. - Vectores. 11.- Producto escalar, vectorial e mixto.
10.- Xeometría afín .

Primeiro exame: Temas 7 y 8.

Segundo exame: Temas 7, 8, 9 , 10 y 11.

Segunda avaliación: 12.- Xeometría métrica. 1.- Funcións reais. 2.- Límites, continuidade e asíntotas. 3.- Derivadas.

Exame de materias pendentes de 1º.

Exame de recuperación dos temas 7, 8, 9, 10 e 11..
Primeiro exame: Temas 12, 1 e 2.
Segundo exame: Temas 12, 1, 2 e 3.

Terceira avaliación: 4.- Integrais indefinidas. 5.- Integráis definidas.

Exame de recuperación dos temas 12, 1, 2 e 3.

Primeiro exame: Tema 4.
Segundo exame: Temas 4 e 5.
Recuperacións finais (tb. materias de 1º)

Metodoloxía:
A metodoloxía é a forma concreta na que se organizan, regulan e relacionan entre si os diversos compoñentes que
interveñen no proceso de aprendizaxe: obxectivos, contidos, actividades, avaliación, recursos e medios didácticos; e,
especialmente, alumnado, profesorado e comunidade educativa.

A metodoloxía didáctica do Bacharelato favorecerá a capacidade do alumnado para aprender por si mesmo, para traballar
en equipo e para aplicar os métodos apropiados de investigación. Concederase importancia á relación dos aspectos
teóricos das materias coas súas aplicacións prácticas na sociedade.

Propóñense unhas estratexias metodolóxicas básicas:

- Que partan de problemas ou de cuestións próximas ao ámbito e que sexan motivadoras.
- Que teñan potencialidade para desencadear procesos de aprendizaxe significativa.
- Que teña en conta os esquemas de pensamento e as concepcións dos alumnos e alumnas, favorecendo o seu traballo e a
súa autonomía na aprendizaxe.
- Que propicie a indagación, baseándose na recollida e análise de informacións diversas para a elaboración de conclusións.

- Que fomente o rigor das linguaxes matemáticas: numérico, alxébrico, gráfico, estatístico e probabilístico.
- Que favorezan o traballo cooperativo, o intercambio entre iguais e a reflexión sobre o propio proceso de aprendizaxe.

A aprendizaxe das matemáticas debe ser entendido como o proceso de asimilación dos elementos conceptuais necesarios
para enunciar, resolver e interpretar os problemas que formula o estudio dos fenómenos propios da ciencia e a técnica.
Os aspectos esenciais da actividade matemática quedan recollidos na resolución de problemas, entendida como a toma de
decisións para encadrar o formular matematicamente a situación, o deseño da estratexia de actuación, a utilización
axeitada de procedementos e técnicas, a verificación da verosimilitude da solución, a interpretación dos resultados e, en
ocasións, a formulación de novos problemas.

As Matemáticas proporcionan os métodos de razoamento e a linguaxe que necesita a ciencia para a comprensión dos
fenómenos da natureza. A aplicación dos métodos matemáticos ao ámbito científico produce importantes resultados
teóricos e prácticos, tanto na elaboración de modelos explicativos dos fenómenos naturais coma na recollida e análise
dos datos necesarios para a validación das teorías científicas e a posta a punto das tecnoloxías que estas xeran.

A constante ampliación das aplicacións das Matemáticas, eficaces para describir, analizar e comprender as pautas que
subxacer nun número crecente de fenómenos sociais, fai conveniente que os estudantes da modalidade de Humanidades e
Ciencias Sociais adquiran a formación suficiente para comprender determinados métodos matemáticos e dominar as
destrezas necesarias para a súa aplicación.

As Matemáticas proporcionan a linguaxe axeitada para describir cientificamente certos aspectos da realidade e dispoñen
de métodos que permiten analizalos e comprendelos con profundidade. Polo tanto, as Matemáticas han de ter un
carácter instrumental, sendo utilizadas para representar, sintetizar, comunicar (por medio de gráficas, táboas e modelos
abstractos) a información cuantitativa relevante de moitos dos fenómenos estudados en Ciencias Sociais. As
Matemáticas danse en moita maior medida nas ciencias relacionadas co mundo da economía, debido fundamentalmente a
que son máis directamente cuantificables.

Uns elementos moi importantes desta materia son os procedementos, hábitos, estruturas, actitudes que caracterizan a
actividade matemática: o deseño de estratexias de actuación, a toma de decisións sobre os conceptos e técnicas que se
van utilizar, a explicitación de hipótese que se admiten, a formulación, comprobación e refutación de conxecturas, a
busca de regularidades, a aplicación de algoritmos concretos, a execución de cálculos e a comprensión, interpretación e
comunicación de resultados.

Contidos:
Análise.

1.- Funcións reais de variable real. Dominio e percorrido dunha función. Funcións elementais (constantes, potenciais,
radicais, exponenciais, logarítmicas, trigonométricas, arco). Operacións con funcións. Funcións polinómicas,
fraccionarias, racionais, irracionais e a anacos. Intersección de funcións entre si e cos eixes. Simetrias. Periodicidade.
Acotación. Crecemento/decrecemento de funcións. Extremos relativos/absolutos. Convexidade/concavidade de funcións.
Puntos de inflexión.

2.- Límite finitos e infinitos de funcións nun punto e no infinito. Límites laterais. Cálculo de límites. Indeterminacións.
Continuidade nun punto. Continuidade lateral. Tipos de descontinuidade. Continuidade nun intervalo. Teorema de
Bolzano. Teorema de Weierstrass e consecuencias.

3.- Definición de taxa de variación media dunha función nun intervalo e interpretación xeométrica. Definición de derivada
dunha función nun punto e interpretación xeométrica. Derivadas laterais. Derivabilidad e a súa relación coa
continuidade. Función derivada. Fórmulas de derivación. Derivadas sucesivas. A derivada como razón de cambio.
Ecuación da recta tanxente e normal a unha gráfica de función nun punto. Aplicación da derivada no estudio dos intervalos de
crecemento/ decrecemento dunha función, asi como a obtención dos seus puntos singulares e extremos relativos e
absolutos. Aplicación da derivada no estudio dos intervalos de convexidade/ concavidade dunha función así como a
obtención dos seus puntos de inflexión. Problemas de optimización. Enunciado e interpretación xeométrica do Teorema
de Rolle. Enunciado e interpretación xeométrica do Teorema do valor medio do cálculo diferencial. Enunciado da Regra
de L´Hopital. Estudio e representación gráfica de funcións.

4.- Definición de primitiva e integral indefinida dunha función. Propiedades da integral indefinida. Fórmulas de
integración. Integración por substitución. Integración por partes. Integración de funcións racionais (só raices reais,
simples e múltiples, e polinomios de 2º grao sen raíces reais e sen termo de primeiro grao, no denominador).

5.- Sumas superiores e inferiores dunha función para unha partición do intervalo. Definición de integral definida dunha
función nun intervalo e interpretación xeométrica. Propiedades da integral definida. Enunciado e interpretación
xeométrica do Teorema do valor medio do cálculo integral. Definición e significado xeométrico de función integral
dunha función nun intervalo; propiedades. Enunciado e interpretación xeométrica do teorema fundamental do cálculo
integral. Enunciado da regra de Barrow. Cálculo de áreas de figuras planas limitadas por gráficas de función.

Álxebra lineal.

7.- Definición de matriz de orde mxn. Igualdade de matrices. Tipos de matrices (fila, columna, rectangular, cadrada,
diagonal, triangular, nula, identidade, simétrica, antisimétrica). Suma e resta de matrices; propiedades. Produto de
matrices por números reais; propiedades. Produto de matrices; propiedades. Trasposta dunha matriz; propiedades.
Determinante dunha matriz cadrada e cálculo deste (regra de Sarrus, desenvolvemento por adxuntos dunha liña).
Propiedades dos determinantes e a súa aplicación. Rango dunha matriz calquera (definición e propiedades). Cálculo do
rango polo método de Gauss e por menores. Definición e propiedades de matriz inversa dunha matriz cadrada. Condición
necesaria e suficiente para a existencia de inversa. Cálculo da matriz inversa pola matriz adxunta. Matrices regulares e
singulares. Ecuacións e sistemas matriciais.

8.- Definición de ecuación lineal e das súas solucións; interpretación xeométrica. Definición de sistema de ecuacións lineais
e das súas solucións; interpretación xeométrica. Clasificación dos sistemas segundo a existencia e o número de solucións.
Sistemas equivalentes. Invarianza das solucións dun sistema. Método de substitución. Método de igualación. Método de
redución ou de Gauss. Expresión matricial dun sistema lineal. Enunciado do teorema de Rouche-Frobenius. Definición de
sistema de Cramer. Regra de Cramer. Sistemas homoxéneos. Discusión de sistemas cun parámetro, ( polo método de
Gauss e utilizando o teorema de Rouche-Frobenius).

Xeometría do espacio.

9.- Vectores no espacio. Suma, resta e produto por números reais; propiedades. Combinación lineal de vectores.
Dependencia e independencia de vectores. Bases. Bases ortognales e ortonormal. Coordenadas dun vector nunha base
dada. Suma, resta e produto por números reais, analiticamente. Dependencia de vectores, analiticamente.

10.- Sistemas de referencia. Sistemas de referencia ortogonais e ortonormal. Coordenadas dun punto nun sistema de
referencia dado. Coordenadas dun vector a partir de dous puntos. División dun segmento en partes iguais. Punto medio
dun segmento. Ecuacións da recta. Ecuacións do plano. Posición relativa de dúas rectas, de dous planos, dunha recta e un
plano e de tres planos.

11.- Definición, interpretación xeométrica e propiedades do producto escalar de dous vectores. Expresión analítica nunha
base calquera e nunha base ortonormal. Módulo dun vector. Ángulo de dous vectores. Ortogonalidade. Vector
característico dun plano; ecuación normal do plano. Definición, propiedades e interpretación xeométrica do produto
vectorial de dous vectores. Expresión analítica nunha base ortonormal. Definición, propiedades e interpretación
xeométrica do produto mixto de tres vectores. Expresión analítica nunha base ortonormal.

12.- Distancia entre dous puntos. Distancia dun punto a un plano. Distancia dun punto a unha recta. Distancia entre dous
planos paralelos. Distancia entre dúas rectas paralelas. Distancia dunha recta a un plano paralelo a ela. Distancia entre
dúas rectas que se cruzan. Ángulo de dúas rectas. Ángulo de dous planos. Ángulo de recta e plano. Paralelismo e
perpendicularidade de dúas rectas, de dous planos e de recta e plano.
Criterios de avaliación:
1. Utilizar o concepto e cálculo de límites e derivadas para atopar e interpretar características destacadas de funcións
expresadas en forma explícita. Preténdese comprobar con este criterio que os alumnos son capaces de utilizar os
conceptos básicos da análise, adquiriron o coñecemento da terminoloxía axeitada e desenvolvido as destrezas no manexo
das técnicas usuais do cálculo de límites e derivadas. O cálculo de derivadas limitarase ás familias de funcións coñecidas e
con non máis de dúas composicións. En canto aos límites, só considéranse aqueles que correspondan a indeterminacións
sinxelas.

2. Aplicar o cálculo de límites, derivadas e integrais ao estudio de fenómenos naturais e tecnolóxicos, así como á
resolución de problemas de optimización e medida. Este criterio pretende avaliar a capacidade do alumno para
interpretar e aplicar situacións do mundo natural, xeométrico e tecnolóxico, a información subministrada polo estudio
analítico das funcións. Con respecto a este criterio valen as mesmas anotacións incluídas no criterio anterior en canto
ao cálculo de límites e derivadas. O cálculo de integrais limitarase aos métodos xerais de integración e en todo caso con
cambios de variable simples.

3. Utilizar a linguaxe matricial e as operacións con matrices como instrumento para representar e interpretar datos,
relacións e ecuacións, e en xeral para resolver situacións diversas. Este criterio vai dirixido a comprobar se os alumnos
son capaces de utilizar a linguaxe matricial como ferramenta alxébrica, útil para expresar e resolver problemas
relacionados coa organización de datos e coa xeometría analítica.

4. Elaborar estratexias para a resolución de problemas concretos, expresándoos en linguaxe alxébrica e utilizando
determinadas técnicas alxébricas para resolvelos. Este criterio pretende avaliar a capacidade do alumno para enfrontarse
á resolución de problemas e vai dirixido a comprobar se o alumno é capaz de expresar o problema en linguaxe alxébrica,
resolvelo aplicando técnicas alxébricas axeitadas: resolución de sistemas de ecuacións, produtos escalares, vectoriais e
mixtos etc. e interpretar criticamente a solución obtida.

5. Realizar investigacións nas que haxa que organizar e codificar informacións, seleccionar, comparar e valorar
estratexias para enfrontarse a situacións novas con eficacia, elixindo as ferramentas matemáticas axeitadas en cada caso.
Preténdese avaliar a madureza do alumno para enfrontarse con situacións novas utilizando a modelización de
situacións, a reflexión lóxica - dedutiva os modos de argumentación propios das matemáticas e as destrezas matemáticas
adquiridas.

6. Transcribir situacións das ciencias da natureza e da xeometría a unha linguaxe vectorial, utilizar as operacións con
vectores para resolver os problemas extraidos delas, dando unha interpretación das solucións. A finalidade é avaliar a
capacidade do alumno para utilizar a linguaxe vectorial e as técnicas apropiadas en cada caso, como instrumento para a
interpretación de fenómenos diversos.

7. Interpretar xeometricamente o significado de expresións analíticas correspondentes a curvas e superficies sinxelas.

Preténdese que os alumnos e alumnas sexan capaces de recoñecer, descubrir puntos e visualizar as formas xeométricas a
partir da súa expresión analítica. Consideraranse curvas e superficies simples tanto pola súa expresión analítica coma
pola súa forma geométrica.
Criterios de calificación:
A nota de cada avaliación será, como mínimo, a media aritmética das notas dos dous exames realizados, segundo a expresión

0`40. ex1 + 0`60. ex2

A devandita nota poderase incrementar, como máximo, en 2 puntos, tendo en conta a actitude do alumno respecto da asignatura
e as posibles tarefas complementarias realizadas ó longo da avaliación (exercicios propostos, traballos,etc.). (No caso
dun resultado xeral negativo, poderíase recurrir a probas de avaliación alternativas ou adicionais).

O alumno que non realice os dous exames reglamentarios de avaliación deberá presentarse ó exame de recuperación de dita
avaliación.

O alumno que non realice un dos exames da avaliación, quedará sen calificar nese momento, salvo que o profesor
considere que dispón de información suficiente (acompañando tarefas complementarias, etc.) para poder avalialo. No caso de
que quede sen calificar, notificaráselle á familia a nota do exame realizado, e se dita nota fose igual ou superior a “5”,
utilizaríase como reforzo da nota do exame de recuperación, ó que está obrigado a presentarse o alumno nestas circunstancias

A nota final do curso será, como mínimo, a media aritmética simple das notas de avaliación, podendo ser mellorada
como máximo nun punto en función do esforzo realizado polo alumno ó longo do curso. Para lograr o aprobado,
requírese que o alumno teña como mínimo dúas avaliacións calificadas con catro ou máis puntos, que ningunha avaliación
estea calificada con menos de dous puntos e que a nota definitiva sexa igual ou superior a “5”.

Criterios de recuperación:
Có fin de recuperar as avaliacións suspendidas, realizaranse tres exames de recuperación: un da primeira, outro da segunda

e outro , con carácter final, das tres das que consta o curso. A este último están obrigados a presentarse os alumnos que

figuren como suspensos nalgunha das avaliacións; de non presentarse, non superarían a materia, (incluso no caso de que

a media global fose igual ou superior a “5”.

Os aprobados, poden presentarse tamén ós exames de recuperación para intentar mellorar a nota da avaliación á que se
 presentan; se a nota deste intento fose superior á xa conseguida, faríase a media aritmética das dúas para obter a

calificación definitiva, quedando ésta reflexada, posteriormente, na calificación final do curso.

O alumno que non aprobe en Xuño, terá que examinarse en Septembro de toda a materia, salvo que, por algún motivo ,

se decidise outra cousa.

Pendentes:
- Convocatoria (non oficial) de Xaneiro-Febreiro. Establécese, para aqueles alumnos que non superaran as probas de
Setembro, unha convocatoria excepcional, con carácter non oficial, entre Xaneiro e Febreiro, logo de contacto con
profesores de materias non superadas co fin de organizar as probas ou actividades que se consideren oportunas.

Alumnos con NEE:

O tratamento da diversidade no Bacharelato vén dado pola mesma natureza e organización do currículo desta etapa
educativa, na que os alumnos e as alumnas optan primeiro por unha das catro modalidades previstas e, despois, dentro da
modalidade elixida, deben escoller entre un abano de materias optativas.

Por outra banda, o tratamento da diversidade no Bacharelato non pode ter a mesma consideración que nas etapas
educativas obrigatorias, onde se debe asegurar a todo o alumnado a consecución do dereito a unha educación básica, de
acordo coa Constitución española e a propia Logse. Ademais, de acordo co carácter non obrigatorio do Bacharelato e
coa existencia de diferentes modalidades, cabe pensar que a diversidade do alumnado que curse esta disciplina sexa moito
menor que a doutros niveis e materias.

Non obstante, non podemos negar a existencia de estudantes que manifestan dificultades e doutros que progresan con
maior rapidez que os seus compañeiros e que, de igual xeito, necesitan unha resposta educativa que lles permita progresar
segundo as súas posibilidades.

En calquera caso, a atención á diversidade é algo que se realiza dentro da aula, que forma parte do último chanzo do
proceso de concreción curricular, isto é, a programación da aula; é o profesor ou a profesora, en cada caso concreto, o
que debe plasmala en estratexias concretas, vista a realidade dos alumnos e as alumnas que ten diante e os seus distintos
ritmos de aprendizaxe, intereses e coñecementos previos. Neste sentido, hanse de deseñar actividades de
ensino/aprendizaxe de diferente grao de dificultade, de maneira que poida existir certa adaptación ás diferenzas individuais
respecto á aprendizaxe destas materias. Neste apartado, teranse en conta tanto aos alumnos con dificultades coma aos
máis avanzados.

Materiales e recursos didácticos:

“Matemáticas II” de editorial Anaya.