ALEXANDRIA TROAS ANTK KENT 2013 YILI ALIMALARI

Do. Dr. Erhan ztepe

anakkale ili, Ezine ilesi, Geyikli Beldesine bal Dalyan Ky snrlar ierisinde
bulunan Alexandria Troas Antik kenti 2013 yl kaz almalar 30 kiilik bir ekiple
10.07.2013-23.09.2013 tarihleri arasnda gerekletirilmitir. Kaz ve onarm almalar ile
mimari belgeleme ve alan temizliine arlk verilen almalar ile arkeolojik aratrmalarn
yan sra mevcut kalntlarn korunmas ve youn bir bitki rtsne sahip olan sit alannn
nemli kamu yaplarnn temizlenerek mevcut durumlarnn belgelenmesi amalanmtr.


1) KAZI ALIMALAR

Alexandria Troas Antik kenti 2013 yl kaz almalar iki ayr alanda, forum alann
gneyinde bulunan AS 29 nolu amada ve aa agorada hellenistik dnem stoasnn hemen
batsnda yer alan HS 1 nolu amada gerekletirilmitir.


Res.1 Antik Kent Plan
a) AS 29 nolu ama

Forum alannn gney ucundaki decumanus caddesinin kuzeyinde yer alan ama 5.80
x 5.40 m. llerindedir. Geen yl gerekletirilen kaz almalar ile dou ve bat duvarlar
saptanan ama kuzeye doru geniletilerek kuzey duvar bulunmutur.

Geen ylki kaz almalarnda alann kuzeydou-gneybat istikametinde rampa eklinde
uzanan 1.90 m. geniliindeki yap esinin ilevinin saptanmas amalanmtr. Kaz
almalarnn balad deniz seviyesinden 58.14 m. ykseklikteki kodda sarmtrak renkli
ok fazla seramik iermeyen ve buluntu saysnn fazla olmad, kltr tabakas olmayan bir
katmana rastlanmtr. 1. seviye olarak adlandrlan bu katmanda irili ufakl moloz talar ve
baz kesimlerde ak yeil tonunda toprak rengi mevcuttur ancak yaklak 20 cm derinleme
sonucunda tabana benzeyen bu tabakaya ulalmasna karn amann iinden kuzeydou-
gneybat istikametinde geen eimli duvar yapsnn tam olarak ilevi saptanamamtr. Kaz
almalar srasnda bol miktarda paralar halinde seramik, kemik, bronz, ta, sikke ve
fildiinden yaplm kk buluntular ele geirilmitir.

Res.2 AS 29 Nolu Amann Mevcut Grnm
2. seviyeye amann gneyindeki blmn kazlmasyla balanmtr. Bu seviyenin
balangcnda iri talar ortaya km seramik miktarnda seviye iki balangcnda art
gzlenmitir. Amann kuzey blmnde blmeler halinde kaz yaplm ve burann
kuzeydou ksmnda; yank bir tabaka ile ince toprak yaps grlrken bu blmn orta
ksmnda daha ak tonda mcrl toprak bulunmaktadr. Yine amann bu ksmnda bol
miktarda demir cruf, demir ivi ve bol miktarda terrakotta paralar ele gemitir. Ayrca bu
seviyede kemik buluntu miktarnda art gzlenmitir. Bu seviyede bir nceki seviyeye gre
seramik miktar ve buluntularda azalma grlrken amann kuzeybat ksmnda bol miktarda
profilli ve profilsiz kiremit paralar ele gemitir. Toprak yapsnn bol kumlu bir hal alp
daha ak bir tonda renk almasyla tabaka sonlandrlmtr. Seviye 2nin bitirilerek seviye 3e
geilmesinin nedeni burann amann ortasndan geen yapnn gney ksmnda yer almasdr.












Res.3-4 AS 29 Nolu Amadan Kk Buluntu rnekleri

Seviye 3 almalar srasnda kuzeybat blmnden zemini bulmak iin sondaj almtr.
Toprak yaps bol miktarda kk ta ve kum iermektedir ayrca seramik, kiremit, demir ve
bronz buluntu miktarnda art gzlenmitir. Toprak yaps sert ve yeil bir hal alm ve
buluntu iermemektedir. Seviye 4te ise buluntular arasnda bol miktarda demir cruf, bronz
ve kiremit grlmektedir. Kazlan alann ortasnda ortadaki yap ile birleik byk bir ta
aa karlmtr. Yine ortadan geen yapnn zeminden ykselen 90 cmlik ksmnda
duvarda bozulmalar grlmektedir. Duvar bu ksmda da doru kntl bir hal almaktadr.
19 austos 2013 tarihi itibariyle geriye kalan az miktardaki toprak atlm amann duvarlar
ve zemini temizlenerek ama kapatlmtr. Kaz almalar geen yl balanlan yzeyden
4.33 m. derinde saptanan taban seviyesine inildiinde sonlandrlmtr.

b) HS 1 Nolu Ama

Hellenistik Stoann kemerli giri kapsnn nndeki (Kryptoportikusun gneyi, apsisli
yapnn -Bazilika?- dousu) kaz almalar 15.07.2013 tarihinde balad. Burada, 2008 ve
2009 yllarnda yaplan almalarda 5,56 x 4,40 m. llerinde bir ama yaplm daha sonra
58,48 m. seviyesine gelindiinde alan dikey olarak ikiye blnmtr
1
.


Res.5 HS 1 Nolu Amann Mevcut Grnm

almalarmz srasnda ncelikle amann 58,00 m. seviyesindeki kuzey yars 3., 48,00
m.de braklan gney yars 2., bunun da gneyinde kalan hi kazlmam alan ise 1. basamak
olarak adlandrld. Bu alanda her defasnda yaklak 15 cm. derinlikte kaz almas

1
Hellenistik stoa evresinde 2008-2009 yllarnda yaplan almalar ile ilgili olarak bkz. A.Tanrver-F.Biller,
Ausgrabungen in Alexandria Troas 2008, Historisch-Archologischer Freundekreis e. V. Rundbrief 2008, 23;
A.Tanrver*E.Schwertheim, Zehn Jahre Ausgrabungen in Alexandria Troas Historisch-Archologischer
Freundekreis e. V. Rundbrief 2009, 10; P.Kiernan, Preliminary Report on the Excavations of a Cryptoporticus
and Market Building at Alexandria Troas Studien zum antiken Kleinasien VII ( hrsg. E.Schwertheim) Asia
Minor Studien 66, 2011, 199-216.
yrtlmtr. 12 seviye inilmesi sonucu deniz seviyesinden 56,30 m. ykseklie gelinmitir.
3. basamak olarak adlandrlan bu blgede yaplan kaz almalar sonucu Stoann zaman
iinde kendiliinden deil, bilinli olarak doldurulduu tespit edildi. Bu durumu
Kryptoportikusun kuzey arka duvarnn hemen dibinde, Stoann n cephesindeki Dor
dzenindeki stun balndan 2,20 m. uzaklkta kalan 56,70 m de balayp 56,44 m
seviyesinde sona eren, in situ halde toplu olarak ele geen buluntu grubu aka gsterir. 3.
basamakta yaplan kazlar sonucu ayn zamanda kk ve byk ba hayvanlara ait kemikler,
cam kaplara ait paralar, demir ivi, tanmlanamayacak kadar korozyona uram metal
paralar ele geti. Amann dier buluntular ise midye kabuklar, pimi toprak kandil
paralar, yanma sonucu kmrlemi odun paralar, az miktarda at kiremidi parasdr.

















Res.6 HS 1 Nolu Amann izimi

2. basaman yzeyinin dzeltilmesinden sonra buradaki alma 58,48 m. seviyesinde
sonlandrlmtr. 1. basamak olarak adlandrlan, daha nce hi kazlmam alanda yzey
temizliinden sonra kazlacak alann eni 2,20 m., boyu 6,40 m. olarak belirlenmitir. Ta
zeminin hemen altnda dzensiz talardan har kullanmadan yaplm iki kuru duvar ortaya
kt. 1. basamakta her defasnda yaklak 15 cm. olmak zere 9 seviye kazldktan sonra 2.
basaman kazsna balanlmtr. Bu kaz almas hem Stoann Gney-Kuzey
dorultusunda devam eden duvarlarnn alt seviyelerdeki yapsn grmek hem de toprak
tahliyesinin daha hzl olmas amacyla gerekletirildi. 2. basamakta yaplan almalar
sonucu Stoann batdaki n cephesindeki stun zerindeki aritrav blou ortaya karlmtr.
Bu blok stunun kuzeyinde bir ante bal zerine oturtulmutur. Stun ile ante bal
arasndaki cephenin ilk yapld zaman ak olduu daha sonra dzensiz talardan harla
rlm bir duvarla kapatlm olduu gzlemlenmektedir. Bu durum byk olaslkla
batdaki Bazilikaya (?) ait olduu dnlen yap kalnts ile ilikili olmaldr. 2.
Basamaktaki almalar 8 seviye olarak gerekletirildikten sonra alma deniz seviyesinden
57,35 metreye kadar srdrlmtr.

Amada Stoann doldurulmas srecinin anlalmas asndan en nemli buluntu grubunun
sikkelerin bir blm iyi kondisyona sahip olup temizliklerinin yaplmasndan sonra daha
kesin sonulara ulamamz salayacak durumdadrlar.

2) ONARIM ALIMALARI

Alexandria Troas Kazs 2013 yl restorasyon-konservasyon almalar 11 Temmuz
tarihinde balam olup 16 Eyll 2013 tarihinde sonlandrlmtr. Bu alma kapsamnda
arazideki yaplarn tamam incelenmi ve inceleme sonucunda acil olarak mdahale edilmesi
gereken yaplar belirlenerek bu yaplarn duvar svalarnn ve duvar stlerinin dondurulmas
ile derzlerin yenilenmesi almalarna balanlmtr.

ncelikle yaplarn tamamnda ot, aa ve benzeri bitki temizlii yaplm, temizlik
almasnn sona ermesiyle birlikte Poligonal yap ve Podyumlu Salonda duvar svalarnn
salamlatrlmas, duvarlarn dondurulmas, ilevini yitirmi derzlerin yeniden imalat, zemin
harlarnn korunmasna ynelik detayl temizlik ve sz konusu yaplarn zeminlerinin
jeotekstil kuma-ykanm dere kumu ile rtlmesi ileri gerekletirilmitir.

3) MMAR BELGELEME ALIMALARI

Antik kentin en nemli yaplar arasnda yer alan Herodes Atticus Hamamnda
srdrlm olan almalarda yapya ait mevcut kalntlar belgelendirilmesi ve halen ayakta
kalan mimari elemanlarn korunmasna ynelik bir projenin oluturulmas amalanmtr. Bu
dorultuda ncelikle yap ve evresindeki mimari elemanlarn krokileri izilmi ve lleri
alnmtr. Arazi almalar ile elde edilen verilerin bilgisayar ortamna aktarlarak iki ve
boyutlu izimler gerekletirilmitir. Yapnn merkezinde yer alan biri byk dier ikisi
kk olan kemerlerin rlvesi karlarak mevcut durumu belgelendirilmitir. Bu rlve
almas esas alnarak yapya ait kemerlerin strktrel olarak glendirilmesi amac ile
alternatif restorasyon ve koruma projeleri gelitirilmitir. Seilen alternatif zerinde projenin
detaylandrlm ve elik strktr oluturan makaslar ve detaylar zmlenmitir.
Glendirme amal oluturulacak olan elik strktrn boyutlandrlarak yaplarak statik
problemler zmlendirilmitir. Gelitirilmi olan bu elik strktre ait boyutlu model
hazrlanarak koruma projesinin ngrs elde edilmitir.

Alexandria Troas Antik Kentinin simgelerinden olan Herodes Atticus Hamamnda
gerekletirile mimari belgeleme ve koruma projesi ile yapnn gnmzdeki mevcut durumu
ortaya konmu ve konservasyon ve restorasyon almalarnn alt yaps oluturulmutur.

4) TEMZLK ALIMALARI

Alexandria Troas Antik kenti 2013 yl kaz almalar kapsamnda kentin kamu
yaplarnn bulunduu nemli blmlerde bitki temizlii yaplmtr. Bu alanlardan ilki antik
kent ile zdelemi olan Herodes Atticus hamamdr. Anadolu'nun en byk hamam
yaplarndan biri olan yapya ait kemerlerin gnmze kadar ulaabilmi olan blmlerinin
desteklenerek korunmas amacna ynelik koruma projesinin yaplabilmesi iin ncelikle
hamam ve evresi temizlenerek mevcut durum belgelendirilerek rlve izimleri yaplmtr.

Herodes Atticus hamamnn kuzeyinde yer alan antsal eme yaps yani Nymphaeum ve
evresinde de bitki temizlii yaplarak yapnn mevcut durumu belgelenmitir. Antik kentin
dousunda yer alan kentin ana giri kaps yuvarlak avlulu kap ve evresi ile antik kentin
gneyinde yer alan tiyatro ve evresinin bitki temizlii ile hem yaplar ziyaretiler tarafndan
grlebilir hale getirilmi hem de mevut durumlar belgelenerek ileriki dnem kaz
almalar iin hazrlk yaplmtr.