Está en la página 1de 12

TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 1

IES BENICALAP (Valencia) LATN I


Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III






1. CONSIDERACIONES GENERALES DEL PERFECTO
2. DESINENCIAS VERBALES

3. PRETRITO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO
4. PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO
5. FUTURO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO
6. PRETRITO PERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO
7. PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO

8. INFINITIVO DE PERFECTO ACTIVO

9. TIEMPOS DERIVADOS DE PERFECTO EN PASIVA

10. TEXTOS
















TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 2

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
1. CONSIDERACIONES GENERALES DEL TEMA DE PERFECTO


Entre las cinco palabras de que consta un enunciado verbal en latn, la cuarta nos indica el tema de
perfecto y acaba siempre en i:

-1 conjugacin: tema en a : -o,-as, -are, -avi, -atum (amo....
-2 conjugacin: tema en e: -eo, -es, -ere, -i, -um (debeo...
-3 conjugacin: tema en cons: -o, -is, -ere, -i, um (lego...
-4 conjugacin: tema en i: -io, -is, -ire, -ivi, -um (audio...
-5 conjugacin: tema en i: -io, -is, -ere, i, -tum (capio...


Forma verbal DERIVADA DEL TEMA DE PERFECTO = tema DE PERFECTO + sufijo + desinencia.

Ejemplos:

Tema de INFECTUM


PERFECTO

SUPINO
1p.sg.
Pres.In.
2p.sg. Pres.
Ind.
Infinitivo
pres.act.
1p. Sg. Pret.
Perfecto

Supino
-1 conjugacin Am-o Am-as Am-are Am-avi Am-atum
-2 conjugacin Deb-eo Deb-es Deb-ere Debu-i Deb-itum
-3 conjugacin Leg-o Leg-is Leg-ere Leg-i Lec-tum
-4 conjugacin Aud-io Aud-is Aud-ire Aud-ivi Aud-itum
-5 conjugacin Cap-io Cap-is Cap-ere Cep-i Cap-tum

Laclasificacin de los perfectos tiene las siguientes formas:
-en vi (o ui): amavi, fui, potui, debui...
-en i: tuli, veni, veci, cepi...
-en i con reduplicacin: cucurri, dedi...
-en si /-xi: dixi, duxi, scripsi...

-FORMAS CONTRACTAS DEL SISTEMA DE PERFECTO:

En los tiempos de perfecto derivados de temas en avi, -evi, -ivi se puede suprimir vi-, -ve- y v-
en las siguientes posiciones:
1.- la slaba vi- puede desaparecer ante -s-:
amavisti > amasti ; laudavistis > laudastis.
2.- la slaba ve- puede desaparecer delante de r-:
amaveram > amaram; amavero > amaro; oraverim > orarim
3.- la letra v- puede desaparecer entre vocales en los perfectos en ivi-
audivi > audii audiveram> audieram...
TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 3

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
2. DESINENCIAS VERBALES DE PERFECTO

El tema de perfecto tena en latn una formacin de diversos orgenes,
la caracterizacin particular del Pretrito perfecto de indicativo es presentar unas desinencias propias,
que slo utiliza este tiempo, lo que lo hace fcilmente distinguible y conjugable. Los dems tiempos
verbales de la voz activa utilizan las desinencias normales:


DESINENCIAS
PERSONALES

TEMA DE PERFECTUM
Activa

Pasiva

PRETRITO
PERFECTO
otros
1p.sg. -i -m Formas
2p.sg. -isti -s
3p.sg. -it -t perifrsticas
1p.pl. -imus -mus
2p.pl. -istis -tis
3p.pl. -erunt /-ere -nt

Los tiempos de la voz activa que derivan del tema de perfecto son:









TEMA DE PERFECTO
INDICATIVO
SUBJUNTIVO
PRETRITO PERFECTO

FUTURO PERFECTO
PRETRITO PERFECTO

PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO
PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO

INFINITIVO
PERFECTO
TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 4

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
3. PRETRITO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO



Pretrito perfecto de Indicativo activo = Tema de perfecto + desinencias especiales



Ejemplos:

1 conjugacin

2 conjugacin 3 conjugacin VERBO sum
1p.sg. Amav-i Monu-i Dix-i Fu-i
2p.sg. Amav-isti Monu -isti Dix -isti Fu -isti
3p.sg. Amav-it Monu -it Dix -it Fu -it
1p.pl. Amav-imus Monu -imus Dix -imus Fu -imus
2p.pl. Amav-istis Monu -istis Dix -istis Fu -istis
3p.pl. Amav-erunt /
Amav-ere
Mo Monu -erunt /
Fu -ere
Dix -erunt /
Dix -ere
Fu -erunt /
Fu -ere

TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 5

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III

4. PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO

Perfecto significa terminado, y pluscuamperfecto ms que perfecto, luego tiene el sentido de
hecho concludo en el pasado



PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO de ind. activo = tema de perfecto + ERA+ des. Activas


1 conjugacin 3 conjugacin SUM
Activa Activa
1p.sg. Amaveram Dixeram Fueram
2p.sg. Amaveras Dixeras Fueras
3p.sg. Amaverat Dixerat Fuerat
1p.pl. Amaveramus Dixeramus Fueramus
2p.pl. Amaveratis Dixeratis Fueratis
3p.pl. Amaverant Dixerant Fuerant


TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 6

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
5. FUTURO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO


La falta de oposicin entre el uso del pretrito perfecto de subjuntivo y el futuro perfecto de indicativo
en latn facilit la neutralizacin de las diferencias en cuanto a la formacin: ambos tiempos se forman
sobre el tema de perfecto con el morfema ERI- que, de ese modo, slo diferencia las 1personas de
singular por la desinencia: -o para futuro y m para el perfecto de subjuntivo.


FUTURO PERFECTO de ind. activo = tema de perfecto + ERI+ des. Activas (1p.sg: -o)


Futuro Perfecto de Indicativo activo:

AMO MONEO DICO AUDIO
SUM
1p.sg. Amavero Monuero Dixero Audivero Fuero
2p.sg. Amaveris Monueris Dixeris Audiveris Fueris
3p.sg. Amaverit Monuerit Dixerit Audiverit Fuerit
1p.pl. Amaverimus Monuerimus Dixerimus Audiverimus Fuerimus
2p.pl. Amaveritis Monueritis Dixeritis Audiveritis Fueritis
3p.pl. Amaverint Monuerint Dixerint Audiverint Fuerint

TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 7

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
6. PRETRITO PERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO


PRETRITO PERFECTO de subjuntivo activo = tema de perfecto + ERI+ des. Activas (1p.sg: -m)



Pretrito perfecto de Subjuntivo activo:

AMO MONEO DICO AUDIO
SUM
1p.sg. Amaverim Monuerim Dixerim Audiverim Fuerim
2p.sg. Amaveris Monueris Dixeris Audiveris Fueris
3p.sg. Amaverit Monuerit Dixerit Audiverit Fuerit
1p.pl. Amaverimus Monuerimus Dixerimus Audiverimus Fuerimus
2p.pl. Amaveritis Monueritis Dixeritis Audiveritis Fueritis
3p.pl. Amaverint Monuerint Dixerint Audiverint Fuerint

TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 8

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
7. PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO

Este tiempo se forma sobre el tema de perfecto, aadiendo el morfema temporal-modal isse-


PRET. PLUSCUAMPERFECTO de ind. activo = tema de perfecto + ISSE+ des. Activas





AMO MONEO DICO AUDIO
SUM
1p.sg. Amavissem Monuissem Dixissem Audivissem Fuissem
2p.sg. Amavisses Monuisses Dixisses Audivisses Fuisses
3p.sg. Amavisset Monuisset Dixisset Audivisset Fuisset
1p.pl. Amavissemus Monuissemus Dixissemus Audivissemus Fuissemus
2p.pl. Amavissetis Monuissetis Dixissetis Audivissetis Fuissetis
3p.pl. Amavissent Monuissent Dixissent Audivissent Fuissent



























TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 9

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
8. INFINITIVO DE PERFECTO ACTIVO

El infinitivo de perfecto activo deriva del tema de perfecto, al que aade el morfema isse.



ACTIVO
P
E
R
F
E
C
T
O

Tema de perfectum + -isse
-amavisse

(haber amado)

TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 10

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III

9. TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO EN PASIVA

En latn, la voz pasiva se construye de distinta manera segn si el tiempo verbal deriva del tema de
infectum o del tema de perfectum. En el primer caso, la voz pasiva est determinada formalmente por
las desinencias verbales:
-r
-ris/ -re
-tur
-mur
-mini
-ntur

El sistema de perfecto construye su voz pasiva con el participio de perfecto y los tiempos
correspondientes del verbo sum, que acta como auxiliar (igual que en la pasiva de las lenguas
romances, por ejemplo soy amado, con un auxiliar soy).


Se forma el:


Con el participio de perf.
+

Y traduce:
Pret. Perf. Ind. Pas. Sum... Fui/he sido amado
Pret. Plusc. Ind. Pas. Eram... Haba sido amado
Fut. Perf. Ind. Pas. Ero... Habr sido amado
Pret. Perf. Subj. Pas. Sim... Haya sido amado
Pret. Plusc. Subj. Pas.


amatus, -a, -um +
(sing / pl.)
Essem... Hubiera/ hubiese /
habra sido amado


Se utilizan las formas de infectum o de perfectum del verbo esse (fui, fueram, fuero) y su significado
es prcticamente el mismo. El participio que forma parte de los tiempos compuestos de la pasiva se
refiere al sujeto, y, por lo tanto, concierta con l.
-Domus aedificata est / Pons aedificatus est / Templum aedificatum est.
-Domus aedificarae sunt / Pontes aedificati sunt / Templa aedificata sunt.


PRET.PERF. PAS PRET.PLUSC.IND.PAS FUT.PERF.IND.PAS. PRET.PERF. SUBJ.PAS
he sido amado haba sido amado Habr sido amado haya sido amado
1p.sg. Amatus,-a,-um sum Amatus,-a,-um eram Amatus,-a,-um ero Amatus,-a,-um sim
2p.sg. Amatus,-a,-um es Amatus,-a,-um eras Amatus,-a,-um eris Amatus,-a,-um sis
3p.sg. Amatus,-a,-um est Amatus,-a,-um erat Amatus,-a,-um erit Amatus,-a,-um sit
1p.pl. Amati,-ae,-a sumus Amati,-ae,-a eramus Amati,-ae,-a erimus Amati,-ae,-a simus
2p.pl. Amati,-ae,-a estis Amati,-ae,-a eratis Amati,-ae,-a eritis Amati,-ae,-a sitis
3p.pl. Amati,-ae,-a sunt Amati,-ae,-a erant Amati,-ae,-a erunt Amati,-ae,-a sint

TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 11

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III

RECUERDA que un participio, acompaando al verbo sum NO ser atributo.


El infinitivo de perfecto pasivo tambin utiliza la forma perifrstica:


INFINITIVO PERFCTO PASIVO = PARTICIPIO PERFECTO (en acusativo) + esse


Amatum, -am- um esse / amatos, -as, -a esse haber sido amado


Si el verbo pasivo es del tema de perfecto (compuesto de participio y verbo sum), el participio debe
concertar en gnero y nmero con el sujeto. Adems, va en caso nominativo excepto cuando se trate
de una oracin de infinitivo, en cuyo caso va en acusativo concertando con su sujeto:
Numantini a Scipioni victi sunt. Los numantinos fueron vencidos
N.m.pl. N.m.pl. por Escipin.
Insula Minervae sacrata est. La isla fue consagrada a Minerva.
N.f.sg. N.f.sg.
Consul dixit: Romanos captos esse = Consul dixit ut Romani capti erant.
Ac.m.pl. Ac.m.pl. N.m.pl. N.m.pl.
El cnsul dijo que los romanos haban sido capturados.

En la PASIVA IMPERSONAL el verbo en pasiva en 3 p.sg. o pl. no tiene sujeto gramatical, pero s tiene
agente. Se construye con verbos intransitivos, es decir, verbos activos que no tienen OD
Pugnabatur acriter a militibus. Se luchaba cruelmente por parte de los
soldados = Los soldados luchaban cruelmente.

Si esta construccin impersonal se forma con un tiempo compuesto de la voz pasiva, el participio se
expresa en gnero neutro singular:
Pugnatum est acriter a militibus. Se luch cruelmente por parte de
los soldados
Concursum est a civibus ex tota urbe Se acudi desde toda la ciudad por parte de los
ciudadanos = Cives ex tota urbe concurrerunt: Los ciudadanos
acudieron de toda la ciudad


TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 12

IES BENICALAP (Valencia) LATN I
Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
10. TEXTOS

-Scimus L.Acilium apud patres nostros appellatum ese (Cic. De ami. II)
-nec ab isto officio quod semper usurpavit abduci incommodo meo debui (Cic. De ami. II)
-Id oppidum ab Sidoniis conditum est, quos accepimus profugos ob discordias civiles navibus in eos
locos venisse (Sal. Bell.Iug. LXXVIII, 1)
- Adherbalem omnisque qui sub imperio Micipsa fuerant, metus invadit (Sal. Bell.Iug XIII, 1)
-Per idem tempus Bomilcar, cuius inpulsu Iugurtha deditionem, quam metu deseruit, inceperat,
suspectus regi et ipse eum suspiciens, novas res cupiebat, ad perniciem eius dolum quaerebat, die
noctuque fatigabat animum (Sal. Bell.Iug. LXX, 1)
-Elephanti quattuor capti sunt, reliqui omnes, numero quadraginta, interfecti. (Sal. Bell.Iug.LIII, 4)
-Bomilcare aliis aliisque multis, quos socios insidiarum cognoverat, interfectis, iram oppreserat, ne
qua seditio ex eo negotio oreretur (Sal. Bell.Iug. LXXII, 1)
- Nam duo sunt sinus prope in extrema Africa, inpares magnitudine, pari natura: quorum proxuma
terrae praealta sunt; cetera, uti fors tulit, alta alia, alia in tempestate vadosa. (Sal. Bell.Iug.
LXXVIII, 2)
- Parvom ego te, Iugurtha, amisso patre, sine spe, sine opibus, in regnum meum accepi,
existumans non minus me tibi quam liberis si genuissem [ si los hubiera tenido ], ob beneficia
carum fore (Sal. Bell.Iug. X, 1)
-Igitur in eo colle, quem transuerso itinere porrectum docuimus, Iugurtha extenuata suorum acie
consedit.(Sal. Bell.Iug. XLIX, 1)
-Sed ubi ex praecepto tempus visum [est], paratis compositique omnibus, ad locum pergit.(Sal.
Bell.Iug. XCIV, 1)
-Quid igitur hunc paucorum annorum accessio iuvare potuisset? (Cic.De amic.12)
-Me ad Scaevolam contuli, quem unum nostrae civitatis et ingentio et iustitia praestantissimum
audeo dicere (Cic. De amic. I)
-Nihil est enim virtute amabilius, nihil quod (rel.)magis adliciat ad diligendum... (Cic. De amic. VIII )
-Graecia, qaue nunc quidem deleta est (Cic. De amic. IV)
-domum reductus ad vesperum est a patribus conscriptis (Cic. De amic. III)
-In Hispania nomen familiae renovatum est (Sal. Bell. Iug. X,2)-domum reductus ad vesperum est
a patribus conscriptis, populo Romano, sociis et Latinis(Cic. De am. III)
- nulla videbatur aptior persona quae de illa aetate loqueretur quam eius qui et diutissime senex
fuisset et in ipsa senectute praeter ceteros floruisset(Cic. De amic. 4
-Sin captus pravis cupidinibus ad inertiam et voluptates corporis pessumdatus est, perniciosa
lubidine paulisper usus, ubi per socordiam vires, tempus, ingenium diffluxere (3p.pl !!!), naturae
infirmitas accusatur (Sal. Bell.Iug. I, 4)

También podría gustarte