Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
1. CONSIDERACIONES GENERALES DEL PERFECTO 2. DESINENCIAS VERBALES
3. PRETRITO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO 4. PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO 5. FUTURO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO 6. PRETRITO PERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO 7. PRETRITO PLUSCUAMPERFECTO DE SUBJUNTIVO ACTIVO
8. INFINITIVO DE PERFECTO ACTIVO
9. TIEMPOS DERIVADOS DE PERFECTO EN PASIVA
10. TEXTOS
TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 2
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III 1. CONSIDERACIONES GENERALES DEL TEMA DE PERFECTO
Entre las cinco palabras de que consta un enunciado verbal en latn, la cuarta nos indica el tema de perfecto y acaba siempre en i:
-1 conjugacin: tema en a : -o,-as, -are, -avi, -atum (amo.... -2 conjugacin: tema en e: -eo, -es, -ere, -i, -um (debeo... -3 conjugacin: tema en cons: -o, -is, -ere, -i, um (lego... -4 conjugacin: tema en i: -io, -is, -ire, -ivi, -um (audio... -5 conjugacin: tema en i: -io, -is, -ere, i, -tum (capio...
Forma verbal DERIVADA DEL TEMA DE PERFECTO = tema DE PERFECTO + sufijo + desinencia.
Laclasificacin de los perfectos tiene las siguientes formas: -en vi (o ui): amavi, fui, potui, debui... -en i: tuli, veni, veci, cepi... -en i con reduplicacin: cucurri, dedi... -en si /-xi: dixi, duxi, scripsi...
-FORMAS CONTRACTAS DEL SISTEMA DE PERFECTO:
En los tiempos de perfecto derivados de temas en avi, -evi, -ivi se puede suprimir vi-, -ve- y v- en las siguientes posiciones: 1.- la slaba vi- puede desaparecer ante -s-: amavisti > amasti ; laudavistis > laudastis. 2.- la slaba ve- puede desaparecer delante de r-: amaveram > amaram; amavero > amaro; oraverim > orarim 3.- la letra v- puede desaparecer entre vocales en los perfectos en ivi- audivi > audii audiveram> audieram... TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 3
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III 2. DESINENCIAS VERBALES DE PERFECTO
El tema de perfecto tena en latn una formacin de diversos orgenes, la caracterizacin particular del Pretrito perfecto de indicativo es presentar unas desinencias propias, que slo utiliza este tiempo, lo que lo hace fcilmente distinguible y conjugable. Los dems tiempos verbales de la voz activa utilizan las desinencias normales:
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III 5. FUTURO PERFECTO DE INDICATIVO ACTIVO
La falta de oposicin entre el uso del pretrito perfecto de subjuntivo y el futuro perfecto de indicativo en latn facilit la neutralizacin de las diferencias en cuanto a la formacin: ambos tiempos se forman sobre el tema de perfecto con el morfema ERI- que, de ese modo, slo diferencia las 1personas de singular por la desinencia: -o para futuro y m para el perfecto de subjuntivo.
FUTURO PERFECTO de ind. activo = tema de perfecto + ERI+ des. Activas (1p.sg: -o)
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III 8. INFINITIVO DE PERFECTO ACTIVO
El infinitivo de perfecto activo deriva del tema de perfecto, al que aade el morfema isse.
ACTIVO P E R F E C T O
Tema de perfectum + -isse -amavisse
(haber amado)
TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 10
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
9. TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO EN PASIVA
En latn, la voz pasiva se construye de distinta manera segn si el tiempo verbal deriva del tema de infectum o del tema de perfectum. En el primer caso, la voz pasiva est determinada formalmente por las desinencias verbales: -r -ris/ -re -tur -mur -mini -ntur
El sistema de perfecto construye su voz pasiva con el participio de perfecto y los tiempos correspondientes del verbo sum, que acta como auxiliar (igual que en la pasiva de las lenguas romances, por ejemplo soy amado, con un auxiliar soy).
Se forma el:
Con el participio de perf. +
Y traduce: Pret. Perf. Ind. Pas. Sum... Fui/he sido amado Pret. Plusc. Ind. Pas. Eram... Haba sido amado Fut. Perf. Ind. Pas. Ero... Habr sido amado Pret. Perf. Subj. Pas. Sim... Haya sido amado Pret. Plusc. Subj. Pas.
Se utilizan las formas de infectum o de perfectum del verbo esse (fui, fueram, fuero) y su significado es prcticamente el mismo. El participio que forma parte de los tiempos compuestos de la pasiva se refiere al sujeto, y, por lo tanto, concierta con l. -Domus aedificata est / Pons aedificatus est / Templum aedificatum est. -Domus aedificarae sunt / Pontes aedificati sunt / Templa aedificata sunt.
PRET.PERF. PAS PRET.PLUSC.IND.PAS FUT.PERF.IND.PAS. PRET.PERF. SUBJ.PAS he sido amado haba sido amado Habr sido amado haya sido amado 1p.sg. Amatus,-a,-um sum Amatus,-a,-um eram Amatus,-a,-um ero Amatus,-a,-um sim 2p.sg. Amatus,-a,-um es Amatus,-a,-um eras Amatus,-a,-um eris Amatus,-a,-um sis 3p.sg. Amatus,-a,-um est Amatus,-a,-um erat Amatus,-a,-um erit Amatus,-a,-um sit 1p.pl. Amati,-ae,-a sumus Amati,-ae,-a eramus Amati,-ae,-a erimus Amati,-ae,-a simus 2p.pl. Amati,-ae,-a estis Amati,-ae,-a eratis Amati,-ae,-a eritis Amati,-ae,-a sitis 3p.pl. Amati,-ae,-a sunt Amati,-ae,-a erant Amati,-ae,-a erunt Amati,-ae,-a sint
TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 11
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III
RECUERDA que un participio, acompaando al verbo sum NO ser atributo.
El infinitivo de perfecto pasivo tambin utiliza la forma perifrstica:
INFINITIVO PERFCTO PASIVO = PARTICIPIO PERFECTO (en acusativo) + esse
Amatum, -am- um esse / amatos, -as, -a esse haber sido amado
Si el verbo pasivo es del tema de perfecto (compuesto de participio y verbo sum), el participio debe concertar en gnero y nmero con el sujeto. Adems, va en caso nominativo excepto cuando se trate de una oracin de infinitivo, en cuyo caso va en acusativo concertando con su sujeto: Numantini a Scipioni victi sunt. Los numantinos fueron vencidos N.m.pl. N.m.pl. por Escipin. Insula Minervae sacrata est. La isla fue consagrada a Minerva. N.f.sg. N.f.sg. Consul dixit: Romanos captos esse = Consul dixit ut Romani capti erant. Ac.m.pl. Ac.m.pl. N.m.pl. N.m.pl. El cnsul dijo que los romanos haban sido capturados.
En la PASIVA IMPERSONAL el verbo en pasiva en 3 p.sg. o pl. no tiene sujeto gramatical, pero s tiene agente. Se construye con verbos intransitivos, es decir, verbos activos que no tienen OD Pugnabatur acriter a militibus. Se luchaba cruelmente por parte de los soldados = Los soldados luchaban cruelmente.
Si esta construccin impersonal se forma con un tiempo compuesto de la voz pasiva, el participio se expresa en gnero neutro singular: Pugnatum est acriter a militibus. Se luch cruelmente por parte de los soldados Concursum est a civibus ex tota urbe Se acudi desde toda la ciudad por parte de los ciudadanos = Cives ex tota urbe concurrerunt: Los ciudadanos acudieron de toda la ciudad
TIEMPOS DERIVADOS DEL TEMA DE PERFECTO - 12
IES BENICALAP (Valencia) LATN I Elena Gallardo Pals. Curso 2009-10 EL VERBO LATINO III 10. TEXTOS
-Scimus L.Acilium apud patres nostros appellatum ese (Cic. De ami. II) -nec ab isto officio quod semper usurpavit abduci incommodo meo debui (Cic. De ami. II) -Id oppidum ab Sidoniis conditum est, quos accepimus profugos ob discordias civiles navibus in eos locos venisse (Sal. Bell.Iug. LXXVIII, 1) - Adherbalem omnisque qui sub imperio Micipsa fuerant, metus invadit (Sal. Bell.Iug XIII, 1) -Per idem tempus Bomilcar, cuius inpulsu Iugurtha deditionem, quam metu deseruit, inceperat, suspectus regi et ipse eum suspiciens, novas res cupiebat, ad perniciem eius dolum quaerebat, die noctuque fatigabat animum (Sal. Bell.Iug. LXX, 1) -Elephanti quattuor capti sunt, reliqui omnes, numero quadraginta, interfecti. (Sal. Bell.Iug.LIII, 4) -Bomilcare aliis aliisque multis, quos socios insidiarum cognoverat, interfectis, iram oppreserat, ne qua seditio ex eo negotio oreretur (Sal. Bell.Iug. LXXII, 1) - Nam duo sunt sinus prope in extrema Africa, inpares magnitudine, pari natura: quorum proxuma terrae praealta sunt; cetera, uti fors tulit, alta alia, alia in tempestate vadosa. (Sal. Bell.Iug. LXXVIII, 2) - Parvom ego te, Iugurtha, amisso patre, sine spe, sine opibus, in regnum meum accepi, existumans non minus me tibi quam liberis si genuissem [ si los hubiera tenido ], ob beneficia carum fore (Sal. Bell.Iug. X, 1) -Igitur in eo colle, quem transuerso itinere porrectum docuimus, Iugurtha extenuata suorum acie consedit.(Sal. Bell.Iug. XLIX, 1) -Sed ubi ex praecepto tempus visum [est], paratis compositique omnibus, ad locum pergit.(Sal. Bell.Iug. XCIV, 1) -Quid igitur hunc paucorum annorum accessio iuvare potuisset? (Cic.De amic.12) -Me ad Scaevolam contuli, quem unum nostrae civitatis et ingentio et iustitia praestantissimum audeo dicere (Cic. De amic. I) -Nihil est enim virtute amabilius, nihil quod (rel.)magis adliciat ad diligendum... (Cic. De amic. VIII ) -Graecia, qaue nunc quidem deleta est (Cic. De amic. IV) -domum reductus ad vesperum est a patribus conscriptis (Cic. De amic. III) -In Hispania nomen familiae renovatum est (Sal. Bell. Iug. X,2)-domum reductus ad vesperum est a patribus conscriptis, populo Romano, sociis et Latinis(Cic. De am. III) - nulla videbatur aptior persona quae de illa aetate loqueretur quam eius qui et diutissime senex fuisset et in ipsa senectute praeter ceteros floruisset(Cic. De amic. 4 -Sin captus pravis cupidinibus ad inertiam et voluptates corporis pessumdatus est, perniciosa lubidine paulisper usus, ubi per socordiam vires, tempus, ingenium diffluxere (3p.pl !!!), naturae infirmitas accusatur (Sal. Bell.Iug. I, 4)