Está en la página 1de 43

Elaboracin

de Unidades
Didcticas en
la LOMCE.






FETE UGT
Miguel ngel Mndez Prez
Esteban Vzquez Cano
[50 horas]
OBJETIVOS DEL CURSO:
1. Proporcionar n !s"!#a $!%rico&pr'c$ico para !( )is!*o )! ni)a)!s )i)'c$icas !n (as
!$apas pr!+ias a (a ni+!rsi)a) acor)! con (a (!, )! #!-ora )! ca(i)a).
.. Conoc!r (a )i/!r!ncia !n$r! (os )is$in$os $ipos , /or#a$os )! ni)a)!s )i)'c$icas.
0. 1pr!n)!r a )is!*ar na ni)a) )i)'c$ica para po)!r s!r )!/!n)i)a !n (os proc!sos
s!(!c$i+os !n /nci%n )! ss )i/!r!n$!s /or#a$os , #!$o)o(o23as.
4. R!/(!5ionar )! /or#a cr3$ica so6r! (a !s$rc$ra )! (a ni)a) , ss !(!#!n$os !s!ncia(!s.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1

LA PROGRAMACIN Y LA UNIDAD DIDCTICA





Esquema .
1. Intr!u""#$n. E% nue& mar" nrmat#&.
'. ()u* es e% %a Un#!a! D#!+"t#"a,
-. D#se.an! %as un#!a!es !#!+"t#"as/
a. 0rmat Pr1rama"#$n.
2. 0rmat E3tens.
". Un#!a!es !#!+"t#"as en %a 4r1rama"#$n 4r 4r5e"ts.












Introduccin
Con /!cha 10 )! )ici!#6r! )! .010 !( Bo(!$3n O/icia( )!( Es$a)o p6(ica na n!+a (!,
)! !)caci%n7 6a-o (as si2(as L.O.8.C.E , "! "i!r!n )!cir L!, Or2'nica para (a 8!-ora
, )! (a Ca(i)a) E)ca$i+a. 9L!, Or2anica :;.010<.
En (a no#!nc(a$ra , /ina(i)a) s! as!#!-a a (a prop!s$a , no )!sarro((a)a por
ca#6ios po(3$icos L!, Or2'nica 10;.00. )! .0 )! )ici!#6r! )!( a*o .00..
1( i2a( "! !n !( .00. no s! $ra$a )! na r!/or#a !n pro/n)i)a) )!( sis$!#a
!)ca$i+o !spa*o(7 sino )! (a corr!cci%n )! #chos )! (os apar$a)os )! (a #is#a7
!sp!cia(#!n$! !n $!#as )! !+a(aci%n , pro#oci%n as3 co#o !n (a )i/!r!nciaci%n )!
$ra,!c$orias !)ca$i+as.
Resumen
En !s$a ni)a) !( a(#no +a a r!conoc!r (a ni)a) )i)'c$ica , s i#por$ancia
)!n$ro )! (a pro2ra#aci%n. 1 (o (ar2o )! !s$! $!#a7 s! pro/n)i=ar' !n !(
si2ni/ica)o )! ni)a) )i)'c$ica , s /nci%n co#o !(!#!n$o +!r$!6ra)or )! (a
pro2ra#aci%n )oc!n$!.

Una +!= )!$!r#ina)a s /nci%n7 s! ana(i=ar' )!$!ni)a#!n$! s !s$rc$ra7
$an$o )!s)! n pn$o )! +is$a !5$!nso7 para )!sarro((ar !n (a pro2ra#aci%n )!
a(a )iaria7 co#o para n )is!*o r!s#i)o7 cara a (a pro2ra#aci%n ana(.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2

En !s$! s!n$i)o !( pr!'#6(o ,a nos anncia !n "! )ir!cci%n pr!$!n)! !s$a n!+a (!,
#!-orar (a ca(i)a) !)ca$i+a. > To)os (os !s$)ian$!s pos!!n $a(!n$o7 p!ro (a
na$ra(!=a )! !s$! $a(!n$o )i/i!r! !n$r! !((os. En cons!c!ncia7 !( sis$!#a !)ca$i+o
)!6! con$ar con (os #!canis#os n!c!sarios para r!conoc!r(o , po$!nciar(o. E(
r!conoci#i!n$o )! !s$a )i+!rsi)a) !n$r! a(#no o a(#na !n ss ha6i(i)a)!s ,
!5p!c$a$i+as !s !( pri#!r paso hacia !( )!sarro((o )! na !s$rc$ra !)ca$i+a "!
con$!#p(! )i/!r!n$!s $ra,!c$orias >.
Es$a n!+a +isi%n )! )!sarro((o in)i+i)a( , )! )!/inici%n $!#prana )! $ra,!c$orias
!)ca$i+as7 -n$o "! (a )!/inici%n !5pr!sa )! $r!s pi(ar!s 6'sicos !n !s$a n!+a
r!/or#a7 (as T!cno(o23as )! (a In/or#aci%n , (a Co#nicaci%n7 !( /o#!n$o )!(
p(ri(in2?is#o7 , (a #o)!rni=aci%n )! (a @or#aci%n Pro/!siona(7 )!6!n s!r $!ni)os !n
c!n$a a (a hora )! )is!*ar n!s$ras pro2ra#acion!s , )! s!c!nciar n!s$ras
ni)a)!s )i)'c$icas.

1( i2a( "! (a an$!rior (!, )!n$ro )!( sis$!#a !)ca$i+o nos !ncon$ra#os +arios
ni+!(!s7 !s$os ni+!(!s con/i2ran , +!r$!6ran !( sis$!#a !)ca$i+o7 )!s)! (as !s/!ras
(!2is(a$i+as , $!%ricas7 a (a pr'c$ica )oc!n$! )ir!c$a con !( a(#na)o. Es$os ni+!(!s )!
concr!ci%n a)"i!r!n na )i#!nsi%n )i/!r!n$! con (as pr!6as !5$!rnas )! !+a(aci%n
!n )i/!r!n$!s #o#!n$os )!( sis$!#a !)ca$i+o , "! #iran a( panora#a in$!rnaciona(
, pr!$!n)! (o2rar nos (o2ros )! apr!n)i=a-!s !s$an)ari=a)os "! sin ))a +an a
con)icionar n!s$ra /or#a )! pro2ra#ar , !+a(ar.

Las ni)a)!s )i)'c$icas s! con/i2ran co#o $Acnica para p(ani/icar , or)!nar7 pr'c$ica
)oc!n$!7 !s$o i#p(ica (a )!$!r#inaci%n por par$! )!( )oc!n$! )! !s$rc$ra s sis$!#a
)! !ns!*an=a7 p!nsan)o !n !( qu se pretende ensear, el cmo y con qu
ensearemos, as como los procedimientos evaluarlo.

1)!#'s a $ra+As )! !s$as ni)a)!s7 !( )oc!n$! po)r' ac!rcar ss pro2ra#acion!s ,
a)ap$ar(as a( ri$#o )! apr!n)i=a-! )! ss a(#nos7 !s$'s ni)a)!s7 in$!2rar'n $an$o
!(!#!n$os crric(ar!s co#o !(!#!n$os inh!r!n$!s a (a /or#aci%n , (a )in'#ica )!
2rpos !n !( apr!n)i=a-! )! (os a(#nos "! !s$ar'n !n !( pro,!c$o !)ca$i+o , +an
a)"irir 2ran pro$a2onis#o !n /nci%n )!( #o)!(o p!)a2%2ico "! )!/ina !( c!n$ro7
si!n)o #arca)o por (a )ir!cci%n )!( c!n$ro , r!co2i!n)o !( )oc!n$! (a (a6or )!
con$ro(ar(os , )o#inar (as h!rra#i!n$as n!c!sarias para (o2rar !( a+anc! )! (os
a(#nos )!n$ro )!( $!#ario )! (a asi2na$ra7 as3 co#o !( )!sarro((o in$!2ra( )! s
p!rsona(i)a) a $ra+As )! (os con$!ni)os , (as ac$i+i)a)!s /or#a$i+as "! apor$an !s$as
ni)a)!s.

1. Definicin de la Unidad
Didctica
La ni)a) )i)'c$ica co#o ni)a) 6'sica )! pro2ra#aci%n ha !s$a)o si!#pr! pr!s!n$!
!n (a ac$i+i)a) )oc!n$! , !n (as pro2ra#acion!s )i)'c$icas7 !5is$! )i/!r!n$!s !n/o"!s
!n /nci%n )! (os a$or!s:
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3


La unidad didctica o unidad de programacin ser la intervencin de todos los
elementos que intervienen en el proceso de enseanza-aprendizaje con una coherencia
metodolgica interna y por un perodo de tiempo determinado
!"nt#nez y otros, $%%&, $'()*

La unidad didctica es la interrelacin de todos los elementos que intervienen en el
proceso de enseanza-aprendizaje con una coherencia interna metodolgica y por un
periodo de tiempo determinado
!+,ez, $%%&, $-)*

.nidad de programacin y actuacin docente con/igurada por un conjunto de
actividades que se desarrollan en un tiempo determinado, para la consecucin de unos
o,jetivos didcticos* .na unidad didctica da respuesta a todas las cuestiones
curriculares al qu ensear !o,jetivos y contenidos), cundo ensear !secuencia
ordenada de actividades y contenidos), cmo ensear !actividades, organizacin del
espacio y del tiempo, materiales y recursos didcticos) y a la evaluacin !criterios e
instrumentos para la evaluacin), todo ello en un tiempo claramente delimitados !012,
$%%&, 34 o %$ --en 2ajas 5ojas de +n/antil o 6rimaria respectivamente-)*

La unidad didctica es una /orma de plani/icar el proceso de enseanza-aprendizaje
alrededor de un elemento de contenido que se convierte en eje integrador del proceso,
aportndole consistencia y signi/icatividad* 1sta /orma de organizar conocimientos y
e7periencias de,e considerar la diversidad de elementos que conte7tualizan el proceso
!nivel de desarrollo del alumno, medio sociocultural y /amiliar, 6royecto 2urricular,
recursos disponi,les) para regular la prctica de los contenidos, seleccionar los
o,jetivos ,sicos que pretende conseguir, las pautas metodolgicas con las que
tra,ajar, las e7periencias de enseanza-aprendizaje necesarios para per/eccionar
dicho proceso
!1scamilla, $%%-, -%)*

En )!/ini$i+a7 s! p!)! )!cir "! s! !n$i!n)! por Uni)a) )i)'c$ica $o)a ni)a) )!
$ra6a-o "! con na )raci%n +aria6(!7 +a a pr!parar n con-n$o )! ac$i+i)a)!s )!
!ns!*an=a , apr!n)i=a-! r!spon)i!n)o )!n$ro )!( #'5i#o ni+!( )! concr!ci%n7 a $o)os
(os !(!#!n$os )!( crr3c(o. Por !((o (a Uni)a) )i)'c$ica spon! na ni)a) )! $ra6a-o
ar$ic(a)o , co#p(!$a !n (a "! s! )!6!n pr!cisar $o)os !s$os !(!#!n$os7 (os
o6-!$i+os7 (as co#p!$!ncias 6'sicas , con$!ni)os7 (as ac$i+i)a)!s )! !ns!*an=a ,
apr!n)i=a-! , !+a(aci%n7 (os r!crsos #a$!ria(!s , (a or2ani=aci%n )!( !spacio , !(
$i!#po7 as3 co#o $o)as a"!((as )!cision!s !nca#ina)as a o/r!c!r na #'s a)!ca)a
a$!nci%n a (a )i+!rsi)a) )!( a(#na)o. To)o !((o a)ap$a)o a (as carac$!r3s$icas )!(
a(#na)o , con na #!$o)o(o23a +aria)a7 aco#pa*a)a )! (os ins$r#!n$os )!
apr!n)i=a-! , !+a(aci%n n!c!sarios7 para )ar r!sp!s$a a (os ni+!(!s )! ca(i)a) )!
!ns!*an=a "! pr!$!n)!#os a(can=ar )!n$ro n!s$ra pro2ra#aci%n , )! ac!r)o a(
c!n$ro , sis$!#a !)ca$i+o "! r!2(a )ichas pro2ra#acion!s.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
4

2. Diseo de la Unidad Didctica
2.1. Unidad Didctica Formato Programacin
1c$a(#!n$!7 ca)a co#ni)a) a$%no#a $i!n! co#p!$!ncias !n #a$!ria !)ca$i+a ,
!s ca)a co#ni)a) 9!5c!p$o 3ns(as "! (as p6(ica !( #inis$!rio< (a "! p6(ica s
con+oca$oria7 !sp!ci/ica , nor#a(#!n$! con )i/!r!ncias a( r!s$o )! co#ni)a)!s. Por
!((o !( pri#!r paso )! n oposi$or )!6! )! s!r7 !s$ar a$!n$o , (!!r )!$!ni)a#!n$! (a
con+oca$oria para (a co#ni)a) o co#ni)a)!s a$%no#as "! s! "i!ra pr!s!n$ar.
Es$as con+oca$orias )!p!n)i!n)o )! (a co#ni)a) s! p6(ican !n$r! (os #!s!s #ar=o
, a6ri(7 ((!2an)o (as #'s r!$rasa)as a (as pri#!ras s!#anas )! #a,o.
E( 2o6i!rno por s par$!7 !n !( )!sarro((o )! (a n!+a (!, !)ca$i+a 7 pr!+A !(
)!sarro((o o$ra (!, )! acc!so a (a /nci%n pB6(ica7 "! s!2ra#!n$! #o)i/icar'
ss$ancia(#!n$! (a /or#a )! in2r!so a (os c!rpos )oc!n$!s7 c!s$i%n "! )!6!#os
pr!+!r !n !( #o#!n$o "! !s$a s! p6(i"! por"A a/!c$ar' a"!((as con+oca$orias
"! aBn no !s$An p6(ica)as.

En !s$! crso )! car'c$!r naciona( , con !( /in )! s!2ir (as in)icacion!s #inis$!ria(!s
"! r!2(an co#o han )! s!r (os proc!sos !n ca)a na )! (as co#ni)a)!s a$%no#as
+a#os a s!2ir !( R!a( D!cr!$o &489&''4, de &- de /e,rero,: por el que se aprue,a el
5eglamento de ingreso, accesos y adquisicin de nuevas especialidades en los cuerpos
docentes a que se re/iere la Ley ;rgnica &9&''8, de - de mayo, de 1ducacin, y se
regula el rgimen transitorio de ingreso a que se re/iere la disposicin transitoria
decimosptima de la citada ley:* 1ste decreto adems de ser prescriptivo para todas las
comunidades, nos va a desvelar como se desarrolla el proceso de oposicin*

Es$! proc!so $i!n! na /ina(i)a) !(i#ina$oria , "! a( #!nos cons$ara )! )os /as!s
)i/!r!ncia)as na )! concrso )! #Ari$os , o$ra )! oposici%n. En (a s!2n)a par$!7 !(
oposi$or )!6!r' )!/!n)!r na pro2ra#aci%n )! C0 /o(ios #'5i#o7 !n (a "! )!6!r'n
!ncon$rars! $o)os (os !(!#!n$os n!c!sarios para !( )is!*o , s!c!nciaci%n )! n crso
!sco(ar para n c!n$ro )!$!r#ina)o.

Es !n !s$a pro2ra#aci%n !n (a "! $!n)r!#os "! s!c!nciar , r!/(!-ar )! na /or#a
r!s#i)a p!ro c(ara , con $o)os (os !(!#!n$os (as )i/!r!n$!s ni)a)!s )i)'c$icas )!
"! +a#os a )!sarro((ar )ran$! !( crso. Es a !s$! /or#a$o a( "! nos r!/!ri#os con
/or#a$o pro2ra#aci%n.

E( crsi((is$a , oposi$or )!6! s!r consci!n$! "! nos !ncon$ra#os an$! na
pro2ra#aci%n 2!n!ra( para n crso , "! )!6! s!r concisa para "! !( $ri6na(7
!"ipo )oc!n$! o )!par$a#!n$o "! (! (!a7 cono=ca )! pri#!ra #ano !( proc!so ,
s!c!nciaci%n )! !ns!*an=a apr!n)i=a-! "! s! +a a r!a(i=ar con n )!$!r#ina)o
crso.

La pro2ra#aci%n )! a(a7 pr'c$ica , )iaria )on)! )!sarro((ar!#os por co#p(!$o
n!s$ras ni)a)!s )i)'c$icas +an a $!n!r na !5$!nsi%n #a,or.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
5

En can$o a (a !5$!nsi%n )! (as ni)a)!s )i)'c$icas "! inc(ir!#os !n n!s$ras
pro2ra#acion!s7 nnca #'s )! )os caras7 !n !s$a ni)a) s! r!/(!-ar' )! /or#a
r!s#i)a (o si2i!n$!:


OB6ETI7OS DIDCTICOS
D! . a 4 (os #'s i#por$an$!s
COMPETENCIAS BSICAS
Do#6rar(as "! s! $ra6a-an con #'s inci)!ncia !n (a ni)a)
CONTENIDOS 0UNDAMENTALES
Sin )i+i)ir !n conc!p$os7 proc!)i#i!n$os , ac$i$)!s.
METODOLOG8A
Es$i(o )! !ns!*an=a , r!s#i)a#!n$! or2ani=aci%n )! (a c(as!7 a2rpa#i!n$os ,
$i!#pos.
SECUENCIACIN DE CLASES9 RESUMEN DE ACTI7IDADES. DURACIN/ : ses#nes.
DB#!ro )! s!sion!s )! (as "! s! co#pon! (a ni)a)
INTERDISCIPLINARIEDAD O TRANS7ERSALIDAD DE LOS CONTENIDOS
R!(aci%n con (os con$!ni)os )! (as )i/!r!n$!s 'r!as "! s! $ra6a-ar'n )! /or#a
in$!r)iscip(inar con !s$a ni)a).
RECURSOS MATERIALES
En#!rar(os.
EDUCACIN EN 7ALORES ; este a4arta! a e34ensas !e% !esarr%% !e %s "urr<"u%um
4r %as CCAA=
En#!rar(os.
MEDIDAS DE APOYO EDUCATI7O PARA ALUMNOS CON NECESIDAD ESPEC80ICA
Principa(!s.
E7ALUACIN
D! . a 4 (os #'s /n)a#!n$a(!s.



UNIDAD N: . TITULO
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
6

2.2. Unidad didctica Formato Extenso
En (a s!2n)a par$! )! (a /as! )! oposici%n !( $ri6na( nos p!)ir' "! )!sarro((!#os
na ni)a) )i)'c$ica o 6i!n !n a(2nas co#ni)a)!s (a !(a6oraci%n )! n in/or#!7
!s$! in/or#! o si!#pr! "! )!sarro((!#os por co#p(!$o na ni)a) )i)'c$ica
ha6(ar!#os )! ni)a) )i)'c$ica /or#a$o !5$!nso. Es (a #is#a ni)a) "!
)!sarro((ar!#os )!n$ro )!( a(a , "! $ra!n (os (i6ros )! $!5$o.

1hora s3 )!6!#os s!r #inciosos , )!sarro((ar por co#p(!$o $o)a (a ac$aci%n "!
+a#os a pon!r !n pr'c$ica !n !( a(a7 )! #an!ra "! !s$! )oc#!n$o s!a n
+!r)a)!ro #ana( )! in$!r+!nci%n p!)a2%2ica.

Una ni)a) )i)'c$ica )! /or#a$o !5$!nso )!6!r3a )!sarro((ar $o)os !s$os apar$a)os:

1. Cnte3tua%#>a"#$n !e %a un#!a! !entr !e %a un#!a! !#!+"t#"a? en !n!e
u2#"arems %a un#!a! !#!+"t#"a !entr !e %a 4r1rama"#$n anua% 5
ra>narems %s mt#&s.

'. E%ements !e A4ren!#>a@e/ O2@et#&s? Cnten#!s 5 Cm4eten"#as B+s#"as.
Los o6-!$i+os )i)'c$icos !s$a6(!c!n "A !s (o "!7 !n concr!$o7 s! pr!$!n)! "!
a)"i!ra !( a(#na)o )ran$! !( )!sarro((o )! (a ni)a) )i)'c$ica. Es in$!r!san$! a (a
hora )! concr!$ar (os o6-!$i+os )i)'c$icos r!(acionar(os con (os o6-!$i+os 2!n!ra(!s )!(
'r!a , con (as co#p!$!ncias 6'sicas 9ESO<. Ea, "! pr!+!r !s$ra$!2ias para hac!r
par$3cip! a( a(#na)o )! (os o6-!$i+os )i)'c$icos. 1( hac!r !5p(3ci$os (os con$!ni)os )!
apr!n)i=a-! so6r! (os "! s! +a a $ra6a-ar a (o (ar2o )!( )!sarro((o )! (a ni)a)7 )!6!n
r!co2!rs! $an$o (os r!(a$i+os a conc!p$os7 proc!)i#i!n$os , ac$i$)!s7 , $a#6iAn (os
$rans+!rsa(!s , (as co#p!$!ncias 6'sicas. 1si#is#o7 !s con+!ni!n$! "! s!
!sp!ci/i"!n (os 6(o"!s )! con$!ni)o $ra$a)os )!( crr3c(o corr!spon)i!n$!. S!
)!6!r' !sp!ci/icar (os con$!ni)os )! (as prop!s$as "! s! ha2an para (a a$!nci%n a (a
)i+!rsi)a) , s $ra$a#i!n$o )!n$ro )! (a ni)a) )i)'c$ica.
Da)o "! (a n!+a (!, priori=a (a a)"isici%n )! nas co#p!$!ncias 6'sicas co#o (a
co#p!$!ncia #a$!#'$ica7 (a co#pr!nsi%n (!c$ora , (a co#p!$!ncia ci!n$3/ica )!6!#os
c!n$rarnos !n (as #is#as.

-. Met!%1<a.
Do !5is$! nin2na #!$o)o(o23a "! p!)a s!r ap(ica6(! con car'c$!r Bnico ! in+aria6(!
a $o)os (os a(#nos , 'r!as. La #!$o)o(o23a a !#p(!ar +!n)r' #arca)a por !( $ipo )!
a(#na)o7 (a na$ra(!=a )! (os con$!ni)os a $ra$ar !n /nci%n )! (a ni)a) )i)'c$ica
)!sarro((a)a. Si !s ci!r$o "! )a)o "! $an$o (as TIC7 co#o !( p(ri(in2?is#o7 son
o6-!$i+os p!rs!2i)os por !s$a n!+a r!/or#a , na r!a(i)a) p(asi6(! !n (os c!n$ros
)!6!#os a$!n)!r(os a (a hora )! s!(!ccionar n!s$ra #!$o)o(o23a.

A. Desarr%% !e %a Un#!a! en Ses#nes !e Tra2a@.
La ni)a) )i)'c$ica s! )!sco#pon! !n s!sion!s "! r!((!nar!#os con ac$i+i)a)!s )!
!ns!*an=a apr!n)i=a-!7 !s #, i#por$an$! !s$a6(!c!r na s!c!ncia )! apr!n)i=a-!7
!n (a "! (as ac$i+i)a)!s !s$An 3n$i#a#!n$! in$!rr!(aciona)as. La s!c!ncia )!
ac$i+i)a)!s no )!6! s!r (a #!ra s#a )! ac$i+i)a)!s #'s o #!nos r!(aciona)as con (os
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
7

apr!n)i=a-!s a6or)a)os !n (a ni)a). Por o$ra par$!7 !s i#por$an$! $!n!r pr!s!n$! (a
i#por$ancia )! consi)!rar (a )i+!rsi)a) pr!s!n$! !n !( a(a , a-s$ar (as ac$i+i)a)!s a
(as )i/!r!n$!s n!c!si)a)!s !)ca$i+as )! (os a(#nos !n !( a(a 9a$!nci%n a (a
)i+!rsi)a)<. S! )!6!n #a$!ria(i=ar &para (!2o !5p(icar& (as s!sion!s !n (as "! s! ha
!s$rc$ra)o (a ni)a) )i)'c$ica7 $!ni!n)o pr!s!n$! "! ha, "! pr!s!n$ar s
!s$rc$ra , )in'#ica , no s%(o !n#!rar ac$i+i)a)!s sin na !s$rc$ra #!$o)o(%2ica
c(ara.

B. E&a%ua"#$n !e %a Un#!a!.
En !s$a apar$a)o s! )!6! $!n!r !n c!n$a (os )i/!r!n$!s !(!#!n$os "! sir+!n a(
pro/!sora)o para )!$!r#inar !( 2ra)o )! pro2r!so a(can=a)o r!sp!c$o )! (as
in$!ncion!s !)ca$i+as7 para as3 a-s$ar s in$!r+!nci%n p!)a2%2ica a (as carac$!r3s$icas
, n!c!si)a)!s )! (os a(#nos. Por !((o7 (a !+a(aci%n !s a(2o #'s "! !+a(ar (os
apr!n)i=a-!s )! (os a(#nos. Es $a#6iAn !+a(ar !( proc!so )! !ns!*an=a , !( 2ra)o ,
ca(i)a) )! (a ni)a) )is!*a)a.

C. Re"urss 5 Mater#a%es.
Con+i!n! s!*a(ar (os r!crsos !sp!c3/icos para !( )!sarro((o )! (a ni)a). E5p(icar (os
$ipos )! #a$!ria(!s , r!crsos "! son #'s apropia)os para ca)a o6-!$i+o. Es
con+!ni!n$! pr!s!n$ar #a$!ria(!s , r!crsos "! )!n r!sp!s$a a (a )i+!rsi)a) )!
ri$#os )! apr!n)i=a-! , "! in$!2r!n !( $ra$a#i!n$o )! (as co#p!$!ncias 6'sicas , )!
(as n!+as $!cno(o23as 9s p!so s!r' #a,or )!p!n)i!n)o )! ca)a #a$!ria<. R!cor)ar (o
!5p!s$o !n !( apar$a)o )! #!$o)o(o23a7 ,a "! #!$o)o(o23a , r!crsos !s$'n
3n$i#a#!n$! r!(aciona)os7 $an$o "! a(2nas pro2ra#acion!s (o inc(,!n co#o n
s6apar$a)o )! #!$o)o(o23a.

D. Aute&a%ua"#$n !e %a Un#!a! D#!+"t#"a.
S! )!6! !s$rc$rar (as s!sion!s )! $ra6a-o )! #an!ra "! /a+or!=can (a
a$o!+a(aci%n )oc!n$! , )!( propio a(#na)o.
S! s!*a(ar'n (os asp!c$os !sp!c3/icos !n $o#o a (a or2ani=aci%n )!( !spacio , )!(
$i!#po "! r!"i!ra (a ni)a). E( a2rpa#i!n$o )! (os a(#nos !s n asp!c$o
i#por$an$! "! !( oposi$or no )!6!r' o6+iarF !n a(2nas asi2na$ras !s )!$!r#inan$!
,7 !n casi $o)as7 a,)a a n!2ociar (a a($a co#p(!-i)a) !s$rc$ra( )! (as c(as!s
9pro6(!#as )iscip(inarios , )! a$!nci%n a (a )i+!rsi)a)<.

E. B#2%#1raF<a 5 Ge21raF<a.
En !s$! apar$a)o nos s!r+ir' para inc(ir a"!((as /!n$!s )! in/or#aci%n , cons($a
"! h!#os )!sarro((a)o.

2.3 a unidad didctica en las !rogramaciones !or !ro"ectos.
La in$!2raci%n !n (a pr'c$ica )oc!n$! )! (as G co#p!$!ncias 6'sicas spon! n r!$o ,
n ca#6io !n !( #o)!(o p!)a2%2ico "! !s$a r!/(!-a)o !n (a r!/or#a , "! a#!n$ar'
con (a 2!s$i%n a$%no#a )! (os c!n$ros. Una )! (as #!$o)o(o23as #'s $i(i=a)as , "!
#!-or )!sarro((an (as co#p!$!ncias 6'sicas !s (a pro2ra#aci%n por pro,!c$os.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a


Los pro,!c$os spon!n na /or#a )! $ra6a-ar !n (a "! s! cons$r,! !( apr!n)i=a-!
!n$r! $o)os 6scan)o (a par$icipaci%n !n (as i)!as principa(!s )!( #is#o7 !n (a /or#a
)! a/ron$ar(o7 !n (os r!$os "! nos +a#os p(an$!an)o7 !n (os r!s($a)os "! +a#os
o6$!ni!n)o , !n $o)o !( proc!so7 !s$o spon! na !s$ra$!2ia o #!$o)o(o23a )!
!ns!*an=a !n !( "! (os !s$)ian$!s p(ani/ican7 i#p(!#!n$an , !+a(Ban pro,!c$os "!
$i!n!n ap(icaci%n !n !( #n)o r!a( #'s a((' )!( a(a )! c(as!. Los pro,!c$os pro+i!n!n
)! )i/!r!n$!s /!n$!s , s! )!sarro((an )! )is$in$as #an!ras a6arcan)o o p)i!n)o
hac!r(o +arias 'r!as o #a$!rias. Do !5is$! p!s na /or#a Bnica , corr!c$a para
i#p(!#!n$ar n pro,!c$o7 ni na !5$!nsi%n )!/ini)a7 por !so !s )i/3ci( , n r!$o
p(an$!ar (as ni)a)!s )i)'c$icas !n !s$! asp!c$o.
R!"!rir3a )! n apr!n)i=a-! , n crso !5c(si+o para )!/inir (a pro2ra#aci%n a ni+!(
)! a(a )!s)! !s$a #!$o)o(o23a7 !n !s$! apar$a)o conoc!r!#os si#p(!#!n$! (a
posi6i(i)a) , a(2nos /ac$or!s 2!n!ra(!s a (a hora )! $!n!r !n c!n$a si )is!*a#os
ni)a)!s )i)'c$icas con !s$a #!$o)o(o23a.
E( crsi((is$a )!6! $!n!r !n c!n$a7 "! !s$as ni)a)!s )i)'c$icas son $rans+!rsa(!s ,
an"! $i!n!n na !s$rc$ra si#i(ar a (as !5p!s$as !n !( crso7 pon!n s An/asis !n
!( pro,!c$o o /oco )! apr!n)i=a-! so6r! !( "! +an a 2irar7 !s n!c!sario $!n!r !n
c!n$a a (a hora )! p(an$!ar !( pro,!c$o , ss o6-!$i+os (a si$aci%n o pro6(!#as "!
!( pro,!c$o pr!$!n)! r!so(+!r7 (a )!scripci%n , prop%si$o )!( pro,!c$o7 (os cri$!rios )!
ca(i)a) "! !( pro,!c$o , (a ni)a) +a a c#p(ir7 (a s!c!nciaci%n )! #!$as con
o6-!$i+os a cor$o7 #!)io , (ar2o p(a=o7 !( (is$a)o )! asi2na$ras #a$!rias o !(!#!n$os
)! apr!n)i=a-! in+o(cra)os !n !( pro,!c$o , na !+a(aci%n !n !( "! s! cono=ca !(
)!s!#p!*o )! (os par$icipan$!s.









#onclusin
En !s$! crso h!#os conoci)o7 "! !s , "! i#por$ancia $i!n! (a ni)a)
)i)'c$ica )!n$ro )!( proc!so )! pro2ra#ar , co#o ni)a) 6'sica )! (a
pro2ra#aci%n )i)'c$ica. 1 $ra+As )! (os )i/!r!n$!s con$!ni)os !( crsi((is$a
!n#arcara (a ni)a) )i)'c$ica )!n$ro )!( proc!so )! oposici%n , )!n$ro )! (a
pro2ra#aci%n )oc!n$!7 conoci!n)o )! #an!ra concr!$a "! $ipos )! ni)a)!s
)i)'c$ica po)!#os !ncon$rarnos , "! !(!#!n$os /n)a#!n$a(!s )!6!n
con$!n!r para !s$ar co#p(!$as.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
!

ESTRUCTURA DE LA UNIDAD DIDCTICA I. OB6ETI7OS?
CONTENIDOS Y COMPETENCIAS BSICAS










ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
"


































Resumen
E( o6-!$i+o )! !s$a ni)a) !s "! !( oposi$or !n$i!n)a (as par$!s
/n)a#!n$a(!s )! (a ni)a) )i)'c$ica: o6-!$i+os7 con$!ni)os , co#p!$!ncias
6'sicas. La #a$!ria(i=aci%n )! !s$os !(!#!n$os !n !( )!sarro((o )! (as
ni)a)!s )i)'c$icas !s n paso crcia( )! concr!ci%n )!( crr3c(o !n (a
pr'c$ica )!( )3a a )3a !n !)caci%n.

Es$a concr!ci%n )!6! r!a(i=ars! si2i!n)o nos pasos inicia(!s 6'sicos:

1. D!6! ap(icars! principios )! +ia6i(i)a) !n $i!#pos , can$i)a) )!
o6-!$i+os7 con$!ni)os , co#p!$!ncias a )!sarro((ar. 9Do s! $ra$a )! pro2ra#ar
#chos o6-!$i+os7 con$!ni)os7 !$c. sino (os -s$os , pr!cisos para hac!r +ia6(!
!( apr!n)i=a-! si2ni/ica$i+o<.

.. S! )!6! hac!r !/!c$i+a , pro#o+!r (a cr!a$i+i)a) , !( )!sarro((o )! (a
/nciona(i)a) para "! $o)os (os !(!#!n$os )!( crr3c(o apar!=can )! /or#a
!/!c$i+a ! in$!rr!(aciona)a , pro#!+an n )!sarro((o !/!c$i+o )! (as
)i/!r!n$!s capaci)a)!s "! !( a(#na)o )!6! asi#i(ar.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
1

1. #ontextuali$acin de la Unidad
dentro de la Programacin
Didctica
Para n )!sarro((o !/!c$i+o )! (a ni)a) )i)'c$ica !s n!c!sario $o#ar !n consi)!raci%n
)! /or#a inicia( (os si2i!n$!s asp!c$os: (a $!#'$ica "! a6or)a7 (a or2ani=aci%n )! ss
co#pon!n$!s !n $orno a n pro,!c$o a c!n$ro )! in$!rAs7 s posiciona#i!n$o !n (a
#a$!ria , (os 6(o"!s )! con$!ni)o "! s! $ra6a-ar'n -n$o con (as co#p!$!ncias
6'sicas.

1 (o "! ha6r3a "! a*a)ir7 (a pr!s!n$aci%n )! ca)a ni)a)7 !( )ia2n%s$ico inicia( )!(
con$!5$o )! $ra6a-o7 (os conoci#i!n$os pr!+ios "! s! r!"i!r!n7 s si$aci%n r!sp!c$o
a (as )!#'s ni)a)!s )i)'c$icas7 !( #o#!n$o )!( crso !n "! )!6! s!r p!s$a !n
pr'c$ica7 s )raci%n7 (a r!(aci%n con o$ras #a$!ria o 'r!as , s pr'c$ico !n !( )3a a )3a7
as3 co#o (os r!crsos )i)'c$icos "! s! +an a $i(i=ar !n s )!sarro((o7 !$c.

Es )!cir7 "! an$!s )! )!$!r#inar (os o6-!$i+os7 con$!ni)os7 co#p!$!ncias 6'sicas ,
)!#'s !(!#!n$os )! (a ni)a) )i)'c$ica7 con+i!n! !5p(orar c'(!s son (as
carac$!r3s$icas )!( con$!5$o !n !( ca( +a a s!r )!sarro((a)a (a ni)a)7 as3 co#o
i)!n$i/icar (os in$!r!s!s7 #o$i+acion!s )! (os a(#nos.

Lo2rar !s$o7 !n$r! o$ras cosas7 i#p(icar3a (o si2i!n$!:
- En pri#!r (2ar , #'5i#! !n (a n!+a (!,7 conoc!r !( pro,!c$o )! c!n$ro ,
)!n$ro )! (a 2!s$i%n a$%no#a )!( c!n$ro.
- 1$!n)!r a $o)o !( con$!5$o socio!)ca$i+o 2!n!ra "! !( proc!so )!
!ns!*an=a&apr!n)i=a-! s! con$!5$a(ic! , s! pro,!c$! )!s)! (a
si2ni/ica$i+i)a) )! (os con$!ni)os.
- T!n!r !n c!n$a (a !+a(aci%n !n (a "! s! +a )!sarro((ar (a ni)a) , pon!r(a
!n r!(aci%n con ni)a)!s pasa)as , /$ras.
- T!n!r !n c!n$a (a con$ri6ci%n )! (a #is#a !n (a a)"isici%n )! a"!((as
co#p!$!ncias 6'sicas "! pos$!rior#!n$! s!r'n !+a(a6(!s.
- I)!n$i/icar "A $ipo )! apo,o p!)a n!c!si$ar !n a(2nos )! (os asp!c$os )!(
)!sarro((o )! (a ni)a) 9#a$!ria(!s7 #!)ios7 !spacios7 $i!#pos , nB#!ro )!
s!sion!s )! (as "! cons$a7 !$c.<.


2. Elementos de %!rendi$a&e

2.1. '( ')*E+I,'( DID-#+I#'(
Los o6-!$i+os )i)'c$icos !s$a6(!c!n (as pa$as )! )!sarro((o )! (os )!#'s !(!#!n$os
)!( crr3c(o. Para "! (os !(!#!n$os )! apr!n)i=a-! s! p!)an )!sarro((ar con +a(i)!=
, si2ni/ica$i+i)a) !s pr!ciso "! s! concr!$!n (os o6-!$i+os )i)'c$icos , s! r!(acion!n
con (os o6-!$i+os 2!n!ra(!s )!( 'r!a , con (as co#p!$!ncias 6'sicas.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
2


Los o6-!$i+os )! na ni)a) )i)'c$ica )!6!n !5pr!sar7 )! (a #an!ra #'s pr!cisa
posi6(!7 (as capaci)a)!s "! han )! )!sarro((ar (os a(#nos a (o (ar2o )! (a #is#a. Por
(o $an$o7 no )!6!n s!r #chos7 s! )!6!n a-s$ar a (os con$!ni)os , co#p!$!ncias
pr!$!n)i)as , po)!r s!r !+a(a)a s a)"isici%n )! /or#a c(ara ! in!"3+oca.

En !s$! s!n$i)o7 (os o6-!$i+os )i)'c$icos )! ca)a ni)a) no s%(o s! r!/i!r!n a( "A
!ns!*ar7 sino "! son $a#6iAn n r!/!r!n$! )! "A !+a(ar. Dicho )! o$ro #o)o: (os
o6-!$i+os )i)'c$icos7 a( asociar )!$!r#ina)as capaci)a)!s a )!$!r#ina)os
apr!n)i=a-!s7 )!/in!n (as in$!ncion!s !)ca$i+as )! (a ni)a) corr!spon)i!n$! 9"A
!ns!*ar< , si#($'n!a#!n$! !5pr!san (os conoci#i!n$os "! )!6!n s!r o6-!$o )!
!+a(aci%n 9"A !+a(ar<.

Los o6-!$i+os !)ca$i+os s! /or#(an !n $Ar#inos )! "a4a"#!a!esF (o "! !n
cons!c!ncia , asocia)o a (a opor$na )i)'c$ica 2!n!ra (a cons$rcci%n )! n
apr!n)i=a-! si2ni/ica$i+oF n apr!n)i=a-! "! par$! si!#pr! )!( ni+!( )! )!sarro((o )!(
a(#no7 "! #o)i/ica7 r!cr!a , !nri"!c! )! /or#a ac$i+a , pro2r!si+a s !s$rc$ra
co2ni$i+a , "! s! #arca co#o #!$a priori$aria !( "! )icho a(#no s!a capa= )!
aprender a aprender7 !s )!cir7 !( /ac($ar(! para r!a(i=ar p!r#an!n$!#!n$! n!+os
apr!n)i=a-!s si2ni/ica$i+os por s3 so(o. Es$! asp!c$o )! cons$rcci%n )! conoci#i!n$o
6asa)o !n !( )!sarro((o )! (as =onas )! )!sarro((o pr%5i#o posi6i(i$a n apr!n)i=a-!
/nciona( , con$ino.

Coh!r!n$!#!n$! con !( /in !s!ncia( )! (a !)caci%n !sco(ar7 )!/ini)o co#o !( p(!no
)!sarro((o )! (a p!rsona(i)a) )!( a(#no 9educacin integral<7 (os o6-!$i+os hac!n
hincapiA !n !( )!sarro((o )! $o)as (as capaci)a)!s , co#p!$!ncias 6'sicas "!
in$!r+i!n!n !n !sa +isi%n in$!2ra( )!( )!sarro((o h#ano !n !( "! (a !sc!(a s! si$Ba.

Es$as capaci)a)!s p!)!n c(asi/icars! !n cinco 2rpos:
Mtr#"es.
C1n#t#&as #nte%e"tua%es.
AFe"t#&as.
De re%a"#$n "mun#"a"#$n.
De a"tua"#$n e #nser"#$n s"#a%.

Las "m4eten"#as 2+s#"amente se 4ue!en !eF#n#r "m e% "n@unt !e
"n"#m#ents? !estre>as 5 a"t#tu!es ne"esar#as para con$ri6ir )! #an!ra !/!c$i+a a(
)!sarro((o p!rsona(7 !sco(ar , socia( )! ca)a a(#no. Las co#p!$!ncias "! ha
in$ro)ci)o (a LOE son ocho , (as ni)a)!s )i)'c$icas )!6!r'n con$!#p(ar na
in$!rr!(aci%n !n$r! (os o6-!$i+os 2!n!ra(!s )! 'r!a7 (os con$!ni)os , (as co#p!$!ncias
6'sicas.

E% as4e"t "%a&e !e %s 2@et#&s es que est+n e34resa!s en t*rm#ns !e
"a4a"#!a!es 5 n !e "m4rtam#ents. Lo "! )!6! p!r#i$ir "! s pos$!rior
!+a(aci%n sir+a para o6s!r+ar con$!ni)os , co#p!$!ncias 6'sicas.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
3

Los 2@et#&s !#!+"t#"s s! /or#(an ana(i=an)o (as capaci)a)!s "! /i2ran !n (os
o6-!$i+os 2!n!ra(!s )! 'r!a , poniAn)o(as !n r!(aci%n con (os con$!ni)os concr!$os
"! h!#os s!(!cciona)o para (a ni)a) )i)'c$ica. P%antearse %s 2@et#&s !#!+"t#"s
spon! )!$!r#inar !( 2ra)o )! apr!n)i=a-! "! s! "i!r! (o2rar a par$ir )! (os
conoci#i!n$os pr!+ios )! (os a(#nos7 )! (os conc!p$os , !s$ra$!2ias "! pos!!n , )!
ss ac$i$)!s !n r!(aci%n con !( $!#a "! )!sarro((a (a ni)a) )i)'c$ica. En )!/ini$i+a7
!e2en e34resar "n "%ar#!a! qu* es % que se 4reten!e que e% a%umna! Ha5a
a4ren!#! a% F#na%#>ar "a!a un#!a! !#!+"t#"a.

Ca!a 2@et#& !#!+"t#" se reF#ere nrma%mente a m+s !e un "nten#! 5 se
!esarr%%a en &ar#as a"t#&#!a!es? s#n 4reten!er "n"retarse en una "n!u"ta. Es$os
o6-!$i+os cons$i$,!n as3 (a r!/!r!ncia #'s in#!)ia$a para !+a(ar (as capaci)a)!s )!
(os o6-!$i+os 2!n!ra(!s )!( 'r!a. Dicha !+a(aci%n s! hac! a $ra+As )! (os )is$in$os $ipos
)! ac$i+i)a)!s "! s! )is!*an para )!sarro((ar (os o6-!$i+os )i)'c$icos.

Las /ncion!s 6'sicas )! (os o6-!$i+os )i)'c$icos son: servir de gua a los contenidos y
a las actividades de aprendizaje y proporcionar criterios para el control de estas
actividades. Los o6-!$i+os )i)'c$icos )!6!n7 !n (a #!)i)a )! (o posi6(!7 co#par$irs!
con (os a(#nos. Es i#por$an$! i#p(icar(!s !n s proc!so )! apr!n)i=a-! para hac!r
par$3cip! a ca)a a(#no )! (os o6-!$i+os "! s! pr!$!n)!n !n ca)a ni)a). Bus"ar
estrate1#as 4ara que %s es"%ares se re4resenten? en %a me!#!a !e sus 4s#2#%#!a!es?
qu* se es4era !e e%%s? qu* &an a a4ren!er? 4r qu* 5 "$m. La r!sp!s$a a !s$as
c!s$ion!s )!6! !s$ar pr!s!n$! !n (a /or#(aci%n )! (os o6-!$i+os )i)'c$icos.

Otr as4e"t re%e&ante que se !e2e "ns#!erar en %a Frmu%a"#$n !e %s 2@et#&s
!#!+"t#"s es su a!e"ua"#$n a %a !#&ers#!a! !e% a%umna!. Las ni)a)!s )i)'c$icas
)!6!n p!r#i$ir )is$in$os 2ra)os )! a)"isici%n )! n con$!ni)o , (a par$icipaci%n )!
$o)os !n na $ar!a co#Bn7 para a$!n)!r a( con-n$o )!( a(#na)o7 !n (a #!)i)a )! (o
posi6(!7 !n !( #arco or)inario. Es$! h!cho r!"i!r! "!7 !n !( #o#!n$o )!
/or#(aci%n )! (os o6-!$i+os7 s! !s$a6(!=can a(2nos "! s! po)r3an )!no#inar 6'sicos
H, por $an$o7 co#n!s para $o)osH -n$o a o$ros )! pro/n)i=aci%n7 a#p(iaci%n , )!
r!/!r=o7 para "! $o)os (os a(#nos !nc!n$r!n ac$i+i)a)!s !n (as "! )!sarro((!n
ss capaci)a)!s. D! #o)o "! no ha,a "! !s$a6(!c!r p!r#an!n$!#!n$! $ar!as
co#p(!#!n$arias para(!(as a( $ra6a-o or)inario "! s! pro)c! !n !( #arco )! (a
ni)a) )i)'c$ica.

En (a )!/inici%n )! (os o6-!$i+os7 (as capaci)a)!s han )! r!/!rirs! a( con-n$o )! (os
'#6i$os )!( )!sarro((o7 ,a "! #chas +!c!s (a !sc!(a ha !s$a)o !5c!si+a#!n$!
)!s!"i(i6ra)a hacia capaci)a)!s )! $ipo in$!(!c$a( , no ha pr!s$a)o (a #is#a
a$!nci%n a capaci)a)!s a/!c$i+as7 capaci)a)!s )! in$!racci%n con o$ros7 capaci)a)!s
n!c!sarias para (a ins!rci%n , ac$aci%n socia( o capaci)a)!s )! $ipo #o$or.






- Los o,jetivos didcticos que tienen un mayor predominio en su re/erencia a
contenidos tericos suelen /ormularse con ver,os del tipo< de/inir, e7plicar, sealar,
identi/icar, relacionar, reconocer=
- Los o,jetivos didcticos que tienen un mayor predominio en su re/erencia a
contenidos prcticos suelen /ormularse con ver,os del tipo< simular, construir,
aplicar, de,atir, disear, ela,orar***
- Los o,jetivos didcticos que tienen un mayor predominio en su re/erencia a
actitudes suelen /ormularse con ver,os del tipo< aceptar, valorar, apreciar,
cola,orar, dis/rutar, responsa,ilizarse=
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
4






D!p!n)i!n)o )! (a ni)a) )i)'c$ica7 $!n)r' #a,or pr!)o#inio no o$ro $ipo )!
o6-!$i+os. En (a )!$!r#inaci%n )! (os o6-!$i+os )i)'c$icos7 )!6!#os $!n!r !n c!n$a )!
#an!ra !sp!cia(:

I!ent#F#"ar %s 2@et#&s 1enera%es !e eta4a? !e +rea 5 "m4eten"#as 2+s#"as
#m4%#"a!as !n !( proc!so )! !ns!*an=a&apr!n)i=a-! "! cons$i$,! (a ni)a) )i)'c$ica.

Gra!uar %a #m4rtan"#a !e %s 2@et#&s )i/!r!ncian)o (os 6'sicos , co#n!s para
$o)os (os a(#nos )! (os co#p(!#!n$arios o )! a#p(iaci%n.

Su re%a"#$n "n trs 2@et#&s 1enera%es !e tras +reas si !n (a ni)a) )i)'c$ica ha,
#'s )! n 'r!a i#p(ica)a.

0rmu%ar a!e"ua!amente %s 2@et#&s !#!+"t#"s en reFeren"#a a %s !#st#nts t#4s
!e "nten#!s 9$!%ricos7 pr'c$icos , ac$i$)ina(!s<.

In"%u#r 2@et#&s re%a"#na!s "n %a e!u"a"#$n en &a%res.

Ase1urar e% "ar+"ter a2#ert 5 F%e3#2%e en su Frmu%a"#$n.

Esta2%e"er un nImer a!e"ua! !e 2@et#&s tman! "m reFeren"#a e% nImer
!e ses#nes !e que "nsta %a un#!a! !#!+"t#"a. En !s$! s!n$i)o ha, "! consi)!rar "!
ca)a o6-!$i+o s!(! ((!+ar asocia)os +arios con$!ni)os , As$os7 a s +!=7 +arias
ac$i+i)a)!s ca)a noF por (o "! !( /ac$or $i!#po !s )!$!r#inan$!.

1 (a hora )! r!)ac$ar (os o6-!$i+os )i)'c$icos7 po)!#os $!n!r !n c!n$a (as si2i!n$!s
s2!r!ncias:

Ut#%#>ar &er2s en #nF#n#t#& o co#!n=ar con (a !5pr!si%n >!( a(#no !s capa= )!IJ.

ReFer#rse en t! mment a % que a%umn a4ren!e , no a (o "! !( pro/!sor
!ns!*a o hac!7 !s )!cir7 r!)ac$ar(os )!s)! (a p!rsp!c$i+a )!( a(#no.

Ca!a 2@et#& !e2e "m4ren!er una s%a a""#$n para /aci(i$ar s !+a(aci%n.

E&#tar en %a me!#!a !e % 4s#2%e &er2s !emas#a! 1enera%es 9conoc!r< san)o
+!r6os #'s concr!$os 9)!scri6ir<.

2.2. '( #'.+E.ID'(
La s!(!cci%n )! con$!ni)os7 a $ra+As )! (os ca(!s s! pr!$!n)! "! (os a(#nos
a(canc!n (os o6-!$i+os )i)'c$icos prop!s$os7 !s o$ro )! (os co#pon!n$!s
/n)a#!n$a(!s )! (as ni)a)!s )i)'c$icas. 1( hac!r !5p(3ci$os (os con$!ni)os )!
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
5

apr!n)i=a-! so6r! (os "! s! +a a $ra6a-ar a (o (ar2o )!( )!sarro((o )! (a ni)a)7 !e2en
re"1erse tant %s re%at#&s a "nten#!s te$r#"s "m 4r+"t#"s 5 Fun"#na%es que
!esarr%%en %as "m4eten"#as 2+s#"as 5 trans&ersa%es "m %a e!u"a"#$n en &a%res?
Fment !e %a %e"tura7 !$c.

1si#is#o7 !s con+!ni!n$! "! s! !sp!ci/i"!n (os 6(o"!s )! con$!ni)o $ra$a)os )!(
crr3c(o corr!spon)i!n$!. S! )!6!r' !sp!ci/icar (os con$!ni)os )! (as prop!s$as "!
s! ha2an para (a a$!nci%n a (a )i+!rsi)a) , s $ra$a#i!n$o )!n$ro )! (a ni)a)
)i)'c$ica. En aras )! /aci(i$ar (a a$!nci%n a (a )i+!rsi)a) )!( a(#na)o7 !n (a s!(!cci%n
)! con$!ni)os )! ca)a ni)a) )i)'c$ica s! )!6!n )!$!r#inar )! an$!#ano (os "! son
6'sicos o nc(!ar!s 9,7 por $an$o7 co#n!s para $o)o !( 2rpo< , (os "! s! consi)!ran
)! a#p(iaci%n o pro/n)i=aci%n.
Ea, "! $!n!r !n c!n$a "! !n (a pro2ra#acion!s por pro,!c$os7 (as ni)a)!s
a6arcan a #'s )! n 'r!a , s!2ra#!n$! a #'s )! n 6(o"! )! con$!ni)o7 noso$ros
$!n)r!#os !n c!n$a )!s)! n!s$ra 'r!a , )!n$ro )! (a a#p(i$) )! (a ni)a)
)i)'c$ica.

E% "urr<"u% F#"#a% mar"a %s "nten#!s que Ha5 que a2r!ar en "a!a +rea 4er es e%
4rFesr qu#en !eterm#na 5 "n"reta qu* "nten#!s se &an a tratar en "a!a un#!a!
!#!+"t#"a7 $o#an)o si!#pr! co#o pn$o )! par$i)a (os r!s($a)os )! (a !+a(aci%n
inicia(7 !s )!cir7 tman! "m reFeren"#a %s "n"#m#ents 4re&#s !e %s a%umns
so6r! (os $!#as "! s! +an a $ra6a-ar !n (a ni)a) )i)'c$ica.

Es$! !(!#!n$o )! (a ni)a) )i)'c$ica co#pr!n)! (os con$!ni)os concr!$os "! +an a
s!r o6-!$o )! apr!n)i=a-!. En s s!(!cci%n )!6!r' ci)ars! "! !s$An r!co2i)os
con$!ni)os )! )i/!r!n$!s $ipos 9$!%ricos7 pr'c$icos , ac$i$)ina(!s<7 "! !5is$a n
!"i(i6rio !n$r! !((os , as!2rar (a incorporaci%n )! (os con$!ni)os r!/!ri)os a (os
$!#as $rans+!rsa(!s , a (as co#p!$!ncias 6'sicas. En (a s!(!cci%n )! (os con$!ni)os )!
(a ni)a) )i)'c$ica )!6!#os +!ri/icar "! c#p(!n !s$as con)icion!s:
7a%#!e>/ sir+!n para a(can=ar (os o6-!$i+os prop!s$os.
S#1n#F#"at#&#!a!/ son /nciona(!s para (os a(#nos.
A!e"ua"#$n/ !s$'n a)ap$a)os a( ni+!( )! )!sarro((o psico!+o($i+o )! (os a(#nos.

Ta#6iAn7 (a s!(!cci%n )! con$!ni)os )!6! !s$ar ori!n$a)a por cri$!rios )! $ipo
psico(%2ico , )! $ipo )iscip(inar7 procran)o !"i(i6rar (a con-nci%n )! (os asp!c$os
"! spon!n ca)a $ipo:

Cr#ter#s !e t#4 4s#"%$1#"/ ni+!( )! )!sarro((o )! (os a(#nos7 )i/ic($a) )! (os
conc!p$os7 conoci#i!n$os pr!+ios )! (os a(#nos7 in$!r!s!s7 #o$i+acion!sI
Cr#ter#s !e t#4 !#s"#4%#nar/ !s$rc$ra (%2ica )! (a #a$!ria7 r!(acion!s !n$r! (os
)i/!r!n$!s con$!ni)os7 !+o(ci%n )! (os conc!p$os , $!or3as7 r!(!+anciaI

Ls "nten#!s que se se%e""#nen 4ara ser tra2a@a!s en "a!a un#!a! !e2en
"ntr#2u#r a res4n!er !e manera a!e"ua!a a %as !#Feren"#as #n!#&#!ua%es entre %s
a%umns. 1s37 -n$o a (os con$!ni)os 6'sicos o nc(!ar!s )! (a ni)a)7 p!)!n
incorporars! o$ros "! s! consi)!r!n )! pro/n)i=aci%n o )! a#p(iaci%n. Es
con+!ni!n$! r1an#>ar 5 !#str#2u#r %s "nten#!s !e Frma que se #nterre%a"#nen
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
6

"nten#!s !e !#st#ntas +reas , "! As$os7 a)!#'s7 2ir!n a(r!)!)or )! $!#as o
pro,!c$os c!rcanos a( a(#na)o7 )a)o "! con$ri6,!n a co#pr!n)!r #!-or (as
si$acion!s r!a(!s.

1 par$ir )! (os con$!ni)os !s$a6(!ci)os !n crr3c(o o/icia(7 %a 4r#mera tarea ns %%e&a a
se%e""#nar aque%%s 2%ques !e %s que &ams a e3traer #nFrma"#$n s2re %s
"nten#!s que &ams a tra2a@ar en %a un#!a! !#!+"t#"a. Dor#a(#!n$! son +arios (os
6(o"!s r!(aciona)os con na ni)a) )i)'c$ica7 an"! !s poco pro6a6(! "! !n (a
#is#a ni)a) apar!=can con$!ni)os )! $o)os (os 6(o"!s )! (a #a$!ria. K!n!ra(#!n$!
!( cri$!rio )! in$!rr!(aci%n )! con$!ni)os )! )is$in$o $ipo 9$!%rico7 pr'c$icos , con 6as!
!n (a !)caci%n !n +a(or!s< , )! proc!)!ncia )! )is$in$os 6(o"!s proporciona na
6!na !s$ra$!2ia para s!(!ccionar $o)os a"!((os con$!ni)os "! s!an r!(!+an$!s para
(a ni)a) )i)'c$ica.






T!n)r!#os pr!s!n$! (a s!c!nciaci%n )! con$!ni)os !(a6ora)a !n (as pro2ra#acion!s
)i)'c$icas , $ra$ar!#os )! 4ner en re%a"#$n %s "nten#!s !e %as !#Ferentes
un#!a!es !#!+"t#"as para "! a (o (ar2o )! $o)o !( crso ha,a#os $ra6a-a)o $o)os (os
con$!ni)os n!c!sarios. 1 (a hora )! s!(!ccionar (os con$!ni)os7 con+i!n! r!sa($ar
a"!((os "! s! +an a $ra6a-ar )! #an!ra #'s !5p(3ci$a !n (as ac$i+i)a)!s , "! son
#'s r!pr!s!n$a$i+os )! (a ni)a) )i)'c$ica. Se trata !e se%e""#nar 4"s? re%e&antes?
s#1n#F#"at#&s 5 que est*n !#re"tamente re%a"#na!s "n %as a"t#&#!a!es que &ams a
4r1ramar en %a un#!a! !#!+"t#"a. Los )is$in$os $ipos )! con$!ni)os s! p!)!n
!s$rc$rar !n con$!ni)os $!%ricos7 con$!ni)os pr'c$icos , ac$i$)ina(!s:

Cnten#!s te$r#"s/
Es$'n r!(aciona)os con !( sa6!r.
R!co2!n (os h!chos7 conc!p$os , principios.
Spon!n r!(acion!s )! a$ri6$o7 s6or)inaci%n7 coor)inaci%n7 casa(i)a).
Los $ipos )! !s$rc$ras )! !s$os con$!ni)os son principios7 $!or3as o #o)!(os
!5p(ica$i+os7 $a5ono#3as , #a$ric!s7 sis$!#as )! c(asi/icaci%n7 (is$as7 co(!cci%n
or)!na)a7 !$c.
Son !-!#p(os )! con$!ni)os $!%ricos:
L!, )! 2ra+!)a).
R3os )! n pa3s.
Tipos )! sin$a2#as.

Cnten#!s 4r+"t#"s/
Es$'n r!(aciona)os con !( sa6!r hac!r.
S!*a(an (os proc!)i#i!n$os , (as !s$ra$!2ias )! !ns!*an=a.
Spon!n r!(acion!s , !s$rc$ras )! or)!n o )! )!cisi%n.
Son !-!#p(os )! con$!ni)os pr'c$icos:
R!so(ci%n )! !cacion!s.
5elacionaremos los contenidos con los o,jetivos didcticos, las competencias
,sicas y con los criterios de evaluacin*
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
7

Op!racion!s ari$#A$icas.
8an!-o )! ins$r#!n$os )! #!)i)a 96a(an=a7 pro6!$a7 $!r#%#!$ro...<.

T!ni!n)o !n c!n$a $o)os (os !(!#!n$os an$!rior!s7 s! pasa a i)!n$i/icar a"!((as
ac$i+i)a)!s "! consi)!ra#os #'s r!(!+an$!s para !( )!sarro((o )! (a ni)a) !(!2i)a.
Dis!*ar (as ac$i+i)a)!s )! !ns!*an=a&apr!n)i=a-! !5i2! $!n!r pr!s!n$!s (os cri$!rios
#!$o)o(%2icos "! s! p(an$!an !n !( PEC , (as pro2ra#acion!s )i)'c$icas7 (as
carac$!r3s$icas par$ic(ar!s )!( 2rpo 9pro/!sor , a(#nos< , (os #!)ios , r!crsos )!
"! s! )ispon!. 1)!#'s7 !n (a prop!s$a )! (as ac$i+i)a)!s )!6!n "!)ar r!/(!-a)os
(os )is$in$os asp!c$os so6r! s or2ani=aci%n: el espacio, los tiempos, los materiales y
recursos didcticos y el tipo de agrupamiento de los alumnos.

2.3. %( #'/PE+E.#I%( )-(I#%(
Las co#p!$!ncias 6'sicas apar!c!n con$!5$a(i=a)as !n (a LOE para (a !$apa )! (a
E)caci%n S!cn)aria co#o n o6-!$i+o cons$an$! , r!crr!n$! a( "! )!6!n
con$ri6ir $o)as (as #a$!rias , "! )!6! apar!c!r )! /or#a con$!5$a(i=a)a !n (a
pr'c$ica )oc!n$!.

La principa( con$ri6ci%n )! (as co#p!$!ncias 6'sicas consis$! !n ori!n$ar (a
!ns!*an=a7 a( p!r#i$ir i)!n$i/icar (os con$!ni)os , (os cri$!rios )! !+a(aci%n "!
$i!n!n car'c$!r i#pr!scin)i6(!. Es$as son (as ra=on!s "! han ((!+a)o !n (a LOE a
inc(ir (as co#p!$!ncias 6'sicas !n !( crr3c(o , a consi)!rar(as co#o reFerente
4ara %a e&a%ua"#$n. La LOE (as !s$a6(!c! co#o reFeren"#a para (a pro#oci%n )! cic(o
!n (a !)caci%n pri#aria , 4ara %a t#tu%a"#$n a% F#na% !e %a e!u"a"#$n se"un!ar#a
2%#1atr#a7 as3 co#o para (as !+a(acion!s )! )ia2n%s$ico pr!+is$as !n !( car$o
crso )! (a !)caci%n pri#aria , !n !( s!2n)o )! (a !)caci%n s!cn)aria
o6(i2a$oria.

La incorporaci%n )! (as co#p!$!ncias 6'sicas spon! n !nri"!ci#i!n$o )!(
#o)!(o ac$a( )! crr3c(o. D! ac!r)o con (o )isp!s$o !n (a LOE7 %as "m4eten"#as
2+s#"as Frman 4arte !e %as ense.an>as m<n#mas !e %a e!u"a"#$n 2%#1atr#a7 -n$o
con (os o6-!$i+os )! ca)a 'r!a o #a$!ria7 (os con$!ni)os , (os cri$!rios )! !+a(aci%n.
Por (o $an$o7 n sust#tu5en a %s e%ements que a"tua%mente se "ntem4%an en e%
"urr<"u%7 sino "! (os co#p(!$an p(an$!an)o n !n/o"! in$!2ra)o ! in$!2ra)or )!
$o)o !( crr3c(o !sco(ar. Por !s! #o$i+o7 !s n!c!sario pon!r(as !n r!(aci%n con (os
o6-!$i+os7 con (os con$!ni)os )! (as 'r!as o #a$!rias , con (os cri$!rios )!
!+a(aci%n7 si s! "i!r! cons!2ir s )!sarro((o !/!c$i+o !n (a pr'c$ica !)ca$i+a
co$i)iana.

La incorporaci%n )! co#p!$!ncias 6'sicas a( crr3c(o p!r#i$! pon!r !( ac!n$o !n
a"!((os apr!n)i=a-!s "! s! consi)!ran i#pr!scin)i6(!s7 )!s)! n p(an$!a#i!n$o
in$!2ra)or , ori!n$a)o a (a ap(icaci%n )! (os sa6!r!s a)"iri)os. D! ah3 s car'c$!r
6'sico. Sn aque%%as "m4eten"#as que !e2e Ha2er !esarr%%a! un @&en una
@&en a% F#na%#>ar %a ense.an>a 2%#1atr#a 4ara 4!er %1rar su rea%#>a"#$n
4ersna%? e@er"er %a "#u!a!an<a a"t#&a? #n"r4rarse a %a &#!a a!u%ta !e manera
sat#sFa"tr#a 5 ser "a4a> !e !esarr%%ar un a4ren!#>a@e 4ermanente a % %ar1 !e %a
&#!a.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1



La inc(si%n )! (as co#p!$!ncias 6'sicas !n !( crr3c(o $i!n! +arias F#na%#!a!es:

0INALIDADES DE LAS COMPETENCIAS
In$!2rar (os )i/!r!n$!s apr!n)i=a-!s7 $an$o (os /or#a(!s7 incorpora)os
a (as )i/!r!n$!s 'r!as o #a$!rias7 co#o (os in/or#a(!s , no /or#a(!s.
P!r#i$ir a $o)os (os !s$)ian$!s in$!2rar ss apr!n)i=a-!s7 pon!r(os !n
r!(aci%n con )is$in$os $ipos )! con$!ni)os , $i(i=ar(os )! #an!ra
!/!c$i+a can)o (!s r!s($!n n!c!sarios !n )i/!r!n$!s si$acion!s ,
con$!5$os.
Ori!n$ar (a !ns!*an=a7 a( p!r#i$ir i)!n$i/icar (os con$!ni)os , (os
cri$!rios )! !+a(aci%n "! $i!n!n car'c$!r i#pr!scin)i6(! ,7 !n
2!n!ra(7 inspirar (as )is$in$as )!cision!s r!(a$i+as a( proc!so )!
!ns!*an=a , )! apr!n)i=a-!.

Cn %as +reas 5 mater#as !e% "urr<"u% se 4reten!e que t!s %s a%umns a%"an"en
%s 2@et#&s e!u"at#&s 5? "nse"uentemente? tam2#*n que a!qu#eran %as
"m4eten"#as 2+s#"as. Sin !#6ar2o7 n e3#ste una re%a"#$n un<&"a entre %a
ense.an>a !e !eterm#na!as +reas mater#as 5 e% !esarr%% !e "#ertas
"m4eten"#as. Ca)a na )! (as 'r!as con$ri6,! a( )!sarro((o )! )i/!r!n$!s
co#p!$!ncias ,7 a s +!=7 ca)a na )! (as co#p!$!ncias 6'sicas s! a(can=ar' co#o
cons!c!ncia )!( $ra6a-o !n +arias 'r!as o #a$!rias. Es7 por (o $an$o7 #,
i#por$an$! "! a (a hora )! )is!*ar (as Uni)a)!s Di)'c$icas )! (a pro2ra#aci%n s!
$ra6a-!n )! /or#a s!(!c$i+a in$!2ra)a (as )i/!r!n$!s co#p!$!ncias a $ra+As )!(
)!sarro((o crric(ar )! (as )i/!r!n$!s #a$!rias.

E( $ra6a-o !n (as 'r!as , #a$!rias )!( crr3c(o para con$ri6ir a( )!sarro((o )! (as
co#p!$!ncias 6'sicas )!6! co#p(!#!n$ars! con )i+!rsas #!)i)as or2ani=a$i+as ,
/nciona(!s7 i#pr!scin)i6(!s para s )!sarro((o. 1s37 %a r1an#>a"#$n 5 e%
Fun"#nam#ent !e %s "entrs 5 %as au%as? %a 4art#"#4a"#$n !e% a%umna!? %as
nrmas !e r*1#men #ntern? e% us !e !eterm#na!as met!%1<as 5 re"urss
!#!+"t#"s? %a "n"e4"#$n? r1an#>a"#$n 5 Fun"#nam#ent !e %a 2#2%#te"a es"%ar?
entre trs as4e"ts? 4ue!en Fa&re"er !#F#"u%tar e% !esarr%% !e "m4eten"#as
as"#a!as a %a "mun#"a"#$n? e% an+%#s#s !e% entrn F<s#"? %a "rea"#$n? %a
"n&#&en"#a 5 %a "#u!a!an<a %a a%Fa2et#>a"#$n !#1#ta%.

I2a(#!n$!7 (a a""#$n tutr#a% p!r#an!n$! p!)! con$ri6ir )! #o)o )!$!r#inan$!
a (a a)"isici%n )! co#p!$!ncias r!(aciona)as con (a r!2(aci%n )! (os apr!n)i=a-!s7
!( )!sarro((o !#ociona( o (as ha6i(i)a)!s socia(!s. Por B($i#o7 %a 4%an#F#"a"#$n !e %as
a"t#&#!a!es "m4%ementar#as 5 e3traes"%ares p!)! r!/or=ar !( )!sarro((o )!(
con-n$o )! (as co#p!$!ncias 6'sicas. En !( #arco )! (a prop!s$a r!a(i=a)a por (a
Uni%n Erop!a7 , )! ac!r)o con (as consi)!racion!s "! s! aca6an )! !5pon!r7 s!
han i)!n$i/ica)o ocho co#p!$!ncias 6'sicas:

1. Cm4eten"#a en "mun#"a"#$n %#n1J<st#"a
'. Cm4eten"#a matem+t#"a
-. Cm4eten"#a en e% "n"#m#ent 5 %a #ntera""#$n "n e% mun! F<s#"
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
1
!

A. Tratam#ent !e %a #nFrma"#$n 5 "m4eten"#a !#1#ta%
B. Cm4eten"#a s"#a% 5 "#u!a!ana
C. Cm4eten"#a "u%tura% 5 art<st#"a
D. Cm4eten"#a 4ara a4ren!er a a4ren!er
E. Autnm<a e #n#"#at#&a 4ersna%

En or)!n a /aci(i$ar (a !5posici%n (as a2rpar!#os !n (os $r!s 2ran)!s '#6i$os a (os
"! s! r!/i!r!n , )!6!r3an $o#ars! co#o r!/!r!ncia a (a hora )! con/!ccionar (as
Uni)a)!s )i)'c$icas:

MBITOS DE APLICACIN DE LAS COMPETENCIAS BSICAS
MBITO DE LA E:PRESIN Y LA COMUNICACIN: Co#p!$!ncia !n co#nicaci%n
(in2?3s$ica7 co#p!$!ncia #a$!#'$ica7 co#p!$!ncia c($ra( , ar$3s$ica ,
co#p!$!ncia !n !( $ra$a#i!n$o )! (a in/or#aci%n , co#p!$!ncia )i2i$a(.
MBITO DE LA RELACIN Y LA INTERACCIN: Co#p!$!ncia !n !( conoci#i!n$o , (a
in$!racci%n con !( #n)o /3sico , co#p!$!ncia socia( , ci)a)ana.
MBITO DEL DESARROLLO PERSONAL: Co#p!$!ncia para apr!n)!r a apr!n)!r ,
co#p!$!ncia !n (a inicia$i+a p!rsona( , !sp3ri$ !#pr!n)!)or.


a= LAS COMPETENCIAS BSICAS Y LAS REAS DEL CURR8CULO

COMPETENCIAS BSICAS
COMPETENCIA EN COMUNICACIN LINGK8STICA REAS IMPLICADAS

La co#p!$!ncia !n co#nicaci%n (in2?3s$ica s! r!/i!r!
a (a $i(i=aci%n )!( (!n2a-! co#o ins$r#!n$o $an$o
)! co#nicaci%n ora( , !scri$a co#o )! apr!n)i=a-! ,
)! r!2(aci%n )! con)c$as , !#ocion!s.

La co#nicaci%n !n (!n2as !5$ran-!ras !5i2!
$a#6iAn pos!!r capaci)a)!s $a(!s co#o (a #!)iaci%n
, (a co#pr!nsi%n in$!rc($ra(.

Es$a co#p!$!ncia con$ri6,! a (a cr!aci%n )! na
i#a2!n p!rsona( posi$i+a , /o#!n$a (as r!(acion!s
cons$rc$i+as con (os )!#'s , con !( !n$orno.
1pr!n)!r a co#nicars! !s !s$a6(!c!r (a=os con o$ras
p!rsonas7 !s ac!rcarnos a n!+as c($ras "!
a)"i!r!n consi)!raci%n , a/!c$o !n (a #!)i)a !n "!
s! conoc!n. E( )!sarro((o )! (a co#p!$!ncia
(in2?3s$ica !s c(a+! para apr!n)!r a r!so(+!r con/(ic$os
, para apr!n)!r a con+i+ir.

Len1ua Caste%%ana 5 L#teratura
5 L#teratura.
Len1ua E3tran@era

T!as %as +reas

COMPETENCIA MATEMTICA REAS IMPLICADAS

Ea6i(i)a) para $i(i=ar nB#!ros , ss op!racion!s
Matem+t#"as
C#en"#as !e %a Natura%e>a
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
"

6'sicas7 (os s3#6o(os , (as /or#as )! !5pr!si%n ,
ra=ona#i!n$o #a$!#'$ico para pro)cir ! in$!rpr!$ar
in/or#acion!s7 para conoc!r #'s so6r! asp!c$os
can$i$a$i+os , !spacia(!s )! (a r!a(i)a) , para
r!so(+!r pro6(!#as r!(aciona)os con (a +i)a )iaria , !(
#n)o (a6ora(.

C#en"#as S"#a%es? Ge1raF<a e
L#str#a
Te"n%1<a
InFrm+t#"a

COMPETENCIA EN EL CONOCIMIENTO E
INTERACCIN CON EL MUNDO 08SICO
REAS IMPLICADAS

Ea6i(i)a) para in$!rac$ar con !( #n)o /3sico7 $an$o
!n ss asp!c$os na$ra(!s co#o !n (os 2!n!ra)os por
(a acci%n h#ana7 )! #o)o "! /aci(i$! (a
co#pr!nsi%n )! sc!sos7 (a pr!)icci%n )!
cons!c!ncias , (a ac$i+i)a) )iri2i)a a (a #!-ora ,
pr!s!r+aci%n )! (as con)icion!s )! +i)a propia7 )! (os
)!#'s ho#6r!s , #-!r!s , )!( r!s$o )! (os s!r!s
+i+os.

C#en"#as !e %a Natura%e>a.
C#en"#as S"#a%es?
Ge1raF<a e
L#str#a
Te"n%1<a
E!u"a"#$n 0<s#"a


TRATAMIENTO DE LA IN0ORMACIN Y
COMPTETENCIA DIGITAL
REAS IMPLICADAS

Ea6i(i)a)!s para 6scar7 o6$!n!r7 proc!sar ,
co#nicar (a in/or#aci%n , $rans/or#ar(a !n
conoci#i!n$o. Inc(,! asp!c$os )i/!r!n$!s "! +an
)!s)! !( acc!so , s!(!cci%n )! (a in/or#aci%n has$a !(
so , (a $rans#isi%n )! As$a !n )is$in$os sopor$!s7
inc(,!n)o (a $i(i=aci%n )! (as $!cno(o23as )! (a
in/or#aci%n , (a co#nicaci%n co#o n !(!#!n$o
!s!ncia( para in/or#ars! , co#nicars!.

InFrm+t#"a
Te"n%1<a

T!as %as +reas

COMPETENCIA SOCIAL Y CIUDADANA REAS IMPLICADAS

Es$a co#p!$!ncia p!r#i$! +i+ir !n soci!)a)7
co#pr!n)!r (a r!a(i)a) socia( )!( #n)o !n "! s!
+i+! , !-!rc!r (a ci)a)an3a )!#ocr'$ica. Incorpora
/or#as )! co#por$a#i!n$o in)i+i)a( "! capaci$an a
(as p!rsonas para con+i+ir !n na soci!)a) ca)a +!=
#'s p(ra(7 r!(acionars! con (os )!#'s7 coop!rar7
co#pro#!$!rs! , a/ron$ar (os con/(ic$os. 1)"irir !s$a
co#p!$!ncia spon! s!r capa= )! pon!rs! !n !( (2ar
)!( o$ro7 ac!p$ar (as )i/!r!ncias7 s!r $o(!ran$! ,
r!sp!$ar (os +a(or!s7 (as cr!!ncias7 (as c($ras , (a
his$oria p!rsona( , co(!c$i+a )! (os o$ros.

E!u"a"#$n 4ara
%a "#u!a!an<a
E!u"a"#$n
*t#"9"<&#"a

T!as %as +reas

COMPETENCIA CULTURAL Y ART8STICA REAS IMPLICADAS
Es$a co#p!$!ncia spon! apr!ciar7 co#pr!n)!r , C#en"#as S"#a%es?
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
1

+a(orar cr3$ica#!n$! )i/!r!n$!s #ani/!s$acion!s
c($ra(!s , ar$3s$icas7 $i(i=ar(as co#o /!n$! )!
)is/r$! , !nri"!ci#i!n$o p!rsona( , consi)!rar(as
co#o par$! )!( pa$ri#onio c($ra( )! (os p!6(os.

Ge1raF<a e L#str#a
E!u"a"#$n 4%+st#"a 5 &#sua%
MIs#"a
Len1ua Caste%%ana 5 L#teratura
Cu%tura "%+s#"a

T!as %as +reas

COMPETENCIA PARA APRENDER A APRENDER REAS IMPLICADAS

1pr!n)!r a apr!n)!r spon! iniciars! !n !(
apr!n)i=a-! , s!r capa= )! con$inar(o )! #an!ra
a$%no#a. Spon! $a#6iAn po)!r )!s!n+o(+!rs!
an$! (as inc!r$i)#6r!s $ra$an)o )! 6scar
r!sp!s$as "! sa$is/a2an (a (%2ica )!( conoci#i!n$o
raciona(. I#p(ica a)#i$ir )i+!rsi)a) )! r!sp!s$as
posi6(!s an$! n #is#o pro6(!#a , !ncon$rar
#o$i+aci%n para 6scar(as )!s)! )i+!rsos !n/o"!s
#!$o)o(%2icos.

T!as %as +reas
AUTONOM8A E INICIATI7A PERSONAL REAS IMPLICADAS

Es$a co#p!$!ncia s! r!/i!r! a (a posi6i(i)a) )! op$ar
con cri$!rio propio , ((!+ar a)!(an$! (as inicia$i+as
n!c!sarias para )!sarro((ar (a opci%n !(!2i)a ,
hac!rs! r!sponsa6(! )! !((a7 $an$o !n !( '#6i$o
p!rsona( co#o !n !( socia( o (a6ora(.

T!as %as +reas

LA COMPETENCIA CIENTI0ICA.
Co#o (a LO8CE hac! #!nci%n !5pr!sa a (a co#p!$!ncia #a$!#'$ica7 (a co#pr!nsi%n
(!c$ora , (a co#p!$!ncia ci!n$3/ica7 !n$!n)!#os "! (as )os pri#!ras s! a-s$an
p!r/!c$a#!n$! !n !( )!sarro((o )! (a co#p!$!ncia #a$!#'$ica7 (a co#p!$!ncia !n
co#nicaci%n (in2?3s$ica7 !n$!n)!#os "! (a ci!n$3/ica !nca-ar3a )!n$ro )! (a
co#p!$!ncia para in$!raccionar con !( conoci#i!n$o ! in$!racci%n con !( #n)o /3sico7
c!s$i%n )isc$i6(!7 p!s (a n!+a (!, par$! para ha6(ar )! (as co#p!$!ncias !5i2i6(!s
!n (as !+a(acion!s !5$!rnas7 )! (os in/or#! PIS1 )! (a OCDE , !s$! conc!p$o !s a(2o
#'s a#p(io c!s$i%n "! pasar!#os a !5p(icar 6r!+!#!n$!.
E( conc!p$o )! co#p!$!ncia )i2i$a( /! $i(i=a)o por pri#!ra +!= !n !( in/or#! PIS1 !n
!( a*o .000 co#o /or#aci%n ci!n$3/ica7 pos$!rior#!n$! !n !( a*o .00. !( in/or#!
D!S!Co7 ha6(a )! co#p!$!ncia ci!n$3/ica !n (os #i#os $Ar#inos "! s! hac! !n !( a*o
.000. Es !( a*o .00C7 can)o (a OCDE a $ra+As )! ss !+a(acion!s $ra$a )! /or#a
!sp!c3/ica (a !+a(aci%n !n !( 'r!a )! ci!ncias ! ac*as )!/ini$i+a#!n$! !s$! $!r#ino7
ap(ic'n)o(o a( in)i+i)o concr!$o7 #an$!ni!n)o (a !+a(aci%n )! conoci#i!n$o
9conc!p$os< , (a ap(icaci%n )! (os #i#os7 a na si$aci%n o con$!5$o 9capaci)a)!s< ,
a*a)i!n)o (a )isposici%n 9ac$i$)< )!( a(#na)o hacia (as pr!6as , !( conoci#i!n$o
ci!n$3/ico.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
2

Es )!cir s! pr!$!n)! conoc!r !( )o#inio )! (os proc!)i#i!n$os ci!n$3/icos7 "! !s$a !n
(a 6as! )! (as pr!2n$as7 (a co#pr!si%n )! conc!p$os ci!n$3/icos , +a(oraci%n !n
ac$i$) "! !( a(#no pr!s!n$a hacia (a ci!ncia
3. /etodolog0a

En $o)as (as #a$!rias "! con/or#an (as !$apas )! Pri#aria , ESO po)!#os
)!sarro((ar ni)a)!s )i)'c$icas "! in$!2r!n (as co#p!$!ncias 6'sicas por '#6i$os
)! ap(icaci%n. Para !((o7 !e2erems 4r"e!er a!4tan! una estru"tura "urr#"u%ar
r1an#>a!a en ses#nes "n un enFque #nter!#s"#4%#nar 5 que #nte1re !#&ersas
estrate1#as !#!+"t#"as. Propon!#os7 a #o)o )! 23a7 na s!ri! )! r!co#!n)acion!s
2!n!ra(!s ap(ica6(!s a $o)as (as #a$!rias para na in$!2raci%n !/!c$i+a )! !s$as
co#p!$!ncias:

o I!ent#F#"ar a"t#&#!a!es en %as !#Ferentes mater#as que #nte1ren %a
"m4rens#$n %e"tra 5 %a e34res#$n es"r#ta 9con $!5$os ap(ica)os a n!s$ra
!sp!cia(i)a)<.

o 0mentar e% tra2a@ en 1ru4 con ac$i+i)a)!s o $ra6a-os "! con$!#p(!n (a
inicia$i+a p!rsona( )!n$ro !( 2rpo , (a co(a6oraci%n !n$r! !( a(#na)o.

o Inte1rar %a rea%#!a! s"#a% !e% "entr e!u"at#&7 )! s (oca(i)a)7 )!( pa3s , )!
(as c($ras /or'n!as co#o n #!canis#o )! $ra6a-o !n pro,!c$os
#!nsa(!s7 $ri#!s$ra(!sI "! $ra$!n 6(o"!s )! con$!ni)o )! n!s$ras
#a$!rias. 9Pro,!c$os )! a,)a a( $!rc!r #n)o7 a Or2ani=acion!s Do
K6!rna#!n$a(!s 9ODKs< o a 2rpos )! (a (oca(i)a) "! n!c!si$!n a,)a
socia(<.

o Ut#%#>a"#$n !e %as TIC 4ara #nte1rar a %s a%umns en %a S"#e!a! !e %a
InFrma"#$n. E( )!sarro((o )! p!ri%)icos )i2i$a(!s o !n pap!(7 )!sarro((o )!
p'2inas >e,, ,logs7 ra)io !n In$!rn!$7 !$c.7 con (a a,)a )! !s$as
h!rra#i!n$as $!cno(%2icas7 cons!2i#os n a+anc! si2ni/ica$i+o !n (os $r!s
'#6i$os )! ap(icaci%n )! (as co#p!$!ncias 6'sicas.

o E% tra2a@ "%a2rat#& 5 "r!#na! entre !e4artaments !#!+"t#"s aF#nes
9por !-!#p(o: L!n2a7 Ci!ncias Socia(!s7 In2(As< !n !( $ra$a#i!n$o
in$!r)iscip(inar con pro,!c$os co#n!s o con con$!ni)os so(apa)os "!
a,)!n a $rans#i$ir )! /or#a in$!2ra( (a asi#i(aci%n )! !s$as co#p!$!ncias
6'sicas.

o Prm&er a"t#&#!a!es e3traes"%ares "! con$!#p(!n +isi$as "!
co#p(!#!n$!n !( )!sarro((o crric(ar por !+a(aci%n , )! /or#a
co(a6ora$i+a !n$r! (os )i/!r!n$!s )!par$a#!n$os )i)'c$icos.

o Ut#%#>ar %a tutr<a "m un me"an#sm !e a5u!a 5 s4rte 4ara %a
as#m#%a"#$n !e% +m2#t 4ersna% !e %s a%umnsF a,)'n)o(!s a in$!2rars!
!n !( 2rpo&c(as! , !n (a co#ni)a) !)ca$i+a.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
3


o Ls equ#4s !#re"t#&s 4ue!en Fmentar a"t#&#!a!es en %as que se #m4%#que
a t!a %a "mun#!a! e!u"at#&a !e% "entr e!u"at#& en un 4r5e"t "mIn.
9Por !-!#p(o7 $!#a$i=ar ca)a #!s (!c$i+o con n o6-!$i+o co#Bn: so(i)ari)a)7
!)caci%n +ia(7 !$c.<F )! /or#a "! $o)a (a co#ni)a) s! in$!2r! !n
pro,!c$os co#n!s con char(as7 $ra6a-os !n (as )is$in$as #a$!rias , )!n$ro ,
/!ra )!( a(a con a,)a )! o$ras !n$i)a)!s (oca(!s o #nicipa(!s.

o Ut#%#>ar %a 2#2%#te"a !e% "entr es"%ar co#o no )! (os #!-or!s r!crsos !n
$o)as (as #a$!rias para apr!n)!r a apr!n)!r.


1. %tencin a la Di2ersidad

La n!c!si)a) )! o/r!c!r (as #is#as posi6i(i)a)!s )! /or#aci%n 6'sica co#Bn a $o)o !(
a(#na)o )! n 2rpo c(as! $i!n! "! ar$ic(ars! )! /or#a coh!r!n$! con !( principio
)! )ar r!sp!s$a r!a( a (as n!c!si)a)!s !)ca$i+as )! $o)os (os a(#nos7 !s )!cir7 con
!( principio )! a$!nci%n )i/!r!ncia)a a (a )i+!rsi)a).

Para a$!n)!r a (as )i/!r!n$!s n!c!si)a)!s "! (os a(#nos pr!s!n$an )!n$ro )! n
#is#o 2rpo7 (a ni)a) )i)'c$ica )!6! s!r (o s/ici!n$!#!n$! F%e3#2%e co#o para
p!r#i$ir "! (os #is#os o6-!$i+os s! consi2an a $ra+As )! (as a)ap$acion!s opor$nas
!n (os )i/!r!n$!s !(!#!n$os "! (a in$!2ran: actividades, recursos, metodologa,
agrupamientos, temporalizacinI Es$o si2ni/ica "! )!n$ro )! !((a7 $an$o para a(2Bn
2rpo )! a(#nos co#o para n a(#no in)i+i)a(#!n$!7 s! p(ani/i"!n (as
#o)i/icacion!s #'s a)!ca)as para !((os.

Can)o (a #!ra #o)i/icaci%n )! (os !(!#!n$os no pr!scrip$i+os )!( crr3c(o no s!a
s/ici!n$! para r!spon)!r a ss n!c!si)a)!s !)ca$i+as7 ha6r' "! p!nsar !n #o)i/icar
(os !(!#!n$os pr!scrip$i+os 9o,jetivos, contenidos y criterios de evaluacin<.
@ina(#!n$!7 (a !sp!ci/ici)a)7 i#por$ancia o p!r#an!ncia a (o (ar2o )!( $i!#po )!
)!$!r#ina)as n!c!si)a)!s !)ca$i+as !sp!cia(!s7 ((!+ar' a consi)!rar(as no so(a#!n$!
!n !( '#6i$o )! (as ni)a)!s )i)'c$icas7 sino 6scar(!s na r!sp!s$a #'s 2!n!ra( !n
r!(aci%n con (a pro2ra#aci%n )i)'c$ica 9a)ap$acion!s crric(ar!s si2ni/ica$i+as<.

Los '#6i$os !n (os "! s! #ani/i!s$a !s$a )i+!rsi)a) son +aria)os , s! !s$a6(!c!n !n$r!
!((os co#p(!-as in$!raccion!s. Tra)iciona(#!n$! (a !sc!(a ha !n/a$i=a)o no )! !((os7
(a "a4a"#!a! 4ara a4ren!er7 #!)i)a !5c(si+a#!n$! a $ra+As )!( r!n)i#i!n$o !sco(ar7
, ha pr!s$a)o #!nos a$!nci%n a (as )i/!r!ncias )! mt#&a"#nes7 est#%s !e
a4ren!#>a@e ! #ntereses7 o(+i)an)o (a in$!r)!p!n)!ncia )! (os ca$ro /ac$or!s !n !(
proc!so )! !ns!*an=a , apr!n)i=a-!.

1.1. -/)I+'( DE DI,ER(ID%D
Es n h!cho "! (os a(#nos s! )i/!r!ncian pro2r!si+a#!n$! !n can$o a s "a4a"#!a!
4ara a4ren!er. 1hora 6i!n7 )!s)! (os principios "! s6,ac!n a( crr3c(o7 capaci)a)
para apr!n)!r no !s sin%ni#o )! >capaci)a) in$!(!c$a(J !n$!n)i)a As$a co#o a(2o
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
4

2!nArico ! in)!p!n)i!n$! )! (os con$!ni)os "! s! $ra6a-an7 o co#o a(2o inna$o7
!s$'$ico ! i#p!r#!a6(! a (as !5p!ri!ncias !)ca$i+as. 8, a( con$rario7 (a !5p!ri!ncia
!)ca$i+a inci)! !n !( )!sarro((o )!( a(#no7 !n s capaci)a) )! apr!n)!rF por !((o7 !(
a-s$! )! (a a,)a p!)a2%2ica por par$! )!( pro/!sor !s $an 6'sico co#o (as
con)icion!s "! s! r!"i!r!n !n !( a(#no.

La mt#&a"#$n 4r a4ren!er H, !n par$ic(ar por cons$rir ci!r$os apr!n)i=a-!s&H !(
s!2n)o '#6i$o )! )i+!rsi)a) !s n co#p(!-o proc!so "! con)iciona !n 6!na
#!)i)a (a capaci)a) para apr!n)!r )! (os a(#nos. La #o$i+aci%n )!p!n)! !n par$!
)! (a his$oria )! A5i$os , /racasos an$!rior!s )!( a(#no !n $ar!as )! apr!n)i=a-!7 p!ro
$a#6iAn )!( h!cho )! "! (os con$!ni)os "! s! o/r!=can a (os a(#nos pos!an
si2ni/ica)o (%2ico , s!an /nciona(!s para !((os.

E( apr!n)i=a-! )! (os a(#nos $a#6iAn !s$' r!(aciona)o con (os !s$i(os )! apr!n)i=a-!
con (os "! (os a(#nos s! !n/r!n$an a (as $ar!as !sco(ar!s. Es n!c!sario ana(i=ar si !(
a(#no !s /n)a#!n$a(#!n$! re/le7ivo o impulsivo. Ea, a(#nos "! an$! n
pro6(!#a s! $o#an #'s $i!#po para ana(i=ar(os , o$ros "!7 por !( con$rario7
r!spon)!n #, r'pi)a#!n$!7 , !s i#por$an$! "! !( pro/!sor $!n2a !n c!n$a !s$a
+aria6(! -n$o con o$ra con (a "! $i!n! 2ran r!(aci%n , "! s! r!/i!r! a si (os a(#nos
$i(i=an n estilo analtico o sinttico !n !( apr!n)i=a-!.

La capaci)a) )! #an$!n!r !( nivel de atencin en la tarea !s o$ra +aria6(! r!(aciona)a
con !( !s$i(o )! apr!n)i=a-!. D!$!r#ina)os a(#nos son capac!s )! $ra6a-ar )ran$!
p!r3o)os (ar2os sin )!ca!r s a$!nci%n ,7 por !( con$rario7 o$ros n!c!si$an in$!rr#pir
s $ar!a )! +!= !n can)o , +o(+!r a !((a )!spAs )! ha6!r )!scansa)o7 o $an so(o (a
p!)!n #an$!n!r por p!r3o)os cor$os !n $ar!as concr!$as.

E( tipo de es/uerzo #'s a)!ca)o para ca)a a(#no !s asi#is#o na )i#!nsi%n
r!(!+an$! para !( !s$i(o )! apr!n)i=a-!. Ea, a(#nos "! n!c!si$an s!r r!/or=a)os
cons$an$!#!n$! , o$ros "! no7 , a(#nos a (os "! (!s a/!c$a /n)a#!n$a(#!n$! (os
!s/!r=os )! $ipo socia( #i!n$ras "! !n o$ros casos son (os r!/!r=os #a$!ria(!s (os
"! $i!n!n #a,or r!p!rcsi%n.

Por B($i#o7 !s n!c!sario pr!s$ar a$!nci%n a (a pr!/!r!ncia )! a2rpa#i!n$o7 ,a "! ha,
a(#nos "! s! !nc!n$ran #'s a 2s$o $ra6a-an)o so(os , o$ros !n ca#6io pr!/i!r!n
!( p!"!*o o !( 2ran 2rpo7 sin o(+i)ar "! s! )!6! /a+or!c!r (a in$!racci%n co#o
/ac$or )!$!r#inan$! )!( )!sarro((o.

En can$o a (os #ntereses !e %s a%umns7 ha, "! $!n!r !n c!n$a "! !n (a !$apa
s!cn)aria7 se diversi/ican , s! con!c$an a)!#'s con !( /$ro aca)A#ico , pro/!siona(
)! ca)a a(#no i#a2ina para s3. En !s$! $ra#o !)ca$i+o (os in$!r!s!s s! cons$i$,!n7
)! !s$a /or#a7 !n n '#6i$o )is$in$o )! (a #o$i+aci%n p!ro co#p(!#!n$ario a As$! ,
para !( ca( (os a(#nos )!6!n !ncon$rar $a#6iAn na r!sp!s$a )i+!rsi/ica)a.

Por $o)o (o an$!rior7 !( pro/!sora)o )!6! a-s$ar (a a,)a p!)a2%2ica a (as )i/!r!n$!s
n!c!si)a)!s )! (os a(#nos , Fa"#%#tar re"urss estrate1#as &ar#a!as "! p!r#i$an
)ar r!sp!s$a a (a )i+!rsi)a) "! pr!s!n$a !( a(#na)o )! !s$as !)a)!s. Las +3as
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
5

!5is$!n$!s para !( $ra$a#i!n$o )! (a )i+!rsi)a) son +arias , no )!6!n con$!#p(ars!
co#o a($!rna$i+as7 sino #'s 6i!n co#o si#($'n!as , co#p(!#!n$arias.

- En pri#!r (2ar7 (a propia na$ra(!=a )!( crr3c(o !s$a6(!ci)o7 $an$o !n (os "!
conci!rn! a s !s$rc$ra co#o a s con$!ni)o7 $ra)c! con ni$i)!= (a
pr!ocpaci%n por a$!n)!r a)!ca)a#!n$! a (a )i+!rsi)a) sin r!nnciar a n
p(an$!a#i!n$o 2(o6a( )! !ns!*an=a co#pr!nsi+a.
- En s!2n)o (2ar7 s! propon!n nas +3as !sp!c3/icas )! $ra$a#i!n$o )! (a
)i+!rsi)a) "! +an )!s)! (as a)ap$acion!s crric(ar!s has$a (a cr!aci%n )! n
!spacio )! opciona(i)a) para (os a(#nos7 pasan)o por (a posi6i(i)a)7 !n casos
!5$r!#os7 )! in$ro)cir na )i+!rsi/icaci%n crric(ar para a(2nos a(#nos.

En (a Pro2ra#aci%n K!n!ra( 1na( , !n (as Pro2ra#acion!s Di)'c$icas7 "! s! r!a(i=an
!n principio a$!n)i!n)o a (as carac$!r3s$icas #'s 2!n!ra(!s , co#par$i)as )!(
a(#na)o7 s! )!6!n a s +!= pr!+!r a)ap$acion!s !sp!c3/ica#!n$! )iri2i)as a
)!$!r#ina)os 2rpos )! a(#nos , a(#nas con nas carac$!r3s$icas par$ic(ar!s. S!
$ra$a7 !n )!/ini$i+a7 )! a$!n)!r (a a$!nci%n a (a )i+!rsi)a) )! /or#a an$icipa)a7
incorporan)o !n (a p(ani/icaci%n )oc!n$! r!crsos , !s$ra$!2ias +aria)as para )ar
r!sp!s$as a (as )i+!rsas n!c!si)a)!s "!7 )! h!cho , por !( conoci#i!n$o "! s! $i!n!
)!( a(#na)o !n n c!n$ro concr!$o7 s! +an a pro)cir.

1s37 (a #!-or #an!ra )! a$!n)!r (a )i+!rsi)a) s!r' !(a6orar pro,!c$os inicia(!s "!
/a+or!=can a"!((os ca#6ios ha6i$a(!s "! !( pro/!sora)o in$ro)c! !n s !ns!*an=a
para )ar r!sp!s$a a (as )i/!r!ncias in)i+i)a(!s !n !s$i(os )! apr!n)i=a-!7
#o$i+acion!s7 in$!r!s!s o )i/ic($a)!s )! apr!n)i=a-! $ransi$orias. Lo "! s! )!6! $!n!r
pr!s!n$! a( r!a(i=ar (os n!c!sarios a-s$!s !s "!7 por na par$!7 s! $ra$a )! #!)i)as
"! $i!n!n car'c$!r or)inario , no pr!cisan )! na or2ani=aci%n #, )i/!r!n$! a (a
ha6i$a(7 ,7 por o$ra7 "! no a/!c$an a (os co#pon!n$!s pr!scrip$i+os )!( crr3c(o.

1s37 s!2Bn (as circns$ancias7 s! p!)!n p(an$!ar: 8!$o)o(o23as , ni+!(!s )! a,)a
)i+!rsos7 propon!r ac$i+i)a)!s )! apr!n)i=a-! )i/!r!ncia)as7 pr!+!r a)ap$acion!s )!
#a$!ria( )i)'c$ico7 or2ani=ar 2rpos )! $ra6a-o /(!5i6(!s7 ac!(!rar o )!sac!(!rar !(
ri$#o )! in$ro)cci%n )! n!+os con$!ni)os7 or2ani=ar(os , s!c!nciar(os )! /or#a
)is$in$a7 )ar priori)a) a nos nBc(!os )! con$!ni)o so6r! o$ros7 pro/n)i=ar !n nos ,
a#p(iar o$ros7 !$c. En $o)os !s$os casos7 (os a(#nos r!c!p$or!s )! $a(!s a)ap$acion!s
!s$'n r!ci6i!n)o na !ns!*an=a "!7 si!n)o )i/!r!n$! !n a(2nos asp!c$os7 p!rsi2!
a(can=ar para !s$os a(#nos (os #is#os o6-!$i+os !)ca$i+os7 $ra6a-an)o 6'sica#!n$!
so6r! nos #is#os con$!ni)os.

L Met!%1<as !#&ersas: E( #!-or #A$o)o )! !ns!*an=a para a(#nos con nas
)!$!r#ina)as carac$!r3s$icas p!)! no s!r(o para a(#nos con nas carac$!r3s$icas
)i/!r!n$!s7 , a (a in+!rsa. En !s$! s!n$i)o7 (os #A$o)os )! !ns!*an=a no son #!-or!s o
p!or!s !n $Ar#inos a6so($os7 sino !n /nci%n )! "! !( $ipo )! a,)a "! o/r!c!n
r!spon)a a (as n!c!si)a)!s "! !n ca)a #o#!n$o )!#an)an (os a(#nos. D!s)! !s$!
pn$o )! +is$a7 (as a)ap$acion!s !n #!$o)o(o23a )i)'c$ica son n r!crso "! s!
p!)! in$ro)cir !n (as /or#as )! !n/ocar o pr!s!n$ar )!$!r#ina)os con$!ni)os o
ac$i+i)a)!s co#o cons!c!ncia )! (os )is$in$os 2ra)os )! conoci#i!n$os pr!+ios
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
6

)!$!c$a)os !n$r! (os a(#nos7 o por (a i)!n$i/icaci%n )! )i/ic($a)!s !n proc!sos
an$!rior!s con )!$!r#ina)os a(#nos7 !$c. Es$as #o)i/icacion!s no )!6!r3an
pro)cirs! s%(o co#o r!sp!s$a a (a i)!n$i/icaci%n )! )i/ic($a)!s sino co#o
pr!+!nci%n )! (as #is#as.

L Pr4uesta !e a"t#&#!a!es !#Feren"#a!as: Can)o s! $ra$a )! a(#nos "!
#ani/i!s$an a(2na )i/ic($a) para $ra6a-ar )!$!r#ina)os con$!ni)os7 s! )!6! a-s$ar
!( 2ra)o )! co#p(!-i)a) )! (a ac$i+i)a) , (os r!"!ri#i!n$os )! (a $ar!a a ss
posi6i(i)a)!s. E((o !5i2!7 por na par$!7 )! n an'(isis )! (os con$!ni)os "! s!
pr!$!n)!n $ra6a-ar7 )!$!r#inan)o c'(!s son /n)a#!n$a(!s , ca(!s
co#p(!#!n$arios o )! a#p(iaci%n7 ,7 por o$ra7 !( $!n!r pr!+is$o n nB#!ro s/ici!n$!
)! ac$i+i)a)!s para ca)a no )! (os consi)!ra)os co#o /n)a#!n$a(!s7 con )is$in$o
ni+!( )! co#p(!-i)a)7 "! p!r#i$a $ra6a-ar !s$os #is#os con$!ni)os con !5i2!ncias
)is$in$as. Ean )! pr!parars! $a#6iAn ac$i+i)a)!s r!/!ri)as a (os con$!ni)os
consi)!ra)os co#p(!#!n$arios o )! a#p(iaci%n con (a p!rsp!c$i+a )! a"!((os
a(#nos "! p!)!n a+an=ar #'s r'pi)a#!n$! o "! (o hac!n con #!nos n!c!si)a)
)! a,)a , "!7 !n ca("i!ra )! (os casos7 p!)!n pro/n)i=ar !n con$!ni)os a $ra+As
)! n $ra6a-o #'s a$%no#o.

L Mater#a%es !#!+"t#"s n Hm1*nes. Los #a$!ria(!s )i)'c$icos )!6!n o/r!c!r na
2a#a a#p(ia )! ac$i+i)a)!s )i)'c$icas "! r!spon)an a )i/!r!n$!s 2ra)os )!
apr!n)i=a-!7 6i!n !s$a6(!ci!n)o !n ca)a ni)a) )i)'c$ica (os )i/!r!n$!s 2rpos )!
ac$i+i)a)!s7 6i!n pr!s!n$an)o $o)as !((as or)!na)as s!c!ncia(#!n$!7 a #o)o )!
6anco )! ac$i+i)a)!s 2ra)a)as )! (as "! !( pro/!sor7 o !n a(2nos casos !( a(#no7
)ir!c$a#!n$! p!)a !(!2ir (as #'s apropia)as. Es$! s!2n)o #o)!(o )! >6anco )!
ac$i+i)a)!s 2ra)a)asJ p!r#i$! o/r!c!r n con-n$o )! ac$i+i)a)!s "! c6ran
por#!nori=a)a#!n$! $o)os (os pasos )!( proc!so7 (o "! r!s($a #, acons!-a6(! para
$ra6a-ar con a(#nos con pro6(!#as )! apr!n)i=a-! "! n!c!si$an )!s#!n=ar (os
con$!ni)os , $ra6a-ar no #is#o )! )is$in$as #an!ras. 1 s +!=7 !s$o no spon! n
incon+!ni!n$! para (os a(#nos con n ri$#o )! apr!n)i=a-! sp!rior a (a #!)ia7
si!#pr! "! !5is$a (a posi6i(i)a) )! r!corri)os #'s r'pi)os "! p!r#i$an a !s$os
a(#nos ir sa($an)o a $ra+As )! (as ac$i+i)a)!s #'s si2ni/ica$i+as.

L A1ru4am#ents F%e3#2%es 5 r#tms !#st#nts. Las )i/ic($a)!s "! p!)!n pr!s!n$ars!
$ra6a-an)o con 2rpos h!$!ro2An!os !n !s$a !$apa7 so6r! $o)o !n !( s!2n)o cic(o !n
!( "! (as )i/!r!ncias son #'s acsa)as , (os apr!n)i=a-!s #'s co#p(!-os7 p!)!n
spon!r !n a(2nos casos r!$rasos , 6(o"!os !n (os ri$#os )! apr!n)i=a-! "!
r!"i!r!n )! !s$ra$!2ias )i/!r!ncia)as , "! p!)!n ir #'s a((' )! a)ap$acion!s !n
#!$o)o(o23a7 #a$!ria(!s o ac$i+i)a)!s. La or2ani=aci%n )! 2rpos )! $ra6a-o /(!5i6(!s
!n !( s!no )!( 2rpo 6'sico p!r#i$! "! (os a(#nos p!)an si$ars! !n )i/!r!n$!s
$ar!as7 propon!r ac$i+i)a)!s )! r!/!r=o o pro/n)i=aci%n s!2Bn (as n!c!si)a)!s )!
ca)a 2rpo7 a)ap$ar !( ri$#o )! in$ro)cci%n )! n!+os con$!ni)os7 !$c. Es$! $ipo )!
a)ap$acion!s r!"i!r! )! na r!/(!5i%n so6r! c'(!s son (os apr!n)i=a-!s 6'sicos !
i#pr!scin)i6(!s para s!2ir pro2r!san)o7 (a incorporaci%n )! na !+a(aci%n "!
)!$!c$! (as n!c!si)a)!s )! ca)a 2rpo7 as3 co#o !( so )! #a$!ria(!s )i)'c$icos
!sp!c3/ica#!n$! pr!para)os para (as /ina(i)a)!s "! s! pr!par!n.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
7

3. Desarrollo de la Unidad en
(esiones

E( )!sarro((o )! (a ni)a) !n s!sion!s !s na )! (as par$!s #'s )!$!r#inan$!s )!(
proc!so )! !ns!*an=a&apr!n)i=a-!. En (a ni)a) )i)'c$ica s! pr!cisa "! (a )is$ri6ci%n
)! s!sion!s s!a pr!cisa7 a-s$a)a !n !( $i!#po , "! )!sarro((! )! /or#a s/ici!n$! ,
!/!c$i+a (os con$!ni)os , (as co#p!$!ncias 6'sicas p(an!a)as. Por !s! #o$i+o7 s! )!6!
p(ani/icar na prop!s$a )! s!sion!s )! $ra6a-o "! posi6i(i$! $!n!r !( con$ro( , (a
pro2ra#aci%n )! (os )i/!r!n$!s !(!#!n$os )!( crr3c(o.


1M SESIN ;BN M.=
Presenta"#$n !e %a un#!a!
S! pr!s!n$an (os con$!ni)os , o6-!$i+os a )!sarro((ar )ran$! (as ca$ro s!sion!s.
En(ac! con con$!ni)os an$!rior!s.
Con$!5$a(i=aci%n )! (os con$!ni)os con pr!2n$as r!(aciona)as con !( con$!5$o #'s
pr%5i#o , r!a( para !( a(#no.
R!(aci%n con con$!ni)os , /or#as )! apr!n)!r )! o$ras #a$!rias.
8a$!ria(!s , r!crsos "! n!c!si$ar!#os para "! !( a(#no si2a !( )!sarro((o )! (a
ni)a) )i)'c$ica.

A"t#&#!a! !e au%a 1
1. A"t#&#!a!: Visiona)o )!( r!por$a-!: Adolescencia .TVE . Pro2ra#a Tr!s;14.
'. Dura"#$n: .5 #in$os
-. A1ru4am#ent: !n par!-a.
A. Es4a"#: 1(a con ca*%n )! pro,!cci%n o 1(a )! a)io+isa(!s o 1(a )!
In/or#'$ica.
B. L"a%#>a"#$n !e% re"urs:
h$$p:;;MMM.r$+!.!s;$!(!+ision;.0101..0;a)o(!sc!ncia&$r!s14;0GG4...sh$#(

En !( pro2ra#a s! p(an$!an (as si2i!n$!s c!s$ion!s principa(!s:
- NC'(!s son (os /a(sos #i$os )! (a a)o(!sc!nciaO
- NLa a)o(!sc!ncia !s in!+i$a6(!O
- NPA s!r3a#os sin a)o(!sc!nciaO

Q a)!#'s !n !s$! pro2ra#a s! p(an$!an (as si2i!n$!s $!#'$icas:
Tor#!n$a a)o(!sc!n$!F c!rpo !/!r+!sc!n$!F Nc'n)o sr2i% !( p!rio)o a)o(!sc!n$!OF
N"A )i/!r!ncia n c!r!6ro a)o(!sc!n$!OF N(a a)o(!sc!ncia !s s%(o h#anaOF Npor "A
(os a)o(!sc!n$!s son $!#!rariosOF Npor "A (os a)o(!sc!n$!s $i!n!n ca#6ios )!
h#orOF !( s#sF in)!s$rc$i6(! a)o(!sc!n$!.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2


A"t#&#!a! !e au%a '
1. A"t#&#!a!: ?e,ate so6r! (as $r!s pr!2n$as an$!rior#!n$! pr!s!n$a)as.
'. Dura"#$n: 15 #in$os
-. A1ru4am#ent: in)i+i)a(
A. Es4a"#: 1(a.

E( prop%si$o )! !s$a ac$i+i)a) !s "! na +!= +isiona)o !( pro2ra#a7 !( pro/!sor
p(an$!! ci!r$as pr!2n$as )!sarro((a)as !n !( pro2ra#a para co#pro6ar (a
par$icipaci%n ora( )! (os a(#nos !n (as si2i!n$!s )i#!nsion!s:
R!sp!$o )! $rnos.
D!sarro((o )! s opini%n p!rsona( con r!sp!c$o a (as pr!2n$as /or#(a)as.
R!sp!$o por (as )i/!r!ncias )! opini%n.

Se1u#m#ent !e %a a"t#&#!a!
- R!co2i)a !n !( )iario )! c(as! )!( pro/!sor s!2Bn (a $a6(a )! in)ica)or!s.
- 1no$aci%n )! (a par$icipaci%n !n !( a(a , )!( $ra6a-o )!sarro((a)o !n casa.

TRABA6O PARA CASA 1
R!a(i=ar n !s"!#a )!( )!sarro((o )!( pro2ra#a )! $!(!+isi%n "! $i!n)a a( si2i!n$!
/or#a$o:
I)!a 2!n!ra(.
I)!as s!cn)arias.
Opinion!s #'s r!(!+an$!s )! (os !n$r!+is$a)os.























#onclusin
1( $!r#inar (a ni)a) !( a(#no )!6! po)!r r!a(i=ar na prop!s$a )! o6-!$i+os7
con$!ni)os , co#p!$!ncias 6'sicas "! s! carac$!ric! por s +ia6i(i)a)7
si2ni/ica$i+i)a) , /nciona(i)a) !n (a pr'c$ica )oc!n$!. 1si#is#o7 !s$a capaci)a)
s! )!6! )!#os$rar r!a(i=an)o s!2Bn !( #o)!(o )! ni)a) )i)'c$ica "! s!
proporciona !( )!sarro((o )! (os !(!#!n$os con$!#p(a)os !n !s$a ni)a).
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
2
!

ESTRUCTURA DE LA UNIDAD DIDCTICA II











ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
"





























Resumen
En !s$! $!#a s!2i#os ana(i=an)o !( )is!*o )! (a !s$rc$ra )! na ni)a)
)i)'c$ica.

Los r!crsos , #a$!ria(!s s!r'n ana(i=a)os )!s)! n $ra$a#i!n$o
#!$o)o(%2ica pr'c$ica7 si!n)o con)icionan$!s )! (a s!(!cci%n )! ac$i+i)a)!s ,
)!( propio proc!so )! !ns!*an=a apr!n)i=a-!.

La !+a(aci%n s! ana(i=ar' )!s)! ss )i/!r!n$!s +!r$i!n$!s7 $an$o )!s)! (a
+a(oraci%n )!( proc!so )! apr!n)i=a-! co#o !( )! !ns!*an=a7 pasan)o por (os
)i/!r!n$!s #o#!n$os )! ap(icaci%n as3 co#o (os ins$r#!n$os "! s! $i(i=an
para ((!+ar(a aca6%.

Para $!r#inar con !s$! $!#a7 $!n)r!#os !n consi)!raci%n (a i#por$ancia "!
$i!n! $i(i=ar na 6!na 6i6(io2ra/3a co#o (as h!rra#i!n$as para r!)ac$ar(a.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
1


1. Recursos " /ateriales

Si consi)!r!#os "! (a ni)a) )i)'c$ica !s na 23a para !( pro/!sor )!n$ro )!( a(a7
(os r!crsos , #a$!ria(!s !s n apar$a)o /n)a#!n$a(. Can)o )is!*!#os ni)a)!s
)i)'c$icas $!n)r!#os "! pr!+!r (os r!crsos7 $an$o (os ha6i$a(!s co#o a"!((os o$ros
"! p!)an s!r #'s !5$raor)inarios , "! n!c!si$ar!#os para (as )is$in$as s!sion!s.
Los r!crsos p!)!n s!r )! )is$in$a na$ra(!=a: 6i6(io2r'/icos 96i!n para !( pro/!sora)o
o para !( a(#na)o<7 audiovisuales, in/ormticos, visitas de di/erentes personas al aula,
salidas del centro7 !$c.

Los r!crsos inci)!n )! #an!ra )!cisi+a !n (a aco#o)aci%n )!( )!sarro((o )! (a ni)a)
a (as carac$!r3s$icas )!( a(#na)o. Una 2uena se%e""#$n 5 !#str#2u"#$n !e %s
mater#a%es es Fun!amenta% 4ara aten!er a %a !#&ers#!a!. Por o$ra par$!7 !s i#por$an$!
or2ani=ar (os r!crsos #a$!ria(!s )! /or#a "! s! /a+or!=ca s $i(i=aci%n por par$! )!(
a(#na)o )! (a #an!ra #'s a$%no#a posi6(!.

Por B($i#o7 !n$r! (a #($i$) )! r!crsos a (os "! po)!#os r!crrir para /a+or!c!r !(
)!sarro((o )! (as ac$i+i)a)!s ca6r3a hac!r na men"#$n es4e"#a% a %s re%a"#na!s "n
%as nue&as te"n%1<as !e %a #nFrma"#$n 5 %a "mun#"a"#$n )!6i)o7 !n$r! o$ras
c!s$ion!s7 a (a r!(!+ancia socia( "! han a)"iri)o7 a s car'c$!r ins$r#!n$a( co#o
#!)io )! acc!so a( conoci#i!n$o !n (as soci!)a)!s #o)!rnas , a ss !nor#!s
posi6i(i)a)!s co#o +!h3c(o para a$!n)!r a (a )i+!rsi)a) )! (os a(#nos. E( so )!
In$!rn!$7 (a in/or#'$ica7 (os #!)ios a)io+isa(!sI )!6!r3an !s$ar pr!s!n$!s !n #a,or
o #!nor #!)i)a !n !( p(an$!a#i!n$o )! a(2nas ac$i+i)a)!s )! ca("i!r ni)a)
)i)'c$ica7 a)!#'s )! co#p(!#!n$ar (as co#p!$!ncias 6'sicas )!( crr3c(o.

Las consi)!racion!s so6r! (a r1an#>a"#$n es4a"#9tem4ra% !s n /ac$or "! $!n!#os
"! $!n!r !n c!n$a can)o ha6(a#os )! r!crsos , )! s!(!cci%n )! #a$!ria(!s7 por (o
$an$o7 ha, "! $!n!r(os !n c!n$a !n !( )!sarro((o )! (as )is$in$as ni)a)!s. 1hora
6i!n7 ca)a ni)a) concr!$a "! s! $ra6a-a i#p(ica7 a #!n)o7 #o)i/icacion!s o
concr!cion!s a !s$os ac!r)os #'s 2!n!ra(!s7 "! co#por$an ac)ir a !spacios
)i/!r!n$!s )! (os ha6i$a(!s7 #o)i/icar (os $i!#pos !s$a6(!ci)os !n /nci%n )!
a2rpa#i!n$os )is$in$os. En !s$os casos7 con+i!n! hac!r na r!/!r!ncia !sp!c3/ica a
!s$os ca#6ios.

En r!(aci%n con (a 4re&#s#$n !e t#em4s7 con+i!n! !sp!ci/icar !n !s$! apar$a)o (a
)raci%n $o$a( )! (a ni)a) )i)'c$ica 9por lo general dos semanas<7 !( nB#!ro )!
s!sion!s7 (a )raci%n )! ca)a na )! !((as , (a )is$ri6ci%n )! (as ac$i+i)a)!s
pro2ra#a)as para ca)a na )! (as s!sion!s.

En !s$! s!n$i)o !s )! +i$a( i#por$ancia r!a(i=ar (a pr!+isi%n )! (os a2rpa#i!n$os 92ran
2rpo7 p!"!*o 2rpo7 par!-as7 in)i+i)a(< , )! (a )in'#ica )!( 2rpo. S! )!6!
)!$!r#inar (o "! +an a hac!r (os a(#nos , !( pap!( )!( pro/!sor !n ca)a #o#!n$o.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
2

2. %cti2idades " tareas !ara el
desarrollo de la unidad didctica

En (a pro2ra#aci%n )! (as ni)a)!s )i)'c$icas7 (as )!cision!s #!$o)o(%2icas 9c%#o
!ns!*ar< s! s!(!n $o#ar a( p(ani/icar (a corr!spon)i!n$! s!c!ncia )! ac$i+i)a)!s )!
a(a.

Can)o )!sarro((!#os !s$! apar$a)o7 "! !s$' )!n$ro )! #!$o)o(o23a )!6!s a2rpar
s! a2rpan $o)as (as )!cision!s "! s! r!/i!r!n a( c%#o !ns!*ar7 $a(!s co#o:

- Las opcion!s #!$o)o(%2icas "! #!-or s! a-s$!n a (os con$!ni)os
propios )! ca)a 'r!a o #a$!ria , a (as carac$!r3s$icas )!( a(#na)o.
- Las )!cision!s so6r! r!crsos )i)'c$icos , a2rpa#i!n$os )! a(#nos.
- E( pap!( )!( pro/!sora)o.
- Las ac$i+i)a)!s "! /o#!n$!n (a (!c$ra.
- Las ac$i+i)a)!s con 6as! !n (as $!cno(o23as )! (a in/or#aci%n , (a
co#nicaci%n.
- Las ac$i+i)a)!s "! )!sarro((!n (as co#p!$!ncias 6'sicas.
- Las ac$i+i)a)!s "! pro#!+an (a !)caci%n !n +a(or!s.
- Las ac$i+i)a)!s co#p(!#!n$arias , !5$ra!sco(ar!s.
- Las "! s! r!(acion!n con !( so )! (os !spacios , (os $i!#pos
)isponi6(!s.
- Las #!)i)as pr!+is$as para a$!n)!r a (a )i+!rsi)a) )!( a(#na)o.

Es #, i#por$an$! !s$a6(!c!r na s!c!ncia )! apr!n)i=a-!7 !n (a "! (as ac$i+i)a)!s
!s$An 3n$i#a#!n$! in$!rr!(aciona)as. La s!c!ncia )! ac$i+i)a)!s no )!6! s!r (a #!ra
s#a )! ac$i+i)a)!s #'s o #!nos r!(aciona)as con (os apr!n)i=a-!s a6or)a)os !n (a
ni)a). Ta#6iAn )!6!n inc(irs! (a prop!s$a )! ac$i+i)a)!s co#p(!#!n$arias ,
!5$ra!sco(ar!s. Por o$ra par$!7 !s i#por$an$! $!n!r pr!s!n$! (a i#por$ancia )!
consi)!rar (a )i+!rsi)a) pr!s!n$! !n !( a(a , a-s$ar (as ac$i+i)a)!s a (as )i/!r!n$!s
n!c!si)a)!s !)ca$i+as )! (os a(#nos !n !( a(a 9a$!nci%n a (a )i+!rsi)a)<. S! )!6!n
#a$!ria(i=ar Hpara (!2o !5p(icarH (as s!sion!s !n (as "! s! ha !s$rc$ra)o (a
ni)a) )i)'c$ica7 $!ni!n)o pr!s!n$! "! ha, "! pr!s!n$ar s !s$rc$ra , )in'#icaF ,
no s%(o !n#!rar ac$i+i)a)!s sin na !s$rc$ra #!$o)o(%2ica c(ara.
1n$!s )! a6or)ar (a $ipo(o23a )! ac$i+i)a)!s "! s! p!)!n )!sarro((ar !n na ni)a)
)i)'c$ica )!6!#os conoc!r (os principios por (os ca(!s )!6!#os r!2irnos a (a hora )!
!sco2!r(as:

1. Intr!u""#$n 5O mt#&a"#$n7 para ssci$ar !( in$!rAs )!( a(#na)o por
(o "! +a a apr!n)!r , p!)a )ar s!n$i)o a )icho apr!n)i=a-!.
.. Dete""#$n !e #!eas 5 "n"#m#ents 4re&#s? para a)!car !( )!sarro((o
)! (a ni)a) a (a si$aci%n )! par$i)a )!( a(#na)o )!( 2rpo.
0. A!qu#s#"#$n !e nue&s a4ren!#>a@es? a par$ir )!( con$ras$! con ss i)!as
pr!+ias.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
3

4. A4%#"a"#$n !e "n"#m#ents a )i/!r!n$!s con$!5$os , si$acion!s "!
)!sarro((! (as co#p!$!ncias 6'sicas.
5. Cns%#!a"#$n re4as )! (os con$!ni)os $ra$a)os an$!rior#!n$!.
C. S<ntes#s 5 re"a4#tu%a"#$n, para r!(acionar !n$r! s3 (os con$!ni)os ,
/aci(i$ar na +isi%n )! con-n$o.
R. ReFuer>? am4%#a"#$n a!a4ta"#$n7 para !( a(#na)o "! (as pr!cis!7
co#o na )! (as #!)i)as )! a$!nci%n a (a )i+!rsi)a) )!( a(#na)o.
G. E&a%ua"#$n7 para conoc!r a( inicio7 )ran$! , a( /ina( )!( )!sarro((o )! (a
ni)a) )i)'c$ica7 (a si$aci%n !n (a "! s! !nc!n$ra ca)a a(#no , a(#na
r!sp!c$o a s proc!so )! apr!n)i=a-!7 a-s$ar (a !ns!*an=a a (as n!c!si)a)!s
)!$!c$a)as.

D! !s$a /or#a nos !ncon$ra#os "! para !sco2!r7 (as ac$i+i)a)!s $!n)r!#os !n
c!n$a "! s!an coh!r!n$!s7 si2ni/ica$i+as7 a)!ca)as a( )!sarro((o , a (as
posi6i(i)a)!s )!( 2rpo , )!( a(#na)o7 )!6!n $!n!r n or)!n , na !s$rc$raci%n )!
(as !5p!ri!ncias pro+oca)as con !( /in )! r!2(ar !( proc!so )! apr!n)i=a-!.

1 2ran)!s ras2os7 , !n r!(aci%n a (os principios an$!rior#!n$! )!scri$os po)!#os
!ncon$rar (os si2i!n$!s $ipos )! ac$i+i)a)!s )!s)! na p!rsp!c$i+a 2!n!ra(7 $o#an)o
!( !-! $!#pora( co#o r!/!r!ncia:

Intr!u""#$n9mt#&a"#$n/ han )! pro+ocar !( in$!rAs !n (os a(#nos r!sp!c$o a (o
"! han )! apr!n)!r.

Cn"#m#ents 4re&#s/ son (as "! s! r!a(i=an para conoc!r (as i)!as7 opinion!s7
aci!r$os o !rror!s conc!p$Ba(!s "! $i!n!n (os a(#nos so6r! (os con$!ni)os "! s!
+an a $ra$ar. D!6!n par$ir )! (as !5p!ri!ncias #'s c!rcanas a( a(#no7 #'s pr%5i#as a
s con$!5$o. Cons$i$,!n (a h!rra#i!n$a /n)a#!n$a( )! (a !+a(aci%n inicia(.

Desarr%%/ !s$'n ori!n$a)as a (a a)"isici%n , cons$rcci%n si2ni/ica$i+a )!(
conoci#i!n$oF !n o$ros $Ar#inos7 po)!#os )!cir "! son (as "! p!r#i$!n asi#i(ar (os
n!+os conc!p$os7 proc!)i#i!n$os , ac$i$)!s.

S<ntes#s9resumen/ /aci(i$an (a r!(aci%n !n$r! (os )is$in$os con$!ni)os apr!n)i)os ,
/a+or!c!n !( !n/o"! 2(o6a(i=a)or.

Cns%#!a"#$n/ s! con$ras$an (as n!+as i)!as )! (os a(#nos con (as pr!+ias , s!
ap(ican (os apr!n)i=a-!s n!+os a n!+as si$acion!s.

E&a%ua"#$n/ ac$i+i)a)!s )!s$ina)as a (a !+a(aci%n inicia(7 /or#a$i+a , s#a$i+a
con$!#p(a)a !n (a ni)a) )i)'c$ica.

Re"u4era"#$n9reFuer>/ s! pro2ra#an para (os a(#nos "! no han a(can=a)o )!
#an!ra sa$is/ac$oria (os con$!ni)os $ra6a-a)os.

Am4%#a"#$n94rFun!#>a"#$n/ p!r#i$!n s!2ir cons$r,!n)o conoci#i!n$os para
a"!((os a(#nos "! han sp!ra)o con A5i$o (as ac$i+i)a)!s )! )!sarro((o.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
4


1si#is#o7 ha, "! $!n!r !n consi)!raci%n "A $ipos )! ac$i+i)a)!s son #'s propicias
para ca)a #o#!n$o )! apr!n)i=a-!F )! !s$a #an!ra7 !s$ar!#os in$!r+ini!n)o )!
/or#a p!)a2%2ica , )i)'c$ica a (a hora )! !(a6orar na ni)a) )i)'c$ica.

A"t#&#!a!es #n#"#a%es/ D!6a$!s7 C!s$ionarios7 Pos$!rs7 Tor6!((ino )! i)!as7
P(an$!a#i!n$o )! pro6(!#as a6i!r$os )! (a +i)a co$i)iana7 8apas conc!p$a(!s7
E5posicion!s7 1)icion!s7 Visiona)osI

A"t#&#!a!es !e reestru"tura"#$n/ 1c$i+i)a)!s in/or#a$i+as7 BBs"!)a )!
in/or#aci%n7 Visi$as7 Tra6a-o !5p!ri#!n$a(7 R!so(ci%n )! pro6(!#as7 Co#!n$arios )!
$!5$o7 J!2os )! si#(aci%n7 E(a6oraci%n )! in/or#!s7 L!c$ras7 In+!s$i2acion!s7
P!s$as !n co#Bn7 E5p!ri#!n$osI

A"t#&#!a!es !e a4%#"a"#$n/ Co#!n$arios )! $!5$o7 P(an$!a#i!n$o )! pro6(!#as7 !$c.

S!a ca( s!a (a s!(!cci%n )! ac$i+i)a)!s !s i#por$an$! "! $o)as !((as !s$An
or2ani=a)as )! ac!r)o con na s!c!ncia )! apr!n)i=a-! !n (a "! s! )!n r!(acion!s
c(aras , p!r$in!n$!s. Es$a consi)!raci%n !s i#por$an$! p!s na #!ra s#a )!
ac$i+i)a)!s no p!)! !n$!n)!rs! co#o na ni)a) )i)'c$ica.

R!sp!c$o a s /or#(aci%n7 s! procrar' "! s!an c(aras7 /'ci(!s )! !n$!n)!r7 (o "!
i#p(ica "! (os a(#nos7 an$!s )! a6or)ar (a r!a(i=aci%n )! ca("i!r ac$i+i)a)7 )!6!n
sa6!r "A $i!n!n "! hac!r , c%#o $i!n!n "! hac!r(o. Es$a c(ari)a) $i!n! "! +!nir
2aran$i=a)a por !( !#p(!o )! n (!n2a-! s!nci((o , pr!ciso !n s /or#(aci%nF con
ins$rccion!s 6r!+!s , )!$a((a)as7 s!c!ncia)as paso a paso7 para /aci(i$ar as3 s
co#pr!nsi%n. Por o$ra par$!7 ha, "! as!2rar (a &ar#e!a! en %as a"t#&#!a!es ,a "!
a,)ar' a pr!+!nir (a s!nsaci%n )! cansancio "! s! )!ri+a )! (a #ono$on3a. La
a($!rnancia )! $ipos )i/!r!n$!s )! ac$i+i)a)!s p!)! con+!r$irs! !n n 6!n !s$3#(o
para a#!n$ar (os ni+!(!s )! #o$i+aci%n , !s/!r=o. En r!(aci%n a( nB#!ro )!
ac$i+i)a)!s7 ha )! s!r s/ici!n$! para a(can=ar (os apr!n)i=a-!s pr!+is$osF )!6! !s$ar !n
na proporci%n !"i(i6ra)a !n$r! (os con$!ni)os prop!s$os , !( ri$#o )! apr!n)i=a-!
)! (os a(#nos.

3. E2aluacin de la Unidad

D! cara a !+a(ar !( )is!*o )! (as ni)a)!s7 )!6!#os !+a(ar si (os )i/!r!n$!s
!(!#!n$os )!( proc!so !ns!*an=a apr!n)i=a-! "! co#pon!n (a ni)a) )i)'c$ica !s$'n
corr!c$a#!n$! r!/(!-a)os.

Si (as ni)a)!s r!co2!n (as "a4a"#!a!es "! s! ha )!ci)i)o )!sarro((ar7 !s )!cir7 si
2ar)an coh!r!ncia con (os 2@et#&s , s! han $ra6a-a)o (as "m4eten"#as 2+s#"as )!
/or#a in$!rr!(aciona)a.

Si !n (as ni)a)!s s! !s$a6(!c! na se"uen"#a !e a4ren!#>a@e a!e"ua!a 9s! aco$a !(
$!#a7 s! par$! )! (as i)!as pr!+ias )! (os a(#nos7 s! co#par$!n (os o6-!$i+os )!
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
5

apr!n)i=a-!7 s! r!a(i=a n p(an )! $ra6a-o7 s! pr!+A (a ac$i+i)a) r!/(!5i+a por par$! )!(
a(#na)o...<.
Si !5is$! na 4resen"#a equ#%#2ra!a !e %s !#Ferentes t#4s !e "nten#!s
9conc!p$os7 proc!)i#i!n$os , ac$i$)!s<.

Si (os re"urss !#!+"t#"s , (as s#tua"#nes !e a4ren!#>a@e pro2ra#a)as 2ar)an
coh!r!ncia con (os principios #!$o)o(%2icos por (os "! s! ha op$a)o.

Si (as ac$i+i)a)!s p!r#i$!n !#st#nts r#tms en su e@e"u"#$n ,7 por $an$o7 2ra)os
)i/!r!n$!s )! )!sarro((o )! (as capaci)a)!s , co#p!$!ncias.

Si (a ni)a) pr!+A #nstruments !e e&a%ua"#$n "! p!r#i$an a( pro/!sora)o o6$!n!r
in/or#aci%n so6r! !( proc!so )! apr!n)i=a-! )! ss a(#nos7 so6r! !( proc!so )!
!ns!*an=a ! inci$ar a( a(#na)o r!/(!5ionar so6r! s propio apr!n)i=a-!.

La prop!s$a )! ni)a)!s )i)'c$icas "! /ina(#!n$! co#pon2a (a pro2ra#aci%n
pro#o+!r'7 a $ra+As )! n )!sarro((o p(ani/ica)o )! (as #is#as7 (a cons$rcci%n )!(
conoci#i!n$o a par$ir )! s!c!ncias )! apr!n)i=a-! "! p!r#i$an ir a)"iri!n)o
h'6i$os7 conso(i)an)o )!s$r!=as7 !(a6oran)o nocion!s7 a#p(ian)o con$!5$os...

Para (o2rar7 !n )!/ini$i+a7 !( )!sarro((o !"i(i6ra)o )! $o)as (as capaci)a)!s )!(
a(#na)o. Las un#!a!es Han !e ser suF#"#entemente F%e3#2%es 4ara que? en su 4uesta
en 4r+"t#"a? 4ue!an rea%#>arse %as m!#F#"a"#nes ne"esar#as que un !eterm#na!
1ru4 !eman!e.

3.1. '( #RI+ERI'( DE E,%U%#I4.
Los cri$!rios )! !+a(aci%n !s$a6(!c!n )! a(2na #an!ra !( $ipo , 2ra)o )! apr!n)i=a-!
"! s! !sp!ra ha,an a(can=a)o (os a(#nos con r!sp!c$o a (as capaci)a)!s i#p(3ci$as
!n (os o6-!$i+os. E( #o)!(o )! !+a(aci%n a par$ir )! cri$!rios p!r#i$! $an$o a( a(#no
co#o a( pro/!sor7 )!$!r#inar (os a+anc!s o r!$roc!sos )!( proc!so S!ns!*an=a&
apr!n)i=a-!S.

E( )!/inir cri$!rios7 si2ni/ica para !( )oc!n$! $!n!r #a,or s!2ri)a) a (a hora )! !+a(ar
, $o#ar )!cision!s ac!r$a)as. Los cri$!rios )! !+a(aci%n +i!n!n a2rpa)os para (as
!$apa )! pri#aria , s!cn)aria , cons$i$,!n7 -n$o con (os O6-!$i+os K!n!ra(!s )!
E$apa , (os )! ca)a na )! (as 'r!as o #a$!rias7 n r!/!r!n$! )! (a !+a(aci%n
con$ina. S!r' n!c!sario7 por $an$o7 s!c!nciar (os cri$!rios )! !+a(aci%n por cic(os !n
pri#aria , por crsos !n s!cn)aria7 !n /nci%n )! (a s!c!nciaci%n "! s! !s$a6(!=ca
)! (os O6-!$i+os K!n!ra(!s )! E$apa , )! Tr!a7 as3 co#o )! (os con$!ni)os.

Con (os cri$!rios )! !+a(aci%n s! han s!(!cciona)o (os apr!n)i=a-!s 6'sicos )! ca)a
'r!a "! )!6!n a)"irir (os a(#nos para a(can=ar (as capaci)a)!s !5pr!sa)as !n (os
O6-!$i+os K!n!ra(!s )! E$apa , )! Tr!aF apr!n)i=a-!s 6'sicos sin (os ca(!s $!n)r3an
)i/ic($a)!s para pros!2ir !s$)ios pos$!rior!s. Por (o $an$o7 (os cri$!rios )!
!+a(aci%n no s! r!/i!r!n a (a $o$a(i)a) )! (os con$!ni)os &r!co2i)os !n (os crr3c(os
o/icia(!s )!n$ro )! ca)a no )! (os 6(o"!s )! con$!ni)o&7 sino a (os con$!ni)os
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
6

#3ni#os i#pr!scin)i6(!s para !+i$ar !( 6(o"!o )! (os a(#nos !n s pro2r!so )!
apr!n)i=a-!.

3.2. I.DI#%D'RE( DE E,%U%#I4.
Los cri$!rios )! !+a(aci%n cons$an )! )os par$!s: n !nncia)o7 !n !( "! s! !s$a6(!c!
!( $ipo )! apr!n)i=a-! , !( 2ra)o !n "! )!6! s!r a(can=a)oF , na !5p(icaci%n7 !n (a
"! s! !5pon!n7 con #'s )!$a((!7 (os asp!c$os con$!#p(a)os !n !( !nncia)o ,7 )!
!s$a #an!ra7 s! !+i$an in$!rpr!$acion!s s6-!$i+as ac!rca )! (o "! s! pr!$!n)!
!+a(ar. 1 !s$! )!sarro((o s! (! )!no#ina in)ica)or )! !+a(aci%n7 "! pos$!rior#!n$!
po)r' s!r con$!5$a(i=a)o7 a#p(ia)o , concr!$a)o por !( )!par$a#!n$o o cic(o !n !(
)!sarro((o )! (os proc!sos )! !+a(aci%n.

3.3. %#+I,ID%DE( DE RE#UPER%#I4.
Es #, i#por$an$! !s$a6(!c!r na s!c!ncia )! apr!n)i=a-!7 !n (a "! (as ac$i+i)a)!s
!s$An 3n$i#a#!n$! in$!rr!(aciona)as.
Las ac$i+i)a)!s )! Re"u4era"#$n9reFuer> s! pro2ra#an para (os a(#nos "! no han
a(can=a)o )! #an!ra sa$is/ac$oria (os con$!ni)os $ra6a-a)os.

To)as (as ni)a)!s )i)'c$icas )!6!n inc(ir nas ac$i+i)a)!s )! r!cp!raci%n !n (as
ca(!s s! s!(!ccion!n )! #an!ra "! !( a(#no +!(+a a $ra6a-ar a"!((as
conoci#i!n$os "! no ha sp!ra)o o "! no a(can=a)o n ni+!( s/ici!n$!.
S!a ca( s!a (a s!(!cci%n )! ac$i+i)a)!s !s i#por$an$! "! $o)as !((as !s$An
or2ani=a)as )! ac!r)o con na s!c!ncia )! apr!n)i=a-! !n (a "! s! )!n r!(acion!s
c(aras , p!r$in!n$!s. Es$a consi)!raci%n !s i#por$an$! p!s na #!ra s#a )!
ac$i+i)a)!s no p!)! !n$!n)!rs! co#o na ni)a) )i)'c$ica.

R!sp!c$o a s /or#(aci%n7 s! procrar' "! s!an c(aras7 /'ci(!s )! !n$!n)!r7 (o "!
i#p(ica "! %s a%umns? antes !e a2r!ar %a rea%#>a"#$n !e "ua%qu#er a"t#&#!a!?
!e2en sa2er qu* t#enen que Ha"er 5 "$m t#enen que Ha"er%. Es$a c(ari)a) $i!n! "!
+!nir 2aran$i=a)a por !( !#p(!o )! n (!n2a-! s!nci((o , pr!ciso !n s /or#(aci%nF
con ins$rccion!s 6r!+!s , )!$a((a)as7 s!c!ncia)as paso a paso7 para /aci(i$ar as3 s
co#pr!nsi%n.

1. %utoe2aluacin de la Unidad
Didctica

1.1. E,%U%#I4. DE % PR'PI% PR-#+I#% D'#E.+E
La in/or#aci%n "! s! )!ri+a )! (a !+a(aci%n s!r+ir' a( )oc!n$! para r!a-s$ar !(
proc!so )! !ns!*an=a , a( a(#no para ir $o#an)o conci!ncia )! s pro2r!so. Es
i#por$an$! r!sa($ar "! (a !+a(aci%n )! (a propia pr'c$ica )oc!n$! 6i!n s!a )! /or#a
in)i+i)a( o )!( con-n$o )!( !"ipo7 s! r!+!(a co#o na )! (as !s$ra$!2ias )!
/or#aci%n #'s po$!n$!s para #!-orar (a ca(i)a) )!( proc!so )! !ns!*an=a ,
apr!n)i=a-!.

ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
7

La evaluacin de la prctica docente tiene una trayectoria poco de/inida y permite
tra,ajar desde la e7perimentacin diaria hasta la creacin de hiptesis y teoras so,re
la docencia* @i ,ien no e7iste una metodologa espec/ica e7trada de la indagacin
so,re la prctica, sta parece ser el o,jeto de la evaluacin docente* 6ara alcanzar
estos supuestos tericos, el pro/esor de,e identi/icar las autnticas necesidades del
alumno y /ormular una serie de hiptesis<
-cmo adquiere el aprendizaje ptimo el alumno*
-cules son los estmulos positivos que aumentan el rendimiento y cuales los minoran*
-qu apoyos necesita*

Una +!= $ra=a)as (as hip%$!sis7 !( pro/!sor r!/(!5iona , $o#a )!cision!s so6r! (a
a)!caci%n o no )! (os pro2ra#as , ac$i+i)a)!s r!a(i=a)as7 so6r! (a !/icacia )! (a
#!$o)o(o23a , r!crsos $an$o p!rsona(!s co#o #a$!ria(!s !#p(!a)os.

La a$o!+a(aci%n )oc!n$! )!n$ro )! (as ni)a)!s )i)'c$icas )!6! p!rs!2ir (os
si2i!n$!s o6-!$i+os:
-mejorar el proceso de enseanza*
-redisear el diseado de las unidades didcticas esta,lecido por el pro/esor*
-introducir los mecanismos de correccin adecuados y programar los re/uerzos
atendiendo a las resultados o,tenidos*

Una c!s$i%n "! ha, "! $!n!r !n c!n$a a (a hora )! !+a(ar !s (a p!rc!pci%n )!(
propio a(#na)o so6r! (os n!+os conoci#i!n$os a)"iri)os7 so6r! !( !s/!r=o
!#p(!a)o para !((o. Pro2ra#ar , )!sarro((ar ac$i+i)a)!s )! a$o!+a(aci%n no s%(o (!
p!r#i$ir' a( pro/!sora)o r!a(i=ar na !+a(aci%n #'s co#p(!$a )! (os proc!sos )!
!ns!*an=a , apr!n)i=a-!7 sino "! a)!#'s7 con$ri6ir' a "! !( a(#na)o +a,a
a)"iri!n)o r!crsos "! (! p!r#i$an (a a$ocr3$ica , +a(oraci%n )! s ac$i+i)a)
!sco(ar7 a/ian=an)o as3 (a a$ono#3a , (a capaci)a) )! apr!n)!r a apr!n)!r.



3. )i5liograf0a " 6e5graf0a

Un corr!c$o so )! (as ci$as7 , (a inc(si%n )! (as r!/!r!ncias 6i6(io2r'/icas7 9#'s
conoci)as co#o 6i6(io2ra/3a a( /ina( )!( $ra6a-o<7 )!#!s$ran no s%(o (a honra)!= )! (a
p!rsona !n r!conoc!r "! !( $ra6a-o no ha sa(i)o )! s #!n$!7 si no $a#6iAn "! !sa
p!rsona s! ha )oc#!n$a)o7 ha (!3)o (as principa(!s apor$acion!s an$!rior!s )!
p!rsonas #!-or!s conoc!)or!s )!( $!#a7 , "! por $an$o !( )oc#!n$o ha si)o
so#!$i)o a n ci)a)o !s$)io. 1)!#'s ha, o$ros #o$i+os "! hac!n )! (a r!/!r!ncia
6i6(io2r'/ica n !(!#!n$o i#pr!scin)i6(! son:

L Dar a conoc!r $ra6a-os pr!+ia#!n$! p6(ica)os "! sir+!n )! apo,a$ra a (as
in/or#acion!s7 ac$i+i)a)!s o #!$o)o(o23a )! (a "! nos apo,a#os para cons$rir
n!s$ro ni)a)
L Dar /ia6i(i)a) a n!s$ro $ra6a-o )oc#!n$a)o !( ori2!n )! (as a/ir#acion!s ,
con$!ni)os , p!r#i$i!n)o s +!ri/icaci%n .
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3


L R!conoc!r (os #Ari$os a-!nos i#pi)i!n)o !( p(a2io
L P!r#i$ir a( a o$ros )oc!n$!s #!-orar s $ra6a-o , con$inar !( $,o.

En !s$! s!n$i)o7 si 6i!n !n !( )3a a )3a no s! s!(! $i(i=ar ci$as 6i6(io2r'/icas7 )!6i)o a
"! (a ni)a) )i)'c$ica !s n )oc#!n$o "! por r!2(a 2!n!ra( s! $i(i=a )! #an!ra
p!rsona( 7 si!#pr! "! pr!s!n$!#os a n $ri6na(7 co#pa*!ros o )!-!#os na
#!#oria o pro2ra#aci%n para !( cic(o o )!par$a#!n$o )!6!r3a inc(ir(as.

Da)o a (a 2ran can$i)a) )! #a$!ria( +3a U!6 "! !5is$! !n !( #n)o !)ca$i+o7 s! hac!
n!c!sario a)!#'s )! (as )i/!r!n$!s ci$as 6i6(io2ra/3as pro+!ni!n$!s )! ar$3c(os7 (i6ros7
r!+is$as7 con2r!sos7 !$c. D!)icar n apar$a)o a $o)as (as r!/!r!ncias "! s! ha2an )!
(as M!6s ! in/or#aci%n ,;o #a$!ria(!s "! s! !5$rai2an )! (as #is#as.

E5is$!n )i/!r!n$!s /or#as )! ci$ar (a 6i6(io2ra/3a )! (as )i/!r!n$!s /!n$!s7 na )!
(as #'s r!conoci)as a ni+!( #n)ia( !s !( !s$i(o 1P17 )icho !s$i(o7 !s a#p(ia#!n$!
ac!p$a)o !n (as ci!ncias socia(!s. E( !s$i(o )! ci$a )! (a 1sociaci%n Psico(%2ica
1#!ricana 91P1<7 r!"i!r! parAn$!sis )!n$ro )!( $!5$o #'s "! !n no$as a pi! )!
p'2ina o /ina(!s. La ci$a !n $!5$o pro+!! in/or#aci%n7 sa(#!n$! !( no#6r! )!(
a$or , (a /!cha )! p6(icaci%n7 "! ((!+a a( (!c$or a (a !n$ra)a 6i6(io2r'/ica
corr!spon)i!n$!. La in/or#aci%n co#p(!$a so6r! ca)a /!n$! ci$a)a !n !( $!5$o7 s!
pro+!! !n na (is$a ((a#a)a >R!/!r!nciasJ7 6ica)a a( /ina( )!( in/or#! )!
in+!s$i2aci%n.

1)!#'s7 !( !s$i(o 1P1 r!"i!r! )o6(! !spacio !n $o)o 9$3$(os7 $!5$os7 r!/!r!ncias7
TODO<. S! sa n !s$i(o )! r!)acci%n c(aro , con$ino. S! $i(i=an $r!s ni+!(!s )!
$3$(os no principa( !scri$o !n n!2ri$a , c!n$ra)o7 no s!cn)ario !scri$o !n
crsi+a , a( #ar2!n i="i!r)o , no $!rciario !scri$o !n crsi+a7 p!ro con !( $!5$o
con$ina)o !n (a #is#a (3n!a.













#onclusin
D!n$ro )! (a ni)a) )i)'c$ica s! hac! n!c!sario na s!(!cci%n #inciosa )! (as
ac$i+i)a)!s7 )! #an!ra "! po)a#os con$ro(ar !( ri$#o , ca(i)a) )!( proc!so )!
!ns!*an=a apr!n)i=a-!. D! i2a( /or#a s! hac! n!c!sario )is!*ar , s!r
consci!n$!s )! n proc!so )! !+a(aci%n "! nos )A in/or#aci%n )!( 2ra)o )!
cons!cci%n )! (os o6-!$i+os pr!+is$os por (os a(#nos , )! (a propia !-!cci%n )!
(a ni)a) )i)'c$ica.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
3
!

ELABORACIN DE UNA UNIDAD DIDCTICA



























ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
4
"












1. /arco .ormati2o !ara el
desarrollo de la Prue5a ) de la
'!osicin


1 !5p!nsas )! "! s! )!sarro((! crric(ar#!n$! (a n!+a (!, !)ca$i+a , "! !(
2o6i!rno apr!6! na n!+a (!, )! or)!na#i!n$o , acc!so a a( /nci%n pB6(ica !s$!
crso s!2ir' !( +i2!n$!7 REAL DECRETO 'DCO'NND7 )! .0 )! /!6r!ro7 por !( "! s!
apr!6a !( 5eglamento de ingreso, accesos y adquisicin de nuevas especialidades
!s$a6(!c! "!:

Art<"u% '1. Pr!6as )! (a /as! )! oposici%n. En (os proc!)i#i!n$os )! in2r!so a (os
c!rpos )! /ncionarios )oc!n$!s %a Fase !e 4s#"#$n "nstar+ !e !s 4rue2as ;%a
se1un!a/ Prue2a B= se a@ustar+ a % que se #n!#"a a "nt#nua"#$n:

'.B= Pre4ara"#$n 5 e34s#"#$n !e una un#!a! !#!+"t#"a

La pr!paraci%n , !5posici%n ora(7 an$! !( $ri6na(7 )! na ni)a) )i)'c$ica po)r' !s$ar
r!(aciona)a con (a pro2ra#aci%n pr!s!n$a)a por !( aspiran$! o !(a6ora)a a par$ir )!(
$!#ario o/icia( )! (a !sp!cia(i)a). En !( pri#!r caso7 e% as4#rante e%e1#r+ e% "nten#!
!e %a un#!a! !#!+"t#"a !e entre tres e3tra<!as a% a>ar por A( #is#o7 )! s propia
pro2ra#aci%n. En !( s!2n)o caso7 e% as4#rante e%e1#r+ e% "nten#! !e %a un#!a!
!#!+"t#"a !e un tema !e entre tres e3tra<!s a% a>ar por A( #is#o7 )!( $!#ario o/icia(
)! (a !sp!cia(i)a). En (a !(a6oraci%n )! (a ci$a)a ni)a) )i)'c$ica )!6!r'n concr!$ars!
(os 2@et#&s !e a4ren!#>a@e "! s! p!rsi2!n con !((a7 ss "nten#!s7 (as a"t#&#!a!es
!e ense.an>a 5 a4ren!#>a@e "! s! +an a p(an$!ar !n !( a(a , ss 4r"e!#m#ents !e
e&a%ua"#$n.


Resumen
E( o6-!$i+o )! !s$a ni)a) !s "! !( a(#na)o ap(i"! )! /or#a pr'c$ica (os
conoci#i!n$os $!%ricos a)"iri)os , r!a(ic! na ni)a) )i)'c$ica co#p(!$a !n n
crso , para na #a$!ria )! (as !$apas )! Pri#aria7 S!cn)aria7 Bachi((!ra$o o @P
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
4
1


2. %cti2idad Final del #urso


La ac$i+i)a) @ina( )!( crso consis$ir' !n !( )!sarro((o )! (a ni)a) )i)'c$ica para na
!$apa7 crso , #a$!ria !(!2i)o por !( crsi((is$a7 , po)r' a)ap$ar !( /or#a$o "! s!
propon! s!2Bn (as carac$!r3s$icas )! (a !$apa o #a$!ria o a*a)ir asp!c$os "! (!
r!s($!n in$!r!san$!s a( #o)!(o "! s! proporciona co#o !-!#p(o.

Para sp!rar !s$a B($i#a ni)a) , co#o $ra6a-o /ina( )!( crso !( crsi((is$a $!n)r' "!
!(a6orar na Uni)a) Di)'c$ica )! na #a$!ria )! E)caci%n B'sica O6(i2a$oria inc(i)a
(a !$apa )! 0 a C )! a*os )! E)caci%n In/an$i(7 Bachi((!ra$o7 n #%)(o )! @PF !n
ca("i!r crso )! (as #!nciona)as !$apas con (as si2i!n$!s carac$!r3s$icas:

& Enca6!=a)o o por$a)a )on)! /i2r! !( no#6r! )!( crsi((is$a7 (a #a$!ria , !( crso ,
(a co#ni)a) a$%no#a a (a "! p!r$!n!c! o s! pi!nsa pr!s!n$ar a oposici%n.
& Pro2ra#aci%n Di)'c$ica 9#o)!(o !5$!nso< )!n$ro )! (a pro2ra#aci%n )! n crso
con na !5$!nsi%n apro5i#a)a 9nnca sp!rior< a G /o(ios por na cara7 a )o6(!
!spacio , con (!$ra 1ria( 1.7 -s$i/ica)a , sin san2r3as !sp!cia(!s.
& Un /o(io7 inc(i)o !n (a pro2ra#aci%n7 con !( )!sarro((o )! (a #is#a na ni)a)
)i)'c$ica $i(i=an)o !( ca)ro pr!s!n$a)o !n (a Uni)a) .. @or#a$o Pro2ra#aci%n.

La pro2ra#aci%n s! r!#i$ir' !n /or#a$o !(!c$r%nico a $ra+As )! (a 8EDS1JERV1 )!(
crso7 con !5$!nsi%n W.)oc7 )an)o a( archi+o !( no#6r! )!( crsi((is$a7 crso ,
!sp!cia(i)a)7 !-!#p(o7 8i2!( )! E)caci%n @3sica7 con na pro2ra#aci%n para 1X ESO
!n )icha !sp!cia(i)a) )!6! !n+iar !( archi+o con !( si2i!n$! no#6r!7 #i2!(1E@.)oc




















Resumen
En (a DE@EDS1 an$! !( $ri6na( s! po)r'n )!)icar 00 #in$os a (a )!/!nsa )! (a
Pro2ra#aci%n Di)'c$ica , 45 #in$os a (a Uni)a) Di)'c$ica7 p)iAn)os! $i(i=ar !(
#a$!ria( "! s! consi)!r! opor$no apor$a)o por !( oposi$or , $i(i=ar n 2i%n
para !( )!sarro((o )! (a pro2ra#aci%n )i)'c$ica.
ELABORACIN DE UNIDADES DIDCTICAS

P

g
i
n
a
4
2

También podría gustarte