Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
skolis
marTvis saxelmZRvanelo
Tavisuflebis instituti
Tbilisi
2007
avtorebi: qeTevan CaCxiani
malxaz narindoSvili
vano gogelia
Tea TuTberiZe
Tamar zurabiSvili
Tamar gabisonia
ana maTiaSvili
koba TurmaniZe
ISBN 978-99940-885-4-6
4
Sinaarsi
6
Tavi V. swavleba, swavla da saswavlo gegma 154
nawili 1. swavleba, swavla da saswavlo gegma _ miznebi da funqciebi 154
nawili 2. skolebis mier saxelmZRvaneloebis SerCeva 156
nawili 3. maRali xarisxis swavlebisa da swavlis uzrunvelyofa 159
3.1. ZiriTadi principebi 159
3.2. swavlebis xarisxis monitoringisa da Sefasebis programa 160
3.3. inkluziuri swavleba 162
3.4. swavlis xarisxis monitoringisa da Sefasebis programa 164
nawili 4. swavlebasTan da swavlasTan dakavSirebuli
organizaciuli mxareebi 165
4.1. saswavlo sagnebis gansazRvra 165
4.2. moswavleebis dajildoebis an sanqciebis dakisrebis
procedurebi 165
nawili 5. sasawavlo gegma 167
5.1. pedagogiuri sabWos roli saswavlo sagnebis gansazRvraSi 167
5.2. cxrilisa da saswavlo gegmis Sinaarsis
efeqturobis Sefasebis meqanizmi _ swavlebis xarisxi 168
5.3. SefasebasTan dakavSirebuli pasuxismgeblobis sferos
gansazRvra da Sefasebis sistemis administrireba 168
5.4. xarisxis maCveneblebi 169
7
nawili 2. rwmenis Tavisufleba 191
2.1. religiuri neitraluroba 192
2.2. religiuri ritualebi da locva 193
2.3. religiis Sesaxeb swavleba 193
2.4. religiuri simboloebi 195
2.5. religiuri ideebis gavrceleba 195
2.6. religiuri gaerTianebebi da Sekrebebi 196
2.7. religiuri samosi 197
2.8. religiuri moTxovnebis dakmayofileba 197
nawili 3. piradi cxovrebis xelSeuxeblobis ufleba 198
3.1. piradi saidumloeba da personaluri monacemebis
Senaxvisa da gankargvis wesi 199
3.2. samedicino Semowmeba 201
3.3. moswavleTa akademiuri Sefaseba 202
3.4. Cxreka da amoReba 203
nawili 4. informaciis Tavisufleba 207
4.1. sajaro informacia 207
4.2. sajaro reestri 208
4.3. sajaro informaciis gacemis wesi 208
4.4. kolegiuri organos sxdomebis sajarooba 209
4.5. yovelwliuri angariSi 211
nawili 5. akademiuri Tavisufleba 211
5.1. maswavleblis akademiuri Tavisufleba 212
5.2. moswavlis akademiuri Tavisufleba 213
5.3. mowveuli spikerebi 214
nawili 6. Sekrebisa da gaerTianebis Tavisufleba 214
nawili 7. Tanasworobis ufleba 216
nawili 8. samarTliani mopyrobis ufleba 217
8.1. gasaCivrebis ufleba 217
8.2. disciplinuri devna 223
8
Tavi I
zogadsaganmanaTleblo skolis
sameurveo sabWosa da
direqtoris funqciebi
da ufleba-movaleobebi
9
direqtoris arCeva
dagegmva da zedamxedveloba
finansuri marTva
11
Sedian maswavleblebi, mSoblebi da saSualo safexuris moswavleebi.
detalebs sxvadasxva komitetebis Seqmnisa da funqcionirebis wesis
Sesaxeb amave TavSi odnav mogvianebiT SevexebiT. Tumca aqve unda aRi-
niSnos disciplinuri da saapelacio komitetebis Seqmnisa da Semadgen-
lobis specifikuri moTxovnebi:
12
ebis safuZvelze da skolis wesdebaSi gansazRvruli wesis mixed-
viT.
uzrunvelyos saskolo saswavlo gegmebis mravalferovneba, maTi
dabalansebuli xasiaTi da relevanturoba, rac SesaZlebels gaxdis
ganaTlebis maRali standartebis miRwevas.
ganaxorcielos saskolo saswavlo gegmebis Sesrulebaze zedamxed-
veloba; imsjelos pedagogiuri sabWos mier wardgenil cvlile-
bebze da daamtkicos an ar daamtkicos igi.
saCivrebi da disciplina
13
bisa da uflebamosilebis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs sameurveo
sabWo. es gadawyvetilebebi yovelwliurad unda gadaisinjos.
TiToeul komitets SeiZleba Tavmjdomareobdes sameurveo sabWos
wevrTagan arCeuli pirovneba. disciplinuri komitetis Tavmjdomaris
daniSvnis wesis gansazRvra sameurveo sabWos uflebamosilebaa. same-
urveo sabWom, sasurvelia, weliwadSi erTxel mainc gadasinjos dis-
ciplinuri komitetis Seqmnis, Semadgenlobis, ufleba-movaleobebis
Sesaxeb gadawyvetilebebi.
garda disciplinuri da saapelacio komitetebisa, saWiroebis Sem-
TxvevaSi sameurveo sabWo uflebamosilia, Seqmnas sxvadasxva komite-
tebi, magaliTad, safinanso komiteti, uflebebis dacvis komiteti,
eTikis sakiTxTa Semswavleli komiteti da sxv.
14
tebi Sesabamis sameurveo sabWos warudgenen skolis ganviTarebis
gegmas.
skolis ganviTarebis gegmis miRebis bolo vadidan erTi kviris
ganmavlobaSi sameurveo sabWo TiToeul proeqts damoukideblad
ganixilavs.
skolis ganviTarebis gegmis miRebis bolo vadidan erTi kviris Tav-
ze sameurveo sabWos Tavmjdomare niSnavs sameurveo sabWos sxdo-
mas, romlis drosac sabWos wevrebi siiTi Semadgenlobis umravle-
sobiTa da faruli kenWisyris safuZvelze irCeven skolis direq-
tors.
Tu direqtorobis kandidati sameurveo sabWos wevria, igi ar mo-
nawileobs kenWisyraSi.
sameurveo sabWos aRmasrulebeli mdivani amzadebs arCevnebis oq-
msa da dadgenilebas, romelTac xels awers sameurveo sabWos Tavm-
jdomare da aRmasrulebeli mdivani. es dokumentebi saregistra-
ciod egzavneba ganaTlebisa da mecnierebis saministros.
zogadi ganaTlebis kanonis Sesabamisad arCevnebis Sedegebi ZalaSi
Sedis am dokumentebis saministroSi registraciis momentidan.
15
silia, daniSnos direqtoris movaleobis Semsrulebeli, romlis uf-
lebamosilebis vada grZeldeba axali direqtoris arCevamde.
vinaidan skola sajaro samarTlis iuridiuli piria, masze vrcel-
deba saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis moTxovnebi. Se-
sabamisad, rogorc sameurveo sabWos, ise pedagogiuri sabWos sxdomebi
skolaSi Ria da sajaroa. direqtori uflebamosilia, daeswros same-
urveo sabWos sxdomebs, Tumca mas ar aqvs kenWisyraSi monawileobis
da xmis micemis ufleba. sameurveo sabWos ufleba aqvs, mosTxovos
direqtors rCeva/konsultacia misi kompetenciis farglebSi arsebu-
li sakiTxebis Sesaxeb da aseve miiRos misgan yvela saWiro informacia.
16
gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa. saWiroebis SemTxvevaSi konkretul
sakiTxebze msjelobis mizniT sameurveo sabWo uflebamosilia, sxdo-
maze nebismieri piri moiwvios.
rogorc ukve aRvniSneT, vinaidan skola sajaro samarTlis iuri-
diuli piria, masze vrceldeba saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsis moTxovnebi. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis
34-e muxlis Tanaxmad, kolegiuri sajaro dawesebuleba valdebulia,
erTi kviriT adre sajarod gamoacxados momavali sxdomis, misi Cata-
rebis adgilis, droisa da dRis wesrigis Taobaze, xolo Sesabamisi ga-
dawyvetilebis miRebisas _ agreTve misi daxurvis Sesaxeb.
gadaudebeli aucileblobisas sameurveo sabWo uflebamosilia Ca-
ataros sxdoma am muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli wesebis
daucvelad. am SemTxvevaSi igi valdebulia, dauyovnebliv gamoacxados
sxdomis Catarebis adgilis, droisa da dRis wesrigis Taobaze, xolo
Sesabamisi gadawyvetilebis miRebisas _ agreTve misi daxurvis Sesaxeb.
sameurveo sabWos mier gadaudebeli aucileblobisas sxdomis Cata-
rebis an sxdomis daxurvis SemTxvevaSi igi valdebulia, gadawyveti-
lebis miRebidan 3 dRis vadaSi ganmartos sxdomaze miRebuli gadawyve-
tilebis gasaCivrebis wesi. sameurveo sabWom reestrSi unda Seitanos
sxdomis daxurvis Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad gamarTuli
saxelobiTi kenWisyris Sedegebi, agreTve sxdomis oqmis monacemebi 33-e
muxliT gaTvaliswinebuli wesiT.
rogorc zemoT ukve aRvniSneT, zogadi administraciuli kodeqsis
moqmedeba vrceldeba skolebze, vinaidan skolebi sajaro samarTlis
iuridiuli pirebi arian. Sesabamisad skolaSi rogorc sameurveo, ise
pedagogiuri sabWos sxdomebi Ria da sajaroa, romelze daswrebis uf-
lebac nebismier msurvels aqvs. Tu gaCndeba eWvi sxdomis arakanoni-
erad daxurvasTan an gadaudebeli aucileblobiT CatarebasTan da-
kavSirebiT, sarCeli sasamarTlos unda waredginos sxdomis Catare-
bidan erTi Tvis vadaSi.
sameurveo sabWos pirveli sxdoma, sasurvelia, Catardes sabWos
arCevidan 7 dRis ganmavlobaSi. pirvel sxdomaze sabWo xmaTa umrav-
lesobiT irCevs Tavmjdomares, Tavmjdomaris moadgiles da sabWos
mdivans.
zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis 38-e muxlis Tanaxmad, sameurveo
sabWo:
a) am kanonis 42-e muxliT gaTvaliswinebuli wesiT, siiTi Semadgenlo-
bis umravlesobiT irCevs skolis direqtors, romelsac registra-
ciaSi atarebs saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saminis-
tro;
17
b) skolis direqtoris wardginebiT amtkicebs skolis biujets, ag-
reTve amtkicebs direqtoris mier momzadebul wliur angariSs da
uzrunvelyofs mis sajaroobas;
g) skolis direqtoris wardginebiT amtkicebs skolis Sinaganawess,
romelic amomwuravad gansazRvravs disciplinuri gadacdomebis
nusxas da maTTvis gaTvaliswinebul disciplinur saxdelebs, sko-
lidan gadayvanis pirobebs;
d) gamoxatavs Tanxmobas pedagogiuri sabWos mier SemuSavebuli sas-
kolo saswavlo gegmebisa da erovnuli saswavlo gegmebisa da Se-
fasebis centris mier rekomendebuli/grifminiWebuli saxelmZRva-
neloebidan pedagogebis mier SerCeuli, saswavlo wlis ganmavlo-
baSi gamosayenebeli saxelmZRvaneloebis nusxis Taobaze;
e) akontrolebs skolis direqciis mier finansebis xarjvasa da qone-
bis gankargvas;
v) uflebamosilia SromiTi xelSekrulebiTa da saqarTvelos kanonm-
deblobiT gaTvaliswinebuli moTxovnebis darRvevis SemTxvevaSi
xelSekruleba Seuwyvitos skolis direqtors;
z) inaxavs da aRricxavs sameurveo sabWoSi mSobelTa da pedagogiuri
sabWos warmomadgenelTa arCevnebis biuletenebsa da oqmebs;
T) skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT ganixilavs saCivrebs da
iRebs Sesabamis zomebs;
i) uflebamosilia erovnuli saswavlo gegmis Sesabamisad saswavlo
wlis damamTavrebeli gamocdebis Catarebis mizniT daavalos di-
reqtors, mimarTos erovnuli gamocdebis centrs da dados Sesa-
bamisi xelSekruleba;
k) uflebamosilia mosTxovos skolis direqtors, vadamde Seuwyvitos
SromiTi xelSekruleba maswavlebels xelSekrulebis pirobebis
darRvevisas, saaRmzrdelo saqmianobisaTvis Seuferebeli qmedebis
Cadenisas da kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi;
l) disciplinuri gadacdomebis ganxilvis mizniT, skolis wesdebiT
gaTvaliswinebuli wesiT irCevs disciplinur komitets, romlis
SemadgenlobaSi Sedis Tanabari raodenobis maswavlebeli, mSobeli
da saSualo safexuris moswavle. sameurveo sabWo uflebamosilia
wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT disciplinuri komitetis gadaw-
yvetilebebis Sesaxeb saCivrebi Tavad ganixilos an Seqmnas saape-
lacio komiteti. saapelacio komiteti, sameurveo sabWo ganixilavs
agreTve saCivrebs, romlebic exeba direqtoris mier disciplinur
gadacdomebze miRebul gadawyvetilebebs. dauSvebelia discipli-
nuri komitetis an saapelacio komitetis specialuri Semadgenlo-
bis mowveva konkretuli SemTxvevis ganxilvis mizniT;
18
m) iTanxmebs skolis direqtoris mier warmodgenil skolis wesdebis
proeqts.
2. am muxlis pirveli punqtis a, b, g, d, k da m qvepunqtebiT
gaTvaliswinebul gadawyvetilebebs sameurveo sabWo iRebs siiTi Se-
madgenlobis umravlesobiT, xolo v qvepunqtiT gaTvaliswinebul
gadawyvetilebas _ siiTi Semadgenlobis ori mesamediT.
rogorc vxedavT, zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis Tanaxmad, sa-
meurveo sabWo yvela gadawyvetilebas iRebs siiT Semadgenlobis xmaTa
umravlesobiT, garda erTisa, roca saqme exeba skolis direqtorisT-
vis xelSekrulebis Sewyvetis sakiTxs. am SemTxvevaSi sameurveo sabWo
gadawyvetilebas iRebas siiTi Semadgenlobis ori mesamediT.
sameurveo sabWo uflebamosilia, sabWos wevrTagan airCios aRmas-
rulebeli mdivani, romelsac daevaleba sxdomebis oqmebisa da sabWos
sxdomebTan dakavSirebuli sxva dokumentebis momzadeba da Senaxva.
sameurveo sabWos sxdomis daniSvnamde minimum erTi kviriT adre sab-
Wos Tavmjdomare an _ misi aryofnis SemTxvevaSi _ misi moadgile aR-
masrulebeli mdivnisa da skolis administraciis daxmarebiT weri-
lobiT atyobinebs sabWos TiToeul wevrs da Setyobinebas daurTavs
sxdomis dRis wesrigs, sxdomis Catarebis adgilisa da drois Sesaxeb
informacias. gamonaklisi am wesidan daiSveba mxolod maSin, Tu sabWos
Tavmjdomare an misi moadgile saswrafod miiCnevs konkretuli sa-
kiTxebis ganxilvas. am SemTxvevaSi werilobiTi gafrTxileba da dRis
wesrigi SedarebiT mokle vadaSi gadaegzavneba sabWos TiToeul wevrs.
sxdomis oqms xels aweren sameurveo sabWos Tavmjdomare da aR-
masrulebeli mdivani, Tavmjdomaris aryofnis SemTxvevaSi _ Tavmj-
domaris moadgile. sameurveo sabWos sxdomis oqmi mniSvnelovani do-
kumentia, romelic skolaSi unda inaxebodes da tardebodes skolaSi
arsebul sajaro reestrSi.
sameurveo sabWo uzrunvelyofs sxdomis dRis wesrigis, xelmowe-
rili oqmisa da sxdomasTan dakavSirebuli sxva dokumentebis (garda
konfidencialuri dokumentebisa) sajaroobas nebismieri daintere-
sebuli pirisaTvis. igive wesi vrceldeba sameurveo sabWos mier Seqm-
nili nebismieri samuSao jgufis/komitetis sxdomis oqmebze.
daxuruli sxdomis oqmi (konfidencialuri dokumenti) inaxeba da
sajaro xdeba saqarTvelos administraciuli kodeqsis 33-e muxlis
Sesabamisad. igive wesi vrceldeba komitetebis daxurul sxdomebze
miRebul oqmebze. daxuruli sxdomis oqmis gonivrul farglebSi ga-
mocalkevebadi nebismieri nawili unda gamoqveyndes.
19
nawili 2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi
20
garda amisa, skolis direqtoris profesiuli movaleobaa skolis
xedvis/misiisa da ZiriTadi miznebis gansazRvra da Sesabamisi politi-
kis SemuSaveba. man unda marTos skola saerTo xedviTa da mimarTule-
bebiT da zedamxedveloba gauwios skolis ganviTarebis gegmis Seqmnis,
ganxorcielebisa da monitorinigis process. am uflebamosilebis gan-
xorcielebisas direqtorma unda gaiTvaliswinos sameurveo da peda-
gogiuri sabWoebis, skolis sxva TanamSromlebisa da mSoblebis Sexe-
dulebebi.
finansuri marTva
21
funqciebis Sesabamis gadanawilebaze. funqciebis gadanawilebis dros
direqtorma unda gaiTvaliswinos TiToeuli TanamSromlis daqirave-
bis pirobebi. amasTanave, maswavlebelTa funqciebi imgvarad unda ga-
daanawilos, rom maswavleblebs saswavlo procesis warmarTvisa da
moswavleebTan individualurad muSaobis paralelurad profesiuli
ganviTarebisaTvis saWiro drois resursebi hqondeT.
maswavleblis aryofnis SemTxvevaSi direqtori mis funqciebs ana-
wilebs skolis yvela sxva maswavlebelze (administraciis warmomad-
genlebisa da sakuTari Tavis CaTvliT) maTi samuSao datvirTvis gaT-
valiswinebiT. igi aseve uzrunvelyofs skolis maswavlebelTaTvis
yvela saWiro informaciis miwodebas, rac maT miscemT profesiona-
luri movaleobis efeqturad ganxorcielebis SesaZleblobas.
adamianuri resursebis marTvis politikisa da procedurebis Se-
sabamisad direqtori uzrunvelyofs skolis TanamSromelTa saqmi-
anobis Sefasebas. amasTanave, man sameurveo sabWos unda warudginos
wliuri angariSi TanamSromelTa Sefasebis Sedegebis Sesaxeb.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad skolis direqto-
ri uflebamosilia, vadamde Seuwyvitos maswavlebels SromiTi xel-
Sekruleba xelSekrulebis pirobebis darRvevis, saaRmzrdelo saqmi-
anobisaTvis Seuferebeli qmedebis Cadenis an kanonmdeblobiT gaTva-
liswinebuli wesiT arakvalificiurobis dadasturebis SemTxvevaSi.
direqtori valdebulia, uzrunvelyos treningebisa da profe-
siuli ganviTarebis sxva SesaZleblobebis xelmisawvdomoba skolis
TiToeuli TanamSromlisaTvis maTi moTxovnilebebisa da saWiroebe-
bis gaTvaliswinebiT. am TvalsazrisiT gansakuTrebuli yuradReba un-
da mieqces damwyeb pedagogebs. direqtorma sameurveo sabWos yovel-
wliurad unda warudginos angariSi, romelSic asaxuli iqneba maswav-
lebelTa profesiuli ganviTarebis xarisxi da misi Sedegebi swavle-
bisa da swavlis procesze.
saCivrebi da disciplina
22
niT. direqtori valdebulia, es procedurebi xelmisawvdomi gaxados
TiToeuli moswavlisaTvis da uzrunvelyos maTi dacva da ganxorci-
eleba.
direqtori valdebulia, SeinarCunos wesrigi da disciplina sko-
lis teritoriaze da maSinac, roca moswavleebi skolis mier nebadar-
Tul saqmianobas axorcieleben, rogorc skolis teritoriaze, ise mis
gareT (mag.: eqskursiisas da a. S.).
23
ZRvaneloba unda gauwios skolis direqtorma. efeqturi swavleba
mTlianad aris damokidebuli TiToeuli moswavlis moTxovnilebebis
dakmayofilebaze, rac pedagogisgan im pirobebis detalur codnas
moiTxovs, romelSic moswavle saukeTesod iTvisebs sagnebs. garda
amisa, pedagogs unda SeeZlos moswavleTa motivaciisa da aqtiurobis
waxaliseba sxvadasxva saklaso samuSaoebiTa Tu meTodebiT. savalde-
bulo ar aris, direqtori Tavad iyos profesionali pedagogi, magram
mas unda SeeZlos swavlebis efeqturi meTodebis gansazRvra da maTi
efeqturad gamoyeneba sxvadasxva saswavlo garemoSi.
24
uri (kvartaluri) angariSebis momzadebasa da mis gamoqveynebas. same-
urveo sabWos angariSvaldebulebis meqanizmebi da procedurebi Se-
Tanxmebuli unda iyos skolis direqtorTan, pedagogebTan da sxva da-
interesebul pirebTan.
25
angariSvaldebulebis warmatebiT ganxorcielebis mizniT direq-
torma:
keTilsindisierad unda Seasrulos sameurveo sabWosTan dadebuli
xelSekrulebiT nakisri valdebulebebi;
xeli unda Seuwyos iseTi garemos Seqmnas, sadac SesaZlebelia kon-
struqciuli TanamSromloba, codnis gaziareba da arsebul Sede-
gebze pasuxismgeblobis aReba;
unda uzrunvelyos angariSvaldebulebis sistemis damkvidreba
skolis yvela doneze da aRniSnuli sistemis regularuli gada-
sinjva da saWiroebis SemTxvevaSi masSi cvlilebebis Setana;
unda SeimuSaos da skolis sazogadoebas (kerZod, sameurveo sabWos,
maswavleblebs, mSoblebs, moswavleebs, ganaTlebis saministros)
warudginos angariSi skolis saqmianobisa da ZiriTadi miRwevebis
Sesaxeb.
26
Tavi II
strategiuli dagegmva
da TviTSefaseba
27
bebisaken. erTob mniSvnelovania strategiuli dagegmvisa da miT uf-
ro, ganxorcielebis etapze Sesabamisi pirebisa da jgufebis CarTu-
lobis uzrunvelyofa. rogorc wesi, warmatebis SemTxvevaSi strategi-
uli dagegmva gavlenas iqoniebs skolis saqmianobis nebismier sferoze
da, amasTan, igi organizaciis msoflmxedvelobisa da kulturis nawi-
lad iqceva.
saganmanaTleblo standartebi fundamentur rols asrulebs
skolis saswavlo sistemaSi. saqarTveloSi saganmanaTleblo standar-
tebi erovnul doneze muSavdeba. sameurveo sabWos SeuZlia, skolis
doneze damatebiTi standartebi daadginos, romlebic TanxvedraSi
iqneba erovnul standartebTan, magram amasTan ufro detalur gan-
sazRvrebebs miscems skolas. standartebi saerTo mimarTulebebs iZ-
leva saklaso swavlebis, Sefasebis sistemisa da resursebis gamoyene-
bisTvis. igi exmareba pedagogsa da skolis direqtors, gansazRvros
prioritetebi saswavlo drois gamoyenebis TvalsazrisiT. standar-
tebi qmnis molodins imisas, rom TiToeulma moswavlem maRali xaris-
xis ganaTleba miiRos.
strategiulma gegmam unda asaxos saganmanaTleblo standartebis
`ra~ da `ramdenad kargad~ aspeqtebi; anu skolam unda gansazRvros
konkretuli damokidebulebebi, codna, unarebi da Cvevebi, romelTa
demonstrirebasac igi moelis TiToeuli moswavlisgan (`ra~). amasTan,
skolam unda gansazRvros codnisa da unar-Cvevebis xarisxis minima-
luri donec, romelic TiToeul moswavles moeTxoveba (`ramdenad
kargad~). kargad damuSavebuli standartebi mxolod moswavlis mos-
wrebis mosalodnel Sedegebs ki ar unda asaxavdes, aramed unda Seicav-
des moswavlis namuSevrebis magaliTebs Sesabamisi SefasebiTa da
komentarebiT.
skolis strategiuli gegma Semdeg SekiTxvebs unda pasuxobdes:
ra aris skolis misia da xedva? ratom arsebobs skola da ris miR-
weva surs mas moklevadian da grZelvadian periodSi?
ra momsaxurebas sTavazobs skola sazogadoebas? ra momsaxureba
unda SesTavazos momavalSi?
vin iRebs sargebels skolis momsaxurebiT? rogor SeiZleba Seic-
valos samizne jgufebis moTxovnilebebi momavalSi? rogor upasu-
xebs skola am cvlilebebs?
arsebuli garemosa da skolis mimdinare SesaZleblobebis gaTva-
liswinebiT, romel konkretul sakiTxze unda moaxdinos skolam
sakuTari Zalisxmevisa da resursebis mobilizeba, raTa samomavlo
gegmebi ganaxorcielos?
28
ra kriteriumebi iqneba gamoyenebuli dasaxuli miznebis Sesrule-
bis kontrolisa da SefasebisaTvis?
ra Zalisxmevas gaiRebs skola dasaxuli miznebisa da prioritete-
bis gadasasinjad, Tu garemo pirobebi Seicvleba?
29
nimuSi 1. strategiuli dagegmvis procesi
t xedva
misia
t
TviTSefaseba strategia da
prioritetebi
t
monitoringi
t
t
skolis
ganxorcieleba ganviTarebis
gegma
t
30
nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi
strategiuli dagegmvisa da TviTSefasebis sferoSi
31
Wos moTxovnis SemTxvevaSi direqtori valdebulia, pedagogiur sab-
WosTan konsultacis Semdeg SeimuSaos skolis TviTSefasebis poli-
tika da sameurveo sabWos miTiTebis safuZvelze uzrunvelyos am po-
litikis ganxorcieleba. direqtors aseve evaleba sagnebis xelmZRva-
nelebis SerCeva, romelTac daekisrebaT swavlebisa da swavlis xaris-
xis Sesaxeb angariSis momzadeba.
nimuSi 2 mokled asaxavs sameurveo sabWos, direqtoris, pedagoge-
bisa da sxva TanamSromlebis ZiriTad ufleba-movaleobebsa da anga-
riSvaldebulebebs startegiuli gegmis SemuSavebisa da ganxorciele-
bis procesSi.
32
direqtori yovelwliurad, araugvianes 10 dekembrisa, warudgens an-
gariSs sameurveo sabWos skolis finansuri saqmianobisa da saswavlo
procesis Sesaxeb. direqtori valdebulia, srulyofili informacia
miawodos sameurveo sabWos, raTa man SeZlos skolis miRwevebisa da
zogadi saqmianobis Semowmeba da Sefaseba.
ufro metic, direqtori angariSvaldebulia ufro farTo sazoga-
doebis winaSe, gansakuTrebiT ki moswavleTa da mSoblebis winaSe. igi
valdebulia, uzrunvelyos moswavleebisaTvis maRali xarisxis ganaT-
lebis miwodeba da skolaSi saerTo pasuxismgeblobis sistemis damk-
vidreba. direqtori aseve valdebulia, Seqmnas iseTi meqanizmi, rom
mSoblebs/skolis sazogadoebas regularulad miewodebodes infor-
macia skolis saswavlo gegmis, maTi Svilebis progresisa da sxva sa-
kiTxebis Taobaze.
dabolos, yvela sajaro skola angariSvaldebulia mTavrobis wina-
Se. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad, yoveli wlis ara-
ugvianes 1-li maisisa TiToeuli sajaro skola valdebulia, ganaTle-
bisa da mecnierebis saministros warudginos angariSi saswavlo pro-
cesis, skolis ganviTarebis gegmisa da finansuri saqmianobis Sesaxeb.
angariSis wardgenis formas gansazRvravs saministro.
33
iwveven gakveTilebze dasaswrebad da Sesafaseblad, rac TavisTavad
efeqturi saSualebaa imisTvis, rom maswavlebeli yovelTvis angariS-
valdebulad grZnobdes Tavs moswavleTa mSoblebis winaSe; amave dros
es xels Seuwyobs moswavleebs, ukeTesad warmoaCinon sakuTari SesaZ-
leblobebi klasis winaSe. Tavis mxriv, es SesaZleblobas iZleva, Se-
fasdes, Tu ramdenad momzadebuli Sedis maswavlebeli gakveTilze.
sasurvelia, skolas SemuSavebuli hqondes maswavlebelTa Sefasebis
formebi, romelsac miscems mSobels gakveTilis mimdinareobis pro-
cesSi Sesavsebad. es skolas saSualebas miscems, ukeT Sefasos peda-
gogTa SesaZleblobebi.
sameurveo sabWom SeiZleba miiRos gadawyvetileba strategiuli
gegmis SemuSavebis procesSi maqsimalurad bevri dainteresebuli pi-
ris CarTvis Sesaxeb. zogadad cnobilia, rom, rodesac adamianebi geg-
mis SemuSavebaSi monawileoben, isini ufro TviTdajerebulni arian
mis SesrulebaSi. Tumca gasaTvaliswinebelia, rom gadaudebeli auci-
leblobis SemTxvevaSi farTo sazogadoebasTan konsultaciebi SeiZ-
leba skolisaTvis saziano aRmoCndes. amitom sameurveo sabWom kargad
unda Seafasos arsebuli mdgomareoba da gaakeTos marTlzomieri ar-
Cevani sazogadoebasTan konsultaciasa da gadawyvetilebis damouki-
deblad miRebas Soris.
mravali skola qmnis sameurveo sabWos wevrebis, skolis direqciisa
da pedagogiuri sabWos wevrebisagan dakompleqtebul mcire samuSao
jgufebs, romlebsac strategiuli gegmis samuSao variantis SemuSa-
veba evalebaT. rogorc wesi, es praqtika efeqtiania. mniSvnelovania,
rom samurveo sabWos wevrebi srulfasovnad iyvnen CarTuli dagegmvis
procesSi da hqondeT SekiTxvebis dasmisa da rekomendaciebis Semu-
Savebis SesaZlebloba, sanam gegma sabolood iqneba SeTanxmebuli sko-
lis sxva danarCen jgufebTan (mSoblebTan, moswavleebTan da a. S.).
aRsaniSnavia, rom strategiuli gegmis SemuSaveba mniSvnelovan
drosa da energias moiTxovs. imisaTvis, rom Tavidan iqnes acilebuli
konkretuli pirebis zedmetad gadatvirTva, sxvadasxva sakiTxebi sxva-
dasxva jgufebze unda gadanawildes. ase magaliTad, sasurvelia, ar-
sebobdes saswavlo gegmis jgufi, sameurneo sakiTxebze momuSave jgu-
fi, sabiujeto jgufi da sxv.
mniSvnelovania strategiuli dagegmvis jgufebSi mSobelTa, peda-
gogTa sabWos, moswavleTa TviTmmarTvelobisa da sxva dainteresebu-
li jgufebis warmomadgenlebis CarTva, raTa strategia/biujeti asa-
xavdes skolis saerTo xedvas da yvela zemoT moyvanili dainterese-
buli jgufis moTxovnebs akmayofilebdes. garda amisa, sasurvelia,
34
rom dagegmvis procesSi saTaTbiro xmis uflebiT monawileobas iReb-
dnen adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da ganaTlebisa da mecnierebis
saministros warmomadgenelebi.
nawili Sinaarsi
36
es gegma. sasurvelia, ganaTlebis adgilobrivi organoebisa da ganaT-
lebisa da mecnierebis saministros warmomadgenlebma, romlebic amav-
droulad SeiZleba sameurveo sabWos wevrebi iyvnen, aqtiuri monawi-
leoba miiRon strategiuli dagegmvis procesSi.
37
xadi optimalurad sasurveli momavlis Sesaxeb. es im ZiriTadi Sedege-
bis erTobliobaa, romelTa miRwevac surs skolas grZelvadian pe-
riodSi. xedvis ganacxadi exmareba skolas organizaciuli miznebis
dasaxvaSi. xedva xels uwyobs skolas winsvlaSi, maSinac ki, rodesac
arsebuli realoba arasaxarbieloa. igi skolis sazogadoebis motiva-
ciis gazrdis saukeTeso saSualebaa. Tu skolis xedva sakmarisad ambi-
ciuri da mkafiod Camoyalibebulia da amasTanave misaRebia skolis
sazogadoebisaTvis, misma TiToeulma wevrma SeiZleba uzarmazari
Sroma da energia Cados mis realizebaSi.
misiis ganacxadi ganmartavs skolis daniSnulebasa da arsebobis
mizezebs, skolis ZiriTad miznebsa da saqmianobis mimarTulebebs.
skolis misiis SemuSavebisas pasuxi unda gaeces Semdeg kiTxvebs:
vin varT Cven? (skolis saxeli da iuridiuli statusi)
ra aris Cveni miznebi? (miznebi, faseulobebi, sasurveli cvlile-
bebi)
vis vemsaxurebiT? (samizne jgufebi da maTi moTxovnilebebi)
sad vemsaxurebiT? (skolis saqmianobis geografiuli areali)
ras vakeTebT Cven? (samizne jgufebze da maT moTxovnilebebze mi-
marTuli saqmianoba).
38
tilebis miRebis procesis ganuyofeli nawili gaxdeba da misi monawi-
leebic yoveldRiuri saqmianobis ganxorcielebisas strategiulad
azrovnebis unar-Cvevebs SeiZenen da gamoiyeneben.
39
nimuSi 4. `svot~ analizis struqtura
garemo
faqtorebis
analizi
t
t
Sida gare
faqtorebis faqtorebis
analizi analizi
t
t
t
t
t
t
t
t
`svoti~
SesaZleblobebi safrTxeebi
ra mimarTulebiT xedavs skola ra winaaRmdegobebi
ganviTarebisa da warmatebis xvdeba skolas?
perspeqtivebs? icvleba Tu ara skolis
40
ra mniSvnelovani politikuri, momsaxurebasTan
socialur-ekonomikuri, dakavSirebuli moTxovnebi?
demografiuli da sxva cvlilebebi SeuZlia Tu ara skolis
arsebobs an mosalodnelia, sust mxareebs
ramac SeiZleba dadebiTad imoqmedos seriozuli safrTxis
skolis saqmianobaze? Seqmna misi
saqmianobisaTvis?
41
arCevs da sakuTar originalur adgils daumkvidrebs mocemul raion-
sa Tu qalaqSi. SedarebiTi analizis saSualebiT skola SeZlebs, miiRos
pasuxebi Semdeg kiTxvebze:
42
unda aRiniSnos, rom ar aris savaldebulo, skolam yvela aSkara
SesaZlebloba dauyovnebliv gamoiyenos. zogierT SemTxvevaSi skolam,
SesaZloa, susti mxareebis gamosworeba gadawyvitos, raTa ukeT moem-
zados momavalSi SesaZleblobebis warmatebiT gamoyenebisaTvis.
skolis ganviTarebis gegmis SemuSavebasTan erTad yovelwliurad
unda ganxorcieldes skolis strategiuli analizi, raTa ganisazR-
vros, Tu sad imyofeba igi ganviTarebis gegmasTan mimarTebaSi da
ratom. amrigad, skolam unda Seafasos gansxvaveba mis mimdinare mdgo-
mareobasa da sasurvel momavals Soris. yovelive amis Sedegad skolas
SesaZlebloba miecema, ganaviTaros konkretuli strategiebi da mi-
marTos resursebi gansxvavebis aRmosafxvrelad da sasurveli Sedege-
bis misaRwevad.
43
skolis warsul saqmianobasTan da miRwevebTan Tavsebadoba;
skolis momxmarebelTa arsebul moTxovnilebebTan Tavsebadoba;
Sesabamisi resursebis xelmisawvdomoba;
organizaciuli gamocdilebisa da profesionalizmis Sesabamisoba;
iuridiuli garemo;
riskis albaToba.
gazomvadi/Sefasebadi;
realuri da miRwevadi;
konkretuli/specifikuri;
konkretul Sedegebze orientirebuli;
droSi gansazRvruli.
44
strategiul miznebze dayrdnobiT gansazRvros wlis prioritetebi
da gansaxorcielebeli mimarTulebebi. ganviTarebis gegma naTel war-
modgenas aZlevs skolis sazogadoebas imis Sesaxeb, Tu ra unda gakeT-
des momdevno wlis ganmavlobaSi; gegmis mixedviT xdeba skolis resur-
sebis koordinacia da amasTanave misi arseboba xels uwyobs angariS-
gebas imis Sesaxeb, Tu rogor da ra doneze Sesrulda misi esa Tu is
komponenti.
skolis ganviTarebis warmatebuli gegma erTmaneTTan unda akavSi-
rebdes mocemuli wlis prioritetul sakiTxebsa da skolis grZelva-
dian miznebs. misi formati da struqtura naTeli unda iyos da mkafi-
od unda gansazRvravdes, ratom aris konkretuli sakiTxi priorite-
tuli. yovel prioritetul sakiTxs Tan unda axldes strategiebisa
da amocanebis nusxa, romelTa saSualebiTac SesaZlebeli gaxdeba mom-
devno wlis ganmavlobaSi skolis Semdgomi ganviTareba da gaumjo-
beseba. amocanebi rac SeiZleba zustad unda ganisazRvros, raTa Se-
saZlebeli iyos Sedegis Sefaseba _ anu gegmis ra nawilia realizebuli
da ramdenad efeqturad. aqedan gamomdinare, aucilebelia, ganisazR-
vros amocanebis formulirebis kriteriumebi. amocanebi unda pasu-
xobdes Semdeg kiTxvebs:
45
gegmis ganxorcielebis TiToeul etapze naTlad unda iyos Camoya-
libebuli mTavari moqmedi pirebis pasuxismgebloba. gegmis aRsrule-
baze zogadi zedamxedveloba skolis direqtors evaleba. Tumca mas
SeuZlia, garkveuli sakiTxebis Sesrulebis zedamxedveloba sxva xel-
mZRvanel pirebs, sagnis xelmZRvanels an pedagogiur sabWos daavalos.
Tu saqmianobis ganxorcielebaSi erTze meti piria CarTuli, maSin
TiToeuli maTganis pasuxismgeblobis sfero cal-calke unda iyos
gawerili. magaliTad, Sefasebis axali sistemis danergvis procesSi
Sefasebis koordinatorsa da sagnis xelmZRvanels SeiZleba sxvadasxva
funqciebi daekisroT. ganviTarebis gegmis Sesrulebis angariSebSi,
romlebic sxvadasxva pasuxismgebeli pirebis mier momzaddeba, asaxu-
li unda iyos Semdegi sakiTxebi:
46
gansazRvrulia Tu ara ganviTarebis gegmis ZiriTadi etapebi da
maTi ganxorcielebis vadebi?
gansazRvrulia Tu ara wlis ganmavlobaSi gansaxorcielebeli
RonisZiebebis vadebi?
naTelia Tu ara, rodis moxdeba progresis Semowmeba, monitoringi
da Sefaseba?
daTvlilia Tu ara, ra dros dauTmobs TiToeuli piri dakisrebu-
li funqciebis Sesrulebas?
aris Tu ara skola mzad, droulad miiRos zomebi arsebuli siZne-
leebis aRmosafxvrelad?
aris Tu ara RonisZiebebi, maT Soris monitoringi da Sefaseba, eta-
pobrivad da Tanmimdevrulad gawerili? Seesabameba Tu ara samoq-
medo ganrigi skolis prioritetebs?
nimuSi 6. indikatorebi
47
moswavleTa SenarCuneba / skolis damTavreba _ swavlebis
safexuris mixedviT: dawyebiTi, sabazo da saSualo;
pedagogTa mozidva da maTi SenarCuneba _ maswavleblis
vakansiaze miRebuli gancxadebebis raodenoba; im pedagogTa
raodenoba, romlebic skolas pensiaze gasvlis mizniT
ar toveben.
48
lis sazogadoebis moTxovnilebebis Sesaswavlad sasargebloa skolis
TviTSefasebis meqanizmebis gamoyeneba. rogorc wesi, es gulisxmobs
skolis TanamSromlebis, direqtoris, mSoblebisa da, zogierT SemTx-
vevaSi, moswavleebis gamokiTxvis Catarebas. am gziT skola srulyo-
fil informacias iRebs skolis sazogadoebis saWiroebebisa da moT-
xovnilebebis Sesaxeb, romlebic Semdeg skolis strategiul da wliur
ganviTarebis gegmebSi aisaxeba. Sesabamisad, skolis ganviTarebis geg-
mis Sefaseba xdeba mSoblebis, maswavleblebis, moswavlebisa da sxva
dainteresebuli jgufebis Sexedulebebisa da moTxovnilebebis gaTva-
liswinebiT. TviTSefasebis dros pasuxi unda gaeces Semdeg kiTxvebs:
49
saZleblobebi da safrTxeebi. amis Semdeg muSavdeba strategiuli mi-
marTulebebi da miznebi, romelTa safuZvelzec skola adgens ganviTa-
rebis gegmas, sadac detalurad aris asaxuli momdevno erTi wlis
samoqmedo gegma. ganviTarebis gegma Seicavs samoqmedo ganrigs, pasu-
xismgebel pirebsa da maT funqciebs, ganxorcielebis, monitoringisa
da Sefasebis meqanizmebs. aRsaniSnavia, rom monitoringisa da TviTSe-
fasebis analizis Sedegad mopovebuli monacemebi strategiuli dageg-
mvis procesis erT-erTi mniSvnelovani resursia.
TviTSefasebis procesis erT-erTi umTavresi SekiTxvaa: ramdenad
kargad muSaobs skola? pasuxi am kiTxvaze SesaZlebelia gaices skolis
miRwevebisa da skolis miznebTan dakavSirebuli molodinebis urTi-
erTSedarebis Sedegad. TviTSefasebis am etapze skolas SeuZlia xa-
risxis maCveneblebis gamoyeneba, romlebic skolis saqmianobis xaris-
xis Sefasebis saSualebas iZleva. zogadad xarisxis maCveneblebi gan-
sazRvravs saqmianobis xarisxs dadgenil standartebTan mimarTebaSi.
konkretulad ki es exmareba skolas, gamoavlinos is sferoebi, rom-
lebsac detaluri monitoringi da Semowmeba sWirdeba, skolis xelmZ-
Rvanelobas ki saSualebas aZlevs, Seafasos skolis saqmianobis susti
da Zlieri mxareebi (xarisxis maCveneblebis magaliTisaTvis ixileT
nimuSi 7).
Semdegi etapia skolis saqmianobis Sesafaseblad damajerebeli
mtkicebulebebis mopoveba. samuSao procesis marTvisaTvis monace-
mebis mopoveba da gamoyeneba gulisxmobs konkretul saqmianobasTan
dakavSirebiT monacemTa sistemis SemuSavebas (magaliTad, kompiute-
ruli programebis, sabuRaltro aRricxvis da sxva) da am monacemebis
regularul (kviraSi erTxel an yovelTviurad) monitorings. es sa-
Sualebas aZlevs skolas, Seafasos, ramdenad warmatebiT xorcieldeba
skolis miznebi da amocanebi da konkretuli programebi. es monacemebi
da masze dayrdnobiT gakeTebuli Sefasebebi gamoiyeneba programebisa
da momsaxurebaTa efeqturobisa da efeqtianobis Sesafaseblad da
skolis programul, administraciul da finansur saqmianobaSi cvli-
lebebis Sesatanad.
skolis strategiuli dagegmvisa da TviTSefasebis procesis zogad
xelmZRanelobas axorcielebs sameurveo sabWo. kerZod ki, sameurveo
sabWo Tanxmobas gamoxatavs xarisxis maCveneblebis sistemaze, ganixi-
lavs skolis programuli da finansuri saqmianobis Sesaxeb direqto-
ris mier momzadebul angariSebs da SeimuSavebs konkretul sferoebSi
skolis saqmianobis gaumjobesebis strategiebs.
direqtori xelmZRvanelobas uwevs xarisxis maCveneblebis sistemis
SemuSavebis process. sameurveo sabWos mier xarisxis maCveneblebze
50
Tanxmobis gamoxatvis Semdeg igi xelmZRvanelobs monacemebis Segro-
vebis, analizisa da Sedegebis Sesaxeb angariSis momzadebis process.
monacemTa SegrovebasTan da analizTan dakavSirebuli valdebulebebi
direqtorma SeiZleba pedagogiuri sabWos an skolis administraciis
warmomadgenlebs gadaabaros.
skolis TviTSefasebis Sedegebi da skolis ganviTarebis gegma xel-
misawvdomi unda iyos farTo sazogadoebisaTvis, maT Soris, sameurveo
sabWos wevrebisaTvis, maswavleblebis, mSoblebis, skolis sxva Tanam-
Sromlebis, ganaTlebisa da mecnierebis saministros adgilobrivi
resurs-centrisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenle-
bisTvis. amasTan, sameurveo sabWo, skolis xelmZRvaneloba da sxva
profesionalebi TviTSefasebisa da skolis ganviTarebis gegmis srul
detalebsa da monacemebs unda flobdnen; xolo moswavleebisaTvis,
mSoblebisa da zogadad sazogadoebisaTvis sakmarisia bukletis saxiT
TviTSefasebisa da skolis ganviTarebis gegmis Sedegebis, mimarTu-
lebebisa da masTan dakavSirebuli cvlilebebis Sesaxeb zogadi in-
formaciis miwodeba.
52
basa da miRwevebis standartebze. Segrovebuli monacemebi arasru-
lia an naklebad sandoa saTanado xarisxis uzrunvelsayofad. pro-
fesiuli saqmianobis Sefasebisas TiTqmis ar aris gaTvaliswine-
buli adgilobriv da erovnul doneze arsebuli saukeTeso praqti-
ka. skola TiTqmis ar ecnoba mSoblebis, moswavleebisa da sxva pi-
rebis Sexedulebebs skolis saqmianobis xarisxTan dakavSirebiT da
ar uzrunvelyofs maT CarTulobas konsultaciebis procesSi.
TanamSromelTa mier skolis saqmianobis Sefaseba sxvadasxva me-
TodebiT xorcieldeba, Tumca am procesSi mniSvnelovani meTode-
bis mxolod umniSvnelo nawils iyeneben. aRniSnuli meTodologia
umniSvnelo yuradRebas aqcevs moswavleTa ganviTarebisa da miR-
wevebis Sefasebas. xelmZRvaneli pirebi zedamxedveloben jgufur
muSaobas skolaSi, Tumca regularulad ar afaseben am muSaobis
efeqturobas da ar aanalizeben Sedegebs. aseve regularulad ar
fasdeba ganviTarebis gegmaSi asaxuli miznebis ganxorcieleba, ar
xdeba arsebuli problemebis gamovlena da ar tardeba Sesabamisi
zomebi.
skola TviTSefasebis Sedegebs standartebisa da xarisxis Sesaxeb
angariSis mosamzadeblad iyenebs, magram informacia, romelsac igi
eyrdnoba, zusti da yovlismomcveli ar aris. zogierT ZiriTad
sakiTxs yuradReba eqceva, magram zogi sruliad ugulebelyo-
filia. standartebisa da xarisxis Sesaxeb angariSi arazustad afa-
sebs skolis Zlier da gamosasworebel mxareebs. igi ZiriTadad aR-
weriT da ara SefasebiT xasiaTs atarebs.
54
finansebis, sakadro sakiTxebis, daswrebisa da garicxvis adgilob-
rivi da erovnuli maCveneblebis SedarebiTi analizi;
moswavlis ganaTlebasa da mis usafrTxoebaze skolis gaxangrZli-
vebuli programebis zegavlenis Sefaseba;
skolis sazogadoebis an skolis partniori organizaciebis mier
momzadebuli angariSebi.
55
garemo, romelSic skola saqmianobs, misi gansakuTrebuli maxasi-
aTeblebis CaTvliT;
nebismieri saxis gansakuTrebuli maxasiaTeblebi an momsaxurebis
damatebiTi sferoebi.
56
_ warmoadgens Tu ara skola zogadi ganaTlebis rigiT
dawesebulebas gansakuTrebuli maxasiaTeblebis gareSe.
_ specialuri ganyofilebebi, damatebiTi sazogadoebrivi
momsaxureba an gaxangrZlivebuli programebi.
_ mniSvnelovani TanamSromloba sxva mimwodeblebTan an
uwyebebTan.
57
4.2.2. moswavleebis, maTi ojaxebisa da sxva dainteresebuli
pirebis Sexedulebebi
58
2.3. rogor uziarebT mSoblebsa da sxva dainteresebul pirebs
Segrovebuli informaciis Sedegebs?
59
gadi standartebis SefasebasTan erTad, aucilebelia, mokle Sefase-
bebi sagnebis mixedviTac xorcieldebodes.
3. miRwevebi da standartebi
60
3.3. Tqveni Sefasebis Sedegebze dayrdnobiT, ra aris
ganviTarebis ZiriTadi prioritetebi?
61
_ moswavleTa damokidebuleba cxovrebis jansaRi wesisadmi.
62
_ ramdenad kargad muSaoben moswavleebi sakuTari unar-
Cvevebis ganviTarebaze da pirovnul Tvisebebze momavali
ekonomikuri keTildReobis uzrunvelsayofad.
_ moswavleTa damokidebuleba profesiul arCevanTan
dakavSirebiT; Sesabamisi samuSao unar-Cvevebis
gamomuSaveba.
63
progresi aris da swavlis xarisxi izrdeba, maSin SeuZlia gazardos
swavlebis standartebi.
swavlebis Sesafaseblad skolebs naTeli warmodgena unda hqondeT
swavlebis xarisxze. Semfaseblebs gansakuTrebiT moeTxovebaT, daaxa-
siaTon, ramdenad Seesabameba saswavlo procesi moswavleebis moTxov-
nilebebs. es gulisxmobs imis Sefasebas, Tu ramdenad kargad xdeba
monitoringis Sedegad mopovebuli informaciis gamoyeneba. kiTxva:
`saidan flobT am informacias?~ am SemTxvevaSic umniSvnelovanesia.
skolebma aseve unda ganaxorcielon skolis saswavlo gegmis da mzrun-
velobisa da daxmarebis aspeqtebTan dakavSirebuli skolis saqmiano-
bis naTeli da argumentirebuli Sefaseba.
64
_ ramdenad Seesabameba saswavlo gegma gare moTxovnebs da
ramdenad iTvaliswinebs igi adgilobriv viTarebas.
_ ramdenad uwyobs xels skolis saqmianoba moswavleTa
janmrTelobasa da keTildReobas.
_ aqvT Tu ara moswavleebs samewarmeo da finansuri unar-
Cvevebisa da jgufuri muSaobis Seswavlis SesaZlebloba.
_ ra zegavlena aqvs skolis gaumjobesebul momsaxurebas,
magaliTad gaxangrZlivebul programebs, moswavleTa
miRwevebze.
65
Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.
swavlebisa da zogadad
swavlis xarisxi me-6 klasSi
moswavleebze zogadad
mzrunvelobis, me-6 klasSi
maTTvis mimarTu-
lebis micemisa da
daxmarebis aRmoCenis
xarisxi
66
6. xelmZRvaneloba da marTva
67
6.3. Tqveni Sefasebis Sedegebze dayrdnobiT, ra aris
ganviTarebis ZiriTadi prioritetebi?
68
formis am nawilSi dasmul SekiTxvebze pasuxisas SeajameT wina
nawilebSi gamoTqmuli Sefasebebi. momdevno SekiTxvebze
pasuxisas, gTxovT, gamoyoT mTavari mtkicebulebebi,
romelTac Tqveni Sefaseba emyareba.
69
Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.
zogadad efeqturoba
SesaZleblobebi Semdgomi
gaumjobesebisTvis
70
rogor momzaddeba monitoringis Sedegebis angariSi?
ra roli akisria skolis xelmZRvanelobas am procesSi?
71
xom ar unda Seicvalos Sesrulebis vadebi?
aqvT Tu ara TanamSromlebs miznebis misaRwevad saWiro resursebi
(Tanxebi, teqnikuri aRWurviloba, Senoba, treningebi da sxva)?
kvlavac aris Tu ara miznebi da amocanebi realisturi da miRweva-
di?
unda Seicvalos Tu ara prioritetebi, raTa SesaZlebeli gaxdes
dasaxuli miznebis miRweva?
unda Seicvalos Tu ara miznebi?
ra daskvnebi SeiZleba gakeTdes monitoringisa da Sefasebis Sede-
gad, saqmianobis dagegmvisa da momavali monitoringisa da Sefase-
bis gaumjobesebis mizniT?
72
4.4. ganviTarebis gegmaSi cvlilebebis Setana
73
Tavi III
finansuri marTva
74
da efeqtiani marTvis Sedegad. efeqturoba am SemTxvevaSi kavSirSia
dasaxuli miznebis miRwevasTan, xolo finansebis efeqtian marTvaSi
igulisxmeba skolis miznebis misaRwevad resursebis optimaluri
gamoyeneba. maSasadame, sajaro skolis finansuri marTva gulisxmobs
ara marto sasurveli Sedegebis miRwevas, aramed maT miRwevas re-
sursebis optimalurad gamoyenebiT.
mocemuli Tavi ar asaxavs skolis finansuri marTvis yvela mxares.
masSi yuradReba gamaxvilebulia finansuri marTvis mxolod ZiriTad
sakiTxebze, kerZod ki, biujetis Sedgenasa da dagegmvaze, Sesyidveb-
ze, xarjebis monitoringze, finansur kontrolsa da angariSvalde-
bulebaze.
75
li, efeqturi da ekonomiuri gzebis gamoyenebiT. am mizniT sameurveo
sabWo:
76
monitoringi gauwios Sesyidvebis process.
77
informaciaze dayrdnobiT awarmoos kvartaluri da wliuri fi-
nansuri angariSi da warudginos igi safinanso komitetsa (Tu ase-
Ti arsebobs) da sameurveo sabWos;
gaanawilos da gamoiyenos resursebi damtkicebuli biujetis mi-
xedviT.
78
biujeti aris finansuri gegma, mimarTuli drois garkveul mo-
nakveTSi konkretuli miznebis misaRwevad. kargad momzadebuli bi-
ujeti skolas saSualebas aZlevs:
79
miznebisa da ganviTarebis gegmis zedmiwevniT gansazRvras da re-
sursebis ganawilebis logikur process.
biujetis dagegmvis procesi unda iyos inkluziuri da yovlis-
momcveli. biujeti optimalurad unda asaxavdes yvela dainte-
resebuli piris _ moswavlis, mSoblisa Tu skolis TanamSromlis
_ interesebs. biujetis SemuSavebis sawyisi etapidanve aucile-
belia yvela dainteresebuli mxaris CarTva. biujetis damtkice-
bis Semdeg ki misi miznebis, prioritetebisa da gegmebis Sesaxeb
dawvrilebiT unda ecnobos yvela dainteresebul jgufs.
biujetis dagegmva mimdinare procesia. skolis xelmZRvanelo-
bam ar unda CaTvalos, rom biujetis damtkicebis Semdeg misi da-
gegmvis procesi momaval wlamde dasrulebulia. biujetis dageg-
mva mimdinare procesia da moicavs zedamxedvelobas, monacemebis
Segrovebas, analizs, cvlilebebis Setanasa da SesaZlo alterna-
tivebze msjelobas.
biujeti SesabamisobaSi unda iyos skolis ganviTarebis grZel-
vadian gegmasTan. biujeti ar SeiZleba momzaddes skolis stra-
tegiisagan izolirebulad an mimarTuli iyos mxolod mokleva-
diani miznebis Sesrulebisken. igi unda aRiqmebodes grZelvadiani
procesis erT-erT komponentad, romelic skolas droTa ganmav-
lobaSi Tavisi strategiuli miznebis ganxorcielebamde miiyvans.
80
3.2.1. momdevno wlisaTvis mosalodneli saerTo Semosavlisa
da xarjebis gansazRvra
81
zogadi prioritetebis gansazRvris garda, aucilebelia konkre-
tuli amocanebis gansazRvrac. magaliTisaTvis, konkretuli amoca-
nebis gansazRvra gulisxmobs skolis TanamSromlebisaTvis xelfasis
momatebas, skolis saswavlo gegmaSi axali sagnis damatebas da sxv.
mniSvnelovania, rom konkretul sakiTxebze gadawyvetileba Seesa-
bamebodes skolis mier gansazRvrul prioritetebsa da miznebs. amas-
Tanave, gadawyvetilebis miRebisas saWiroa gaTvaliswinebul iqnes
maTTan dakavSirebuli xarjebi, rac gulisxmobs Semdegs:
82
b) sameurveo sabWosaTvis warsadgen biujetis formats;
g) biujetis proeqtis momzadebasTan dakavSirebul procedurebs.
83
mentarebi da rekomendaciebi. sameurveo sabWom SesaZleblobebis
farglebSi unda gaiTvaliswinos es rekomendaciebi da ganaxorci-
elos saWiro cvlilebebi.
84
3.3. skolis direqtoris mier biujetis proeqtis momzadeba
85
nimuSi 10. Semosavlis wyaroebi
86
saxelfaso danaxarjebis aRricxvis saukeTeso saSualebaa yvela
dakavebuli da aseve vakanturi Tanamdebobis siis Sedgena. siaSi mi-
TiTebuli unda iyos saaTobrivi anazRaureba, samuSao saaTebi da
xelfasi.
saxelfaso xarjebis garda, aseve aucilebelia, yovelwliurad
Seicvalos sxva saoperacio xarjebi. rogorc wesi, wlidan wlamde
saoperacio xarjebi sxvdasxvagvaria, imitom rom:
87
sasurvelia, biujetis proeqti safinanso komitets an sameurveo
sabWos waredginos araugvianes 30 martisa. safinanso komitetSi an
sameurveo sabWoSi wardgenili dokumentacia unda moicavdes:
88
nimuSi 11. skolis biujetis forma
xarjebi Semosavlebi
saqmianobiT miRebuli
universitetis Sida
saxelmwifo saxsrebi
dasaxeleba
gaqiravebiT an sxva
moziduli fondebi
sul Semosavlebi
Semowirulobebi
skolis farTis
Semosavlebi
dagegmili
xarjebi
010100 Sromis anazRaureba
010101 xelfasi
010102 premia
010103 danamati da wanamati
010104 daxmareba
010105 damqiraveblisagan anaricxi
010200 mivlinebebi
mivlineba qveynis SigniT
mivlineba qveynis gareT
010303 gaTboba
dizelis sawvavi
gazi
010800 saskolo
inventaris SeZena
010900 saskolo
TvalsaCinoebis SeZena
020000 remonti
020001 mimdinare remonti
020002 kapitaluri remonti
030000 Senoba-nagebobebis
SeZenis xarjebi
050000 gauTvaliswinebeli
xarjebi
jami
89
3.3.3. sameurveo sabWos mier biujetis proeqtis ganxilva
90
3.3.4. sajaro sabiujeto mosmena
91
sameurveo sabWom unda daawesos monitoringis Sedegebis angari-
Sis wardgenis vadebi da asaxos sabiujeto kalendarSi.
sasurvelia, biujetis monitoringis, anu finansuri saqmianobis
angariSi, or ganzomilebaSi iyos momzadebuli:
92
unda ganixilon igi da SeimuSaon rekomendaciebi. arsebobs angari-
Sebis analizis 2 ZiriTadi meTodi:
nimuSi 12
93
ra saxis Semosavali romeli wyarodan da ramdeniT Semcirda?
a. __________ Semosavali Semcirda ______lariT; ____%
b. __________ Semosavali Semcirda ______lariT; ____%
g. __________ Semosavali Semcirda ______lariT; ____%
94
Tu specifikuri faqtorebi da garemoebebi maTi dadgomisTanave iyo cnobili,
ratom ar gatarda Sesabamisi RonisZiebebi?
a. xarji, dakavSirebuli_________________
b. xarji, dakavSirebuli_________________
g. xarji, dakavSirebuli_________________
d. xarji, dakavSirebuli_________________
e. xarji, dakavSirebuli_________________
v. xarji, dakavSirebuli_________________
95
gaaanalizeT dasaxelebuli specifikuri faqtorebi da garemoebebi
96
nimuSi 13. muxlebis mixedviT xarjebs Soris sxvaobis analizi
97
4.3. damtkicebuli biujetis gadasinjva
da masSi cvlilebebis Setana
98
danawilebis Sesaxeb. miuxedavad am moTxovnisa, sameurveo sabWos
SeuZlia Tavad SeimuSaos Sida saskolo procedurebi, kerZod ki
gadawyvitos, ra viTarebaSi unda moxdes safinanso komitetis mier
sabiujeto cvlilebebis ganxilva, rodis unda ganixilos same-
urveo sabWom es cvlilebebi an rodis aqvs ufleba skolis direq-
tors, imoqmedos sakuTari uflebamosilebis farlebSi (am Tval-
sazrisiT, aRsaniSnavia, rom skolis mier SemuSavebuli Sida sas-
kolo procedurebi winaaRmdegobaSi ar unda modiodes `zogadi
ganaTlebis Sesaxeb~ kanonTan an ganaTlebis saministros romeli-
me sxva normatiul aqtebTan). SeiZleba, skolis xelmZRvanelobam
SeimuSaos biujetSi cvlilebebis Setanis moTxovnis formac, ro-
melic unda asaxavdes cvlilebebis gamomwvev mizezebs, maT SesaZ-
lo gavlenas, xarjebs da sxv.
99
larulad unda xorcieldebodes sabanko angariSis kontroli, xolo
qviTrebis miRebisa da maTi aRricxvis funqciebi naTlad unda iyos
gamijnuli.
radgan TanamSromelTa xelfasebi skolis biujetis daaxloebiT
60-80%-s Seadgens, aucilebelia, arsebobdes xelfasebis gacemis
kontrolis efeqturi sistema. es sistema unda akontrolebdes Ta-
namSromelTa mier xelfasis zusti odenobiT aRebas da maT damow-
mebas pasuxismgebeli piris mier, aseve saxelfaso xarjebis sabuRal-
tro wignSi sworad aRricxvas.
Sida kontroli Seexeba Sesyidvebsac. skolam unda uzrunvelyos
Sesyidvebis procesis gamWvirvaloba da efeqturi organizeba (ixi-
leT momdevno nawili Sesyidvebis Sesaxeb). Sida safinanso kontrol-
ma unda uzrunvelyos skolis daculoba yovelgvari TaRliTuri
garigebebisa da rogorc ganzrax, ise gaufrTxileblobiT Cadenili
Secdomebisgan.
naRdi fuli aseve mimzidveli wyaroa TaRliTebisaTvis; amdenad,
aucilebelia, arsebobdes kontroli skolaSi Senaxuli naRdi fulis
usafrTxoebaze. garda amisa, skolaSi Senaxuli naRdi fuli ar unda
moxmardes personalur xarjebs. amisaTvis aucilebelia, arsebobdes
naRdi fulis gamoyenebaze specialuri nebarTvebis sistema, xolo
masTan dakavSirebuli finansuri operaciebi mkacrad unda aRiric-
xebodes. sxva SemTxvevebis msgavsad, aqac aucilebelia, moqmedebdes
funqciebis gamijvnis principi. ar SeiZleba erT pirovnebas evalebo-
des naRdi fulis gacemaze nebarTvis gacema, am Tanxis gamoyeneba da
misi aRricxva.
dabolos, sameurveo sabWos valdebulebaa, uzrunvelyos finan-
suri procedurebis werilobiTi ganmartebis arseboba. es werilo-
biTi dokumentacia sajaro da xelmisawvdomi unda iyos yvelasaTvis.
skola valdebulia, Seinaxos safinanso aRricxvisa da sxva finansuri
dokumentebi kanonmdeblobaSi miTiTebuli da adgilobrivi ganaTle-
bis organoebis mier gansazRvruli vadiT.
nawili 5. Sesyidvebi
100
bis moxmareba efeqturad da efeqtianad xdebodes. Sesabamisad, pro-
duqciis an momsaxurebis Sesyidvebis Sedegad gankarguli Tanxebic
am or mniSvnelovan kriteriums unda akmayofilebdes da arsebuli
resursebis pirobebSi skolisTvis maqsimaluri sargebeli unda moh-
qondes. xSiria SesyidvebSi iseTi Secdomebi, rodesac Semsyidvels
miaCnia, rom saqoneli an momsaxureba, romlis fasic dabalia, yo-
velTvis momgebiani arCevania, an maRalfasiani produqcia yovelTvis
xarisxiania. Sesyidvebis ganxorcielebisas skola unda iswrafodes,
Tavisi moTxovnilebebis Sesabamisad saWiro xarisxis produqcia mi-
nimalur fasad SeiZinos. es principi cnobilia saukeTeso Rirebu-
lebis principis saxeliT da is 4 etapad iyofa: gansazRvra, Sedareba,
konsultacia da Sesyidva.
upirveles yovlisa, skolam kritikulad unda Seafasos, ra tipis
saqoneli an momsaxureba sWirdeba da mxolod amis Semdeg gadawy-
vitos misi Sesyidva. am etapze, rogorc wesi, ganisazRvreba, ratom
sWirdeba skolas garkveuli produqtis an momsaxurebis SeZena. ra
ufro ekonomiuri iqneba: misi garedan SeZena Tu aRniSnuli samuSaos
Tavad skolis mier ganxorcieleba? Tu umjobesia, skolam saerTod
uari Tqvas am momsaxurebaze da sxva alternativa moZebnos? magali-
Tad, skolam SesaZloa, ganixilos dasufTavebis an sakvebi produq-
tebiT momsaxurebis ekonomiurobis sakiTxi da CaTvalos, rom ufro
efeqturi iqneba, sxva kompanias es aRniSnuli momsaxureba.
Semdegi etapia Sedareba, romelic gulisxmobs skolis mier Ses-
yidvebis meTodebisa da saSualebebis Sedarebas sxva msgavsi skole-
bis mier ganxorcielebuli Sesyidvebis meTodebTan da saSualebeb-
Tan. Sedarebis etapi mniSvnelovania efeqturobis gasazomad da axa-
li informaciis mosapoveblad. miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi
jerjerobiT ar arsebobs skolebis mier erTmaneTis saqmianobis
Sedarebis meqanizmi (vinaidan ar arsebobs monacemebi skolebis mo-
maragebaze, saukeTeso magaliTebze, Sesyidvebis ganxorcielebis me-
Todebze, momwodebelTa informaciaze da a. S.), skolis xelmZRvane-
lobas mainc SeuZlia araoficialurad, uSualo TanamSromlobiT mo-
ipovos amgvari informacia kolegebisgan da ganaxorcielos Seda-
rebiTi analizi.
konsultaciebi mniSvnelovania im kuTxiT, rom am etapze skola
iRebs informacias, Tu ramdenad akmayofilebs skolis moTxovnile-
bebs SesaZeni produqcia an momsaxureba. konsultaciis etapze sko-
lis xelmZRvaneloba regularulad iRebs mSoblebis, moswavleebis,
TanamSromlebisa da eqspertebis Sexedulebebs garkveuli produq-
101
ciis an momsaxurebis Sesaxeb. magaliTad, skolam, SesaZloa, konsul-
tacia gamarTos moswavleebTan da mSoblebTan skolis menius Taoba-
ze da a. S.
yovelive zemoT aRniSnulis Semdeg, aucilebelia, skolam gamo-
acxados konkursi momwodeblebs Soris, raTa SeZlos saukeTeso xa-
risxis produqciisa da momsaxurebis SedarebiT dabal fasebSi SeZe-
na.
zemoT moyvanili principebis praqtikulad gamoyenebisTvis,
aucilebelia, skolas hqondes Sesyidvebis politika da procedure-
bi, romlebic unda Seesabamebodes saqarTvelos kanonmdeblobas. Ses-
yidvebis procedurebis saSualebiT SesaZlebeli gaxdeba Tanxebis
aramiznobrivi xarjvis Tavidan acileba da saSualebas miscems same-
urveo sabWos, icodes, vin arian Sesyidvebze pasuxismgebeli pirebi.
Sesyidvebis politika da procedurebi unda gansazRvravdes: di-
reqtoris mier sameurveo sabWosTan konsultaciis gareSe ganxor-
cielebuli Sesyidvebis finansur limits, TanamSromelTa mier di-
reqtoris nebarTvis gareSe ganxorcielebul Sesyidvebze limits,
tenderis gamocxadebasTan dakavSirebul finansur limitebs, Sesyid-
vebze pasuxismgebel pirebs Soris funqciebis efeqtur ganawilebasa
da auditis Sedegebs, romelic uzrunvelyofs skolis mier gan-
xorcielebuli Sesyidvebis aRricxvas.
mniSvnelovania SesyidvebTan dakavSirebuli procedurebisa da
politikis erT dokumentSi Tavmoyra, romelic skolis TanamSrom-
lebs unda gaecnos. Sesyidvebis politikisa da procedurebis Semu-
Savebisas, aucilebelia, skolam gaiTvaliswinos, rom Sida saskolo
wesebi ar unda ewinaaRmdegebodes `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ ka-
nons, Sesyidvebis Sesaxeb kanons da sxva Sesabamis sakanonmdeblo aq-
tebs.
102
zogadad arsebobs Sesyidvebis ganxorcielebis 3 alternativa: a)
saqonlis an momsaxurebis Sesyidva erTi momwodeblisgan; b) Ria
tenderis wesi, roemlic mraval momwodebelzea gaTvlili; g) ten-
deri, romelic SezRuduli raodenobis (kanonis moTxovniT _ xuT)
momwodebelzea gaTvlili. TiToeul maTgans Tavisi dadebiTi da
uaryofiTi mxareebi aqvs. ase magaliTad, araefeqturia Sesyidvaze
tenderis gamocxadeba, rodesac produqciis Rirebuleba dabalia.
tenderis Catareba mniSvnelovania maSin, roca skola Zvirad Rire-
buli da mniSvnelovani produqciis SeZenas gadawyvets. am Tvalsaz-
risiT, skolam ori ZiriTadi faqtori unda gaiTvaliswinos: a) ra
aris produqtis an momsaxurebis Rirebuleba, 2) ramdenad mniSvne-
lovania es produqcia an momsaxureba skolisaTvis.
qvemoT moyvanilia Sesyidvis ganxorcielebis procesis etapebi,
romelsac dawvrilebiT ganvixilavT:
moTxovnilebis gansazRvra;
moTxovnilebebisa da gansaxorcielebeli samuSaos maCveneblebis
SemuSaveba;
Sesyidvebis komitetis Seqmna;
tenderis pirobebis SemuSaveba da gamoqveyneba;
biznes-winadadebebis ganxilva;
mowodebis monitoringi da Sefaseba.
103
lebis SemuSavebisas detalurad unda iqnes aRwerili, ra saxis pro-
duqti an momsaxureba esaWiroeba skolas, sad, rodis da rogor unda
moxdes misi mowodeba. sasurvelia, rom maCveneblebis SemuSavebis
etapze skolis mmarTvelma organoebma konsultaciebi gamarTon
TanamSromlebTan da sxva dainteresebul pirebTan da gaiTvaliswi-
non maTi Sexedulebebi da rekomendaciebi. garda amisa, produqciis
mowodebis an gaweuli momsaxurebis monitoringisa da Sefasebis miz-
niT, aucilebelia, skolam SeimuSaos momsaxurebis an saqonlis xa-
risxis maCveneblebi. es mniSvnelovania momwodeblis muSaobis Sefa-
sebisa da momwodeblis mier winaswargansazRvruli moTxovnebis Ses-
rulebis uzrunvelyofisaTvis. es maCveneblebi yvela potenciur
momwodebels unda ecnobos, raTa maT zustad icodnen, ras moelis
maTgan skola da rogor Sefasdeba maT mier gaweuli samuSao. saqon-
lisa da momsaxurebis xarisxis maCveneblebi unda iyos:
104
bisas skolam naTlad unda asaxos, ras elis potenciuri momwodeb-
lisgan (fasebi, xarisxi, gamocdileba da sxva). skola Tanmimdevruli
unda iyos da dauSvebelia romelime mimwodeblis raime niSniT
diskriminacia. es niSnavs, rom tenderis dros yvelas Tanabari ra-
odenobis informacia unda hqondes da Tanabar pirobebSi unda iyvnen
Cayenebuli. tenderis pirobebis SemuSavebasTan erTad skolam unda
gansazRvros biznes-winadadebebis Sefasebis sistema da krite-
riumebi.
tenderis pirobebis gamoqveynebisa da satendero paketebis miRe-
bis Semdeg Sesyidvebis komitetma unda daiwyos biznes-winadadebebis
Sefasebis procesi. Sefasebis procesi Tanmimdevruli da gamWvirva-
le unda iyos, xolo gadawyvetilebebi mxolod srulfasovan mtkice-
bulebebs unda eyrdnobodes. satendero winadadebebi ganixileba
tenderis pirobebis mixedviT da fasdeba tenderis pirobebSi miTi-
Tebuli kriteriumebis mixedviT.
Sesyidvebis komitets SeiZleba dasWirdes momwodeblis Sesaxeb
damatebiTi informaciis mopoveba imis Sesaxeb, aris Tu ara igi stabi-
luri, finansurad uzrunvelyofili da kompetenturi organizacia;
rogor zedamxedvelobs Tavad momwodebeli mis mier ganxorciele-
bul saqmianobas. aseve sasurvelia, komitetis wevrebma moinaxulon
konkretuli momwodeblebis partniori skolebi, adgilze Seamowmon
gaweuli momsaxureba da kolegebs gaesaubron produqciis xarisxis
Sesaxeb. Tu konkursis procesi rTulia da komitetis wevrebs uWirT
gadawyvetilebis miReba, SesaZloa, saWiro gaxdes yvelaze warmate-
bul kandidatebTan gasaubrebis Catareba.
momwodeblis SerCevis Semdeg informacia sxva momwodeblebis Se-
saxeb Sesyidvebis komitetma skolis monacemTa bazaSi unda Seinaxos.
es saSualebas miscems skolas, Tu momavalSi kvlav dasWirdeba mom-
wodeblis SerCeva, Tavidan aicilos SerCevasTan dakavSirebuli mTe-
li procesi da dazogos dro da Tanxebi.
105
Tan, dauSvebelia, Sesyidvis ganxorcielebaze pasuxismgebel pirs
Sesyidvebis procesis monitoringi daevalos. monitoringSi igulis-
xmeba mowodebis Sesaxeb informaciis mopoveba, yvela pirobis dak-
mayofilebis uzrunvelyofa da raime saxis Seferxebebis arsebobisas
momwodeblis droulad informireba, raTa gamosworebul iqnes Sec-
domebi. monitoringi xorcieldeba Sesyidvebis dawyebamde SemuSa-
vebuli xelSekrulebis pirobebis safuZvelze.
Tu monitoringis dros Sesyiduli produqciis an momsaxurebis
mowodebasTan dakavSirebiT grovdeba monacemebi, Sefasebis etapze
xdeba am monacemebis analizi da keTdeba Sesabamisi daskvnebi. Sefa-
seba aris SemuSavebuli standartebis safuZvelze mowodebis xaris-
xis Sefaseba, xarvezebis gamovlena da maTi gamomwvevi mizezebis gan-
sazRvra. SefasebaSi SeiZleba igulisxmebodes aseve gaweuli momsa-
xurebis an mowodebuli produqciis xarisxis Sesaxeb skolis Tanam-
Sromlebis, moswavleebisa da mSobelebis gamokiTxva, agreTve mowo-
debis procesSi miRebuli saCivrebis ganxilva. Sefasebis Sedegad un-
da gairkves, aris Tu ara saWiro momwodeblis Secvla, Rirs Tu ara
aRniSnul momwodebelTan TanamSromloba da unda moiZebnos Tu ara
alternatiuli momwodebeli.
106
Tavi IV
adamianuri resursebis marTva
108
TanamSromelTa saqmianobis Sefasebis sistemis SemuSaveba anda
damtkiceba;
sakadro politikis ganxorcielebis zedamxedveloba;
direqtoris saqmianobis Sefaseba;
saWiroebis SemTxvevaSi direqtorisaTvis SromiTi xelSekrule-
bis Sewyveta;
saWiroebis SemTxvevaSi direqtorisagan TanamSromlisaTvis xel-
Sekrulebis Sewyvetis moTxovna;
disciplinuri komitetis arCeva;
sxva komitetebis Seqmna saWiroebis mixedviT;
saCivrebis ganxilva da Sesabamisi zomebis miReba.
109
lobiT gaTvaliswinebuli wesiT arakvalificiurobis dadastu-
rebis SemTxvevaSi;
sameurveo sabWos moTxovnis SemTxvevaSi TanamSromelTa Sefase-
bis politikis SemuSaveba;
TanamSromelTa saqmianobaze zedamxedvelobisa da monitoringis
ganxorcieleba, maTi saqmianobis Sefasebebis warmoeba;
TanamSromelTa profesiuli ganviTarebis programebis SemuSaveba
da ganxorcieleba;
saCivrebis ganxilva da Sesabamisi zomebis miReba.
110
kandidatebis SerCeva;
dokumentaciis momzadeba da samuSaos SeTavazeba (xelSekrulebis
gaformeba).
111
TanamSromelTa SerCevis procesis organizeba da warmarTva:
_ saStato erTeulis analizi;
_ potenciuri kandidatebis rekrutireba;
_ SesarCevi komisiis Seqmna da misi Tavmjdomareoba;
_ TanamSromelTa SerCevis saboloo gadawyvetilebis miReba;
_ axal TanamSromlebTan SromiTi xelSekrulebis gaformeba;
moTxovnis safuZvelze konkretuli sakiTxebis Sesaxeb sameurveo
sabWosaTvis detaluri informaciis miwodeba.
112
skolis TanamSromlis mier Tanamdebobis datovebis SemTxvevaSi
skolis direqtori valdebulia, gansazRvros, aucilebelia Tu ara
axali TanamSromlis ayvana imave saStato erTeulze. konkretuli
viTarebidan gamomdinare, saWiro gaxdes mocemuli Tanamdebobis sa-
muSao sferos odnav Secvla an misi mTlianad gauqmeba da zogierTi
funqciisa da movaleobis sxva TanamSromlebze gadanawileba. amde-
nad, skolis direqtorma pirvel rigSi es saWiroeba unda gaanalizos
da mxolod amis Semdeg Seqmnas samuSaos aRwera da gamoacxados va-
kansia.
sxva SemTxevebSi, rodesac moqmedi TanamSromlebi acxadeben, rom
dakisrebuli movaleobebis saTanadod gansaxorcieleblad damate-
biTi adamianuri resursebi sWirdebaT, skolis direqtorma pirvel
yovlisa unda gaaanalizos, SesaZlebelia Tu ara funqciebis moqmed
TanamSromlebze sxvagvarad gadanawileba an realurad arsebobs Tu
ara damatebiTi TanamSromlebis ayvanis gadaudebeli saWiroeba
(aseTi SemTxvevebi gansakuTrebiT SeexebaT administraciis TanamS-
romlebs). miuxedavad imisa, rom skolis biujetSi yovelTvis unda
iyos Cadebuli gauTvaliswinebeli xarjebisaTvis saWiro Tanxebi
(rogorc wesi, igi ar unda aRematebodes mTeli biujetis 7%-s), Se-
iZleba gamoyenebul iqnes sxva originaluri midgomebic, magaliTad:
moqmedi TanamSromlebis gadatvirTuli samuSaos Sesamsubuqeblad
SesaZlebelia sazogadoebriv sawyisebze moxaliseebis dasaqmebis
programebis gamoyeneba. amiT Tavidan iqneba acilebuli gauTvalis-
winebeli xarjebic. moxaliseTa programis Sesaxeb informacia Se-
iZleba gamocxaddes klasebSi da mSobelTa krebebze, aseve Sesabamisi
gancxadeba SeiZleba ganTavsdes skolis sainformacio dafaze, ad-
gilobriv sajaro biblioTekaSi, sxvadasxva axalgazrul dawesebu-
lebebSi, umaRles saswavleblebSi (Tu skolis geografiuli adgilm-
debareoba iZleva SesaZleblobas, rom studentebi moxaliseebis sta-
tusiT mividnen) da a. S.
zogadad, skolam xeli unda Seuwyos moswavleebis, maTi mSoblebi-
sa da sazogadoebis sxva wevrebis CarTvas moxaliseTa programebSi.
skolis administraciam unda daarwmunos skolis sazogadoeba, rom
moxaliseobiT, skolis pedagogebis, administraciisa Tu biblioTe-
kisTvis daxmarebis gaweviT isini maqsimalurad iqnebian CarTuli sas-
kolo cxovrebaSi.
axali saStato erTeulis saWiroebis gansazRvris Semdeg samuSaos
zusti analizis gansaxorcieleblad saWiroa, Sesruldes Semdegi
saxis samuSao:
113
1. aucilebelia, konkretuli TanamdebobisaTvis Seiqmnas detaluri
samuSaos aRwera, romelic unda Seicavdes:
saStato erTeulis saqmianobis sferos, funqciebs, ufleba-
movaleobebsa da angariSvaldebulebis formebs;
samuSao saaTebs;
sawyis xelfass da sxva damatebiT SeRavaTebs, romlebsac
skola SesTavazebs axal TanamSromels.
2. konkretuli Tanamdebobis moTxovnebidan gamomdinare unda Semu-
Savdes kvalifikaciisa da gamocdilebis moTxovnebis nusxa,
romelSic mocemuli unda iyos pirovnebasTan dakavSirebuli gan-
sakuTrebuli moTxovnebi, maT Soris:
ganaTleba;
samuSao gamocdileba;
specialuri unar-Cvevebi, mag.; garkveuli komputeruli
programebis codna da sxv.
aRniSnuli TanamdebobisaTvis saWiro gansakuTrebuli
pirovnuli Tvisebebi, rogoricaa, magaliTad: gunduri
muSaobis unar-Cvevebi, iniciativisa da analitikuri
azrovnebis unari, komunikabeluroba da sxv.
114
3.3. TanamSromelTa SerCevis procesi
115
skolis direqtoris SerCevis zogad wesebs da kriteriumebs gan-
sazRvravs da amtkicebs ganaTlebis saministro; Tumca specifikur
moTxovnebsa da kriteriumebs (magaliTad _ garkveuli enebis cod-
nis moTxovnebs, garkveul samuSao staJs anda konkretul unar-Cve-
vebs) gansazRvravs da amtkicebs sameurveo sabWo, ris safuZvelzec
iwyebs wardgenili kandidatebidan skolis direqtoris SerCevas.
ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier wardgenili sami
kandidati Sesabamis skolis sameurveo sabWos warudgens skolis gan-
viTarebis gegmis proeqts, ris Semdegac sameurveo sabWo axorci-
elebs Semdeg procedurebs:
skolis ganviTarebis gegmis proeqtebis wardgenidan skolis same-
urveo sabWos mier winaswar gansazRvruli vadaSi sameurveo sabWos
TiToeuli wevri damoukideblad ganixilavs aRniSnul proeqtebs.
proeqtebi egzavneba sabWos yvela wevrs, Semdeg ki sameurveo sabWo
atarebs kandidatebTan gasaubrebas.
sasurvelia, sameurveo sabWos Tavmjdomarem gasaubrebis etapze
kandidats mokled gaacnos sameurveo sabWos danarCeni wevrebi. uSu-
alod SekiTxvebis nawilze gadasvlamde, kargi iqneba, Tu sameurveo
sabWos Tavmjdomare an romelime wevri mokled mimoixilavs skolis
direqtorobis sasurveli kandidatis SerCevisTvis sameurveo sabWos
mier winaswar dadgenil kriteriumebs da moTxovnebs da, Tu kandi-
dats damatebiTi SekiTxvebi gauCndeba, pasuxs gascems mas. gasaub-
rebaze kandidatisTvis dasmuli SekiTxvebi ise unda iyos formuli-
rebuli, rom pasuxi vrceli informacias miwodebas iTxovdes da ar
Semoifarglebodes mxolod pasuxiT `ki~ an `ara~. aseTi SekiTxvebis
nimuSebia:
116
8. maswavlebelTa Sefasebis rogor kriteriumebs SemoiRebdiT?
9. ra aris ganaTlebis erovnuli programis prioritetuli sakiT-
xebi? ras SecvlidiT am programaSi, ras daumatebdiT?
10. ramdenad kargad icnobT adgilobriv sazogadoebas?
11. Tqveni azriT, ra problemebi aqvs skolas?
12. ra zomebs miiRebdiT rTul moswavleebTan urTierTobaSi?
13. skolas ori saWiroeba aqvs: mas sWirdeba aveji da maTematikis
axali saxelmZRvaneloebi. Tqven mxolod erTi proeqtis samyofi
Tanxa gaqvT biujetSi. romels airCevdiT? ratom?
14. ratom gindaT gaxdeT direqtori?
15. rogori finansuri mdgomareoba gaqvT?
16. rogori saxelfaso moTxovnebi gaqvT?
17. rogor moipovebT informacias profesiuli ganviTarebis
SesaZleblobebis Sesaxeb?
18. Tqveni azriT, saWiroa Tu ara mSobelTa miRebis saaTebis dawese-
ba, Tu maT skolaSi nebismier dros unda SeeZloT mosvla?
19. ramden xanSi fiqrobT xelSesaxebi Sedegebis miRwevas skolaSi?
20. ra profesiuli da pirovnuli maxasiaTeblebi unda hqondes di-
reqtors?
21. icnobT iseT pirovnebas, romelic, Tqveni azriT, idealuri di-
reqtoria?
22. Tu direqtoris Tanamdebobaze dagniSnaven, ra siaxleebs
hpirdebiT skolas?
23. ra zomebs miiRebT skolis usafrTxoebis uzrunvelsayofad?
24. daeTanxmebiT ganaTlebis saministros gadawyvetilebebs, Tuki es
gadawyvetilebebi ewinaaRmdegeba Tqvens pirovnul Sexedule-
bebs?
25. rogor fiqrobT skolaSi arsebuli problemebis mogvarebas?
26. gaqvT Tu ara SemuSavebuli specialuri programa unarSezRuduli
moswavleebisaTvis?
27. SegiZliaT Tu ara gundSi muSaoba?
28. SemogvTavazeT Tqven mier gadawyvetilebis miRebis magaliTi.
29. gaqvT finansebis marTvisa da biujetirebis gamocdileba?
30. ra prioritetebi arsebobs biujetirebis procesSi?
31. rogor miawvdiT sazogadoebas informacias skolaSi arsebuli
mdgomareobis Sesaxeb?
32. gaqvT fondebis moZiebis gamocdileba? daakonkreteT.
33. profesiuli ganviTarebis ra SesaZleblobebs SesTavazebT maswav-
leblebs? rogor gamoiyenebT skolis biujets am mimarTulebiT?
34. rogor unda iqnes daculi moswavleebis uflebebi skolaSi?
35. vin unda monawileobdes gadawyvetilebis miRebis procesSi? da
sxva.
117
skolis direqtorobis kandidatebTan gasaubrebis Semdeg same-
urveo sabWos Tavmjdomare niSnavs sameurveo sabWos sxdomas, ro-
melzec sabWos wevrebi siiTi Semadgenlobis umravlesobiTa da
faruli kenWisyris safuZvelze irCeven skolis direqtors;
Tu direqtorobis kandidati sameurveo sabWos wevria, igi ar mo-
nawileobs kenWisyraSi;
sameurveo sabWos aRmasrulebeli mdivani amzadebs arCevnebis oq-
msa da dadgenilebas, romelsac xels aweren sameurveo sabWos Tav-
mjdomare da aRmasrulebeli mdivani. es dokumentebi saregist-
raciod ganaTlebisa da mecnierebis saministros egzavneba;
zogadi ganaTlebis kanonis Sesabamisad arCevnebis Sedegebi Za-
laSi Sedis es dokumentebis saministroSi registraciis momen-
tidan.
118
nawili 4. TanamSromelTa Sefasebis politika
da procedurebi
119
maswavlebelTa Sefasebis ZiriTad wesebsa da kriteriumebs Seimu-
Savebs da gamoscems ganaTlebisa da mecnierebis saministro. Tumca
mniSvnelovania, rom am wesebsa da kriteriumebze dayrdnobiT skolis
xelmZRvanelobam SeimuSaos skolis TanamSromelTa Sefasebis po-
litika da procedurebi. maT SemuSavebaSi skolis direqtors umniSv-
nelovanesi roli akisria. garda amisa, rekomendaciebisa da garkve-
uli SeniSvnebis gakeTebis saSualebiT skolis pedagogebma da sxva
TanamSromlebmac unda miiRon monawileoba am politikisa da proce-
durebis Camoyalibebasa da ganviTarebaSi. skolis direqtori valde-
bulia, ganixilos da SeZlebisdagvarad gaiTvaliswinos yvela miRe-
buli SeniSvna.
politikisa da procedurebis SemuSavebis Semdeg skolis direq-
tori valdebulia, uzrunvelyos Sesrulebuli samuSaos marTvis
mTliani ciklis ganxorcieleba da jgufis xelmZRvanelebis mier
TavianTi uflebamosilebis efeqturad Sesruleba. am procesis war-
matebulad SesrulebisTvis saWiroa garkveuli kriteriumebis
gansazRvra, romelTa safuZvelzec Sefasdeba Sesrulebuli samu-
Sao. Sefasebis kriteriumebi aucileblad unda efuZnebodes ganaT-
lebis erovnul standartebs da amasTanave unda Seesabamebodes sko-
lis misias da strategias.
Sefasebis politikasTan mimarTebaSi sameurveo sabWos strate-
giuli roli akisria. igi valdebulia, uzrunvelyos Sefasebis poli-
tikisa da procedurebis Sesabamisoba skolis ganviTarebisa da
strategiul gegmebTan; sameurveo sabWo axorcielebs mTeli proce-
sis zedamxedvelobasac.
sameurveo sabWo afasebs skolis direqtoris muSaobas. skolis
direqtoris saqmianobis Sefaseba faqtobrivad TanamSromelTa Se-
fasebis sistemis nawilia, im gansxvavebiT, rom am SemTxvevaSi Sefa-
sebas axorcielebs sameurveo sabWos ori an sami wevri da (sameurveo
sabWos gadawyvetilebis SemTxvevaSi) mowveuli eqsperti.
120
dagegmva _ TiToeuli TanamSromeli gansazRvravs momavali wlis
prioritetebsa da amocanebs da SeimuSavebs individualur samoq-
medo gegmas.
monitoringi _ skolis direqtori axorcielebs monitorings Ta-
namSromlebis saqmianobaze, Tu ramdenad warmatebiT axorciele-
ben isini im miznebsa da amocanebs, rac wlis dasawyisSi daisaxes.
ganxilva/Sefaseba _ skolis direqtori ganixilavs maswavleblebis
mier wlis ganmavlobaSi Sesrulebuli samuSaos xarisxs da gan-
sazRvravs, ramdenad Sesrulda dasaxuli amocanebi da iqna Tu
ara gaTvaliswinebuli winaswar gansazRvruli prioritetebi.
121
torma an jgufis xelmZRvanelma unda gaarkvios, ramdenad kargad
esmis TiToeul TanamSromels dasaxuli amocanebis arsi, ramdenad
naTlad xedavs maTi ganxorcielebis gzas da rogor apirebs maT da-
nergvas uSualod samuSao procesSi. aseve mniSvnelovania, gakeTdes
gare damabrkolebeli faqtorebis analizi, romlebic SesaZlebelia
samuSao procesis dros warmoiSvas.
yvela amocanisa da prioritetis ganxilvisa da Tanxmobis miRwevis
Semdeg isini unda aisaxos individualur samoqmedo gegmaSi, romel-
sac xels awers skolis direqtori/uSualo xelmZRvaneli da Sesaba-
misi TanamSromeli.
araformaluri diskusiebi/ganxilvebi;
Sesrulebul samuSaoze gakeTebuli yovelTviuri moxsenebebis
ganxilva;
mudmivi dakvirvebisa da monitoringis ganxorcieleba;
gakveTilebze daswreba periodulad (rogorc direqtoris, ise
mentori maswavleblis. gakveTilebs SeiZleba daeswron moswav-
leTa mSoblebi, rac winaswar unda iyos SeTanxmebuli skolis di-
reqtorTan an administraciis sxva warmomadgenelTan);
moswavleTa da mSoblebis Sefasebebi (specialuri kiTxvarebis
gamoyenebiT).
122
daafasos TanamSromelTa miRwevebi, susti mxareebis aRmosafxvre-
lad ki _ gauwios daxmareba da misces rekomendaciebi. problemuri
sakiTxebis drouli gamovlena da maTi ganxilva saSualebas miscems
TanamSromlebs, droulad moagvaron arsebuli problemebi, sanam
isini seriozul da negatiur zegavlenas iqonieben zogadad skolis
muSaobaze.
Sesrulebuli saqmianobis Sesaxeb yovelTviuri angariSebi sko-
lis direqtors saSualebas aZlevs, axlos gaecnos TanamSromelTa
saqmianobasa da maT miRwevebs da ukeT iyos informirebuli maT yo-
veldRiur saqmianobaze. yovelTviur angariSebSi warmodgenili sa-
kiTxebi, SeiZleba, araformaluri diskusiebis sagani gaxdes. yovel-
Tviuri angariSebi unda inaxebodes TanamSromlis pirad saqmeSi da
gamoyenebul iqnes saboloo Sefasebis procesSi.
araformaluri diskusiebisa da yovelTviuri angariSebis garda,
rekomendebulia, skolis direqtorma ganaxorcielos monitoringi
TanamSromlis mimdinare saqmianobasa da miRweul Sedegebze. Tu ar-
sebobs Sesrulebuli samuSaos (dadebiTi an gasaumjobesebeli) Se-
degebis Sesaxeb garkveuli mtkicebulebebi, skolis direqtori/jgu-
fis xelmZRvaneli, valdebulia, Sexvdes Sesabamis TanamSromels da
ganixilos masTan es sakiTxebi. mniSvnelovania, rom skolis direq-
torma/jgufis xelmZRvanelma werilobiT CainiSnos dakvirvebis Se-
degebi TanamSromlebis miRwevebsa da sust mxareebze da es Canawe-
rebi mTeli wlis ganmavlobaSi da wlis bolos oficialuri Sefase-
bisas moiSvelios.
TanamSromelTa saqmianobis Sefasebis kidev erTi mniSvnelovani
komponentia moswavleebisa da mSoblebis Sefasebebi specialuri kiT-
xvarebis saSualebiT. skolebSi aseTi gamokiTxvebis organizeba Se-
iZleba ganxorcieldes weliwadSi erTxel an orjer. kiTxvaris nimu-
Sebi, rogorc wesi, winaswar unda iyos SemuSavebuli da sasurvelia,
rom gamokiTxva anonimuri iyos. aseTi gamokiTxvis Sedegad miRebuli
informacia sasargebloa rogorc skolis xelmZRvanelobisaTvis, ise
maswavleblebisaTvis, radgan es informacia daexmareba maT, ukeTe-
sad Seafason sakuTari susti an Zlieri mxareebi, aseve miiRon infor-
macia moswavleebisa da maTi mSoblebis moTxovnilebebis Sesaxeb.
gakveTilze daswreba pedagogebis saqmianobis monitoringisa da
Sefasebis kargad aprobirebuli meTodia. skolam TviTon unda gadaw-
yvitos, ramden gakveTilze moxdeba wlis ganmavlobaSi daswreba. gak-
veTilze daswrebisas skolis direqtori yuradRebas unda amaxvileb-
des imaze, Tu ramdenad kargad axerxebs maswavlebeli miznebisa da
123
amocanebis miRwevas. amasTan, aucilebelia, skolis direqtorma
uzrunvelyos gakveTilis Cveul viTarebaSi Catareba. gakveTilebze
daswrebis Semdeg skolis direqtori valdebulia, maswavlebels ga-
uziaros dakvirvebis Sedegebi, aRniSnos dadebiTi mxareebi da mi-
uTiTos naklovanebebsa da maTi gamosworebis gzebze.
pedagogTa saqmianobisa da sagakveTilo procesis Sesafaseblad,
sasurvelia, skolaSi arsebobdes gakveTilebze mSoblebis daswrebis
meqanizmi. aseT SemTxvevaSi unda arsebobdes winaswar SemuSavebuli
kiTxvaris forma, romelic mSobels gakveTilze Sesvlis win miecema
da am kiTxvaris meSveobiT mSobeli Seafasebs sagakveTilo process
da pedagogis saqmianobas gakveTilze. magaliTad: ramdenad SeuZlia
pedagogs moswavleebTan individualuri muSaoba, uTmobs Tu ara igi
yvela moswavles met-naklebad Tanabar dros, xom ar hyavs maswav-
lebels klasSi e. w. favoriti moswavleebi, romlebsac yovel gakve-
Tilze iZaxebs, mimarTavs Tu ara gansakuTrebul meTodebs naklebad
motivirebuli moswavleebis sagakveTilo procesSi aqtiurad CarT-
visTvis da a. S. am formis damkvidreba xels Seuwyobs pedagogebis
mudmiv mzaobas, rom isini ukeT momzadebulebi Sediodnen gakveTi-
lebze, agreTve gazrdis interess moswavleebSi, ukeT warmoaCinon
sakuTari SesaZleblobebi ara marto pedagogis, aramed sakuTari
mSoblisa da TanaklaselTa mSoblebis winaSe. moswavleebi mieCvevian,
ufro Tamamad gamoTqvan sakuTari azrebi rogorc damswreebis, ise
pedagogebis winaSe da aqtiuri monawileoba miiRon sagakveTilo
procesSi. aRniSnuli meqanizmis damkvidreba xels Seuwyobs mSoblis
aqtiurad CarTvas saskolo cxovrebaSi, gazrdis mis pasuxismgeb-
lobas da interess skolis mimarT. moswavleebi gakveTilze ufro
daemorCilebian disciplinis normebs, rac xels Seuwyobs sagakveTi-
lo procesis ukeT warmarTvas.
skolaSi, sadac klasSi saSualod 20 moswavlea, mSoblebs SeuZ-
liaT, gakveTilebze daswrebis grafiki Seadginon da TveSi erTxel
erTi dRe TiTo mSobeli daeswros yvela gakveTils. amis Sesaxeb in-
formirebuli unda iyos skolis administracia da direqtori. Ti-
Toeuli gakveTilis Sesafaseblad mSoblisTvis klasis damrigeblis
an administraciis warmomadgenlis mier micemuli Sefasebis formebi
gakveTilebis dasrulebis Semdeg unda Cabardes klasis damrigebels
an skolis administracias.
monitoringis aRniSnuli etapebi da meqanizmebi Zalze sasargeb-
loa. igi saSualebas iZleva, regularulad ganxorcieldes Sefasebis
procesi oficialuri wliuri Sefasebis ganxorcielebamde. amasTa-
124
nave, es sistema iZleva moqnilobis saSualebas, radgan amocanebi da
prioritetebi SesaZlebelia wlis ganmavlobaSi Seicvalos da,
amdenad, skolis TanamSromlebsac SeiZleba dasWirdeT saqmianobis
mimarTulebis Secvla. amasTan mniSvnelovania, rom TanamSromlebma
miiRon samuSaos Sefasebis gamocdileba, raTa ukeT moemzadon da
Sesabamisad, ukeTesi Sedegebi uCvenon wliuri Sefasebis dros.
125
degebis gansaxilvelad. Tu orive mxare eTanxmeba aRniSnul infor-
macias, isini xels aweren Sefasebis formas. Tu TanamSromeli skolis
direqtoris/uSualo xelmZRvanelis SefasebiT ukmayofiloa, mas
gaprotesteba SeuZlia direqtoris (Tu direqtori ar aris uSualo
xelmZRvaneli da Semfasebeli) an sameurveo sabWos winaSe. Sesabami-
sad, sameurveo sabWo anda direqtori valdebulia, detalurad Se-
iswavlos Sesrulebuli samuSaos marTvisa da Sefasebis procesi da
miiRos Sesabamisi gadawyvetileba an SeimuSaos rekomendaciebi.
rogorc wesi, Sefasebis Sedegebi gamoiyeneba ara mxolod skolis
miRweuli warmatebebisa Tu warumateblobebis gansazRvrisaTvis,
aramed TanamSromelTa dawinaurebis an xelfasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis miRebis drosac. skolas dawinaurebisa da xel-
fasis momatebis standartuli sistema unda hqondes. sameurveo sab-
WosTan SeTanxmebiT, skolis direqtori valdebulia, SeimuSaos xel-
fasis gazrdis meqanizmebi, romelsac safuZvlad SeiZleba daedos
zogadad Sesrulebuli samuSaos monacemebi, miRweuli warmatebebi,
Tanamdebobrivi dawinaureba, kvalifikaciis amaRleba, skolis biuje-
tis zrda da sxv.
direqtori TanamSromelTa Sefasebis procesis dasrulebis Sem-
deg ZiriTad Sedegebs da mignebebs angariSis saxiT warudgens same-
urveo sabWos da mis mier SemoTavazebul rekomendaciebs da SeniSv-
nebs iTvaliswinebs momdevno Sefasebis procesSi.
Tavis mxriv skolis sameurveo sabWo SeimuSavebs direqtoris saq-
mianobis Sefasebis kriteriumebs da axdens misi saqmianobis obieq-
tur Sefasebas.
126
rebaze, xolo sameurveo sabWos igive pasuxmismgebloba aqvs skolis
direqtoris saqmianobis mimarT. amasTan, sameurveo sabWo SeiZleba
uSualod iyos CarTuli sxva TanamSromlebis samuSaos Sesrulebas-
Tan dakavSirebuli problemebis mogvarebis sakiTxebSi.
aradamakmayofilebel saqmianobaSi SeiZleba igulisxmebodes
xelSekrulebis pirobebis darRveva, pedagogiur saqmianobasTan Se-
uferebeli qmedebis ganxorcieleba anda kanoniT gansazRvruli sxva
darRvevebi. Tu arsebobs cudad Sesrulebuli samuSaos gamoswore-
bis saSualeba, sasurvelia, skolis direqtorma TanamSromels misces
amis saSualeba. aradamakmayofilebeli saqmianobis marTvis ramdeni-
me etapi arsebobs (aRniSnuli procedurebi Seexeba mxolod im
TanamSromlebs, romlebmac warmatebiT gaiares sagamocdo periodi):
zepiri gafrTxileba _ problemis gamovlenis Semdeg damqirave-
beli valdebulia, Sexvdes TanamSromels da naTlad auxsnas mas, Tu
ra saxis molodinebi iyo Tavdapirvelad mis mimarT (magaliTad,
samuSaos aRweris dokumentis moSveliebiT), ra saxis sisusteebi ga-
moikveTa misi muSaobis periodSi da ra aris maTi mogvarebis gzebi.
am Sexvedris Semdeg damqiravebelma gansakuTrebuli yuradReba unda
gaamaxvilos TanamSromlis mier saqmianobis gaumjobesebis mizniT
ganxorcielebul RonisZiebebze.
werilobiTi gafrTxileba _ zepiri gafrTxilebis Semdeg prog-
resis ararsebobis SemTxvevaSi damqiravebeli valdebulia, werilo-
biTi gafrTxileba gadasces TanamSromels, sadac naTlad iqneba
asaxuli garkveuli drois ganmavlobaSi Sesrulebuli samuSaos ga-
uaresebis faqtebi.
samsaxuridan daTxovna _ im SemTxvevaSi, Tu zepiri da werilobiTi
gafrTxileba dadebiT Sedegs ar gamoiRebs, skolis direqtors Se-
uZlia dasvas TanamSromlis (an sameurveo sabWom _ skolis direq-
toris) samsaxuridan daTxovnis sakiTxi.
skolis sakadro politikas gansazRvravs da uSualod ganagebs
skolis direqtori. skolis direqtori TanamSromlis samsaxuridan
daTxovnaze sakiTxs svams Tavad, aseve sameurveo sabWos anda peda-
gogiuri sabWos moTxovnis safuZvelze. samsaxuridan TanamSromlis
daTxovnis gadawyvetilebas iRebs skolis direqtori, magram sasur-
velia, TanamSromlis samsaxuridan gaTavisuflebis Sesaxeb saboloo
gadawyvetilebis miRebamde skolis direqtorma Seqmnas samsaxuridan
ganTavisuflebis komiteti. komitetis wevrebis Semadgenlobis Se-
saxeb gadawyvetilebas am SemTxvevaSi direqtori damoukideblad
iRebs. komitetis SemadgenlobaSi SeiZleba Sediodnen sameurveo
127
sabWos ori an sami warmomadgeneli, skolis sxva TanamSromlebi da
mowveuli specialisti. samsaxuridan daTxovnis komitetis wevrebma
Tavdapirvelad unda ganixilon TanamSromlis mier Sesrulebul
samuSaosTan dakavSirebuli yvela werilobiTi dokumentacia da mxo-
lod amis Semdeg gamarTon samsaxuridan daTxovnis Sesaxeb sxdoma.
TanamSromelsac eZleva saSualeba, sxdomaze gamoxatos Tavisi mo-
sazreba skolis direqtoris mier misi saqmianobis Sefasebis samarT-
lianobasa da obieqturobaze, amasTan unda daasaxelos is dabrkole-
bebi, romlebic mas saqmianobis saTanadod SesrulebaSi uSlida xels.
sxdomis Semdeg komitetma unda imsjelos Sedegebze da miiRos
qvemoT CamoTvlilTagan erT-erTi gadawyvetileba:
128
lena aqvT skolis warmatebaze da swored amitom skolis xelmZRva-
nelobis ZiriTadi amocana kvalificiuri pedagogebis mozidva da
maTi SenarCuneba unda iyos.
pedagogebis mozidva da SenarCuneba erT-erTi yvelaze rTuli
amocanaa, romelsac SeiZleba skolis xelmZRvaneloba waawydes. am
sakiTxSi mTavrobis roli Zalze mniSvnelovania, radgan mTavrobis
mier ganxorcielebuli daxmarebis programebi mniSvnelovan daxma-
rebas gauwevs skolas. Tumca skolam Tavadac unda SeimuSaos maswav-
lebelTa mozidvisa da SenarCunebis programebi da uzrunvelyos ma-
Ti efeqturi ganxorcieleba.
skolis TanamSromlebis SerCevisa da maTi SenarCunebis movaleoba
direqtors akisria; Tumca sameurveo sabWo valdebulia, zedamxed-
veloba gauwios da amasTanave, saTanado daxmareba aRmouCinos di-
reqtors aRniSnuli saqmianobis dagegmvasa da ganxorcielebaSi.
129
moswavleTa suraTebiT), romelSic yuradReba iqneba gamaxvilebuli,
Tu ras akeTebs skola axalgazrdebisa da adgilobrivi sazogadoebi-
saTvis. statia SeiZleba exebodes moswavleTa miRwevebs, sportul
SejibrebebSi maT gamarjvebas, warmatebebs moswavleTa samecniero
konferenciebze da sxva siaxleebs. yovelive amis gansaxorcieleb-
lad, sasurvelia, skolis xelmZRvanelobam kargi urTierToba daam-
yaros adgilobriv presasTan da mediasTan.
efeqturad ganxorcielebis SemTxvevaSi maswavlebelTa mozidvis
qvemoT CamoTvlili strategiebi SeiZleba gamosadegi aRmoCndes ne-
bismieri skolisTvis, miuxedavad misi geografiuli mdebareobisa:
130
pedagogTa mozidvis aRniSnuli strategiis danergvis mizniT
skolas SeuZlia specialuri xelSekruleba SeimuSaos adgilobriv
institutebTan da universitetebTan, romlis mizani iqneba damamTav-
rebeli kursis studentebisaTvis skolaSi staJirebis SeTavazeba.
staJiorebi SeiZleba iyvnen maswavleblebis TanaSemweebi an Secvalon
esa Tu is maswavlebeli gacdenis (magaliTad, avadmyofobis) SemTxve-
vaSi. profesiuli codnisa da unar-Cvevebis gasaumjobeseblad sta-
Jior maswavleblebs SesaZlebloba unda hqondeT, daeswron gakve-
Tilebs da monawileoba miiRon pedagogiuri sabWos sxdomebSi. sabo-
lood, skolas saSualeba eqneba, warmatebuli staJiorebi pedagoge-
bad daiqiraos: maT ukve eqnebaT skolaSi muSaobis gamocdileba.
unda aRiniSnos is faqti, rom skolasa da universitets Soris
partnioruli urTierTobebis damyareba sasargebloa rogorc
skolisTvis, ise umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisaTvis. am
partniorobis farglebSi sxvadasxva midgomebis ganviTareba Zalze
sasargeblo iqneba orive mxarisaTvis.
erT-erTi kargad aprobirebuli meTodia aseve alternatiuli
mosamzadebeli programebidan da pedagogTa momzadebis (daxelov-
nebis) programebidan kandidatebis mozidva. amisTvis aucilebelia,
rom skolam saTanadod moaxdinos informaciis gacvla im organi-
zaciebTan da saxelmwifo uwyebebTan, romlebic CarTuli arian am
saxis saqmianobaSi. amasTan, aucilebelia, mudmivad mimdinareobdes
mosamzadebeli programebis Sesaxeb informaciis moZieba, raTa mox-
des yvela arsebuli SesaZleblobis maqsimalurad gamoyeneba.
aseTi programebis Sesaxeb informaciis miRebis Semdeg skolis
warmomadgeneli (es SeiZleba iyos direqtori an misi moadgile, an
sameurveo sabWos wevri), sasurvelia, piradad Sexvdes programis mo-
nawileebs. am etapze skolis warmomadgenels SeuZlia programis mo-
nawileebisaTvis skolis Sesaxeb formaluri prezentaciis Catareba
(raRa Tqma unda, mxolod organizatorebis nebarTviT); aseve SesaZ-
lebelia, skolis warmomadgenelma pedagogTa momzadebis programis
administrators mimarTos TxovniT, raTa man programis monawileebs
miawodos informacia skolisa da konkretuli vakanturi Statebis
Sesaxeb. aseT SemTxvevaSi dainteresebul monawileebs SeeZlebaT
mividnen skolaSi da gaesaubron skolis warmomadgenlebs maswavleb-
lis Tanamdebobis dakavebis SesaZleblobaze.
damwyebi maswavleblebisaTvis daxmarebis programebis SeTava-
zebiT skolas mniSvnelovnad gauadvildeba maswavleblebis mozidva.
damwyebi pedagogebis mozidva skolisTvis sxvadasxva TvalsazrisiT
131
iqneba xelsayreli: axalgazrda da damwyebi pedagogebi, rogorc wesi,
enTuziazmiT savse da motivirebulebi arian; amasTan, maT meti inte-
resi, unari da mondomeba aqvT axali ideebisa da midgomebis SeTvi-
sebasa da danergvaSi.
damwyebi pedagogebis mosazidad sxvadasxva RonisZiebebis Catare-
baa SesaZlebeli. erT-erTi xerxi SeiZleba iyos specialuri sarek-
lamo bukletis dabeWdva, romelic yuradRebas gaamaxvilebs skolis
Zlier mxareebze, damwyebi pedagogebisaTvis dawesebul SeRavaTebze,
aseve warmoadgens informacias skolis garemoze da sxv. sasurvelia,
bukletebi gavrceldes universitetebsa da institutebSi, aseve ga-
moikras sainformacio dafebze. akademiuri wlis ganmavlobaSi SesaZ-
lebelia studentebTan Sexvedrebis organizeba da maTTvis skolis
Sesaxeb prezentaciebis Catareba. mniSvnelovania, rom skolis warmo-
madgenlebma xazi gausvan im daxmarebas, romlis SeTavazebac skolas
SeuZlia damwyebi pedagogebisaTvis (mag.: profesiuli gadamzadebis
kursebi, dajildoebis sistema da a. S.).
kvalificiuri pedagogebisaTvis maRali saxelfaso anazRaurebis
uzrunvelyofa erT-erTi mniSvnelovani midgomaa. biujetis dagegm-
visa da pedagogebisaTvis saxelfaso ganakveTebis dadgenis dros sa-
survelia, rom SedarebiT gamocdil da kvalificiur pedagogebs ma-
Rali saxelfaso anazRaureba daeniSnoT; Tumca es gansakuTrebuli
sifrTxiliT unda gakeTdes, raTa Tavidan iqnes acilebuli konf-
liqturi situaciebi pedagogebs Soris. amis gansaxorcieleblad
saWiroa specialuri politikisa da procedurebis ganviTareba, ro-
melic daaregulirebs im moTxovnebs, romlebic pedagogma unda da-
akmayofilos imisaTvis, rom specialuri saxelfaso kategoria mi-
akuTvnon. ase magaliTad, moTxovnebSi naTlad unda iyos gansazR-
vruli, pedagogad muSaobis ramdenwliani staJi da ganaTleba (maT
Soris specialuri treningebi) aris saWiro umaRlesi kategoriis
pedagogTa rigebSi mosaxvedrad, ra moTxovnebia meore kategoriaSi
mosaxvedrad da a. S.
skolisaTvis mniSvnelovan disciplinebSi maswavleblebis gadam-
zadeba/kvalifikaciis amaRleba _ zogierT SemTxvevaSi axali pedago-
gebis saWiroeba SeiZleba dakmayofildes arsebuli pedagogebis
gadamzadebis gziT. bunebrivia, rom gadamzadeba unda moxdes peda-
gogisaTvis Sesabamis disciplinebSi. am meTodiT SesaZlebelia gada-
iWras garkveul sagnebSi pedagogTa simciris problema. unda gani-
sazRvros, ramdenad eqvemdebareba gadamzadebas esa Tu is pedagogi,
raTa Tanxebi araefeqturad ar daixarjos.
132
pedagogTa gadamzadebas, ra Tqma unda, saxsrebi da inteleqtu-
aluri resursebi sWirdeba. Tu amis saSualeba iqneba, sasurvelia,
Tanxebi momdevno wlis biujetis dagegmvis etapze gamoiyos; magram,
Tu saxelmwifo dafinanseba da sxva saxsrebi ar iZleva aRniSnuli
RonisZiebebis Catarebis saSualebas, yovelTvis SesaZlebelia dama-
tebiTi Tanxebis moZieba grantebis, Semowirulobebisa da sxva saSu-
alebebiT (damatebiTi detalebisTvis ix. Tavi V I I I _ proeqtebis mar-
Tva da fondebis moZieba).
aseve SesaZlebelia, skolis SedarebiT kvalificiurma pedagogeb-
ma Tavad Caataron gadamzadebis kursebi danarCeni maswavleblebi-
saTvis, an skolis administracias SeuZlia am mizniT adgilobrivi
institutebisa da universitetebis profesorebisa da adgilobrivi
an saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebis eqspertebis mow-
veva. arsebuli pirobebis gaTvaliswinebiT aseTi treningebi SeiZleba
Catardes skolis SenobaSi, universitetebSi, adgilobrivi resurs-
centris an arasamTavrobo organizaciis ofisSi.
mimdinare ganaTlebis reformis mizania, saSualeba misces sko-
lebs, damoukideblad moipovon damatebiTi Tanxebi skolis saqmi-
anobis gasaumjobeseblad. aqedan gamomdinare, skolis administra-
cias unda SeeZlos urTierTobis damyareba donor organizaciebTan
da sxva Sesabamis saxelmwifo uwyebebTan damatebiTi Tanxebis mo-
zidvis mizniT.
133
raSi xedaven skolis dadebiT mxareebs da a. S. pedagogTa azris ga-
mokiTxviT skolis xelmZRvaneloba igebs, ris gamosworeba surT maT
skolaSi. es SeiZleba ganxorcieldes araformaluri gasaubrebis
(romelic Cveulebriv saqmianobis Sefasebis dros tardeba) an
samsaxuridan wasvlis Sesaxeb gancxadebis gakeTebis Semdeg Catare-
buli gasaubrebis gziT.
aseTi gasaubreba miznad isaxavs informaciis mopovebas imasTan
dakavSirebiT, Tu ra mizeziT tovebs pedagogi skolas, ra ar moswons
an moswonda mas da ra mimarTulebiT sWirdeba skolas, misi azriT, ga-
umjobeseba. amasTanave, gasaubrebis mizania, gaarkvios, ra pirobebi
unda Seqmnas skolam imisTvis, rom maswavleblebma efeqturad SeZ-
lon sakuTari ufleba-movaleobebis ganxorcieleba. aseTi gasaub-
rebebi aranair damatebiT finansur saxsrebs ar moiTxovs, amasTana-
ve, xels uwyobs skolisadmi dadebiTi damokidebulebis Seqmnas.
tradiciulad am saxis gasaubrebebi sxvadasxva formiT SeiZleba
Catardes: pirispir, telefoniT, werilobiTi gamokiTxvis formiT
an ufro Tanamedrove teqnologiebis _ kerZod, internetis _ gamo-
yenebiT (Tumca es bevri skolisTvis SeiZleba jer kidev problemas
warmoadgendes).
imisaTvis, rom skolis administracia informirebuli iyos sko-
laSi arsebuli realur, mdgomareobis Sesaxeb, sxvadasxva saSuale-
bebi arsebobs. aseTia, magaliTad, gamokiTxvebis Catareba. am formiT
SesaZlebelia informaciis mopoveba maswavlebelTa samuSao piro-
bebisa da skolaSi arsebuli realuri garemos Sesaxeb, gansakuTrebiT
maSin, rodesac bevri sakiTxi, SeiZleba arcTu ise kargad iyos cno-
bili skolis xelmZRvanelobisaTvis. aseTi gamokiTxvebis Catareba
SesaZlebelia yovelwliurad, kerZod, akademiuri wlis bolos.
amasTan, gamokiTxvebis Catarebisas skolis xelmZRvanelobam res-
pondentebis anonimuroba unda daicvas, radgan zogierT SemTxvevaSi
pedagogebma SeiZleba Riad ar ilaparakon garkveul sakiTxebze. ga-
mokiTxvis formebSi unda iyos iseTi kiTxvebi, romlebic maswavle-
bels saSualebas miscems, moiyvanos konkretuli magaliTebi Tavisi
samuSao gamocdilebidan.
gasaubrebebisa da gamokiTxvebis Sedegad mopovebuli informacia
gamosadegi iqneba skolisTvis TviTSefasebis etapze, radgan masSi
naCvenebi iqneba, Tu ra mimarTulebiT sWirdeba skolas gaumjobeseba,
rac TavisTavad gaTvaliswinebuli unda iyos skolis ganviTarebis
momdevno wlis gegmaSi.
134
maswavlebelma skola SeiZleba sxvadasxva mizezebis gamo dato-
vos, Tumca am mizezTa umravlesoba, rogorc wesi, dakavSirebulia
skolis administraciis marTvis araefeqtur sistemasTan, ris gamoc
pedagogebs muSaobis procesSi sxvadasxva problemebi eqmnebaT. swo-
red amitom sameurveo sabWom da skolis direqtorma gansakuTrebu-
li yuradReba unda dauTmon am problemebs. xSirad pedagogebisaTvis
xelfasebis momateba maTi motivaciis gazrdis panacead iTvleba,
magram igi yovelTvis rodia realuri gamosavali. maswavlebelma bev-
ri sxva mizezis gamo SeiZleba datovos skola. maswavlebelTa dena-
dobis Semcirebis mizniT skolam, upirveles yovlisa, pedagogTa mo-
tivaciis amaRlebasa da kargi samuSao garemos SeqmnisaTvis unda iz-
runos.
pedagogTa motivacia skolis warmatebis erT-erTi mniSvnelovani
faqtoria, radgan motivirebuli pedagogis gareSe warmoudgenelia
skolis saganmanaTleblo miznebis miRweva da moswavleTa miRwevebis
amaRleba. skolis warmatebasa Tu warumateblobas mniSvnelovanwi-
lad pedagogebis muSaoba gansazRvravs; rac ufro motivirebuli iq-
neba pedagogi, miT ufro warmatebuli iqneba igi swavlebis procesSi
da naklebad eqneba survili, datovos skola.
aSkaraa, rom skolis xelmZRvanelobisaTvis pedagogebis motiva-
ciis amaRleba sakmaod rTuli amocanaa. Tu skolis xelmZRvaneloba
arasaTanado yuradRebas dauTmobs pedagogTa motivaciis amaRlebas,
warmoudgeneli iqneba pedagogebisaTvis dadebiTi samuSao pirobebis
Seqmna. am viTarebaSi ki naklebad savaraudoa, rom skolam warmatebas
miaRwios, piriqiT, skola SeiZleba kvalificiuri maswavleblebis Se-
narCunebis seriozuli problemebis winaSe aRmoCndes.
imisaTvis, rom pedagogebi kargad grZnobdnen Tavs saswavlo pro-
cesSi, aucilebelia iseTi garemos Seqmna, sadac maT muSaobis survi-
li da enTuziazmi eqnebaT. rodesac pedagogi motivirebulia, moswav-
leebic motivirebulebi xdebian da saswavlo procesi ufro nayofi-
erad mimdinareobs.
kargi samuSao garemos Seqmnis ZiriTadi pirobebia stresis ga-
momwvevi faqtorebis minimumamde Semcireba da motivaciis simciris
mizezebis aRmofxvra. samuSao garemoze uaryofiTi zegavlena SeiZ-
leba moaxdinos:
konfliqturma garemom skolaSi;
Sedegebis gaumjobesebis mizniT skolis xelmZRvanelobis dausa-
buTebelma da zedmetad mkacrma moTxovnebma;
135
iniciativebis mimarT negatiurma ganwyobam;
araefeqturma komunikaciam;
waxalisebisa da dajildoebis programebis ugulebelyofam;
saWiro trening-programebis ganuxorcieleblobam.
136
ebaSi. efeqturi komunikaciis saSualebebi nebismieri organizaciis,
da maT Soris skolis, `sicocxlis wyaroa~. araefeqturi komunika-
ciis aRmosafxvrelad skolis direqtori valdebulia, kviraSi erT-
xel an orjer moiwvios skolis TanamSromlebis kreba; sasurvelia
aseve, cal-calke Catardes kreba pedagogebisa da administraciis Ta-
namSromlebisaTvis.
aseTi krebebis Catareba sasargebloa maSinac ki, rodesac ar ar-
sebobs konkretuli problemebi, Tumca am SemTxvevaSi direqtori
valdebulia, Tvali adevnos krebis xangrZlivobas (mxolod proble-
mebis arsebobis SemTxvevaSi krebebis Catareba Seqmnis krizisebze
orientirebul garemos, romelSic maswavlebelma SeiZleba CaTva-
los, rom misi mTavari amocana mxolod problemis mogvarebaa). kre-
bebze TiToeul TanamSromels SesaZlebloba unda mieces, warmoad-
ginos Tavisi samuSaos, moswavleTa moswrebis mokle mimoxilva da mo-
nawileoba miiRos gaxilvebsa da diskusiebSi.
waxalisebebisa da dajildoebis programebis ugulebelyofa
_ mniSvnelovania, rom skolis xelmZRvanelobam saTanadod Seafasos
maswavleblebis warmatebebi. xelmZRvanelobis mxridan misi warma-
tebis ugulebelyofis SemTxvevaSi mosalodnelia, rom pedagogma da-
kargos enTuziazmi, ufro metic, skeptikuri da cinikuri gaxdes sko-
laSi mimdinare procesebis mimarT.
warmatebuli muSaobisaTvis pedagogebis dajildoeba-waxaliseba
uSualod skolis direqtoris movaleobaa. skolis direqtori rac
ufro droulad gamoiyenebs waxalisebis saSualebebs, miT ufro
naTeli iqneba maswavleblisaTvis, rom direqtori kmayofilia misi
saqmianobiT.
aseve sasurvelia, skolam SeimuSaos dajildoebis sistema da yo-
velwliurad daajildovos wlis saukeTeso pedagogi an pedagogebi.
pedagogi an pedagogebi SeiZleba SeirCes moswavleTa da maswavle-
belTa gamokiTxvis Sedegad; dajildoebis safuZveli SeiZleba gax-
des aseve moswavleTa warmatebebisa da miRwevebis maCveneblebi.
mniSvnelovania, rom warmatebuli saqmianobis Sesabamisi Sefaseba
miiRos ara marto maswavlebelma, aramed direqtormac. direqtoris
Sefaseba sameurveo sabWos uflebamosilebis sferos ganekuTvneba.
sameurveo sabWos unda esmodes, rom skolis warmatebuli marTvi-
saTvis gadamwyveti mniSvneloba eniWeba motivirebuli direqtoris
arsebobas, romelic mTel Tavis enTuziazms skolis miznebis Sesru-
lebas moaxmars. amdenad, mniSvnelovania, rom sameurveo sabWom
saTanadod daafasos direqtoris miRwevebi da wvlili. sameurveo
137
sabWos amis gakeTeba SeuZlia krebebze direqtorisTvis madlobis
gamocxadebiT, misTvis damatebiTi premiis gamoyofiT da sxva saSu-
alebebiT.
138
uwyveti profesiuli ganviTarebis programebis SemuSavebisas
skolis direqtorma unda uzrunvelyos maTi Sesabamisoba skolis
moTxovnilebebTan. aseTi programebi yovelTvis gansakuTrebuli
efeqturobiT unda ganxorcieldes da uzrunvelyofil unda iqnes
realuri Sedegebis miRweva. mniSvnelovania, SemuSavdes mosaxerxe-
beli ganrigi da Sedegebi adekvaturad Sefasdes. saTanado dro unda
gamoiyos profesiuli ganviTarebis RonisZiebebis dagegmvis, momza-
debisa da ganxorcielebisaTvis.
profesiuli ganviTareba grZelvadiani procesia da misi mizania,
skolis TanamSromlebs gauRrmaos arsebul moTxovnebTan Sesabamisi
codna; Tumca am programebis dagegmvamde aucilebelia, gaTvalis-
winebuli iyos is konkretuli sferoebi, romlebic mimdinare profe-
siuli ganviTarebis programebis sagani unda gaxdes.
imis dasadgenad, Tu ra codna da unar-Cvevebi esaWiroebaT Tanam-
Sromlebs, aucilebelia, Sefasdes TanamSromelTa saqmianoba da mxo-
lod amis safuZvelze SemuSavdes programebis saswavlo miznebi. am
moTxovnebis gamovlena SesaZlebelia TanamSromelTa Sefasebis
formebisa da e. w. `svot~ (SWOT) analizis safuZvelze, romelic
gulisxmobs Semdegi saxis SekiTxvebis dasmas:
139
sagnis codna;
Sefasebis strategiebi;
meTodebi da saswavlo gegma;
ganaTlebis sistemis erovnuli prioritetebi;
ganaTlebis procesSi axali teqnologiebis gamoyeneba.
140
6.2.2. profesiuli ganviTarebis programebis ganrigis SemuSaveba
141
SabaT-kvira _ zogierT SemTxvevaSi SeiZleba saWiro gaxdes SabaT-
kviris gamoyenebac. aman, SesaZloa, pedagogTa ukmayofileba gamoiw-
vios, magram mainc SeiZleba darCes erT-erT gansaxilvel variantad.
ra Tqma unda, SabaT-kviris xSirad gamoyeneba aseTi miznebisaTvis
ar aris sasurveli da mizanSewonili.
142
lic uSualod iqneba dakavSirebuli skolis ganviTarebis arsebul
moTxovnilebebTan. am proeqtebisTvis dafinansebis moZieba SesaZle-
belia ganaTlebis sakiTxebze momuSave donori organizaciebidan.
aseve SesaZlebelia, am miznebisaTvis arsebobdes specialuri saxel-
mwifo saxsrebi.
konferenciebi _ konferenciebSi monawileoba codnis amaRlebisa
da ideebis gacvlis kargi saSualebaa rogorc pedagogebisaTvis, ise
administraciis warmomadgenlebisTvis. zogierT SemTxvevaSi konfe-
renciebze daswreba, SesaZloa, garkveul xarjebTan iyos dakavSire-
buli. skolis xelmZRvanelobis movaleobaa, SeZlebisdagvarad uz-
runvelyos am miznebisaTvis Tanxebis gamoyofa.
skolebTan TanamSromloba _ adgilobriv skolebTan TanamSrom-
loba efeqturi midgomaa ara marto konkretulad erTi skolis pro-
fesiuli ganviTarebisaTvis, aramed mTeli raionis masStabiT arse-
buli skolebisaTvis. mrgvali magidebi, erToblivi konferenciebi
da sxvadasxva RonisZiebebi daexmareba saSualo skolebs saganmanaT-
leblo warmatebebis erToblivi ZalisxmeviT miRwevaSi.
kolegebis gamocdilebis gaziareba _ profesiuli ganviTarebis
kidev erTi kargi saSualebaa kolegebis saqmianobaze dakvirveba da
maTi gamocdilebis gaziareba. am procesis dros maswavlebeli ak-
virdeba Tavisi kolegis praqtikas, xolo Semdeg acnobs mas Tavisi
dakvirvebis Sedegebs. imisaTvis, rom dakvirveba orive mxarisaTvis
iyos momgebiani, aucilebelia, kolegebs Soris ndoba da urTierT-
daxmarebis survili arsebobdes. es meTodi gansakuTrebiT gamosade-
gia swavlebis axali strategiebis ganviTarebisas.
sasargeblo iqneboda amgvari dakvirvebis ganxorcieleba sxvadas-
xva skolis maswavleblebs Soris, miuxedavad imisa, rom aseTi Ronis-
Zieba SeiZleba sakmaod rTuli Candes, gansakuTrebiT skolebs Soris
arsebul konkurencias Tu gaviTvaliswinebT. sxvadasxva skolis pe-
dagogebs Soris swavlebasTan dakavSirebuli midgomebis gaziareba
sasargeblo iqneba TiToeuli skolisaTvis. skolis xelmZRvanelo-
baze iqneba damokidebuli aseTi RonisZiebebis mxrdaWera da pedago-
gebis darwmuneba am praqtikis sasargeblo mxareebSi.
mentoroba _ damwyebi da naklebad gamocdili pedagogebisaTvis
warmatebul da gamocdil pedagogTan, rogorc mentorTan, muSaoba
profesiuli ganviTarebis Zalian kargi saSualebaa. amisaTvis auci-
lebelia eqspert- maswavleblebis momzadeba, rom maT SeeZloT men-
torobis gaweva, profesiuli dialogis warmarTva da Sefasebebis
gakeTeba. mentoroba SeiZleba sxvadasxva saSualebiT ganxorciel-
143
des, magaliTad: regularuli Sexvedrebis organizebiT, gakveTileb-
ze dakvirvebiT da sxv.
TanamSromelTa profesiuli ganviTarebis mizniT skolebs nebis-
mieri zemoT moyvanili saSualebis gamoyeneba SeuZliaT. Tumca Ta-
vad skolam unda gadawyvitos, romeli meTodi ufro Seesabameba misi
TanamSromlebis saWiroebebs da moTxovnilebebs.
vakansiis gancxadeba
sabuTebis miReba
144
wina samsaxurSi; ratom fiqrobs kandidati, rom igi vakanturi Tanam-
debobisaTvis Sesaferisi kandidaturaa; ra treningebi da seminarebi
aqvs gavlili Tavisi specializaciis sferoSi da a. S. anketis formis
kidev erTi upiratesoba is aris, rom masze aris kandidatis xelmo-
wera imis dasadastureblad, rom warmodgenili informacia sworia.
amasTan, aplikaciis formiT SesaZlebelia im pirebis vinaobisa da
sakontaqto monacemebis mopoveba, romlebic rekomendacias gauweven
kandidats.
reziumes anda anketis formasTan erTad skolam SeiZleba saWirod
miiCnios kandidatebis mier daxasiaTebebis warmodgena. Tumca maTi
moTxovna SesaZloa moxdes gasaubrebis Semdegac, sanam komisia sa-
boloo gadawyvetilebas miiRebs. rogorc wesi, daxasiaTeba yofili
damqiraveblebis an leqtoris mier unda iyos gacemuli.
Tu gamoqveynebul vakansiaze ar aris aqtiuri gamoxmaureba an ara-
kvalificiur kandidatebs aqvT sabuTebi Semotanili, rekomendebu-
lia, rom skolam xelaxla gaakeTos ganacxadi vakansiis Sesaxeb. am
viTarebaSi skolis direqtorma unda gamoikvlios mizezebi, ratom
ar gamoexmaurnen sakmarisi da saTanado kvalifikaciis kandidatebi
da moiZios da gamoiyenos reklamirebis ufro efeqturi saSualebebi.
kandidatebis SerCeva
145
kompetenturoba _ SemrCev komisiaSi unda iyvnen Sesabamisi kompe-
tenciis mqone adamianebi. amasTanave, Sefasebis kriteriumebi, ase-
ve vakanturi saStato erTeulis kvalifikaciisa da ganaTlebis
moTxovnebi profesionalurad unda iyos SemuSavebuli.
miukerZoebloba _ dauSvebelia saboloo gadawyvetilebis miReba
SerCevis procesis dasrulebamde da yvela kandidatTan gasaub-
rebamde. procesis mimdinareobisas savaldebuloa yvela kandi-
datis Tanabar pirobebSi Cayeneba da obieqturi da samarTliani
gadawyvetilebis miReba.
gamWvirvaloba _ kandidatebis SerCevis procesi gamWvirvale un-
da iyos rogorc monawile kandidatebisaTvis, ise mTlianad sazo-
gadoebisaTvis. sasurvelia, rom nebismier kandidats, romlis
SerCevac ar moxda komisiis mier, hqondes gadawyvetilebis gasa-
Civrebis ufleba. sasurvelia, skolis xelmZRvanelobam aseT kan-
didats auxsnas is mizezebi, ris gamoc ar moxda misi SerCeva.
reziumeebis gacxrilva
146
anobaSi wyveta, zedmetad didi raodenobiT warmodgenili piradi
informacia; mxolod samuSao adgilisa da Tanamdebobis miTiTeba
uSualo funqciebisa da miRwevebis aRniSvnis gareSe; beWdviTi Sec-
domebi da sxv.
weriTi testebi
gasaubreba
147
ri pirovneba. SemrCevi komisiis mravalricxovneba SeiZleba ara-
komfortuli iyos kandidatisaTvis, magram am gziT ufro metad
aris SesaZlebeli gasaubrebis obieqturad da profesionalurad
Catareba. sasurvelia, rom SemrCevi komisiis erTi wevri mainc
iyos sameurveo sabWos warmomadgeneli, gansakuTrebiT im SemTx-
vevaSi, Tu skolis maRal Tanamdebobazea vakansia gamocxadebuli.
aseve mniSvnelovania, rom SemrCevi komisiis erT-erT wevri mainc
iyos im sferoSi kompetenturi, romelSic skolas vakansia aqvs
gamocxadebuli.
b) SemrCevi komisiis wevrebi winaswar unda SeTanxmdnen SerCevis
ZiriTad kriteriumebze. maT winaswar unda daurigdeT kandida-
tebis reziumeebi da anketis formebi, raTa sakmarisi dro hqon-
deT gasaubrebisaTvis mosamzadeblad. garda amisa, SemrCevma ko-
misiam unda moamzados SekiTxvebis sia. yvela SekiTxva samuSaos-
Tan dakavSirebul funqciebs da moTxovnebs unda exebodes. mi-
uxedavad imisa, rom SekiTxvebis Tanmimdevroba da Sinaarsi SeiZ-
leba sxvadasxva kandidatebTan mimarTebaSi gansxvavebuli iyos,
samarTlianobis dacvis mizniT aucilebelia, rom yvela kandi-
dats msgavsi SekiTxvebi daesvas.
g) SemrCevi komisiis wevrebTan konsultaciis safuZvelze unda Sed-
ges gasaubrebis realisturi ganrigi. gasaubrebis xangrZlivoba
damokidebuli iqneba dasmuli SekiTxvebis raodenobaze da imaze,
Tu ra dros moandomebs TiToeuli kandidati maTze pasuxis ga-
cemas.
d) aucilebelia, rom SerCeul kandidatebs winaswar, sul mcire 2-3
dRiT adre, ecnobos gasaubrebis TariRi da dro. rekomendebulia,
rom skolis administraciam kandidats gasaubrebamde miawodos
gamocxadebuli vakansiis samuSao aRwera.
148
ratom dainteresdiT am vakansiiT?
ra codna da kvalifikacia gaqvT am samuSaos Sesasruleblad?
ra iqneba pirveli nabiji, romelsac Tqven am Tanamdebobaze SerCe-
vis SemTxvevaSi gadadgamT?
ramdenad Seesabameba Tqveni samuSao gamocdileba da ganaTleba
am Tanamdebobas? mokled mogvaxseneT Tqveni samuSao gamocdi-
lebis Sesaxeb.
ra iyo yvelaze didi problema, romelsac Tqveni profesiuli saq-
mianobis dros SexvdiT da ra zomebi miiReT mis mosagvareblad?
ra iyo Tqveni yvelaze didi warmateba profesiul saqmianobaSi?
ramdenad ukavSirdeba aRniSnuli samuSao Tqvens samomavlo
profesiul gegmebs?
ratom fiqrobT, rom Sesaferisi kadidati brZandebiT aRniSnuli
TanamdebobisaTvis? da sxv.
profesiuli gamocdileba:
swavlebis meTodologia:
149
ra meTods gamoiyenebT gakveTilze moswavleTa aqtiuri monawi-
leobis uzrunvelsayofad?
ra meTodebs gamoiyenebT naklebad motivirebul moswavleebTan
muSaobis dros?
Tqveni azriT, maswavlebelma TviTon unda moamzados saswavlo
gegma da SeimuSaos saswavlo procesTan dakavSirebul amocanebi,
Tu mas aseTi masalebi mza saxiT unda miawodon?
masalis codna:
dagegmvis unari:
150
sasurvelia, rom SemrCevi komisiis wevrebma gasaubrebis procesSi
CainiSnon kandidatis pasuxebi. aseve sasurvelia, komisiam uzrun-
velyos TiToeuli gasaubrebis pozitiur ganwyobaze dasruleba. kan-
didats, misi survilis Sesabamisad, saSualeba unda mieces, Tavadac
dasvas SekiTxvebi, magaliTad, gamocxadebuli Tanamdebobis fun-
qciebsa da ufleba-movaleobebze, samuSaos dawyebis savaraudo Ta-
riRze da a. S.
151
la kandidatis gasaubrebis, testirebis, praqtikuli davalebebisa
da rekomendaciebis Sedegebs da moaxdenen saboloo SerCevas. Sesar-
Cevi komisiis wevrebs Soris gansxvavebuli azris arsebobis SemTxve-
vaSi skolis direqtori valdebulia, gaarkvios, romelia is erTi an
ori sakiTxi, romelSic komisiis wevrebi ar eTanxmebian erTmaneTs
da moawyos ganxilva am konkretul sakiTxebTan dakavSirebiT. mniSv-
nelovania, rom TiToeul wevrs sakuTari mosazrebis gamoxatvis
saSualeba hqondes. rogorc wesi, aseTi ganxilvebis Semdeg komisia
sabolood aRwevs erTsulovnebas romelime kandidatis sasargeb-
lod.
sasurvelia, SesarCevma komisiam uaryofis oficialuri werili
gaugzavnos im kandidatebs, romlebic ar iqnen SerCeuli gamocxade-
buli vakaniisaTvis. aseTi midgoma skolis xelmZRvanelobis profe-
sionalizmsa da obieqturobaze metyvelebs. aseTi saxis werilebs,
rogorc wesi, standartuli Sinaarsi aqvs. miuxedavad imisa, rom aseT
werilSi araa savaldebulo, detalurad iyos gadmocemuli is mi-
zezebi, ris gamoc ar SeirCa kandidati, gasaCivrebis SemTxvevaSi di-
reqtori mzad unda iyos, mocemuli Tanamdebobis specifikuri moT-
xovnebis safuZvelze auxsnas kandidats misi dawunebis mizezebi da
dawvrilebiTi informacia miawodos mas misi Sedegebis Sesaxeb.
saboloo gadawyvetilebas SerCeuli kandidatis daqiravebisa da
masTan xelSekrulebis gaformebaze iRebs skolis direqtori. Tu
skolis direqtori CaTvlis, rom SemrCevma komisiam subieqturad
moaxdina kandidatis anda kandidatebis SerCeva, mas SeuZlia, uari
ganacxados SerCeul kandidatebTan xelSekrulebis gaformebaze,
gamoacxados xelaxali konkursi da Seqmnas axali SesarCevi komisia.
152
skolis direqtori. Tu TanamSromeli skolis direqtoris axlo naTe-
savia, daqiravebis Sesaxeb Tanxmoba man sameurveo sabWosgan unda mi-
iRos, raTa Tavidan iqnes acilebuli interesTa konfliqti.
rogorc wesi, SromiT xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli unda
iyos Semdegi sakiTxebi:
mxareTa vinaoba;
gansaxorcielebeli samuSaos aRwera;
adgilmdebareoba da samuSao saaTebi;
xelfasis odenoba;
dasvenebis dReebi, sajaro dResaswaulebi, avadmyofobis gamo
samuSaodan ganTavisuflebis dReebis maqsimaluri raodenoba;
samuSaos datovebis procedurebi;
qcevis wesebi, skolaSi moqmedi Sinaganawesis, eTikis kodeqsis,
sxva dokumentebisa da normebis dacvis valdebuleba;
sxva uflebebi da movaleobebi, romlebic daekisreba SerCeul
kandidats SromiT xelSekrulebaze xelis moweris Semdeg;
konfidencialuri informaciis Senaxvis valdebuleba muSaobis
ganmavlobaSi da samuSao xelSekrulebis Sewyvetis Semdeg.
153
Tavi V
swavleba, swavla
da saswavlo gegma
154
saswavlo gegmebi saTanadod iyos momzadebuli da Seesabamebodes
adgilobriv moTxovnilebebs;
saswavlo gegmebi Tanabar pirobebSi ayenebdes yvela moswavles,
maT Soris akademiuri sirTuleebis mqone da unarSezRudul mos-
wavleebs.
155
Sic TiToeuli moswavlis moTxovnileba iqneba gaTvaliswinebuli,
ganxorcieldeba moswavleTa miRwevebis monitoringi da Sefaseba,
moxdeba codnis gadacema swavlebis aqtiuri meTodebis gamoyenebiT,
romlebic, Tavis mxriv, xels Seuwyobs saswavlo masalebis kritikul
ganxilvas da moswavleTa saswavlo procesSi aqtiur CarTvas. maswav-
leblebma sistematurad da obieqturad unda Seafason moswavleebis
saSinao davalebebi; amasTanave, maT unda miuTiTon moswavleebs maT
sust mxareebze da uCvenon maTi gamosworebis gzebi.
156
dasxva saxelmZRvanelodan da gamoikvlios, rogor warmoadgenen am
Temas sxvadasxva avtorebi. imis gasarkvevad, sainteresoa Tu ara sa-
xelmZRvanelo an ramdenad iqneba is saintereso Sesabamisi asakis mos-
wavleebisTvis, sasurvelia, Catardes sacdeli gakveTilebi da peda-
gogebma erTmaneTs gauziaron mosazrebebi. Tavdapirvelad yurad-
Reba unda mivaqcioT imas, daainteresa Tu ara moswavleebi saxelmZR-
vanelom? aris Tu ara masala sainteresod warmodgenili? yvelaze
saintereso masalamac ki SeiZleba ar daainteresos moswavleebi, Tu
is mimzidvelad ar aris warmodgenili da ar emsaxureba moswavlis
aqtiur CarTvas saswavlo procesSi. wigni kargad unda iyos ilustri-
rebuli, magram teqstsa da ilustracias Soris balansi unda iyos
daculi. erTi kargi suraTi SeiZleba aTas sityvas sjobdes, gansa-
kuTrebiT dawyebiT klasebSi, magram ilustracia pirdapir kavSirSi
unda iyos gakveTilis TemasTan. suraTi patara ar unda iyos: patara
suraTebi efeqts naklebad iZleva.
aris Tu ara gakveTilebi dayofili mosaxerxebel nawilebad ise,
rom gakveTilis organizebas Seuwyos xeli?
Zalian mniSvnelovania, ramdenad gasageb enazea saxelmZRvanelo
dawerili Sesabamisi asakobrivi jgufisaTvis da aqvs Tu ara inst-
ruqciebi, teqsti da aqtivobebi. wignSi gakveTilebi mosaxerxebel
nawilebad unda iyos dayofili. saskolo saxelmZRvaneloSi unda
gvxvdebodes mokle winadadebebi da yoveldRiur cxovrebaSi gamo-
yenebuli gamarTuli qarTuli. mniSvnelovania, aris Tu ara martivi
da rTuli informacia monacvleobiT warmodgenili teqstSi, aris
Tu ara saxelmZRvanelo moswavleze orientirebuli da aZlevs Tu
ara saSualebas moswavleebs, dasvan kiTxvebi, CaerTon msjelobasa
da kvlevaSi. mniSvnelovania, ramdenad acnobs saxelmZRvanelo mos-
wavleebs gakveTilis miznebs, iZleva Tu ara naswavli masalis Seja-
mebis saSualebas da ramdenad aris praqtikuli samuSaoebi saxelmZ-
RvaneloSi mocemuli. Tu saxelmZRvanelo patara SriftiTaa dabeW-
dili, ar aris sasurveli misi SerCeva, gansakuTrebiT dawyebiTi 4
klasisTvis, radgan rTulad aRsaqmelia. gakveTili unda moicavdes
swavlisa da swavlebis sxvadasxva xerxisa da saSualebis gamoyenebis
SesaZleblobas. masala mxolod TxrobiTi formis ar unda iyos.
kaTedram saxelmZRvanelos SerCevis procesSi yuradReba unda
miaqcios, ramdenad iZleva saxelmZRvanelo imis SesaZleblobas, rom
yvela moswavle iyos CarTuli saswavlo procesSi, radenad aswavlis
saxelmZRvanelo klasificirebas an sxva moqmedebebs imisTvis, rom
moswavleebma axali masala efeqturad Seiswavlon.
157
Tu wignSi uxeS Secdomebs aRmoaCenT, umjobesia, uari TqvaT wig-
nis gamoyenebaze.
saxelmZRvanelo kargad unda iyos struqturirebuli. mniSvne-
lovania, aqvs Tu ara wigns sarCevi? dayofilia Tu ara saxelmZRva-
nelo gakveTilebad an Tavebad? ra moculobisaa TiToeuli Tavi?
gamoyenebulia Tu ara saxelmZRvaneloebis weris principi, rodesac
wignis gadaSlisas marjvena da marcxena gverdebze erTi gakveTilis
masalaa mocemuli? Tu wigni feradia, aris Tu ara sxvadasxva seqcia
gansxvavebuli ferebiT aRniSnuli am seqciis povnis gasaadvileb-
lad? SesaZlebelia Tu ara saxelmZRvaneloSi Cawera?
eTmoba Tu ara saxelmZRvaneloSi adgili davalebebis Sesrule-
bas? (Tu es asea, wignis gamoyeneba sxva moswavleebs aRar SeeZlebaT
da ramdenad aris es TqvenTvis mniSvnelovani?). aqvs Tu ara saxelm-
ZRvanelos savarjiSoebis rveuli? apirebT Tu ara saxelmZRvanelos-
Tan arsebuli maswavleblis wignis SeZenas?
axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT Seqmnil yvela saxel-
mZRvanelos Tan erTvis maswavleblis wigni. Tu maswavleblis wignis
SeZenasac apirebT, maSin yuradReba unda miaqcioT: mocemulia Tu
ara maswavleblis saxelmZRvaneloSi samuSao gegmebi, pasuxebi, da-
matebiTi axsna-ganmartebebi? dagexmarebaT maswavleblis wigni
moswavleebis kiTxvebze ufro vrceli pasuxebis gacemaSi? gexmare-
baT Tu ara maswavleblis wigni sxvadasxva saWiroebebis mqone moswav-
leebTan urTierTobaSi? Seicavs Tu ara maswavleblis wigni damate-
biT resurss (magaliTad: samuSao furclebs, TamaSebs, gamocanebs
da sxv.). gaZlevT Tu ara maswavleblis wigni rCevebs, sad da rogor
moiZioT saWiro damatebiTi informacia?
sasurvelia, Tu skola xels Seuwyobs mSoblebs, rom maT survili-
samebr SeZlon gamoyenebuli saxelmZRvaneloebis skolaSi gayidva
saswavlo wlis damTavrebis Semdeg. Tu skolis biujeti SesaZleb-
lobas iZleva, kargi iqneba, skolam SemoiRos saxelmZRvaneloebis
gaqiravebis sistema. gaqiravebis sistemis erT-erTi formaa, rodesac
skola sakuTari biujetidan yidulobs garkveuli raodenobis wig-
nebs da Semdeg moswavleebs miaqiravebs sabazro fasze nakleb fasSi.
Tu skolas aqvs SesaZlebloba, saskolo biblioTekaSi unda hqondes
saxelmZRvanelos ramdenime egzemplari, raTa moswavlem SeZlos gak-
veTilebis Semdeg davalebis skolaSive gakeTeba.
saxelmZRvaneloebiT sargeblobisas maswavleblebma unda gaiTva-
liswinon, rom saxelmZRvanelo erT-erTi da ara erTaderTi saSu-
alebaa, romelic erovnuli saswavlo gegmis sagnobriv programebSi
158
mocemuli Sedegebis miRwevas emsaxureba. aseve unda gvaxsovdes, rom
saxelmZRvanelo ar aris TavisTavad programa, Sesabamisad, maswav-
lebeli saxelmZRvaneloSi mocemuli `masalis gavlaze~ ki ar unda
iyos orientirebuli, aramed saxelmZRvaneloebSi mocemuli teqs-
tebis, savarjiSoebisa Tu ilustraciebis gamoyenebaze sagnobrivi
standartebis Sedegebis misaRwevad. maswavlebeli saxelmZRvanelos
moswavleebis saWiroebebs argebs da ara piriqiT, rodesac maswavle-
beli cdilobs, saxelmZRvanelos moergos. maswavlebels SeuZlia, ar
gamoiyenos romelime teqsti an aqtivoba, Secvalos drois xangrZ-
livoba, romelic romelime konkretul Temas eTmoba, daamatos saku-
Tari aqtivobebi da sxv.
159
rogor funqcionirebs erTi konkretuli skola, da miznad isaxavs
swavlebisa da swavlis xarisxis sistematur Sefasebas. skolis TviT-
SefasebisaTvis gamoyenebul unda iqnes xarisxis maCveneblebi, raTa
SesaZlebeli gaxdes skolis saqmianobis srulyofili Sefaseba, sko-
lis sxvadasxva programebis efeqturobis analizi da skolis susti
da Zlieri mxareebis drouli gamovlena.
sameurveo sabWo axorcielebs zogad xelmZRvanelobas skolis
TviTSefasebis procesze, direqtori ki uzrunvelyofs TviTSefase-
bis ganxorcielebasa da misi Sedegebis marTvas.
160
swavlebis Sefaseba unda moicavdes sagnis swavlebis zogadi miz-
nebis Sefasebas, maT Soris qvemoT moyvanil sakiTxebs:
161
mentorobisa da mwvrTnelobis demonstrirebas moaxdenen, da riTac
gaumjobesdeba swavlebis praqtika. direqtori uzrunvelyofs spe-
cialuri jgufis wevrebis SerCevas da misive valdebulebaa skolis
yvela TanamSromlisaTvis Sesabamisi rCevis, treningisa Tu profe-
siuli ganviTarebis SesaZleblobebis uzrunvelyofa. amdenad, di-
reqtoris movaleobaa, aqcios skola profesiuli saswavlo dawese-
bulebad, romelSic mimdinareobs pedagogebis sistematuri profe-
siuli zrda. direqtorma sameurveo sabWos periodulad unda warud-
ginos angariSi TanamSromlebis profesiuli ganviTarebis Sesaxeb.
direqtori an direqtoris mier daniSnuli Semfasebeli regula-
rulad unda axorcielebdes maswavleblebis Sefasebas (gakveTilze
daswrebas da sxv.). kriteriumebi, romelTa mixedviTac unda Catardes
aRniSnuli Sefaseba, zemoT ukve CamovTvaleT. maswavlebelTa Sefa-
sebis Sedegebs direqtori yovelwliurad warudgens sameurveo sab-
Wos.
skolam aseve SeiZleba danergos moswavleTa azris gamokiTxvebis
praqtika, romelic miznad isaxavs moswavleebis azris gagebas swav-
lebis xarisxTan dakavSirebiT. gamokiTxvebi SeiZleba gamoyenebul
iqnes moswavleebis mier sakuTari swavlis donis gamosavlenadac.
aRniSnul meqanizms sakmaod mniSvnelovani monacemebis gamovlena Se-
uZlia, romelic swavlis xarisxis gasaumjobeseblad unda iqnes gamo-
yenebuli.
162
salamankis deklaracia, gaeros bavSvis uflebebis konvencia da
SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis Sesaxeb kon-
vencia SezRuduli SesaZleblobis mqone bavSvTa ganaTlebis Tval-
sazrisiT uaRresad mniSvnelovani dokumentebia.
inkluzia ar gulisxmobs mxolod bavSvebis ganawilebas im skoleb-
Si, sadac inkluziuri ganaTleba xorcieldeba. didi mniSvneloba eni-
Weba xarisxiani ganaTlebis miRebas megobrul garemoSi, sadac arse-
bobs mravalferovneba da igi aRiarebulia, rogorc TiToeuli mos-
wavlis sulieri gamdidrebis wyaro. inkluzia TavisTavad gulisx-
mobs kurikulumisa da saswavlo meTodebis, midgomebis Secvlas. ase-
ve xazi unda gavusvaT swavlebis socialur aspeqts, romelic gulis-
xmobs maswavleblisa da bavSvis dialogs, mSoblisa da bavSvis di-
alogis msgavsad. maswavleblebi unda grZnobdnen bavSvebis moTxov-
nilebebs da saWiroebebs. moswavleebs Soris unda arsebobdes Ta-
nadgomis da ara metoqeobis principi. maswavleblebma moqnili sas-
wavlo marTvis sistema unda gamoiyenon. yvelas, maT Soris SezRu-
duli SesaZleblobebis mqone bavSvebsac da maTac, romlebic siZne-
leebs awydebian swavlebis, ganviTarebisa da aqtiuri monawileobis
procesSi, aqvs xarisxiani ganaTlebis miRebis ufleba. esaa ufleba
_ swavlobdnen skolaSi, romelic maT unar-Cvevebis gamovlenis Se-
saZleblobas miscems. yvela bavSvs aqvs ufleba, iswavlos teritori-
ulad axlos mdebare skolebSi da asakis Sesabamis klasebSi.
inkluziis procesis ganxorcieleba mxolod kanonmdeblobiTa da
wesebiT SeuZlebelia. es sakmaod xangrZlivi da rTuli procesia,
romlis aucilebeli pirobebia:
163
2. maswavleblebis, direqtorebisa da damrigeblebis swavlebis me-
Todologiis ganaxleba da reforma im mizniT, rom maT aseve Se-
eZloT mniSvnelovani wvlilis Setana da saWiro cvlilebebis gan-
xorcieleba inkluziis procesSi;
3. SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis gadaadgilebis SesaZ-
leblobis uzrunvelyofa saWiroebis SemTxvevaSi;
4. maswavleblebsa da mSoblebs Soris TanamSromlobis ganviTareba
maT Soris gamocdilebis urTierTgaziarebisa da urTierTdaxma-
rebis intensifikaciis mizniT.
164
gogebi valdebulebi arian, TavianT SefasebebSi yuradReba gaamax-
vilon moswavleebis Zlier da sust mxareebze da swavlis xarisxis
gaumjobesebis gzebze.
165
tilebebis Sesaxeb saCivrebi. sameurveo sabWo pasuxismgebelia dis-
ciplinur procedurebsa da politikaze, zedamxedvelobs direq-
toris, disciplinuri komitetis an saapelacio komitetis mier maT
efeqtur ganxorcielebas.
rogorc disciplinur komitets, ise direqtors SeuZlia ganixi-
los disciplinuri gadacdomebi da maT Sesaxeb angariSi warudginos
sameurveo sabWos an saapelacio komitets.
direqtori valdebulia, ganumartos skolis mTel sazogadoebas
_ moswavleebs, maT mSoblebs, maswavleblebs _ qcevis standartebi.
standartebi mimarTuli unda iyos moswavlis saqcielis dareguli-
rebisa da moswavleTa TviTdisciplinis gamomuSavebisaken. cudi yo-
faqcevis moswavleebisaTvis skolam unda SeimuSaos specialuri pro-
cedurebi, romlebic mimarTuli iqneba maTi yofaqcevis gamoswore-
baze. mniSvnelovania cudi yofaqcevis moswavlis ojaxis wevrebTan
klasis damrigeblis anda skolis administraciis xSiri urTierToba,
informaciis sistematuri gacvla da maTi aqtiuri CarTva Znelad
aRsazrdeli moswavlis skolis mier dadgenili qcevis standartebis
SesrulebaSi. ojaxis daxmarebis gareSe Zneli iqneba dadebiTi Sede-
gebis miRweva.
ar SeiZleba cudi yofaqcevisTvis moswavlis sajarod gakicxva/
gasamarTleba (misi saqmis sajarod ganxilva skolaSi), warumatebeli
akademiuri moswrebis Sesaxeb sajarod saubari anda akademiuri wa-
rumateblobisTvis moswavlis dasja. ar SeiZleba, mSobels sajarod
gamoecxados misi Svilis cudi yofaqcevis Sesaxeb.
kargi yofaqcevis mqone warmatebuli moswavleebis ojaxebs unda
miewodos informacia maTi Svilebis miRwevebis Sesaxeb.
aRsaniSnavia, rom moswavlis yofaqceva ar SeiZleba maswavleblis
mxridan moswavlisTvis niSnis daklebisa mizezi gaxdes.
skolas unda hqondes dajildoebis/waxalisebis sistemebi skolis
Sinaganawesis Sesabamisad, romelic miznad unda isaxavdes moswav-
leTa winsvlas da warmatebebis stimulirebas. moswavles jildo niS-
nebisa da miRwevebis safuZvelze unda gadaeces.
moswavlis akademiuri warumateblobis SemTxvevaSic mniSvnelo-
vania mSoblis aqtiuri CarTva saklaso saqmianobaSi. es daexmareba
bavSvs, daZlios CamorCena. drouli da efeqturi Carevis gareSe mos-
wavle CamorCeba saswavlo process. sagnis maswavlebels da skolis
direqtors unda SeeZloT, umtkivneulod da efeqturad moagvaron
amgvari problemebi.
166
nawili 5. saswavlo gegma
167
direqtori pasuxismgebelia saswavlo gegmis ganxorcielebaze,
mis monitoringsa da Sefasebaze. pedagogiurma sabWom yovelwliurad
unda ganaaxlos saswavlo gegma sxvadasxva garemoebebis (erovnuli
standartebi, moswavleebis warmatebebi da akademiuri moTxovnile-
bebi) gaTvaliswinebiT.
168
direqtori valdebulia, danergos Sefasebebis efeqturi sistema,
romelic swavlis xarisxis Sesaxeb sistematur monacemebs iZleva.
direqtori uzrunvelyofs Sefasebis Sedegebis gamoyenebas saswavlo
gegmasa da saswavlo procesSi saWiro cvlilebebisa da Sesworebebis
Sesatanad. im SemTxvevaSic ki, Tu direqtori uaRresad gamocdili
pedagogi ar aris, man unda SeZlos swavlebisa da Sefasebebis iseTi
strategiebis identifikacia, romlebic ama Tu im saswavlo konteq-
stSi maqsimalurad dadebiT Sedegs moitans.
rac ufro detaluri, swori da sistematuria Sefasebis procesi,
miT ufro dadebiTi Sedegebi moaqvs mas saswavlo procesSi. moswav-
lis muSaobasTan dakavSirebuli sistematuri werilobiTi/zepiri
komentarebi unda Seicavdes ara marto Sinaarsisa da struqturis
Sefasebas, aramed samuSaos gaumjobesebasTan dakavSirebul unar-
Cvevebs. amgvari komentarebi moswavles exmareba, dainaxos sakuTari
susti da Zlieri mxareebi, rac SeiZleba damatebiTi motivaciis wya-
ro gaxdes. Sefasebis Sedegebis Sesaxeb skolis direqtori sistema-
turad abarebs angariSs sameurveo sabWos.
Sefasebis sistemebi moqnili unda iyos da sul cota weliwadSi
erTxel mainc unda ganixilebodes pedagogiuri sabWosa da direq-
toris mier. nebismieri saxis cvlilebebi Sefasebis sistemebSi dasam-
tkiceblad unda waredginos sameurveo sabWos.
169
xis maCveneblebis konteqstSi fasdeba da skolis TviTSefasebis sa-
fuZvels warmoadgens. es monacemebi gamoiyeneba:
170
Tavi VI
eTikuri qcevis standartebis
SemuSaveba, danergva
da usafrTxo garemos
uzrunvelyofa
saqarTvelos
zogadsaganmanaTleblo
skolebSi
171
romlebic skolis SinaganawesSi unda iyos asaxuli (SesaZlebelia
maTi calke dokumentSi Tavmoyrac, magaliTad, eTikis kodeqsSi). am
standartebis dacva savaldebulo unda iyos skolis nebismieri
wevrisTvis.
172
da qcevis standartebis SemuSaveba ar aris sakmarisi skolaSi eTi-
kuri normebis danergvisaTvis. saWiroa, SemuSavdes misi ganxorci-
elebisa da monitoringis efeqturi meqanizmebi.
173
aseve mniSvnelovania miRweuli Sedegebis perioduli Sefaseba da
skolis sazogadoebis mxridan gaweuli wvlilis sajarod aRniS-
vna. Sedegebisa da warmatebebis saTanado dafaseba adamianebs sa-
kuTrebis gancdas uRvivebs, rac TavisTavad momavali qmedebebi-
saTvis qmnis motivacias. igi waaxalisebs im pirebsac, romlebic
Tavdapirvelad ar iyvnen proeqtSi CarTuli, monawileoba miiRon
masSi.
174
da araeTikuri qcevis prevenciisa da disciplinuri saxdelebis Se-
muSavebamde skolam, pirvel yovlisa, arsebuli viTareba/garemo un-
da Seiswavlos da misTvis damaxasiaTebeli Sida da gare faqtorebis
gaanalizebis Sedegad konkretuli midgomebi SeimuSaos. rogorc we-
si, skolebis umravlesobisTvis araeTikuri da korufciuli qcevis
gamomwvevi mizezebi erTnairia da SeiZleba moicavdes:
175
xorcielos pedagogze, raTa man maRali niSani dauweros misi oja-
xis wevrs, naTesavs an sxvas.
akademiuri siyalbe _ piradi gamorCenis mizniT ganxorcielebuli
araeTikuri qceva, romelic SeiZleba moicavdes meqrTameobas,
moswavlis mxridan TaRliTobis waxalisebas (maswavlebelma
SeiZleba motyuebis saSualeba misces moswavles; an SeiZleba Ta-
vad gadaasworos moswavlis namuSevari da mas daumsaxureblad
maRali Sefaseba misces), informaciis gayidvas (maswavlebelma Se-
iZleba winaswar miawodos moswavles sagamocdo sakiTxebi, tes-
tebi) da sxv.
xSirad moswavleebic sxvadasxva saxis araeTikur qmedebaSi arian
CarTulebi, magaliTad, gamocdebisa da testebis gadawera (rac
akademiuri siyalbis yvelaze gavrcelebuli formaa). zogierT
SemTxvevaSi moswavleebi (umeteswilad ufrosklaselebi) eleqt-
ronul mowyobilobebs iyeneben gamocdebze gadasawerad an pasu-
xebis karnaxiT Tu winaswar SeTanxmebuli niSnebis gamoyenebiT
exmarebian sxva moswavleebs gadaweraSi.
mowavleebis mier Cadenili sxva areTikuri qmedebebi SeiZleba ga-
moixatebodes disciplinur sakiTxebSi, kerZod ki, moswavlis
upativcemulobaSi pedagogis, skolis administraciis an sxva mos-
wavleebis mimarT.
176
amisaTvis saWiroa eTikis sakiTxebisa da problemebis identifici-
reba, romlebic skolis sazogadoebas xvdeba yoveldRiuri saqmi-
anobis procesSi da romelzec skolam unda gaamaxvilos yuradReba.
sasargeblo iqneba, amasTan dakavSirebiT Sexvedrebi Catardes mas-
wavleblebTan, administraciis warmomadgenlebTan, moswavleebTan,
mSoblebTan Semdeg sakiTxebze:
177
skolis sazogadoebis TiToeul jgufs sakuTari roli da pasuxis-
mgebloba aqvs da dawesebulebis saqmianobis sxvadasxva sferoSia
CarTuli. aqedan gamomdinare, garda imisa, rom arsebobs garkveuli
tipis eTikuri problemebi, romlebic SeiZleba saerTo iyos dawese-
bulebis TiToeuli wevrisaTvis, arsebobs iseTi eTikuri sakiTxebi,
romlebic mxolod konkretuli jgufisTvisaa relevanturi. amitom
qcevis standartebis SemuSavebis procesSi gaTvaliswinebul unda
iqnes saqmianobis yvela is sfero, romelSic TiToeuli jgufia Car-
Tuli da yvela sxva roli da pasuxismgebloba, romelic maT gaaCniaT.
mniSvnelovania, rom skolis Sinaganawesi Seicavdes disciplinuri
devnis CamonaTvals, romelic gamoyenebul iqneba yvela im piris wi-
naaRmdeg, romlebic qcevis standartebs daarRveven. disciplinuri
devnis formebi detalurad unda iyos SemuSavebuli qcevis stan-
dartebisa da disciplinuri gadacdomebis Sesabamisad. aseve mniSv-
nelovania, skolis Sinaganawesma uzrunvelyos pedagogebis, adminis-
traciis TanamSromlebisa da moswavleebis dacva SurisZiebis nebis-
mieri mcdelobisgan im SemTxvevaSi, rodesac maTi mxridan moxdeba
araeTikuri qmedebis mxileba. skolam unda SeimuSaos gasaCivrebis
efeqturi meqanizmi da saTanadod gamoiZios disciplinuri gadac-
domebis yoveli SemTxveva (saCivris sistemis Sesaxeb ixileT Tavi V I I ).
qcevis standartebis SemuSavebisas eTikis komitetma unda uzrun-
velyos dokumentSi skolis faseulobebis asaxva, misi Sesabamisoba
kanonmdeblobisa da sxva wesebis moTxovnebTan da uzrunvelyos, rom
dokumentSi asaxuli molodinebi ar arRvevdes skolis wevrebis kano-
nier uflebebs. amasTanave, qcevis standartebi unda emsaxurebodes
skolis misiisa da startegiuli miznebis ganxorcielebas.
178
vin iqneba qcevis standartebis damkvidrebaze pasuxismgebeli
piri?
rogor da sad gamoqveyndeba qcevis standartebisa da discipli-
nuri gadacdomebis nusxa? rogor iqneba uzrunvelyofili misi
xelmisawvdomoba nebismieri dainteresebuli pirisaTvis?
Seiqmneba Tu ara mudmivmoqmedi eTikis komiteti, Tu aRniSnul
funqciebs srulad SeiTavsebs disciplinaruli komiteti? ra
konkretuli funqciebi daekisreba eTikis komitets/disciplinur
komitets?
rogor ganxorcieldeba Sinaganawesis efeqturobis monitoringi?
Seiqmneba Tu ara `cxeli xazis~ samsaxuri, romlis daniSnulebac
iqneba darRvevebis Sesaxeb informaciis miReba da skolis sazo-
gadoebisaTvis konsultaciebis gaweva eTikisa da disciplinis
sakiTxebTan dakavSirebiT?
ra sixSiriT gadaisinjeba skolis Sinaganawesi da qcevis standar-
tebi?
179
skolis TiToeuli wevri flobdes Sinaganawesis asls. Tu Tanxebis
simciris an sxva mizezebis gamo es SeuZlebelia, maSin unda ganxorci-
eldes TanamSromlebis informireba dokumenti arsebobis Sesaxeb da
maTi waxaliseba, gaecnon da ixelmZRvanelon skolis SinaganawesiT.
SeiZleba aRniSnuli dokumentis gamoikras kedelze, TvalsaCino ad-
gilze.
imisaTvis, rom Sefasdes, ramdenad qmediTia skolis Sinaganawesi
da ramdenad mniSvnelovani gavlena moaxdina man skolaSi arsebul
mdgomareobaze, sasurvelia, ganxorcieldes monitoringi da Sefa-
seba. aseve mniSvnelovania, SemuSavdes is ZiriTadi indikatorebi, ro-
melTa safuZvelzec moxdeba eTikasTan dakavSirebiT skolaSi arse-
buli mdgomareobis Sefaseba. mniSvnelovania, rom es indikatorebi
uzrunvelyofdes relevanturi informaciis miRebisa da daskvnebis
gamotanis SesaZleblobas. indikatorebis SemuSavebis procesSi sko-
lam mxedvelobaSi unda miiRos Semdegi sakiTxebi:
180
saSualebas iZleva, ufro naTlad moxdes Sinaganawesis araefeqturi
komponentebis identificireba da aseve im standartebis gamovlena,
romlebic srulad ar asaxavs qcevasTan dakavSirebul realobas. ase-
ve mniSvnelovania Sinaganawesis moyvana sajaro seqtorSi moqmed axal
kanonmdeblobasTan SesabamisobaSi. garda amisa, savaraudod, garkve-
uli periodis gasvlasTan erTad skolaSi axali eTikuri sakiTxebi
wamoiWreba, romlebic aucileblad unda aisaxos skolis Sinagana-
wesSi.
dabolos, imisaTvis, rom skolis Sinaganawesi da qcevis standar-
tebi qmediTi iyos, aucilebelia, skolam reagireba moaxdinos nebis-
mieri saxis darRvevasa da disciplinur gadacdomaze. saCivrebis gan-
xilvis dros disciplinurma komitetma unda ixelmZRvanelos winas-
war SemuSavebuli disciplinuri saxdelebiT. amasTanave, uzrunvel-
yofil unda iqnes saCivrebis ganxilvis samarTliani, gamWvirvale
da martivi procedurebis SemuSaveba (saCivrebis sistemis Sesaxeb ixi-
leT Tavi V I I ).
181
remo. unda moxdes arsebuli saWiroebebisa da problemebis, Sida da
gare faqtorebis Seswavla da monacemebis Segroveba. am monacemebis
Segroveba SesaZlebelia rogorc formaluri, ise araformaluri
gziT (Sexvedrebi maswavleblebTan, moswavleebTan, mSoblebTan, in-
terviuebi, fokus-jgufebi, kvlevebi da a. S.). mas Semdeg, rac moxdeba
Sefaseba da analizi, usafrTxoebis komitetma unda SeimuSaos stra-
tegia, gansazRvros meTodebi, SearCios programebi da aqtivobebi,
SeimuSaos samoqmedo gegma, gansazRvros vadebi da pasuxismgebeli
pirebi.
skolis Sinaganawesi unda iTvaliswinebdes klasis damrigeblis
winaswar gafrTxilebas moswavlis sapatio mizeziT gakveTilze das-
wrebis SeuZleblobisa da safuZvlis Sesaxeb, xolo klasis damrige-
beli Tavis mxriv am informacias sxva pedagogebs unda awvdides. Tu
aseTi winaswari gafrTxileba ar arsebobs da moswavle gakveTils
gaacdens, unda arsebobdes gacdenis mizezis da mSoblis Setyobi-
nebis valdebuleba. Znelad aRsazrdel moswavleebTan pedagogebi
individualurad unda muSaobdnen, xolo Tu klasSi bevri moswavlea,
moswavleTa raodenoba unda Semcirdes (moswavleebi sxva klasebSi
unda gadanawildnen an axali klasi unda daematos), raTa gaadvildes
Znelad aRsazrdel bavSvebze dakvirveba da maTTan muSaoba. siste-
maturad unda xdebodes moswavlis mSobelTan informaciis gacvla.
saWiroa, skolam efeqturi programebi ganaxorcielos skolaSi
usafrTxo garemos uzrunvelsayofad. skola unda axorcielebdes
Zaladobis, narkotikebis, alkoholizmis, vandalizmis, qonebis ga-
nadgurebisa da gakveTilebis gacdenis sawinaaRmdego programebs.
mniSvnelovania, skolaSi xorcieldebodes pozitiuri kampaniebi da
programebi. magaliTad: eseebis konkursi (Temaze: Zaladoba, narko-
tikebi da a. S.); skolebs Soris Teatraluri dadgmebis konkursi (ima-
ve Temebze); warmatebuli moswavleebisTvis waxalisebis meTodebis
danergva; sportuli Sejibrebebisa da gasarTobi RonisZiebebis Ca-
tareba; sazogadoebrivi aqtivobebi (magaliTad: skolis gazeTis ga-
mocema, moswavleTa klubebis daarseba interesebis mixedviT, dala-
gebisa da galamazebis aqciebi); warmatebuli adamianebis mowveva sko-
laSi da maTTan saubari da a.S. am programebis meSveobiT skola ax-
dens moswavleTa TviTSegnebis amaRlebas.
sasurvelia, skolam SezRudos skolis teritoriaze ucxo pirebis
Sesvla legitimuri mizezis gareSe da moaxdinos im gareSe pirebis
registracia, romlebic skolaSi Sevlen.
182
skolaSi unda arsebobdes moswavleTa piradi saqmeebi, sadac mos-
wavlis Sesaxeb yvelanairi informacia iqneba Tavmoyrili (magaliTad:
moswavlis akademiuri moswreba, sakontrolo weris namuSevrebi an
testebi, disciplinuri darRvevebisa da dakisrebuli sanqciebis
Sesaxeb informacia, gacdenebis Sesaxeb informacia, moswavlis mi-
marT saCivrebis raodenoba, civi iaraRis, basri nivTebis, Zaladobis,
Cxubis, daSinebis, vandalizmisa da qonebis dazianebis da sxva dis-
ciplinuri darRvevebis anda sxva antisazogadoebrivi qmedebebis
Sesaxeb informacia da a. S.). moswavles da mis mSobels (mSoblis aryo-
lis SemTxvevaSi meurves, mzrunvels an sxva kanonier warmomadge-
nels) unda hqondeT piradi saqmis gacnobis ufleba. Tu moswavle
danaSauls Caidens, mozardis mimarT devnis dawyebis SemTxvevaSi
skolis administraciam es informaciebi Sesabamis samarTladamcav
organoebs unda miawodos.
183
Tavi VII
samoqalaqo uflebebi
da Tavisuflebebi
sajaro skolebSi
184
formaciisa da ideebis mosaZieblad, misaRebad, Sesaqmnelad, Sesana-
xad, dasamuSaveblad an gasavrceleblad. amave dros, gamoxatvis Ta-
visufleba absoluturi ar aris. moswavleTa da maswavlebelTa ga-
moxatvis Tavisufleba unda dabalansdes mozardebisaTvis socialu-
rad misaRebi qcevis swavlebis, erovnuli da skolis saswavlo gegme-
biT gaTvaliswinebuli miRwevis donis daZlevisa da skolaSi Semwy-
nareblobisa da urTierTpativiscemis garemos formirebis legiti-
mur sazogadoebriv interesTan.
185
literaturis mavne zegavlenisgan. skola uflebamosilia, SezRudos
im publikaciis gavrceleba, romelic:
186
baa skolis biblioTeka. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos
kanoni krZalavs wignebis cenzuras skolis biblioTekaSi. skola uf-
lebamosilia, daawesos mxolod aradiskriminaciuli da neitraluri
SezRudvebi, raTa uzrunvelyos arasrulwlovanTa dacva asakis Se-
usabamo literaturis mavne zegavlenisgan. dauSvebelia skolis mier
wignis gamotana biblioTekidan mxolod imitom, rom ar iziarebs mas-
Si gamoTqmul mosazrebas. SezRudvas SeiZleba daeqvemdebaros aras-
rulwlovanTaTvis Seusabamo seqsualurad gamomwvevi da vulgaruli
literatura.
interneti moswavleebs aZlevs unikalur SesaZleblobas, miiRon
informacia an gauziaron sakuTari mosazrebebi msoflios kompiute-
ruli qselis momxmarebel milionobiT adamians. moswavleebs ufleba
aqvT, amisaTvis gamoiyenon skolis resursebi, kerZod, qselSi CarTu-
li kompiuterebi. skola uflebamosilia, gamoiyenos `internet-fil-
trebi~ (specialuri kompiuteruli programa), romlebic SezRudavs
uxamsobis Semcveli gamosaxulebebisa da arasrulwlovanTaTvis Se-
usabamo seqsualurad gamomwvevi masalebis xelmisawvdomobas mos-
wavleebisTvis.
1.4. demonstraciebi
187
1.6. samosi da samkaulebi
188
1.7. gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis safuZvlebi
189
gavrcelebuli gancxadebis cilismwamebluri xasiaTis Sesaxeb. saja-
ro pirebad iTvlebian sajaro Tanamdebobis pirebi, agreTve piri,
romliskenac misi garkveuli qmedebis Sedegad calkeul sakiTxebTan
dakavSirebiT mimarTulia sazogadoebrivi yuradReba. sazogadoeb-
rivi yuradReba aris sazogadoebrivi interesi im movlenisadmi, ro-
melic dakavSirebulia demokratiul saxelmwifoSi sazogadoebrivi
TviTmmarTvelobis ganxorcielebasTan. sazogadoebriv interesad
ar CaiTvleba ubralo cnobismoyvareoba. skolis TanamSromlebi sa-
jaro pirebad iTvlebian skolis saqmianobasTan dakavSirebul sakiT-
xebSi; skolis efeqturi funqcionireba ki aSkarad gamokveTili sazo-
gadoebrivi interesis Semcveli sakiTxia. aqedan gamomdinare, mos-
wavleebsa da maswavleblebs aqvT ufleba, akritikon maswavlebelTa
an skolis sxva TanamSromelTa saqmianoba. garda amisa, ciliswamebis
sakiTxis gadawyvetisas skola valdebulia, gaiTvaliswinos, rom:
190
xatvis Tavisuflebis SezRudva dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi,
Tu arsebobs Seuracxmyofeli, mtruli an damaSinebeli saganmanaT-
leblo garemos Seqmnis an Zaladobis provocirebis aSkara, pirdapiri
da gardauvali safrTxe.
skolis normaluri funqcionirebis arsebiTi Seferxebis an
kanonsawinaaRmdego Sedegis miRebis safrTxe _ skolis normaluri
funqcionirebis arsebiT SeferxebaSi igulisxmeba saskolo discip-
linis uxeSi darRveva, masobrivi uwesrigoba, skolis sakuTrebis da-
zianeba an ganadgureba. gamoxatva, romelic mxolod cxare debate-
bisa da diskusiis waxalisebas axdens, ar SeiZleba aseTi safrTxis
Semcvelad CaiTvalos. skolis funqcionirebis arsebiTi Seferxebis
gamo gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvisaTvis aucilebelia arse-
bobdes faqtobrivi mtkicebulebebi, romlebic safuZvliani da gar-
dauvali safrTxis arsebobaze miuTiTebs. mxolod disciplinis dar-
Rvevis an uwesrigobis warmoqmnis eWvi, winaTgrZnoba an SiSi ar aris
sakmarisi. mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli rogorc warsuli ga-
mocdileba, ise arsebuli pirobebi, romlebic gavlenas axdens mos-
wavleTa da maswavlebelTa midgomebsa da qcevaze.
gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis safuZveli SeiZleba gaxdes
agreTve mowodeba kanonsawinaaRmdego qmedebis Cadenis an skolaSi
arsebuli wesrigis darRvevisken. mowodeba aris gancxadeba, romlis
avtoric miznad isaxavs an aSkarad uSvebs kanonsawinaaRmdego an sko-
laSi arsebuli wesrigis sawinaaRmdego Sedegis gamowvevas da qmnis
am Sedegis miRebis aSkara, pirdapir da arsebiT safrTxes.
Sinaarsobrivad neitraluri SezRudva _ SeiZleba iTvaliswineb-
des mxolod adgilis, droisa da formis mixedviT gamoxatvis iseT
aradiskriminaciul SezRudvas, romelic gavlenas ar axdens infor-
maciis an ideebis Sinaarsze Tu gamomxatvelobiT efeqtze an tovebs
maTi sxva gzebiT gamoxatvis efeqtian SesaZleblobas. nebismieri ase-
Ti SezRudva gonivrul xasiaTs unda atarebdes da dakavSirebuli un-
da iyos skolaSi mimdinare saswavlo procesis Seuferxebeli msvle-
lobisa da skolis normaluri funqcionirebis uzrunvelyofis in-
teresTan. Sinaarsobrivad neitraluri SezRudvisas dauSvebelia ga-
moxatvis sagnis SezRudva.
191
Toeuli adamianis uflebas, iyos nebismieri religiuri mrwamsis mim-
devari, Tavisuflad gamoxatos Tavisi religia an saerTod ar swam-
des, saxelmwifos mxridan yovelgvari zemoqmedebis gareSe.
rwmenis sakiTxi gansakuTrebul sifrTxiles moiTxovs skolis
farglebSi, sadac saqme gvaqvs moumwifebel moswavleebTan. zogadi
ganaTlebis sistema aris sfero, sadac demokratiul saxelmwifos
aqvs Sansi da valdebulebac, monawileoba miiRos sazogadoebis yve-
laze daucveli wevrebis ideebisa da mosazrebebis formirebis pro-
cesSi. Tumca mkafio sazRvari unda iqnes gavlebuli indoqtrinacias,
rogorc pirovnebis religiur arCevanSi Carevasa, da saxelmwifos
Zalisxmevas Soris, xeli Seuwyos mozardebs, ipovon sakuTari Tavi
sazogadoebaSi.
192
moswavleebsa da maT mSoblebs Soris Semwynareblobisa da urTier-
Tpativiscemis danergvas.
193
moswavleTa aRzrdas rwmenis Tavisuflebis, rogorc Tavisuflebisa
da demokratiis erT-erTi fundamenturi elementis, principebze.
rwmenis Tavisufleba, Tavis mxriv, saswavlo programasTan mimarTe-
baSi gulisxmobs TiToeuli moswavlisa da misi mSoblebis religiuri
mrwamsis pativiscemas, indoqtrinaciisa da prozelitizmis dauSveb-
lobas.
sajaro skolis valdebuleba, uzrunvelyos rwmenis Tavisufleba
da daicvas religiuri neitralurobis principi, ar niSnavs, rom is
unda gaeqces religiuri masalis swavlebas. mniSvnelovania, erTma-
neTisgan ganvasxvaoT ori ZiriTadi cneba: `religiis swavleba~ da
`religiis Sesaxeb swavleba~. `religiis swavlebis~ mizania, uzrun-
velyos erTguleba konkretuli sarwmunoebisa Tu aRmsareblobi-
sadmi, sxva sityvebiT, gaaZlieros moswavlis rwmena konkretul re-
ligiur tradiciaSi. `religiis Sesaxeb swavleba~ ki gulisxmobs mos-
wavlis informirebas sxvadasxva religiuri tradiciebis, kulturasa
da istoriaSi maTi wvlilis, eTikuri konfliqtebisa da religiuri
pluralizmis Sesaxeb. misi mizania axalgazrdebs Soris religiuri
Semwynareblobis garemos formirebis xelSewyoba da srulfasovani
ganaTlebis uzrunvelyofa.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis moTxovna erov-
nuli da sajaro skolis saswavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli sagne-
bis akademiuri, obieqturi, neitraluri da pluralisturi wesiT
swavlebisa da saswavlo procesis indoqtrinaciisa da prozelitiz-
misaTvis gamoyenebis dauSveblobis Sesaxeb krZalavs `religiis
swavlebas~. dasaSvebia moswavleebisaTvis mxolod iseTi religiuri
informaciisa da codnis gadacema, romelic Tavisi arsiT pluralis-
turi, inkluziuri, dabalansebuli da Tavisufalia mikerZoebisgan
da orientirebulia konkretul religiur tradiciaze an religiur
tradiciaTa konkretul jgufze.
sajaro skolaSi religiuri masala SeiZleba ori formiT iswavle-
bodes. `religiis Sesaxeb swavlebas~ SeiZleba daeTmos specialuri
saskolo sagani sazogadoebrivi mecnierebebis saswavlo programis
farglebSi; an religiuri informaciis gavrceleba SeiZleba moxdes
erovnuli an skolis saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli sxva regu-
laruli disciplinebis farglebSi, rogoricaa istoria, literatu-
ra da a. S. orive SemTxvevaSi religiuri masalis gadacema unda efuZ-
nebodes Semdeg principebs:
194
sajaro skolis mizania religiebis Sesaxeb moswavleebis codnis
amaRleba da ara romelime religiuri mimdinareobis an zogadad
religiis mxardaWera an damcireba;
sajaro skola moswavles acnobs mravalferovan religiur Sexe-
dulebebs da ar axvevs Tavs garkveul religiur msoflmxedve-
lobas;
sajaro skola afinansebs `swavlebas religiis Sesaxeb~ da ara
religiis aRmsareblobas.
195
agreTve religiuri xasiaTis literaturis gavrcelebis uflebiT
imave pirobebiT, ra pirobebiTac xdeba sxva saxis literaturis gavr-
celeba skolis farglebSi.
sajaro skola uflebamosilia, SezRudos literaturis gavrce-
leba aradiskriminaciul niadagze asakis Seusabamo literaturis
mavne zegavlenisgan arasrulwlovanTa dacvis mizniT. kerZod, sko-
las SeuZlia SezRudos literatura, romelic aRvivebs eTnikur an
religiur SuRls, Seicavs uxamsobas, ciliswamebas da a. S. sajaro
skola aseve uflebamosilia, daawesos aradiskriminaciuli da neit-
raluri SezRudvebi religiuri literaturis gavrcelebis droze,
adgilsa da formaze saswavlo procesis, skolis normaluri funqci-
onirebisa da skolis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebisaTvis
xelis SeSlis Tavidan acilebis mizniT. nebismieri SezRudva samarT-
liani, gonivruli da minimaluri unda iyos da SeiZleba ganxorci-
eldes mxolod dadgenili wesis safuZvelze. es niSnavs, rom, magali-
Tad, mxolod religiur niadagze literaturis gavrcelebis Sez-
Rudva kanonieri ar iqneba da diskriminaciad CaiTvleba.
moswavleebis msgavsad, maswavleblebic sargebloben religiis
gamoxatvis TavisuflebiT, Tumca pasuxismgeblobis maRali donis
gaTvaliswinebiT zogadi SezRudvebis garda pedagogebze damatebiTi
moTxovnebic vrceldeba. saswavlo procesis indoqtrinaciisa da
prozelitizmisaTvis gamoyenebis dauSvebloba maTgan gansakuTre-
buli sifrTxilis gamoCenas moiTxovs religiuri mosazrebebis ga-
moTqmisas. dauSvebelia maswavleblis mier romelime an zogadad re-
ligiis mxardaWeris gamoxatva an misi damcireba moswavleTa Tan-
daswrebiT. es SezRudva vrceldeba maswavleblebis mier religiuri
ideebis gavrcelebaze rogorc zepirad, ise werilobiT da sxva for-
miT. magaliTad, dauSvebelia maswavleblebma skolaSi iseTi samosiT
iaron, romelzec aSkara religiuri `mesijia~ gamosaxuli. es ar niS-
navs, rom maswavleblebs arasdros aqvT religiaze laparakis uf-
leba, vinaidan is istoriis, kulturisa da Tanamedrove movlenebis
mniSvnelovania nawilia. maT aseve SeuZliaT ataron jvari an sxva
religiuri simbolo, romelic mianiSnebs maT religiur kuTvnile-
baze, mxolod moswavleTaTvis ara TvalSi sacemi formiT.
196
saSualebebis gamoyenebiT, imave pirobebiT, ra pirobebiTac xdeba
informaciis gavrceleba sxva saxis Sekrebebis Taobaze.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni krZalavs saja-
ro skolis nebismieri saxiT Carevas religiuri gaerTianebis mar-
Tvasa da saqmianobaSi. aseve dauSvebelia, skolam akontrolos an war-
marTos moswavleTa Sekreba maTi survilis sawinaaRmdegod. Tumca
saWiroebis SemTxvevaSi skolis administracia uflebamosilia, daes-
wros Sekrebas. magaliTad, aseTi aucilebloba SeiZleba warmoiSvas
dasabuTebuli eWvis arsebobisas, rom Sekrebas gareSe pirebi warmar-
Taven, an rodesac arsebobs safuZvliani safrTxe:
198
pirad informacias andoben skolas TavianTi interesebis ukeT uz-
runvelsayofad. imisaTvis, rom daculi iyos moswavleebis, maswav-
leblebisa da maTi ojaxebis piradi cxovreba, skola, rogorc samar-
Tlebrivad, ise moralurad pasuxismgebelia skolaSi daculi piradi
informaciis marTlzomier gamoyenebaze.
199
safuZvelze. werilobiTi Tanxmoba unda Seicavdes zust miTiTe-
bas im informaciaze, romlis gacemazec Tanaxmaa maswavlebeli,
moswavlis mSobeli an sxva kanonieri warmomadgeneli;
uzrunvelyofil unda iqnes maswavleblis, moswavlis, misi mSob-
lisa da sxva kanonieri warmomadgenlis ufleba, Seamowmon maT
Sesaxeb skolaSi daculi informacia da saWiroebis SemTxvevaSi
moiTxovon misi Sesworeba;
skolam unda aRricxos moswavlisa da maswavleblis piradi in-
formaciis moTxovnisa da gacemis yoveli faqti, moTxovnisa da
gacemis TariRi da mizani, momTxovnisa da mimRebis vinaoba da mi-
samarTi.
201
naxva 90 dRis ganmavlobaSi, xolo Semowmebis saboloo Sedegebis mi-
Rebidan 90 dRis Semdeg _ SemowmebasTan dakavSirebuli nebismieri
masalisa da informaciis ganadgureba. 90 dRis ganmavlobaSi Sesaba-
mis moswavles an maswavlebels unda mieces ganmeorebiTi Semowmebis
gavlis SesaZlebloba. Tu ganmeorebiTi Semowmebis gavlis Sedegad
gansxvavebuli Sedegebi dafiqsirda, maSin pirveladi Semowmebis Se-
degebi baTildeba. aseT SemTxvevaSi skola valdebulia, aanazRauros
ganmeorebiTi Semowmebis xarjebi. dauSvebelia samarTaldamcavi
organoebisaTvis samedicino Semowmebis Sedegebis Sesaxeb informa-
ciis miwodeba. samedicino Semowmebis Sedegad narkotikuli saSuale-
bebis an alkoholis miRebis faqtis gamovlena SeiZleba gaxdes mos-
wavlis an maswavleblis disciplinuri pasuxismgeblobis safuZveli.
202
veli maswavleblis diskreciaSi Sedis. pedagogis mier gamoyenebuli
meTodebi moswavlis piradi saidumloebis gonivrul dacvas unda
uzrunvelyofdes.
203
aicilos arsebiTi da imwuTieri safrTxe, romelic emuqreba moswav-
lis an maswavleblis janmrTelobasa da sicocxles; sigaretis speci-
fikuri sunis arseboba da a. S.
Cxrekis kanonierebis erT-erTi mniSvnelovani piroba misi `indi-
vidualizebuli~ xasiaTia, rac gulisxmobs konkretuli moswavlis
mimarT kanonsawinaaRmdego an skolis SinaganawesiT akrZaluli
qmedebis Cadenis mtkicebulebebis arsebobas. garkveul SemTxvevebSi
eWvmitanil moswavleTa wre SeiZleba erTi pirovnebiT ar Semoifar-
glebodes. akrZalulia koleqtiuri Cxrekis Catareba, Tumca skolas
ar moeTxoveba eWvmitanilTa wris aucileblad erT moswavlemde day-
vana. magaliTad, Tu Carazul oTaxSi, sadac mxolod ori moswavle
imyofeboda, qurdoba moxda, kanonis moTxovnebTan srul Sesabamiso-
baSi iqneba orive maTganis gaCxreka, vinaidan orives mimarT Tanabrad
arsebobs kanonsawinaaRmdego qmedebis Cadenis dasabuTebuli vara-
udi. Tumca, meore mxriv, msgavs viTarebaSi asamde moswavlis yofna
ar warmoqmnis TiToeuli maTganis gaCxrekis kanonier safuZvels.
Cxrekis individualizebuli xasiaTis moTxovnis dakmayofilebis
mizniT moswavleTa maqsimaluri raodenobis gansazRvrisas mxedve-
lobaSi unda iqnes miRebuli arsebuli mtkicebulebebis xasiaTi da
Cadenili kanondarRvevis an gadacdomis simZime.
Cxreka SeiZleba ganaxorcielos mxolod saamisod uflebamosilma
pirma, garda im SemTxvevisa, rodesac arsebobs janmrTelobis an sa-
kuTrebis dazianebis aSkara da imwuTieri safrTxe. Cxrekas unda da-
eswros skolis erTi TanamSromeli mainc. Cxrekis dawyebamde moswav-
les unda mieces SesaZlebloba, Tavad daTanxmdes Sesabamisi sagnis
Cabarebas. amisaTvis mas zustad unda ganemartos is sagani an sxva
saxis mtkicebuleba, romlis aRmoCenasac isaxavs miznad Cxreka.
Cxrekis xangrZlivoba da moculoba gonivrul kavSirSi unda iyos
Cxrekis legitimur mizanTan. es niSnavs, rom Cxreka saZiebo obieqtis
aRmoCenisTanave unda Sewydes, garda im SemTxvevisa, roca Cxrekis
procesSi warmoiqmneba dasabuTebuli varaudi, rom SeiZleba gamov-
lenil iqnes konkretuli SemTxvevisaTvis mniSvnelovani damatebiTi
mtkicebuleba an sxva kanonsawinaaRmdego qmedebis an gadacdomis
faqti. garda amisa, dauSvebelia kanonieri safuZvlis mqone Cxrekis
procesSi Semowmdes saZiebo obieqtTan kavSirSi armyofi sagnebi. ma-
galiTad, dasabuTebuli varaudi, rom moswavle Tavis zurgCanTaSi
narkotikul nivTierebas inaxavs, ar rTavs nebas skolis uflebamo-
sil TanamSromels, waikiTxos zurgCanTaSi moTavsebuli piradi dRi-
uri. Cxrekis uaryofiTi Sedegebis ganeitralebis erT-erTi ZiriTa-
204
di saSualebaa imis uzrunvelyofa, rom Cxreka sxva moswavleebis Tan-
daswrebiT ar Catardes. Sesabamisad, Tu ar arsebobs janmrTelobisa
da sakuTrebis dazianebis aSkara da imwuTieri safrTxe, Cxreka sxva
moswavleebisgan gancalkevebulad unda Catardes.
Cxrekas SeiZleba daeqvemdebaros rogorc moswavlis sakuTrebaSi
arsebuli nivTebi, ise piradad moswavle. skolis Sesabamisma Tanam-
Sromelma gansakuTrebuli sifrTxile unda gamoiCinos moswavlis
piradi Cxrekisas; kanoni misgan eTikuri normebis srul dacvas mo-
iTxovs. dauSvebelia, Cxrekisas moswavles moeTxovos gaSiSvleba,
garda zamTris zeda tanisamosis gaxdisa. gamonaklisia SemTxveva, ro-
desac aSkara da imwuTieri safrTxe emuqreba adamianis sicocxlesa
da janmrTelobas. nebismier SemTxvevaSi, mxedvelobaSi unda iqnes
miRebuli gamosavleni gadacdomisa Tu kanondarRvevis simZime da
xasiaTi. es niSnavs, rom dauSvebelia Cxrekis meTodad fizikuri Se-
xebis gamoyeneba sxeulis intimur adgilebSi, Tu mxolod msubuqi
gadacdomis faqtTan gvaqvs saqme. aseve aucilebelia, piradi Cxreka
imave sqesis pirma ganaxorcielos.
skola uflebamosilia, samarTaldarRvevis an gadacdomis gamov-
lenis dasabuTebuli varaudis gareSe Seamowmos saklaso merxebi,
moswavleTa saTavsebi da skolis sakuTrebaSi Semavali sxva qoneba.
es Semowmeba TviTnebur xasiaTs ar unda atarebdes da skolis mier
dadgenili neitraluri da aradiskriminaciuli procedurebis Sesa-
bamisad unda ganxorcieldes. moswavle piradad pasuxismgebelia Se-
mowmebis Sedegad gamovlenil narkotikul an toqsikur saSualebeb-
ze, cecxlsasrol an civ iaraRze, agreTve skolis SinaganawesiT ak-
rZalul sxva sagnebze da SeiZleba disciplinuri pasuxismgebloba
daekisros.
skola aseve uflebamosilia, gamoiyenos e. w. metalodeteqtorebi
imisaTvis, rom aRkveTos cecxlsasroli da civi iaraRis, aseve meta-
lisgan damzadebuli sxva saxis akrZaluli sagnebis moxvedra skolis
teritoriaze. am xelsawyoebis gamoyeneba SeiZleba mxolod skolis
mier dadgenili neitraluri da aradiskriminaciuli procedurebis
safuZvelze. metalodeteqtorebis gamoyeneba ar CaiTvleba Cxrekad
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis miznebisaTvis, vi-
naidan is adamianis pirad cxovrebaSi Carevis gacilebiT naklebi do-
niT xasiaTdeba. imisaTvis, rom Carevis done kidev ufro Semcirdes,
aucilebelia, moswavle da misi mSobeli, aseve skolis SenobaSi Ses-
vlis msurveli nebismieri sxva piri winaswar iqnes gafrTxilebuli
SesaZlo Semowmebis Sesaxeb. garda amisa, metalodeteqtoris aqtiva-
205
ciis SemTxvevaSi moswavleebs SesaZlebloba unda mieceT, Tavad war-
moadginon metalisgan damzadebuli yvela is nivTi, romelzec reagi-
rebs xelsawyo. mxolod mas Semdeg, rac moswavle ar/ver gaakeTebs
amas, SesaZloa, ganxorcieldes misi sakuTrebis SezRuduli Semow-
meba akrZaluli sagnis identificirebisaTvis. sxva sityvebiT, meta-
lodeteqtoriT Semowmebisas Cxreka gamoyenebuli unda iyos rogorc
ukanaskneli saSualeba im moswavleTa mimarT, romelTac skolis te-
ritoriaze Sesvla da gakveTilebze daswreba evalebaT.
skolis uflebamosil TanamSromlebs iZulebis zomebi mxolod
im SemTxvevaSi SeuZliaT gamoiyenon, rodesac sxvagvarad Cxrekis Ca-
tareba SeuZlebelia. iZulebis gamoyeneba ar unda aRematebodes imas,
rac aucilebelia moswavlis dakavebis, mtkicebulebaTa ganadgure-
bis an janmrTelobisaTvis saSiSi iaraRis gamoyenebis Tavidan acile-
bisaTvis. iZulebis gamoyenebamde skolis uflebamosili TanamSrom-
lebi valdebulni arian, gaafrTxilon moswavle, rom winaaRmdegobis
gawevis SemTxvevaSi Zalas gamoiyeneben. sasurvelia, Cxrekis Catare-
bamde moxdes moswavlis izolireba direqtoris kabinetSi an sxva ad-
gilas, raTa Semcirdes mis mier winaaRmdegobis gawevis albaToba.
Cxrekis Sedegad amoRebuli sagnebi Sesabamisi disciplinuri pro-
cedurebis dasrulebamde specialur daluqul saTavsSi unda mo-
Tavsdes. ukanono sagnebi da danaSaulis mtkicebulebebi droulad
unda gadaeces samarTaldamcav organoebs, xolo sxva sagnebi _ mos-
wavleTa mSoblebs an sxva kanonier warmomadgenlebs. yoveli Cxrekis
Semdeg skolis Sesabamisma TanamSromelma unda Seadginos oqmi, sa-
dac miTiTebuli iqneba:
206
moswavleTa Cxrekis ufleba aqvT agreTve policiis TanamSrom-
lebs mxolod sasamarTlo brZanebis safuZvelze an mis gareSe gada-
udebeli aucileblobisas. saskolo dros an skolis teritoriaze
moswavlesTan Sexvedramde, garda gadaudebeli aucileblobis arse-
bobisas, policiis TanamSromeli valdebulia, Seatyobinos skolas
Sexvedris mizani da saqmis garemoeba, agreTve misi meSveobiT da-
ukavSirdes moswavles. skola, Tavis mxriv, valdebulia, amis Sesaxeb
dauyovnebliv acnobos moswavlis mSobels an sxva kanonier warmo-
madgenels da moswavles ganumartos misi uflebebi.
207
skolis saqmianobis specifikidan gamomdinare, ar saWiroebs deta-
lur mimoxilvas da, Sesabamisad, maTze ar SevCerdebiT.
208
skola uflebamosilia, uari ganacxados informaciis gacemaze,
Tu is pirad saidumloebas Seicavs. aseT SemTxvevaSi skola valde-
bulia, dauyovnebliv acnobos ganmcxadebels miRebuli gadawyveti-
lebis, misi safuZvlisa da im normatiuli aqtis Sesaxeb, romlis mi-
xedviTac moxda gadawyvetilebis miReba. informaciis gacemaze uaris
Sesaxeb gadawyvetilebis miRebidan 3 dRis vadaSi skola valdebulia,
werilobiT ganumartos moqalaqes misi uflebebi da gadawyvetilebis
gasaCivrebis wesi, agreTve dausaxelos is sajaro dawesebuleba, ro-
melTanac warmoebda konsultacia informaciis gacemaze uaris Tqmis
Taobaze gadawyvetilebis miRebisas.
sajaro informacia skolaSi SeiZleba inaxebodes sxvadasxva for-
miT, magaliTad, qaRaldze an videofirze da a. S. skola valdebulia,
moqalaqes informacia mis mier moTxovnili formiT miawodos. piri
aseve uflebamosilia, gaecnos informacias dedanSi. Tu originalis
dazianebis safrTxe arsebobs, sajaro skolas ekisreba dokumentis
zedamxedvelobis qveS gacnobis uzrunvelyofis an saTanado wesiT
damowmebuli aslis wardgenis valdebuleba.
moqalaqes aqvs aseve sajaro informaciis aslis miRebis ufleba.
skola valdebulia, uzrunvelyos is informaciis aslis gadaRebis
SesaZleblobiT. aslis gadaRebis xarjebs Tavad moqalaqe gaiRebs.
Tu piri skolaSi dacul Tavis personalur monacemebs moiTxovs, as-
lis gadaRebisaTvis aucilebeli Tanxis anazRaurebis valdebuleba
skolas ekisreba. sajaro skolas ara aqvs ufleba, daawesos gadasa-
xadi an mosakrebeli sajaro informaciis gasacemad, garda aslis ga-
daRebisaTvis saWiro Tanxis anazRaurebisa.
209
Si monawileobis miRebis ufleba. gareSe pirs SeiZleba mieces
sxdomaze sityviT gamosvlis nebarTva, Tumca mxolod winaswari Se-
Tanxmebis safuZvelze da dadgenili procedurebis dacviT.
kolegiuri organos sxdomad CaiTvleba mxolod skolis TanamS-
romelTa oficialuri Sexvedra, agreTve sameurveo sabWosa da mos-
wavleTa TviTmmarTvelobis sxdoma gadawyvetilebis miRebis an mom-
zadebis sakiTxis ganxilvis mizniT. Sesabamisad, sxdomad ar CaiTv-
leba Sexvedra, romelic Tumca oficialur xasiTs atarebs, magram
ar emsaxureba gadawyvetilebis miRebasa Tu momzadebas. gamonaklisi
SemTxvevebis garda, skolis xelmZRvaneli da saTaTbiro organoebis
sxdoma Riaa da masze daswreba yvela msurvelisaTvis xelmisawvdomi
unda iyos. Riaobisa da sajaroobis principi skolisgan moiTxovs
agreTve sxdomis mimdinareobis, misi oqmebisa da sxva miRebuli
dokumentebis gamoqveynebas.
sajaro skola valdebulia, erTi kviriT adre sajarod gamoac-
xados momavali sxdomis, misi Catarebis adgilis, droisa da dRis
wesrigis Taobaze. aseve winaswar unda gamocxaddes gadawyvetileba
sxdomis daxurvis Sesaxeb. sajaro gamocxadeba gulisxmobs, rom in-
formacia sxdomis Sesaxeb unda ganTavsdes yvelasTvis xelmisawvdom
da TvalsaCino adgilas an gamocxaddes skolaSi moqmedi sainforma-
cio saSualebebiT. am wesidan gamonaklisi dasaSvebia mxolod gada-
udebeli aucileblobisas. gadaudebeli aucilebloba mxolod im
SemTxvevaSi warmoiqmneba, rodesac arsebobs kanonmdeblobis darR-
vevis realuri safrTxe. aseT SemTxvevaSi skola valdebulia, da-
uyovnebliv gamoacxados sxdomis Catarebis adgilis, droisa da dRis
wesrigis Sesaxeb.
skolis kolegiuri organoebis sxdomebis sajaroobasTan kavSir-
Sia sxdomis an misi nawilis daxurulad gamocxadebis wesi. sxdomis
an misi nawilis daxurvis Taobaze gadawyvetileba SeiZleba mxolod
im organom miiRos, romlis sxdomac cxaddeba daxurulad. gadawy-
vetileba miiReba kenWisyris safuZvelze xmaTa umravlesobiT an xma-
Ta im raodenobiT, romelic Cveulebriv sakmarisia aRniSnuli or-
ganos mier gadawyvetilebis misaRebad. kenWisyra unda iyos saxelo-
biTi da sxdomis oqmSi unda dafiqsirdes daxurvis momxre da mowi-
naaRmdege pirTa vinaoba. sxdomis oqmi sajaroa, imis miuxedavad,
sxdoma daixureba Tu ara.
Tu dainteresebuli piri CaTvlis, rom sameurveo sabWos sxdomis
daxurva arasworad an kanonis darRveviT ganxorcielda, mas SeuZlia
sxdomis daxurvis gadawyvetileba sasamarTloSi gaasaCivros. im
210
SemTxvevaSi, Tu sasamarTlo gamoitans gadawyvetilebas imis Taoba-
ze, rom sxdomis daxurva arasworad moxda da daxurvis safuZveli
ar arsebobda, maSin aRniSnul sxdomaze miRebuli gadawyvetileba,
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, sasamar-
Tlos mier baTilad iqneba gamocxadebuli.
211
lisebulia kritikuli azrovneba da Ria diskusia, aRkveTilia indoq-
trinaciisa da prozelitizmis nebismieri mcdeloba.
akademiuri Tavisufleba moicavs codnis gaRrmavebisa da ideaTa
formirebis procesSi skolis akademiuri personalisa da moswav-
leebis inteleqtualur damoukideblobas, agreTve skolis farg-
lebSi yovelgvari ideologiuri, politikuri an religiuri zemoq-
medebis dauSveblobas. akademiuri Tavisufleba erTdroulad mas-
wavleblebisa da moswavleebis koleqtiuri uflebaa. maT aqvT swav-
lis, swavlebisa da kvlevis akademiuri Tavisufleba im farglebSi,
romelic ar ewinaaRmdegeba erovnuli saswavlo gegmiT dasaxuli
miznebis miRwevas.
212
bis, alkoholis an Tambaqos moxmarebis, an ukanono qmedebis waxali-
sebas, ciliswamebis an uxamsobis gavrcelebas, agreTve eTnikuri an
religiuri SuRlis gaRvivebas, danaSaulis an Zaladobisken waqeze-
bas.
saswavlo programis Sinaarsi _ akademiuri personalis warmo-
madgenlebi yvelaze kompetenturni arian swavlebis ama Tu im dargSi
relevanturi sakiTxebis gansasazRvrad. Sesabamisad, saswavlo prog-
ramebis Sinaarsi saganmanaTleblo programis farglebSi ganisazR-
vreba maswavleblis mier. saswavlo programa xels unda uwyobdes
erovnuli da skolis saswavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli miRwevis
donis daZlevasa da skolis saganmanaTleblo miznebis realizebas.
indoqtrinaciisa da saswavlo procesis politizebis akrZal-
va _ akademiuri Tavisufleba absoluturi ar aris. misi dabalanseba
unda moxdes skolis legitimur interesTan, daicvas saklaso oTaxi
indoqtrinaciis nebismieri mcdelobisgan. erovnuli da skolis sas-
wavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli sagnebis swavleba akademiuri,
obieqturi, neitraluri da pluralisturi unda iyos, dauSvebelia,
maswavlebelma isargeblos moswavleTa moumwifeblobiT da maT sa-
kuTari mosazrebebi moaxvios Tavs. magaliTad, dauSvebelia im Te-
oriis an faqtis warmoCena mecnierulad, romelsac mecnieruli sa-
fuZveli ar gaaCnia. maswavlebels ufleba aqvs, Tavisuflad warmo-
adginos sakuTari mosazreba gakveTilze gansaxilvel sakiTxTan da-
kavSirebiT, Tumca, amave dros, is valdebulia, moswavleebs gaacnos
gansxvavebuli mosazrebebis farTo speqtri, agreTve xeli Seuwyos
swavlebis saganTan dakavSirebiT Tavisufali diskusiis warmarTvas
saklaso oTaxSi. aseve dauSvebelia skolaSi saswavlo procesis po-
litizeba. maswavlebeli valdebulia, Tavi Seikavos politikurad sa-
davo iseTi sakiTxebis ganxilvisgan, romlebic ar aris gonivrul
kavSirSi swavlebis saganTan.
213
skolam SeZlebisdagvarad unda uzrunvelyos moswavlis monawileoba
saswavlo programebisa da maswavleblebis SeCevaSi.
moswavlis codnis Sefaseba. maswavleblis mier moswavlis akade-
miuri moswreba unda Sefasdes obieqturi Sefasebis safuZvelze. ak-
rZalulia skolis mxridan nebismieri saxis Careva maswavleblis mier
moswavlis akademiuri moswrebis Sefasebis procesSi. aseve dauSve-
belia, moswavlis codnis akademiuri Sefaseba ganpirobebuli iyos
misi discipliniT, SexedulebebiT, eTnikuri warmomavlobiT, reli-
giuri mrwamsiT an sxva aramarTlzomieri faqtorebiT. garda amisa,
skola valdebulia, yvela zoma miiRos moswavlis codnis samarTli-
ani Sefasebis uzrunvelsayofad. amisaTvis skolam unda SeimuSaos
moswavlis codnis samarTliani Sefasebis procedurebi.
214
daeswros moswavleTa, mSobelTa da maswavlebelTa Sekrebas. amgvari
saWiroeba warmoiqmneba mxolod maSin, rodesac arsebobs gareSe pir-
Ta mier Sekrebis warmarTvis, agreTve Sekrebaze narkotikebis, alko-
holis an Tambaqos moxmarebis, ukanono qmedebis waxalisebis an jan-
mrTelobis, sakuTrebisa da usafrTxoebisaTvis safrTxis Seqmnis sa-
fuZvliani eWvi. gareSe pirs ufleba aqvs, moswavleTa Sekrebas mxo-
lod maTi nebarTvis safuZvelze daeswros.
SekrebisaTvis aucilebelia skolis winaswari gafrTxileba, mag-
ram ara nebarTvis aReba. moswavleebsa da maswavleblebs ufleba
aqvT, SeuzRudavad gaavrcelon informacia Sekrebis Sesaxeb, maT So-
ris skolis sainformacio saSualebebiTac. skolas ufleba aqvs, ara-
diskriminaciuli da neitraluri SezRudvebi daawesos moswavleTa
da maswavlebelTa Sekrebis Tavisuflebaze, rodesac arsebobs sa-
fuZvliani da gardauvali safrTxe:
215
nawili 7. Tanasworobis ufleba
216
gan. magaliTad, dasaSvebia, saskolo resursebis xelmisawvdomobis
SezRudva gareSe pirTa im jgufisTvis, romelic safuZvlian da gar-
dauval safrTxes uqmnis skolis normalur funqcionirebas. am Sem-
TxvevaSic aucilebelia faqtobrivi mtkicebulebebis arseboba. Sez-
Rudvis safuZvels ar SeiZleba warmoadgendes mxolod SiSi an wi-
naTgrZnoba, rom momavalSi pirTa ama Tu im jgufma SeiZleba xeli
SeuSalos skolis saqmianobas.
217
saCivrebis procedurebis xelmisawvdomoba;
saCivrebis procedurebis simartive;
gonivruli da mkafiod gansazRvruli drois farglebi saCivris
ganxilvis/gamoZiebisa da gadawyvetisaTvis;
saCivriT wamoWrili sakiTxebis samarTliani, sruli da miuker-
Zoebeli ganxilva/gamoZieba da gadawyveta.
skolis veb-gverdze;
skolis SenobaSi TvalsaCino adgilas.
218
nelovani ziani miayenos pirovnebis kanonier interesebs. am SemTx-
vevaSi dainteresebul pirs ufleba aqvs, pirdapir waradginos for-
maluri saCivari.
saCivrebis ganmxilveli organo. skolis wesdebis mixedviT, sa-
Civrebs ganixilavs direqtori, sameurveo sabWo an saapelacio ko-
miteti, romelic iqmneba sameurveo sabWos mier. dauSvebelia, saqmis
ganxilva/gamoZiebasa da gadawyvetilebis miRebaSi monawileoba mi-
iRos pirma, romelsac piradi interesi aqvs saqmis Sedegisadmi, saCiv-
riT inicirebuli saqmis warmoebis mxarea, saqmiswaroebis erT-erT
mxaresTan, Tanamdebobrivi urTierTobis garda, aqvs naTesauri, me-
gobruli an sxva axlobluri urTierToba. interesTa konfliqtis
warmoqmnis SemTxvevaSi direqtori, sameurveo sabWos an saapelacio
komitetis wevri valdebulia, ganacxados TviTacileba. Tu is ar ga-
nacxadebs TviTacilebas, mas acileba SeiZleba miscen saqmiswarmo-
ebis mxareebma. gancxadeba acilebis Sesaxeb dasabuTebuli unda iyos.
pirs, romelsac acileba misces, acilebis sakiTxis ganxilvamde uf-
leba aqvs, misces ganmarteba. saapelacio komitetis acilebuli wev-
ris Canacvleba unda moxdes sameurveo sabWos mier SerCeuli piriT,
xolo direqtoris nacvlad saCivars ganixilavs sameurveo sabWo an
saapelacio komiteti.
saCivris subieqti. formaluri saCivris wardgenis ufleba aqvs
yvela dainteresebul pirs, romlis kanonier interesze gavlenas ax-
dens skolis mier gamocemuli administraciuli aqti an sxva qmedeba,
skolis administraciis warmomadgenlis an maswavleblis qmedeba.
saCivris wardgena unda moxdes sadavo qmedebis ganxorcielebidan
an administraciuli aqtis gamocemidan 30 dRis vadaSi. gaSvebuli
vada unda aRdges, Tu 30-dRiani vadis gaSveba moxda dauZleveli Za-
lis, avadmyofobis, skolis an sxva sapatio mizeziT. skolis adminis-
traciis wevrs ufleba ar aqvs, waradginos saCivari mis mier adminis-
traciuli funqciebis SesrulebasTan dakavSirebiT.
warmomadgenlobis ufleba. saCivris safuZvelze inicirebuli
saqmiswarmoebis mxares ufleba aqvs, saCivarTan dakavSirebul ne-
bismier ganxilvaze Tu Sexvedraze kanonieri warmomadgenlis an dam-
cvelis TanxlebiT gamocxaddes.
mtkicebis tvirTi da standarti. moswavlisa da maswavleblis
uflebebiTa da TavisuflebebiT sargeblobisas maTi kanoniereba iva-
raudeba da maT Sesaxeb warmoSobili davisas momCivnis moTxovnebis
usafuZvlobis mtkicebis tvirTi SezRudvis iniciators ekisreba.
saCivari unda dakmayofildes, Tu SezRudvis iniciatori ver SeZlebs
219
moswavlis an maswavleblis moTxovnebis usafuZvlobis damajereb-
lad damtkicebas.
saCivris ganxilva/gamoZieba da gadawyveta. saCivrebis ganxilva/
gamoZieba da gadawyveta maqsimalurad swrafad da efeqturad unda
moxdes. saCivris miRebidan 3 samuSao dRis vadaSi direqtori, same-
urveo sabWos an saapelacio komitetis Tavmjdomare werilobiT da-
udasturebs saCivris miRebas, xolo 5 dRis vadaSi werilobiT ga-
numartavs momCivans skolaSi moqmed saCivrebis procedurebs, aseve
Seatyobinebs momCivans, mopasuxes, mowmeebs, sxva dainteresebul
pirebs da sameurveo sabWos an saapelacio komitetis wevrebs sakiT-
xis ganxilvis drosa da adgils.
direqtori, sameurveo sabWos an saapelacio komitetis Tavmjdo-
mare uzrunvelyofs saCivris ganxilvas misi miRebidan 10 dRis va-
daSi. saCivarTan dakavSirebuli mTeli dokumentacia sameurveo sab-
Wos an saapelacio komitetis TiToeuli wevrsa da meore mxares unda
gadaeces saCivris ganxilvamde araugvianes 5 dRisa. im SemTxvevaSi,
Tu romelime mxares surs, damatebiTi mtkicebulebebi an mowmeebi
warmoadginos, saCivris ganxilva SeiZleba gadatanil iqnes goniv-
ruli vadiT imisaTvis, rom meore mxarem moamzados pasuxi damatebiT
warmodgenil mtkicebulebebze.
saCivris ganxilvidan araugvianes 10 dRisa skolis direqtori,
sameurveo sabWo an saapelacio komiteti gamoitans gadawyvetilebas.
miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb dauyovnebliv unda ecnobos ori-
ve mxares. saCivarTan dakavSirebiT damatebiTi gamoZiebis Catarebis
aucileblobisas saboloo gadawyvetilebis miReba unda moxdes sa-
Civris wardgenidan araugvianes 30 dRisa. saCivarTan dakavSirebiT
miRebuli gadawyvetileba dasabuTebuli unda iyos da `zogadi ga-
naTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis moTxovnebs emyarebodes. da-
uSvebelia, gadawyvetilebis miRebisas mxedvelobaSi iqnes miRebuli
is mtkicebulebebi, romlebic xelmisawvdomi ar iyo momCivnis an mo-
pasuxisTvis. saCivarTan dakavSirebiT direqtors, sameurveo sabWos
an saapelacio komitets gamoaqvs gadawyvetileba:
220
ros skolis mier gamocemuli administraciuli aqti. administraci-
uli saCivris wardgenis safuZveli SeiZleba gaxdes agreTve moswav-
lis an maswavleblis diskriminacia, maTi uflebebisa da kanonieri
interesebis usamarTlo SezRudva skolis mier. saCivari SeiZleba
dakavSirebuli iyos aseve skolis mier saganmanaTleblo an sxva saxis
momsaxurebis uzrunvelyofasTan. administraciuli saCivris war-
dgena aCerebs gasaCivrebuli administraciuli aqtis moqmedebas,
garda im SemTxvevisa, rodesac administraciuli aqtis moqmedebis
SeCereba gamoiwvevs mniSvnelovan materialur zians an safrTxes Se-
uqmnis skolaSi arsebul wesrigs.
sajarooba da gamWvirvaloba administraciuli saCivris safuZ-
velze inicirebuli saqmiswarmoebis obieqturad warmarTvis erT-
erTi ZiriTadi garantiaa. amitom skola valdebulia, uzrunvelyos
yvela dainteresebuli piris SesaZlebloba, daeswros saCivris gan-
xilvas. informacia administraciuli saCivris sajaro ganxilvis ad-
gilisa da TariRis Sesaxeb unda gamoqveyndes da gavrceldes ara-
nakleb 7 dRiT adre saCivris ganmxilveli organos sxdomis gamar-
Tvamde. aseve sajarod unda gamoqveyndes saCivarTan dakavSirebiT
miRebuli gadawyvetileba.
akademiuri saCivari. moswavlis akademiuri moswrebis Sefaseba
maswavleblis diskrecias (uflebamosilebas) ganekuTvneba. saganma-
naTleblo funqciebis SesrulebaSi, maT Soris moswavlis codnis Se-
fasebaSi, Carevisgan pedagogi akademiuri Tavisuflebis principiTaa
daculi. amave dros, skolas ekisreba yvela gonivruli zomis miRebis
valdebuleba moswavlis codnis samarTliani SefasebisaTvis. am miz-
niT skola SeimuSavebs moswavlis codnis samarTliani Sefasebis pro-
cedurebs.
Tu moswavle, misi mSobeli an sxva kanonieri warmomadgeneli ga-
dawyvets miRebuli Sefasebis gasaCivrebas, sasurvelia, is Tavda-
pirvelad klasis damrigebels gaesaubros. damrigebeli moswavles
da mSobels exmareba sakiTxis garkvevaSi, konsultacias gadis peda-
gogTan da arkvevs moswavlis codnis Sefasebis kriteriumebs. saWi-
roebis SemTxvevaSi mSobeli damrigebelTan erTad xvdeba pedagogs
da arkvevs sakuTari pretenziebis gonivrulobas. mxolod amis Sem-
deg aqvs moswavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomadgenels
ufleba, waradginos formaluri saCivari. akademiuri saCivari unda
dakmayofildes, Tu dadasturda, rom moswavlis codnis Sefasebisas
maswavlebelma iseTi aramarTlzomieri faqtorebiT ixelmZRvanela,
rogoricaa moswavlis Sexedulebebi, eTnikuri warmomavloba an re-
221
ligiuri mrwamsi, aseve Tu uxeSad iqna darRveuli Sesabamis saganSi
codnis Sefasebis akademiuri standartebi. akademiuri saCivris dak-
mayofilebis safuZvelia agreTve skolis mier dadgenili moswavlis
codnis samarTliani Sefasebis procedurebis darRveva.
saCivarze uaris Tqma. momCivans ufleba aqvs, uari ganacxados
sakuTar moTxovnebze saCivris ganmxilveli organos mier gadawyve-
tilebis miRebamde. uari saCivarze werilobiT unda gaformdes. saq-
mis zepiri ganxilvisas momCivani uflebamosilia, saCivarze zepira-
dac ganacxados uari. saCivarze uaris Tqma aCerebs saqmiswarmoebas.
skolis iurisdiqcia. skolis organoebi ar arian aRWurvilni
mniSvnelovani sagamoZiebo uflebamosilebiTa da srulfasovani
gamoZiebis CatarebisaTvis aucilebeli unar-CvevebiT. Sesabamisad,
skolis iurisdiqcias scildeba sisxlissamarTlebrivi wesiT das-
jadi qmedebis gamoZieba. yoveli aseTi faqti dauyovnebliv unda ec-
nobos samarTaldamcav organoebs. skola agreTve ver ganixilavs sa-
Civars, Tu:
224
moswavlis an maswavleblis disciplinur pasuxismgeblobasTan dakav-
SirebiT skolis direqtoris da disciplinuri komitetis mier miRe-
buli gadawyvetileba SeiZleba gasaCivrdes sameurveo sabWoSi an
saapelacio komitetSi.
dauSvebelia, disciplinuri pasuxismgeblobis sakiTxi ganixilos
pirma, romelsac piradi interesi aqvs saqmis Sedegisadmi an romelic
disciplinuri saqmiswarmoebis erT-erTi mxarea. aseve dauSvebelia
naTesauri, megobruli an sxva axlobluri urTierTobis arseboba
disciplinuri komitetis wevrs an direqtorsa da disciplinuri saq-
miswarmoebis mxareebs Soris, garda Tanamdebobrivi urTierTobisa.
interesTa konfliqtis warmoqmnis SemTxvevaSi disciplinuri komi-
tetis wevri an direqtori valdebulia, ganacxados TviTacileba.
Tu is ar ganacxadebs TviTacilebas, mas acileba SeiZleba miscen saq-
miswarmoebis mxareebma. gancxadeba acilebis Sesaxeb dasabuTebuli
unda iyos. pirs, romelsac acileba misces, acilebis sakiTxis gan-
xilvamde ufleba aqvs, misces ganmarteba. disciplinuri komitetis
acilebuli wevris Canacvleba unda moxdes sameurveo sabWos mier
SerCeuli piriT, xolo direqtoris nacvlad disciplinuri pasuxis-
mgeblobis sakiTxs ganixilavs disciplinuri komiteti.
disciplinuri komitetis sxdoma an skolis direqtoris mier dis-
ciplinuri gadacdomis saqmis ganxilva daxurulia, garda im SemTx-
vevisa, Tu dazaralebuli da eWvmitanili werilobiT Tanxmobas ga-
nacxadeben sxdomis sajarod warmarTvaze. disciplinuri komitetis
an skolis direqtoris mier saqmis ganxilvisas maswavlebels, mos-
wavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomadgenels ufleba aqvT,
gamovidnen sityviT da warmoadginon mtkicebulebebi da mowmeebi,
agreTve kiTxvebi dausvan mowmes an dazaralebuls. mowmeebi valde-
bulni arian, miscen Cveneba da pasuxi gascen dasmul SekiTxvebs. mos-
wavlis an maswavleblis mier disciplinuri gadacdomis Cadenis mtki-
cebis tvirTi ekisreba skolas. moswavles da maswavlebels aqvT du-
milis ufleba. ar SeiZleba, maT raime saxis ganmartebis warmodgena
moeTxovoT. dauSvebelia, moswavlis an maswavleblis mier dumilis
uflebiT sargebloba disciplinuri pasuxismgeblobis dakisrebis
erTaderTi safuZveli gaxdes.
gadawyvetileba disciplinuri saxdelis dakisrebis Sesaxeb unda
emyarebodes mxolod disciplinuri komitetis an direqtoris winaSe
warmodgenil mtkicebulebebs, romlebic damajereblad adasturebs
moswavlis an maswavleblis mier dadgenili Sinaganawesisa da qcevis
sxva wesebis darRvevis faqts. dauSvebelia iseTi disciplinuri
225
saxdelis dakisreba, romelic Seusabamoa Cadenili gadacdomis xa-
siaTTan da simZimesTan, aseve laxavs pirovnebis pativsa da Rirsebas.
ikrZaleba moswavlis fizikuri dasja. disciplinuri saxdelis dakis-
rebisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli moswavlis akademiuri
moswreba, aseve moswavlisa da maswavleblis warsuli yofaqceva. ga-
dawyvetileba disciplinur devnasTan dakavSirebiT dauyovnebliv
unda ecnobos orive mxares werilobiTi formiT.
dauSvebelia skolis mier moswavlis an maswavleblis discipli-
nuri devna im qmedebisaTvis, romelic man saskolo droisgan Tavi-
sufal dros an skolis teritoriis gareT Caidina, garda im SemTx-
vevisa, rodesac skolas dasabuTebuli interesi aqvs. dasabuTebuli
interesi warmoiqmneba maSin, rodesac saskolo droisgan Tavisufal
dros an skolis teritoriis farglebs gareT Cadenili qmedeba pir-
dapir kavSirSia skolis disciplinasTan, zians ayenebs moswavlis an
maswavleblis kanonier interesebs da ikrZaleba skolis Sinagana-
wesiT. aseve dauSvebelia moswavlis an maswavleblis disciplinuri
devna imave qmedebisaTvis, romlisTvisac is ukve micemul iqna sisx-
lissamarTlebriv pasuxisgebaSi.
saqarTvelos kanoni `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ maswavleblis
mier moswavlis gakveTilidan gaZevebas disciplinuri saxdelis erT-
erT saxed icnobs. am dros ar warmoiqmneba disciplinuri saqmiswar-
moebisaTvis gaTvaliswinebuli dacvis proceduruli uflebebi, gar-
da im SemTxvevisa, rodesac garemoeba, romelic safuZvlad daedo
gaZevebas, SeiZleba moswavlis skolidan daTxovnis an sxva ufro mZime
disciplinuri saxdelis dakisrebis safuZveli gaxdes. moswavlis
gakveTilidan gaZeveba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu is xels
uSlis gakveTilis normalur mimdinareobas da maswavleblis gadaw-
yvetileba ar aris TviTneburi, aramed moswavlis qcevis obieqtur
Sefasebas emyareba. gadawyvetileba moswavlis gakveTilidan gaZeve-
bis Sesaxeb SeiZleba gasaCivrdes direqtorTan, sameurveo sabWoSi
an saapelacio komitetSi skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT.
226
Tavi VIII
proeqtebis marTva
da fondebis mozidva
227
aSkaraa, rom proeqtebi skolaSi izolirebulad ver ganxorcieldeba.
amdenad, yvela proeqti pirdapir kavSirSi unda iyos strategiul
miznebTan da skolis ganviTarebis gegmasTan da uzrunvelyos maTi
warmatebuli ganxorcieleba. skolebSi proeqtebis marTvis damkvid-
rebis yvelaze mniSvnelovani sargebeli is aris, rom am meTodis Ziri-
Tad princips _ vakeToT meti nakleb droSi da naklebi resurse-
biT~ _ mniSvnelovani wvlilis Setana SeuZlia mTlianad skolis war-
matebaSi.
proeqtis marTva konkretuli da xSir SemTxvevaSi erTjeradi
amocanis ganxorcielebis guldasmiT dagegmili da organizebuli
mcdelobaa. magaliTad, saskolo proeqtebi SeiZleba Semdegi saxis
iyos: skolis parkis mowyoba, maswavleblebisaTvis konkretul kom-
piuterul programaze treningis Catareba, skolis veb-gverdis Seq-
mna da sxv.
TiTqmis yvela saqmianoba, romelsac ganmeorebadi xasiaTi ara aqvs,
SeiZleba iyos proeqti. magram Zalian didi sxvaobaa mciremasStabiani
(erTi an ori adamianis momcveli) proeqtis ganxorcielebasa da iseTi
proeqtebis ganxorcielebas Soris, romlebSic mravali piri, orga-
nizacia da amocana kompleqsurad aris warmodgenili.
proeqtis marTva iseTi komponentebis erTobliobaa, rogoricaa
kontroli, lideroba, jgufuri muSaoba, resursebis marTva da a. S.,
anu yvelaferi is, rac warmatebuli proeqtis ganuyofeli nawilia.
proeqtis qaRaldze mokled gadmotana ki SesaZlebelia misi garkve-
uli komponentebis miTiTebiT, magaliTad: proeqtis mizani da amo-
canebi, dawyebisa da dasrulebis TariRebi, gansaxorcielebeli saq-
mianoba da misi Sesrulebis vadebi, proeqtis ganxorcielebisaTvis
saWiro resursebi (es SeiZleba iyos adamianuri, teqnikuri da sxva
resursebi).
228
nimuSi 14. proeqtis marTvis etapebi
saWiroebis gansazRvra
problemis mogvarebis gzebis SemuSaveba
q
proeqtis dagegmva
ra unda gakeTdes?
vin unda ganaxorcielos?
rogor unda ganxorcieldes?
rodis unda ganxorcieldes?
ra iqneba misi Rirebuleba?
ratom aris saWiro misi ganxorcieleba?
ra kriteriumebiT unda Sefasdes proeqtis warmateba?
q
gegmis ganxorcieleba
q
progresis monitoringi da kontroli
vasrulebT Tu ara gegmas?
Tu ara, maSin ra Sesabamisi zomebi unda iqnes miRebuli?
saWiro aris Tu ara gegmis Secvla?
q
proeqtis dasruleba
ra ganxorcielda kargad?
ra unda gaumjobesdes?
ra viswavleT?
229
saWiroebis/problemis gansazRvra _ winaswar unda iyos gansaz-
Rvruli is saWiroeba Tu problema, romlis gadaWras da mogvare-
basac emsaxureba proeqti. amgvari midgoma xels uwyobs sasurve-
li Sedegebis naTlad danaxvas: ra Seicvleba? anu skolis romeli
saWiroeba dakmayofildeba an romeli konkretuli problema/
problemebi mogvardeba am proeqtis saSualebiT.
problemis mogvarebis gzebis SemuSaveba _ konkretuli proble-
mis gadaWris mravali gza SeiZleba arsebobdes, amdenad, aucile-
belia im erTi gzis povna, romlis saSualebiTac proeqtze momuSa-
ve gundi yvelaze efeqturad SeZlebs sasurveli Sedegebis miR-
wevas. proeqtis TanamSromlebma unda gansazRvron, maT mier ar-
Ceuli gzebis saSualebiT mTlianad problemis mogvareba gaxdeba
SesaZlebeli, Tu mxolod misi romelime komponentis. am SekiTx-
vaze pasuxis gacemis saukeTeso saSualebaa e. w. `gonebrivi ieri-
Sis~ warmarTva proeqtis jgufis Sexvedraze, sadac TiToeuli
wevri SeZlebs sakuTari Sexedulebis gamoxatvas saukeTeso va-
riantis mosaZebnad. amasTanave, mniSvnelovania, winaswar ganisaz-
Rvros, vin imuSavebs konkretul proeqtze, SeuZlia Tu ara erT
pirovnebas, ganaxorcielos mTeli proeqti, Tu aucilebeli iqneba
jgufis Seqmna.
proeqtis dagegmva _ dagegmva gulisxmobs iseT SekiTxvebze pasu-
xis gacemas, rogoricaa: ra unda gakeTdes, vis mier, ramdenad,
rogor, rodis da a. S. es procesi Zalze mniSvnelovania, radgan,
Tu adamianebs konkretulad ar ecodinebaT, ra aris gansaxorci-
elebeli, naklebad aris SesaZlebeli, rom maT problemis gadaW-
ris kuTxiT raime Sedegs miaRwion.
gegmis ganxorcieleba _ gegmis SemuSavebis Semdeg saWiroa misi
ganxorcieleba. sainteresoa is faqti, rom xSirad adamianebi did
energias xarjaven gegmis SemuSavebaSi, Tumca ver axerxeben mis
saTanadod ganxorcielebas. Tu gegma ar ganxorcielda, Tavad
dagegmvis procesi namdvilad azrs kargavs.
monitoringi da kontroli _ gegmis SemuSavebis ZiriTadi mizania
sasurveli Sedegis miRweva. magram Tu ar moxdeba ganxorcielebis
procesisa da Sedegebis monitoringi, maSin naklebad SesaZlebeli
iqneba saboloo warmatebis miRweva. Tu moxdeba winaswar SemuSa-
vebuli gegmidan gadaxveva, saWiroa ganisazRvros mdgomareobis
gamosworebis gzebi; xolo Tu es SeuZlebelia, maSin arsebuli si-
tuaciis gaTvaliswinebiT gegmaSi cvlilebebi unda Sevides.
230
proeqtis dasruleba _ sasurveli miznis miRwevasTan erTad pro-
eqtic sruldeba, magram saWiroa saboloo nabijebis gadadgma. am
etapze yuradReba unda gamaxvildes iseT kiTxvebze, rogoricaa:
ra ganxorcielda warmatebiT? ra unda gaumjobesdes? ra axali
codna da unar-Cvevebi SeviZineT? SekiTxvas `ra ganxorcielda
cudad?~ savaraudod Tavdacvis mcdeloba mohyveba im adamiane-
bisgan, romlebic proeqtis ganxorcielebaSi iRebdnen monawile-
obas. magram am SemTxvevaSi prioritetulia warumateblobis mize-
zebisa da maTi gamosworebis gzebis Zieba da ara _ Secdomebis
sxvaze gadabralebis mcdeloba. es saSualebas miscems skolas,
kargad gaaanalizos konkretuli proeqtis ganxorcielebis dros
arsebuli problemebi da gaiTvaliswinos momaval saqmianobaSi.
231
adamianuri resursebis komponenti proeqtebis marTvis sistemis
umTavresi elementia da proeqtis xelmZRvanels warmatebuli Sede-
gebis misaRwevad jgufis swori marTva unda SeeZlos. mniSvnelovania,
rom xelmZRvanels garkveuli unar-Cvevebi hqondes (Tumca SeiZleba
igi SedarebiT susti iyos romelime sakiTxSi, ris gamosworebac sa-
surveli iqneboda damatebiTi treningis saSualebiT, ra Tqma unda,
Tu skolas amis SesaZlebloba eqneba). proeqtis xelmZRvanels Sem-
degi unar-Cvevebi unda hqondes:
liderobis unari;
molaparakebis efeqturad warmarTvis unari;
gunduri muSaobis, gundis Seqmnis unari;
gundis motivirebis unari;
komunikaciis unari;
gadawyvetilebis miRebis unari.
232
rad gadmocemis aranairi problema ar aqvT da proeqtis samuSao jgu-
fis wevrebs adanaSauleben uyuradRebobaSi. komunikaciis unarTan
dakavSirebiT mniSvnelovania, xelmZRvanelma gaiTvaliswinos, ram-
denad sworad aRiqvams mis naTqvams gundis esa Tu is wevri an wevre-
bi. araswori komunikaciis SemTxvevaSi SeiZleba aucilebeli gaxdes
garkveuli samuSaos Tavidan Sesruleba. amdenad, mniSvnelovania, Ta-
vidanve moxdes informaciis sworad gadacema, anu swori komunikacia.
aseve mniSvnelovania, proeqtis xelmZRvanels hqondes gadawyve-
tilebis miRebis unari. kargma xelmZRvanelma unda icodes, rodis
aris saWiro individualuri da rodis _ jgufuri gadawyvetilebis
miReba. aris SemTxvevebi, rodesac konsensusi aucilebelia. kargma
xelmZRvanelma unda icodes, mocemul momentSi rogori gadawyve-
tileba miiRos da ra formiT.
garda xelmZRvanelis aucilebeli unar-Cvevebisa, arsebobs sxva-
dasxva faqtorebi, romelTa gaTvaliswineba proeqtebze muSaobisas
savaldebuloa. zogjer skolis kultura, iq damkvidrebuli stan-
dartebi da tradiciebi SeiZleba proeqtis warmatebis an warumateb-
lobis mizezi gaxdes. es gansakuTrebiT mravalerovan skolebs Se-
exeba, sadac moswavleTa eTnikuri warmomavloba mTlianad skolis
kulturaze axdens zegavlenas. aseT garemoSi jgufis wevrebi, Tavi-
anTi eTnikuri kulturidan gamomdinare, SeiZleba sxvadasxvanairad
afasebdnen situacias da gansxvavebuli Rirebulebebi hqondeT. aseT
garemoSi saWiroa TiToeuli kulturis codna da misi pativiscema.
proeqtis marTvis sxva mniSvnelovani faqtorebi, magaliTad, funq-
ciebisa da pasuxismgeblobebis sferoebis gansazRvra, dagegmvis
procesSi monawileobis principis uzrunvelyofa, informaciis Tav-
moyra da kontroli, amave TavSi mogvianebiT iqneba ganxiluli.
233
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs proeqtis sworad dagegmvas da
TviT proeqtis dagegmvis procesis dagegmvas. imisaTvis, rom dageg-
mvis dros Tavidan iqnes acilebuli qaosuri situaciebi, unda arse-
bobdes dRis wesrigi, gansazRvruli iyos TiToeuli Sexvedris xan-
grZlivoba da monawileebi mkacrad icavdnen mas. aseve mniSvnelo-
vania, rom is pirebi, romlebic proeqtis ganxorcielebaSi miiReben
monawileobas, CarTulni iyvnen dagegmvis procesSi, rac xels Se-
uwyobs maT loialur ganwyobas proeqtis mimarT. dagegmvis procesi
unda daiwyos problemis/saWiroebis gansazRvriT da proeqtiT gaT-
valiswinebuli TiToeuli RonisZieba misi gadaWrisken unda iyos mi-
marTuli.
aucilebelia, dagegmvis etapze pasuxi gaeces Semdeg kiTxvebs: ra
unda ganxorcieldes? vin unda ganaxorcielos? ra iqneba misi Rire-
buleba? da a. S. am procesSi yvelaze mniSvnelovania swori mimarTu-
lebis SerCeva, romlis meSveobiTac ganxorcieldeba samuSao. pro-
eqtis ganxorcielebis strategiebis SerCeva Zalze mniSvnelovania,
radgan am etapze jgufi wyvets, problemis mogvarebis romeli gzaa
yvelaze efeqturi da amavdroulad efeqtiani.
234
mac SeiZleba gavlena iqonios proeqtis ganxorcielebis procesze.
Tumca, Tu problemebi mainc wamoiWreba, saWiroa maTi drouli da
Tanmimdevruli mogvareba. Tu aucilebeli cvlilebebi droulad ar
ganxorcieldeba, maSin, SesaZloa, moxdes biujetis gadaxarjva,
vadebSi CamorCena da sabolood proeqtma kraxi ganicados. mniSvne-
lovania, kargad gaanalizebuli da aRwerili iyos proeqtebSi cvli-
lebebis Setanis mizezebi, raTa momavali proeqtebis dagegmvis dros
SesaZlebeli gaxdes warsuli gamocdilebis gamoyeneba.
`Tu ar ici, saiT midixar, rogor gaigeb, rodis mixval iq?~ _ esaa
proeqtis misiis SemuSavebis aucileblobis ZiriTadi mizezi. proeq-
tis misiis mixedviT muSavdeba miznebi da amocanebi.
proeqtis misia 3 SekiTxvas unda pasuxobdes:
1. ras vakeTebT?
2. visTvis vakeTebT?
3. rogor vakeTebT?
235
romlebic yuradRebas amaxvilebs Microsoft Word-is programis iseT
komponentebze, romlebic uSualod skolis maswavleblebis sa-
Wiroebebs pasuxobs (mag., konspeqtebis, moswavleTa siis, cxri-
lis da a. S. momzadebas). aRniSnuli kompiuteruli unar-Cvevebi,
erTi mxriv, SesaZleblobas miscems maswavleblebs, gacilebiT
efeqturad da ekonomiurad gamoiyenon samuSao saaTebi, meore
mxriv ki, daexmareba maT swavlebis efeqturi meTodologiis Se-
muSavebaSi.
236
meSveobiT ganxorcieldes _ proeqtis jgufis wevrebs SeuZliaT,
furcelze Camoweron yvela SesaZlo riski da maTi Tavidan acile-
bisa da gadaWris gzebis Sesaxeb ifiqron.
237
ganrigis SemuSavebis TvalsazrisiT, proeqtebis marTva gansxvav-
deba zogadi marTvisgan. proeqtis ganrigis SemuSavebis mTavari ar-
sia realisturad gawerili vadebis daweseba. rogorc wesi, arc erTi
saqmianobis Sesrulebis vada 4-6 kviras ar unda aRematebodes. 24-
kviriani saqmianoba advilad SeiZleba daiyos 5 an 6 SedarebiT mcire
zomis komponentebad. ganrigis aseTi formiT SemuSaveba ufro efeq-
turs xdis proeqtis gundis muSaobas da uzrunvelyofs dawesebuli
vadebis Sesrulebas.
proeqtis ganrigis SemuSavebisas, mniSvnelovania, ganisazRvros
amocanebisa da maTi Semadgeneli komponentebis ganxorcielebis Tan-
mimdevroba. xandaxan SesaZlebelia ramdenime RonisZiebis erTdro-
ulad ganxorcieleba. amasTanave, amocanebisa da maTi Semadgeneli
komponentebis Tanmimdevrobis gansazRvris dros aucilebelia maTi
ganxorcielebisaTvis saWiro vadebis miTiTeba, ris Semdegac advili
gaxdeba mTlianad proeqtis SesrulebisaTvis saWiro vadebis realis-
turi gaTvla.
238
3. jgufis TiToeul wevrs unda hqondes sakuTari saqmianobis gan-
xorcielebisaTvis aucilebeli unar-Cvevebi da resursebi. pro-
eqtis ganxorcielebas rom resursebi sWirdeba, naTelia, magram
amasTan erTad, SeiZleba, aucilebeli gaxdes jgufis zogierTi
wevris garkveuli codnisa da unar-Cvevebis amaRlebis xelSew-
yobac; raRa Tqma unda, Tu skolas ar hyavs iseTi TanamSromeli,
romelsac saWiro codna da unar-Cvevebi aqvs, maSin aucilebeli
iqneba maTi kvalifikaciis amaRleba an axali TanamSromlis sko-
lis farglebs gareT moZebna.
4. SeafaseT jgufis TiToeuli wevris saqmianoba. proeqtis xel-
mZRvanelma unda uzrunvelyos jgufis TiToeul wevrTan efeq-
turi komunikaciis damyareba, maTTvis saqmianobis Sedegebis Se-
saxeb informaciisa da muSaobis gaumjobesebisaTvis saWiro
rekomendaciebis miwodeba.
5. jgufis TiToeulma wevrma unda icodes, rom proeqtis ganxorci-
elebis dros gamovlenili problemebis gamosworeba mis uSualo
pasuxismgeblobas warmoadgens. Tu nebismieri problemis dros
jgufis wevri proeqtis xelmZRvanels mimarTavs gadawyvetilebis
misaRebad, es imas niSnavs, rom xelmZRvaneli mas arasakmaris pa-
suxismgeblobasa da uflebamosilebas aniWebs. garda amisa,
aRsaniSnavia, rom TiToeuli mcire problemis mogvareba proeqtis
xelmZRvanelisaTvis didi tvirTi iqneba da xels SeuSlis mas
ZiriTadi funqciebis efeqturad ganxorcielebaSi.
239
eqtis jgufma gamoavlinos muSaobis susti mxareebi da maTi mize-
zebi da gaataros saTanado RonisZiebebi arsebuli siZneleebis
dasaZlevad.
drouli da efeqturi zomebis miReba _ ra Tqma unda, mniSvnelo-
vania cvlilebebis droulad ganxorcieleba, radgan, Tu prob-
lemebi gvian gamoswordeba, es cvlilebebi da masTan erTad kont-
rolis sistemac araefeqturi iqneba. amitom aucilebelia, rom
proeqtis xelmZRvaneli regularulad agrovebdes informacias
proeqtis mimdinareobis Sesaxeb. proeqtis specifikidan gamom-
dinare, informaciis Segroveba sxvadasxva gziT SeiZleba: yovel-
kvireuli angariSebi, proeqtis jgufis Sexvedrebi, samizne jgu-
febis gamokiTxva, samuSao vizitebi da sxv.
240
misias da amasTan, igi gamoiyeneba momavali proeqtebis marTvis ga-
saumjobeseblad.
proeqtis Sefaseba SeiZleba sxvadasxva meTodebiT ganxorciel-
des. igi SeiZleba iyos srulyofili an nawilobrivi; formaluri an
araformaluri. rogorc wesi, formaluri da srulyofili Sefasebis
Sedegad mzaddeba angariSi, romelic momdevno sakiTxebs unda mo-
icavdes:
241
samuSao jgufis wevrebis SerCeva unda moxdes Semdegi kriteri-
umebis gaTvaliswinebiT:
242
pirovnuli urTierTobebis marTva
jgufSi uTanxmoebebis arseboba arcTu iSviaTi movlenaa. gaugeb-
robebi, eWvianoba an piradi dapirispirebebi SeiZleba seriozul
problemebSi gadaizardos da xeli SeuSalos proeqtis warmatebiT
ganxorcielebas. amitomac proeqtis xelmZRvanelis movaleobaa
amgvari uTanxoebebis daregulireba da jgufis wevrebs Soris har-
moniuli da konstruqciuli urTierTobebis damyareba.
243
fondebis mozidva advili amocana ar aris. swored amitom sko-
lebs, romlebsac arasdros ganuxorcielebiaT amgvari RonisZiebebi,
am sferoSi warmatebis misaRwevad fondebis mozidvis praqtikasTan
dakavSirebuli bevri sxvadasxva aspeqtis Seswavla dasWirdebaT.
fondebis mozidvis gansxvavebuli midgomebis arsebobis miuxedavad,
aris garkveuli wesebi, romlebic nebismier SemTxvevaSi aucilebeli
da sasargebloa. am TvalsazrisiT umniSvnelovanesi faqtori, ra Tqma
unda, profesionalizmia, anu profesionalurad unda gamoiyurebo-
deT da SegeZloT damajerebelad laparaki. fondebis mozidva ar gu-
lisxmobs im drois lodins, rodesac saxelmwifoSi ekonomikuri si-
tuacia gaumjobesdeba da saxelmwifodan miRebuli dafinanseba ga-
izrdeba; erT dRes es SeiZleba marTlac realobad iqces, magram fon-
debis moZiebis mTeli arsi is aris, rom organizaciam, da maT Soris
skolam, Tavad miiRos zomebi imisaTvis, rom SeZlos konkurentul
garemoSi warmatebis miRweva.
skolaSi fondebis mozidvis tradiciis damkvidrebisaTvis auci-
lebelia, rom mudmivad moxdes moziduli Tanxebis Sedegad ganxor-
cielebuli saqmianobis Sedegebis sajarod gamocxadeba, am saqmiano-
baSi CarTuli adamianebis wvlilis aRiareba, donori organizaci-
ebisa da moxaliseebisaTvis gansakuTrebuli madlobis gadaxda. am-
gvari midgomiT skola donori organizaciebisa da moxaliseebis ke-
Tilganwyobas moipovebs, skolaSi mimdinare movlenebisadmi sakuT-
rebis gancdas gauCens da, Sesabamisad, gazrdis maT motivaciasa da
survils, momavalSic iTanamSromlon skolasTan.
244
eleblad, romlebic skolis startegiuli ganviTarebis priorite-
tul sakiTxebs ar warmoadgens.
fondebis mozidvis procesi kompleqsuri samuSaoa da did drosa
da energias moiTxovs. imis gaTvaliswinebiT, rom sameurveo sabWos
wevrebsa da direqtors isedac bevri sxva movaleoba aqvT skolaSi,
sasurvelia, skolaSi calke arsebobdes fondebis mozidvis meneje-
ris Tanamdeboba. piri, romelic am Tanamdebobas daikavebs, sameurveo
sabWosTan da direqtorTan TanamSromlobis safuZvelze, uxelmZ-
Rvanelebs skolis fondebis mozidvis RonisZiebebs. Tumca zogjer
SeiZleba samuSao imdenad kompleqsuri iyos, rom mis gansaxorci-
eleblad erTi pirovneba ar iyos sakmarisi da am saqmianobaSi ufro
meti piris CarTva gaxdes saWiro. amitom skolam, SesaZloa, saWirod
CaTvalos samuSao jgufis Seqmna, romelsac fondebis mozidvis me-
nejeri uxelmZRvanelebs (aseT SemTxvevaSi fondebis mozidvis me-
nejerisa da samuSao jgufis wevrebis Sromis anazRaureba SesaZle-
belia moxdes maT mier ganxorcielebuli warmatebuli proeqtis bi-
ujetidan). jgufis wevrebi SeiZleba iyvnen rogorc pedagogebi, ise
administraciis warmomadgenlebi, mSoblebi da sxva dainteresebuli
pirebi. jgufis muSaobas uSualo xelmZRvaneloba unda gauwios sko-
lis direqtorma, radgan skolis resursebis mobilizebis mTavari
pasuxismgebloba swored mas akisria. amasTanave, savaldebuloa, rom
resursebis mozidvis mniSvnelovani sakiTxebi SeTanxmebuli iyos
skolis sameurveo sabWosTan.
ra Tqma unda, savaldebuloa, rom fondebis mozidvis menejers
fondebis moZiebis sakiTxebis marTvasTan dakavSirebuli yvela sa-
Wiro unar-Cveva hqondes da mzad iyos, mTeli Tavisi samuSao dro
da energia fondebis moZiebis kampanias dauTmos. mas unda SeeZlos
fondebis moZiebis rogorc klasikuri, ise inovaciuri midgomebis
gamoyeneba da kampaniisaTvis aucilebeli yvela saWiro saSualebebis
uzrunvelyofa, rogoricaa oficialuri werilebi, siebi, saproeqto
winadadebebi, saWiro monacemebis Segroveba, SesaZlo partniorebTan
Sexvedrebis organizeba da a. S.
naklebad realuria, rom skolis TanamSromlebs fondebis mozid-
visaTvis aucilebeli unar-Cvevebi hqondeT, amitom skolam SeiZleba
gadawyvitos fondebis mozidvis specialistis daqiraveba mokleva-
diani kontraqtis safuZvelze (da misi anazRaureba ganisazRvrebo-
des moziduli fondebis odenobis mixedviT) an SemoiRos axali saS-
tato erTeuli am TanamdebobisaTvis fiqsirebuli saxelfaso ganak-
veTiT.
245
fondebis mozidvisaTvis gare eqspertis daqiravebaze gadawyve-
tilebis miRebamde unda moxdes Semdegi sakiTxebis ganxilva:
1. saxelmwifo dafinanseba;
2. sakuTari resursebi, Semosavlebi da individualuri Semowiru-
lobebi;
246
3. damoukidebeli damfinanseblebi: fondebi da biznes-organizaci-
ebi.
skolis fondi
ukve garkveuli xania, skolebSi moqmedebs skolis fondisaTvis
gadasaxadebis Segrovebis praqtika, rac Tanxebis Segrovebis erT-
erT saxes warmoadgens. Tanxebis SegrovebasTan erTad am RonisZiebas
247
sxva mxarec aqvs, kerZod ki, igi xels uwyobs skolis mimarT sakuT-
rebisa da valdebulebis gancdis ganviTarebas. am gziT moswavleebs
da mSoblebs, romlebic aRniSnul gadasaxads ixdian, garkveuli pe-
riodulobiT axseneben, rom isini skolis nawils warmoadgenen,
romelic maTTvis da maT gamo arsebobs. amasTan, mniSvnelovania, rom
moswavleebma da maTma mSoblebma zustad icodnen, raSi ixarjeba es
Tanxebi. am SemTxvevaSi mSoblebs gadasaxadebis gadaxdis meti moti-
vacia eqnebaT da ufro metic, zog SemTxvevaSi SeiZleba specialuri
Semowirulobac ki gaukeTon skolas. amasTanave, es gadasaxadi
savaldebulo ar unda iyos.
momsaxurebis SeTavazeba
skolis mier SeTavazebuli momsaxureba SeiZleba skolis saqmi-
anobis erT-erTi mTavari sfero gaxdes. skolas SeiZleba iseTi spe-
cifikuri eqspertuli codna hqondes, romliTac SesaZloa sxvebi
dainteresdnen. momsaxureba SeiZleba SesTavazoT adgilobriv or-
ganizaciebs an individualur pirebs, romlebic mzad iqnebian, am mom-
saxurebaSi garkveuli Tanxa gadaixadon. magaliTad, Tu skolas ger-
manuli enis inovaciuri saswavlo programa aqvs da maRali kvali-
fikaciis maswavleblebi hyavs, mas SeuZlia sxva skolebis germanuli
enis maswavleblebs fasiani treningebi SesTavazos germanuli enis
swavlebis meTodologiaSi.
im SemTxvevaSic ki, Tu skolas ar SeuZlia garkveuli eqspertuli
momsaxurebis SeTavazeba, mas fondebis mozidva sxvadasxva saqmiano-
biT SeuZlia. am TvalsazrisiT skolis TanamSromlebi, moswavleebi
da maTi mSoblebi mniSvnelovan resurss warmoadgenen. skolis mas-
wavleblebs, moswavleebsa da maT mSoblebs SeuZliaT, adgilobriv
sazogadoebas regularulad an erTjeradad SesTavazon sxvadasxva
248
saxis momsaxurebebi da miRebuli Semosavlebi skolas gadascen. qve-
moT moyvanili zogierTi magaliTi SeiZleba dReisaTvis uCveulo
iyos saqarTvelos skolebisaTvis, magram es praqtika warmatebiT
xorcieldeba sazRvargareTis bevr skolaSi da, sasurvelia, saqar-
Tvelos skolebSic damkvidrdes.
momsaxurebis SeTavazebis erT-erTi magaliTia manqanebis recxvis
aqcia. es RonisZieba aprobirebulia amerikis SeerTebuli Statebisa
da zogierTi evropuli qveynis axalgazrduli organizaciebis mier.
moswavleebTan erTad organizebuli e. w. `manqanebis recxvis dRe~
SeiZleba SabaT-kviras moewyos. rogorc wesi, manqanis mepatroneebi
aqtiurad erTvebian aseT aqciaSi, radgan garkveuli safasuris
sanacvlod isini ara marto manqanas recxaven, aramed SesaZlebloba
eZlevaT, sakuTari wvlili Seitanon skolis winsvlaSi. imisaTvis,
rom es aqcia ufro saxaliso iyos moswavleebisaTvis, sasurvelia,
gamomuSavebuli Tanxis nawili gamoyenebul iqnes samuSao dRis bo-
los moswavleebisaTvis gasarTobi RonisZiebis organizebisaTvis. am-
gvari momsaxurebis sxva magaliTebi SeiZleba iyos dasufTavebis
aqcia, Teatraluri warmodgena bavSvebisaTvis da sxv.
erTi SexedviT aseTi RonisZiebebis organizeba SeiZleba advili
Candes, magram aucilebelia, gaiTvaliswinoT, rom Tanxebis mosazi-
dad am saxis RonisZiebebs gansakuTrebuli dagegmva da kargi koor-
dinacia sWirdeba. gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom pedagogebma,
moswavleebma, mSoblebma da moxaliseebma dainaxon, rom maTi Sroma
fuWad ar ikargeba da maTi SromiT mopovebuli Tanxebi miznobrivad
da efeqturad gamoiyeneba skolisa da maTi keTildReobisaTvis.
249
bisdagvarad minimumamde dayvanas. Semosavlebis gazrdis Tvalsaz-
risiT, sasurvelia, RonisZiebis TiToeuli komponentis gadaxedva
da damatebiTi saxsrebis misaRebad gamoyeneba. rogorc wesi, mcire
RonisZiebebis xSirad organizebis nacvlad umjobesia maStaburad
didi RonisZiebis SedarebiT iSviaTad gamarTva. amgvari midgoma sa-
zogadoebis mobilizebis ukeTes SesaZleblobasa da naklebi Zalis-
xmeviT meti Tanxebis Segrovebis saSualebas iZleva.
250
saqarTvelos skolebisaTvis damoukidebeli damfinanseblebidan
fondebis moZiebis yvelaze xelsayreli saSualeba mainc saerTaSo-
riso da ramdenime adgilobrivi fondi SeiZleba CaiTvalos, romle-
bic mzad arian, garkveuli miznebiT gascen Tanxebi. imis gamo, rom am
fondebis umravlesoba sakuTari donorebis winaSe arian angariS-
valdebulebi, maT sxvadasxva biurokratiuli procedurebi axasi-
aTebT, romelic bevr garTulebul procedurasa da wess moicavs.
swored amis gamo maTTan urTierToba SeiZleba xSirad droSi gawe-
lili da rTuli Candes skolebisaTvis.
xSir SemTxvevaSi saerTaSoriso da adgilobriv fondebs saqmiano-
bis konkretuli sfero aqvT. zogierTi maTganis saqmianoba SeiZleba
mxolod saswavlo programebis dafinansebiT Semoifarglebodes,
sxvebi ki, SesaZloa, mzad iyvnen, daafinanson teqnikuri aRWurvi-
lobis Sesyidva, konferenciebis organizebis xarjebi da a. S. aseTi
fondebi arasamTavrobo organizaciebis Semosavlebis mniSvnelovan
wyaros warmoadgenen da efeqturi TanamSromlobis SemTxvevaSi Se-
iZleba zogadsaganmanaTleblo skolebmac imave warmatebas miaRwion.
251
Tavs TxovniT Tanxebis gamoyofaze, igi unda darwmundes, rom mas
namdvilad Seswevs dasaxuli miznis ganxorcielebis SesaZleblo-
ba.
proeqtis biujeti yovelTvis detaluri unda iyos, donorisaTvis
gasagebi da unda Seesabamebodes proeqtis programul nawils.
aseve mniSvnelovania, skolam gansakuTrebuli yuradRebiT Seis-
wavlos donori organizaciebis mier gamocxadebuli sagranto
programebis instruqciebi, moxdes vadebis gaTvaliswineba da
moTxovnili informaciis drouli wardgena. aseT SemTxvevebSi Se-
saZlebelia piradi kontaqtebis damyareba da iseTi urTierTobis
Camoyalibeba, romelic dafinansebis sakiTxebs Tqveni skolis sa-
sargeblod gadawyvets.
skolam unda gaiTvaliswinos, rom donori organizacia yovel-
dRiurad uamrav ganacxads iRebs da yovelTvis ara aqvs sakmarisi
dro, TiToeul maTgans zedmiwevniT gaecnos. amitom mniSvnelo-
vania, rom ganacxadis formebi miTiTebuli formatis mixedviT
momzaddes da donors misTvis saWiro da mniSvnelovani infor-
macia miewodos. amgvari midgoma skolis mier dafinansebis miRe-
bis SesaZleblobas mniSvnelovnad gazrdis. mwiri gamocdilebidan
gamomdinare, pirvel etapze yovelive es SeiZleba arcTu ise ad-
vili iyos; magram gamocdilebis zrdasTan erTad skola aucileb-
lad SeiZens saWiro unar-Cvevebs da droTa ganmavlobaSi ukeTesad
gaarTmevs Tavs aRniSnul procedurebs.
252
donorebis dasarwmuneblad skolis xelmZRvanelma (an fondebis
mozidvis menejerma) unda gamoiyenos iseTi frazebi, rogoricaa: `Cven
SegviZlia~, `Cven ganvaxorcielebT~, da Tavi Seikavos iseTi fraze-
bisagan, rogorebicaa: `ar iqneba cudi~ an `Cven SevecdebiT~. Tqveni
optimizmi daarwmunebs donorebs, rom Tqven realurad SegiZliaT
SeTavazebuli proeqtis ganxorcieleba.
drois efeqturi gadanawileba _ kargi saproeqto ganacxadis da-
wera erT dReSi SeuZlebelia. ganacxadis TiToeuli detali zedmi-
wevniT unda iyos ganxiluli da SemuSavebuli. rac ufro adre daiw-
yeba saproeqto winadadebaze muSaoba, miT ukeTesi, radgan am SemTx-
vevaSi skolas ufro meti dro eqneba donoris moTxovnebisa da inte-
resis sferos dawvrilebiT Sesaswavlad.
sagranto programebis gziT fondebis moZiebis TvalsazrisiT,
mniSvnelovania, skolam gaiTvaliswinos, rom:
253
ciul interesebTan SedarebiT. am SemTxevaSi skola unda Seeca-
dos, sakuTari interesebi donoris interesebTan Seajeros.
SezRuduli sagranto Tanxebis mopovebas uamravi organizacia
cdilobs. konkretul sagranto programaSi warumatebloba ar un-
da gaxdes skolis mier donor organizaciebTan TanamSromlobaze
uaris Tqmis mizezi. piriqiT, sasurvelia, skolam donori orga-
nizaciisagan gamoiTxovos uaryofiTi Sefasebis mizezebi, gaaana-
lizos isini da momdevno mcdelobis dros gamoasworos Secdo-
mebi.
254
erTad sxvadasxva dainteresebuli jgufebi CaerTon, raTa erTob-
livad gamovlindes iseTi proeqtebi, romlebic yvelaze metad pasu-
xobs skolis strategiul prioritetebs da misi saqmianobis gaumjo-
besebis realur saSualebas warmoadgens.
Tavfurceli/proeqtis anotacia;
informacia ganmcxadeblisa da Semsruleblis Sesaxeb;
saWiroebebis gansazRvra;
miznebi da amocanebi (proeqtis saWiroebebis gansazRvra, misi miz-
nebi da amocanebi yovelTvis skolis TviTSefasebasTan unda iyos
kavSirSi da unda iTvaliswinebdes skolis saganmanaTleblo xa-
risxis gaumjobesebas);
meTodologia da proeqtis Sesrulebis ganrigi;
Sefaseba;
biujetis ganmartebiTi furceli;
dafinansebis momavali gegmebi;
detaluri biujeti;
danarTebi.
255
Tavfurceli/proeqtis anotacia
saproeqto winadadeba unda Seicavdes proeqtis ZiriTadi sakiT-
xebis mokle mimoxilvas. es SeiZleba mocemuli iyos TavfurcelSi
an proeqtis dasawyisSive _ proeqtis anotaciis saxiT. orive SemTxve-
vaSi swored am gziT gaecnoba damfinansebeli Tqvens saproeqto wina-
dadebas. rogorc wesi, skolis direqtorma da sameurveo sabWos Tav-
mjdomarem xeli unda moaweron aRniSnul Tavfurcels, romelic da-
werili unda iyos organizaciis an Sesabamisi programis xelmZRva-
nelis saxelze. aRniSnuli piris vinaoba winaswar unda iyos moZiebu-
li da gansazRvruli.
Tavfurceli an proeqtis anotacia xazgasmiT unda warmoaCendes
saproeqto winadadebis mTavar sakiTxebs. garda proeqtis mTavari
miznebisa da amocanebisa, anotaciaSi gadmocemuli unda iyos is Ziri-
Tadi mizezebi, ris gamoc konkretul donor organizaciaze SeaCereT
yuradReba (amisaTvis skolam detalurad unda Seiswavlos es or-
ganizacia, misi misia da saqmianobis ZiriTadi sferoebi). garda amisa,
anotaciaSi ganxiluli unda iyos saproeqto winadadebis upirate-
sobebi da Sesabamisoba konkretuli donori organizaciis intereseb-
Tan da prioritetebTan. aseTi dasawyisi sasurvel kavSirs Camoaya-
libebs skolasa da damfinansebels Soris da am ukanasknels SemoTa-
vazebuli proeqtis detalurad gacnobis motivacias gauCens.
proeqtis ZiriTadi sferoebisa da maT sakuTar interesebTan Se-
sabamisobis garda, damfinansebels, rogorc wesi, Tavidanve daainte-
resebs, ra raodenobis da ra saxis daxmarebas iTxovs skola misgan.
amitom proeqtis saerTo Rirebuleba anotaciaSive unda iyos miTi-
Tebuli.
256
SesavalSi SeiZleba dasaxeldnen is TanamSromlebi, romlebic da-
finansebis miRebis SemTxvevaSi am proeqtis xelmZRvanelobas iTa-
veben (maTi reziumeebi warmodgenili unda iyos danarTSi) da aseve
skolis sameurveo sabWos wevrebi. Tu romelime maTgans proeqtis
Sesabamisi gamocdileba da kvalifikacia aqvs, sasurvelia, danarTSi
maTi reziumeebic iyos warmodgenili.
saWiroebebis/problemis gansazRvra
saproeqto winadadebaSi lakonurad, magram amavdroulad deta-
lurad da damajereblad unda iqnes warmoCenili is saWiroebebi da
problemebi, romelTa mogvarebasac isaxavs miznad konkretuli pro-
eqti. sasurvelia, gakeTdes problemis zogadi konteqstis mokle mi-
moxilvac, radgan es saSualebas miscems mkiTxvels, ufro kargad
warmoidginos arsebuli problemisa da saWiroebis mTliani suraTi.
meti damajereblobisaTvis, saWiroebebis aRwerisas gamoyenebul un-
da iqnes Sesabamisi faqtebi, realuri magaliTebi an statistikuri
monacemebi. Tumca, amasTanave, aucilebelia, rom es monacemebi da
faqtebi detalurad gadamowmebuli da zusti iyos.
miznebi da amocanebi
proeqtis mizani warmoadgens pasuxs kiTxvaze: risTvis xorciel-
deba proeqti? ra Sedegebis miRweva igegmeba am proeqtis saSuale-
biT? miznebis Sesabamisad unda SemuSavdes amocanebi, anu miznis miR-
wevis realuri gzebi da saSualebebi. rogorc wesi, amocanebiT unda
ganisazRvros, ra gakeTdeba proeqtis farglebSi. Tavis mxriv, amoca-
257
nebi dayofili unda iyos qveamocanebad, anu konkretul RonisZi-
ebebad. amocanebi da RonisZiebebi konkretuli, xelSesaxebi da Sefa-
sebadi Sedegebia, romlebic miznis misaRwevad winaswar gansazRvrul
vadebSi unda Sesruldes.
Sefaseba da monitoringi
saproeqto winadadebis mimarT damfinanseblis ndobis asamaRleb-
lad, saWiroa, SemuSavdes proeqtis monitoringisa da Sefasebis pro-
cedurebi da kriteriumebi, romelTa saSualebiTac Sefasdeba pro-
eqtis mimdinareoba. proeqtis specifikis mixedviT, SeiZleba gamo-
yenebul iqnes sxvadasxva meTodebi: testebi, kiTxvarebi, sociolo-
giuri gamokiTxva da sxv. Sefasebis mTavari azri is aris, rom Sefas-
des proeqtis mimdinareoba da saWiroebis SemTxvevaSi Sevides Sesa-
bamisi cvlilebi. amitom proeqtiT gaTvaliswinebul unda iqnes ro-
gorc saboloo, ise Sualeduri Sefasebebi.
258
ternatiuli dafinansebis raodenoba da wyaroebi (Tu aseTi arse-
bobs). biujetis forma unda SemuSavdes donoris moTxovnebisa da
instruqciebis mixedviT.
biujetis SemuSavebis dros gaTvaliswinebul unda iqnes Semdegi
sakiTxebi:
260
Sebis, gagzavniT Tqveni warmatebis Sansebs gazrdiT. magram aseTi
moqmedebiT Tqven SesaZloa, piriqiT, ziani miayenoT Tqvens imijs da
SeamciroT dafinansebis miRebis SesaZlebloba. rodesac donori
proeqtTan erTad damatebiT informacias moiTxovs _ magaliTad,
TanamSromlebis reziumeebs an finansur informacias _ aRniSnuli
dokumentacia calke danarTis saxiT warmoadgineT, raTa misi moZieba
da gacnoba advili iyos donorisaTvis.
drois faqtori
yovelTvis gaxsovdeT, rom grantis mopoveba sakmaod did dros
moiTxovs mas Semdeg, rac saproeqto ganacxads warudgenT donors.
saWiroa, zustad icodeT ganacxadis Setanis saboloo vada da sabo-
loo Sedegebis gamocxadebis TariRi. es vadebi gaTvaliswinebuli
unda iyos ganacxadis formaSi da ar unda mosTxovoT damfinanse-
bels, ganacxadis Setanidan meore dResve miiRos gadawyvetileba _
amis saboloo Sedegi SeiZleba dafinansebaze uaris miReba iyos.
261
danarTi _ saproeqto ganacxadis SemuSaveba: samuSao kiTxvebi
262
5. saWiro resursebi _ ra saSualebebiT?
ra saxis finansuri, adamianuri Tu teqnikuri resursebia saWiro
proeqtis ganxorcielebisaTvis?
ra aris proeqtis saerTo Rirebuleba?
gaaCnia Tu ara skolas sakuTari resursebi an resursebis mozidvis
alternatiuli wyaroebi?
aris Tu ara biujeti proeqtTan SesabamisobaSi? gaTvaliswinebulia
Tu ara yvela xarji (mgzavrobis, Senobis, masalebis, TanamSromlebis
da sxv.)?
sakmarisad detalurad aris Tu ara gawerili biujeti?
8. Sefaseba
rogor da ra meTodebiT Sefasdeba proeqti?
ra iqneba Sefasebis kriteriumebi?
proeqtis romel ZiriTad komponentebSi gakeTdeba Sefaseba?
rogor iqneba Sefasebis Sedegebi asaxuli mocemul proeqtSi/ momaval
proeqtebSi?
263
gamoyenebuli literatura
1. Blazek, J. (1996). Financial Planning for Nonprofit Organizations. John Wiley & Sons,
Inc.
2. Bournemouth Borough Council. (2002). Teacher Recruitment and Retention Strategy.
3. Bryan Independent School District (2005-2006). Student Code of Conduct.
4. Celio, M. B., Harvey, J. (2005). Buried Treasure: Developing a Management Guide
from Mountains of School Data. School of Public Affairs, University of Washington.
5. Council of Europe and European Commission (2004). T-kit on Funding and Financial
Management.
6. Country background report for Finland (2003). Attracting, Developing and Retaining
Effective Teachers.
7. Department for Education and Skills. (2004) National Standards for Headteachers.
8. Dropkin, M., LaTouche, B. (1998). The Budget Building Book for Nonprofits. and Bill.
Jossey-Bass Inc.
9. Gemberling, K.W., Smith, S.W., Villani, J.S. (2000). The Key Work of School Boards
Guidebook. National School Boards Association. Alexandria, Virginia.
10. Harlen, W. (1994). Evaluating Curriculum Materials. The Scottish Council for Research
in Education.
11. Hill, P.W., What Headteachers Need to Know about Teaching and Learning. Center
for Applied Educational Research, University of Melbourne.
12. Lewis, P. J. (1997) Fundamentals of Project Management.
13. McLaughlin, T. A. (1995). Financial Basics for Nonprofit Managers. John Wiley&Sons,
Inc.
14. metreveli, n. (2004). monawileobiTi biujetireba skolebSi. Tavisuflebis
instituti.
15. North Central Regional Educational Laboratory: Critical Issue: Finding Time for Professional
Development, from www.ncrel.org.
16. Ontario Schools (2001). Code of Conduct.
17. saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb. 2005.
18. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi. 1999.
19. saqarTvelos Sromis kodeqsi. 2006.
20. School System Development Division, Office of School Education (2005). Guidelines
for Strategic Planning in Schools. Department of Education and Training, Virginia.
264