Está en la página 1de 264

Tavisuflebis instituti, 2007

skolis
marTvis saxelmZRvanelo

Tavisuflebis instituti

Tbilisi
2007
avtorebi: qeTevan CaCxiani
malxaz narindoSvili
vano gogelia
Tea TuTberiZe
Tamar zurabiSvili
Tamar gabisonia
ana maTiaSvili
koba TurmaniZe

redaqtorebi: dali cqitiSvili


lali qadagiZe

gamocema momzadebulia fondebis `Ria sazogadoeba _ sa-


qarTvelo~ da `Ria sazogadoebis instituti~ finansuri
mxardaWeriT. teqstSi moyvanili mosazrebebi SeiZleba ar
gamoxatavdes maT Sexedulebebs.

\ 2007, Tavisuflebis instituti

ISBN 978-99940-885-4-6
4
Sinaarsi

Tavi I. zogadsaganmanaTleblo skolis


sameurveo sabWosa da direqtoris funqciebi
da ufleba-movaleobebi 9
nawili 1. sameurveo sabWos funqciebi da ufleba-movaleobebi 9
1.1. ZiriTadi funqciebisa da ufleba-movaleobebis mimoxilva 9
1.2. sameurveo sabWos roli skolis direqtoris daniSvnisa
da masze zedamxedvelobis sferoSi 14
nawili 2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi 20
nawili 3. sameurveo sabWosa da direqtoris
angariSvaldebulebis sistema 24
3.1. sameurveo sabWos angariSvaldebuleba 24
3.2. direqtoris angariSvaldebuleba 25

Tavi II. strategiuli dagegmva da TviTSefaseba 27


nawili 1. strategiuli dagegmvis arsi, saWiroeba da funqciebi 27
nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi
strategiuli dagegmvisa da TviTSefasebis sferoSi 31
2.1. sameurveo sabWos, direqtorisa da pedagogiuri sabWos
funqciebi da ufleba-movaleobebi 31
2.2. sameurveo sabWosa da direqtoris angariSvaldebuleba 32
2.3. monawileoba strategiuli dagegmvis procesSi 33
nawili 3. strategiuli dagegmvis procesi da etapebi 35
3.1. strategiuli gegmis struqtura da misi kavSiri
skolis biujetTan 35
3.2. strategiuli dagegmvis ZiriTadi etapebi 37
3.3. xedvisa da misiis ganacxadis SemuSaveba 37
3.4. strategiuli gadawyvetilebis miReba 39
3.5. skolis ganviTarebis gegmis SemuSaveba 44
3.6. ganviTarebis gegmis monitoringi da Sefaseba 48
nawili 4. skolis TviTSefaseba da xarisxis maCveneblebi 49
4.1. strategiuli dagegmva da TviTSefaseba 49
4.2. skolis TviTSefasebis ZiriTadi komponentebi
da kriteriumebi 55
4.3. yovelwliuri monitoringi da Sefaseba 70
4.4. ganviTarebis gegmaSi cvlilebebis Setana 73
5
Tavi III. finansuri marTva 74
nawili 1. finansuri marTvis arsi, miznebi, funqciebi
da dafinansebis wyaroebi 74
nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi
finansuri marTvis sferoSi 75
2.1. sameurveo sabWos funqciebi da ufleba-movaleobebi 75
2.2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi 77
2.3. pedagogiuri sabWos funqciebi 78
nawili 3. biujetis SemuSavebis procesi 78
3.1. biujetis arsi da mniSvneloba 78
3.2. rogor unda SemuSavdes biujeti? 80
3.3. skolis direqtoris mier biujetis proeqtis momzadeba 85
nawili 4. finansuri marTva da kontroli 91
4.1 biujetis monitoringis procesi 91
4.2. monitoringis angariSis analizi da Sefaseba 92
4.3. damtkicebuli biujetis gadasinjva
da masSi cvlilebebis Setana 98
4.4. Sida safinanso kontroli 99
nawili 5. Sesyidvebi 100
5.1 Sesyidvebis ZiriTadi principebi 100
5.2 Sesyidvis procesis aRwera 102
5.3 monitoringi da Sefaseba 105

Tavi IV. adamianuri resursebis marTva 107


nawili 1. adamianuri resursebis marTvis arsi, miznebi da funqciebi 107
nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi
adamianuri resursebis marTvis sferoSi 108
2.1. sameurveo sabWos funqciebi da ufleba-movaleobebi 109
2.2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi 109
nawili 3. dasaqmebis politika da procedurebi 110
3.1. dasaqmebis politikis ZiriTadi principebi 110
3.2. axali saStato erTeulis saWiroebis gansazRvra da analizi 112
3.3. TanamSromelTa SerCevis procesi 115
3.4. sameurveo sabWos mier skolis direqtoris arCeva 115
nawili 4. TanamSromelTa Sefasebis politika da procedurebi 119
4.1. TanamSromelTa Sefasebis politikis ZiriTadi principebi 119
4.2. TanamSromelTa Sefasebis procesis ZiriTadi etapebi 120
nawili 5. maswavleblebis mozidva da SenarCuneba 128
5.1 maswavleblebis mozidvis strategiebi 129
5.2. maswavleblebis SenarCuneba 133
nawili 6. profesiuli ganviTareba 138
6.1. profesiuli ganviTarebis mniSvneloba 138
6.2. profesiuli ganviTarebis programebis SemuSaveba 138
danarTi _ TanamSromelTa SerCevis procedurebi 144

6
Tavi V. swavleba, swavla da saswavlo gegma 154
nawili 1. swavleba, swavla da saswavlo gegma _ miznebi da funqciebi 154
nawili 2. skolebis mier saxelmZRvaneloebis SerCeva 156
nawili 3. maRali xarisxis swavlebisa da swavlis uzrunvelyofa 159
3.1. ZiriTadi principebi 159
3.2. swavlebis xarisxis monitoringisa da Sefasebis programa 160
3.3. inkluziuri swavleba 162
3.4. swavlis xarisxis monitoringisa da Sefasebis programa 164
nawili 4. swavlebasTan da swavlasTan dakavSirebuli
organizaciuli mxareebi 165
4.1. saswavlo sagnebis gansazRvra 165
4.2. moswavleebis dajildoebis an sanqciebis dakisrebis
procedurebi 165
nawili 5. sasawavlo gegma 167
5.1. pedagogiuri sabWos roli saswavlo sagnebis gansazRvraSi 167
5.2. cxrilisa da saswavlo gegmis Sinaarsis
efeqturobis Sefasebis meqanizmi _ swavlebis xarisxi 168
5.3. SefasebasTan dakavSirebuli pasuxismgeblobis sferos
gansazRvra da Sefasebis sistemis administrireba 168
5.4. xarisxis maCveneblebi 169

Tavi VI. eTikuri qcevis standartebis SemuSaveba, danergva


da usafrTxo garemos uzrunvelyofa
saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo skolebSi 171
nawili 1. eTikuri qcevis standartebis mniSvneloba 171
1.1. eTikuri garemos Seqmna skolaSi 171
1.2. ratom aris qcevis standartebi mniSvnelovani? 172
nawili 2. qcevis standartebis SemuSaveba 173
2.1. direqtoris, sameurveo sabWosa da skolis sazogadoebis
monawileoba 173
2.2. araeTikuri qcevis gamomwvevi mizezebis Seswavla 174
2.3. araeTikuri qcevis magaliTebis gamovlena 176
nawili 3. qcevis standartebis damkvidreba skolaSi 178
3.1. skolis Sinaganawesi da qcevis standartebi 178
nawili 4. usafrTxo garemos uzrunvelyofa
zogadsaganmanaTleblo skolebSi 181

Tavi VII. samoqalaqo uflebebi da Tavisuflebebi


sajaro skolebSi 184
nawili 1. gamoxatvis Tavisufleba 184
1.1. saklaso diskusiebi da davalebebi 185
1.2. beWdviTi gamoxatva 185
1.3. sabiblioTeko literatura da interneti 186
1.4. demonstraciebi 187
1.5. saxelmwifo droSis aRmarTvis ceremoniali 187
1.6. samosi da samkaulebi 188
1.7. gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis safuZvlebi 189

7
nawili 2. rwmenis Tavisufleba 191
2.1. religiuri neitraluroba 192
2.2. religiuri ritualebi da locva 193
2.3. religiis Sesaxeb swavleba 193
2.4. religiuri simboloebi 195
2.5. religiuri ideebis gavrceleba 195
2.6. religiuri gaerTianebebi da Sekrebebi 196
2.7. religiuri samosi 197
2.8. religiuri moTxovnebis dakmayofileba 197
nawili 3. piradi cxovrebis xelSeuxeblobis ufleba 198
3.1. piradi saidumloeba da personaluri monacemebis
Senaxvisa da gankargvis wesi 199
3.2. samedicino Semowmeba 201
3.3. moswavleTa akademiuri Sefaseba 202
3.4. Cxreka da amoReba 203
nawili 4. informaciis Tavisufleba 207
4.1. sajaro informacia 207
4.2. sajaro reestri 208
4.3. sajaro informaciis gacemis wesi 208
4.4. kolegiuri organos sxdomebis sajarooba 209
4.5. yovelwliuri angariSi 211
nawili 5. akademiuri Tavisufleba 211
5.1. maswavleblis akademiuri Tavisufleba 212
5.2. moswavlis akademiuri Tavisufleba 213
5.3. mowveuli spikerebi 214
nawili 6. Sekrebisa da gaerTianebis Tavisufleba 214
nawili 7. Tanasworobis ufleba 216
nawili 8. samarTliani mopyrobis ufleba 217
8.1. gasaCivrebis ufleba 217
8.2. disciplinuri devna 223

Tavi VIII.proeqtebis marTva da fondebis mozidva 227


nawili 1. proeqtebis SemuSaveba da marTva 227
1.1. proeqtis marTvis arsi, funqciebi da mniSvneloba 227
1.2. proeqtis marTvis ZiriTadi etapebi 228
1.3. proeqtis marTvis mniSvnelovani faqtorebi 231
1.4. proeqtis dagegmva 233
1.5. problemis gansazRvra, proeqtis misiis, miznebisa
da amocanebis SemuSaveba 235
1.6. samuSaos gadanawilebis struqtura 237
1.7. proeqtis ganxorcielebis kontroli 238
1.8. proeqtis Sefaseba 240
1.9. proeqtis samuSao jgufis marTva 241
nawili 2. fondebis mozidva 243
2.1. fondebis mozidvis arsi da daniSnuleba 243
2.2. rogor daviwyoT fondebis mozidva? 244
2.3. fondebis moZiebis wyaroebi 246
2.4. donor organizaciebTan TanamSromloba 251
danarTi _ saproeqto ganacxadis SemuSaveba: samuSao kiTxvebi 262

gamoyenebuli literatura 264

8
Tavi I
zogadsaganmanaTleblo skolis
sameurveo sabWosa da
direqtoris funqciebi
da ufleba-movaleobebi

nawili 1. sameurveo sabWos funqciebi


da ufleba-movaleobebi

1.1. ZiriTadi funqciebisa da ufleba-movaleobebis mimoxilva

saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo dawesebulebebi irCeven same-


urveo sabWoebs, romlebic zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis Sesaba-
misad Sedgeba pedagogebis, mSoblebisa da moswavleTa TviTmmarTve-
lobis warmomadgenlebisgan. amasTan, saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis saministro da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organo-
ebi uflebamosilni arian, sameurveo sabWoebSi daniSnon TiTo wevri
saTaTbiro xmis uflebiT.
sameurveo sabWos wevrs ar gaaCnia uflebamosileba, individualu-
rad imoqmedos sabWos saxeliT, garda im SemTxvevisa, rodesac same-
urveo sabWo axdens masze garkveuli funqciebis delegirebas, an ro-
desac skolis wesdeba iTvaliswinebs Sesabamis gansakuTrebul SemT-
xvevebs.
sameurveo sabWo strategiul rols asrulebs skolis marTvaSi,
rac gulisxmobs skolis miznebisa da prioritetebis gansazRvras, am
miznebis misaRwevi politikis SemuSavebasa da skolis ganviTarebis
zedamxedvelobas.
sameurveo sabWo uflebamosilia da gaaCnia kanonmdeblobiT gan-
sazRvruli valdebuleba, xeli Seuwyos skolaSi erovnuli saswavlo
gegmiT dadgenili saganmanaTleblo standartebis miRwevas. sameurveo
sabWom xeli unda Seuwyos skolis ganviTarebas misi resursebis efeq-
turi marTviT da amasTanave unda uzrunvelyos saswavlo gegmis mra-
valferovneba da neitraluroba.

sameurveo sabWo aRWurvilia Semdegi ZiriTadi funqciebiT:

9
direqtoris arCeva

`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonisa da saqarTvelos ganaTlebisa


da mecnierebis saministros mier dadgenili wesisa da procedurebis
Sesabamisad sameurveo sabWo kandidatis mier wardgenili programis
safuZvelze siiTi Semadgenlobis umravlesobiT, faruli kenWisyriT,
Tavisufali da Tanaswori arCevnebis safuZvelze irCevs skolis di-
reqtors saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier
wardgenili maqsimum sami (3) kandidaturidan.

dagegmva da zedamxedveloba

sameurveo sabWo ganixilavs da amtkicebs skolis direqtoris mier


wardgenil skolis Sinaganawesis proeqts.
rogorc ukve aRiniSna, sameurveo sabWo strategiul rols asru-
lebs skolis marTvaSi, kerZod, igi iRebs gadawyvetilebas imis Sesaxeb,
ras unda miaRwios skolam da SeimuSavebs Sesabamis samoqmedo gegmas.
amdenad, sameurveo sabWo:
gansazRvravs skolis miznebsa da amocanebs;
amtkicebs skolis politikasa da procedurebs;
zedamxedvelobs dasaxuli miznebis ganxorcielebis process;
gansazRvravs da gamoyofs saWiro resursebs (adamianur,
teqnikur da finansur resursebs) skolis saqmianobis
maqsimaluri efeqturobis misaRwevad.
gadawyvetilebis miRebisas sameurveo sabWo valdebulia, ganixi-
los skolis direqtorisa da pedagogiuri sabWos rekomendaciebi.
skolis ganviTarebis gegma, Sejerebul politikasTan erTad, marT-
vis strategiul CarCos warmoadgens. sameurveo sabWo zedamxedvelobs
am gegmis ganxorcielebas da ganixilavs miRweuli Sedegebis angariSs,
riTac gegmis efeqturobas amowmebs. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ ka-
nonis Tanaxmad, igi yoveli wlis 10 dekembramde direqtorisgan iba-
rebs angariSs saswavlo procesis mimdinareobis Sesaxeb.
sameurveo sabWo uflebamosilia, gamoiyenos skolis saqmianobis
zedamxedvelobis sxvadasxva saSualebebi, raTa Seafasos skolis mu-
Saobis procesi da saWiroebis SemTxvevaSi Seitanos masSi Sesabamisi
cvlilebebi.

finansuri marTva

sameurveo sabWo amtkicebs skolis biujets da skolis direqtoris


mier momzadebul wliur finansur angariSs da uzrunvelyofs maT
sajaroobas.
10
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 52-e muxlis Ta-
naxmad, sameurveo sabWos Tanxmoba aucilebelia iseTi garigebebis da-
debisas, romelTa Rirebulebac aRemateba skolis biujetis 5%-s.
sameurveo sabWo akontrolebs agreTve skolis administraciis mi-
er finansebis xarjvasa da qonebis gankargvas: sabWo yovel safinanso
wels amtkicebs biujets, zedamxedvelobas axorcielebs danaxarjeb-
ze, sxvadasxva finansur gadawyvetilebebsa da kanonmdeblobiT neba-
darTul farglebSi sabiujeto Tanxebis gadanacvlebaze, iZiebs fi-
nansur darRvevebsa da sxv.

adamianuri resursebis marTva

sameurveo sabWo skolis direqtorTan da pedagogebTan erTad Se-


imuSavebs da amtkicebs adamianuri resursebis marTvis politikas,
romliTac daregulirdeba skolis TanamSromelTa dasaqmebisa da Se-
fasebis procedurebi. sameurveo sabWos SeuZlia, dasaqmebisa da Se-
fasebis procedurebis SemuSaveba daavalos skolis direqtors peda-
gogebTan konsultaciis Sedegad. magram aqve valdebulia, gadaamow-
mos, rom es konsultacia Sedga. sasurvelia, sameurveo sabWom direq-
torTan da maswavleblebTan konsultaciis Semdeg yovelwliurad
gadasinjos es dokumenti.
sameurveo sabWos davalebis SemTxvevaSi adamianuri resursebis
marTvis politikas SeimuSavebs skolis direqtori. sameurveo sabWo
amtkicebs am dokuments da uzrunvelyofs mis sajaroobas.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis 36-e muxlis me-4
punqtis Sesabamisad, skolis direqtorsa da mis axlo naTesavs Soris
SromiTi xelSekrulebis dadeba SesaZlebelia mxolod sameurveo
sabWos Tanxmobis Semdeg.
sameurveo sabWo irCevs skolis direqtors ganaTlebisa da mecni-
erebis saministros mier wardgenili ara umetes sami kandidaturidan
da debs masTan SromiT xelSekrulebas. sameurveo sabWo aseve ufle-
bamosilia, SromiTi xelSekrulebiTa da saqarTvelos kanonmdeblobiT
gaTvaliswinebuli moTxovnebis darRvevis SemTxvevaSi xelSekruleba
Seuwyvitos skolis direqtors. amasTanave, sameurveo sabWo ufleba-
mosilia, direqtors mosTxovos, vadamde Seuwyvitos SromiTi xelSek-
ruleba maswavlebels, romelic daarRvevs SromiTi xelSekrulebis
pirobebs, Caidens saaRmzrdelo saqmianobisaTvis Seuferebel qmede-
bas an kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi.
sameurveo sabWo skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT irCevs
disciplinur komitets, romlis SemadgenlobaSi Tanabari raodenobiT

11
Sedian maswavleblebi, mSoblebi da saSualo safexuris moswavleebi.
detalebs sxvadasxva komitetebis Seqmnisa da funqcionirebis wesis
Sesaxeb amave TavSi odnav mogvianebiT SevexebiT. Tumca aqve unda aRi-
niSnos disciplinuri da saapelacio komitetebis Seqmnisa da Semadgen-
lobis specifikuri moTxovnebi:

radgan skolis TanamSromelma, moswavlem an mSobelma SeiZleba ga-


asaCivros disciplinuri komitetis gadawyvetileba, sameurveo sab-
Wo uflebamosilia, an TviTon ganixilos disciplinuri komitetis
gadawyvetilebis Sesaxeb saCivari, an Seqmnas saapelacio komiteti,
romelic ganixilavs TanamSromlis saCivars.
saapelacio komitetis SemadgenlobaSi ar SeiZleba iyos imaze nak-
lebi sameurveo sabWos wevri, vidre pirvel komitetSi.
TiToeuli komiteti unda Sedgebodes minimum sami wevrisagan. sa-
meurveo sabWos imisTvis, rom uSualod hqondes gansaxilvel sa-
kiTxze warmodgena, SeuZlia komitetebSi Seiyvanos Tavisi warmo-
madgeneli. saapelacio komitetis SemadgenlobaSi unda Sediodnen
sameurveo sabWos is wevrebi, romlebic ar monawileobdnen discip-
linuri komitetis saqmianobaSi, riTac uzrunvelyofili iqneba ma-
Ti gadawyvetilebis obieqturoba.

swavleba, swavla da saswavlo gegma – ganaTlebis xarisxi

sameurveo sabWo amtkicebs saswavlo wlis ganmavlobaSi gamosaye-


nebeli saxelmZRvaneloebis nusxas, romelic Tavis mxriv saswavlo
gegmis Semadgeneli nawilia. saxelmZRvaneloebi SerCeuli unda iyos
erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris mier rekomende-
buli/grifminiWebuli saxelmZRvaneloebidan. Tumca maswavlebels
ufleba aqvs, swavlebisas gamoiyenos nebismieri sxva wigni, rogorc
damatebiT, ise ZiriTad saxelmZRvanelod.
sameurveo sabWom Tanxmoba unda gamoxatos pedagogiuri sabWos
mier SemuSavebul saskolo saswavlo gegmebze. am mizniT sameurveo
sabWo valdebulia:

gamoxatos Tanxmoba, Seasworos an ar daamtkicos pedagogiuri sab-


Wos mier momzadebuli saskolo saswavlo gegmebi. sameurveo sabWos
mier saswavlo gegmebis daumtkiceblobis SemTxvevaSi pedagogiuri
sabWo valdebulia, gadaxedos/Secvalos igi sabWos rekomendaci-

12
ebis safuZvelze da skolis wesdebaSi gansazRvruli wesis mixed-
viT.
uzrunvelyos saskolo saswavlo gegmebis mravalferovneba, maTi
dabalansebuli xasiaTi da relevanturoba, rac SesaZlebels gaxdis
ganaTlebis maRali standartebis miRwevas.
ganaxorcielos saskolo saswavlo gegmebis Sesrulebaze zedamxed-
veloba; imsjelos pedagogiuri sabWos mier wardgenil cvlile-
bebze da daamtkicos an ar daamtkicos igi.

sameurveo sabWo uflebamosilia, daavalos direqtors, erovnuli


saswavlo gegmebis Sesabamisad damamTavrebeli gamocdebis Catarebis
mizniT mimarTos erovnuli gamocdebis centrs da dados masTan Sesa-
bamisi xelSekruleba.

saCivrebi da disciplina

sameurveo sabWo uflebamosilia, skolis wesdebiT gaTvaliswine-


buli wesiT airCios disciplinuri komiteti. komiteti unda Sedge-
bodes Tanabari raodenobiT warmodgenili maswavleblebis, mSoble-
bisa da saSualo safexuris moswavleebisagan. sameurveo sabWo ufle-
bamosilia, Tavad ganixilos disciplinuri komitetis gadawyvetile-
bebis Sesaxeb saCivrebi an Seqmnas saapelacio komiteti.

sameurveo sabWos komitetebi

sameurveo sabWo disciplinuri gadacdomis ganxilvis mizniT sko-


lis wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT irCevs disciplinur komitets,
romlis SemadgenlobaSi Tanabari raodenobiT Sedian maswavleblebi,
mSoblebi da saSualo safexuris moswavleebi. sameurveo sabWo ufle-
bamosilia, wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT disciplinuri komite-
tis gadawyvetilebebis Sesaxeb saCivrebi Tavad ganixilos an Seqmnas
saapelacio komiteti. maqsimaluri obieqturobis uzrunvelsayofad
sasurvelia, saapelacio komitetis SemadgenlobaSi ar Sediodnen sa-
meurveo sabWos is wevrebi, romlebic monawileobas iRebdnen discip-
linuri komitetis gadawyvetilebis miRebis procesSi. sameurveo sab-
Wo ganixilavs agreTve saCivrebs, romlebic exeba direqtoris mier
disciplinur gadacdomebze miRebul gadawyvetilebebs.
sameurveo sabWo uflebamosilia, saWiroebis SemTxvevaSi Seqmnas
sxvadasxva komitetebi. komitetebis Seqmnis, Semadgenlobis, saqmiano-

13
bisa da uflebamosilebis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs sameurveo
sabWo. es gadawyvetilebebi yovelwliurad unda gadaisinjos.
TiToeul komitets SeiZleba Tavmjdomareobdes sameurveo sabWos
wevrTagan arCeuli pirovneba. disciplinuri komitetis Tavmjdomaris
daniSvnis wesis gansazRvra sameurveo sabWos uflebamosilebaa. same-
urveo sabWom, sasurvelia, weliwadSi erTxel mainc gadasinjos dis-
ciplinuri komitetis Seqmnis, Semadgenlobis, ufleba-movaleobebis
Sesaxeb gadawyvetilebebi.
garda disciplinuri da saapelacio komitetebisa, saWiroebis Sem-
TxvevaSi sameurveo sabWo uflebamosilia, Seqmnas sxvadasxva komite-
tebi, magaliTad, safinanso komiteti, uflebebis dacvis komiteti,
eTikis sakiTxTa Semswavleli komiteti da sxv.

1.2. sameurveo sabWos roli skolis direqtoris daniSvnisa


da masze zedamxedvelobis sferoSi

1.2.1. kandidatTa SerCevisa da daniSvnis wesi

zogadsaganmanaTleblo skolebSi direqtoris arCeva unda moxdes


Ria konkursis safuZvelze, gamWvirvalobis, Tanasworobisa da samar-
Tliani konkurenciis principebis dacviT. konkursi tardeba saqarT-
velos ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier dadgenili wesis
Sesabamisad. saministro adgens skolis direqtoris kandidatTa Ser-
Cevis zogad pirobebsa da kriteriumebs. Tumca sameurveo sabWo uf-
lebamosilia, SeimuSaos kandidatTa SerCevis specifikuri kriteri-
umebi da moTxovnebi (magaliTad, garkveuli enis codna, samuSao ga-
mocdileba anda unarebi).
skolis direqtorebis SesarCev konkursSi monawileobis miReba Se-
uZlia nebismier dainteresebul pirs, Tu igi akmayofilebs ganaTle-
bisa da mecnierebis saministros mier dadgenil minimalur moTxovneb-
sa da sameurveo sabWos mier gansazRvrul damatebiT pirobebs.
saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministro sameurveo
sabWos warudgens direqtorobis msurvelTa maqsimum sam kandidatu-
ras. sameurveo sabWo direqtors Semdegi proceduris Sesabamisad ir-
Cevs:

konkursis pirveli etapis dasrulebidan ganaTlebisa da mecniere-


bis saministros mier gansazRvruli vadis ganmavlobaSi kandida-

14
tebi Sesabamis sameurveo sabWos warudgenen skolis ganviTarebis
gegmas.
skolis ganviTarebis gegmis miRebis bolo vadidan erTi kviris
ganmavlobaSi sameurveo sabWo TiToeul proeqts damoukideblad
ganixilavs.
skolis ganviTarebis gegmis miRebis bolo vadidan erTi kviris Tav-
ze sameurveo sabWos Tavmjdomare niSnavs sameurveo sabWos sxdo-
mas, romlis drosac sabWos wevrebi siiTi Semadgenlobis umravle-
sobiTa da faruli kenWisyris safuZvelze irCeven skolis direq-
tors.
Tu direqtorobis kandidati sameurveo sabWos wevria, igi ar mo-
nawileobs kenWisyraSi.
sameurveo sabWos aRmasrulebeli mdivani amzadebs arCevnebis oq-
msa da dadgenilebas, romelTac xels awers sameurveo sabWos Tavm-
jdomare da aRmasrulebeli mdivani. es dokumentebi saregistra-
ciod egzavneba ganaTlebisa da mecnierebis saministros.
zogadi ganaTlebis kanonis Sesabamisad arCevnebis Sedegebi ZalaSi
Sedis am dokumentebis saministroSi registraciis momentidan.

sameurveo sabWo valdebulia, ganaTlebisa da mecnierebis saminis-


tros mier daregistrirebul direqtorTan dados xelSekruleba. sa-
meurveo sabWos ufleba aqvs, saministros mier registraciaSi gatare-
bul direqtors daudos samTviani SromiTi xelSekruleba sagamocdo
vadiT. SromiTi xelSekrulebis sagamocdo vadis amowurvamde ori kvi-
riT adre sameurveo sabWo iRebs gadawyvetilebas da atyobinebs ganaT-
lebisa da mecnierebis saministros. samTviani sagamocdo vadis amo-
wurvis Semdeg, dadebiTi gadawyvetilebis SemTxvevaSi, sameurveo sab-
Wo damtkicebul direqtorTan zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis Se-
sabamisad aformebs SromiT xelSekrulebas 5 wlisa da 9 Tvis vadiT.
skolis direqtoris mier sagamocdo vadis warumateblad dasrule-
bis SemTxvevaSi igi Tavisufldeba dakavebuli Tanamdebobidan, ris
Semdegac winaswar dadgenil vadebSi ganaTlebisa da mecnierebis sa-
ministro acxadebs axal konkurss.
Tu sameurveo sabWom ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier
wardgenili arc erTi kandidati ar airCia, sabWos gadawyvetilebis
wardgenidan ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier winaswar
gansazRvrul vadebSi saministro skolis sameurveo sabWos warudgens
direqtorobis axal kandidatebs. sameurveo sabWos ganmeorebiTi ua-
ris SemTxvevaSi ganaTlebisa da mecnierebis saministro uflebamo-

15
silia, daniSnos direqtoris movaleobis Semsrulebeli, romlis uf-
lebamosilebis vada grZeldeba axali direqtoris arCevamde.
vinaidan skola sajaro samarTlis iuridiuli piria, masze vrcel-
deba saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis moTxovnebi. Se-
sabamisad, rogorc sameurveo sabWos, ise pedagogiuri sabWos sxdomebi
skolaSi Ria da sajaroa. direqtori uflebamosilia, daeswros same-
urveo sabWos sxdomebs, Tumca mas ar aqvs kenWisyraSi monawileobis
da xmis micemis ufleba. sameurveo sabWos ufleba aqvs, mosTxovos
direqtors rCeva/konsultacia misi kompetenciis farglebSi arsebu-
li sakiTxebis Sesaxeb da aseve miiRos misgan yvela saWiro informacia.

1.2.2. skolis direqtoris saqmianobis zedamxedveloba da Sefaseba

sameurveo sabWo SeimuSavebs an direqtoris wardginebiT amtkicebs


TanamSromelTa Sefasebisa da marTvis politikas, romelic moawesri-
gebs pedagogTa da skolis direqtoris saqmianobis Sefasebis sistemas.
am politikisa da procedurebis Sesabamisad sameurveo sabWom yovel-
wliurad unda uzrunvelyos skolis direqtoris saqmianobis Sefaseba.
sameurveo sabWo, saWiroebis SemTxvevaSi, uflebamosilia, daniSnos
sabWos ori an sami wevri direqtoris saqmianobis Sesafaseblad. sabWos
aseve SeuZlia moiwvios damoukidebeli eqsperti direqtoris saqmi-
anobis Sefasebis mizniT.

1.2.3. sameurveo sabWos sxdomebi, sxdomis procedura da sxdomis oqmi

sameurveo sabWo saswavlo wlis ganmavlobaSi minimum samjer ikri-


beba. sasurvelia, sameurveo sabWos Sekrebebi gaimarTos saswavlo
wlis yoveli mesamedis dasawyisSi da saswavlo wlis bolos (Sedegebis
Sesajameblad da saboloo angariSis dasamtkiceblad) an saWiroebi-
samebr, sameurveo sabWos Tavmjdomaris an sabWos wevrTa erTi mesa-
medis moTxovnis safuZvelze. sameurveo sabWos Tavmjdomare xelmZR-
vanelobs da warmarTavs sabWos sxdomebs. misi aryofnisas Tavmjdo-
maris movaleobas asrulebs sabWos Tavmjdomaris moadgile. aseTis
ararsebobis SemTxvevaSi Tavmjdomaris uflebamosilebis delegireba
droebiT sabWos romelime wevrze moxdeba. sameurveo sabWos sxdomebis
administraciul mxares agvareben sameurveo sabWos Tavmjdomare da
sabWos mdivani.
sameurveo sabWos sxdomebi Riaa nebismieri dainteresebuli pi-
risaTvis, garda saqarTvelos administraciuli kodeqsis 28-e muxliT

16
gaTvaliswinebuli SemTxvevebisa. saWiroebis SemTxvevaSi konkretul
sakiTxebze msjelobis mizniT sameurveo sabWo uflebamosilia, sxdo-
maze nebismieri piri moiwvios.
rogorc ukve aRvniSneT, vinaidan skola sajaro samarTlis iuri-
diuli piria, masze vrceldeba saqarTvelos zogadi administraciuli
kodeqsis moTxovnebi. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis
34-e muxlis Tanaxmad, kolegiuri sajaro dawesebuleba valdebulia,
erTi kviriT adre sajarod gamoacxados momavali sxdomis, misi Cata-
rebis adgilis, droisa da dRis wesrigis Taobaze, xolo Sesabamisi ga-
dawyvetilebis miRebisas _ agreTve misi daxurvis Sesaxeb.
gadaudebeli aucileblobisas sameurveo sabWo uflebamosilia Ca-
ataros sxdoma am muxlis pirveli nawiliT gaTvaliswinebuli wesebis
daucvelad. am SemTxvevaSi igi valdebulia, dauyovnebliv gamoacxados
sxdomis Catarebis adgilis, droisa da dRis wesrigis Taobaze, xolo
Sesabamisi gadawyvetilebis miRebisas _ agreTve misi daxurvis Sesaxeb.
sameurveo sabWos mier gadaudebeli aucileblobisas sxdomis Cata-
rebis an sxdomis daxurvis SemTxvevaSi igi valdebulia, gadawyveti-
lebis miRebidan 3 dRis vadaSi ganmartos sxdomaze miRebuli gadawyve-
tilebis gasaCivrebis wesi. sameurveo sabWom reestrSi unda Seitanos
sxdomis daxurvis Sesaxeb gadawyvetilebis misaRebad gamarTuli
saxelobiTi kenWisyris Sedegebi, agreTve sxdomis oqmis monacemebi 33-e
muxliT gaTvaliswinebuli wesiT.
rogorc zemoT ukve aRvniSneT, zogadi administraciuli kodeqsis
moqmedeba vrceldeba skolebze, vinaidan skolebi sajaro samarTlis
iuridiuli pirebi arian. Sesabamisad skolaSi rogorc sameurveo, ise
pedagogiuri sabWos sxdomebi Ria da sajaroa, romelze daswrebis uf-
lebac nebismier msurvels aqvs. Tu gaCndeba eWvi sxdomis arakanoni-
erad daxurvasTan an gadaudebeli aucileblobiT CatarebasTan da-
kavSirebiT, sarCeli sasamarTlos unda waredginos sxdomis Catare-
bidan erTi Tvis vadaSi.
sameurveo sabWos pirveli sxdoma, sasurvelia, Catardes sabWos
arCevidan 7 dRis ganmavlobaSi. pirvel sxdomaze sabWo xmaTa umrav-
lesobiT irCevs Tavmjdomares, Tavmjdomaris moadgiles da sabWos
mdivans.
zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis 38-e muxlis Tanaxmad, sameurveo
sabWo:
a) am kanonis 42-e muxliT gaTvaliswinebuli wesiT, siiTi Semadgenlo-
bis umravlesobiT irCevs skolis direqtors, romelsac registra-
ciaSi atarebs saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saminis-
tro;

17
b) skolis direqtoris wardginebiT amtkicebs skolis biujets, ag-
reTve amtkicebs direqtoris mier momzadebul wliur angariSs da
uzrunvelyofs mis sajaroobas;
g) skolis direqtoris wardginebiT amtkicebs skolis Sinaganawess,
romelic amomwuravad gansazRvravs disciplinuri gadacdomebis
nusxas da maTTvis gaTvaliswinebul disciplinur saxdelebs, sko-
lidan gadayvanis pirobebs;
d) gamoxatavs Tanxmobas pedagogiuri sabWos mier SemuSavebuli sas-
kolo saswavlo gegmebisa da erovnuli saswavlo gegmebisa da Se-
fasebis centris mier rekomendebuli/grifminiWebuli saxelmZRva-
neloebidan pedagogebis mier SerCeuli, saswavlo wlis ganmavlo-
baSi gamosayenebeli saxelmZRvaneloebis nusxis Taobaze;
e) akontrolebs skolis direqciis mier finansebis xarjvasa da qone-
bis gankargvas;
v) uflebamosilia SromiTi xelSekrulebiTa da saqarTvelos kanonm-
deblobiT gaTvaliswinebuli moTxovnebis darRvevis SemTxvevaSi
xelSekruleba Seuwyvitos skolis direqtors;
z) inaxavs da aRricxavs sameurveo sabWoSi mSobelTa da pedagogiuri
sabWos warmomadgenelTa arCevnebis biuletenebsa da oqmebs;
T) skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT ganixilavs saCivrebs da
iRebs Sesabamis zomebs;
i) uflebamosilia erovnuli saswavlo gegmis Sesabamisad saswavlo
wlis damamTavrebeli gamocdebis Catarebis mizniT daavalos di-
reqtors, mimarTos erovnuli gamocdebis centrs da dados Sesa-
bamisi xelSekruleba;
k) uflebamosilia mosTxovos skolis direqtors, vadamde Seuwyvitos
SromiTi xelSekruleba maswavlebels xelSekrulebis pirobebis
darRvevisas, saaRmzrdelo saqmianobisaTvis Seuferebeli qmedebis
Cadenisas da kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi;
l) disciplinuri gadacdomebis ganxilvis mizniT, skolis wesdebiT
gaTvaliswinebuli wesiT irCevs disciplinur komitets, romlis
SemadgenlobaSi Sedis Tanabari raodenobis maswavlebeli, mSobeli
da saSualo safexuris moswavle. sameurveo sabWo uflebamosilia
wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT disciplinuri komitetis gadaw-
yvetilebebis Sesaxeb saCivrebi Tavad ganixilos an Seqmnas saape-
lacio komiteti. saapelacio komiteti, sameurveo sabWo ganixilavs
agreTve saCivrebs, romlebic exeba direqtoris mier disciplinur
gadacdomebze miRebul gadawyvetilebebs. dauSvebelia discipli-
nuri komitetis an saapelacio komitetis specialuri Semadgenlo-
bis mowveva konkretuli SemTxvevis ganxilvis mizniT;

18
m) iTanxmebs skolis direqtoris mier warmodgenil skolis wesdebis
proeqts.
2. am muxlis pirveli punqtis „a“, „b“, „g“, „d“, „k“ da „m“ qvepunqtebiT
gaTvaliswinebul gadawyvetilebebs sameurveo sabWo iRebs siiTi Se-
madgenlobis umravlesobiT, xolo „v“ qvepunqtiT gaTvaliswinebul
gadawyvetilebas _ siiTi Semadgenlobis ori mesamediT.
rogorc vxedavT, zogadi ganaTlebis Sesaxeb kanonis Tanaxmad, sa-
meurveo sabWo yvela gadawyvetilebas iRebs siiT Semadgenlobis xmaTa
umravlesobiT, garda erTisa, roca saqme exeba skolis direqtorisT-
vis xelSekrulebis Sewyvetis sakiTxs. am SemTxvevaSi sameurveo sabWo
gadawyvetilebas iRebas siiTi Semadgenlobis ori mesamediT.
sameurveo sabWo uflebamosilia, sabWos wevrTagan airCios aRmas-
rulebeli mdivani, romelsac daevaleba sxdomebis oqmebisa da sabWos
sxdomebTan dakavSirebuli sxva dokumentebis momzadeba da Senaxva.
sameurveo sabWos sxdomis daniSvnamde minimum erTi kviriT adre sab-
Wos Tavmjdomare an _ misi aryofnis SemTxvevaSi _ misi moadgile aR-
masrulebeli mdivnisa da skolis administraciis daxmarebiT weri-
lobiT atyobinebs sabWos TiToeul wevrs da Setyobinebas daurTavs
sxdomis dRis wesrigs, sxdomis Catarebis adgilisa da drois Sesaxeb
informacias. gamonaklisi am wesidan daiSveba mxolod maSin, Tu sabWos
Tavmjdomare an misi moadgile saswrafod miiCnevs konkretuli sa-
kiTxebis ganxilvas. am SemTxvevaSi werilobiTi gafrTxileba da dRis
wesrigi SedarebiT mokle vadaSi gadaegzavneba sabWos TiToeul wevrs.
sxdomis oqms xels aweren sameurveo sabWos Tavmjdomare da aR-
masrulebeli mdivani, Tavmjdomaris aryofnis SemTxvevaSi _ Tavmj-
domaris moadgile. sameurveo sabWos sxdomis oqmi mniSvnelovani do-
kumentia, romelic skolaSi unda inaxebodes da tardebodes skolaSi
arsebul sajaro reestrSi.
sameurveo sabWo uzrunvelyofs sxdomis dRis wesrigis, xelmowe-
rili oqmisa da sxdomasTan dakavSirebuli sxva dokumentebis (garda
konfidencialuri dokumentebisa) sajaroobas nebismieri daintere-
sebuli pirisaTvis. igive wesi vrceldeba sameurveo sabWos mier Seqm-
nili nebismieri samuSao jgufis/komitetis sxdomis oqmebze.
daxuruli sxdomis oqmi (konfidencialuri dokumenti) inaxeba da
sajaro xdeba saqarTvelos administraciuli kodeqsis 33-e muxlis
Sesabamisad. igive wesi vrceldeba komitetebis daxurul sxdomebze
miRebul oqmebze. daxuruli sxdomis oqmis gonivrul farglebSi ga-
mocalkevebadi nebismieri nawili unda gamoqveyndes.

19
nawili 2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi

skolis direqtoris ZiriTadi funqciaa skolis yoveldRiuri xel-


mZRvaneloba da marTva, romlis saSualebiTac uzrunvelyofili iq-
neba skolis saqmianobis yvela sferoSi maRali standartebis miRweva.
direqtorma xeli unda Seuwyos skolaSi moswavleTa warmatebisken,
Tanasworobisa da maRali molodinebisaken miswrafebis kulturis
damkvidrebas. direqtori valdebulia, sameurveo sabWosTan erTad
SeimuSaos skolis strategiuli miznebi da amocanebi da uzrunvelyos
maTi ganxorcieleba resursebis optimaluri gamoyenebiT. direqtori,
sxvebTan erTad, valdebulia, Seafasos skolis zogadi saqmianoba da
dasaxos prioritetebi da saqmianobis gaumjobesebisa da standartebis
amaRlebis gzebi da saSualebebi.
direqtori uzrunvelyofs adgilobrivi sazogadoebis CarTvas
skolis cxovrebaSi sxvadasxva dainteresebul jgufebTan, magaliTad,
sxva skolebTan, bavSvebisa da mozardebis sakiTxebze momuSave sxva-
dasxva organizaciebTan, adgilobriv TviTmmarTvelobebTan, umaRles
saganmanaTleblo dawesebulebebTan da sxv. efeqturi TanamSromlo-
biT. amgvari saqmianobiT direqtori xels uwyobs zogadad ganaTlebis
sistemis ganviTarebasa da adgilobriv doneze standartebis amaRle-
bas.
direqtoris saqmianobis erT-erTi kritikuli aspeqti sameurveo
da pedagogiur sabWoebTan erToblivi muSaobaa. isini erTad qmnian
skolis saqmianobis saerTo xedvas da strategiuli ganviTarebis geg-
mas. strategiuli dagegmvis process gadamwyveti roli eniWeba skolis
saqmianobaSi, mis winsvlasa da warmatebaSi.
direqtori srulyofilad unda erkveodes skolis saswavlo pro-
cesSi. direqtoris mTavari funqciac swored isaa, rom uzrunvelyos
iseTi saswavlo procesis arseboba, romelic saSualebas miscems mos-
wavleebs, miiRon maRali xarisxis ganaTleba.
direqtori, rogorc skolis xelmZRvaneli piri, valdebulia, go-
nivrulad gamoiyenos yvela resursi da saSualeba imisaTvis, rom sko-
laSi Seqmnas warmatebuli da usafrTxo saswavlo garemo.

skolis wesdeba /xedva, misia /ganviTarebis gegma

`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad skolis direqto-


ri SeimuSavebs da sameurveo sabWos dasamtkiceblad warudgens sko-
lis wesdebis proeqts, xolo sabWosTan SeTanxmebul proeqts dasamt-
kiceblad ugzavnis ganaTlebisa da mecnierebis saministros.

20
garda amisa, skolis direqtoris profesiuli movaleobaa skolis
xedvis/misiisa da ZiriTadi miznebis gansazRvra da Sesabamisi politi-
kis SemuSaveba. man unda marTos skola saerTo xedviTa da mimarTule-
bebiT da zedamxedveloba gauwios skolis ganviTarebis gegmis Seqmnis,
ganxorcielebisa da monitorinigis process. am uflebamosilebis gan-
xorcielebisas direqtorma unda gaiTvaliswinos sameurveo da peda-
gogiuri sabWoebis, skolis sxva TanamSromlebisa da mSoblebis Sexe-
dulebebi.

finansuri marTva

direqtori sameurveo sabWos dasamtkiceblad warudgens skolis


biujets. moTxovnis safuZvelze direqtori amzadebs da sameurveo
sabWos warudgens biujetSi Sesatan mniSvnelovan cvlilebebs sabWos
mier SemuSavebuli miTiTebebis gaTvaliswinebiT.
direqtori Tanxebs gankargavs sameurveo sabWos mier damtkice-
buli skolis biujetis mixedviT. igi uflebamosilia, dados garige-
bebi, maT Soris skolis qonebis Sesaxeb, garda im garigebebisa, romle-
bisTvisac saqarTvelos kanonmdeblobiT an skolis wesdebiT gaTva-
liswinebulia sameurveo sabWos an kontrolis ganmaxorcielebli or-
ganos Tanxmoba. direqtori valdebulia, moiTxovos sameurveo sabWos
Tanxmoba iseTi garigebebis dadebisas, romelTa Rirebulebac skolis
biujetis 5%-s aRemateba.
`zogadi ganaTlebis kanonis~ Sesabamisad yoveli wlis 10 dekemb-
ramde skolis direqtori sameurveo sabWos abarebs angariSs finansu-
ri saqmianobis Sesaxeb.

adamianuri resursebis marTva

direqtori sameurveo sabWos moTxovnis safuZvelze da skolis Ti-


Toeul TanamSromlTan konsultaciis gavlis Semdeg valdebulia, Se-
imuSaos adamianuri resursebis marTvis politika da procedurebi,
SeuTanxmos sameurveo sabWos da uzrunvelyos misi ganxorcieleba.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Tanaxmad, saqarTvelos ganaT-
lebisa da mecnierebis saministros mier damtkicebuli pirobebisa da
wesis Sesabamisad skolis direqtori uzrunvelyofs maswavleblebTan
da skolis sxva TanamSromlebTan SromiTi xelSekrulebebis dadebasa
da Sesrulebas.
direqtori pasuxismgebelia rogorc saswavlo, ise teqnikuri da
administraciuli personalis daqiravebasa da marTvaze da maTTvis

21
funqciebis Sesabamis gadanawilebaze. funqciebis gadanawilebis dros
direqtorma unda gaiTvaliswinos TiToeuli TanamSromlis daqirave-
bis pirobebi. amasTanave, maswavlebelTa funqciebi imgvarad unda ga-
daanawilos, rom maswavleblebs saswavlo procesis warmarTvisa da
moswavleebTan individualurad muSaobis paralelurad profesiuli
ganviTarebisaTvis saWiro drois resursebi hqondeT.
maswavleblis aryofnis SemTxvevaSi direqtori mis funqciebs ana-
wilebs skolis yvela sxva maswavlebelze (administraciis warmomad-
genlebisa da sakuTari Tavis CaTvliT) maTi samuSao datvirTvis gaT-
valiswinebiT. igi aseve uzrunvelyofs skolis maswavlebelTaTvis
yvela saWiro informaciis miwodebas, rac maT miscemT profesiona-
luri movaleobis efeqturad ganxorcielebis SesaZleblobas.
adamianuri resursebis marTvis politikisa da procedurebis Se-
sabamisad direqtori uzrunvelyofs skolis TanamSromelTa saqmi-
anobis Sefasebas. amasTanave, man sameurveo sabWos unda warudginos
wliuri angariSi TanamSromelTa Sefasebis Sedegebis Sesaxeb.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad skolis direqto-
ri uflebamosilia, vadamde Seuwyvitos maswavlebels SromiTi xel-
Sekruleba xelSekrulebis pirobebis darRvevis, saaRmzrdelo saqmi-
anobisaTvis Seuferebeli qmedebis Cadenis an kanonmdeblobiT gaTva-
liswinebuli wesiT arakvalificiurobis dadasturebis SemTxvevaSi.
direqtori valdebulia, uzrunvelyos treningebisa da profe-
siuli ganviTarebis sxva SesaZleblobebis xelmisawvdomoba skolis
TiToeuli TanamSromlisaTvis maTi moTxovnilebebisa da saWiroebe-
bis gaTvaliswinebiT. am TvalsazrisiT gansakuTrebuli yuradReba un-
da mieqces damwyeb pedagogebs. direqtorma sameurveo sabWos yovel-
wliurad unda warudginos angariSi, romelSic asaxuli iqneba maswav-
lebelTa profesiuli ganviTarebis xarisxi da misi Sedegebi swavle-
bisa da swavlis procesze.

saCivrebi da disciplina

`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad direqtori ufle-


bamosilia, ganixilos saCivrebi skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli
procedurebis mixedviT.
sameurveo sabWos/disciplinuri komitetis mier SemuSavebuli zo-
gadi principebis Sesabamisad skolis direqtori valdebulia, Seimu-
Saos da ganaxorcielos Sesabamisi politika da procedurebi skolaSi
moswavleTa disciplinisa da eTikuri standartebis damkvidrebis miz-

22
niT. direqtori valdebulia, es procedurebi xelmisawvdomi gaxados
TiToeuli moswavlisaTvis da uzrunvelyos maTi dacva da ganxorci-
eleba.
direqtori valdebulia, SeinarCunos wesrigi da disciplina sko-
lis teritoriaze da maSinac, roca moswavleebi skolis mier nebadar-
Tul saqmianobas axorcieleben, rogorc skolis teritoriaze, ise mis
gareT (mag.: eqskursiisas da a. S.).

saswavlo gegmis SemuSaveba da ganxorcieleba

direqtori skolis pedagogiur sabWosTan erTad SeimuSavebs sko-


lis saswavlo gegmas da amasTanave zedamxedvelobas uwevs skolaSi
mimdinare saswavlo-saaRmzrdelo process, kerZod, direqtori:
gansazRvravs, SeimuSavebs, dasamtkiceblad warudgens skolis sa-
meurveo sabWos da SemdgomSi axorcielebs skolis saswavlo gegmas,
romelic unda efuZnebodes moswavleTa moTxovnilebebs, intere-
sebs, SesaZleblobebsa da ganviTarebis dones da amasTanave sko-
laSi arsebul Sesabamis resursebs. direqtori saskolo saswavlo
gegmis SemuSavebaSi rTavs pedagogiur sabWos. Tu direqtoris mier
wardgenil saswavlo gegmas sameurveo sabWo ar daamtkicebs, xdeba
axali saswavlo gegmis SemuSaveba da wardgena an arsebulSi cvli-
lebebis Setana;
SeimuSavebs saskolo saswavlo gegmis politikas da uTanxmebs sa-
meurveo sabWos;
uzrunvelyofs skolis saswavlo gegmis mravalferovnebas, neitra-
lurobasa da misi saSualebiT maRali standartebis miRwevis SesaZ-
leblobas;
yovelwliurad gadasinjavs skolis saswavlo gegmis politikas da
saWiroebis SemTxvevaSi sameurveo sabWos warudgens rekomendaci-
ebs saWiro cvlilebebis Sesaxeb.

swavlebasa da swavlaze zedamxedveloba

direqtori valdebulia, mudmivad ganaxorcielos zedamxedveloba


skolis saqmianobaze, Seafasos swavlebisa da swavlis standartebi da
uzrunvelyos Sesabamisi profesiuli standartebis miRweva da Senar-
Cuneba.
skola mudmivad unda eZebdes saWiro gzebsa da axal saSualebebs
moswavleTa Sedegebis gaumjobesebisaTvis. am process uSualo xelm-

23
ZRvaneloba unda gauwios skolis direqtorma. efeqturi swavleba
mTlianad aris damokidebuli TiToeuli moswavlis moTxovnilebebis
dakmayofilebaze, rac pedagogisgan im pirobebis detalur codnas
moiTxovs, romelSic moswavle saukeTesod iTvisebs sagnebs. garda
amisa, pedagogs unda SeeZlos moswavleTa motivaciisa da aqtiurobis
waxaliseba sxvadasxva saklaso samuSaoebiTa Tu meTodebiT. savalde-
bulo ar aris, direqtori Tavad iyos profesionali pedagogi, magram
mas unda SeeZlos swavlebis efeqturi meTodebis gansazRvra da maTi
efeqturad gamoyeneba sxvadasxva saswavlo garemoSi.

nawili 3. sameurveo sabWosa da direqtoris


angariSvaldebulebis sistema

rogorc ukve aRiniSna, sameurveo sabWos skolis marTvaSi strate-


giuli roli akisria, xolo direqtori yoveldRiurad xelmZRvane-
lobs skolas da uzrunvelyofs dasaxuli miznebisa da amocanebis
efeqturad ganxorcielebas. imisaTvis, rom rogorc direqtorma, ise
sameurveo sabWom kvalificiurad da keTilsindisierad ganaxorci-
elon sakuTari ufleba-movaleobebi, aucilebelia Sesabamisi angariS-
valdebulebis sistemis Seqmna skolaSi. angariSvaldebuleba unda
xorcieldebodes marTvis sxvadasxva doneebze sxvadasxva meqanizmebis
saSualebiT, rogoricaa Sexvedrebis organizeba, angariSebis momzade-
ba da wardgena, monitoringi, Semowmeba/Sefaseba da sxv. sasurvelia,
rom direqtorma da sameurveo sabWom erToblivad SeimuSaon skolis
angariSvaldebulebis sistema.

3.1. sameurveo sabWos angariSvaldebuleba

sameurveo sabWo angariSvaldebulia skolisa da mTeli sazogado-


ebis winaSe. igi mzad unda iyos, mis mier miRebuli gadawyvetilebebisa
da gatarebuli RonisZiebebis Sesaxeb axsna-ganmarteba misces ne-
bismier legitimurad dainteresebul pirs, iqneba es skolis TanamSro-
meli, moswavle, mSobeli, presisa Tu ganaTlebisa da mecnierebis sami-
nistros warmomadgeneli, Tu resurs-centris warmomadgeneli.
sameurveo sabWos SeuZlia, Tavad SeimuSaos sakuTari angariSval-
debulebis meqanizmebi da procedurebi, romlebic SeiZleba gulisx-
mobdes mSoblebTan, pedagogebTan an zogadad skolis sazogadoebas-
Tan (regularuli an yovelwliuri) Sexvedrebis organizebas, an wli-

24
uri (kvartaluri) angariSebis momzadebasa da mis gamoqveynebas. same-
urveo sabWos angariSvaldebulebis meqanizmebi da procedurebi Se-
Tanxmebuli unda iyos skolis direqtorTan, pedagogebTan da sxva da-
interesebul pirebTan.

3.2. direqtoris angariSvaldebuleba

angariSvaldebuleba sameurveo sabWos winaSe

direqtori angariSvaldebulia sameurveo sabWos winaSe skolis


saqmianobisa da skolis miznebis misaRwevad saWiro resursebis efeq-
turad gamoyenebis Taobaze.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad direqtori yove-
li wlis 10 dekembramde angariSs abarebs sameurveo sabWos finansuri
saqmianobisa da saswavlo procesis mimdinareobis Sesaxeb. direqtori
valdebulia, sakmarisi informacia miawodos sameurveo sabWos, raTa
man Seamowmos da Seafasos skolis miRwevebi da ganviTarebis tenden-
ciebi.
garda amisa, skolis direqtori sameurveo sabWos yovelwliurad
warudgens angariSs maswavlebelTa saqmianobis Sefasebisa da profesi-
uli ganviTarebis Sesaxeb.
sameurveo sabWom konstruqciulad unda iTanamSromlos direq-
torTan da saWiroebis SemTxvevaSi mas Sesabamisi daxmareba gauwios.
Tumca amasTanave, skolis interesebis maqsimalurad dacvis uzrun-
velsayofad sameurveo sabWo uflebamosilia, winaaRmdegoba gauwios
direqtoris ama Tu im iniciativas, moiTxovos misgan damatebiTi in-
formacia da axsna-ganmartebebi da Sesworebebi Seitanos direqtoris
mier warmodgenil iniciativebsa Tu rekomendaciebSi.

angariSvaldebuleba skolis sazogadoebis/mSoblebis winaSe

direqtori angariSvaldebulia farTo sazogadoebis winaSe, gan-


sakuTrebiT ki moswavleTa da mSobelTa winaSe. direqtors akisria
pasuxismgebloba, uzrunvelyos moswavleebis mier maRali xarisxis
ganaTlebis miReba da skolaSi solidaruli pasuxismgeblobis prin-
cipis damkvidreba. direqtori aseve valdebulia, mSoblebisa da mos-
wavleebisaTvis xelmisawvdomi gaxados informacia saswavlo gegmebis,
moswavleTa miRwevebisa da skolasTan dakavSirebuli sxva sakiTxebis
Sesaxeb.

25
angariSvaldebulebis warmatebiT ganxorcielebis mizniT direq-
torma:
keTilsindisierad unda Seasrulos sameurveo sabWosTan dadebuli
xelSekrulebiT nakisri valdebulebebi;
xeli unda Seuwyos iseTi garemos Seqmnas, sadac SesaZlebelia kon-
struqciuli TanamSromloba, codnis gaziareba da arsebul Sede-
gebze pasuxismgeblobis aReba;
unda uzrunvelyos angariSvaldebulebis sistemis damkvidreba
skolis yvela doneze da aRniSnuli sistemis regularuli gada-
sinjva da saWiroebis SemTxvevaSi masSi cvlilebebis Setana;
unda SeimuSaos da skolis sazogadoebas (kerZod, sameurveo sabWos,
maswavleblebs, mSoblebs, moswavleebs, ganaTlebis saministros)
warudginos angariSi skolis saqmianobisa da ZiriTadi miRwevebis
Sesaxeb.

26
Tavi II
strategiuli dagegmva
da TviTSefaseba

nawili 1. strategiuli dagegmvis arsi,


saWiroeba da funqciebi

strategiuli dagegmva nebismieri organizaciis, maT Soris skolis,


normaluri funqcionirebis ganuyofeli nawilia. strategiuli dageg-
mvis mizania, gansazRvros skolis xedva da misia, misi grZelvadiani
miznebi da maTi miRwevis saukeTeso da realisturi saSualebebi.
strategiuli gegma momavlis erTgvari prognozia, arsebuli re-
aluri viTarebisa da perspeqtivebis gaTvaliswinebiT. igi warmoadgens
detalur, kompleqsur gegmas, romlis daniSnulebaa skolis misiis
ganxorcieleba da mis mier dasaxuli miznebis miRweva. strategiuli
dagegmva efuZneba prognozirebadi mimarTulebebisa da momavlis
alternatiuli scenarebis, aseve Sida da gare maCveneblebis analizs.
mas unda axasiaTebdes moqniloba da mravalmxrivi orientacia. stra-
tegiuli dagegmva skolas Tavis garemosTan akavSirebs, radgan qmnis
misi miznebis miRwevisaTvis saWiro konteqsts da mimarTulebas sko-
lis sasurveli momavlis gansazRvrisaTvis.
strategiuli dagegmva uwyveti procesia: misi arsi ar aris skolis
saqmianobis srulyofili gegmis ganviTareba; igi mimdinare, uwyveti
saswavlo procesia, organizaciuli dialogia, romelic scdeba winas-
war gansazRvruli miznebis miRwevas. amasTanave, strategiuli dagegm-
va xarisxobrivi da ideebze orientirebuli procesia. igi iseT monace-
mebs moicavs (magaliTad, gamocdilebas, intuicias da ideebs), romle-
bic yovelTvis cifrebiT araa gamyarebuli anda gamoxatuli.
strategiuli dagegmvis daniSnulebaa, sameurveo sabWo, direqcia,
pedagogebi da mSoblebi daafiqros imaze, Tu ras surT, rom skolam
miaRwios momavalSi da ra saSualebebiT. amdenad, dagegmvis procesi
mimarTulia organizaciuli fiqrisa da saqmianobis gzebis Camoyali-

27
bebisaken. erTob mniSvnelovania strategiuli dagegmvisa da miT uf-
ro, ganxorcielebis etapze Sesabamisi pirebisa da jgufebis CarTu-
lobis uzrunvelyofa. rogorc wesi, warmatebis SemTxvevaSi strategi-
uli dagegmva gavlenas iqoniebs skolis saqmianobis nebismier sferoze
da, amasTan, igi organizaciis msoflmxedvelobisa da kulturis nawi-
lad iqceva.
saganmanaTleblo standartebi fundamentur rols asrulebs
skolis saswavlo sistemaSi. saqarTveloSi saganmanaTleblo standar-
tebi erovnul doneze muSavdeba. sameurveo sabWos SeuZlia, skolis
doneze damatebiTi standartebi daadginos, romlebic TanxvedraSi
iqneba erovnul standartebTan, magram amasTan ufro detalur gan-
sazRvrebebs miscems skolas. standartebi saerTo mimarTulebebs iZ-
leva saklaso swavlebis, Sefasebis sistemisa da resursebis gamoyene-
bisTvis. igi exmareba pedagogsa da skolis direqtors, gansazRvros
prioritetebi saswavlo drois gamoyenebis TvalsazrisiT. standar-
tebi qmnis molodins imisas, rom TiToeulma moswavlem maRali xaris-
xis ganaTleba miiRos.
strategiulma gegmam unda asaxos saganmanaTleblo standartebis
`ra~ da `ramdenad kargad~ aspeqtebi; anu skolam unda gansazRvros
konkretuli damokidebulebebi, codna, unarebi da Cvevebi, romelTa
demonstrirebasac igi moelis TiToeuli moswavlisgan (`ra~). amasTan,
skolam unda gansazRvros codnisa da unar-Cvevebis xarisxis minima-
luri donec, romelic TiToeul moswavles moeTxoveba (`ramdenad
kargad~). kargad damuSavebuli standartebi mxolod moswavlis mos-
wrebis mosalodnel Sedegebs ki ar unda asaxavdes, aramed unda Seicav-
des moswavlis namuSevrebis magaliTebs Sesabamisi SefasebiTa da
komentarebiT.
skolis strategiuli gegma Semdeg SekiTxvebs unda pasuxobdes:
ra aris skolis misia da xedva? ratom arsebobs skola da ris miR-
weva surs mas moklevadian da grZelvadian periodSi?
ra momsaxurebas sTavazobs skola sazogadoebas? ra momsaxureba
unda SesTavazos momavalSi?
vin iRebs sargebels skolis momsaxurebiT? rogor SeiZleba Seic-
valos samizne jgufebis moTxovnilebebi momavalSi? rogor upasu-
xebs skola am cvlilebebs?
arsebuli garemosa da skolis mimdinare SesaZleblobebis gaTva-
liswinebiT, romel konkretul sakiTxze unda moaxdinos skolam
sakuTari Zalisxmevisa da resursebis mobilizeba, raTa samomavlo
gegmebi ganaxorcielos?

28
ra kriteriumebi iqneba gamoyenebuli dasaxuli miznebis Sesrule-
bis kontrolisa da SefasebisaTvis?
ra Zalisxmevas gaiRebs skola dasaxuli miznebisa da prioritete-
bis gadasasinjad, Tu garemo pirobebi Seicvleba?

nimuSi 1 asaxavs strategiuli dagegmvis procesis wriul xasiaTs.


procesi iwyeba xedvis Sesaxeb ganacxadiT, romelic asaxavs skolis
ganviTarebis sasurvel momavals. xedvis Sesaxeb ganacxadis safuZvel-
ze yalibdeba skolis misia, anu daarsebis miznebi da daniSnuleba, da
amasTanave _ mimdinare prioritetebi da saqmianobis ZiriTadi mimar-
Tulebebi. misiis ganmsazRvreli dokumenti asaxavs aseve organiza-
ciul Rirebulebebs _ rwmenasa da eTikas, romlebic skolis funqci-
onirebis mamoZravebel Zalasa da fundaments warmoadgens.
xedvisa da misiis ganacxadis Semdeg muSavdeba skolis strategia,
romelSic asaxulia momdevno periodSi skolis ZiriTadi priorite-
tebi da mimarTulebebi. strategiiT ganisazRvreba organizaciis Ti-
Toeuli komponentis uaxloesi mimarTulebebi da miznebi. isini aisa-
xeba skolis ganviTarebis gegmaSi, romelsac skolis xedva da priori-
tetebi momdevno wlis gansaxorcielebel saqmianobaSi gadahyavs.
ganxorcielebis etapze monitoringis saSualebiT mowmdeba, ram-
denad kargad muSaobs gegma, miiRweva Tu ara sasurveli maCveneblebi
da ra cvlilebebia gasatarebeli maT misaRwevad. momdevno etapze sko-
lis TviTSefasebis gamoyenebiT fasdeba skolis ganviTarebis gegmis
zegavlena standartebze, xarisxze, moswavleTa miRwevebze, dainte-
resebuli pirebis monawileobaze, xelmZRvanelobaze, skolis marTvasa
da skolis saqmianobis sxva sferoebze. amdenad, skolis TviTSefasebis
procesi miuTiTebs, ramdenad warmatebulia skola Tavisi misiis miR-
wevaSi. TviTSefasebis Sedegad miRebuli informaciis safuZvelze
cvlilebebi Sedis xedvis/misiis ganmsazRvrel dokumentsa da strate-
giaSi da mzaddeba skolis ganviTarebis axali gegma.

29
nimuSi 1. strategiuli dagegmvis procesi

t xedva
misia

t
TviTSefaseba strategia da
prioritetebi
t
monitoringi
t

t
skolis
ganxorcieleba ganviTarebis
gegma
t

amdenad, strategiuli dagegmva skolisaTvis umniSvnelovanesi


procesia, radganac:

qmnis safuZvels, rom skolam Tavad gansazRvros, Tu ra mimarTu-


leba unda airCios sasurveli Sedegebis misaRwevad;
qmnis konkurentuli upiratesobis miRwevis safuZvels;
saSualebas aZlevs yvela dainteresebul pirs, monawileoba miiRos
da sakuTari wvlili Seitanos saerTo miznebis miRwevaSi;
qmnis strategiuli gegmis pirovnuli da organizaciuli kuTvni-
lebis gancdas;
saSualebas aZlevs skolas, arsebuli garemos gaTvaliswinebiT da-
saxos samomavlo prioritetebi.

30
nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi
strategiuli dagegmvisa da TviTSefasebis sferoSi

2.1. sameurveo sabWos, direqtorisa da pedagogiuri sabWos


funqciebi da ufleba-movaleobebi

skolis strategiuli ganviTarebis gegma skolis strategiuli sa-


fuZvelia. strategiul sakiTxebis zogadi xelmZRvaneloba sameurveo
sabWos akisria. man unda gamoiyenos monitoringis yvela saSualeba,
raTa Seafasos skolis progresi dasaxul miznebTan mimarTebaSi, gan-
sazRvros, ramdenad efeqturad xorcieldeba strategiuli gegma da
aris Tu ara saWiro cvlilebebis Setana. Tumca sameurveo sabWos Ta-
vad ar ekisreba monitoringis monacemebis Segroveba. sabWom direq-
torTan erTad unda SeimuSaos monacemebis Segrovebis meqanizmebi da
procedurebi da uzrunvelyos maTi regularuli ganxilva da analizi.
maqsimaluri Sedegebis miRwevisa da skolis saqmianobis efeqtu-
robis uzrunvelsayofad aucilebelia pasuxismgeblobisa da angariS-
valdebulebis Sesabamisi sistemis Seqmna. sameurveo sabWom da direq-
torma erToblivad unda imuSaon pasuxismgeblobebis gansazRvrasa
da angariSvaldebulebis procedurebis Seqmnaze. sameurveo sabWo Zi-
riTadad strategiul rols asrulebs skolis marTvaSi, xolo direq-
tori skolis profesionalur xelmZRvanelobasa da marTvas axorci-
elebs, raTa uzrunvelyos skolis prioritetebisa da miznebis reali-
zeba. angariSvaldebulebis sistema unda Seiqmnas skolis sxvadasxva
doneebze da unda xorcieldebodes sxvadasxva meqanizmis gamoyenebiT,
rogoricaa Sexvedrebi, angariSebis momzadeba, Semowmeba da sxv.
skolis ZiriTadi sferoebis saqmianobis monitoringis mizniT, sa-
survelia, sameurveo sabWom SeimuSaos skolis TviTSefasebis poli-
tika. sabWom yovelwliurad unda gadasinjos es politika da saWiro-
ebisamebr cvlilebebi Seitanos masSi. sameurveo sabWom amasTanave
unda uzrunvelyos skolis direqtoris saqmianobis regularuli Se-
faseba. ufro metic, sameurveo sabWos SeuZlia sakuTari Semadgen-
lobidan ori an sami wevris gamoyofa, romelTac daekisrebaT skolis
direqtoris saqmianobis Sefaseba. sameurveo sabWos SeuZlia aseve, di-
reqtoris Sefasebis mizniT moiwvios mrCeveli. garda amisa, sasurve-
lia, sameurveo sabWom daawesos Sefasebis ciklis konkretuli vadebi.
skolis direqtori valdebulia, zedamxedveloba gauwios skolis
muSaobas, Seafasos saswavlo standartebi da uzrunvelyos saTanado
profesiuli standartebis damkvidreba da SenarCuneba. sameurveo sab-

31
Wos moTxovnis SemTxvevaSi direqtori valdebulia, pedagogiur sab-
WosTan konsultacis Semdeg SeimuSaos skolis TviTSefasebis poli-
tika da sameurveo sabWos miTiTebis safuZvelze uzrunvelyos am po-
litikis ganxorcieleba. direqtors aseve evaleba sagnebis xelmZRva-
nelebis SerCeva, romelTac daekisrebaT swavlebisa da swavlis xaris-
xis Sesaxeb angariSis momzadeba.
nimuSi 2 mokled asaxavs sameurveo sabWos, direqtoris, pedagoge-
bisa da sxva TanamSromlebis ZiriTad ufleba-movaleobebsa da anga-
riSvaldebulebebs startegiuli gegmis SemuSavebisa da ganxorciele-
bis procesSi.

nimuSi 2. sameurveo sabWos, direqtorisa da pedagogiuri sabWos


funqciebi strategiuli dagegmvis procesSi

sameurveo sabWo direqtori pedagogebi/


TanamSromlebi

gansazRvravs skolis SeimuSavebs skolis SeimuSaveben pirad


misiasa da xedvas. xedvasa da misias. profesiul miznebs.
amtkicebs strategiuli SeimuSavebs strategiuli axorcieleben
ganviTarebis gegmas. ganviTarebis gegmas. dakisrebul
mimarTulebas aZlevs xelmZRvanelobs amocanebs.
direqtoris saqmianobas. skolis TanamSromlebs. afaseben saqmianobas
afasebs gamoyofili moiTxovs da anawilebs moiTxoven saWiro
resursebis miznobriobas. resursebs. resursebs,
afasebs progress da ganixilavs Sefasebis treningebsa da sxva
skolis saqmianobas. Sedegebsa da mignebebs. daxmarebas.
sTavazobs rekomendaciebsa
da cvlilebebs.

2.2. sameurveo sabWosa da direqtoris angariSvaldebuleba

sameurveo sabWo angariSvaldebulia skolisa da farTo sazogado-


ebis winaSe. igi mzad unda iyos, yvela legitimurad dainteresebul
pirs auxsnas Tavisi gadawyvetilebebi da qmedebebi, iqneba es skolis
TanamSromeli, moswavle, mSobeli, presa, ganaTlebisa da mecnierebis
saministros adgilobrivi resurs-centri Tu ganaTlebisa da mecni-
erebis saministro.
direqtori angariSvaldebulia sameurveo sabWos winaSe skolis
saqmianobasa da arsebuli resursebis efeqturi gamoyenebiT skolis
miznebis miRwevaze. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Tanaxmad,

32
direqtori yovelwliurad, araugvianes 10 dekembrisa, warudgens an-
gariSs sameurveo sabWos skolis finansuri saqmianobisa da saswavlo
procesis Sesaxeb. direqtori valdebulia, srulyofili informacia
miawodos sameurveo sabWos, raTa man SeZlos skolis miRwevebisa da
zogadi saqmianobis Semowmeba da Sefaseba.
ufro metic, direqtori angariSvaldebulia ufro farTo sazoga-
doebis winaSe, gansakuTrebiT ki moswavleTa da mSoblebis winaSe. igi
valdebulia, uzrunvelyos moswavleebisaTvis maRali xarisxis ganaT-
lebis miwodeba da skolaSi saerTo pasuxismgeblobis sistemis damk-
vidreba. direqtori aseve valdebulia, Seqmnas iseTi meqanizmi, rom
mSoblebs/skolis sazogadoebas regularulad miewodebodes infor-
macia skolis saswavlo gegmis, maTi Svilebis progresisa da sxva sa-
kiTxebis Taobaze.
dabolos, yvela sajaro skola angariSvaldebulia mTavrobis wina-
Se. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad, yoveli wlis ara-
ugvianes 1-li maisisa TiToeuli sajaro skola valdebulia, ganaTle-
bisa da mecnierebis saministros warudginos angariSi saswavlo pro-
cesis, skolis ganviTarebis gegmisa da finansuri saqmianobis Sesaxeb.
angariSis wardgenis formas gansazRvravs saministro.

2.3. monawileoba strategiuli dagegmvis procesSi

rogorc wesi, Tu strategiuli gegma mravali adamianis Sromisa da


kargad koordinirebuli procesis Sedegia, igi SeiZleba skolis saqmi-
anobis gaumjobesebis sakmaod Zlieri iaraRi gamodges, ramdenadac
yvela SeigrZnobs sakuTar wvlils aRniSnul procesSi. miuxedavad
amisa, ar arsebobs strategiuli gegmis Seqmnis erTi saukeTeso meTo-
di, romelic SeiZleba sameurveo sabWom gamoiyenos. zogierTi skolis
gegma didi xnis ganmavlobaSi iwereba da mis SemuSavebaSi araerTi jgu-
fi monawileobs. magaliTad, direqtori SeiZleba amzadebdes gegmis
erT nawils, romelic skolis Senaxvasa da garemontebas Seexeba, xolo
gegmis nawili, romelic wera-kiTxvis standartebis amaRlebas Seexeba,
SeiZleba pedagogiurma sabWom an sagnis xelmZRvanelma moamzados.
TiToeuli skolis gadasawyvetia, vis sTxovos rCeva da rogor Se-
agrovos monacemebi strategiuli gegmis SemuSavebis procesSi. Tumca
moswavleTa, mSoblebisa da damxmare uwyebebis CarTva erTob mniSvne-
lovania. monacemebi SeiZleba sxvadasxva saSualebiT Segrovdes, maga-
liTad, gamokiTxvebis, fokus jgufebis, saskolo krebebis, yovelwli-
uri Sefasebebisa da interviuebis Sedegad. zogierT skolaSi mSoblebs

33
iwveven gakveTilebze dasaswrebad da Sesafaseblad, rac TavisTavad
efeqturi saSualebaa imisTvis, rom maswavlebeli yovelTvis angariS-
valdebulad grZnobdes Tavs moswavleTa mSoblebis winaSe; amave dros
es xels Seuwyobs moswavleebs, ukeTesad warmoaCinon sakuTari SesaZ-
leblobebi klasis winaSe. Tavis mxriv, es SesaZleblobas iZleva, Se-
fasdes, Tu ramdenad momzadebuli Sedis maswavlebeli gakveTilze.
sasurvelia, skolas SemuSavebuli hqondes maswavlebelTa Sefasebis
formebi, romelsac miscems mSobels gakveTilis mimdinareobis pro-
cesSi Sesavsebad. es skolas saSualebas miscems, ukeT Sefasos peda-
gogTa SesaZleblobebi.
sameurveo sabWom SeiZleba miiRos gadawyvetileba strategiuli
gegmis SemuSavebis procesSi maqsimalurad bevri dainteresebuli pi-
ris CarTvis Sesaxeb. zogadad cnobilia, rom, rodesac adamianebi geg-
mis SemuSavebaSi monawileoben, isini ufro TviTdajerebulni arian
mis SesrulebaSi. Tumca gasaTvaliswinebelia, rom gadaudebeli auci-
leblobis SemTxvevaSi farTo sazogadoebasTan konsultaciebi SeiZ-
leba skolisaTvis saziano aRmoCndes. amitom sameurveo sabWom kargad
unda Seafasos arsebuli mdgomareoba da gaakeTos marTlzomieri ar-
Cevani sazogadoebasTan konsultaciasa da gadawyvetilebis damouki-
deblad miRebas Soris.
mravali skola qmnis sameurveo sabWos wevrebis, skolis direqciisa
da pedagogiuri sabWos wevrebisagan dakompleqtebul mcire samuSao
jgufebs, romlebsac strategiuli gegmis samuSao variantis SemuSa-
veba evalebaT. rogorc wesi, es praqtika efeqtiania. mniSvnelovania,
rom samurveo sabWos wevrebi srulfasovnad iyvnen CarTuli dagegmvis
procesSi da hqondeT SekiTxvebis dasmisa da rekomendaciebis Semu-
Savebis SesaZlebloba, sanam gegma sabolood iqneba SeTanxmebuli sko-
lis sxva danarCen jgufebTan (mSoblebTan, moswavleebTan da a. S.).
aRsaniSnavia, rom strategiuli gegmis SemuSaveba mniSvnelovan
drosa da energias moiTxovs. imisaTvis, rom Tavidan iqnes acilebuli
konkretuli pirebis zedmetad gadatvirTva, sxvadasxva sakiTxebi sxva-
dasxva jgufebze unda gadanawildes. ase magaliTad, sasurvelia, ar-
sebobdes saswavlo gegmis jgufi, sameurneo sakiTxebze momuSave jgu-
fi, sabiujeto jgufi da sxv.
mniSvnelovania strategiuli dagegmvis jgufebSi mSobelTa, peda-
gogTa sabWos, moswavleTa TviTmmarTvelobisa da sxva dainteresebu-
li jgufebis warmomadgenlebis CarTva, raTa strategia/biujeti asa-
xavdes skolis saerTo xedvas da yvela zemoT moyvanili dainterese-
buli jgufis moTxovnebs akmayofilebdes. garda amisa, sasurvelia,

34
rom dagegmvis procesSi saTaTbiro xmis uflebiT monawileobas iReb-
dnen adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da ganaTlebisa da mecnierebis
saministros warmomadgenelebi.

nawili 3. strategiuli dagegmvis procesi da etapebi

3.1. strategiuli gegmis struqtura da misi kavSiri


skolis biujetTan

strategiuli gegmis fiqsirebuli struqtura da formati ar arse-


bobs, Tumca SeiZleba gamoiyos is ZiriTadi komponentebi, romlebic
aucileblad unda warmoadgendes strategiuli gegmis nawils.

nimuSi 3. strategiuli gegmis struqtura

nawili Sinaarsi

Sesavali / mokle mimoxilva skolis misiis, faseulobebisa


da konteqstis mokle mimoxilva.
SeTavazebuli mimarTulebebisa
da maTi momgebianobis xazgasma.

misia da xedva srulyofili ganacxadi skolis


xedvisa da misiis Sesaxeb.
strategiuli gegmis
mniSvnelobisa da misi
ganxorcielebis vadebis
gansazRvra.

informacia skolis Sesaxeb skolis mokle istoria da im


ZiriTadi faqtebis mimoxilva,
romlebic mkiTxvels zogad
warmodgenas Seuqmnis skolis
Sesaxeb. skolis warmatebebis
xazgasma.

skolis Sefaseba skolis Zlieri mxareebis,


miRwevebisa da aRiarebebis
xazgasma, aseve susti mxareebis
praqtikuli Sefaseba. xSirad
gamoiyeneba e. w. `svotis~ (SWOT)
analizis Sedegebi.
35
samomavlo gegmebi skolis momavali ganviTarebis
mimoxilva. moswavleTa da
zogadad skolis samomavlo
moTxovnilebebisa da
saWiroebebis aRwera.

strategiuli mimarTulebebi skolis samomavlo saqmianobis


ZiriTadi mimarTulebebis
mimoxilva.

strategiuli miznebi saSualo vadaze gaTvlili


miznebis Sesaxeb ganacxadi.
konkretuli miznebis
miRwevasTan dakavSirebuli
amocanebis CamonaTvali.

dafinansebis sakiTxebi gegmis dafinansebis wyaroebi.


pirveli wlis Semosavlebisa da
danaxarjebis prognozi da
momdevno wlebis gaTvlebi.

organizaciuli kompetencia skolis organizaciuli


da gamocdileba kompetenciisa da
gamocdilebis mimoxilva,
romelic SesaZlebels gaxdis
strategiuli gegmis
warmatebiT ganxorcielebas.

samoqmedo gegma skolis wliuri ganviTarebis


gegma prioritetebis,
angariSvaldebuli pirebisa da
vadebis miTiTebiT.

savaldebuloa, rom strategiuli gegma da skolis ganviTarebis


gegma SesabamisobaSi iyos skolis biujetTan. biujeti gansazRvravs
gegmiT gaTvaliswinebuli saqmianobis ganxorcielebisaTvis saWiro
finansur resursebs. amitom direqtori valdebulia, uzrunvelyos
gegmiT gaTvaliswinebuli ZiriTadi sakiTxebis Sesabamisoba wliuri
biujetis prognozirebad SemosavlebTan da xarjebTan. amasTan, bi-
ujetis Sedgenis procesSi direqtorma unda uzrunvelyos gegmiT gaT-
valiswinebuli ZiriTadi sakiTxebis prioritetuloba. skolis gegmisa
da biujetis daxvewis mizniT saWiroa, pedagogiurma sabWom, moswav-
leTa warmomadgenlebma da mSobelTa komitetma winaswar ganixilon

36
es gegma. sasurvelia, ganaTlebis adgilobrivi organoebisa da ganaT-
lebisa da mecnierebis saministros warmomadgenlebma, romlebic amav-
droulad SeiZleba sameurveo sabWos wevrebi iyvnen, aqtiuri monawi-
leoba miiRon strategiuli dagegmvis procesSi.

3.2. strategiuli dagegmvis ZiriTadi etapebi

mniSvnelovania, rom skolis marTva, misi finansuri, materialuri,


inteleqtualuri da sxva resursebis gamoyeneba mimarTuli iyos sko-
laSi warmatebuli saganmanaTleblo garemos Seqmnisaken. strategi-
uli dagegmva skolis saqmianobis uklebliv yvela sakiTxs moicavs.
miuxedavad imisa, rom strategiuli dagegmvis procesi TiToeuli sko-
lis moTxovnilebebis Sesabamisad muSavdeba, yvela warmatebuli `mo-
deli~ Semdeg nabijebs moicavs:
xedvisa da misiis ganacxadebis SemuSaveba;
strategiuli gadawyvetilebebis miReba;
samoqmedo gegmisa da skolis ganviTarebis gegmis SemuSaveba;
gegmis ganxorcieleba;
monitoringi da Sefaseba.

dagegmvis ciklis xangrZlivoba damokidebulia imaze, aqvs Tu ara


skolas dagegmvis gamocdileba, ramdeni strategiuli sakiTxia gada-
sawyveti da ra drois gamoyofas miiCnevs skola saWirod am procesi-
saTvis. Tumca sasurvelia, strategiuli dagegmva or an sam TveSi das-
ruldes. sxva SemTxvevaSi SeiZleba enTuziazmi gaqres da dagegmvis
procesi CaiSalos. gegmis momzadebasTan dakavSirebuli Sexvedrebi,
sasurvelia, erT-an orkviriani intervaliT imarTebodes. dagegmvis
procesis mniSvnelovani Sedegebi ki farTo sazogadoebisTvis unda
gaxdes cnobili.
skolis wliuri ganviTarebis gegma yoveli saswavlo wlis dawye-
bamde unda momzaddes da damtkicdes. iqidan gamomdinare, rom yoveli
wlis pirvel maisamde skola valdebulia, ganaTlebisa da mecnierebis
saministros wliuri angariSi warudginos, strategiuli gegmis mom-
zadebisa da damtkicebisaTvis sakeTeso periodi iqneba maisidan seq-
tembramde (axali akademiuri wlis dawyebamde).

3.3. xedvisa da misiis ganacxadis SemuSaveba

nebismieri saxis strategiuli dagegmvis procesis pirveli etapi


moicavs organizaciis xedvisa da misiis gansazRvras. xedva aris ganac-

37
xadi optimalurad sasurveli momavlis Sesaxeb. es im ZiriTadi Sedege-
bis erTobliobaa, romelTa miRwevac surs skolas grZelvadian pe-
riodSi. xedvis ganacxadi exmareba skolas organizaciuli miznebis
dasaxvaSi. xedva xels uwyobs skolas winsvlaSi, maSinac ki, rodesac
arsebuli realoba arasaxarbieloa. igi skolis sazogadoebis motiva-
ciis gazrdis saukeTeso saSualebaa. Tu skolis xedva sakmarisad ambi-
ciuri da mkafiod Camoyalibebulia da amasTanave misaRebia skolis
sazogadoebisaTvis, misma TiToeulma wevrma SeiZleba uzarmazari
Sroma da energia Cados mis realizebaSi.
misiis ganacxadi ganmartavs skolis daniSnulebasa da arsebobis
mizezebs, skolis ZiriTad miznebsa da saqmianobis mimarTulebebs.
skolis misiis SemuSavebisas pasuxi unda gaeces Semdeg kiTxvebs:
vin varT Cven? (skolis saxeli da iuridiuli statusi)
ra aris Cveni miznebi? (miznebi, faseulobebi, sasurveli cvlile-
bebi)
vis vemsaxurebiT? (samizne jgufebi da maTi moTxovnilebebi)
sad vemsaxurebiT? (skolis saqmianobis geografiuli areali)
ras vakeTebT Cven? (samizne jgufebze da maT moTxovnilebebze mi-
marTuli saqmianoba).

kargad formulirebuli misia:


iZleva saqmianobis mimarTulebas;
gansazRvravs skolis umTavres daniSnulebas;
lakonuri da damajerebelia;
advilad gasagebia skolis sazogadoebis TiToeuli wevrisaTvis;
aZlierebs adamianebis motivacias da aerTianebs maT erTi saerTo
miznis garSemo;
gamoxatavs skolis faseulobebs.

skolis direqtori aris pirovneba, romelsac evaleba skolis misi-


isa da xedvis ganacxadis proeqtis momzadeba. mniSvnelovania am pro-
cesSi mSoblebis, pedagogebis, moswavleebisa da sxva dainteresebuli
pirebis CarTva. Tavad procesi mniSvnelovania im mxrivac, rom igi xsnis
komunikaciis arxebs _ iwvevs pedagogebsa da TanamSromlebs saerTo
dialogSi. is faqti, rom yvela dainteresebuli piri CarTulia stra-
tegiul azrovnebaSi, ufro mniSvnelovania, vidre saboloo produqti
_ xedva da misia. droTa ganmavlobaSi skolis TanamSromlebi mieCvevian
gadawyvetilebebis miRebas organizaciis strategiuli xedvisa da mi-
siis farglebSi. strategiuli dagegmva organizaciis mier gadawyve-

38
tilebis miRebis procesis ganuyofeli nawili gaxdeba da misi monawi-
leebic yoveldRiuri saqmianobis ganxorcielebisas strategiulad
azrovnebis unar-Cvevebs SeiZenen da gamoiyeneben.

3.4. strategiuli gadawyvetilebis miReba

strategiuli dagegmvis Semdgomi etapia strategiuli gadawyveti-


lebis miReba, rac gulisxmobs skolis strategiul analizsa da stra-
tegiuli miznebis SemuSavebas.

3.4.1. skolis strategiuli analizi

skolis strategiuli analizi ZiriTadad moicavs Sida da gare faq-


torebis analizs da SedarebiT (anu konkurentebis saqmianobis) ana-
lizs.
Sida faqtorebis analizi gulisxmobs skolis Sida organizaciuli
faqtorebis analizs, xolo gare faqtorebi moicavs ekonomikuri, so-
cialuri, demografiuli, politikuri, iuridiuli da saerTaSoriso
faqtorebis analizs.
skolis Sida faqtorebis klasificireba SeiZleba or kategoriad
_ Zlier da sust mxareebad, xolo gare faqtorebis _ SesaZleblobebad
da safrTxeebad. am saxis analizs `svot~ analizi (SWOT) ewodeba.
`svot~ analizi skolas exmareba, organizaciis resursebi da SesaZ-
leblobebi sworad gamoiyenos konkurentul garemoSi. `svoti~ um-
niSvnelovanes rols asrulebs strategiis SerCevasa da formulire-
baSi. nimuSi 4 asaxavs garemo faqtorebis analizs `svot~ sqemis mixed-
viT.

39
nimuSi 4. `svot~ analizis struqtura

garemo
faqtorebis
analizi

t
t
Sida gare
faqtorebis faqtorebis
analizi analizi

t
t
t
t

Zlieri susti SesaZleb-


safrTxeebi
mxareebi mxareebi lobebi
t

t
t

t
t

`svoti~

am saxis analizis procesSi Semdeg kiTxvebs unda gaeces pasuxi:

Zlieri mxareebi susti mxareebi


ra upiratesoba aqvs skolas? ra unda gamoasworos
ra mimarTulebiT saqmianobs skolam?
skola warmatebiT? ra mimarTulebiT
ra wyaroebze miuwvdeba saqmianobs skola
skolas xeli? warumateblad?
ra sirTuleebi
xvdeba skolas
saqmianobis procesSi?

SesaZleblobebi safrTxeebi
ra mimarTulebiT xedavs skola ra winaaRmdegobebi
ganviTarebisa da warmatebis xvdeba skolas?
perspeqtivebs? icvleba Tu ara skolis

40
ra mniSvnelovani politikuri, momsaxurebasTan
socialur-ekonomikuri, dakavSirebuli moTxovnebi?
demografiuli da sxva cvlilebebi SeuZlia Tu ara skolis
arsebobs an mosalodnelia, sust mxareebs
ramac SeiZleba dadebiTad imoqmedos seriozuli safrTxis
skolis saqmianobaze? Seqmna misi
saqmianobisaTvis?

`svot~ analizis dros skolam gansakuTrebuli yuradReba unda da-


uTmos misi momxmareblebis, anu moswavleebisa da mSoblebis, saWiro-
ebebisa da moTxovnilebebis Seswavlas. am informaciis miReba SesaZle-
belia mSoblebisa da moswavleebis gamokiTxvisa da maTTan Sexvedrebis
saSualebiT. momxmarebelTa Sexedulebebis Sefasebis dros pasuxi
unda gaeces Semdeg ZiriTad kiTxvebs:

vin aris Cveni skolis ZiriTadi momxmarebeli?


ra aris maTi saWiroebebi da ras elian skolis mier gaweuli momsa-
xurebidan?
mSoblebisa da moswavleebis azriT, ra aris skolis Zlieri an susti
mxareebi? ra gzebiT aris SesaZlebeli skolis yoveldRiuri saq-
mianobis gamosworeba?
ra aris sazogadoebis is molodini, romelsac skola ver amarT-
lebs?
rogoria ganaTlebis bazris ZiriTadi tendenciebi?

skolis adamianuri, socialuri da teqnikuri resursebis marTvis


strategiuli dagegmvisaTvis xSirad gamoiyeneba SedarebiTi, anu kon-
kurentebis saqmianobis, analizi, romelic warmoadgens organiza-
ciis saqmianobis, gamocdilebisa da mimarTulebebis Sedarebas imave
sferoSi momuSave sxva dawesebulebis maCveneblebTan. SedarebiTi
analizis gasakeTeblad skolis sameurveo sabWom da direqtorma unda
scadon maT raionSi arsebuli msgavsi profilis mqone skolebis stra-
tegiuli ganviTarebis Sesaxeb informaciis mopoveba, rac maT zogad
warmodgenas Seuqmnis am skolebis mier SeTavazebuli momsaxurebis
specifikis Sesaxeb. am informaciis pirdapiri wesiT Segroveba arc
ise martivi iqneba da amisTvis sameurveo sabWom da direqtorma mWid-
ro TanamSromloba unda daamyaron am skolebis maswavleblebTan da
mSoblebTan. es informacia skolas daexmareba ganviTarebis iseTi
mimarTulebebis gansazRvraSi, romlebic mas konkurentebisagan gamo-

41
arCevs da sakuTar originalur adgils daumkvidrebs mocemul raion-
sa Tu qalaqSi. SedarebiTi analizis saSualebiT skola SeZlebs, miiRos
pasuxebi Semdeg kiTxvebze:

romeli skolebi muSaoben msgavs sferoSi qalaqSi, raionSi, regi-


onSi?
rogor gavlenas axdens maTi saqmianoba Tqvens skolaze?
arsebobs Tu ara sxva skolebTan partnioruli urTierTobebis da-
mayarebisa da erTobliv programebSi monawileobis SesaZlebloba?
riT gansxvavdeba Tqveni da sxva skolebis saqmianoba erTmane-
Tisagan?
romelia Tqveni da sxva skolebis saqmianobis Zlieri da susti mxa-
reebi?

strategiuli analizis farglebSi skola gansazRvravs Tavis


strategiul miznebs, romelic Tanxvdeba mis xedvasa da misias. stra-
tegiuli miznebi is umniSvnelovanesi sakiTxebia, romlebic organi-
zaciis misiisa da sasurveli momavlis miRwevas emsaxureba. `svotisa~
da SedarebiTi analizis mixedviT strategiebis momzadebisas SesaZ-
lebelia Semdegi sqemis gamoyeneba:

nimuSi 5. `svotis~ sqema

Zlieri mxareebi susti mxareebi

SesaZleblobebi 1. Zlieri mxareebisa 2. susti mxareebisa


da SesaZleblobebis da SesaZleblobebis
strategia. strategia.

safrTxeebi 3. Zlieri mxareebisa 4. susti mxareebisa da


da safrTxeebis safrTxeebis strategia.
strategia.

1. gamoiyeneT SesaZleblobebi, romelic Tanxvdeba skolis Zlier mxareebs.


2. gamoasworeT susti mxareebi arsebuli SesaZleblobebis gamoyenebis
mizniT.
3. gamoavlineT, rogor SeiZleba gamoiyenos skolam Tavisi
Zlieri mxareebi gare safrTxeebis Tavidan asacileblad.
4. SeimuSaveT Tavdacvis gegma, romelic daexmareba skolas, Tavidan aicilos
gare safrTxeebi skolis sust mxareebTan mimarTebaSi.

42
unda aRiniSnos, rom ar aris savaldebulo, skolam yvela aSkara
SesaZlebloba dauyovnebliv gamoiyenos. zogierT SemTxvevaSi skolam,
SesaZloa, susti mxareebis gamosworeba gadawyvitos, raTa ukeT moem-
zados momavalSi SesaZleblobebis warmatebiT gamoyenebisaTvis.
skolis ganviTarebis gegmis SemuSavebasTan erTad yovelwliurad
unda ganxorcieldes skolis strategiuli analizi, raTa ganisazR-
vros, Tu sad imyofeba igi ganviTarebis gegmasTan mimarTebaSi da
ratom. amrigad, skolam unda Seafasos gansxvaveba mis mimdinare mdgo-
mareobasa da sasurvel momavals Soris. yovelive amis Sedegad skolas
SesaZlebloba miecema, ganaviTaros konkretuli strategiebi da mi-
marTos resursebi gansxvavebis aRmosafxvrelad da sasurveli Sedege-
bis misaRwevad.

3.4.2. strategiuli miznebis SemuSaveba

strategiuli miznebi aris skolis ganacxadi imis Sesaxeb, ris miR-


wevac igegmeba uaxloesi sami an xuTi wlis ganmavlobaSi. konkretuli
strategiuli miznebis SemuSavebamde saWiroa skolam gaakeTos arCeva-
ni strategiuli mimarTulebebis Sesaxeb. arCevani SeiZleba exebodes
Semdeg sakiTxebs:

masStabi gvinda, rom gavfarTovdeT, SevmcirdeT


Tu ucvleli davrCeT?
saqmianoba ra saxis saqmianobebs unda davuTmoT meti,
naklebi yuradReba? ra saxis axali saqmianobebi
unda daviwyoT?
saqmianobis igive Tu gansxvavebuli?
geografiuli
areali
samizne jgufi? igive Tu gafarToebuli?
partniorebi meti, naklebi, sxva?
specializacia/ ramdenad specializebuli an ganzogadebuli gaxdes
ganzogadeba midgoma?

strategiuli mimarTulebebis gansazRvraSi skolas daxmarebas ga-


uwevs Semdegi obieqturi kriteriumebis gamoyeneba:

skolis xedvasTan, misiasTan da RirebulebebTan Sesabamisoba;

43
skolis warsul saqmianobasTan da miRwevebTan Tavsebadoba;
skolis momxmarebelTa arsebul moTxovnilebebTan Tavsebadoba;
Sesabamisi resursebis xelmisawvdomoba;
organizaciuli gamocdilebisa da profesionalizmis Sesabamisoba;
iuridiuli garemo;
riskis albaToba.

strategiuli mimarTulebebis gansazRvris Semdeg skolas SeuZlia


daiwyos muSaoba Sesabamisi strategiuli miznebis SemuSavebaze, rom-
lebic skolis misiasa da xedvas unda Seesabamebodes. ufro metic,
strategiuli miznebi skolis misiisa da xedvis realobad qcevasa da
ganxorcielebas unda emsaxurebodes. kargad Camoyalibebuli miznebi
unda iyos:

gazomvadi/Sefasebadi;
realuri da miRwevadi;
konkretuli/specifikuri;
konkretul Sedegebze orientirebuli;
droSi gansazRvruli.

strategiul miznebTan erTad skolam unda SeimuSaos samoqmedo


gegma da strategia. samoqmedo gegma gansazRvravs strategiuli miz-
nebis ganxorcielebis gzebsa da saSualebebs, anu amocanebs. amocanebi
aris konkretuli da gazomvadi formulireba imisa, Tu ra unda ga-
keTdes TiToeuli strategiuli miznis misaRwevad. amocanebi unda pa-
suxobdes Semdeg kiTxvebs: ra gakeTdeba? vin gaakeTebs? ra vadebSi?
ra resursebi iqneba saWiro? rogor gaizomeba amocanis Sesrulebis
xarisxi?
strategiebi is ZiriTadi midgomebi da meTodebia, romlebic gamo-
yenebuli iqneba dasaxuli miznebis misaRwevad da konkretuli proble-
mebis mosagvareblad. strategiebi erTgvar xids warmoadgens stra-
tegiul miznebsa da samoqmedo gegmaSi aRweril amocanebs Soris.

3.5. skolis ganviTarebis gegmis SemuSaveba

skolis misiis, xedvis, strategiuli analizisa da grZelvadiani


strategiuli miznebis SemuSavebis Semdeg, sasurvelia, dagegmvis
jgufma muSaoba daiwyos skolis ganviTarebis moklevadian, erTwlian,
gegmaze. skolis ganviTarebis gegmis SemuSavebisaTvis saWiroa, skolam

44
strategiul miznebze dayrdnobiT gansazRvros wlis prioritetebi
da gansaxorcielebeli mimarTulebebi. ganviTarebis gegma naTel war-
modgenas aZlevs skolis sazogadoebas imis Sesaxeb, Tu ra unda gakeT-
des momdevno wlis ganmavlobaSi; gegmis mixedviT xdeba skolis resur-
sebis koordinacia da amasTanave misi arseboba xels uwyobs angariS-
gebas imis Sesaxeb, Tu rogor da ra doneze Sesrulda misi esa Tu is
komponenti.
skolis ganviTarebis warmatebuli gegma erTmaneTTan unda akavSi-
rebdes mocemuli wlis prioritetul sakiTxebsa da skolis grZelva-
dian miznebs. misi formati da struqtura naTeli unda iyos da mkafi-
od unda gansazRvravdes, ratom aris konkretuli sakiTxi priorite-
tuli. yovel prioritetul sakiTxs Tan unda axldes strategiebisa
da amocanebis nusxa, romelTa saSualebiTac SesaZlebeli gaxdeba mom-
devno wlis ganmavlobaSi skolis Semdgomi ganviTareba da gaumjo-
beseba. amocanebi rac SeiZleba zustad unda ganisazRvros, raTa Se-
saZlebeli iyos Sedegis Sefaseba _ anu gegmis ra nawilia realizebuli
da ramdenad efeqturad. aqedan gamomdinare, aucilebelia, ganisazR-
vros amocanebis formulirebis kriteriumebi. amocanebi unda pasu-
xobdes Semdeg kiTxvebs:

- konkretulad ra unda gakeTdes?


- ramdeni?
- rodis, ra vadebSi?
- vis mier? visi xelmZRvanelobiT?
- sad?
- visTvis?
- ra resursebiT?
- vis mier ganxorcieldeba monitoringi da Sefaseba?

gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom skolam uzrunvelyos skolis


ganviTarebisa da finansuri gegmebis Sesabamisoba. skolis ganvi-
Tarebis gegma detalurad unda aRwerdes misi ganxorcielebisaTvis
saWiro resursebsa da xarjebs (TiToeuli amocanis mixedviT). finan-
suri resursebis simciris SemTxvevaSi skolam Sesabamisi cvlilebebi
unda Seitanos amocanebSi. garda amisa, aRsaniSnavia, rom skolas, ro-
melic efeqturad marTavs sakuTar resursebs, erTwliani detaluri
gegmis garda, unda hqondes strategiuli miznebis Sesabamisi samwliani
finansuri gegmis monaxazi. es skolis stabilurobisa da warmatebis
erT-erT mniSvnelovani winapirobaa.

45
gegmis ganxorcielebis TiToeul etapze naTlad unda iyos Camoya-
libebuli mTavari moqmedi pirebis pasuxismgebloba. gegmis aRsrule-
baze zogadi zedamxedveloba skolis direqtors evaleba. Tumca mas
SeuZlia, garkveuli sakiTxebis Sesrulebis zedamxedveloba sxva xel-
mZRvanel pirebs, sagnis xelmZRvanels an pedagogiur sabWos daavalos.
Tu saqmianobis ganxorcielebaSi erTze meti piria CarTuli, maSin
TiToeuli maTganis pasuxismgeblobis sfero cal-calke unda iyos
gawerili. magaliTad, Sefasebis axali sistemis danergvis procesSi
Sefasebis koordinatorsa da sagnis xelmZRvanels SeiZleba sxvadasxva
funqciebi daekisroT. ganviTarebis gegmis Sesrulebis angariSebSi,
romlebic sxvadasxva pasuxismgebeli pirebis mier momzaddeba, asaxu-
li unda iyos Semdegi sakiTxebi:

vis ekisreba zogadi pasuxismgebloba da xelmZRvaneloba gegmis


ama Tu im komponentis ganxorcielebaze?
kidev vin iyo CarTuli gegmis ganxorcielebaSi da rogor? vin ra
gaakeTa, rodis da rogor?
ganisazRvra Tu ara pasuxismgeblobis vertikali? magaliTad; di-
reqtori, sagnis xelmZRvaneli/ganyofilebis ufrosi.
aris Tu ara individualuri samuSao Sesrulebadi?
SemuSavebulia Tu ara angariSvaldebulebis sistema _ vin vis winaSe
aris angariSvaldebuli, ra formebiT da ra sixSiriT?

ganviTarebis gegma unda Seicavdes detalur informacias im kon-


kretuli amocanebisa da RonisZiebebis Sesaxeb, romelTa ganxorci-
elebiT SesaZlebeli gaxdeba strategiuli miznebis realizeba. mom-
devno wlis ganmavlobaSi gansaxorcielebeli RonisZiebebi rac ufro
konkretulad iqneba SemuSavebuli, miT ufro gauadvildeba skolas
ganviTarebis erTwliani gegmis ganxorcieleba.
konkretuli amocanebisa da RonisZiebebis gansazRvris Semdeg sko-
lam unda SeimuSaos samoqmedo ganrigi, romelic skolis strategiul
prioritetebs unda efuZnebodes. samoqmedo ganrigi unda asaxavdes
TiToeuli RonisZiebis dawyebis, dasrulebisa da Semowmebis vadebs.
ganrigi daexmareba TanamSromlebsa da sameurveo sabWos, Seafasos,
ramdenad miRwevadia gegma. sasurvelia, gegmas garkveulwilad daCqa-
rebuli xasiaTi hqondes, Tumca amasTan, saWiroa, RonisZiebebi etapob-
rivad da Tanmimdevrulad xorcieldebodes. rogorc wesi, ganrigSi
asaxuli unda iyos Semdegi sakiTxebi:

46
gansazRvrulia Tu ara ganviTarebis gegmis ZiriTadi etapebi da
maTi ganxorcielebis vadebi?
gansazRvrulia Tu ara wlis ganmavlobaSi gansaxorcielebeli
RonisZiebebis vadebi?
naTelia Tu ara, rodis moxdeba progresis Semowmeba, monitoringi
da Sefaseba?
daTvlilia Tu ara, ra dros dauTmobs TiToeuli piri dakisrebu-
li funqciebis Sesrulebas?
aris Tu ara skola mzad, droulad miiRos zomebi arsebuli siZne-
leebis aRmosafxvrelad?
aris Tu ara RonisZiebebi, maT Soris monitoringi da Sefaseba, eta-
pobrivad da Tanmimdevrulad gawerili? Seesabameba Tu ara samoq-
medo ganrigi skolis prioritetebs?

skolis ganviTarebis gegmis warmatebiT ganxorcielebisaTvis sa-


Wiroa misi monitoringisa da Sefasebis sistemis SemuSaveba. monito-
ringisa da Sefasebis sistemas safuZvlad unda edos mkafiod gansazR-
vruli indikatorebi, romelTa saSualebiTac SesaZlebeli iqneba
miRweuli Sedegebis Sefaseba, rogorc raodenobrivi, ise xarisxobrivi
TvalsazrisiT. indikatorebis daniSnuleba problemebis mizezebisa
da maTi mogvarebis gzebis gamovlena ar aris. indikatorebis saSuale-
biT skolas SeuZlia, winaswari informacia miiRos imis Sesaxeb, Tu ra
mimarTulebiT saqmianobs skola warmatebiT an warumateblad da sad
unda eZios problemebi da maTi gamomwvevi mizezebi.
qvemoT mocemulia indikatorebis nusxa, romelic SeiZleba saerTo
iyos skolaTa umravlesobisaTvis.

nimuSi 6. indikatorebi

miRwevebi kiTxvasa da maTematikaSi;


kiTxvasa da maTematikaSi miRwevebs Soris sxvaobis aRmofxvra
gansxvavebuli ekonomikuri statusisa da eTnikuri kuTvnilebis
moswavleTa qvejgufebs Soris;
moswavleTa mozidva _ skolis unari, moizidos moswavleebi
konkurenciisa da Tavisufali arCevanis pirobebSi;
moswavleTa CarTuloba _ moswavleTa CarTulobis indeqsi,
daswrebis, dagvianebis, saskolo RonisZiebebSi monawileobis
CaTvliT;

47
moswavleTa SenarCuneba / skolis damTavreba _ swavlebis
safexuris mixedviT: dawyebiTi, sabazo da saSualo;
pedagogTa mozidva da maTi SenarCuneba _ maswavleblis
vakansiaze miRebuli gancxadebebis raodenoba; im pedagogTa
raodenoba, romlebic skolas pensiaze gasvlis mizniT
ar toveben.

skolis ganviTarebis gegmisa da samoqmedo ganrigis srulyofilad


SemuSavebis Semdeg skolis xelmZRvanelobam unda daiwyos Sesabamisi
wlis biujetis SemuSaveba. gasaTvaliswinebelia, rom biujetis Semu-
Savebis procesSi SeiZleba saWiro gaxdes cvlilebebis Setana wliuri
ganviTarebis gegmaSi, radganac Semosavlebisa da xarjebis gaTvlebma
SesaZloa aCvenos, rom skolas ar gaaCnia dagegmili saqmianobisaTvis
sakmarisi Tanxebi an, piriqiT, Tanxebi sakmarisze metia.

3.6. ganviTarebis gegmis monitoringi da Sefaseba

ganviTarebis gegmis monitoringi da Sefaseba iseve mniSvnelovania,


rogorc strategiuli mimarTulebebisa da miznebis gansazRvra. moni-
toringisa da Sefasebis mTavari arsia strategiuli miznebisa da amo-
canebis warmatebiT ganxorcielebis uzrunvelyofa. monitoringisa
da Sefasebis procesis meSveobiT skolam unda gansazRvros, ra doneze
Sesrulda wina wlis miznebi da ramdenad efeqturi iyo skolis mier
arCeuli strategia.
monitoringi aris skolis ganviTarebis gegmis Sesrulebaze dakvir-
vebis procesi. igi gulisxmobs informaciis Segrovebas, romlis sa-
fuZvelzec Semdgom xdeba wliuri gegmisa da strategiuli gegmis sa-
boloo Sefaseba. yoveli wlis bolos skolis ganviTarebis gegma unda
ganaxldes monitoringisa da Sefasebis Sedegebis gaTvaliswinebiT.
garda amisa, amgvari Sefasebis Sedegad SeiZleba grZelvadiani strate-
giuli miznebic Seicvalos.
monitoringis sixSire damokidebulia skolis xasiaTsa da im gare-
moze, romelSic igi funqcionirebs. skolebi, romlebic swraf Sida an
gare cvlilebebs ganicdian, sasurvelia, yovelTviurad axdendnen
skolis ganviTarebis gegmis monitorings. rekomendebulia, rom same-
urveo sabWom kvartalSi erTxel mainc ganixilos monitoringis Se-
degebi, direqtorma ki _ TveSi erTxel.
skolis ganviTarebis warmatebuli gegma emyareba skolisa da misi
mTavari dainteresebuli jgufebis moTxovnilebebis Seswavlas. sko-

48
lis sazogadoebis moTxovnilebebis Sesaswavlad sasargebloa skolis
TviTSefasebis meqanizmebis gamoyeneba. rogorc wesi, es gulisxmobs
skolis TanamSromlebis, direqtoris, mSoblebisa da, zogierT SemTx-
vevaSi, moswavleebis gamokiTxvis Catarebas. am gziT skola srulyo-
fil informacias iRebs skolis sazogadoebis saWiroebebisa da moT-
xovnilebebis Sesaxeb, romlebic Semdeg skolis strategiul da wliur
ganviTarebis gegmebSi aisaxeba. Sesabamisad, skolis ganviTarebis geg-
mis Sefaseba xdeba mSoblebis, maswavleblebis, moswavlebisa da sxva
dainteresebuli jgufebis Sexedulebebisa da moTxovnilebebis gaTva-
liswinebiT. TviTSefasebis dros pasuxi unda gaeces Semdeg kiTxvebs:

ramdenad kargia moswavleTa moswreba?


ramdenad kargad xorcieldeba skolis marTva?
ramdenad kargad muSaobs skola?

skolis garda, misi saqmianobis monitoringsa da Sefasebas axorci-


elebs aseve ganaTlebisa da mecnierebis saministro. am dros, rogorc
wesi, gare Semfaseblebi Sefasebis imave meTodologiasa da kriteri-
umebs iyeneben, rasac skola (ramdenad kargia moswavleebis moswreba?
ramdenad kargad xorcieldeba skolis marTva? ramdenad kargad
muSaobs skola?). amdenad, TviTSefaseba da gare Sefaseba skolas saSu-
alebas aZlevs, akontrolos sakuTari saqmianoba da drouli zomebi
miiRos problemebis aRmosafxvrelad da maRali standartebis misaR-
wevad.

nawili 4. skolis TviTSefaseba da xarisxis maCveneblebi

4.1. strategiuli dagegmva da TviTSefaseba

skola mudmivad unda iyos CarTuli axali midgomebisa da ideebis


Ziebisa da danergvis procesSi. Sesabamisad icvleba skolis sazoga-
doebis Sexedulebebi imasTan dakavSirebiT, Tu rogor unda ganaxor-
cielos skolam Tavisi saqmianoba `kargad~ an `saukeTesod~. amdenad,
mudmivi TviTSefaseba, cvlilebebi da inovaciebi mniSvnelovania sko-
lis efeqturobis uzrunvelsayofad.
rogorc ukve aRiniSna, strategiuli dagegmvis procesi iwyeba sko-
lis strategiuli analiziT, anu skola cdilobs gaigos, ganviTarebis
ra stadiaze imyofeba igi, ra aris misi susti da Zlieri mxareebi, Se-

49
saZleblobebi da safrTxeebi. amis Semdeg muSavdeba strategiuli mi-
marTulebebi da miznebi, romelTa safuZvelzec skola adgens ganviTa-
rebis gegmas, sadac detalurad aris asaxuli momdevno erTi wlis
samoqmedo gegma. ganviTarebis gegma Seicavs samoqmedo ganrigs, pasu-
xismgebel pirebsa da maT funqciebs, ganxorcielebis, monitoringisa
da Sefasebis meqanizmebs. aRsaniSnavia, rom monitoringisa da TviTSe-
fasebis analizis Sedegad mopovebuli monacemebi strategiuli dageg-
mvis procesis erT-erTi mniSvnelovani resursia.
TviTSefasebis procesis erT-erTi umTavresi SekiTxvaa: ramdenad
kargad muSaobs skola? pasuxi am kiTxvaze SesaZlebelia gaices skolis
miRwevebisa da skolis miznebTan dakavSirebuli molodinebis urTi-
erTSedarebis Sedegad. TviTSefasebis am etapze skolas SeuZlia xa-
risxis maCveneblebis gamoyeneba, romlebic skolis saqmianobis xaris-
xis Sefasebis saSualebas iZleva. zogadad xarisxis maCveneblebi gan-
sazRvravs saqmianobis xarisxs dadgenil standartebTan mimarTebaSi.
konkretulad ki es exmareba skolas, gamoavlinos is sferoebi, rom-
lebsac detaluri monitoringi da Semowmeba sWirdeba, skolis xelmZ-
Rvanelobas ki saSualebas aZlevs, Seafasos skolis saqmianobis susti
da Zlieri mxareebi (xarisxis maCveneblebis magaliTisaTvis ixileT
nimuSi 7).
Semdegi etapia skolis saqmianobis Sesafaseblad damajerebeli
mtkicebulebebis mopoveba. samuSao procesis marTvisaTvis monace-
mebis mopoveba da gamoyeneba gulisxmobs konkretul saqmianobasTan
dakavSirebiT monacemTa sistemis SemuSavebas (magaliTad, kompiute-
ruli programebis, sabuRaltro aRricxvis da sxva) da am monacemebis
regularul (kviraSi erTxel an yovelTviurad) monitorings. es sa-
Sualebas aZlevs skolas, Seafasos, ramdenad warmatebiT xorcieldeba
skolis miznebi da amocanebi da konkretuli programebi. es monacemebi
da masze dayrdnobiT gakeTebuli Sefasebebi gamoiyeneba programebisa
da momsaxurebaTa efeqturobisa da efeqtianobis Sesafaseblad da
skolis programul, administraciul da finansur saqmianobaSi cvli-
lebebis Sesatanad.
skolis strategiuli dagegmvisa da TviTSefasebis procesis zogad
xelmZRanelobas axorcielebs sameurveo sabWo. kerZod ki, sameurveo
sabWo Tanxmobas gamoxatavs xarisxis maCveneblebis sistemaze, ganixi-
lavs skolis programuli da finansuri saqmianobis Sesaxeb direqto-
ris mier momzadebul angariSebs da SeimuSavebs konkretul sferoebSi
skolis saqmianobis gaumjobesebis strategiebs.
direqtori xelmZRvanelobas uwevs xarisxis maCveneblebis sistemis
SemuSavebis process. sameurveo sabWos mier xarisxis maCveneblebze
50
Tanxmobis gamoxatvis Semdeg igi xelmZRvanelobs monacemebis Segro-
vebis, analizisa da Sedegebis Sesaxeb angariSis momzadebis process.
monacemTa SegrovebasTan da analizTan dakavSirebuli valdebulebebi
direqtorma SeiZleba pedagogiuri sabWos an skolis administraciis
warmomadgenlebs gadaabaros.
skolis TviTSefasebis Sedegebi da skolis ganviTarebis gegma xel-
misawvdomi unda iyos farTo sazogadoebisaTvis, maT Soris, sameurveo
sabWos wevrebisaTvis, maswavleblebis, mSoblebis, skolis sxva Tanam-
Sromlebis, ganaTlebisa da mecnierebis saministros adgilobrivi
resurs-centrisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis warmomadgenle-
bisTvis. amasTan, sameurveo sabWo, skolis xelmZRvaneloba da sxva
profesionalebi TviTSefasebisa da skolis ganviTarebis gegmis srul
detalebsa da monacemebs unda flobdnen; xolo moswavleebisaTvis,
mSoblebisa da zogadad sazogadoebisaTvis sakmarisia bukletis saxiT
TviTSefasebisa da skolis ganviTarebis gegmis Sedegebis, mimarTu-
lebebisa da masTan dakavSirebuli cvlilebebis Sesaxeb zogadi in-
formaciis miwodeba.

nimuSi 7. xarisxis maCveneblebi

Zalian kargi (meoTxe done) _ asaxavs iseT Sedegebs, romlebic Ziri-


Tadad Zlieri mxareebiT xasiaTdeba. SeiniSneba umniSvnelo sisus-
teebi, Tumca es xels ar uSlis moswavleTa ganviTarebas. Sefaseba
`Zalian kargi~ niSnavs, rom skolam mniSvnelovani cvlilebebis
gareSe unda ganagrZos saqmianoba. Tumca skolisgan mainc moelian
saqmianobis gamosworebasTan dakavSirebuli SesaZleblobebis
maqsimalurad gamoyenebas.

kargi (mesame done) _ asaxavs iseT Sedegebs, romlebic garkveuli Zli-


eri mxareebiT xasiaTdeba. arsebobs sisusteebi, Tumca isini mniSv-
nelovan zegavlenas ar axdenen moswavleTa ganviTarebaze. Sefaseba
`kargi~ niSnavs, rom skola warmatebulad muSaobs, Tumca saWiroa
damatebiTi RonisZiebebis gatareba moswavleTa moTxovnebis dakma-
yofilebisa da maTi SesaZleblobebis maqsimalurad gamovlenisa
da gamoyenebisTvis.

damakmayofilebeli (meore done) _ asaxavs iseT Sedegebs, romlebic


ufro meti susti mxareebiT xasiaTdeba, vidre ZlieriT. es sisus-
teebi mniSvnelovan uaryofiT gavlenas iqonieben moswavleTa gan-
viTarebaze. Sefaseba `damakmayofilebeli~ gulisxmobs, rom sko-
las struqturuli da drouli RonisZiebebis ganxorcieleba esa-
Wiroeba mdgomareobis gamosasworeblad.
51
aradamakmayofilebeli (pirveli done) _ asaxavs skolis saqmianobis
mniSvnelovan sisusteebs, romlebic dauyovnebliv unda gamoswor-
des. im TanamSromlebma, romelTa saqmianobis Sedegad skolam `ara-
damakmayofilebeli~ Sefaseba miiRo, skolis xelmZRvanelobisgan
mniSvnelovani daxmareba unda miiRon profesiuli saqmianobis
gaumjobesebisaTvis.

nimuSi 8. Sedegebis nimuSebi xarisxis maCveneblebis mixedviT

meoTxe done: ganviTarebisa da miRwevebis


monitoringis Sedegebi
TanamSromlebi sistematurad afaseben TiToeuli moswavlis gan-
viTarebasa da miRwevebs. regularulad xdeba dagegmili da ganxor-
cielebuli saqmianobis urTierTSedareba; skolaSi arsebul ten-
denciebze (rogorc dadebiTze, ise uaryofiTze) reagireba xdeba
moswavleebTan da, saWiroebisamebr, mSoblebTan gasaubrebis Sede-
gad. moswavleebs saSualeba aqvT, Seafason sakuTari miRwevebi da
TavianTi wvlili Seitanon saswavlo gegmebSi.
moswavleebis moswrebis maCveneblebi (dagegmili da realuri) sis-
tematurad aRiricxeba. moswavleebis monawileobiT mzaddeba Ti-
Toeuli moswavlis SesaZleblobebis, miRwevebisa da ganviTarebis
amsaxveli srulyofili angariSi. saWiroebisamebr, es angariSi asa-
xavs moswavlis klasgareSe miRwevebsac.
realisturi da miRwevadi saswavlo miznebis SesamuSaveblad Ta-
namSromlebi efeqturad iyeneben Segrovebul informacias da sa-
Sualebas aZleven moswavleebs, monawileoba miiRon sakuTari sas-
wavlo gegmis SemuSavebaSi. efeqturad xorcieldeba moswavleTa
miRwevebis Sesaxeb informaciis gacvla skolis xelmZRvanelobas,
klasis/sagnis xelmZRvanels, damxmare TanamSromlebsa da mSoblebs
Soris.

pirveli done: TviTSefasebis Sedegebi


TviTSefaseba aRiqmeba, rogorc mxolod xelmZRvaneli pirebis
pasuxismgebloba da am procesSi ar aris CarTuli skolis TanamS-
romlebis mniSvnelovani nawili. TviTSefaseba Tanmimdevrulad da
sistematurad ar xorcieldeba. TviTSefasebis ZiriTadi susti mxa-
reebi moicavs arasakmaris koncentracias moswavleTa ganviTare-

52
basa da miRwevebis standartebze. Segrovebuli monacemebi arasru-
lia an naklebad sandoa saTanado xarisxis uzrunvelsayofad. pro-
fesiuli saqmianobis Sefasebisas TiTqmis ar aris gaTvaliswine-
buli adgilobriv da erovnul doneze arsebuli saukeTeso praqti-
ka. skola TiTqmis ar ecnoba mSoblebis, moswavleebisa da sxva pi-
rebis Sexedulebebs skolis saqmianobis xarisxTan dakavSirebiT da
ar uzrunvelyofs maT CarTulobas konsultaciebis procesSi.
TanamSromelTa mier skolis saqmianobis Sefaseba sxvadasxva me-
TodebiT xorcieldeba, Tumca am procesSi mniSvnelovani meTode-
bis mxolod umniSvnelo nawils iyeneben. aRniSnuli meTodologia
umniSvnelo yuradRebas aqcevs moswavleTa ganviTarebisa da miR-
wevebis Sefasebas. xelmZRvaneli pirebi zedamxedveloben jgufur
muSaobas skolaSi, Tumca regularulad ar afaseben am muSaobis
efeqturobas da ar aanalizeben Sedegebs. aseve regularulad ar
fasdeba ganviTarebis gegmaSi asaxuli miznebis ganxorcieleba, ar
xdeba arsebuli problemebis gamovlena da ar tardeba Sesabamisi
zomebi.
skola TviTSefasebis Sedegebs standartebisa da xarisxis Sesaxeb
angariSis mosamzadeblad iyenebs, magram informacia, romelsac igi
eyrdnoba, zusti da yovlismomcveli ar aris. zogierT ZiriTad
sakiTxs yuradReba eqceva, magram zogi sruliad ugulebelyo-
filia. standartebisa da xarisxis Sesaxeb angariSi arazustad afa-
sebs skolis Zlier da gamosasworebel mxareebs. igi ZiriTadad aR-
weriT da ara SefasebiT xasiaTs atarebs.

TviTSefaseba erTjeradi movlena ar aris. igi mimdinare procesi


da skolis saqmianobis gaumjobesebis safuZvelia. skolis xelmZRva-
neloba unda Seecados, monitoringisa da Sefasebis efeqturi da
naklebad biurokratiuli meqnizmebi da procedurebi SeimuSaos, rac
maT saSualebas miscems, yvela saWiro informacia da monacemebi mo-
ipovon. TviTSefasebis Sedegad miRebuli Sedegebi unda aisaxos sko-
lis yoveldRiur saqmianobaSi, gansakuTrebiT ki Semdegi mimarTule-
biT:
TanamSromlebis profesiuli saqmianobis marTva;
profesiuli ganviTarebis uzrunvelyofa;
moswavleTa akademiuri da personaluri ganviTarebis Sefaseba da
standartebis SemuSaveba.

warmatebuli TviTSefasebis safuZvels warmoadgens moswavleTa


miRwevebis analizi. moswavleebis miRwevebisa da Sesabamisi monaceme-
53
bis analizi skolas saSualebas aZlevs, skolaSi arsebuli standartebi
da moswavleTa realuri miRwevebi sxva skolebis monacemebs Seadaros.
igi aseve exmareba skolas, gamoavlinos da daisaxos Zneli, magram miR-
wevadi prioritetebi da amocanebi skolis saqmianobis gaumjobesebi-
saTvis.
warmatebuli skolebi SedarebiT analizs iyeneben msgavs mdgoma-
reobaSi myofi, magram kargi Sedegebis mqone skolebis gamosavlenad
da dawvrilebiT Seiswavlian maTi gamocdilebis detalebs. SedarebiTi
analizis Sedegebi ubiZgebT maswavleblebs, gadaxedon TavianT praq-
tikas da yvela Rone ixmaron moswavleTa miRwevebis gasaumjobeseb-
lad. Tu xelmZRvaneli pirebi arasaTanadod iTvaliswineben Sedare-
biTi analizis Sedegebs, maSin naklebad savaraudoa, rom skolam SeZ-
los standartebis amaRleba da moswavleTa miRwevebis gaumjobeseba.
skolis sxvadasxva saqmianobis Sesaxeb monacemebi sxvadasxvagvarad
grovdeba. aqedan gamomdinare, skolam, SesaZloa, saqmianobis erT sfe-
roSi maRali Sefaseba miiRos, meoreSi ki _ gacilebiT dabali. skolam
unda gamoikvlios qulebs Soris uTanasworobis mizezebi da uzrun-
velyos, rom saqmianobis gaumjobesebisaken mimarTuli prioritetebi
da qmedebebi relevantur da statistikurad gamarTul monacemebs
efuZnebodes.
gamocdileba cxadyofs, rom yvelaze efeqturia is skola, romel-
sac monacemebis Segrovebis, analizisa da Sefasebis kargad organi-
zebuli sistema aqvs. am monacemebis mopovebis wyaroebi SeiZleba iyos:

mimdinare miRwevebisa da ZiriTad sferoebSi ganxorcielebuli


saqmianobis maCveneblebis monitoringisa da analizis Sedegebi mos-
wavleTa jgufebis an sagnebis mixedviT, erovnuli maCveneblebis
CaTvliT.
moswavleebis, mSoblebis, maswavleblebisa da sxva dainteresebuli
jgufebis Sexedulebebis Segroveba skolis saqmianobis Sesaxeb da
maTi gaTvaliswineba;
moswavleebis, TanamSromlebisa da xelmZRvaneli pirebis profe-
siuli miznebisa da maTi ganxorcielebis xarisxis Sefaseba;
moswavlis individualuri ganviTarebis, weriTi da sxva namuSev-
rebis Sefaseba;
TiToeuli moswavlis akademiuri ganviTarebisa da miRwevebis aR-
ricxva;
saswavlo procesis monitoringi da Sefaseba, maT Soris imis Sefa-
seba, Tu ramdenad kargad gamoiyeneba mopovebuli monacemebi sas-
wavlo procesis gasaumjobeseblad;

54
finansebis, sakadro sakiTxebis, daswrebisa da garicxvis adgilob-
rivi da erovnuli maCveneblebis SedarebiTi analizi;
moswavlis ganaTlebasa da mis usafrTxoebaze skolis gaxangrZli-
vebuli programebis zegavlenis Sefaseba;
skolis sazogadoebis an skolis partniori organizaciebis mier
momzadebuli angariSebi.

skolis TviTSefasebis angariSis Semdeg skolam unda SeimuSaos an


ganaaxlos erTwliani samoqmedo gegma, romelSic asaxuli unda iyos
TviTSefasebis Sedegad gamovlenili prioritetebi. samoqmedo gegma
mniSvnelovnad gansxvavdeba skolis ganviTarebis gegmisagan. samoqme-
do gegma asaxavs TviTSefasebis Sedegad gamovlenil sust mxareebs
da maTi mogvarebis gzebsa da saSualebebs. ganviTarebis gegma ki sko-
lis mier erTi wlis ganmavlobaSi gansaxorcielebli saqmianobisa da
RonisZiebebis detaluri aRweraa. imisaTvis, rom skolam warmatebiT
imuSaos da drouli da efeqturi zomebi miiRos arsebuli problemebis
gadasaWrelad, saWiroa, samoqmedo gegma ufro farTo ganviTarebis
gegmis nawili gaxdes.

4.2. skolis TviTSefasebis ZiriTadi komponentebi da kriteriumebi

skolis TviTSefasebis ganxorcielebis mizniT sameurveo sabWo ad-


gens kriteriumebs Semdegi komponentebis Sesafaseblad:

skolis zogadi maxasiaTeblebi;


moswavleebis, maTi ojaxebisa da sxva dainteresebuli pirebis Sexe-
dulebebi;
miRwevebi da standartebi;
moswavleTa individualuri ganviTareba da usafrTxoeba;
xarisxiani ganaTleba / xarisxis uzrunvelyofa;
xelmZRvaneloba da marTva;
zogadi efeqturoba da efeqtianoba

4.2.1. skolis zogadi maxasiaTeblebi

zogadi maxasiaTeblebis nawili Semdeg sakiTxebs unda moicavdes:

skolis ZiriTadi maxasiaTeblebi, msoflmxedvelobis, xedvisa da


misiis CaTvliT;

55
garemo, romelSic skola saqmianobs, misi gansakuTrebuli maxasi-
aTeblebis CaTvliT;
nebismieri saxis gansakuTrebuli maxasiaTeblebi an momsaxurebis
damatebiTi sferoebi.

am nawiliT xdeba skolis wardgena, amitom igi unda moicavdes sko-


lis Sesaxeb ZiriTad informacias, romlis ganvrcoba moxdeba TviT-
Sefasebis sxva komponentebis mixedviT. es nawili SesaZleblobas aZ-
levs mkiTxvels, gaecnos skolis garemos da im sirTuleebs, romelic
skolas xvdeba. zogadi maxasiaTeblebis nawilSi skolam unda daadgi-
nos ZiriTadi garemo faqtorebi, romelTa gaTvaliswinebac aucile-
belia skolis ganviTarebis prioritetebis dasasaxad. am komponentis
Sefaseba SesaZlebelia 5 ZiriTadi kiTxvis mixedviT, romlebic moicavs
moswavleTa ZiriTad maxasiaTeblebs, skolis specifikur maxasiaTeb-
lebs, konkretul garemos an sxva sakiTxebs, romlebic skolis saqmi-
anobaze aisaxeba, skolis ganviTarebis gegmis ZiriTad mimarTulebebsa
da sxva sakiTxebs, romelebzec skolas surs yuradRebis gamaxvileba.

1. skolis zogadi maxasiaTeblebi

ra aris Tqveni skolis ZiriTadi maxasiaTeblebi?

1.1. aRwereT moswavleTa ZiriTadi maxasiaTeblebi, maT Soris:


_ skolaSi miRebisas maTi miRwevebi da saidan flobT am
informacias.
_ maTi socialuri da ekonomiuri mdgomareoba,
SeZlebulobisa da siRatakis donis maCveneblebis
miTiTebiT.

1.2. mokled SeajameT skolis gansakuTrebuli miznebi da


skolis nebismieri specifikuri maxasiaTeblebi,
magaliTad:
_ apirebs Tu ara skola, gadakeTdes specializebuli an
gansakuTrebuli statusis mqone skolad, an Tu skola ukve
romelime am statusis mqonea, ra ZiriTadi cvlilebebi
gamoiwvia statusis cvlilebam.

56
_ warmoadgens Tu ara skola zogadi ganaTlebis rigiT
dawesebulebas gansakuTrebuli maxasiaTeblebis gareSe.
_ specialuri ganyofilebebi, damatebiTi sazogadoebrivi
momsaxureba an gaxangrZlivebuli programebi.
_ mniSvnelovani TanamSromloba sxva mimwodeblebTan an
uwyebebTan.

1.3. aRwereT specifikuri garemo pirobebi an sxva sakiTxebi,


romlebic xels uwyobs an xels uSlis skolis
gaumjobesebas, magaliTad:
_ TanamSromlebis an sameurveo sabWos wevrebis mozidvasa
da SenarCunebasTan dakavSirebuli sirTuleebi.
_ bolo periodSi ganxorcielebuli an dagegmili
reorganizacia.
_ moswavleTa mobiluroba.
_ uaxloesi warsulis gansakuTrebiT mniSvnelovani faqtebi,
magaliTad, xelmZRvanelobis cvlileba da sxv.

1.4. aRwereT Tqveni skolis sxva damatebiTi mniSvnelovani


maxasiaTeblebi.

1.5. mokled daaxasiaTeT skolis ganviTarebis gegmis


prioritetebi da maTi gavlena skolis saqmianobis garemoze.

57
4.2.2. moswavleebis, maTi ojaxebisa da sxva dainteresebuli
pirebis Sexedulebebi

moswavleebis, maTi ojaxis wevrebisa da sxva dainteresebuli pi-


rebis Sexedulebebi saSualebas iZleva, skolam Seafasos, ramdenad
iTvaliswinebs igi skolis sazogadoebis azrs. am komponentis Sefaseba
SesaZlebelia 3 SekiTxvis saSualebiT: rogor axdens skola azris ga-
mokiTxvas da ra sixSiriT; rogoria dainteresebul pirTa Sexedule-
bebi; ra RonisZiebebi ganaxorciela skolam am Sexedulebebis sapasu-
xod.
skolas SeuZlia, efeqturi komunikacia daamyaros mSoblebTan re-
gularuli gamokiTxvebis, mSobelTa saRamoebis mowyobis an persona-
luri kontaqtebis saSualebiT. xSirad am saxis gamokiTxvebis Sedegebi
gaTvaliswinebulia skolis ganviTarebis gegmaSi. ufro metic, moswav-
leebs saSualeba eZlevaT, moswavleTa TviTmmarTvelobis saSualebiT
gamoxaton sakuTari Sexedulebebi.

2. moswavleebis, maTi ojaxis wevrebisa


da sxva dainteresebuli pirebis Sexedulebebi

rogoria moswavleebis, maTi ojaxis wevrebisa da sxva pirTa


Sexedulebebi da saidan flobT am informacias?

2.1. ra saSualebebiT da sixSiriT moipovebT moswavleebis, maTi


ojaxis wevrebisa da sxva pirTa Sexedulebebs da rogor
uzrunvelyofT informaciis miukerZoeblobasa da
obieqturobas?

2.2. ra Sexedulebebi aqvT moswavleebs, mSoblebsa da sxva


pirebs moswavleTa standartebze, maT personalur
ganviTarebasa da usafrTxoebaze da skolis saqmianobis
xarisxze?

58
2.3. rogor uziarebT mSoblebsa da sxva dainteresebul pirebs
Segrovebuli informaciis Sedegebs?

2.4. moiyvaneT im RonisZiebebis magaliTebi, romlebic


ganaxorciela skolam moswavleebis, mSoblebisa da sxva
pirTa Sexedulebebis gaTvaliswinebis mizniT.
aRwereT, ramdenad efeqturi iyo es RonisZiebebi.

_ iyo Tu ara SemTxvevebi, rodesac skolam uari Tqva


sapasuxo RonisZiebebis gatarebaze? ra mizezebiT?
_ arsebobs Tu ara magaliTebi imisa, rogori zegavlena
moaxdina skolis sazogadoebis Sexedulebebma pirvel
kiTxvaSi miTiTebul prioritetebze (gTxovT, aqve
miuTiToT Sesabamisi komentarebi xelmZRvanelobisa da
marTvis nawilSi gaTvaliswinebul sakiTxebze).

4.2.3. miRwevebi da standartebi

miRwevebis maCveneblebiT izomeba moswavlis codna, aTvisebisa da


sxva SesaZleblobebTan dakavSirebuli unarebi. miRwevebi asaxavs mos-
wavleTa progress da maT mier sakuTari SesaZleblobebis gamoyenebis
xarisxs.
standartebi ki asaxavs moswavlis codnis, aTvisebisa da sxva una-
rebis donis Sedarebas imave asakis moswavleebTan mTeli qveynis mas-
StabiT. sruli suraTis Sesaqmnelad Sefasebebi wina akademiuri wlis
monacemebs unda daeyrdnos. Tu skola Tvlis, rom garkveuli monace-
mebi mcdari an araobieqturia, man unda ganacxados amis Sesaxeb da
Tavisi mosazrebebi Sesabamisi mtkicebulebebiT daasabuTos.
ufro metic, Sefasebebi skolis moswavleTa sxvadasxva jgufebis
progressa da standartebs unda efuZnebodes. skolis saqmianobis zo-

59
gadi standartebis SefasebasTan erTad, aucilebelia, mokle Sefase-
bebi sagnebis mixedviTac xorcieldebodes.

3. miRwevebi da standartebi

rogori miRwevebi aqvT moswavleebs?


momdevno SekiTxvebze pasuxisas, gTxovT, gamoiyenoT mkafio
mtkicebulebebi, romlebzec damyarebulia Tqveni Sefaseba,
magaliTad: saqmianobis monacemebi, moswavleTa ganviTarebis
monacemebi da Canawerebi da sxv.

3.1. rogoria moswavleebis miRwevebi da standartebi


swavlis procesSi?
_ moswavleebis mier standartebis miRweva testebisa da
gamocdebis Sedegebis mixedviT, Semdegi faqtorebis
gaTvaliswinebiT: moswavleTa jgufebis, saswavlo sagnebisa
da mTavar safexurebs Soris mniSvnelovani gansxvavebebi, sxva
skolebTan SedarebiTi Sefasebebi, moswavleTa mier
SedarebiT rTuli miznebis ganxorcieleba.
_ moswavleTa muSaobis mimdinare saswavlo standartebi maT
saganmanaTleblo miznebTan mimarTebaSi (mimdinare muSaobasa
da uaxloesi warsulis Sefasebebs Soris mniSvnelovani
gansxvavebebis CaTvliT).
_ moswavleTa progresis maCveneblebi maT sawyis donesa da
unarebTan mimarTebaSi, moswavleTa jgufebs Soris
mniSvnelovani gansxvavebebis CaTvliT (aris Tu ara iseTi
jgufebi, romlebic saswavlo procesSi mniSvnelovnad
CamorCebian, Tumca SeuZliaT ukeTesi Sedegebis miRweva).

3.2. sadac es Sesaferisia: rogor swavloben moswavleebi


me-6 klasSi?

60
3.3. Tqveni Sefasebis Sedegebze dayrdnobiT, ra aris
ganviTarebis ZiriTadi prioritetebi?

gTxovT, mocemuli grafa SeavsoT Sesabamisi niSnebiT

Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.


moswavleTa miRwevebi zogadad
da maTi swavlis me-6 klasSi
standartebi

4.2.4. moswavleTa individualuri ganviTareba da usafrTxoeba

daswrebisa da garicxvebis monacemebi saSualebas aZlevs skolas,


Seafasos skolis mier ganxorcielebuli saqmianobis zegavlena mos-
wavleTa individualur ganviTarebaze, maT miRwevebsa da progresze.
moswavleTa individualuri ganviTarebis sxva monacemebi naklebad
xelmisawvdomia, garda im SemTxvevebisa, Tu skolas ukve gaaCnia am-
gvari monacemebis Segrovebis sistema. am nawilSi gamoTqmuli Sefa-
sebebi mtkice da utyuari unda iyos, radgan skolis wvlili moswav-
leTa individualur ganviTarebaSi umniSvnelovanesia. skolis saqmi-
anobis warmateba moswavleTa ganviTarebis xarisxiT fasdeba.

4. moswavleTa individualuri ganviTareba


da usafrTxoeba

zogadad ramdenad damakmayofilebelia moswavleTa


indvidualuri ganviTareba da usafrTxoeba?

momdevno SekiTxvebze pasuxisas, gTxovT, gamoiyenoT mkafio


mtkicebulebebi, romlebzec damyarebulia Tqveni Sefaseba.

4.1. ramdenad misdeven moswavleebi cxovrebis jansaR wess?


_ aqvT Tu ara Sesabamisi fizikuri momzadebis gakveTilebi
da iReben Tu ara jansaR sakvebs?

61
_ moswavleTa damokidebuleba cxovrebis jansaRi wesisadmi.

4.2. ramdenad daculad grZnoben moswavleebi Tavs da ra zomebs


mimarTavs skola maTi usafrTxoebis dasacavad?
_ arian Tu ara moswavleebi daculi zewolisa da eTnikuri/
nacionaluri niSniT gaRvivebuli SemTxvevebisgan?
_ ramdenad arian mzad moswavleebi, riskis arsebobis
SemTxvevaSi gaesaubron skolis TanamSromlebs,
pedagogebs, administraciis warmomadgenlebs da sxva
Sesabamis pirebs?

4.3. ramdenad moswonT moswavleebs saganmanaTleblo procesi?


_ gaiTvaliswineT moswavleTa Sexedulebebi, saqcieli da
daswreba.
_ moswavleTa sulieri, moraluri, socialuri, emociuri da
kulturuli ganviTareba.

4.4. ra dadebiTi wvlili SeaqvT moswavleebs sazogadoebriv


cxovrebaSi?
_ moswavleTa damokidebuleba sakuTari da sxva pirebis
uflebebisa da movaleobebisadmi.
_ ramdenad aqtiurad gamoxataven moswavleebi sakuTar
Sexedulebebs da iReben monawileobas sazogadoebriv
saqmianobaSi.

4.5. rogor emzadebian moswavleebi momavali ekonomikuri


keTildReobis misaRwevad?

62
_ ramdenad kargad muSaoben moswavleebi sakuTari unar-
Cvevebis ganviTarebaze da pirovnul Tvisebebze momavali
ekonomikuri keTildReobis uzrunvelsayofad.
_ moswavleTa damokidebuleba profesiul arCevanTan
dakavSirebiT; Sesabamisi samuSao unar-Cvevebis
gamomuSaveba.

4.6. sadac es Sesaferisia: ramdenad damakmayofilebelia


moswavleTa individualuri ganviTareba da keTildReoba
me-6 klasSi?

4.7. Tqveni Sefasebis Sedegebze dayrdnobiT, ra aris


ganviTarebis ZiriTadi prioritetebi?

gTxovT, mocemuli grafa Sesabamisi niSnebiT SeavsoT

Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.


moswavleTa miRwevebi zogadad
da maTi swavlis me-6 klasSi
standartebi

4.2.5. xarisxiani ganaTleba / xarisxis uzrunvelyofa

swavlebis xarisxis Sefasebebi mWidrod ukavSirdeba uSualod


swavlis xarisxs. igi utyuar mticebulebebs unda eyrdnobodes. ase
magaliTad, skolam unda gaiTvaliswinos moswavleTa mier miRweuli
standartebi da progresi da aqedan gamomdinare Seafasos, Tu ra gav-
lena iqonia swavlebis xarisxma maT miRwevaze. Tu skola xedavs, rom

63
progresi aris da swavlis xarisxi izrdeba, maSin SeuZlia gazardos
swavlebis standartebi.
swavlebis Sesafaseblad skolebs naTeli warmodgena unda hqondeT
swavlebis xarisxze. Semfaseblebs gansakuTrebiT moeTxovebaT, daaxa-
siaTon, ramdenad Seesabameba saswavlo procesi moswavleebis moTxov-
nilebebs. es gulisxmobs imis Sefasebas, Tu ramdenad kargad xdeba
monitoringis Sedegad mopovebuli informaciis gamoyeneba. kiTxva:
`saidan flobT am informacias?~ am SemTxvevaSic umniSvnelovanesia.
skolebma aseve unda ganaxorcielon skolis saswavlo gegmis da mzrun-
velobisa da daxmarebis aspeqtebTan dakavSirebuli skolis saqmiano-
bis naTeli da argumentirebuli Sefaseba.

5. xarisxiani ganaTleba/xarisxis uzrunvelyofa

saqmianobis xarisxis Sefasebisas unda gaiTvaliswinoT


maTi gavlena moswavleTa mier miRweul standartebze
da maT individualur ganviTarebasa da keTildReobaze.

momdevno SekiTxvebze pasuxisas, gTxovT, gamoyoT mTavari


mtkicebulebebi, romelTac emyareba Tqveni Sefaseba,
ase magaliTad, swavlebis monitoringis Sedegebi da sxva.

5.1. rogoria swavlebisa da swavlis xarisxi?


_ ramdenad Seefereba pedagogTa saqmianoba moswavleTa
moTxovnilebebsa da saswavlo programis moTxovnebs.
_ Sefasebis sistemis Tanxvedra swavlebis dagegmarebasTan da
moswavleTa progresis monitoringTan.
_ individualuri saswavlo moTxovnilebebis Sefaseba da
uzrunvelyofa.
_ mSoblebisa da mzrunvelebis CarTuloba maTi Svilebis
ganaTlebasa da ganviTarebaSi.

5.2. ramdenad pasuxobs saswavlo gegma


moswavleTa moTxovnilebebsa da interesebs?
_ ramdenad pasuxobs saswavlo gegma da sxva saqmianobebi
moswavleTa moTxovnilebebs, miznebsa da SesaZleblobebs,
maTi miRwevebisa da gamocdilebis gaTvaliswinebiT.

64
_ ramdenad Seesabameba saswavlo gegma gare moTxovnebs da
ramdenad iTvaliswinebs igi adgilobriv viTarebas.
_ ramdenad uwyobs xels skolis saqmianoba moswavleTa
janmrTelobasa da keTildReobas.
_ aqvT Tu ara moswavleebs samewarmeo da finansuri unar-
Cvevebisa da jgufuri muSaobis Seswavlis SesaZlebloba.
_ ra zegavlena aqvs skolis gaumjobesebul momsaxurebas,
magaliTad gaxangrZlivebul programebs, moswavleTa
miRwevebze.

5.3. ramdenad efeqturad xorcieldeba moswavleebis


xelmZRvaneloba/mentoroba da maTTvis saWiro daxmarebis
aRmoCena?
_ mzrunveloba (dRis mzrunvelobis programebis CaTvliT),
rCeva, mimarTulebis micema da sxva saxis daxmareba
moswavleTa usafrTxoebis, individualuri ganviTarebisa da
swavlaSi progresis miRwevis uzrunvelsayofad.
_ moswavlisaTvis saswavlo programebTan (da saWiroebisamebr
_ profesiul zrdasTan) dakavSirebuli informaciis, rCevisa
da mimarTulebis micemis xarisxi da xelmisawvdomoba.
_ ra gavlena aqvs skolas da skolis sxva damatebiT
momsaxurebas moswavleTa janmrTelobaze.

5.4. sadac es Sesaferisia: rogoria me-6 klasSi skolis


saqmianobis xarisxi?

5.5. Tqveni Sefasebis Sedegebze dayrdnobiT, ra aris


ganviTarebis ZiriTadi prioritetebi?

gTxovT, mocemuli grafa SeavsoT Sesabamisi niSnebiT

65
Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.
swavlebisa da zogadad
swavlis xarisxi me-6 klasSi

saswavlo gegmisa da zogadad


sxva saqmianobis me-6 klasSi
xarisxi

moswavleebze zogadad
mzrunvelobis, me-6 klasSi
maTTvis mimarTu-
lebis micemisa da
daxmarebis aRmoCenis
xarisxi

4.2.6. xelmZRvaneloba da marTva

es nawili skolis xelmZRvanelobasa da marTvas Seexeba. direqto-


risa da skolis xelmZRvaneli pirebisaTvis am sakiTxebis Sefaseba erT-
erTi yvelaze rTuli procesia. amdenad, am nawilis Sevsebisas gare
Sefasebebis moSvelieba sakmaod gamosadegia. rogorc wesi, xelmZRva-
neloba da marTva maTi Sedegebidan gamomdinare fasdeba. xelmZRvane-
lobisa da marTvis xarisxis Sefaseba Tanmimdevruli unda iyos TviT-
Sefasebis yvela nawilSi. Tu skolaSi yvelaferi warmatebiT xorci-
eldeba, didia albaToba, rom skolis xelmZRvanelobac da marTvac
yvela doneze efeqturad xorcieldebodes, da piriqiT.
ar aris sakmarisi mxolod imis aRniSvna, rom sameurveo sabWo da
skolis direqtori kargad muSaoben; amgvari Sefasebebi argumenti-
rebuli unda iyos. saWiroa mtkicebulebebze dafuZnebuli Sefasebe-
bis gakeTeba. magaliTad: saidan icis xelmZRvanelobam, rom skolaSi
xdeba SesaZleblobebis diskriminaciis gareSe gamoyeneba? ra saxis
monitoringi xorcieldeba da rogor pasuxobs skola wamoWril prob-
lemebs? rogor xorcieldeba gare uwyebebTan kavSiris xarisxze
monitoringi? da sxv.

66
6. xelmZRvaneloba da marTva

xelmZRvanelobisa da marTvis Sefasebisas unda


gaiTvaliswinoT maTi gavlena moswavleTa Sedegebsa da
saqmianobis xarisxze.

momdevno SekiTxvebze pasuxisas, gTxovT, gamoyoT mTavari


mtkicebulebebi, romelTac Tqveni Sefaseba emyareba.

6.1. rogoria xelmZRvanelobisa da marTvis zogadi efeqturoba


da efeqtianoba?
_ ramdenad efeqturad axerxeben xelmZRvaneli pirebi, yvela
doneze mkafiod gansazRvron skolis saqmianobis
gasaumjobesebeli mimarTulebebi da xeli Seuwyon maRali
xarisxis mzrunvelobasa da ganaTlebas.
_ ramdenad efeqturad xorcieldeba skolis saqmianobaze
zedamxedveloba da Sesabamisi cvlilebebis gatareba, raTa
xarisxis uzrunvelyofisa da TviTSefasebis meSveobiT
miRweul iqnes yvela rTuli mizani.
_ ramdenad uwyobs xels skola SesaZleblobebis Tanasworobas
yovelgvari diskriminaciis gareSe, raTa TiToeulma
moswavlem SeZlos sakuTari SesaZleblobebis srulyofilad
gamoyeneba.
_ TanamSromlebis, specialuri mowyobilobebis, saswavlo
resursebisa da farTis Sesabamisoba.
_ ramdenad efeqturad da ekonomiurad gamoiyeneba resursebi.
_ ramdenad efeqturad xorcieldeba sxva momwodeblebTan,
TanamSromlebTan da sxva organizaciebTan kavSirebis
damyareba mzrunvelobis, saswavlo procesisa da
gaxangrZlivebuli programebis Serwymis da am gziT
saganmanaTleblo procesis gaumjobesebis mizniT.

6.2. sadac es Sesaferisia: rogoria me-6 klasSi


xelmZRvanelobisa da marTvis efeqturoba da
ekonomiuroba?

67
6.3. Tqveni Sefasebis Sedegebze dayrdnobiT, ra aris
ganviTarebis ZiriTadi prioritetebi?

gTxovT, mocemuli grafa SeavsoT Sesabamisi niSnebiT

Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.


xelmZRvanelobisa zogadad
da marTvis zogadi me-6 klasSi
efeqturoba da
ekonomiuroba

4.2.7. efeqturoba da efeqtianoba

TviTSefasebis bolo nawilSi Sejamebulia wina TavebSi gamoTqmuli


Sefasebebi. am nawilSi mocemulia 3 kiTxva, romlebic Seexeba:
zogadad skolis saqmianobis efeqturobas (gaxangrZlivebuli mom-
saxurebis CaTvliT) da mis Zlier da sust mxareebs.
ukanaskneli Semowmebis Semdeg saqmianobis gaumjobesebis mizniT
gatarebuli RonisZiebebis efeqturobas.
skolis SesaZleblobebs saqmianobis Semdgomi gaumjobesebis kuT-
xiT.

Sefasebebi da damxmare mtkicebulebebi yvelgan msgavsi unda iyos.


amasTan, Zalian mniSvnelovania, gulwrfelad Sefasdes, Tu rogor
gaumjobesda skolis saqmianoba ukanaskneli Semowmebis/inspeqtirebis
Semdeg, ra aris gasakeTebeli momavali gaumjobesebisaTvis da ra Se-
saZleblobebs flobs skola.

7. zogadi efeqturoba da efeqtianoba

ramdenad efeqturi da efeqtiania skolis saqmianoba


saganmanaTleblo, mzrunvelobisa da gaxangrZlivebuli
programebis sferoSi moswavleTa moTxovnilebebis
dasakmayofileblad da ratom?

68
formis am nawilSi dasmul SekiTxvebze pasuxisas SeajameT wina
nawilebSi gamoTqmuli Sefasebebi. momdevno SekiTxvebze
pasuxisas, gTxovT, gamoyoT mTavari mtkicebulebebi,
romelTac Tqveni Sefaseba emyareba.

7.1. rogoria zogadad skolis saqmianobis efeqturoba


(gaxangrZlivebuli momsaxurebis CaTvliT) da misi Zlieri
da susti mxareebi?

7.2. rogoria ukanaskneli Semowmebis/TviTSefasebis Semdeg


saqmianobis gaumjobesebis mizniT gadadgmuli nabijebis
efeqturoba?

7.3. ra SesaZleblobebi aqvs skolas saqmianobis Semdgomi


gaumjobesebisaTvis?

7.4. ramdenad efeqturia kavSiri sxva organizaciebTan


moswavleTa keTildReobis uzrunvelsayofad?

7.5. ra RonisZiebebi unda gatardes skolis saqmianobis


Semdgomi gaumjobesebisaTvis?

7.6. sadac es Sesaferisia: rogoria me-6 klasSi skolis


saqmianobis efeqturoba da efeqtianoba?

gTxovT, mocemuli grafa SeavsoT Sesabamisi niSnebiT

69
Zalian kargi kargi damakmay. aradamakmay.

zogadad efeqturoba

SesaZleblobebi Semdgomi
gaumjobesebisTvis

ukanaskneli Semowmebis Semdeg


saqmianobis gaumjobesebis Sedegebi

me-6 klasSi saqmianobis efeqturoba


da efeqtianoba

4.3. yovelwliuri monitoringi da Sefaseba

yoveli wlis bolos skolam unda gadasinjos sakuTari saqmianoba.


skolis ganviTarebis gegmis monitoringisa da SefasebisaTvis, sa-
survelia, sameurveo sabWom Seqmnas monitoringisa da Sefasebis jgu-
fi. man unda uzrunvelyos skolis sazogadoebidan Sesabamisi infor-
maciis Segroveba. am mizniT samuSao jgufs SeuZlia gamoiyenos komu-
nikaciis sxvadasxva formebi, rogoricaa skolis direqtorTan Sex-
vedrebi, ganxilvebi pedagogebTan, mSoblebTan, moswavleebTan da sxv.
sameurveo sabWom ki skolis ganviTarebis gegmis Sesrulebaze zedam-
xedveloba unda ganaxorcielos skolis direqtoris wliuri da, sa-
survelia, yovelTviuri anda kvartaluri angariSebis ganxilviT.
monitoringi gulisxmobs imis Semowmebas, Tu ramdenad gegmazomi-
erad da droulad xorcieldeba saqmianoba. Sefaseba aris procesi,
romlis Sedegadac fasdeba saqmianobis zegavlena, anu saqmianobis
efeqti, magaliTad, moswavleTa swavlis gaumjobesebis doneze an maT
miRwevebze. Sefasebis ganxorcieleba skolis xelmZRvaneli pirebisa
da skolis direqtoris pasuxismgeblobaa.
monitoringis etapze aucilebelia Semdegi sakiTxebis gaTvalis-
wineba:

vin ganaxorcielebs saqmianobis samoqmedo gegmaSi miTiTebuli gan-


rigis monitorings?
rodis daiwyeba monitoringi?

70
rogor momzaddeba monitoringis Sedegebis angariSi?
ra roli akisria skolis xelmZRvanelobas am procesSi?

skolis ganviTarebis gegmaSi miTiTebuli unda iyos, vin da rogor


axorcielebs Sefasebas da rogor momzaddeba Sefasebis angariSi. ma-
galiTad, naTlad unda iyos asaxuli, ra sixSiriT moxdeba saswavlo
procesze dakvirveba, miiReben Tu ara pedagogebi (da Tu miiReben, ra
formiT) informacias Sefasebis Sedegebis Sesaxeb da momzaddeba Tu
ara erTiani angariSi sameurveo sabWosaTvis, resurs-centrebisaTvis
da a. S. amasTanave, aucilebelia, ganviTarebis gegmaSi asaxuli iyos tes-
tebisa da gamocdebis Sedegebis ganxilvisa da Sefasebis procedurebi.
amdenad, SefasebasTan dakavSirebiT skolis ganviTarebis gegma un-
da akonkretebdes Semdeg sakiTxebs:

vin Seafasebs ganxorcielebuli RonisZiebebis gavlenas skolis


saqmianobaze? Sefasebis ra kriteriumebi iqneba gamoyenebuli?
rodis da rogor ganxorcieldeba Sefaseba?
rogor da visTvis momzaddeba Sefasebis Sedegebis angariSi?

skolis direqtorma unda uzrunvelyos skolis ganviTarebis gegmis


Sesruleba, xolo sameurveo sabWom zedamxedveloba unda gauwios
gegmis Sesrulebas da Sefasebis process. saqmianobis xarisxis uzrun-
velsayofad sameurveo sabWos SeuZlia, Seqmnas damatebiTi samuSao
jgufebi, sxvadasxva mimarTulebiT monitoringisa da Sefasebis gan-
saxorcieleblad (magaliTad, swavlebisa da swavlis, adamianuri re-
sursebis, xelmZRvanelobisa da marTvis, safinanso da sxva sakiTxebTan
dakavSirebiT).
sasurvelia, rom sameurveo sabWom da direqtorma erToblivad gan-
sazRvron Sefasebis SedegebTan dakavSirebuli angariSis momzadebis
formati da procedurebi. Sefasebis angariSSi asaxuli unda iyos Sem-
degi sakiTxebi:

miRweul iqna Tu ara sasurveli miznebi da amocanebi? Tu pasuxi


dadebiTia, angariSma dawvrilebiT unda asaxos miRweuli warmate-
bebi. uaryofiTi Sedegebis SemTxvevaSi pasuxi unda gaeces Semdeg
kiTxvebs:
miiRweva Tu ara miznebi gegmaSi gaTvaliswinebuli vadebis ganmav-
lobaSi? Tu ara _ ratom da ra xelis SemSleli faqtorebi arse-
bobs?

71
xom ar unda Seicvalos Sesrulebis vadebi?
aqvT Tu ara TanamSromlebs miznebis misaRwevad saWiro resursebi
(Tanxebi, teqnikuri aRWurviloba, Senoba, treningebi da sxva)?
kvlavac aris Tu ara miznebi da amocanebi realisturi da miRweva-
di?
unda Seicvalos Tu ara prioritetebi, raTa SesaZlebeli gaxdes
dasaxuli miznebis miRweva?
unda Seicvalos Tu ara miznebi?
ra daskvnebi SeiZleba gakeTdes monitoringisa da Sefasebis Sede-
gad, saqmianobis dagegmvisa da momavali monitoringisa da Sefase-
bis gaumjobesebis mizniT?

bunebrivia, skolis saqmianobis romelime komponentis monitoringi


ar SeiZleba daevalos im pirebs, romlebic aRniSnuli komponentebis
ganxorcielebaze arian pasuxismgebelni. sameurveo sabWom zedamxed-
veloba unda gauwios monitoringis process da gansazRvros, ganxor-
cielda Tu ara gegmiT gaTvaliswinebuli saqmianoba miTiTebul va-
debSi Sesabamisi pasuxismgebeli pirebis mier. monitoringis procesSi
CarTuli pirebi, kerZod skolis direqtori, sagnis xelmZRvanelebi
an sxva xelmZRvaneli pirebi, valdebulni arian, angariSiT wardgnen
sameurveo sabWos Sesabamisi komitetis winaSe (Tu aseTi arsebobs).
skolebis nawilma SeiZleba sasargeblod CaTvalos skolis ganviTa-
rebis gegmis monitoringis gansaxorcieleblad konkretuli jgufis
Seqmna. aseTi jgufebi SeiZleba Seqmnas rogorc sameurveo sabWom, ise
skolis direqtorma. jgufebis SemadgenlobaSi SeiZleba Sevidnen pe-
dagogebi, moswavleTa mSoblebi, moswavleebi, ganaTlebisa da mecni-
erebis saministros teritoriuli erTeulebis warmomadgenlebi, di-
reqtori an misi moadgileebi, sameurveo sabWos wevrebi, mowveuli spe-
cialistebi (saWiroebis SemTxvevaSi).
sameurveo sabWo aqtiurad unda iyos CarTuli monitoringis pro-
cesSi. sameurveo sabWom unda Seamowmos, ganxorcielda Tu ara da ram-
denad droulad ganxorcielda dagegmili RonisZiebebi. sasurvelia,
sameurveo sabWom naklebad miiRos monawileoba swavlis standartebze
ganxorcielebuli RonisZiebebis gavlenis SefasebaSi. warmatebuli
SefasebisaTvis saWiroa xelmZRvaneli pirebis, maT Soris direqtoris,
mier swori daskvnebis gamotana, romelic amasTanave dafuZnebuli
iqneba ganaTlebis saministros teritoriuli erTeulebis _ resurs-
centrebis damoukidebeli Sefasebebis Sedegebze.

72
4.4. ganviTarebis gegmaSi cvlilebebis Setana

Cveulebriv, organizaciebis umravlesoba droTa ganmavlobaSi


icvlis Tavis mimarTulebas. rogorc wesi, gegmis amgvari cvlileba
gare faqtorebisa da pirveladi gegmis ganxorcielebasTan dakavSi-
rebuli resursebis xelmisawvdomobis cvlilebebzea damokidebuli.
skolis ganviTarebis gegma asaxavs, rogor unda mivaRwioT stra-
tegiul miznebs drois garkveul monakveTSi. Tu skolis TviTSefase-
bis Sedegad gairkva, rom dagegmili RonisZiebebis gavlena aradamak-
mayofilebelia, skolam gegmaSi cvlilebebi unda Seitanos. cvlilebe-
bis ganxorcielebis yvelaze mniSvnelovani aspeqtia imis codna, ratom
xdeba gegmidan gadaxveva, anu codna imisa, Tu ra xdeba da ratom?
cvlilebebis ganxorcielebaze msjelobisas skolam unda gaiTva-
liswinos Semdegi sakiTxebi:

ra aris cvlilebebis gamomwvevi mizezebi?


ratom aris cvlileba saWiro?
ra SeiZleba Seicvalos (miznebi, amocanebi, pasuxismgebeli pirebi,
vadebi)?
ra daskvnebis gakeTeba SeiZleba strategiuli dagegmvis warsuli
gamocdilebidan, raTa momdevno dagegmvis, monitoringisa da Sefa-
sebis procesi ufro efeqturi iyos?

wlis ganmavlobaSi skolis ganviTarebis gegmasa da biujetSi gan-


xorcielebuli cvlilebebi damtkicebuli unda iyos sameurveo sabWos
mier. skolis ganviTarebis momavali wlis gegmaSi ganxorcielebuli
cvlilebebi monitoringisa da Sefasebis Sedegebs da maT analizs unda
daeyrdnos.

73
Tavi III
finansuri marTva

nawili 1. finansuri marTvis arsi, miznebi, funqciebi


da dafinansebis wyaroebi

skolis finansuri resursebis mniSvnelovan nawils saxelmwifo


Tanxebi Seadgens, amdenad, skola yuradRebiT unda axorcielebdes
mTavrobis mier ganaTlebis miznebisaTvis gamoyofili Tanxebis
marTvas. saswavlo programebis raodenoba da xarisxi mTlianad aris
damokidebuli gamoyofil dafinansebasa da mis swor marTvaze. sa-
jaro skolis dafinanseba ZiriTadad Semdegi wyaroebidan xorciel-
deba: moswavleTa raodenobis mixedviT saxelmwifos mier gamoyofi-
li dafinansebidan (erT moswavleze gaTvlili finansuri normativis
Sesabamisi vauCeruli dafinanseba); kerZo Semowirulobebidan; sa-
xelmwifo anda Sesabamisi adgilobrivi TviTmmarTvelobis biuje-
tidan gamoyofili miznobrivi saxsrebiT; Tanxebis mozidvis Sedegad
an komerciuli saqmianobidan. miRebuli saxsrebi kanonmdeblobis Se-
sabamisad mxolod skolis miznebisa da funqciebis ganxorcielebas
xmardeba.
sajaro skolis finansuri marTva gulisxmobs yvela resursis (anu
moswavleTa raodenobis mixedviT saxelmwifos mier gamoyofili da-
finansebis, kerZo Semowirulobebis, moziduli, ekonomikuri an ko-
merciuli saqmianobidan miRebuli Tanxebis) efeqtur da amavdro-
ulad efeqtian gamoyenebas, raTa miRweul iqnes skolis saganmanaT-
leblo misia. swori finansuri marTva ganapirobebs skolis warmate-
bas da saSualebas aZlevs mas, ukeTesad ganaxorcielos saganmanaT-
leblo funqcia. skolis strategiuli politikis gansazRvris, mizne-
bisa da ganviTarebis gegmis Camoyalibebis Sesaxeb vrclad wina Taveb-
Si visaubreT; am TavSi ki dawvrilebiT mogiTxrobT, rogor unda mi-
aRwios sajaro skolam gansazRvrul miznebs finansebis efeqturi

74
da efeqtiani marTvis Sedegad. efeqturoba am SemTxvevaSi kavSirSia
dasaxuli miznebis miRwevasTan, xolo finansebis efeqtian marTvaSi
igulisxmeba skolis miznebis misaRwevad resursebis optimaluri
gamoyeneba. maSasadame, sajaro skolis finansuri marTva gulisxmobs
ara marto sasurveli Sedegebis miRwevas, aramed maT miRwevas re-
sursebis optimalurad gamoyenebiT.
mocemuli Tavi ar asaxavs skolis finansuri marTvis yvela mxares.
masSi yuradReba gamaxvilebulia finansuri marTvis mxolod ZiriTad
sakiTxebze, kerZod ki, biujetis Sedgenasa da dagegmvaze, Sesyidveb-
ze, xarjebis monitoringze, finansur kontrolsa da angariSvalde-
bulebaze.

nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi


finansuri marTvis sferoSi

finansuri marTvis sferoSi skolis TanamSromelTa Soris fun-


qciebisa da movaleobebis naTeli gadanawileba gadamwyvet rols Ta-
maSobs zogadsaganmanaTleblo skolis misiis Sesrulebasa da mizne-
bis miRwevaSi.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni da saqarTvelos
ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier gansazRvruli wesebi
zogadad asaxavs skolis mmarTvel organoebsa da pirebs Soris finan-
suri marTvis sakiTxebSi funqciebisa da movaleobebis gadanawile-
bas; Tumca TiToeul skolas SeuZlia aseve, zemoT aRniSnuli aqtebis
Sesabamisad damatebiTi Sida saskolo procedurebi SeimuSaos. am
procedurebis Camoyalibebisas skolam unda gaiTvaliswinos, rom fi-
nansuri marTva warmatebulad mxolod im SemTxvevaSi xorcieldeba,
roca masSi profesionalebi monawileoben. amdenad, mniSvnelovania,
rom finansur sakiTxebze gadawyvetilebis miRebisa da misi ganxor-
cielebis dros sameurveo sabWos, misi komitetebis, skolis direq-
torisa da sxva TanamSromlebis funqciebi da movaleobebi konkre-
tulad Camoyalibebuli, gawerili da yvela dainteresebuli piri-
saTvis cnobili da xelmisawvdomi iyos.

2.1. sameurveo sabWos funqciebi da ufleba-movaleobebi

finansuri marTvis kuTxiT sameurveo sabWos ZiriTadi funqciaa


skolis misiisa da miznebis ganxorcieleba finansurad gamarTlebu-

75
li, efeqturi da ekonomiuri gzebis gamoyenebiT. am mizniT sameurveo
sabWo:

SeimuSavebs anda amtkicebs skolis strategiuli ganviTarebis


gegmas, romelSic asaxulia skolis misia, miznebi, prioritetebi
da grZelvadiani (sasurvelia minimum samwliani) finansuri gegma.
monawileobs sabiujeto politikis SemuSavebaSi, rac gulisxmobs
yovelwliuri sabiujeto procesis administrirebis, sabiujeto
kalendris, angariSvaldebuli pirebisa da vadebis gansazRvras.
skolis direqtoris wardginebiT, siiTi Semadgenlobis umravle-
sobiT, amtkicebs skolis biujets, agreTve direqtoris mier mom-
zadebul wliur angariSs da uzrunvelyofs mis sajaroobas;
ganixilavs skolis finansuri saqmianobis Sesaxeb dirqtoris mier
warmodgenil wliur angariSs da saWiroebis SemTxvevaSi Seswo-
rebebi Seaqvs skolis biujetSi. aseve rekomendebulia, rom finan-
suri angariSebis ganxilvis dros skolis monacemebi Sedarebuli
iyos gare maCveneblebTan da prognozirebad niSnulebTan.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad, Tanxmobas acxa-
debs iseTi garigebebis dadebisas, romelTa Rirebulebac skolis
biujetis 5%-s aRemateba.

am uflebebisa da movaleobebis ukeT SesrulebisaTvis rekomen-


debulia, rom sameurveo sabWom Seqmnas safinanso komiteti, romlis
Semadgenloba, sasurvelia, ar aRematebodes eqvs wevrs. mcire zomis
skolebSi SeiZleba ar iyos aucilebeli safinanso komitetis Seqmna
da Sesabamisad misi funqciebi mTlianad sameurveo sabWom SeiTavsos.
aseve sasurvelia, rom safinanso komitets xelmZRvanelobdes same-
urveo sabWos Tavmjdomare.
rekomendebulia, rom skolis finansuri komiteti Semdegi funq-
ciebiT iyos aRWurvili:

uzrunvelyos wliuri sabiujeto procesis efeqturi ganxorci-


eleba;
gansazRvros skolis sabiujeto politika;
ganixilos direqtoris mier wardgenili yovelwliuri biujetis
proeqti;
ganixilos direqtoris mier wardgenili kvartaluri finansuri
angariSi da uflebamosilebis farglebSi Seitanos Sesabamisi
cvlilebebi skolis biujetSi;

76
monitoringi gauwios Sesyidvebis process.

2.2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi

skolis direqtori angariSvaldebulia sameurveo sabWos winaSe,


romelic mas bevr finansur sakiTxTan dakavSirebiT pasuxismgeb-
lobas akisrebs. skolis direqtors finansuri marTvis sferoSi Sem-
degi funqciebi aqvs:

SeimuSavebs da sameurveo sabWos dasamtkiceblad warudgens sko-


lis  Sinaganawess;
SeimuSavebs wliuri biujetis proeqts da dasamtkiceblad warud-
gens sameurveo sabWos;
gankargavs Tanxebs sameurveo sabWos mier damtkicebuli skolis
biujetis mixedviT;
monawileobs skolis strategiuli ganviTarebis gegmis SemuSave-
baSi da iZleva Sesabamis rekomendaciebs;
monawileobs sabiujeto politikisa da procedurebis gansazR-
vraSi;
sameurveo sabWos mier damtkicebuli politikisa da procedu-
rebis Sesabamisad axorcielebs skolis finansur marTvas;
uzrunvelyofs sabiujeto vadebis Sesrulebas;
yoveli wlis 10 dekembramde sameurveo sabWos warudgens wliur
angariSs skolis finansuri saqmianobis Sesaxeb.

skolis direqtors SeuZlia finansur marTvasTan dakavSirebuli


garkveuli funqciebis delegireba moaxdinos masze daqvemdebarebul
pirebze. Tumca igi yovelTvis valdebulia, uzrunvelyos biujetis
sizuste, misi Sesabamisoba sabWos mier gansazRvrul politikasTan
da sabWosTvis biujetis proeqtisa da finansuri angariSis droulad
wardgena. mas Semdeg, rac sabWo daamtkicebs skolis biujets, direq-
tori valdebulia:

gaacnos skolis administraciasa da sxva TanamSromlebs damtki-


cebuli biujeti;
uzrunvelyos biujetis sajarooba da xelmisawvdomoba yvela da-
interesebuli pirisaTvis;
ganaxorcielos regularuli finansuri kontroli, Seadaros Se-
mosavlebi da xarjebi biujetiT gaTvaliswinebul monacemebs, am

77
informaciaze dayrdnobiT awarmoos kvartaluri da wliuri fi-
nansuri angariSi da warudginos igi safinanso komitetsa (Tu ase-
Ti arsebobs) da sameurveo sabWos;
gaanawilos da gamoiyenos resursebi damtkicebuli biujetis mi-
xedviT.

2.3. pedagogiuri sabWos funqciebi

pedagogiuri sabWos monawileoba wliuri biujetis an grZelva-


diani finansuri gegmis SemuSavebaSi erTob mniSvnelovania. sagnis
xelmZRvanels yvelaze ukeT SeuZlia miawodos skolis direqtors
informacia saswavlo programis moTxovnilebebisa da xarjebis Se-
saxeb, aseve informacia imis Sesaxeb, Tu rogor aisaxeba dafinansebis
gazrda an Semcireba konkretuli sagnis swavlebaze. garda amisa, sag-
nis xelmZRvaneli monawileobas unda iRebdes axali programebis bi-
ujetis gansazRvraSi.
skolis direqtors aseve SeuZlia, konkretuli sagnis biujetis
momzadeba mTlianad sagnis xelmZRvanels daavalos. amasTan, skolis
administracia valdebulia, moisminos da gaiTvaliswinos sagnis xel-
mZRvanelis mier konkretuli sagnis dafinansebasTan dakavSirebiT
gamoTqmuli SeniSvnebi da rekomendaciebi.

nawili 3. biujetis SemuSavebis procesi

3.1. biujetis arsi da mniSvneloba

skolebSi biujetis SemuSavebis procesi ramdenime ZiriTad sfe-


rodaa dayofili. es safexurebia:

1. sameurveo sabWosa da skolis direqtoris mier prioritetebis,


sabiujeto politikisa da sabiujeto kalendris gansazRvra;
2. biujetis proeqtis momzadeba;
3. sameurveo sabWos an safinanso komitetis (Tu aseTi arsebobs) mier
biujetis proeqtis ganxilva;
4. sajaro sabiujeto mosmenebis organizeba;
5. sameurveo sabWos an safinanso komitetisa (Tu aseTi arsebobs)
da skolis direqtoris mier proeqtis saboloo ganxilva;
6. sameurveo sabWos mier biujetis saboloo ganxilva da damtkiceba.

78
biujeti aris finansuri gegma, mimarTuli drois garkveul mo-
nakveTSi konkretuli miznebis misaRwevad. kargad momzadebuli bi-
ujeti skolas saSualebas aZlevs:

ekonomiurad gamoiyenos da daxarjos finansuri resursebi;


ganaxorcielos winaswar gansazRvruli miznebi da amocanebi;
miiRos `sufTa~ auditis (finansuri Semowmebis) Sedegebi.

garda amisa, efeqturi biujeti saSualebas aZlevs skolis TiTo-


eul TanamSromels, icodes:

skolis mier dasaxuli miznebi, romelTa ganxorcielebaSic maT


uSualod unda miiRon monawileoba;
miznebis miRwevisaTvis gansaxorcielebeli samuSao;
samuSaos ganxorcielebisaTvis saWiro da arsebuli resursebis
odenoba;
gansaxorcielebeli samuSaos ganrigi da vadebi;
samuSaos ganxorcielebaze pasuxismgebeli da angariSvaldebuli
pirebis vinaoba.

biujeti aseve saSualebas iZleva, mudmivad gakontroldes dana-


xarjebi da Tavidan iqnes acilebuli deficiti. realuri Semosavlisa
da xarjis biujetTan Sedarebis Sedegad sameurveo sabWos da di-
reqtors SesaZlebloba eZlevaT, Seafason skolis finansuri mdgo-
mareoba da saWiroebisamebr cvlilebebi Seitanos skolis biujetSi.
kargad momzadebuli biujeti mniSvnelovan gavlenas iqoniebs
skolis imijzec. skolas, romelic finansurad gonivrulad imar-
Teba, savaraudod ukeTesi imiji eqneba, vidre skolas, romelsac fi-
nansuri problemebi aqvs. konkurenciis pirobebSi (resursebis, mos-
wavleTa, TanamSromelTa an dafinansebis mozidvis kuTxiT) skolas,
romelsac dadebiTi imiji aqvs, warmatebis meti Sansi aqvs.
maSasadame, biujetis dagegmvis procesi mniSvnelovan rols asru-
lebs zogadsaganmanaTleblo skolis finansuri marTvisa da sagan-
manaTleblo miznebis miRwevisaTvis. Tumca biujetis dagegmvis pro-
cesis efeqturobisaTvis saWiroa Semdegi ZiriTadi principebis dak-
mayofileba:

biujetis dagegmvis procesi unda iyos saTanadod gaazrebuli


da mizanmimarTuli. biujetis dagegmvis procesi unda moicavdes

79
miznebisa da ganviTarebis gegmis zedmiwevniT gansazRvras da re-
sursebis ganawilebis logikur process.
biujetis dagegmvis procesi unda iyos inkluziuri da yovlis-
momcveli. biujeti optimalurad unda asaxavdes yvela dainte-
resebuli piris _ moswavlis, mSoblisa Tu skolis TanamSromlis
_ interesebs. biujetis SemuSavebis sawyisi etapidanve aucile-
belia yvela dainteresebuli mxaris CarTva. biujetis damtkice-
bis Semdeg ki misi miznebis, prioritetebisa da gegmebis Sesaxeb
dawvrilebiT unda ecnobos yvela dainteresebul jgufs.
biujetis dagegmva mimdinare procesia. skolis xelmZRvanelo-
bam ar unda CaTvalos, rom biujetis damtkicebis Semdeg misi da-
gegmvis procesi momaval wlamde dasrulebulia. biujetis dageg-
mva mimdinare procesia da moicavs zedamxedvelobas, monacemebis
Segrovebas, analizs, cvlilebebis Setanasa da SesaZlo alterna-
tivebze msjelobas.
biujeti SesabamisobaSi unda iyos skolis ganviTarebis grZel-
vadian gegmasTan. biujeti ar SeiZleba momzaddes skolis stra-
tegiisagan izolirebulad an mimarTuli iyos mxolod mokleva-
diani miznebis Sesrulebisken. igi unda aRiqmebodes grZelvadiani
procesis erT-erT komponentad, romelic skolas droTa ganmav-
lobaSi Tavisi strategiuli miznebis ganxorcielebamde miiyvans.

3.2. rogor unda SemuSavdes biujeti?

biujetis efeqturobisaTvis mniSvnelovania misi sworad dageg-


mva. am mizniT yoveli saswavlo wlis dasrulebamde 3-4 TviT adre
sameurveo sabWom da skolis direqtorma, sasurvelia, pirveli sabi-
ujeto Sexvedra moawyon. am Sexvedraze sameurveo sabWom da direq-
torma unda gansazRvron:

a) momdevno wlisaTvis mosalodneli saerTo Semosavali da xarjebi;


b) momdevno wlis prioritetebi da miznebi. SeiZleba saWiro gaxdes
skolis grZelvadiani ganviTarebis gegmis gadasinjva da axlad
warmoqmnili garemoebebis gaTvaliswinebiT masSi cvlilebebis
Setana.
g) sabiujeto politika da sabiujeto kalendari.

80
3.2.1. momdevno wlisaTvis mosalodneli saerTo Semosavlisa
da xarjebis gansazRvra

rogorc ukve aRvniSneT, sajaro skolis dafinansebis ZiriTadi


wyaroebia: skolis moswavleTa raodenobis mixedviT gamoyofili sa-
xelmwifo dafinanseba; skolis kerZo samewarmeo (biznes) saqmiano-
bidan Semosuli Tanxebi; kerZo Semowirulobebi (mSobelTa mier sko-
lisaTvis Sewiruli Tanxebi). saxelmwifo anda Sesabamisi adgilob-
rivi TviTmmarTvelobis biujetidan gamoyofili miznobrivi saxs-
rebi; saqarTvelos kanonmdeblobiT nebadarTuli sxva finansuri
saxsrebi, maT Soris Semosavali ekonomikuri saqmianobidan, da aseve
sxva gzebiT moziduli Tanxebi (magaliTad, donor organizaciebTan
TanamSromlobiT miRebuli Tanxebi). momavali Semosavlis progno-
zireba exmareba sameurveo sabWosa da skolis direqtors zogadi pri-
oritetebis CamoyalibebaSi. miuxedavad imisa, rom am etapze araa sa-
valdebulo Semosavlebisa da xarjebis detaluri da zusti daanga-
riSeba, sameurveo sabWosa da skolis direqtors daaxloebiTi war-
modgena unda hqondeT momavali wlis mosalodnel Semosavlebze.
am etapze aseve SesaZlebelia iseTi tipis saqmianobis dagegmva,
romlis Sedegadac SesaZlebeli iqneba Semosavlis miReba, Tanxebis
mozidvisaTvis saWiro kampaniis warmoeba, proeqtebis SemuSaveba
donor organizaciebTan warsadgenad da sxv. am saqmianobebis re-
alurad ganxorcielebis SesaZlebloba skolis direqtorma unda Se-
afasos.

3.2.2. momdevno wlis prioritetebisa da miznebis gansazRvra

skolis direqtorma da sameurveo sabWom, skolis grZelvadiani


ganviTarebis gegmis mixedviT, unda gansazRvron momdevno wlis
biujetSi gasaTvaliswinebeli prioritetebi da miznebi. am etapze
gansakuTrebiT mniSvnelovania konkretuli programebis, priorite-
tebisa da miznebis, Semosavlisa da xarjebis maCveneblebis gansazR-
vra. am etapzeve SeiZleba saWiro gaxdes skolis misiis gadasinjva.
skolis misiis ganmsazRvrel dokuments gadamwyveti mniSvneloba
aqvs wliuri prioritetebis CamoyalibebaSi. igi exmareba skolas sas-
kolo da programuli miznebis, aseve konkretuli saqmianobis gagr-
Zelebis an Sewyvetis gansazRvraSi. garda amisa, mniSvnelovania yvela
dainteresebuli mxaris (moswavlis, mSoblis, maswavleblis) moTxov-
nebis gaTvaliswineba da SesaZleblobebis farglebSi maTi dakmayo-
fileba.

81
zogadi prioritetebis gansazRvris garda, aucilebelia konkre-
tuli amocanebis gansazRvrac. magaliTisaTvis, konkretuli amoca-
nebis gansazRvra gulisxmobs skolis TanamSromlebisaTvis xelfasis
momatebas, skolis saswavlo gegmaSi axali sagnis damatebas da sxv.
mniSvnelovania, rom konkretul sakiTxebze gadawyvetileba Seesa-
bamebodes skolis mier gansazRvrul prioritetebsa da miznebs. amas-
Tanave, gadawyvetilebis miRebisas saWiroa gaTvaliswinebul iqnes
maTTan dakavSirebuli xarjebi, rac gulisxmobs Semdegs:

xarjebis gazrda: gaizrdeba Tu ara TanamSromelTa da pedagogTa


xelfasebi? Tu gaizrdeba, ramdeniT? apirebs Tu ara skola axali
inventaris yidvas, da Tu apirebs, ra iqneba misi Rirebuleba? api-
rebs Tu ara skola axali sagnebis swavlebas, da Tu apirebs, ra
Sesabamisi damatebiTi xarjebi eqneba skolas?
Tanxebis mozidvis mizniT ganxorcielebuli RonisZiebebis xar-
jebi: Tu biujeti asaxavs momavalSi mosalodnel Semosavals, ase-
Ti Semosavlebis miRebasTan dakavSirebuli xarjebi detalurad
unda iyos asaxuli biujetSi. magaliTad, proeqtis SemuSavebisaT-
vis an garkveuli tipis RonisZiebis CatarebisaTvis saWiro finan-
suri resursebi.

skolis moklevadiani miznebisa da prioritetebis Sesaxeb nebis-


mieri gadawyvetileba ganxiluli unda iyos Sesabamis xarjebTan da
skolis strategiuli ganviTarebis gegmasTan kavSirSi. am etapze ar
aris savaldebulo, detalurad iqnes Seswavlili konkretuli xarje-
bis sizuste. mniSvnelovania mxolod prioritetebisa da miznebis
gansazRvra mosalodneli Semosavlis TvalsazrisiT da maT misaRwe-
vad saWiro xarjebis daaxloebiT daangariSeba. xarjebis zust daan-
gariSebas wliuri biujetis proeqtis formiT skolis direqtori
sameurveo sabWosa da safinanso komitets (Tu aseTi arsebobs) mom-
devno etapze warudgens dasamtkiceblad.

3.2.3. sabiujeto kalendris SemuSaveba

biujetis SemuSavebis politikis ganmsazRvreli dokumenti are-


gulirebs biujetis proeqtis momzadebisa da formulirebis wess,
kerZod ki gansazRvravs:
a) konkretul amocanebs, maT ganxorcielebaze angariSvaldebul pi-
rebsa da vadebs;

82
b) sameurveo sabWosaTvis warsadgen biujetis formats;
g) biujetis proeqtis momzadebasTan dakavSirebul procedurebs.

radgan biujeti garkveul vadaSi unda damtkicdes, saWiroa Se-


muSavdes sabiujeto kalendari, romelic gansazRvravs:
1. konkretul amocanebs;
2. TiToeuli amocanis Sesrulebis vadebs;
3. amocanis Sesrulebaze pasuxismgebel pirs.
sabiujeto kalendari yovelwliurad unda gadaisinjos da wina
wlis gamocdilebaze dayrdnobiT saWiroebisamebr Seicvalos. sabi-
ujeto kalendris SemuSavebisaTvis saWiroa:

a) SemuSavdes mTavari amocanebis nusxa. amasTan aucilebelia, ga-


damowmdes konkretuli saqonlis fasebi da biujetiT gaTvalis-
winebuli Semosavlis miRebis realuroba. skolis TanamSromlebs
unda ecnoboT sabiujeto procedurebis Sesaxeb. skolis sazoga-
doebasTan konsultaciebisa da sabiujeto mosmenebis safuZvelze
unda SemuSavdes biujetis proeqti da dasamtkiceblad waredgi-
nos sameurveo sabWos.
b) ganisazRvros TiToeuli amocanis Sesrulebis vadebi. zogierTi
amocanis Sesrulebaze vadebs awesebs kanoni da aseve ganaTlebisa
da mecnierebis saministros mier SemuSavebuli wesebi. Tumca iq,
sadac es vadebi ar aris konkretulad dadgenili an drois garkve-
ul monakveTzea gawerili, rekomendebulia, rom igi konkretuli
TariRiTa da vadebiT Seicvalos.
g) ganisazRvros TiToeuli amocanis Sesrulebaze pasuxismgebeli
piris vinaoba. miuxedavad imisa, rom kanonmdebloba asaxavs Ziri-
Tad sferoebze pasuxismgebel pirTa wres (magaliTad, direqto-
ris funqciaa, SeimuSaos biujetis proeqti, sameurveo sabWos
funqciaa, ganixilos da daamtkicos skolis biujeti da a. S.), aseve
mniSvnelovania, ganisazRvros SedarebiT umniSvnelo amocanebis
ganxorcielebaze pasuxismgebeli pirebi, magaliTad, vin gadaamow-
mebs im saqonlis fasebs, romlis SeZenasac apirebs skola.

mas Semdeg, rac ganisazRvreba momavali wlis miznebi da priori-


tetebi, SemuSavdeba sabiujeto politika da kalendari, skolis di-
reqtori skolis TanamSromlebs acnobs pirvel sabiujeto Sexved-
raze miRebul gadawyvetilebebs. garda amisa, direqtori valdebu-
lia, moisminos da sameurveo sabWos warudginos TanamSromelTa ko-

83
mentarebi da rekomendaciebi. sameurveo sabWom SesaZleblobebis
farglebSi unda gaiTvaliswinos es rekomendaciebi da ganaxorci-
elos saWiro cvlilebebi.

nimuSi 9. sabiujeto kalendari

TariRi amocana pasuxismgebeli piri

1-2 Tebervali pirveli sabiujeto Sexvedra _ sameurveo sabWo /


sameurveo sabWo/strategiuli direqtori
gegmis gadasinjva, prioritetis
gansazRvra, sabiujeto politikis
gansazRvra

15 Tebervali miznebisa da prioritetebis Sesaxeb sameurveo sabWo /


skolis TanamSromelTa direqtori
rekomendaciebis ganxilva

20-30 Tebervali Semosavlebisa da xarjebis direqtori /


prognozireba buRalteri

3-7 marti sagnis xelmZRvanelebTan da skolis direqtori


sxva TanamSromlebTan konsultacia

10 marti ganaTlebis adgilobriv direqtori


organoebTan konsultacia

15 marti biujetis finansuri gadasinjva direqtori /


buRalteri

20 marti biujetis proeqtis direqtori


safinanso komitetSi wardgena

25-30 marti ganxilva finansuri komiteti

5 aprili biujetis proeqtis sameurveo direqtori


sabWoSi wardgena

10 aprili sajaro mosmena sameurveo sabWo /


sabWo direqtori

20 aprili saboloo ganxilva da damtkiceba sameurveo sabWo

84
3.3. skolis direqtoris mier biujetis proeqtis momzadeba

skolis TanamSromlebTan biujetis zogad miznebze da sabiujeto


kalendarze SeTanxmebis Semdeg skolis direqtorma unda moamzados
wliuri detaluri biujeti. biujetis proeqtis momzadebis etapze
direqtorma unda uzrunvelyos dainteresebuli mxareebis, anu mas-
wavleblebis, mSoblebis, moswavleebis, ganaTlebis adgilobrivi or-
ganos _ resurs-centris warmomadgenlis, monawileoba, rac SeiZleba
sabiujeto mosmenebis formiT ganxorcieldes. direqtors aseve Se-
uZlia, konkretuli sagnis biujetis momzadeba (magaliTad, maTema-
tikis) Sesabamisi sagnis xelmZRvanels da kaTedras daavalos.

3.3.1. Semosavlebis prognozireba

rogorc wesi, biujetis Semosavlebis prognozireba pirvel sabi-


ujeto Sexvedraze xdeba skolis direqtorisa da sameurveo sabWos
mier. am Sexvedraze Semosavlebis prognozirebas zogadi xasiaTi aqvs
da miznad isaxavs gansazRvros, aqvs Tu ara skolas saSualeba, gana-
xorcielos sxvadasxva miznebi da amocanebi. am etapze ki sabiujeto
Semosavlebze zogadi, daaxloebiTi warmodgenis qona sakmarisi araa.
amdenad, direqtorma momavali wlis Semosavlebi maqsimalurad swo-
rad unda daiangariSos.
Semosavlebis zusti prognozirebis sirTule is aris, rom gaur-
kvevelia, namdvilad miiRebs Tu ara skola prognozirebul Tanxebs.
amdenad, direqtoris gadasawyvetia, Seitanos Tu ara sabiujeto Se-
mosavlebis nawilSi iseTi Tanxebi, romelTa miRebis SesaZlebloba
arsebobs, magram ar arsebobs realuri garantiebi. am saxis gaurkve-
veli Semosavali SeiZleba iyos grantebi, romelTa mosapovebladac
skolam proeqtebi SeimuSava, an mosalodneli Semowirulobebi, sko-
lis mier ganxorcielebuli saqmianobidan Semosavali, magaliTad,
farTis gaqiravebis Sedegad an Tanxebis mozidvis mizniT gamarTuli
RonisZiebebidan misaRebi Tanxebi da sxv. am SemTxvevaSi direqtorma
unda Seafasos amgvari Semosavlis miRebis realuroba da Tu am Tanxe-
bis miRebis maRali winapiroba arsebobs, maSin igi asaxuli unda iyos
biujetis Semosavlebis nawilSi.
nimuSi 10 detalurad asaxavs Semosavlis wyaroebs, maT odenobasa
da aseTi Semosavlis miRebis albaTobis xarisxs.

85
nimuSi 10. Semosavlis wyaroebi

Tanxa miRebis albaToba aisaxos Tu ara


(larebSi) (procentebSi) biujetSi?
wyaroebi:
1. saxelmwifo dafinanseba
ra gavlenas moaxdens
universitetSi ————— —————% diax ara
studentTa raodenobis
mosalodneli cvlileba
Semosavlebis zrdaze
(klebaze)
2. komerciuli saqmianobidan miRebuli Semosavali
a. ————— —————% diax ara
b. ————— —————% diax ara
3. kerZo Semowirulobebi
a. ————— —————% diax ara
b. ————— —————% diax ara
4. Tanxebis mozidvis Sedegad miRebuli Semosavlebi (grantebi)
a. ————— —————% diax ara
b. ————— —————% diax ara
5. sxva
a. ————— —————% diax ara
b. ————— —————% diax ara

biujetSi gasaTvaliswinebeli Semosavlis odenobaa ________——___—


aqedan gaTvaliswinebulia gaurkveveli mTliani
Semosavlis odenoba ________——————
gaTvaliswinebuli ar iqna gaurkveveli Semosavlis
Semdegi odenoba ________——————

momdevno wlis dadasturebuli Semosavlis odenobaa ________——————

3.3.2. xarjebis prognozireba

zogadsaganmanaTleblo skolis wliuri biujetis yvelaze didi


nawili xelfasebis momsaxurebas uWiravs, rac daaxloebiT skolis
mTliani biujetis 60-80% Seadgens. amitom gansakuTrebiT mniSvne-
lovania saxelfaso xarjebis zusti prognozireba, raTa Tavidan iq-
nes acilebuli wlis ganmavlobaSi moulodneli finansuri proble-
mebi.

86
saxelfaso danaxarjebis aRricxvis saukeTeso saSualebaa yvela
dakavebuli da aseve vakanturi Tanamdebobis siis Sedgena. siaSi mi-
TiTebuli unda iyos saaTobrivi anazRaureba, samuSao saaTebi da
xelfasi.
saxelfaso xarjebis garda, aseve aucilebelia, yovelwliurad
Seicvalos sxva saoperacio xarjebi. rogorc wesi, wlidan wlamde
saoperacio xarjebi sxvdasxvagvaria, imitom rom:

a) icvleba sabazro fasebi saqonelsa da momsaxurebaze;


b) icvleba skolis mier moxmarebuli saqonlisa da momsaxurebis
moxmarebis odenoba.

fasebis cvlilebis daangariSebis saukeTeso meTodia konkretu-


li saqonlis mwarmoebelTan an momsaxurebis momwodebelTan dakav-
Sireba da mosalodneli fasis cvlilebis Sesaxeb maTi gamokiTxva.
es meTodi gansakuTrebiT efeqturia, Tu skolas didi xnis urTier-
Toba aqvs konkretul momwodebelTan. Tu momwodebeli ar iZleva
aRniSnul informacias, skolam sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT
Tavad unda daiangariSos fasis mosalodneli cvlileba da gaiTva-
liswinos igi biujetis proeqtSi. garkveuli tipis saqonelze moxma-
rebis zrdasTan dakavSirebiT ki saWiroa dadgindes am konkretul
produqciaze moxmarebis zrdis mizezebi. garda amisa, SesaZloa ga-
izardos moTxovnileba axali tipis produqciaze, magaliTad, im Sem-
TxvevaSi, Tu skola axali sagnis swavlebas iwyebs an mniSvnelovnad
Seicvala moswavleTa raodenoba.
wliuri biujetis xarjviTi nawilis SemuSavebisas, aucilebelia,
gaTvaliswinebul iqnes, rom, rodesac sajaro skola saswavlo geg-
maSi axali sagnis damatebas gegmavs, masTan dakavSirebuli xarjebi,
garda imisa, rom Setanili unda iyos skolis biujetis proeqtSi,
calkec unda iqnes Camoyalibebuli. es saSualebas aZlevs skolas,
zustad daiangariSos axali sagnis swavlebasTan dakavSirebuli xar-
jebi da miiRos gadawyvetileba, uRirs Tu ara am sagnis swavleba.
igive exeba nebismieri axali tipis saqmianobas, rasac skola axali
sabiujeto wlisTvis gegmavs.
saswavlo sagnis an konkretuli saqmianobis biujeti unda Seicavdes:
a) am sagnis SemoRebis mizans;
b) sabiujeto wlisaTvis sagnis swavlebis amocanebs;
g) detalurad gaweril xarjebs (kategoriebisa da qvekategoriebis
mixedviT).

87
sasurvelia, biujetis proeqti safinanso komitets an sameurveo
sabWos waredginos araugvianes 30 martisa. safinanso komitetSi an
sameurveo sabWoSi wardgenili dokumentacia unda moicavdes:

a) biujetis proeqts, konkretuli wyaroebis mixedviT daangariSe-


buli Semosavlis odenobiTa da kategorebad da qvekategoriebad
dayofili xarjebis CaTvliT (magaliTad, xelfasebi, komunaluri
gadasaxadebi da sxva);
b) ganmartebas saSemosavlo an xarjviT nawilSi wina welTan Seda-
rebiT arsebul mniSvnelovan gansxvavebaze;
g) miznebsa da amocanebs, romlebic biujetis SemuSavebisas iqna ga-
moyenebuli da romlebic skolis ganviTarebis grZelvadian geg-
mas Seesabameba, da gaTvlebi, romlebsac es biujeti eyrdnoba;
d) teqnikuri terminologiis ganmartebebs;
e) ukanaskneli kvartalisa da wlis finansur angariSebs.

nimuSi 11 asaxavs biujetis formas, romelic SeiZleba zogadsa-


ganmanaTleblo skolam gamoiyenos.

88
nimuSi 11. skolis biujetis forma

xarjebi Semosavlebi

skolis fondis saxsrebi


klasifikaciis kodi

saqmianobiT miRebuli
universitetis Sida

saxelmwifo saxsrebi
dasaxeleba

gaqiravebiT an sxva

moziduli fondebi

sul Semosavlebi
Semowirulobebi
skolis farTis

Semosavlebi
dagegmili
xarjebi
010100 Sromis anazRaureba
010101 xelfasi
010102 premia
010103 danamati da wanamati
010104 daxmareba
010105 damqiraveblisagan anaricxi

010200 mivlinebebi
mivlineba qveynis SigniT
mivlineba qveynis gareT

010300 komunaluri xarji


010301 wyali
010302 eleqtroenergia

010303 gaTboba
dizelis sawvavi
gazi

10400 sakancelario xarjebi

010500 sakomunikacio xarjebi


telefonis gadasaxadi
internetis gadasaxadi

010600 sameurneo xarjebi

010700 kvebis xarjebi

010800 saskolo
inventaris SeZena

010900 saskolo
TvalsaCinoebis SeZena

020000 remonti
020001 mimdinare remonti
020002 kapitaluri remonti

030000 Senoba-nagebobebis
SeZenis xarjebi

040000 sxva xarjebi

050000 gauTvaliswinebeli
xarjebi

060000 spec. programis


momsaxureba

070000 spec. programis


momsaxureba

jami

89
3.3.3. sameurveo sabWos mier biujetis proeqtis ganxilva

sasurvelia, rom biujetis proeqtis ganxilvis mizniT safinanso


komitetma an, Tu aseTi ar arsebobs, sameurveo sabWom moawyos mini-
mum erTi sakomiteto Sexvedra da sajaro ganxilva, anu sabiujeto
mosmena. sasurvelia, safinanso komitetis an sameurveo sabWos wev-
rebs, Sesabamisad, sakomiteto ganxilvamde sul mcire 10 dRiT adre
miewodoT biujetis proeqtis aslebi.

biujetis proeqtis ganxilvis dros safinanso komiteti an same-


urveo sabWo:

uzrunvelyofs, rom biujetis proeqti SeTanxmebuli formiT


iyos warmodgenili;
uzrunvelyofs, rom biujetis proeqti asaxavs skolis misias, pri-
oritetebs, skolis ganviTarebisa da samoqmedo gegmaSi gansazR-
vrul miznebsa da amocanebs;
uzrunvelyofs, rom Semosavlebi da xarjebi zustad iyos daan-
gariSebuli;
adarebs mimdinare wlis realur finansur maCveneblebs biujetiT
dagegmil mimdinare wlis maCveneblebs. safinanso komitetma an
sameurveo sabWom gansakuTrebulad unda Seamowmos biujetiT
gaTvaliswinebuli Semosavlebisa da xarjebis maCveneblebis Sesa-
bamisoba realur maCveneblebTan, identificireba unda gaukeTos
gansxvavebas da amis safuZvelze Seitanos cvlilebebi biujetis
proeqtSi;
uzrunvelyofs, rom SemoTavazebuli biujeti Seicavdes gauTva-
liswinebeli xarjebisaTvis Tanxebs, romelic ar unda aRemate-
bodes mTeli biujetis 7%-s.

biujetis ganxilvis Semdeg sameurveo sabWos mier Seqmnili fi-


nansuri komiteti an TviTon sameurveo sabWo rekomendaciebsa da
SeniSvnebs ugzavnis skolis direqtors, romelic valdebulia, Sesa-
bamisi cvlilebebi Seitanos proeqtSi. komitetis rekomendaciebis
gaTvaliswinebis Semdeg komiteti awyobs sajaro sabiujeto mosmenas.
manamde ki direqtorma da sameurveo sabWom unda uzrunvelyon yvela
dainteresebuli pirisaTvis biujetis proeqtis xelmisawvdomoba.

90
3.3.4. sajaro sabiujeto mosmena

sajaro sabiujeto mosmenis mizania: a) gaacnos skolis sazogado-


ebas momavali wlis skolis biujetis proeqti da b) gaiTvaliswinos
maTi SeniSvnebi. sameurveo sabWos Tavmjdomarem an direqtorma dam-
swre sazogadoebas unda gaacnos biujetis proeqti. maT mier gamoT-
qmuli rekomendaciebi da SeniSvnebi SesaZleblobebis farglebSi un-
da gaiTvaliswinos skolis direqtorma da Sesabamisi cvlilebebi Se-
itanos biujetis proeqtSi. mniSvnelovani cvlilebebis SemTxvevaSi
SeiZleba saWiro gaxdes finansuri komitetis kidev erTi Sexvedris
organizeba, raTa gadawydes, gaziarebul iqnes Tu ara es SeniSvnebi
da rekomendaciebi biujetis proeqtSi.
biujetis saboloo proeqti sameurveo sabWos waredgineba dasam-
tkiceblad. Tu sameurveo sabWo ar daamtkicebs skolis biujets,
moqmedebs wina wlis biujeti (kanoni „zogadi ganaTlebis Sesaxeb~,
muxli 52(2)).

nawili 4. finansuri marTva da kontroli

4.1 biujetis monitoringis procesi

sameurveo sabWos mier biujetis damtkicebis Semdeg da misi gan-


xorcielebis dawyebisTanave saWiroa moxdes biujetis regularuli
monitoringi. biujetis aRsrulebaze zedamxedveloba finansuri
marTvis mTavari nawilia.
biujetis aRsrulebaze monitoringi saSualebas aZlevs skolis
direqtorsa da sameurveo sabWos, Seafason skolis finansuri mdgo-
mareoba, gaaanalizon biujetSi arsebuli proficiti da deficiti,
gansazRvron misi gamomwvevi mizezebi da miiRon zomebi maT gamosas-
woreblad. biujetis aRsrulebaze monitoringis Sedegad SesaZle-
belia aseve skolis direqtorisa da TanamSromlebis angariSvalde-
bulebis sakiTxis dasma.
rekomendebulia, rom biujetis monitoringis Sedegad Seiqmnas
ara marto wliuri angariSi, aramed yovelTviuri da kvartaluri mo-
nitoringis angariSebi. aseT SemTxvevaSi yovelTviuri angariSi, sa-
survelia, ganixilos skolis direqtorma, kvartaluri _ finansurma
komitetma, xolo wliuri _ sameurveo sabWom.

91
sameurveo sabWom unda daawesos monitoringis Sedegebis angari-
Sis wardgenis vadebi da asaxos sabiujeto kalendarSi.
sasurvelia, biujetis monitoringis, anu finansuri saqmianobis
angariSi, or ganzomilebaSi iyos momzadebuli:

a) yuradReba iyos gamaxvilebuli sabiujeto xarjebze ise, rom Se-


saZlebeli iyos detalurad TiToeuli muxlis gaanalizeba;
b) mocemuli iyos zogadi finansuri Sedegebi, anu moxdes biujetis
xarjviTi nawilis muxlebis monacemTa Sejameba ise, rom SesaZle-
beli gaxdes skolis finansuri mdgomareobis zogadi suraTis da-
naxva.

rekomendebulia, rom biujetis monitoringis angariSi Semdegi


Tavebisgan Sedgebodes:

gamoyofili sabiujeto Tanxebi;


nakisri valdebulebebi _ ukve ganxorcielebuli SekveTebis asax-
va. Tu SekveTis Tanxa ukve gadaxdilia, monacemebi gadadis gasav-
lis qveTavSi;
gadasaxdeli angariSfaqturebi _ saqonelze, romelic skolas uk-
ve miawodes, magram jer Tanxa ar aris gadaxdili;
gasavali, anu ukve aRricxuli da gadaxdili xarjebi;
xarjebis procentuli maCvenebeli;
darCenili sabiujeto Tanxebi;
proficituri (an deficituri) Tanxebis odenoba.

sameurveo sabWos an safinanso komitetis moTxovnis safuZvelze


SesaZlebelia momzaddes angariSi konkretuli RonisZiebebis mixed-
viTac.
sasurvelia, rom monitoringis angariSs Tan daerTos wina wlis
angariSic, raTa gaadvildes mimdinare da wina wlis monacemebis Seda-
reba da progresis Sefaseba. kvartalur da wliur cifrul maCveneb-
lebs skolis direqtorma Tan unda daurTos ganmartebiTi angariSi
mniSvnelovani sabiujeto gadaxvevebis, maTi gamomwvevi mizezebisa
da maTi gamosworebis SesaZlo gzebis Sesaxeb.

4.2. monitoringis angariSis analizi da Sefaseba

mas Semdeg, rac kvartaluri angariSi safinanso komitets wared-


gineba, xolo _ wliuri angariSi sameurveo sabWos, maT detalurad

92
unda ganixilon igi da SeimuSaon rekomendaciebi. arsebobs angari-
Sebis analizis 2 ZiriTadi meTodi:

a) biujetis monacemebis Sedareba realur maCveneblebTan da profi-


citis an deficitis identificireba;
b) mimdinare wlis maCveneblebis wina wlis maCveneblebTan Sedareba.

orive meTodis gamoyenebiT sameurveo sabWosa da safinanso komi-


tets SesaZlebloba eZlevaT, gamoavlinon problemuri sferoebi, da-
saxon miznebi da gamosasworebeli RonisZiebebisaTvis gansazRvron
pasuxismgebeli pirebi da vadebi. qvemoT mocemulia nimuSi 12,
romelic sameurveo sabWos da safinanso komitets angariSSi moce-
muli maCveneblebis gaanalizebaSi, maT wina wlis sabiujeto maCve-
neblebTan Sedarebasa da Sesworebebis SemuSavebaSi daexmareba.

nimuSi 12

I. moipoveT im periodebis finansuri angariSis aslebi,


romelTa Sedarebac gsurT.
II. SeadareT mimdinare da wina periodebis jamuri monacemebi.

yuradReba miaqcieT jamur maCveneblebSi nebismieri saxis cvlilebebs

1. Semosavalma: moimata daiklo TiTqmis igive darCa


realuri cvlileba: plus ______; ___ % minus ______; ____%
2. xarjebma: moimata daiklo TiTqmis igive darCa
realuri cvlileba: plus ______; ___ % minus ______; ____%

III. moaxdineT mimdinare da wina periodis proficitis


an deficitis identificireba.

SeadareT mTliani Semosavlebi da mTliani xarjebi

1. mimdinare: proficitia ______ lari. deficitia____lari


2. wina periodis: proficitia ______ lari. deficitia____lari

IV. daakvirdiT cvlilebebs Semosavlis individualuri wyaroebis mixedviT

ra tipis Semosavalma romeli wyarodan da ramdeniT moimata?


a. __________ Semosavalma moimata ______lariT; ____%
b. __________ Semosavalma moimata ______lariT; ____%
g. __________ Semosavalma moimata ______lariT; ____%

93
ra saxis Semosavali romeli wyarodan da ramdeniT Semcirda?
a. __________ Semosavali Semcirda ______lariT; ____%
b. __________ Semosavali Semcirda ______lariT; ____%
g. __________ Semosavali Semcirda ______lariT; ____%

ra saxis Semosavali romeli wyarodan darCa daaxloebiT igive?


a. __________ Semosavali
b. __________ Semosavali
g. __________ Semosavali

Semosavlis matebis gamomwvevi specifikuri faqtorebi da garemoebebi


a. __________ Semosavalma moimata, imitom rom __________________
b. __________ Semosavalma moimata, imitom rom __________________
g. __________ Semosavalma moimata, imitom rom __________________

Semosavlis Semcirebis gamomwvevi specifikuri faqtorebi da garemoebebi


a. __________ Semosavali Semcirda, imitom rom __________________
b. __________ Semosavali Semcirda, imitom rom __________________
g. __________ Semosavali Semcirda, imitom rom __________________

Semosavlis daaxloebiT imave doneze SenarCunebis specifikuri faqtorebi


da garemoebebi
a. __________ Semosavali imave doneze SenarCunda, imitom rom ______________
b. __________ Semosavali imave doneze SenarCunda, imitom rom ______________
g. __________ Semosavali imave doneze SenarCunda, imitom rom ______________

SeniSvna: gaiTvaliswineT, rom moswavleTa raodenobis momateba (Semcireba) ar


SeiZleba gaxdes Semosavlis momatebis an Semcirebis erTaderTi mizezi. mizezi
SeiZleba ganisazRvros mxolod mas Semdeg, rac ganisazRvreba, Tu ratom
gaizarda (Semcirda) studentTa raodenoba.

gaaanalizeT dasaxelebuli specifikuri faqtorebi da garemoebebi

Tu specifikuri faqtorebi da garemoebebi maTi dadgomisTanave iyo cnobili,


ris gakeTeba SeeZlo pasuxismgebel pirs?

faqtori RonisZieba, romlis ganxorcielebac vis mier /


SesaZlebeli iyo pasuxismgebeli piri
1. _______ ______________________________ _____________________
2. _______ ______________________________ _____________________
3. _______ ______________________________ _____________________
4. _______ ______________________________ _____________________

94
Tu specifikuri faqtorebi da garemoebebi maTi dadgomisTanave iyo cnobili,
ratom ar gatarda Sesabamisi RonisZiebebi?

faqtori ratom ar gatarda Sesabamisi RonisZiebebi?


1. __________ ________________________________________
2. __________ ________________________________________
3. __________ ________________________________________

V. gaaanalizeT mimdinare da wina periodis xarjebi

cvlilebebi xarjebis individualuri kategoriebis mixedviT

1. romeli kategoriis xarjebi gaizarda mniSvnelovnad?

a. xarji, dakavSirebuli_________________, gaizarda ______lariT; ____%


b. xarji, dakavSirebuli_________________, gaizarda ______lariT; ____%
g. xarji, dakavSirebuli_________________, gaizarda ______lariT; ____%
d. xarji, dakavSirebuli_________________, gaizarda ______lariT; ____%
e. xarji, dakavSirebuli_________________, gaizarda ______lariT; ____%
v. xarji, dakavSirebuli_________________, gaizarda ______lariT; ____%

2. romeli kategoriis xarjebi Semcirda mniSvnelovnad?

a. xarji, dakavSirebuli_________________, Semcirda ______lariT; ____%


b. xarji, dakavSirebuli_________________, Semcirda ______lariT; ____%
g. xarji, dakavSirebuli_________________, Semcirda ______lariT; ____%
d. xarji, dakavSirebuli_________________, Semcirda ______lariT; ____%
e. xarji, dakavSirebuli_________________, Semcirda ______lariT; ____%
v. xarji, dakavSirebuli_________________, Semcirda ______lariT; ____%

3. romeli kategoriis xarjebi SenarCunda daaxloebiT imave doneze?

a. xarji, dakavSirebuli_________________
b. xarji, dakavSirebuli_________________
g. xarji, dakavSirebuli_________________
d. xarji, dakavSirebuli_________________
e. xarji, dakavSirebuli_________________
v. xarji, dakavSirebuli_________________

xarjebis zrdis gamomwvevi specifikuri faqtorebi da garemoebebi

a. xarji, dakavSirebuli ________ gaizarda ___lariT; ___%, radgan ________


b. xarji, dakavSirebuli ________ gaizarda ___lariT; ___%, radgan ________
g. xarji, dakavSirebuli ________ gaizarda ___lariT; ___%, radgan ________

xarjebis Semcirebis gamomwvevi specifiuri faqtorebi da garemoebebi

a. xarji, dakavSirebuli ________ Semcirda ___lariT; ___%, radgan ________


b. xarji, dakavSirebuli ________ Semcirda ___lariT; ___%, radgan ________
g. xarji, dakavSirebuli ________ Semcirda ___lariT; ___%, radgan ________

95
gaaanalizeT dasaxelebuli specifikuri faqtorebi da garemoebebi

Tu specifikuri faqtorebi da garemoebebi maTi dadgomisTanave iyo cnobili,


ris gakeTeba SeeZlo pasuxismgebel pirs?

faqtori RonisZieba, romlis ganxorcielebac vis mier /


SesaZlebeli iyo pasuxismgebeli piri
1. _______ ______________________________ _____________________
2. _______ ______________________________ _____________________
3. _______ ______________________________ _____________________
4. _______ ______________________________ _____________________

Tu specifikuri faqtorebi da garemoebebi maTi dadgomisTanave iyo cnobili,


ratom ar gatarda Sesabamisi RonisZiebebi?

faqtori ratom ar gatarda Sesabamisi RonisZiebebi?


1. __________ ________________________________________
2. __________ ________________________________________
3. __________ ________________________________________

VI. dasaxeT misaRwevi miznebi

ra konkretuli miznebis miRwevaa saWiro?

a. xarjebis kuTxiT _____________________________________________________


b. Semosavlebis kuTxiT _________________________________________________

konkretulad ra RonisZiebebia gasatarebeli miznebis misaRwevad?

mizani miznis misaRwevi RonisZieba vis mier da rodis


1. ____________ _______________________ _________________
2. ____________ _______________________ _________________
3. ____________ _______________________ _________________
4. ____________ _______________________ _________________

nimuSi 12 daexmareba sameurveo sabWos, safinanso komitetsa da


skolis direqtors mimdinare wlis sabiujeto maCveneblebis wina
wlis maCveneblebTan SedarebaSi. Tumca igi ver asaxavs mimdinare
wlis biujetiT gaTvaliswinebul da realur monacemebs Soris
sxvaobas. nimuSi 13 amgvari sxvaobis analizis saSualebas iZleva.

96
nimuSi 13. muxlebis mixedviT xarjebs Soris sxvaobis analizi

muxli mimdinare weli mimdinare weli sxvaoba sxvaobis analizi


biujetiT realuri larebSi
gaTvaliswinebuli

1. _______ __________ __________ _______ ____________


2. _______ __________ __________ _______ ____________
3. _______ __________ __________ _______ ____________
4. _______ __________ __________ _______ ____________

damtkicebuli biujeti, finansur angariSebTan erTad, efeqturi


finansuri monitoringis safuZvels warmoadgens. skolis xelmZRva-
nelobam unda Seadaros damtkicebuli biujetis maCveneblebi finan-
sur angariSebSi asaxul monacemebs da gaaanalizos danaxarjebi da
saerTo finansuri mdgomareoba. amgvari regularuli Sedarebebi
saSualebas aZlevs skolis xelmZRvanelobas, droulad SeniSnos de-
ficiti, gadaxarjva an sxva operaciuli problemebi da droulad
miiRos Sesabamisi zomebi. am mimarTulebiT skolis direqtorma, same-
urveo sabWom da finansurma komitetma mWidrod unda iTanamS-
romlon, raTa droulad SeniSnon sabiujeto sxvaobebi da SesaZlo
operaciuli problemebi. Tu sxvaoba droze iqna aRmoCenili, mcire
cvlilebebi SesaZloa sakmarisi gaxdes problemis aRmosafxvrelad,
magaliTad, SesaZlebelia garkveuli tipis saqonlis Sesyidvis an va-
kansiis gamocxadebis gadavadeba sxva finansuri problemebis Tavidan
asacileblad. idealur situaciaSi biujetidan cdomileba an Se-
saZlo problemebis identificireba myisierad unda moxdes, radgan
am SemTxvevaSi advilia misi gamosworeba. magram Tu biujetSi arse-
buli problemebi dagvianebiT iqna SemCneuli an biujetidan gadaxra
didia, aucilebeli gaxdeba ufro seriozuli cvlilebebis gatareba,
magaliTad, SeiZleba saWiro gaxdes garkveuli tipis saqonlis Ses-
yidvaze an vakansiebis gamocxadebaze uaris Tqma. aRsaniSnavia, rom
problemebis mogvarebis gadadeba mdgomareobas ufro savalalos
gaxdis da ufro rTul finansur problemebs Seuqmnis skolas.

97
4.3. damtkicebuli biujetis gadasinjva
da masSi cvlilebebis Setana

TiTqmis warmoudgenelia iseTi biujetis SemuSaveba da damtkice-


ba, romelSic ar gaxdeba saWiro cvlilebebis Setana. biujeti aris
finansuri gegma, romelic skolis momavali saqmianobis erTgvar
prognozirebas axdens. Tumca, amasTanave, aRsaniSnavia, rom progno-
zis dros SeuZlebelia yvela arsebuli faqtoris gaTvaliswineba da
zusti gaTvlebis gakeTeba. amitomac mniSvnelovania, skolam regula-
rulad gadasinjos biujeti da proficitis an deficitis arsebobis
SemTxvevaSi masSi cvlilebebi Seitanos. garda amisa, SeiZleba arse-
bobdes operaciuli problemebi da saWiro gaxdes Tanxebis gadanac-
vleba biujetis erTi muxlidan meoreSi. biujetSi cvlilebebis Seta-
nasa da sabiujeto procesebis monitorings Soris pirdapiri kavSiri
arsebobs.
miuxedavad imisa, rom arsebobs biujetSi cvlilebebis Setanis
saWiroeba, cvlilebebis daugegmavad da qaosurad Setanam SeiZleba
gaurkvevloba da problemebi gamoiwvios. amdenad, aucilebelia, sko-
lam SeimuSaos biujetSi cvlilebebis Setanis procedurebi, rom-
lebic yuradRebas gaamaxvilebs iseT sakiTxebze, rogoricaa: rodis
unda ganixilebodes biujetSi cvlilebebis Setana, vin unda ganixi-
los igi da ra vadebSi, da sxva. es procedurebi asaxuli unda iyos
biujetis momzadebis procedurebis Sesaxeb dokumentSi an SemuSa-
vebuli unda iyos calke dokumentad.
biujetSi cvlilebebis Setanis procedura unda asaxavdes:

a) cvlilebebis Setanis TariRebs. sameurveo sabWom unda daawesos


konkretuli TariRebi biujetSi cvlilebis ganxilvasTan dakav-
SirebiT. gadaudebel SemTxvevebSi SeiZleba specialuri Sexved-
ris mowyoba, raTa droulad iqnes Tavidan acilebuli SesaZlo
problemebi. aseve SesaZlebelia biujetSi cvlilebebis Setanis
Sesaxeb ganxilva daemTxves finansuri angariSebis ganxilvas, rad-
ganac, rogorc wesi, biujetSi cvlilebebis Setanis wyaro finan-
suri angariSebis monacemebi xdeba.
b) vin ganixilavs da `amtkicebs biujetSi cvlilebebis Setanas?~
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis mixedviT, wliur biujetSi
10%-is zemoT Tanxebis erTi muxlidan meoreSi gadanacvleba da-
saSvebia mxolod sameurveo sabWos TanxmobiT. sxva SemTxvevaSi
direqtorma Tavad SeiZleba miiRos gadawyvetileba Tanxebis ga-

98
danawilebis Sesaxeb. miuxedavad am moTxovnisa, sameurveo sabWos
SeuZlia Tavad SeimuSaos Sida saskolo procedurebi, kerZod ki
gadawyvitos, ra viTarebaSi unda moxdes safinanso komitetis mier
sabiujeto cvlilebebis ganxilva, rodis unda ganixilos same-
urveo sabWom es cvlilebebi an rodis aqvs ufleba skolis direq-
tors, imoqmedos sakuTari uflebamosilebis farlebSi (am Tval-
sazrisiT, aRsaniSnavia, rom skolis mier SemuSavebuli Sida sas-
kolo procedurebi winaaRmdegobaSi ar unda modiodes `zogadi
ganaTlebis Sesaxeb~ kanonTan an ganaTlebis saministros romeli-
me sxva normatiul aqtebTan). SeiZleba, skolis xelmZRvanelobam
SeimuSaos biujetSi cvlilebebis Setanis moTxovnis formac, ro-
melic unda asaxavdes cvlilebebis gamomwvev mizezebs, maT SesaZ-
lo gavlenas, xarjebs da sxv.

4.4. Sida safinanso kontroli

Sida safinanso kontroli saSualebas aZlevs skolas, Tavidan ai-


cilos Tanxebis ganzrax an gaufrTxileblobiT Cadenili aramiznob-
rivi xarjva. Sida safinanso kontrolis efeqturi sistema saSuale-
bas aZlevs sameurveo sabWos, uzrunvelyos finansuri saqmianobis
swori aRricxva da Secdomebis an TaRliTobis Tavidan acileba, an,
Tu es mainc moxdeba, misi dauyovneblivi gamovlena. yvela tipis sa-
finanso kontrolisaTvis umniSvnelovanesi sakiTxia funqciebis swo-
rad ganawileba. magaliTad, Tu erT pirs avalia qviTrebis miReba,
misi gadaxda da sabuRaltro wignSi gatareba, didia albaToba, rom
am adamianma aramiznobrivad gamoiyenos Tanxebi.
Sida safinanso kontroli amaRlebs skolis saoperacio efeqtu-
robas, radgan TiToeuli TanamSromlis funqciebi da ufleba-mo-
valeobebi sizustiT aris gawerili da maT muSaobas mudmivad akon-
trolebs direqtori. Sida safinanso kontrolis sistema uzrunvel-
yofs Semosavlebis zust aRricxvas (magaliTad, Tanxebi konkretul
saqonelze an momsaxurebaze nadvilad gadaxdilia da a. S.). Sida sa-
finanso kontroli exeba ZiriTadad Semosavlis, xelfasebis, qonebis,
Sesyidvebis, naRdi fulisa da sabanko angariSebis sakiTxebs.
sameurveo sabWom da direqtorma erTad unda uzrunvelyon, rom
skolis Semosavalebi ar iyos aramiznobrivad daxarjuli an miTvi-
sebuli, rom isini bankSi inaxebodes da sabanko amonawerebi Seesabame-
bodes skolis sabuRaltro aRricxvis monacemebs. garda amisa, regu-

99
larulad unda xorcieldebodes sabanko angariSis kontroli, xolo
qviTrebis miRebisa da maTi aRricxvis funqciebi naTlad unda iyos
gamijnuli.
radgan TanamSromelTa xelfasebi skolis biujetis daaxloebiT
60-80%-s Seadgens, aucilebelia, arsebobdes xelfasebis gacemis
kontrolis efeqturi sistema. es sistema unda akontrolebdes Ta-
namSromelTa mier xelfasis zusti odenobiT aRebas da maT damow-
mebas pasuxismgebeli piris mier, aseve saxelfaso xarjebis sabuRal-
tro wignSi sworad aRricxvas.
Sida kontroli Seexeba Sesyidvebsac. skolam unda uzrunvelyos
Sesyidvebis procesis gamWvirvaloba da efeqturi organizeba (ixi-
leT momdevno nawili Sesyidvebis Sesaxeb). Sida safinanso kontrol-
ma unda uzrunvelyos skolis daculoba yovelgvari TaRliTuri
garigebebisa da rogorc ganzrax, ise gaufrTxileblobiT Cadenili
Secdomebisgan.
naRdi fuli aseve mimzidveli wyaroa TaRliTebisaTvis; amdenad,
aucilebelia, arsebobdes kontroli skolaSi Senaxuli naRdi fulis
usafrTxoebaze. garda amisa, skolaSi Senaxuli naRdi fuli ar unda
moxmardes personalur xarjebs. amisaTvis aucilebelia, arsebobdes
naRdi fulis gamoyenebaze specialuri nebarTvebis sistema, xolo
masTan dakavSirebuli finansuri operaciebi mkacrad unda aRiric-
xebodes. sxva SemTxvevebis msgavsad, aqac aucilebelia, moqmedebdes
funqciebis gamijvnis principi. ar SeiZleba erT pirovnebas evalebo-
des naRdi fulis gacemaze nebarTvis gacema, am Tanxis gamoyeneba da
misi aRricxva.
dabolos, sameurveo sabWos valdebulebaa, uzrunvelyos finan-
suri procedurebis werilobiTi ganmartebis arseboba. es werilo-
biTi dokumentacia sajaro da xelmisawvdomi unda iyos yvelasaTvis.
skola valdebulia, Seinaxos safinanso aRricxvisa da sxva finansuri
dokumentebi kanonmdeblobaSi miTiTebuli da adgilobrivi ganaTle-
bis organoebis mier gansazRvruli vadiT.

nawili 5. Sesyidvebi

5.1 Sesyidvebis ZiriTadi principebi

rogorc ukve aRiniSna, skola sajaro Tanxebis mniSvnelovan na-


wils gankargavs, amitom gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom am Tanxe-

100
bis moxmareba efeqturad da efeqtianad xdebodes. Sesabamisad, pro-
duqciis an momsaxurebis Sesyidvebis Sedegad gankarguli Tanxebic
am or mniSvnelovan kriteriums unda akmayofilebdes da arsebuli
resursebis pirobebSi skolisTvis maqsimaluri sargebeli unda moh-
qondes. xSiria SesyidvebSi iseTi Secdomebi, rodesac Semsyidvels
miaCnia, rom saqoneli an momsaxureba, romlis fasic dabalia, yo-
velTvis momgebiani arCevania, an maRalfasiani produqcia yovelTvis
xarisxiania. Sesyidvebis ganxorcielebisas skola unda iswrafodes,
Tavisi moTxovnilebebis Sesabamisad saWiro xarisxis produqcia mi-
nimalur fasad SeiZinos. es principi cnobilia saukeTeso Rirebu-
lebis principis saxeliT da is 4 etapad iyofa: gansazRvra, Sedareba,
konsultacia da Sesyidva.
upirveles yovlisa, skolam kritikulad unda Seafasos, ra tipis
saqoneli an momsaxureba sWirdeba da mxolod amis Semdeg gadawy-
vitos misi Sesyidva. am etapze, rogorc wesi, ganisazRvreba, ratom
sWirdeba skolas garkveuli produqtis an momsaxurebis SeZena. ra
ufro ekonomiuri iqneba: misi garedan SeZena Tu aRniSnuli samuSaos
Tavad skolis mier ganxorcieleba? Tu umjobesia, skolam saerTod
uari Tqvas am momsaxurebaze da sxva alternativa moZebnos? magali-
Tad, skolam SesaZloa, ganixilos dasufTavebis an sakvebi produq-
tebiT momsaxurebis ekonomiurobis sakiTxi da CaTvalos, rom ufro
efeqturi iqneba, sxva kompanias es aRniSnuli momsaxureba.
Semdegi etapia Sedareba, romelic gulisxmobs skolis mier Ses-
yidvebis meTodebisa da saSualebebis Sedarebas sxva msgavsi skole-
bis mier ganxorcielebuli Sesyidvebis meTodebTan da saSualebeb-
Tan. Sedarebis etapi mniSvnelovania efeqturobis gasazomad da axa-
li informaciis mosapoveblad. miuxedavad imisa, rom saqarTveloSi
jerjerobiT ar arsebobs skolebis mier erTmaneTis saqmianobis
Sedarebis meqanizmi (vinaidan ar arsebobs monacemebi skolebis mo-
maragebaze, saukeTeso magaliTebze, Sesyidvebis ganxorcielebis me-
Todebze, momwodebelTa informaciaze da a. S.), skolis xelmZRvane-
lobas mainc SeuZlia araoficialurad, uSualo TanamSromlobiT mo-
ipovos amgvari informacia kolegebisgan da ganaxorcielos Seda-
rebiTi analizi.
konsultaciebi mniSvnelovania im kuTxiT, rom am etapze skola
iRebs informacias, Tu ramdenad akmayofilebs skolis moTxovnile-
bebs SesaZeni produqcia an momsaxureba. konsultaciis etapze sko-
lis xelmZRvaneloba regularulad iRebs mSoblebis, moswavleebis,
TanamSromlebisa da eqspertebis Sexedulebebs garkveuli produq-

101
ciis an momsaxurebis Sesaxeb. magaliTad, skolam, SesaZloa, konsul-
tacia gamarTos moswavleebTan da mSoblebTan skolis menius Taoba-
ze da a. S.
yovelive zemoT aRniSnulis Semdeg, aucilebelia, skolam gamo-
acxados konkursi momwodeblebs Soris, raTa SeZlos saukeTeso xa-
risxis produqciisa da momsaxurebis SedarebiT dabal fasebSi SeZe-
na.
zemoT moyvanili principebis praqtikulad gamoyenebisTvis,
aucilebelia, skolas hqondes Sesyidvebis politika da procedure-
bi, romlebic unda Seesabamebodes saqarTvelos kanonmdeblobas. Ses-
yidvebis procedurebis saSualebiT SesaZlebeli gaxdeba Tanxebis
aramiznobrivi xarjvis Tavidan acileba da saSualebas miscems same-
urveo sabWos, icodes, vin arian Sesyidvebze pasuxismgebeli pirebi.
Sesyidvebis politika da procedurebi unda gansazRvravdes: di-
reqtoris mier sameurveo sabWosTan konsultaciis gareSe ganxor-
cielebuli Sesyidvebis finansur limits, TanamSromelTa mier di-
reqtoris nebarTvis gareSe ganxorcielebul Sesyidvebze limits,
tenderis gamocxadebasTan dakavSirebul finansur limitebs, Sesyid-
vebze pasuxismgebel pirebs Soris funqciebis efeqtur ganawilebasa
da auditis Sedegebs, romelic uzrunvelyofs skolis mier gan-
xorcielebuli Sesyidvebis aRricxvas.
mniSvnelovania SesyidvebTan dakavSirebuli procedurebisa da
politikis erT dokumentSi Tavmoyra, romelic skolis TanamSrom-
lebs unda gaecnos. Sesyidvebis politikisa da procedurebis Semu-
Savebisas, aucilebelia, skolam gaiTvaliswinos, rom Sida saskolo
wesebi ar unda ewinaaRmdegebodes `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ ka-
nons, Sesyidvebis Sesaxeb kanons da sxva Sesabamis sakanonmdeblo aq-
tebs.

5.2 Sesyidvis procesis aRwera

sajaro samarTlis iuridiuli pirebis, maT Soris sajaro skole-


bis, mier ganxorcielebuli Sesyidvebis procesi detaluradaa aRwe-
rili kanonSi sajaro Sesyidvebis Sesaxeb, romelic ZiriTadi samuSao
dokumenti unda iyos sameurveo sabWosa da direqtorisaTvis. am
nawilSi Cven ar gavimeorebT kanonis moTxovnebs, romelic advilad
xelmisawvdomia. Cven mxolod aRniSnuli kanonis farglebSi saukeTe-
so gamocdilebaze gavamaxvilebT yuradRebas.

102
zogadad arsebobs Sesyidvebis ganxorcielebis 3 alternativa: a)
saqonlis an momsaxurebis Sesyidva erTi momwodeblisgan; b) Ria
tenderis wesi, roemlic mraval momwodebelzea gaTvlili; g) ten-
deri, romelic SezRuduli raodenobis (kanonis moTxovniT _ xuT)
momwodebelzea gaTvlili. TiToeul maTgans Tavisi dadebiTi da
uaryofiTi mxareebi aqvs. ase magaliTad, araefeqturia Sesyidvaze
tenderis gamocxadeba, rodesac produqciis Rirebuleba dabalia.
tenderis Catareba mniSvnelovania maSin, roca skola Zvirad Rire-
buli da mniSvnelovani produqciis SeZenas gadawyvets. am Tvalsaz-
risiT, skolam ori ZiriTadi faqtori unda gaiTvaliswinos: a) ra
aris produqtis an momsaxurebis Rirebuleba, 2) ramdenad mniSvne-
lovania es produqcia an momsaxureba skolisaTvis.
qvemoT moyvanilia Sesyidvis ganxorcielebis procesis etapebi,
romelsac dawvrilebiT ganvixilavT:

moTxovnilebis gansazRvra;
moTxovnilebebisa da gansaxorcielebeli samuSaos maCveneblebis
SemuSaveba;
Sesyidvebis komitetis Seqmna;
tenderis pirobebis SemuSaveba da gamoqveyneba;
biznes-winadadebebis ganxilva;
mowodebis monitoringi da Sefaseba.

Sesyidvebis procesi iwyeba imiT, rom skola iRebs gadawyvetile-


bas garkveuli momsaxurebis an produqciis saWiroebasTan dakavSi-
rebiT. amgvari moTxovnilebis gansazRvraSi, SesaZloa, CarTuli iy-
vnen skolis sxvadasxva TanamSromlebi, Tumca upiratesad direq-
toris movaleobaa, gansazRvros skolis moTxovnilebebi da daiwyos
Sesyidvebis procesi. moTxovnilebis gansazRvris etapze skolis di-
reqtori afasebs saWiro saqonlis (an momsaxurebis) daaxloebiT
fass. Tu saqonlis Rirebuleba sameurveo sabWos mier dawesebul
limitze naklebia, maSin direqtors SeuZlia, aseTi produqciis an
momsaxurebis Sesyidva sameurveo sabWos nebarTvis gareSe ganaxor-
cielos; xolo Tu fasi dawesebul limitze metia da aucilebelia
tenderis gamocxadeba, direqtorma sameurveo sabWosTan da finan-
sur komitetTan erTad (Tu aseTi arsebobs) unda gansazRvros saWiro
produqciis an momsaxurebis monacemebi da maCveneblebi da sameur-
veo sabWosgan mis SeZenaze Tanxmoba miiRos. produqciis maCveneb-

103
lebis SemuSavebisas detalurad unda iqnes aRwerili, ra saxis pro-
duqti an momsaxureba esaWiroeba skolas, sad, rodis da rogor unda
moxdes misi mowodeba. sasurvelia, rom maCveneblebis SemuSavebis
etapze skolis mmarTvelma organoebma konsultaciebi gamarTon
TanamSromlebTan da sxva dainteresebul pirebTan da gaiTvaliswi-
non maTi Sexedulebebi da rekomendaciebi. garda amisa, produqciis
mowodebis an gaweuli momsaxurebis monitoringisa da Sefasebis miz-
niT, aucilebelia, skolam SeimuSaos momsaxurebis an saqonlis xa-
risxis maCveneblebi. es mniSvnelovania momwodeblis muSaobis Sefa-
sebisa da momwodeblis mier winaswargansazRvruli moTxovnebis Ses-
rulebis uzrunvelyofisaTvis. es maCveneblebi yvela potenciur
momwodebels unda ecnobos, raTa maT zustad icodnen, ras moelis
maTgan skola da rogor Sefasdeba maT mier gaweuli samuSao. saqon-
lisa da momsaxurebis xarisxis maCveneblebi unda iyos:

a) konkretuli _ igi naTlad unda iyos Camoyalibebuli;


b) Sefasebadi _ sasurvelia, rom maCveneblebi cifrebSi iyos moce-
muli, radgan aseT SemTxvevaSi advilia misi Sefaseba, Tumca gar-
kveul SemTxvevebSi SeiZleba saWiro gaxdes xarisxobrivi maCve-
neblebis SemuSavebac;
g) miRwevadi _ ar SeiZleba iseTi moTxovnebis wamoyeneba, romelTa
Sesrulebac warmoudgenelia;
d) realuri _ moTxovnebi unda iyos realuri da gaweuli samuSaos
Sesabamisi;
e) grZelvadiani _ sakmarisi ar aris momwodeblis mier gaweuli mom-
saxurebis mxolod erTxel, mowodebis Semdeg, Sefaseba. gaweuli
samuSaos monitoringi regularulad unda xorcieldebodes.

es moTxovnebi unda daurigdeT skolis TanamSromlebs maTgan


SeniSvnebisa da rekomendaciebis miRebis mizniT. moTxovnebis sabo-
loo versiis SemuSavebis Semdeg, sasurvelia, skolis direqtorma da
sameurveo sabWos Tavmjdomarem Seqmnan Sesyidvebis komiteti. is un-
da Sedgebodes daaxloebiT 5 pirisgan, romelTa Sorisac iqnebian
sameurveo sabWos Tavmjdomare, skolis direqtori da pedagogiuri
sabWos Tavmjdomare. Sesyidvebis komitets SeiZleba daevalos ten-
deris Catareba, Sesabamisi dokumentaciis SemuSaveba da biznes-wina-
dadebebis Sefaseba. Sesyidvebis komitetma aseve SeiZleba SeimuSaos
tenderis pirobebi. tenderis pirobebi detalurad aris aRwerili
kanonSi „sajaro Sesyidvebis Sesaxeb~. tenderis pirobebis SemuSave-

104
bisas skolam naTlad unda asaxos, ras elis potenciuri momwodeb-
lisgan (fasebi, xarisxi, gamocdileba da sxva). skola Tanmimdevruli
unda iyos da dauSvebelia romelime mimwodeblis raime niSniT
diskriminacia. es niSnavs, rom tenderis dros yvelas Tanabari ra-
odenobis informacia unda hqondes da Tanabar pirobebSi unda iyvnen
Cayenebuli. tenderis pirobebis SemuSavebasTan erTad skolam unda
gansazRvros biznes-winadadebebis Sefasebis sistema da krite-
riumebi.
tenderis pirobebis gamoqveynebisa da satendero paketebis miRe-
bis Semdeg Sesyidvebis komitetma unda daiwyos biznes-winadadebebis
Sefasebis procesi. Sefasebis procesi Tanmimdevruli da gamWvirva-
le unda iyos, xolo gadawyvetilebebi mxolod srulfasovan mtkice-
bulebebs unda eyrdnobodes. satendero winadadebebi ganixileba
tenderis pirobebis mixedviT da fasdeba tenderis pirobebSi miTi-
Tebuli kriteriumebis mixedviT.
Sesyidvebis komitets SeiZleba dasWirdes momwodeblis Sesaxeb
damatebiTi informaciis mopoveba imis Sesaxeb, aris Tu ara igi stabi-
luri, finansurad uzrunvelyofili da kompetenturi organizacia;
rogor zedamxedvelobs Tavad momwodebeli mis mier ganxorciele-
bul saqmianobas. aseve sasurvelia, komitetis wevrebma moinaxulon
konkretuli momwodeblebis partniori skolebi, adgilze Seamowmon
gaweuli momsaxureba da kolegebs gaesaubron produqciis xarisxis
Sesaxeb. Tu konkursis procesi rTulia da komitetis wevrebs uWirT
gadawyvetilebis miReba, SesaZloa, saWiro gaxdes yvelaze warmate-
bul kandidatebTan gasaubrebis Catareba.
momwodeblis SerCevis Semdeg informacia sxva momwodeblebis Se-
saxeb Sesyidvebis komitetma skolis monacemTa bazaSi unda Seinaxos.
es saSualebas miscems skolas, Tu momavalSi kvlav dasWirdeba mom-
wodeblis SerCeva, Tavidan aicilos SerCevasTan dakavSirebuli mTe-
li procesi da dazogos dro da Tanxebi.

5.3 monitoringi da Sefaseba

monitoringi da Sefaseba Sesyidvebis procesis mniSvnelovani na-


wilia. sasurvelia, sameurveo sabWom gansazRvros monitoringze
pasuxismgebeli piri. es SeiZleba iyos skolis direqtori an skolis
romelime sxva TanamSromeli, romelic kargad iqneba informirebu-
li, Tu ra saxis produqcia an momsaxureba esaWiroeba skolas. amas-

105
Tan, dauSvebelia, Sesyidvis ganxorcielebaze pasuxismgebel pirs
Sesyidvebis procesis monitoringi daevalos. monitoringSi igulis-
xmeba mowodebis Sesaxeb informaciis mopoveba, yvela pirobis dak-
mayofilebis uzrunvelyofa da raime saxis Seferxebebis arsebobisas
momwodeblis droulad informireba, raTa gamosworebul iqnes Sec-
domebi. monitoringi xorcieldeba Sesyidvebis dawyebamde SemuSa-
vebuli xelSekrulebis pirobebis safuZvelze.
Tu monitoringis dros Sesyiduli produqciis an momsaxurebis
mowodebasTan dakavSirebiT grovdeba monacemebi, Sefasebis etapze
xdeba am monacemebis analizi da keTdeba Sesabamisi daskvnebi. Sefa-
seba aris SemuSavebuli standartebis safuZvelze mowodebis xaris-
xis Sefaseba, xarvezebis gamovlena da maTi gamomwvevi mizezebis gan-
sazRvra. SefasebaSi SeiZleba igulisxmebodes aseve gaweuli momsa-
xurebis an mowodebuli produqciis xarisxis Sesaxeb skolis Tanam-
Sromlebis, moswavleebisa da mSobelebis gamokiTxva, agreTve mowo-
debis procesSi miRebuli saCivrebis ganxilva. Sefasebis Sedegad un-
da gairkves, aris Tu ara saWiro momwodeblis Secvla, Rirs Tu ara
aRniSnul momwodebelTan TanamSromloba da unda moiZebnos Tu ara
alternatiuli momwodebeli.

106
Tavi IV
adamianuri resursebis marTva

nawili 1. adamianuri resursebis marTvis arsi,


miznebi da funqciebi

adamianuri resursebis efeqturi marTvis mizania, uzrunvelyos


TanamSromlebis erToblivi warmatebuli muSaoba, ukeT gamoavlinos
maTi Zlieri mxareebi da xeli Seuwyos susti mxareebis gamosworebas.
aqedan gamomdinare, nebismieri skolis warmateba pirdapir kavSirSia
mis mier adamianuri resursebis swor marTvasTan.
skolis adamianuri resursebis marTvis politika unda Seesaba-
mebodes skolis misiasa da strategias; igi unda gaxdes skolis misi-
isa da strategiis ganxorcielebis efeqturi iaraRi, romelic eta-
pobrivad, skolis yovelwliuri ganviTarebis gegmaSi warmodgenili
gzebisa da midgomebis mixedviT unda Sesruldes. skolis ganviTa-
rebis gegmaSi mocemuli unda iyos adamianuri resursebis efeqturi
marTvis taqtika, romelic uzrunvelyofs, TanamSromlebs Soris
funqciebis swor gadanawilebas da miscems maT saSualebas gamoav-
linon da skolis warmatebul saqmianobas moaxmaron sakuTari niWi
da unar-Cvevebi, rac sabolood xels Seuwyobs axali ideebisa da ini-
ciativebis wamoyenebas. skolis yvela TanamSromeli, iqneba es mas-
wavlebeli Tu administraciis warmomadgeneli, unda zrunavdes ima-
ze, rom saswavlo procesi iyos efeqturi da sasiamovno moswavle-
ebisaTvis, raTa maT mieceT saSualeba, maqsimalurad gamoavlinon
sakuTari SesaZleblobebi da miaRwion warmatebebs.
adamianuri resursebis marTvis farglebSi skolam unda SeZlos
saTanado kadrebis mozidva da daqiraveba Sesabamis dros, naTlad
gansazRvros TiToeuli saStato erTeulis daniSnuleba da miznebi,
gadaanawilos funqciebi da pasuxismgeblobebi, aseve uzrunvelyos
motivaciis saSualebebi, raTa xeli Seuwyos TanamSromelTa muSaobis
efeqturobis gazrdas.
107
adamianuri resursebis efeqturi marTvisaTvis skolas unda hqon-
des:

naTlad Camoyalibebuli organizaciuli struqtura;


samarTliani da efeqturi dasaqmebis politika (rac unda moicav-
des samuSaoze ayvanis ZiriTad procedurebs: SerCevas, dasaqmebas
da gaTavisuflebas);
TanamSromelTa profesiuli ganviTarebisa da gadamzadebis prog-
rama;
TanamSromelTa Sefasebis sistema, romelSic efeqturad iqneba
gaerTianebuli TanamSromelTa monitoringi, Sefaseba da waxali-
sebis meqanizmebi.

adamianuri resursebis marTvis TiToeul aq dasaxelebul funq-


cias Tanabari mniSvneloba aqvs da skolis xelmZRvaneloba valde-
bulia, uzrunvelyos skolis Sinaganawessa da skolis ganviTarebis
yovelwliur gegmaSi gansazRvruli adamianuri resursebis marTvis
funqciebis zedmiwevniT Sesruleba.

nawili 2. ZiriTadi funqciebi da ufleba-movaleobebi


adamianuri resursebis marTvis sferoSi

sameurveo sabWosa da direqtors skolis adamianuri resursebis


marTvis sferoSi umniSvnelovanesi funqciebi akisriaT; TanamSrom-
lobisa da skolis adamianuri resursebis efeqturad gamoyenebis sa-
fuZvelze maT unda SeZlon skolaSi saukeTeso Sedegebis miRweva.

2.1. sameurveo sabWos funqciebi da ufleba-movaleobebi

strategiuli roli, romelic sameurveo sabWos akisria, avalde-


bulebs mas, zedamxedveloba gauwios adamianuri resurebis marTvas-
Tan dakavSirebul saqmianobas skolaSi. sameurveo sabWo unda aZlev-
des skolis TanamSromlebs saqmianobis mimarTulebas, raTa maT SeZ-
lon skolis misiiT gansazRvruli miznebisa da amocanebis warmate-
biT Sesruleba. adamianuri resursebis marTvis sferoSi sameurveo
sabWos Semdegi funqciebi aqvs:
ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier wardgenili kandi-
daturebidan direqtoris kandidaturis SerCeva da misi saqmiano-
bis zedamxedveloba;

108
TanamSromelTa saqmianobis Sefasebis sistemis SemuSaveba anda
damtkiceba;
sakadro politikis ganxorcielebis zedamxedveloba;
direqtoris saqmianobis Sefaseba;
saWiroebis SemTxvevaSi direqtorisaTvis SromiTi xelSekrule-
bis Sewyveta;
saWiroebis SemTxvevaSi direqtorisagan TanamSromlisaTvis xel-
Sekrulebis Sewyvetis moTxovna;
disciplinuri komitetis arCeva;
sxva komitetebis Seqmna saWiroebis mixedviT;
saCivrebis ganxilva da Sesabamisi zomebis miReba.

sameurveo sabWo uSualod aris angariSvaldebuli ganaTlebis


saministros winaSe; sameurveo sabWo aseve angariSvaldebulia mTli-
anad skolisa da sazogadoebis, maT Soris skolis TanamSromlebis,
moswavleebis, maTi mSoblebis, presis, raionuli ganaTlebis ganyo-
filebebisa da damfuZneblebis, winaSe.

2.2. direqtoris funqciebi da ufleba-movaleobebi

skolis direqtori aris skolis sameurveo sabWos mier arCeuli,


SemdgomSi daqiravebuli piri. adamianuri resursebis marTvis Tval-
sazrisiT, direqtoris mTavari funqciaa skolis xelmZRvaneloba da
marTva. man skolaSi iseTi garemos Seqmna unda SeZlos, romelic xels
Seuwyobs moswavleTa Tanasworobas da warmatebas swavlaSi. adami-
anuri resursebis marTvis sferoSi direqtors Semdegi funqciebi
akisria:

adamianuri resursebis marTvis politikis SemuSaveba da ganxor-


cieleba;
biujetis dagegmvis procesSi, sameurveo sabWosTan erTad, Tanam-
SromelTa saxelfaso ganakveTis, premiebisa da saWiroebis SemTx-
vevaSi, axal saStato erTeulebTan dakavSirebuli xarjebis gan-
sazRvra;
saqarTvelos Sromis kodeqsisa da `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~
kanonis Sesabamisad, maswavleblebTan da skolis sxva TanamSrom-
lebTan SromiTi xelSekrulebis dadeba da Sesruleba;
uflebamosilia, vadamde adre Seuwyvitos maswavlebels SromiTi
xelSekruleba xelSekrulebis pirobebis darRvevis, saaRmzrde-
lo saqmianobisaTvis Seuferebeli qmedebis Cadenis an kanonmdeb-

109
lobiT gaTvaliswinebuli wesiT arakvalificiurobis dadastu-
rebis SemTxvevaSi;
sameurveo sabWos moTxovnis SemTxvevaSi TanamSromelTa Sefase-
bis politikis SemuSaveba;
TanamSromelTa saqmianobaze zedamxedvelobisa da monitoringis
ganxorcieleba, maTi saqmianobis Sefasebebis warmoeba;
TanamSromelTa profesiuli ganviTarebis programebis SemuSaveba
da ganxorcieleba;
saCivrebis ganxilva da Sesabamisi zomebis miReba.

direqtori angariSvaldebuli da pasuxismgebelia sameurveo sab-


Wos winaSe skolaSi ganxorcielebuli nebismieri saxis saqmianobis-
Tvis; direqtori aseve valdebulia, ganaxorcielos sameurveo sab-
Wos mier SemuSavebuli gegmebi da strategiebi. garda amisa, direq-
tori angariSvaldebulia moswavleebis, maTi mSoblebisa da ganaTle-
bisa da mecnierebis saministros winaSe.

nawili 3. dasaqmebis politika da procedurebi

3.1. dasaqmebis politikis ZiriTadi principebi

skolis xelmZRvaneloba valdebulia, SeimuSaos dasaqmebis poli-


tika da procedurebi, romelic maqsimalurad Seuwyobs xels skolis
misiisa da miznebis Sesrulebas. aucilebelia, rom skolaSi arsebuli
TanamSromelTa dasaqmebis politika Seiqmnas `zogadi ganaTlebis
Sesaxeb~ kanonisa da Sromis kodeqsis sruli dacviT da uzrunvel-
yofdes TanamSromelTa uflebebis dacvas.
skolis warmatebuli saqmianobisaTvis aucilebelia, damqirave-
belsa da daqiravebul TanamSromels Soris arsebobdes Ria da ke-
Tilsindisieri damokidebuleba da urTierTpativiscema. am princi-
pebiT xelmZRvaneloba gansakuTrebiT mniSvnelovania TanamSromel-
Ta SerCevis procesSi. aucilebelia, rom ganmcxadebelsa da da dam-
qiraveblebs Soris Riad ganixilebodes yvela sakiTxi, raTa Tavidan
iqnes acilebuli imedgacrueba da sxva saxis problemebi momavalSi.
dasaqmebis politika ramdenime safexurs moicavs:

saStato erTeulis analizi;


Sesaferisi kandidatebis mozidva;

110
kandidatebis SerCeva;
dokumentaciis momzadeba da samuSaos SeTavazeba (xelSekrulebis
gaformeba).

dasaqmebis politikisa da procedurebis efeqturi Camoyalibe-


bisa da ganxorcielebisaTvis, aucilebelia, mkafiod gaimijnos
sameurveo sabWosa da skolis direqtoris funqciebi da movaleobebi.
dasaqmebis politikasa da procedurebTan mimarTebaSi sameurveo
sabWos funqciebia:

ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier wardgenili kandi-


daturebidan direqtoris kandidaturis SerCeva da masTan Sromi-
Ti xelSekrulebis dadeba;
SromiTi xelSekrulebiTa da saqarTvelos kanonmdeblobiT gaT-
valiswinebuli moTxovnebis darRvevis SemTxvevaSi direqtori-
saTvis xelSekrulebis Sewyveta;
skolis direqtorTan erTad dasaqmebis politikis SemuSaveba da
masze zedamxedveloba;
skolis dasaqmebis politikis gadasinjva da miReba;
maswavleblis mier xelSekrulebis pirobebis darRvevisa da saaR-
mzrdelo saqmianobisaTvis Seuferebeli qmedebebis Cadenisas an
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul sxva SemTxvevebSi direqtori-
saTvis maswavlebelTan xelSekrulebis vadamde adre Sewyvetis
moTxovna;
dasaqmebis politikis ganxorcielebis monitoringi da saWiro-
ebisamebr direqtorisaTvis moTxovna, rom man konkretul sakiT-
xebze detaluri informacia warmoadginos;
skolis direqtoris mier warmodgenili dasaqmebis Sesaxeb yovel-
wliuri angariSis mosmena da Sefaseba;
SromiTi xelSekrulebebis gadaxedva da Tanxmobis micema, roca
saqme exeba skolis direqtoris axlo naTesavis skolaSi dasaqme-
bas.

skolis direqtoris funqciebi da movaleobebia:

sameurveo sabWos moTxovnis SemTxvevaSi skolis dasaqmebis po-


litikis SemuSaveba da ganxorcieleba;
saStato ganrigis SemuSaveba;

111
TanamSromelTa SerCevis procesis organizeba da warmarTva:
_ saStato erTeulis analizi;
_ potenciuri kandidatebis rekrutireba;
_ SesarCevi komisiis Seqmna da misi Tavmjdomareoba;
_ TanamSromelTa SerCevis saboloo gadawyvetilebis miReba;
_ axal TanamSromlebTan SromiTi xelSekrulebis gaformeba;
moTxovnis safuZvelze konkretuli sakiTxebis Sesaxeb sameurveo
sabWosaTvis detaluri informaciis miwodeba.

3.2. axali saStato erTeulis saWiroebis gansazRvra da analizi

erT-erTi sakiTxi, romelic skolis momdevno wlis ganviTarebis


gegmis SemuSavebisas sameurveo sabWom da skolis direqtorma unda
gaiTvaliswinon, aris skolaSi axali saStato erTeulebis saWiroebis
gansazRvra. aseTi saWiroeba SeiZleba gamoiwvios skolaSi axali kla-
sebis gaxsnam an axali saxis momsaxurebis SeTavazebam. aucilebelia
amgvari saWiroebis drouli analizi, raTa skolis biujetSi asaxuli
iyos axal saStato erTeulebTan dakavSirebuli xarjebi. aqve aRsa-
niSnavia, rom axali TanamSromlebis ayvanis saWiroeba SeiZleba sxva
mizezebiTac iyos ganpirobebuli: 1) rodesac skolis romelime Ta-
namSromeli moulodnelad Tavs anebebs samsaxurs an 2) arsebuli Ta-
namSromlebi acxadeben, rom saqmis saTanadod da droulad Sesasru-
leblad damatebiTi TanamSromlebis daxmareba sWirdebaT.
aseT SemTxvevebSi rekomendebulia, rom skolis direqtorma gani-
xilos axali Tanamdebobis saWiroeba da sameurveo sabWosTan koor-
dinirebulad ganaxorcielos saStato erTeulebis analizi. sasurve-
lia, rom direqtorma sabWos wevrebs werilobiT warudginos winada-
deba axali Tanamdebobis Sesaxeb, rasac Tan unda erTvodes samuSaos
aRwera, TanamdebobisaTvis aucilebeli kvalifikaciisa da gamocdi-
lebis moTxovnebis nusxa da aRniSnuli saStato erTeulis dafinanse-
bis wyaro.
axali programebis an saqmianobis dagegmvidan gamomdinare, axali
saStato erTeulebis saWiroeba, rogorc wesi, naCvenebi unda iyos
skolis ganviTarebis gegmaSi, skolis biujeti ki unda asaxavdes sa-
Tanado Tanxebs aseTi miznebisaTvis. skolis ganviTarebis gegma, sko-
lis biujetTan erTad, yovelTvis skolis strategiis gaTvaliswi-
nebiT unda momzaddes da ar unda iyos mimarTuli mxolod mokleva-
diani amocanebis Sesrulebaze; piriqiT, isini didi suraTis erT-erT
nawilad unda aRiqmebodes, romelTa saboloo mizania skolis stra-
tegiuli gegmis ganxorcieleba.

112
skolis TanamSromlis mier Tanamdebobis datovebis SemTxvevaSi
skolis direqtori valdebulia, gansazRvros, aucilebelia Tu ara
axali TanamSromlis ayvana imave saStato erTeulze. konkretuli
viTarebidan gamomdinare, saWiro gaxdes mocemuli Tanamdebobis sa-
muSao sferos odnav Secvla an misi mTlianad gauqmeba da zogierTi
funqciisa da movaleobis sxva TanamSromlebze gadanawileba. amde-
nad, skolis direqtorma pirvel rigSi es saWiroeba unda gaanalizos
da mxolod amis Semdeg Seqmnas samuSaos aRwera da gamoacxados va-
kansia.
sxva SemTxevebSi, rodesac moqmedi TanamSromlebi acxadeben, rom
dakisrebuli movaleobebis saTanadod gansaxorcieleblad damate-
biTi adamianuri resursebi sWirdebaT, skolis direqtorma pirvel
yovlisa unda gaaanalizos, SesaZlebelia Tu ara funqciebis moqmed
TanamSromlebze sxvagvarad gadanawileba an realurad arsebobs Tu
ara damatebiTi TanamSromlebis ayvanis gadaudebeli saWiroeba
(aseTi SemTxvevebi gansakuTrebiT SeexebaT administraciis TanamS-
romlebs). miuxedavad imisa, rom skolis biujetSi yovelTvis unda
iyos Cadebuli gauTvaliswinebeli xarjebisaTvis saWiro Tanxebi
(rogorc wesi, igi ar unda aRematebodes mTeli biujetis 7%-s), Se-
iZleba gamoyenebul iqnes sxva originaluri midgomebic, magaliTad:
moqmedi TanamSromlebis gadatvirTuli samuSaos Sesamsubuqeblad
SesaZlebelia sazogadoebriv sawyisebze moxaliseebis dasaqmebis
programebis gamoyeneba. amiT Tavidan iqneba acilebuli gauTvalis-
winebeli xarjebic. moxaliseTa programis Sesaxeb informacia Se-
iZleba gamocxaddes klasebSi da mSobelTa krebebze, aseve Sesabamisi
gancxadeba SeiZleba ganTavsdes skolis sainformacio dafaze, ad-
gilobriv sajaro biblioTekaSi, sxvadasxva axalgazrul dawesebu-
lebebSi, umaRles saswavleblebSi (Tu skolis geografiuli adgilm-
debareoba iZleva SesaZleblobas, rom studentebi moxaliseebis sta-
tusiT mividnen) da a. S.
zogadad, skolam xeli unda Seuwyos moswavleebis, maTi mSoblebi-
sa da sazogadoebis sxva wevrebis CarTvas moxaliseTa programebSi.
skolis administraciam unda daarwmunos skolis sazogadoeba, rom
moxaliseobiT, skolis pedagogebis, administraciisa Tu biblioTe-
kisTvis daxmarebis gaweviT isini maqsimalurad iqnebian CarTuli sas-
kolo cxovrebaSi.
axali saStato erTeulis saWiroebis gansazRvris Semdeg samuSaos
zusti analizis gansaxorcieleblad saWiroa, Sesruldes Semdegi
saxis samuSao:

113
1. aucilebelia, konkretuli TanamdebobisaTvis Seiqmnas detaluri
samuSaos aRwera, romelic unda Seicavdes:
saStato erTeulis saqmianobis sferos, funqciebs, ufleba-
movaleobebsa da angariSvaldebulebis formebs;
samuSao saaTebs;
sawyis xelfass da sxva damatebiT SeRavaTebs, romlebsac
skola SesTavazebs axal TanamSromels.
2. konkretuli Tanamdebobis moTxovnebidan gamomdinare unda Semu-
Savdes kvalifikaciisa da gamocdilebis moTxovnebis nusxa,
romelSic mocemuli unda iyos pirovnebasTan dakavSirebuli gan-
sakuTrebuli moTxovnebi, maT Soris:
ganaTleba;
samuSao gamocdileba;
specialuri unar-Cvevebi, mag.; garkveuli komputeruli
programebis codna da sxv.
aRniSnuli TanamdebobisaTvis saWiro gansakuTrebuli
pirovnuli Tvisebebi, rogoricaa, magaliTad: gunduri
muSaobis unar-Cvevebi, iniciativisa da analitikuri
azrovnebis unari, komunikabeluroba da sxv.

saStato erTeulis analizis dasrulebis Semdeg unda SemuSavdes


vakansiis gancxadeba, romelic zustad unda aRwerdes funqciebs, uf-
lebebsa da movaleobebs da Seicavdes kvalifikaciisa da gamocdi-
lebis Sesaxeb moTxovnebs. am gancxadebis ZiriTadi Rirebuleba is
aris, rom igi rogorc skolas, ise dainteresebul kandidatebs zust
da detalur informacias awvdis SeTavazebuli Tanamdebobis Sesaxeb.
igi daexmareba skolas, SearCios saTanado kandidati, xolo dain-
teresebul kandidatebs daanaxvebs, aris Tu ara es Tanamdeboba maT-
Tvis Sesaferisi.
mniSvnelovania, rom vakansiis gancxadebaSi miTiTebuli iyos sa-
kontaqto piris monacemebi, romelic miiRebs reziumes (CV) anda ga-
nacxadis formas. gancxadebaSi aseve miTiTebuli unda iyos ganac-
xadebis miRebis saboloo vada (damatebiT TanamSromelTa SerCevis
procedurebisaTvis SegiZliaT ixiloT danarTi amave wignis 144-e
gverdze).

114
3.3. TanamSromelTa SerCevis procesi

vakansiis gancxadebis gamoqveynebis Semdeg iwyeba Sesaferisi kan-


didatebis SerCevis rTuli procesi. SeiZleba, garkveuli mizezebis
gamo es procesi garTuldes da gaxangrZlivdes: SesaZloa, gaZneldes
Sesaferisi kandidatebis moZieba; warmoiqmnas interesTa konfliqti,
Tu mocemul Tanamdebobaze ganacxads skolis direqtoris an sameur-
veo sabWos wevris naTesavi Semoitans; aseve SesaZlebelia, rom kandi-
datma, romelic ar iqna SerCeuli, gadawyvetileba gaasaCivros pro-
cesis arasamarTlianobis safuZvliT da a. S. amdenad, SemdgomSi
problemebis Tavidan asacileblad aucilebelia, mTeli procesi da-
saqmebis procedurebis sruli dacviT ganxorcieldes.
kandidatebis SerCevidan samuSaos SeTavazebamde sxvadasxva nabi-
jebia gadasadgmeli:

vakansiis gamoqveynebisaTvis efeqturi saSualebebis gansazRvra


da gamoyeneba;
kandidatebisaTvis Sesabamisi dokumentaciis warmodgenis moT-
xovna;
miRebuli dokumentaciis safuZvelze kandidatebis pirveladi
SerCeva;
pirveladi SerCevis Sedegad gamovlenili kandidatebisaTvis we-
riTi testirebisa da gasaubrebis Catareba;
kandidatis SerCevis Semdeg Sesabamisi dokumentaciis momzadeba
da SromiTi xelSekrulebis gaformeba.

mniSvnelovania, rom im kandidatebs, romlebic ar iqnen SerCeuli,


skolam werilobiT acnobos SesarCevi procesis Sedegebis Sesaxeb.
garda amisa, sasurvelia, rom im kandidatebis mimarT, romlebic ga-
dawyvetilebas gaasaCivreben, skolam gamoiCinos profesionalizmi
da SeZlebisdagvarad auxsnas maT is mizezebi, ris gamoc ar moxda
maTi SerCeva.

3.4. sameurveo sabWos mier skolis direqtoris arCeva

sameurveo sabWos erT-erTi umniSvnelovanesi funqciaa skolis


direqtoris arCeva. „zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad,
sameurveo sabWo skolis direqtors ganaTlebis saministros mier
SeTavazebuli maqsimum sami kandidaturidan irCevs.

115
skolis direqtoris SerCevis zogad wesebs da kriteriumebs gan-
sazRvravs da amtkicebs ganaTlebis saministro; Tumca specifikur
moTxovnebsa da kriteriumebs (magaliTad _ garkveuli enebis cod-
nis moTxovnebs, garkveul samuSao staJs anda konkretul unar-Cve-
vebs) gansazRvravs da amtkicebs sameurveo sabWo, ris safuZvelzec
iwyebs wardgenili kandidatebidan skolis direqtoris SerCevas.
ganaTlebisa da mecnierebis saministros mier wardgenili sami
kandidati Sesabamis skolis sameurveo sabWos warudgens skolis gan-
viTarebis gegmis proeqts, ris Semdegac sameurveo sabWo axorci-
elebs Semdeg procedurebs:
skolis ganviTarebis gegmis proeqtebis wardgenidan skolis same-
urveo sabWos mier winaswar gansazRvruli vadaSi sameurveo sabWos
TiToeuli wevri damoukideblad ganixilavs aRniSnul proeqtebs.
proeqtebi egzavneba sabWos yvela wevrs, Semdeg ki sameurveo sabWo
atarebs kandidatebTan gasaubrebas.
sasurvelia, sameurveo sabWos Tavmjdomarem gasaubrebis etapze
kandidats mokled gaacnos sameurveo sabWos danarCeni wevrebi. uSu-
alod SekiTxvebis nawilze gadasvlamde, kargi iqneba, Tu sameurveo
sabWos Tavmjdomare an romelime wevri mokled mimoixilavs skolis
direqtorobis sasurveli kandidatis SerCevisTvis sameurveo sabWos
mier winaswar dadgenil kriteriumebs da moTxovnebs da, Tu kandi-
dats damatebiTi SekiTxvebi gauCndeba, pasuxs gascems mas. gasaub-
rebaze kandidatisTvis dasmuli SekiTxvebi ise unda iyos formuli-
rebuli, rom pasuxi vrceli informacias miwodebas iTxovdes da ar
Semoifarglebodes mxolod pasuxiT `ki~ an `ara~. aseTi SekiTxvebis
nimuSebia:

1. mokled mogvaxseneT Tqveni samuSao gamocdilebis Sesaxeb.


2. ra iyo Tqveni yvelaze mniSvnelovani profesiuli warmateba da
warumatebloba?
3. ra zomebs miiRebT imisaTvis, rom warmatebulad marToT SezRu-
duli resursebis mqone skola?
4. ra iqneba Tqveni, rogorc skolis direqtoris, pirveli nabiji/
qmedeba?
5. rogor unda uzrunvelyoT maswavleblebis mier saswavlo pro-
cesis xarisxianad warmarTva?
6. moswavleebisa da maswavleblebis waxalisebis ra sistemas Semo-
iRebdiT?
7. disciplinaruli gadacdomebisaTvis dasjis rogori zomebi unda
SemoiRos skolam?

116
8. maswavlebelTa Sefasebis rogor kriteriumebs SemoiRebdiT?
9. ra aris ganaTlebis erovnuli programis prioritetuli sakiT-
xebi? ras SecvlidiT am programaSi, ras daumatebdiT?
10. ramdenad kargad icnobT adgilobriv sazogadoebas?
11. Tqveni azriT, ra problemebi aqvs skolas?
12. ra zomebs miiRebdiT rTul moswavleebTan urTierTobaSi?
13. skolas ori saWiroeba aqvs: mas sWirdeba aveji da maTematikis
axali saxelmZRvaneloebi. Tqven mxolod erTi proeqtis samyofi
Tanxa gaqvT biujetSi. romels airCevdiT? ratom?
14. ratom gindaT gaxdeT direqtori?
15. rogori finansuri mdgomareoba gaqvT?
16. rogori saxelfaso moTxovnebi gaqvT?
17. rogor moipovebT informacias profesiuli ganviTarebis
SesaZleblobebis Sesaxeb?
18. Tqveni azriT, saWiroa Tu ara mSobelTa miRebis saaTebis dawese-
ba, Tu maT skolaSi nebismier dros unda SeeZloT mosvla?
19. ramden xanSi fiqrobT xelSesaxebi Sedegebis miRwevas skolaSi?
20. ra profesiuli da pirovnuli maxasiaTeblebi unda hqondes di-
reqtors?
21. icnobT iseT pirovnebas, romelic, Tqveni azriT, idealuri di-
reqtoria?
22. Tu direqtoris Tanamdebobaze dagniSnaven, ra siaxleebs
hpirdebiT skolas?
23. ra zomebs miiRebT skolis usafrTxoebis uzrunvelsayofad?
24. daeTanxmebiT ganaTlebis saministros gadawyvetilebebs, Tuki es
gadawyvetilebebi ewinaaRmdegeba Tqvens pirovnul Sexedule-
bebs?
25. rogor fiqrobT skolaSi arsebuli problemebis mogvarebas?
26. gaqvT Tu ara SemuSavebuli specialuri programa unarSezRuduli
moswavleebisaTvis?
27. SegiZliaT Tu ara gundSi muSaoba?
28. SemogvTavazeT Tqven mier gadawyvetilebis miRebis magaliTi.
29. gaqvT finansebis marTvisa da biujetirebis gamocdileba?
30. ra prioritetebi arsebobs biujetirebis procesSi?
31. rogor miawvdiT sazogadoebas informacias skolaSi arsebuli
mdgomareobis Sesaxeb?
32. gaqvT fondebis moZiebis gamocdileba? daakonkreteT.
33. profesiuli ganviTarebis ra SesaZleblobebs SesTavazebT maswav-
leblebs? rogor gamoiyenebT skolis biujets am mimarTulebiT?
34. rogor unda iqnes daculi moswavleebis uflebebi skolaSi?
35. vin unda monawileobdes gadawyvetilebis miRebis procesSi? da
sxva.
117
skolis direqtorobis kandidatebTan gasaubrebis Semdeg same-
urveo sabWos Tavmjdomare niSnavs sameurveo sabWos sxdomas, ro-
melzec sabWos wevrebi siiTi Semadgenlobis umravlesobiTa da
faruli kenWisyris safuZvelze irCeven skolis direqtors;
Tu direqtorobis kandidati sameurveo sabWos wevria, igi ar mo-
nawileobs kenWisyraSi;
sameurveo sabWos aRmasrulebeli mdivani amzadebs arCevnebis oq-
msa da dadgenilebas, romelsac xels aweren sameurveo sabWos Tav-
mjdomare da aRmasrulebeli mdivani. es dokumentebi saregist-
raciod ganaTlebisa da mecnierebis saministros egzavneba;
zogadi ganaTlebis kanonis Sesabamisad arCevnebis Sedegebi Za-
laSi Sedis es dokumentebis saministroSi registraciis momen-
tidan.

sameurveo sabWo arCeul da ganaTlebisa da mecnierebis saminis-


tros mier daregistrirebul direqtorTan aformebs SromiT xel-
Sekrulebas. sasurvelia, sameurveo sabWom direqtorTan gaaformos
samTviani SromiTi xelSekruleba, sagamocdo vadiT. sagamocdo vadis
warmatebiT amowurvis SemTxvevaSi sameurveo sabWo damtkicebul
direqtorTan `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad afor-
mebs SromiT xelSekrulebas 5 wlisa da 9 Tvis vadiT.
skolis direqtoris mier sagamocdo vadis warumateblad dasru-
lebis SemTxvevaSi igi Tavisufldeba dakavebuli Tanamdebobidan,
ris Semdegac winaswar gansazRvrul vadebSi ganaTlebisa da mec-
nierebis saministro xelaxla warudgens skolas konkursis safuZ-
velze SerCeul axal kandidats.
Tu sameurveo sabWom ganaTlebisa da mecnierebis saministros mi-
er wardgenili arc erTi kandidati ar airCia, saministro winaswar
gansazRvruli wesiT da winaswar gansazRvrul vadaSi skolebs axal
kandidatebs warudgens. erTi da imave kandidatis wardgena skolis-
Tvis mxolod erTxel xdeba. ganaTlebisa da mecnierebis saministro
skolis sameurveo sabWos mier uaryofil kandidats sabWos Tavidan
veRar warudgens asarCevad. Tu meored wardgenili kandidatebi-
danac skolisTvis misaRebi da sasurveli kandidati ver airCa, same-
urveo sabWos ganmeorebiTi uaris SemTxvevaSi ganaTlebisa da mecni-
erebis saministro uflebamosilia, daniSnos direqtoris movale-
obis Semsrulebeli, romlis uflebamosilebis vada grZeldeba axali
direqtoris arCevamde.

118
nawili 4. TanamSromelTa Sefasebis politika
da procedurebi

4.1. TanamSromelTa Sefasebis politikis ZiriTadi principebi

TanamSromelTa Sefasebis politikis mizania, xeli Seuwyos sko-


lis TiToeuli TanamSromlis mier dakisrebuli movaleobebis warma-
tebiT Sesrulebas. erTi mxriv, igi exmareba pedagogebs maTi muSaobis
gaumjobesebasa da profesiul ganviTarebaSi; meore mxriv ki sargeb-
loba moaqvs moswavleebisaTvis, radgan pedagogebs naTeli suraTi
aqvT TavianTi moswavleebis miRwevebTan dakavSirebul molodinebze.
imisaTvis, rom maswavleblebma da skolis sxva TanamSromlebma maq-
simalurad efeqturad ganaxorcielon TavianTi profesiuli saqmi-
anoba, skolis xelmZRvaneloba valdebulia, uzrunvelyos isini Sesa-
bamisi instruqciebiT, rekomendaciebiTa da muSaobis efeqturobis
gazrdis sxvadasxva saSualebebiT, amasTanave xeli Seuwyos maTi mo-
tivaciis gazrdasa da dadebiT damokidebulebas sakuTari saqmiano-
bisadmi. Sesabamisad, Sefasebis politika Semdeg principebs unda
efuZnebodes:

samarTlianoba _ skolis xelmZRvaneloba valdebulia, uzrun-


velyos Sefasebebis aradiskriminaciuli da `stereotipebisagan~
Tavisufali midgoma;
Tanabari SesaZlebloba _ yvela TanamSromels unda hqondes Ta-
nabari SesaZlebloba miznebisa da amocanebis Camoyalibebis, maTi
ganxorcielebisa da Sesrulebuli samuSaos Sefasebis procesSi.
dauSvebelia TanamSromlis diskriminacia misi fizikuri SesaZ-
leblobebis, erovnebis, sqesis, religiisa da sxva niSnebis mixed-
viT. TanamSromelTa Sefasebis sistema gamWvirvale da samarT-
liani unda iyos, Tumca amasTan savaldebuloa pirovnebis konfi-
dencialurobis dacva da pativiscema.
maRali standartebi _ samuSaos Sefasebis sistemis pirveli da
umniSvnelovanesi amocanaa skolis standartebis amaRlebis xel-
Sewyoba;
profesiuli ganviTareba _ profesiuli zrdis xelSewyobis miz-
niT aucilebelia pedagogebis individualuri ganviTarebis moT-
xovnilebis gaTvaliswineba;
monawileoba _ skolis yvela TanamSromeli unda iyos CarTuli
Sesrulebuli samuSaos Sefasebis procesSi.

119
maswavlebelTa Sefasebis ZiriTad wesebsa da kriteriumebs Seimu-
Savebs da gamoscems ganaTlebisa da mecnierebis saministro. Tumca
mniSvnelovania, rom am wesebsa da kriteriumebze dayrdnobiT skolis
xelmZRvanelobam SeimuSaos skolis TanamSromelTa Sefasebis po-
litika da procedurebi. maT SemuSavebaSi skolis direqtors umniSv-
nelovanesi roli akisria. garda amisa, rekomendaciebisa da garkve-
uli SeniSvnebis gakeTebis saSualebiT skolis pedagogebma da sxva
TanamSromlebmac unda miiRon monawileoba am politikisa da proce-
durebis Camoyalibebasa da ganviTarebaSi. skolis direqtori valde-
bulia, ganixilos da SeZlebisdagvarad gaiTvaliswinos yvela miRe-
buli SeniSvna.
politikisa da procedurebis SemuSavebis Semdeg skolis direq-
tori valdebulia, uzrunvelyos Sesrulebuli samuSaos marTvis
mTliani ciklis ganxorcieleba da jgufis xelmZRvanelebis mier
TavianTi uflebamosilebis efeqturad Sesruleba. am procesis war-
matebulad SesrulebisTvis saWiroa garkveuli kriteriumebis
gansazRvra, romelTa safuZvelzec Sefasdeba Sesrulebuli samu-
Sao. Sefasebis kriteriumebi aucileblad unda efuZnebodes ganaT-
lebis erovnul standartebs da amasTanave unda Seesabamebodes sko-
lis misias da strategias.
Sefasebis politikasTan mimarTebaSi sameurveo sabWos strate-
giuli roli akisria. igi valdebulia, uzrunvelyos Sefasebis poli-
tikisa da procedurebis Sesabamisoba skolis ganviTarebisa da
strategiul gegmebTan; sameurveo sabWo axorcielebs mTeli proce-
sis zedamxedvelobasac.
sameurveo sabWo afasebs skolis direqtoris muSaobas. skolis
direqtoris saqmianobis Sefaseba faqtobrivad TanamSromelTa Se-
fasebis sistemis nawilia, im gansxvavebiT, rom am SemTxvevaSi Sefa-
sebas axorcielebs sameurveo sabWos ori an sami wevri da (sameurveo
sabWos gadawyvetilebis SemTxvevaSi) mowveuli eqsperti.

4.2. TanamSromelTa Sefasebis procesis ZiriTadi etapebi

TanamSromelTa Sefasebis procesi erTwliani ciklia da moicavs


rogorc pedagogebis, ise sxva TanamSromlebis saqmianobis Sefasebas.
sasurvelia, rom Sefasebis procesi sam ZiriTad etapad ganxorci-
eldes:

120
dagegmva _ TiToeuli TanamSromeli gansazRvravs momavali wlis
prioritetebsa da amocanebs da SeimuSavebs individualur samoq-
medo gegmas.
monitoringi _ skolis direqtori axorcielebs monitorings Ta-
namSromlebis saqmianobaze, Tu ramdenad warmatebiT axorciele-
ben isini im miznebsa da amocanebs, rac wlis dasawyisSi daisaxes.
ganxilva/Sefaseba _ skolis direqtori ganixilavs maswavleblebis
mier wlis ganmavlobaSi Sesrulebuli samuSaos xarisxs da gan-
sazRvravs, ramdenad Sesrulda dasaxuli amocanebi da iqna Tu
ara gaTvaliswinebuli winaswar gansazRvruli prioritetebi.

sameurveo sabWo zedamxedvelobas axorcielebs direqtoris


saqmianobaze da amiT uzrunvelyofs zemoT moyvanili TiToeuli
etapis marTebulobas da samarTlianobas.

4.2.1. dagegmvis etapi

dagegmvis etapis dasawyisSi skolis direqtorma unda SeimuSaos


skolis TiToeuli TanamSromlis samuSaos aRwera, romelic gan-
sazRvravs maT ZiriTad uflebebsa da movaleobebs momdevno wlisaT-
vis. Semdeg etapze unda ganisazRvros momavali wlis amocanebi da
prioritetebi, romlebic unda Seesabamebodes skolis ganviTarebis
gegmas. TiToeuli TanamSromlis amocanebi da prioritetebi gansx-
vavebuli iqneba dakavebuli Tanamdebobebisa da miniWebuli ufleba-
movaleobebis mixedviT.
pedagogebis amocanebi da prioritetebi, rogorc wesi, unda
Seexebodes or sferos:
_ profesiuli ganviTareba;
_ moswavleTa miRwevebi.
administraciuli funqciebis mqone TanamSromlebis amocanebi ki
maT damatebiT movaleobebsac ukavSirdeba. magaliTad, skolis
direqtoris amocanebi moicavs:
_ profesiul ganviTarebas;
_ moswavleTa miRwevebs;
_ xelmZRvanelobasa da marTvas.
TiToeuli amocana naTlad da lakonurad unda iyos warmodgeni-
li. isini saintereso da inovaciuri unda iyos, magram amavdroulad
_ Sesrulebadi da realuri. amocanebis ganxilvisas skolis direq-

121
torma an jgufis xelmZRvanelma unda gaarkvios, ramdenad kargad
esmis TiToeul TanamSromels dasaxuli amocanebis arsi, ramdenad
naTlad xedavs maTi ganxorcielebis gzas da rogor apirebs maT da-
nergvas uSualod samuSao procesSi. aseve mniSvnelovania, gakeTdes
gare damabrkolebeli faqtorebis analizi, romlebic SesaZlebelia
samuSao procesis dros warmoiSvas.
yvela amocanisa da prioritetis ganxilvisa da Tanxmobis miRwevis
Semdeg isini unda aisaxos individualur samoqmedo gegmaSi, romel-
sac xels awers skolis direqtori/uSualo xelmZRvaneli da Sesaba-
misi TanamSromeli.

4.2.2. monitoringis etapi

TanamSromelTa saqmianobis monitoringis sxvadasxva meTodebi


arsebobs. meTodebi SeiZleba gansxvavebuli iyos Tanamdebobisa da
samuSaos tipis mixedviT, ase magaliTad, skolis direqtorma, SesaZ-
loa, sxvadasxva meTodebi gamoiyenos pedagogebisa da administra-
ciis TanamSromlebis saqmianobis monitoringisaTvis. zogadad aseT
meTodebia:

araformaluri diskusiebi/ganxilvebi;
Sesrulebul samuSaoze gakeTebuli yovelTviuri moxsenebebis
ganxilva;
mudmivi dakvirvebisa da monitoringis ganxorcieleba;
gakveTilebze daswreba periodulad (rogorc direqtoris, ise
mentori maswavleblis. gakveTilebs SeiZleba daeswron moswav-
leTa mSoblebi, rac winaswar unda iyos SeTanxmebuli skolis di-
reqtorTan an administraciis sxva warmomadgenelTan);
moswavleTa da mSoblebis Sefasebebi (specialuri kiTxvarebis
gamoyenebiT).

araformaluri diskusiebi/ganxilvebi pedagogebisa da adminis-


traciaze monitoringis ganxorcielebis erT-erTi efeqturi saSu-
alebaa. am gziT direqtors saSualeba eZleva, gaesaubros TanamS-
romlebs maTi samuSao procesis Sesaxeb, moisminos maTi Sexedule-
bebi procesTan dakavSirebiT da gaigos TanamSromlis azri mis mier
Sesrulebul samuSaoze. aseTi gasaubreba konstruqciul xasiaTs un-
da atarebdes da skolis TanamSromlebs iseTi STabeWdileba unda
rCebodeT, rom skolis direqtori cdilobs, uSualod dainaxos da

122
daafasos TanamSromelTa miRwevebi, susti mxareebis aRmosafxvre-
lad ki _ gauwios daxmareba da misces rekomendaciebi. problemuri
sakiTxebis drouli gamovlena da maTi ganxilva saSualebas miscems
TanamSromlebs, droulad moagvaron arsebuli problemebi, sanam
isini seriozul da negatiur zegavlenas iqonieben zogadad skolis
muSaobaze.
Sesrulebuli saqmianobis Sesaxeb yovelTviuri angariSebi sko-
lis direqtors saSualebas aZlevs, axlos gaecnos TanamSromelTa
saqmianobasa da maT miRwevebs da ukeT iyos informirebuli maT yo-
veldRiur saqmianobaze. yovelTviur angariSebSi warmodgenili sa-
kiTxebi, SeiZleba, araformaluri diskusiebis sagani gaxdes. yovel-
Tviuri angariSebi unda inaxebodes TanamSromlis pirad saqmeSi da
gamoyenebul iqnes saboloo Sefasebis procesSi.
araformaluri diskusiebisa da yovelTviuri angariSebis garda,
rekomendebulia, skolis direqtorma ganaxorcielos monitoringi
TanamSromlis mimdinare saqmianobasa da miRweul Sedegebze. Tu ar-
sebobs Sesrulebuli samuSaos (dadebiTi an gasaumjobesebeli) Se-
degebis Sesaxeb garkveuli mtkicebulebebi, skolis direqtori/jgu-
fis xelmZRvaneli, valdebulia, Sexvdes Sesabamis TanamSromels da
ganixilos masTan es sakiTxebi. mniSvnelovania, rom skolis direq-
torma/jgufis xelmZRvanelma werilobiT CainiSnos dakvirvebis Se-
degebi TanamSromlebis miRwevebsa da sust mxareebze da es Canawe-
rebi mTeli wlis ganmavlobaSi da wlis bolos oficialuri Sefase-
bisas moiSvelios.
TanamSromelTa saqmianobis Sefasebis kidev erTi mniSvnelovani
komponentia moswavleebisa da mSoblebis Sefasebebi specialuri kiT-
xvarebis saSualebiT. skolebSi aseTi gamokiTxvebis organizeba Se-
iZleba ganxorcieldes weliwadSi erTxel an orjer. kiTxvaris nimu-
Sebi, rogorc wesi, winaswar unda iyos SemuSavebuli da sasurvelia,
rom gamokiTxva anonimuri iyos. aseTi gamokiTxvis Sedegad miRebuli
informacia sasargebloa rogorc skolis xelmZRvanelobisaTvis, ise
maswavleblebisaTvis, radgan es informacia daexmareba maT, ukeTe-
sad Seafason sakuTari susti an Zlieri mxareebi, aseve miiRon infor-
macia moswavleebisa da maTi mSoblebis moTxovnilebebis Sesaxeb.
gakveTilze daswreba pedagogebis saqmianobis monitoringisa da
Sefasebis kargad aprobirebuli meTodia. skolam TviTon unda gadaw-
yvitos, ramden gakveTilze moxdeba wlis ganmavlobaSi daswreba. gak-
veTilze daswrebisas skolis direqtori yuradRebas unda amaxvileb-
des imaze, Tu ramdenad kargad axerxebs maswavlebeli miznebisa da

123
amocanebis miRwevas. amasTan, aucilebelia, skolis direqtorma
uzrunvelyos gakveTilis Cveul viTarebaSi Catareba. gakveTilebze
daswrebis Semdeg skolis direqtori valdebulia, maswavlebels ga-
uziaros dakvirvebis Sedegebi, aRniSnos dadebiTi mxareebi da mi-
uTiTos naklovanebebsa da maTi gamosworebis gzebze.
pedagogTa saqmianobisa da sagakveTilo procesis Sesafaseblad,
sasurvelia, skolaSi arsebobdes gakveTilebze mSoblebis daswrebis
meqanizmi. aseT SemTxvevaSi unda arsebobdes winaswar SemuSavebuli
kiTxvaris forma, romelic mSobels gakveTilze Sesvlis win miecema
da am kiTxvaris meSveobiT mSobeli Seafasebs sagakveTilo process
da pedagogis saqmianobas gakveTilze. magaliTad: ramdenad SeuZlia
pedagogs moswavleebTan individualuri muSaoba, uTmobs Tu ara igi
yvela moswavles met-naklebad Tanabar dros, xom ar hyavs maswav-
lebels klasSi e. w. favoriti moswavleebi, romlebsac yovel gakve-
Tilze iZaxebs, mimarTavs Tu ara gansakuTrebul meTodebs naklebad
motivirebuli moswavleebis sagakveTilo procesSi aqtiurad CarT-
visTvis da a. S. am formis damkvidreba xels Seuwyobs pedagogebis
mudmiv mzaobas, rom isini ukeT momzadebulebi Sediodnen gakveTi-
lebze, agreTve gazrdis interess moswavleebSi, ukeT warmoaCinon
sakuTari SesaZleblobebi ara marto pedagogis, aramed sakuTari
mSoblisa da TanaklaselTa mSoblebis winaSe. moswavleebi mieCvevian,
ufro Tamamad gamoTqvan sakuTari azrebi rogorc damswreebis, ise
pedagogebis winaSe da aqtiuri monawileoba miiRon sagakveTilo
procesSi. aRniSnuli meqanizmis damkvidreba xels Seuwyobs mSoblis
aqtiurad CarTvas saskolo cxovrebaSi, gazrdis mis pasuxismgeb-
lobas da interess skolis mimarT. moswavleebi gakveTilze ufro
daemorCilebian disciplinis normebs, rac xels Seuwyobs sagakveTi-
lo procesis ukeT warmarTvas.
skolaSi, sadac klasSi saSualod 20 moswavlea, mSoblebs SeuZ-
liaT, gakveTilebze daswrebis grafiki Seadginon da TveSi erTxel
erTi dRe TiTo mSobeli daeswros yvela gakveTils. amis Sesaxeb in-
formirebuli unda iyos skolis administracia da direqtori. Ti-
Toeuli gakveTilis Sesafaseblad mSoblisTvis klasis damrigeblis
an administraciis warmomadgenlis mier micemuli Sefasebis formebi
gakveTilebis dasrulebis Semdeg unda Cabardes klasis damrigebels
an skolis administracias.
monitoringis aRniSnuli etapebi da meqanizmebi Zalze sasargeb-
loa. igi saSualebas iZleva, regularulad ganxorcieldes Sefasebis
procesi oficialuri wliuri Sefasebis ganxorcielebamde. amasTa-

124
nave, es sistema iZleva moqnilobis saSualebas, radgan amocanebi da
prioritetebi SesaZlebelia wlis ganmavlobaSi Seicvalos da,
amdenad, skolis TanamSromlebsac SeiZleba dasWirdeT saqmianobis
mimarTulebis Secvla. amasTan mniSvnelovania, rom TanamSromlebma
miiRon samuSaos Sefasebis gamocdileba, raTa ukeT moemzadon da
Sesabamisad, ukeTesi Sedegebi uCvenon wliuri Sefasebis dros.

4.2.3. ganxilvis/Sefasebis etapi

skolis direqtoris mier TanamSromelTa saqmianobis Sefasebis


ZiriTadi mizania rogorc maTi miRwevebis, ise susti mxareebis gamov-
lena da Semdgomi profesiuli ganviTarebis saWiroebebis gansaz-
Rvra. skolam unda SeimuSaos saqmianobis Sefasebis standartuli
forma. sasurvelia, rom Sefasebis forma Semdeg informacias mo-
icavdes:

TanamSromlisa da uSualo zedamxedvelis vinaoba;


Sefasebis TariRi;
Sefasebis periodi;
TanamSromlis SesaZleblobebi, ganexorcielebina wlis dasawyis-
Si gansazRvruli amocanebi da maTi Sesrulebis xarisxi;
TanamSromlis yvelaze mniSvnelovani miRweva;
konkretuli sakiTxebi, romelSic TanamSromels sWirdeba gaum-
jobeseba;
TanamSromlis profesiuli ganviTarebis saWiroebebi da misi pi-
radi profesiuli miznebi;
TanamSromlis wvlili skolis ganviTarebaSi da sxv.

Cveulebriv, Sefasebis formas pirvelad TviTon TanamSromeli


avsebs. TiToeul sakiTxze TviTSefasebis gakeTebis garda man aseve
unda aRniSnos Tavisi miznebi da amocanebi momavali wlisaTvis. amis
Semdeg Sefasebis formas avsebs direqtori an uSualo xelmZRvaneli.
oficialur Sefasebamde skolis direqtorma unda moamzados Sesaba-
misi dokumentacia, monitoringis etapze ganxorcielebuli Canawe-
rebi, individualuri gegmebi da samuSaos aRwera. Sefasebis procesSi
Semfasebelma unda aRniSnos mTavari miRwevebi, gamomJRavnebuli
Zlieri da susti mxareebi, rekomendaciebi, TanamSromlis profesi-
uli ganviTarebis saWiroebebi da sxv.
mas Semdeg, rac direqtori/uSualo xelmZRvaneli da TanamSro-
meli Sefasebis formas Seavseben, iniSneba specialuri Sexvedra Se-

125
degebis gansaxilvelad. Tu orive mxare eTanxmeba aRniSnul infor-
macias, isini xels aweren Sefasebis formas. Tu TanamSromeli skolis
direqtoris/uSualo xelmZRvanelis SefasebiT ukmayofiloa, mas
gaprotesteba SeuZlia direqtoris (Tu direqtori ar aris uSualo
xelmZRvaneli da Semfasebeli) an sameurveo sabWos winaSe. Sesabami-
sad, sameurveo sabWo anda direqtori valdebulia, detalurad Se-
iswavlos Sesrulebuli samuSaos marTvisa da Sefasebis procesi da
miiRos Sesabamisi gadawyvetileba an SeimuSaos rekomendaciebi.
rogorc wesi, Sefasebis Sedegebi gamoiyeneba ara mxolod skolis
miRweuli warmatebebisa Tu warumateblobebis gansazRvrisaTvis,
aramed TanamSromelTa dawinaurebis an xelfasTan dakavSirebuli
gadawyvetilebebis miRebis drosac. skolas dawinaurebisa da xel-
fasis momatebis standartuli sistema unda hqondes. sameurveo sab-
WosTan SeTanxmebiT, skolis direqtori valdebulia, SeimuSaos xel-
fasis gazrdis meqanizmebi, romelsac safuZvlad SeiZleba daedos
zogadad Sesrulebuli samuSaos monacemebi, miRweuli warmatebebi,
Tanamdebobrivi dawinaureba, kvalifikaciis amaRleba, skolis biuje-
tis zrda da sxv.
direqtori TanamSromelTa Sefasebis procesis dasrulebis Sem-
deg ZiriTad Sedegebs da mignebebs angariSis saxiT warudgens same-
urveo sabWos da mis mier SemoTavazebul rekomendaciebs da SeniSv-
nebs iTvaliswinebs momdevno Sefasebis procesSi.
Tavis mxriv skolis sameurveo sabWo SeimuSavebs direqtoris saq-
mianobis Sefasebis kriteriumebs da axdens misi saqmianobis obieq-
tur Sefasebas.

4.2.4. aradamakmayofilebeli saqmianobis marTva

aradamakmayofilebeli saqmianobis marTva gulisxmobs TanamS-


romlis susti mxareebis gamovlenas, saqmianobis etapze arsebuli
problemebis gamoaSkaravebas da am problemebis aRmofxvris mizniT
TanamSromlisTvis daxmarebis aRmoCenas. Tu damqiraveblis mier cu-
dad Sesrulebuli samuSaos marTvisa da gamosworebis mcdeloba Se-
degebs ar gamoiRebs, SeiZleba, dRis wesrigSi dadges TanamSromlis
samsaxuridan daTxovnis sakiTxi.
skolis direqtorma da sameurveo sabWom monitoringis etapze
gansakuTrebuli yuradReba unda dauTmon TanamSromlis sust mxa-
reebs. skolis direqtori pasuxismgebelia pedagogebisa da administ-
raciis aradamakmayofilebeli saqmianobis gamovlenasa da gamoswo-

126
rebaze, xolo sameurveo sabWos igive pasuxmismgebloba aqvs skolis
direqtoris saqmianobis mimarT. amasTan, sameurveo sabWo SeiZleba
uSualod iyos CarTuli sxva TanamSromlebis samuSaos Sesrulebas-
Tan dakavSirebuli problemebis mogvarebis sakiTxebSi.
aradamakmayofilebel saqmianobaSi SeiZleba igulisxmebodes
xelSekrulebis pirobebis darRveva, pedagogiur saqmianobasTan Se-
uferebeli qmedebis ganxorcieleba anda kanoniT gansazRvruli sxva
darRvevebi. Tu arsebobs cudad Sesrulebuli samuSaos gamoswore-
bis saSualeba, sasurvelia, skolis direqtorma TanamSromels misces
amis saSualeba. aradamakmayofilebeli saqmianobis marTvis ramdeni-
me etapi arsebobs (aRniSnuli procedurebi Seexeba mxolod im
TanamSromlebs, romlebmac warmatebiT gaiares sagamocdo periodi):
zepiri gafrTxileba _ problemis gamovlenis Semdeg damqirave-
beli valdebulia, Sexvdes TanamSromels da naTlad auxsnas mas, Tu
ra saxis molodinebi iyo Tavdapirvelad mis mimarT (magaliTad,
samuSaos aRweris dokumentis moSveliebiT), ra saxis sisusteebi ga-
moikveTa misi muSaobis periodSi da ra aris maTi mogvarebis gzebi.
am Sexvedris Semdeg damqiravebelma gansakuTrebuli yuradReba unda
gaamaxvilos TanamSromlis mier saqmianobis gaumjobesebis mizniT
ganxorcielebul RonisZiebebze.
werilobiTi gafrTxileba _ zepiri gafrTxilebis Semdeg prog-
resis ararsebobis SemTxvevaSi damqiravebeli valdebulia, werilo-
biTi gafrTxileba gadasces TanamSromels, sadac naTlad iqneba
asaxuli garkveuli drois ganmavlobaSi Sesrulebuli samuSaos ga-
uaresebis faqtebi.
samsaxuridan daTxovna _ im SemTxvevaSi, Tu zepiri da werilobiTi
gafrTxileba dadebiT Sedegs ar gamoiRebs, skolis direqtors Se-
uZlia dasvas TanamSromlis (an sameurveo sabWom _ skolis direq-
toris) samsaxuridan daTxovnis sakiTxi.
skolis sakadro politikas gansazRvravs da uSualod ganagebs
skolis direqtori. skolis direqtori TanamSromlis samsaxuridan
daTxovnaze sakiTxs svams Tavad, aseve sameurveo sabWos anda peda-
gogiuri sabWos moTxovnis safuZvelze. samsaxuridan TanamSromlis
daTxovnis gadawyvetilebas iRebs skolis direqtori, magram sasur-
velia, TanamSromlis samsaxuridan gaTavisuflebis Sesaxeb saboloo
gadawyvetilebis miRebamde skolis direqtorma Seqmnas samsaxuridan
ganTavisuflebis komiteti. komitetis wevrebis Semadgenlobis Se-
saxeb gadawyvetilebas am SemTxvevaSi direqtori damoukideblad
iRebs. komitetis SemadgenlobaSi SeiZleba Sediodnen sameurveo

127
sabWos ori an sami warmomadgeneli, skolis sxva TanamSromlebi da
mowveuli specialisti. samsaxuridan daTxovnis komitetis wevrebma
Tavdapirvelad unda ganixilon TanamSromlis mier Sesrulebul
samuSaosTan dakavSirebuli yvela werilobiTi dokumentacia da mxo-
lod amis Semdeg gamarTon samsaxuridan daTxovnis Sesaxeb sxdoma.
TanamSromelsac eZleva saSualeba, sxdomaze gamoxatos Tavisi mo-
sazreba skolis direqtoris mier misi saqmianobis Sefasebis samarT-
lianobasa da obieqturobaze, amasTan unda daasaxelos is dabrkole-
bebi, romlebic mas saqmianobis saTanadod SesrulebaSi uSlida xels.
sxdomis Semdeg komitetma unda imsjelos Sedegebze da miiRos
qvemoT CamoTvlilTagan erT-erTi gadawyvetileba:

TanamSromlisaTvis zepiri gafrTxilebis micema;


TanamSromlisaTvis werilobiTi gafrTxilebis micema;
TanamSromlis skolidan ganTavisufleba.

komisiam Tavisi gadawyvetileba werilobiT unda daadasturos.


komitetis werilobiT gadawyvetilebaSi detalurad unda iyos asa-
xuli TanamSromlis saqmianobasTan dakavSirebuli pretenziebi, mas-
Tan dakavSirebiT gatarebuli zomebi da TanamSromlis ufleba,
gaasaCivros komitetis gadawyvetileba saapelacio komitetSi.
Tu ganTavisuflebuli TanamSromeli gadawyvetilebas gaasaCiv-
rebs, am saCivris ganxilvis ufleba aqvs an sameurveo sabWos, an mis
mier Seqmnil saapelacio komitets. mniSvnelovania, saCivris ganxil-
visgan Tavi Seikavon saapelacio an sameurveo sabWos komitetis im
wevrebma, romlebic samsaxuridan daTxovnis komitetis saqmianobaSi
monawileobdnen. saapelacio komitetis gadawyvetileba sabolooa
skolis doneze da misi Sesruleba yvela mxarisaTvis savaldebuloa
(garda im SemTxvevisa, Tu romelime mxare sasamarTlos mimarTavs).
igive procedura gamoiyeneba skolis direqtoris arasaTanado
saqmianobis SemTxvevaSi. aseT dros direqtoris samsaxuridan daT-
xovnis iniciativas ayenebs sameurveo sabWo, romelsac sakiTxis gan-
xilvisas SeuZlia moiwvios adgilobrivi saganmanaTleblo organos
warmomadgenelic.

nawili 5. maswavleblebis mozidva da SenarCuneba

ganaTlebis xarisxi uSualod aris dakavSirebuli maswavleblebis


kvalifikaciasa da profesionalizmTan. pedagogebs pirdapiri zegav-

128
lena aqvT skolis warmatebaze da swored amitom skolis xelmZRva-
nelobis ZiriTadi amocana kvalificiuri pedagogebis mozidva da
maTi SenarCuneba unda iyos.
pedagogebis mozidva da SenarCuneba erT-erTi yvelaze rTuli
amocanaa, romelsac SeiZleba skolis xelmZRvaneloba waawydes. am
sakiTxSi mTavrobis roli Zalze mniSvnelovania, radgan mTavrobis
mier ganxorcielebuli daxmarebis programebi mniSvnelovan daxma-
rebas gauwevs skolas. Tumca skolam Tavadac unda SeimuSaos maswav-
lebelTa mozidvisa da SenarCunebis programebi da uzrunvelyos ma-
Ti efeqturi ganxorcieleba.
skolis TanamSromlebis SerCevisa da maTi SenarCunebis movaleoba
direqtors akisria; Tumca sameurveo sabWo valdebulia, zedamxed-
veloba gauwios da amasTanave, saTanado daxmareba aRmouCinos di-
reqtors aRniSnuli saqmianobis dagegmvasa da ganxorcielebaSi.

5.1 maswavleblebis mozidvis strategiebi

maswavlebelTa mozidvisa da maTi SenarCunebis strategiebi Ziri-


Tadad skolis specifikasa da mis geografiul mdebareobazea damoki-
debuli. aSkaraa, rom patara soflebSi mdebare skolebs ufro ga-
uWirdebaT pedagogebis mozidva, vidre SedarebiT did qalaqebSi,
radgan zogierT regionSi rTuli socialur-ekonomikuri mdgoma-
reobidan gamomdinare, pedagogebs, gansakuTrebiT ki maRalkvali-
ficiur pedagogebs, rogorc wesi, naklebad eqnebaT rTul pirobebSi
muSaobis survili; isini yovelTvis Seecdebian, ukeTesi SesaZleb-
lobebi moZebnon did qalaqebSi, sadac SedarebiT ukeTesi sayofac-
xovrebo pirobebia. amdenad, am sakiTxebTan mimarTebaSi soflis sko-
lebs bevrad ufro meti mondomebis gamoCena da damatebiTi xelSew-
yobis miRebis mizniT saxelmwifo struqturebTan axlo TanamSrom-
loba dasWirdebaT.
maswavlebelTa mozidvis erT-erTi mniSvnelovani faqtori sko-
lis kargi reputaciaa (es faqtori moswavleTa mozidvis Tvalsaz-
risiTac mniSvnelovania), amdenad, skolis sameurveo sabWosa da sko-
lis direqtoris erT-erTi umniSvnelovanesi movaleoba skolis da-
debiTi imijis SeqmnisaTvis efeqturi gzebisa da saSualebebis gamo-
naxvaa. amis ganxorcielebis saukeTeso saSualebaa adgilobrivi pre-
sa da media. skolisTvis dadebiTi imijis Seqmna sagazeTo statiiTa-
caa SesaZlebeli (idealuri iqneboda gazeTis pirvel gverdze statia

129
moswavleTa suraTebiT), romelSic yuradReba iqneba gamaxvilebuli,
Tu ras akeTebs skola axalgazrdebisa da adgilobrivi sazogadoebi-
saTvis. statia SeiZleba exebodes moswavleTa miRwevebs, sportul
SejibrebebSi maT gamarjvebas, warmatebebs moswavleTa samecniero
konferenciebze da sxva siaxleebs. yovelive amis gansaxorcieleb-
lad, sasurvelia, skolis xelmZRvanelobam kargi urTierToba daam-
yaros adgilobriv presasTan da mediasTan.
efeqturad ganxorcielebis SemTxvevaSi maswavlebelTa mozidvis
qvemoT CamoTvlili strategiebi SeiZleba gamosadegi aRmoCndes ne-
bismieri skolisTvis, miuxedavad misi geografiuli mdebareobisa:

skolasa da universitets Soris TanamSromlobis damyareba;


alternatiuli mosamzadebeli programebidan kandidatebis mo-
zidva;
pedagogTa momzadebis (daxelovnebis) programebidan kandidate-
bis mozidva;
damwyebi maswavleblebisaTvis sxvadasxva daxmarebis programebis
SeTavazeba;
kvalificiuri pedagogebisaTvis maRali saxelfaso anazRaurebis
uzrunvelyofa;
skolisaTvis mniSvnelovan disciplinebSi maswavleblebis gadam-
zadeba/kvalifikaciis amaRleba.

skolasa da universitets Soris TanamSromloba saqarTvelos sko-


lebisaTvis Cveuli da farTod gavrcelebuli strategia ar aris;
magram qveynis masStabiT saganmanaTleblo sistemaSi cvlilebebTan
erTad skolebi ufro advilad unda nergavdnen siaxleebsa da efeq-
tur midgomebs sxvadasxva sakiTxebis marTvaSi. amdenad, sasurvelia,
skolebma gaiTvaliswinon es midgoma da saqmiani urTierToba daam-
yaron universitetebisa da institutebis im fakultetebTan, romle-
bic momaval pedagogebs amzadeben.
rekomendebulia, rom universitetis fakultetebTan axlo part-
nioruli kavSirebis Camoyalibeba erT konkretul pirs daevalos
(magaliTad, direqtoris romelime moadgiles) da direqtoris uSu-
alo zedamxedvelobiT ganxorcieldes. am saqmianobis Sedegebi re-
gularulad unda ganixilebodes sameurveo sabWos sxdomebze, rad-
gan erToblivma ganxilvebma da diskusiam, SesaZloa, axali midgomebi
da iniciativebi warmoSvas.

130
pedagogTa mozidvis aRniSnuli strategiis danergvis mizniT
skolas SeuZlia specialuri xelSekruleba SeimuSaos adgilobriv
institutebTan da universitetebTan, romlis mizani iqneba damamTav-
rebeli kursis studentebisaTvis skolaSi staJirebis SeTavazeba.
staJiorebi SeiZleba iyvnen maswavleblebis TanaSemweebi an Secvalon
esa Tu is maswavlebeli gacdenis (magaliTad, avadmyofobis) SemTxve-
vaSi. profesiuli codnisa da unar-Cvevebis gasaumjobeseblad sta-
Jior maswavleblebs SesaZlebloba unda hqondeT, daeswron gakve-
Tilebs da monawileoba miiRon pedagogiuri sabWos sxdomebSi. sabo-
lood, skolas saSualeba eqneba, warmatebuli staJiorebi pedagoge-
bad daiqiraos: maT ukve eqnebaT skolaSi muSaobis gamocdileba.
unda aRiniSnos is faqti, rom skolasa da universitets Soris
partnioruli urTierTobebis damyareba sasargebloa rogorc
skolisTvis, ise umaRlesi saganmanaTleblo dawesebulebisaTvis. am
partniorobis farglebSi sxvadasxva midgomebis ganviTareba Zalze
sasargeblo iqneba orive mxarisaTvis.
erT-erTi kargad aprobirebuli meTodia aseve alternatiuli
mosamzadebeli programebidan da pedagogTa momzadebis (daxelov-
nebis) programebidan kandidatebis mozidva. amisTvis aucilebelia,
rom skolam saTanadod moaxdinos informaciis gacvla im organi-
zaciebTan da saxelmwifo uwyebebTan, romlebic CarTuli arian am
saxis saqmianobaSi. amasTan, aucilebelia, mudmivad mimdinareobdes
mosamzadebeli programebis Sesaxeb informaciis moZieba, raTa mox-
des yvela arsebuli SesaZleblobis maqsimalurad gamoyeneba.
aseTi programebis Sesaxeb informaciis miRebis Semdeg skolis
warmomadgeneli (es SeiZleba iyos direqtori an misi moadgile, an
sameurveo sabWos wevri), sasurvelia, piradad Sexvdes programis mo-
nawileebs. am etapze skolis warmomadgenels SeuZlia programis mo-
nawileebisaTvis skolis Sesaxeb formaluri prezentaciis Catareba
(raRa Tqma unda, mxolod organizatorebis nebarTviT); aseve SesaZ-
lebelia, skolis warmomadgenelma pedagogTa momzadebis programis
administrators mimarTos TxovniT, raTa man programis monawileebs
miawodos informacia skolisa da konkretuli vakanturi Statebis
Sesaxeb. aseT SemTxvevaSi dainteresebul monawileebs SeeZlebaT
mividnen skolaSi da gaesaubron skolis warmomadgenlebs maswavleb-
lis Tanamdebobis dakavebis SesaZleblobaze.
damwyebi maswavleblebisaTvis daxmarebis programebis SeTava-
zebiT skolas mniSvnelovnad gauadvildeba maswavleblebis mozidva.
damwyebi pedagogebis mozidva skolisTvis sxvadasxva TvalsazrisiT

131
iqneba xelsayreli: axalgazrda da damwyebi pedagogebi, rogorc wesi,
enTuziazmiT savse da motivirebulebi arian; amasTan, maT meti inte-
resi, unari da mondomeba aqvT axali ideebisa da midgomebis SeTvi-
sebasa da danergvaSi.
damwyebi pedagogebis mosazidad sxvadasxva RonisZiebebis Catare-
baa SesaZlebeli. erT-erTi xerxi SeiZleba iyos specialuri sarek-
lamo bukletis dabeWdva, romelic yuradRebas gaamaxvilebs skolis
Zlier mxareebze, damwyebi pedagogebisaTvis dawesebul SeRavaTebze,
aseve warmoadgens informacias skolis garemoze da sxv. sasurvelia,
bukletebi gavrceldes universitetebsa da institutebSi, aseve ga-
moikras sainformacio dafebze. akademiuri wlis ganmavlobaSi SesaZ-
lebelia studentebTan Sexvedrebis organizeba da maTTvis skolis
Sesaxeb prezentaciebis Catareba. mniSvnelovania, rom skolis warmo-
madgenlebma xazi gausvan im daxmarebas, romlis SeTavazebac skolas
SeuZlia damwyebi pedagogebisaTvis (mag.: profesiuli gadamzadebis
kursebi, dajildoebis sistema da a. S.).
kvalificiuri pedagogebisaTvis maRali saxelfaso anazRaurebis
uzrunvelyofa erT-erTi mniSvnelovani midgomaa. biujetis dagegm-
visa da pedagogebisaTvis saxelfaso ganakveTebis dadgenis dros sa-
survelia, rom SedarebiT gamocdil da kvalificiur pedagogebs ma-
Rali saxelfaso anazRaureba daeniSnoT; Tumca es gansakuTrebuli
sifrTxiliT unda gakeTdes, raTa Tavidan iqnes acilebuli konf-
liqturi situaciebi pedagogebs Soris. amis gansaxorcieleblad
saWiroa specialuri politikisa da procedurebis ganviTareba, ro-
melic daaregulirebs im moTxovnebs, romlebic pedagogma unda da-
akmayofilos imisaTvis, rom specialuri saxelfaso kategoria mi-
akuTvnon. ase magaliTad, moTxovnebSi naTlad unda iyos gansazR-
vruli, pedagogad muSaobis ramdenwliani staJi da ganaTleba (maT
Soris specialuri treningebi) aris saWiro umaRlesi kategoriis
pedagogTa rigebSi mosaxvedrad, ra moTxovnebia meore kategoriaSi
mosaxvedrad da a. S.
skolisaTvis mniSvnelovan disciplinebSi maswavleblebis gadam-
zadeba/kvalifikaciis amaRleba _ zogierT SemTxvevaSi axali pedago-
gebis saWiroeba SeiZleba dakmayofildes arsebuli pedagogebis
gadamzadebis gziT. bunebrivia, rom gadamzadeba unda moxdes peda-
gogisaTvis Sesabamis disciplinebSi. am meTodiT SesaZlebelia gada-
iWras garkveul sagnebSi pedagogTa simciris problema. unda gani-
sazRvros, ramdenad eqvemdebareba gadamzadebas esa Tu is pedagogi,
raTa Tanxebi araefeqturad ar daixarjos.

132
pedagogTa gadamzadebas, ra Tqma unda, saxsrebi da inteleqtu-
aluri resursebi sWirdeba. Tu amis saSualeba iqneba, sasurvelia,
Tanxebi momdevno wlis biujetis dagegmvis etapze gamoiyos; magram,
Tu saxelmwifo dafinanseba da sxva saxsrebi ar iZleva aRniSnuli
RonisZiebebis Catarebis saSualebas, yovelTvis SesaZlebelia dama-
tebiTi Tanxebis moZieba grantebis, Semowirulobebisa da sxva saSu-
alebebiT (damatebiTi detalebisTvis ix. Tavi V I I I _ proeqtebis mar-
Tva da fondebis moZieba).
aseve SesaZlebelia, skolis SedarebiT kvalificiurma pedagogeb-
ma Tavad Caataron gadamzadebis kursebi danarCeni maswavleblebi-
saTvis, an skolis administracias SeuZlia am mizniT adgilobrivi
institutebisa da universitetebis profesorebisa da adgilobrivi
an saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebis eqspertebis mow-
veva. arsebuli pirobebis gaTvaliswinebiT aseTi treningebi SeiZleba
Catardes skolis SenobaSi, universitetebSi, adgilobrivi resurs-
centris an arasamTavrobo organizaciis ofisSi.
mimdinare ganaTlebis reformis mizania, saSualeba misces sko-
lebs, damoukideblad moipovon damatebiTi Tanxebi skolis saqmi-
anobis gasaumjobeseblad. aqedan gamomdinare, skolis administra-
cias unda SeeZlos urTierTobis damyareba donor organizaciebTan
da sxva Sesabamis saxelmwifo uwyebebTan damatebiTi Tanxebis mo-
zidvis mizniT.

5.2. maswavleblebis SenarCuneba

skolis administraciam gansakuTrebuli yuradReba unda dauT-


mos maswavlebelTa korpusis SenarCunebas. skolam SeiZleba warmate-
biT moizidos kvalificiuri pedagogebi, magram Tu Sesabamis samuSao
pirobebs ar Seuqmnis, es warmateba SeiZleba arasasurveli SedegebiT
damTavrdes da maswavleblebma skola datovon.
maswavlebelTa denadobis SemcirebiT skola ara marto dazogavs
sakuTar finansebs, aramed Tavis wvlils Seitans zogadad ganaTlebis
sistemaSi, radgan motivirebuli da gamocdili profesionali peda-
gogebis gundi saganmanaTleblo sferos warmatebis safuZvelia.
pedagogTa SenarCunebis problemis gadaWris saukeTeso saSu-
aleba misi gamomwvevi mizezebis mudmivi Ziebaa, risTvisac saWiroa
Semdegi sakiTxebis garkveva: ratom SeiZleba fiqrobdnen maswavleb-
lebi skolis datovebas, romel sferoebSi xvdebian isini problemebs,

133
raSi xedaven skolis dadebiT mxareebs da a. S. pedagogTa azris ga-
mokiTxviT skolis xelmZRvaneloba igebs, ris gamosworeba surT maT
skolaSi. es SeiZleba ganxorcieldes araformaluri gasaubrebis
(romelic Cveulebriv saqmianobis Sefasebis dros tardeba) an
samsaxuridan wasvlis Sesaxeb gancxadebis gakeTebis Semdeg Catare-
buli gasaubrebis gziT.
aseTi gasaubreba miznad isaxavs informaciis mopovebas imasTan
dakavSirebiT, Tu ra mizeziT tovebs pedagogi skolas, ra ar moswons
an moswonda mas da ra mimarTulebiT sWirdeba skolas, misi azriT, ga-
umjobeseba. amasTanave, gasaubrebis mizania, gaarkvios, ra pirobebi
unda Seqmnas skolam imisTvis, rom maswavleblebma efeqturad SeZ-
lon sakuTari ufleba-movaleobebis ganxorcieleba. aseTi gasaub-
rebebi aranair damatebiT finansur saxsrebs ar moiTxovs, amasTana-
ve, xels uwyobs skolisadmi dadebiTi damokidebulebis Seqmnas.
tradiciulad am saxis gasaubrebebi sxvadasxva formiT SeiZleba
Catardes: pirispir, telefoniT, werilobiTi gamokiTxvis formiT
an ufro Tanamedrove teqnologiebis _ kerZod, internetis _ gamo-
yenebiT (Tumca es bevri skolisTvis SeiZleba jer kidev problemas
warmoadgendes).
imisaTvis, rom skolis administracia informirebuli iyos sko-
laSi arsebuli realur, mdgomareobis Sesaxeb, sxvadasxva saSuale-
bebi arsebobs. aseTia, magaliTad, gamokiTxvebis Catareba. am formiT
SesaZlebelia informaciis mopoveba maswavlebelTa samuSao piro-
bebisa da skolaSi arsebuli realuri garemos Sesaxeb, gansakuTrebiT
maSin, rodesac bevri sakiTxi, SeiZleba arcTu ise kargad iyos cno-
bili skolis xelmZRvanelobisaTvis. aseTi gamokiTxvebis Catareba
SesaZlebelia yovelwliurad, kerZod, akademiuri wlis bolos.
amasTan, gamokiTxvebis Catarebisas skolis xelmZRvanelobam res-
pondentebis anonimuroba unda daicvas, radgan zogierT SemTxvevaSi
pedagogebma SeiZleba Riad ar ilaparakon garkveul sakiTxebze. ga-
mokiTxvis formebSi unda iyos iseTi kiTxvebi, romlebic maswavle-
bels saSualebas miscems, moiyvanos konkretuli magaliTebi Tavisi
samuSao gamocdilebidan.
gasaubrebebisa da gamokiTxvebis Sedegad mopovebuli informacia
gamosadegi iqneba skolisTvis TviTSefasebis etapze, radgan masSi
naCvenebi iqneba, Tu ra mimarTulebiT sWirdeba skolas gaumjobeseba,
rac TavisTavad gaTvaliswinebuli unda iyos skolis ganviTarebis
momdevno wlis gegmaSi.

134
maswavlebelma skola SeiZleba sxvadasxva mizezebis gamo dato-
vos, Tumca am mizezTa umravlesoba, rogorc wesi, dakavSirebulia
skolis administraciis marTvis araefeqtur sistemasTan, ris gamoc
pedagogebs muSaobis procesSi sxvadasxva problemebi eqmnebaT. swo-
red amitom sameurveo sabWom da skolis direqtorma gansakuTrebu-
li yuradReba unda dauTmon am problemebs. xSirad pedagogebisaTvis
xelfasebis momateba maTi motivaciis gazrdis panacead iTvleba,
magram igi yovelTvis rodia realuri gamosavali. maswavlebelma bev-
ri sxva mizezis gamo SeiZleba datovos skola. maswavlebelTa dena-
dobis Semcirebis mizniT skolam, upirveles yovlisa, pedagogTa mo-
tivaciis amaRlebasa da kargi samuSao garemos SeqmnisaTvis unda iz-
runos.
pedagogTa motivacia skolis warmatebis erT-erTi mniSvnelovani
faqtoria, radgan motivirebuli pedagogis gareSe warmoudgenelia
skolis saganmanaTleblo miznebis miRweva da moswavleTa miRwevebis
amaRleba. skolis warmatebasa Tu warumateblobas mniSvnelovanwi-
lad pedagogebis muSaoba gansazRvravs; rac ufro motivirebuli iq-
neba pedagogi, miT ufro warmatebuli iqneba igi swavlebis procesSi
da naklebad eqneba survili, datovos skola.
aSkaraa, rom skolis xelmZRvanelobisaTvis pedagogebis motiva-
ciis amaRleba sakmaod rTuli amocanaa. Tu skolis xelmZRvaneloba
arasaTanado yuradRebas dauTmobs pedagogTa motivaciis amaRlebas,
warmoudgeneli iqneba pedagogebisaTvis dadebiTi samuSao pirobebis
Seqmna. am viTarebaSi ki naklebad savaraudoa, rom skolam warmatebas
miaRwios, piriqiT, skola SeiZleba kvalificiuri maswavleblebis Se-
narCunebis seriozuli problemebis winaSe aRmoCndes.
imisaTvis, rom pedagogebi kargad grZnobdnen Tavs saswavlo pro-
cesSi, aucilebelia iseTi garemos Seqmna, sadac maT muSaobis survi-
li da enTuziazmi eqnebaT. rodesac pedagogi motivirebulia, moswav-
leebic motivirebulebi xdebian da saswavlo procesi ufro nayofi-
erad mimdinareobs.
kargi samuSao garemos Seqmnis ZiriTadi pirobebia stresis ga-
momwvevi faqtorebis minimumamde Semcireba da motivaciis simciris
mizezebis aRmofxvra. samuSao garemoze uaryofiTi zegavlena SeiZ-
leba moaxdinos:
konfliqturma garemom skolaSi;
Sedegebis gaumjobesebis mizniT skolis xelmZRvanelobis dausa-
buTebelma da zedmetad mkacrma moTxovnebma;

135
iniciativebis mimarT negatiurma ganwyobam;
araefeqturma komunikaciam;
waxalisebisa da dajildoebis programebis ugulebelyofam;
saWiro trening-programebis ganuxorcieleblobam.

konfliqturi garemo skolaSi _ skolaSi konfliqturi situaci-


ebis aRmofxvris mizniT skolis direqtorma xeli unda Seuwyos ro-
gorc pedagogebs, ise administraciis TanamSromlebs Soris kole-
gialuri urTierTobebis Camoyalibebas. amasTanave, mniSvnelovania
gunduri muSaobis principebis damkvidreba skolaSi. gadawyvetile-
bebis miRebamde pedagogebTan konsultacia da maTi azris mosmena
gaaZlierebs pedagogTa kmayofilebisa da sakuTrebis gancdas da
xels Seuwyobs urTierTpativiscemaze damyarebuli urTierTobebis
Camoyalibebas.
Sedegebis gaumjobesebis mizniT skolis xelmZRvanelobis
mxridan dausabuTebeli zedmetad mkacri moTxovnebi _ miuxedavad
imisa, rom skolis xelmZRvanelobis amocanaa yvelanairi resursis
mobilizeba da efeqturad gamoyeneba skolis Sedegebis gasaumjobe-
seblad, mniSvnelovania, rom mis mier maswavleblebisaTvis wamoye-
nebuli moTxovnebi zomieri da Sesrulebadi iyos; maswavlebels unda
hqondes dakisrebuli movaleobis SesrulebisTvis saWiro dro da
resursebi. winaaRmdeg SemTxvevaSi pedagogma SeiZleba dakargos sko-
laSi muSaobis interesi da sxva samsaxuris moZebnas Seecados, sadac
mas muSaobis ukeTes pirobebs SesTavazeben.
amdenad, saqmianobis Sefasebis dagegmvis etapze skolis xelmZRva-
nelobam unda gaiTvaliswinos, rom maswavleblisadmi wayenebuli
moTxovnebi iyos: konkretuli, Sefasebadi, misaRebi, realuri, dro-
uli da SesaZleblobebze gaTvlili.
iniciativebis mimarT negatiuri ganwyoba _ skolis xelmZRvane-
lobam xeli unda Seuwyos TanamSromlebis mxridan inovaciuri mid-
gomebis gamovlenasa da ganxorcielebas. adamianebi, romelTac mniSv-
nelovani wvlilis Setana SeuZliaT saskolo cxovrebaSi, mxolod
rutinuli administraciuli davalebebiT ar unda iyvnen dakavebuli.
skolis xelmZRvanelobis mxridan saintereso iniciativebis ugule-
belyofis SemTxvevaSi SeiZleba TanamSromlebma dakargon skolaSi
muSaobis survili da misi datoveba gadawyviton.
araefeqturi komunikacia _ skolis warmatebuli saqmianobisaT-
vis aucilebelia, skolaSi arsebobdes komunikaciis efeqturi meqa-
nizmebi, rac xels Seuwyobs informaciis gacvlas skolis sazogado-

136
ebaSi. efeqturi komunikaciis saSualebebi nebismieri organizaciis,
da maT Soris skolis, `sicocxlis wyaroa~. araefeqturi komunika-
ciis aRmosafxvrelad skolis direqtori valdebulia, kviraSi erT-
xel an orjer moiwvios skolis TanamSromlebis kreba; sasurvelia
aseve, cal-calke Catardes kreba pedagogebisa da administraciis Ta-
namSromlebisaTvis.
aseTi krebebis Catareba sasargebloa maSinac ki, rodesac ar ar-
sebobs konkretuli problemebi, Tumca am SemTxvevaSi direqtori
valdebulia, Tvali adevnos krebis xangrZlivobas (mxolod proble-
mebis arsebobis SemTxvevaSi krebebis Catareba Seqmnis krizisebze
orientirebul garemos, romelSic maswavlebelma SeiZleba CaTva-
los, rom misi mTavari amocana mxolod problemis mogvarebaa). kre-
bebze TiToeul TanamSromels SesaZlebloba unda mieces, warmoad-
ginos Tavisi samuSaos, moswavleTa moswrebis mokle mimoxilva da mo-
nawileoba miiRos gaxilvebsa da diskusiebSi.
waxalisebebisa da dajildoebis programebis ugulebelyofa
_ mniSvnelovania, rom skolis xelmZRvanelobam saTanadod Seafasos
maswavleblebis warmatebebi. xelmZRvanelobis mxridan misi warma-
tebis ugulebelyofis SemTxvevaSi mosalodnelia, rom pedagogma da-
kargos enTuziazmi, ufro metic, skeptikuri da cinikuri gaxdes sko-
laSi mimdinare procesebis mimarT.
warmatebuli muSaobisaTvis pedagogebis dajildoeba-waxaliseba
uSualod skolis direqtoris movaleobaa. skolis direqtori rac
ufro droulad gamoiyenebs waxalisebis saSualebebs, miT ufro
naTeli iqneba maswavleblisaTvis, rom direqtori kmayofilia misi
saqmianobiT.
aseve sasurvelia, skolam SeimuSaos dajildoebis sistema da yo-
velwliurad daajildovos wlis saukeTeso pedagogi an pedagogebi.
pedagogi an pedagogebi SeiZleba SeirCes moswavleTa da maswavle-
belTa gamokiTxvis Sedegad; dajildoebis safuZveli SeiZleba gax-
des aseve moswavleTa warmatebebisa da miRwevebis maCveneblebi.
mniSvnelovania, rom warmatebuli saqmianobis Sesabamisi Sefaseba
miiRos ara marto maswavlebelma, aramed direqtormac. direqtoris
Sefaseba sameurveo sabWos uflebamosilebis sferos ganekuTvneba.
sameurveo sabWos unda esmodes, rom skolis warmatebuli marTvi-
saTvis gadamwyveti mniSvneloba eniWeba motivirebuli direqtoris
arsebobas, romelic mTel Tavis enTuziazms skolis miznebis Sesru-
lebas moaxmars. amdenad, mniSvnelovania, rom sameurveo sabWom
saTanadod daafasos direqtoris miRwevebi da wvlili. sameurveo

137
sabWos amis gakeTeba SeuZlia krebebze direqtorisTvis madlobis
gamocxadebiT, misTvis damatebiTi premiis gamoyofiT da sxva saSu-
alebebiT.

nawili 6. profesiuli ganviTareba

6.1. profesiuli ganviTarebis mniSvneloba

profesiuli ganviTarebis arsia profesiuli codnisa da pirov-


nuli unar-Cvevebis mudmivi ganviTareba da gaumjobeseba. profesi-
uli ganviTarebis efeqturi sistemis danergviT skolas saSualeba
eqneba, gaaumjobesos Tavisi saqmianoba da xeli Seuwyos siaxleebis
danergvas.
skolis mudmivi gaumjobeseba savaldebulo moTxovnaa, romelic
skolam unda Seasrulos, Tu surs, mudmivad daakmayofilos saganma-
naTleblo sferos maRali moTxovnebi. imisaTvis, rom regularulad
dainergos swavlebis axali meTodebi, gaumjobesdes saswavlo gegme-
bi, damkvidrdes kvlevis axali meTodologiebi, dakmayofildes mos-
wavleTa moTxovnilebebi, gaumjobesdes moswavleTa moswreba, sko-
lam gansakuTrebuli yuradReba unda miaqcios TanamSromelTa pro-
fesiul ganviTarebas. skolis xelmZRvaneloba valdebulia, saTana-
dod Seafasos profesiuli ganviTarebis arsebuli saWiroebebi da
sakmarisi resursebi gamoyos aRniSnuli miznebisaTvis. ufro metic,
profesiuli ganviTareba skolis erT-erTi mTavari prioriteti da
strategiuli ganviTarebis gegmis ganuyofeli nawili unda iyos.

6.2. profesiuli ganviTarebis programebis SemuSaveba

6.2.1. profesiuli ganviTarebis saWiroebebis Seswavla da analizi

skolis direqtoris movaleobaa, SeimuSaos profesiuli ganviTa-


rebis programebi da uzrunvelyos TiToeuli TanamSromlis monawi-
leoba maTi profesiuli moTxovnebisa da saWiroebebis gaTvaliswi-
nebiT. direqtori TanamSromelTa mimdinare profesiuli ganviTa-
rebis sakiTxebTan dakavSirebiT warudgens angariSs sameurveo sab-
Wos, xolo sameurveo sabWo Tavis mxriv monitorings da zedamxedve-
lobas axorcielebs am programebis mimdinareobaze.

138
uwyveti profesiuli ganviTarebis programebis SemuSavebisas
skolis direqtorma unda uzrunvelyos maTi Sesabamisoba skolis
moTxovnilebebTan. aseTi programebi yovelTvis gansakuTrebuli
efeqturobiT unda ganxorcieldes da uzrunvelyofil unda iqnes
realuri Sedegebis miRweva. mniSvnelovania, SemuSavdes mosaxerxe-
beli ganrigi da Sedegebi adekvaturad Sefasdes. saTanado dro unda
gamoiyos profesiuli ganviTarebis RonisZiebebis dagegmvis, momza-
debisa da ganxorcielebisaTvis.
profesiuli ganviTareba grZelvadiani procesia da misi mizania,
skolis TanamSromlebs gauRrmaos arsebul moTxovnebTan Sesabamisi
codna; Tumca am programebis dagegmvamde aucilebelia, gaTvalis-
winebuli iyos is konkretuli sferoebi, romlebic mimdinare profe-
siuli ganviTarebis programebis sagani unda gaxdes.
imis dasadgenad, Tu ra codna da unar-Cvevebi esaWiroebaT Tanam-
Sromlebs, aucilebelia, Sefasdes TanamSromelTa saqmianoba da mxo-
lod amis safuZvelze SemuSavdes programebis saswavlo miznebi. am
moTxovnebis gamovlena SesaZlebelia TanamSromelTa Sefasebis
formebisa da e. w. `svot~ (SWOT) analizis safuZvelze, romelic
gulisxmobs Semdegi saxis SekiTxvebis dasmas:

ras miaRwies TanamSromlebma mocemuli etapisaTvis?


ra Zlieri da susti mxareebi aqvT TanamSromlebs?
ra SesaZleblobebi da safrTxeebi arsebobs, romlebmac SesaZloa,
zegavlena moaxdinon TanamSromlebis saqmianobaze?

TanamSromelTa Sefasebisa da `svot~-analizis garda, TanamSro-


melTa moTxovnilebebis gamovlena SesaZlebelia aseve saswavlo pro-
cesze regularuli monitoringiT, romelsac skolis direqtori
axorcielebs, an skolis saqmianobis konkretul sferoebSi proble-
mebis gamovleniT (es gansakuTrebiT Seexeba administraciis TanamS-
romlebis moTxovnilebebs); garda amisa, gasaumjobesebeli sfero-
ebis gamoavlenisaTvis sasargeblo iqneba gamokiTxvis saSualebiT
mopovebuli informaciac. ra Tqma unda, skolis administracia mud-
mivad unda iTvaliswinebdes im faqts, rom profesiuli ganviTarebis
programebi yovelTvis axlo kavSirSi unda iyos skolis moTxovneb-
Tan da xels uwyobdes skolis ganviTarebis gegmaSi dasaxuli mizne-
bis Sesrulebas.
pedagogebisaTvis gankuTvnili profesiuli ganviTarebis prog-
ramebi miznad unda isaxavdes profesiuli kompetenciis amaRlebas
qvemoT CamoTvlili sakixebidan erT-erTSi mainc:

139
sagnis codna;
Sefasebis strategiebi;
meTodebi da saswavlo gegma;
ganaTlebis sistemis erovnuli prioritetebi;
ganaTlebis procesSi axali teqnologiebis gamoyeneba.

profesiuli ganviTarebis ZiriTadi mimarTulebebis gansazRvris


Semdeg aucilebelia, daisaxos konkretuli RonisZiebebi, romelic
saSualebas miscems pedagogs, unar-Cvevebisa da codnis gaRrmavebiT
sasurvel Sedegebs miaRwios; aseve mniSvnelovania, ganisazRvros,
rogor moxdeba Sedegebis Sefaseba; Sefasebis procesis efeqturad
warmarTvisaTvis aucilebelia Sefasebis Sesabamisi kriteriumebis
SemuSaveba.
uwyveti profesiuli ganviTarebis gegma unda SemuSavdes erTi an
maqsimum sami wlis vadiT. Tu gegma erT welze meti vadiTaa miRebuli,
maSin savaldebuloa misi yovelwliuri ganxilva/gadasinjva. skolis
direqtorma da sameurveo sabWom unda Seafason misi Sesabamisoba
skolis arsebul moTxovnebTan, amocanebTan da miznebTan da saWiro-
ebisamebr Seitanon masSi cvlilebebi.
uwyveti profesiuli ganviTarebis RonisZiebebis dagegmvisas
skolis direqtorma unda:

uzrunvelyos, rom profesiuli ganviTarebis programebi iyos


sistematuri, kvlevaze dafuZnebuli, skolis saqmianobis Sesaba-
misi, uwyveti da Sedegebze orientirebuli.
gamoyos profesiuli ganviTarebisaTvis saWiro resursebi (dro,
biujeti, administraciuli resursebi da sxv.), raTa SesaZlebeli
gaxdes maTi efeqturi ganxorcieleba. Tu skolis biujeti amis
SesaZleblobas ar iZleva, izrunos damatebiTi saxsrebis moZi-
ebaze.
profesiuli ganviTarebis programebis Tematikis Sesaxeb gadaw-
yvetilebis miRebisas gamoiyenos gamokiTxvebisa da sxva kvlevebis
monacemebi da Sedegebi.
miawodos informacia moswavleebs, mSoblebsa da skolis sazoga-
doebis wevrebs skolis saqmianobis gaumjobesebis gegmisa da pro-
fesiuli ganviTarebisaTvis saWiro resursebis Sesaxeb.

140
6.2.2. profesiuli ganviTarebis programebis ganrigis SemuSaveba

aRsaniSnavia, rom ganrigis efeqtur SemuSavebas didi mniSvneloba


eniWeba pedagogTa profesiuli ganviTarebis dagegmvisas. aSkaraa,
rom skola ukeTesobisken ver Seicvleba, Tu maswavlebels ar eqneba
dro sakuTari saqmianobis gaumjobesebisaTvis. amasTanave, maswav-
lebelTa monawileobam gadamzadebis programebSi xeli ar unda Se-
uSalos saganmanaTleblo process skolaSi.
skolis xelmZRvaneloba valdebulia, TanamSromlebs auxsnas, rom
profesiuli zrdisa da moswavleTa ganaTlebis gaumjobesebis miz-
niT mniSvnelovania profesiuli ganviTarebisaTvis saTanado drois
gamoyofa da maTTvis saWiro programebSi srulfasovani monawile-
obis miReba.
profesiuli ganviTarebis dagegmvisas sasargeblo iqneba Semdegi
strategiebis gamoyeneba:
gaxangrZlivebuli samuSao dRe _ profesiuli ganviTarebisaTvis
saWiro dro SeiZleba gamoinaxos samuSao dRis gaxangrZlivebiT (di-
lis an saRamos saaTebis damatebiT) an SuadRis Sesvenebis drois
gazrdiT. miuxedavad imisa, rom aseTi midgoma, faqtobrivad, ar Se-
aferxebs skolis saswavlo process, igi SeiZleba rTuli gansaxor-
cielebeli aRmoCndes TviTon maswavleblisaTvis, romelsac skolaSi
muSaobis garda, piradi valdebulebebi aqvs sakuTari ojaxis winaSe,
an SesaZloa, CarTuli iyos sxva klasgareSe RonisZiebebSi da amdenad,
gauWirdes damatebiTi valdebulebebis aReba samuSao saaTebis daw-
yebamde an mis Semdeg. magram miuxedavad amisa, skolis xelmZRvane-
lobasa da pedagogebs Soris molaparakebis safuZvelze aucileblad
unda gamoinaxos dro profesiuli ganviTarebis programebisaTvis.
samuSao dReebis gazrda _ skolas SeuZlia, profesiuli ganviTa-
rebis programebis ganxorcielebisTvis gazardos samuSao dReebis
raodenoba. miuxedavad imisa, rom es damatebiT xarjebTanaa dakavSi-
rebuli, akademiuri TvalsazrisiT igi gamarTlebuli iqneba.
sazafxulo treningebi _ skolas SeuZlia, efeqturad da umtkiv-
neulod gamoiyenos zafxulis periodi (rodesac skolaSi gakveTi-
lebi ar tardeba) profesiuli ganviTarebis programebis ganxorci-
elebisaTvis.
maswavlebelTa Canacvleba _ skolam SeiZleba SeimuSaos gakveTi-
lebis iseTi cxrili, romelic SesaZlebels gaxdis erTi maswavleb-
lis mier gadamzadebis programaSi monawile maswavleblis droebiT
Canacvlebas.

141
SabaT-kvira _ zogierT SemTxvevaSi SeiZleba saWiro gaxdes SabaT-
kviris gamoyenebac. aman, SesaZloa, pedagogTa ukmayofileba gamoiw-
vios, magram mainc SeiZleba darCes erT-erT gansaxilvel variantad.
ra Tqma unda, SabaT-kviris xSirad gamoyeneba aseTi miznebisaTvis
ar aris sasurveli da mizanSewonili.

6.2.3. profesiuli ganviTarebis programebis saxeebi

profesiuli ganviTarebis miznebis miRweva SesaZlebelia sxvadas-


xva RonisZiebebiT, magram maTi dagegmvisas aucilebelia imis gaTva-
liswineba, rom konkretuli RonisZieba miznad unda isaxavdes cod-
nisa da unar-Cvevebis SeZenasa da gaumjobesebas saWiro sferoSi.
profesiuli ganviTarebis moTxovnilebis uzrunvelsayofad sko-
lam qvemoT CamoTvlili RonisZiebebidan unda SearCios iseTi, rome-
lic yvelaze metad Seesabameba mis specifikasa da pirobebs:
skolasa da universitets Soris TanamSromloba _ skolasa da ad-
gilobriv universitetsa da instituts Soris TanamSromlobis Se-
degad SesaZlebelia pedagogebisa da administraciis TanamSromle-
bisaTvis specialuri kursebis Seqmna, romelic SeiZleba Catardes
skolaSi an, arsebuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, SesaZloa, sko-
lis TanamSromlebs mouwioT, Sesabamis kursebs universitetebSi an
institutebSi daeswron.
nebismieri saxiT/nebismier dros profesiuli ganviTareba _ aseTi
midgoma misaRebi da gamosadegia nebismieri disciplinisaTvis. gan-
viTareba SeiZleba xelmisawvdomi iyos sxvadasxva formatiT, maT So-
ris, videokasetebis, internetisa da distanciuri swavlebis kurse-
bis (rac savaraudod mxolod qalaqis skolebisTvis iqneba xelmi-
sawvdomi) an sxva mediasaSualebebis gamoyenebiT.
arasamTavrobo organizaciebis an saxelmwifo uwyebebis mier
SeTavazebuli specialuri kursebi (seminarebi, treningebi) _ aseTi
specialuri kursebi xSirad ewyoba arasamTavrobo organizaciebis
mier. skolis administraciis movalobaa, uzrunvelyos amgvari semi-
narebisa da treningebis Sesaxeb informaciis mopoveba da gavrceleba
skolaSi. sasargebloa am RonisZiebebSi CarTuli organizaciebis
warmomadgenlebTan mWidro TanamSromlobis damyareba, raTa skola
droulad iyos informirebuli maT mier ganxorcielebuli progra-
mebis Sesaxeb.
proeqtebis SemuSaveba _ profesiuli ganviTarebis erT-erT saSu-
alebas warmoadgens aseve specialuri proeqtebis SemuSaveba, rome-

142
lic uSualod iqneba dakavSirebuli skolis ganviTarebis arsebul
moTxovnilebebTan. am proeqtebisTvis dafinansebis moZieba SesaZle-
belia ganaTlebis sakiTxebze momuSave donori organizaciebidan.
aseve SesaZlebelia, am miznebisaTvis arsebobdes specialuri saxel-
mwifo saxsrebi.
konferenciebi _ konferenciebSi monawileoba codnis amaRlebisa
da ideebis gacvlis kargi saSualebaa rogorc pedagogebisaTvis, ise
administraciis warmomadgenlebisTvis. zogierT SemTxvevaSi konfe-
renciebze daswreba, SesaZloa, garkveul xarjebTan iyos dakavSire-
buli. skolis xelmZRvanelobis movaleobaa, SeZlebisdagvarad uz-
runvelyos am miznebisaTvis Tanxebis gamoyofa.
skolebTan TanamSromloba _ adgilobriv skolebTan TanamSrom-
loba efeqturi midgomaa ara marto konkretulad erTi skolis pro-
fesiuli ganviTarebisaTvis, aramed mTeli raionis masStabiT arse-
buli skolebisaTvis. mrgvali magidebi, erToblivi konferenciebi
da sxvadasxva RonisZiebebi daexmareba saSualo skolebs saganmanaT-
leblo warmatebebis erToblivi ZalisxmeviT miRwevaSi.
kolegebis gamocdilebis gaziareba _ profesiuli ganviTarebis
kidev erTi kargi saSualebaa kolegebis saqmianobaze dakvirveba da
maTi gamocdilebis gaziareba. am procesis dros maswavlebeli ak-
virdeba Tavisi kolegis praqtikas, xolo Semdeg acnobs mas Tavisi
dakvirvebis Sedegebs. imisaTvis, rom dakvirveba orive mxarisaTvis
iyos momgebiani, aucilebelia, kolegebs Soris ndoba da urTierT-
daxmarebis survili arsebobdes. es meTodi gansakuTrebiT gamosade-
gia swavlebis axali strategiebis ganviTarebisas.
sasargeblo iqneboda amgvari dakvirvebis ganxorcieleba sxvadas-
xva skolis maswavleblebs Soris, miuxedavad imisa, rom aseTi Ronis-
Zieba SeiZleba sakmaod rTuli Candes, gansakuTrebiT skolebs Soris
arsebul konkurencias Tu gaviTvaliswinebT. sxvadasxva skolis pe-
dagogebs Soris swavlebasTan dakavSirebuli midgomebis gaziareba
sasargeblo iqneba TiToeuli skolisaTvis. skolis xelmZRvanelo-
baze iqneba damokidebuli aseTi RonisZiebebis mxrdaWera da pedago-
gebis darwmuneba am praqtikis sasargeblo mxareebSi.
mentoroba _ damwyebi da naklebad gamocdili pedagogebisaTvis
warmatebul da gamocdil pedagogTan, rogorc mentorTan, muSaoba
profesiuli ganviTarebis Zalian kargi saSualebaa. amisaTvis auci-
lebelia eqspert- maswavleblebis momzadeba, rom maT SeeZloT men-
torobis gaweva, profesiuli dialogis warmarTva da Sefasebebis
gakeTeba. mentoroba SeiZleba sxvadasxva saSualebiT ganxorciel-

143
des, magaliTad: regularuli Sexvedrebis organizebiT, gakveTileb-
ze dakvirvebiT da sxv.
TanamSromelTa profesiuli ganviTarebis mizniT skolebs nebis-
mieri zemoT moyvanili saSualebis gamoyeneba SeuZliaT. Tumca Ta-
vad skolam unda gadawyvitos, romeli meTodi ufro Seesabameba misi
TanamSromlebis saWiroebebs da moTxovnilebebs.

danarTi – TanamSromelTa SerCevis procedurebi

vakansiis gancxadeba

arsebuli praqtika cxadyofs, rom arc ise advilia kvalificiuri


da dainteresebuli kandidatebis mozidva. amdenad, skolis direq-
torma da administraciam saTanado yuradReba unda dauTmon vakan-
siis swori saSualebebiT reklamirebas. arsebobs kandidatTa mozid-
vis ramdenime ZiriTadi meTodi, maT Soris: gancxadebis ganTavseba
internetSi specialur veb-gverdze, popularul gazeTSi, skolis
sainformacio dafaze da sxva. arsebobs kidev sxv. meTodebi kandi-
datebis mosazidad. es meTodebi ufro specifikuria da damokide-
bulia gamocxadebul vakansiasa da samizne jgufze. magaliTad, sko-
lam, romelic vakansias acxadebs pedagogebis Tanamdebobaze, sasur-
velia, gancxadeba gaagzavnos universitetisa da institutebis Sesa-
bamis fakultetebze. rodesac skola gamocdil buRaltrebs eZebs
vakanturi Tanamdebobis dasakaveblad, man gancxadeba iseT organi-
zaciebs unda gaugzavnos, sadac SeiZleba kvalificiuri buRaltrebi
muSaobdnen.

sabuTebis miReba

rogorc wesi, skolam dainteresebul kandidatebs reziumesa (av-


tobiografiis) da samotivacio werilis warmodgena unda mosTxovos.
es saukeTeso meTodia kandidatis Sesaxeb sruli informaciis misa-
Rebad erTi an ori gverdidan. amasTan, skolam kandidats SeiZleba
damatebiTi anketis formis Sevsebac mosTxovos. reziumesa da samo-
tivacio werilTan SedarebiT anketis formas ramdenime upiratesoba
aqvs. igi uzrunvelyofs, rom yvela kandidatma uSualod damqira-
veblisaTvis saintereso kiTxvebze gasces pasuxi. aseTi kiTxvebis
magaliTi SeiZleba iyos: ra konkretuli funqciebi hqonda kandidats

144
wina samsaxurSi; ratom fiqrobs kandidati, rom igi vakanturi Tanam-
debobisaTvis Sesaferisi kandidaturaa; ra treningebi da seminarebi
aqvs gavlili Tavisi specializaciis sferoSi da a. S. anketis formis
kidev erTi upiratesoba is aris, rom masze aris kandidatis xelmo-
wera imis dasadastureblad, rom warmodgenili informacia sworia.
amasTan, aplikaciis formiT SesaZlebelia im pirebis vinaobisa da
sakontaqto monacemebis mopoveba, romlebic rekomendacias gauweven
kandidats.
reziumes anda anketis formasTan erTad skolam SeiZleba saWirod
miiCnios kandidatebis mier daxasiaTebebis warmodgena. Tumca maTi
moTxovna SesaZloa moxdes gasaubrebis Semdegac, sanam komisia sa-
boloo gadawyvetilebas miiRebs. rogorc wesi, daxasiaTeba yofili
damqiraveblebis an leqtoris mier unda iyos gacemuli.
Tu gamoqveynebul vakansiaze ar aris aqtiuri gamoxmaureba an ara-
kvalificiur kandidatebs aqvT sabuTebi Semotanili, rekomendebu-
lia, rom skolam xelaxla gaakeTos ganacxadi vakansiis Sesaxeb. am
viTarebaSi skolis direqtorma unda gamoikvlios mizezebi, ratom
ar gamoexmaurnen sakmarisi da saTanado kvalifikaciis kandidatebi
da moiZios da gamoiyenos reklamirebis ufro efeqturi saSualebebi.

kandidatebis SerCeva

kandidatebis SerCevis procesi SeiZleba gansxvavdebodes gamoc-


xadebuli vakansiis tipis an skolis dasaqmebis procedurebidan ga-
momdinare. sasurvelia, skolas hqondes kandidatebis SerCevis Sem-
degi etapebi: reziumeebis (avtobiografiebis) gacxrilva, weriTi
testebis Catareba, gasaubreba da praqtikuli davalebis Sesruleba.
TiToeuli es etapi exmareba damqiravebels, swori gadawyvetileba
miiRos. magaliTad, zogierTi pirovneba SeiZleba Zalian STambeWdavi
iyos warmodgenili sabuTebis mixedviT, kerZod, hqondes araCveuleb-
rivad warmodgenili reziume, magram damqiravebeli SesaZloa sru-
liad sxva realobas waawydes masTan piradi gasaubrebis Semdeg. aseve
zogierTma pirovnebam SeiZleba kargi STabeWdileba datovos gasaub-
rebaze, magram cudi Sedegebi aCvenos testirebisa da praqtikuli
davalebis Sesrulebis dros. amdenad, SerCevis dros sxvadasxva eta-
pebis gamoyenebiT damqiravebeli kandidats sxvadasxva rakursiT
afasebs da amis Sedegad iRebs dabalansebul gadawyvetilebas.
SerCevis procesis dawyebisas rekomendebulia, rom skolis di-
reqtorma da sameurveo sabWom gaiTvaliswinon Semdegi principebi:

145
kompetenturoba _ SemrCev komisiaSi unda iyvnen Sesabamisi kompe-
tenciis mqone adamianebi. amasTanave, Sefasebis kriteriumebi, ase-
ve vakanturi saStato erTeulis kvalifikaciisa da ganaTlebis
moTxovnebi profesionalurad unda iyos SemuSavebuli.
miukerZoebloba _ dauSvebelia saboloo gadawyvetilebis miReba
SerCevis procesis dasrulebamde da yvela kandidatTan gasaub-
rebamde. procesis mimdinareobisas savaldebuloa yvela kandi-
datis Tanabar pirobebSi Cayeneba da obieqturi da samarTliani
gadawyvetilebis miReba.
gamWvirvaloba _ kandidatebis SerCevis procesi gamWvirvale un-
da iyos rogorc monawile kandidatebisaTvis, ise mTlianad sazo-
gadoebisaTvis. sasurvelia, rom nebismier kandidats, romlis
SerCevac ar moxda komisiis mier, hqondes gadawyvetilebis gasa-
Civrebis ufleba. sasurvelia, skolis xelmZRvanelobam aseT kan-
didats auxsnas is mizezebi, ris gamoc ar moxda misi SerCeva.

SerCevis procesis dawyebamde skolis xelmZRvaneloba valdebu-


lia, SeimuSaos SerCevis kriteriumebi. rogorc wesi, SerCevis kri-
teriumebi unda efuZnebodes samuSaos aRweras, romelSic miTiTe-
bulia is konkretuli unar-Cvevebi da kvalifikacia, romelic damqi-
ravebelma SerCevis procesis samive etapze unda Seafasos.

reziumeebis gacxrilva

reziumeebis gacxrilva SerCevis procesis mniSvnelovani nawilia.


skolam SeiZleba uamravi reziume miiRos gamocxadebul vakansiaze,
magram, radgan yvela kandidatTan gasaubreba da testireba fiziku-
rad SeuZlebelia, kandidatTa sia reziumeebis gacxrilvis Sedegad
unda Semcirdes. rac ufro meti reziumea miRebuli, miT ufro Znelia
maTi SerCeva. amdenad, sasurvelia, reziumeebis gacxrilvis procesi
or etapad daiyos. pirvel etapze unda gaicxrilos im kandidatebis
reziumeebi, romlebic ar akmayofileben kvalifikaciisa da ganaT-
lebis moTxovnebs. magaliTad, avtomaturad unda gaicxrilon iseTi
kandidatebi, romelTa samuSao gamocdileba an ganaTleba gansxvav-
deba vakanturi Tanamdebobis moTxovnebisagan. meore etapze rezi-
umeebi kandidatebis susti da Zlieri mxareebis mixedviT unda daj-
gufdes. kandidatTa susti mxareebi Semdeg sferoebSi SeiZleba ga-
movlindes: ganaTlebis grZeli CamonaTvali (rac imaze miuTiTebs,
rom kandidats mwiri samuSao gamocdileba aqvs), profesiul saqmi-

146
anobaSi wyveta, zedmetad didi raodenobiT warmodgenili piradi
informacia; mxolod samuSao adgilisa da Tanamdebobis miTiTeba
uSualo funqciebisa da miRwevebis aRniSvnis gareSe; beWdviTi Sec-
domebi da sxv.

weriTi testebi

SerCevis procesis morigi etapi SeiZleba iyos testireba. es gan-


sakuTrebiT mniSvnelovania maSin, rodesac saWiroa kandidatebis
teqnikuri codnis Sefaseba. am dros SesaZlebelia sxvadasxva saxis
testis gamoyeneba, magaliTad, ramdenime savaraudo pasuxidan swori
variantis SerCeva, konkretul kiTxvaze werilobiTi pasuxis gacema
mokle Temis saxiT, vrceli Temis dawera da sxv. mniSvnelovania, tes-
ti ise iyos Sedgenili, rom damqiravebels SeeZlos misi saSualebiT
kandidatis realuri codnis Sefaseba konkretul sferoSi.
skolis xelmZRvanelobam unda gansazRvros, konkretul SemTxve-
vaSi ramdenad mizanSewonilia testirebis meTodis gamoyeneba. Ser-
Cevis procesis dros testirebis meTodis gamoyenebis Sesaxeb gadawy-
vetilebis miRebisas saWiroa imis gaTvaliswineba, realurad ramde-
nad efeqturi iqneba am meTodis gamoyeneba mocemul situaciaSi
Tundac finansuri xarjis TvalsazrisiT. testirebis gamoyeneba gan-
sakuTrebiT efeqturi da sasargeblo iqneba, Tu reziumeebis gac-
xrilvis Sedegad SerCeul kandidatTa ricxvi gansakuTrebiT maRa-
lia da mosalodnelia, rom maTi raodenoba sagrZnoblad Semcirdeba
testirebis Sedegebis Semdeg. magram skolam SeiZleba CaTvalos, rom
testireba misTvis naklebad efeqturia, radgan masTan dakavSire-
buli xarjebi Zalze didia.

gasaubreba

gasaubreba SerCevis procesis yvelaze gavrcelebuli formaa. igi


exmareba damqiravebels da kandidats, erTmaneTi Seafason pirispir
Sexvedris dros. efeqturi gasaubrebis Casatareblad saWiroa misi
sworad dagegmva da bevri sxvadasxva detalis gaTvaliswineba. ro-
gorc wesi, gasaubrebis dawyebamde saWiroa ramdenime sakiTxis mog-
vareba:

a) sasurvelia, skolis direqtorma Seqmnas SemrCevi komisia, romlis


SemadgenlobaSic iqneba ramdenime profesionali da kompetentu-

147
ri pirovneba. SemrCevi komisiis mravalricxovneba SeiZleba ara-
komfortuli iyos kandidatisaTvis, magram am gziT ufro metad
aris SesaZlebeli gasaubrebis obieqturad da profesionalurad
Catareba. sasurvelia, rom SemrCevi komisiis erTi wevri mainc
iyos sameurveo sabWos warmomadgeneli, gansakuTrebiT im SemTx-
vevaSi, Tu skolis maRal Tanamdebobazea vakansia gamocxadebuli.
aseve mniSvnelovania, rom SemrCevi komisiis erT-erT wevri mainc
iyos im sferoSi kompetenturi, romelSic skolas vakansia aqvs
gamocxadebuli.
b) SemrCevi komisiis wevrebi winaswar unda SeTanxmdnen SerCevis
ZiriTad kriteriumebze. maT winaswar unda daurigdeT kandida-
tebis reziumeebi da anketis formebi, raTa sakmarisi dro hqon-
deT gasaubrebisaTvis mosamzadeblad. garda amisa, SemrCevma ko-
misiam unda moamzados SekiTxvebis sia. yvela SekiTxva samuSaos-
Tan dakavSirebul funqciebs da moTxovnebs unda exebodes. mi-
uxedavad imisa, rom SekiTxvebis Tanmimdevroba da Sinaarsi SeiZ-
leba sxvadasxva kandidatebTan mimarTebaSi gansxvavebuli iyos,
samarTlianobis dacvis mizniT aucilebelia, rom yvela kandi-
dats msgavsi SekiTxvebi daesvas.
g) SemrCevi komisiis wevrebTan konsultaciis safuZvelze unda Sed-
ges gasaubrebis realisturi ganrigi. gasaubrebis xangrZlivoba
damokidebuli iqneba dasmuli SekiTxvebis raodenobaze da imaze,
Tu ra dros moandomebs TiToeuli kandidati maTze pasuxis ga-
cemas.
d) aucilebelia, rom SerCeul kandidatebs winaswar, sul mcire 2-3
dRiT adre, ecnobos gasaubrebis TariRi da dro. rekomendebulia,
rom skolis administraciam kandidats gasaubrebamde miawodos
gamocxadebuli vakansiis samuSao aRwera.

gasaubrebis sawyis etapze SesarCevi komisiis Tavmjdomarem mokled


unda gaacnos kandidats komisiis danarCeni wevrebi. uSualod Se-
kiTxvebis nawilze gadasvlamde, sasurvelia, skolis direqtorma
kidev erTxel mimoixilos gamocxadebuli vakansiis moTxovnebi da,
Tu kandidats damatebiTi SekiTxvebi gauCndeba, pasuxi gasces maT.
kandidatisTvis dasmuli SekiTxvebi ise unda iyos formulirebuli,
rom pasuxi vrceli informaciis miwodebas iTxovdes da ar Semoifar-
glebodes mxolod pasuxiT `ki~ an `ara~. aseTi SekiTxvebis nimuSebia:

148
ratom dainteresdiT am vakansiiT?
ra codna da kvalifikacia gaqvT am samuSaos Sesasruleblad?
ra iqneba pirveli nabiji, romelsac Tqven am Tanamdebobaze SerCe-
vis SemTxvevaSi gadadgamT?
ramdenad Seesabameba Tqveni samuSao gamocdileba da ganaTleba
am Tanamdebobas? mokled mogvaxseneT Tqveni samuSao gamocdi-
lebis Sesaxeb.
ra iyo yvelaze didi problema, romelsac Tqveni profesiuli saq-
mianobis dros SexvdiT da ra zomebi miiReT mis mosagvareblad?
ra iyo Tqveni yvelaze didi warmateba profesiul saqmianobaSi?
ramdenad ukavSirdeba aRniSnuli samuSao Tqvens samomavlo
profesiul gegmebs?
ratom fiqrobT, rom Sesaferisi kadidati brZandebiT aRniSnuli
TanamdebobisaTvis? da sxv.

miuxedavad imisa, rom zemoT moyvanili yvela SekiTxvis magaliTi


Seesabameba rogorc pedagogiur, ise administraciul Tanamdebobeb-
ze gamocxadebul vakansias, sasurvelia, rom SemrCevma komisiam mas-
wavleblobis kandidatebs ufro specifikuri kiTxvebi dausvas. es
SekiTxvebi, rogorc wesi, miznad unda isaxavdes kandidatis Sefasebas
Semdeg kriteriumebze dayrdnobiT:

profesiuli gamocdileba:

mogviTxreT Tqveni pedagogiuri gamocdilebis Sesaxeb.


gaqvT Tu ara sxvadasxva kulturis warmomadgenel moswavleebTan
muSaobis gamocdileba?
ramdenad kargad mogamzadaT universitetma pedagogiuri saqmi-
anobisaTvis?

swavlebis meTodologia:

daasaxeleT sami inovaciuri meTodi, romlebic saswavlo proce-


sis dros gamogiyenebiaT.
rogor SeafasebT moswavleebs (rogorc formalurad, ise ara-
formalurad)? ra masalas gamoiyenebT moswavleTa Zlieri da sus-
ti mxareebis gamosavlenad?

149
ra meTods gamoiyenebT gakveTilze moswavleTa aqtiuri monawi-
leobis uzrunvelsayofad?
ra meTodebs gamoiyenebT naklebad motivirebul moswavleebTan
muSaobis dros?
Tqveni azriT, maswavlebelma TviTon unda moamzados saswavlo
gegma da SeimuSaos saswavlo procesTan dakavSirebul amocanebi,
Tu mas aseTi masalebi mza saxiT unda miawodon?

gakveTilis marTvisa da disciplinis damyarebis unari:

ra wesebs iyenebT gakveTilze disciplinis dasamyareblad?


ra iyo disciplinasTan dakavSirebuli yvelaze didi problema,
romelsac muSaobis procesSi SexvdiT da rogor moagvareT igi?

masalis codna:

profesiuli daxelovnebis romeli kursebi gaqvT gavlili, rome-


lic Tqvens kvalifikaciasa da TanamdebobisaTvis mzaobas gana-
pirobebs?
ra saxis cvlilebebi gsurT dainaxoT saswavlo gegmebSi momavali
5 wlis ganmavlobaSi?

dagegmvis unari:

rogor SeimuSavebT yoveldRiuri gakveTilis ganrigs? ramdenad


zedmiwevniT mihyvebiT Tqven mierve SemuSavebul gegmebs?
ra moculobis saSinao davalebas aZlevT moswavleebs? rogor
gansazRvravT moswavleebis mier saSinao davalebis Sesrulebi-
saTvis saWiro dros?

skolis xelmZRvanelobasTan, mSoblebTan


da moswavleebTan urTierToba:

ras unda moelodes direqtori pedagogisgan da piriqiT?


ra roli akisria pedagogs skolis marTvis procesSi?
rogor xedavT maswavleblis/moswavlis rols skolis cxovreba-
Si?

150
sasurvelia, rom SemrCevi komisiis wevrebma gasaubrebis procesSi
CainiSnon kandidatis pasuxebi. aseve sasurvelia, komisiam uzrun-
velyos TiToeuli gasaubrebis pozitiur ganwyobaze dasruleba. kan-
didats, misi survilis Sesabamisad, saSualeba unda mieces, Tavadac
dasvas SekiTxvebi, magaliTad, gamocxadebuli Tanamdebobis fun-
qciebsa da ufleba-movaleobebze, samuSaos dawyebis savaraudo Ta-
riRze da a. S.

Sefaseba praqtikuli davalebis saSualebiT

Sefasebis erT-erTi efeqturi meTodia kandidatisaTvis praqti-


kuli davalebis Sesrulebis moTxovna. magaliTad, maswavleblobis
kandidatebs SeiZleba mosTxovoT erTi an ori saCvenebeli gakveTi-
lis Catareba. aseTi davalebis Sefasebisas SemrCev komisias saSu-
aleba eZleva, Seafasos, rogor axerxebs kandidati gakveTilis da-
gegmvas, Catarebas, moswavleebis marTvasa da disciplinis damyare-
bas.

SerCevis procesis dasruleba

SerCevis procesis yvela etapis dasrulebis Semdeg SemrCevma ko-


misiam SeiZleba saWirod CaTvalos kandidatis rekomendatorebTan
dakavSireba da maTgan garkveuli informaciis miReba. amiT garkve-
ulwilad SesaZlebelia komisiis mier kandidatis Sesaxeb Sexedu-
lebebis gadamowmeba. rekomendatorebTan dakavSirebis dros komi-
siis wevrebma unda gaiTvaliswinon isic, rom garkveuli mizezebis
gamo yofilma damqiraveblebma SesaZloa Tavi Seikavon uaryofiTi
Sefasebebisgan an zedmetad uaryofiTad daaxasiaTon kandidati, Tu
damqiraveblis interesSi Sedis am kandidatis mier misi organizaciis
datoveba. nebismier SemTxvevaSi, sasurvelia, saboloo gadawyveti-
lebis miRebamde komisia rekomendatorebs daukavSirdes. amasTanave,
mniSvnelovania, rom rekomendatorebTan dakavSirebamde miiRoT Tvi-
Ton kandidatis Tanxmoba, rac SeiZleba anketis formis erT-erT pun-
qtSi Sediodes.
SerCevis procesis bolo etapze skolis direqtorma unda sTxo-
vos komisiis wevrebs, Seajamon SerCeuli kandidatebis testirebisa
da gasaubrebis Sedegebi da gaakeTon maTi reitingi. amis Semdeg, sa-
survelia, gaimarTos saerTo sxdoma, sadac wevrebi Seajameben yve-

151
la kandidatis gasaubrebis, testirebis, praqtikuli davalebebisa
da rekomendaciebis Sedegebs da moaxdenen saboloo SerCevas. Sesar-
Cevi komisiis wevrebs Soris gansxvavebuli azris arsebobis SemTxve-
vaSi skolis direqtori valdebulia, gaarkvios, romelia is erTi an
ori sakiTxi, romelSic komisiis wevrebi ar eTanxmebian erTmaneTs
da moawyos ganxilva am konkretul sakiTxebTan dakavSirebiT. mniSv-
nelovania, rom TiToeul wevrs sakuTari mosazrebis gamoxatvis
saSualeba hqondes. rogorc wesi, aseTi ganxilvebis Semdeg komisia
sabolood aRwevs erTsulovnebas romelime kandidatis sasargeb-
lod.
sasurvelia, SesarCevma komisiam uaryofis oficialuri werili
gaugzavnos im kandidatebs, romlebic ar iqnen SerCeuli gamocxade-
buli vakaniisaTvis. aseTi midgoma skolis xelmZRvanelobis profe-
sionalizmsa da obieqturobaze metyvelebs. aseTi saxis werilebs,
rogorc wesi, standartuli Sinaarsi aqvs. miuxedavad imisa, rom aseT
werilSi araa savaldebulo, detalurad iyos gadmocemuli is mi-
zezebi, ris gamoc ar SeirCa kandidati, gasaCivrebis SemTxvevaSi di-
reqtori mzad unda iyos, mocemuli Tanamdebobis specifikuri moT-
xovnebis safuZvelze auxsnas kandidats misi dawunebis mizezebi da
dawvrilebiTi informacia miawodos mas misi Sedegebis Sesaxeb.
saboloo gadawyvetilebas SerCeuli kandidatis daqiravebisa da
masTan xelSekrulebis gaformebaze iRebs skolis direqtori. Tu
skolis direqtori CaTvlis, rom SemrCevma komisiam subieqturad
moaxdina kandidatis anda kandidatebis SerCeva, mas SeuZlia, uari
ganacxados SerCeul kandidatebTan xelSekrulebis gaformebaze,
gamoacxados xelaxali konkursi da Seqmnas axali SesarCevi komisia.

dokumentaciis momzadeba da samsaxuris SeTavazeba

direqtorma SerCeul kandidats samsaxuri SeiZleba SesTavazos


oficialuri werilis saSualebiT, sadac miTiTebuli unda iyos misi
anazRaureba, SeRavaTebi da samuSaos dawyebis TariRi. werils Tan
unda erTvodes samuSaos detaluri aRwera. Tu kandidati Tanxmobas
ganacxadebs SeTavazebaze, saWiroa danarCeni sabuTebis momzadeba,
kerZod ki, aucilebelia, momzaddes SromiTi xelSekruleba, romel-
sac guldasmiT unda gaecnos kandidati. Tu damqiravebeli da kandi-
dati xelSekrulebis pirobebs eTanxmebian, orive mxare xels awers
xelSekrulebas, ris Semdegac kandidati skolis oficialuri TanamS-
romeli xdeba. skolis mxridan SromiT xelSekrulebas xels awers

152
skolis direqtori. Tu TanamSromeli skolis direqtoris axlo naTe-
savia, daqiravebis Sesaxeb Tanxmoba man sameurveo sabWosgan unda mi-
iRos, raTa Tavidan iqnes acilebuli interesTa konfliqti.
rogorc wesi, SromiT xelSekrulebaSi gaTvaliswinebuli unda
iyos Semdegi sakiTxebi:

mxareTa vinaoba;
gansaxorcielebeli samuSaos aRwera;
adgilmdebareoba da samuSao saaTebi;
xelfasis odenoba;
dasvenebis dReebi, sajaro dResaswaulebi, avadmyofobis gamo
samuSaodan ganTavisuflebis dReebis maqsimaluri raodenoba;
samuSaos datovebis procedurebi;
qcevis wesebi, skolaSi moqmedi Sinaganawesis, eTikis kodeqsis,
sxva dokumentebisa da normebis dacvis valdebuleba;
sxva uflebebi da movaleobebi, romlebic daekisreba SerCeul
kandidats SromiT xelSekrulebaze xelis moweris Semdeg;
konfidencialuri informaciis Senaxvis valdebuleba muSaobis
ganmavlobaSi da samuSao xelSekrulebis Sewyvetis Semdeg.

SromiT xelSekrulebaSi SeiZleba miTiTebuli iyos sagamocdo va-


dac. sagamocdo periodis ganmavlobaSi TanamSromeli samuSao kon-
traqtSi miTiTebuli yvela uflebiT unda sargeblobdes.
skolis direqtorma unda uzrunvelyos, rom axal TanamSromels
muSaobis pirvelive dReebSi gaacnon skolis saqmianoba. amisaTvis
sasurvelia, skolis direqtorma axal TanamSromels xelmZRvaneli
dauniSnos. sasurvelia, pirveli dReebis ganmavlobaSi uSualo xel-
mZRvaneli Sexvdes axal TanamSromels da gaacnos mas skolis sxva
TanamSromlebi. aseve mniSvnelovania, miewodos mas yvela saWiro do-
kumentacia (skolis debuleba, Sinaganawesi, ganviTarebis gegma da
sxv.). skolis garemosTan axali TanamSromlis warmatebuli integ-
rirebis mizniT, sasurvelia, pirveli 6 kviris ganmavlobaSi xelmZR-
vaneli Sexvdes mas yoveli kviris bolos an dasawyisSi da gaesaubros
im problemur sakiTxebze, romlebic, SesaZloa, axlad ayvanil Tanam-
Sromels hqondes.

153
Tavi V
swavleba, swavla
da saswavlo gegma

nawili 1. swavleba, swavla da saswavlo gegma _


miznebi da funqciebi

erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris valdebule-


baa, moamzados erovnuli saswavlo gegmebi, SeimuSaos saswavlo pro-
cesis erovnuli Sefasebebis sistema da gansazRvros saswavlo pro-
cesisTvis rekomendebuli saxelmZRvaneloebis sia.
erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris gadawyveti-
lebebis safuZvelze skolebi valdebuli arian, uzrunvelyon sas-
wavlo gegmebis, swavlis da swavlebis marTva, romelic mimarTuli
iqneba iseTi garemos Seqmnisken, romelSic xorcieldeba efeqturi
swavleba da swavla mravalferovani, moqnili da dabalansebuli sas-
wavlo gegmisa da swavlebisa da swavlis efeqturi Sefasebis sistemis
safuZvelze.
pedagogiuri sabWo valdebulia, SeimuSaos skolis saswavlo gegma
da SearCios saxelmZRvaneloebi erovnuli saswavlo gegmebisa da Se-
fasebis centris mier rekomendebuli saxelmZRvaneloebidan. saswav-
lo gegma unda asaxavdes skolis sazogadoebis moTxovnilebebsa da
molodinebs; misi Sinaarsi da swavlebis meTodologia kargad unda
iyos organizebuli. saswavlo gegma naTlad unda avlendes moswav-
leTa saganmanaTleblo amocanebis, misaRwevi Sedegebis, swavlebisa
da swavlis xarisxis Sefasebis maCveneblebs.
sameurveo sabWos uflebamosilebaa, ganixilos da gamoxatos Tan-
xmoba, pedagogiuri sabWos mier momzadebul saswavlo gegmasa da Ser-
Ceul saxelmZRvaneloebze an uaryos isini. pedagogiuri sabWo ufle-
bamosilia, sameurveo sabWosTan SeTanxmebiT daamtkicos saswavlo
gegmebi da SerCeuli saxelmZRvaneloebi. am mimarTulebiT sameurveo
sabWom unda uzrunvelyos, rom:

154
saswavlo gegmebi saTanadod iyos momzadebuli da Seesabamebodes
adgilobriv moTxovnilebebs;
saswavlo gegmebi Tanabar pirobebSi ayenebdes yvela moswavles,
maT Soris akademiuri sirTuleebis mqone da unarSezRudul mos-
wavleebs.

rekomendebulia, rom direqtorma SeimuSaos skolis saswavlo geg-


mis politika, romelSic warmodgenili iqneba, Tu ris miRweva surs
skolas, ra sagnebi unda, rom iswavlebodes da rogori meTodolo-
giiT. Sesabamisad, es politika SeTanxmebuli da gaziarebuli unda
iyos sameurveo sabWos mier. amasTanave, sasurvelia, direqtorma yo-
velwliurad gadaxedos skolis saswavlo gegmis politikas da Sesa-
bamisi cvlilebebi warudginos sameurveo sabWos skolis TviTSefa-
sebisa da skolis ganviTarebis gegmis farglebSi.
direqtori, axorcielebs ra skolis zogad xelmZRvanelobas, mo-
nawileobas iRebs pedagogiuri sabWos mier saswavlo gegmis SemuSa-
vebaSi. direqtorma unda uzrunvelyos pedagogiuri sabWos mier Se-
muSavebuli saswavlo gegmis Sesabamisoba ganaTlebisa da mecnierebis
saministrosa da erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis centris
mier dawesebul moTxovnebTan. direqtorma aseve unda uzrunvelyos
pedagogiuri sabWos TiToeuli wevris aqtiuri monawileoba saswav-
lo gegmis SemuSavebasa da mis organizaciaSi, riTac xels Seuwyobs
jgufur muSaobas da uzrunvelyofs efeqtur kavSirs sxvadasxva sag-
nebs Soris, raTa saswavlo gegmaSi gaTvaliswinebuli iyos moswav-
leTa yvela moTxovnileba, interesi, gamocdileba da yvela arsebu-
li resursi.
saswavlo gegmis efeqturi gamoyeneba da marTva direqtoris mo-
valeobaa. direqtori xelmZRvanelobs swavlebisa da swavlis moni-
toringsa da Sefasebas da maTi Sedegebis Sesaxeb angariSs sameurveo
sabWos warudgens. direqtori valdebulia, iseTi garemo Seqmnas, ro-
melic xels Seuwyobs efeqtur swavlebasa da swavlas.
sagnis maswavleblebma, rogorc pedagogiuri sabWos wevrebma, mo-
nawileoba unda miiRon saswavlo gegmis SemuSavebaSi. isini valde-
bulni arian, uzrunvelyon TiToeuli sagnisaTvis Sesabamisi saaTe-
bis gamoyofa, sagnebis Tanmimdevruloba da momavali saswavlo pro-
cesisaTvis myari safuZvlis Seqmna. sagnis xelmZRvanelebma da maswav-
leblebma unda SeimuSaon sagnis gegma (moklevadiani/grZelvadiani
programebi), riTac ganxorcieldeba saswavlo gegmis efeqturi da-
nergva. maT unda Seqmnan Ria da mimzidveli saklaso garemo, romel-

155
Sic TiToeuli moswavlis moTxovnileba iqneba gaTvaliswinebuli,
ganxorcieldeba moswavleTa miRwevebis monitoringi da Sefaseba,
moxdeba codnis gadacema swavlebis aqtiuri meTodebis gamoyenebiT,
romlebic, Tavis mxriv, xels Seuwyobs saswavlo masalebis kritikul
ganxilvas da moswavleTa saswavlo procesSi aqtiur CarTvas. maswav-
leblebma sistematurad da obieqturad unda Seafason moswavleebis
saSinao davalebebi; amasTanave, maT unda miuTiTon moswavleebs maT
sust mxareebze da uCvenon maTi gamosworebis gzebi.

nawili 2. skolebis mier saxelmZRvaneloebis SerCeva

saxelmZRvaneloebi Semdegi wlisTvis unda SearCion sagnobrivma


kaTedrebma yoveli saswavlo wlis dasrulebidan araugvianes 1 Tvis
farglebSi. TiToeul klasSi SerCeuli unda iyos maqsimum erTi sa-
xelmZRvanelo (magaliTad: mesame klasis maTematikis saxelmZRvane-
lo erTia mTeli skolisTvis) minimum 3 wliT (gamonaklisi daiSveba
mxolod im SemTxvevaSi, rodesac axali saswavlo gegmis danergvasTan
erTad saxelmZRvaneloebic icvleba). saxelmZRvaneloebis SerCevi-
sas da gamoyenebisas skolam unda gaiTvaliswinos, rom:

TiToeuli klasis yvela ganayofSi erTi da igive saxelmZRvanelo


unda iswavlebodes;
TiToeuli saxelmZRvanelo xmarebaSi unda iyos minimum 3 wliT
da Sesabamisad, wlis ganmavlobaSi saxelmZRvanelos Secvla da-
uSvebelia;
saxelmZRvaneloebis arCeva unda moxdes kaTedris mier;
saxelmZRvaneloebis arCeva unda moxdes saswavlo wlis dawyebam-
de minimum ori kviriT adre;
maswavlebels aqvs ufleba, swavlebisas gamoiyenos erovnuli sas-
wavlo gegmebisa da Sefasebis centris mier rekomendebuli saxel-
mZRvaneloebis siaSi arSesuli wignebi an sxva saswavlo masalebi,
Tu is Tvlis, rom es wigni mas erovnul saswavlo gegmaSi asaxuli
miznebis miRwevaSi gamoadgeba;
arCeuli saxelmZRvaneloebis sia gamokruli unda iyos mSoble-
bisTvis TvalsaCino adgilas.

saxelmZRvanelos arCevis dros kaTedram unda Seadaros saxelm-


ZRvaneloebi, gaarCios erTi da imave Temis Sesabamisi gakveTili sxva-

156
dasxva saxelmZRvanelodan da gamoikvlios, rogor warmoadgenen am
Temas sxvadasxva avtorebi. imis gasarkvevad, sainteresoa Tu ara sa-
xelmZRvanelo an ramdenad iqneba is saintereso Sesabamisi asakis mos-
wavleebisTvis, sasurvelia, Catardes sacdeli gakveTilebi da peda-
gogebma erTmaneTs gauziaron mosazrebebi. Tavdapirvelad yurad-
Reba unda mivaqcioT imas, daainteresa Tu ara moswavleebi saxelmZR-
vanelom? aris Tu ara masala sainteresod warmodgenili? yvelaze
saintereso masalamac ki SeiZleba ar daainteresos moswavleebi, Tu
is mimzidvelad ar aris warmodgenili da ar emsaxureba moswavlis
aqtiur CarTvas saswavlo procesSi. wigni kargad unda iyos ilustri-
rebuli, magram teqstsa da ilustracias Soris balansi unda iyos
daculi. erTi kargi suraTi SeiZleba aTas sityvas sjobdes, gansa-
kuTrebiT dawyebiT klasebSi, magram ilustracia pirdapir kavSirSi
unda iyos gakveTilis TemasTan. suraTi patara ar unda iyos: patara
suraTebi efeqts naklebad iZleva.
aris Tu ara gakveTilebi dayofili mosaxerxebel nawilebad ise,
rom gakveTilis organizebas Seuwyos xeli?
Zalian mniSvnelovania, ramdenad gasageb enazea saxelmZRvanelo
dawerili Sesabamisi asakobrivi jgufisaTvis da aqvs Tu ara inst-
ruqciebi, teqsti da aqtivobebi. wignSi gakveTilebi mosaxerxebel
nawilebad unda iyos dayofili. saskolo saxelmZRvaneloSi unda
gvxvdebodes mokle winadadebebi da yoveldRiur cxovrebaSi gamo-
yenebuli gamarTuli qarTuli. mniSvnelovania, aris Tu ara martivi
da rTuli informacia monacvleobiT warmodgenili teqstSi, aris
Tu ara saxelmZRvanelo moswavleze orientirebuli da aZlevs Tu
ara saSualebas moswavleebs, dasvan kiTxvebi, CaerTon msjelobasa
da kvlevaSi. mniSvnelovania, ramdenad acnobs saxelmZRvanelo mos-
wavleebs gakveTilis miznebs, iZleva Tu ara naswavli masalis Seja-
mebis saSualebas da ramdenad aris praqtikuli samuSaoebi saxelmZ-
RvaneloSi mocemuli. Tu saxelmZRvanelo patara SriftiTaa dabeW-
dili, ar aris sasurveli misi SerCeva, gansakuTrebiT dawyebiTi 4
klasisTvis, radgan rTulad aRsaqmelia. gakveTili unda moicavdes
swavlisa da swavlebis sxvadasxva xerxisa da saSualebis gamoyenebis
SesaZleblobas. masala mxolod TxrobiTi formis ar unda iyos.
kaTedram saxelmZRvanelos SerCevis procesSi yuradReba unda
miaqcios, ramdenad iZleva saxelmZRvanelo imis SesaZleblobas, rom
yvela moswavle iyos CarTuli saswavlo procesSi, radenad aswavlis
saxelmZRvanelo klasificirebas an sxva moqmedebebs imisTvis, rom
moswavleebma axali masala efeqturad Seiswavlon.

157
Tu wignSi uxeS Secdomebs aRmoaCenT, umjobesia, uari TqvaT wig-
nis gamoyenebaze.
saxelmZRvanelo kargad unda iyos struqturirebuli. mniSvne-
lovania, aqvs Tu ara wigns sarCevi? dayofilia Tu ara saxelmZRva-
nelo gakveTilebad an Tavebad? ra moculobisaa TiToeuli Tavi?
gamoyenebulia Tu ara saxelmZRvaneloebis weris principi, rodesac
wignis gadaSlisas marjvena da marcxena gverdebze erTi gakveTilis
masalaa mocemuli? Tu wigni feradia, aris Tu ara sxvadasxva seqcia
gansxvavebuli ferebiT aRniSnuli am seqciis povnis gasaadvileb-
lad? SesaZlebelia Tu ara saxelmZRvaneloSi Cawera?
eTmoba Tu ara saxelmZRvaneloSi adgili davalebebis Sesrule-
bas? (Tu es asea, wignis gamoyeneba sxva moswavleebs aRar SeeZlebaT
da ramdenad aris es TqvenTvis mniSvnelovani?). aqvs Tu ara saxelm-
ZRvanelos savarjiSoebis rveuli? apirebT Tu ara saxelmZRvanelos-
Tan arsebuli maswavleblis wignis SeZenas?
axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT Seqmnil yvela saxel-
mZRvanelos Tan erTvis maswavleblis wigni. Tu maswavleblis wignis
SeZenasac apirebT, maSin yuradReba unda miaqcioT: mocemulia Tu
ara maswavleblis saxelmZRvaneloSi samuSao gegmebi, pasuxebi, da-
matebiTi axsna-ganmartebebi? dagexmarebaT maswavleblis wigni
moswavleebis kiTxvebze ufro vrceli pasuxebis gacemaSi? gexmare-
baT Tu ara maswavleblis wigni sxvadasxva saWiroebebis mqone moswav-
leebTan urTierTobaSi? Seicavs Tu ara maswavleblis wigni damate-
biT resurss (magaliTad: samuSao furclebs, TamaSebs, gamocanebs
da sxv.). gaZlevT Tu ara maswavleblis wigni rCevebs, sad da rogor
moiZioT saWiro damatebiTi informacia?
sasurvelia, Tu skola xels Seuwyobs mSoblebs, rom maT survili-
samebr SeZlon gamoyenebuli saxelmZRvaneloebis skolaSi gayidva
saswavlo wlis damTavrebis Semdeg. Tu skolis biujeti SesaZleb-
lobas iZleva, kargi iqneba, skolam SemoiRos saxelmZRvaneloebis
gaqiravebis sistema. gaqiravebis sistemis erT-erTi formaa, rodesac
skola sakuTari biujetidan yidulobs garkveuli raodenobis wig-
nebs da Semdeg moswavleebs miaqiravebs sabazro fasze nakleb fasSi.
Tu skolas aqvs SesaZlebloba, saskolo biblioTekaSi unda hqondes
saxelmZRvanelos ramdenime egzemplari, raTa moswavlem SeZlos gak-
veTilebis Semdeg davalebis skolaSive gakeTeba.
saxelmZRvaneloebiT sargeblobisas maswavleblebma unda gaiTva-
liswinon, rom saxelmZRvanelo erT-erTi da ara erTaderTi saSu-
alebaa, romelic erovnuli saswavlo gegmis sagnobriv programebSi

158
mocemuli Sedegebis miRwevas emsaxureba. aseve unda gvaxsovdes, rom
saxelmZRvanelo ar aris TavisTavad programa, Sesabamisad, maswav-
lebeli saxelmZRvaneloSi mocemuli `masalis gavlaze~ ki ar unda
iyos orientirebuli, aramed saxelmZRvaneloebSi mocemuli teqs-
tebis, savarjiSoebisa Tu ilustraciebis gamoyenebaze sagnobrivi
standartebis Sedegebis misaRwevad. maswavlebeli saxelmZRvanelos
moswavleebis saWiroebebs argebs da ara piriqiT, rodesac maswavle-
beli cdilobs, saxelmZRvanelos moergos. maswavlebels SeuZlia, ar
gamoiyenos romelime teqsti an aqtivoba, Secvalos drois xangrZ-
livoba, romelic romelime konkretul Temas eTmoba, daamatos saku-
Tari aqtivobebi da sxv.

nawili 3. maRali xarisxis swavlebisa


da swavlis uzrunvelyofa

3.1. ZiriTadi principebi

SeuZlebeli iqneba ganaTlebis maRali donis miRweva, Tu ar iqna


miRweuli rogorc swavlebis, ise swavlis maRali xarisxi. direqtor-
ma pedagogiur sabWosTan da kaTedrebTan erTad, erovnuli saswavlo
gegmebisa da Sefasebis centris mier miRebuli programis Tanaxmad,
unda SeimuSaos swavlebisa da swavlis xarisxis monitoringisa da
Sefasebis programa, romelic SeTanxmebul unda iqnes sameurveo sab-
WosTan.
programa unda Sedgebodes monitoringisa da Sefasebis naTeli
procedurebisa da meTodebisgan. igi unda gansazRvravdes skolis
direqtoris valdebulebas, uzrunvelyos monitoringisa da Sefase-
bis sistematuroba da swavlebisa da swavlis xarisxis Sesaxeb monace-
mebis regularuli Segroveba.
swavlebisa da swavlis xarisxis monitoringisa da Sefasebis Sede-
gebi gamoiyeneba saswavlo gegmaSi Sesabamisi cvlilebebis/Seswore-
bebis Sesatanad, raTa swavleba da swavla ufro efeqturi gaxdes da
miRweul iqnes sasurveli Sedegebi. direqtori valdebulia, saswav-
lo procesis sistematuri monitoringis gziT uzrunvelyos swavle-
bisa da swavlis maRali xarisxi, skolaSi kargi ganaTlebis miRebis
saSualeba, moswavleebis mier maRali standartebis miRweva da mos-
wavleTa usafrTxoeba da keTildReoba.
saqmianobis maRali donis misaRwevad skolam unda ganaxorcielos
regularuli TviTSefaseba (ix. Tavi I I ). TviTSefaseba gamoavlens, Tu

159
rogor funqcionirebs erTi konkretuli skola, da miznad isaxavs
swavlebisa da swavlis xarisxis sistematur Sefasebas. skolis TviT-
SefasebisaTvis gamoyenebul unda iqnes xarisxis maCveneblebi, raTa
SesaZlebeli gaxdes skolis saqmianobis srulyofili Sefaseba, sko-
lis sxvadasxva programebis efeqturobis analizi da skolis susti
da Zlieri mxareebis drouli gamovlena.
sameurveo sabWo axorcielebs zogad xelmZRvanelobas skolis
TviTSefasebis procesze, direqtori ki uzrunvelyofs TviTSefase-
bis ganxorcielebasa da misi Sedegebis marTvas.

3.2. swavlebis xarisxis monitoringisa da Sefasebis programa

saqarTvelos parlamenti amtkicebs saqarTvelos mTavrobis mier


miRebul zogadi ganaTlebis erovnuli miznebis dokuments, xolo ga-
naTlebisa da mecnierebis saministro SeimuSavebs ganaTlebis sis-
temis indikatorebis amsaxvel ZiriTad dokuments. am dokumentebis
Sesabamisad, pedagogiurma sabWom unda SeimuSaos swavlebisa da swav-
lis xarisxis monitoringisa da Sefasebis specialuri programa, rom-
lis ganxorcielebac unda uzrunvelyos direqtorma.
programis mizania, pedagogs hqondes saWiro codna, kvalifikacia
da unari, Seqmnas iseTi saklaso garemo:

romelic xels uwyobs moswavleebs Soris interesisa da enTuzi-


azmis gaRvivebas;
sadac maswavlebeli efeqturad gadascems moswavles codnas;
sadac disciplina uzrunvelyofilia, xolo cudi yofaqceva efeq-
turad aris aRkveTili;
sadac saklaso dro mizanmimarTulad ixarjeba jgufur an indi-
vidualur swavlaze;
romelic yvela moswavles aZlevs kritikuli azrovnebis ganvi-
Tarebis SesaZleblobas;
romelic Seesabameba TiToeuli moswavlis individualur inte-
resebs;
sadac Camoyalibebulia maRali, magram amavdroulad miRwevadi,
standartebi romlebic iTvaliswinebs TiToeuli moswavlis Se-
saZleblobebs;
sadac regularulad fasdeba TiToeuli moswavlis swavla da
warmatebebi:
sadac mravalferovani saswavlo meTodebis gamoyeneba xels uw-
yobs TiToeuli moswavlis warmatebul swavlas.

160
swavlebis Sefaseba unda moicavdes sagnis swavlebis zogadi miz-
nebis Sefasebas, maT Soris qvemoT moyvanil sakiTxebs:

_ sagnis rogori meTodiT swavleba uwyobs xels swavlis unaris maq-


simalurad ganviTarebas;
_ ramdenad miesadageba sagani moswavleebis saganmanaTleblo moT-
xovnilebebs;
_ ramdenad xelmisawvdoms xdis sagani umaRlesi ganaTlebis miRebis
SesaZleblobas.

sagnis swavleba momdevno sakiTxebTan mimarTebaSi unda Sefasdes:

a. winaswar dagegmili Sedegebi, romlebic swavlis Sedegad unda iq-


nes miRweuli;
b. saswavlo gegmebi da Sefasebis meTodebi;
g. swavlis miRebis SesaZleblobebis xarisxi;
d. standartebisa da xarisxis SenarCunebisa da gaumjobesebis pro-
cedurebi.

swavlebis maRali xarisxis misaRwevad sagnobrivi jgufebis mas-


wavlebelTa kaTedrebi xSirad unda ikribebodnen, rom dagegmon gak-
veTilebi, Seafason moswavleTa warmatebebi, ganixilon swavlebis
strategiebi, SeimuSaon strategiuli midgomebi gansakuTrebuli
moTxovnilebebis mqone moswavleebisaTvis da monawileoba miiRon
profesiul ganviTarebaSi. maRali xarisxis swavlebis misaRwevad di-
reqtori valdebulia, uzrunvelyos Sesabamisi resursebi, maT Soris
saswavlo masalebi, saklaso oTaxebis, biblioTekebisa da labora-
toriebis mowyoba Sesabamisi aRWurvilobiT.
profesiul ganviTarebas/gadamzadebas sistematuri xasiaTi unda
hqondes. direqtori valdebulia, xeli Seuwyos pedagogebis profe-
siul zrdas, rom isini gaecnon Sefasebis axal meTodebs, strategi-
ebs, romlebic uzrunvelyofs TiToeuli moswavlis CarTvas saswav-
lo procesSi. pedagogebis profesiuli ganviTareba skolis poli-
tikis ganuyofel nawilad unda moiazrebodes. igi unda ganixilebo-
des skolis saqmianobis marTvisa da skolis ganviTarebis gegmis far-
glebSi, raTa SesaZlebeli gaxdes swavlebisa da swavlis standarte-
bis amaRleba.
pedagogebis profesiuli ganviTarebis uzrunvelsayofad, sasur-
velia, Seiqmnas specialuri saswavlo jgufebi, romlebic swavlebis,

161
mentorobisa da mwvrTnelobis demonstrirebas moaxdenen, da riTac
gaumjobesdeba swavlebis praqtika. direqtori uzrunvelyofs spe-
cialuri jgufis wevrebis SerCevas da misive valdebulebaa skolis
yvela TanamSromlisaTvis Sesabamisi rCevis, treningisa Tu profe-
siuli ganviTarebis SesaZleblobebis uzrunvelyofa. amdenad, di-
reqtoris movaleobaa, aqcios skola profesiuli saswavlo dawese-
bulebad, romelSic mimdinareobs pedagogebis sistematuri profe-
siuli zrda. direqtorma sameurveo sabWos periodulad unda warud-
ginos angariSi TanamSromlebis profesiuli ganviTarebis Sesaxeb.
direqtori an direqtoris mier daniSnuli Semfasebeli regula-
rulad unda axorcielebdes maswavleblebis Sefasebas (gakveTilze
daswrebas da sxv.). kriteriumebi, romelTa mixedviTac unda Catardes
aRniSnuli Sefaseba, zemoT ukve CamovTvaleT. maswavlebelTa Sefa-
sebis Sedegebs direqtori yovelwliurad warudgens sameurveo sab-
Wos.
skolam aseve SeiZleba danergos moswavleTa azris gamokiTxvebis
praqtika, romelic miznad isaxavs moswavleebis azris gagebas swav-
lebis xarisxTan dakavSirebiT. gamokiTxvebi SeiZleba gamoyenebul
iqnes moswavleebis mier sakuTari swavlis donis gamosavlenadac.
aRniSnul meqanizms sakmaod mniSvnelovani monacemebis gamovlena Se-
uZlia, romelic swavlis xarisxis gasaumjobeseblad unda iqnes gamo-
yenebuli.

3.3. inkluziuri swavleba

ganaTleba xelmisawvdomi unda iyos uklebliv yvela bavSvisaTvis.


imisTvis, rom es ufleba daculi yofiliyo, aucilebeli gaxda bav-
SvTa da gansakuTrebiT, gansxvavebuli SesaZleblobis mqone pirTa
uflebebis dacva ganaTlebis sferoSi saerTaSoriso aqtebis meSve-
obiT. miRebul iqna araerTi saerTaSoriso aqti: `adamianis uflebe-
bis sayovelTao deklaracia~, `gaeros bavSvis uflebebis konvencia~,
`jomTenis (tailandi) msoflio konferencia _ ganaTleba yvelasaT-
vis~, `salamankis deklaracia inkluziuri ganaTlebis Sesaxeb~, `ga-
eros konvencia SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis
Sesaxeb~ (2006 weli) da sxva. am deklaraciebma Camoayalibes ZiriTadi
principebi, raTa yvela bavSvs mieces SesaZlebloba, iswavlos sasko-
lo dawesebulebaSi da yvela bavSvs hqondes SesaZlebloba, miiRos
Sesaferisi ganaTleba.

162
salamankis deklaracia, gaeros bavSvis uflebebis konvencia da
SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa uflebebis Sesaxeb kon-
vencia SezRuduli SesaZleblobis mqone bavSvTa ganaTlebis Tval-
sazrisiT uaRresad mniSvnelovani dokumentebia.
inkluzia ar gulisxmobs mxolod bavSvebis ganawilebas im skoleb-
Si, sadac inkluziuri ganaTleba xorcieldeba. didi mniSvneloba eni-
Weba xarisxiani ganaTlebis miRebas megobrul garemoSi, sadac arse-
bobs mravalferovneba da igi aRiarebulia, rogorc TiToeuli mos-
wavlis sulieri gamdidrebis wyaro. inkluzia TavisTavad gulisx-
mobs kurikulumisa da saswavlo meTodebis, midgomebis Secvlas. ase-
ve xazi unda gavusvaT swavlebis socialur aspeqts, romelic gulis-
xmobs maswavleblisa da bavSvis dialogs, mSoblisa da bavSvis di-
alogis msgavsad. maswavleblebi unda grZnobdnen bavSvebis moTxov-
nilebebs da saWiroebebs. moswavleebs Soris unda arsebobdes Ta-
nadgomis da ara metoqeobis principi. maswavleblebma moqnili sas-
wavlo marTvis sistema unda gamoiyenon. yvelas, maT Soris SezRu-
duli SesaZleblobebis mqone bavSvebsac da maTac, romlebic siZne-
leebs awydebian swavlebis, ganviTarebisa da aqtiuri monawileobis
procesSi, aqvs xarisxiani ganaTlebis miRebis ufleba. esaa ufleba
_ swavlobdnen skolaSi, romelic maT unar-Cvevebis gamovlenis Se-
saZleblobas miscems. yvela bavSvs aqvs ufleba, iswavlos teritori-
ulad axlos mdebare skolebSi da asakis Sesabamis klasebSi.
inkluziis procesis ganxorcieleba mxolod kanonmdeblobiTa da
wesebiT SeuZlebelia. es sakmaod xangrZlivi da rTuli procesia,
romlis aucilebeli pirobebia:

SezRuduli SesaZleblobebis sakiTxisadmi da SezRuduli SesaZ-


leblobis mqone pirTa mimarT damokidebulebis Secvla;
skolaSi moswavlis miznebis reorientacia;
garemos Secvla, Sefasebis, swavlebis meTodologiisa da klasis
marTvis reforma;
maswavleblebis rolisa da adamianuri resursebis gansazRvra ink-
luziis procesSi;
maswavleblebisaTvis profesiuli daxmarebis aRmoCena Semdegi
saxiT:

1. maswavleblebis gadamzadeba im mizniT, rom SeeZloT mniSvnelo-


vani rolis Sesruleba da saWiro cvlilebebis ganxorcieleba in-
kluziis procesSi;

163
2. maswavleblebis, direqtorebisa da damrigeblebis swavlebis me-
Todologiis ganaxleba da reforma im mizniT, rom maT aseve Se-
eZloT mniSvnelovani wvlilis Setana da saWiro cvlilebebis gan-
xorcieleba inkluziis procesSi;
3. SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis gadaadgilebis SesaZ-
leblobis uzrunvelyofa saWiroebis SemTxvevaSi;
4. maswavleblebsa da mSoblebs Soris TanamSromlobis ganviTareba
maT Soris gamocdilebis urTierTgaziarebisa da urTierTdaxma-
rebis intensifikaciis mizniT.

maswavleblebis ganaTlebis reorientacia xels Seuwyobs inklu-


ziis procesis ganviTarebas da igi asocirebulia moqnil sistemas-
Tan, inovaciur azrovnebasa da SemoqmedebiTobasTan, rac nebismieri
skolis prerogativaa.
mniSvnelovania, gvaxsovdes, rom SeuZlebelia inkluziis erTiani
erovnuli modelis SemuSaveba. inkluzia moiTxovs TiToeuli sko-
lis, sazogadoebis, mTeli eris Zalisxmevas inkluziis procesSi in-
dividualuri midgomis gansaxorcieleblad.
aucilebelia, skolam specialuri daxmareba aRmouCinos ara mxo-
lod unarSezRudul da mZime emociuri problemebis mqone moswav-
leebs, aramed moswavleebs Raribi ojaxebidan. pedagogebis drouli
da efeqturi Careva saSualebas miscems am tipis moswavleebs, ar Ca-
morCnen saswavlo programas da regularulad Seasrulon saSinao
davalebebi.
skolas unda hyavdes inkluziaze pasuxismgebeli piri, romelic
agrovebs saWiro informacias da qmnis pirobebs problemebis gada-
saWrelad.

3.4. swavlis xarisxis monitoringisa da Sefasebis programa

aucilebelia, sistematurad Segrovdes informacia moswavleTa


swavlisa da miRwevebis Sesaxeb. Sefaseba saWiroa pirveladi amoca-
nebisa da dadgenili standartebis miRwevebis uzrunvelsayofad.
imis Sesamowmeblad, aRweven Tu ara moswavleebi dadgenil standar-
tebs, pedagogebma unda Seamowmon saSinao davalebebi, Caataron tes-
tirebebi da gamocdebi. moswavleebis winsvlis/warmatebis Sefaseba
regularulad da obieqturad unda xorcieldebodes, raTa maswavle-
bels naTeli warmodgena Seeqmnas moswavleebis saWiroebebze da SeZ-
los swavlebis meTodologiis maT moTxovnilebebze morgeba. peda-

164
gogebi valdebulebi arian, TavianT SefasebebSi yuradReba gaamax-
vilon moswavleebis Zlier da sust mxareebze da swavlis xarisxis
gaumjobesebis gzebze.

nawili 4. swavlebasTan da swavlasTan dakavSirebuli


organizaciuli mxareebi

4.1. saswavlo sagnebis gansazRvra

pedagogiuri sabWo erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis


centris mier SemuSavebuli erovnuli saswavlo gegmis safuZvelze
gansazRvravs skolaSi saswavlo sagnebis nusxas. pedagogiuri sabWo,
moswavleebis miTxovnilebebis, codnisa da miRwevebis Sesabamisad,
direqtoris monawileobiT SeimuSavebs skolis saswavlo gegmebs. sas-
wavlo gegmis damtkiceba xdeba sameurveo sabWosTan SeTanxmebiT.
yvela skolas SeuZlia, sakuTari survilisa da SesaZleblobebis far-
glebSi moswavleebs damatebiTi saganmanaTleblo da saaRmzrdelo
momsaxureba SesTavazos. damatebiTi sagani SeiZleba iswavlebodes
fakultatiuri an savaldebulo saxiT. pedagogiuri sabWo adgens
aseve saswavlo sagnebis saaTebis odenobas.
skolam maqsimalurad unda gamoiyenos saswavlo dro efeqturi
cxrilis SedgeniT. efeqturi cxrili sakmaris dasvenebasac unda iT-
valiswinebdes. swavlis procesSi moswavleebis aqtiuri monawile-
obis uzrunvelsayofad, rogorc gakveTilis msvlelobisas, ise sa-
Sinao davalebebSi miTiTebuli unda iyos garkveuli amocanis Sesru-
lebis vadebi.

4.2. moswavleebis dajildoebis


an sanqciebis dakisrebis procedurebi

saskolo ganaTleba efeqturi ver iqneba, Tu ar moxdeba moswavle-


ebis kargi yofaqcevis waxaliseba. mowavleTa dajildoebis an das-
jis/sanqciebis dakisrebis procedurebs skolis Sinaganawesi gansaz-
Rvravs. sameurveo sabWo uflebamosilia, skolis wesdebiT gaTva-
liswinebuli wesiT airCios disciplinuri komiteti, romelic sko-
lis Sinaganawesis Sesabamisad ganaxorcielebs disciplinuri darR-
vevebis ganxilvas. sameurveo sabWo uflebamosilia, Seqmnas saapela-
cio komiteti an Tavad ganixilos disciplinuri komitetis gadawyve-

165
tilebebis Sesaxeb saCivrebi. sameurveo sabWo pasuxismgebelia dis-
ciplinur procedurebsa da politikaze, zedamxedvelobs direq-
toris, disciplinuri komitetis an saapelacio komitetis mier maT
efeqtur ganxorcielebas.
rogorc disciplinur komitets, ise direqtors SeuZlia ganixi-
los disciplinuri gadacdomebi da maT Sesaxeb angariSi warudginos
sameurveo sabWos an saapelacio komitets.
direqtori valdebulia, ganumartos skolis mTel sazogadoebas
_ moswavleebs, maT mSoblebs, maswavleblebs _ qcevis standartebi.
standartebi mimarTuli unda iyos moswavlis saqcielis dareguli-
rebisa da moswavleTa TviTdisciplinis gamomuSavebisaken. cudi yo-
faqcevis moswavleebisaTvis skolam unda SeimuSaos specialuri pro-
cedurebi, romlebic mimarTuli iqneba maTi yofaqcevis gamoswore-
baze. mniSvnelovania cudi yofaqcevis moswavlis ojaxis wevrebTan
klasis damrigeblis anda skolis administraciis xSiri urTierToba,
informaciis sistematuri gacvla da maTi aqtiuri CarTva Znelad
aRsazrdeli moswavlis skolis mier dadgenili qcevis standartebis
SesrulebaSi. ojaxis daxmarebis gareSe Zneli iqneba dadebiTi Sede-
gebis miRweva.
ar SeiZleba cudi yofaqcevisTvis moswavlis sajarod gakicxva/
gasamarTleba (misi saqmis sajarod ganxilva skolaSi), warumatebeli
akademiuri moswrebis Sesaxeb sajarod saubari anda akademiuri wa-
rumateblobisTvis moswavlis dasja. ar SeiZleba, mSobels sajarod
gamoecxados misi Svilis cudi yofaqcevis Sesaxeb.
kargi yofaqcevis mqone warmatebuli moswavleebis ojaxebs unda
miewodos informacia maTi Svilebis miRwevebis Sesaxeb.
aRsaniSnavia, rom moswavlis yofaqceva ar SeiZleba maswavleblis
mxridan moswavlisTvis niSnis daklebisa mizezi gaxdes.
skolas unda hqondes dajildoebis/waxalisebis sistemebi skolis
Sinaganawesis Sesabamisad, romelic miznad unda isaxavdes moswav-
leTa winsvlas da warmatebebis stimulirebas. moswavles jildo niS-
nebisa da miRwevebis safuZvelze unda gadaeces.
moswavlis akademiuri warumateblobis SemTxvevaSic mniSvnelo-
vania mSoblis aqtiuri CarTva saklaso saqmianobaSi. es daexmareba
bavSvs, daZlios CamorCena. drouli da efeqturi Carevis gareSe mos-
wavle CamorCeba saswavlo process. sagnis maswavlebels da skolis
direqtors unda SeeZloT, umtkivneulod da efeqturad moagvaron
amgvari problemebi.

166
nawili 5. saswavlo gegma

5.1. pedagogiuri sabWos roli saswavlo sagnebis gansazRvraSi

pedagogiuri sabWo aris organo, romelic valdebulia, SeimuSaos


skolis saswavlo gegma erovnuli saswavlo gegmebisa da Sefasebis
centris mier momzadebuli erovnuli saswavlo gegmis Sesabamisad.
erovnuli saswavlo gegma warmoadgens dokuments, romelic gansaz-
Rvravs saswavlo garemos organizebis pirobebsa da rekomendaciebs,
moswavleTa aucilebel datvirTvas, im standartebis CamonaTvals,
romelTac moswavlem unda miaRwios yoveli safexuris damTavrebi-
sas.
skolis saswavlo gegma konkretuli skolisTvis SemuSavebuli
gegmaa. skolis pedagogiuri sabWo azustebs erovnul saswavlo geg-
maSi mocemul datvirTvas, sagnebis odenobas; gansazRvravs damate-
biT saganmanaTleblo momsaxurebas da swavlebisa da swavlis stan-
dartebs.
skolis direqtori aqtiurad unda iyos CarTuli saswavlo gegmis
SemuSavebis yvela etapze. igi valdebulia, SeimuSaos saswavlo gegmis
politika, anu imis xedva, Tu ras unda miaRwios TiToeulma moswav-
lem maTi moTxovnilebebis, codnis, gamocdilebis, interesebis, gan-
viTarebis donisa da skolis resursebis Sesabamisad.
saswavlo gegmis Sinaarsis gansazRvra pedagogiuri sabWos erT-
erTi yvelaze mniSvnelovani funqciaa. saswavlo gegmis Sinaarsis gan-
sazRvrisas gadamwyveti principia is, Tu ra sagnebi unda iswavlebo-
des skolaSi. rogorc ukve aRvniSneT, skolas SeuZlia, SesaZleblo-
bis farglebSi SesTavazos moswavleebs damatebiTi saganmanaTleblo
da saaRmzrdelo momsaxureba, romelic SeiZleba iswavlebodes fa-
kultatiuri an savaldebulo saxiT. safexurebis mixedviT sagnebis
SerCeva, sagnebis Sinaarsi da maTi Tanmimdevroba logikuri da har-
moniuli unda iyos.
saswavlo gegma mxolod saswavlo sagnebs ki ar unda gansazRv-
ravdes, aramed unda asaxavdes saswavlo strategias, romliTac mos-
wavleebis maqsimaluri progresi miiRweva. saswavlo gegma gansaz-
Rvravs, rogor unda iyos organizebuli saswavlo procesi, rogor
da ramdeni xnis manZilze unda iswavlebodes konkretuli sagnebi.
igi gansazRvravs principebs, romlebic mimarTulia TiToeuli mos-
wavlis susti da Zlieri mxareebis gamovlenisken da amasTan, adgens
individualuri moTxovnilebebis ganxorcielebis meqanizmebs.

167
direqtori pasuxismgebelia saswavlo gegmis ganxorcielebaze,
mis monitoringsa da Sefasebaze. pedagogiurma sabWom yovelwliurad
unda ganaaxlos saswavlo gegma sxvadasxva garemoebebis (erovnuli
standartebi, moswavleebis warmatebebi da akademiuri moTxovnile-
bebi) gaTvaliswinebiT.

5.2. cxrilisa da saswavlo gegmis Sinaarsis


efeqturobis Sefasebis meqanizmi _ swavlebis xarisxi

skolas unda hqondes cxrilisa da saswavlo gegmis Sinaarsis efeq-


turobis Sefasebis meqanizmi, riTac mowmdeba TiToeuli moswavlis
progresi da swavlebis xarisxTan dakavSirebuli monitoringisa da
Sefasebis Sedegebi. am saqmianobidan miRebuli informacia sistema-
turi da Tanmimdevruli unda iyos, riTac moxdeba mTlianad swavle-
bis efeqturobis Semowmeba.
saswavlo procesis adekvaturi SefasebisaTvis SeiZleba pedago-
giurma sabWom, direqtoris aqtiuri monawileobiT, moamzados tes-
tebi da sagamocdo masalebi, romlebic dasamtkiceblad waredgineba
sameurveo sabWos. im SemTxvevaSi, Tu sameurveo sabWo ar daamtkicebs
maT, pedagogiuri sabWo axal testiebs da gamocdebs amzadebs. sas-
wavlo gegmis, testebis, gamocdebisa da gamokiTxvis formebis mom-
zadebisas pedagogiuri sabWo uflebamosilia, iTanamSromlos sxva
skolebTan, erovnul an regionalur organoebTan. Tumca unda aRi-
niSnos, rom aucilebeli araa, Semowmeba gamocdebisa da testrebis
meTodis gamoyenebiT moxdes. aseTi SemowmebisTvis skolam SeiZleba
gamoiyenos sajaro prezentaciebis formebi, gamofenebi, portfo-
lioebi da sxv.

5.3. SefasebasTan dakavSirebuli pasuxismgeblobis sferos


gansazRvra da Sefasebis sistemis administrireba

skolis Sefasebis sistemas direqtoris xelmZRvanelobiT da same-


urveo sabWosTan SeTanxmebiT SeimuSavebs pedagogiuri sabWo. skolis
Sefasebis sistema unda Seesabamebodes erovnuli Sefasebis sistemas,
romlis saSualebiTac saxelmwifo amowmebs, ramdenad Seesabameba
moswavleTa miRwevebi erovnuli saswavlo gegmebiT dadgenil miRwe-
vaTa standartebs. direqtoris rolia, uxelmZRvanelos Sefasebis
kriteriumebisa da saxeebis gansazRvras.

168
direqtori valdebulia, danergos Sefasebebis efeqturi sistema,
romelic swavlis xarisxis Sesaxeb sistematur monacemebs iZleva.
direqtori uzrunvelyofs Sefasebis Sedegebis gamoyenebas saswavlo
gegmasa da saswavlo procesSi saWiro cvlilebebisa da Sesworebebis
Sesatanad. im SemTxvevaSic ki, Tu direqtori uaRresad gamocdili
pedagogi ar aris, man unda SeZlos swavlebisa da Sefasebebis iseTi
strategiebis identifikacia, romlebic ama Tu im saswavlo konteq-
stSi maqsimalurad dadebiT Sedegs moitans.
rac ufro detaluri, swori da sistematuria Sefasebis procesi,
miT ufro dadebiTi Sedegebi moaqvs mas saswavlo procesSi. moswav-
lis muSaobasTan dakavSirebuli sistematuri werilobiTi/zepiri
komentarebi unda Seicavdes ara marto Sinaarsisa da struqturis
Sefasebas, aramed samuSaos gaumjobesebasTan dakavSirebul unar-
Cvevebs. amgvari komentarebi moswavles exmareba, dainaxos sakuTari
susti da Zlieri mxareebi, rac SeiZleba damatebiTi motivaciis wya-
ro gaxdes. Sefasebis Sedegebis Sesaxeb skolis direqtori sistema-
turad abarebs angariSs sameurveo sabWos.
Sefasebis sistemebi moqnili unda iyos da sul cota weliwadSi
erTxel mainc unda ganixilebodes pedagogiuri sabWosa da direq-
toris mier. nebismieri saxis cvlilebebi Sefasebis sistemebSi dasam-
tkiceblad unda waredginos sameurveo sabWos.

5.4. xarisxis maCveneblebi

TiToeulma skolam unda gansazRvros sakuTari saqmianobis xa-


risxis maCveneblebi, romelTa monitoringi da Sefaseba regularu-
lad unda xorcieldebodes. monacemTa Segrovebis ZiriTadi audi-
toriaa skolis moswavleebi, maswavleblebi da sxva dainteresebuli
jgufebi.
akademiuri wlis ganmavlobaSi unda ganxorcieldes moswavleTa
miRwevebis sistematuri monitoringi da Sefaseba, xolo saswavlo
semestris/wlis bolos tardeba testebi da gamocdebi, romlebic
naTlad asaxavs akademiuri wlis ganmavlobaSi moswavlis mier miR-
weul progress. gamocdebis/testebis Sedegebi aseve mniSvnelovania
saswavlo gegmis, swavlebisa da swavlis procesis Zlieri da susti
mxareebis gamosavlenad. amdenad, igi mniSvnelovania skolaSi maRali
xarisxis ganaTlebis uzrunvelsayofad.
moswavleTa miRwevebis Sedegebi, sxvadasxva programebisa da mas-
wavlebelTa Sefasebebi sameurveo sabWos mier damtkicebuli xaris-

169
xis maCveneblebis konteqstSi fasdeba da skolis TviTSefasebis sa-
fuZvels warmoadgens. es monacemebi gamoiyeneba:

saswavlo procesis SezRudvebisa da upiratesobebis dasadgenad;


skolis momavali saqmianobis gasaumjobeseblad;
saswavlo gegmasa da programebSi cvlilebebis Sesatanad;
profesiuli ganviTarebis (gadamzadebis) ganxorcielebisaTvis im
sferoebSi, romlebsac es yvelaze metad esaWiroeba;
skolis ganviTarebis gegmis gadaxedvisas.

170
Tavi VI
eTikuri qcevis standartebis
SemuSaveba, danergva
da usafrTxo garemos
uzrunvelyofa
saqarTvelos
zogadsaganmanaTleblo
skolebSi

nawili 1. eTikuri qcevis standartebis mniSvneloba

1.1. eTikuri garemos Seqmna skolaSi

zogadsaganmanaTleblo skola is adgilia, romelic xels unda


uwyobdes pasuxismgeblobis, pativiscemis, zrdilobisa da akademi-
uri warCinebis ganviTarebas eTikur da amavdroulad usafrTxo sas-
wavlo garemoSi. samwuxarod, saqarTvelos uaxlesi warsulis realo-
bam sawinaaRmdego dagvanaxva; faqtia, rom korufcia da araeTikuri
qcevis magaliTebi sajaro skolebis umravlesobaSi iyo gavrcele-
buli.
araeTikuri qceva farTod gavrcelebuli praqtikaa skolebSi.
araeTikurad iqceva yvela dainteresebuli piri: skolis xelmZRva-
nelebi, romlebic sakuTar uflebamosilebas piradi interesebisaT-
vis iyeneben; pedagogebi, romlebic araeTikurad iqcevian moswavle-
ebisa da sakuTari saqmianobis mimarT; mSoblebi, romlebic sakuTari
Svilebis gansakuTrebul pirobebSi Cayenebas iTxoven, da moswavle-
ebi, romlebic araeTikurad iqcevian saswavlo procesis dros sko-
lis teritoriaze. amgvari praqtika udavod uaryofiT gavlenas iqo-
niebs skolaze, radgan araeTikur klimats qmnis da ganaTlebis xaris-
xis dacemas iwvevs.
imisaTvis, rom Tavidan iqnes acilebuli aseTi savalalo Sedegebi,
aucilebelia iseTi garemos Seqmna, romelic xels uwyobs pasuxis-
mgeblobis, pativiscemis, zrdilobisa da akademiuri warCinebis gan-
viTarebas. aucilebelia, skolis TiToeulma wevrma zustad icodes,
ra moeTxoveba mas da pasuxi agos sakuTar saqcielze.
am problemis mogvarebis erT-erTi saSualebaa qcevis standar-
tebisa da disciplinuri gadacdomebisTvis normebis SemuSaveba,

171
romlebic skolis SinaganawesSi unda iyos asaxuli (SesaZlebelia
maTi calke dokumentSi Tavmoyrac, magaliTad, eTikis kodeqsSi). am
standartebis dacva savaldebulo unda iyos skolis nebismieri
wevrisTvis.

1.2. ratom aris qcevis standartebi mniSvnelovani?

skolis Sinaganawesi mniSvnelovani dokumentia, romelic asaxavs


skolis misias, Rirebulebebsa da miznebs da maT kavSirs profesiuli
qcevis standartebTan. eTikis Sesaxeb SemuSavebuli instituciona-
luri politika saSualebas iZleva, nebismierma dainteresebulma mxa-
rem gaiTavisos skolis mTavari Rirebulebebi da miznebi da maTi miR-
wevisaTvis aucilebeli qcevis standartebi. eTikis politika uz-
runvelyofs agreTve msjelobis waxalisebas eTikuri da araeTikuri
sakiTxebis, eTikuri dilemis mogvarebis gzebis Sesaxeb.
arsebobs Sexeduleba, rom qcevis standartebis danergva auci-
lebeli ar aris. amgvari Sexedulebis mimdevarTa mTavari argumen-
tia, rom TiToeul skolas gaaCnia misia da Rirebulebebi da yvelas-
Tvis isedac naTelia, rom unda daicvan da misdion am Rirebulebebs
da principebs. Tumca uaRresad mniSvnelovania, rom isini eTikis
normebisa da standartebis SemuSavebisa da danergvis formiT gamo-
ixatos. zogadi Rirebulebebis arseboba da aRiareba ar aris sakma-
risi imisTvis, rom praqtikaSi dainergos.
garda amisa, gasaTvaliswinebelia is faqtoric, rom zogadsagan-
manaTleblo skolebi mravalferovani da mravalkulturuli dawese-
bulebebia, amitomac imis Tqma, rom misi TiToeuli warmomadgeneli
erTmaneTis Rirebulebebsa da faseulobebs iziarebs, mcdaria. Tu
skolas aqvs survili, misi TiToeuli wevri icavdes saerTo Rirebu-
lebebsa da principebs, maSin aucilebelia, rom maT srulfasovani
informacia hqondeT eTikuri qcevis standartebis Sesaxeb.
skolam sakuTari misiisa da strategiis safuZvelze iseTi stan-
dartebi unda SeimuSaos, romlebic iq arsebul garemos, specifikasa
da saWiroebebs Seesabameba. amasTanave, mniSvnelovania, rom skolis
standartebi skolis saqmianobis nebismier sferos asaxavdes. is sa-
xelmZRvanelo principebis erTobliobas unda warmoadgendes sko-
lis nebismieri wevrisaTvis: sameurveo sabWosTvis, direqciis war-
momadgenlebisaTvis, maswavleblebisTvis, moswavleebisa da sxva da-
interesebuli pirebisaTvis. dokumenti qcevis standartebis Sesaxeb
advilad kiTxvadi da gasagebi unda iyos. dabolos, Sinaganawesisa

172
da qcevis standartebis SemuSaveba ar aris sakmarisi skolaSi eTi-
kuri normebis danergvisaTvis. saWiroa, SemuSavdes misi ganxorci-
elebisa da monitoringis efeqturi meqanizmebi.

nawili 2. qcevis standartebis SemuSaveba

2.1. direqtoris, sameurveo sabWosa


da skolis sazogadoebis monawileoba

`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonis Tanaxmad, skolis Sinagana-


wess direqtoris wardginebiT amtkicebs sameurveo sabWo. rekomen-
debulia, rom skolis Sinaganawesisa da qcevis standartebis SemuSa-
vebis procesSi aqtiurad iyos CarTuli skolis mTeli sazogadoeba,
kerZod: moswavleebi, mSoblebi, maswavleblebi, sameurveo sabWo da
sxv. aRniSnul procesSi skolis sazogadoebis CarTuloba daintere-
sebul pirebs saSualebas aZlevs, sakuTari wvlili Seitanon qcevis
standartebis SemuSavebaSi. Sesabamisad, es uzrunvelyofs skolis
farTo sazogadoebis mxardaWeras da loialurobas qcevis standar-
tebisadmi. skolis sazogadoebis CarTva qcevis standartebis SemuSa-
vebaSi SesaZlebelia sxvadasxva saSualebebiT:

sasurvelia, skolis direqtorma Seqmnas e. w. eTikis komiteti, rom-


lis mTavari mizanic iqneba qcevis standartebis SemuSaveba. mniSv-
nelovania, rom komitetSi Tanabrad iyos warmodgenili yvela dain-
teresebuli jgufi: moswavleebi, maswavleblebi, mSoblebi da sxv.
direqtorma, sameurveo sabWos Tavmjdomarem da skolis xelmZR-
vanelobis sxva warmomadgenlebma sajarod unda mimarTon skolis
sazogadoebas da sTxovon maT, aqtiuri monawileoba miiRon sko-
lis qcevis standartebis SemuSavebaSi. xazgasmiT unda aRiniSnos,
rom maTi winadadebebi da rekomendaciebi saTanadod iqneba gan-
xiluli da gaTvaliswinebuli.
SeiZleba, moewyos `mrgvali magidebi~ pedagogiuri sabWos wevre-
bis, administraciis TanamSromlebis, mSoblebisa da ufrosklase-
lebis monawileobiT.
pedagogebsa da administraciis TanamSromlebs pedagogiuri sab-
Wos sxdomebze da administraciis Sexvedrebze, SeiZleba, daeva-
loT eTikuri problemebis identificireba da eTikis komiteti-
saTvis maTi wardgena.
skolis farTo sazogadoebis winadadebebisa da rekomendaciebis
misaRebad SesaZlebelia specialuri safosto yuTis, elfostis
an satelefono nomris organizeba.

173
aseve mniSvnelovania miRweuli Sedegebis perioduli Sefaseba da
skolis sazogadoebis mxridan gaweuli wvlilis sajarod aRniS-
vna. Sedegebisa da warmatebebis saTanado dafaseba adamianebs sa-
kuTrebis gancdas uRvivebs, rac TavisTavad momavali qmedebebi-
saTvis qmnis motivacias. igi waaxalisebs im pirebsac, romlebic
Tavdapirvelad ar iyvnen proeqtSi CarTuli, monawileoba miiRon
masSi.

skolam SeiZleba konsultaciebi gaiaros sxvadasxva jgufebTan,


magaliTad: damfinansebel organoebTan, saxelmwifo uwyebebis war-
momadgenlebTan, resurs-centrebTan an adgilobriv mosaxleobas-
Tan. skolam aseve SeiZleba gaiTvaliswinos da gaecnos eTikis sa-
kiTxebTan dakavSirebiT sxva skolebis, institutebis an arasamTav-
robo organizaciebis gamocdilebas.
sasurvelia, rom eTikis komitetis saqmianobaSi aqtiuri monawi-
leoba miiRon sameurveo sabWos mier Seqmnili disciplinuri komi-
tetis wevrebma. sasurvelia, direqtorma xeli Seuwyos rogorc same-
urveo sabWos, ise danarCeni jgufebis aqtiur monawileobas.
skolis direqtorma unda gaiTvaliswinos, rom qcevis standar-
tebis SemuSaveba mniSvnelovan drosa da energias moiTxovs. radgan
pedagogebs, mSoblebs, administraciis TanamSromlebs isedac dat-
virTuli ganrigi da xSir SemTxvevaSi, arasaTanado anazRaureba aqvT,
ararealuri iqneba, maT movTxovoT, drois mniSvnelovani nawili aR-
niSnul iniciativas dauTmon, Tu ar Seiqmneba saTanado mastimuli-
rebeli garemoebebi. magaliTad, SesaZloa, saWiro gaxdes maswavleb-
lis an skolis sxva TanamSromlis droebiT ZiriTadi saqmianobisgan
CamoSoreba, raTa man saTanado dro dauTmos am proeqts; an Tu ar-
sebobs Sesabamisi saxsrebi, mcire damatebiTi anazRaurebac ki
sakmarisi gaxdeba maTi motivaciis asamaRleblad. Tu finansuri waxa-
liseba SeuZlebelia, maSin mniSvnelovania raime sxva formiT maTi
muSaobis dafaseba. skolis xelmZRvanelobis mxardaWera am sakiT-
xebSi Zalze mniSvnelovania, radgan swored mas miuwvdeba xeli saTa-
nado resursebze da gaaCnia uflebamosileba finansuri an sxva saxis
stimulis Sesaqmnelad.

2.2. araeTikuri qcevis gamomwvevi mizezebis Seswavla

problemis gadaWris saukeTeso gzebis saZieblad saWiroa misi ga-


momwvevi mizezebis codna. aqedan gamomdinare, qcevis standartebisa

174
da araeTikuri qcevis prevenciisa da disciplinuri saxdelebis Se-
muSavebamde skolam, pirvel yovlisa, arsebuli viTareba/garemo un-
da Seiswavlos da misTvis damaxasiaTebeli Sida da gare faqtorebis
gaanalizebis Sedegad konkretuli midgomebi SeimuSaos. rogorc we-
si, skolebis umravlesobisTvis araeTikuri da korufciuli qcevis
gamomwvevi mizezebi erTnairia da SeiZleba moicavdes:

ekonomikur faqtorebs: mwir dafinansebas, maswavleblebis dabal


anazRaurebas da waxalisebis araefeqtur sistemas, romelic
efeqturi saqmianobisaTvis saTanado motivacias ar qmnis;
socialur faqtorebs: arsebobs pirdapiri kavSiri qveyanaSi arse-
bul korufciul garemosa da skolaSi arsebul korufcias Soris.
naTesauri kavSirebi da loialuroba ufro metad fasobs, vidre
obieqturi da iuridiuli principebi da faseulobebi. kulturu-
lad misaRebi gaxda ojaxuri an naTesauri kavSirebis gamoyeneba
akademiuri Tu profesiuli dawinaurebebis misaRwevad.
marTvis araefeqtur meqanizmebsa da procedurebs.

zemoT moyvanili faqtorebis gaTvaliswinebiT, saqarTvelos sko-


lebSi gavrcelebuli araeTikuri qcevis saxeebia:

meqrTameoba _ magaliTad, moswavlisaTvis maRali niSnis dawera


saCuqris an garkveuli fuladi Tanxis sanacvlod.
repetitorobis instituti / kerZo gakveTilebi _ zogierT SemTx-
vevaSi maswavleblebi moswavleebs saTanado Sefasebas ar uweren,
Tu isini maT kerZo gakveTilebs ar daeswrebian. amdenad, moswav-
lis mier gadaxdili swavlebis safasuri SeiZleba de-faqto qrTa-
mad CaiTvalos.
favoritizmi _ warmoadgens skolis resursebis, magaliTad wig-
nebis an teqnikuri aRWurvilobis, mikerZoebul gadanawilebas,
aseve moswavlis akademiuri moswrebis mikerZoebul Sefasebas.
nepotizmi _ favoritizmis erT-erTi yvelaze gavrcelebuli saxe,
romlis drosac pedagogi an administraciis TanamSromeli da-
umsaxurebel privilegirebul mdgomareobaSi ayenebs sakuTari
ojaxis wevrebs, naTesavebs an megobrebis Svilebs.
zewola _ maswavleblis korufciul garigebaSi CarTvis mizniT
skolis direqtoris an skolis administraciis sxva maRalCinosa-
nis mier sakuTari Zalauflebis gamoyeneba. magaliTad, direq-
torma samsaxuridan daTxovnis muqariT SeiZleba zewola gana-

175
xorcielos pedagogze, raTa man maRali niSani dauweros misi oja-
xis wevrs, naTesavs an sxvas.
akademiuri siyalbe _ piradi gamorCenis mizniT ganxorcielebuli
araeTikuri qceva, romelic SeiZleba moicavdes meqrTameobas,
moswavlis mxridan TaRliTobis waxalisebas (maswavlebelma
SeiZleba motyuebis saSualeba misces moswavles; an SeiZleba Ta-
vad gadaasworos moswavlis namuSevari da mas daumsaxureblad
maRali Sefaseba misces), informaciis gayidvas (maswavlebelma Se-
iZleba winaswar miawodos moswavles sagamocdo sakiTxebi, tes-
tebi) da sxv.
xSirad moswavleebic sxvadasxva saxis araeTikur qmedebaSi arian
CarTulebi, magaliTad, gamocdebisa da testebis gadawera (rac
akademiuri siyalbis yvelaze gavrcelebuli formaa). zogierT
SemTxvevaSi moswavleebi (umeteswilad ufrosklaselebi) eleqt-
ronul mowyobilobebs iyeneben gamocdebze gadasawerad an pasu-
xebis karnaxiT Tu winaswar SeTanxmebuli niSnebis gamoyenebiT
exmarebian sxva moswavleebs gadaweraSi.
mowavleebis mier Cadenili sxva areTikuri qmedebebi SeiZleba ga-
moixatebodes disciplinur sakiTxebSi, kerZod ki, moswavlis
upativcemulobaSi pedagogis, skolis administraciis an sxva mos-
wavleebis mimarT.

zemoT skolis doneze araeTikuri qmedebebis gamomwvevi sxvadas-


xva mizezebi da magaliTebi davasaxeleT, magram ZiriTadi problema
mainc im wesebisa da standartebis ubralo ignorirebaa, romlebic
saganmanaTleblo dawesebulebaSi dasaSvebi da dauSvebeli qcevis
saxeebs asaxaven. amdenad, erTiani saskolo qcevis standartebis Se-
muSavebiT skola eTikur sakiTxebTan dakavSirebul erTgvar gzamk-
vlevs miiRebs. igi saSualebas miscems skolas, ganaviTaros profe-
siuli qcevis standartebi, romlebic SesabamisobaSi iqneba skolis
misiasTan, faseulobebTan da principebTan.

2.3. araeTikuri qcevis magaliTebis gamovlena

imis gaTvaliswinebiT, rom skolis Sinaganawesi da masSi moyvanili


qcevis standartebisa da disciplinuri gadacdomebis nusxa skolis
nebismieri wevris saxelmZRvanelo dokumentia, masSi cal-calke un-
da iyos gawerili TiToeuli jgufis (maswavleblebis, administra-
ciis, sameurveo sabWos, moswavleebis da sxv.) qcevis standartebi.

176
amisaTvis saWiroa eTikis sakiTxebisa da problemebis identifici-
reba, romlebic skolis sazogadoebas xvdeba yoveldRiuri saqmi-
anobis procesSi da romelzec skolam unda gaamaxvilos yuradReba.
sasargeblo iqneba, amasTan dakavSirebiT Sexvedrebi Catardes mas-
wavleblebTan, administraciis warmomadgenlebTan, moswavleebTan,
mSoblebTan Semdeg sakiTxebze:

araeTikuri qcevebi, romlebic warsulSi arsebobda

ra Secdomebi iqna daSvebuli warsulSi? ra iyo yvelaze metad


gavrcelebuli araeTikuri qcevis forma, romelSic CarTulni
iyvnen maswavleblebi, moswavleebi, administraciis warmomadgen-
lebi, sameurveo sabWos wevrebi, mSoblebi?

eTikuri problemebi/dilemebi, romlebsac warsulSi


Sexvdnen skolis sxvadasxva dainteresebuli jgufebi.

ra saxis eTikur problemebs/dilemebs awydebodnen warsulSi sko-


lis direqtori, sameurveo sabWo, maswavleblebi, administraciis
TanamSromlebi, moswavleebi, mSoblebi?

sadavo eTikuri sakiTxebi.

eTikuri gadawyvetilebebis miRebisas yovelTvis calsaxad keTde-


boda Tu ara arCevani `swor~ da `araswor~ gamosavals Soris?
SexvedriaT Tu ara maswavleblebs, moswavleebs, administraciis
warmomadgenlebs, mSoblebs iseTi eTikuri problema, romlis
mogvarebis erTmniSvnelovani gza ar arsebobda?

eTikuri sakiTxebis/problemebis mogvareba.

ramdenad warmatebuli iyo skola eTikuri sakiTxebis/probleme-


bis mogvarebaSi warsulSi?

eTikuri problemebi, romlebic SesaZloa momavalSi warmoiSvas.

ra eTikuri problemebi SeiZleba warmoiSvas momavalSi? ra saxis


eTikuri problemis winaSe SeiZleba dadges direqtori, sameurveo
sabWo, maswavleblebi, administraciis TanamSromlebi, moswavle-
ebi, mSoblebi?

177
skolis sazogadoebis TiToeul jgufs sakuTari roli da pasuxis-
mgebloba aqvs da dawesebulebis saqmianobis sxvadasxva sferoSia
CarTuli. aqedan gamomdinare, garda imisa, rom arsebobs garkveuli
tipis eTikuri problemebi, romlebic SeiZleba saerTo iyos dawese-
bulebis TiToeuli wevrisaTvis, arsebobs iseTi eTikuri sakiTxebi,
romlebic mxolod konkretuli jgufisTvisaa relevanturi. amitom
qcevis standartebis SemuSavebis procesSi gaTvaliswinebul unda
iqnes saqmianobis yvela is sfero, romelSic TiToeuli jgufia Car-
Tuli da yvela sxva roli da pasuxismgebloba, romelic maT gaaCniaT.
mniSvnelovania, rom skolis Sinaganawesi Seicavdes disciplinuri
devnis CamonaTvals, romelic gamoyenebul iqneba yvela im piris wi-
naaRmdeg, romlebic qcevis standartebs daarRveven. disciplinuri
devnis formebi detalurad unda iyos SemuSavebuli qcevis stan-
dartebisa da disciplinuri gadacdomebis Sesabamisad. aseve mniSv-
nelovania, skolis Sinaganawesma uzrunvelyos pedagogebis, adminis-
traciis TanamSromlebisa da moswavleebis dacva SurisZiebis nebis-
mieri mcdelobisgan im SemTxvevaSi, rodesac maTi mxridan moxdeba
araeTikuri qmedebis mxileba. skolam unda SeimuSaos gasaCivrebis
efeqturi meqanizmi da saTanadod gamoiZios disciplinuri gadac-
domebis yoveli SemTxveva (saCivris sistemis Sesaxeb ixileT Tavi V I I ).
qcevis standartebis SemuSavebisas eTikis komitetma unda uzrun-
velyos dokumentSi skolis faseulobebis asaxva, misi Sesabamisoba
kanonmdeblobisa da sxva wesebis moTxovnebTan da uzrunvelyos, rom
dokumentSi asaxuli molodinebi ar arRvevdes skolis wevrebis kano-
nier uflebebs. amasTanave, qcevis standartebi unda emsaxurebodes
skolis misiisa da startegiuli miznebis ganxorcielebas.

nawili 3. qcevis standartebis damkvidreba skolaSi

3.1. skolis Sinaganawesi da qcevis standartebi

skolis Singanawesisa da qcevis standartebis SemuSaveba skolaSi


eTikuri sakiTxebis gadaWris pirveli etapia. momdevno etapia qcevis
standartebis damkvidrebis strategiis SemuSaveba. yvelaze rTul
amocanas ki warmoadgens imis uzrunvelyofa, rom skolis Sinagana-
wesi da masSi moyvanili standartebi skolis TiToeulma wevrma wa-
ikiTxos, gaiziaros, gamoiyenos da daicvas. am strategiis SemuSave-
bisas yuradReba unda gamaxvildes Semdeg sakiTxebze:

178
vin iqneba qcevis standartebis damkvidrebaze pasuxismgebeli
piri?
rogor da sad gamoqveyndeba qcevis standartebisa da discipli-
nuri gadacdomebis nusxa? rogor iqneba uzrunvelyofili misi
xelmisawvdomoba nebismieri dainteresebuli pirisaTvis?
Seiqmneba Tu ara mudmivmoqmedi eTikis komiteti, Tu aRniSnul
funqciebs srulad SeiTavsebs disciplinaruli komiteti? ra
konkretuli funqciebi daekisreba eTikis komitets/disciplinur
komitets?
rogor ganxorcieldeba Sinaganawesis efeqturobis monitoringi?
Seiqmneba Tu ara `cxeli xazis~ samsaxuri, romlis daniSnulebac
iqneba darRvevebis Sesaxeb informaciis miReba da skolis sazo-
gadoebisaTvis konsultaciebis gaweva eTikisa da disciplinis
sakiTxebTan dakavSirebiT?
ra sixSiriT gadaisinjeba skolis Sinaganawesi da qcevis standar-
tebi?

sameurveo sabWos mier skolis Sinaganawesis damtkicebis Semdeg


aucilebelia misi sajaroobisa da gavrcelebis uzrunvelyofa. sko-
lis direqtors SeuZlia gamarTos sainformacio Sexvedrebi skolis
sazogadoebasTan qcevis standartebisa da disciplinuri devnis
formebis Sesaxeb. SesaZloa, ufro efeqturi iyos qcevis standar-
tebis bukletis saxiT gamoqveyneba, radgan ufro advilad moxerx-
deba misi am formiT gavrceleba da yvela dainteresebuli pirisaT-
vis misi xelmisawvdomobis uzrunvelyofa.
SeiZleba, skolam miiRos gadawyvetileba, rom skolis sazogado-
ebis yvela warmomadgenelma (maswavlebelma, moswavlem, mSobelma da
a. S.), romelsac exeba skolis Sinaganawesi Tu eTikis kodeqsi, moawe-
ros xeli mas, rac imis gamoxatuleba iqneba, rom isini gaecnen aR-
niSnul dokuments da iReben valdebulebas mis Sesrulebaze. rode-
sac skolaSi moswavles iReben, sasurvelia, arsebobdes wesi, rom mSo-
beli bavSvis sabuTebis Setanis dros ecnobodes skolaSi arsebul
Sinaganawess Tu eTikis normebs da awerdes xels misi Sesrulebis
valdebulebaze. qcevis wesebis darRvevisTvis skolas disciplinuri
sanqciebi unda hqondes.
dedaqalaqisa da sxva qalaqebis skolebs, SeiZleba, ukve aqvT sa-
kuTari veb-gverdi. amdenad, skolis Sinaganawesis veb-gverdze gamoq-
veyneba kargi praqtikaa, Tumca amasTan mniSvnelovania, rom skolis
TiToeuli wevri gaecnos da gamoiyenos es dokumenti. kargi iqneba

179
skolis TiToeuli wevri flobdes Sinaganawesis asls. Tu Tanxebis
simciris an sxva mizezebis gamo es SeuZlebelia, maSin unda ganxorci-
eldes TanamSromlebis informireba dokumenti arsebobis Sesaxeb da
maTi waxaliseba, gaecnon da ixelmZRvanelon skolis SinaganawesiT.
SeiZleba aRniSnuli dokumentis gamoikras kedelze, TvalsaCino ad-
gilze.
imisaTvis, rom Sefasdes, ramdenad qmediTia skolis Sinaganawesi
da ramdenad mniSvnelovani gavlena moaxdina man skolaSi arsebul
mdgomareobaze, sasurvelia, ganxorcieldes monitoringi da Sefa-
seba. aseve mniSvnelovania, SemuSavdes is ZiriTadi indikatorebi, ro-
melTa safuZvelzec moxdeba eTikasTan dakavSirebiT skolaSi arse-
buli mdgomareobis Sefaseba. mniSvnelovania, rom es indikatorebi
uzrunvelyofdes relevanturi informaciis miRebisa da daskvnebis
gamotanis SesaZleblobas. indikatorebis SemuSavebis procesSi sko-
lam mxedvelobaSi unda miiRos Semdegi sakiTxebi:

TanamSromelTa gamokiTxvis an Sefasebis Sedegebi, romelic mo-


icavs qcevis standartebTan dakavSirebul SekiTxvebs, an direq-
toris, pedagogebis, moswavleebis Tu sxva TanamSromlebis uSu-
alod eTikis sakiTxebTan dakavSirebuli gamokiTxvebis Sedegebi;
pedagogebis, TanamSromlebisa da moswavleebis procentuli ra-
odenoba, romelTac gaacnes skolis Sinaganawesi da miawodes in-
formacia qcevis standartebis Sesaxeb;
eTikis sakiTxebTan dakavSirebiT moswavlebTan, pedagogebTan,
TanamSromlebTan da sxva pirebTan Catarebuli Sexvedrebisa da
gamokiTxvebis raodenoba;
`cxel xazze~ Semosuli zarebis raodenoba an im pirTa odenoba,
romlebmac isargebles qcevis wesebTan dakavSirebuli Sida
saskolo konsultaciebiT;
wlis ganmavlobaSi Semosuli saCivrebisa da disciplinuri sanq-
ciebis raodenoba;
sasamarTloSi ganxiluli saqmeebis raodenoba, romlebic skolaSi
warmoqmnil eTikur sakiTxebTan iyo dakavSirebuli.

sasurvelia, qcevis standartebisa da disciplinuri sanqciebis


gadasinjva xdebodes sam weliwadSi erTxel mainc. es sakmaris dros
iZleva imisaTvis, rom monitoringis Sedegad gamovlindes proble-
muri sferoebi. qcevis standartebis gadasinjvis procesSi mniSvne-
lovania sxvadasxva dainteresebuli jgufebis CarTva, radgan es

180
saSualebas iZleva, ufro naTlad moxdes Sinaganawesis araefeqturi
komponentebis identificireba da aseve im standartebis gamovlena,
romlebic srulad ar asaxavs qcevasTan dakavSirebul realobas. ase-
ve mniSvnelovania Sinaganawesis moyvana sajaro seqtorSi moqmed axal
kanonmdeblobasTan SesabamisobaSi. garda amisa, savaraudod, garkve-
uli periodis gasvlasTan erTad skolaSi axali eTikuri sakiTxebi
wamoiWreba, romlebic aucileblad unda aisaxos skolis Sinagana-
wesSi.
dabolos, imisaTvis, rom skolis Sinaganawesi da qcevis standar-
tebi qmediTi iyos, aucilebelia, skolam reagireba moaxdinos nebis-
mieri saxis darRvevasa da disciplinur gadacdomaze. saCivrebis gan-
xilvis dros disciplinurma komitetma unda ixelmZRvanelos winas-
war SemuSavebuli disciplinuri saxdelebiT. amasTanave, uzrunvel-
yofil unda iqnes saCivrebis ganxilvis samarTliani, gamWvirvale
da martivi procedurebis SemuSaveba (saCivrebis sistemis Sesaxeb ixi-
leT Tavi V I I ).

nawili 4. usafrTxo garemos uzrunvelyofa


zogadsaganmanaTleblo skolebSi

imisTvis, rom zogadsaganmanaTleblo skolebSi srulad ganxor-


cieldes zogadi ganaTlebis erovnuli miznebi, erovnuli sasawavlo
gegmiT dadgenili moTxovnebi, sxva saWiroebebTan erTad skolaSi,
saWiroa, arsebobdes usafrTxo garemo. samwuxarod, dRes arcTu iS-
viaTobaa mozardebs Soris danaSauli, romelic xSirad savalalo Se-
degiT mTavrdeba. mSobeli Svilis skolaSi yofnis periodSi daculad
unda grZnobdes Tavs. skolaSi usafrTxo garemos uzrunvelsayofad
skolam, sasurvelia, Seqmnas usafrTxoebis komiteti, romelSic Sev-
len moswavleTa TviTmmarTvelobis warmomadgenlebi, mSoblebi, mas-
wavleblebi, direqtori, sameurveo sabWos warmomadgeneli. usaf-
rTxoebis komitetis SemadgenlobaSi saTaTbiro xmis uflebiT SeiZ-
leba iyvnen socialuri muSakebi, adgilobrivi municipalitetis war-
momadgeneli, policiis TanamSromeli, ganaTlebisa da mecnierebis
saministros adgilobrivi resurs-centris warmomadgeneli, same-
zoblo amxanagobis warmomadgeneli. usafrTxoebis komitetis Semad-
genlobas unda amtkicebdes skolis sameurveo sabWo, xolo skolis
direqtorma unda uzrunvelyos samuSao pirobebis Seqmna.
usafrTxoebis komitetma unda Seafasos/gaaanalizos da Seiswav-
los imis statistika, Tu ramdenad arsebobs skolaSi usafrTxo ga-

181
remo. unda moxdes arsebuli saWiroebebisa da problemebis, Sida da
gare faqtorebis Seswavla da monacemebis Segroveba. am monacemebis
Segroveba SesaZlebelia rogorc formaluri, ise araformaluri
gziT (Sexvedrebi maswavleblebTan, moswavleebTan, mSoblebTan, in-
terviuebi, fokus-jgufebi, kvlevebi da a. S.). mas Semdeg, rac moxdeba
Sefaseba da analizi, usafrTxoebis komitetma unda SeimuSaos stra-
tegia, gansazRvros meTodebi, SearCios programebi da aqtivobebi,
SeimuSaos samoqmedo gegma, gansazRvros vadebi da pasuxismgebeli
pirebi.
skolis Sinaganawesi unda iTvaliswinebdes klasis damrigeblis
winaswar gafrTxilebas moswavlis sapatio mizeziT gakveTilze das-
wrebis SeuZleblobisa da safuZvlis Sesaxeb, xolo klasis damrige-
beli Tavis mxriv am informacias sxva pedagogebs unda awvdides. Tu
aseTi winaswari gafrTxileba ar arsebobs da moswavle gakveTils
gaacdens, unda arsebobdes gacdenis mizezis da mSoblis Setyobi-
nebis valdebuleba. Znelad aRsazrdel moswavleebTan pedagogebi
individualurad unda muSaobdnen, xolo Tu klasSi bevri moswavlea,
moswavleTa raodenoba unda Semcirdes (moswavleebi sxva klasebSi
unda gadanawildnen an axali klasi unda daematos), raTa gaadvildes
Znelad aRsazrdel bavSvebze dakvirveba da maTTan muSaoba. siste-
maturad unda xdebodes moswavlis mSobelTan informaciis gacvla.
saWiroa, skolam efeqturi programebi ganaxorcielos skolaSi
usafrTxo garemos uzrunvelsayofad. skola unda axorcielebdes
Zaladobis, narkotikebis, alkoholizmis, vandalizmis, qonebis ga-
nadgurebisa da gakveTilebis gacdenis sawinaaRmdego programebs.
mniSvnelovania, skolaSi xorcieldebodes pozitiuri kampaniebi da
programebi. magaliTad: eseebis konkursi (Temaze: Zaladoba, narko-
tikebi da a. S.); skolebs Soris Teatraluri dadgmebis konkursi (ima-
ve Temebze); warmatebuli moswavleebisTvis waxalisebis meTodebis
danergva; sportuli Sejibrebebisa da gasarTobi RonisZiebebis Ca-
tareba; sazogadoebrivi aqtivobebi (magaliTad: skolis gazeTis ga-
mocema, moswavleTa klubebis daarseba interesebis mixedviT, dala-
gebisa da galamazebis aqciebi); warmatebuli adamianebis mowveva sko-
laSi da maTTan saubari da a.S. am programebis meSveobiT skola ax-
dens moswavleTa TviTSegnebis amaRlebas.
sasurvelia, skolam SezRudos skolis teritoriaze ucxo pirebis
Sesvla legitimuri mizezis gareSe da moaxdinos im gareSe pirebis
registracia, romlebic skolaSi Sevlen.

182
skolaSi unda arsebobdes moswavleTa piradi saqmeebi, sadac mos-
wavlis Sesaxeb yvelanairi informacia iqneba Tavmoyrili (magaliTad:
moswavlis akademiuri moswreba, sakontrolo weris namuSevrebi an
testebi, disciplinuri darRvevebisa da dakisrebuli sanqciebis
Sesaxeb informacia, gacdenebis Sesaxeb informacia, moswavlis mi-
marT saCivrebis raodenoba, civi iaraRis, basri nivTebis, Zaladobis,
Cxubis, daSinebis, vandalizmisa da qonebis dazianebis da sxva dis-
ciplinuri darRvevebis anda sxva antisazogadoebrivi qmedebebis
Sesaxeb informacia da a. S.). moswavles da mis mSobels (mSoblis aryo-
lis SemTxvevaSi meurves, mzrunvels an sxva kanonier warmomadge-
nels) unda hqondeT piradi saqmis gacnobis ufleba. Tu moswavle
danaSauls Caidens, mozardis mimarT devnis dawyebis SemTxvevaSi
skolis administraciam es informaciebi Sesabamis samarTladamcav
organoebs unda miawodos.

183
Tavi VII
samoqalaqo uflebebi
da Tavisuflebebi
sajaro skolebSi

sajaro skolis maswavleblebi da moswavleebi arian rogorc aka-


demiuri sazogadoebis wevrebi, ise saqarTvelos sruluflebiani mo-
qalaqeebi. rogorc moqalaqeebi, isini saqarTvelos konstituciiT
garantirebuli uflebebiTa da TavisuflebebiT sargebloben; xolo
rogorc akademiuri sazogadoebis warmomadgenlebs, maT garkveuli
valdebulebebi ekisrebaT. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos
kanoni azustebs adamianis samoqalaqo uflebebisa da Tavisuflebe-
bis konstituciur garantiebs sajaro skolis konteqstSi, agreTve
adgens maTi SezRudvis safuZvlebs sajaro skolis saganmanaTleblo
miznebis uzrunvelsayofad.
wignis es Tavi miznad isaxavs saqarTvelos zogadsaganmanaTleb-
lo dawesebulebebis akademiuri sazogadoebis warmomadgenelTa
codnis gaRrmavebas adamianis samoqalaqo uflebebsa da Tavisuf-
lebebSi; agreTve sajaro skolebisaTvis saxelmZRvanelo wesebis Ca-
moyalibebas `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ kanonisa da saqarTvelos
sxva sakanonmdeblo aqtebis moTxovnebis Sesasruleblad.

nawili 1. gamoxatvis Tavisufleba

sajaro skolaSi moswavleebi da maswavleblebi sargebloben ga-


moxatvis TavisuflebiT im farglebSi, rac xels uwyobs cenzurisgan
Tavisufali saskolo garemos formirebasa da skolis saganmanaT-
leblo miznebis miRwevas. isini ar arian SezRudulni skolis an sko-
lis warmomadgenlebis oficialuri SexedulebebiT. moswavles da
maswavlebels ufleba aqvT, saskolo dros an skolis teritoriaze
moiZion, miiRon, Seqmnan, Seinaxon, daamuSaon an gaavrcelon nebismi-
eri informacia da ideebi, agreTve gamoiyenon skolis resursebi in-

184
formaciisa da ideebis mosaZieblad, misaRebad, Sesaqmnelad, Sesana-
xad, dasamuSaveblad an gasavrceleblad. amave dros, gamoxatvis Ta-
visufleba absoluturi ar aris. moswavleTa da maswavlebelTa ga-
moxatvis Tavisufleba unda dabalansdes mozardebisaTvis socialu-
rad misaRebi qcevis swavlebis, erovnuli da skolis saswavlo gegme-
biT gaTvaliswinebuli miRwevis donis daZlevisa da skolaSi Semwy-
nareblobisa da urTierTpativiscemis garemos formirebis legiti-
mur sazogadoebriv interesTan.

1.1. saklaso diskusiebi da davalebebi

maswavlebeli valdebulia, waaxalisos swavlebis saganTan dakav-


Sirebuli saklaso diskusiebi da ganxilvebi. moswavles ufleba aqvs,
gamoTqvas sakuTari azri da moiTxovos azris gamoxatvis uflebis
pativiscema sxva pirebis mxridan. saklaso oTaxSi saswavlo procesis
mimdinareobisas moswavlis es ufleba maswavleblis mxridan SeiZ-
leba daeqvemdebaros legitimur pedagogiur interesTan dakavSi-
rebul SezRudvebs. kerZod, moswavleebs SeuZliaT, SeuzRudavad ga-
moTqvan sakuTari Sexedulebebi gakveTilze gansaxilvel TemasTan
dakavSirebul sakiTxze; Tumca moswavlis survili, gamovides sit-
yviT im sakiTxze, romelic kavSirSi ar aris swavlebis saganTan, SeiZ-
leba maswavleblis mxridan SezRudvas daeqvemdebaros. magaliTad,
Tu moswavles SeuZlia politikuri an religiuri Sinaarsis sityviT
gamovides klasgareSe periodSi, imave Sinaarsis sityviT gamosvla,
magaliTad, maTematikis gakveTilze maswavleblis mxridan SezRud-
vas eqvemdebareba.
moswavleebs sruli ufleba aqvT, gamoTqvan sakuTari azri, ro-
gorc zepir, ise werilobiT saskolo davalebebSi. gamoTqmuli azri
unda eqceodes maswavleblis mier saskolo davalebisaTvis gansaz-
Rvrul farglebSi.

1.2. beWdviTi gamoxatva

beWdviTi masalebis/literaturis gavrceleba gamoxatvis erT-


erTi ZiriTadi formaa. beWdviTi masalis gavrceleba moicavs Jur-
nal-gazeTebis, pamfletebis, broSurebis, wignebisa Tu sxva beWdviTi
formatis mqone sagnebis gavrcelebas. sajaro skolas ufleba aqvs,
aradiskriminaciul niadagze SezRudos literaturis gavrceleba
skolis farglebSi arasrulwlovanTa dasacavad asakis Seusabamo

185
literaturis mavne zegavlenisgan. skola uflebamosilia, SezRudos
im publikaciis gavrceleba, romelic:

Seicavs uxamsobas an ciliswamebas;


qadagebs siZulvils;
qmnis saswavlo procesis msvlelobisa da skolis normaluri fun-
qcionirebis arsebiTi Seferxebis an kanonsawinaaRmdego Sedegis
miRebis safrTxes.

moswavleebs SeuZliaT, gamoscen da skolaSi gaavrcelon rogorc


sakuTari, ise saskolo literatura. kanoni `zogadi ganaTlebis Sesa-
xeb~ uzrunvelyofs saskolo publikaciebis saredaqcio damoukideb-
lobas. moswavleebi Tavad gansazRvraven saskolo gamocemis Sina-
arss. skolas SeuZlia, mxolod mrCevlis roli Seasrulos, raTa uz-
runvelyos saskolo gamocemaTa gramatikulad gamarTuli xasiaTi
da Jurnalistikis eTikuri da profesiuli standartebis dacva.
skola uflebamosilia, gonivruli, neitraluri da aradiskrimi-
naciuli SezRudvebi daawesos moswavleTa publikaciebis gavrce-
lebis droze, adgilsa da formaze. am SezRudvebis mizani skolis
normaluri funqcionirebis uzrunvelyofa unda iyos. kerZod, pub-
likaciebis gavrcelebam xeli ar unda SeuSalos saswavlo procesis
msvlelobas an moswavleTa Tavisufal gadaadgilebas skolis teri-
toriaze.
sajaro skolas ufleba aqvs, saskolo dros an skolis terito-
riaze aradiskriminaciul safuZvelze SezRudos gareSe pirTa uf-
lebebi da Tavisuflebebi. Sesabamisad, gareSe pirTa mier skolis te-
ritoriaze literaturis gavrcelebis ufleba eqvemdebareba, ro-
gorc zogadi xasiaTis SezRudvebs, aseve SeiZleba SeizRudos skolis
mier dadgenili sxva safuZvlebiT. sajaro skolam yvela gareSe piris
mimarT unda daicvas aradiskriminaciulobis principi. kerZod, yve-
la gareSe pirisTvis saerTo pirobebi unda iqnes dadgenili. dauSve-
belia pirTa romelime jgufis privilegirebul mdgomareobaSi Ca-
yeneba.

1.3. sabiblioTeko literatura da interneti

gamoxatvis Tavisufleba moswavleebs aniWebs skolis resursebis


gamoyenebis uflebas informaciis moZiebisa da miRebisaTvis. skola-
Si srulfasovani informaciis miRebis erT-erTi saukeTeso saSuale-

186
baa skolis biblioTeka. `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos
kanoni krZalavs wignebis cenzuras skolis biblioTekaSi. skola uf-
lebamosilia, daawesos mxolod aradiskriminaciuli da neitraluri
SezRudvebi, raTa uzrunvelyos arasrulwlovanTa dacva asakis Se-
usabamo literaturis mavne zegavlenisgan. dauSvebelia skolis mier
wignis gamotana biblioTekidan mxolod imitom, rom ar iziarebs mas-
Si gamoTqmul mosazrebas. SezRudvas SeiZleba daeqvemdebaros aras-
rulwlovanTaTvis Seusabamo seqsualurad gamomwvevi da vulgaruli
literatura.
interneti moswavleebs aZlevs unikalur SesaZleblobas, miiRon
informacia an gauziaron sakuTari mosazrebebi msoflios kompiute-
ruli qselis momxmarebel milionobiT adamians. moswavleebs ufleba
aqvT, amisaTvis gamoiyenon skolis resursebi, kerZod, qselSi CarTu-
li kompiuterebi. skola uflebamosilia, gamoiyenos `internet-fil-
trebi~ (specialuri kompiuteruli programa), romlebic SezRudavs
uxamsobis Semcveli gamosaxulebebisa da arasrulwlovanTaTvis Se-
usabamo seqsualurad gamomwvevi masalebis xelmisawvdomobas mos-
wavleebisTvis.

1.4. demonstraciebi

piketi, msvleloba da mSvidobiani demonstraciis sxva saxeebi


protestis an solidarobis simboluri gamoxatvis formebia da, Sesa-
bamisad, gamoxatvis Tavisuflebis konstituciuri garantiiTaa da-
culi. skolis teritoriaze moswavleTa an maswavlebelTa demonst-
racia mxolod im SemTxvevaSi SeiZleba SeizRudos, Tu is xels uSlis
saswavlo procesis msvlelobas an skolis teritoriaze moswavleTa
Tavisufal gadaadgilebas, agreTve Seicavs skolis normaluri fun-
qcionirebis arsebiTi Seferxebis an kanonsawinaaRmdego Sedegis mi-
Rebis safrTxes.

1.5. saxelmwifo droSis aRmarTvis ceremoniali

sajaro skolam unda izrunos moswavleebSi erovnuli cnobiere-


bis gaRrmavebasa da patriotuli grZnobis ganmtkicebaze, Tumca mas
ar aqvs ufleba, moiTxovos moswavleebisgan patriotizmis savalde-
bulo gamovlineba. moswavleebs aqvT konstituciuri ufleba, ar im-
Reron himni an saerTod uari Tqvan saxelmwifo droSis aRmarTvis
ceremonialSi monawileobaze. aseT ceremonialSi monawileobis iZu-
leba moswavleebis gamoxatvis Tavisuflebis uxeS xelyofas niSnavs.

187
1.6. samosi da samkaulebi

moswavleebsa da maswavleblebs sakuTari mosazrebebisa Tu ide-


ebis gamoxatva SeuZliaT, rogorc zepiri da werilobiTi, ise simbo-
luri formiT _ samosiTa da sxvadasxva samkauliT. samosi an samkauli
SeiZleba gamoxatavdes politikur, religiur Tu sxva saxis Sexe-
dulebebs, romelime sportuli gundis, momRerlis an TviT cxovre-
bis wesis mxardaWeras. am formis gamoxatvis erT-erTi gansakuTre-
buli niSan-Tviseba misgan momdinare `mesijis~ uwyveti xasiaTia. TiT-
qmis SeuZlebelia, samosidan an samkaulidan momdinare ideis gavrce-
leba iseTive SezRudvas daeqvemdebaros, rogorc, magaliTad, lite-
raturis gavrcelebis an saubris Sewyvetaa SesaZlebeli saklaso
oTaxSi Sesvlamde.
moswavlisa da maswavleblis samosi da samkaulebi eqvemdebareba
skolaSi gamoxatvis Tavisuflebis zogad SezRudvebs. is ar unda
eweodes narkotikis propagandas, ar unda Seicavdes uxamsobas, ucen-
zuro sityvebs, ciliswamebas, ar unda qadagebdes siZulvils an
qmnides saswavlo procesis msvlelobisa da skolis normaluri fun-
qcionirebisaTvis xelis SeSlis safuZvlian da gardauval safrTxes.
garda amisa, SeiZleba SeizRudos seqsualurad gamomwvevi samosis
tareba skolis teritoriaze.
maswavleblebze, rogorc saxelmwifos warmomadgenlebze, pasu-
xismgeblobis maRali donis gaTvaliswinebiT damatebiTi moTxovne-
bic vrceldeba. kerZod, maswavlebels ekrZaleba skolis teritori-
aze religiuri an sxva iseTi samosis tareba, romelzec politikuri
an religiuri `mesijia~ gamosaxuli; agreTve dauSvebelia maswavleb-
lis mier religiuri samkaulebis tareba moswavleTaTvis TvalSi sa-
cemi formiT.
skolas ufleba aqvs, SemoiRos erTiani saskolo forma discip-
linisa da pozitiuri saganmanaTleblo garemos danergvis mizniT,
Tumca valdebulia, usamarTlod ar SezRudos moswavleTa gamoxat-
vis Tavisufleba. moswavles ufleba aqvs, uari ganacxados saskolo
formis tarebaze. uari mniSvnelovani mizezebiT unda iyos motivire-
buli. magaliTad, moswavles ufleba aqvs, uari Tqvas saskolo for-
mis tarebaze im motiviT, rom es Zireulad ewinaaRmdegeba mis reli-
giur mrwamss.

188
1.7. gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis safuZvlebi

skolaSi moswavleTa da maswavlebelTa gamoxatvis Tavisuflebis


SezRudvis safuZvlebi SeiZleba pirobiTad or ZiriTad kategoriad
daiyos: 1) gamoxatvis Sinaarsobrivi da 2) Sinaarsobrivad neitra-
luri SezRudva. mniSvnelovania orive kategoriis SezRudvis safuZ-
vlebis kargad gaazreba. Sinaarsobrivi SezRudvis safuZvlebia:
1. uxamsoba;
2. ciliswameba;
3. siZulvilis qadageba;
4. skolis normaluri funqcionirebis arsebiTi Seferxebis an kanon-
sawinaaRmdego Sedegis miRebis safrTxe.

uxamsoba _ uxamsoba aris gamoxatva, romelsac ar aqvs politi-


kuri, kulturuli, saganmanaTleblo an samecniero Rirebuleba da
romelic uxeSad laxavs sazogadoebaSi sayovelTaod damkvidrebul
eTikur normebs. magaliTad, skolis sazogadoebis farglebSi uxam-
sobad CaiTvleba ucenzuro sityvebi.
ciliswameba _ moswavlisa da maswavleblis gamoxatvis SezRudva
ciliswamebis safuZvelze potenciurad didi safrTxis Semcvelia
azris gamoxatvis usamarTlo SezRudvis TvalsazrisiT. aqedan ga-
momdinare, skolam gansakuTrebuli sifrTxile unda gamoiCinos ci-
liswamebis gansazRvrisas. imisaTvis, rom gancxadeba ciliswamebad
CaiTvalos, is or ZiriTad moTxovnas unda akmayofilebdes:

gancxadeba unda Seicavdes arsebiTad mcdar faqts;


gancxadeba unda iyos pirisaTvis zianis mimyenebeli, misi saxelis
gamtexi.

rogorc vxedavT, ciliswamebad ar CaiTvleba gancxadeba, rome-


lic mxolod mcire faqtobriv Secdomebs Seicavs, is `arsebiTad~
mcdari unda iyos. garda amisa, gancxadebis Sedegad pirs ziani unda
miadges. Sesabamisad, dauSvebelia, moswavlis an maswavleblis gamo-
xatva mxolod imitom SeizRudos, rom vinmem Seuracxyofilad `ig-
rZno~ Tavi. gancxadebis Sedegs unda warmoadgendes piris reputa-
ciis Selaxva sxvebis TvalSi.
Tu moswavlis an maswavleblis gancxadeba sajaro pirs Seexeba,
garda zemoaRniSnuli ori elementisa, unda dadasturdes, rom gan-
cxadebis avtori boroti ganzraxviT moqmedebda, anu winaswar icoda

189
gavrcelebuli gancxadebis cilismwamebluri xasiaTis Sesaxeb. saja-
ro pirebad iTvlebian sajaro Tanamdebobis pirebi, agreTve piri,
romliskenac misi garkveuli qmedebis Sedegad calkeul sakiTxebTan
dakavSirebiT mimarTulia sazogadoebrivi yuradReba. sazogadoeb-
rivi yuradReba aris sazogadoebrivi interesi im movlenisadmi, ro-
melic dakavSirebulia demokratiul saxelmwifoSi sazogadoebrivi
TviTmmarTvelobis ganxorcielebasTan. sazogadoebriv interesad
ar CaiTvleba ubralo cnobismoyvareoba. skolis TanamSromlebi sa-
jaro pirebad iTvlebian skolis saqmianobasTan dakavSirebul sakiT-
xebSi; skolis efeqturi funqcionireba ki aSkarad gamokveTili sazo-
gadoebrivi interesis Semcveli sakiTxia. aqedan gamomdinare, mos-
wavleebsa da maswavleblebs aqvT ufleba, akritikon maswavlebelTa
an skolis sxva TanamSromelTa saqmianoba. garda amisa, ciliswamebis
sakiTxis gadawyvetisas skola valdebulia, gaiTvaliswinos, rom:

dauSvebelia, moswavlis an maswavlebelis gamoxatva SeizRudos


ciliswamebis gamo, Tu man ar icoda da arc SeiZleboda scodnoda,
rom ciliswamebas avrcelebda;
ciliswamebad ar CaiTvleba gancxadeba, romelic pirTa ganusaz-
Rvreli wrisken aris mimarTuli an Tu SeuZlebelia gancxadebaSi
pirovnebis erTmniSvnelovnad identificireba;
gancxadeba saxelmwifos an administraciuli organos mimarT, maT
Soris skolis mmarTveli organoebis mimarT ar eqvemdebareba Sez-
Rudvas ciliswamebis motiviT;
ciliswamebad ar CaiTvleba mosazrebis gamoTqma, kerZod Sefase-
biTi msjeloba, Tvalsazrisi, komentari, agreTve nebismieri saxiT
iseTi Sexedulebis gamoxatva, romelic asaxavs romelime pirov-
nebis, movlenis an sagnisadmi damokidebulebas da ar Seicavs da-
dasturebad an uaryofad faqts.

siZulvilis qadageba _ siZulvilis qadageba warmoadgens gamo-


xatvas, romelic mimarTulia sxvisi damcirebis, daSinebis, zianis
mimyenebeli qmedebis waqezebis an Zaladobis provocirebisken eTni-
kuri, erovnuli an socialuri warmomavlobis, religiuri mrwamsis
an sxva safuZvelze. aseTad CaiTvleba nebismieri fraza an simboluri
gamoxatva, romelic winaswar gamiznulad an Seugneblad gamoxatavs
siZulvils da motivirebulia gansxvavebuli eTnikuri, erovnuli an
socialuri warmomavlobiT, religiuri mrwamsiT an sxva niSniT. si-
Zulvilis qadagebis gamo skolaSi maswavleblis an moswavlis gamo-

190
xatvis Tavisuflebis SezRudva dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi,
Tu arsebobs Seuracxmyofeli, mtruli an damaSinebeli saganmanaT-
leblo garemos Seqmnis an Zaladobis provocirebis aSkara, pirdapiri
da gardauvali safrTxe.
skolis normaluri funqcionirebis arsebiTi Seferxebis an
kanonsawinaaRmdego Sedegis miRebis safrTxe _ skolis normaluri
funqcionirebis arsebiT SeferxebaSi igulisxmeba saskolo discip-
linis uxeSi darRveva, masobrivi uwesrigoba, skolis sakuTrebis da-
zianeba an ganadgureba. gamoxatva, romelic mxolod cxare debate-
bisa da diskusiis waxalisebas axdens, ar SeiZleba aseTi safrTxis
Semcvelad CaiTvalos. skolis funqcionirebis arsebiTi Seferxebis
gamo gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvisaTvis aucilebelia arse-
bobdes faqtobrivi mtkicebulebebi, romlebic safuZvliani da gar-
dauvali safrTxis arsebobaze miuTiTebs. mxolod disciplinis dar-
Rvevis an uwesrigobis warmoqmnis eWvi, winaTgrZnoba an SiSi ar aris
sakmarisi. mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli rogorc warsuli ga-
mocdileba, ise arsebuli pirobebi, romlebic gavlenas axdens mos-
wavleTa da maswavlebelTa midgomebsa da qcevaze.
gamoxatvis Tavisuflebis SezRudvis safuZveli SeiZleba gaxdes
agreTve mowodeba kanonsawinaaRmdego qmedebis Cadenis an skolaSi
arsebuli wesrigis darRvevisken. mowodeba aris gancxadeba, romlis
avtoric miznad isaxavs an aSkarad uSvebs kanonsawinaaRmdego an sko-
laSi arsebuli wesrigis sawinaaRmdego Sedegis gamowvevas da qmnis
am Sedegis miRebis aSkara, pirdapir da arsebiT safrTxes.
Sinaarsobrivad neitraluri SezRudva _ SeiZleba iTvaliswineb-
des mxolod adgilis, droisa da formis mixedviT gamoxatvis iseT
aradiskriminaciul SezRudvas, romelic gavlenas ar axdens infor-
maciis an ideebis Sinaarsze Tu gamomxatvelobiT efeqtze an tovebs
maTi sxva gzebiT gamoxatvis efeqtian SesaZleblobas. nebismieri ase-
Ti SezRudva gonivrul xasiaTs unda atarebdes da dakavSirebuli un-
da iyos skolaSi mimdinare saswavlo procesis Seuferxebeli msvle-
lobisa da skolis normaluri funqcionirebis uzrunvelyofis in-
teresTan. Sinaarsobrivad neitraluri SezRudvisas dauSvebelia ga-
moxatvis sagnis SezRudva.

nawili 2. rwmenis Tavisufleba

rwmenis Tavisufleba adamianis Rirsebaze damyarebuli fundamen-


turi da xelSeuvali uflebaa. rwmenis Tavisufleba gulisxmobs Ti-

191
Toeuli adamianis uflebas, iyos nebismieri religiuri mrwamsis mim-
devari, Tavisuflad gamoxatos Tavisi religia an saerTod ar swam-
des, saxelmwifos mxridan yovelgvari zemoqmedebis gareSe.
rwmenis sakiTxi gansakuTrebul sifrTxiles moiTxovs skolis
farglebSi, sadac saqme gvaqvs moumwifebel moswavleebTan. zogadi
ganaTlebis sistema aris sfero, sadac demokratiul saxelmwifos
aqvs Sansi da valdebulebac, monawileoba miiRos sazogadoebis yve-
laze daucveli wevrebis ideebisa da mosazrebebis formirebis pro-
cesSi. Tumca mkafio sazRvari unda iqnes gavlebuli indoqtrinacias,
rogorc pirovnebis religiur arCevanSi Carevasa, da saxelmwifos
Zalisxmevas Soris, xeli Seuwyos mozardebs, ipovon sakuTari Tavi
sazogadoebaSi.

2.1. religiuri neitraluroba

`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni adgens sajaro


skolebis damoukideblobas religiuri da politikuri gaerTiane-
bebisgan. es niSnavs sajaro skolebis religiuri neitralurobis
principis aRiarebas, romlis Tanaxmad, sajaro skolebi ar aris arc
indoqtrinaciis, arc religiis damcirebis adgili. neitraluroba
ar niSnavs ignorirebas an religiuri perspeqtivebis cenzuras sak-
laso oTaxSi, aramed moiTxovs samarTlianobas religiasTan mimar-
TebaSi, TiToeuli moswavlisa da maswavleblis religiuri mrwamsis
pativiscemasa da dacvas.
saxelmwifos religiuri neitralurobis principi sajaro skolis
administraciis wevrebisa da pedagogebisagan, rogorc saxelmwifos
warmomadgenlebisgan, moiTxovs neitraluri poziciis dakavebas re-
ligiisa da rwmenis sakiTxebSi. sajaro skolis akademiuri sazoga-
doebis wevrebsa da sxva TanamSromlebs ufleba ar aqvT, organizeba
gauwion an monawileoba miiRon moswavleTa locvaSi an sxva saxis
religiur saqmianobaSi; maT ekrZalebaT indoqtrinacia, radgan sar-
wmunoebis formirebaze zegavlenis moxdena scildeba sajaro skolis
kompetencias.
sajaro skolebis religiuri neitraluroba warmmarTveli prin-
cipia rwmenis TavisuflebasTan dakavSirebuli qvemoT moyvanili sa-
kiTxebis ganxilvisas: sajaro skolebi asruleben saqarTvelos kon-
stituciisa da kanonmdeblobis moTxovnebs, rodesac uzrunvelyo-
fen iseTi saganmanaTleblo garemos arsebobas, romelic Tavisufa-
lia indoqtrinaciisa da zewolisgan, uzrunvelyofs maswavleblebs,

192
moswavleebsa da maT mSoblebs Soris Semwynareblobisa da urTier-
Tpativiscemis danergvas.

2.2. religiuri ritualebi da locva

sajaro skolebis religiuri neitralurobis principis Tanaxmad,


dauSvebelia: 1) sajaro skolam an skolis warmomadgenelma organi-
zeba gauwios religiuri ritualis Catarebas, warmarTos is an mo-
nawileoba miiRos masSi moswavleebTan erTad; 2) saswavlo procesi
gamoyenebul iqnes religiuri ritualis CatarebisaTvis. es ar niS-
navs religiuri ritualis srul akrZalvas sajaro skolis terito-
riaze. sajaro skolis teritoria, SeiZleba, gamoyenebul iqnes reli-
giuri ritualis Casatareblad, Tumca mxolod arasaskolo dros da
religiuri ganaTlebis miRebis mizniT. saskolo drod iTvleba sko-
lis saswavlo gegmiT gansazRvruli procesis, agreTve skolis mier
inicirebuli, organizebuli, kontrolirebuli, dafinansebuli, ase-
ve misi sponsorobiT Catarebuli nebismieri RonisZiebis mimdinare-
obis dro. garda amisa, kanoni krZalavs religiur ritualSi monawi-
leobis iZulebas. iZuleba gulisxmobs, rogorc pirdapir fizikur
an fsiqologiur zewolas, ise moswavleebze zewolis arapirdapiri
gzas, maT Soris ritualis im formiT Catarebas, rac moswavles sko-
lis mxridan ritualis mxardaWeris STabeWdilebas Seuqmnida.
moswavleebs ufleba aqvT, ilocon individualurad an jgufurad
klasgareSe periodSi, Tu es xels ar uSlis saswavlo process an sko-
lis normalur funqcionirebas. maT Tavisuflad SeuZliaT locva
gakveTilebs Soris periodSi saklaso oTaxebsa da koridorebSi. ne-
bismier SemTxvevaSi locva nebayoflobiTi unda iyos da Tavad mos-
wavleebis mier organizebuli. sajaro skolis teritoriaze indivi-
dualuri an jgufuri locvis uflebiT sargebloben maswavleble-
bic, mxolod klasgareSe periodSi da moswavleTa dauswreblad. maT
Tavi unda Seikavon agreTve maswavleblis statusis gamoyenebisgan
skolis farglebSi an mis gareT moswavleebTan urTierTobaSi reli-
giuri saqmianobis mxardaWeris an damcirebisTvis.

2.3. religiis Sesaxeb swavleba

sajaro skolas ekisreba valdebuleba, xeli Seuwyos moswavleebs,


maT mSoblebsa da maswavleblebs Soris urTierTpativiscemisa da
Semwynareblobis damkvidrebas. religiasTan mimarTebaSi es niSnavs

193
moswavleTa aRzrdas rwmenis Tavisuflebis, rogorc Tavisuflebisa
da demokratiis erT-erTi fundamenturi elementis, principebze.
rwmenis Tavisufleba, Tavis mxriv, saswavlo programasTan mimarTe-
baSi gulisxmobs TiToeuli moswavlisa da misi mSoblebis religiuri
mrwamsis pativiscemas, indoqtrinaciisa da prozelitizmis dauSveb-
lobas.
sajaro skolis valdebuleba, uzrunvelyos rwmenis Tavisufleba
da daicvas religiuri neitralurobis principi, ar niSnavs, rom is
unda gaeqces religiuri masalis swavlebas. mniSvnelovania, erTma-
neTisgan ganvasxvaoT ori ZiriTadi cneba: `religiis swavleba~ da
`religiis Sesaxeb swavleba~. `religiis swavlebis~ mizania, uzrun-
velyos erTguleba konkretuli sarwmunoebisa Tu aRmsareblobi-
sadmi, sxva sityvebiT, gaaZlieros moswavlis rwmena konkretul re-
ligiur tradiciaSi. `religiis Sesaxeb swavleba~ ki gulisxmobs mos-
wavlis informirebas sxvadasxva religiuri tradiciebis, kulturasa
da istoriaSi maTi wvlilis, eTikuri konfliqtebisa da religiuri
pluralizmis Sesaxeb. misi mizania axalgazrdebs Soris religiuri
Semwynareblobis garemos formirebis xelSewyoba da srulfasovani
ganaTlebis uzrunvelyofa.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis moTxovna erov-
nuli da sajaro skolis saswavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli sagne-
bis akademiuri, obieqturi, neitraluri da pluralisturi wesiT
swavlebisa da saswavlo procesis indoqtrinaciisa da prozelitiz-
misaTvis gamoyenebis dauSveblobis Sesaxeb krZalavs `religiis
swavlebas~. dasaSvebia moswavleebisaTvis mxolod iseTi religiuri
informaciisa da codnis gadacema, romelic Tavisi arsiT pluralis-
turi, inkluziuri, dabalansebuli da Tavisufalia mikerZoebisgan
da orientirebulia konkretul religiur tradiciaze an religiur
tradiciaTa konkretul jgufze.
sajaro skolaSi religiuri masala SeiZleba ori formiT iswavle-
bodes. `religiis Sesaxeb swavlebas~ SeiZleba daeTmos specialuri
saskolo sagani sazogadoebrivi mecnierebebis saswavlo programis
farglebSi; an religiuri informaciis gavrceleba SeiZleba moxdes
erovnuli an skolis saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli sxva regu-
laruli disciplinebis farglebSi, rogoricaa istoria, literatu-
ra da a. S. orive SemTxvevaSi religiuri masalis gadacema unda efuZ-
nebodes Semdeg principebs:

sajaro skolis midgoma religiisadmi akademiuri xasiaTisaa;

194
sajaro skolis mizania religiebis Sesaxeb moswavleebis codnis
amaRleba da ara romelime religiuri mimdinareobis an zogadad
religiis mxardaWera an damcireba;
sajaro skola moswavles acnobs mravalferovan religiur Sexe-
dulebebs da ar axvevs Tavs garkveul religiur msoflmxedve-
lobas;
sajaro skola afinansebs `swavlebas religiis Sesaxeb~ da ara
religiis aRmsareblobas.

gadawyvetileba religiuri masalis saswavlo programaSi CarTvi-


sa da misTvis gamoyofili drois Sesaxeb sajaro skolam moswavleebis
asakisa da Sesabamisi kursis akademiuri moTxovnilebebis gaTvalis-
winebiT unda miiRos. saklaso oTaxSi religiis Sesaxeb ganxilvebi
unda Catardes garemoSi, romelic Tavisufali iqneba maswavleblis
mxridan yovelgvari propagandisa da mikerZoebisgan. religiuri
tradiciebis ufro srulfasovani gacnobisTvis spikerebis mowvevi-
sas sajaro skola da maswavlebeli valdebulni arian, uzrunvelyon,
rom mowveuli piri akademiuri wreebis warmomadgeneli iyos.

2.4. religiuri simboloebi

dauSvebelia sajaro skolis teritoriaze religiuri simbolo-


ebis ganTavseba araakademiuri mizniT. maTi gamoyeneba SeiZleba sas-
wavlo procesis Semadgenel nawilad, rogorc istoriuli da kultu-
ruli memkvidreobis nimuSebi. religiuri simboloebis demonstri-
reba mxolod droebiT xasiaTs unda atarebdes, rogorc akademiuri
programis Semadgeneli nawili. es niSnavs, rom religiuri simbolo-
ebi mxolod saswavlo miznebs unda emsaxurebodes da dauSvebelia
maTi religiuri daniSnulebiT gamoyeneba. moswavleebs SeuZliaT
Seqmnan religiuri simboloebi, rogorc xelovnebis nimuSi, Tumca
pedagogebs ar aqvT ufleba, miscen maT aseTi davaleba.

2.5. religiuri ideebis gavrceleba

moswavleebs ufleba aqvT, gamoTqvan da gaavrcelon religiuri


Sexedulebebi zepirad, werilobiT an sxva nebismieri formiT. maT
SeuZliaT, gamoTqvan religiuri mosazrebebi rogorc werilobiT,
ise zepir saskolo davalebebSi. moswavleebi Cveulebrivi akademiuri
standartebis Sesabamisad unda Sefasdnen. moswavleebi sargebloben

195
agreTve religiuri xasiaTis literaturis gavrcelebis uflebiT
imave pirobebiT, ra pirobebiTac xdeba sxva saxis literaturis gavr-
celeba skolis farglebSi.
sajaro skola uflebamosilia, SezRudos literaturis gavrce-
leba aradiskriminaciul niadagze asakis Seusabamo literaturis
mavne zegavlenisgan arasrulwlovanTa dacvis mizniT. kerZod, sko-
las SeuZlia SezRudos literatura, romelic aRvivebs eTnikur an
religiur SuRls, Seicavs uxamsobas, ciliswamebas da a. S. sajaro
skola aseve uflebamosilia, daawesos aradiskriminaciuli da neit-
raluri SezRudvebi religiuri literaturis gavrcelebis droze,
adgilsa da formaze saswavlo procesis, skolis normaluri funqci-
onirebisa da skolis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebisaTvis
xelis SeSlis Tavidan acilebis mizniT. nebismieri SezRudva samarT-
liani, gonivruli da minimaluri unda iyos da SeiZleba ganxorci-
eldes mxolod dadgenili wesis safuZvelze. es niSnavs, rom, magali-
Tad, mxolod religiur niadagze literaturis gavrcelebis Sez-
Rudva kanonieri ar iqneba da diskriminaciad CaiTvleba.
moswavleebis msgavsad, maswavleblebic sargebloben religiis
gamoxatvis TavisuflebiT, Tumca pasuxismgeblobis maRali donis
gaTvaliswinebiT zogadi SezRudvebis garda pedagogebze damatebiTi
moTxovnebic vrceldeba. saswavlo procesis indoqtrinaciisa da
prozelitizmisaTvis gamoyenebis dauSvebloba maTgan gansakuTre-
buli sifrTxilis gamoCenas moiTxovs religiuri mosazrebebis ga-
moTqmisas. dauSvebelia maswavleblis mier romelime an zogadad re-
ligiis mxardaWeris gamoxatva an misi damcireba moswavleTa Tan-
daswrebiT. es SezRudva vrceldeba maswavleblebis mier religiuri
ideebis gavrcelebaze rogorc zepirad, ise werilobiT da sxva for-
miT. magaliTad, dauSvebelia maswavleblebma skolaSi iseTi samosiT
iaron, romelzec aSkara religiuri `mesijia~ gamosaxuli. es ar niS-
navs, rom maswavleblebs arasdros aqvT religiaze laparakis uf-
leba, vinaidan is istoriis, kulturisa da Tanamedrove movlenebis
mniSvnelovania nawilia. maT aseve SeuZliaT ataron jvari an sxva
religiuri simbolo, romelic mianiSnebs maT religiur kuTvnile-
baze, mxolod moswavleTaTvis ara TvalSi sacemi formiT.

2.6. religiuri gaerTianebebi da Sekrebebi

moswavleebs ufleba aqvT, gaerTiandnen da Seqmnan religiuri


klubebi. maT ufleba aqvT, SeuzRudavad gaavrcelon informacia
religiuri Sekrebis Sesaxeb, maT Soris sajaro skolis sainformacio

196
saSualebebis gamoyenebiT, imave pirobebiT, ra pirobebiTac xdeba
informaciis gavrceleba sxva saxis Sekrebebis Taobaze.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni krZalavs saja-
ro skolis nebismieri saxiT Carevas religiuri gaerTianebis mar-
Tvasa da saqmianobaSi. aseve dauSvebelia, skolam akontrolos an war-
marTos moswavleTa Sekreba maTi survilis sawinaaRmdegod. Tumca
saWiroebis SemTxvevaSi skolis administracia uflebamosilia, daes-
wros Sekrebas. magaliTad, aseTi aucilebloba SeiZleba warmoiSvas
dasabuTebuli eWvis arsebobisas, rom Sekrebas gareSe pirebi warmar-
Taven, an rodesac arsebobs safuZvliani safrTxe:

janmrTelobis, sicocxlisa da sakuTrebis usafrTxoebisTvis;


narkotikebis, alkoholis an Tambaqos moxmarebis an ukanono qme-
debis waxalisebisa;
saswavlo procesis msvlelobis, skolis saqmianobis an skolis
teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebisaTvis xelis SeSlisa.

`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis safuZvelze


SezRudulia gareSe pirTa monawileoba moswavleTa religiuri ga-
erTianebebis saqmianobaSi: `gareSe pirs ufleba aqvs, daeswros mos-
wavleTa Sekrebas mxolod maTi mowvevis safuZvelze~. kanoniT aseve
dauSvebelia, rom gareSe pirma akontrolos moswavleTa gaerTianeba.

2.7. religiuri samosi

sajaro skola uflebamosilia, daawesos erTiani saskolo forma


disciplinisa da pozitiuri saganmanaTleblo garemos danergvis miz-
niT. amave dros, is valdebulia, pativi sces moswavleTa uflebas, ga-
moxaton sakuTari rwmena religiuri samosis tarebiT. moswavles
ufleba aqvs, dasabuTebuli uari Tqvas saskolo formis tarebaze.
kerZod, moswavlis moTxovnebi, romlis religia mkacrad moiTxovs
religiuri samosis tarebas an Tu skolis mier SemoRebuli forma Zi-
reulad ewinaaRmdegeba mis religiur mrwamss, unda dakmayofildes.
maswavleblebs ufleba ar aqvT, ataron religiuri samosi saku-
Tari movaleobis Sesrulebisas. Tumca isini ar arian SezRudulni
skolis farglebs miRma religiuri samosis gamoyenebisgan.

2.8. religiuri moTxovnebis dakmayofileba

moswavles ar SeiZleba daekisros iseTi valdebulebis Sesruleba,


romelic Zireulad ewinaaRmdegeba mis rwmenas, aRmsareblobas an
197
sindiss, Tu es ar laxavs sxvaTa uflebebs, an xels ar uSlis erovnu-
li saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli miRwevis donis daZlevas. sxva
sityvebiT, sajaro skolam qmedebaTa is mimarTuleba unda airCios,
romelic ar laxavs moswavlis religiasa da rwmenas, xolo nebismieri
SezRudva minimaluri unda iyos. magaliTad, skolam SeZlebisdagva-
rad unda daakmayofilos moswavleTa religiuri safuZvliT gamya-
rebuli moTxovna religiur dResaswaulze gakveTilebidan gaTavi-
suflebis Sesaxeb. Txovnis SemTxvevaSi moswavleebs aradiskrimina-
ciul safuZvelze SeiZleba mieceT sapatio gacdenebis gonivruli
raodenoba. skolas aseve ufleba aqvs, daakmayofilos mSobelTa
Txovna religiuri ganaTlebis miRebisaTvis saswavlo dros moswav-
lis mier skolis datovebis Sesaxeb. aqac skolis midgoma aradisk-
riminaciuli unda iyos da Semdeg principebs unda emyarebodes:

religiuri swavleba ar unda iyos skolis mier organizebuli da


unda ganxorcieldes skolis farglebs gareT;
moswavlis skolidan gaTavisuflebam ar unda SeuSalos xeli sas-
wavlo process, skolis saganmanaTleblo saqmianobasa da erov-
nuli da skolis saswavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli miRwevis
donis daZlevas;
dauSvebelia, maswavleblebma an skolis sxva TanamSromlebma wa-
axalison, mxari dauWiron, sxvagvarad xeli Seuwyon an SeuSalon
moswavleebis monawileobas aseT programaSi;
mSoblebis nebarTva aucilebeli piroba unda iyos aseT prog-
ramaSi monawileobisaTvis;
sajaro skolebs ufleba aqvT, moiTxovon moswavlis janmrTelo-
bis dazRveva an daadginon damatebiTi moTxovnebi moswavleebis
usafrTxoebisa da jerovani ganaTlebis uzrunvelsayofad;
programaSi monawile religiurma organizaciebma skolis mier
dadgenili periodulobiT unda miawodon mas informacia reli-
giur swavlebaze moswavleebis daswrebis Sesaxeb.

nawili 3. piradi cxovrebis xelSeuxeblobis ufleba

saganmanaTleblo saqmianobis specifikis gaTvaliswinebiT skolis


administraciasa da pedagogebs xSirad aqvT Sexeba moswavleebis, ma-
Ti mSoblebisa da maswavleblebis pirad saidumloebas mikuTvnebul
informaciasTan. moswavleebi, mSoblebi da maswavleblebi TavianT

198
pirad informacias andoben skolas TavianTi interesebis ukeT uz-
runvelsayofad. imisaTvis, rom daculi iyos moswavleebis, maswav-
leblebisa da maTi ojaxebis piradi cxovreba, skola, rogorc samar-
Tlebrivad, ise moralurad pasuxismgebelia skolaSi daculi piradi
informaciis marTlzomier gamoyenebaze.

3.1. piradi saidumloeba da personaluri monacemebis


Senaxvisa da gankargvis wesi

piradi saidumloeba aris piradi faseulobis mqone informacia,


romelTan dakavSirebiTac pirovnebas gaaCnia piradi cxovrebis xel-
Seuxeblobis gonivruli molodini, kerZod, iseTi informacia, ro-
melic dakavSirebulia adamianis janmrTelobasTan, mis finansebTan
an sxva kerZo sakiTxebTan. skolaSi dacul pirad saidumloebas mi-
ekuTvneba informacia moswavlisa da maswavleblis janmrTelobis
mdgomareobisa da samedicino Semowmebis Sedegebis Sesaxeb; informa-
cia moswavlis akademiuri moswrebisa da disciplinuri pasuxismgeb-
lobis Sesaxeb; sakontrolo/sagamocdo naSromebi; moswavlisa da
maswavleblis fotosuraTi an im personaluri maxasiaTeblebis aRwe-
riloba, romelic maTi identificirebis saSualebas iZleva da a. S.
pirad saidumloebas ar miekuTvneba sacnobaro informacia:

moswavlis, mSoblisa da maswavleblis saxeli, gvari, sacxovrebe-


li adgilis misamarTi da binis telefonis nomeri;
moswavlis, mSoblisa da maswavleblis dabadebis TariRi da adgili;
moswavlis monawileoba skolis mier organizebul an sxva saxis
oficialur eqstrakurikulur RonisZiebebSi.

skolis mier moswavleebisa da maswavleblebis piradi cxovrebis


xelSeuxeblobis uzrunvelsayofad aucilebelia Semdegi moTxov-
nebis dacva:

moswavleTa da maswavlebelTa piradi monacemebis Senaxva unda


moxdes mkacrad konfidencialuri formiT;
maswavlebels, moswavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomad-
genels dauyovnebliv unda ecnobos maTi personaluri monaceme-
bis gacemis moTxovnis Sesaxeb;
informaciis gacema dasaSvebia mxolod maswavleblis, moswavlis
mSoblis an sxva kanonieri warmomadgenlis werilobiTi Tanxmobis

199
safuZvelze. werilobiTi Tanxmoba unda Seicavdes zust miTiTe-
bas im informaciaze, romlis gacemazec Tanaxmaa maswavlebeli,
moswavlis mSobeli an sxva kanonieri warmomadgeneli;
uzrunvelyofil unda iqnes maswavleblis, moswavlis, misi mSob-
lisa da sxva kanonieri warmomadgenlis ufleba, Seamowmon maT
Sesaxeb skolaSi daculi informacia da saWiroebis SemTxvevaSi
moiTxovon misi Sesworeba;
skolam unda aRricxos moswavlisa da maswavleblis piradi in-
formaciis moTxovnisa da gacemis yoveli faqti, moTxovnisa da
gacemis TariRi da mizani, momTxovnisa da mimRebis vinaoba da mi-
samarTi.

winaswari Tanxmoba ar sWirdeba moswavlisa da maswavleblis pira-


di informaciis gadacemas skolis im TanamSromlebisaTvis, romleb-
sac `legitimuri saganmanaTleblo interesi~ aqvT. legitimuri sa-
ganmanaTleblo interesis mqoned CaiTvleba skolis TanamSromeli,
romelsac moswavlis Sesaxeb skolaSi daculi informacia Tavisi
profesiuli movaleobebis Sesrulebis procesSi sWirdeba:

saganmanaTleblo Tu disciplinuri amocanebis gansaxorcieleb-


lad;
moswavleebisa da maswavleblebisaTvis saswrafo samedicino dax-
marebisa da sxva gadaudebeli momsaxurebis gasawevad;
sasamarTlo brZanebis an gankargulebis Sesasruleblad.

winaswar Tanxmobas aseve ar saWiroebs moswavlisa da maswavleb-


lis piradi informaciis gadacema im skolis oficialuri warmomad-
genlebisTvis, sadac moswavle gegmavs swavlis, xolo maswavlebeli
_ muSaobis gagrZelebas. maswavlebels, moswavlis mSobels an sxva
kanonier warmomadgenels unda ecnobos amis Sesaxeb da mieces Se-
saZlebloba, pretenziebi gamoTqvan monacemebis sizustesTan dakav-
SirebiT.
moswavleTa piradi informacia SeiZleba gaices saqarTvelos ga-
naTlebisa da mecnierebis saministrosa da sxva uflebamosili saxel-
mwifo organoebis mier an maTi dafinansebiT skolaSi Catarebuli
kvlevebis miznebisaTvis. amgvari kvlevebisaTvis gamoyenebuli mos-
wavleTa piradi informacia xelmisawvdomi unda iyos moswavlis
mSoblebis an sxva kanonieri warmomadgenlebisaTvis. moswavlis mSo-
belTa an sxva kanonier warmomadgenelTa pirdapiri Tanxmoba sWir-
deba informaciis Segrovebas:
200
moswavlis an misi ojaxis wevrebis politikuri, religiuri, eT-
nikuri Tu erovnuli kuTvnilebis Sesaxeb;
gonebrivi da fsiqologiuri problemebis Sesaxeb;
seqsualuri qcevisa da midgomebis Sesaxeb;
advokatis, Jurnalistis, eqimisa da sasuliero pirebisaTvis
gamxelili faqtebisa Tu mosazrebebis Sesaxeb.

moswavlis mSoblebsa da sxva kanonier warmomadgenlebs ufleba


aqvT, uari Tqvan nebismieri sxva organoebisa da organizaciebis
kvlevebSi moswavlis monawileobaze. maT ufleba aqvT, gaecnon kvle-
vis sagansa da masTan dakavSirebul mTel dokumentacias.

3.2. samedicino Semowmeba

skolas ufleba aqvs, mosTxovos moswavles an maswavlebels, gai-


aron samedicino Semowmeba daavadebebze, alkoholsa da narkoti-
kebze, raTa uzrunvelyos moswavleebisa da pedagogebis janmrTe-
lobisaTvis usafrTxo saskolo garemo. samedicino Semowmeba unda
ganxorcieldes moswavlisa da maswavleblis Rirsebis pativiscemis
safuZvelze, minimalurad Semawuxebeli da saimedo meTodologiis
gamoyenebiT. samedicino Semowmebis Catarebamde maswavlebelsa da
moswavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomadgenels gasagebi
formiT unda ecnobos Semowmebis wesebis Sesaxeb. es informacia unda
Seicavdes:

Semowmebis gavlis safuZvlebs;


Semowmebaze uaris Tqmis Sedegebs;
Semowmebis samarTlebriv Sedegebs;
Semowmebis saxes, mis meTodologias, agreTve misi saimedoobisa
da cdomilebis SesaZlo dones, Sefasebis kriteriumebs;
Semowmebis Camtareblis saxelwodebasa da misamarTs, agreTve mis
kvalifikacias;
xelaxali Semowmebis gavlis uflebas;
Semowmebis Sedegebis gasaCivrebis uflebas.

Semowmebis Sedegebi dauyovnebliv unda ecnobos maswavlebels,


moswavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomadgenels. skola val-
debulia, uzrunvelyos SemowmebasTan dakavSirebuli nebismieri
informaciis an masalis usafrTxo da konfidencialuri formiT Se-

201
naxva 90 dRis ganmavlobaSi, xolo Semowmebis saboloo Sedegebis mi-
Rebidan 90 dRis Semdeg _ SemowmebasTan dakavSirebuli nebismieri
masalisa da informaciis ganadgureba. 90 dRis ganmavlobaSi Sesaba-
mis moswavles an maswavlebels unda mieces ganmeorebiTi Semowmebis
gavlis SesaZlebloba. Tu ganmeorebiTi Semowmebis gavlis Sedegad
gansxvavebuli Sedegebi dafiqsirda, maSin pirveladi Semowmebis Se-
degebi baTildeba. aseT SemTxvevaSi skola valdebulia, aanazRauros
ganmeorebiTi Semowmebis xarjebi. dauSvebelia samarTaldamcavi
organoebisaTvis samedicino Semowmebis Sedegebis Sesaxeb informa-
ciis miwodeba. samedicino Semowmebis Sedegad narkotikuli saSuale-
bebis an alkoholis miRebis faqtis gamovlena SeiZleba gaxdes mos-
wavlis an maswavleblis disciplinuri pasuxismgeblobis safuZveli.

3.3. moswavleTa akademiuri Sefaseba

akademiuri niSnebi moswavleTa piradi saidumloebaa, romlis


gacnobis ufleba mxolod legitimuri pedagogiuri interesis mqone
maswavleblebs, Tavad moswavlesa da mis mSoblebs an sxva kanonier
warmomadgenlebs aqvT. aqedan gamomdinare, moswavleTa akademiuri
niSnebis sajarod gamokvra an gamocxadeba ise, rom SesaZlebeli iyos
moswavleTa identificireba, moswavlis piradi cxovrebis xelSe-
uxeblobis uxeS xelyofas warmoadgens. erTaderTi misaRebi proce-
dura imisaTvis, rom moswavleTa akademiuri niSnebis sajarod gamoc-
xadeba/gamokvra kanonis CarCoebSi moeqces, aris moswavlis araiden-
tificirebadi formiT amis ganxorcieleba. amisaTvis moswavleebs
SeiZleba mieniWoT specialuri nomrebi SemTxveviTi SerCevis gziT.
am nomrebis gamoyeneba mTeli saswavlo semestris ganmavlobaSi Se-
iZleba.
sakontrolo/sagamocdo naSromebi da saskolo davalebebi mos-
wavleTa personalur informacias miekuTvneba. es dokumentebi Se-
iZleba Seicavdes moswavlis saxels, mis pirad mosazrebebsa da Sexe-
dulebebs, maswavleblis SeniSvnebsa da Sefasebebs. skolam gonivru-
li zomebi unda miiRos imis uzrunvelsayofad, rom informacia ara-
uflebamosili pirebis xelSi ar moxvdes.
sagamocdo/sakontrolo naSromebisa da saskolo davalebebis
gacnobis ufleba unda mieces mxolod maT avtor moswavles, mis mSob-
lebs an sxva kanonier warmomadgenlebs da araviTar SemTxvevaSi sxva
pirovnebas. am masalebis Senaxva da gamoyeneba unda moxdes konfi-
dencialurobis mkacri dacviT. specialuri zomebis gansazRvra yo-

202
veli maswavleblis diskreciaSi Sedis. pedagogis mier gamoyenebuli
meTodebi moswavlis piradi saidumloebis gonivrul dacvas unda
uzrunvelyofdes.

3.4. Cxreka da amoReba

disciplinisa da usafrTxo saskolo garemos SenarCunebisa da


moswavleTa keTildReobis uzrunvelyofis mizniT SesaZloa ganxor-
cieldes moswavleTa piradi, agreTve maT sakuTrebaSi arsebuli niv-
Tebis Cxreka. Cxreka aris skolis saamisod uflebamosili piris qme-
deba, romlis mizania disciplinuri gadacdomis iaraRis, im sagnis,
romelsac disciplinuri gadacdomis kvali atyvia, disciplinuri ga-
dacdomiT mopovebuli sagnis an dokumentis, romelic saWiroa dis-
ciplinuri gadacdomis garemoebaTa gasarkvevad, aRmoCena da amo-
Reba.
Cxrekis nebismieri SemTxveva pirad cxovrebaSi Carevaa, swored
amitom aucilebelia jerovani balansis dacva moswavleTa da skolis
TanamSromelTa usafrTxoebis dacvis aucileblobasa da piradi
cxovrebis xelSeuxeblobis uflebas Soris. akrZalulia moswavlis
TviTneburi da usafuZvlo Cxreka. moswavlis Cxreka dasaSvebia mxo-
lod im SemTxvevaSi, Tu skolis TanamSromels dasabuTebuli varaudi
aqvs, rom Cxrekis Sedegad moswavlis mier kanonsawinaaRmdego qme-
debis an skolis SinaganawesiT gaTvaliswinebuli gadacdomis Cadenis
faqti gamovlindeba. `dasabuTebuli varaudi~ aris varaudi, rome-
lic arsebiT mtkicebulebebs emyareba. mxolod eWvis an intuiciis
arseboba sakmarisi ar aris kanonis moTxovnebis dacviT Cxrekis Cata-
rebisTvis.
Cxrekis Catarebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebisas skolis uf-
lebamosilma TanamSromelma unda ganixilos mis xelT arsebuli
mtkicebulebebis erToblioba, iseTi garemoebebis CaTvliT, rogo-
ricaa informaciis wyaros sandooba warsuli gamocdilebisa da
reputaciis gaTvaliswinebiT da gamoitanos gonivruli daskvnebi.
Sesabamisad, Tu skolis TanamSromeli Seeswro moswavlis mier siga-
retis an narkotikuli saSualebebis moxmarebis faqts, mas SeuZlia
gonivrulad daaskvnas, rom moswavle, SesaZloa, sigarets zurgCan-
TaSi an jibeSi inaxavdes. Cxrekis safuZveli SeiZleba aseve gaxdes:
moswavlis yofna alkoholis, narkotikuli an toqsikuri nivTiere-
bebis zemoqmedebis qveS; sagangebo viTarebis arseboba, rodesac sko-
lis TanamSromels SeuZlia moswavlis Cxrekis Sedegad Tavidan

203
aicilos arsebiTi da imwuTieri safrTxe, romelic emuqreba moswav-
lis an maswavleblis janmrTelobasa da sicocxles; sigaretis speci-
fikuri sunis arseboba da a. S.
Cxrekis kanonierebis erT-erTi mniSvnelovani piroba misi `indi-
vidualizebuli~ xasiaTia, rac gulisxmobs konkretuli moswavlis
mimarT kanonsawinaaRmdego an skolis SinaganawesiT akrZaluli
qmedebis Cadenis mtkicebulebebis arsebobas. garkveul SemTxvevebSi
eWvmitanil moswavleTa wre SeiZleba erTi pirovnebiT ar Semoifar-
glebodes. akrZalulia koleqtiuri Cxrekis Catareba, Tumca skolas
ar moeTxoveba eWvmitanilTa wris aucileblad erT moswavlemde day-
vana. magaliTad, Tu Carazul oTaxSi, sadac mxolod ori moswavle
imyofeboda, qurdoba moxda, kanonis moTxovnebTan srul Sesabamiso-
baSi iqneba orive maTganis gaCxreka, vinaidan orives mimarT Tanabrad
arsebobs kanonsawinaaRmdego qmedebis Cadenis dasabuTebuli vara-
udi. Tumca, meore mxriv, msgavs viTarebaSi asamde moswavlis yofna
ar warmoqmnis TiToeuli maTganis gaCxrekis kanonier safuZvels.
Cxrekis individualizebuli xasiaTis moTxovnis dakmayofilebis
mizniT moswavleTa maqsimaluri raodenobis gansazRvrisas mxedve-
lobaSi unda iqnes miRebuli arsebuli mtkicebulebebis xasiaTi da
Cadenili kanondarRvevis an gadacdomis simZime.
Cxreka SeiZleba ganaxorcielos mxolod saamisod uflebamosilma
pirma, garda im SemTxvevisa, rodesac arsebobs janmrTelobis an sa-
kuTrebis dazianebis aSkara da imwuTieri safrTxe. Cxrekas unda da-
eswros skolis erTi TanamSromeli mainc. Cxrekis dawyebamde moswav-
les unda mieces SesaZlebloba, Tavad daTanxmdes Sesabamisi sagnis
Cabarebas. amisaTvis mas zustad unda ganemartos is sagani an sxva
saxis mtkicebuleba, romlis aRmoCenasac isaxavs miznad Cxreka.
Cxrekis xangrZlivoba da moculoba gonivrul kavSirSi unda iyos
Cxrekis legitimur mizanTan. es niSnavs, rom Cxreka saZiebo obieqtis
aRmoCenisTanave unda Sewydes, garda im SemTxvevisa, roca Cxrekis
procesSi warmoiqmneba dasabuTebuli varaudi, rom SeiZleba gamov-
lenil iqnes konkretuli SemTxvevisaTvis mniSvnelovani damatebiTi
mtkicebuleba an sxva kanonsawinaaRmdego qmedebis an gadacdomis
faqti. garda amisa, dauSvebelia kanonieri safuZvlis mqone Cxrekis
procesSi Semowmdes saZiebo obieqtTan kavSirSi armyofi sagnebi. ma-
galiTad, dasabuTebuli varaudi, rom moswavle Tavis zurgCanTaSi
narkotikul nivTierebas inaxavs, ar rTavs nebas skolis uflebamo-
sil TanamSromels, waikiTxos zurgCanTaSi moTavsebuli piradi dRi-
uri. Cxrekis uaryofiTi Sedegebis ganeitralebis erT-erTi ZiriTa-

204
di saSualebaa imis uzrunvelyofa, rom Cxreka sxva moswavleebis Tan-
daswrebiT ar Catardes. Sesabamisad, Tu ar arsebobs janmrTelobisa
da sakuTrebis dazianebis aSkara da imwuTieri safrTxe, Cxreka sxva
moswavleebisgan gancalkevebulad unda Catardes.
Cxrekas SeiZleba daeqvemdebaros rogorc moswavlis sakuTrebaSi
arsebuli nivTebi, ise piradad moswavle. skolis Sesabamisma Tanam-
Sromelma gansakuTrebuli sifrTxile unda gamoiCinos moswavlis
piradi Cxrekisas; kanoni misgan eTikuri normebis srul dacvas mo-
iTxovs. dauSvebelia, Cxrekisas moswavles moeTxovos gaSiSvleba,
garda zamTris zeda tanisamosis gaxdisa. gamonaklisia SemTxveva, ro-
desac aSkara da imwuTieri safrTxe emuqreba adamianis sicocxlesa
da janmrTelobas. nebismier SemTxvevaSi, mxedvelobaSi unda iqnes
miRebuli gamosavleni gadacdomisa Tu kanondarRvevis simZime da
xasiaTi. es niSnavs, rom dauSvebelia Cxrekis meTodad fizikuri Se-
xebis gamoyeneba sxeulis intimur adgilebSi, Tu mxolod msubuqi
gadacdomis faqtTan gvaqvs saqme. aseve aucilebelia, piradi Cxreka
imave sqesis pirma ganaxorcielos.
skola uflebamosilia, samarTaldarRvevis an gadacdomis gamov-
lenis dasabuTebuli varaudis gareSe Seamowmos saklaso merxebi,
moswavleTa saTavsebi da skolis sakuTrebaSi Semavali sxva qoneba.
es Semowmeba TviTnebur xasiaTs ar unda atarebdes da skolis mier
dadgenili neitraluri da aradiskriminaciuli procedurebis Sesa-
bamisad unda ganxorcieldes. moswavle piradad pasuxismgebelia Se-
mowmebis Sedegad gamovlenil narkotikul an toqsikur saSualebeb-
ze, cecxlsasrol an civ iaraRze, agreTve skolis SinaganawesiT ak-
rZalul sxva sagnebze da SeiZleba disciplinuri pasuxismgebloba
daekisros.
skola aseve uflebamosilia, gamoiyenos e. w. metalodeteqtorebi
imisaTvis, rom aRkveTos cecxlsasroli da civi iaraRis, aseve meta-
lisgan damzadebuli sxva saxis akrZaluli sagnebis moxvedra skolis
teritoriaze. am xelsawyoebis gamoyeneba SeiZleba mxolod skolis
mier dadgenili neitraluri da aradiskriminaciuli procedurebis
safuZvelze. metalodeteqtorebis gamoyeneba ar CaiTvleba Cxrekad
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis miznebisaTvis, vi-
naidan is adamianis pirad cxovrebaSi Carevis gacilebiT naklebi do-
niT xasiaTdeba. imisaTvis, rom Carevis done kidev ufro Semcirdes,
aucilebelia, moswavle da misi mSobeli, aseve skolis SenobaSi Ses-
vlis msurveli nebismieri sxva piri winaswar iqnes gafrTxilebuli
SesaZlo Semowmebis Sesaxeb. garda amisa, metalodeteqtoris aqtiva-

205
ciis SemTxvevaSi moswavleebs SesaZlebloba unda mieceT, Tavad war-
moadginon metalisgan damzadebuli yvela is nivTi, romelzec reagi-
rebs xelsawyo. mxolod mas Semdeg, rac moswavle ar/ver gaakeTebs
amas, SesaZloa, ganxorcieldes misi sakuTrebis SezRuduli Semow-
meba akrZaluli sagnis identificirebisaTvis. sxva sityvebiT, meta-
lodeteqtoriT Semowmebisas Cxreka gamoyenebuli unda iyos rogorc
ukanaskneli saSualeba im moswavleTa mimarT, romelTac skolis te-
ritoriaze Sesvla da gakveTilebze daswreba evalebaT.
skolis uflebamosil TanamSromlebs iZulebis zomebi mxolod
im SemTxvevaSi SeuZliaT gamoiyenon, rodesac sxvagvarad Cxrekis Ca-
tareba SeuZlebelia. iZulebis gamoyeneba ar unda aRematebodes imas,
rac aucilebelia moswavlis dakavebis, mtkicebulebaTa ganadgure-
bis an janmrTelobisaTvis saSiSi iaraRis gamoyenebis Tavidan acile-
bisaTvis. iZulebis gamoyenebamde skolis uflebamosili TanamSrom-
lebi valdebulni arian, gaafrTxilon moswavle, rom winaaRmdegobis
gawevis SemTxvevaSi Zalas gamoiyeneben. sasurvelia, Cxrekis Catare-
bamde moxdes moswavlis izolireba direqtoris kabinetSi an sxva ad-
gilas, raTa Semcirdes mis mier winaaRmdegobis gawevis albaToba.
Cxrekis Sedegad amoRebuli sagnebi Sesabamisi disciplinuri pro-
cedurebis dasrulebamde specialur daluqul saTavsSi unda mo-
Tavsdes. ukanono sagnebi da danaSaulis mtkicebulebebi droulad
unda gadaeces samarTaldamcav organoebs, xolo sxva sagnebi _ mos-
wavleTa mSoblebs an sxva kanonier warmomadgenlebs. yoveli Cxrekis
Semdeg skolis Sesabamisma TanamSromelma unda Seadginos oqmi, sa-
dac miTiTebuli iqneba:

moswavlis saxeli, gvari, asaki, sqesi;


im piris samuSao misamarTi da telefonis nomeri, romelmac Ca-
atara Cxreka an daeswro mas;
Cxrekis Catarebis dro da adgili;
Cxrekis Catarebis safuZveli, is kanondarRveva an gadacdoma,
romlis gamovlenis mizniTac ganxorcielda Cxreka;
miTiTeba im informaciis an sxva mtkicebulebisa da misi wyaros
Sesaxeb, romelic dasabuTebuli varaudis aRZvris safuZveli gax-
da;
Catarebuli Cxrekis forma da meTodi;
Cxrekis Sedegad amoRebuli sagani.

206
moswavleTa Cxrekis ufleba aqvT agreTve policiis TanamSrom-
lebs mxolod sasamarTlo brZanebis safuZvelze an mis gareSe gada-
udebeli aucileblobisas. saskolo dros an skolis teritoriaze
moswavlesTan Sexvedramde, garda gadaudebeli aucileblobis arse-
bobisas, policiis TanamSromeli valdebulia, Seatyobinos skolas
Sexvedris mizani da saqmis garemoeba, agreTve misi meSveobiT da-
ukavSirdes moswavles. skola, Tavis mxriv, valdebulia, amis Sesaxeb
dauyovnebliv acnobos moswavlis mSobels an sxva kanonier warmo-
madgenels da moswavles ganumartos misi uflebebi.

nawili 4. informaciis Tavisufleba

informaciis Tavisufleba uzrunvelyofs sajaro skolis xelmZ-


Rvaneli pirebisa da organoebis saqmianobis gamWvirvalobas, rac ko-
rufciis aRmofxvrisa da skolis marTvis gaumjobesebis mTavari pi-
robaa. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi saqarTvelos
moqalaqeebs aniWebs uflebas, gaecnon sajaro dawesebulebebSi, maT
Soris sajaro skolaSi, arsebul oficialur dokumentebs, Tu isini
ar Seicavs saxelmwifo, profesiul, pirad an komerciul saidumlo-
ebas; agreTve daeswron kolegiuri organoebis sxdomebs.

4.1. sajaro informacia

sajaro informacia aris sajaro skolaSi daculi yvela ofici-


aluri dokumenti (maT Soris naxazi, maketi, gegma, sqema, fotosura-
Ti, eleqtronuli informacia, video- da audioCanawerebi), agreTve
sajaro skolis an TanamSromlis mier samsaxurebriv saqmianobasTan
dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli, Seqmnili an gagzavnili in-
formacia.
Riaa nebismieri informacia, romelic kanoniT gaTvaliswinebuli
wesiT ar aris gasaidumloebuli. daxuruli informacia aris sajaro
skolaSi daculi, agreTve sajaro skolis an TanamSromlis mier sam-
saxurebriv saqmianobasTan dakavSirebiT miRebuli, damuSavebuli,
Seqmnili an gagzavnili informacia, romelic Seicavs saxelmwifo,
komerciul an pirad saidumloebas. skolaSi piradi saidumloebis
dacvis sakiTxi ganxilulia piradi cxovrebis xelSeuxeblobis parag-
rafSi, xolo komerciuli da saxelmwifo saidumloebis sakiTxebi,

207
skolis saqmianobis specifikidan gamomdinare, ar saWiroebs deta-
lur mimoxilvas da, Sesabamisad, maTze ar SevCerdebiT.

4.2 sajaro reestri

yvela sajaro dawesebuleba, maT Soris sajaro skola, valdebu-


lia, awarmoos sajaro reestri. sajaro reestrSi Setanil unda iqnes
yvela is informacia da dokumenti, romelic SeiZleba arsebobdes
skolaSi, magaliTad: skolis wesdeba, Sinaganawesi, eTikis kodeqsi,
sameurveo sabWos da pedagogiuri sabWos sxdomis oqmebi, direqto-
ris brZanebebi, sajaro skolis angariSebi da a. S. sajaro reestrSi
Setanil unda iqnes sajaro informaciaze miTiTeba misi miRebidan,
Seqmnidan, damuSavebidan an gamocemidan 2 dRis vadaSi, sajaro in-
formaciis dasaxelebis, miRebis, Seqmnis, damuSavebis, gamocemis Ta-
riRis, im fizikuri an iuridiuli piris, sajaro mosamsaxuris, saja-
ro dawesebulebis dasaxelebis miTiTebiT, romlisganac Semovida
anda romelsac gaegzavna es informacia.

4.3. sajaro informaciis gacemis wesi

sajaro skola valdebulia, uzrunvelyos sajaro informaciis


xelmisawvdomoba, risTvisac unda gansazRvros sajaro informaciis
gacemaze pasuxismgebeli piri. am movaleobis Sesruleba skolis Sida
administraciuli aqtis safuZvelze SeiZleba SeiTavsos skolis Ta-
namSromelma, romelsac sxva funqciebis ganxorcielebac evaleba.
misi vinaoba, telefonis nomeri da sxva sakontaqto informacia sko-
laSi yvelasaTvis xelmisawvdom da TvalsaCino adgilas unda moTav-
sdes.
gancxadeba sajaro informaciis gacemis Taobaze werilobiTi
formis unda iyos. piri ar aris valdebuli, Tavis gancxadebaSi mi-
uTiTos sajaro informaciis moTxovnis motivi an mizani. sajaro
skola, kerZod informaciis gacemaze specialurad pasuxismgebeli
piri, valdebulia, dauyovnebliv gasces sajaro informacia. es gu-
lisxmobs, rom informacia unda gaices gancxadebis Setanisa da re-
gistraciisTanave, imave dRes. am wesidan kanoni awesebs gamonakliss,
kerZod, skolis mier aTdRiani vadiT sargeblobis uflebas, Tu in-
formaciis gacema moiTxovs mniSvnelovani moculobis erTmaneTTan
daukavSirebeli calkeuli dokumentebis moZiebasa da damuSavebas.

208
skola uflebamosilia, uari ganacxados informaciis gacemaze,
Tu is pirad saidumloebas Seicavs. aseT SemTxvevaSi skola valde-
bulia, dauyovnebliv acnobos ganmcxadebels miRebuli gadawyveti-
lebis, misi safuZvlisa da im normatiuli aqtis Sesaxeb, romlis mi-
xedviTac moxda gadawyvetilebis miReba. informaciis gacemaze uaris
Sesaxeb gadawyvetilebis miRebidan 3 dRis vadaSi skola valdebulia,
werilobiT ganumartos moqalaqes misi uflebebi da gadawyvetilebis
gasaCivrebis wesi, agreTve dausaxelos is sajaro dawesebuleba, ro-
melTanac warmoebda konsultacia informaciis gacemaze uaris Tqmis
Taobaze gadawyvetilebis miRebisas.
sajaro informacia skolaSi SeiZleba inaxebodes sxvadasxva for-
miT, magaliTad, qaRaldze an videofirze da a. S. skola valdebulia,
moqalaqes informacia mis mier moTxovnili formiT miawodos. piri
aseve uflebamosilia, gaecnos informacias dedanSi. Tu originalis
dazianebis safrTxe arsebobs, sajaro skolas ekisreba dokumentis
zedamxedvelobis qveS gacnobis uzrunvelyofis an saTanado wesiT
damowmebuli aslis wardgenis valdebuleba.
moqalaqes aqvs aseve sajaro informaciis aslis miRebis ufleba.
skola valdebulia, uzrunvelyos is informaciis aslis gadaRebis
SesaZleblobiT. aslis gadaRebis xarjebs Tavad moqalaqe gaiRebs.
Tu piri skolaSi dacul Tavis personalur monacemebs moiTxovs, as-
lis gadaRebisaTvis aucilebeli Tanxis anazRaurebis valdebuleba
skolas ekisreba. sajaro skolas ara aqvs ufleba, daawesos gadasa-
xadi an mosakrebeli sajaro informaciis gasacemad, garda aslis ga-
daRebisaTvis saWiro Tanxis anazRaurebisa.

4.4. kolegiuri organos sxdomebis sajarooba

saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, TiTo-


euli kolegiuri sajaro dawesebuleba valdebulia, Riad da saja-
rod warmarTos Tavisi sxdomebi, garda im SemTxvevisa, roca sxdo-
maze ganixileba saxelmwifo, komerciuli an piradi saidumloebis
Semcveli informacia. nebismier moqalaqes SeuZlia daeswros amgvar
sxdomebs. sxdomaze damswreTa raodenoba SeiZleba SeizRudos mxo-
lod gonivruli safuZvlebis arsebobisas da aradiskriminaciuli
wesiT. SezRudvis safuZveli SeiZleba iyos sxdomaze daswrebis yvela
msurvelis dakmayofilebis SeuZlebloba sakmarisi sivrcis ararse-
bobis gamo. moqalaqes SeuZlia daeswros sxdomas, Tumca ar aqvs mas-

209
Si monawileobis miRebis ufleba. gareSe pirs SeiZleba mieces
sxdomaze sityviT gamosvlis nebarTva, Tumca mxolod winaswari Se-
Tanxmebis safuZvelze da dadgenili procedurebis dacviT.
kolegiuri organos sxdomad CaiTvleba mxolod skolis TanamS-
romelTa oficialuri Sexvedra, agreTve sameurveo sabWosa da mos-
wavleTa TviTmmarTvelobis sxdoma gadawyvetilebis miRebis an mom-
zadebis sakiTxis ganxilvis mizniT. Sesabamisad, sxdomad ar CaiTv-
leba Sexvedra, romelic Tumca oficialur xasiTs atarebs, magram
ar emsaxureba gadawyvetilebis miRebasa Tu momzadebas. gamonaklisi
SemTxvevebis garda, skolis xelmZRvaneli da saTaTbiro organoebis
sxdoma Riaa da masze daswreba yvela msurvelisaTvis xelmisawvdomi
unda iyos. Riaobisa da sajaroobis principi skolisgan moiTxovs
agreTve sxdomis mimdinareobis, misi oqmebisa da sxva miRebuli
dokumentebis gamoqveynebas.
sajaro skola valdebulia, erTi kviriT adre sajarod gamoac-
xados momavali sxdomis, misi Catarebis adgilis, droisa da dRis
wesrigis Taobaze. aseve winaswar unda gamocxaddes gadawyvetileba
sxdomis daxurvis Sesaxeb. sajaro gamocxadeba gulisxmobs, rom in-
formacia sxdomis Sesaxeb unda ganTavsdes yvelasTvis xelmisawvdom
da TvalsaCino adgilas an gamocxaddes skolaSi moqmedi sainforma-
cio saSualebebiT. am wesidan gamonaklisi dasaSvebia mxolod gada-
udebeli aucileblobisas. gadaudebeli aucilebloba mxolod im
SemTxvevaSi warmoiqmneba, rodesac arsebobs kanonmdeblobis darR-
vevis realuri safrTxe. aseT SemTxvevaSi skola valdebulia, da-
uyovnebliv gamoacxados sxdomis Catarebis adgilis, droisa da dRis
wesrigis Sesaxeb.
skolis kolegiuri organoebis sxdomebis sajaroobasTan kavSir-
Sia sxdomis an misi nawilis daxurulad gamocxadebis wesi. sxdomis
an misi nawilis daxurvis Taobaze gadawyvetileba SeiZleba mxolod
im organom miiRos, romlis sxdomac cxaddeba daxurulad. gadawy-
vetileba miiReba kenWisyris safuZvelze xmaTa umravlesobiT an xma-
Ta im raodenobiT, romelic Cveulebriv sakmarisia aRniSnuli or-
ganos mier gadawyvetilebis misaRebad. kenWisyra unda iyos saxelo-
biTi da sxdomis oqmSi unda dafiqsirdes daxurvis momxre da mowi-
naaRmdege pirTa vinaoba. sxdomis oqmi sajaroa, imis miuxedavad,
sxdoma daixureba Tu ara.
Tu dainteresebuli piri CaTvlis, rom sameurveo sabWos sxdomis
daxurva arasworad an kanonis darRveviT ganxorcielda, mas SeuZlia
sxdomis daxurvis gadawyvetileba sasamarTloSi gaasaCivros. im

210
SemTxvevaSi, Tu sasamarTlo gamoitans gadawyvetilebas imis Taoba-
ze, rom sxdomis daxurva arasworad moxda da daxurvis safuZveli
ar arsebobda, maSin aRniSnul sxdomaze miRebuli gadawyvetileba,
saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsis Tanaxmad, sasamar-
Tlos mier baTilad iqneba gamocxadebuli.

4.5. yovelwliuri angariSi

sajaro skola valdebulia, saqarTvelos prezidentsa da parla-


ments yoveli wlis 10 dekembers warudginos angariSi sajaro in-
formaciasTan dakavSirebiT miRebuli zomebis Sesaxeb. angariSi unda
Seicavdes Semdeg informacias: skolaSi Semosuli sajaro informa-
ciis gacemisa da sajaro informaciaSi Sesworebis Setanis moTxov-
naTa raodenoba; moTxovnis dakmayofilebis an masze uaris Tqmis Ta-
obaze miRebul gadawyvetilebaTa raodenoba; moTxovnis dakmayofi-
lebaze an masze uaris Tqmis Sesaxeb gadawyvetilebis mimRebi skolis
TanamSromlis vinaoba; informacia skolis kolegiuri organos mier
sakuTari sxdomis daxurvis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebebis
Sesaxeb, aseTi gadawyvetilebebis raodenoba; skolis TanamSromlis
mier sajaro informaciis Riaobis sakiTxTan dakavSirebiT kanonis
moTxovnaTa darRvevis raodenobisa da pasuxismgebeli piris mimarT
disciplinuri saxdelis dakisrebis Sesaxeb; im normatiuli aqtebis
Sesaxeb, romlebsac skola eyrdnoboda sajaro informaciis gacemaze
uaris Tqmisas an kolegiuri organos sxdomis daxurvisas; sajaro
informaciis gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebis
gasaCivrebis Sesaxeb; skolis mier informaciis damuSavebasa da gace-
masTan, agreTve informaciis gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb miRebuli
gadawyvetilebis an skolis kolegiuri organos sxdomis daxurvis
Taobaze miRebuli gadawyvetilebis gasaCivrebasTan dakavSirebuli
xarjebis, maT Soris mxaris sasargeblod gadaxdili Tanxebis, Sesa-
xeb.

nawili 5. akademiuri Tavisufleba

inteleqtualuri gamocdilebis gavrceleba da gaRrmaveba saja-


ro skolebis akademiuri sazogadoebis ZiriTadi pasuxismgeblobaa.
akademiuri Tavisufleba uzrunvelyofs instituciuri cenzurisgan
Tavisufali da Ria akademiuri sazogadoebis arsebobas, sadac waxa-

211
lisebulia kritikuli azrovneba da Ria diskusia, aRkveTilia indoq-
trinaciisa da prozelitizmis nebismieri mcdeloba.
akademiuri Tavisufleba moicavs codnis gaRrmavebisa da ideaTa
formirebis procesSi skolis akademiuri personalisa da moswav-
leebis inteleqtualur damoukideblobas, agreTve skolis farg-
lebSi yovelgvari ideologiuri, politikuri an religiuri zemoq-
medebis dauSveblobas. akademiuri Tavisufleba erTdroulad mas-
wavleblebisa da moswavleebis koleqtiuri uflebaa. maT aqvT swav-
lis, swavlebisa da kvlevis akademiuri Tavisufleba im farglebSi,
romelic ar ewinaaRmdegeba erovnuli saswavlo gegmiT dasaxuli
miznebis miRwevas.

5.1. maswavleblis akademiuri Tavisufleba

maswavlebeli Tavisufalia instituciuri cenzurisgan da sruli


TavisuflebiT sargeblobs saklaso oTaxSi sagnis ganxilvisas,
Tumca valdebulia, didi dro ar dauTmos im sakiTxebze saubars,
romlebic kavSirSi ar aris Sesabamis saswavlo disciplinasTan. ag-
reTve uzrunvelyofilia maswavleblis ufleba, saklaso oTaxs miRma
gamoTqvas sakuTari azri skolis instituciur politikaze da awar-
moos Ria diskusia sxva kolegebTan da skolis administraciis warmo-
madgenlebTan. amave dros, pedagogs ekisreba valdebuleba, daicvas
profesiuli eTikis normebi da gamoiCinos jerovani pativiscema
sxvebis Sexdulebebisadmi.
rogorc moqalaqe, pedagogi uflebamosilia, skolis farglebs
gareT srulad miiRos monawileoba sazogadoebriv cxovrebaSi da
yovelgvari SezRudvis gareSe gamoxatos sakuTari pozicia sadavo
politikur da sazogadoebriv sakiTxebze. Tumca am uflebas Tan
sdevs garkveuli pasuxismgebloba, radgan sazogadoebam pedagogis
profesia an saganmanaTleblo dawesebuleba SeiZleba mis mier gamoT-
qmuli mosazrebis safuZvelze Seafasos. pedagogis gansakuTrebuli
roli da adgili sazogadoebaSi avaldebulebs mas, saWiroebis Sem-
TxvevaSi jerovani TavSekaveba gamoiCinos da naTeli gaxados, rom
skolis saxeliT ar laparakobs.
swavlebis meTodebi _ maswavlebeli uflebamosilia, Tavad gan-
sazRvros Sesabamisi sagnis swavlebis meTodebi. SerCeuli meTodi
gonivrul kavSirSi unda iyos gansaxilvel saganTan da skolis sagan-
manaTleblo miznebis miRwevas unda emsaxurebodes. dauSvebelia
swavlebis iseTi meTodebis gamoyeneba, romlebic axdens narkotike-

212
bis, alkoholis an Tambaqos moxmarebis, an ukanono qmedebis waxali-
sebas, ciliswamebis an uxamsobis gavrcelebas, agreTve eTnikuri an
religiuri SuRlis gaRvivebas, danaSaulis an Zaladobisken waqeze-
bas.
saswavlo programis Sinaarsi _ akademiuri personalis warmo-
madgenlebi yvelaze kompetenturni arian swavlebis ama Tu im dargSi
relevanturi sakiTxebis gansasazRvrad. Sesabamisad, saswavlo prog-
ramebis Sinaarsi saganmanaTleblo programis farglebSi ganisazR-
vreba maswavleblis mier. saswavlo programa xels unda uwyobdes
erovnuli da skolis saswavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli miRwevis
donis daZlevasa da skolis saganmanaTleblo miznebis realizebas.
indoqtrinaciisa da saswavlo procesis politizebis akrZal-
va _ akademiuri Tavisufleba absoluturi ar aris. misi dabalanseba
unda moxdes skolis legitimur interesTan, daicvas saklaso oTaxi
indoqtrinaciis nebismieri mcdelobisgan. erovnuli da skolis sas-
wavlo gegmebiT gaTvaliswinebuli sagnebis swavleba akademiuri,
obieqturi, neitraluri da pluralisturi unda iyos, dauSvebelia,
maswavlebelma isargeblos moswavleTa moumwifeblobiT da maT sa-
kuTari mosazrebebi moaxvios Tavs. magaliTad, dauSvebelia im Te-
oriis an faqtis warmoCena mecnierulad, romelsac mecnieruli sa-
fuZveli ar gaaCnia. maswavlebels ufleba aqvs, Tavisuflad warmo-
adginos sakuTari mosazreba gakveTilze gansaxilvel sakiTxTan da-
kavSirebiT, Tumca, amave dros, is valdebulia, moswavleebs gaacnos
gansxvavebuli mosazrebebis farTo speqtri, agreTve xeli Seuwyos
swavlebis saganTan dakavSirebiT Tavisufali diskusiis warmarTvas
saklaso oTaxSi. aseve dauSvebelia skolaSi saswavlo procesis po-
litizeba. maswavlebeli valdebulia, Tavi Seikavos politikurad sa-
davo iseTi sakiTxebis ganxilvisgan, romlebic ar aris gonivrul
kavSirSi swavlebis saganTan.

5.2. moswavlis akademiuri Tavisufleba

moswavlis akademiuri Tavisufleba moicavs srulfasovani ganaT-


lebis miRebisa da Sesabamis saganmanaTleblo doneze swavlebis sa-
ganTan dakavSirebiT arsebuli informaciis xelmisawvdomobis uf-
lebas, agreTve sakuTari mosazrebis gamoxatvis Tavisuflebas gakve-
Tilze gansaxilveli Temis Sesaxeb. moswavles ufleba aqvs, ar gaizi-
aros maswavleblisa da Tanaklaselebis mosazrebebi, agreTve dasvas
gansaxilvel sakiTxTan dakavSirebuli SekiTxvebi. garda amisa,

213
skolam SeZlebisdagvarad unda uzrunvelyos moswavlis monawileoba
saswavlo programebisa da maswavleblebis SeCevaSi.
moswavlis codnis Sefaseba. maswavleblis mier moswavlis akade-
miuri moswreba unda Sefasdes obieqturi Sefasebis safuZvelze. ak-
rZalulia skolis mxridan nebismieri saxis Careva maswavleblis mier
moswavlis akademiuri moswrebis Sefasebis procesSi. aseve dauSve-
belia, moswavlis codnis akademiuri Sefaseba ganpirobebuli iyos
misi discipliniT, SexedulebebiT, eTnikuri warmomavlobiT, reli-
giuri mrwamsiT an sxva aramarTlzomieri faqtorebiT. garda amisa,
skola valdebulia, yvela zoma miiRos moswavlis codnis samarTli-
ani Sefasebis uzrunvelsayofad. amisaTvis skolam unda SeimuSaos
moswavlis codnis samarTliani Sefasebis procedurebi.

5.3. mowveuli spikerebi

moswavleebisa da maswavleblebis inteleqtualuri gamocdilebis


gaRrmavebis erT-erTi saukeTeso saSualebaa saklaso oTaxSi cal-
keuli sakiTxebis ganxilvasTan dakavSirebiT ama Tu im dargis aRi-
arebuli specialistebis mowveva. skolam da pedagogebma spikerebi
inteleqtualuri pluralizmis principis dacviT unda SearCion.
skolaSi SeiZleba mowveul iqnen cnobili sportsmenebi, msaxiobebi,
sazogado moRvaweebi, sxvadasxva cnobili adamianebi, politikuri
liderebi da a. S. dauSvebelia spikeris SerCeva religiuri niSnis
mixedviT. akrZalulia nebismieri saxis obstruqcia mowveuli spike-
risadmi. mas yovelgvari Seferxebis gareSe unda mieces sakuTari pre-
zentaciis SesaZlebloba.

nawili 6. Sekrebisa da gaerTianebis Tavisufleba

moswavle da maswavlebeli skolis farglebSi sruli moculobiT


sargebloben Sekrebisa da gaerTianebis TavisuflebiT. maT ufleba
aqvT, winaswari Setyobinebis safuZvelze Tavisuflad Seikribon sko-
lis teritoriaze, agreTve gaerTiandnen skolis mxridan yovelgvari
Carevis gareSe.
Sekrebis Tavisufleba. dauSvebelia, skolam warmarTos an akon-
trolos moswavleTa, mSobelTa da maswavlebelTa Sekreba maTi sur-
vilis sawinaaRmdegod. skolas ufleba aqvs, saWiroebis SemTxvevaSi

214
daeswros moswavleTa, mSobelTa da maswavlebelTa Sekrebas. amgvari
saWiroeba warmoiqmneba mxolod maSin, rodesac arsebobs gareSe pir-
Ta mier Sekrebis warmarTvis, agreTve Sekrebaze narkotikebis, alko-
holis an Tambaqos moxmarebis, ukanono qmedebis waxalisebis an jan-
mrTelobis, sakuTrebisa da usafrTxoebisaTvis safrTxis Seqmnis sa-
fuZvliani eWvi. gareSe pirs ufleba aqvs, moswavleTa Sekrebas mxo-
lod maTi nebarTvis safuZvelze daeswros.
SekrebisaTvis aucilebelia skolis winaswari gafrTxileba, mag-
ram ara nebarTvis aReba. moswavleebsa da maswavleblebs ufleba
aqvT, SeuzRudavad gaavrcelon informacia Sekrebis Sesaxeb, maT So-
ris skolis sainformacio saSualebebiTac. skolas ufleba aqvs, ara-
diskriminaciuli da neitraluri SezRudvebi daawesos moswavleTa
da maswavlebelTa Sekrebis Tavisuflebaze, rodesac arsebobs sa-
fuZvliani da gardauvali safrTxe:

janmrTelobis, sicocxlisa da sakuTrebis usafrTxoebisTvis;


narkotikebis, alkoholis Tu Tambaqos moxmarebis an ukanono qme-
debis waxalisebisa;
saswavlo procesis msvlelobis, skolis normaluri funqcioni-
rebis an skolis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebisaTvis
xelis SeSlisa.

gaerTianebis Tavisufleba. gaerTianebis Seqmnas skolis nebar-


Tva ar sWirdeba. aseve dauSvebelia, skola Caerios gaerTianebis saq-
mianobaSi. moswavleTa da maswavlebelTa gaerTianebis Tavisufleba
SeiZleba daeqvemdebaros mxolod aradiskriminaciul da neitralur
SezRudvebs, rodesac arsebobs safuZvliani da gardauvali safrTxe:

janmrTelobis, sicocxlisa da sakuTrebis usafrTxoebisTvis;


narkotikebis, alkoholis an Tambaqos moxmarebis an ukanono qme-
debis waxalisebisa;
saswavlo procesis msvlelobis, skolis normaluri funqcioni-
rebis an skolis teritoriaze Tavisuflad gadaadgilebisaTvis
xelis SeSlisa.

moswavleTa da maswavlebelTa gaerTianeba damoukidebelia, ro-


gorc skolis, ise gareSe pirTa zemoqmedebisgan. dauSvebelia, gareSe
pirma akontrolos da warmarTos moswavleTa gaerTianeba.

215
nawili 7. Tanasworobis ufleba

Tanasworobis ufleba gulisxmobs Tanabar mopyrobas da diskri-


minaciis dauSveblobas moswavleebis, mSoblebis, maswavleblebisa da
maTi gaerTianebebis, aseve gareSe pirebisa da organizaciebis mimarT
erovnuli, eTnikuri an socialuri warmomavlobis, religiuri mrwam-
sis, msoflmxedvelobis, sqesis, asakis an sxva niSnis miuxedavad. ga-
monaklisia SemTxveva, rodesac skolis gansxvavebuli qmedeba samar-
Tliani da gonivrulia da TiToeuli pirisa da jgufis Tavisufali
ganviTarebisa da Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelyofas emsa-
xureba.
dauSvebelia raime saxis diskriminacia skolaSi miRebisas. es ar
gamoricxavs SesarCevi konkursis Catarebis SesaZleblobas. Tu sko-
la xarisxzea orientirebuli da misTvis xarisxi ufro mniSvnelova-
nia, vidre moswavleTa raodenoba (Sesabamisad _ moswavleze mibmuli
vauCeri), SeuZlia SeimuSaos kriteriumebi, maT safuZvelze Caataros
SesarCevi konkursi da am gziT ganaxorcielos skolaSi moswavleTa
miReba. SesarCevi konkursi SeiZleba Caataron im zogadsaganmanaT-
leblo dawesebulebebmac, romlebic axorcieleben profesiul, sa-
xelovnebo da sasporto momzadebasa da ganaTlebas.
dauSvebelia skolis mier maswavleblis diskriminacia samuSaoze
miRebisas, gaTavisuflebisas, saaTebis ganawilebis, an nebismieri
sxva qmedebis ganxorcielebisas.
saskolo resursebis xelmisawvdomoba. dauSvebelia skolis mi-
er Tavisi uflebamosilebebisa da resursebis imgvarad gamoyeneba,
ramac SeiZleba pirdapir an iribad gamoiwvios maswavleblis, moswav-
lis, mSoblis an maTi gaerTianebebis raime diskriminacia. es moicavs
skolis Senobis, saklaso oTaxebis, skolis gazeTis, finansuri saxs-
rebis, sxva sargeblisa Tu Ria resursis xelmisawvdomobas.
skola uflebamosilia, saskolo dros an skolis teritoriaze
aradiskriminaciul safuZvelze SezRudos gareSe pirTa uflebebi
da Tavisuflebebi. xolo im SemTxvevaSi, Tu skola Tavis Senobas da
sxva resursebs xelmisawvdoms xdis gareSe pirebisTvis, calkeul pi-
rebs an pirTa jgufs uari SeiZleba eTqvas mxolod saerTo safuZv-
lebze dadgenili wesis Sesabamisad. skolas SeuZlia daadginos zo-
gadi xasiaTis SezRudvebi. mas ufleba ara aqvs, daadginos iseTi we-
sebi da procedurebi, romlebic specialurad mizanmimarTulia cal-
keul pirTa mimarTvebis uarsayofad an romelTa ZiriTadi Sedegi
maTi gamoricxvaa skolis sxvagvarad Ria resursebiT sargeblobis-

216
gan. magaliTad, dasaSvebia, saskolo resursebis xelmisawvdomobis
SezRudva gareSe pirTa im jgufisTvis, romelic safuZvlian da gar-
dauval safrTxes uqmnis skolis normalur funqcionirebas. am Sem-
TxvevaSic aucilebelia faqtobrivi mtkicebulebebis arseboba. Sez-
Rudvis safuZvels ar SeiZleba warmoadgendes mxolod SiSi an wi-
naTgrZnoba, rom momavalSi pirTa ama Tu im jgufma SeiZleba xeli
SeuSalos skolis saqmianobas.

nawili 8. samarTliani mopyrobis ufleba

Tavisi saganmanaTleblo misiis Sesasruleblad sajaro skola


SeimuSavebs Sinaganawessa da saskolo cxovrebis maregulirebel sxva
wesebs. skolis mier dadgenili qcevis standartebi unda uzrunvel-
yofdes samarTlian mopyrobas saskolo sazogadoebis TiToeuli wev-
risadmi. samarTliani mopyrobis principi gulisxmobs sajaro sko-
lis valdebulebas, nebismieri funqciis Sesrulebisas, romelsac is
Tavis Tavze iRebs swavlebisa da aRmzrdelobiT dargSi, uzrunvel-
yos moswavleebis, maTi mSoblebisa da maswavleblebis Tavisuflebisa
da Rirsebis pativiscema.

8.1. gasaCivrebis ufleba

sajaro skolebis ZiriTadi daniSnuleba moswavleebisaTvis ma-


Rali xarisxis saganmanaTleblo momsaxurebis uzrunvelyofaa. ami-
tom sajaro skola valdebulia, xeli Seuwyos iseTi samuSao da sas-
wavlo garemos formirebas, romelic SesabamisobaSi iqneba mis sagan-
manaTleblo misiasTan. saCivrebis efeqturi sistemis arseboba saja-
ro skolis marTvis procesSi arsebuli xarvezebis aRmoCenisa da aR-
mofxvris ZiriTadi meqanizmia.
`zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Tanaxmad, sa-
jaro skolam unda uzrunvelyos TiToeuli moswavlis, mSoblisa da
maswavleblis ufleba, gaasaCivros maswavleblisa da skolis ukanono
da sxva aramarTlzomieri qmedebebi, agreTve miiRos miyenebuli zi-
anis sruli anazRaureba. amis misaRwevad skolam unda SeimuSaos sa-
Civrebis miukerZoebeli da damoukidebeli ganxilvis efeqtiani sa-
Sualeba. saCivrebis efeqturi sistema Semdeg ZiriTad principebs
unda emyarebodes:
wamoWrili problemis araformaluri mogvarebis mxardaWera;

217
saCivrebis procedurebis xelmisawvdomoba;
saCivrebis procedurebis simartive;
gonivruli da mkafiod gansazRvruli drois farglebi saCivris
ganxilvis/gamoZiebisa da gadawyvetisaTvis;
saCivriT wamoWrili sakiTxebis samarTliani, sruli da miuker-
Zoebeli ganxilva/gamoZieba da gadawyveta.

xelmisawvdomoba da sajarooba. sajaro skolaSi moqmedi saCiv-


rebis procedurebi sajaro da farTod xelmisawvdomi unda iyos.
TiToeul dainteresebul pirs unda hqondes SesaZlebloba, amomwu-
ravi informacia miiRos Tavisi uflebebis, skolaSi arsebuli saCiv-
rebis sistemisa da procedurebis Sesaxeb. informacia saCivrebis
procedurebis Sesaxeb unda gavrceldes moswavleebs, maT mSoblebsa
da maswavleblebs Soris skolaSi swavlis an muSaobis dawyebisas,
aseve gamoqveyndes:

skolis veb-gverdze;
skolis SenobaSi TvalsaCino adgilas.

mniSvnelovania, rom problemis warmoqmnis SemTxvevaSi moswavle-


ebsa da sxva dainteresebul pirebs hqondeT drouli rCevis miRebis
SesaZlebloba am problemis mogvarebis saSualebebis Sesaxeb. ami-
saTvis sajaro skolam unda uzrunvelyos yvela dainteresebuli pi-
ris SesaZlebloba, gaiaros konsultacia skolis mier specialurad
uflebamosil pirebTan. aseTi konsultacia konfidencialur xa-
siaTs unda atarebdes da ar unda CaiTvalos formaluri saqmiswar-
moebis dawyebad.
problemis araformaluri mogvareba. sajaro skola sagamoZiebo
dawesebuleba ar aris. saCivrebis sistemis arseboba da mis safuZ-
velze garkveuli gamoZiebis ganxorcieleba skolis mier misi sagan-
manaTleblo funqciis Sesrulebas emsaxureba. garda amisa, skolebis
efeqturi funqcionirebis ZiriTadi piroba skolis TanamSromlebsa
da moswavleebs Soris keTilganwyobisa da ndobis maRali xarisxia.
Sesabamisad, formaluri saCivris wardgenamde yvela dainteresebu-
li piri valdebulia, warmoqmnili problemis gadaWras araforma-
lurad, sadavo sakiTxze pasuxismgebeli pirisadmi mimarTvis gziT
Seecados. gamonaklisia SemTxveva, rodesac saqme gvaqvs uflebebisa
da Tavisuflebebis uxeS darRvevasTan, religiuri, eTnikuri an sxva
niSniT devnasTan an rodesac nebismierma dayovnebam SeiZleba mniSv-

218
nelovani ziani miayenos pirovnebis kanonier interesebs. am SemTx-
vevaSi dainteresebul pirs ufleba aqvs, pirdapir waradginos for-
maluri saCivari.
saCivrebis ganmxilveli organo. skolis wesdebis mixedviT, sa-
Civrebs ganixilavs direqtori, sameurveo sabWo an saapelacio ko-
miteti, romelic iqmneba sameurveo sabWos mier. dauSvebelia, saqmis
ganxilva/gamoZiebasa da gadawyvetilebis miRebaSi monawileoba mi-
iRos pirma, romelsac piradi interesi aqvs saqmis Sedegisadmi, saCiv-
riT inicirebuli saqmis warmoebis mxarea, saqmiswaroebis erT-erT
mxaresTan, Tanamdebobrivi urTierTobis garda, aqvs naTesauri, me-
gobruli an sxva axlobluri urTierToba. interesTa konfliqtis
warmoqmnis SemTxvevaSi direqtori, sameurveo sabWos an saapelacio
komitetis wevri valdebulia, ganacxados TviTacileba. Tu is ar ga-
nacxadebs TviTacilebas, mas acileba SeiZleba miscen saqmiswarmo-
ebis mxareebma. gancxadeba acilebis Sesaxeb dasabuTebuli unda iyos.
pirs, romelsac acileba misces, acilebis sakiTxis ganxilvamde uf-
leba aqvs, misces ganmarteba. saapelacio komitetis acilebuli wev-
ris Canacvleba unda moxdes sameurveo sabWos mier SerCeuli piriT,
xolo direqtoris nacvlad saCivars ganixilavs sameurveo sabWo an
saapelacio komiteti.
saCivris subieqti. formaluri saCivris wardgenis ufleba aqvs
yvela dainteresebul pirs, romlis kanonier interesze gavlenas ax-
dens skolis mier gamocemuli administraciuli aqti an sxva qmedeba,
skolis administraciis warmomadgenlis an maswavleblis qmedeba.
saCivris wardgena unda moxdes sadavo qmedebis ganxorcielebidan
an administraciuli aqtis gamocemidan 30 dRis vadaSi. gaSvebuli
vada unda aRdges, Tu 30-dRiani vadis gaSveba moxda dauZleveli Za-
lis, avadmyofobis, skolis an sxva sapatio mizeziT. skolis adminis-
traciis wevrs ufleba ar aqvs, waradginos saCivari mis mier adminis-
traciuli funqciebis SesrulebasTan dakavSirebiT.
warmomadgenlobis ufleba. saCivris safuZvelze inicirebuli
saqmiswarmoebis mxares ufleba aqvs, saCivarTan dakavSirebul ne-
bismier ganxilvaze Tu Sexvedraze kanonieri warmomadgenlis an dam-
cvelis TanxlebiT gamocxaddes.
mtkicebis tvirTi da standarti. moswavlisa da maswavleblis
uflebebiTa da TavisuflebebiT sargeblobisas maTi kanoniereba iva-
raudeba da maT Sesaxeb warmoSobili davisas momCivnis moTxovnebis
usafuZvlobis mtkicebis tvirTi SezRudvis iniciators ekisreba.
saCivari unda dakmayofildes, Tu SezRudvis iniciatori ver SeZlebs

219
moswavlis an maswavleblis moTxovnebis usafuZvlobis damajereb-
lad damtkicebas.
saCivris ganxilva/gamoZieba da gadawyveta. saCivrebis ganxilva/
gamoZieba da gadawyveta maqsimalurad swrafad da efeqturad unda
moxdes. saCivris miRebidan 3 samuSao dRis vadaSi direqtori, same-
urveo sabWos an saapelacio komitetis Tavmjdomare werilobiT da-
udasturebs saCivris miRebas, xolo 5 dRis vadaSi werilobiT ga-
numartavs momCivans skolaSi moqmed saCivrebis procedurebs, aseve
Seatyobinebs momCivans, mopasuxes, mowmeebs, sxva dainteresebul
pirebs da sameurveo sabWos an saapelacio komitetis wevrebs sakiT-
xis ganxilvis drosa da adgils.
direqtori, sameurveo sabWos an saapelacio komitetis Tavmjdo-
mare uzrunvelyofs saCivris ganxilvas misi miRebidan 10 dRis va-
daSi. saCivarTan dakavSirebuli mTeli dokumentacia sameurveo sab-
Wos an saapelacio komitetis TiToeuli wevrsa da meore mxares unda
gadaeces saCivris ganxilvamde araugvianes 5 dRisa. im SemTxvevaSi,
Tu romelime mxares surs, damatebiTi mtkicebulebebi an mowmeebi
warmoadginos, saCivris ganxilva SeiZleba gadatanil iqnes goniv-
ruli vadiT imisaTvis, rom meore mxarem moamzados pasuxi damatebiT
warmodgenil mtkicebulebebze.
saCivris ganxilvidan araugvianes 10 dRisa skolis direqtori,
sameurveo sabWo an saapelacio komiteti gamoitans gadawyvetilebas.
miRebuli gadawyvetilebis Sesaxeb dauyovnebliv unda ecnobos ori-
ve mxares. saCivarTan dakavSirebiT damatebiTi gamoZiebis Catarebis
aucileblobisas saboloo gadawyvetilebis miReba unda moxdes sa-
Civris wardgenidan araugvianes 30 dRisa. saCivarTan dakavSirebiT
miRebuli gadawyvetileba dasabuTebuli unda iyos da `zogadi ga-
naTlebis Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis moTxovnebs emyarebodes. da-
uSvebelia, gadawyvetilebis miRebisas mxedvelobaSi iqnes miRebuli
is mtkicebulebebi, romlebic xelmisawvdomi ar iyo momCivnis an mo-
pasuxisTvis. saCivarTan dakavSirebiT direqtors, sameurveo sabWos
an saapelacio komitets gamoaqvs gadawyvetileba:

saCivris dakmayofilebis Sesaxeb;


saCivris dakmayofilebaze uaris Tqmis Sesaxeb;
saCivris nawilobriv dakmayofilebis Sesaxeb.

administraciuli saCivari. maswavlebeli, moswavle, mSobeli an


moswavlis sxva kanonieri warmomadgeneli uflebamosilia, gaasaCiv-

220
ros skolis mier gamocemuli administraciuli aqti. administraci-
uli saCivris wardgenis safuZveli SeiZleba gaxdes agreTve moswav-
lis an maswavleblis diskriminacia, maTi uflebebisa da kanonieri
interesebis usamarTlo SezRudva skolis mier. saCivari SeiZleba
dakavSirebuli iyos aseve skolis mier saganmanaTleblo an sxva saxis
momsaxurebis uzrunvelyofasTan. administraciuli saCivris war-
dgena aCerebs gasaCivrebuli administraciuli aqtis moqmedebas,
garda im SemTxvevisa, rodesac administraciuli aqtis moqmedebis
SeCereba gamoiwvevs mniSvnelovan materialur zians an safrTxes Se-
uqmnis skolaSi arsebul wesrigs.
sajarooba da gamWvirvaloba administraciuli saCivris safuZ-
velze inicirebuli saqmiswarmoebis obieqturad warmarTvis erT-
erTi ZiriTadi garantiaa. amitom skola valdebulia, uzrunvelyos
yvela dainteresebuli piris SesaZlebloba, daeswros saCivris gan-
xilvas. informacia administraciuli saCivris sajaro ganxilvis ad-
gilisa da TariRis Sesaxeb unda gamoqveyndes da gavrceldes ara-
nakleb 7 dRiT adre saCivris ganmxilveli organos sxdomis gamar-
Tvamde. aseve sajarod unda gamoqveyndes saCivarTan dakavSirebiT
miRebuli gadawyvetileba.
akademiuri saCivari. moswavlis akademiuri moswrebis Sefaseba
maswavleblis diskrecias (uflebamosilebas) ganekuTvneba. saganma-
naTleblo funqciebis SesrulebaSi, maT Soris moswavlis codnis Se-
fasebaSi, Carevisgan pedagogi akademiuri Tavisuflebis principiTaa
daculi. amave dros, skolas ekisreba yvela gonivruli zomis miRebis
valdebuleba moswavlis codnis samarTliani SefasebisaTvis. am miz-
niT skola SeimuSavebs moswavlis codnis samarTliani Sefasebis pro-
cedurebs.
Tu moswavle, misi mSobeli an sxva kanonieri warmomadgeneli ga-
dawyvets miRebuli Sefasebis gasaCivrebas, sasurvelia, is Tavda-
pirvelad klasis damrigebels gaesaubros. damrigebeli moswavles
da mSobels exmareba sakiTxis garkvevaSi, konsultacias gadis peda-
gogTan da arkvevs moswavlis codnis Sefasebis kriteriumebs. saWi-
roebis SemTxvevaSi mSobeli damrigebelTan erTad xvdeba pedagogs
da arkvevs sakuTari pretenziebis gonivrulobas. mxolod amis Sem-
deg aqvs moswavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomadgenels
ufleba, waradginos formaluri saCivari. akademiuri saCivari unda
dakmayofildes, Tu dadasturda, rom moswavlis codnis Sefasebisas
maswavlebelma iseTi aramarTlzomieri faqtorebiT ixelmZRvanela,
rogoricaa moswavlis Sexedulebebi, eTnikuri warmomavloba an re-

221
ligiuri mrwamsi, aseve Tu uxeSad iqna darRveuli Sesabamis saganSi
codnis Sefasebis akademiuri standartebi. akademiuri saCivris dak-
mayofilebis safuZvelia agreTve skolis mier dadgenili moswavlis
codnis samarTliani Sefasebis procedurebis darRveva.
saCivarze uaris Tqma. momCivans ufleba aqvs, uari ganacxados
sakuTar moTxovnebze saCivris ganmxilveli organos mier gadawyve-
tilebis miRebamde. uari saCivarze werilobiT unda gaformdes. saq-
mis zepiri ganxilvisas momCivani uflebamosilia, saCivarze zepira-
dac ganacxados uari. saCivarze uaris Tqma aCerebs saqmiswarmoebas.
skolis iurisdiqcia. skolis organoebi ar arian aRWurvilni
mniSvnelovani sagamoZiebo uflebamosilebiTa da srulfasovani
gamoZiebis CatarebisaTvis aucilebeli unar-CvevebiT. Sesabamisad,
skolis iurisdiqcias scildeba sisxlissamarTlebrivi wesiT das-
jadi qmedebis gamoZieba. yoveli aseTi faqti dauyovnebliv unda ec-
nobos samarTaldamcav organoebs. skola agreTve ver ganixilavs sa-
Civars, Tu:

arsebobs sasamarTlos gadawyvetileba davis imave saganze;


sasamarTlo ganixilavs davas imave mxareebs Soris, imave saganze
da imave safuZvliT;
arsebobs skolis uflebamosili organos mier miRebuli gadawy-
vetileba davis imave mxareebs Soris, imave saganze da safuZvliT;
gasulia saCivris wardgenis vada;
saCivari Setanilia arauflebamosili piris mier.

saCivris forma. saCivari unda iyos werilobiTi formis, Sedge-


nili saxelmwifo, qarTul enaze, xolo afxazeTSi _ afxazur enazec.
im SemTxvevaSi, Tu saCivari an gancxadeba ucxo enazea Sedgenili,
momCivani valdebulia, drois gonivrul monakveTSi warmoadginos
misi Targmani. werilobiTi saCivari an gancxadeba formaluri saq-
miswarmoebis dawyebis safuZvelia da unda Seicavdes davis sagnis
zust da mkafio aRwerilobas, aseve sxva detalebs saCivris wardgenis
TariRis, misi avtoris saxelisa da gvaris CaTvliT. saCivris forma,
aseve miTiTebebi misi Sinaarsis Sesaxeb farTod unda iyos xelmisaw-
vdomi. saCivari unda Seicavdes Semdeg monacemebs:

momCivnis saxeli, gvari da misamarTi;


im piris vinaoba, romlis qmedebac saCivrdeba;
gasaCivrebuli qmedeba, xolo administraciuli aqtis gasaCivre-
bis SemTxvevaSi _ Sesabamisi administraciuli aqtis zusti saxel-
wodeba;
222
uflebis an kanonieri interesis darRvevis mkafio aRweriloba;
arsebobis SemTxvevaSi _ mowmeTa vinaoba;
im zomebis CamonaTvali, romelTa miRebasac moiTxovs momCivani;
arsebobis SemTxvevaSi _ warmomadgenlis an damcvelis vinaoba;
saCivarze TandarTuli sabuTebis nusxa da sxva dokumenturi
mtkicebulebebi.

momCivnis dacvis uzrunvelyofa da aSkarad usafuZvlo saCiv-


rebi. skolis administraciam da sameurveo sabWom unda uzrunvelyon
keTilsindisieri momCivnis dacva yovelgvari SurisZiebis an ukanono
zemoqmedebisgan. saCivarTan dakavSirebiT nebismieri zemoqmedeba
momCivanze an misi daSinebis mcdeloba disciplinuri pasuxismgeb-
lobis dakisrebis safuZvelia. mxolod im SemTxvevaSi, Tu dadastur-
deba, rom momCivnis moTxovnebi aSkarad usafuZvloa da is boroti
ganzraxviT moqmedebda, mis mimarT SeiZleba ganxorcieldes discip-
linuri zemoqmedebis RonisZiebebi.

8.2. disciplinuri devna

skolis erT-erTi ZiriTadi funqcia iseTi akademiuri garemos


formirebaa, romelic skolis sazogadoebis wevrebs Soris eTikisa
da moralis faseulobebis danergvas uwyobs xels. am funqciis Se-
sasruleblad skola SeimuSavebs Sinaganawess, romelic iTvaliswi-
nebs moswavlisa da maswavleblis disciplinur pasuxismgeblobas
skolis mier dadgenili qcevis wesebisa da disciplinis darRvevi-
saTvis.
saqarTvelos kanoni `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ adgens minima-
lur moTxovnebs disciplinuri devnis mimdinareobisas moswavlisa
da maswavleblis uflebebisa da kanonieri interesebis dasacavad.
moswavlis an maswavleblis mimarT disciplinuri devna SeiZleba gan-
xorcieldes mxolod skolis SinaganawesiT gaTvaliswinebul SemTx-
vevebSi, jerovani da samarTliani proceduris safuZvelze. es niS-
navs, rom skolis Sinaganawesi ar unda Seicavdes orazrovan an bun-
dovan debulebebs da maswavleblebsa da moswavleebs saSualebas un-
da aZlevdes, daareguliron sakuTari qceva, agreTve winaswar gan-
sazRvron misi samarTlebrivi Sedegebi. skola valdebulia, uzrun-
velyos skolis Sinaganawesis, aseve masSi Sesuli cvlilebebis farTo
xelmisawvdomoba.
SinaganawesiT dadgenili moTxovnebis darRvevis safuZvelze dis-
ciplinuri devna da saxdeli gonivruli, dasabuTebuli da Tanazo-
223
madi unda iyos. skolas ar aqvs ufleba, daadginos iseTi wesebi, rom-
lebic TviTneburia da ar ukavSirdeba skolis legitimur aRmzrde-
lobiT an saganmanaTleblo interess, ewinaaRmdegeba saqarTvelos
kanons `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ da usamarTlod zRudavs mos-
wavleebis, maTi mSoblebisa da maswavleblebis uflebebsa da kano-
nier interesebs.
moswavlis mimarT disciplinuri devnis dawyebis, agreTve discip-
linuri saxdelis dakisrebis Sesaxeb dauyovnebliv unda ecnobos mis
mSobels an sxva kanonier warmomadgenels. moswavlesa da maswavle-
bels ufleba aqvT, monawileoba miiRon maTi sakiTxis ganxilvaSi an
gadawyvetaSi uSualod, mSobelTan an sxva kanonier warmomadgenel-
Tan erTad, agreTve warmoadginon sakuTari mticebulebebi da mow-
meebi. skola valdebulia, werilobiTi formiT garkveviT ganumar-
tos maswavlebels an moswavles mis mier Cadenili disciplinuri ga-
dacdomis arsi da saqmis ganxilvamde gonivruli vadiT adre warud-
ginos skolis xelT arsebuli mtkicebulebebi, romlebic adasturebs
moswavlis an maswavleblis mier disciplinuri gadacdomis Cadenis
faqts. gonivrulad CaiTvleba vada, romelic saSualebas miscems
disciplinur devnaSi myof moswavles an maswavlebels, saTanadod
moemzadon disciplinuri ganxilvisaTvis.
dasaSvebia moswavlis skolidan droebiT daTxovna an maswavleb-
lis droebiT CamoSoreba samsaxurebrivi movaleobebis Sesrulebis-
gan Sesabamisi disciplinuri procedurebis dawyebamde, rodesac
moswavle an maswavlebeli aSkara da imwuTier safrTxes uqmnis sxvaTa
usafrTxoebas, sakuTrebas an saswavlo procesis mimdinareobas. sko-
lidan moswavlis droebiT daTxovnisas aucilebelia misi mSoblebis
an sxva kanonieri warmomadgenlebis gafrTxileba. skolis direqtor-
ma unda Seadginos oqmi im garemoebebis miTiTebiT, romlebic gaxda
moswavlis droebiTi daTxovnis an maswavleblis samsaxurebrivi mo-
valeobis Sesrulebisgan droebiT CamoSorebis safuZveli.
disciplinuri saxdelis saxiT skolidan moswavlis 5 dRemde va-
diT daTxovnis Sesaxeb gadawyvetilebas iRebs skolis direqtori.
im SemTxvevaSi, Tu moswavles 5-dan 10 dRemde skolidan daTxovna an
skolidan garicxva emuqreba, misi disciplinuri pasuxismgeblobis
sakiTxs ganixilavs disciplinuri komiteti. disciplinuri komiteti
wyvets agreTve maswavleblebis disciplinuri pasuxismgeblobis sa-
kiTxs. disciplinur komitets skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli
wesiT irCevs sameurveo sabWo, romelSic Tanabari raodenobiT Se-
dian maswavleblebi, mSoblebi da saSualo safexuris moswavleebi.

224
moswavlis an maswavleblis disciplinur pasuxismgeblobasTan dakav-
SirebiT skolis direqtoris da disciplinuri komitetis mier miRe-
buli gadawyvetileba SeiZleba gasaCivrdes sameurveo sabWoSi an
saapelacio komitetSi.
dauSvebelia, disciplinuri pasuxismgeblobis sakiTxi ganixilos
pirma, romelsac piradi interesi aqvs saqmis Sedegisadmi an romelic
disciplinuri saqmiswarmoebis erT-erTi mxarea. aseve dauSvebelia
naTesauri, megobruli an sxva axlobluri urTierTobis arseboba
disciplinuri komitetis wevrs an direqtorsa da disciplinuri saq-
miswarmoebis mxareebs Soris, garda Tanamdebobrivi urTierTobisa.
interesTa konfliqtis warmoqmnis SemTxvevaSi disciplinuri komi-
tetis wevri an direqtori valdebulia, ganacxados TviTacileba.
Tu is ar ganacxadebs TviTacilebas, mas acileba SeiZleba miscen saq-
miswarmoebis mxareebma. gancxadeba acilebis Sesaxeb dasabuTebuli
unda iyos. pirs, romelsac acileba misces, acilebis sakiTxis gan-
xilvamde ufleba aqvs, misces ganmarteba. disciplinuri komitetis
acilebuli wevris Canacvleba unda moxdes sameurveo sabWos mier
SerCeuli piriT, xolo direqtoris nacvlad disciplinuri pasuxis-
mgeblobis sakiTxs ganixilavs disciplinuri komiteti.
disciplinuri komitetis sxdoma an skolis direqtoris mier dis-
ciplinuri gadacdomis saqmis ganxilva daxurulia, garda im SemTx-
vevisa, Tu dazaralebuli da eWvmitanili werilobiT Tanxmobas ga-
nacxadeben sxdomis sajarod warmarTvaze. disciplinuri komitetis
an skolis direqtoris mier saqmis ganxilvisas maswavlebels, mos-
wavles, mis mSobels an sxva kanonier warmomadgenels ufleba aqvT,
gamovidnen sityviT da warmoadginon mtkicebulebebi da mowmeebi,
agreTve kiTxvebi dausvan mowmes an dazaralebuls. mowmeebi valde-
bulni arian, miscen Cveneba da pasuxi gascen dasmul SekiTxvebs. mos-
wavlis an maswavleblis mier disciplinuri gadacdomis Cadenis mtki-
cebis tvirTi ekisreba skolas. moswavles da maswavlebels aqvT du-
milis ufleba. ar SeiZleba, maT raime saxis ganmartebis warmodgena
moeTxovoT. dauSvebelia, moswavlis an maswavleblis mier dumilis
uflebiT sargebloba disciplinuri pasuxismgeblobis dakisrebis
erTaderTi safuZveli gaxdes.
gadawyvetileba disciplinuri saxdelis dakisrebis Sesaxeb unda
emyarebodes mxolod disciplinuri komitetis an direqtoris winaSe
warmodgenil mtkicebulebebs, romlebic damajereblad adasturebs
moswavlis an maswavleblis mier dadgenili Sinaganawesisa da qcevis
sxva wesebis darRvevis faqts. dauSvebelia iseTi disciplinuri

225
saxdelis dakisreba, romelic Seusabamoa Cadenili gadacdomis xa-
siaTTan da simZimesTan, aseve laxavs pirovnebis pativsa da Rirsebas.
ikrZaleba moswavlis fizikuri dasja. disciplinuri saxdelis dakis-
rebisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli moswavlis akademiuri
moswreba, aseve moswavlisa da maswavleblis warsuli yofaqceva. ga-
dawyvetileba disciplinur devnasTan dakavSirebiT dauyovnebliv
unda ecnobos orive mxares werilobiTi formiT.
dauSvebelia skolis mier moswavlis an maswavleblis discipli-
nuri devna im qmedebisaTvis, romelic man saskolo droisgan Tavi-
sufal dros an skolis teritoriis gareT Caidina, garda im SemTx-
vevisa, rodesac skolas dasabuTebuli interesi aqvs. dasabuTebuli
interesi warmoiqmneba maSin, rodesac saskolo droisgan Tavisufal
dros an skolis teritoriis farglebs gareT Cadenili qmedeba pir-
dapir kavSirSia skolis disciplinasTan, zians ayenebs moswavlis an
maswavleblis kanonier interesebs da ikrZaleba skolis Sinagana-
wesiT. aseve dauSvebelia moswavlis an maswavleblis disciplinuri
devna imave qmedebisaTvis, romlisTvisac is ukve micemul iqna sisx-
lissamarTlebriv pasuxisgebaSi.
saqarTvelos kanoni `zogadi ganaTlebis Sesaxeb~ maswavleblis
mier moswavlis gakveTilidan gaZevebas disciplinuri saxdelis erT-
erT saxed icnobs. am dros ar warmoiqmneba disciplinuri saqmiswar-
moebisaTvis gaTvaliswinebuli dacvis proceduruli uflebebi, gar-
da im SemTxvevisa, rodesac garemoeba, romelic safuZvlad daedo
gaZevebas, SeiZleba moswavlis skolidan daTxovnis an sxva ufro mZime
disciplinuri saxdelis dakisrebis safuZveli gaxdes. moswavlis
gakveTilidan gaZeveba dasaSvebia mxolod im SemTxvevaSi, Tu is xels
uSlis gakveTilis normalur mimdinareobas da maswavleblis gadaw-
yvetileba ar aris TviTneburi, aramed moswavlis qcevis obieqtur
Sefasebas emyareba. gadawyvetileba moswavlis gakveTilidan gaZeve-
bis Sesaxeb SeiZleba gasaCivrdes direqtorTan, sameurveo sabWoSi
an saapelacio komitetSi skolis wesdebiT gaTvaliswinebuli wesiT.

226
Tavi VIII
proeqtebis marTva
da fondebis mozidva

nawili 1. proeqtebis SemuSaveba da marTva

1.1. proeqtis marTvis arsi, funqciebi da mniSvneloba

dRes skolis xelmZRvanelobas skolasTan dakavSirebuli yvela


saxis saqmianobis damoukideblad ganxorcielebis gazrdili pasu-
xismgebloba akisria; zogadi ganaTlebis reforma skolis warmate-
baze upirveles pasuxismgeblobas skolis xelmZRvanelobas akisrebs.
Sesabamisad, aucilebelia, arsebobdes Zlieri, inovaciuri da kvali-
ficiuri xelmZRvaneloba, romelic uzrunvelyofs skolis warmate-
biT ganviTarebas.
zogadsaganmanaTleblo skolis avtonomiurobis zrdasTan erTad
proeqtebis SemuSavebisa da marTvis meTodebi im saxiT, rogorc es
biznes _ da arasamTavrobo seqtorSia damkvidrebuli, SeiZleba Za-
lian sasargeblo aRmoCndes skolebisTvis. ra Tqma unda, ganaTle-
baSi, kerZod ki zogadi ganaTlebis sistemaSi, proeqtebis marTvi-
saTvis gansxvavebuli garemoa, magram, miuxedavad amisa, biznesis sfe-
rodan namdvilad bevris swavlaa SesaZlebeli, gansakuTrebiT, ro-
desac saqme rTul garemoSi sasurveli Sedegis miRwevas exeba. udavoa
is faqti, rom proeqtebis marTvis meTodebis warmatebul gamoyenebas
SeuZlia gaaumjobesos skolis, e. w. `mTavari biznessaqmianoba~ _ ga-
naTleba. proeqtebis efeqturi marTvis Sedegad SesaZlebeli gaxdeba
arsebuli problemebis axali da inovaciuri gzebiTa da saSualebe-
biT gadaWra da mniSvnelovani warmatebis miRweva.
skolebSi proeqtebis efeqturi marTvis danergvisaTvis saWiroa
ganisazRvros, sad SeiZleba misi realuri da marTebuli gamoyeneba,
raTa moxdes misi harmoniuli Serwyma skolis zogad saqmianobasTan.

227
aSkaraa, rom proeqtebi skolaSi izolirebulad ver ganxorcieldeba.
amdenad, yvela proeqti pirdapir kavSirSi unda iyos strategiul
miznebTan da skolis ganviTarebis gegmasTan da uzrunvelyos maTi
warmatebuli ganxorcieleba. skolebSi proeqtebis marTvis damkvid-
rebis yvelaze mniSvnelovani sargebeli is aris, rom am meTodis Ziri-
Tad princips _ „vakeToT meti nakleb droSi da naklebi resurse-
biT~ _ mniSvnelovani wvlilis Setana SeuZlia mTlianad skolis war-
matebaSi.
proeqtis marTva konkretuli da xSir SemTxvevaSi erTjeradi
amocanis ganxorcielebis guldasmiT dagegmili da organizebuli
mcdelobaa. magaliTad, saskolo proeqtebi SeiZleba Semdegi saxis
iyos: skolis parkis mowyoba, maswavleblebisaTvis konkretul kom-
piuterul programaze treningis Catareba, skolis veb-gverdis Seq-
mna da sxv.…
TiTqmis yvela saqmianoba, romelsac ganmeorebadi xasiaTi ara aqvs,
SeiZleba iyos proeqti. magram Zalian didi sxvaobaa mciremasStabiani
(erTi an ori adamianis momcveli) proeqtis ganxorcielebasa da iseTi
proeqtebis ganxorcielebas Soris, romlebSic mravali piri, orga-
nizacia da amocana kompleqsurad aris warmodgenili.
proeqtis marTva iseTi komponentebis erTobliobaa, rogoricaa
kontroli, lideroba, jgufuri muSaoba, resursebis marTva da a. S.,
anu yvelaferi is, rac warmatebuli proeqtis ganuyofeli nawilia.
proeqtis qaRaldze mokled gadmotana ki SesaZlebelia misi garkve-
uli komponentebis miTiTebiT, magaliTad: proeqtis mizani da amo-
canebi, dawyebisa da dasrulebis TariRebi, gansaxorcielebeli saq-
mianoba da misi Sesrulebis vadebi, proeqtis ganxorcielebisaTvis
saWiro resursebi (es SeiZleba iyos adamianuri, teqnikuri da sxva
resursebi).

1.2. proeqtis marTvis ZiriTadi etapebi

TiToeuli proeqti konkretuli etapebis mixedviT unda SemuSav-


des da ganxorcieldes. nimuSi 14 im etapebs uCvenebs, rac aucilebe-
lia proeqtis warmatebiT ganxorcielebisaTvis:

228
nimuSi 14. proeqtis marTvis etapebi

saWiroebis gansazRvra
problemis mogvarebis gzebis SemuSaveba

q
proeqtis dagegmva
ra unda gakeTdes?
vin unda ganaxorcielos?
rogor unda ganxorcieldes?
rodis unda ganxorcieldes?
ra iqneba misi Rirebuleba?
ratom aris saWiro misi ganxorcieleba?
ra kriteriumebiT unda Sefasdes proeqtis warmateba?

q
gegmis ganxorcieleba

q
progresis monitoringi da kontroli
vasrulebT Tu ara gegmas?
Tu ara, maSin ra Sesabamisi zomebi unda iqnes miRebuli?
saWiro aris Tu ara gegmis Secvla?

q
proeqtis dasruleba
ra ganxorcielda kargad?
ra unda gaumjobesdes?
ra viswavleT?

229
saWiroebis/problemis gansazRvra _ winaswar unda iyos gansaz-
Rvruli is saWiroeba Tu problema, romlis gadaWras da mogvare-
basac emsaxureba proeqti. amgvari midgoma xels uwyobs sasurve-
li Sedegebis naTlad danaxvas: ra Seicvleba? anu skolis romeli
saWiroeba dakmayofildeba an romeli konkretuli problema/
problemebi mogvardeba am proeqtis saSualebiT.
problemis mogvarebis gzebis SemuSaveba _ konkretuli proble-
mis gadaWris mravali gza SeiZleba arsebobdes, amdenad, aucile-
belia im erTi gzis povna, romlis saSualebiTac proeqtze momuSa-
ve gundi yvelaze efeqturad SeZlebs sasurveli Sedegebis miR-
wevas. proeqtis TanamSromlebma unda gansazRvron, maT mier ar-
Ceuli gzebis saSualebiT mTlianad problemis mogvareba gaxdeba
SesaZlebeli, Tu mxolod misi romelime komponentis. am SekiTx-
vaze pasuxis gacemis saukeTeso saSualebaa e. w. `gonebrivi ieri-
Sis~ warmarTva proeqtis jgufis Sexvedraze, sadac TiToeuli
wevri SeZlebs sakuTari Sexedulebis gamoxatvas saukeTeso va-
riantis mosaZebnad. amasTanave, mniSvnelovania, winaswar ganisaz-
Rvros, vin imuSavebs konkretul proeqtze, SeuZlia Tu ara erT
pirovnebas, ganaxorcielos mTeli proeqti, Tu aucilebeli iqneba
jgufis Seqmna.
proeqtis dagegmva _ dagegmva gulisxmobs iseT SekiTxvebze pasu-
xis gacemas, rogoricaa: ra unda gakeTdes, vis mier, ramdenad,
rogor, rodis da a. S. es procesi Zalze mniSvnelovania, radgan,
Tu adamianebs konkretulad ar ecodinebaT, ra aris gansaxorci-
elebeli, naklebad aris SesaZlebeli, rom maT problemis gadaW-
ris kuTxiT raime Sedegs miaRwion.
gegmis ganxorcieleba _ gegmis SemuSavebis Semdeg saWiroa misi
ganxorcieleba. sainteresoa is faqti, rom xSirad adamianebi did
energias xarjaven gegmis SemuSavebaSi, Tumca ver axerxeben mis
saTanadod ganxorcielebas. Tu gegma ar ganxorcielda, Tavad
dagegmvis procesi namdvilad azrs kargavs.
monitoringi da kontroli _ gegmis SemuSavebis ZiriTadi mizania
sasurveli Sedegis miRweva. magram Tu ar moxdeba ganxorcielebis
procesisa da Sedegebis monitoringi, maSin naklebad SesaZlebeli
iqneba saboloo warmatebis miRweva. Tu moxdeba winaswar SemuSa-
vebuli gegmidan gadaxveva, saWiroa ganisazRvros mdgomareobis
gamosworebis gzebi; xolo Tu es SeuZlebelia, maSin arsebuli si-
tuaciis gaTvaliswinebiT gegmaSi cvlilebebi unda Sevides.

230
proeqtis dasruleba _ sasurveli miznis miRwevasTan erTad pro-
eqtic sruldeba, magram saWiroa saboloo nabijebis gadadgma. am
etapze yuradReba unda gamaxvildes iseT kiTxvebze, rogoricaa:
ra ganxorcielda warmatebiT? ra unda gaumjobesdes? ra axali
codna da unar-Cvevebi SeviZineT? SekiTxvas `ra ganxorcielda
cudad?~ savaraudod Tavdacvis mcdeloba mohyveba im adamiane-
bisgan, romlebic proeqtis ganxorcielebaSi iRebdnen monawile-
obas. magram am SemTxvevaSi prioritetulia warumateblobis mize-
zebisa da maTi gamosworebis gzebis Zieba da ara _ Secdomebis
sxvaze gadabralebis mcdeloba. es saSualebas miscems skolas,
kargad gaaanalizos konkretuli proeqtis ganxorcielebis dros
arsebuli problemebi da gaiTvaliswinos momaval saqmianobaSi.

1.3. proeqtis marTvis mniSvnelovani faqtorebi

proeqtis ganxorcielebis etapebis srulyofili codna sakmarisi


ar aris proeqtis warmatebiT ganxorcielebisaTvis. amisaTvis pro-
eqtis xelmZRvanelma ramdenime mniSvnelovani faqtori unda gaiT-
valiswinos, romlebic nebismieri warmatebuli proeqtis safuZveli
da proeqtis marTvis sistemis ganuyofeli nawilia. xSiria SemTxve-
vebi, rodesac xelmZRvanelebi sirTuleebs xvdebian proeqtis erT
an ramdenime komponentTan mimarTebaSi, rac sabolood sirTuleebs
warmoSobs proeqtebis ganxorcielebaSi.
proeqtis warmatebas bevri sxvadasxva faqtori ganapirobebs, ma-
galiTad: problemis swori gansazRvra, efeqturi dagegmva, realis-
turi vadebis daweseba da sxv. Tumca proeqtis warmatebiT ganxor-
cielebis erT-erTi umTavresi pirobaa samuSao jgufis sworad Ser-
Ceva da marTva. aris SemTxvevebi, rom proeqtis samuSao jgufSi kad-
rebis SerCeva efuZneba Tavisufali drois qonis kriteriums da ara
maT kvalifikaciasa da konkretuli proeqtisaTvis Sesabamis gamoc-
dilebas. aseTi midgoma, bunebrivia, sawyisi etapidanve eWvqveS aye-
nebs proeqtis warmatebiT ganxorcielebas. amitom sakadro sakiT-
xebis gadawyveta gansakuTrebuli sifrTxiliTa da profesionaliz-
miT unda ganxorcieldes. imave principebiT unda SeirCes proeqtis
xelmZRvanelic, radgan proeqtis warmateba pirdapir aris damoki-
debuli proeqtis samuSao jgufis swor marTvasa da zogadad proeq-
tis efeqtur xelmZRvanelobaze.

231
adamianuri resursebis komponenti proeqtebis marTvis sistemis
umTavresi elementia da proeqtis xelmZRvanels warmatebuli Sede-
gebis misaRwevad jgufis swori marTva unda SeeZlos. mniSvnelovania,
rom xelmZRvanels garkveuli unar-Cvevebi hqondes (Tumca SeiZleba
igi SedarebiT susti iyos romelime sakiTxSi, ris gamosworebac sa-
surveli iqneboda damatebiTi treningis saSualebiT, ra Tqma unda,
Tu skolas amis SesaZlebloba eqneba). proeqtis xelmZRvanels Sem-
degi unar-Cvevebi unda hqondes:

liderobis unari;
molaparakebis efeqturad warmarTvis unari;
gunduri muSaobis, gundis Seqmnis unari;
gundis motivirebis unari;
komunikaciis unari;
gadawyvetilebis miRebis unari.

zogierT adamians lideris/xelmZRvanelis unar-Cvevebi dabade-


bidanve aqvs, Tumca SesaZlebelia am unar-Cvevebis sxvadasxva saSu-
alebebiT gamomuSavebac, magaliTad, specialuri treningebis saSu-
alebiT. molaparakebis unari proeqtis xelmZRvanelis erT-erTi yve-
laze mniSvnelovani unaria, radgan xelmZRvanelebs xSirad mouwevT
molaparakebebis warmarTva xelSekrulebis pirobebze an skolis ise-
dac SezRuduli resursebis gamoyenebaze.
aseve mniSvnelovania gunduri muSaobisa da gundis Seqmnis unari.
moklevadian proeqtebSi SedarebiT ufro Znelia gunduri muSaobis
uzrunvelyofa, radgan am SemTxvevaSi adamianebi mxolod droebiT
arian CarTuli mocemul proeqtSi da amavdroulad, SeiZleba, Ta-
vianTi mudmivi samsaxurebrivi movaleobebis Sesruleba uwevdeT.
swored amitom isini SeiZleba ufro erTgulebi iyvnen TavianTi Zi-
riTadi samuSaos mimarT da naklebi yuradReba da mondomeba gamo-
iCinon moklevadiani proeqtisadmi.
proeqtis xelmZRvanels unda SeeZlos proeqtis gundis wevrebis
motivireba da proeqtisadmi maTi enTuziazmis amaRleba. bevria
iseTi magaliTi, rodesac adamianebs motivacia maTi araswori marT-
vis an cudi samuSao garemos gamo uqrebaT. amitomac proeqtebis gan-
xorcielebisas am faqtoris gaTvaliswineba aucilebelia.
araswori komunikacia SeiZleba seriozuli problemebis mizezi
gaxdes. xSirad xelmZRvanelebs araswori damokidebuleba aqvT komu-
nikaciis mimarT. isini acxadeben, rom piradad maT informaciis swo-

232
rad gadmocemis aranairi problema ar aqvT da proeqtis samuSao jgu-
fis wevrebs adanaSauleben uyuradRebobaSi. komunikaciis unarTan
dakavSirebiT mniSvnelovania, xelmZRvanelma gaiTvaliswinos, ram-
denad sworad aRiqvams mis naTqvams gundis esa Tu is wevri an wevre-
bi. araswori komunikaciis SemTxvevaSi SeiZleba aucilebeli gaxdes
garkveuli samuSaos Tavidan Sesruleba. amdenad, mniSvnelovania, Ta-
vidanve moxdes informaciis sworad gadacema, anu swori komunikacia.
aseve mniSvnelovania, proeqtis xelmZRvanels hqondes gadawyve-
tilebis miRebis unari. kargma xelmZRvanelma unda icodes, rodis
aris saWiro individualuri da rodis _ jgufuri gadawyvetilebis
miReba. aris SemTxvevebi, rodesac konsensusi aucilebelia. kargma
xelmZRvanelma unda icodes, mocemul momentSi rogori gadawyve-
tileba miiRos da ra formiT.
garda xelmZRvanelis aucilebeli unar-Cvevebisa, arsebobs sxva-
dasxva faqtorebi, romelTa gaTvaliswineba proeqtebze muSaobisas
savaldebuloa. zogjer skolis kultura, iq damkvidrebuli stan-
dartebi da tradiciebi SeiZleba proeqtis warmatebis an warumateb-
lobis mizezi gaxdes. es gansakuTrebiT mravalerovan skolebs Se-
exeba, sadac moswavleTa eTnikuri warmomavloba mTlianad skolis
kulturaze axdens zegavlenas. aseT garemoSi jgufis wevrebi, Tavi-
anTi eTnikuri kulturidan gamomdinare, SeiZleba sxvadasxvanairad
afasebdnen situacias da gansxvavebuli Rirebulebebi hqondeT. aseT
garemoSi saWiroa TiToeuli kulturis codna da misi pativiscema.
proeqtis marTvis sxva mniSvnelovani faqtorebi, magaliTad, funq-
ciebisa da pasuxismgeblobebis sferoebis gansazRvra, dagegmvis
procesSi monawileobis principis uzrunvelyofa, informaciis Tav-
moyra da kontroli, amave TavSi mogvianebiT iqneba ganxiluli.

1.4. proeqtis dagegmva

skolis proeqtebis marTvaze pasuxismgebeli pirebis movaleobaa


sasurveli Sedegebis misaRwevad isedac SezRuduli resursebis gan-
kargvis kontroli. amdenad, am SemTxvevaSi kontroli da marTva si-
nonimuri cnebebia. kontrols xSirad ganmartaven, rogorc proeqtiT
dagegmili saqmianobisa da Sesrulebuli samuSaos urTierTSeda-
rebas, da saWiroebis SemTxvevaSi gegmidan gadaxvevis gamosworebas.
amdenad, kontrolis gansaxorcieleblad saWiroa detalurad Semu-
Savebuli gegma, romlis mixedviTac Sefasdeba proeqtis mimdinare-
oba Tavisi Zlieri da susti mxareebiT.

233
gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs proeqtis sworad dagegmvas da
TviT proeqtis dagegmvis procesis dagegmvas. imisaTvis, rom dageg-
mvis dros Tavidan iqnes acilebuli qaosuri situaciebi, unda arse-
bobdes dRis wesrigi, gansazRvruli iyos TiToeuli Sexvedris xan-
grZlivoba da monawileebi mkacrad icavdnen mas. aseve mniSvnelo-
vania, rom is pirebi, romlebic proeqtis ganxorcielebaSi miiReben
monawileobas, CarTulni iyvnen dagegmvis procesSi, rac xels Se-
uwyobs maT loialur ganwyobas proeqtis mimarT. dagegmvis procesi
unda daiwyos problemis/saWiroebis gansazRvriT da proeqtiT gaT-
valiswinebuli TiToeuli RonisZieba misi gadaWrisken unda iyos mi-
marTuli.
aucilebelia, dagegmvis etapze pasuxi gaeces Semdeg kiTxvebs: ra
unda ganxorcieldes? vin unda ganaxorcielos? ra iqneba misi Rire-
buleba? da a. S. am procesSi yvelaze mniSvnelovania swori mimarTu-
lebis SerCeva, romlis meSveobiTac ganxorcieldeba samuSao. pro-
eqtis ganxorcielebis strategiebis SerCeva Zalze mniSvnelovania,
radgan am etapze jgufi wyvets, problemis mogvarebis romeli gzaa
yvelaze efeqturi da amavdroulad efeqtiani.

proeqtis dagegmvis ZiriTadi etapebia:

1. proeqtis mier gadasaWreli problemis gansazRvra;


2. proeqtis misiis formulireba da ZiriTadi amocanebis SemuSaveba;
3. proeqtis strategiis SemuSaveba, romelic SesabamisobaSi iqneba
proeqtis amocanebTan;
4. proeqtis moculobis/masStabis gansazRvra;
5. samuSao jgufis wevrebis funqciebis gawera;
6. samuSao vadebis, saWiro resursebisa da xarjebis prognozireba
(skolis garemo pirobebis Sesabamisad);
7. proeqtis ganrigisa da biujetis SemuSaveba;
8. proeqtis organizaciuli struqtura;
9. proeqtis SemuSavebul gegmaze yvela dainteresebuli piris
Tanxmobis miReba.

proeqtis gegmis SemuSaveba ar gulisxmobs masze muSaobis dasru-


lebas. xSir SemTxvevaSi saWiro xdeba gegmis pirvel variantSi cvli-
lebebis Setana, radgan warmoudgenelia yvela SesaZlo problemis
Tavidanve gaTvaliswineba. dagegmvis dros, sasurvelia, gaTvaliswi-
nebul iqnes mosalodneli sirTuleebi da sxva faqtorebi, romleb-

234
mac SeiZleba gavlena iqonios proeqtis ganxorcielebis procesze.
Tumca, Tu problemebi mainc wamoiWreba, saWiroa maTi drouli da
Tanmimdevruli mogvareba. Tu aucilebeli cvlilebebi droulad ar
ganxorcieldeba, maSin, SesaZloa, moxdes biujetis gadaxarjva,
vadebSi CamorCena da sabolood proeqtma kraxi ganicados. mniSvne-
lovania, kargad gaanalizebuli da aRwerili iyos proeqtebSi cvli-
lebebis Setanis mizezebi, raTa momavali proeqtebis dagegmvis dros
SesaZlebeli gaxdes warsuli gamocdilebis gamoyeneba.

1.5. problemis gansazRvra, proeqtis misiis,


miznebisa da amocanebis SemuSaveba

`Tu ar ici, saiT midixar, rogor gaigeb, rodis mixval iq?~ _ esaa
proeqtis misiis SemuSavebis aucileblobis ZiriTadi mizezi. proeq-
tis misiis mixedviT muSavdeba miznebi da amocanebi.
proeqtis misia 3 SekiTxvas unda pasuxobdes:

1. ras vakeTebT?
2. visTvis vakeTebT?
3. rogor vakeTebT?

pirvel SekiTxvaze pasuxisas proeqtis jgufma yuradReba unda


gaamaxvilos proeqtis amocanebsa da saboloo Sedegebze. meore Se-
kiTxva gansazRvravs proeqtis momxmarebels. skolis SemTxvevaSi ase-
Tebi SeiZleba iyvnen moswavleebi, pedagogebi an skolis sxva Tanam-
Sromlebi. mesame SekiTxva gulisxmobs imis gansazRvras, Tu ra gze-
biT apirebs proeqtis jgufi sasurveli Sedegebis miRwevas. rogorc
wesi, mesame SekiTxvaze pasuxi sakmaod vrceli da detaluri unda
iyos.
magaliTad, vTqvaT, Seiqmna proeqti, romlis mizanic aris peda-
gogebisaTvis Microsoft Word-Si trening-programis Catareba. am kon-
kretuli proeqtis problemis gansazRvra SeiZleba Semdegnairi iyos:

skolis maswavleblebs ar aqvT kompiuterTan, gansakuTrebiT ki


Microsoft Word-is programaze, muSaobis sakmarisi codna da unar-
Cvevebi, rac saWiroa maTi efeqturi muSaobisTvis. am programis
dauflebisaTvis saWiro masalebi an wignebi qarTul enaze ar mo-
ipoveba, maTi umravlesoba mxolod rusul an inglisur enebzea
xelmisawvdomi. ar arsebobs konkretuli trening-programebi,

235
romlebic yuradRebas amaxvilebs Microsoft Word-is programis iseT
komponentebze, romlebic uSualod skolis maswavleblebis sa-
Wiroebebs pasuxobs (mag., konspeqtebis, moswavleTa siis, cxri-
lis da a. S. momzadebas). aRniSnuli kompiuteruli unar-Cvevebi,
erTi mxriv, SesaZleblobas miscems maswavleblebs, gacilebiT
efeqturad da ekonomiurad gamoiyenon samuSao saaTebi, meore
mxriv ki, daexmareba maT swavlebis efeqturi meTodologiis Se-
muSavebaSi.

problemis gansazRvris Semdeg saWiroa misiis formulireba, ro-


melsac SeiZleba Semdegi saxe hqondes:

proeqtis misiaa maswavleblebisaTvis Microsoft Word-is kompiute-


ruli programis swavlebis gziT xeli Seuwyos skolis efeqtur
muSaobas. proeqtis mizania, daexmaros maswavleblebs swavlebis
procesis gaumjobesebaSi. am miznis miRwevisaTvis saWiro iqneba
qarTul enaze trening-masalebis momzadeba da efeqturi tre-
ning-kursis dagegmva, romelsac informatikis specialistebi Ca-
atareben skolaSi.

momdevno etapia proeqtis miznebis SemuSaveba. proeqtis mizani


gacilebiT konkretuli unda iyos, vidre misia, da masSi asaxuli unda
iyos mosalodneli Sedegi. zemoT moyvanili magaliTis SemTxvevaSi
proeqtis mTavari miznis formulireba Semdegnairad aris SesaZle-
beli: proeqtis mizania maswavleblebisaTvis iseTi codnis micema,
rom maT SeZlon axali akademiuri wlis dawyebamde Microsoft Word-is
meore donis testis warmatebiT Cabareba. amasTanave, mniSvnelovania,
rom proeqtis miznebi iyos konkretuli, gazomvadi, miRwevadi, re-
aluri da droSi SezRuduli.
proeqtis miznebis gansazRvris Semdeg SesaZlebeli gaxdeba maTi
ganxorcielebisaTvis saWiro amocanebis SemuSaveba. proeqtis amoca-
nebis magaliTebia: qarTul enaze treningis masalebis SemuSavebi-
saTvis Sesabamisi eqspertebis moZieba; kompiuteruli programis im
komponentebis gansazRvra, romlebic maswavleblebisaTvis yvelaze
gamosadegi da saWiro iqneba da sxv.
proeqtis ganxorcielebas SemuSavebuli miznebisa da amocanebis
mixedviT, SesaZloa, garkveulma garemoebebma SeuSalos xeli. swored
amitom saWiroa risk-analizis Catareba SesaZlo problemebis prog-
nozirebis mizniT. risk-analizi SeiZleba e.w. `gonebrivi ieriSis~

236
meSveobiT ganxorcieldes _ proeqtis jgufis wevrebs SeuZliaT,
furcelze Camoweron yvela SesaZlo riski da maTi Tavidan acile-
bisa da gadaWris gzebis Sesaxeb ifiqron.

1.6. samuSaos gadanawilebis struqtura

proeqtis warumateblobis Tavidan asacileblad saWiroa misi yo-


veli detalis gaTvaliswineba. gansaxorcielebeli saqmianobis gan-
sazRvris Semdeg aucilebelia, ganisazRvros misi aRsrulebisaTvis
saWiro resursebi da vadebi. am process prognozireba ewodeba da
misi ganxorcielebis saukeTeso saSualebaa samuSaos gadanawilebis
struqturis gamoyeneba. TiToeuli amocana iyofa sxvadasxva kompo-
nentebad da qvekomponentebad. am dros mniSvnelovania imis gaTva-
liswineba, Tu ra dros moiTxovs TiToeuli komponentis ganxorci-
eleba da ra iqneba misi uSualo Rirebuleba.
samuSaos gadanawilebis struqtura gamoiyeneba didi proeqtebis
mcire komponentebad dasayofad, rac aadvilebs saWiro resursebisa
da xarjebis prognozirebas. proeqtebis warumateblobis ZiriTadi
mizezi swored isaa, rom xSirad garkveuli detalebi aviwydebaT an
ugulebelyofen maT. samuSaos gadanawilebis struqtura, gegmis Se-
fasebasTan erTad, amgvari problemebis Tavidan acilebis saukeTeso
saSualebaa. igi proeqtis srulyofili suraTis warmodgenis saSu-
alebas iZleva. samuSaos gadanawilebis struqtura gamoiyeneba aseve
proeqtSi CarTuli pirebis funqciebis gasawerad. rogorc wesi, sa-
muSaos gadanawilebis struqturaSi dasaxelebul TiToeul saqmi-
anobaze konkretuli pirovneba unda iyos pasuxismgebeli. aqve aR-
saniSnavia, rom samuSaos gadanawilebis struqtura ar asaxavs pro-
eqtis amocanebisa da misi komponentebis ganxorcielebis Tanmimdev-
robas, radgan am miznisaTvis proeqtis ganrigi gamoiyeneba.
dagegmvis Semdegi etapia TiToeuli amocanisa da misi komponen-
tebis ganxorcielebisaTvis saWiro drois gansazRvra. rogorc wesi,
prognozireba saSualo maCveneblebis mixedviT xdeba. bunebrivia,
rom zogierTi saqmianoba ufro met dros moiTxovs, vidre gansaz-
Rvruli iyo, zogic _ ufro naklebs. SeZlebisdagvarad, prognozi
gamocdilebaze dayrdnobiT unda keTdebodes da aseve gaTvaliswi-
nebul unda iqnes, vis daevalos konkretuli saqmianobis ganxorci-
eleba. prognozebi kvalificiuri unda iyos da Semdeg kiTxvebs unda
pasuxobdes: ramdenad sworad moxda maTi daangariSeba? rogor mom-
zadda prognozi? ra saxis SezRudvebs/risks moicavs igi?

237
ganrigis SemuSavebis TvalsazrisiT, proeqtebis marTva gansxvav-
deba zogadi marTvisgan. proeqtis ganrigis SemuSavebis mTavari ar-
sia realisturad gawerili vadebis daweseba. rogorc wesi, arc erTi
saqmianobis Sesrulebis vada 4-6 kviras ar unda aRematebodes. 24-
kviriani saqmianoba advilad SeiZleba daiyos 5 an 6 SedarebiT mcire
zomis komponentebad. ganrigis aseTi formiT SemuSaveba ufro efeq-
turs xdis proeqtis gundis muSaobas da uzrunvelyofs dawesebuli
vadebis Sesrulebas.
proeqtis ganrigis SemuSavebisas, mniSvnelovania, ganisazRvros
amocanebisa da maTi Semadgeneli komponentebis ganxorcielebis Tan-
mimdevroba. xandaxan SesaZlebelia ramdenime RonisZiebis erTdro-
ulad ganxorcieleba. amasTanave, amocanebisa da maTi Semadgeneli
komponentebis Tanmimdevrobis gansazRvris dros aucilebelia maTi
ganxorcielebisaTvis saWiro vadebis miTiTeba, ris Semdegac advili
gaxdeba mTlianad proeqtis SesrulebisaTvis saWiro vadebis realis-
turi gaTvla.

1.7. proeqtis ganxorcielebis kontroli

zemoT aRwerili TiToeuli nabiji emsaxureba erT mizans _ pro-


eqtis ganxorcielebaze kontrolis uzrunvelyofas. proeqtis mar-
Tvis kontroli gulisxmobs proeqtis mimdinareobis Sedarebas Tav-
dapirvel gegmasTan, raTa nebismieri saxis cdomilebis aRmoCenis
SemTxvevaSi moxdes saWiro zomebis miReba. kontrolis amgvari gan-
sazRvreba ufro metad informaciis gamoyenebas gulisxmobs, vidre
Zalauflebis gamoyenebas. amisaTvis saWiroa swori sainformacio
sistemebis gamoyeneba, romlis farglebSic proeqtis xelmZRvanelsa
da proeqtSi CarTul sxva monawileebs Soris droulad da efeqtu-
rad gaicvleba saWiro informacia.
proeqtis ganxorcielebis kontrolis uzrunvelsayofad saWi-
roa, proeqtis jgufis TiToeulma wevrma gaakontrolos sakuTari
saqmianoba. amisaTvis 5 ZiriTadi piroba unda dakmayofildes:

1. jgufis TiToeul wevrs unda ganemartos sakuTari saqmianobis


miznebi da amocanebi. amasTan, ar unda moxdes miznebisa da amo-
canebis aRreva maT funqciebSi.
2. jgufis TiToeulma wevrma unda moamzados individualuri samu-
Sao gegma. rogorc zemoT ukve aRvniSneT, gegmis ararsebobis Sem-
TxvevaSi SeuZlebeli iqneba kontrolis ganxorcieleba. es Seexeba
individualur doneze saqmianobasac.

238
3. jgufis TiToeul wevrs unda hqondes sakuTari saqmianobis gan-
xorcielebisaTvis aucilebeli unar-Cvevebi da resursebi. pro-
eqtis ganxorcielebas rom resursebi sWirdeba, naTelia, magram
amasTan erTad, SeiZleba, aucilebeli gaxdes jgufis zogierTi
wevris garkveuli codnisa da unar-Cvevebis amaRlebis xelSew-
yobac; raRa Tqma unda, Tu skolas ar hyavs iseTi TanamSromeli,
romelsac saWiro codna da unar-Cvevebi aqvs, maSin aucilebeli
iqneba maTi kvalifikaciis amaRleba an axali TanamSromlis sko-
lis farglebs gareT moZebna.
4. SeafaseT jgufis TiToeuli wevris saqmianoba. proeqtis xel-
mZRvanelma unda uzrunvelyos jgufis TiToeul wevrTan efeq-
turi komunikaciis damyareba, maTTvis saqmianobis Sedegebis Se-
saxeb informaciisa da muSaobis gaumjobesebisaTvis saWiro
rekomendaciebis miwodeba.
5. jgufis TiToeulma wevrma unda icodes, rom proeqtis ganxorci-
elebis dros gamovlenili problemebis gamosworeba mis uSualo
pasuxismgeblobas warmoadgens. Tu nebismieri problemis dros
jgufis wevri proeqtis xelmZRvanels mimarTavs gadawyvetilebis
misaRebad, es imas niSnavs, rom xelmZRvaneli mas arasakmaris pa-
suxismgeblobasa da uflebamosilebas aniWebs. garda amisa,
aRsaniSnavia, rom TiToeuli mcire problemis mogvareba proeqtis
xelmZRvanelisaTvis didi tvirTi iqneba da xels SeuSlis mas
ZiriTadi funqciebis efeqturad ganxorcielebaSi.

proeqtis ganxorcielebaze kontrolis dawesebis uamravi meTodi


arsebobs, magram nebismieri saxis kontrolis sistemas ramdenime
saerTo maxasiaTebeli unda hqondes:

mniSvnelovan sakiTxebze yuradRebis gamaxvileba _ proeqtis xel-


mZRvanelma regularulad unda akontrolos proeqtis gansakuT-
rebiT mniSvnelovani komponentebi. Tumca, amasTanave, unda uz-
runvelyos proeqtis yvela mimarTulebis xarisxianad da dro-
ulad ganxorcieleba. sakmarisi ar aris, proeqtis xelmZRvaneli
mxolod proeqtis biujetisa da ganrigis kontroliT Semoifar-
glos, radgan am SemTxvevaSi SeiZleba seriozuli safrTxe Seeq-
mnas proeqtis xarisxian ganxorcielebas.
gamovlenili problemebis gamosworebis mizniT cvlilebebis gan-
xorcieleba _ Tu garkveuli mizezebis gamo proeqti winaswar gan-
sazRvruli gegmis mixedviT ar xorcieldeba, aucilebelia, pro-

239
eqtis jgufma gamoavlinos muSaobis susti mxareebi da maTi mize-
zebi da gaataros saTanado RonisZiebebi arsebuli siZneleebis
dasaZlevad.
drouli da efeqturi zomebis miReba _ ra Tqma unda, mniSvnelo-
vania cvlilebebis droulad ganxorcieleba, radgan, Tu prob-
lemebi gvian gamoswordeba, es cvlilebebi da masTan erTad kont-
rolis sistemac araefeqturi iqneba. amitom aucilebelia, rom
proeqtis xelmZRvaneli regularulad agrovebdes informacias
proeqtis mimdinareobis Sesaxeb. proeqtis specifikidan gamom-
dinare, informaciis Segroveba sxvadasxva gziT SeiZleba: yovel-
kvireuli angariSebi, proeqtis jgufis Sexvedrebi, samizne jgu-
febis gamokiTxva, samuSao vizitebi da sxv.

imisaTvis, rom uzrunvelyofil iqnes proeqtis mTavari miznis


miRweva, aucilebelia, ganxorcieldes proeqtis miznebisa da amo-
canebis kontroli. amisaTvis saWiroa iseTi kontolis sistemisa da
meqanizmebis SemuSaveba, romelic pasuxs gascems Semdegi saxis Se-
kiTxvebs:

_ ra aris skolisaTvis mniSvnelovani?


_ ris miRwevas vcdilobT proeqtis saSualebiT?
_ saqmianobis romeli sferoebi unda gakontroldes yvelaze mkac-
rad?
_ proeqtis mimdinareobis romel etapzea kontrolis ganxorciele-
ba gansakuTrebiT mniSvnelovani?

1.8. proeqtis Sefaseba

proeqtis Sefasebis mizania, ganisazRvros, ramdenad srulyofi-


lad da warmatebiT SeZlo proeqtma dasaxuli miznis miRweva. Sefa-
seba proeqtis ganxorcielebis bolo etapia. Tumca imisaTvis, rom
proeqtis xelmZRvanelobas srulyofili warmodgena hqondes pro-
eqtis mimdinareobis Sesaxeb, Sefaseba mTeli procesis ganmavlobaSi
xorcieldeba, gansakuTrebiT ki mniSvnelovani etapebis dasrulebis
Semdeg. garda amisa, Sefaseba gamoiyeneba proeqtis sirTuleebisa
da problemebis gamosavlenad: misi meSveobiT xdeba arsebuli siZne-
leebisa da maTi gamosworebis gzebis gamovlena. proeqtis saboloo
Sefasebisas ganisazRvreba, miaRwia Tu ara proeqtma Tavdapirvel

240
misias da amasTan, igi gamoiyeneba momavali proeqtebis marTvis ga-
saumjobeseblad.
proeqtis Sefaseba SeiZleba sxvadasxva meTodebiT ganxorciel-
des. igi SeiZleba iyos srulyofili an nawilobrivi; formaluri an
araformaluri. rogorc wesi, formaluri da srulyofili Sefasebis
Sedegad mzaddeba angariSi, romelic momdevno sakiTxebs unda mo-
icavdes:

1. proeqtis arsebuli mdgomareoba _ mocemuli momentisaTvis miR-


weuli Sedegebis Sefaseba.
2. proeqtis momavali ganviTarebis Sefaseba _ proeqtis momavali
ganviTarebis prognozireba mosalodneli sirTuleebis, gadaxar-
jvis an SesaZlo cvlilebebis TvalsazrisiT.
3. gansakuTrebiT mniSvnelovani komponentebis Sefaseba _ aq yurad-
Reba unda iyos gamaxvilebuli iseT amocanebsa da RonisZiebebze,
romelTa ganxorcielebac garkveul teqnikur risk-faqtorebTan
aris dakavSirebuli da romelTa gansaxorcielebladac SeiZleba
kontraqtorebis daqiraveba gaxdes saWiro.
4. risk-faqtorebis Sefaseba _ proeqtis ganxorcielebis etapze yve-
la saxis risk-faqtoris identificireba, romelmac SeiZleba ga-
moiwvios fuladi danakargebi, proeqtis warumatebloba an sxva
sirTuleebi.

1.9. proeqtis samuSao jgufis marTva

garda zemoT ganxiluli faqtorebisa, proeqtis warmateba mniSv-


nelovnad aris damokidebuli proeqtis samuSao jgufis efeqtur
marTvaze. arsebobs oTxi mTavari etapi, romelTa gaTvaliswinebac
aucilebelia proeqtis samuSao jgufis Seqmnis dros:

1. proeqtis farglebSi Sesasrulebeli samuSaos gansazRvra da Se-


sabamisi funqciuri datvirTvis gawera:
2. aRniSnuli samuSaos SesrulebisaTvis saWiro adamianuri resur-
sebis gansazRvra; TiToeuli sakadro erTeulis funqciebis deta-
luri gawera;
3. kvalificiuri kadrebis SerCeva;
4. SerCeuli kadrebis monawileobiT proeqtis ganxorcielebis geg-
mis saboloo versiis SemuSaveba.

241
samuSao jgufis wevrebis SerCeva unda moxdes Semdegi kriteri-
umebis gaTvaliswinebiT:

_ kandidats unda hqondes Sesabamisi unar-Cvevebi dagegmili saq-


mianobis droulad da efeqturad ganxorcielebisaTvis;
_ kandidats unda hqondes gunduri muSaobis unari, raTa man SeZlos
rogorc proeqtis xelmZRvanelTan da jgufis sxva wevrebTan, ise
sxva SesaZlo partniorebTan erToblivi muSaoba.

proeqtis samuSao jgufs unda SeeZlos Semdegi sakiTxebis efeq-


turi gadawyveta:

proeqtis misiis, miznebisa da amocanebis gansazRvra


ra Tqma unda, erT-erTi yvelaze mniSvnelovani sakiTxia proeqtis
miznebis, rogorc skolis misiis Semadgeneli nawilis, gansazRvra,
radgan ar SeiZleba proeqts hqondes misia, romelic ewinaaRmdegeba
skolis zogad misias. skolam Tavi unda Seikavos iseTi saqmianobis
ganxorcielebisagan, romlis Sesaxeb mwiri codna da kompetencia
gaaCnia an saerTod ar gaaCnia. ufro metic, savaldebuloa, jgufis
wevrebis miznebi da amocanebi erTmaneTs Seesabamebodes. amasTan
dauSvebelia, jgufis wevris piradma miznebma xeli SeuSalos pro-
eqtis warmatebas. proeqtis xelmZRvanelis movaleobaa, SeniSnos ase-
Ti faqtebi da droulad miiRos Sesabamisi zomebi.

funqciebisa da movaleobebis gansazRvra


proeqtis misiisa da miznebis gansazRvris Semdeg unda ganisazR-
vros jgufis TiToeuli wevris funqciebi da movaleobebi. amisaTvis
saWiroa jgufis wevrebis gamokiTxva imasTan dakavSirebiT, Tu ram-
denad kargad esmiT maT sakuTari funqciebi da movaleobebi. es auci-
lebelia, radgan xSirad jgufis wevrebs ar surT xolme imis aRi-
areba, rom maT zustad ar esmiT sakuTari movaleobebi. aseTi viTa-
rebis Tavidan asacileblad proeqtis xelmZRvanelma xeli unda Se-
uwyos iseTi garemos Seqmnas, rom jgufis TiToeulma wevrma Riad
da gulwrfelad gamoxatos sakuTari Sexedulebebi.

samuSao procedurebis SemuSaveba


imisaTvis, rom Tavidan iqnes acilebuli sxvadasxva garTulebebi,
aucilebelia, samuSao jgufma erToblivad SeimuSaos samuSao pro-
cedurebi. SemdgomSi TiToeulma wevrma unda daicvas es wesebi da
procedurebi da pativi sces maT.

242
pirovnuli urTierTobebis marTva
jgufSi uTanxmoebebis arseboba arcTu iSviaTi movlenaa. gaugeb-
robebi, eWvianoba an piradi dapirispirebebi SeiZleba seriozul
problemebSi gadaizardos da xeli SeuSalos proeqtis warmatebiT
ganxorcielebas. amitomac proeqtis xelmZRvanelis movaleobaa
amgvari uTanxoebebis daregulireba da jgufis wevrebs Soris har-
moniuli da konstruqciuli urTierTobebis damyareba.

amdenad, proeqtebis efeqturi marTva skolis mxridan did Zalis-


xmevasa da profesionalizms moiTxovs. aucilebelia, saskolo pro-
eqtebis ganxorcielebaze pasuxismgebelma pirebma gaiTvaliswinon
yvela is mniSvnelovani faqtori, romlebic aucilebelia, erTi mxriv,
proeqtis warmatebiT dagegmvisaTvis, meore mxriv ki _ misi warmate-
biT ganxorcielebisaTvis.

nawili 2. fondebis mozidva

2.1. fondebis mozidvis arsi da daniSnuleba

fondebis mozidva saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo skolebSi


naklebad gavrcelebuli praqtikaa. Tumca ganaTlebis sistemis re-
formasTan erTad, romelic skolebis avtonomiurobis zrdas iTva-
liswinebs, TviTgaumjobesebisa da konkurenciis gadalaxvis mizniT
skolebi iZulebulni gaxdebian, saxelmwifo dafinansebis parale-
lurad dafinansebis alternatiuli gzebis Zieba daiwyon.
am Tavis pirvel nawilSi ganvixileT, ramdenad mniSvnelovania
proeqtebis efeqturi marTva skolebisaTvis. Tumca aRsaniSnavia,
rom skolis saWiroebebsa da problemebze orientirebuli proeq-
tebis SemuSaveba sakmarisi ar aris. Tu skolas maTi ganxorcielebi-
saTvis saWiro saxsrebi ar gaaCnia, aseTi proeqtebis SemuSaveba azrs
kargavs. faqtia, rom saxelmwifo dafinansebidan miRebuli resursebi
sakmarisi ar iqneba skolis yvela moTxovnilebis dasakmayofileb-
lad. swored amitom skolas dasWirdeba damatebiTi codnis SeZena
da fondebis mozidvis tradiciis damkvidreba.
fondebis mozidva niSnavs organizaciis mier sxvadasxva efeqturi
meTodebis gamoyenebas finansuri saxsrebis mopovebis mizniT, ro-
melTa saSualebiTac SesaZlebeli gaxdeba organizaciis misiisa da
miznebis Sesabamisi konkretuli programebisa da proeqtebis ganxor-
cieleba.

243
fondebis mozidva advili amocana ar aris. swored amitom sko-
lebs, romlebsac arasdros ganuxorcielebiaT amgvari RonisZiebebi,
am sferoSi warmatebis misaRwevad fondebis mozidvis praqtikasTan
dakavSirebuli bevri sxvadasxva aspeqtis Seswavla dasWirdebaT.
fondebis mozidvis gansxvavebuli midgomebis arsebobis miuxedavad,
aris garkveuli wesebi, romlebic nebismier SemTxvevaSi aucilebeli
da sasargebloa. am TvalsazrisiT umniSvnelovanesi faqtori, ra Tqma
unda, profesionalizmia, anu profesionalurad unda gamoiyurebo-
deT da SegeZloT damajerebelad laparaki. fondebis mozidva ar gu-
lisxmobs im drois lodins, rodesac saxelmwifoSi ekonomikuri si-
tuacia gaumjobesdeba da saxelmwifodan miRebuli dafinanseba ga-
izrdeba; erT dRes es SeiZleba marTlac realobad iqces, magram fon-
debis moZiebis mTeli arsi is aris, rom organizaciam, da maT Soris
skolam, Tavad miiRos zomebi imisaTvis, rom SeZlos konkurentul
garemoSi warmatebis miRweva.
skolaSi fondebis mozidvis tradiciis damkvidrebisaTvis auci-
lebelia, rom mudmivad moxdes moziduli Tanxebis Sedegad ganxor-
cielebuli saqmianobis Sedegebis sajarod gamocxadeba, am saqmiano-
baSi CarTuli adamianebis wvlilis aRiareba, donori organizaci-
ebisa da moxaliseebisaTvis gansakuTrebuli madlobis gadaxda. am-
gvari midgomiT skola donori organizaciebisa da moxaliseebis ke-
Tilganwyobas moipovebs, skolaSi mimdinare movlenebisadmi sakuT-
rebis gancdas gauCens da, Sesabamisad, gazrdis maT motivaciasa da
survils, momavalSic iTanamSromlon skolasTan.

2.2. rogor daviwyoT fondebis mozidva?

fondebis mozidvisaTvis saWiro RonisZiebebis dawyebamde sko-


lebma, upirveles yovlisa, TavianTi saqmianobis is sferoebi unda
gansazRvron, romlebSic cvlilebebis Setanaa saWiro, raTa skolam
ufro warmatebiT SeZlos sakuTari misiisa da miznebis ganxorci-
eleba. skolis saWiroebebi skolis TviTSefasebis saSualebiT unda
ganisazRvros. saTanadod gakeTebuli TviTSefaseba daexmareba sko-
las, naTlad dainaxos, ra mimarTulebiT sWirdeba mas saqmianobis
gaumjobeseba da damatebiTi resursebis mobilizeba. mniSvnelovania,
rom, fondebis mozidvis kuTxiT, skolis mier gamovlenili saWiro-
ebebi Seesabamebodes skolis strategiul miznebs da asaxuli iyos
skolis wliuri ganviTarebis gegmaSi. sasurvelia, skola moeridos
fondebis moZiebas iseTi proeqtebisa Tu programebis gansaxorci-

244
eleblad, romlebic skolis startegiuli ganviTarebis priorite-
tul sakiTxebs ar warmoadgens.
fondebis mozidvis procesi kompleqsuri samuSaoa da did drosa
da energias moiTxovs. imis gaTvaliswinebiT, rom sameurveo sabWos
wevrebsa da direqtors isedac bevri sxva movaleoba aqvT skolaSi,
sasurvelia, skolaSi calke arsebobdes fondebis mozidvis meneje-
ris Tanamdeboba. piri, romelic am Tanamdebobas daikavebs, sameurveo
sabWosTan da direqtorTan TanamSromlobis safuZvelze, uxelmZ-
Rvanelebs skolis fondebis mozidvis RonisZiebebs. Tumca zogjer
SeiZleba samuSao imdenad kompleqsuri iyos, rom mis gansaxorci-
eleblad erTi pirovneba ar iyos sakmarisi da am saqmianobaSi ufro
meti piris CarTva gaxdes saWiro. amitom skolam, SesaZloa, saWirod
CaTvalos samuSao jgufis Seqmna, romelsac fondebis mozidvis me-
nejeri uxelmZRvanelebs (aseT SemTxvevaSi fondebis mozidvis me-
nejerisa da samuSao jgufis wevrebis Sromis anazRaureba SesaZle-
belia moxdes maT mier ganxorcielebuli warmatebuli proeqtis bi-
ujetidan). jgufis wevrebi SeiZleba iyvnen rogorc pedagogebi, ise
administraciis warmomadgenlebi, mSoblebi da sxva dainteresebuli
pirebi. jgufis muSaobas uSualo xelmZRvaneloba unda gauwios sko-
lis direqtorma, radgan skolis resursebis mobilizebis mTavari
pasuxismgebloba swored mas akisria. amasTanave, savaldebuloa, rom
resursebis mozidvis mniSvnelovani sakiTxebi SeTanxmebuli iyos
skolis sameurveo sabWosTan.
ra Tqma unda, savaldebuloa, rom fondebis mozidvis menejers
fondebis moZiebis sakiTxebis marTvasTan dakavSirebuli yvela sa-
Wiro unar-Cveva hqondes da mzad iyos, mTeli Tavisi samuSao dro
da energia fondebis moZiebis kampanias dauTmos. mas unda SeeZlos
fondebis moZiebis rogorc klasikuri, ise inovaciuri midgomebis
gamoyeneba da kampaniisaTvis aucilebeli yvela saWiro saSualebebis
uzrunvelyofa, rogoricaa oficialuri werilebi, siebi, saproeqto
winadadebebi, saWiro monacemebis Segroveba, SesaZlo partniorebTan
Sexvedrebis organizeba da a. S.
naklebad realuria, rom skolis TanamSromlebs fondebis mozid-
visaTvis aucilebeli unar-Cvevebi hqondeT, amitom skolam SeiZleba
gadawyvitos fondebis mozidvis specialistis daqiraveba mokleva-
diani kontraqtis safuZvelze (da misi anazRaureba ganisazRvrebo-
des moziduli fondebis odenobis mixedviT) an SemoiRos axali saS-
tato erTeuli am TanamdebobisaTvis fiqsirebuli saxelfaso ganak-
veTiT.

245
fondebis mozidvisaTvis gare eqspertis daqiravebaze gadawyve-
tilebis miRebamde unda moxdes Semdegi sakiTxebis ganxilva:

ra odenobis sahonoraro an saxelfaso anazRaurebis gadaxda Se-


uZlia skolas;
SesaZlebelia Tu ara am anazRaurebis gadaxda moziduli fonde-
bidan;
Tu fondebis mozidvebis menejeri sahonoraro anazRaurebaze mu-
Saobs, rogor uzrunvelyofs skola mis Semdgom dainteresebas
skolis proeqtebis mimarT, radgan aseTi interesi mas sxva organi-
zaciebis an skolebis proeqtebis mimarTac SeiZleba hqondes;
rogor uzrunvelyofs skola imas, rom mowveuli eqsperti skolis
erTiani gundis wevri gaxdes da saTanadod warmoaCinos skola
donorebisa Tu sponsorebis winaSe.

aRsaniSnavia, rom fondebis moZiebis kuTxiT kvalifikaciis amaR-


lebis erT-erTi efeqturi saSualebaa treningebi, sadac skolis Ta-
namSromlebi SeZleben Sesabamisi codnis miRebasa da unar-Cvevebis
gamomuSavebas. Tu donor organizacias konkretuli proeqtis an sko-
lis mimarT didi interesi aqvs, SeiZleba TviTonve daexmaros skolas
am proeqtis SemuSavebaSi.

2.3. fondebis moZiebis wyaroebi

erTia imis gacnobiereba, rom skolas damatebiTi finansuri re-


sursebi sWirdeba, magram sul sxvaa imis codna, Tu sad SeiZleba am
resursebis moZieba. amdenad, pirveli, rac skolam unda gaakeTos,
Sesaferisi dafinansebis wyaroebis Sesaxeb informaciis mopoveba da
analizia.
im qveynebSi, sadac fondebis mozidvis didi gamocdileba arse-
bobs, sxvadasxva midgomebia SemuSavebuli am praqtikis gansaxorci-
eleblad; magram am SemTxvevaSi Cven ZiriTadad im midgomebze gava-
maxvilebT yuradRebas, romlebic sasargeblo da realuri iqneba
uSualod saqarTvelos skolebisaTvis.
rogorc wesi, ganasxvaveben sami tipis dafinansebis wyaros:

1. saxelmwifo dafinanseba;
2. sakuTari resursebi, Semosavlebi da individualuri Semowiru-
lobebi;

246
3. damoukidebeli damfinanseblebi: fondebi da biznes-organizaci-
ebi.

sxvadasxva proeqtebisa Tu ufro farTomasStabiani programebis


finansuri uzrunvelyofis mizniT skolebs SeuZliaT dafinansebis
aRniSnuli wyaroebis rogorc calkeuli, ise kombinirebuli strate-
giebis gamoyeneba. magaliTad, romelime konkretuli proeqtis gan-
xorcielebisaTvis skolam SeiZleba gadawyvitos rogorc saxelmwi-
fo dafinansebis, ise donorebisagan mopovebuli Tanxebis gamoyeneba.

2.3.1. saxelmwifo dafinanseba

saqarTvelos skolebis mier vauCeris saxiT miRebuli saxelmwifo


dafinanseba xSir SemTxevaSi mwiria. igi ZiriTadad pedagogTa xel-
fasebs da Senobisa da teqnikuri aRWurvilobis xarjebs moicavs;
Tumca SedarebiT didkontingentian skolebs SeuZliaT optimalurad
gamoiyenon saxelmwifosgan vauCeris saxiT miRebuli dafinanseba da
am saxsrebis nawili skolisaTvis mniSvnelovani proeqtebis ganxor-
cielebas moaxmaron. garda amisa, aRsaniSnavia, rom sxvadasxva saxel-
mwifo struqturebi (magaliTad, ganaTlebisa da mecnierebis sami-
nistro) skolebs sxvadasxva sagranto programebs sTavazoben. am
programebSi warmatebiT monawileobis SemTxvevaSi skolebs konkre-
tuli miznebisaTvis damatebiTi saxelmwifo dafinansebis mopoveba
SeuZliaT.

2.3.2. sakuTari resursebi, Semosavlebi


da individualuri Semowirulobebi

rodesac dafinansebis sxvadasxva wyaroebzea laparaki, skolam


yovelTvis unda gaiTvaliswinos TviTdaxmarebis SesaZlebloba:
upirveles yovlisa, saWiroa yvela im gzisa da saSualebis gaanali-
zeba da gamovlena, romelic skolas saSualebas miscems, gare damfi-
nanseblebis gareSe moipovos finansuri saxsrebi. aseTi saxis resur-
sebi skolas SeuZlia Semdegi gzebiT moizidos:

skolis fondi
ukve garkveuli xania, skolebSi moqmedebs skolis fondisaTvis
gadasaxadebis Segrovebis praqtika, rac Tanxebis Segrovebis erT-
erT saxes warmoadgens. Tanxebis SegrovebasTan erTad am RonisZiebas

247
sxva mxarec aqvs, kerZod ki, igi xels uwyobs skolis mimarT sakuT-
rebisa da valdebulebis gancdis ganviTarebas. am gziT moswavleebs
da mSoblebs, romlebic aRniSnul gadasaxads ixdian, garkveuli pe-
riodulobiT axseneben, rom isini skolis nawils warmoadgenen,
romelic maTTvis da maT gamo arsebobs. amasTan, mniSvnelovania, rom
moswavleebma da maTma mSoblebma zustad icodnen, raSi ixarjeba es
Tanxebi. am SemTxvevaSi mSoblebs gadasaxadebis gadaxdis meti moti-
vacia eqnebaT da ufro metic, zog SemTxvevaSi SeiZleba specialuri
Semowirulobac ki gaukeTon skolas. amasTanave, es gadasaxadi
savaldebulo ar unda iyos.

skolis farTis gaqiraveba


skolis farTis gaqiravebac sakmaod gavrcelebuli praqtikaa sa-
qarTvelos skolebSi: skolis Senobis an teritoriis sxvadasxva miz-
niT gaqiraveba, iqneba es adgilobrivi arasamTavrobo organizaci-
ebis mier Catarebuli konferenciebisaTvis, skolis fexburTis mo-
ednis gaqiraveba moyvaruli fexburTelebisaTvis SabaT-kviris gan-
mavlobaSi da a. S.; saswavlo procesisaTvis xelis SeSlis gareSe sko-
lis farTis gaqiraveba skolisTvis damatebiTi Tanxebis moZiebis Za-
lian kargi saSualebaa, rac skolam SeiZleba saqarTvelos kanonm-
deblobis Sesabamisad gaakeTos.

momsaxurebis SeTavazeba
skolis mier SeTavazebuli momsaxureba SeiZleba skolis saqmi-
anobis erT-erTi mTavari sfero gaxdes. skolas SeiZleba iseTi spe-
cifikuri eqspertuli codna hqondes, romliTac SesaZloa sxvebi
dainteresdnen. momsaxureba SeiZleba SesTavazoT adgilobriv or-
ganizaciebs an individualur pirebs, romlebic mzad iqnebian, am mom-
saxurebaSi garkveuli Tanxa gadaixadon. magaliTad, Tu skolas ger-
manuli enis inovaciuri saswavlo programa aqvs da maRali kvali-
fikaciis maswavleblebi hyavs, mas SeuZlia sxva skolebis germanuli
enis maswavleblebs fasiani treningebi SesTavazos germanuli enis
swavlebis meTodologiaSi.
im SemTxvevaSic ki, Tu skolas ar SeuZlia garkveuli eqspertuli
momsaxurebis SeTavazeba, mas fondebis mozidva sxvadasxva saqmiano-
biT SeuZlia. am TvalsazrisiT skolis TanamSromlebi, moswavleebi
da maTi mSoblebi mniSvnelovan resurss warmoadgenen. skolis mas-
wavleblebs, moswavleebsa da maT mSoblebs SeuZliaT, adgilobriv
sazogadoebas regularulad an erTjeradad SesTavazon sxvadasxva

248
saxis momsaxurebebi da miRebuli Semosavlebi skolas gadascen. qve-
moT moyvanili zogierTi magaliTi SeiZleba dReisaTvis uCveulo
iyos saqarTvelos skolebisaTvis, magram es praqtika warmatebiT
xorcieldeba sazRvargareTis bevr skolaSi da, sasurvelia, saqar-
Tvelos skolebSic damkvidrdes.
momsaxurebis SeTavazebis erT-erTi magaliTia manqanebis recxvis
aqcia. es RonisZieba aprobirebulia amerikis SeerTebuli Statebisa
da zogierTi evropuli qveynis axalgazrduli organizaciebis mier.
moswavleebTan erTad organizebuli e. w. `manqanebis recxvis dRe~
SeiZleba SabaT-kviras moewyos. rogorc wesi, manqanis mepatroneebi
aqtiurad erTvebian aseT aqciaSi, radgan garkveuli safasuris
sanacvlod isini ara marto manqanas recxaven, aramed SesaZlebloba
eZlevaT, sakuTari wvlili Seitanon skolis winsvlaSi. imisaTvis,
rom es aqcia ufro saxaliso iyos moswavleebisaTvis, sasurvelia,
gamomuSavebuli Tanxis nawili gamoyenebul iqnes samuSao dRis bo-
los moswavleebisaTvis gasarTobi RonisZiebis organizebisaTvis. am-
gvari momsaxurebis sxva magaliTebi SeiZleba iyos dasufTavebis
aqcia, Teatraluri warmodgena bavSvebisaTvis da sxv.
erTi SexedviT aseTi RonisZiebebis organizeba SeiZleba advili
Candes, magram aucilebelia, gaiTvaliswinoT, rom Tanxebis mosazi-
dad am saxis RonisZiebebs gansakuTrebuli dagegmva da kargi koor-
dinacia sWirdeba. gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom pedagogebma,
moswavleebma, mSoblebma da moxaliseebma dainaxon, rom maTi Sroma
fuWad ar ikargeba da maTi SromiT mopovebuli Tanxebi miznobrivad
da efeqturad gamoiyeneba skolisa da maTi keTildReobisaTvis.

fondebis mozidvis klasikuri magaliTebi


fondebis mozidvisTvis skolebs SeuZliaT gamoiyenon sxvadasxva
klasikuri meTodebi, magaliTad:
_ sezonuri bazrobebis mowyoba;
_ auqcionebis Catareba;
_ latariis gaTamaSebis mowyoba;
_ wveulebebis/ diskoTekebis mowyoba;
_ sportuli Sejibrebebis organizeba.

amgvari RonisZiebebis organizebis dros skola unda Seecados,


minimumamde Seamciros saorganizacio xarjebi da SesaZlo Semosav-
lebis maqsimumi miiRos. xarjebis Semcireba gulisxmobs ara momsaxu-
rebis xarisxis Semcirebas, aramed saorganizacio xarjebis SeZle-

249
bisdagvarad minimumamde dayvanas. Semosavlebis gazrdis Tvalsaz-
risiT, sasurvelia, RonisZiebis TiToeuli komponentis gadaxedva
da damatebiTi saxsrebis misaRebad gamoyeneba. rogorc wesi, mcire
RonisZiebebis xSirad organizebis nacvlad umjobesia maStaburad
didi RonisZiebis SedarebiT iSviaTad gamarTva. amgvari midgoma sa-
zogadoebis mobilizebis ukeTes SesaZleblobasa da naklebi Zalis-
xmeviT meti Tanxebis Segrovebis saSualebas iZleva.

2.3.3. damoukidebeli damfinanseblebi:


fondebi da biznes-organizaciebi

arsebobs sxvadsxva kategoriis damoukidebeli damfinanseblebi:


_ fondebi / saerTaSoriso da adgilobrivi donori
organizaciebi;
_ adgilobrivi biznes-organizaciebi;
_ individualuri filantropebi.

TiToeuli kategoria garkveuli TaviseburebebiT xasiaTdeba da


TiToeulTan midgomis stilic gansxvavebuli unda iyos. miuxedavad
imisa, rom saqarTveloSi aris SemTxvevebi, rodesac individualuri
filantropebi garkveul Tanxebs gascemen, aseTi tradicia, SeiZleba
iTqvas, aq mainc naklebadaa damkvidrebuli.
adgilobriv biznesTan urTierToba fondebis mozidvis erT-erTi
saSualebaa. miuxedavad imisa, rom aseTi SemTxvevebi arcTu ise xSiria
Cvens qveyanaSi, mainc arsebobs adgilobrivi biznesidan fondebis
mozidvis SesaZleblobebi. am SemTxvevaSi skolam unda SeZlos biznes-
organizaciebisaTvis iseTi proeqtebis SeTavazeba, saidanac garkve-
ul sargebels isinic miiReben. aseTi SeiZleba iyos biznesis mxridan
ufaso reklamis gakeTebis survili, romlis sanacvlodac igi Se-
iZleba mzad iyos, daafinansos garkveuli RonisZiebebi, magaliTad:
fexburTis, CogburTis an kalaTburTis Cempionatebi, koncertebi
da a. S. Tumca aqve aRsaniSnavia, rom skolam kargad unda gansazRv-
ros, romeli biznes-organizaciebidan ra saxis sargeblis sanacv-
lod surs mas dafinansebis miReba. rogorc wesi, skolebi uars am-
boben iseT SemoTavazebebze, rodesac magaliTad, ama Tu im RonisZi-
ebis dafinansebis sanacvlod ufaso reklama gaukeTdeba Tambaqos.
anu mniSvnelovania, rom skolam mxolod iseT biznes-organizacieb-
Tan daamyaros partnioruli urTierTobebi, romelTa Rirebulebebi
skolis misiasa da Rirebulebebs Seesabameba.

250
saqarTvelos skolebisaTvis damoukidebeli damfinanseblebidan
fondebis moZiebis yvelaze xelsayreli saSualeba mainc saerTaSo-
riso da ramdenime adgilobrivi fondi SeiZleba CaiTvalos, romle-
bic mzad arian, garkveuli miznebiT gascen Tanxebi. imis gamo, rom am
fondebis umravlesoba sakuTari donorebis winaSe arian angariS-
valdebulebi, maT sxvadasxva biurokratiuli procedurebi axasi-
aTebT, romelic bevr garTulebul procedurasa da wess moicavs.
swored amis gamo maTTan urTierToba SeiZleba xSirad droSi gawe-
lili da rTuli Candes skolebisaTvis.
xSir SemTxvevaSi saerTaSoriso da adgilobriv fondebs saqmiano-
bis konkretuli sfero aqvT. zogierTi maTganis saqmianoba SeiZleba
mxolod saswavlo programebis dafinansebiT Semoifarglebodes,
sxvebi ki, SesaZloa, mzad iyvnen, daafinanson teqnikuri aRWurvi-
lobis Sesyidva, konferenciebis organizebis xarjebi da a. S. aseTi
fondebi arasamTavrobo organizaciebis Semosavlebis mniSvnelovan
wyaros warmoadgenen da efeqturi TanamSromlobis SemTxvevaSi Se-
iZleba zogadsaganmanaTleblo skolebmac imave warmatebas miaRwion.

2.4. donor organizaciebTan TanamSromloba

2.4.1. ZiriTadi principebi da strategiebi

imisaTvis, rom donor organizaciebTan warmatebiT iTanamSrom-


los, skolam sxvadasxva mniSvnelovani faqtorebi unda gaiTvalis-
winos. kerZod:

skolam pirvel rigSi unda Seadginos fondebis monacemTa baza


da gansakuTrebiT kargi kontaqtebi daamyaros im pirebTan, rom-
lebic amgvar organizaciebSi fondebis gankargvaze arian pasuxis-
mgebelni. gansakuTrebuli yuradReba unda mieqces iseT organi-
zaciebs, romlebic ganaTlebis sferoSi muSaoben.
donor organizaciebs unda waredginos yvela saWiro informacia
SeTavazebuli proeqtis Sesaxeb da moxdes maTi darwmuneba dafi-
nansebis aucileblobaSi. fondebTan urTierTobis dros skolam
ar unda miiCnios, rom donorebs maTgan damoukideblad eqnebaT
informacia uSualod am skolis Sesaxeb da, amasTanave, ecodine-
baT fondebis mozidvis konkretuli kampaniis mizezi.
fondebis mozidvis kampania yovelTvis realur da miRwevad miz-
nebze unda iyos gamiznuli. sanam skola romelime fonds mimar-

251
Tavs TxovniT Tanxebis gamoyofaze, igi unda darwmundes, rom mas
namdvilad Seswevs dasaxuli miznis ganxorcielebis SesaZleblo-
ba.
proeqtis biujeti yovelTvis detaluri unda iyos, donorisaTvis
gasagebi da unda Seesabamebodes proeqtis programul nawils.
aseve mniSvnelovania, skolam gansakuTrebuli yuradRebiT Seis-
wavlos donori organizaciebis mier gamocxadebuli sagranto
programebis instruqciebi, moxdes vadebis gaTvaliswineba da
moTxovnili informaciis drouli wardgena. aseT SemTxvevebSi Se-
saZlebelia piradi kontaqtebis damyareba da iseTi urTierTobis
Camoyalibeba, romelic dafinansebis sakiTxebs Tqveni skolis sa-
sargeblod gadawyvets.
skolam unda gaiTvaliswinos, rom donori organizacia yovel-
dRiurad uamrav ganacxads iRebs da yovelTvis ara aqvs sakmarisi
dro, TiToeul maTgans zedmiwevniT gaecnos. amitom mniSvnelo-
vania, rom ganacxadis formebi miTiTebuli formatis mixedviT
momzaddes da donors misTvis saWiro da mniSvnelovani infor-
macia miewodos. amgvari midgoma skolis mier dafinansebis miRe-
bis SesaZleblobas mniSvnelovnad gazrdis. mwiri gamocdilebidan
gamomdinare, pirvel etapze yovelive es SeiZleba arcTu ise ad-
vili iyos; magram gamocdilebis zrdasTan erTad skola aucileb-
lad SeiZens saWiro unar-Cvevebs da droTa ganmavlobaSi ukeTesad
gaarTmevs Tavs aRniSnul procedurebs.

fondebis mozidvis dros skolam aucileblad unda gamoiyenos Sem-


degi strategiebi: TviTdajerebuloba da drois swori gadanawileba.

TviTdajerebuloba _ skolebs, romlebsac sagranto programebSi


monawileobis mwiri gamocdileba aqvT, an saerTod ar aqvT aseTi
gamocdileba, SeiZleba naklebi rwmena hqondeT imisa, rom maT mier
SemuSavebuli saproeqto winadadeba konkurentunariania da misi da-
finanseba donori organizaciis mier realuria. aseTi midgomiT sko-
la verasodes SeZlebs warmatebis miRwevas fondebis moZiebis kuT-
xiT. Tu skolas TviTon ar sjera sakuTari proeqtis warmatebis, igi
verc donori organizaciis darwmunebasa da dafinansebis miRebas
SeZlebs. amdenad, skolis xelmZRvanelobas yovelTvis unda sjero-
des sakuTari SesaZleblobebis da amasTanave, mzad unda iyos, ibrZo-
los TavisTvis sasargeblo gadawyvetilebisaTvis, miuxedavad imisa,
Tu ra SedegiT dasrulda maTi pirveli mcdeloba.

252
donorebis dasarwmuneblad skolis xelmZRvanelma (an fondebis
mozidvis menejerma) unda gamoiyenos iseTi frazebi, rogoricaa: `Cven
SegviZlia~, `Cven ganvaxorcielebT~, da Tavi Seikavos iseTi fraze-
bisagan, rogorebicaa: `ar iqneba cudi~ an `Cven SevecdebiT~. Tqveni
optimizmi daarwmunebs donorebs, rom Tqven realurad SegiZliaT
SeTavazebuli proeqtis ganxorcieleba.
drois efeqturi gadanawileba _ kargi saproeqto ganacxadis da-
wera erT dReSi SeuZlebelia. ganacxadis TiToeuli detali zedmi-
wevniT unda iyos ganxiluli da SemuSavebuli. rac ufro adre daiw-
yeba saproeqto winadadebaze muSaoba, miT ukeTesi, radgan am SemTx-
vevaSi skolas ufro meti dro eqneba donoris moTxovnebisa da inte-
resis sferos dawvrilebiT Sesaswavlad.
sagranto programebis gziT fondebis moZiebis TvalsazrisiT,
mniSvnelovania, skolam gaiTvaliswinos, rom:

fondebis mozidva moiTxovs dafinansebis mopovebisaTvis mudmiv


mcdelobasa da muSaobas.
rac ufro didia proeqtis biujeti, miT ufro rTulia Sesabamisi
Tanxebis moZieba, gansakuTrebiT maSin, rodesac proeqtis avtors
proeqtebis marTvis mcire gamocdileba aqvs. aseT SemTxvevaSi do-
norebi, rogorc wesi, iSviaTad iReben dadebiT gadawyvetilebas
dafinansebis Sesaxeb.
donori organizaciidan dafinansebis miReba ar niSnavs momavali
dafinansebis garantiebs imave organizaciidan. skola ar unda Se-
moifarglos erT organizaciasTan TanamSromlobiT. piriqiT,
mudmivad unda ecados axali partniorebis Ziebas.
dafinansebis miRebasTan erTad skola mniSvnelovan pasuxismgeb-
lobebs iRebs sakuTar Tavze. fondidan dafinansebis miRebis Sem-
deg skola valdebulia, garkveuli periodulobiT warudginos
donors angariSi proeqtis mimdinareobis Sesaxeb da, amasTanave,
Seasrulos damfinansebeli organizaciis sxva moTxovnebi.
gulwrfeloba _ es donor organizaciebTan urTierTobis sauke-
Teso taqtikaa. fondebis mozidvis Sansebis gazrdisTvis skolam
SeiZleba saWirod CaTvalos Tavisi SesaZleblobebis gazviade-
bulad warmoCena potenciuri damfinanseblis TvalSi. magram, Tu
donori organizacia aRmoaCens, rom adgili hqonda siyalbes, ara
mxolod skolis reputacias Seeqmneba safTxe, aramed SeiZleba,
donorma gamoyofili Tanxis ukan dabrunebac moiTxovos.
dafinansebis mopovebisTvis skolam donori organizaciis inte-
resebi upirates mdgomareobaSi ar unda Caayenos Tavis organiza-

253
ciul interesebTan SedarebiT. am SemTxevaSi skola unda Seeca-
dos, sakuTari interesebi donoris interesebTan Seajeros.
SezRuduli sagranto Tanxebis mopovebas uamravi organizacia
cdilobs. konkretul sagranto programaSi warumatebloba ar un-
da gaxdes skolis mier donor organizaciebTan TanamSromlobaze
uaris Tqmis mizezi. piriqiT, sasurvelia, skolam donori orga-
nizaciisagan gamoiTxovos uaryofiTi Sefasebis mizezebi, gaaana-
lizos isini da momdevno mcdelobis dros gamoasworos Secdo-
mebi.

skolas fondebis moZiebis ukeTesi SesaZleblobebi aqvs im SemTx-


vevaSi, rodesac mas strategiuli ganviTarebis xedva gaaCnia (anu Se-
muSavebuli aqvs skolis misia da xedva, strategiuli miznebi da amo-
canebi da maTi ganxorcielebis strategiebi) da donorisaTvis SeTa-
vazebuli proeqti am xedvis Semadgenel nawils warmoadgens. amdenad,
aucilebelia, skolam uzrunvelyos iseTi proeqtebis SemuSaveba,
romlebic skolis strategiuli miznebis ganxorcielebas emsaxureba.
garda amisa, mniSvnelovania, skolam daanaxvos donor organiza-
cias, rom igi mniSvnelovnad gansxvavdeba sxva skolebisagan Tavisi
saqmianobis sferoebiT. maSinac ki, rodesac skolis misia ufro
zogad interesebs emsaxureba, mainc aucilebeli da sasargeblo iq-
neba imis warmoCena, rom skolas iseTi programebi aqvs da iseT saqmi-
anobas axorcielebs, romelic arc erT sxva skolas an organizacias
ar gaaCnia. amisTvis ki skolam unda Seafasos sakuTari saqmianoba da
gansazRvros, ra saxis programebsa da momsaxurebas sTavazobs igi
Tavis moswavleebsa da sxva dainteresebul pirebs, rac mas mniSvne-
lovnad ganasxvavebs sxva skolebisagan. Sesabamisad, saproeqto wina-
dadebaSi naTlad unda Candes, rom mis mier warmodgenili proeqti
sxva skolis an organizaciis mier warmodgenili proeqtisagan gans-
xvavebul miznebs emsaxureba. xSirad SeiZleba exebodes geografiul
mdebareobasTan dakavSirebuli sirTuleebis an sxva romelime prob-
lemuri sakiTxis specifikuri saWiroebebis mogvarebas.
bunebrivia, skolis sazogadoebis sxvadasxva jgufebs sxvadasxva
saproeqto iniciativebi eqnebaT. imisaTvis, rom fondebis moZiebis
procesi efeqturad warimarTos, aucilebelia im saproeqto winada-
debebis gamoyofa, romelTa dafinansebis mosapovebladac skola
fondebis mozidvas awarmoebs. amisaTvis ki aucilebelia gansakuT-
rebiT prioritetuli saproeqto iniciativebis SerCeva. mniSvnelo-
vania, rom am procesSi skolis sameurveo sabWosa da direqtorTan

254
erTad sxvadasxva dainteresebuli jgufebi CaerTon, raTa erTob-
livad gamovlindes iseTi proeqtebi, romlebic yvelaze metad pasu-
xobs skolis strategiul prioritetebs da misi saqmianobis gaumjo-
besebis realur saSualebas warmoadgens.

2.4.2. saproeqto ganacxadis SemuSaveba

skolisaTvis prioritetuli proeqtebis gansazRvris Semdeg sko-


las SeuZlia daiwyos fondebis mozidvis procesi. amisaTvis skola
yvela im organizacias unda daukavSirdes, romlebmac, SesaZloa, in-
teresi gamoxaton skolis mier SeTavazebuli proeqtebisadmi. ro-
gorc wesi, donori organizaciebi garkveuli periodulobiT acxa-
deben sagranto programebs, romlebSic skolas SeuZlia monawile-
obis miReba. am programebSi monawileobis misaRebad skolam unda
SeimuSaos saproeqto ganacxadi donori organizaciis mier miTiTe-
buli moTxovnebis Sesabamisad.
skolam Tavidanve unda gaicnobieros, rom dafinansebis mopovebi-
saTvis uamravi skola Tu sxva organizacia iRvwis. Sesabamisad, Se-
saZloa, aTi sagranto ganacxadidan mxolod erTi dafinansdes. imi-
saTvis, rom skolam warmatebiT gaarTvas Tavi arsebul konkurencias,
aucilebelia saproeqto ganacxadebis maqsimalurad maRal doneze
SemuSaveba, rac fondebis mozidvis warmatebuli kampaniis qvakuT-
xeds warmoadgens.
saproeqto ganacxadis SemuSavebis mravali gza arsebobs. Tumca
gamoiyofa 10 ZiriTadi komponenti, romlebic nebismieri saproeqto
winadadebis Semadgeneli nawilia:

Tavfurceli/proeqtis anotacia;
informacia ganmcxadeblisa da Semsruleblis Sesaxeb;
saWiroebebis gansazRvra;
miznebi da amocanebi (proeqtis saWiroebebis gansazRvra, misi miz-
nebi da amocanebi yovelTvis skolis TviTSefasebasTan unda iyos
kavSirSi da unda iTvaliswinebdes skolis saganmanaTleblo xa-
risxis gaumjobesebas);
meTodologia da proeqtis Sesrulebis ganrigi;
Sefaseba;
biujetis ganmartebiTi furceli;
dafinansebis momavali gegmebi;
detaluri biujeti;
danarTebi.

255
Tavfurceli/proeqtis anotacia
saproeqto winadadeba unda Seicavdes proeqtis ZiriTadi sakiT-
xebis mokle mimoxilvas. es SeiZleba mocemuli iyos TavfurcelSi
an proeqtis dasawyisSive _ proeqtis anotaciis saxiT. orive SemTxve-
vaSi swored am gziT gaecnoba damfinansebeli Tqvens saproeqto wina-
dadebas. rogorc wesi, skolis direqtorma da sameurveo sabWos Tav-
mjdomarem xeli unda moaweron aRniSnul Tavfurcels, romelic da-
werili unda iyos organizaciis an Sesabamisi programis xelmZRva-
nelis saxelze. aRniSnuli piris vinaoba winaswar unda iyos moZiebu-
li da gansazRvruli.
Tavfurceli an proeqtis anotacia xazgasmiT unda warmoaCendes
saproeqto winadadebis mTavar sakiTxebs. garda proeqtis mTavari
miznebisa da amocanebisa, anotaciaSi gadmocemuli unda iyos is Ziri-
Tadi mizezebi, ris gamoc konkretul donor organizaciaze SeaCereT
yuradReba (amisaTvis skolam detalurad unda Seiswavlos es or-
ganizacia, misi misia da saqmianobis ZiriTadi sferoebi). garda amisa,
anotaciaSi ganxiluli unda iyos saproeqto winadadebis upirate-
sobebi da Sesabamisoba konkretuli donori organizaciis intereseb-
Tan da prioritetebTan. aseTi dasawyisi sasurvel kavSirs Camoaya-
libebs skolasa da damfinansebels Soris da am ukanasknels SemoTa-
vazebuli proeqtis detalurad gacnobis motivacias gauCens.
proeqtis ZiriTadi sferoebisa da maT sakuTar interesebTan Se-
sabamisobis garda, damfinansebels, rogorc wesi, Tavidanve daainte-
resebs, ra raodenobis da ra saxis daxmarebas iTxovs skola misgan.
amitom proeqtis saerTo Rirebuleba anotaciaSive unda iyos miTi-
Tebuli.

informacia ganmcxadeblisa da Semsruleblis Sesaxeb


(Sesavali)
donorTan urTierTobis dros skolam arasodes ar unda ixelmZ-
Rvanelos im principiT, rom donor organizacias misgan damouki-
deblad aqvs srulyofili informacia mis Sesaxeb. SesaZloa, mas gar-
kveuli warmodgena hqondes konkretuli skolis Sesaxeb, magram nak-
lebad savaraudoa, rom sruli informacia hqondes skolis progra-
mebisa da warmatebebis Sesaxeb. amitom saproeqto ganacxadis Sesa-
valSi aucileblad unda iyos mokled aRwerili skolis misia, isto-
riis mokle mimoxilva, saqmianoba da ZiriTadi miRwevebi. SesavalSi
aseve warmoCenili unda iyos skolis SesaZleblobebi, romelTa
saSualebiTac igi SeZlebs proeqtis warmatebiT ganxorcielebas.

256
SesavalSi SeiZleba dasaxeldnen is TanamSromlebi, romlebic da-
finansebis miRebis SemTxvevaSi am proeqtis xelmZRvanelobas iTa-
veben (maTi reziumeebi warmodgenili unda iyos danarTSi) da aseve
skolis sameurveo sabWos wevrebi. Tu romelime maTgans proeqtis
Sesabamisi gamocdileba da kvalifikacia aqvs, sasurvelia, danarTSi
maTi reziumeebic iyos warmodgenili.

saWiroebebis/problemis gansazRvra
saproeqto winadadebaSi lakonurad, magram amavdroulad deta-
lurad da damajereblad unda iqnes warmoCenili is saWiroebebi da
problemebi, romelTa mogvarebasac isaxavs miznad konkretuli pro-
eqti. sasurvelia, gakeTdes problemis zogadi konteqstis mokle mi-
moxilvac, radgan es saSualebas miscems mkiTxvels, ufro kargad
warmoidginos arsebuli problemisa da saWiroebis mTliani suraTi.
meti damajereblobisaTvis, saWiroebebis aRwerisas gamoyenebul un-
da iqnes Sesabamisi faqtebi, realuri magaliTebi an statistikuri
monacemebi. Tumca, amasTanave, aucilebelia, rom es monacemebi da
faqtebi detalurad gadamowmebuli da zusti iyos.

proeqtis saWiroebebis analizis dros pasuxi unda gaeces Semdeg


kiTxvebs:

ra saWiroebebi da problemebi aqvT samizne jgufebs?


ramdenad prioritetulia es saWiroebebi mTliani sazogadoebi-
saTvis?
surT Tu ara samizne jgufis da zogadad adgilobrivi sazogado-
ebis warmomadgenlebs am problemebis gadaWra da mdgomareobis
Secvla?
xom ar imeorebs es proeqti warsulSi ganxorcielebul sxva
proeqtebs?
ra xelSesaxebi cvlilebebia mosalodneli am proeqtis ganxorci-
elebis Sedegad?

miznebi da amocanebi
proeqtis mizani warmoadgens pasuxs kiTxvaze: risTvis xorciel-
deba proeqti? ra Sedegebis miRweva igegmeba am proeqtis saSuale-
biT? miznebis Sesabamisad unda SemuSavdes amocanebi, anu miznis miR-
wevis realuri gzebi da saSualebebi. rogorc wesi, amocanebiT unda
ganisazRvros, ra gakeTdeba proeqtis farglebSi. Tavis mxriv, amoca-

257
nebi dayofili unda iyos qveamocanebad, anu konkretul RonisZi-
ebebad. amocanebi da RonisZiebebi konkretuli, xelSesaxebi da Sefa-
sebadi Sedegebia, romlebic miznis misaRwevad winaswar gansazRvrul
vadebSi unda Sesruldes.

meTodologia da proeqtis Sesrulebis ganrigi


saproeqto winadadebaSi aRwrili unda iyos proeqtis meTodo-
logia, anu proeqtis ganxorcielebis xerxebi da gzebi da ZiriTadi
strategiuli midgomebi. mniSvnelovania, rom meTodologiis sxva-
dasxva komponentebi Tavsebadi da Tanmimdevruli iyos.
aranakleb mniSvnelovania proeqtis Sesrulebis ganrigis SemuSa-
veba. proeqtis ganrigSi detalurad unda iyos aRwerili proeqtis
dawyebisa da dasrulebis TariRi da saproeqto RonisZiebebis Ses-
rulebis vadebi. garda amisa, ganrigis SemuSavebis dros yuradReba
unda gamaxvildes Semdeg sakiTxebze:

mosamzadebeli samuSaoebis xangrZlivoba;


TiToeuli RonisZiebis dawyebisa da dasrulebis TariRebi;
amocanebis, RonisZiebebisa da miznebis Tavsebadoba;
RonisZiebebis urTierTTavsebadoba Sinaarsisa da drois Tval-
sazrisiT;
saWiroebis SemTxvevaSi cvlilebebis Setanis SesaZlebloba _ Se-
saZlo Semaferxebeli garemoebebis gaTvaliswineba.

proeqtis ganxorcielebis ganrigis SemuSavebis dros gaTvalis-


winebuli unda iyos aseve saproeqto ganacxadebis Setanisa da gadaw-
yvetilebis miRebis saboloo vadebi.

Sefaseba da monitoringi
saproeqto winadadebis mimarT damfinanseblis ndobis asamaRleb-
lad, saWiroa, SemuSavdes proeqtis monitoringisa da Sefasebis pro-
cedurebi da kriteriumebi, romelTa saSualebiTac Sefasdeba pro-
eqtis mimdinareoba. proeqtis specifikis mixedviT, SeiZleba gamo-
yenebul iqnes sxvadasxva meTodebi: testebi, kiTxvarebi, sociolo-
giuri gamokiTxva da sxv. Sefasebis mTavari azri is aris, rom Sefas-
des proeqtis mimdinareoba da saWiroebis SemTxvevaSi Sevides Sesa-
bamisi cvlilebi. amitom proeqtiT gaTvaliswinebul unda iqnes ro-
gorc saboloo, ise Sualeduri Sefasebebi.

biujetis ganmartebiTi furceli


am nawilSi warmodgenili unda iyos proeqtis mTliani Rirebu-
leba, konkretuli donorisgan moTxovnili Tanxis odenoba da al-

258
ternatiuli dafinansebis raodenoba da wyaroebi (Tu aseTi arse-
bobs). biujetis forma unda SemuSavdes donoris moTxovnebisa da
instruqciebis mixedviT.
biujetis SemuSavebis dros gaTvaliswinebul unda iqnes Semdegi
sakiTxebi:

1. jer unda daiangariSoT TiToeuli erTeulis Rirebuleba da Sem-


deg _ proeqtis saerTo Rirebuleba;
2. proeqtis ganxorcielebisaTvis saWiro nebismieri xarji asaxuli
unda iyos biujetSi;
3. biujeti unda Seicavdes mxolod proeqtis ganxorcielebisaTvis
saWiro Tanxebs;
4. TiToeuli erTeulis Rirebuleba unda efuZnebodes sabazro fa-
sis Sesaxeb gadamowmebul informacias;
5. biujetSi miTiTebuli Tanxebi xelovnurad ar unda gazardoT.
gauTvaliswinebeli xarjebisaTvis biujetis calke muxli arse-
bobs.

grantebi fiqsirebuli vadiT gaicema. miuxedavad amisa, donori


SeiZleba dainteresdes, rogor gegmavs skola aRniSnuli proeqtis
gagrZelebas dafinansebis periodis amowurvis Semdeg, Tu amas konk-
retuli proeqti iTvaliswinebs. gaiTvaliswineT, rom Tqveni gegmebi
aucileblad realuri unda iyos. am sakiTxis bundovanma ganmartebam,
SeiZleba, donoris mxridan Tqveni organizaciis mimarT ndoba Seam-
ciros. amitom skolam detalurad unda aRweros, dafinansebis rome-
li wyaroebis gamoyenebas apirebs proeqtis gagrZelebis uzrunvel-
sayofad.

2.4.3. proeqtis ganacxadis SemuSaveba _ rekomendaciebi

moipoveT uaxlesi informacia


darwmundiT, rom Tqven mier damfinansebel organizaciaze mopove-
buli informacia uaxlesia. fondebis umetesoba garkveuli periodu-
lobiT gascems grantebs, Sesabamisad, sagranto periodebs Soris maT
SeiZleba Secvalon sagranto pirobebi, wesebi da ganacxadis forma-
tic. dros nu dakargavT moZvelebuli ganacxadis formis Sesavsebad.

upirveles yovlisa, yuradRebiT waikiTxeT sagranto programis


instruqciebi, raTa detaluri informacia miiRoT Semdegi sakiTxe-
bis Sesaxeb:

damfinanseblis/dafinansebis programebis miznebi, amocanebi da


mimdinare prioritetebi;
259
ganacxadis Setanis procedurebi da vadebi;
organizaciis Sesabamisobis kriteriumebi: rogori tipis organi-
zacias SeuZlia Semoitanos ganacxadi, proeqtis ganxorcieleba
partniorebTan erTad aris aucilebeli Tu partniorebis gareSe;
grantis minimaluri da maqsimaluri odenoba;
Tanadafinansebis minimaluri odenoba da sxv.

ecadeT, weroT martivad da gasagebad


proeqti warmodgenili unda iyos Tanmimdevrulad da advilad
gasagebi eniT. saWiroeba/problemebi, miznebi, amocanebi /RonisZi-
ebebi da resursebi logikurad unda ebmodes erTmaneTs. amocanebi
proeqtis zogad miznebs unda Seesabamebodes. meTodebi/RonisZiebebi
adekvaturi unda iyos da proeqtis amocanebs Seesabamebodes, xolo
moTxovnebi resursebTan mimarTebaSi naTlad da zustad unda iyos
gawerili da dasabuTebuli. miaqcieT yuradReba, rom dokumentebSi
ar iyos orTografiuli an gramatikuli Secdomebi, radgan es, ro-
gorc wesi, samuSaos zedapirul Sesrulebaze miuTiTebs. gamoyaviT
calkeuli Tavebi da qveTavebi, raTa teqsti advilad ikiTxebodes.
sasurvelia, teqstSi gamoiyenoT diagramebi, cxrilebi an sxva na-
xazebi. amasTanave, saproeqto winadadebebi mokled da lakonurad
unda iyos Camoyalibebuli.
Tu Tqveni midgoma originaluri da araordinaluria, ganmarteT
da naTlad aRwereT, ratom SearCieT igi. inovacias mxolod maSin
afaseben, Tu igi gasagebia, sxva SemTxvevaSi igi ubralod gaurkvev-
lobas gamoiwvevs.

Tavi SeikaveT specifikuri terminebis gamoyenebisagan


specialuri terminologiis gamoyeneba uCvenebs, rom Tqven kar-
gad gesmiT sakiTxi, magram ar SegiZliaT sxva sferoSi momuSave pi-
rebs gasageb enaze auxsnaT igi. amdenad, SeZlebisdagvarad SeikaveT
Tavi specifikuri terminebis gamoyenebisgan. Tu maTi gamoyeneba
saWiroa, aucileblad daurTeT ganmarteba anotaciaSi an Tandar-
Tul terminologiis saZiebelSi.

Tavi SeikaveT zedmeti sabuTebis gamoyenebisgan


donorebi, rogorc wesi, ganacxadis formaSi miuTiTeben, ra saxis
dokumentaciis miRebas moelian isini Tqvengan. pirvel etapze maT
SeiZleba mxolod mokle ganacxadi mogTxovon, amis safuZvelze ki
mogvianebiT _ sruli saproeqto winadadebis wardgena. amitom mxo-
lod is sabuTebi da masalebi gaagzavneT, romlebc donori uSualod
iTxovs. Tqven SeiZleba CaTvaloT, rom skolis saqmianobis amsaxveli
damatebiTi masalebis, magaliTad videofirebis an wliuri angari-

260
Sebis, gagzavniT Tqveni warmatebis Sansebs gazrdiT. magram aseTi
moqmedebiT Tqven SesaZloa, piriqiT, ziani miayenoT Tqvens imijs da
SeamciroT dafinansebis miRebis SesaZlebloba. rodesac donori
proeqtTan erTad damatebiT informacias moiTxovs _ magaliTad,
TanamSromlebis reziumeebs an finansur informacias _ aRniSnuli
dokumentacia calke danarTis saxiT warmoadgineT, raTa misi moZieba
da gacnoba advili iyos donorisaTvis.

drois faqtori
yovelTvis gaxsovdeT, rom grantis mopoveba sakmaod did dros
moiTxovs mas Semdeg, rac saproeqto ganacxads warudgenT donors.
saWiroa, zustad icodeT ganacxadis Setanis saboloo vada da sabo-
loo Sedegebis gamocxadebis TariRi. es vadebi gaTvaliswinebuli
unda iyos ganacxadis formaSi da ar unda mosTxovoT damfinanse-
bels, ganacxadis Setanidan meore dResve miiRos gadawyvetileba _
amis saboloo Sedegi SeiZleba dafinansebaze uaris miReba iyos.

gamoiyeneT damfinanseblis terminologia


SeiswavleT donori organizaciis gamocemebi, presrelizebi, buk-
letebi, wliuri angariSebi. proeqtis ZiriTadi sakiTxebis SemuSave-
bis dros ZiriTadi sakiTxebis (rogoricaa: amocanebi, samizne jgu-
febi, ZiriTadi RonisZiebebi) SemuSavebis dros gamoiyeneT donori
organizaciis terminologia.

iyaviT gulwrfeli da damajerebeli


gadaWarbebulad nu warmoaCenT Tqveni skolis SesaZleblobebs.
SeimuSaveT iseTi proeqti, romlis ganxorcielebisaTvis saWiro re-
sursebi da kompetencia gagaCniaT.

amasTanave, daarwmuneT damfinansebeli, rom Tqvens organizacias


mniSvnelovani codna da gamocdileba aqvs Sesabamis sferoSi, saTa-
nadod aqvs Seswavlili arsebuli problemebi da saWiroebebi da sa-
mizne jgufebi.
SeecadeT, donors daanaxvoT, rom Tqvens TanamSromlebs saqmis
mimarT pozitiuri midgoma aqvT da rom Tqven mier wardgenili pro-
eqti am saqmianobis gagrZelebisa da specifikuri problemebis mog-
varebis saSualeba iqneba. uzrunvelyaviT, rom proeqtis mimarT Tqve-
ni enTuziazmi uSualod proeqtis teqstSic aSkarad Candes.

261
danarTi _ saproeqto ganacxadis SemuSaveba: samuSao kiTxvebi

1. proeqtis dasaxeleba, adgilmdebareoba, xangrZlivoba,


samizne jguf(eb)i

2. proeqtis misia _ saWiroebaTa analizi _ ratom? visTvis?


ra saxis problemebis mogvarebas Seecdeba proeqti? ra konkretuli
saWiroebebi arsebobs?
vin aris proeqtis samizne jgufi? surT Tu ara samizne jgufis da
zogadad adgilobrivi sazogadoebis warmomadgenlebs aRniSnuli
problemebis gadaWra da mdgomareobis Secvla?
rogoria albaToba imisa, rom samizne jgufma ar miiRos proeqti?
ar CaerTos an pasiurad CaerTos proeqtSi?
ra saxis statistikuri an sxva saxis monacemebi gaqvT aRniSnuli
saWiroebis dasasabuTeblad?
ratom aris mniSvnelovani am saWiroebebis dakmayofileba?
sazogadoebis sxva wevrebi Tu iziareben Tqvens Sexedulebebs arsebul
problemasTan dakavSirebiT?
xom ar imeorebs aRniSnuli proeqti warsulSi ganxorcielebul sxva
proeqtebs?
rogor apirebT saqmianobis Semdgom gagrZelebas?

3. miznebi da amocanebi _ risTvis? ra?


ra aris proeqtis mosalodneli Sedegi?
rogori zegavlena eqneba proeqts samizne jgufze?
ra aris proeqtis mosalodneli grZelvadiani da moklevadiani
Sedegebi?
rogor aisaxeba proeqtis miznebi Tqveni organizaciis miznebze?
rogor SeZlebT dasaxuli miznis miRwevas?
ra iqneba proeqtis ganxorcielebis ZiriTadi mimarTulebebi?
RonisZiebebi?
SeniSvna: proeqtis miznebi da amocanebi unda iyos konkretuli, droSi
gawerili, Sefasebadi, gazomvadi da miRwevadi.

4. strategia da meTodologia _ rogor?


ra gzebsa da saSualebebs gamoiyenebT dasaxuli miznebis misaRwevad?
ratom SearCieT konkretulad esa Tu is RonisZieba? amocana?
partniori?
gaTvaliswinebulia Tu ara srul saStato ganakveTze momuSave
programis koordinatoris Tanamdeboba? vin monawileobs proeqtis
ganxorcielebaSi da rogor?

262
5. saWiro resursebi _ ra saSualebebiT?
ra saxis finansuri, adamianuri Tu teqnikuri resursebia saWiro
proeqtis ganxorcielebisaTvis?
ra aris proeqtis saerTo Rirebuleba?
gaaCnia Tu ara skolas sakuTari resursebi an resursebis mozidvis
alternatiuli wyaroebi?
aris Tu ara biujeti proeqtTan SesabamisobaSi? gaTvaliswinebulia
Tu ara yvela xarji (mgzavrobis, Senobis, masalebis, TanamSromlebis
da sxv.)?
sakmarisad detalurad aris Tu ara gawerili biujeti?

6. proeqtis marTva _ vis mier?


aris Tu ara gadawyvetili proeqtis koordinatoris vinaoba da
sakontaqto informacia (saxeli, misamarTi, telefoni, faqsi,
elfosta)?
ra iqneba misi konkretuli funqciebi? eqneba Tu ara mas
gadawyvetilebebis miRebis Tavisufleba? ramdenad myari kavSiri aqvs
am pirs organizaciis wevrebTan da gadawyvetilebis mimReb
organoebTan?
vin iqneba CarTuli proeqtis ganxorcielebaSi? ramdeni adamiani?
ra iqneba maTi funqciebi da ufleba-movaleobebi?

7. proeqtis ganxorcielebis ganrigi da RonisZiebebi _ ra? sad? rodis?


rodis daiwyeba da dasruldeba proeqti? misi TiToeuli etapi?
ra calkeuli RonisZiebebisagan Sedgeba proeqti?
rogori TanmimdevrobiT ganxorcieldeba proeqtis RonisZiebebi?
ra dro aris saWiro mosamzadebeli samuSaoebisaTvis?
sad ganxorcieldeba RonisZiebebi?
ramdenad realisturia proeqtis ganxorcielebis ganrigi?
ra etapze varaudobT TanamSromlebis ayvanas?

8. Sefaseba
rogor da ra meTodebiT Sefasdeba proeqti?
ra iqneba Sefasebis kriteriumebi?
proeqtis romel ZiriTad komponentebSi gakeTdeba Sefaseba?
rogor iqneba Sefasebis Sedegebi asaxuli mocemul proeqtSi/ momaval
proeqtebSi?

9. partniorebi _ visTan erTad?


vin SeiZleba iyos proeqtis partniori?
ramdenad mniSvnelovania partniorebis CarTva aRniSnul proeqtSi?
partniorebTan koordinaciisa da efeqturad TanamSromlobis
ra xelSemwyobi da xelis SemSleli pirobebi arsebobs?

263
gamoyenebuli literatura
1. Blazek, J. (1996). Financial Planning for Nonprofit Organizations. John Wiley & Sons,
Inc.
2. Bournemouth Borough Council. (2002). Teacher Recruitment and Retention Strategy.
3. Bryan Independent School District (2005-2006). Student Code of Conduct.
4. Celio, M. B., Harvey, J. (2005). Buried Treasure: Developing a Management Guide
from Mountains of School Data. School of Public Affairs, University of Washington.
5. Council of Europe and European Commission (2004). T-kit on Funding and Financial
Management.
6. Country background report for Finland (2003). Attracting, Developing and Retaining
Effective Teachers.
7. Department for Education and Skills. (2004) National Standards for Headteachers.
8. Dropkin, M., LaTouche, B. (1998). The Budget Building Book for Nonprofits. and Bill.
Jossey-Bass Inc.
9. Gemberling, K.W., Smith, S.W., Villani, J.S. (2000). The Key Work of School Boards
Guidebook. National School Boards Association. Alexandria, Virginia.
10. Harlen, W. (1994). Evaluating Curriculum Materials. The Scottish Council for Research
in Education.
11. Hill, P.W., What Headteachers Need to Know about Teaching and Learning. Center
for Applied Educational Research, University of Melbourne.
12. Lewis, P. J. (1997) Fundamentals of Project Management.
13. McLaughlin, T. A. (1995). Financial Basics for Nonprofit Managers. John Wiley&Sons,
Inc.
14. metreveli, n. (2004). monawileobiTi biujetireba skolebSi. Tavisuflebis
instituti.
15. North Central Regional Educational Laboratory: Critical Issue: Finding Time for Professional
Development, from www.ncrel.org.
16. Ontario Schools (2001). Code of Conduct.
17. saqarTvelos kanoni zogadi ganaTlebis Sesaxeb. 2005.
18. saqarTvelos zogadi administraciuli kodeqsi. 1999.
19. saqarTvelos Sromis kodeqsi. 2006.
20. School System Development Division, Office of School Education (2005). Guidelines
for Strategic Planning in Schools. Department of Education and Training, Virginia.

264

También podría gustarte