ANÁLISE URXENTE DO ANTEPROXECTO DE LEI POLO QUE SE

REGULA O APROVEITAMENTO EÓLICO EN GALICIA E SE

CREAN O CANON EÓLICO E O FONDO DE COMPENSACIÓN
AMBIENTAL

30 de setembro de 2009

Sumario
UNHA VISIÓN XERAL ..................................................................................... 2
O PROCEDEMENTO ADMINISTRATIVO .............................................................. 3
A PARTICIPACIÓN PÚBLICA ............................................................................ 5
CONSIDERACIÓNS SOBRE O ARTICULADO ....................................................... 7
Falta de previsión dun regulamento de desenvolvemento da Lei ....................... 7
Perda de garantías ambientais ...................................................................... 8
Un tributo de natureza contraditoria: o canon eólico.......................................12
a. O efecto desincentivador do canon sobre unha actividade primada. ...........14
b. Non recolle de forma eficiente a totalidade do feito impoñible ...................16
c. Non considera a potencia do parque eólico..............................................17
d. O tipo de gravame está deficientemente definido. ...................................17
e. O canon ten unicamente finalidade coercitiva e recadatoria ...................18
f. Co canon confúndense as figuras de autorización administrativa e
concesión ...............................................................................................19
Un Fondo de Compensación Ambiental excesivamente vago e con dúbidas
referidas á súa xestión ...............................................................................19
A preferencia pola expropiación forzosa ........................................................20
A inseguranza xurídica ...............................................................................21
CONCLUSIÓNS .............................................................................................24

1/24
UNHA VISIÓN XERAL
Unha primeira aproximación ao texto do anteproxecto de lei polo que se regula o
aproveitamento eólico en Galicia e se crean o canon eólico e o Fondo de
Compensación Ambiental permite facer tres afirmacións xerais, que ao noso ver
resumen o seu contido::

a. A Lei mantén en trazos globais o esquema do Decreto 242/2007, do 13 de

decembro, polo que se regula o aproveitamento da enerxía eólica en Galicia.
O borrador de anteproxecto pretende superalo pero só o consegue en
termos de elevación e conxelación de rango normativo,, empeorando
tecnicamente e na práctica administrativa o procedemento deseñado naquel.

b. Só hai dúas innovacións normativas que xustifiquen unha nova regulación

con rango legal:

1) a mutilación da posibilidade da participación pública nas empresas

produtoras de enerxía eléctrica, substituíndoa por unha nova figura
tributaria autonómica, o canon eólico e reemprazando a participación
da Xunta de Galicia nas empresas que explotan os parques eólicos
pola figura do Fondo de Compensación Ambiental que de contado se
poderá converter nun elemento discrecional ao servizo de políticas
opacas desenvolvidas dende o Goberno Galego; e

2) a eliminación de garantías ambientais substanciais na tramitación das

autorizacións de novos aproveitamentos eólicos.

c. A elevación de rango normativo pretende amparar unha medida arbitraria,

atentatoria contra a seguridade xurídica e claramente ilegal, como é a
terminación sobrevida e forzosa do procedemento de autorización de
proxectos en rexime concorrencia competitiva aberto pola Orde de 6 de
marzo de 2008. Con ela, o único que se pretende é que o lexislador dea
cobertura legal á anulación dun procedemento perfectamente legal e a
apertura dunha nova convocatoria, que poda resolver o novo goberno, sen
aboar as correspondentes indemnizacións por dano emerxente e lucro
cesante aos lexítimos interesados beneficiarios da Orde de 26 de decembro
de 2008, e sen posibilidade de recurso ordinario destes, causando así un
ataque directo e frontal á tutela xudicial efectiva.

2/24
O PROCEDEMENTO ADMINISTRATIVO

O borrador de anteproxecto dedica o Título IV a regular o procedemento de

autorización de instalacións de parques eólicos: un procedemento que no dereito
autonómico galego sempre se recolleu en norma regulamentaria.

O esquema trazado polo anteproxecto de Lei correspóndese co mesmo do Decreto

242/2007: un procedemento autorizatorio en dúas pezas, cunha primeira fase de
selección de anteproxectos e unha segunda fase que se corresponde coa
autorización administrativa propiamente dita.

Os supostos nos que opera o procedemento selectivo de anteproxectos en réxime

de concorrencia competitiva son os mesmos que introduciu o Decreto 242/2007:

1. No suposto de presentarse solicitudes por un número igual ou inferior de

megawatts ao que se determine na orde de convocatoria, supón a admisión
a trámite de todos os anteproxectos solicitados.

2. No suposto de presentarse solicitudes por un número superior de megawatts

ou producirse concorrencia sobre o mesmo espazo territorial determina a
apertura do trámite de selección de anteproxectos.

Até aquí todo igual. Xa que logo, debemos supoñer que polo que se refire á
existencia dun trámite previo de selección de anteproxectos a Xunta de Galicia non
viu ningún aspecto contrario a dereito no Decreto 242/2007, do 13 de decembro,
en contra do declarado por algún responsable da Consellaría de Economía e
Industria, e polo propio informe da Directora Xeral da Asesoría Xurídica da Xunta de
5 de agosto de 2009.

No tocante á existencia duns criterios de valoración e un órgano ou comisión

encargado de examinar os anteproxectos, tamén o presente anteproxecto de lei
contempla a existencia destas figuras, aínda que cunha imprecisión deliberada que
permitirá actuar nunha ancha banda de discrecionalidade que doadamente pode
caer no arbitrario.

O paralelismo que o anteproxecto realiza do procedemento administrativo recollido

no Decreto 242/2007 é sorprendente. Podemos afirmar que a grandes trazos nada
novo achega respecto do procedemento administrativo regulado no devandito
decreto. Ora ben, esta paráfrase imperfecta empeora o orixinal ao simplificalo para

3/24
transformalo nun protocolo esquemático e posibilista. Pero estas similitudes que,
por outra banda confirman e ratifican que non había ningunha antixuridicidade no
procedemento nin no contido do Decreto aprobado pola Xunta de Galicia o 13 de
decembro de 2007, convértense en diferenzas substanciais no que se refire á
existencia no anteproxecto de lei de lagoas normativas que obrigarán a esforzos
interpretativos e o constante recurso á aplicación de normativa que opere con
carácter supletorio.

Aquí si que o anteproxecto aposta polas ambigüidades xurídicas que deixan paso a
actuacións baseadas nun amplísimo marxe de discrecionalidade. Deste proceder
deixaron abundantes mostras das que son exemplos facilmente accesibles todas as
resolucións de admisión a trámite aprobadas polas consellarías dos gobernos entre
2001 e 2005, cando resolvía o conselleiro “oído o Inega”, prescindindo de deixar
constancia documental do criterio do Inega ao respecto, sen comisións de
valoración, sen motivar a resolución en base aos criterios de valoración, sen
relación de proxectos ordenados por puntuación, sen listas de agarda, sen informes
técnicos…

A opción de política xurídica seguida polo borrador do anteproxecto é claramente

criticable. As leis deben recoller as normas substantivas da materia e mesmo do
procedemento, remitindo a continuación aos correspondentes regulamentos
executivos a concreción desas normas substantivas, para evitar así a conxelación
de rango legal de normas procedementais minuciosas, como son as da materia que
nos ocupa. A necesidade de habilitación e remisión á potestade regulamentaria
executiva parece, pois, clara.

Porén, neste sentido o lóxico, eficiente e eficaz (o preámbulo insiste en querer

lograr unha suposta axilidade administrativa) tería sido que na súa disposición
derrogatoria única, o borrador tivese optado por derrogar o Decreto 242/2007 só
no que se opoña á Lei: deste xeito, podería entenderse xa satisfeito o
desenvolvemento regulamentario da Lei, co que colmatar así o plano
procedemental-normativo previo a calquera convocatoria singular.

Ao non facerse así, o que se provoca é: a) inseguridade xurídica; b) paralización

certa do sector, pois para poder convocar un novo concurso de anteproxectos
haberá que esperar a que a Xunta de Galicia aprobe un novo Decreto executivo que
desenvolva os contidos mínimos da Lei, non sendo suficiente, ao noso xuízo, unha
mera Orde do Conselleiro correspondente.

4/24
A PARTICIPACIÓN PÚBLICA

Pero non é menos certo que o propio anteproxecto de lei comeza cunha imprecisión
semántica e sintáctica que, neste contexto, pode encadrarse na categoría de
falacia. A exposición de motivos comeza declarando que “... a través do Decreto
242/2007, do 13 de decembro (....) se garante a participación do sector público no
capital social do proxecto”. Un lixeiro matiz e xa está terxiversada a declaración
contida na exposición de motivos do Decreto 242/2007 que na súa redacción real
declara que por medio da participación do sector público no capital social das
empresas se garantirá que a sociedade galega no seu conxunto se poida
beneficiar de maneira indirecta dos rendementos xerados por estas instalacións.

Polo tanto, a participación pública no capital social das empresas era a garantía
inequívoca dese retorno dos beneficios xerados pola explotación dos parques
eólicos a prol do propio país. E este era o obxectivo.

Agora dáselle a volta para dicir que o Decreto 242/2007 era garantía da
participación do sector público formulando esta participación como un fin en si
mesmo. Unha intencionada terxiversación co único fin de tratar de xustificar unha
actuación política.

A mais abastamento, segundo explican na exposición de motivos do anteproxecto

de lei, o cambio normativo proposto vén tamén baseado no ditame 727/07 do
Consello Consultivo de Galicia sobre o proxecto de decreto posteriormente
aprobado pola Xunta de Galicia na súa reunión do 13 de decembro de 2007
(Decreto 242/2007).

Segundo a exposición de motivos do anteproxecto de Lei, o ditame do Consello

Consultivo cualificaba a participación do sector público no capital social do proxecto
como unha tacha de legalidade directa e infranqueable.

Pero a verdade non é esa. A participación pública é o pretexto, o fundamento, o

alicerce sobre o cal se constrúe unha falsidade que agora se trata de converter en
Lei. Por iso cómpre precisar a cuestión co fin de que o produto da vontade da
soberanía popular non se apoie sobre unha mentira urdida e formalizada en
instrumento xurídico.

5/24
O texto remitido ao Consello Consultivo de Galicia pola anterior Consellaría de
Innovación e Industria co fin de que este órgano emitise o seu ditame preceptivo
(que non vinculante) ía redactado nos seguintes termos:

“9.2. Con carácter voluntario e para os efectos de valoración do anteproxecto, o

solicitante tamén poderá presentar a proposta de compromisos adicionais, que
incorporará algún dos seguintes documentos:

1. Proposta de definición de fórmulas de participación pública no proxecto,

nomeadamente a través de entidades que teñan como obxecto social ou
función a implantación de sistemas de produción de enerxía”.

Diante deste parágrafo así redactado, é onde o Consello Consultivo se pronuncia

nos termos citados na exposición de motivos do anteproxecto de Lei. Exactamente,
no seu ditame 727/07 o CCG suxire unha tacha de legalidade directa e
infranqueable na redacción do artigo 9.2.1 do proxecto do decreto baseándose en
tres cuestións concretas:

a. Entendía o CCG que o devandito precepto así redactado non contiña unha
regulación nin un desenvolvemento suficiente. Para remediar esta tacha a
Consellaría de Innovación de Industria (CII) decidiu dar unha nova redacción
ao precepto para dotalo de maior claridade e contido

“(...) 1. Proposta de participación pública no capital social do proxecto a

través de entes de dereito público que teñan como obxecto social ou función
a implantación de sistemas de produción de enerxía e que poidan constituír
ou participar en sociedades, calquera que for a súa forma, cun obxecto que
se relacione cos seus fins”.

b. En segundo lugar, o CCG entendía que existía unha tacha de legalidade ao

non seguirse os procedementos fixados na lexislación que regula o
patrimonio das Administracións Públicas. Para remediar esta tacha a
Consellaría decidiu introducir unha disposición adicional que garante a
coordinación entre o previsto no proxecto de Decreto e a lexislación sobre
patrimonio ou calquera outro aplicable:

“No caso de un proxecto admitido a trámite contemplar participación pública

no seu capital social, esta desenvolverase segundo a normativa que lle sexa
de aplicación”.

6/24
 c. A tacha de legalidade viña finalmente na consideración do CCG de que a
participación pública puidese constituír un mérito determinante e
hexemónico na selección dos anteproxectos. Para remediar esta tacha a
Consellaría decidiu establecer que en ningún caso o documento de
compromisos adicionais e, polo tanto a proposta de participación pública,
poida supoñer máis do 30% da valoración total dos anteproxectos. Este
cambio levouse a cabo mediante a modificación do texto do artigo 10.2 que
quedou redactado como segue:

“Na orde de convocatoria para a presentación de solicitudes de parques

eólicos prevista no artigo 8 poderanse especificar os anteriores criterios de
valoración e asemade determinarase a importancia relativa de cada un dos
criterios aplicados no proceso de selección dos anteproxectos sen que en
ningún caso o documento de compromisos adicionais previstos no artigo 9.2
poida supoñer máis do 30% do total”.

Do exposto extráese de xeito inmediato unha conclusión: a Lei non pode basearse
na falsa atribución dunha tacha de legalidade a un precepto do Decreto 242/2007.
A tacha de legalidade era sobre a redacción do artigo 9.2 contida no proxecto de
decreto enviado a consideración do CCG pero non á redacción definitivamente dada
ao texto pola Consellaría coas modificacións indicadas para acomodarse ás
consideracións do órgano consultivo, remediando as tachas tal e como se acaba de
indicar. Polo tanto, o Consello Consultivo nunca suxeriu unha tacha de legalidade
sobre o texto aprobado polo consello da Xunta na súa reunión do 13 de decembro
de 2007 que foi aprobado conforme o seu Ditame.

Así as cousas, resulta imprescindible que se retire do anteproxecto de Lei a

devandita referencia. É inadmisible que o Parlamento de Galicia poida tramitar e
incluso chegar a aprobar, un proxecto de lei que incorpora ese texto na súa
exposición de motivos e xa que logo fundamentando unha Lei nunha falsidade de
tremendas consecuencias xurídicas, económicas, sociais e políticas.

CONSIDERACIÓNS SOBRE O ARTICULADO

No que atinxe ao texto articulado convén deterse nos seguintes aspectos:

Falta de previsión dun regulamento de desenvolvemento da Lei

Non se prevé o desenvolvemento da Lei a través dun regulamento que detalle o

procedemento e no que se fixe o contido dos criterios de valoración así como o seu

7/24
peso e a composición mínima da comisión de valoración. Déixase para cada orde de
convocatoria, que a teor das declaracións do conselleiro e do director xeral, será
por áreas. A obxectividade e seguridade xurídicas que debe rexer un procedemento
destas características non pode deixar a unha orde elaborada “á carta” a
determinación dos criterios de valoración nin o peso de cada un destes na decisión
adoptada. Esta posibilidade abre a comporta dunha avalancha de procedementos
feitos á medida dunha decisión adoptada a priori, é dicir, facer as convocatorias a
medida das resolucións previas sobre o resultado desexado para cada adxudicación
de área. A seguridade xurídica invocada no borrador convértese nunha coartada
simbólica e baleira, cuxa finalidade é precisamente disimular un resultado final
contrario aos requirimentos de fixeza, concreción e motivación que son propios da
potestade regulamentaria de desenvolvemento de procedementos autorizatorios
complexos como son os eólicos.

A intención manifesta do lexislador é deixar o desenvolvemento da Lei nas mans

das Consellarías competentes por razón da materia, e realizalo mediante simples
Ordes, á marxe da potestade regulamentaria da Xunta de Galicia.

Isto reflíctese, por exemplo, no cheque en branco que se lle dá á Consellaría

competente en materia de réxime local (Presidencia, Administracións Públicas e
Xustiza) para desenvolver, directamente mediante Orde, esa nebulosa xurídico-
administrativa que é o “Fondo de compensación Ambiental”, cuxa natureza e
réxime xurídico non é, á vista do articulado do borrador, máis que un misterio sen
resolver.

Ou, por citarmos outro exemplo, na posibilidade de a Consellaría de Economía e

Facenda poder desenvolver por Orde o canon eólico e mesmo modificar á súa
vontade a cota tributaria (Disposición Final Primeira en conexión co artigo 15)

Perda de garantías ambientais

Desde o punto de vista ambiental hai unha perda total de garantías respecto do
Decreto 242/2007. O establecemento do canon permite a impunidade absoluta
fronte á execución de proxectos sen garantía ambiental ningunha: Quen paga, pode
destrozar o ambiente, a paisaxe, o medio natural e o patrimonio cultural.

a. Non se exclúen os espazos comprendidos na Rede Natura 2000 da

posibilidade de implantación de parques eólicos. Polo tanto, calquera deles (LIC

8/24
 ou ZEPA), está desde o intre dunha eventual aprobación da Lei nos termos en
que está redactada, ameazado da implantación de parques eólicos e/ou das
súas estruturas de evacuación (liñas de evacuación en alta tensión e
subestacións transformadoras).

b. Non se prevé a obriga de todos os parques eólicos seren sometidos a

unha avaliación de impacto ambiental. A avaliación de impacto ambiental
como conxunto de estudos e análises técnicas que permiten estimar os efectos
que a execución dun determinado proxecto pode causar sobre o ambiente,
conclúe cunha Declaración de Impacto Ambiental, documento en que se
determinan as condicións que se deban establecer para a adecuada protección
do ambiente e os recursos naturais.

O procedemento pode esquematizarse do seguinte xeito:

- Presentación polo promotor do documento inicial do proxecto.

- Determinación de alcance do estudo de impacto ambiental polo órgano

ambiental, logo de consulta ás administracións públicas afectadas e, de
ser o caso, ás persoas interesadas.

- Elaboración do estudo de impacto ambiental polo promotor do proxecto.

- Realización do trámite de información pública e de consultas ás

administracións publicas afectadas e a persoas interesadas, polo órgano
substantivo.

- A avaliación de impacto ambiental de proxectos finalizará coa emisión da

declaración de impacto ambiental polo órgano ambiental, a cal se fará
pública.

Esta declaración de impacto ambiental (DIA) establece as medidas correctoras e

protectoras necesarias antes do inicio das obras, durante a construción do
parque e ao longo de toda a vida útil da instalación, é dicir no período de
explotación.

Consonte o texto proposto no anteproxecto de lei (art.36.1), vaise aplicar

estritamente o previsto no Real decreto lexislativo 1/2008, do 11 de xaneiro,
polo que se aproba o texto refundido da Lei de avaliación de impacto ambiental
de proxectos. En consecuencia, o sometemento a unha avaliación de impacto
ambiental dependerá de se o proxecto de parque eólico está ou non encadrado

9/24
 no Anexo I da devandita Lei e, en caso de non estar, a avaliación de impacto
ambiental será unha decisión tomada en cada caso polo órgano ambiental. Así,
podemos afirmar que haberá parques eólicos que se constrúan en Galicia que
non serán sometidos a avaliación de impacto ambiental por unha remisión
expresa á normativa estatal sobre a materia que se aplica de xeito estrito sen
ter en conta as especiais condicións de Galicia, cun elevado número de parques
eólicos e as súas infraestruturas de evacuación (liñas e subestacións) e o seu
innegable impacto sobre o ambiente e a paisaxe que recomendan a aplicación
do procedemento de impacto ambiental en todo caso.

Vexamos como se pretende aplicar, a teor da remisión normativa que fai o

anteproxecto del ei:

No artigo 3 do Real decreto lexislativo 1/2008, do 11 de Xaneiro, preceptúase

que só deberán someterse a avaliación ambiental os proxectos determinados no
Anexo I, é dicir, “i. Instalacións para a utilización da forza do vento para a
produción de enerxía (parques eólicos) que teñan 50 ou máis aeroxeradores, ou
que se encontren a menos de 2 quilómetros doutro parque eólico”.

Dada a potencia unitaria actual dos aeroxeradores (xa case non existen
proxectos con aeroxeradores de potencia inferior a 2 MW) e dado que os
parques eólicos en réxime especial non poden superar os 50 MW de potencia
total, é fácil concluír que os parques non teñen un número tan elevado de
aeroxeradores como a lei esixe para someter o proxecto do parque a avaliación
de impacto ambiental.

O citado artigo 3 continúa previndo que aqueles parques non incluídos no anexo
I, someteranse a avaliación de impacto ambiental cando así o decida o órgano
ambiental en cada caso. Confírmase así a posibilidade de que se poidan instalar
parques eólicos que non se someterán a avaliación de impacto ambiental e nin
tan sequera contarán cun estudo de impacto ambiental que pondere os efectos
da instalación e as súas infraestruturas asociadas sobre o ambiente es sobre os
recursos naturais, subtraendo ademais ese proxecto do coñecemento da opinión
pública ao non ser preciso o sometemento ao trámite de información pública
dun estudo de impacto ambiental.

c. O Decreto 242/2007 establecía como causa específica de denegación da

autorización administrativa un resultado desfavorable de avaliación de impacto

10/24
 ambiental. O anteproxecto de lei non contempla causas específicas de
denegación dunha autorización administrativa; en consonancia coa eliminación
das esixencias ambientais, non se prevé tampouco que unha avaliación
ambiental desfavorable poida ser motivo de que o proxecto do parque
eólico non se poida levar a cabo. Polo tanto, en sentido contrario, podemos
afirmar que poderiamos chegar a ver instalados parques eólicos con
avaliación ambiental desfavorable, ou aínda peor, sen que se faga unha
estudo do seu impacto ambiental e sen que se cheguen a establecer medidas
correctoras nin protectoras, é dicir, con efectos negativos irreversibles sobre o
ambiente, os recursos naturais e o patrimonio cultural. Non hai que deixarse
enganar polo previsto no artigo 36.8 xa que, consonte o exposto até agora e o
Real Decreto lexislativo 1/2008, invocado no artigo 36.1, os parques que se
terían que someter a DIA son unha minoría fóra da aplicación do decreto.

d. Fronte á esixencia do Decreto 242/2007, do 13 de decembro, o anteproxecto de

lei non recolle a obriga de remoción das instalacións e de restauración
dos terreos que ocupe ao seu estado orixinal unha vez finalizada a
actividade de produción de enerxía eléctrica.

Para reforzar tal esixencia, o Decreto regulaba ademais o depósito dunha fianza
correspondente aos labores de remoción e restauración en fase de
desmantelamento, que se mantiña durante toda a vida da instalación e prevíase
a súa actualización anual mediante a aplicación dos índices de prezos ao
consumo. Estaba previsto que o importe destas fianzas o fixase o órgano
substantivo, por proposta da consellaría competente en materia de ambiente,
determinándose que o seu importe non sería inferior ao 2% do orzamento das
obras do proxecto.

Agora atopámonos cunha simple referencia ao Decreto 455/1996, do 7 de

novembro, de fianzas en materia ambiental, cuxa aplicación práctica produciu
que existan xa neste momento case 3000 MW instalados sen ningún tipo de
garantía de que os seus titulares teñan que proceder á retirada das
infraestruturas (aeroxeradores, liñas, transformadores) cando remate a vida útil
da instalación, nin tampouco obriga ningunha de restaurar os terreos
devolvéndoos ao seu estado orixinal. A este modelo carente por completo de
garantías preténdese volver.

11/24
Un tributo de natureza contraditoria: o canon eólico

O anteproxecto de lei crea no seu Título III un tributo de ambigua natureza, o

canon eólico, así como un “fondo de Compensación Ambiental” co obxectivo
declarado de protexer o medio ambiente, para estimular a incorporación das novas
tecnoloxías nos aeroxeradores, para minorar o número destes e para reforzar o
equilibrio territorial xerado pola instalación de parques eólicos.

Parece que con esta figura, á que non se lle atribúe natureza recadatoria, senon
“extrafiscal”, a Xunta de Galicia pretende facer política ambiental e de reequilibrio
territorial pola vía da imposición dun tributo de nova factura a costa de relaxar
outros requisitos que esixan en todo caso unha avaliación sobre a viabilidade
ambiental do proxecto, tanto da súa execución material como da explotación da
instalación ao longo da súa vida útil, amén doutras medidas que garantan a
asunción de responsabilidades na remoción e recuperación dos espazos unha vez
que se produza o cesamento das actividades.

Tradicionalmente, a solución que se vén dando ao problema das externalidades

negativas como son o impacto visual xerado polos parques eólicos ou a ocupación
excesiva do territorio, por citar algún exemplo, é a intervención pública a través
dunha variada tipoloxía de instrumentos:

• regulacións convencionais da actividade económica (estándares de operación,

estándares de deseño, normas de planificación…),

• instrumentos económicos ou de mercado (tributos, mercado de dereitos de

emisión, subvencións…),

• Ou aproximacións voluntarias por parte dos axentes.

No decreto 242/2007 optouse por introducir como mecanismo de retorno a

participación pública voluntaria nos termos sinalados con anterioridade. A través
dese mecanismo de compensación das externalidades negativas da instalación dun
parque eólico, a Administración Pública, a Xunta de Galicia ou INEGA aínda que non
estas entidades de maneira exclusiva, podía adquirir a condición de accionista no
capital de determinados proxectos eólicos. En tal posición, gozaba de dereitos
económicos (nomeadamente o dividendo que, de ser percibido polo INEGA, sería
reinvestido en proxectos ambientais nas comarcas onde se implantasen os parques,
de acordo cos concellos afectados) e políticos (exemplificados na presenza como
membro do Consello de Administración co obxectivo de promover unha actuación

12/24
empresarial respectuosa coas comunidades, propietarios, contorno natural… e
impulsar actuación positivas que evidenciasen a responsabilidade social corporativa
dos promotores). Alén da participación pública voluntaria, o Decreto 242/2007
contemplaba no seu artigo 11º de forma explícita un tratamento diferenciado para
os proxectos de repotenciamento co obxectivo de “optimizar as áreas
territorialmente aptas para admitir parques eólicos e adecuar as tecnoloxías
instaladas aos requirimentos técnicos do operador do sistema”.

Estes proxectos, para os que a Orde de 6 de marzo de 2008 contemplaba no seu

artigo 5º unhas ponderacións específicas que os incentivaba de maneira positiva,
consistían no aumento da potencia do parque eólico a través da substitución dos
aeroxeradores en funcionamento por outros de maior potencia unitaria, sen dar
lugar ao incremento do número de aeroxeradores comprendidos na área do parque
ou ben reducíndoo. Precisamente con este obxectivo, é dicir para promover a
redución do número de aeroxeradores naquelas zonas ambientalmente sensibles, o
Decreto 242/2007 permitía que estes proxectos de repotenciamento se puidesen
desenvolver en áreas incluídas polo Decreto 72/2004 na Rede Natura 2000. Con
esta medida tratábase tamén de atenuar o enorme impacto ambiental producido
nos espazos naturais comprendidos na Rede Natura por efecto da política permisiva
da Xunta de Galicia durante o anterior período dos gobernos do Partido Popular e
levada a cabo ao abeiro da normativa ditada por estes.

O obxectivo do Decreto 242/2007 estaba claro: diminuír o impacto destas

instalacións por medio da redución dos aeroxeradores en todo o territorio e
nomeadamente nos declarados de especial protección dos valores naturais e
integrados na proposta para a rede europea Natura 2000.

O anteproxecto racha con esta vía de colaboración entre o sector público e a

iniciativa privada e, amén de volver a unha normativa moi laxa en materia de
garantías ambientais, opta pola vía da imposición tributaria para tratar de conseguir
os obxectivos declarados anteriormente. A figura impositiva prevista, un canon
eólico, e a súa articulación resultan particularmente desafortunadas neste contexto
polas seguintes razóns:

a) Produce un efecto desincentivador sobre unha actividade que percibe primas

estatais pola súa produción.

b) Non recolle de forma eficiente a totalidade do feito impoñible.

13/24
c) Non considera a potencia do parque eólico.

d) O tipo de gravame está deficientemente definido.

e) Intención coercitiva e recadatoria.

f) Introduce confusión entre autorización administrativa e concesión.

a. O efecto desincentivador do canon sobre unha actividade primada.

No contexto da redución da dependencia enerxética exterior, dun mellor

aproveitamento dos recursos enerxéticos dispoñibles e dunha maior sensibilización
ambiental, a sociedade demandou cada vez máis a utilización das enerxías
renovables e a eficiencia na xeración de electricidade, como principios básicos para
conseguir un desenvolvemento sustentable desde un punto de vista económico,
social e ambiental. Por outra banda, mediante a procura da eficiencia enerxética na
xeración de electricidade e a utilización de fontes de enerxía renovables, búscase a
redución de gases de efecto invernadoiro de acordo cos compromisos adquiridos
coa sinatura do protocolo de Quioto.

Con estes obxectivos creouse o réxime especial de produción de enerxía eléctrica

que grazas aos incentivos concretados en forma de primas á produción permitiu un
crecemento salientable da produción de electricidade procedente de fontes
renovables, na que Galiza se sitúa en postos de liderado no referente á produción
eólica.

A totalidade dos parques eólicos instalados en Galiza están acollidos ao réxime

especial de produción de enerxía eléctrica, regulado nos artigos 27 a 31 da Lei
54/1997, do 27 de novembro, do sector eléctrico e desenvolvido na actualidade no
Real decreto 661/2007, do 25 de maio que regula a actividade de produción de
enerxía eléctrica en réxime especial.

A aplicación deste réxime retributivo, que en termos xerais se estende a todas

aquelas instalacións de produción de enerxía eléctrica procedente de fontes
renovables cunha potencia instalada igual ou inferior a 50 MW, ten como efectos,
entre outros, o dereito a percibir unha retribución especial pola enerxía eléctrica
producida e efectivamente vertida á rede de transporte ou distribución. Para
venderen, total ou parcialmente, a súa produción neta de enerxía eléctrica os
titulares das instalacións acollidas ao réxime especial escollen unha das opcións
seguintes:

14/24
• Ceder a electricidade ao sistema a través da rede de transporte ou distribución,
percibindo por ela unha tarifa regulada, única para todos os períodos de
programación, expresada en céntimos de euro por quilovatio/hora. A tarifa
regulada consiste nunca cantidade fixa determinada en función da tecnoloxía da
instalación (biomasa, coxeración, minicentral hidroeléctrica, fotovoltaica, eólica
terrestre, eólica mariña, …) ben como da súa potencia instalada e, se é o caso,
antigüidade desde a data de posta en servizo.

• Vender a electricidade no mercado de produción de enerxía eléctrica. Neste

caso, o prezo de venda da electricidade será o prezo que resulte no mercado
organizado ou o prezo libremente negociado polo titular ou o representante da
instalación, complementado, se é o caso, por unha prima adicional ao prezo que
resulte no mercado en céntimos de euro por quilovatio/hora. O valor desta
prima tamén se determina en función da tecnoloxía, potencia instalada e, de ser
o caso, antigüidade desde a data de posta en servizo da instalación.

Toda instalación acollida ao réxime especial, independentemente da opción de

venda escollida, recibe ademais un complemento por enerxía reactiva polo
mantemento duns determinados valores de factor de potencia.

De xeito absolutamente contraditorio coa finalidade das primas establecidas na

normativa estatal, que é incentivar a produción de enerxía eléctrica procedente de
fontes renovables estase a crear un tributo novo sobre unha actividade preexistente
que, como característica diferencial, conta cos incentivos económicos xa descritos á
súa implantación En efecto, o artigo 3 do anteproxecto de lei establece que fican
sometidas ao disposto nel aquelas instalacións de produción de electricidade obtida
da enerxía eólica cuxa autorización sexa competencia da Comunidade Autónoma de
Galicia. Estas instalacións resultan ser as de menos de 50 MW e, polo tanto,
aquelas que teñen a consideración de instalacións de produción de enerxía eléctrica
en réxime especial

En definitiva, de prosperar a figura do canon, estaríase construíndo unha situación

paradoxal e dificilmente comprensible: dunha banda, a lexislación básica estatal do
sector eléctrico (nomeadamente, a Lei 54/1997 e o Real Decreto 661/2007) prevé
un incentivo para estas instalacións en función do nivel de tensión de entrega da
enerxía á rede, a contribución á mellora do ambiente, o aforro de enerxía primaria,
a eficiencia enerxética e os custos de investimento en que incorreu o promotor
(exposición de motivos do RD 661/2007); por outra banda, existiría unha lei

15/24
autonómica que, a través dun tributo, penaliza e desincentiva este tipo de
instalacións.

Pero é que ademais esta disimetría no tratamento fiscal da enerxía procedente dos
parques eólicos introduce o risco de trasladar ao prezo da enerxía eléctrica este
custo adicional co fin de compensar a repercusión do canon, sobre todo naqueles
casos onde pervive unha tarifa regulada, como é o caso da tarifa de derradeiro
recurso, deseñada co fin de amortiguar os efectos da liberalización do prezo da
electricidade sobre os consumidores máis vulnerables con contratos inferiores a 10
KW. Non podemos desbotar que se xeneralice esta figura e o Goberno de España
recoñeza este custo ás empresas eléctricas.

Alén de todo o sinalado, os autores do presente proxecto de lei están lanzando

outro sinal á sociedade: a retribución da enerxía eólica derivada do réxime especial
é tan anormalmente alta que, de maneira indirecta, pode constituír un ingreso para
as comunidades autónomas a través de figuras impositivas coma a que se pretende
crear no texto. Se esta for a idea que subxace no proxecto de lei, sería socialmente
máis eficiente que a Xunta de Galicia trasladase ao Ministerio de Industria,
Comercio y Turismo, administración competente para establecer a contía das
primas, a necesidade de acometer unha redución destas ou de suprimilas para,
deste xeito, conseguir unha redución dos custos de diversificación e seguranza de
abastecemento (artigos 16.6 e 30.4 da Lei 54/1997) que se traducise nunha
diminución do prezo da electricidade para os consumidores finais.

b. Non recolle de forma eficiente a totalidade do feito impoñible

A base impoñible do canon, definida como a suma de aeroxeradores existentes nun

parque eólico, non recolle de maneira eficiente a totalidade do feito impoñible que
se pretende obxectivar na xeración de afeccións e impactos visuais e ambientais
adversos sobre o medio natural e sobre o territorio. E non a recolle porque só
considera un dos elementos que constitúen o parque eólico: o número de
aeroxeradores. E para máis abastamento só considera o parque de maneira parcial
ignorando unha serie de compoñentes, como son as necesarias interconexións
entre aeroxeradores, as liñas de alta tensión de evacuación do parque, as
subestacións transformadoras, os viais de acceso e os viais internos do parque…
que producen unha máis que evidente afección no contorno e xeran impactos
visuais e ambientais permanentes .

16/24
Polo tanto, o enfoque que o anteproxecto de lei lle dá ao tratamento dos efectos
ambientais do parque eólico reduce o impacto á cantidade de aeroxeradores; pero
ademais, no tocante ao tratamento dese elemento configurador e esencial do
parque, esquece outros aspectos deste susceptibles de incrementaren os impactos
sobre o territorio, como son a consideración da altura da torre, o diámetro do rotor,
a contaminación acústica,..

Cuestión especialmente grave é tampouco distingue se os parques están situados

en zonas de especial protección dos valores naturais dentro da Rede Natura 2000
ou en áreas de menor interese dende o punto de vista ambiental, aspecto
fundamental para poder valorar con rigor as características do impacto destas
instalacións sobre o contorno. Tendo en conta que o anteproxecto de lei non
contempla a exclusión da Rede Natura da implantación de parques eólicos, esta
cuestión cobra unha importancia esencial.

c. Non considera a potencia do parque eólico

O canon non considera un parámetro fundamental do parque que determina a
capacidade deste para xerar rendas económicas e satisfacer o canon: a potencia.
Pode darse a circunstancia que os parques que máis teñan que pagar sexan os de
menor potencia por seren os máis antigos na súa implantación. Isto é posible dado
que as instalacións máis antigas son as que contan con máquinas de menor
potencia unitaria. A modo de exemplo: o estándar de aeroxeradores de hai dez
anos tiña unha potencia unitaria de 300 kW; hoxe o normal é que as máquinas que
se instalan non baixen de 2.000 kW/aeroxerador e, mesmo existen en Galiza
aeroxeradores en funcionamento de 3.000 KW (é dicir, unha potencia unitaria dez
veces superior á de final dos anos noventa).

d. O tipo de gravame está deficientemente definido.

O tipo de gravame está deficientemente definido: un parque de 3 aeroxeradores

tería unha cota de 0 euros e un parque de 4 tería unha cota de 9.200 euros. Ábrese
así unha fenda importante no modelo ao incentivarse que os promotores poidan
sortear o pagamento do canon ou reducir a cota tributaria fraccionando un proxecto
en varios máis pequenos con menor número de aeroxeradores, xa que logo, cun
tipo de gravame inferior. Estas actitudes daranse sempre que os requirimentos
técnicos e administrativos para fragmentaren tivesen un custo inferior ao do

17/24
imposto que terían que pagar os propietarios dun parque de maior número de
máquinas.

Para ilustrar esta afirmación abonda cun exemplo dun parque estándar: un
proxecto dun parque eólico composto por 21 aeroxeradores de 2000 kW de
potencia unitaria, sumando unha potencia total de 42 MW. Habida conta de que o
tipo de gravame correspondente a un parque composto por máis de 15
aeroxeradores sería de 5900 €/unidade, ese parque aboaría unha cota anual de
123.900 €.

No entanto, o fraccionamento do proxecto en 3 parques de 7 unidades, resultando

unha potencia total idéntica, supoñería aplicarlles unha cota de 2300
€/unidade/ano. O resultado, polo mesmo número de aeroxeradores fraccionado en
tres parques, é de 48.300 € o cal supón un 62% menos de cota.

Alén disto, e en combinación cos parágrafos anteriores referidos á base impoñible e

á potencia, os tipos e as cotas son escasamente racionais. Un novo exemplo pode
axudar a clarificar esta afirmación: un parque eólico de 15 MW composto de 30
aeroxeradores cunha potencia unitaria de 500 KW tería que aboar un canon anual
de 177.000 €, mentres que un parque da mesma potencia total ca o anterior con
cinco máquinas de 3 MW (de maior altura, máis visibles, máis diámetro de rotor,
con maiores esixencias de cimentación…) pagaría un canon de 11.500 €. Vemos
que o primeiro ten seis veces máis máquinas ca o segundo (30 vs. 5), porén tería
que pagar un tributo 15,39 veces superior para, a igualdade de horas de vento, ter
unha produción de enerxía idéntica. Poderíase discutir se o impacto negativo do
primeiro é seis veces máis intenso que o segundo, cando este, malia contar con
menos aeroxeradores, tenos de maior envergadura e cunhas maiores esixencias
construtivas que ocasionan un impacto superior por unidade. Porén, é moi difícil
xustificar que aquel pague mais de quince veces máis ca o máis moderno, tendo os
dous a mesma produción de electricidade.

e. O canon ten unicamente finalidade coercitiva e recadatoria

Por todo o anterior, o canon está conceptualmente mal enfocado e pesimamente

desenvolvido. No modelo deseñado polo Decreto 242/2007, buscábase optimizar as
áreas e adecuar tecnoloxías instaladas aos requirimentos técnicos do operador do
sistema por medio do estímulo positivo a través dos repotenciamentos. Isto levaba,
por simple evolución da tecnoloxía a parques máis eficientes con menos número de

18/24
aeroxeradores. Agora óptase por unha figura coercitiva, aducindo cuestións
ambientais sorprendentes, que obriga a reducir o número de máquinas se non se
quere pagar cantidades anormalmente altas por parques cuxos aeroxeradores non
están totalmente amortizados dende o punto de vista técnico e, en moitos casos,
financeiro. É unha figura tributaria sobrevida que carece de fundamento no ámbito
da produción en réxime especial.

f. Co canon confúndense as figuras de autorización administrativa e

concesión

Xuridicamente, o canon non acae á figura de autorización administrativa á que

están suxeitos as instalacións de produción de enerxía eléctrica segundo a Lei
54/1997. Os promotores deste proxecto de lei parecen confundir esta figura cunha
ocorrente “concesión administrativa a perpetuidade”, que obviamente non é de
aplicación neste ámbito. Lembremos que esta se establece sobre un ben de dominio
público (o vento non o é) e implica o pagamento dunha compensación baixo o
formato dun canon (as instalacións de menos de 50 MW, lonxe de estaren
sometidas a canon están, como fica dito máis arriba, primadas). Estase a tratar
dunha confusión que colide claramente co enfoque contido na Lei 54/1997.
Entendemos que a desculpa “ambiental” quere agochar unha intención recadatoria
e absolutamente incompatible coas características dunha instalación en réxime
especial.

Un Fondo de Compensación Ambiental excesivamente vago e con

dúbidas referidas á súa xestión

Finalmente, o Fondo de Compensación Ambiental (arts. 23 a 26) constitúe un

exemplo de falla de concreción e de vaguidade. Véxanse algúns exemplos:

• Afírmase (art. 24) que o fondo financiarase cos ingresos obtidos polo canon
eólico deducidos os gastos de xestión. Sorprende a alusión aos gastos de
xestión cando, no artigo 26, dise que a xestión do fondo se realizará pola
dirección xeral competente en materia de réxime local. Xorde a dúbida de se
esta dirección xeral vai “cobrar os gastos de xestión” para minorar a capacidade
do fondo ou se esta dirección xeral delegue a xestión nunha entidade diferente
da Xunta de Galicia que poida cobrar gastos pola administración do fondo.

• O fondo destinarase (art. 25) “preferentemente” ao financiamento de gastos de

investimento nos entes locais con parques nos seus termos municipais e os

19/24
 afectados polas liñas de evacuación. O adverbio “preferentemente” induce a
pensar na existencia doutros destinos que non se aclaran e que poderían
carecer de vinculación cos territorios onde se implantan as instalacións.

• Finalmente, o procedemento para a distribución anual contido no anteproxecto

(art.25.5) é unha portela aberta para a arbitrariedade e para a actuación
interesada do Goberno Galego nuns concellos con finalidade estritamente
política, pois apenas se introducen alguns conceptos indeterminados moi
xenéricos para definir o destino destes fondos (“investimentos produtivos e
xeradores de emprego”).

A preferencia pola expropiación forzosa

Recupérase a expropiación forzosa dos terreos necesarios para a implantación dos

parques eólicos como única vía expresamente recollida no anteproxecto de lei
proposto polo actual Goberno Galego.

Neste aspecto, o Decreto 242/2007, prevía que o promotor presentase un

documento no que se contivese a determinación do modo de implicación dos
propietarios dos terreos onde se implanta o parque a través de fórmulas que
vinculen a produción da instalación eólica coas rendas derivadas das fórmulas de
traslación ou cesión de uso ou aproveitamento, tales como arrendamentos, censos
ou superficie, entre outras. É dicir, o anterior goberno eliminou o recurso
sistemático á expropiación forzosa dos terreos, á expulsión dos propietarios das
súas terras, ao pagamento de prezos absolutamente ridículos para facerse coas
parcelas necesarias para o desenvolvemento do proxecto.

Como alternativa, o Decreto 242/2007 propoñía un modelo de responsabilidade

empresarial en que a explotación do parque eólico podería desenvolverse sobre
terreos non necesariamente adquiridos en título de propiedade polo promotor do
parque e si a través de fórmulas que permitisen a implicación dos propietarios
locais dos terreos vinculándoos mediante fórmulas de cesión de uso ou
aproveitamento destes, creadoras de rendas nunhas zonas deprimidas social e
economicamente en contraposición a un modelo (o desenvolvido polos gobernos do
Partido Popular entre 1995 e 2005 ao que agora pretenden volver) que non so
elimina cando menos como opción preferente a posibilidade dos propietarios
participar nos beneficios da explotación do parque instalado sobre as súas terras,
senón que agrava a súa situación privándoos da propiedade daquelas, coas

20/24
consecuencias de conflitividade social que traen causa de procesos expropiatorios
masivos e abusivos.

A inseguranza xurídica

Sublíñase na exposición de motivos e logo se recolle no texto articulado do

anteproxecto de lei unha formulación das convocatorias para admisión a trámite de
solicitudes de autorización de parques eólicos limitadas á áreas de
desenvolvemento eólico. É dicir, en lugar dunha convocatoria única anual, ou
doutra periodicidade, cos mesmos criterios de valoración e unha única comisión de
valoración (transparencia e obxectividade) agora preténdese facer mini-concursos
por áreas. As implicacións de opacidade e falta de obxectividade xa foron postas de
manifesto, pero ademais insístese en que esta opción fundaméntase en que “...a
esixencia de seguridade xurídica resulta reforzada mediante a previsión de
convocatorias limitadas a áreas de desenvolvemento eólico..”.

Co fin de aclarar esta cuestión, o director xeral de Industria, Enerxía e Minas

declarou a La Voz de Galicia (25 de setembro de 2009) que un dos argumentos
sopesados para promulgar, non só unha orde de convocatoria, senón tantas como
áreas xeográficas, é evitar que futuros recursos xudiciais contra a repartición
paralicen o sector eólico en Galicia. En declaracións que o xornal reproduce como
textuais, o director xeral afirma que “se ao final se apostase por unha soa orde,
incluiríanse lotes estanco de potencia, de modo que os operadores só poderían
recorrer a resolución en canto ás áreas que lles afectan”.

A reacción diante do texto do anteproxecto e diante das declaracións tan

aclaratorias do responsable da área de enerxía da Xunta de Galicia, é quedar
absolutamente abraiado/a porque supoñen o recoñecemento implícito de que o
actual Goberno Galego mente. É a autoinculpación máis grave de comisión dun acto
de prevaricación: declararon por activa e por pasiva que o Decreto 242/2007 era
nulo de pleno dereito por conter a previsión da posibilidade de participación pública
e acabamos de comprobar como se basea nunha falsa afirmación sobre o contido
do ditame do Consello Consultivo de Galicia e o texto sobre o cal este organismo se
pronunciaba, e fundamentan o anteproxecto de lei sobre unha suposta inseguranza
xurídica concretada na existencia de 50 recursos potestativos de reposición contra
unha resolución administrativa para, acto seguido, poñer a venda antes da ferida e
segregar en tantas ordes de convocatoria como áreas de desenvolvemento existen

21/24
co fin de limitar os efectos da interposición de eventuais recursos administrativos
contra as decisións que se vaian adoptar.

A realidade é ben distinta: a existencia de actividade administrativa pode xerar

recursos, en vía administrativa ou xudicial, calquera acto ou resolución en que se
manifeste a vontade da Administración pode ser recorrida porque os recursos, en
vía administrativa ou en vía xudicial, son o xeito en que a Lei prevé que se
instrumente o desacordo do particular con esa decisión. Nunca esa posibilidade se
interpretou como un escenario de inseguranza xurídica que xustificase actuacións
arbitrarias por fóra do marco normativo como agora quere facer a Xunta de Galicia.

O que a Administración ten que facer e estudar o contido deses recursos e volver a
pronunciarse: estimando o recurso, é dicir, darlle a razón ao seu autor
determinándose entón as consecuencias desa estimación, ou desestimándoo por
entender que o interesado non tiña razón por ser a decisión administrativa
axustada a dereito.

A existencia de máis ou menos recursos non é un motivo que a Lei prevexa para
poder deixar sen efecto a aplicación dun acto administrativo, nin para suspender un
procedemento coas consecuencias que, gravísimas no caso do sector eólico en
Galicia, pode ter.

Pero resulta repugnante a calquera moral, xa non digamos en termos éticos ou de

articulación dun sistema democrático e dun Estado de dereito, facer o que o actual
Goberno Galego fixo coa Resolución do 26 de decembro de 2008 pola que se
admiten a trámite as solicitudes de autorización de parques eólicos (propostas por
unha comisión de valoración constituída ao abeiro do Decreto 242/2007 por unha
maioría de funcionarios e funcionarias públicos, do 13 de decembro, e da Orde do 6
de marzo de 2008, logo da selección dos anteproxectos por aplicación duns criterios
absolutamente obxectivos e consonte un procedemento totalmente transparente) e
sobre unha gravísima mentira, obviando a posta en marcha dos mecanismos
xurídicos previstos, poñer enriba da mesa un anteproxecto de lei que leva escrito o
recoñecemento implícito de que toda actuación administrativa é susceptible de
desacordo por parte dos particulares que a reciben.

A disposición transitoria primeira “Réxime aplicable a procedementos de

autorización en curso” constitúe un disparate en termos xurídicos e unha mostra
máis de arbitrariedade e desprezo pola seguridade xurídica, cuxa gravidade non só

22/24
desaparece, senón que se acrecenta, polo feito de conterse nunha norma con rango
de Lei.

No Dereito Público español, as disposicións transitorias están destinadas a regular o

marco de aplicación dunha nova norma, isto é, a entrada en vigor respecto de
situacións ou procedementos xa iniciados conforme á normativa anterior. E sempre
– precisamente en atención á seguridade xurídica – as normas que innovan o
ordenamento xurídico se entenden aplicables a situacións nacidas e procedementos
abertos unha vez que a nova norma entre en vigor. Só se pode aplicar
retroactivamente a Lei a situacións nacidas con anterioridade en caso de que tal
aplicación lle resulte favorable ao cidadán (art. 9.3 CE). Nunca cabería a
retroactividade in peius, ou sexa, a retroactividade de disposicións sancionadoras
desfavorables ou restritivas de dereitos, so pena de vulnerar o artigo 9.3 CE. Tal é
o caso da evidente vulneración da lexitima liberdade de empresa (art. 38 CE) e dos
dereitos adquiridos (art. 33 CE) polos interesados da Orde de 26 de decembro que
se produce coa transitoria primeira do borrador.

Ademais do seu efecto de fondo, a disposición transitoria primeira é dunha

incorrección técnica manifesta e dunha aberta vulneración da legalidade básica en
materia de procedemento. Non cabe que a Administración “desista” unilateralmente
de concluír un procedemento aberto que ten a obriga legal de resolver
expresamente (ex art. 42 LPAC). Os únicos que poden desistir do procedemento
son os interesados (art. 90 LPAC). A obriga legal da Administración é continuar coa
tramitación do procedemento aberto pola Orde de 6 de marzo, so pena de incorrer
en responsabilidade patrimonial da Administración, e con independencia das
eventuais responsabilidades disciplinarias e mesmo penais que podan xurdir, ao
abeiro do artigo 42.7 LPAC e do Código Penal.

Alén do anterior, a transitoria primeira, consciente das consecuencias ablatorias da

sedicente “desistencia”, limita a eventual responsabilidade administrativa apenas ao
dano emerxente. Non cubre o lucro cesante, cando o lucro cesante das empresas
beneficiarias da Orde de 26 de decembro de 2008 é tamén un concepto
indemnizatorio lexitimamente resarcible, conforme a constante xurisprudencia do
Tribunal Supremo. O máis grave desta transitoria é que, polo rango legal, non cabe
recorrer na vía contencioso-administrativa ordinaria o resarcimento dos danos e
prexuízos causados aos interesados por esta Lei singular, que compromete a
responsabilidade do Estado lexislador. Só podería ser recorrida en amparo diante

23/24
do Tribunal Constitucional, con todos os problemas procesuais que isto implica,
ante o coñecido atasco da xurisdición constitucional en amparo, e diante do
Tribunal Europeo dos Dereitos Humanos.

Obviamente, con este tipo de medidas non se pode soster seriamente que o
borrador busque a seguridade xurídica, pois o resultado logrado e dereitamente
todo o contrario: a arbitrariedade máis descarnadamente partidista dos poderes
públicos..

Debería, xa que logo, a Xunta de Galicia retirar de contado o seu anteproxecto de

lei ao ter declarado no seu texto que a súa aplicación pode producir inseguranza
xurídica, entendida esta como a potencial lexitimación dun particular para
interpoñer un recurso contra calquera decisión que en materia eólica a Xunta do PP
puidese adoptar.

CONCLUSIÓNS

Por todas as razóns que figuran neste documento, o anteproxecto de lei polo que se
regula o aproveitamento eólico en Galicia e se crean o canon eólico e o Fondo de
Compensación Ambiental debería ser devolto á Xunta de Galicia para que esta
proceda á súa retirada.

Adoece de serios problemas técnicos e introduce un problema inasumible de

inseguranza xurídica que, sen dúbida, deteriorará a imaxe de Galiza como
territorio receptor dos investimentos de todo tipo de axentes económicos, e
paralisará o desenvolvemento dos proxectos xa en tramitación. Até este momento,
ningún dos gobernos anteriores, con independencia da súa cor política, fora tan
lonxe na falla de respecto polas actuacións das administracións que os precederon.

O único móbil que ten a actual Xunta de Galicia para operar deste xeito é o
estritamente político, xa que polo método elixido (promover unha lei e non unha
declaración de nulidade do Decreto 242/2007) está trasladándose a idea de que
non existían causas xurídicas para deixar sen efecto a norma xurídica de 2007 e os
efectos que dela se derivan. De prosperar o anteproxecto de lei, estaríase abrindo
unha fenda na confianza que necesariamente debe existir nunha sociedade para
facilitar e promover un crecemento económico compatible co respecto ao ambiente
natural e co progreso social.

24/24