Infrmate

a Fondo
A OLLADA EXTERNA: Entrevista con Helena Villar Janeiro

NMERO 133

1 TRIMESTRE 2014

Autorzase a reproducin e divulgacin desta folla informativa

www.fondogalego.org

FONDO DE ARMARIO
9

A Rosala mis contextualizada no seu pas e no seu tempo ten hoxe valor pleno nun mundo convulso
14

OS PROXECTOS EN TERREO: Mozambique, El Salvador, Cuba

11

Cabo Verde e Galicia afianzan a sa relacin

2

Renovado o acordo de colaboracin coa Fegamp

4

Mis al dos ODM #Aln2015

6

brese Vacacins con Traballo 2014

10

Cabo Verde convida a Galicia a consolidar a relacin entre os dous pases #irmandadegzcv
Poer en valor once anos de traballo acumulado era o obxectivo da Irmandade GaliciaCabo Verde que pechou un intenso ano de actividade no Fondo Galego de Cooperacin. A delegacin caboverdiana despediuse convidando a Galicia consolidar unha relacin bilateral co arquiplago atlntico aln dos proxectos de cooperacin, buscando frmulas que abran oportunidades culturais, educativas e mesmo econmicas en ambas as das direccins, aproveitando as complementariedades entre senllos pases. O presidente da Asociacin Nacional de Municipios Caboverdianos, Manuel de Pina, e a nica alcaldesa do arquiplago atlntico, Rosa Lopes, xunto co xornalista Vlademiro Almeida, percorreron entre o 9 e o 13 de decembro as deputacins de Lugo e A Corua, e mais os concellos de Burela, Oleiros, Cambre, Vigo, Redondela e Allariz. Amais de manter un encontro coa comunidade caboverdiana asentada na Maria lucense, reunronse
Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade [

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

A delegacin mantivo un encontro co municipalismo na Fegamp

A comunidade caboverdiana de Burela actuou na xuntanza coa comitiva

O vicepresidente da Deputacin de Lugo recibiu a misin caboverdiana

2]

No Fondo funciona a solidariedade

con representantes municipais e provinciais, da Xunta e da Fegamp. Tamn estiveron con escolares, asociacins locais e ONGD. Deste xeito, puideron dar a coecer de primeira man os resultados da cooperacin internacional impulsada polo Fondo Galego en Cabo Verde, con 33 proxectos de desenvolvemento, entre outras iniciativas conxuntas.
A exposicin de Rober Amado inaugurouse no marco da Irmandade

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Abel Caballero e Isaura Abelairas recibiron e aos caboverdianos

No marco da misin presentouse a exposicin Galicia-Cabo Verde, unha irmandade coas fotografas realizadas no pas africano polo gaador do certame Imaxes con Fondo, Rober Amado. Coincidindo co Da dos Dereitos Humanos, desenvolvronse asemade as VIII Xornadas do Fondo Galego, baixo o epgrafe Comunicacin e cooperacin internacional. Profesionais de diversos medios, ONGD, acadmicos, polticas ou fotoxornalistas participaron nos debates, que puxeron de relevo a importancia da comunicacin na construcin dun mundo mis xusto e dunha sociedade mis solidaria. A aprobacin polo Parlamento Galego do III Plan Director da Cooperacin Galega 20142017 o 18 de marzo de 2014, no que Cabo Verde finalmente foi definido como pas prioritario, respalda as futuras lias de actuacin que Galicia poida establecer co arquiplago africano.

A delegacin foi recibida na Direccin Xeral de Relacins Exteriores e coa UE

A Deputacin da Corua acolleu as VIII Xornadas do Fondo Galego

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

3]

No Fondo funciona a solidariedade

A Fegamp e o Fondo Galego renovan o seu acordo de colaboracin

A Federacin Galega de Municipios e Provincias (Fegamp) e o Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade renovaron en febreiro o seu acordo de colaboracin, que reafirma o papel da administracin local como espazo para fomentar a cooperacin con outros territorios. O documento recoece que o Fondo Galego ten un papel esencial como axente de sensibilizacin en Galicia sobre as desigualdades existentes a nivel mundial, colocando na axenda municipal galega a defensa dos Dereitos Humanos, ao tempo que promove proxectos de desenvolvemento nos pases empobrecidos, constitundose como un instrumento ao servizo da accin exterior de Galicia.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

O presidente da Fegamp, Jos Manuel Rey Varela, animou na sinatura do convenio a todos aqueles que non estn presentes a que dean ese paso, porque a crise non pode servir de escusa para deixar de apoiar a quen mis o segue necesitando. A presidenta do Fondo Galego, Teresa Pars, salientou pola sa banda o valor do Fondo como axencia do municipalismo galego en materia de cooperacin internacional, onde o sistema de cotas mnimas permite a todos os municipios contribur erradicacin da pobreza extrema e promocin da xustiza social.

Jos Manuel Rey e Teresa Pars asinaron o acordo

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

4]

No Fondo funciona a solidariedade

O Plan 2014 presntase ante a RMS e en Asemblea

A exposicin do Plan de actividades para 2014 foi un dos elementos centrais da Asemblea xeral ordinaria que o Fondo Galego de Cooperacin celebrou o 28 de marzo a en Santiago de Compostela, na sede da Fegamp. A xuntanza arrincou coa presentacin do informe de situacin por parte da presidenta, Teresa Pars. Aprobronse asemade tanto o balance econmico de 2013 coma o orzamento previsto para 2014. No

transcurso do encontro ratificronse ademais as baixas dos concellos de Baiona, Salceda de Caselas e Mos, e duselle a benvida ao Concello de San Sadurnio. Tamn se abordaron os proxectos impulsados no Sur e a segunda fase da iniciativa europea Redes para o Desenvolvemento. Entre as actividades de sensibilizacin para o ano en curso, reedtanse frmulas de xito coma o concurso Imaxes con Fondo, o programa de voluntariado internacional Vacacins con Traballo, os contos da Tropa de Trapo, os ciclos de cine ou as exposicins. En canto s novidades que se ofertan, destacan os obradoiros de fotografa ou os encontros dixitais #Aln2015.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

O Plan 2014 vn de expoerse asemade nas xuntanzas da Rede Municipalista Solidaria, integrada polas tcnicas e tcnicos municipais encargados da relacin co Fondo Galego. As RMS do primeiro semestres desenvolvronse entre o 4 e o 12 de marzo nos concellos de Santiago de Compostela, Oleiros, Ourense, Vigo, Lugo e Pontevedra. Faciltase as un meirande aproveitamento das diversas posibilidades que teen as deputacins e concellos para introduciren na vida local unha visin universal do mundo no que vivimos, contribundo deste xeito denominada educacin para a cidadana global.

O Plan 2014 presentouse ante a Rede Municipalista Solidaria

A Asemblea aprobou o balance econmico de 2013 e o orzamento para 2014

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

5]

No Fondo funciona a solidariedade

Doce encontros dixitais para avaliar os Obxectivos do Milenio #Aln2015

Expertas e expertos en diversas temticas relacionadas cos Obxectivos de Desenvolvemento do Milenio protagonizan cada mes os encontros dixitais #Aln2015 que o Fondo Galego desenvolve ata finais de ano. A anticoperacin, o conflito no Shara e as migracins centraron as tres primeiras citas, nas que David Llistar, o colectivo Sarsur e Helena Maleno, respectivamente, responderon as dbidas das e dos internautas. A cidadana pode participar nas entrevistas en directo achegando as sas preguntas a travs dos perfs de Facebook e Twitter, anda que tamn poden formulalas previamente tanto nas redes sociais coma no enderezo fondogalego@ gmail.com. O obxectivo reflexionar sobre as metas fixadas pola ONU para 2015 en mbitos como a erradicacin da pobreza, o ensino universal, a igualdade de xnero, a sade ou o medio ambiente, pero indo mis al, pensando nas definicins da axenda da axuda internacional a partir do vindeiro ano. O venres 25 de abril contaremos con Tom Kucharz de Ecologistas en Accin.
Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade [

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Helena Maleno respostou as dbidas das e dos internautas sobre migracins

David Llistar protagonizou o primeiro dos encontros dixitais

6]

No Fondo funciona a solidariedade

Os audios dos obradoiros de radio e Dereitos Humanos xa estn dispoibles

Alumnado, maiores ou persoas con discapacidade traballaron os Obxectivos do Milenio e os Dereitos Humanos a travs da radio e a msica nos obradoiros que a Asociacin Galega de Reporteiros Solidarios (Agareso) impartiu en dez concellos socios do Fondo Galego. Entre o 10 de outubro e o 10 de xaneiro desenvolveuse esta actividade para a formacin en valores, cofinanciada pola Xunta de Galicia, que tamn permitiu traballar habilidades de participacin a travs da comunicacin para o desenvolvemento. Os audios resultantes xa estn dispoibles.

Faladoiro sobre a igualdade de xnero

Presentacins, cua a prol do medio

e a arteterapia realizado por un grupo persoas con discapacidade intelectual que asisten aos talleres do centro Togarios (A Estrada).
Reflexins sobre a discapacidade

ambiente e microespazo musical sobre os ODM realizados por rapazas e rapaces de Oleiros.
Para poder medrar. Programa realizado

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

realizadas por membros da asociacin Ambar das persoas con diversidade funcional (Boiro).
Ribeira nas ondas. Programa realizado por

por alumnado do IES de Vis (Abegondo) que aborda os dereitos da infancia.

Sombras que xa son esperanzas. Programa

alumnado do CPI da Ribeira (O Porrio) que aborda o dereito educacin.

Xuntos podemos. Programa realizado por

realizado por un grupo de mulleres residentes en Lugo que aborda a igualdade de xnero.
O crculo de APEM. Faladoiro onde

alumnado do IES Mendio (Redondela) que aborda a violencia de xnero, entre outros temas.

usuarias e usuarios da Asociacin Pro Enfermos Mentais (APEM) de Cambre opinan sobre cuestins relacionadas coa enfermidade mental.
Puzzle na Ziralla. Programa realizado

por persoas con discapacidade da asociacin Puzzle e maiores que colaboran en Radio Allariz sobre a migracin, entre outros temas.
Cua e microespazo musical realizados

por alumnado do IES Isaac Daz Pardo (Sada) sobre a igualdade de xnero.

A entrevista foi unha das prcticas realizadas durante os obradoiros

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

7]

No Fondo funciona a solidariedade

A doazn para Filipinas destnase a tendas para 1.000 familias

A achega de 10.000 euros realizada polo Fondo Galego como resposta catstrofe xerada do tifn Haiyn en Filipinas permitiu dotar a un milleiro de familias damnificadas de tendas de campaa e de artigos non alimentarios bsicos de emerxencia. A esta conta cmpre sumar os 6.000 euros doados polo Concello de Narn, os 3.000 do Concello de Pontevedra e os 1.000 euros recadados no concerto solidario organizado polo Concello de Lugo en xaneiro, onde actuaron a Banda Municipal, a Escola de Msica e a Banda Filarmnica. A conta de emerxencia 2080 0209 50 3040019000 rene as un total de 20.000 euros que se canalizan a travs da Axencia da ONU para os Refuxiados. O devastador cicln de novembro afectou a 14 millns de persoas, das que catro millns perderon os seus fogares e ficaron desprazadas. Acnur informa da achega realizada polo Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade no seu ltimo boletn, que se distribe entre mis de 200.000 persoas socias e entidades doadoras en Espaa.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Familia damnificada no seu refuxio temporal. FOTO: Acnur/K.Bolisay

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

8]

No Fondo funciona a solidariedade

FONDO DE ARMARIO

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Redes para o desenvolvemento II xa est en marcha

O 24 de marzo botou a andar Redes para o desenvolvemento II tras os resultados conseguidos na primeira fase, que culminou coa creacin da Rede Intermunicipal de Cooperaao ao Desenvolvemento en Portugal e a xeracin en Alemaa dun tecido de municipios irmandados con localidades nicaraguanas. No perodo 2014-2017, o proxecto cofinanciado pola UE incorporar concellos de Holanda. O Fondo Galego volver participar presentando o seu modelo de cooperacin municipalista en rede a travs de obradoiros de traballo nos tres pases. O obxectivo fortalecer as autoridades locais europeas en accins de educacin para o desenvolvemento e para a cidadana global. As metas especficas pasan por capacitar as autoridades locais en accins de ED, promover boas prcticas e parceras multiactor europeas e incorporar a participacin da cidadana nas polticas de cooperacin.

Concurso Imaxes con Fondo e obradoiros fotogrficos

Desde o 23 de abril e at o mes de novembro permanecer aberta a segunda edicin do concurso Imaxes con Fondo, que volver contar cun apartado xuvenil con temtica centrada na solidariedade e unha categora para persoas adultas destinada a reflectir como os comportamentos das sociedades do Norte afectan as poboacins do Sur. Desta volta, o certame complementarase con das actividades que profundan na idea de promover a participacin e a reflexin sobre os contidos das imaxes e o mundo que as mesmas constren. Trtase de clases maxistrais dirixidas por Gabriel Tizn e obradoiros impartidos por Rober Amado, fotgrafos galegos especializados no eido social. Ambas as das propostas van prioritariamente dirixidas a menores de idade, co obxectivo de espertar curiosidade polo mundo da fotografa, especialmente no eido social, e animar participacin no concurso.

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

9]

No Fondo funciona a solidariedade

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Publicacin da memoria
O Fondo Galego vn de publicar a Memoria 2013: De Galicia a Cabo Verde, que recolle a actividade da asociacin ao longo do pasado exercicio, moi marcado pola posta en valor da cooperacin co pas lusfono. O documento arrinca cun texto da presidenta, quen explica como se procurou transformar as dificultades coas que iniciamos o ano en novas oportunidades. Lmbrase a continuacin o tecido e vida asociativa, as como as relacins institucionais, para detallar logo os proxectos de cooperacin apoiados en India, Honduras, Nicaragua, Mozambique, El Salvador, Cuba, Cabo Verde e a emerxencia en Filipinas. No apartado de sensibilizacin, recomplanse as mis de cen actividades promovidas en 71 entidades socias, coa participacin directa de mis de 25.000 persoas. A memoria pchase cun repaso rea comunicativa, onde destaca a posta en marcha do Plan de Comunicacin Online.
Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade [

Vacacins con Traballo en Nicaragua e Cabo Verde

Desde o 9 de abril e at o 16 de maio permanecer aberta unha nova convocatoria de Vacacins con Traballo, o programa de voluntariado en pases do Sur dirixido ao persoal das administracins socias do Fondo Galego. Como o ano pasado, na novena edicin da iniciativa volveranse convocar das prazas para cooperar con parceiros estratxicos da entidade: unha en Nicaragua para colaborar en materia turstica co Instituto de Promocin Humana-Somoto e outra en Cabo Verde para asesorar a unha municipalidade sobre igualdade de xnero. O proceso de seleccin centrarase no currculo e a carta de motivacin das persoas solicitantes, que investirn na experiencia o seu mes de vacacins despois do vern. Vacacins con Traballo basase nun intercambio de coecementos tcnicos no eido local, pero tamn no achegamento a outras realidades sociais e culturais.

10 ]

No Fondo funciona a solidariedade

OS PROXECTOS EN TERREO: Arrancan os proxectos con ONGD en Mozambique, El Salvador e Cuba

Os novos proxectos de cooperacin indirecta impulsados polo Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade xa botaron a andar en Mozambique, El Salvador e Cuba. A Asemblea xeral resolvera en novembro destinar 76.800 s propostas de Ecos do Sur, Agareso e Asemblea de Cooperacin pola Paz, respectivamente, en virtude da convocatoria de 2013. En canto as perspectivas de cooperacin directa para o presente exercicio, de novo o Concello de Vigo e mais o Fondo Galego preparan senllas intervencins. En Nicaragua, da man do Instituto de Promocin HumanaSomoto, arredor do turismo comunitario rural, e en Cabo Verde, cunha convocatoria Asociacin Nacional de Municipios Coboverdianos, no marco dunha iniciativa de promocin da igualdade de xnero. O Fondo Galego lanzar en 2014 unha nova convocatoria de proxectos de cooperacin

indirecta, isto , destinada a ONGD con presenza en Galicia. Desta volta, dotarase cunha conta de 100.000 euros como mnimo, o que supn un incremento considerable ao respecto dos dous anos anteriores. De xeito paralelo, estase a intensificar a lia de traballo especfica que se abriu para visibilizar os proxectos no Sur, nunha misin que ten en conta tanto a pedagoxa sobre a necesidade e resultado dos mesmos, como coa transparencia que o proceso debe de seguir. Neste sentido, salientar que amais das canles habituais para divulgar a execucin dos proxectos a travs da web e as redes sociais, sumarase a RMS electrnica por medio de correos informativos s e aos represen-

tantes polticos, notas de prensa peridicas e seguimento no IAF dixital. Como novidade, na vontade de difundir os proxectos cmpre salientar as actividades de sensibilizacin que se realizarn en Galicia sobre os mesmos, dentro do Plan 2014, e a visibilizacin das iniciativas de cooperacin dos primeiros anos do Fondo Galego, para reflectir a experiencia e traballo acumulado en materia de desenvolvemento.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Mozambique: Ecos do Sur

En xaneiro puxronse en marcha as actividades do proxecto con Ecos do Sur para mellorar os servizos de educacin e sanidade

Os traballos en Mozambique comezaron polas fosas spticas e os desaugues

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

11 ]

No Fondo funciona a solidariedade

e coa construcin do desaugue para as duchas, buscan paliar todas estas problemticas. Complementariamente, executarase unha actividade de sensibilizacin e difusin do proxecto en escolas galegas, anlogas escola obxecto do proxecto, fomentando o intercambio de experiencias entre o alumnado de ambos os dous centros educativos.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

El Salvador: Agareso
No mes de xaneiro pxose tamn en andamento o proxecto coa Asociacin Galega de Reporteiros Solidarios en El Salvador. O obxectivo da intervencin previr e reducir a vulnerabilidade perante o risco de inundacins en comunidades e centros escolares dos municipios de Tecoluca e Zacatecoluca a travs da mitigacin, sensibilizacin e educacin ambiental. Ao tempo, amplificaranse os resultados desta formacin e a capacidade de reaccin da poboacin fronte unha emerxencia a travs da radio comunitaria. Os obradoiros de sensibilizacin e capacitacin impartidos pola ONGD local Cordes, dirixidos a once centros escolares e a colectivos de proteccin civil e que leva aparellada a entrega dos materiais de prevencin necesarios, deron comezo o 19 de marzo e prolongaranse ata maio. Ao tempo, cada se-

Radio Tehuacn contribe a minguar os riscos das inundacins

na escola de Hitakula das Mahotas (Maputo) a travs de diversas accins orientadas mellora do sistema de auga e saneamento, en parcera con Adane Moambique. As diferentes accins beneficiarn directamente s mis de 2.450 alumnas e alumnos da escola, s 80 nenas e nenos do centro infantil, e tamn ao persoal docente. En concreto, este proxecto pretende dar resposta s problemticas derivadas do deterioro das instalacins de auga e saneamento, pois a capacidade das latrinas

foi desbordada co incremento de alumnado derivado do xodo rural cara a capital. Deste xeito, producanse derrames de augas fecais no patio pola falta de capacidade das fosas spticas, epidemias e enfermidades coma o clera e diarreas, carencia de seguridade pola ausencia de portas adecuadas e fechaduras nos sanitarios, ou o absentismo escolar das mozas dada a falta de seguridade e intimidade nos sanitarios. As accins en terreo, que xa deron comezo coa limpeza e ampliacin das fosas spticas
[

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

12 ]

No Fondo funciona a solidariedade

mana emtese en Radio Tehuacn o espazo En contacto coa natureza, que aborda diferentes temas ambientais e resume ademais as formacins impartidas. No marco do proxecto, un equipo de voluntariado de Agareso viaxar a terreo para gravar un documental que logo se proxectar en dez centros de ensino de dez concellos galegos. Doutra banda, a comezos de abril tres representantes da emisora comunitaria salvadorea visitarn Galicia e dedicarn a xornada do luns 7 a actividades co Fondo Galego de Cooperacin.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

ACPP: Cuba
O Fondo Galego est contribundo asemade a mellorar as capacidades da poboacin da Habana Vieja para a prevencin de desastres, a travs dun proxecto promovido por Asemblea de Cooperacin pola Paz coa Oficina do Conservador da cidade cubana. A iniciativa facilitar a posta en marcha dun Centro de Interpretacin da Meteoroloxa no antigo convento de Beln, vez que se contribe a recuperar un Ben de Interese Cultural.

O edificio, que se sita no casco histrico declarado Patrimonio da Humanidade pola Unesco, est a ser restaurado en diferentes fases e na actualidade alberga xa diversos equipamentos sociais. A intervencin sufragada polo Fondo Galego cntrase na torre do que fora un dos observatorios mis importantes do sculo XIX e que agora se reconverter en centro de interpretacin. A idea que, nun futuro, o museo contriba a concienciar poboacin cubana sobre as tormentas tropicais e furacns que lles afectan periodicamente, co fin de reducir a vulnerabilidade fronte a estes fenmenos. vez, supor un incentivo para o turismo e permitir crear novos postos de traballo. Previamente, co apoio do Fondo Galego estase a rehabilitar a escaleira central, elemento de articulacin entre as diferentes zonas que tamn se empregar como espazo musestico. Instalaranse sistemas de proteccin, iluminacin e paneis grficos. De xeito paralelo, ACPP desenvolver en Galicia charlas e exposicins relacionadas co proxecto, co fin de sensibilizar cidadana en xeral e poboacin escolar en particular.

A intervencin no convento de Beln centrarase nas escaleiras

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

13 ]

No Fondo funciona a solidariedade

A OLLADA EXTERNA Helena Villar Janeiro: A Rosala mis contextualizada no seu pas e no seu tempo ten hoxe valor pleno nun mundo convulso
Helena Villar Janeiro vn de pren-

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

vs da fotografa e mantense tamn moi activa nas redes sociais Twitter e Facebook, amais de actualizar acoto o blog Tirar do fo e o seu novo proxecto docente en lia. Entre 2005 e 2012 presidiu a Fundacin Rosala de Castro, as que iniciamos a conversa preguntndolle pola vixencia da poeta. Nunha recente entrada no seu blog destacaba os valores humanos que se desprenden da obra de Rosala: a solidariedade coas mulleres marxinadas e coa xente pobre que sofre inxustizas de man dos poderosos. Semellan cuestins de plena actualidade... Sono. Cando poda parecer que a parte mis universal e actualizada de Rosala era a sa vertente existencial, vemos que a mis contextualizada no seu pas e no seu tempo ten hoxe valor pleno, non s para ns -que o segue a ter- senn para un mundo convulso con esa fenda econmica fortsima que carrexa tantas migracins.
Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade [

sentar o poemario Remontar o ro, nova entrega dunha escritora que ten cultivado diferentes xneros, anda que na sa traxectoria, recoecida cuns cantos galardns, destaque a literatura infantil e xuvenil. A autora de Becerre complementa a sa expresin artstica a tra-

A escritora Helena Villar Janeiro. FOTO: Xos Antn Castro Barreiro

14 ]

No Fondo funciona a solidariedade

Vostede unha autora comprometida co pas, coa sa lingua e coa sa cultura. Como foi evolucionando esa defensa desde que empezou a escribir ata agora? Segue sendo igual de necesaria? Empecei a escribir en casteln por das razns: a mia formacin acadmica non me proporcionara a lectura nin o estudo dos clsicos de noso -eu fxenme poeta da man de Juan Ramn Jimenez- e tampouco tia adquirida a ferramenta da lingua escrita para a expresin cabal no idioma que falaba. Foi cando me dei conta de que non era normal que escribise nunha lingua na que non senta as mias emocins. Daquela adquirn pola mia conta a capacidade de escribir e asinei un compromiso vital coa mia lingua. Este compromiso, que deba ter todo o pas co seu singular tesouro, mis necesario que nunca. O sistema educativo non satisfixo as expectativas que tia xerado porque non abordou debidamente a tarefa encomendada.

Hai que ter tamn en conta que, sendo o un piar importante, el s non abonda para a normalizacin dunha lingua. Est fallando a transmisin familiar que non soubo frearse e o nmero de falantes que se perden en cada xeracin alarmante.

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

Asinei un compromiso vital coa mia lingua. Este compromiso, que deba ter todo o pas co seu singular tesouro, mis necesario que nunca
Tamn ten destacado polo seu compromiso coa equidade de xnero. Dira que a literatura infantil e xuvenil galega contribe a fomentar a igualdade? As persoas que iniciamos ese proceso de ir cara a igualdade non tivemos lecturas facilitadoras para a concienciacin. A literatura ficcin e, como tal, abonda ler con sentido crtico para que axude a transformar as nosas vidas. Hai lecturas moi
Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade [

FOTO: Helena Villar Janeiro

benintencionadas que, se cadra, non son literatura. Non est mal mostrar modelos que conduzan igualdade, pero estamos dando a ler cousas de medo e non creo que queiramos conducir ao

A literatura ficcin e, como tal, abonda ler con sentido crtico para que axude a transformar as nosas vidas

medo. moi complicado decidir o que deben ler ou non os educandos. O que hai que desenvolverlles o esprito crtico para que discirnan o que est ben e o que est mal, e saiban sacar conclusins sobre as lecturas e sobre a vida que teen arredor. Vostede non se incorporou ao ensino regrado ata os 14 anos e coa sa filla -a poeta Mara

15 ]

No Fondo funciona a solidariedade

do Cebreiro- e o seu fillo -o msico Abe Rbade- puxo en prctica experiencias que poderiamos chamar de educacin informal. Que importancia lle concede formacin en valores aln das aulas? Independentemente de xulgar o meu caso e as mias aprendizaxes non regradas como moi positivas, cada vez lle concedo mis importancia ao que se aprende fra da escola. A institucin educativa non compensadora das carencias que o alumnado leva aula mostrndose como un verdadeiro espazo de cooperacin. Quen decide o xito edu-

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

nar?, para que ensinar?, e como ensinar? Para poer un exemplo, hoxe debera ser un espazo de socializacin, porque a infancia perdeu a ra e en moitos casos irmns que desenvolvan relacins horizontais. A escola ten que ser integradora en vez de promover a segregacin. Os grandes cambios sociais esixen grandes cambios educativos e a reforma que se est iniciando non camia por a senn que volve cara o pasado. No entanto, como mestra que foi, considera que a educacin para o desenvolvemento e para unha cidadana global debera ter mis peso dentro do currculo escolar? Estou plenamente segura. A aula unha microsociedade dentro doutra sociedade envolvente e que a escola. Esta realidade debera ser un marco para desenvolver o sentido da cidadana democrtica, crtica, responsable e solidaria. Nos obxectivos dos centros adoita aparecer este desideratum,
Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade [

FOTO: Helena Villar Janeiro

A aula debera ser un marco para desenvolver o sentido da cidadana democrtica, crtica, responsable e solidaria
cativo non precisamente a escola. A educacin personalizada foi unha utopa que nin sequera serviu para ir tras dela. Haber que volver preguntar como os grandes renovadores: que ensi-

pero a maneira de levalo cabo a aprendizaxe das ecuacins e a anlise da oracin composta, por citar algn contido planificado das aulas que se ver reflectido na avaliacin. Xa que logo, a finalidade e os medios formais de avanzar cara ela non gardan apenas relacin. Semanalmente asina unha columna de opinin no xornal El

Correo Gallego. importante para unha creadora manter un contacto crtico coa actualidade? O artigo xornalstico obrgame a estar pendente do acontecer diario, a analizalo e a traballar sobre el con vontade de estilo literario. Por outro lado, unha tribuna para facer chegar cidadana con inmediatez as tas

16 ]

No Fondo funciona a solidariedade

reflexins, sempre subxectivas como opinin, que pode contrastarse. Esta dedicacin crea unha obrigatoriedade a prazo que pon certa disciplina, pero, unha vez que se inicia, moi difcil de abandonar, tanto que levo facndoo 22 anos. Nos ltimos tempos dedcase tamn fotografa. Que valor lle concede s imaxes? Inicieme como autodidacta en varias expresins artsticas: msica, modelado, debuxo e pintura. A pintura, que resistiu bastante tempo, abandonei-

INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

na porque era unha actividade que, sen taller, entraaba perigo para a nena e o neno. Na fotografa atopei a substitucin daquel pracer de pintar e traballei un tempo buscando efectos parecidos cun lbum do que acabei sacando a mostra Soos de auga. Neste momento trato de conxuntar a imaxe e creacin potica ou nanorrelatos. O proceso que se segue para obter unha unha imaxe ten moita relacin coa eleccin do punto de vista de narrar e a definicin do eu lrico dun poema. Unha prctica, pois, axuda outra. E nesas andamos.

FOTO: Helena Villar Janeiro

O proceso que se segue para obter unha unha imaxe ten moita relacin coa eleccin do punto de vista narrativo

Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade

17 ]

No Fondo funciona a solidariedade

INFRMATE
INFRMATE A FONDO : 133 www.fondogalego.org

a FONDO

Edita: Fondo Galego de Cooperacin e Solidariedade Redaccin e Administracin: Avda. Joseln 7 P3 4B 36300 Baiona (Pontevedra) Tel/Fax: 986 357 238 / 698 144 536 Internet: http://www.fondogalego.org email: info@igadi.org Depsito Legal: VG-473-2007
Autorzase a reproducin e divulgacin desta folla informativa

SOCIOS DO FONDO GALEGO Concellos: A Corua, A Estrada, A Guarda, A Laracha, A Pobra de Trives, A Pobra do Caramial, A Teixeira, Abegondo, Allariz, Ames, Arteixo, As Pontes, Bergondo, Betanzos, Boiro, Brin, Burela, Cabanas, Caldas de Reis, Cambre, Carballo, Cartelle, Castrelo de Mio, Castroverde, Cedeira, Corcubin, Covelo, Culleredo, Cuntis, Dumbra, Fene, Ferrol, Fornelos de Montes, Gondomar, Laxe, Lousame, Lugo, Malpica de Bergantios, Manzaneda, Moaa, Mondoedo, Monforte, Moraa, Mugardos, Narn, Neda, Nigrn, Noia, O Barco, O Irixo, O Porrio, O Valadouro, Ombra, Oleiros, Ourense, Outes, Poio, Ponteareas, Pontecesures, Pontedeume, Pontevedra, Porto do Son, Ramirs, Redondela, Rianxo, Ribeira, Riotorto, Rodeiro, Sada, San Cibrao das Vias, Sandis, Santiago de Compostela, San Sadurnio, Sarria, Soutomaior, Teo, Tomio, Triacastela, Valga, Verea, Vern, Vigo, Vilagarca de Arousa, Vilar de Santos, Vilardevs, Viveiro, Xove Deputacins: A Corua, Lugo.