Aralin 3:

Ang salitang heograpiya ay hango sa wikang Greek na geographia. Ang geo ay nangangahulugang lupa samantalang ang graphein ay sumulat.

"Mahalagang malaman ang tungkol sa pisikal na aspeto ng daigdig dahil tahananito ng tao," wika ng isang manunulat. Sumasang-ayon ka ba? Totoong mahalaga ang kaalaman sa heograpiya ng daigdig sapagkat makatutulong ito upang lubos nating maunawaan ang mga

Tulad ng ibang disiplina ng Agham Panlipunan (antropolohiya, sosyolohiya, agham pampulitika, sikolohiya, ekonomiks, atlinggwistika) ang heograpiya ay lubos na nakakaapekto sa mga tao at pangyayaring nagaganap sa

Pansinin mo ang larawan ng ating daigdig. Napakaganda, hindi ba? Bakitmahalagang pangalagaan ng tao ang daigdig? Makapagbibigay ka ba ng ilang katangian ng heograpiya ng daigdig? Subukan mong magbigay ng tatlong katangian

Kung mapapagmasdan mo ang kagandahan ng daigdig mula sa kalawakan, marahil ay maiisip mo na may malaking impluwensiya ang pisikal na kaanyuan ng daigdig sa paghubog ng kabihasnan ng mga taong nakatira dito. Tama ka. Ang heograpiya ay hindi lamang tungkol sa pag-aaral ng pisikal na katangian ng daigdig.

Sinasaklaw din sa pag-aaral ng heograpiya ang pagunawa at pagbibigaypaliwanag kung paanong ang kapaligiran ay nakatutulong sa paghubog ng kabihasnan at sa mgaparaan ng pamumuhay ng mga tao sa

Ang mga nakaraang pangyayari at mga pagbabago sa daigdig o kasaysayan aynaipaliliwanag din sa pamamagitan ng pagunawa sa pisikal na katangian ng mgabansa sa daigdig. Isang halimbawa ang mga Phoenician. Habang namumuhay angsinaunang tao

naging magagaling namang mandaragat ang mgaPhoenician dahil ang lokasyon ng kanilang lugar ay nakaharap sa DagatMediterranean. Gayundin, dahil sa mga ruta at daan sa pagitan ng mga karagatan atmga kontinente, ang mga makapangyarihang bansa ay nakapagpalawak ng kanilang

May malaking impluwensiya sa kultura ng tao ang kanilang kinalalagyan saibabaw ng daigdig. Halimbawa, dapat magsuot ang mga Eskimo sa Alaska ngmakakapal na

upang malabanan nila ang lamig sa bahaging itong daigdig. Kailangan namang magsuot ng makakapal na putong sa ulo ang mga Indiansa mainit na lugar sa Kapatagan ng Deccan at mga tao sa Arabia upang malabananang init dahil sa

Ang mga istilo ng mga bahay sa pookna nagyeyelo kung taglamig ay kakaiba sa mga tahanan ng mga tao sa tropikal na mgabansa. Pangingisda ang ikinabubuhay ng maraming nakatira sa mga peninsula o

pakikipagkalakalan sa ibayong dagat. Higit na maunlad ang kabuhayan ng mga bansang sagana sa likas na yaman kaysa mga bansang salat dito.May kinalaman din ang heograpiya sa paniniwala o

Naging mahalaga ang heograpiya sa pagtatatag at pagbagsak ng mga bansa. Naging makapangyarihan ang Carthage noong sinaunang panahon dahil nasa teritoryonito ang Dagat Mediterranean. Subalit nang mapasakamay ng mga Romano ang nabanggit na

bumagsak ang Carthage, nawalan ito ng halaga sa daigdig atnaging matatag naman ang Imperyong Roma. Mahalaga ang Dagat Mediterranean sapagkat ito ang nag-uugnay sa mga bansa sa Europa, Asya, at

Ang mga bansang nakatuklas ng ibang lupain sa ibang kontinente, gaya ng Espanya at Portugal noong ika-14 na siglo, ay nakaungos sa ibang bansa dahil sakaalaman sa heograpiya at naging mga mananakop at maunlad na

May mga bansa ring naging maunlad dahil pinag- aralan nila ang paggamit ng mga yamanglikas ng kanilang teritoryo o kaya'y tumuklas at gumamit ng mga yamang-likas ng ibanglupain upang manguna sa kalakalan at mga gawaing pampulitika sa buong daigdig, kagaya ng Inglatera at Amerika.

Malaki ang kaugnayan ng heograpiya sa mga pandaigdigang penomena tulad ng El Nio, global warming, greenhouse effect , bagyo, sandstorm, tornado, lindol, tsunami, La Nia at iba pa. May iba't ibang epekto ang pagkakaiba-iba ng klima, elebasyon,porma ng kalupaan, katubigan, behetasyon o sistema ng halaman, uri ng lupa, atmineral, tulad

1. Ang porma o elebasyon ng lupa ay nakakaimpluwensiya sa klima. Naaapektuhan ngelebasyon ang temperatura at patak ng ulan, ang epektong tinatawag na rain-shadow sa mga bulubundukin, ang pababang pag-agos ng malamig na hangin sagabi, mga ihip ng hangin sa lambak at kabundukan, ang lakas at direksyon ng hangin, at iba pa.

2. Naaapektuhan din ng porma at elebasyon ng lupa ang mga katubigan. Ang presipitasyon, distribusyon ng katubigan, pagkawala ng tubig sa mababang lugar, distribusyon ng karagatan, ilog at mga lawa ay nakasalalay sa taas o baba

3. May epekto rin ang porma ng lupa sa behetasyon o sistema ng halaman. Dahil saepekto nito sa lupa at klima, ibaiba ang uri ng mga halamang tumutubo sa

4. Kaiba ang lupa na nabubuo sa malapit na bundok sa mga kapatagan kaysa doon samalapit sa dagat. Dahil dito, iba rin ang sistema ng pagtatanim, at mga gawaing pang-ekonomiya sa bawat lugar. Ang mga lupang sagana sa mineral aynakapagbibigay ng ginto, pilak, tanso, at iba pang uri ng mineral na magagamit at nagpapaunlad sa mga

Ang mga bulubunduking may minahan ng mgaginto at mineral ay matatag na sandigan ng maunlad na ekonomiya. Dahil dito,maraming mga lupaing mayaman sa mineral ang nasakop noong panahon ngkolonyalismo at

5. Sa isang banda, ang klima rin ay may malaking epekto sa pag-iiba-iba ngtemperatura, pagkatuyo o pagkabasa ng lupa, at sa pagkabuo at pagkasira nito. Reponsable ang klima sa sukat ng ulan at dami ng

Dahil sa klima, iba-iba ang uri ng lupa sa maiinit at malalamig na lugar. Iba-ibang halamanang tumutubo sa ibat ibang lugar batay sa lamig o init ng panahon. Dahil dyan, ibatiba rin ang uri ng mga kalakal na ipinagbibili ng mga bansa sa pandaigdigang

Mahalaga ang pag-aaral ng heograpiya sa pag-aaral ng kasaysayan sapagkat may kinalaman ito sa paghubog ng kabihasnan at ng ibatibang aspeto ng kultura, pamahalaan, relihiyon, sining, ekonomiya, atmaging ang hinaharap ng mga tao at bansa sa daigdig.

Nakasalalay sa pangangalaga ng kalikasan at ng heograpiya ang kaligtasan ngsangkatauhan.

Ang Ilog Nile ay isang pangunahing ilog sa kontinenteng Africa. Tinatayang ito ang pinakamahabang ilog sa Daigdig na umaabot sa anim na libo anim na raan at siyamnapu't limang (6,650) kilometro. Nagmula ang salitang "Nilo" ('nIl) mula sa salitang Neilos, isang salitang Griyego na nangangahulugang

Mayroong dalawang sangay ang ilog na tinatawag nating Puting Nilo at Asul na Nilo. Ayon sa mga mananaliksik,sa Ilog Nilo kumukuha ng malinis at maaaring inumin na tubig ang sinaunang sibilisyasyon ng Ehipto (Egypt). Umaagos ang ilog papalabas ng Aprika sa

Sa lambak ng ilog nile unang nanirahan ang mga Ehipsyano. Noong unang panahon, nahihirapan ang sinumang nais

Ang Ehipto ay nagtataglay ng likas na pananggalang sa sinumang sumasalakay sa pook at dahil dito, ang mga nakatira rito ay walang pagkakataong makisalamuha sa ibat ibang

Ang lupain at klima ng Ilog Nile ay nakakaakiy at nagbibigay ng mga pagkakataon sa pag-unlad ng mga taong naninirahan dito. Iniaanod ng mga tunaw na yelo buhat sa matataas na bundok ang matatabang lupa patungong Ilog Nile. Sa pag-apaw ng ilog Nile, kumalat sa lambak ang matabng

Natuklasan din tao ang paggamit ng patubig at ng imbakan ng tubig. Ang klima ay mainit ngunt angkop sa pagtatanim ng ilang

Ang mabagal na daloy ng Ilog Nile ang ginamit ng mga Ehipsyano sa nabigasyon o paglalakbay. Bunga rito, marami sa kanila nag naging mangangalakal. Ang kanilang produkto ang dinala sa karatig na pook at sa kanilang pagbabalik, dala naman nila ang produktong

Pagsasaka ang pangunahing hanapbuhay ng mga unang tao sa Ehipto.

Mga alipin ang gumagawa sa bukid na sinusubaybayan ng mga pinuno ng pamahalaan ay mga sayantist. Sila ang nagpasya kung ano ang itatanim at kung anong bahagi ng bukirin ang angkop na taniman. Ang mga inhinyero at sayantist ng pamahalaan ang gumagawa ng patubig. Dahil sa mga gawaing kaugnay ng pagsasaka natuklasan ng mga Ehipsyano ang mahalagang kaalaman sa matematika, agham, paggawa at

Sa pagtatayo ng piramide at mga palasyo, naging dalubhasa ang mga Ehipsyano. Sumibol ang mga artisano tulad ng tagatibag ng bato, tagagawa ng ladrilyo kantero, tagaukit at iba pa. Umunlad din ang paggawa ng mga sasakyang dagat at paghahabi ng tela.

Dahil sa impluwensiya ng likas ng katangian ng pook, ang lambak ng ilog Nile ay naging isa sa mga ugat ng

Ang ilog Tigris at Euphrates ay nagmula sa bundok ng Armenia. Magkaagapay na dumadaloy ang ilog na ito sa gawing timog at palabas sa Persian Gulf. Bumuo ng malawak na latian at patag na lupain ang mga ilog na ito, bago nagsama papuntang dagat. Tumubo rito ang maraming

May matabang lupain na nababagay sa pagtatanim ang lupain sa pagitan ng dalawang ilog na ito. At tulad ng Egypt, kailangan din ng pook ng patubig; lambak ang lugar na ito ngunit ito ay kakaiba dahil sa kawalan ng mataas na burol na nagbibigay proteksyon laban sa

Dahil dito, iba-ibat uri ng tao at tribu ang sumakop at tumira sa kanilang lupain. Sa kakulangan sa bato, ang mga ladrilyo na pinatuyo sa araw ang kanilang ginamit sa konstruksyon.

Ang kauna-unahang sibilisasyon sa India ay nagsimula sa tabi ng ilog Indus, batay sa mga arkelohista. Ang ilog indus ay nagmula sa mataas na bundok sa hilaga. Ang ilog ay may apat na sanga na dumadaloy sa patag, malawak, at matabang lupain na tinawag na Punjab. Ang unang tao ay magsasaka at ang karaniwang

Ayon sa pag-aaral, nagtataglay sila ng kagamitan na yari sa bronse at luad. Ang mga seal ay yari sa bato at may hugis hayop gaya ng rhinoceros at tigre.

Noong 1150 BCE, ang nabanggit na kabihasnan ay nagwakas. Ipinalalagay ng marami na ang mga gusali sa mga bayan at lungsod ay nasunog, at ang iba naman ay naniniwalang sila ay nilusob at sinakop ng mga Aryan na

May naniniwala na ang mga unang tao sa Tsina ay nagmula sa ilog Huang-Ho sa gawing hilaga at ang iba nay galing sa timog. Sila ay nanirahan sa matabang

Ang teritoryo ng Phoenician ay isang mahaba at makitid na lupain sa pagitan ng mga

Sila ay mangangalakal at mandaragat dahil hindi bagay sa pagsasaka ang kanilang lupain.

Ang kalakalan ng Phoenicia ay sari-saring produkto na nagmula sa dagat. Dinala nila ito sa Spain at sa iba pang bahagi ng mundo. Umaangkat sila ng mga kagamitan gaya ng krystal, palayok, at pinggan.

Naging mahusay na karpintero ang mga Phoenician. Gumagawa sila ng mwebles mula sa mga kahoy na nagmula sa kabundukan. Mga bihasa rin silang artisan. Dahil sa mga produktong kanilang ikinakalakal, tinawag silang mga Traders of Antiquity. At dahil sa paglipat-lipat nila sa ibat ibang pook, napayaman nila nag kultura.

Ang lokasyon , topograpiya, at klima ay mga salik ng kapaligirang pisikal sa daigdig. Ang topograpiya ay ng mga bansa ay may epekto sa pamumuhay ng mga tao. Ibat ibang sistema o pamamaraan ng kanilang pamumuhay, lalo pa ang mga tao ay naninirahan sa kabundukan, kapatagan, talampas, lambak, at disyerto.

Kabunduk an

Kakaunti ang naninirahan dito dahil sa hirap ng buhay. Pangunahing suliranin ay transportasyon at kommunikasyon, sapagkat hiwalay ito sa kabayanan. Mahirap ang pagsasaka at ang mga bundok ay sagabal sa pagdaan ng ulan at hangin, subalit ang mga ito ay

Ang bundok ang pinagmumulan ng mga likas na yaman na umaagapay naman sa pag-unlad ng bansa. Ang pagtotroso, pagmimina at pagpapastol ay ilan lamang sa mga pinagkakakitaan ng tao na

Sa Pilipinas, ang bundok ng Sierra Madre at Cordillera ang sumasangga at nagpapahina sa mga dumarating na bagyo.

Kapatagan

Dito naninirahan ang malaking populasyon ng daigdig. Ito ay malawak, mayaman, at kapakipakinabang sa pamumuhay ng mga tao sa buong panahon. Pagsasaka at pagpapastol ang karaniwang gawain ng mga tao dito. Kadalasan ay hindi kinakikitaan ng suliranin ang tansportasyon at komunikasyon sa kapatagan.

Talampa s

Mainam din na panirahan ito. Matatagpuan sa kalapit ng mga bundok at lumilinang sa mga gawaing pagsasaka at industriya. Halimbawa ng talampas tulad ng Piedmont Plateau at Swiss Plateau ay ginawang panirahan ng mga tao at ang kanilang hanapbuhay ay pagsasaka at pakikipagkalakalan.

Disyerto

Kaunti ang naninirahin dito dahil sa matinding init na nararanasan sa lugar na ito. Ang tao ay hindi makatagal mamuhay rito. Ang matinding init at kawalan ng ulan ang dahilan ng hindi pagtira ng mga tao sa disyerto. Bukod dito, ang hangin sa ibabaw ay tuyo. Mahirap din ang transportasyon at

Mahalaga rin ang klima sa pagtiyak kung saan at kung paano mamumuhay ang mga tao. Ang klima ay ang pangkalahatang kalagayan ng panahon. Binubuo ito ng temperatura, halumigmig, at hangin.

SALAMAT.