- Ang kasaysayan ng ortograpiya ng wikang Filipino ay maaaring ugatin mula sa sinaunang panahong gumagamit ang mga Filipino ng katutubong

paraan ng pagsulat na tinatawag na baybayin. - Ang baybayin ay binubuo ng labimpitong simbolo na kumakatawan sa mga titik: 14 na katinig at 3 patinig. Ang mga simbolong kumakatawan sa mga letra ay gaya ng sumusunod:

niya ang pagkilla sa magkaibang mga tunog ng E at I at ng O at U dahil may mga salita sa Espanyol na magkatulad ng ispeling ngunit nagkakaroon ng3 magkaibang kahulugan dahil sa mga naturang titik. - Halimbawa, iba ang pesa (timbang) sa pisa (dapurakin); iba ang rota (pagkatalo) sa ruta (direksiyon ng pasada). - Sa kabila ng pangyayaring lubhang naimpluwensiyahan ng wikang Espanyol ang mga wikang katutubo sa Filipinas, hindi isinama sa abakada ang mga letra para sa mga tunog na C, CH, F, J, LL, , Q, RR, V, X, Z. - Nanatili ang mga ito sa mga pangngalang pantangi, gaya sa Carmen, Pacheco, Fullon, Jaro, Magallanes, Cario, Quirino, Barrameda, Vizcaya, Maximo, at Zamboanga. - - Ngunit marami sa mga salitang nagtataglay ng naturang mga titik ay tinapatan ng mga tunog sa mga titik ng abakada, gaya ng nagaganap na noong paghiram sa mga naging palasak na salitang Espanyol.
C CH F J LL Q RR V X Z = = = = = = = = = = = k- sts- sphly- ynykrbks- sscalesa cocinera cheque chinelas fiesta jota billar caballo pao queso barricada ventana experiment o texto zapatos - kalesa - kusinera - tseke - sinelas - pista - hota - bilyar - kabayo - panyo - keso - barikada - bintana - eksperimento - teksto - sapatos

- Tinanggap ang mga dagdag na titik na: F,J,,Q,V,X, at Z. Pinalaganap din ang isang modernisadong alpabeto na ipinababsa ang mga titik sa paraang Ingles, maliban sa mulang alpabetong Espanyol, gaya ng sumusunod: A /ey/, B /bi/, C /si/, D /di/, E /i/, F /ef/, G /dyi/, H /eyts/, I /ay/, J /dyey/, K /key/, L /el/, M /em/, N /en/, NG /endyi/, /enye/, O /o/, P /pi/, Q /kyu/, R /ar/, S /es/, T /ti/, U /yu/, V /vi/, W /dobolyu/, X /eks/, Y /way/, Z /zi/. - Pangunahing tungkulin ng ortograpiya ang paglalapat ng grapema sa pahayag na pasalita at bigkas. - Tinatawag na grapma ang isang set o pangkat ng mga bahagi sa isang sistema ng pagsulat. Ang mga grapema sa praktika ng ortograpiyang Filipino ay binubuo ng tinatawag na mga titik at mga di-titik. - Ang ttik o ltra ay sagisag sa isang tunog sa pagsasalita. Binubuo ito ng mga patnig o bokablo (vocablo) at ng mga katnig o konsonante (consonante). - Ang serye ng mga titik o letra ay tinatawag na alpabto. - Ang alpabetong Filipino ay binubuo ng dalawamput walong (28) titik at kumakatawan ang bawat isa sa isang tunog. Binibigkas o binabsa ang mga titik sa tunog-Ingles maliban sa .

-Ang mga titik na ito ang naging batayan ng abakada na binuo ni Lope K. Santos nang kaniyang sulatin ang Balarila (1940). - Idinagdag sa orihinal na mga titik ng baybayin ang katinig na R at ginawang lima ang patinig: A,E,I,O,U kay dalawampu (20) ang mga titik ng lumaganap na abakada hanggang sa panahong tinatawag ang Wikang Pambansa na wikang Pilipino. Nakahanay ang mga ito sa sumusunod na paraan: A, B, K, D, E, G, H, I, L, M, N, NG, O, P, R, S, T, U, W, Y. - Sa pagbsa ng mga titik, ang mga katinig ay binibigkas nang may kasmang patinig na A, gaya ng sumusunod: /A/, /Ba/, /Ka/, /Da/, /E/, /Ga/, /Ha/, /I/, /La/,/Ma/, /Na/, /Nga/, /O/, /Pa/, /Ra/, /Sa/, /Ta/, /U/, /Wa/, /Ya/.

- Sa Konstitusyong 1973, tinawag na Filipino ang Wikang Pambansa. Sinundan ito ng isang bagong gabay sa ortorgrapiya na lumabas na nabuo noong 1976 at nalathala noong 1977 sa pamagat na Mga Tuntunin ng Ortograpiyang Filipino. - Isa sa nilalaman nit ang pagbago sa abakada na naging tatlumput isa (31) ang mga titik sa pamamagitan ng dagdag na labing-isang (11) titik na napagkasunduan sa isang serye ng mga simposyum noong 1976. - Noong 1987 ay nalathalang dalawamput walo (28) ang mga titik sa gabay na Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino ng Linangan ng mga Wika sa Pilipinas, ang binagong pangalan ng Surian ng Wikang Pambansa.

- Sa aklat ni Tomas Pinpin, ang Librong pagaaralan nang manga tagalog nang uicang Caftilla (1610), masikap niyang ipaliwanag na kailangang matutuhan ng mga kababayan

Di-titik. - Binubuo ang di-titik ng mga tuldik at mga bantas. Ang tuldik o asento ay gabay sa paraan ng pagbigkas ng mga salita. - Sa lingguwistika, itinuturing ang tuldik na simbolo para sa impit na tunog o kay sa diin o hab ng pagbigkas. Sa abakadang Tagalog, tatlo ang pinalaganap nang tuldik: (a) ang tuldik na pahilis () na sumisimbolo sa diin at/o hab, (b) ang tuldik na paiwa (`), at (c) ang tuldik na pakupya (^) na sumisimbolo sa impit na tunog. Kamakailan, idinagdag ang ikaapat, ang tuldik na patuldok, kahawig ng umlaut at diaeresis ( ) upang kumatawan sa tunog na tinatawag na schwasa lingguwistika. - Ang bantas ay kumakatawan sa mga patlang at himig ng pagsasalita sa pagitan ng mga titik at pantig, sa pagitan ng

mga salita at mga parirala, at sa pagitan ng mga pangungusap. Binubuo ito ng kuwit (,), tuldok (.), pananong (?), padamdam (!), tuldok-kuwit (;), kudlit (), at gitling (-). ] Mga Tuntuning Panlahat sa Ispeling o Pagbaybay A. Ang Pasalitang Pagbaybay Paletra ang pasalitang pagbaybay sa Filipino na ang ibig sabihin ay isa-isang pagbigkas sa maayos na pagkasunudsunod ng mga letrang bumubuo sa isang salita, pantig, daglat, akronim, inisyal, simbolong pang-agham, atb. Pasulat - Pabigkas boto plano Fajardo vinta jihad /bi-o-ti-o/ /pi-el-ey-en-o/ /kapital ef-ey-jey-ey-ar-di-o/ /vi-ay-en-ti-ey/ /jey-ay-eich-ey-di/

kg. (kilogram) /key-ji/ v (velocity) /vi/ Ang Pasulat na Pagbaybay Manatili ang isa-sa-isang tumbasan ng tunog at letra sa pasulat na pagbaybay ng mga salita sa wikang Filipino. Gayon pa man, may tiyak na tuntunin sa pagpapaluwag ng gamit ng walong (8) dagdag na letra Ang panghihiram - Isang realidad ang pangangailangan ng wikang Filipino na manghiram sa Ingles, Kastila at iba pa pang wika para matugunan ang malawakang pagpasok ng mga bagong kultural na aytem at mga bagong konsepto na dala ng modernisasyon at teknolohiya. Idagdag pa na ang karaniwang Pilipino ay nagpapalit-wika at malayang nanghihiram ng mga salita anumang varayti ng wika ang ginagamit, pasalita man o pasulat. - Pinababagal ng 1987 Patnubay sa Ispeling ang leksikal na elaborasyon ng Filipino. Nililimitahan nito ang panghihiram ng mga salita dahil sa paghihigpit sa paggamit ng walong dagdag na letra (C, F, , J, Q, V, X at Z) doon lamang sa mga sumusunod: a. Pantanging ngalan b. Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas c. Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang ispeling sa bigkas na kapag binaybay ayon sa alfabetong Filipino ay hindi mabakas ang orihinal na ispeling nito d. Salitang pang-agham at teknikal e. Simbolong pang-agham Kung kayat napapanahon lamang ang pagrevisa sa mga tuntunin sa ispeling. May mahalagang kraytirya para matamo ang isang efisyenteng sistema ng ispeling: 1. kasimplihan at ekonomiya na kaugnay ng isa-sa-isang tumbasan ng tunog at letra, at fleksibilidad, ang pagtanggap ng mga linggwistikong pagbabago dahil sa kontak ng mga wika.

ability kakayahan wholesale pakyawan west - kanluran Kumuha ng mga salita mula sa ibat ibang katutubong wika ng bansa. Halimbawa: Hiram na salita/Katutubong Wika hegemony - gahum (Cebuano) imagery - haraya (Tagalog) husband - bana (Hiligaynon) Muslim priest - imam (Tausug) Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa Kastila, Ingles at iba pang wikang banyaga, at saka baybayin sa Filipino. Halimbawa: Kastila/Filipino cheque tseke litro litro liquido likido educacin edukasyon quilates kilatis Ingles/Filipino commercial komersyal advertising advertayzing economics ekonomiks Iba pang wika/Filipino coup detat (French) kudeta chinelas (Kastila) tsinelas kimono (Japanese) kimono - Malinaw ang mga lapit sa panghihiram. Gayong pa man, sa pagpili ng salitang gagamitin isaalang-alang din ang mga sumusunod: (1) kaangkupan ng salita, (2) katiyakan sa kahulugan ng salita, at (3) prestihiyo ng salita. - Gamitin ang mga letrang C, F, , J, Q, V, X, Z kapag ang salita ay hiniram nang buo ayon sa mga sumusunod na kondisyon: Pantanging ngalan Tao Quirino Lugar Canada Gusali Ceeza Bldg. Salitang teknikal o siyentifiko Halimbawa: Cortex enzyme quartz filament x-ray zoom joules vertigo

Pantig it /ay-ti/ kon /key-o-en/ trans /ti-ar-ey-en-es/ pa /pi-ey/ tsart /ti-es-ey-ar-ti/ Akronim MERALCO (Manila Electric Company) /em-i-ar-ey-el-si-o/ LEDCO (Language Education Council) /el-i-di-si-o/ Daglat Bb. (Binibini) /kapital Bi-bi/ G. (Ginoo) /kapital ji/ Inisyal ng Tao MLQ (Manuel Luis Quezon) /em-el-kyu/ AGA (Alejandro G. Abadilla) /ey-ji-ey/ Inisyal ng Samahan/ Institusyon KWF (Komisyon sa Wikang Filipino /key-dobolyu-ef/ PSLF (Pambansang Samahan sa Linggwistikang Filipino) /pi-es-el-ef/ KBP (Kapisanan ng mga Brodkaster Pilipinas) /key-bi-pi/ PLM (Pamantasan ng Lungsod Ng Maynila) /pi-el-em/ MSU (Mindanao State University) /em-es-yu/ NGO (Non-Governmental Organization) /en-ji-o/ Simbolong Pang-agham o Pang-Matematica Fe (iron) /ef-i/ H2O (water) /eich-tu-o/ NaCl (sodium) /en-ey-si-el/ lb. (pound) /el-bi/

2.

Batay rito, pinaluluwag ng nirevisang tuntunin sa ispeling ang paggamit ng walong (8) dagdag na letra sa lahat ng hiram na salita. Mga Tuntunin sa Panghihiram Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghanap ng panumbas sa mga hiram na salita: Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino bilang panumbas sa mga salitang banyaga. Halimbawa: Hiram na salita/Filipino attitude saloobin rule tuntunin

John Valenzuela City State Condominium

Marxism infrared

Salitang may natatanging kahulugang kultural Halimbawa: caao (Ifugao) pagdiriwang

seora (Kastila) ale hadji (Maranao) lalaking Muslim na nakapunta sa Mecca masjid (Maguindanao) pook dalanginan, moske Salitang may iregular na ispeling o gumagamit ng dalawang letra o higit pa na hindi binibigkas o ang mga letra ay hindi katumbas ng tunog. Halimbawa: Bouquet rendezvous laissez-faire Champagne plateau monsieur Salitang may internasyonal na anyong kinikilala at ginagamit. Halimbawa: Taxi exit fax Gamitin ang mga letrang F, J, V, Z para katawanin ang mga tunog /f/, /j/, /v/, /z/ kapag binaybay sa Filipino ang mga salitang hiram Halimbawa: fixer fikser subject sabjek vertical vertikal zipper ziper Gamitin ang mga letrang C, , Q, X sa mga salitang hiniram nang buo. Halimbawa: Cornice cell reflex catalua Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8) Letra Letrang C Panatilihin ang letrang C kung ang salita ay hinihiram sa orihinal na anyo. Calculus chlorophyll cellphone Carbohydrates de facto corsage Palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog ay /s/, at ng letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang C. cs participant partisipant central sentral census sensus circular sirkular ck magnetic magnetik card kard cake keyk empirical empirikal Letrang Q Panatilihin ang letrang Q kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo. quo vadis quotation quad quartz quantum opaque Palitan ang letrang Q ng letrang KW kung ang tunog ay /kw/, at ng letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang Q. q kw quarter kwarter sequester sekwester

equipment ekwipment qk quorum korum quota kota querida kerida Letrang Panatilihin ang letrang kung ang salita ay hiram sa orihinal na anyo. La Tondea Santo Nio El Nio Malacaang La Nia coo Palitan ang Letrang ng mga letrang NY kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang . ny pia pinya cariosa karinyosa caon kanyon pao panyo baera banyera Letrang X Panatilihin ang letrang X kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo. Axiom wax export Exodus xylem praxis Palitan ang letrang X ng KS kung ang tunog ay /ks/ kapag binaybay sa Filipino ang hiram na salitang may letrang X. x ks experimental exsperimental taxonomy taksonomi texto teksto exam eksam Letrang F Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga hiram na salita. Tofu (Nihonggo) tokwa Futbol French fries Fasiliteytor Lifeguard Fraterniti Fuddul (Ibanag) maliit na burol Foto Letrang J Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga hiram na salita. Jam juice majahid (Arabic) tagapagtanggol ng Muslim jantu (Tausog) puso sabjek jaket jornal objek bajet Letrang V Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/ sa mga hiram na salita. Vertebrate varayti verbatim Volyum video valyu Letrang Z Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/ sa mga hiram na salita. Zebra magazine zinc Bazaar zoo bazuka

Iba Pang Tuntunin Mga Digrapo Ang digrapo ay kombinasyon ng dalawang letrang pinagsama para katawanin ang isa o dalawang tunog. Gamitin ito sa mga sumusunod: Digrapong Ch Panatilihin ang digrapong CH kapag ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo. Halimbawa: Chopsuey chip Chavez charter Palitan ang digrapong ito ng CH kung ang tunog ay /ts/ sa hiniram na salita. Halimbawa: chalk tsok cochero kutsero checklist tseklist chocolate tsokolate Digrapong SH Panatilihin ang digrapong SH kapag ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo. Halimbawa: Sharon Shampoo Shangri-la Shamrock Palitan ang digrapong SH ng SY kung ang tunog ay /sy/ sa hiniram na salita. Halimbawa: workshop worksyap shooting syuting censorship sensorsyip scholarship iskolarsyip Ang NG Panatilihin ang NG para sa tunog na /ng/ sa dahilang mahalagang ambag ito ng palatunugang Filipino. Ang tunog na ito ay maaaring nasa inisyal, midyal at final na posisyon. Ngayon Ngipin Pangalan Panginoon Payong tanong Ang Pantig at Palapantigan Ang Pantig Ang pantig ay isang saltik ng dila o walang antalang bugso ng tinig sa pagbigkas ng salita. Halimbawa: it-log am-bot mang-ya-ya-ri

Kayarian ng Pantig Sa kasalukuyan ay may mga kayarian ng pantig na ambag ng mga lokal na wika at panghihiram. Ang pagtukoy sa pantig, gayundin sa kayarian nito, ay sa pamamagitan ng paggamit ng simbolong K para sa katinig at P para sa patinig. Narito ang ilang halimbawa ng mga pantig. Kayarian Halimbawa P: u-pa KP: ma-li PK: is-da KPK: han-da KKP: pri-to PKK: eks-perto KKPK: plan-tsa KKPKK: trans-portasyon KKPKKK: shorts Ang Gamit ng Gitling Ginagamit ang gitling (-) sa loob ng salita sa mga sumusunod na pagkakataon: 1. Sa pag-ulit ng salitang-ugat o mahigit sa isang pantig ng salitang-ugat. Halimbawa: araw-araw isa-isa Kung ang unlapi ay nagtatapos sa katinig at ang salitang nilalapian ay nagsisimula sa patinig na kapag hindi ginitlingan ay magkakaroon ng ibang kahulugan Halimbawa: mag-alis nag-isa nag-ulat mang-uto may-ari Kapag may katagang kinaltas sa pagitan ng dalawang salitang pinagsama. Halimbawa: pamatay ng insekto - pamatay-insekto kahoy sa gubat - kahoy-gubat humgit at kumulang - humigit-kumulang lakad at takbo - lakad-takbo bahay na aliwan - bahay-aliwan dalagang taga bukid - dalagang-bukid Subalit, kung sa pagsasama ng dalawang salita ay magbago ang kahulugan, hindi na gagamitan ng gitling ang pagitan nito. Halimbawa: dalagambukid (isda) buntunghininga

Kapag may unlapi ang tanging ngalan ng tao, lugar, brand o tatak ng isang bagay o kagamitan, sagisag o simbolo. Ang tanging ngalan ay walang pagbabago sa ispeling Halimbawa: maka-Diyos maka-Rizal maka-Pilipino pa-Baguio taga-Luzon taga-Antique Sa pag-uulit ng unang pantig ng tanging ngalang may unlapi, ang gitling ay nalilipat sa pagitan ng inulit na unang pantig ng tanging ngalan at ng buong tanging ngalan Halimbawa: mag-Corona magco-Corona mag-Ford magfo-Ford mag-Japan magja-Japan Kapag ang panlaping ika- ay iniunlapi sa numero o pamilang. Halimbawa: ika-3 n.h. ika-10 ng umaga ika-20 pahina

Kapag isinulat nang patitik ang mga yunit ng fraction. Halimbawa: isang-kapat (1/4) limat dalawang-kalima (5-2/5) tatlong-kanim (3/6) Kapag pinagkakabit o pinagsasama ang apelyido ng babae at ng kanyang bana o asawa. Halimbawa: Gloria Macapagal-Arroyo Conchita Ramos-Cruz Perlita Orosa-Banzon Kapag hinati ang isang salita sa dulo ng isang linya. Halimbawa: Patuloy na nililinang at pinalalawak ang paggamit ng Filipino.