Está en la página 1de 20

DATOS GENERALES

ESCUELA: ASIGNATURA: Ciencias III nfasis en Qumica GRADO Y GRUPO: NOMBRE DEL PROFESOR:

I. REFERENTE PROGRAM TICO. !LOQ"E III# La transformacin ! "os mat!ria"!s: "a r!accin #$%mica
TEMA $#
La reaccin qumica 1.3. Tras la pista de la estructura de los materiales La tercera revolucin de la qumica: aportaciones del trabajo de Lewis y Paulin .

PROP%SITOS#
En es&a secuencia '(s a'umn(s infe)i)*n 'a f()maci+n ,e en'aces c(-a'en&es# senci''(. ,(/'e 0 &)i1'e 2ue c(m1(nen ,ife)en&es m('3cu'as. Des,e 'a 1e)s1ec&i-a ,e Na&u)a'e4a ,e 'as Ciencias se )e-isan 'as a1()&aci(nes ,e m(,e'(s 2umic(s 2ue c(n&)i/u0en a ,efini) 'a es&)uc&u)a ,e '(s ma&e)ia'es ,e acue),( c(n e' &i1( ,e en'ace c(-a'en&e 2ue se es&a/'ece en&)e sus *&(m(s. Se es1e)a 2ue '(s a'umn(s a1)ecien 'as a1()&aci(nes ,e' c(n(cimien&( cien&fic( a' /ienes&a) ,e 'a s(cie,a,.

APRENDI5A6ES ESPERADOS#
I,en&ifica 'as ,ife)encias en&)e e' m(,e'( ,e en'ace 2umic( 1() &)ansfe)encia ,e e'ec&)(nes ,e' m(,e'( ,e' 1a) e'ec&)+nic( 0 ,e' (c&e&(. Infie)e 'a es&)uc&u)a ,e ,ife)en&es c(m1ues&(s. a1'ican,( e' m(,e'( ,e' (c&e&( 0 ,e' 1a) e'ec&)+nic(. E71'ica '(s en'aces senci''(s. ,(/'es 0 &)i1'es 2ue se encuen&)an en a'8un(s c(m1ues&(s a1'ican,( e' m(,e'( ,e' (c&e&( 0 ,e' 1a) e'ec&)+nic(. A1)ecia 2ue e' c(n(cimien&( cien&fic( es inaca/a,( 0 es&* ,e&e)mina,( 1() 'a s(cie,a, en 'a cua' se ,esa))(''a.

ANTECEDENTES9IDEAS PRE:IAS9S"GERENCIAS#
Es im1()&an&e 2ue '(s a'umn(s c(n&)as&en e' m(,e'( ,e en'ace 1() &)ansfe)encia ,e e'ec&)(nes. )e-isa,( en e' /'(2ue ii. 2ue 1e)mi&e e71'ica) 'as 1)(1ie,a,es ,e '(s ma&e)ia'es. c(n e' m(,e'( ,e' (c&e&( 0 ,e' 1a) e'ec&)+nic(. 2ue 1e)mi&e infe)i) 'a es&)uc&u)a ,e '(s ma&e)ia'es. Pa)a i,en&ifica) 'a es&)uc&u)a ,e ,ife)en&es c(m1ues&(s se su8ie)e 1)esen&a) e;em1'(s c(m(# a8ua. am(niac(. m(n+7i,( 0 /i+7i,( ,e ca)/(n(. e&an('. *ci,( ac3&ic(. &e&)ac'()u)( ,e ca)/(n(. E-i&a) '(s e;e)cici(s mec*nic(s c(n muc<as )eacci(nes 1a)a 2ue '(s a'umn(s esc)i/an 'as f+)mu'as ,e '(s c(m1ues&(s 1a)&ici1an&es 0 '(s )e'aci(nen c(n 8)u1(s funci(na'es. as c(m( a2ue''(s en '(s 2ue se usa e' m3&(,( ,e /a'ance( 1() +7i,(=)e,ucci+n.

TIEMPOS# COMPETENCIAS#
Describir y explicar fenmenos.

C(nce1&(s 0 Pa'a/)as c'a-e#


Enlace qumico y transferencia de electrones. Electronegatividad.

Ac&i&u,es
Aplicacin de conocimientos a la conservacin del ambiente y la paz mundial.

Des&)e4as
!n"erir la estructura de Lewis de al unos compuestos. !denti"icar la cantidad de electrones que se comparten entre los #tomos de las mol$culas de o% eno &'() aseoso y nitr eno &*() aseoso.

>a/i'i,a,es
Comprensin de lectura. epresentacin de estructuras aplicando los conocimientos adquiridos.

II. ESTRUCTURA DE LA SECUENCIA


Mom!nto
I N I C I O

Pro&sito Ni'!" Re'aci(na) 'as &ro&i! a !s ,e '(s c(m1ues&(s c(n 'a sa'u, ,e 'as 1e)s(nas.
C$antitati'o ) E*&"icati'o

Acti'i a !s Te7&( in&)(,uc&()i(

E'a"$acin Ti&o(Pro $ctos


.

Mat!ria"

Acti'i a +,

Acti'i a +,

Acti'i a +,

D E S A R R O L L O

Re-isa) 'as a1()&aci(nes ,e' '(s mo !"os #$%micos 1a)a ,efini) 'a !str$ct$ra ,e '(s c(m1ues&(s.

Ana"i-ar e' mo !"o ! L!.is ,e a'8un(s c(m1ues&(s. Te7&( ,e inf()maci+n inicia'

Mo !"os ! L!.is, Video Redes o molculas?

Acti'i a /,

Acti'i a /,

Acti'i a /,

I !ntificar 'a can&i,a, ,e e'ec&)(nes 2ue se c(m1a)&en en&)e '(s *&(m(s ,e 'as m('3cu'as ,e (78en( ?O@A 8ase(s( 0 ni&)+8en( ?N@A 8ase(s(, F()ma'i4a) 'as ,ife)encias ,e '(s !n"ac!s: co'a"!nt! s!nci""o0 o1"! ) tri&"!, A&r!ciar 'as a1()&aci(nes ,e' c(n(cimien&( cien&fic( en 'a e71'icaci+n ,e ,ife)en&es en'aces. Te7&( ,e f()ma'i4aci+n

Mo !"os ! L!.is,

C I E R R E

Resue'-( e' 1)(/'ema BPa)a 2u3 me si)-e '( 2ue a1)en,C A<()a (1in( 2ueD

BC+m( s(n 'as 8)asasC

SESI2N +
L!! !" t!*to, E An&es ,e inicia) 'a 'ec&u)a c(n&es&a# BCu*n,( 'as 8)asas 0 '(s acei&es ,e;an ,e se) sa'u,a/'esC
Te%to introductorio

En "a !"a1oracin ,e &ac(s. 2uesa,i''as. ca)ni&as. 1am/a4(s. &ama'es. m('e 0 (&)(s 1'a&i''(s &)a,ici(na'es ,e 'a c(mi,a me7icana. 'as 8)asas 0 '(s acei&es )esa'&an e' sa/() ,e '(s a'imen&(s. Las 8)asas 0 '(s acei&es s(n nu&)imen&(s 2ue ,e/em(s inc'ui) en nues&)a ,ie&a. 0a 2ue cum1'en funci(nes im1()&an&es en nues&)( ()8anism(F 1() e;em1'(. e' <8a,( &)ansf()ma a'8unas 8)asas en c('es&e)('. c(m1ues&( in,is1ensa/'e 1a)a 'a f()maci+n ,e sus&ancias c(m( 'as <()m(nas se7ua'es 0 'a ,e' c)ecimien&(. A' i8ua' 2ue (&)(s nu&)imen&(s. ,e/em(s c(nsumi) 8)asas 0 acei&es en can&i,a,es a,ecua,as a nues&)a e,a,. se7( 0 &amaG( c()1()a'. 0 ac(),es c(n 'a ac&i-i,a, 2ue ,esa))(''am(s. El hgado produce la cantidad suficiente de Cuan,( in8e)im(s m*s 8)asas ,e 'as 2ue )e2uie)e nues&)( colesterol que requiere nuestro organismo. ()8anism(. se ()i8inan -a)i(s &)as&()n(s. "n( ,e e''(s es 2ue 'a can&i,a, ,e c('es&e)(' en 'a san8)e aumen&a 0 se a,<ie)e a' in&e)i() ,e 'as 1a)e,es ,e 'as a)&e)ias. '( 2ue 'as <ace m*s es&)ec<as 0 1)(-(ca 'a ,isminuci+n ,e' f'u;( san8une(. Es&( Colesterol 1ue,e (casi(na) a'&e)aci(nes ,e 'a sa'u,. c(m( )e,ucci+n ,e 'a can&i,a, ,e (78en( 2ue ''e8a a '(s +)8an(s H1() e;em1'(. e' c()a4+n 0 e' ce)e/)(H. ,ificu'&a, 1a)a )es1i)a). 1)(/'emas ci)cu'a&()i(s e inc'us( se 1ue,e 1)esen&a) un a&a2ue ca),iac(. P() e' c(n&)a)i(. 'a in8es&a m(,e)a,a ,e acei&es ,e ()i8en -e8e&a' a0u,a a )e8u'a) '(s ni-e'es ,e c('es&e)(' en 'a san8)e. BQu3 &ienen en c(mIn 'as 8)asas ,e ()i8en El engrosamiento y el endurecimiento de las arterias anima' 0 '(s acei&es ,e ()i8en -e8e&a'C BEn 2u3 s(n ,ife)en&esC La )es1ues&a a es&as 1)e8un&as se se conoce como arteriosclerosis. )e'aci(na c(n 'a es&)uc&u)a ,e ,ic<(s c(m1ues&(s. 0 '(s en'aces en&)e '(s *&(m(s 2ue '(s f()man. PROPOSITO En 'a secuencia an&e)i() )e-isas&e 'a inf()maci+n c(n&eni,a en una ecuaci+n 2umica. En 3s&a infe)i)*s 'a es&)uc&u)a 2umica ,e ,ife)en&es sus&ancias. A1)ecia)*s 2ue e' c(n(cimien&( cien&fic( es inaca/a,(. PRO!LEMA En t$ c"%nica ! sa"$ s! mi ! !" ni'!" ! co"!st!ro" !n "a san3r! como &art! !" Pro3rama Naciona" ! Sa"$ P41"ica ! Pr!'!ncin ! Enf!rm! a !s !" Cora-n, Las r!com!n acion!s 3!n!ra"!s !" c$!r&o m5 ico s$3i!r!n ismin$ir "a in3!sta ! a"im!ntos ricos !n 3rasas ! ori3!n anima" ) &r!f!rir !" cons$mo ! ac!it!s ! ori3!n '!3!ta", T$ tar!a consist! !n !*&"icar0 con 1as! !n mo !"os #$%micos0 "a if!r!ncia !ntr! $na 3rasa ! ori3!n anima" ) $n ac!it! '!3!ta", Lo #$! &i!nso !" &ro1"!ma Cont!sta !n t$ c$a !rno: $. BCu*'es s(n 'as seme;an4as 0 ,ife)encias en&)e una 8)asa ,e ()i8en anima' 0 un acei&e -e8e&a'C @. BQu3 a'imen&(s c(n&ienen acei&es ,e ()i8en -e8e&a'C 3. BQu3 a'imen&(s c(n&ienen 8)asas ,e ()i8en anima'C

Acti'i a UNO Ana"ic!n "a !str$ct$ra ! L!.is ! a"3$nos com&$!stos, $. C(n&es&en# BQu3 inf()maci+n 1)(1()ci(nan 'a es&)uc&u)a ,e LeJis 0 'a )e8'a ,e' (c&e&(C @. Pa)a es&a ac&i-i,a, -an a necesi&a) una &a/'a 1e)i+,ica. 3. E'a/()en 'as es&)uc&u)as ,e LeJis ,e '(s c(m1ues&(s 2ue se 1)esen&an en 'as E71e)iencias A. ! 0 C. Pa)a e''(# i. C(nsu'&en 'a &a/'a 1e)i+,ica 1a)a ,e&e)mina) '(s e'ec&)(nes ,e -a'encia ,e ca,a *&(m(. ii. Ase8I)ense 2ue 'as es&)uc&u)as ,e LeJis ,e '(s c(m1ues&(s cum1'en 'a )e8'a ,e' (c&e&(. iii. Si8an e' e;em1'(. E*&!ri!ncia A: A3$a 67/O8 aA C(m1'e&en 'a si8uien&e &a/'a#

/A Di/u;en en su cua,e)n( 'a es&)uc&u)a ,e 'a m('3cu'a ,e a8ua. sus&i&u0en,( ca,a en'ace en&)e '(s *&(m(s c(n una 'nea. E*&!ri!ncia B: M!tano 6C798 aA C(m1'e&en 'a si8uien&e &a/'a#

/A Di/u;en en su cua,e)n( 'a es&)uc&u)a ,e 'a m('3cu'a ,e me&an(. sus&i&u0en,( ca,a en'ace en&)e '(s *&(m(s c(n una 'nea. E*&!ri!ncia C: T!trac"or$ro ! car1ono 6CC" 98 aA C(m1'e&en 'a si8uien&e &a/'a#

/A Di/u;en en su cua,e)n( 'a es&)uc&u)a ,e 'a m('3cu'a ,e &e&)ac'()u)( ,e ca)/(n(. sus&i&u0en,( ca,a en'ace en&)e '(s *&(m(s c(n una 'nea. K. C(n&es&en# aA BQu3 &i1( ,e en'ace se f()ma en&)e '(s *&(m(s ,e (78en( e <i,)+8en( en e' a8ua. ,e ca)/(n( e <i,)+8en( en e' me&an( 0 ,e c'()( 0 ca)/(n( en e' &e&)ac'()u)( ,e ca)/(n(C A)8umen&en su )es1ues&a. /A BSe cum1'e 'a )e8'a ,e' (c&e&( en 'as es&)uc&u)as ,e LeJis ,e' a8ua. ,e' me&an( 0 ,e' &e&)ac'()u)( ,e ca)/(n(C E71'i2uen ca,a cas(. cA BQu3 )e1)esen&a ca,a 'nea en e' ,i/u;( 2ue e'a/()a)(n ,e 'a es&)uc&u)a ,e 'a m('3cu'a ,e ca,a c(m1ues&(C BQu3 -en&a;a &iene )e1)esen&a) c(n 'neas '(s en'acesC Int!rcam1i!n s$s o&inion!s: E Menci(nen 'a u&i'i,a, 2ue. 1a)a infe)i) 'as es&)uc&u)as ,e LeJis ,e un c(m1ues&(. &u-(#

$. La es&)uc&u)a ,e LeJis ,e ca,a *&(m(. @. E' m(,e'( ,e &)ansfe)encia ( c(m1a)&ici+n ,e e'ec&)(nes. 3. La )e8'a ,e' (c&e&(.

Reflexin sobre lo aprendido En la actividad anterior analizaste el modelo de Lewis de varios compuestos. De u te sirve esto para resolver el 1)(/'ema?

SESI2N /
L!an !" t!*to, E An&es ,e inicia) 'a 'ec&u)a c(n&es&en# BQu3 inf()maci+n 1)(1()ci(na 'a es&)uc&u)a ,e LeJis ,e una m('3cu'aC
Te%to de in"ormacin inicial

La !str$ct$ra ! "as s$stancias Las &ro&i! a !s ,e 'as sus&ancias se )e'aci(nan c(n e' &i1( ,e e'emen&(s 2ue 'as c(ns&i&u0en. c(n su es&)uc&u)a 0 c(n 'a mane)a en 'a 2ue se en'a4an sus *&(m(s. La es&)uc&u)a se )efie)e a c+m( es&*n (),ena,(s '(s *&(m(s 2ue f()man 'as sus&ancias. A'8un(s c(m1ues&(s &ienen 1)(1ie,a,es 2ue n( 1ue,en se) e71'ica,as c(n e' m(,e'( ,e &)ansfe)encia ,e e'ec&)(nes sin( 1() e' m(,e'( ,e' 1a) e'ec&)+nic( 1)(1ues&( 1() Gi'/e)& NeJ&(n LeJis. Ta' es e' cas( ,e 'as 8)asas 0 '(s acei&es. Es&e &i1( ,e c(m1ues&(s se c(m1(ne ,e *&(m(s ,e ca)/(n(. <i,)+8en( 0 (78en(. L(s *&(m(s ,e ca)/(n( 0 ,e <i,)+8en( se unen en&)e s c(n en'aces c(-a'en&es senci''(s. ,e mane)a simi'a) a '( 2ue suce,e c(n e' me&an( c(m( se mues&)a en 'a si8uien&e es&)uc&u)a ,e LeJis#

Aun2ue e' c(n(cimien&( s(/)e 'a es&)uc&u)a ,e 'as sus&ancias <a e-('uci(na,(. 'as es&)uc&u)as ,e LeJis s(n una 8ua 1a)a infe)i) 'a f+)mu'a es&)uc&u)a' ,e 'as m('3cu'as. ,(n,e '(s 1a)es ,e e'ec&)(nes c(m1a)&i,(s se )e1)esen&an c(n una 'nea#

La f+)mu'a es&)uc&u)a' ,e' me&an( n(s in,ica 2ue. en es&a m('3cu'a. e' *&(m( ,e ca)/(n( f()ma cua&)( en'aces c(-a'en&es senci''(s. un( c(n ca,a *&(m( ,e <i,)+8en(. A su -e4. ca,a *&(m( ,e <i,)+8en( f()ma s+'( un en'ace c(-a'en&e senci''( c(n e' *&(m( ,e ca)/(n(. P() (&)( 'a,(. '(s *&(m(s ,e ca)/(n( se 1ue,en uni) en&)e s 1a)a f()ma) ,es,e 1e2ueGas ca,enas. c(m( '( <acen en 'a m('3cu'a ,e a'c(<(' e&'ic(. <as&a ca,enas 'a)8as c(m( en e' cas( ,e 'as 8)asas 0 '(s acei&es.

En 'a &a/'a $ se mues&)an 'as f+)mu'as es&)uc&u)a'es ,e a'8unas m('3cu'as. O/se)-a 2ue en e''as s+'( se )e1)esen&an '(s 1a)es ,e e'ec&)(nes c(m1a)&i,(s.

Com!nt!n "o si3$i!nt!: $. Las a1()&aci(nes ,e' m(,e'( ,e &)ansfe)encia ,e e'ec&)(nes 1a)a e71'ica) 'as 1)(1ie,a,es ,e '(s c(m1ues&(s i+nic(s. Reflexin sobre lo aprendido @. E'a/()en una &a/'a c(m1a)a&i-a s(/)e 'a inf()maci+n 2ue En el texto anterior revisaste las 1)(1()ci(na# aportaciones del modelo del par aA La es&)uc&u)a ,e LeJis ,e' *&(m(. electrnico ! de la re"la del octeto /A La )e8'a ,e' (c&e&(. para inferir la estructura de las cA E' m(,e'( ,e' 1a) e'ec&)+nic(. molculas. De u te sirve esto para resolver el 1)(/'ema?

Para conocer m#s sobre la estructura de las mol$culas consulta :Las mol$culas invisibles y tridimensionales;+ en el libro La naturaleza discontinua de la materia+ de la ,iblioteca de aula.

Acti'i a DOS I !ntifi#$!n "a canti a ! !"!ctron!s #$! s! com&art!n !ntr! "os <tomos ! "as mo"5c$"as ! o*%3!no 6O/8 3as!oso ) nitr3!no 6n/8 3as!oso, $. Rea'icen '( si8uien&e# !*&!ri!ncia a: Mo"5c$"a ! o*%3!no 6O/8 3as!oso, aA O/se)-en 'a )e1)esen&aci+n ,e 'a es&)uc&u)a ,e LeJis ,e' *&(m( ,e (78en(# /A P)(1(n8an una f()ma ,e uni) ,(s *&(m(s ,e (78en( 1a)a f()ma) 'a m('3cu'a ,e (78en( 8ase(s(. ,e &a' f()ma 2ue se cum1'a 'a )e8'a ,e' (c&e&(. C(nsi,e)en 2ue a'8un(s *&(m(s 1ue,en c(m1a)&i) m*s ,e ,(s e'ec&)(nes. cA Di/u;en 'a es&)uc&u)a ,e LeJis ,e 'a m('3cu'a ,e (78en( sus&i&u0en,( ca,a 1a) ,e e'ec&)(nes 2ue f()man un en'ace 1() una 'nea. E*&!ri!ncia B: Mo"5c$"a ! nitr3!no 6n/8 3as!oso, aA O/se)-en 'a es&)uc&u)a ,e LeJis ,e' *&(m( ,e ni&)+8en(.

/A P)(1(n8an una f()ma ,e uni) ,(s *&(m(s ,e ni&)+8en( 1a)a f()ma) 'a m('3cu'a ,e ni&)+8en( 8ase(s(. ,e &a' f()ma 2ue se cum1'a 'a )e8'a ,e' (c&e&(. cA Di/u;en 'a es&)uc&u)a ,e LeJis ,e 'a m('3cu'a ,e ni&)+8en( sus&i&u0en,( ca,a 1a) ,e e'ec&)(nes 2ue f()man un en'ace 1() una 'nea. @. C(n&es&en '( si8uien&e# E BSe 1(,)an uni) '(s ,(s *&(m(s ,e (78en( ( '(s ,(s ,e ni&)+8en( c(m1a)&ien,( s+'( ,(s e'ec&)(nesC E71'i2uen. Int!rcam1i!n o&inion!s so1r!: Reflexin sobre lo aprendido $. E' nIme)( ,e en'aces 2ue se f()man en&)e '(s *&(m(s ,e En la actividad anterior revisaste (78en( 1a)a 2ue se cum1'a 'a )e8'a ,e' (c&e&(. BCu*n&(s ue al"unos #tomos pueden e'ec&)(nes in&e)-ienen en &(&a'C compartir m#s de dos electrones. @. E' nIme)( ,e en'aces 2ue se f()man en&)e '(s *&(m(s ,e De u te sirve esto para ni&)+8en( 1a)a 2ue se cum1'a 'a )e8'a ,e' (c&e&(. BCu*n&(s resolver el 1)(/'ema? e'ec&)(nes in&e)-ienen en &(&a'C 3. E' nIme)( ,e en'aces 2ue se f()man en&)e '(s *&(m(s ,e ca)/(n( 1a)a f()ma) 'a ca,ena ,e una 8)asa.

SESI2N =
Para t!rminar L!an !" t!*to, E An&es ,e inicia) 'a 'ec&u)a c(men&en# BQu3 es un en'ace ,(/'eC BQu3 es un en'ace &)i1'eC
Te%to de "ormali-acin

>S!nci""o0 o1"! o tri&"!? La !str$ct$ra ,e a'8unas m('3cu'as n( 1ue,e e71'ica)se 1() me,i( ,e 'a f()maci+n ,e en'aces c(-a'en&es senci''(s. en '(s 2ue 1a)&ici1a s+'( un 1a) ,e e'ec&)(nes. P() e;em1'(. 'a m('3cu'a ,e ,i+7i,( ,e ca)/(n( ?CO@A es&* f()ma,a 1() un *&(m( ,e ca)/(n( a' 2ue se unen ,(s (78en(s. A' ana'i4a) 'as es&)uc&u)as ,e LeJis c())es1(n,ien&es 1(,em(s i,en&ifica) 2ue a' *&(m( ,e ca)/(n( 'e <acen fa'&a cua&)( e'ec&)(nes 1a)a cum1'i) 'a )e8'a ,e' (c&e&( 0 a ca,a *&(m( ,e (78en(. ,(s. Pa)a 2ue ca,a *&(m( c(m1'e&e c(n (c<( e'ec&)(nes su ca1a ,e -a'encia. se es&a/'ece un en'ace ,(/'e en&)e e' *&(m( ,e ca)/(n( 0 ca,a un( ,e '(s (78en(s.

:a)i(s *&(m(s ,e ca)/(n( 1ue,en uni)se me,ian&e en'aces c(-a'en&es 1a)a f()ma) ca,enas. en (casi(nes mu0 'a)8as. a 'as 2ue 1ue,en en'a4a)se (&)(s *&(m(s c(m( '(s ,e <i,)+8en(. (78en(. ni&)+8en( 0 a4uf)e. G)acias a es&a 1a)&icu'a)i,a, e7is&e una 8)an -a)ie,a, 0 can&i,a, ,e sus&ancias c(n(ci,as c(m( c(m1ues&(s ()8*nic(s.

L(s @i rocar1$ros s(n c(m1ues&(s ()8*nic(s f()ma,(s Inicamen&e 1() *&(m(s ,e ca)/(n( 0 ,e <i,)+8en(. uni,(s 1() en'aces c(-a'en&es. E' <i,)+8en( s+'( 1ue,e f()ma) un en'ace c(-a'en&e senci''( c(n un *&(m( ,e ca)/(n(. Sin em/a)8(. '(s *&(m(s ,e ca)/(n( 1ue,en uni)se en&)e s me,ian&e en'aces c(-a'en&es senci''(s ?,(s e'ec&)(nes 1() en'aceA. ,(/'es ?cua&)( e'ec&)(nes 1() en'aceA ( &)i1'es ?seis e'ec&)(nes 1() en'aceA. En &(,(s '(s cas(s ,e/e )es1e&a)se e' <ec<( ,e 2ue e' ca)/(n( f()ma cua&)( en'aces. L(s <i,)(ca)/u)(s 2ue 1)esen&an un( ( m*s en'aces ,(/'es 0 &)i1'es en&)e sus *&(m(s ,e ca)/(n( se c(n(cen c(m( <i,)(ca)/u)(s n( sa&u)a,(s ( insa&u)a,(s. Sa&u)a,( se )efie)e a 2ue e' ca)/(n( <a f()ma,( su (c&e&( 1() me,i( ,e 'a uni+n sim1'e c(n <i,)+8en(s ?a,em*s ,e '(s en'aces sim1'es 2ue f()ma c(n un( ( c(n ,(s ca)/(n(s m*sA. es ,eci). 0a n( se 1ue,en uni) m*s <i,)+8en(s. es&* sa&u)a,( ,e <i,)+8en(. Ta1"a =, 7i rocar1$ros con !n"ac! s!nci""o0 o1"! ) tri&"!

A' i8ua' 2ue '(s <i,)(ca)/u)(s e7is&en 8)asas sa&u)a,as e insa&u)a,as. L(s ,(s &i1(s ,e 8)asas es&*n f()ma,(s 1() *&(m(s ,e ca)/(n(. <i,)+8en( 0 (78en(. Las 8)asas sa&u)a,as s(n s+'i,as a &em1e)a&u)a am/ien&e 0 se encuen&)an en a'imen&(s ,e ()i8en anima'# ca)nes )(;as. 2ues(s ma,u)a,(s. man&eca. man&e2ui''a. e&c. L(s acei&es -e8e&a'es. 2ue 1ue,en e7&)ae)se ,e' ma4. c*)&am(. ('i-a ( s(0a. s(n 8)asas insa&u)a,as 0 su f()ma es '2ui,a cuan,( se <a''an a &em1e)a&u)a am/ien&e. R!a"ic!n "o si3$i!nt!: $. Las si8uien&es f+)mu'as c())es1(n,en a *ci,(s 8)as(s. c(m1(nen&es ,e 'as 8)asas. In,i2uen cu*' ,e e''(s f()ma 1a)&e ,e una 8)asa sa&u)a,a 0 cu*' ,e una insa&u)a,a. A)8umen&en sus )es1ues&as.

@. C(n /ase en 'as es&)uc&u)as ,e '(s *ci,(s 8)as(s menci(na,(s. i,en&ifi2uen cu*' es ,e ()i8en anima' 0 cu*' ,e ()i8en -e8e&a'. A)8umen&en su )es1ues&a.

Para conocer m#s sobre las propiedades y usos de las rasas saturadas e insaturadas consulta el libro Lo que Einstein le cont a su cocinero+ de la ,iblioteca de aula.

Reflexin sobre lo aprendido En el texto anterior revisaste ue al"unas molculas tienen enlaces sencillos$ dobles ! triples entre sus #tomos de carbono. De u te sirve esto para resolver el 1)(/'ema?

Com!nt!n "o si3$i!nt!: >Por #$5 s! ic! #$! !" conocimi!nto ci!nt%fico !s inaca1a o? R!s$!"'o !" &ro1"!ma LEn &u c'nica ,e sa'u, se mi,e e' ni-e' ,e c('es&e)(' en 'a san8)e c(m( 1a)&e ,e' P)(8)ama Naci(na' ,e Sa'u, PI/'ica ,e P)e-enci+n ,e Enfe)me,a,es ,e' C()a4+n. Las )ec(men,aci(nes 8ene)a'es ,e' cue)1( m3,ic( su8ie)en ,isminui) 'a in8es&a ,e a'imen&(s )ic(s en 8)asas ,e ()i8en anima' 0 1)efe)i) e' c(nsum( ,e acei&es ,e ()i8en -e8e&a'. Tu &a)ea c(nsis&e en e71'ica). c(n /ase en m(,e'(s 2umic(s. 'a ,ife)encia en&)e una 8)asa ,e ()i8en anima' 0 un acei&e -e8e&a'M. R!s$!"'! !" &ro1"!ma !n t$ c$a !rno, Para !""o: $. Menci(na &)es a'imen&(s 2ue c(n&ienen 8)asas ,e ()i8en anima' 0 &)es 2ue c(n&ienen acei&es ,e ()i8en -e8e&a'. @. De es&(s a'imen&(s cu*'es se su8ie)e c(nsumi) 0 cu*'es es Reflexin sobre lo aprendido c(n-enien&e ,isminui) su c(nsum(. Revisa la ue pensabas al inicio 3. Ana'i4a 'a es&)uc&u)a 2umica ,e 'as 8)asas sa&u)a,as 0 'as de la secuencia sobre las 8)asas insa&u)a,as. diferencias ! las seme%anzas entre aA An(&a su a1a)iencia fsica. una "rasa de ori"en animal ! un /A Es1ecifica sus ,ife)encias 2umicas. aceite de ori"en ve"etal. Existe K. E'a/()a m(,e'(s &)i,imensi(na'es c(n 1'as&i'ina 0 1a'i''(s. diferencia entre lo ue pensabas ! ,e &a' f()ma 2ue &e 1e)mi&an ,ife)encia) en&)e una 8)asa ,e lo ue sabes a&ora? Explica tu ()i8en anima' 0 una -e8e&a'. respuesta.

>Para #$5 m! sir'! "o #$! a&r!n %?

E" a"co@o" !t%"ico !s $n "%#$i o inco"oro inf"ama1"!, Es !" &rinci&a" com&$!sto ! "as 1!1i as a"co@"icas, A" !tano" 6a"co@o" !t%"ico8 #$! s! '!n ! !n "as farmacias s! "! aAa ! m!tano"0 #$! !s m$) t*ico0 &ara !'itar #$! s!a cons$mi o &or "as &!rsonas, Tam1i5n "o conti!n!n "as 1!1i as a"co@"icas a $"t!ra as, E" a"co@o" m!t%"ico 6m!tano"8 !s $n "%#$i o inco"oro inf"ama1"!, En !" @%3a o0 !st! com&$!sto s! transforma !n forma" !@% o0 s$stancia t*ica #$! aAa "a r!tina ) !" n!r'io &tico, P$! ! &ro $cir c!3$!ra, Las !str$ct$ras ! !stos com&$!stos son:

.n tu cuaderno: .%plica las semejan-as y las di"erencias entre las estructuras del alco/ol etlico+ el alco/ol metlico y el "ormalde/do.
A@ora o&ino #$!B Las &ro&i! a !s ! "os com&$!stos !&!n !n ! s$ !str$ct$ra, Para com&r!n !r"a s! @an !sarro""a o i'!rsos mo !"os ci!nt%ficos como "os r!'isa os !n !sta s!c$!ncia, E" a"co@o" !t%"ico ) !" 5t!r m!t%"ico !st<n forma os &or !" mismo ti&o ) canti a ! <tomos: s$ frm$"a a1r!'ia a o mo"!c$"ar !s C/7CO, Sin !m1ar3o0 !" 5t!r m!t%"ico !s $n com&$!sto t*ico #$! no s! !1! in3!rir como !" a"co@o" m!t%"ico, R!s&on ! !n t$ c$a !rno: $. BP() 2u3 c(nsi,e)as 2ue e' a'c(<(' e&'ic( 0 e' 3&e) e&'ic( &ienen 1)(1ie,a,es ,ife)en&es si &ienen 'a misma c(m1(sici+nC @. In-es&i8a 'a es&)uc&u)a ,e' 3&e) e&'ic( 0 c(m1*)a'a c(n 'a ,e' a'c(<(' e&'ic(. 3. BC(n(ce) 'a es&)uc&u)a 0 'as 1)(1ie,a,es ,e 'as sus&ancias es u&i' 1a)a 1)e-eni) acci,en&esC E71'ica &u )es1ues&a. Para sa1!r m<s $. Ga)ca. >()aci(. La naturaleza discontinua de la materia. M37ic(. se19San&i''ana. Li/)(s ,e' Rinc+n. @NN@. @. O('Pe. R(/e)&. Lo ue Einstein le cont a su cocinero. M37ic(. se19P())Ia. Li/)(s ,e' Rinc+n. @NNK. $. C<ami4(. 6. L"n &)iunf( ,e 'as i,eas s(/)e 'as a)masM. en 'mo ves?. Re-is&a ,e ,i-u'8aci+n ,e 'a ciencia ,e 'a "NAM. aG( @. nIm. $Q. 1. @K. $. Pa)a -isua'i4a) m(,e'(s &)i,imensi(na'es ,e a'8unas m('3cu'as. c(nsu'&a# La base de datos visual de molculas. E,uca1u's.()8. Es1aGa. @NNQ. <&&1#99JJJ.e,uca1'us.()89m('ecu'as3,9-se1).<&m'

DATOS GENERALES
ESCUELA: ASIGNATURA: GRADO Y NOMBRE DEL PROFESOR:

Ciencias III nfasis en Qumica

GRUPO:

I. REFERENTE PROGRAM TICO. !LOQ"E III# La transformacin ! "os mat!ria"!s: "a r!accin #$%mica
TEMA $#
La reaccin qumica 1.0. T1 decides: 2cmo evitar que los alimentos se descompon an r#pidamente3 4onservadores alimenticios. 4atali-adores.

PROP%SITOS#
En es&a secuencia se a/(),a e' 1)(/'ema ,e 'a ,esc(m1(sici+n ,e a'imen&(s 0 a'8unas &3cnicas ,e c(nse)-aci+n 2ue se <an im1'emen&a,( a '( 'a)8( ,e 'a <is&()ia. Se in&)(,uce e' c(nce1&( ,e -e'(ci,a, ,e )eacci+n. as c(m( e' 1a1e' 2ue '(s ca&a'i4a,()es e in<i/i,()es 2umic(s &ienen en 'a in,us&)ia a'imen&a)ia. Des,e una 1e)s1ec&i-a ,e Ciencia. Tecn('(8a 0 S(cie,a,. se -a'()a e' c(n(cimien&( ,e 'a -e'(ci,a, ,e una )eacci+n 2umica c(m( un s(1()&e esencia' 1a)a 'a in,us&)ia ,e a'imen&(s 0 su c(nse)-aci+n. Des,e una 1e)s1ec&i-a ,e 'a Sa'u,. se c(m1'emen&a '( -is&( en Ciencias I c(n )es1ec&( a 'a im1()&ancia ,e n( in8e)i) a'imen&(s en ma' es&a,(.

APRENDI5A6ES ESPERADOS#

I,en&ifica a'8un(s fac&()es 2ue 1)(1ician 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s. Rec(n(ce 2ue '(s ca&a'i4a,()es s(n sus&ancias 2umicas 2ue ace'e)an 'a )eacci+n sin 1a)&ici1a) en e''a. :a'()a 'a im1()&ancia ,e '(s ca&a'i4a,()es en 'a in,us&)ia a'imen&icia.

ANTECEDENTES9IDEAS PRE:IAS9S"GERENCIAS#
Se su8ie)e c(nce/i) 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s c(m( una &)ansf()maci+n 2umica 2ue se ,esea c(n&)('a). 0 c'a)ifica) 'a necesi,a, ,e a8)e8a) c(nse)-a,()es a '(s a'imen&(s 1a)a sa&isface) 'a necesi,a, ,e &)ans1()&aci+n 0 a'macenamien&( ,e '(s mism(s. Pa)a e' es&u,i( ,e 'a -e'(ci,a, ,e )eacci+n se su8ie)e )ea'i4a) e71e)imen&(s senci''(s. en '(s cua'es se (/se)-e c+m( inf'u0en 'a &em1e)a&u)a 0 'a c(ncen&)aci+n ,e 'as sus&ancias en 'a -e'(ci,a, ,e una )eacci+n 2umica. P() e;em1'(. ,is('-e) 1as&i''as efe)-escen&es c(n a8ua ca'ien&e ( 1u'-e)i4*n,('as. Las sesi(nes ,e &)a/a;( L:e'(ci,a, ,e )eacci+n. $R 0 @R 1a)&eM$$ 1ue,en a0u,a) a '(s a'umn(s en 'a c(m1)ensi+n ,e 'a -e'(ci,a, ,e )eacci+n ,e un c(m1ues&(. E' 'i/)( La u(mica ! la cocina$@ mues&)a 2ue 'a c(cina 1ue,e c(n-e)&i)se en un 'a/()a&()i( cien&fic( ,(n,e c(&i,ianamen&e se ''e-an a ca/( &(,( &i1( ,e )eacci(nes 2umicas. ,es,e 'as m*s e'emen&a'es <as&a 'as m*s s(fis&ica,as.

TIEMPOS# COMPETENCIAS#
Dar sentido a los !allazgos cientficos. Aplicar a una situacin dada el conocimiento cientfico adecuado.

C(nce1&(s 0 Pa'a/)as c'a-e#


Descomposicin de alimentos. Conservadores alimenticios. "actores que afectan la velocidad de la reaccin. Cat#lisis.

Ac&i&u,es
Empleo de los conocimientos adquiridos en beneficio del desarrollo de la vida cotidiana. $aloracin de la actividad de los microorganismos en nuestro beneficio. Aplicacin de la ciencia para resolver problemas ambientales.

Des&)e4as
!denti"icar al unos "actores que "avorecen la descomposicin de los alimentos. .%plicar el concepto de velocidad de reaccin y relacionarlo con la presencia de catali-adores o in/ibidores.

>a/i'i,a,es
Comprensin de lectura. %eleccin de m&todos de conservacin adecuados de acuerdo con los alimentos correspondientes.

II. ESTRUCTURA DE LA SECUENCIA

Mom!nto

Pro&sito Ni'!"
C$a"itati'o Rec(n(ce) 2ue 'a !scom&osicin ,e '(s a"im!ntos es una &)ansf()maci+n 2umica 2ue es necesa)i( c(n&)('a). 0 2ue ,es,e &iem1(s )em(&(s se <an 1)ac&ica,( a'8unas &3cnicas ,e cons!r'acin ,e a'imen&(s. C$antitati'o ) E*&"icati'o

Acti'i a !s
Te7&( in&)(,uc&()i(

E'a"$acin Ti&o(Pro $ctos

Mat!ria"!s

I N I C I O

Acti'i a +, I !ntificar a'8un(s fac&()es 2ue fa-()ecen 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s.

Acti'i a +, Ta1"a,

D E S A R R O L L O

E71'ica) ,is&in&as mane)as ,e r!tar ar 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s. 0a sea in@i1ir ( com1atir 'a 1)('ife)aci+n ,e mic)(()8anism(s 0 <(n8(s. ( e-i&a) 2ue se <a8an )anci(s a c(nsecuencia ,e 'a (7i,aci+n. C$antitati'o ) E*&"icati'o

Te7&( ,e inf()maci+n inicia'

Acti'i a +, Por !*&!ri!ncia: T)(4(s f)esc(s ,e &()&i''a 0 1an. cua&)( f)u&as i8ua'es 0 ma,u)as.$N /('sas 8)an,es ,e 1a1e' es&)a4a. una /('sa 8)an,e ,e 1'*s&ic( 8)ues(. un &)(4( ,e S cm ,e c(),+n ( a'am/)e 1a)a ama))a) 'a /('sa. ,e $T a @N se)-i''e&as ,e 1a1e' em1a1a,as en a8ua. Video Descomposicin ! conservacin de alimentos

Acti'i a /, E*&"icar e' aumen&( en 'a -e'(ci,a, ,e una )eacci+n 2umica.

Acti'i a /, Ta1"as ) 3r<ficas,

Acti'i a /, Por !*&!ri!ncia: Cinc( -as(s ,e @SN m'. $@S m' ,e 1a1a mac<aca,a. @NN m' ,e a8ua (7i8ena,a. $S cu/(s ,e <ie'( 0 SNN m' ,e a8ua ca'ien&e. ,(s )eci1ien&es 1'*s&ic(s ,e $ '. )eci1ien&e 8)a,ua,( ,e @SN m' 0 )e'(; c(n minu&e)(.

Ana'i4a) a'8un(s fac&()es 2ue m(,ifican 'a '!"oci a ! $na r!accin #$%mica. c(m( &em1e)a&u)a 0 <ume,a,. E71'ica) 'a funci+n 2ue ,esem1eGan sus&ancias c(m( '(s cata"i-a or!s e in@i1i or!s. Da"orar 'a u&i'i,a, ,e' c(n&)(' ,e 'a -e'(ci,a, ,e )eacci+n en 'a in,us&)ia ,e a'imen&(s.

Te7&( ,e f()ma'i4aci+n

Resuelvo el problema Para qu me sirve lo que aprend? Ahora opino que

Video 'atalizadores e in&ibidores

C I E R R E

Para !m&!-ar L!! !" t!*to, E An&es ,e 'ee) e' &e7&( c(n&es&a# BQu3 en&ien,es 1() c(nse)-aci+n ,e a'imen&(sC
Te%to introductorio

Pro1a1"!m!nt!0 a"3$na -e4 &e <as enc(n&)a,( en 'a ,esa8)a,a/'e si&uaci+n ,e es&a) ce)ca ,e un a'imen&( ,esc(m1ues&(F e' ('() )e1u'si-(. su a1a)iencia ( inc'us( su sa/() ,esa8)a,a/'e. &e <a/)*n ,a,( seGa'es ine2u-(cas ,e e''(. Si -ia;as en un -e<cu'(. <ace ca'() 0 ''e-as f)u&a ma,u)a. ,es1u3s ,e un 1a) ,e <()as es 1)(/a/'e 2ue em1ieces a n(&a) un a)(ma ,ife)en&e. 1ues 3s&a <a ma,u)a,( m*s. 0 si n( &e 'a c(mes 1)(n&( &e)mina)* 1() 1u,)i)se ( ,esc(m1(ne)se. Si es&( suce,e. 0a n( 1(,)*s c(nsumi)'a 1()2ue &e <a)a ,aG(. La ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s se ,e/e a cam/i(s 2umic(s en 'as sus&ancias 2ue '(s f()man. Des,e e' inici( ,e 'as ci-i'i4aci(nes. se <an 2ue)i,( c(n&)('a) &a'es cam/i(s. es ,eci) <ace)'(s m*s 'en&(s. ,e mane)a 2ue '(s a'imen&(s 1ue,an a'macena)se 1() m*s &iem1(. De <ec<(. ,es,e <ace muc<( &iem1( se i,ea)(n m3&(,(s ,e c(nse)-aci+n ,e '(s a'imen&(s. Es c(mIn. 1() e;em1'(. seca) 0 sa'a) 'as ca)nes )(;as ( e' 1esca,(. ( /ien. c(ns&)ui) 'u8a)es es1ecia'es 1a)a 8ua),a) '(s 8)an(s. En 'a ac&ua'i,a,. se en'a&a una 8)an -a)ie,a, ,e a'imen&(s. mien&)as 2ue se )ecu))e a 'a )ef)i8e)aci+n en (&)(s cas(s. T(,( e''( &iene e' mism( 1)(1+si&(# 1)('(n8a) e' /uen es&a,( ,e '(s a'imen&(s 0 faci'i&a) su &)ans1()&e 0 a'macenamien&(. L(s a-ances su)8i,(s en e' cam1( ,e 'a Qumica <an 1e)mi&i,( 1)(fun,i4a) en e' c(n(cimien&( s(/)e 'as )eacci(nes 2umicas 2ue se 1)(,ucen Un pltano y una guayaba en proceso de ,u)an&e 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s. c(n e' fin ,e descomposicin por la accin de las c(n&)('a)'as. De es&a mane)a. se <a ''e8a,( a c(m1)en,e) 1() bacterias. 2u3 'a sa'. e' a4Ica). e' -ina8)e 0 (&)(s c(m1ues&(s ac&Ian c(m( c(nse)-a,()es. PROPOSITO >as )e-isa,( 2ue 'as )eacci(nes se )e1)esen&an me,ian&e ecuaci(nes. En es&a secuencia c(n(ce)*s 'as )eacci(nes 2umicas. en es1ecia' a2ue''as 2ue )e&a),an 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s. :a'()a)*s 'as -en&a;as 0 'as ,es-en&a;as 2ue &iene e' us( ,e es&as sus&ancias en 'a in,us&)ia a'imen&a)ia. PRO!LEMA A"3$nas fami"ias ! t$ com$ni a 'an a com&rar ir!ctam!nt! a a3ric$"tor!s ) 3ranE!ros ! "a "oca"i a a"im!ntos fr!scos0 como '!r $ras0 fr$tas0 "!c@!0 @$!'os ) &o""o, >F$5 t5cnicas ! cons!r'acin ! a"im!ntos "!s &ro&on r%as &ara mant!n!r"os !n 1$!n !sta o ant!s ! s$ '!nta ) cons$mo? G$stifica t$ r!s&$!sta !n t5rminos ! "os factor!s #$! ac!"!ran o r!tar an !" &roc!so ! !scom&osicin, Lo #$! &i!nso !" &ro1"!ma Cont!sta !n t$ c$a !rno: $. BQu3 m3&(,(s ,e c(nse)-aci+n ,e a'imen&(s c(n(cesC @. BC+m( ac&Ian '(s c(nse)-a,()es en '(s a'imen&(sC 3. BCu*' es 'a im1()&ancia ,e c(n(ce) '(s fac&()es 2ue ace'e)an ( )e&a),an e' 1)(ces( ,e ,esc(m1(sici+nC Acti'i a UNO I !ntifi#$!n a"3$nos factor!s #$! fa'or!c!n "a !scom&osicin ! "os a"im!ntos, $. An&es ,e efec&ua) 'a ac&i-i,a, menci(nen ,(s fac&()es 2ue fa-()ecen 'a ,esc(m1(sici+n ,e a'imen&(s c(m( e' 1an. 'as &()&i''as 0 'as f)u&as. @. :an a necesi&a)# aA T)(4(s f)esc(s ,e &()&i''a 0 1an.

/A Cua&)( f)u&as i8ua'es 0 ma,u)as. Pue,en se) 1'*&an(s. 8ua0a/as. man8(s. 1a1a0as. me'(nes. ;i&(ma&es. e&c3&e)a. cA Die4 /('sas 8)an,es ,e 1a1e' es&)a4a. ,A "na /('sa 8)an,e ,e 1'*s&ic( 8)ues(. eA "n &)(4( ,e S cm ,e c(),+n ( a'am/)e 1a)a ama))a) 'a /('sa. fA De $T a @N se)-i''e&as ,e 1a1e' em1a1a,as en a8ua 3. Rea'icen 'a si8uien&e ,em(s&)aci+n# aA Die4 ,as an&es ,e )ea'i4a) es&a ac&i-i,a,. c('(2uen '(s a'imen&(s /a;( 'as si8uien&es cua&)( c(n,ici(nes#

/A A' &3)min( ,e '(s ,ie4 ,as ins1ecci(nen '(s a'imen&(s 0 )e8is&)en sus (/se)-aci(nes en una &a/'a c(m( 'a 2ue se mues&)a#

Com!nt!n "o si3$i!nt!: aA BEn 2u3 am/ien&e a1a)ecen manc<as en 'a f)u&a ( -e),u)aC /A BCu*' es 'a a1a)iencia ,e 'as manc<asC cA BC+m( inf'u0en 'a <ume,a, 0 'a &em1e)a&u)a en 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(sC

Reflexin sobre lo aprendido En la actividad anterior identificaste al"unos factores ue aceleran la descomposicin de los alimentos. De u te sirve esto para resolver el 1)(/'ema?

,A BQu3 1asa)a si se ,e;a)an '(s a'imen&(s en 'as mismas c(n,ici(nes ,u)an&e @N ,asC eA BQu3 (&)(s fac&()es c(nsi,e)as 2ue inf'u0en en 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(sC fA BQu3 &i1( ,e am/ien&e esc(8e)as 1a)a c(nse)-a) ca,a un( ,e '(s a'imen&(s 2ue em1'eas&e en es&a ac&i-i,a,C

SESI2N /
L!an !" t!*to, E An&es ,e 'a 'ec&u)a )es1(n,an 'a 1)e8un&a 2ue ,a &&u'( a' &e7&(.
Te%to de in"ormacin inicial

>F$5 !scom&on! ) #$5 cons!r'a "os a"im!ntos? E" ti!m&o es un enemi8( im1'aca/'e cuan,( se &)a&a ,e c(nse)-a) '(s a'imen&(s. De <ec<(. nin8In m3&(,( ,e c(nse)-aci+n '(s <ace ,u)a) 1() &iem1( in,efini,(F 1() es(. &(,(s '(s a'imen&(s 1)(cesa,(s ( em1aca,(s inc'u0en 'a fec<a ,e ca,uci,a,. "n inc)emen&( en 'a &em1e)a&u)a ( en 'a <ume,a, am/ien&a' en e' si&i( ,(n,e se a'macenan '(s a'imen&(s. 1ue,e ace'e)a) su ,esc(m1(sici+n. E' ,esa))(''( ,e cie)&(s mic)(()8anism(s 2ue 1)(-(can 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s )e2uie)e. en 8ene)a'. (78en( ,e' ai)e. P() '( &an&(. e71(ne) '(s a'imen&(s a' (78en( 1ue,e ace'e)a) e' 1)(ces( na&u)a' ,e ,esc(m1(sici+n. es ,eci). c(n&)i/u0e a 2ue se ''e-en a ca/( 'as )eacci(nes 2umicas 2ue '(s mic)(()8anism(s necesi&an 1a)a s(/)e-i-i) 0 )e1)(,uci)se. Es&as )eacci(nes 2umicas 1)(,ucen. fina'men&e. 'a ,esc(m1(sici+n. "n am/ien&e c(n e'e-a,a can&i,a, ,e <(n8(s mic)(sc+1ic(s 0 /ac&e)ias &am/i3n ace'e)a 'a ,esc(m1(sici+n. Sin em/a)8(. n( &(,(s '(s 1)(ces(s en '(s 2ue in&e)-ienen '(s mic)(()8anism(s s(n ,aGin(s. Su c(n&)(' n(s 1e)mi&e c(n&a) c(n a'imen&(s fe)men&a,(s c(m( e' 1an 0 '(s 2ues(s. L(s a'imen&(s c(n 8)asas suf)en (&)( &i1( ,e ,esc(m1(sici+n. en e' 2ue n( in&e)-ienen mic)(()8anism(s. 1e)( s e' (78en( ,e' ai)e. 2ue 1ue,e m(,ifica) 'a es&)uc&u)a 2umica ,e 'as 8)asas 0 1)(,uci) c(m1ues&(s ('()(s(s 0 ,aGin(s a' ()8anism(. B>an ('i,( a'8In a'imen&( )anci(C BSa/en ,e a'8uien 2ue se <a0a enfe)ma,( 1() c(me) un a'imen&( en es&e es&a,(C >e)-i). c(cina) ( a8)e8a) sa' a '(s a'imen&(s fa-()ece su c(nse)-aci+n. 0a 2ue se in<i/e e' c)ecimien&( ,e 'as 1(/'aci(nes mic)(/ianas causan&es ,e 'a ,esc(m1(sici+n. Tam/i3n se 1ue,en 8ua),a) en un me,i( 1(c( 1)(1ici( 1a)a 'a 1)('ife)aci+n ,e mic)(()8anism(s. c(m( e' a'm/a). 2ue Ha,em*s ,e 'a c(cci+n 2ue im1'icaH es mu0 a4uca)a,(. ( e' -ina8)e. 2ue es mu0 *ci,(. AGa,i) an&i(7i,an&es en can&i,a,es 1)ecisas Hc(m( 'as -i&aminas A 0 EH a a'imen&(s )ic(s en 8)asas es (&)a f()ma ,e )e&a),a) su ,esc(m1(sici+n. La sa'. e' a4Ica). e' -ina8)e 0 'as -i&aminas s(n sus&ancias c(nsi,e)a,as cons!r'a or!s. 0a 2ue )e&a),an 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(s sin m(,ifica) sus 1)(1ie,a,es. Pa)a ,isminui) aIn m*s 'a acci+n ,e '(s mic)(()8anism(s. se )ecu))e a 'a 1as&eu)i4aci+n ,e 'a 'ec<e 0 sus ,e)i-a,(s. c(m( 0(8u)&. 2ues( 0 c)emaF as c(m( ;u8(s 0 n3c&a)es. Tan&( 'a a,ici+n ,e c(nse)-a,()es c(m( 'a 1as&eu)i4aci+n s(n 1)(ces(s 2ue se ''e-an a ca/( en e' *m/i&( in,us&)ia'. /a;( 'a su1e)-isi+n es&)ec<a ,e 1)(fesi(na'es en 2umica ,e a'imen&(s. P() I'&im(. 'a mane)a ,e em1aca) '(s a'imen&(s es (&)( fac&() 2ue 1ue,e a0u,a) a c(nse)-a)'(s. Int!rcam1i!n s$s o&inion!s so1r!: $. BCu*'es m3&(,(s ,e c(nse)-aci+n ,e a'imen&(s 1ue,en a1'ica)se en casaC @. BEs necesa)i( im1e,i) 'a acci+n ,e &(,(s '(s mic)(()8anism(s en &(,(s '(s a'imen&(sC A)8umen&en su )es1ues&a. 3. BQu3 suce,e)a si se em1'ean simu'&*neamen&e ,(s ( m*s m3&(,(s ,e c(nse)-aci+nC E71'i2uen sus )es1ues&as. K. BQu3 efec&(s 1ue,en &ene) '(s c(nse)-a,()es en 'as 1)(1ie,a,es ()i8ina'es ,e '(s a'imen&(s. c(m( e' sa/(). 'a &e7&u)a ( e' c('()C Acti'i a DOS N$!'a !str!-a #$! s! 'a a E*&"i#$!n !" a$m!nto !n "a '!"oci a ! $na r!accin !m&"!ar #$%mica, E*&"icar: Dar razones acerca de $. An&es ,e )ea'i4a) 'a ac&i-i,a, c(men&en 2u3 fac&()es in&e)-ienen &ec&os o fenmenos naturales en 'a -e'(ci,a, a 'a 2ue (cu))e una )eacci+n 2umica. para &acerlos m#s comprensibles. @. :an a necesi&a)# aA Cinc( -as(s i8ua'es. 8)ues(s 0 ,e -i,)i( &)ans1a)en&e. ,e a1)(7ima,amen&e @SN ml. /A $@S ml ,e 1a1a mac<aca,a ?,e 1)efe)encia usa) una 1a1a 8)an,e ,e c*sca)a )(;aA 1() e2ui1(. Pa)a 1)e1a)a)'a. se )e&i)a 'a c*sca)a 0 se mue'e 'a 1a1a c)u,a c(n me,i( -as( ,e a8ua.

cA @NN ml ,e a8ua (7i8ena,a. ,e 'a 2ue se u&i'i4a c(m( ,esinfec&an&e ,e <e)i,as. ,A De $N a $S cu/i&(s ,e <ie'( ( SNN ml ,e a8ua mu0 f)a. eA SNN ml ,e a8ua ca'ien&e an&es ,e <e)-i) ?QNUNV 'A. fA D(s )eci1ien&es 1'*s&ic(s ,e $ l ,e ca1aci,a,. 8A Reci1ien&e 8)a,ua,( ,e @SN ml ,e ca1aci,a, 1a)a me,i) 'as can&i,a,es ,e 1a1a mac<aca,a 0 a8ua. <A Re'(; c(n minu&e)(. 3. Rea'icen '( si8uien&e# i. Di-i,an a' 8)u1( ,e a'umn(s en ,(s e2ui1(s. ii. Ca,a e2ui1( ''e-a)* a ca/( una ,e 'as si8uien&es e71e)iencias 0 ,es1u3s se c(munica)*n '(s )esu'&a,(s. E*&!ri!ncia a: Dif!r!nt! t!m&!rat$ra aA R(&u'en '(s &)es -as(s# LTem1e)a&u)a /a;aM. LTem1e)a&u)a me,iaM 0 LTem1e)a&u)a a'&aM. /A Di-i,an 'a 1a1a mac<aca,a en &)es 1a)&es. cA C('(2uen 'a &e)ce)a 1a)&e ,e 'a 1a1a mac<aca,a en ca,a un( ,e '(s -as(s. ,A :ie)&an e' a8ua ca'ien&e en un( ,e '(s )eci1ien&es 1'*s&ic(s 0 '(s cu/(s ,e <ie'( ( e' a8ua f)a en e' (&)(. WTen8an muc<( cui,a,( ,e n( 2uema)seX

eA C('(2uen '(s -as(s ,e 'a si8uien&e mane)a# i. Tem1e)a&u)a /a;a# In&)(,u4can e' -as( c())es1(n,ien&e en e' )eci1ien&e c(n <ie'(s ( a8ua mu0 f)a. ii. Tem1e)a&u)a am/ien&e# De;en e' -as( s(/)e 'a mesa. 'e;(s ,e '(s )eci1ien&es. iii. Tem1e)a&u)a a'&a. In&)(,u4can c(n cui,a,( e' -as( c())es1(n,ien&e en e' )eci1ien&e c(n a8ua ca'ien&e. fA :ie)&an KN ml ,e a8ua (7i8ena,a en ca,a -as(. 8A Mi,an en minu&(s e' &iem1( &)anscu))i,( ,es,e 2ue a8)e8a)(n e' a8ua (7i8ena,a <as&a 2ue 'a c('umna ,e es1uma 2ue se 1)(,uce 0a n( su/e m*s. <A Re8is&)en sus )esu'&a,(s en una &a/'a c(m( 'a 2ue se mues&)a.

iA "&i'icen e;es c((),ena,(s c(m( '(s 2ue se mues&)an 1a)a '(ca'i4a) e' ,a&( (/&eni,( 1a)a ca,a -as(.

E*&!ri!ncia B: Dif!r!nt! masa aA R(&u'en ,(s -as(s# LP(ca 1a1a mac<aca,aM 0 LMuc<a 1a1a mac<aca,aM. /A Di-i,an 'a 1a1a mac<aca,a en cua&)( 1a)&es. cA C('(2uen una cua)&a 1a)&e ,e 'a 1a1a mac<aca,a en e' -as( )(&u'a,( c(m( LP(ca 1a1a mac<aca,aM 0 &)es cua)&as 1a)&es en e' (&)( -as(. ,A :ie)&an KN ml ,e a8ua (7i8ena,a en ca,a -as(. eA Mi,an en minu&(s e' &iem1( &)anscu))i,( ,es,e 2ue a8)e8a)(n e' a8ua (7i8ena,a <as&a 2ue 'a c('umna ,e es1uma 2ue se 1)(,uce 0a n( su/e m*s. fA Re8is&)en sus )esu'&a,(s en una &a/'a c(m( 'a si8uien&e.

8A C(ns&)u0an. en e;es c((),ena,(s c(m( '(s 2ue se mues&)an. 'a 8)*fica 1a)a ca,a -as(.

K. C(n&es&en '( si8uien&e# E*&!ri!ncia A: Dif!r!nt! t!m&!rat$ra aA BEn cu*' ,e '(s &)es -as(s (cu))i+ m*s )*1i,amen&e 'a )eacci+nC /A BC+m( inf'u0e 'a &em1e)a&u)a en 'a -e'(ci,a, ,e )eacci+nC cA BC+m( c)een 2ue se c(m1()&a)a 'a )eacci+n si se aumen&a)a aIn m*s 'a &em1e)a&u)a ,e 'a 1a1a mac<aca,aC E*&!ri!ncia B: Dif!r!nt! canti a ! &a&a

aA BEn cu*' ,e '(s ,(s -as(s (cu))i+ m*s )*1i,amen&e 'a )eacci+nC /A BC+m( inf'u0e 'a can&i,a, ,e 1a1a mac<aca,a en 'a -e'(ci,a, ,e )eacci+nC cA BQu3 suce,e)a si -e)&i3)am(s un 1(c( m*s ,e a8ua Reflexin sobre lo aprendido (7i8ena,a en e' -as( c(n 1(ca 1a1a mac<aca,aC Revisaste la influencia de factores$ S. C(men&en# como la temperatura$ en la velocidad aA BC(n&iene 'a 1a1a a'8una sus&ancia 2ue inf'u0e en 'a de una reaccin u(mica. -e'(ci,a, ,e )eacci+n ,e' )eac&i-( a8ua (7i8ena,aC 'mo utilizar(as este conocimiento /A BC+m( se ''ama)a es&a sus&anciaC para resolver el 1)(/'ema? cA BQu3 (&)(s fac&()es 1ue,en inf'ui) en 'a -e'(ci,a, ,e una )eacci+nC ,A BC+m( 1(,)an em1'ea) 'a &em1e)a&u)a 1a)a c(nse)-a) a'imen&(s 1() ma0() &iem1(C

SESI2N =
L!an !" t!*to, E An&es ,e inicia) 'a 'ec&u)a. )ef'e7i(nen ace)ca ,e 'a im1()&ancia ,e 'a Qumica 1a)a 'a c(nse)-aci+n ,e '(s a'imen&(s.
Te%to de "ormali-acin

>D!"oci a ! r!accin ) cons!r'acin ! a"im!ntos? To as "as r!accion!s 2umicas (cu))en en ,e&e)mina,( &iem1(F a'8unas se ''e-an a ca/( en un 'a1s( e7&)ema,amen&e c()&( ?f)acci(nes ,e se8un,(A. mien&)as 2ue (&)as &)anscu))en a '( 'a)8( ,e &(,a una -i,a <umana ( m*s. P() e;em1'(. 'a )eacci+n ,e c(m/us&i+n ,e 'a 1+'-()a suce,e casi ins&an&*neamen&e ,es1u3s ,e a1'ica) 'a c<is1a. 'a c(cci+n ,e -e),u)as se ,a en minu&(s. 'a ma,u)aci+n ,e una f)u&a )e2uie)e -a)i(s ,as 0 'a (7i,aci+n ,e' ace)( ( e' cam/i( ,e c('() /'anc( a ama)i''( ,e una <(;a ,e 1a1e' 1ue,en &a),a) aG(s en c(m1'e&a)se. La -e'(ci,a, ,e &(,as 'as )eacci(nes 2umicas -a)a en funci+n ,e fac&()es c(m( 'a &em1e)a&u)a 0 'a 1)esencia ( 'a ausencia ,e cie)&as sus&ancias. 2ue n( 1a)&ici1an en 'a )eacci+n. 1e)( 2ue inf'u0en en 'a -e'(ci,a, a 'a 2ue se ''e-an a ca/(. A es&as sus&ancias se 'es ''ama cata"i-a or!s. E;em1'(s ,e ca&a'i4a,()es s(n 'as en4imas. 1)(&enas 2ue )e8u'an 'a ma0()a ,e 'as )eacci(nes 2ue se efec&Ian en nues&)( ()8anism(. La ami'asa. en4ima 1)esen&e en 'a sa'i-a. )(m1e '(s ca)/(<i,)a&(s 2ue c(nsumim(s. e inicia e' 1)(ces( ,e ,i8es&i+n. La ca&a'asa 1)esen&e en 'a 1a1a es una en4ima 2ue ace'e)a 'a ,esc(m1(sici+n ,e' a8ua (7i8ena,a. e-i&an,( 2ue 3s&a 1)(-(2ue una in&(7icaci+n en e' ()8anism(. E' *ci,( /)(m<,)ic( ?>!)A es un ca&a'i4a,() n( /i('+8ic( 2ue &am/i3n inc)emen&a 'a -e'(ci,a, ,e ,esc(m1(sici+n ,e' a8ua (7i8ena,a. aun2ue en men() me,i,a 2ue 'a ca&a'asa. E' em1'e( ,e '(s ca&a'i4a,()es en 'a in,us&)ia es mu0 c(mIn. C(n '(s ca&a'i4a,()es a,ecua,(s. es 1(si/'e 1)(,uci) )*1i,amen&e 8)an,es can&i,a,es ,e e&an(' Hun a'c(<(' na&u)a'. 2ue se (/&iene ,e 'a 1'an&a ,e ma4. 1e)( 2ue &iene una -e'(ci,a, ,e )eacci+n mu0 /a;aH a 1a)&i) ,e '(s a4Ica)es ,e' ma4. E' e&an(' &iene -a)i(s us(s. 1() e;em1'(. c(m( c(m/us&i/'e 1a)a m(&()es. E7is&en. 1() e' c(n&)a)i(. c(m1ues&(s 2umic(s 2ue im1i,en ( )e&a),an una )eacci+n 2umica# '(s in@i1i or!s. &am/i3n ''ama,(s ca&a'i4a,()es ne8a&i-(s. En '(s se)es -i-(s ;ue8an un 1a1e' mu0 im1()&an&e 1a)a )e8u'a) a'8unas )eacci(nes /i(2umicas 0 man&ene) e' e2ui'i/)i( me&a/+'ic( en 'as c3'u'as. Tam/i3n &ienen a1'icaci(nes in,us&)ia'es. 1() e;em1'(. '(s in<i/i,()es ,e una en4ima ''ama,a 1)(&easa se u&i'i4an c(m( /ase ,e a'8un(s me,icamen&(s 2ue 'imi&an e' cic'( )e1)(,uc&i-( ,e' -i)us causan&e ,e' si,a. En 8ene)a'. &(,as 'as )eacci(nes 2umicas 2ue (cu))en en nues&)( ()8anism( s(n )e8u'a,as 1() en4imas es1ecficas. 2ue man&ienen 'as -e'(ci,a,es a,ecua,as ,e 'as )eacci(nes 2umicas 1a)a s(s&ene) e' 1)(ces( ,e 'a -i,a. Com!nt!n: $. BQu3 funci+n &ienen '(s ca&a'i4a,()es 0 '(s in<i/i,()es en 'as )eacci(nes 2umicasC @. BP() 2u3 es im1()&an&e mas&ica) /ien '(s a'imen&(s an&es ,e ,e8'u&i)'(sC E71'i2uen su )es1ues&a.

4onoce m#s acerca de las t$cnicas de elaboracin y conservacin de alimentos al leer Alimentos para el futuro+ de la ,iblioteca de aula. Tambi$n puedes buscar m#s in"ormacin de los catali-adores e in/ibidores en cualquier libro de 5umica o enciclopedia.

Reflexin sobre lo aprendido Revisaste ue existen sustancias ue aceleran o retardan las reacciones u(micas. De u te sirve esto para resolver el problema?

R!s$!"'o !" &ro1"!ma LA'8unas fami'ias ,e &u c(muni,a, -an a c(m1)a) ,i)ec&amen&e a a8)icu'&()es 0 8)an;e)(s ,e 'a '(ca'i,a, a'imen&(s f)esc(s. c(m( -e),u)as. f)u&as. 'ec<e. <ue-(s 0 1(''(. BQu3 &3cnicas ,e c(nse)-aci+n ,e a'imen&(s 'es 1)(1(n,)as 1a)a man&ene)'(s en /uen es&a,( an&es ,e su -en&a 0 c(nsum(C 6us&ifica &u )es1ues&a en &3)min(s ,e '(s fac&()es 2ue ace'e)an ( )e&a),an e' 1)(ces( ,e ,esc(m1(sici+nM. R!s$!"'! !" problema !n t$ c$a !rno, Para !""o m!nciona: $. BQu3 fac&()es inf'u0en en 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(sC @. BQu3 )e'aci+n <a0 en&)e 'as )eacci(nes 2umicas 0 'a ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(sC 3. BQu3 im1ac&( &ienen '(s m3&(,(s ,e c(nse)-aci+n fsic(s 0 2umic(s en 'a -e'(ci,a, ,e ,esc(m1(sici+n ,e '(s a'imen&(sC Reflexin sobre lo aprendido >Para #$5 m! sir'! "o #$! a&r!n %? Revisa lo ue pensabas al inicio de la E" Eitomat! ) "a san %a conti!n!n "ico&!no0 &i3m!nto secuencia sobre la descomposicin ! la #$! "!s a s$ caract!r%stico co"or roEo, Esta s$stancia conservacin de los alimentos. Existe ismin$)! "a inci !ncia ! ci!rtos ti&os ! c<nc!r ) ! diferencia entre lo ue pensabas ! lo ue a"3$nas !nf!rm! a !s car io'asc$"ar!s, Esto s! !1! sabes a&ora? )ustifica tu respuesta. a s$ accin antio*i ant!0 #$! consist! !n r!tar ar "a accin #$%mica ! $nas mo"5c$"as ""ama as ra ica"!s "i1r!s0 "as c$a"!s a"t!ran #$%micam!nt! "as m!m1ranas c!"$"ar!s ) !" ADN, Em&"!an o "as nocion!s tra1aEa as !n "a s!c$!ncia cont!sta: $. BQu3 &i1( ,e sus&ancia es e' 'ic(1en(. ca&a'i4a,() ( in<i/i,()C @. BCu*' es 'a im1()&ancia ,e una ,ie&a /a'ancea,a 2ue inc()1()e f)u&as 0 -e),u)asC E A)8umen&a &us )es1ues&as.

A@ora o&ino #$!B La in $stria a"im!ntaria !s m$) im&ortant! !n "a !conom%a ! $n &a%s, Para cons!r'ar "os a"im!ntos tan fr!scos como s!a &osi1"! !s fr!c$!nt! !" $so ! cons!r'a or!s o !m&a#$!s !s&!cia"!s, Gracias a 5stos s! &$! !n com!r a"im!ntos #$! if%ci"m!nt! s! &o r%an cons$mir f$!ra ! s$s "$3ar!s ! ori3!n0 o 1i!n f$!ra ! s$ t!m&ora a ! cos!c@a, Por !E!m&"o0 "a fr$ta tro&ica" s! cons$m! !n &a%s!s nr icos0 on ! no !s &osi1"! c$"ti'ar"a, Sin !m1ar3o0 !" a1$so ! a"im!ntos &roc!sa os ) #$! $san cons!r'a or!s &r!oc$&a a m$c@as &!rsonas0 &$!s &i!nsan #$! s$ sa"$ &o r%a s$frir aAos, Cont!sta "o si3$i!nt!: E BE' us( ,e c(nse)-a,()es 2umic(s 1ue,en causa) ,aG(s a 'a sa'u, ,e '(s c(nsumi,()esC A)8umen&a &u )es1ues&a.

Para saber ms
1. Tud e+ 4olin. Alimentos para el futuro+ 6$%ico+ sep7Planeta+ Libros del 8incn+ (993. 1. ,raun+ .lie-er et al. umica para !ercer "rado+ 6$%ico+ Trillas+ (993.

1. Para saber en detalle por qu$ muc/as acciones y procesos que reali-amos cuando cocinamos tienen muc/o que ver con la velocidad de reaccin+ no dejes de consultar este vnculo: /ttp:77bibliotecadi ital.ilce.edu.m%7sites7ciencia7volumen(7ciencia379:37/tml7 laquimic./tml (. Para saber m#s acerca de cmo los catali-adores modi"ican la velocidad de reaccin+ revisa este vnculo: ;uentes+ <er io et al. Los catalizadores# $la piedra filosofal del siglo %%&+ !L4.+ (= de noviembre de (99=+ /ttp:77lectura.ilce.edu.m%:39997biblioteca7sites7ciencia7volumen(7ciencia379>:7/tm7 catali-a./tm

También podría gustarte