A comunicacin non verbal

OBXECTIVOS Analizar a funcin comunicativa e o significado dos numerosos signos que emite o noso corpo en calquera acto comunicativo. Coecer as posibilidades comunicativas do rostro, as mans e o corpo en xeral. Utilizar a desinhibicin como recurso para a regulacin de emocins e actitudes. Reflexionar sobre a propia prctica

Teora da comunicacin humana

que ns d esta teoria sobre como nos comunicamos?

Non posible non comunicar. (os silencios tamn comunican, a distribucin de espacios, tempos, a organizacin) Toda comunicacin ten un aspecto de contido e un aspecto relacional, el segundo clasifica al primero, e por ende unha metacomunicacin. (o 70% no que nos fixamos relacional s un 30 ten que ver con contido)

A natureza dunha relacin depende da secuencia de comunicacin entre os comunicantes. (causa- efecto/estmuloresposta)
Os seres humanos comunicanse tanto dixital como analxicamente. (linguaxe verbal e linguaxe xestual) Todos os intercambios comunicativos, son simtricos ou complementarios, segundo esten baseados na igualdade ou na diferencia.(Relacins verticais ou horizontais)

Non posible non comunicar

O corpo emite signos extralingsticos e indicios que tansmiten informacin moito mis al da mensaxe verbal. Os signos non verbais sempre estn presentes na comunicacin e teen diferentes significados (acentan, matizan, contradn palabras) son deliberados ou involuntarios, concientes ou inconscientes... Na aula o funcionamento de certos cdigos relacionados co uso do espacio e a distancia transmite informacin (onde se situan os alumnos/as? Diante, detrs, nos laterais? Sntanse sempre no mesmo sitio? .....

Os silencios
Na linguaxe oral, o silencio cumple a mesma funcin que na escrita. As pausas que existen entre as secuencias da fala ou antes de empezar a falar e despois de terminar, indincanos en que fragmento est dividido o que estamos a dicir.

Os silencios
As pausas feitas durante a clase son necesarias e poden ter diversas funcins. O silencio antes de empezar fundamental.
Antes de que a/o docente comece a falar, necesario que haxa silencio. Co silencio, acompaado das miradas, captamos a atencin de quen nos escoita e demostramos que ns estamos ao mando da situacin. Se empezamos a clase mentres alguen est na sa propia conversa estamos a enviar unha mensaxe non verbal de que non dominamos a situacin. preferible perder un pouco de tempo ao principio que pasarnos toda a clase negociando para que atendan.

Os silencios
As pausas marcan cando cambiamos de actividade ou de tema. Un silencio mis prolongado que as pequenas pausas que intercalamos no discurso tamn axuda a captar a atencin e indica que estamos cambiando de asunto.

Os silencios
As pausas serven para marcar nfase no que dicimos. Podemos facer unha pausa maior antes de dicir algo que cremos que importante. Tamn podemos facer a pausa despois de telo dito. Este tipo de silencio equivale ao suliado.

Os silencios
Outra caracterstica dos silencios que poden traducirse en palabras. O silencio que se produce dentro de calquera interaccin, cando das ou mais persoas se relacionan comunicativo por si mesmo, sen que sexa necesario ningn xesto.

Os silencios
Ex: Profesora/or: leches o texto? Alumna/o: (pausa) Si. Ex: Alumna/o: Podemos quedarnos a xogar un ratio mis? Profesora/or: (pausa) Non.
Que nos fan pensar estes silencios?.

Os silencios.
Ante estas situacins importante contestar rpida e firmente, senn a/o alumna/o insisitir unha outra vez.

Se por cuestins docentes queremos ensinar a negociar, importante transmitir verbalmente: Pensareino Faleremos logo Podo consideralo se.... Deste xeito transmitimos vontade de consenso, de chegar a un acordo ademais tomamos as riendas da situacin, negociamos cando queremos, non cando nos insisten.
Ademis de transmitir respecto cara a/o alumna/o posto que non lle producimos ansiedade, nin inquedanza simplemente lle estamos ensinando a controlar as sas emocins.

Os silencios
Comprobar os coecementos do alumnado, potenciar a participacin e motivar. Ex. Profesora/or: As follas fan a funcin (silencio) Alumna: Cloroflica Profesora: Moi ben Ana.

Signos visuais
O corpo comunica constantemente actitudes e estados de nimo. Temos que prestar atencin ao uso que facemos de todas as posibilidades expresivas do noso corpo posto que:
Revelamos o estado fsico e anmico. O noso corpo comunica.

Erros comns no profesorado

Sentarse na mesa Non ensinar o noso corpo transmite barreiras na comunicacin co alumnado. Escribir moito tempo na pizarra. Mostrar a espalda ao alumnado significa non mostrarnos de frente, nin xesticular nin interactuar co alumnado. De p na mesma postura

A atencin dunha persoa non pode manterse nun mesmo punto fixo mis de 30 segundos.

Signos corporais

Para que a comunicacin global resulte comprensible e sinceira, necesario que a comunicacin non verbal sexa congruente coa comunicacin verbal e viceversa.

As mensaxes do noso corpo

Moitos estudos demostran que as persoas consideradas mis atractivas son percibidas polos demis como mis cribles, mis felices, mis populares, mis sociables e incluso mis prsperas que a xente menos atractiva. Como docentes este dato podera facer que lle prestemos mis atencins as/aos menos agraciadas/os

As mensaxes do noso corpo

A forma e talla do noso corpo transmite mensaxes non verbais:

As persoas robustas e de formas redondeadas son percibidas como de mis idade, mis pasadas de moda, menos atractivas, mis charlatanas e mis amables e bondadosas que as delgadas.

As persoas delgadas, en cambio, son consideradas mis ambiciosas, mis suspicases, mis negativas, nerviosas e tensas.

As pesoas musculosas e atleticas son percibidas como mis guapas, mis altas y aventureiras e arriscadas.

As mensaxes da roupa e adornos

A nosa apariencia pode informar sobre como somos, como pensamos, a que relixin ou tendencia poltica pertencemos Non existe unha formula para vestirse con xito. Os estilos e normas no vestir cambian cos anos.

Algns criterios relativos apariencia fsica na aula

Mostrar coa nosa apariencia que respectamos as normas xerais que rixen a apariencia da sociedade onde se atopa a escola, pode transmitir unha imaxe de discrecin ou respectabilidade. Utilizacin de prendas con cores discretos, sen demasiados adornos... Vestinos cun grao de formalidade equivalente formalidade que ns queremos que haxa na clase (se a mensaxe contradictoria, os alumnos s atendern nosa indumentaria). Ter presentes os hbitos de hixiene, xa que os alumnos estn moi pendentes e ns somos un exemplo para isto. Cantas menos distraccins (xoias, simbolos relixiosos ou de partidos etc) mellor, se queremos favorecer a mensaxe que transmitimos na clase e non distorsionalo, a non ser que o queramos utilizar na mensaxe. Vestir o mis parecido a cmo visten os demas compaeiros do mesmo status para favorecer as relacins sociais fludas. Valorar coidadosamente,sobre todo en secundaria, o equilibrio entre a roupa que nos fai sentir atractivas/os e o que sulia os atributos sexuais. Escoller roupa cmoda para movernos con liberdade. Escoller roupa en funcin de como queramos ser vista/os: orixinais ou convencionais, xuvens ou expertos, estrictos ou flexibles, mis racionais ou mis emocionais, mis perfeccionistas ou mis improvisadores....

A autoimaxe
O xeito de presentarnos ante os demis pode facernos parecer mis ou menos atractivas/os. O que mis importa en como nos ven os demis como nos vemos ns mesmos. Cando nos vestimos, arranxamos, coidamos o noso corpo... estamos expresando a nosa autoimaxe, a nosa percepcin de ns mesmo. (volveremos sobre este tema mis adiante)

autoimaxe/autoestima/autoconcepto Autoestima a avaliacin que facemos de ns mesmos. Esta avaliacin ten en conta: as nosas caractersticas persoais, as nosas cualidades e posibilidades, o grao de respecto que temos cara a ns mesmas/os, e tamn, o concepto ou imaxe que teen os outros de ns.

A postura e os xestos
A postura e movementos do nosos corpo falan de ns, de quen somos, do que somos no mundo e das nosas emocins. Ex. A ira Produce tensin na parte superior do noso corpo (brazos e mandbula) A cara colorease e os puos e boca tenden a contraerse.

Postura e xestos
A postura expresa a actitude dunha persoa fronte a vida, a sa particular forma de relacionarse co mundo e cos demis. Ex. Espalda encorbada e hombreiras caidas, cabeza baixa, recortando a lonxitude do pescozo indica que est a soportar cargas emocionais.

Postura e xestos
A cinsica estuda o significado dos movementos e xestos humanos. A maneira como unha persoa se move e xesticula nos fala: As como a lingua fala ao odo, as mans falan aos ollos Francis Bacon.
Podense distinguir dous grandes grupos: Xestos pechados e xestos abertos.

Xestos pechados
Transmiten pouca predisposicin para interactuar. Facemolos incoscientemente para protexernos. Cruzar as pernas Cruzar os brazos Cruzar os brazos sostendo con eles papeis. Collerse as mans Interpor obxectos diante: Situarse detras da mesa, gafas, pelo.... Pode que os fagamos por costume, comodidade ou frio .. pero indican unha actitude negativa ou defensiva.

Xestos abertos e sinceiros

Os xestos abertos producense cando as persoas que se relacionan coecense, hai confianza e se sentes cmodas xuntas. Algns xestos abertos e de confianza son:
As palmas da man cara arriba indica sinceridade e confianza (o non ter obxectos na man indica que non ten ases na man cos que defenderse ou facer dano. Corpo relaxado e cabeza en posicin neutra. Brazos e pernas sen cruzar, indica relaxacin, confianza. Unha postura aberta comunica ao alumnado confianza e transmite a sensacin de quen fala o fai con sinceridade sen trucos.

Os xestos e a sa funcin na comunicacin.

Clasificanse en cinco categoras: Emblemas. Ilustradores. Manifestacins de emocins. Reguladores. Adaptadores. Podemos adestrarnos en favorecer xestos que favorezan a nosa labor educativa, pero o principal ser un mesmo, non imitar a ninguen, e non emitir mensaxes contradictorios.

Emblemas
Sustituen palabras ou frases. Teen significado aceptado convencionalmente nunha determinada cultura. Ex. Xesto de silencio tampando os labios co ndice. Pedir tempo debuxando unha T. Dicir non con movementos laterais de cabeza. Utilidade na clase: Son tiles para non ter que falar tanto. Aconsellan utilizalos cando hai moito rudo na clase. Teramos que estar seguros de que o alumnado nos v e de que coecen o xesto utilizado.

Ilustradores
Acenta e complementan a mensaxe verbal, son xestos batuta. Cambian cos saltos de frase ou de tema.
Ex. Cambio de pxina nunha presentacin cando pasa a falar doutra cousa. Sealizacins de lugar coas mans ou a cabeza. Indicar formas coas mans, medidas...

Utilidade na clase:
Os facemos case inscoscientemente. Son aconsellables cando falamos para que o noso descurso sexa mais grfico. Non necesario forzalos nin reprimilos.

Manifestadores de emocins
Mostran cos movementos do nosos corpo a intensidade dunha emocin, ou a emocin(cara). Ex. Andar coa cabeza baixa e hombreiros caidos. Tristura. Postura aberta e relaxada, cun sorriso. Sentimento amigable Non podemos mostrar unha emocin que non sentimos. Utilidade na clase: mellor non facer mostras de afectividade aos alumnos se non sinceiro. Temos que modificar primeiro a nosa actitude cara a eles, controlar as nosas emocins e reestructurar os nosos pensamentos cara a eles.

Reguladores
Controlan directamente a interaccin, turnos de palabra: Indican ao outro que continue, que repita, que acabe, que fale.. e informan de que imos falar, estamos rematando ou de que ainda non terminamos. Ex. Asentir coa cabeza cando nos falan para indicar que estamos entendendo. Establecer contacto visual, levantar as cellas, entreabrir a boca, levantar o indice inclinar o corpo cara a diante para pedir turno de palabra. Utilidade na clase: Son recomendables para que fluya a comunicacin. Son reguladores e deben ser o mis claros e manifestos posibles.

Adaptadores
Comportamentos xestuais que nos axudan a satisfacer as nosas necesidades persoais e a adaptarnos s situacins. Abanicarse cando fai calor. Axustarse as gafas. Apartarse o pelo da cara. Colocarse ben a roupa...

Utilidade na clase
Pouco recomendables, a maioria das veces os facemos moito cando estamos ansiosos ou non controlamos unha situacin.

Control visual
Funcin cognitiva aporta informacin acerca dos procesos mentais. Se facemos unha pregunta e apartan a mirada estn pensando na resposta.
Comprobacin do comportamento Miramos para saber se atenden, se estn sendo receptivas, se captamos a sa atencin ou temos que cambiar de tema ou actividade. Funcin reguladora Sabemos cando una alumna quere ou non quere contestar, cando evita a mirada ou non. Funcin expresiva parpadear, ampliar ou reducir a mirada, indican que nos sentimos ben, mal, tristes... cando alguen nos gusta dilatanse as pupilas e cristalizase a mirada por exemplo.

recomendacins
Mirar aos alumnas cara a cara demostrar interese por eles. Miralos para aprobar ou interesarse por eles, os mais mirados sern os mis imitados. Repartir as miradas equitativamente, os menos mirados son os menos implicados. Mirar fundamentalmente aos que non nos miran, porque a vista vaisenos sempre a aqueles que nos miran. Mirar aos que se senten mis lonxe e mis dereita porque sempre se nos ir ao frente e ezquerda a mirada. Manterlle a mirada aos alumnos firmemente, posto que moitas veces desviala rpidamente indica sumisin. Manexar os tempos en situacins de atencin individualizada, mirar durante moito tempo resulta intimidatorio. Recomndase un 60% do tempo empregado como moito. Establecemos proximidade en atencins individualizada se paseamos a mirada suvemente polo triangulo ollos/boca.

Conclusin
imposible non comunicar: A forma de movernos na clase A utilizacin que facemos dos silencios. A imaxe que temos de ns mesmos. (posicins, posturas e xestos..) Transmiten informacin ao alumnado. Coecer o que estamos a transmitir, permite ter control da situacin. Forzar posturas, xestos, posicins... un erro. Mostrarnos como somos, mentalizandonos antes do que queremos conseguir e transmitir, un comportamento educador e facilitador das relacins positivas.

Moitas grazas!!

Na proxima sesin: A linguaxe non verbal: Contacto fsico e mostras de afecto, o espacio persoal, clima emocional, expresiones faciais