`≥Å∞QÆ∞ \©g [~°fle[O f~°∞ `≥#∞flÅ∞ Samacharam bata - Sanchalanala veta

(Struggling for sensation in the name of news)

ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@– ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ A compilation of critical review articles on

Telugu Satelite Television Channels published
in Andhra Bhoomi & Vaartha during 2003 - 2005

by
NAGASURI VENUGOPAL (AIR, HYD)
Email: nagasurivenugopal@yahoo.co.in

<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò Mobile: 94407 32392

 Author
August 2008
1000 copies
Price : 100/-

Cover design
& DTP: Brown Graphics _ 9392221848

Published by & For Copies

\©'gHõ∆}O— N K Publications
24 - 8 - 1
4= ã¨OѨÙ@O Sameera Residency
VIZIANAGARAM - 535 001
Mobile : 94403 43479

Printed at :
Printers

Z<£.ÔH. Ѩa¡ˆH+¨<£û
q[Ü«∞#QÆ~°O
 "åºáê~°, =º=Ǩ~° HÀ}ÏÅ ã¨g∞Hõ∆ Wk. PÜ«∂ >ˇeq[<£ Kèå<≥à◊§Ö’ =ã¨∞Î#fl
HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ· `«# ѨijÅ##∞ JOkOz# f~°∞ _≥Ñ<≤¶ \≥ òQÍ F H˘`«Î áê~å≈fi<Õfl
K«∂Ñ≤ã¨∞ÎOk. ^Œ$â◊ºO "≥#∞Hõ ^Œ$âߺxfl, â◊|ÌO "≥#∞Hõ J~å÷xfl q=∞~°≈<å`«‡HõOQÍ
qâı+¡ O≤ z# D „ѨÜ∞« `«flO Jaè#O^ŒhÜ«∞O. UO KÕã∞¨ <Î åfl"≥∂, UO qO@∞<åfl"≥∂
'=∞#ã¨∞— Hõ#∞fl `≥iÑ≤OKÕ „Ѩܫ∞`«flO HÍ¿ãѨ٠xâ◊≈|ÌOQÍ PÅH˜OK«∞HÀ"åÅ<Õ áê~îH° õ „¿ÑHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ Hõ~n° Ñ≤Hõ D ѨÙã¨HÎ Oõ .
„Ѩ™ê~°™ê^èŒ<åÅ∞ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ Hõà◊√¡... =∞#ã¨∞#∞ K≥`«Î|∞@ìQÍ =∂~°∞Û‰õΩx =zÛ# „Ѩu^•xfl K«∂¿ã „Ѩ=∂^ŒO
K≥=ÙÅ∞. ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl `«Ñ¨ÙÊ`«∞Ok. W"åeì QÀ¡|Öò „ѨѨOK«OÖ’ K«∂Ѩ_»"Õ∞ HÍ^Œ∞ K«∂_»@=¸ F Hõàı!
H˘nÌ g\˜ Ѩx =∞iO`« ÃÑiyOk. „Ѩu q+¨Ü∞« OÖ’ P kâ◊QÍ „Ѩ[Å =Ӻܫ∞~ü+≤Ñπ HÍfie\©H˜ Ѩ^Œ∞#∞ ÃÑ>Ëì D „Ѩܫ∞`åflxH˜ <å
ÖÏÉèí=Ú – #+¨ì=¸, ã¨∞Y=¸ – Hõ+¨ì=¸ =Ù#fl>Ë¡ =∞#ó ѨÓ~°fiHõ Jaè#O^Œ#Å∞. K«∂_»@"Õ∞ HÍ^Œ∞ – JѨÙÊ_»ÑÙ¨ Ê_»∂ K«^∞Œ =Ù`«∂#∂
WHõ¯_» ‰õÄ_® LOk. JO^Œ"≥∞ÿ# ^Œ$âߺŠ"≥#∞ˆH =ÙO_®e. UO KÕã¨∞Î<åfl"≥∂ – UO K«∂ã¨∞Î<åfl"≥∂...
Hõà◊§HõÅHõ, K≥qáÈ@∂ ÃÑOKÕ "≥·~°ãπÅ∞ ™ÈH˜
PÖ’K«<åѨ~°∞Å∞ `«ÅÅ∞ ÉÏ^Œ∞‰õΩO@∞<åfl~°∞ (`«Å J<Õk =Ù#fl"åàı§ ã¨∞=∞O_ô). ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
>ˇeq[<£ W"åà◊ F ™êOˆHuHõ J=Ü«∞=OQÍ =∂iOk. Jk ÖËHõáÈ`Õ Hõ∆}O 16.7.2008 (ã≤. áê~°÷™ê~°kè)
QÆ_»=^Œ∞ ZO^ŒiHÀ! g\˜Ö’ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º JOâßÅ∞ ã¨=∂[ ã¨O㨯 $ux,
ã¨Éèíº`«#∞, ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å#∞, qÅ∞=Å#∞ "≥Ú`«ÎOQÍ „¿ÑHõ∆‰õΩ_ç =Ӻܫ∞~ü+≤Ñπ#∞
W`ÀkèHOõ QÍ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. ã¨iH˘`«Î ã¨O„Ѩ^•Ü«∂ʼnõΩ, ã¨OK«Å<åʼnõΩ,
qkèq^è•<åʼnõΩ Wq „ÉÏO_£ JOÉÏã≤_»~°∞¡QÍ =∂i ã¨=∞HÍb# `«~°O #_»‰õ#∞,
#_»`«#∞, J#∞Éèí"åxfl, PÖ’K«##∞, TǨÏ#∞, "åã¨Î"åÅ#∞ âßã≤ã¨∞Î<åfl~Ú.
`≥Å∞QÆ∞ \˜.q. Kèå<≥à◊§ f~°∞ `≥#∞flÅÃÑ· PO„^èŒÉèí∂q∞ k#Ѩ„uHõÖ’ U
"å~åxH˜ P "å~°O qâı¡+¨}Ï`«‡Hõ "åºMϺ<åÅ`À <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò
JOkã¨∞Î#fl "庙ê=oÖ’ Wk <åÅæ= ã¨OHõÅ#O. 2003–05 Ѩi}Ï=∂Å#∞,
Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ q=iã¨∂Î =zÛ# "庙êÅ Hõ^OŒ |O Wk. `≥Å∞QÆ∞ \˜.g. [~°fle[O
f~°∞`≥#∞flÅÖ’ =Ù#fl, =ÙO@∞#fl ~å[H©Ü∞« , Pi÷H,õ <≥u· Hõ, =∂#gÜ«∞, =∂#ã≤H,õ

III IV
 N "Õ}∞QÀáêÖò QÍi Wk=~°‰Ωõ ~°K#« Å∞ \©g =ÚK«Û@∞¡, Kå#à◊§ qã¨Î $u
– ã‘iÜ«∞à◊§ qHõ$u, Kå#à◊¡ ã¨O^Œ_ç – >ˇHÍflÅr ǨÏ_®=Ù_ç, \©g HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ·
ã¨=∞„QÆ J^躌 Ü«∞<åÅ∞. Jq g∞_çÜ∂« qâı+¡ ‰¨ Ωõ ʼnõΩ, áê„uˆHÜ«ÚʼnõΩ, gHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ,
=ÚYºOQÍ [~°fle[O q^•ºi÷x, q^•º~°∞÷ʼnõΩ, Láê^蕺ܫ∞ =~åæʼnõΩ L`«Î=∞
~°K«#Å∞QÍ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞`«∞<åfl~Ú.
xt`« ѨijÅ# – ã¨=∞„QÆ J^茺ܫ∞#O qâı+¡ ‰¨ Ωõ Å∞ ™ê=∂#ºOQÍ gHõ‰∆ Ωõ ŠǨÏ$^ŒÜ∂« Å#∞ ã¨ÊOkOѨKÜ
Õ ∞« \ÏxH˜
„ѨÜ∞« ufl™êÎ~∞° . "Õ}∞QÀáêÖò QÍ~°∞ P HÀ}O`À áê@∞ ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ ã¨=∂Kå~åxfl
>ˇeq[<£ xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ q*Ï˝#âß„ã¨ÎO
‰õÄ_® JOkOKå~°∞.
JOkOz# J^Œ ∞ ƒù ` « O . |Ǩ ï =ÚY Ѩ i *Ï˝ # O
*ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ g∞_çÜ«∂ áÈHõ_»Å ^ŒQÆæ~°∞flOz "å\˜ „ѨÉèÏ=O
HõeæOK«_®xH˜ "åã¨Î"åʼnõΩ, gHõ∆‰õΩʼnõΩ =∞^茺 ^Œ∂~°O
=∞# \©g HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ· ZÖÏ LOk J#fl K«~Û° , "åã¨"Î åÅ`À– Jaè„áêÜ«∂Å`À
`«yæOK«\ÏxH˜ qâı+¨"≥∞ÿ# ¿ã=Å∞ JOk™ÈÎOk.
K«@Ñì ~¨ "° ∞≥ #ÿ x|^Œ`ú `« À ™êQÆ∞`«∞Ok. DÜ«∞# ~°K#« ÅÖ’ L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ã¨fi^Õj,
^≥·#Ok# q+¨Ü«∂Å#∞Oz âß„ã¨Î Ѩiâ’^èŒ#Å =~°‰õΩ
q^Õj Kå#à◊§ Ü«∂[=∂<åºÅ f~°∞Å∞, "åi =∂@ÅÖ’#∂, Jaè„áêÜ«∂ÅÖ’#∂
Hõà◊§ =ÚO^Œ∞ Pq+¨¯i™ÈÎOk.
`Õ_®Å#∞ xHõ¯zÛQÍ qâı¡+≤OKå~°∞.
J~Ú`Õ ÃÑ@∞ì | _ç ^ •s 㨠= ∂[O, ™ê„=∂[º"å^Œ O ^•xx ‰õ Ä _®
'`≥Å∞QÆ∞ ã‘™êÖ’ `«q∞à◊™ê~å— Jx _»aƒOQÆ∞‰õΩ ã¨O|OkèOz#
ã¨fi„ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ LѨÜ∂≥ yOK«∞HÀ=@O ã¨~fi° ™ê^è•~°}"≥∞,ÿ gHõ‰∆ Ωõ Å∞ g\˜ =∞OzK≥_Ť» ∞
"åã¨Î"åÅ#∞ ã¨∞xfl`«OQÍ ZO_»QÆ\Ïì~°∞. 'á¶êº+¨<£ J#|_Õ áÈ~üfl— J<Õ "åºã¨OÖ’
qK«Hõ∆}`À J~°÷O KÕã¨∞HÀ=Åã≤# Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. D <ÕѨ^䌺OÖ’ ™ê=∂lHõ ã¨Ê $ǨÏ,
ÉèÏ~°`«^Õâ◊ =º=™êÜ«∞~°OQÆO ã¨=∞㨺ÅÃÑ· ˆH=ÅO P~°∞QÆ∞~°∞ QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok#
qâı+¡ }¨ Ïâ◊HΘ L#fl <åQÆã∂¨ i "Õ}∞QÀáêÖò QÍi ~°K#« Å∞ ZO`«QÍ<À PHõ@∞ì H˘O@∞<åfl~Ú,
áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ „"å™ê~°x, XHõ ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’ áêÅQÆ∞q∞‡ ™ê~Ú<å^ä£ ¿Ñ~˘¯<åfl~°x
PÖ’zOѨ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. gHõ∆‰õΩÅ ÉèÏ"åʼnõΩ `À_»∞QÍ xÅ∞ã¨∞Î<åfl~Ú ‰õÄ_®!
– =ÚO|~ÚÖ’ á¶êº+¨<£ gH±‰õΩ ^•^•Ñ¨Ù <åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ Ѩ<≥flO_»∞ =∞Ok
™êÇ≤Ï`«º ã¨Ê~°≈, q=∞~°≈, âß„ã‘ÎÜ«∞ ^Œ$HõÊ^äŒO <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò
QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ Hõ=~ü KÕâß~°O@∂ K«∞~°HõÅ∞ JO\˜OKå~°∞.
QÍi ~°K«#ÅÖ’ „Ѩã¨∞Êù@OQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. „Ѩã¨∞Î`« ~°K«# ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@
"Õ}∞QÀáêÖò QÍi ~°K«#ÅÖ’ <å‰õΩ #KÕÛ â‹·e Uq∞@O>Ë "åã¨Î"åxfl
ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ P HÀ=Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk. WO^Œ∞Ö’ J~°"≥·H˜ ÃÑ·QÍ "庙êÅ∞,
x~˘‡Ç¨Ï=∂@OQÍ ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# q=∞~°≈`À ã¨=∞„QÆ ã¨=∂Kå~°O`À „"å™êÎ~°∞.
2003–2005 =∞^躌 Ö’ „Ѩ™ê~°"∞≥ #ÿ \˜.q. HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ· ã¨=∞„QÆ Ñ¨ijÅ#`À
JO^Œi =∞kÖ’ =∞~°∞QÆ∞# Ѩ_#ç âß\˜Ö\·ˇ ò W<£„ã¨Hì #∆õ Öò >ˇeq[<£ ZH±ûÊi"≥∞O\ò
‰õÄ_ç# "åºYºÅ∞. PO„^èÉŒ ∂íè q∞, "å~°Î k#Ѩ„uHõÅÖ’ "å~°O "ås \©g qâı+¡ } ¨ Ï
QÆ∞iOz QÆ∞~°∞KÎ âÕ ß~°∞. q^Œº, =º=™êÜ«∞O, ™ê=∂lHõ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ „ѨÜ∂≥ [#Hõ~°
"庙êÅ ã¨=∂Ǩ~°O– D ѨÙã¨ÎHõO.
V VI
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ QÆ∞iOz "庙êÅ∞ JOkOKå~°∞. J^Õ q^èŒOQÍ =∞Ç≤ÏàÏ ^èŒ#º"å^•Å∞
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, ã‘iÜ«∞à◊√§, ÉèHí Θ Kå#à◊√§, ã≤x=∂ áÈHõ_Å» `À, \©g HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ·
ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@.. WÖÏ g∞ KÕuÖ’ LO^ŒO>Ë
ã¨=∞„QÆ Ñ¨ijÅ#`À ‰õÄ_ç# "庙êÅ∞– D ã¨OѨÙ\˜.
<Õ#∞ KåÖÏ =∞OkH˜ ~°K~« Ú`«QÍ ^è#Œ º"å^•Å∞ K≥ÑÙ¨ ÊHÀ"åeû LOk. \©gHõ} ∆ O–
<Õ#∞ QÆ=∞xOz# WOH˘Hõ q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë, "åºã¨~°K«#Ö’
ã‘sãπÖ’ ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ K«Hõ¯QÍ, J~°÷=O`«OQÍ „ѨK«∞iã¨∞Î#fl `«=Ú‡_»∞ Z<£. ÔH.
LO_»=Åã≤# P^è•i`« qâı¡+¨}Å∞ DÜ«∞# ~°K«#ÅÖ’ "≥∞O_»∞QÍ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
ÉÏ|∞ (Z<£. ÔH. Ѩa¡ˆH+¨<£û, q[Ü«∞#QÆ~°O)‰õΩ =ÚO^Œ∞QÍ Hõ$`«[˝`«Å∞
HÍãπ QÆ∞iOz, _ç\ ˜ÃÇÏKü QÆ∞iOz, áêH˜™êÎ<£ Kå#à◊§ QÆ∞iOz, =∞# #∂ºãπ
`≥eÜ«∞*ËÜ∂« e. 1997 #∞Oz <å '\©gHõ}∆ O— ji¬Hõ „ѨK∞« iã¨∞#Î fl 'PO„^èÉŒ ∂íè q∞—
Kå#à◊§ QÆ∞iOz KåÖÏ ã¨=∂Kå~°O LOk. \©g ÉèÏ+¨ QÆ∞iOp, \©g ѨOK«∞`«∞#fl
ã¨Oáê^Œ‰Ωõ Å∞ ZO.q.P~ü. âß„ã≤Î QÍiH©† D "庙êÅ#∞ K«H¯õ QÍ _ç\ј ≤ KÕÜ∞« _»"∞Õ
Ãã·<£û Ѩi*Ï˝#O QÆ∞iOp ã¨∞xfl`«OQÍ ÉÏ^èŒÑ¨_®¤~°∞. ÉèÏ+¨, Ѩ~åº=~°}O,
HÍHõ, =∞Oz =ÚYz„`«O ~°∂á⁄OkOz# q∞„`«∞_»∞ "˘~°„Ѩ™ê^£ QÍiH©†
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO ÖÏQÍ Ãã·<£û ‰õÄ_® Z=iH© K≥Ok#k HÍ^Œ∞. Z=iH© Ѩ@ì^Œ∞
J~°÷=O`«"≥∞ÿ# =ÚO^Œ∞=∂@ ~åã≤# W<£Ñ¶¨ˆ~‡+¨<£   Ѩa¡H± iÖË+¨<£û ÃãÊ+¨Öò
Jx "åáÈÜ«∂~°∞.
Hõq∞+¨#~ü =∞iÜ«Ú ZÑ≤ZãπZѶπ\ ˜  \˜_çã≤ eq∞>ˇ_£ "Õ∞<ÕlOQ∑ _≥·Ô~Hõì~ü N ã≤.
Z<Àfl J"å~°∞¤Å∞, i"å~°∞¤Å∞, ~°K«#Å`À ™êQÆ∞`«∞#fl <åQÆã¨∂i
áê~°÷™ê~°k, S.Z.Zãπ. QÍiH©, PKå~°º q. ^Œ∞~åæÉèí"åx QÍiH©† JHõ∆~° ^ÀëêÅ∞
"Õ}∞QÀáêÖò QÍ~°∞ =Ú#∞‡O^Œ∞ WOHÍ WÖÏO\˜ ~°K#« Å#∞ áê~ Ωõ ʼnõΩ, g∞_çÜ∂«
ã¨iK«∂ã≤# q∞„`«∞_»∞ z#flO Nx"åã¨~å=Ù‰õΩ– ^èŒ#º"å^•Å∞!
qâı¡+¨‰õΩʼnõΩ, =∂ [~°fle[O ~°OQÆ q^•º~°∞÷ʼnõΩ, J^蕺Ѩ‰õΩʼnõΩ JOk™êÎ~°x
[~°fle[O ã¨O|OkèOz "≥Å∞=_»∞`«∞#fl <å ѨÙã¨ÎHÍÅ#∞ W+¨ìOQÍ,
Ptã¨∂Î..... Jaè#O^Œ#Å`À...
Q“~°=OQÍ P^Œiã¨∞Î#fl qq^èŒ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å J^蕺ѨHõ q∞„`«∞ʼnõÄ,
– q. ^Œ∞~åæÉèí"åx
Ѩiâ’^茉õΩÅ∂ „Ѩ`ÕºHõOQÍ Hõ$`«[˝`«Å∞.
<å ÉÏźq∞„`«∞_»∞ ÉèÏQÆ=`«∞Å "≥OHõ@<å~åÜ«∞} (ã≤ã≤ZOa, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£),
PÜ«∞# N=∞u „ѨÉèÏ=u, "åi Ñ≤Å¡Å∞ ÉèÏ=#, =Oj – QÍ~°¡‰õΩ HÍ#∞HõQÍ D
ѨÙã¨ÎHõO.
WHõ z=~°QÍ <å `À_»∞, h_» ǨÏO㨉õΩ ...... !
– "Õ}∞

VII VIII

„ѨK«∞~°} Hõ~°Î =∂@
`≥Å∞QÆ∞ ѨÙã¨HÎ ÍÅ „ѨK∞« ~°}, J=∞‡HõO WOHÍ Hõ+Oì¨ QÍ<Õ LOk. WO^Œ∞Ö’
KåÖÏ =ºÜ«∞„ѨÜ∂« ã¨Å∞<åfl~Ú. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞Oz ™êÇ≤Ï`«ºO, n~°H… ÍeHõ
„ѨÜ≥∂[<åÅ∞#fl ~°K«#Å∞ WOHÍ ~å"åeû# Ѩiã≤÷u `≥Å∞QÆ∞Ö’ KåÖÏ LOk.
D JOâßÅ∞ QÆ=∞xOz–„â◊=∞HÀiÛ =∞Oz ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ "Õ∞=Ú "≥Å∞=iã¨∞Î<åflO,
g∞ Jaè=∂#O á⁄O^Œ∞`«∞<åflO.
>ˇe q[<£ Kå#à◊§ „ѨÉèÏ=O ѨÅ∞~°HÍÅ∞QÍ, |ÅOQÍ LOk. ^•xx
x~°O`«~åÜ«∞OQÍ qâı+¡ O≤ KÕ „ѨÜ∞« `«flO KÕã∞¨ #Î fl ~°K~« Ú`« <åQÆã∂¨ i "Õ}∞QÀáêÖò.
Kå#à◊§ ã¨O^Œ_ç – >ˇHÍflÅr ǨÏ_®=Ù_çx "≥Å∞=iOz#@∞¡QÍ<Õ WѨÙ_»∞
ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ „ѨK«∞iã¨∞Î<åflO. W@∞=O\˜ "庙êÅ∞
=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ Ѩiâ’^è#Œ ‰õΩ ZO`À ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ `» å~Ú. JO`«‰Ωõ q∞Oz =~°=Î ∂#
\©g ~°OQÍxH˜, =~°=÷ ∂# g∞_çÜ∂« =º‰õΩÅÎ ‰õΩ ZO`«QÍ<À `À_»Ê_»`å~Ú. Kå#à◊§
ã¨O^Œ_ç–>ˇHÍflÅr ǨÏ_®=Ù_ç ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ áê~îåºOâ◊O
HÍ=_»"Õ∞ WO^Œ∞‰õΩ `å~å¯}O. „Ѩã¨∞Î`« „QÆO^äŒO ‰õÄ_® J^Õ™ê÷~Ú Q“~°=O
`«Ñ¨ÊHõ á⁄O^ŒQÆÅ^Œx =∂ qâßfiã¨O.
Wk=~°‰Ωõ =∂ „QÆO^ä•Å#∞ P^ŒiOz#@∞¡QÍ<Õ, „Ѩã∞¨ `Î O« "Õ∞=Ú
"≥Å∞=iã¨∞Î#fl ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ #∞ P^ŒiOK«QÆÅ~°x =∂
#=∞‡HõO.
q[Ü«∞#QÆ~°O – Z<£. ÔH. ÉÏ|∞
Z<£. ÔH. Ѩa¡ˆH+¨<£û
IX
W^Õ <Õ„`«O... W^Õ =∞ã≤Î+¨¯O
„ѨѨOK« QÆux ™êOˆHuHõ q*Ï˝#O =∂iÛ#O`«QÍ =∞ˆ~k =∂~°ÛÖË^Õ"≥∂!
=∞#Å#∞, =∞# PÖ’K«#Å#∞, =∞# r=#â‹e· x, ^Õâ~◊ å[H©Ü∂« Å#∂, "≥Ú`«OÎ QÍ
=∞# ã¨=∂*Ïxfl „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î#flk– ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ«∂ JxÑ≤ã¨∞ÎOk.
ZO`«=∞OkH˜ ˆ~_çÜ≥∂ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙOk? \©g Ãã@∞¡ ZO`« =∞Ok
H˘#∞HÀ¯QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞? Zxfl Wà◊√§ ˆH|∞Öò Hõ<≥Hõ∆<£ K«O^• W=fiQÆÅ=Ù? J<Õ
„Ѩâ◊flÅ∞ XHõ"≥·Ñ¨Ù... JÖψQ =∞~À"≥·Ñ¨Ù [# r=# „ã¨=OuH˜ ^Œ∂~°OQÍ
ѨÖã¡ˇ =‘ ∞ÅÖ’... H˘O_»Å∞, HÀ#ÅÖ’ LO_Õ"åix D =∂^躌 =∂Å∞(JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
ÖËxq) ZO`«=~°‰Ωõ „ѨÉÏè q`«O KÕ™êÎ~Ú? Jx. x["Õ∞! D ã¨O^ÕÇ¨ ʼnõΩ YzÛ`«OQÍ
J~°÷=ÚOk. "å\˜ QÆ∞iOz PÖ’zOKåeû# J=ã¨~°O =ÙOk. J~Ú<å ‰õÄ_®
WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ¿Ñ~˘¯#fl@∞ì D =∂^躌 =∂Å „ѨÉÏè =O qâı+O¨ QÍ =ÙOk. q^è•#
x~°‚Ü«∂Å∞ KÕ¿ã"åi PÖ’K«#Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕ¿ãk D =∂^茺=∞"Õ∞! P
x~°Ü
‚ ∂« ʼnõΩ P^è•~°=∞x K≥Ñʨ |_Õ J^躌 Ü«∞<åÅ∞, ѨijÅ#Å g∞^Œ – D ZÅ„HÍìxH±
=∂^茺=∂Å „ѨÉèÏ=O „Hõ=∞OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^ÕHÍh, `«~°QÆ_»O ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ P
„ѨÉèÏ=O =∞OzHÍ, K≥_»∞HÍ? J<Õk PÖ’zOKåe. XHõ"Õà◊ =∞Oz J~Ú`Õ
Z=iH˜ =∞Oz? JÖÏHÍHõ K≥_»∞ J~Ú`Õ Z=iH˜? Jx PÖ’zOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨ „áêuѨkHõ# PO„^茄Ѩ^Õâò Pq~°ƒùqOz ^•^•Ñ¨Ù S^Œ∞
^ŒâßÉÏÌÅ∞ ^•\˜<å ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ∂« q™ÈÊù@#O Hˆ =ÅO QÆ_z» # ^Œâß|ÌOÖ’<Õ
ã¨OÉèíqOzOk. =∞s =ÚYºOQÍ, q<À^ŒO ^•\˜ "å~åÎ~°OQÆO^•fi~å ~åR
~å[H©Ü«∂Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î#flk „Ѩ^è•#OQÍ W\©=Å<Õ! =∞i P q^è•#O
Uq∞\’ K«∂^•ÌO!
=∞# ^ÕâßxH˜ ™êfi`«O„`«ºO =zÛ# `«~åfi`«<Õ JO>Ë 1947 _çÃãO|~ü
23# „\Ïxûã¨ì~ü `«Ü«∂Ô~·Ok. „\Ïxûã¨ì~ü J#QÍ<Õ g∞‰õΩ |∞e¡ „\Ïxûã¨ì~ü ˆ~_çÜ≥∂
QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=@O Hõ^Œ∞Ì, JO^Œ∞Ö’ g∞ `«¿ÑÊg∞ ÖË^Œ∞. „\Ïxûã¨ì~ü ˆ~_çÜ≥∂ J<Õk
X
ã¨∞Å∞=ÙQÍ „\Ïxûã¨ì~ü J#_»O Ѩiáê\˜ J~ÚºOk. Ãã·<£û ѨiÉèÏ+¨Ö’ „\Ïxûã¨ì~ü
J<Õk XHõ ZÅ„HÍìxH± JOâ◊O. Wk K˘Hͯ֒ ÉÁ`åÎ=∞O`« ‰õÄ_® LO_»Háõ È=K«∞Û.
J~Ú`Õ ÉÁ`åΊѨi=∂}O ‰õÄ_® `«yæáÈ~ÚO^Œ#∞HÀO_ç. 㨈~, Wk "åÅ∞fiʼnõΩ
|^Œ∞Å∞QÍ ~å=_»O`À ˆ~_çÜ≥∂ Ѩi=∂}O `«yæáÈ~ÚOk. Ѷ¨e`«OQÍ |Å¡g∞^Œ
=ÙO_Õ ˆ~_çÜ≥∂ HÍã¨Î K«OHõ<≥H˜¯Ok. Wk ZÅ„HÍìxH± qѨ¡"åxH˜ XHõ <åOk.
JO`«~åÜ«∞O ÖˉõΩO_®, K≥qÖ’<À, K≥O`«Ö’<À ˆ~_çÜ≥∂ ™êÜ«∞O`À ã¨=∂Kå~°O,
q<À^ŒO á⁄O^Œ_=» ∞#fl=∂@. =∂@‰õΩ ^Œ$â◊ºO `À_≥· We¡Å∞¡ KÕ~_° O» =∞~À =∞Å∞ѨÙ.
~°OQÆ∞ŠǨÏOQÆ∞Å`À ~å=_»O`Àáê@∞ UHõHÍÅOÖ’ Z<Àfl Kå#à◊√§ W=fiQÆÅ
ˆH|∞Öò \©g ~å=_»O =∞~À „Ѩ^è•# áê~°≈fiO. JO`«‰õΩq∞Oz ~À[O`å „Ñ¨`«ºHõ∆
„Ѩ™ê~åÅ∞ W=fiQÆey– "å~°ÎÅ∞, qâıëêÅ∞ x~°O`«~åÜ«∞OQÍ W=fi_»O Ѩ~åHÍ+¨ì.
JO^Œ∞ˆH ™êOˆHuHõ q*Ï˝#O =∂iÛ#O`«QÍ =∞ˆ~ ~°OQÆO ã¨=∂*Ïxfl „ѨÉèÏq`«O
KÕÜ«∞ÖË^Œ#_®xfl =∞#O qÉèËkOK«ÖË=Ú!
Z=~À L#fl"åiH˜ – _»|∞ƒHÍh, J=HÍâ◊O HÍh– ã¨=∂Kå~°O
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO_Õk. Wk S^Œ∞ ^ŒâßÉÏÌÅ „H˜`«O<å\˜ Ѩiã≤÷u. HÍh <Õ_»∞
ã¨=∂Kå~°O (^•x x~°fiK«#O Uq∞\’ J~°÷O HÍHõáÈ~Ú<å) JO^ŒiH©
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO\’Ok. P~ÀQƺHõ~"° ∞≥ #ÿ h~°∞, QÍe JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åflÜ≥∂
ÖË^À HÍh ã¨=∂Kå~åxH˜ H˘^Œ∞= ÖË^Œ∞.
1947Ö’ =∞#‰õΩ ™êfi`«O„`«ºO =KÕÛ ã¨=∞Ü«∂xH˜ ˆH=ÅO P~°O>Ë P~°∞,
_èçb¡, ÉÁOÉÏ~Ú, HõÅHõ`åÎ, =∞„^•ã¨∞, u~°∞zÛ~åѨe¡, ÅHÀfl #QÆ~åÅÖ’ =∂„`«"Õ∞
PHÍâ◊"å}˜ ˆ~_çÜ≥∂ ˆHO„^•Å∞O_Õq. `«~åfi`« ‰õÄ_® ZO`À HÍÅO =∞#^Õâ◊O
=O\˜ ¿Ñ^Œ ^ÕâßÅH˜ \©g =O\˜ Ys^≥·# =∂^茺=∞O ZO`«=~°‰õΩ J=ã¨~°O Jx
– K«~°ÛÅ∞ [iQÍ~Ú. WѨÙÊ_»∞ \©g ÖˉõΩO_® „ѨѨOKåxfl TÇ≤ÏOK«∞HÀÖËO. \©g
^•fi~å<Õ =∞#O „ѨѨOKåxfl K«∂ã¨∞Î<åflO. „Ѩã¨∞Î`«O J^Õ <Õ„`«O, J^Õ =∞ã≤Î+¨¯O!
K«=∞`å¯~°OQÍ K≥|∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞– ã≤x=∂ =ÚO^Œ∞ =¸QÆQÍ=zÛ, `«~åfi`«
=∂@Å∞ <ÕiÛO^Œx, JÖψQ \©g =ÚO^Œ∞ =∂@Å∞ (ˆ~_çÜ≥∂) QÍ =zÛ `«~åfi`«
XI
ÉÁ=∞‡ Hõ\ ˜ìO^Œx! Wk ™êOˆHuHõ Ѩi}Ï=∂Å áÈHõ_»Å∞ q=iOKÕ "≥·#O. <Õ_»∞
Ѩk¿ÇÏ#∞H˜ ÃÑ·zÅ∞‰õΩ \©g Kèå#à◊√§, JÖψQ ѨkH˜ ÃÑ·zÅ∞‰õΩ PHÍâ◊"å}˜
ˆHO„^•Å`À, JÖψQ _»[#∞‰õΩ ÃÑ·QÍ ZѶπZO Kå#à◊§`À `≥Å∞QÆ∞ ã¨=∂[O HÍÅO
"≥à◊§|∞K«∞Û`ÀOk. =∞Ǩ#QÆ~åÅ#∞ „Ѩܫ∂}OÖ’ ‰õÄ_® Ѩ^Œxã¨Å∞QÍ–
Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl ˆ~_çÜ≥∂ Ô~O_»=~åHõ ‰õÄ_® PO„^茄Ѩ^Õâò#∞ ‰õΩ^Œ∞ѨÙ`«∞#flk.
WHõ =∞#O XHõ™êi `≥Å∞QÆ∞ ZÅ„HÍìxH± =∂^茺=∂Å f~°∞ `≥#∞flÅ∞
Ѩije¿ãΖ B+¨^èŒO J<Õ ™ê÷~Ú#∞Oz JO^Œ∞‰õΩ<ÕO`« ™ê÷~ÚÖ’ ^˘iˆH
=∞^èŒ∞~°OÖÏO\˜ Ѩiã≤÷uH˜ ~å=_»O =ÚYº"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ Ѩi}Ï=∞O. Ô~O_»∞,
=¸_»∞ QÆO@Å∞ Jk‰õÄ_® ã¨=∂Kå~°O, q^Œº „Ѩ^è•#OQÍ #_çKÕ q<À^ŒO
=∂„`«"∞Õ , q∞QÆ`å ã¨=∞Ü«∞O L`«ÊuÎ HÍ~°HOõ QÍ, „ѨÜ∂≥ [#Hõ~O° QÍ, P~ÀQƺHõ~O° QÍ
LO_®Å<Õ– JѨÊ\˜ PÖ’K«# <Õ_»∞ KåÖÏ=∞OkH˜ J~°÷~°Ç≤Ï`«O. WѨÙÊ_»∞ W~°"≥·
<åÅ∞QÆæO@Å Kå<≥à◊√§ XHõ á¶êº+¨<£, HÍ^ŒO>Ë ã¨=∂[O JOwHõiOz# =ºã¨#O.
<Õ_»∞ `≥Å∞QÆ∞<å@ ã¨Ñ¨Îyi ^Œ∂~°^Œ~°≈<£`À áê@∞, =∞~À Ѩk¿ÇÏ#∞‰õΩ q∞Oz
„ÃÑ·"Õ@∞ \©g Kèå<≥à◊√§ – 24 QÆO@Å „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Ѷ¨e`«OQÍ p=∞
z@∞‰õΩ¯=∞O>Ë ^•xHõO>Ë =ÚO^Œ∞ "≥∞ÿ„HÀá¶È<£ g∞_çÜ«∂ HÀ_≥· WO\’¡ ‰õÄ™ÈÎOk.
(P =∞^茺 JÃãOc¡Ö’ ÉÏO|∞ ǨÏ_®=Ù_ç JO@∂ XHõ \©g Kèå<≥Öò "å~å΄Ѩ™ê~°O
QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç) XHõ"≥·Ñ¨Ù „Ѩ[Å#∂, =∞~À"≥·Ñ¨Ù x~°‚Ü«∂Å∞ KÕ¿ã ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞, JkèHÍ~°∞Å`À áê@∞ g~°O^Œih „ѨÉèÏq`«O KÕ¿ã Ѩ„uHÍ ~°OQÍxfl
‰õÄ_® >ˇeq[<£ f„=OQÍ „ѨÉÏè q`«O KÕ™ÈÎOk. Ѩ„uHõÅÖ’ Hõ#|_Õ u@¡ ^ŒO_»HÍÅ∞
\©gŠѨÙ}º"Õ∞! QÆ`«OÖ’ K≥`«Î|∞@ìÖ’ áÈÜÕ∞q. <Õ_»∞ We¡Å∞¡ KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú.
1948 _çÃãO|~ü 1# `˘e `≥Å∞QÆ∞ ˆ~_çÜ≥∂ ˆHO„^ŒOQÍ q[Ü«∞"å_»
PHÍâ◊"å}˜ U~°Ê_çOk. áÈbã¨∞ Ü«∂Hõ¬<£ `«~åfi`« ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ˆ~_çÜ≥∂„Ѩ^è•#
„ã¨=OuÖ’ Hõeã≤, `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ™ê~åÅ∞ „áê~°OaèOzOk. J~°=Ü«∞º= ^Œâ◊HõOÖ’
qâßYѨ@} ì O, Hõ_Ñ» ¨ Hˆ O„^•Å∞ =zÛ KÕ~å~Ú, `«~åfi`« lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’, Jaè=$kú
HÍ~°º„Hõ=∂Å H˘~°‰õΩ Jx =∞~À Zxq∞k ˆHO„^•Å∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú.Wq HÍHõ
XII
qq^èŒ ÉèÏ~°u, ZѶπZO Ô~Ü«∞<£É’ ˆHO„^•Å∞ J^Œ#O. P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# q<À^ŒO,
ã¨=∂Kå~°O J<Õ suÖ’ ǨÏ_®=Ù_ç ÖˉõΩO_® ™êˆQq `˘e ~ÀAÅ∞, ‰õΩ@∞O|
xÜ«∞O„`«}, ǨÏi`«qѨ¡=O, âıfi`« qѨ¡=O ã¨O|OkèOz PHÍâ◊"å}˜H˜ Ѷ¨∞#"≥∞ÿ#
K«i„`« =ÙOk. JO^ŒiH© JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ ™ê^èŒ#O J^Õ! ~°"å}Ï =ã¨`«∞Å∞
JO`«O`« =∂„`«"Õ∞ J~Ú# ~ÀAÖ’¡ Ѩ„uHõÅ∞ KÕ~°x [<å"å™êʼnõΩ UÔH·Hõ "å~åÎ
™ê^èŒ#O ˆ~_çÜ≥∂! ˆ~_çÜ≥∂Ö’ ã≤x=∂ áê@Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∂ÖÏ? =^•Ì?
Ѩ~=° ∂~°O÷ Uq∞\˜? JÖψQ „ѨH@õ #Å∞ JOwHõiOKåÖÏ? =^•Ì?J<Õ PÖ’K«#Å∞#fl
ã¨`≥ÎHÍÅO Jk. W@∞=O\˜ PÖ’K«#Å`À K«~°ÛÅ∞ ™êQÍÜ«∞O>Ë '„ѨѨOpHõ~°}—
K≥O^Œ∞`«∞#fl <Õ\ ˜ ã¨=∂[O Pâ◊Û~°ºOQÍ K«∂_»=K«∞Û. WѨÙÊ_»∞ JO`å
HÍňH∆ѨO–ã‘iÜ«∞Öò J~Ú<å, „ÔH·O™Èìs J~Ú<å, "å~åÎ Hõ^äŒ#O J~Ú<å – Jn
<Õ\ ˜ Hõ^äŒ!
1977 JHÀì|~°∞ 23# ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£ =zÛOk. 1983Ö’ `≥Å∞QÆ∞
HÍ~°º„Hõ=∂Å ã¨OYº ÃÑiyOk. JѨÊ\’¡ \©g Hõey LO_»@O qâı+¨O. \©g
L#fl WO\’¡ ~ÀA‰õΩ Ô~O_»∞=¸_»∞ ™ê~°∞¡ ã¨O`« ÖÏO\˜ ã¨O^ÀǨÏO LO_Õk.
`˘e ^Œâ◊Ö’ q^•ºã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# >ˇeq[<£ ‰õÄ_® Jxfl „áêO`åÅÖ’
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õk HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ ™êOˆHuHõ =#~°∞Å∞ =zÛ KÕˆ~H˘nÌ
J=HÍâßÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú. <Õ_»∞ ã¨Ñ¨Îyi, *ˇq∞h, D\©g, `Õ[, =∂, q™êû,
D\˜q–2, \©q–9, r–`≥Å∞QÆ∞, *ˇq∞x #∂ºãπ, *ˇq∞x =¸ºlH±, ã¨O㨯 $u,
ÉèíH˜Î, Z<£\ ˜g, \©g–5, =∂ =¸ºlH±, N"≥OHõ>Ëâ◊fi~° ÉèíH˜Î Kå#Öò WOHÍ `≥Å∞QÆ∞
Kèå<≥à◊√§ ~À[O`å „Ñ¨™ê~åÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩã¨∞Î`«O ˆH|∞à◊§ ^•fi~å, _ç\ ˜ÃÇÏKü
^•fi~å D „Ѩ™ê~åÅ∞ Wà◊§‰õΩ KÕ~°∞`«∞<åfl~Ú.
ˆH=ÅO ˆ~_çÜ≥∂ =∂„`«"Õ∞ LO_Õ ~ÀAʼnõÄ, ^•^•Ñ¨Ù _»[#∞‰õΩ ÃÑ·QÍ
W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å Kèå<≥à◊§ D ~ÀAʼnõÄ =∞^茺 XHõ =ÚYº"≥∞ÿ# Ѷ¨∞@ìO =ÙOk.
J^Õ ^•fi~åÅ∞ fã≤Ok. 1991 QÆÖòÊùÜ«Ú^ŒúO ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã≤Z<£Z<£ ^•fi~å
Ü«Ú^Œú ^Œ$âߺÅ∞ K«∂_»@O`À „ѨѨOK«O x"≥fi~°áÈ~ÚOk. ˆH|∞Å∞ \©g QÆ∞iOz
XIII
„Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ QÆ∞iOz, ˆH∆„`« P^è•i`« HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz Pã¨H˜Î
"≥Ú^ŒÅ~ÚºOk. ™êì~\ü g© , r\©g, ™Èh \©g– WÖÏ „áê~°OÉè=í ∞Ü«∂º~Ú. Hˆ |∞Öò
\©g ~°OQÆOÖ’ `≥Å∞QÆ∞ <å@ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ã≤\ © ˆH|∞ÖòQÍ
~°∂ѨÙk^Œ∞‰Ì Ωõ <åfl~Ú. WѨÙÊ_»∞ Hˆ |∞Öò \©g J<Õ ^•xH˜ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^OŒ QÍ ã≤\Hˆ© |∞Öò
Jx "å_»@O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. `≥Å∞QÆ∞Ö’ `˘e „ÃÑ·"Õ@∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kèå#Öò
*ˇq∞h ˆH=ÅO Ô~O_»∞ =¸_»∞QÆO@Å „Ѩ™ê~åÅ`À 1995 Ѷ≤„|=i 9#
=ÚO^Œ∞H˘zÛOk. "≥Ú^Œ@ `≥Å∞QÆ∞"å~°ÖË *ˇq∞h \©g Kå<≥Öò#∞ „áê~°OaèOz<å,
`«~åfi`« 'ã¨<£— \©g ã¨Oã¨÷ ÔH·=ã¨O KÕã¨∞‰õΩOk. D<å_»∞ Ѩ„uHÍ ã¨Oã¨÷ D\©qx
„áê~°Oaè™ÈÎO^Œx `≥eÜ«∞QÍ<Õ áÈ\© "≥Ú^ŒÅ~ÚºOk. „Hõ=∞OQÍ HÍ~°º„Hõ=∂Å
ã¨OYº, x_çq ÃÑiyOk. 1995 PQÆã¨∞ì 26 # "≥Ú^ŒÅ~ÚºOk. `«~åfi`« *ˇq∞h
Ô~O_»= Kèå<≥Öò „áê~°Oaèã¨∞ÎO^Œx, „ѨKå~°O KåÖÏ HÍÅO ™êy 2000Ö’
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. 2002Ö’ =∂\©g, 2003 q™êû† 2003 _çÃãO|~ü– 2004
[#=iÖ’ D\©g–2, \©g–9† 2004 ÃãÃÑìO|~ü 5 # (*ˇq∞x) #∂ºãπ, JÖψQ
r `≥Å∞QÆ∞(JO`«‰õΩ „H˜`«O Jk PÖÏÊù `≥Å∞QÆ∞QÍ LO_Õk) J^Õ ã¨O=`«û~°O
ÃãÃÑìO|~°∞ 20# "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. `«~åfi`« q∞QÆ`å Kå#à◊√¡ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú.
Kå#à◊√§ „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ `˘e ~ÀAÖ’¡ D ~ÀA ~å„u `˘q∞‡k QÆO@ʼnõÄ,
ˆ~Ѩ٠=∞^蕺ǨÏflO =¸_»∞ QÆO@ʼnõÄ, Ѷ¨ÖÏ<å ã≤x=∂ J<Õ suÖ’ „ѨHõ@#Å∞
=ÙO_Õq. „Ѩ™ê~åÅ∞ Ѩ<≥flO_çO\˜H˜ =ÚyOKÕ"å~°∞– Ѩ^≥Ìxq∞k QÆO@ÅÖ’ XˆH
ã≤x=∂ P~°∞QÆO@Å∞ áÈQÍ, q∞QÆ`å Ѩ<≥flO_»∞ QÆO@Å∂ ã≤x=∂ „ѨHõ@#Å∂,
ÖË^• ã≤x=∂ áê@Å P^è•~°"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ =ÙO_Õq.
ã≤x=∂Å `«~åfi`« ã‘iÜ«∞à◊§ Ü«ÚQÆO 1997 _çÃãO|~üÖ’ NHÍ~°O
K«∞@∞ì‰õΩOk. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ ˆHO„^ŒO „Ѩ=ÚY ~°K«~Ú„u Ü«∞^Œú#ѨÓ_ç
ã¨∞Ö’K«<å~å}˜ #=Å P^è•~°OQÍ '|∞∞`«∞~åQÍÅ∞— _≥·b ã‘iÜ«∞Öò `˘e `≥Å∞QÆ∞
_≥b· \©g ã‘iÜ«∞Öò. nxH˜ áÈ\©QÍ *ˇq∞h \©g 1998 [#=iÖ’ 'â◊H—Θ ã‘iÜ«∞Öò#∞
`≥Å∞QÆ∞Ö’ „Ѩu~ÀE JOkOK«_O» "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜Oì k. ÉèÏ#∞„Ñ≤Ü∞« Hõ^•ä <å~ÚHõQÍ
XIV
#\˜Oz# D ã‘iÜ«∞Öò `«q∞à◊ ã‘iÜ«∞Öò‰õΩ _»aƒOQÆ∞ =∂„`«"Õ∞! g~°∞ ^•^•Ñ¨Ù
UHõHÍÅOÖ’ `≥Å∞QÆ∞, Hõ#fl_», =∞ÅÜ«∂à◊ ÉèÏ+¨ÅÖ’ D _»aƒOQ∑ ã‘iÜ«∞Öò „Ѩ™ê~°O
KÕâß~°∞. `«~åfi`«, `«~åfi`« D\©q '=∞#ã¨∞ wz# ÉÁ=∞‡— JO^Œ∞<å "å~åxH˜
=¸_»∞~ÀAÅ∞ ã‘iÜ«∞Öò WKÕÛk. JO`«=~°‰õΩ "å~°O, "å~°O „Ѩ™ê~°O JÜÕ∞ºq
ã‘iÜ«∞à◊√§. =∞~À Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë |∞∞`«∞~åQÍÅ∞ ã‘iÜ«∞Öò
=∞^蕺ǨÏflO, `«~åfi`« ~å„u XˆH ZÑ≤™È_£ „Ѩ™ê~°O JÜÕ∞ºk. *ˇq∞h ã¨Oã¨÷ ã¨<£
\©g ã‘iÜ«∞Öòû ã≤^ŒúOQÍ =Ù<åfl~Ú Hõ#∞Hõ– _»aƒOQÆ∞ KÕã≤ ã‘iÜ«∞Öòû „Hõ=∞OQÍ
ÃÑOzOk. ~ÀA‰õΩ Ѩ<≥flO_»∞‰õΩ q∞Oz ã‘iÜ«∞Öòû L<åflÜ«∞O>Ë Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞.
`«q∞à◊ _»aƒOQ∑ ã‘iÜ«∞Öòû K«∂™êÎ~<° Õ Jaè„áêÜ«∞O`À D\˜q ‰õÄ_® H˘xfl `«q∞à◊
ã‘iÜ«∞Öòû J#∞"å^ŒO KÕã≤ WzÛOk. WѨÊ\˜H© gHõ‰∆ Ωõ Å#∞ Hõ\Ñì˜ _¨ ¿Õ ãq ã‘iÜ«∞àı§#x
JO@∞<åfl~°∞. „ã‘Î ˆHO„^Œ aO^Œ∞=ÙQÍ, WO\˜Ö’x HõÅǨÅ∞, ‰õΩ„@Å∞, "≥∂™êÅ∞,
^Ò~°˚<åºÅ∞ „Ѩã¨∞Êù@OQÍ, Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ∞ HõÅ∞ѨÙ`«∂ ã‘iÜ«∞à◊√§ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
Hõ^äŒ#O s`åº ã¨∞Å∞=Ù Hõ#∞Hõ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ Hõ^ä•=ã¨∞Î=Ù Jx ~°K«~Ú`«Å∞, x~å‡`«Å∞
JO@∞<åfl~°∞. x*ÏxH˜ AQÆ∞Ѩû HõeyOKÕ suÖ’ =ã¨∞Î#fl ã‘iÜ«∞à◊§ HÍ~°}OQÍ
„ã‘ÎÅ =ºH˜Î`«fiO, Jaè~°∞z, ~°K«~Ú`« Jã≤Î`«fiO =∞O@ QÆeã≤Ok. <Õ_»∞ U ~°K«~Ú`«
U ã‘iÜ«∞Öò ^•fi~å „Ñ¨MϺ`«∞ÅÜ«∂º~À K≥Ñʨ QÆÅ~å? Ѷ∞¨ ’ãπì ~°K~« Ú`«Å~Ú– "åà◊§#∞
"åàı§ K«OѨÙHÀ=_»"∞Õ HÍ^Œ∞, >ˇeq[<£ =∂^躌 =∂xfl K«OѨÙ`«∞<åfl~°∞– J<Õ q=∞~°≈
LOk.
ã‘iÜ«∞à◊√§ ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ ™êQÆnã¨∞Î<åfl~°∞ J<Õ q=∞~°≈Å∞ ÃÑiy#ѨÙÊ_»∞
Ü«∂OHõ~°∞¡ x~°fiÇ≤ÏOKÕ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Z‰õΩ¯=Ü«∂º~Ú. ǨÏ$^ŒÜ«∂O[e, \ÏH±
PѶπ k @=Ù<£, g∞ =∂@– =∂ áê@, 1 á¶È~ü 3 =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ H˘O`«HÍÅO
™êQÍ~Ú. J"Õ <Õ_»∞ =∞iH˘O`« =∂i áê_®Åx =ÙOk, "≥ÚQÆ∞_£û ÃÑàϧ"£∞û,
`≥Å∞™ê =∞#™ê? ÖÏQÍ Ñ¨i}q∞OKå~Ú. WOHÀ"≥Ñ· Ù¨ W\©=Å H“<£|<ÕQÍ „HÀ~üÑu¨
ã¨∂ÊùiÎ`À =∂ \©gÖ’ '„ɡ~Ú<£ PѶπ PO„^è•— „áê~°OaèOzOk. `«~åfi`« r `≥Å∞QÆ∞
'h WÅ∞¡ |OQÍ~°O QÍ#∂— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\ì̃Ok. ^•O`À \ÏH±ëÈÅ
XV
"≥Å∞¡= "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
JÑπeOH˜OQ∑ ™œHõ~°ºO =∞#^Õâ◊O #∞OKÕ HõÅQÆ_»O 1998 JHÀì|~üÖ’
™ê^躌 "≥∞Oÿ k. JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ iHÍ~°∞¤ KÕã#≤ "å~°ÅÎ ∞ HͺÃã\òÖ’ "Õ~ˆ ^ÕâO◊ ѨOÑ≤Oz
LѨ„QÆǨÏO ^•fi~å „Ñ¨™ê~°O KÕ¿ã"å~°∞. ^•O`À "å~°ÎÅ∞ *ÏѨºO JÜÕ∞ºq.
JO^Œ∞=Å¡<Õ PO„^è•=x =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. JÑπeOH˜OQ∑
~åQÍ<Õ `å*Ï "å~°ÎÅ∞ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. „Ѩu^èŒfixÖÏO\˜ HõÔ~O@∞ JÃѶ·~üû
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞<åfl~Ú, J~Ú`Õ ã¨iáÈ=_»O ÖË^Œ∞† "å~°ÎÅ∞ KåÅ_»OÖË^Œ∞ J<Õ
q=∞~°≈‰õΩ „ѨuQÍ D\©g „Ѩu QÆO@‰õÄ S^Œ∞ xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ∞ W=fi_»O
„áê~°OaèOzOk. q∞QÆ`å ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã‘iÜ«∞à◊√§, W`«~° HÍ~°º„Hõ=∂Å∞O_Õq.
D „ѨÜ≥∂QÆO Hõ#fl_»O, =∞~åsîÖ’ q[Ü«∞=O`«O J~Ú<å `≥Å∞QÆ∞Ö’
ɡ_çã≤H˘\˜ìOk. Jk `≥Å∞QÆ∞"åi Jaè~°∞z Jx ã¨iÃÑ@∞ìHÀ"åe. ^•O`À S^Œ∞
xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ∞ H˘xfl <≥ÅÅ∞ =∂„`«"Õ∞ ™êy 2001 U„Ñ≤Öò 30 #∞Oz
~°^ŒÌ~ÚáÈÜ«∂~Ú. áÈ\ÏáÈ\©QÍ ã‘iÜ«∞Öòû ~å[º"Õ∞ÖÏ~Ú.
`«=∂ëê U=∞O>Ë S^Œ∞ xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ∞ 2001Ö’ PHõ@∞ìHÀHõáÈ~Ú<å
2003 _çÃãO|~ü‰õΩ UHõOQÍ Ô~O_»∞ W~°"≥·<åÅ∞QÆæO@Å∞ "å~åÎ Kèå#à◊√§ ~å=_»O!
WO`≥O^Œ∞‰õΩ? =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ¿ã=ÚO^Œ∞ QÍh `«~åfi`« QÍh ã¨iQÍ J^茺ܫ∞#O
KÕÜ«∞HõáÈ=_»O XHõ HÍ~°}O. áÈ\© Kèå<≥Öò =∞Ç≤Ïà◊Å ã‘iÜ«∞Öòû Wã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞
gHõ∆‰õΩÅ∞ J@∞ "≥à◊√Î<åfl~°<Õ „ѨKå~°O Ô~O_»= HÍ~°}O. x*ÏxH˜ D Ѩi}Ï=∞O
"≥#∞HõQÆÅ <ÕѨ^䕺xfl =∞#O â’kèOKåeû =ÙOk.
2003 _çÃãO|~ü #∞Oz W~°"·≥ <åÅ∞QÆOæ @Å "å~åÎ Kèå#à◊√§ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú.
XHõ~°∞ „ѨÜ≥∂QÍ`«‡HõOQÍ „Ѩ™ê~åÅx "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_ç`Õ =∞~˘Hõ~°∞ Kèå#Öò
„ѨHõ\ ˜OKå~°∞. ^•O`À Z=~°∞ =ÚO^Œ∞? WѨÊ\˜H© ã¨Ê+¨ì`« ÖË^Œ∞. Z=iH˜ "å~°∞
`«=∞^Õ `˘e `≥Å∞QÆ∞ "å~åÎ Kèå<≥Öò Jx– JѨÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
\©g–9 "å~°Î Kèå<≥Öò– JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ã≤\ © ˆH|∞Öò, `Õ* Kèå#ÖòÖ’ „ѨKå~°OÖ’
L#fl ~°q„ѨHÍ+π Hˆ O„^Œ aO^Œ∞=ÙQÍ "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. ^•O`À ZO`ÀHÍÅOQÍ TiOz#
XVI
D\©g ~°OQÆOÖ’Hõ kQÆHõ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. QÆO@ QÆO@‰õÄ J~°QÆO@ áê@∞ "å~°ÎÅ∞
W=fi_»O`À Uk H˘`«Î "å~°Î<À, Uk áê`« "å~°Î<À J~°÷O HÍ=_»OÖË^Œ∞, Jã¨Å∞
Uk "å~°Î Uk HÍ^À É’^èÑŒ _¨ @» O ÖË^<Œ Õ q=∞~°≈ =ÙOk. "å~åΠѨ„uHõÖ’¡ J#∞Éè=í O
ÖËx, J=QÍǨÏ# ÖËx qÖËY~°∞Å∞ "å~°ÎÅ∞ ~å¿ãΖ _≥ãπ¯Ö’x ã¨Éò Z_ç@~°∞¡ z„uHõ
|_»`å~°∞. HÍh \©gÖ’ Wk ™ê^茺O HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Ñ¨OÑ≤# iHÍi¤OQ∑Ö’x
=∂@Å∞ HÍh, "≥ÚǨÅ∞ HÍh K«∂áêe Hõ^•! JO^Œ∞=Å¡<Õ J_»áê^Œ_á» ê Ö’áêÅ∞
â◊$uq∞Oz áêHÍ# Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú. JO`«‰õΩq∞Oz J#∞Hõ∆}O "å~åÎ „Ѩ™ê~°O
Hõ#∞Hõ, `å=Ú =ÚO^Œ∞ W"åfiÅx, UkѨ_ç`Õ Jk K«∂ã¨∞HÀ‰õΩO_® WKÕÛ "˘uÎ_ç
U~°Ê_çOk. Ѷ¨e`«OQÍ qâ◊fiã¨hÜ«∞`« H˘~°=_Õ J=HÍâ◊=ÚOk.
xÜ«∞O„uOKÕ Ñ¨ikè `«yáæ È=_»=∞#fl=∂@. Wk „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ`À =∞iO`«
‰õΩOzOK«∞‰õΩáÈ~ÚOk. Ѩ=<£HõàϺ}ü‰õΩ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ΉõΩ
`≥K«∞ÛHÀO_ç. *ˇq∞h \©g ã¨OѶ¨∞@# J~ÚáÈ~Ú<å ‰õÄ_® Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂Ѩ_»O
[iyO^Œx q=∞~°≈ =ÙOk. 2001Ö’ Hõ~°∞}Ïxkèx J~°ú~å„u JÔ~ã¨∞ì KÕÜ«∞_»O
q+¨Ü«∞OÖ’ *ˇq∞x JuQÍ ã¨ÊOkOzO^Œ<Õ q=∞~°≈ `≥eÜ«∞Ok HÍ^Œ∞. „Ѩ`«ºHõ∆
„Ѩ™ê~åÖ’¡ =∞~À ã¨=∞㨺 =ÙOk. ˆH∆„`« P^è•i`« „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÖ#∞ ZÖÏ
xÜ«∞O„uOK«_»O? XHõ z#fláê\˜ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ xÜ«∞O„`«} `«Ñ≤Ê
<åºÜ«∞™ê÷<åxfl q=∞i≈OK«_»O, ^•xfl Kèå#Öò QÆ=∞xOz PÑ≤"ÕÜ«∞_»O [iyOk.
„Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O Hõ#∞Hõ Jk „Ѩ™ê~°"∞≥ áÿ È~ÚOk. D =º=Ǩ~°O HÀ~°∞‰ì Ωõ "≥o§Ok.
JÖψQ „ѨHÍâ◊O lÖÏ¡ HõÖˇHõì~ü PѶ‘ã¨∞Ö’ ѨÙ~°∞QÆ∞Å =∞O^Œ∞ `åy XHõÔ~·`«∞ 2004
E<£ 5# P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞HÀ „Ѩܫ∞uflOz#ѨÙÊ_»∞ \©g Kèå#Öò JÖψQ iHÍ~°∞¤
KÕã≤ „Ѩ™ê~°O KÕã≤O^Œx q=∞~°≈ =zÛOk. Wk‰õÄ_® <åºÜ«∞™ê÷# ѨikèÖ’H˜
"≥o§Ok. J^Õ q^èOŒ QÍ <åÜ«∞‰õΩÅ =∂@Å∞ JÖψQ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« _»OÖ’ KÒHõÉÏ~°∞
"åºYºÅ#∞ Ѩ„uHõÅ∞ W=fi_»O `«Ñ¨ÙÊÖË^Œ∞– J<Õ Jaè„áêÜ«∞O ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk.
JO>Ë =∞~À~°HõOQÍ Ñ¨„uHõÅ "å~°ÎÅ#∞, "å~°ÎÅ∞ W=fi|_Õ q^è•<åÅ#∞ Kèå#à◊√§
„ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. Kèå#à◊√§ #_»Ñ¨_»O Pi÷HõOQÍ ÃÑ^ŒÌ q+¨Ü«∞O Hõ#∞Hõ,
XVII
|_® áêi„âßq∞Hõ"Õ`«ÎÅ∞ WO^Œ∞Ö’ kQÆ_»O, "åiH˜ ~å[H©Ü«∂Å`À Ѩ~ÀHõ∆
ã¨O|O^è•Öˇ<· å LO_»_O» `À "åiKÕÛ "å~°ÅÎ ‰õΩ, ~°OQÆ∞,~°∞z, "åã¨# =ÙO@∞<åfl~Ú.
U^À XHõ ã¨OK«Å#O Ѩ@∞ì‰õΩx "å~åÎ Kå<≥à◊√§ ~ÀAÅ∞ QÆ_»∞ѨÙ`«∞<åfl~Ú.
[ÜÕ∞O„^Œ ã¨~°ã¨fiu JÔ~ã¨∞ì J~Ú<å, #iûÔ~_ç¤ Ç¨Ï`«º J~Ú<å, q<åÜ«∞‰õΩ_»∞
x=∞[˚#O J~Ú<å, ã≤h`å~°Å „H˜ÔH@∞ì J~Ú<å – WÖÏ Z<Àfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞
K≥Ñʨ =K«∞Û– XˆH ~°HOõ QÍ Kå#à◊√§ ã¨ÊOkã¨∞<Î åfl~Ú. Wk `«Ñʨ x Ѩiã≤u÷ . ^•O`À
THõ^ŒOѨÙ_»∞ Z‰õΩ¯"≥·, PÖ’K«# Å∞ѨÎ=∞=Ù`«∞Ok. nxH˜`À_»∞ D JOâßÅ∞
WKÕÛ"åi PÖ’K«<å ~åÇ≤Ï`«ºO ÃÑ~°QÆ_»O, ÉèÏëêѨ\ ˜=∞ H˘~°=_»@O =O\˜q
`À_»=Ù`«∞<åfl~Ú. =∞s =ÚYºOQÍ J~°÷~°Ç≤Ï`«OQÍ WOw¡+¨µ#∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ HõÅQÍ
ѨÙÅQÆO KÕÜ«∞_»O "å~°Î Kèå#à◊§‰õΩ =ºã¨#"≥∞ÿáÈ~ÚO^Œ<Õ q=∞~°≈ =ÙOk. nxH˜
`À_»∞ WѨÙÊ_»∞ „ÔH·O ™ÈìsÅO@∂ Ç≤ÏOã¨#∞ "å~åÎ Kèå#à◊§Ö’ HõÅ∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
ˆH|∞Öò \©g =º=ã¨÷Ö’ xÜ«∞O„`«}, xÜ«∞=∂Å∞ ÖË=<Õ q=∞~°≈ =ÙOk.
^•O`À Kèå#à◊√§ „Ѩ™ê~° <å}º`« ^≥|ƒuO\’Ok. nxH˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O Uq∞@x
KåÖÏ=∞Ok PÖ’zã¨∞<Î åfl~°∞. ã¨iQÍæ JѨÙÊ_Õ 'HõO_ô+#¨ Öò Ü«∂HÔ ûãπ ã≤ã"ì¨ ∞£ —— (HÍãπ)
QÆ∞iOz K«~°Û [iyOk. Jk J=∞Å∞ H͉õΩO_®<Õ "å~Ú^• Ѩ_çOk. nxH˜
q∞Oz# =∞Oz „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ _≥·Ô~H±ì @∞ ǨϟO „Ѩ"ÕtOzOk. =∞iO`«
„áêK«∞~°ºO á⁄O^•eû =ÙOk. _≥·Ô~H±ì >ˇÔ~ã≤ìÜ«∞Öò „\Ï<£ûq∞+¨<£ (_ç\ ˜\ ˜)
~å"åeû=ÙOk. Wk=¿ãÎ HÍ~°∞Ö’ ZѶZπ O ~ˆ _çÜ∂≥ qO@∞#fl@∞ì, HÍ~°∞Ö’ WHõ#∞Oz
\©g K«∂_»=K«∞Û. =∞~À"≥·Ñ¨Ù =∂\©g`À "≥Ú^ŒÖˇ·# ¿Ñ Kå#Öò áÈHõ_» „Hõ=∞OQÍ
ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk. *ˇq∞h, `Õ[ WѨÙÊ_»∞ ¿Ñ Kå#à◊√§ JÜ«∂º~Ú. D\©g, D\©g–2,
*ˇq∞x #∂ºãπ, *ˇq∞x =¸ºlH± ‰õÄ_® ¿Ñ Kèå#à◊√§ JÜ«∂º~Ú. HÍh `«~åfi`«
'HÍãπ— ѨÙ}º=∂ Jx „Ѷ‘ Kå#à◊√§ "≥Å∞¡= "≥Ú^ŒÖˇ·Ok!
2003 _çÃãO|~°∞ #∞Oz 2004 ÃãÃÑìO|~°∞ =∞^茺 `≥Å∞QÆ∞Ö’ =¸_»∞
"å~åÎ Kå#à◊√§ (D\©g–2, \©g–9, *ˇq∞x #∂ºãπ) "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. 2005
U„Ñ≤Öò 9 # *ˇq∞x =¸ºlH± Pk`«º ¿Ñ~°∞`À "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. `«~åfi`« JO`« áÈ\©
XVIII
2007 PQÆã∞¨ –ì JHÀì|~°∞ =∂™êÅÖ’ K«∂âßO. ã¨O㨯 $u, ÉèHí ,Θ Z<£\ q˜ , \©g–5
– J<Õ <åÅ∞QÆ∞ Kå#à◊√§ #ÅÉèˇ· ~ÀAÅ =º=kèÖ’ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. `«~åfi`«
JO`« áÈ\© D ã¨O=`«û~°O z=i =∂™êÖ’¡ LO_»=K«∞Û. `«fi~°Ö’ J~°_»[#∞ "庙êÅ =~°∞ã¨....
Kå#à◊√§ ÃÑ·QÍ ~å=K«∞Û– JO@∞<åfl~°∞. 1. Z<£H“O@~°~Ú# Z^Œ∞~°∞^•_ç 1
Wk K«^Œ∞=Ù`«∞#fl g∞‰õΩ XHõ ã¨O^ÕǨÏO =zÛ LO@∞Ok. `≥Å∞QÆ∞ "å~åÎ
Kå#à◊§ áÈHõ_Å» #∞ KåÖÏ ‰õΩÑ¡ OΨ QÍ =ÚyOKå~°x ÉèÏqOz LO\Ï~°∞. g∞ ã¨O^ÕÇϨ O 2. '`≥<åe ~å=∞eOQÆ_ç— ¿Ñ~°∞ =∂iO^•? 4
"åã¨Î="Õ∞! `≥Å∞QÆ∞ \©gÖ’ 24 QÆO@Å "å~åÎ Kå#à◊√§ ~å=_»O XHõ H©ÅHõ"≥∞ÿ# 3. `≥Å∞QÆ∞^Œ#=∂? `«q∞à◊ ~°ã¨=∂? 7
=∞Å∞ѨÙ. P =∞Å∞ѨÙ#‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ \©gH˜ ~°q „ѨHÍ+π ™ê=∞~å÷ºxH© ÅOÔH LOk. 4.=º=™êÜ«∞OÃÑ· K«∂Ѩ٠=∞à◊√§`ÀOk! 11
P áÈHõ_Å» ∞ q=iOKåÅO>Ë PÜ«∞# *ˇq∞x ã¨Oã¨÷ #∞Oz `«ÑÙ¨ ÊHÀ=_»"∞Õ \©g–9 5. K≥=ÙÅ P~ÀQͺxH˜ >ˇHÍflÅr Hõ=K«O 14
ѨÙ@∞ìH‰õ Ωõ <ÕÑ^¨ ºŒè O J=Ù`«∞Ok. g∞ KÕuÖ’ L#fl ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ
6. `«#∞fl=∂e# ^èŒ~°‡O \©gH˜ K≥_»¤ ÉË~°O 17
"Õ@ ã¨iQÍæ P Ѷ¨∞@ìO #∞OKÕ „áê~°OÉèíO J=Ù`«∞Ok. 2003 E<£ 19#
„ѨK∞« i`«"∞≥ #ÿ 'Z<£H“O@~°~Ú# Z^Œ∞~°∞^•_ç— J<Õk `˘e"åºã¨O. x*ÏxH˜ QÆ`O« Ö’ 7. `≥Å∞QÆ∞ ã‘™êÖ’ `«q∞à◊ ™ê~å! 20
\ © g =ÚK« Û @∞¡ (1997–1999), Kå#à◊ § q㨠Π$u–ã‘ i Ü« ∞ à◊ § 8. á¶êº+¨<£ J#|_Õ áÈ~üfl 23
qHõ$u(1999–2001), Kå#à◊§ ã¨O^Œ_ç–>ˇHÍflÅr ǨÏ_®=Ù_ç (2001–2003) 9. ZѨÊ\˜HõÜ≥∞ºk „Ѩã¨∞Î`«... 26
J<Õ Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅ∞ "≥Å∞=_®¤~Ú.1997 ÃãÃÑOì |~°∞ 20 # PO„^èÉŒ ∂íè q∞–k#Ѩ„uHõÖ’ 10. ZO^Œ∞H˜O`« JÉèí„^Œ`åÉèÏ=#? 29
"≥Ú^ŒÖˇ·# "å~°O "ås \©g qâı¡+¨} <Õ\ ˜H© H˘#™êQÆ∞`ÀOk. P qâı¡+¨}Å
ã¨=∂Ǩ~°O Ö’Oz \©gHõ∆}O– 4 WѨÙÊ_»∞ "≥Å∞=_»∞`ÀOk. 2004 PQÆã¨∞ì 31 11. xsHõ∆}! PÃÑ· qâı¡+¨}!! 32
#∞Oz <å "庙êÅ∞ "å~°Î =∞OQÆà◊"å~°O ã¨OzHõÖ’ „ѨK«∞iOK«|_®¤~Ú. „Ѩã¨∞Î`« 12. ¢ã‘ÎÅ Ü≥ÚHõ¯ , ¢ã‘ÎÅ KÕ`«, ¢ã‘ÎÅ H˘~°‰õΩ... 36
„QÆO^äŒO 2003–2005 Ѩi}Ï=∂Å#∞ q=iã¨∞ÎOk. =∞i P qâı¡+¨}ÅÖ’H˜ 13. áêH˜™êÎ<£Ö’ ÉèÏ~°fÜ«∞ Kèå#à◊√§ 39
"≥_»^•=∂?.... ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ ZÖÏ ã¨OK«Å<åÅ "Õ@QÍ =∂iO^À 14. XO@i K«∞Hõ¯ ™êì~ü? 42
Ѩije^•Ì=∂?...
15. gHõ∆‰õΩÅ∞ Kå#à◊§#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∂e! 45
– ~°K«~Ú`« 16. „ѨÜ≥∂[#O`À ‰õÄ_ç# „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞! 48
17. `≥Å∞QÆ∞"å~°∞ QÆifiOK«^ŒQÆæ „Ñ¨Ü«∞`«flO 51
18. ÉèíÖË ZO_»∞`«∞#fl 'U_»= KÕѨ—Å∞ 54
XIX XX
19. =ÚH˜Îx „Ѩ™êkOKÕ ÉèíH˜Î Kå#à◊√§ 57 39. Y~°∞ÛÖËx áÈ\© K≥ѨÊO_ç... WѨÙ_»∞ Ô~_ô! 124
20. _≥·b ã‘iÜ«∞ÖÏû? =∞*ÏHÍ?? 60 40. x[OQÍ ~°OQÆ∞Å =ÖË! 127
21.'g∞_çÜ«∂ =ã¨O`« |∞∞`«∞=Ù— =™ÈÎOk 64 41. áê_çO^Õ áê_ç# ÔH"≥∞~å HõÖÏÅ∞! 130
22. HõkÖË i"≥∂\ò "≥∞kÖË PÖ’K«#Å∞ 67 42. POQÆ¡OÖ’ PÖ’zOz `≥Å∞QÆ∞Ö’ Kå#Öò 133
23. Kèå#ÖòûÖ’ '"å~åΗ qѨ¡=O 71 43. qѨi}Ï=∂Å∞ WÖψQ =ÙO\Ï~Ú! 136
24. \©g`À Ü«Ú=`«~°O '=ÚO^Œã¨∞Î!— 74 44. \©g JO>Ë 'ÉËc ã≤@ì~ü— HÍ^Œ∞! 140
25. z\Ï~°∞H˘=∞‡# q∞~îå~Úá⁄@¡O... 77 45. Kå#à◊√§ Z‰õΩ¯=~Ú`Õ gHõ∆‰õΩÅ∞ ѨÅ∞K«#? 143
26. P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# \©g ZO`À J=ã¨~°O 80 46. W^Õg∞ H˘`«Î =ӺǨÏO HÍ^Œ∞! 145
27. ã¨=∂Kå~° "åÇ≤ÏHõÅ∞QÍ "å~åÎ Kå#à◊√§ 85 47. J~°÷OÖËx L`åûǨÏO? 148
28. ã¨OK«Å<åÅ∞ ˆ~ѨÙ`«∞#fl áêH˜™êÎh „Ѩ"Õ@∞ Kèå<≥à◊√§ 89 48. `˘O^Œ~°Ñ¨_ç ‰õÄ¿ã "å~°Î HÀ~Úà◊√§ 151
29. 'HÍãπ—#∞ HõkÑ≤# HõOksQÆÅ `«∞>ˇì! 92 49. |∞e¡`≥~°ÃÑ· WO„^Œ*ÏÅO K«∂_»∞! 154
30. |∞e¡`≥~° ^Ò`«ºO KÕÜ«∞QÆÅ^•? 95 50. „Ѩ™ê~° =∂^茺=∂Ö’¡ =∞Ç≤Ïà◊ =ºH˜Î`«fiO 157
31. P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# áÈ\©! 97 51. „Ѩ*’ѨÜ≥∂QÆ JOâßÅ#∞ P^ŒiOKåe 159
32. `≥Å∞QÆ∞ QÆ∞iOz, `≥Å∞QÆ∞Ö’ ã¨$[#! 101 52. Wk =∞Oz „áê~°OÉèíO HÍ^Œ∞, Hõ∆q∞OKåe! 161
33. Kèå<≥ÖòûÖ’ ZxflHõÅ „ѨKå~°O? 105 53. Z^ŒQÆ_®xH˜ \©g T`«O? 163
34. pHõ\˜ QÆ∞Ü«∂º~åÖ’¡ Kå#à◊√§ 108 54. rq`«OÖ’#∂ #\©=∞}∞ÖË! 166
35. JO^ŒiH© "ÕkHõ D „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O 111 55. á⁄~°∞yO\˜ ѨÙÅ¡‰õÄ~° 169
36. ZxflHõÅÃÑ· \©g „ѨÉèÏ=q∞OuO`« HÍ^ŒÜ«∂! 115 56. \©gH˜ ã¨Ô~·# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O Uk? 172
37. áÈ\ÏáÈ\©QÍ áÈ~å_ç# Kå#à◊√§ 117 57. ǨÏO㨠™ê=∞~°÷ºO JO`« ã¨∞Å∞"å? 175
38. g∞_çÜ«∂ Kèå<≥Öòû‰õΩ QÆ∞}áê~î°=∂? 121 58. \©gHõ∆}OÖ’ ™ê~°fi„uHõ`« 178

XXI XXII
59. '™êìÑ≤\ò! Ñ‘¡*ò!— 181
60. <Õ~°∞QÍ g∞ ~ÚO\’¡H˜... 184
61. <≥·uHõ Ѩ`åHõO J=#`«O! 187
62. Kå#à◊§ qã¨Î$u`À QÆ∞O@ѨÓÅ qHõ$u 190
63. Uq∞\˜ D J^äŒó áê`åà◊O? 193
64. Kå#à◊¡‰õΩ Éè’yѨà◊√§ 196
65. QÆ∞iqO^Œ K«O^ŒO 199
66. =∞#O Éèí™ê‡ã¨∞~°∞ÅO HÍ^Œ∞ Hõ^•! 202
67. g∞_çÜ«∂ ã¨~°fiO "å}˜[º=∞Ü«∞O 205

XXIII

"≥ÚǨÏOg∞^Œ HõuÎ`À ^•_ç KÕã≤<å
<≥`«∞Î~°∞ K«∞Hõ¯ =ÙO_»^Œ∞.
„Ѩâ◊flÅ ÉÏ}ÏÅ∞ =ke# Ü«∂OHõ~ü
z~°∞#=ÙfiÅ∞ zOkã¨∂Î =ÙO\Ï_»∞.
Z<£H“O@~°~Ú# Z^Œ∞~°∞^•_ç
|uH˜#<åflà◊√§ L[fiÅOQÍ |`«Hõ_»O– z=~À¡ KåÖÏ J<å=∞HõOQÍ
Hõ#∞=¸Ü«∞_»O, PYiH˜ JO`«º„H˜Ü«∞Å∞ ‰õÄ_® ÖˉõΩO_® J^Œ$â◊ºO HÍ=_»O–
JO>Ë ~Ú^Õ! \©g Kå#à◊¡Ö’ á⁄^ŒÌã¨Î=∂#O É’Öˇ_»∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ =ã¨∂ÎO\Ï~Ú,
áÈ`«∞O\Ï~Ú. XHõ ~°HõOQÍ Hõ∆} ÉèíOQÆ∞~åÅ∞! KåÖÏ "å\˜x J@∞ Kå#ÖòQÍh,
~Ú@∞ gHõ∆‰õΩÅ∞ QÍh, =∞^茺# x~å‡}OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ J~Ú#"å~°∞ QÍh–
Z=~°∂ ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞HÀ~°∞. W@∞=O\˜"å\˜H˜ KåÖÏ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ K«∂Ѩ=K«∞Û.
g\˜Q∞Æ iOz HÍ^Œ∞ „Ѩã∞¨ `Î « K«~Û° ! K«H¯õ QÍ, ã¨Ê+¨Oì QÍ XHõ ÅHõ∆ ºO`À ~°∂á⁄OkOK«|_ç–
=∞Oz suÖ’ gHõ∆‰õΩÅ, qâı¡+¨‰õΩÅ =∞#fl#Å∞ á⁄Ok# HÍ~°º„Hõ=∞O JÖÏ
PyáÈ=_»O– =∞# \©g =º=ã¨÷‰õΩ XHõ q=~°}!
g∞‰õΩ Dáê\˜ˆH J~°÷=∞~Ú =ÙO_®e– ~ÚO`«=~°‰õΩ „Ѩ™êÎqOzOk '`Õ[—
Kå#ÖòÖ’ Pk"å~°O ~å„u „Ѩ™ê~°=∞~Ú# 'Z<£H“O@~ü— ѨiK«Ü«∂Å∞ Ѩ~°OѨ~°
QÆ∞iOz Jx. Jã¨Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ „áê~°OaèOK«_»O? ZO^Œ∞‰õΩ PѨ_»O? Ѩ^Œúu,
„ѨKå~°O ÖˉõΩO_® =ÚyOK«_»O Uq∞\˜?
J~°÷~°Ç≤Ï`«OQÍ, Jã¨OQÆ`«OQÍ =∂\Ï¡_»@"≥∞ÖÏ J<Õ^•xH˜ =∞# Kå#à◊§
Ü«∂OHõ~°Ü«∞ºÅ#∂, Ü«∞OHõ~°=∞‡Å#∞ qâı+¨OQÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û. JOâßÅg∞^Œ
J=QÍǨÏ#, Pã¨H˜Î ÖˉõΩO_® QÆÅ QÆÅ =∂\Ï¡_ÕÜ«∞@O ZÖÏQÀ =∞# \©g
Ü«∂OHõ~°=∞‡Å ^•fi~å ~Ú>Ëì <Õ~°∞ÛHÀ=K«∞Û. U^À ѨxÖËx gHõ∆‰õΩÅ∞ L`åûǨÏO`À
1 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
á¶È<£ KÕ™êÎ~°∞– "åi`À \©g Ü«∂OHõs=∞}∞Å∞ ~ÚÖψQ =∂\Ï¡_®e– Jx ‰õÄ_®
"åiH˜ xtÛ`åaè„áêÜ«∞O LO_»=K«∞Û. ã¨fiO`«OQÍ XHõ J~°÷=O`«"≥∞ÿ# "åHõºO
=∂\Ï¡_»ÖËx, Ѩ^•Ö’¡ JHõ∆~åÅ∂† "åHͺ֒¡ Ѩ^•Å∞ q∞OˆQ¿ã \©g „ÃÑ[O@~°¡
HÍÅO ~Úk. '`Õ[—Ö’ Hõ~°O@Ѷ¨~Ú~üû HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ =∞# =ÚO^Œ∞ q=iOKÕ
"åi "åÅHõO K«∂_»O_ç. W@∞=O\˜ <ÕѨ^䌺OÖ’ XHõ "≥Å∞QÆ∞ ˆ~YÖÏ `≥Å∞QÆ∞ |∞e¡
`≥~°g∞^Œ qK«∞Û‰õΩ#flk 'Z<£H“O@~ü— HÍ~°º„Hõ=∞O. JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ 'â◊√Éè’^ŒÜ«∞O—
HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ =ÙO_Õ Ö’áêÅ#∞ JkèQqÆ ∞ã¨∂–ΠѨiK«Ü∞« O KÕ¿ã =ºH˜HÎ ˜ ã¨O|OkèOz#
ã¨=∂Kå~°O, JaèÜ≥∂QÍÅ∞ "≥Ú`«ÎO ¿ãHõiOz– J~°QÆO@áê@∞ P =ºH˜Îx
Z^Œ∞~À¯=_»O 'Z<£H“O@~ü—. `≥Å∞QÆ∞Ö’ K≥áêÊÅO>Ë 'Z^Œ∞~°∞^•_ç—. ˆH=ÅO
¿ãHõiOK«@"Õ∞ HÍ^Œ∞, ^•xx gHõ‰∆ Ωõ ʼnõÄ K«∂Ñ≤OKÕ q^è•#O ‰õÄ_® =ÙOk. ^•x`À
P~ÀѨ}Å∞ ˆH=ÅO QÍe "å~°ÎÅ∞ HÍ=x ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞Ok.
a.a.ã≤Ö’x 'Ǩ~ü¤\ÏH±—, ™êì~ü Kå#ÖòÖ’ '™êì~ü \ÏH±— Å`À áÈe#n
HÍ~°º„Hõ=∞O. "≥ÚǨÏOg∞^Œ HõuÎ`À ^•_ç KÕã≤<å <≥`«∞Î~°∞ K«∞Hõ¯ =ÙO_»^Œ∞. „Ѩâ◊flÅ
ÉÏ}ÏÅ∞ =ke# Ü«∂OHõ~ü z~°∞#=ÙfiÅ∞ zOkã¨∂Î =ÙO\Ï_»∞. Wk g~ü ã¨OѶ≤∞fi
Ѩ^Œúu. U Ѩiã≤÷uÖ’#∂ L„kHõÎ`«‰õΩ Ö’#∞ H͉õΩO_®– â◊~°Ñ¨~°OѨ~°QÍ =ÚÅ∞‰õΩÅ∞
=^ŒÅ_»O D Ѩ^Œúu. H˜~°}ü ÉË_çx g~ü ã¨OѶ≤∞fi ZO`« Q˘Ñ¨ÊQÍ x~åÜ«Ú^èŒ~åex
KÕâß_À QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀO_ç.
W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O `≥Å∞QÆ∞ `≥~‰° Ωõ J=ã¨~=° ∞x ZO`À=∞Ok PtOKå~°∞.
JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ ^èŒ~°‡Ñ‘~î°O, „Ѩ*Ï^Œ~åƒ~ü =O\˜q „Ѩ™ê~°=∞Ü«∂º~Ú. J~Ú<å
'Z<£H“O@~ü— =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O KåÖÏ J=ã¨~°=∞x D qâı¡+¨‰õΩ_»∞ KåÖÏ™ê~°∞¡
~åâß_»∞. D HÍ~°º„Hõ=∞O ÉÏQÍ ~°HΘ Hõ_∞» `ÀO^Œx, `≥Å∞QÆ∞ |∞e¡`~≥ ‰° Ωõ XHõ "≥∞Åÿ ∞~å~Ú
J=Ù`«∞O^Œh, H˘`«ÎQÍ \©g =∂^茺=∞OÖ’ „Ѩ"ÕtOKåÅ<Õ"åiH˜ ã¨∂ÊùiÎ Hõeæã¨∞ÎO^Œh
Éè Ï qOKÕ " å_» ∞ . P "Õ ∞ ~° ‰ õ Ω ~° q „Ѩ H Í+π QÆ } hÜ« ∞ "≥ ∞ ÿ # Hõ $ +≤ KÕ â ß_» ∞ .
Jaè#O^Œ#áê„`«∞_»Ü«∂º_»∞. J~Ú`Õ W^Õ^À XO@i Ü«Ú^ŒúOÖÏ ™êy, ~ÚÖÏ
=Úyã≤Ok. Kå#Öò Ü«∂[=∂<åºxH˜ D HÍ~°º„Hõ=∞O ã¨∂ÊùiÎ Jã¨ÖË J~°O÷ HÍÖË^∞Œ .
ÖËHõáÈ`Õ D HÍ~°º„Hõ=∞O WÖÏ =Úyã≤ =ÙO_Õk HÍ^Œ∞. k#Ѩ„uHõÅ xO_® ѨÅ∞
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 2
<åÜ«∞‰õΩÅ QÆ∞iOz ~°Hõ~°HÍÅ JaèÜ≥∂QÍÅ∞O\Ï~Ú. XHõ¯ áêÅHõ ѨHõ∆"Õ∞ HÍ^Œ∞.
„ѨuѨHõ∆O "å~°∞ ‰õÄ_® nxH˜ q∞#Ǩ~ÚOѨ٠ÖË^Œ∞. NÜ«Ú`«∞Å∞ ã≤ÃÇÏKü.
q^•º™êQÆ~~ü å=Ù, *ˇã≤ k"åHõ~~Ôü _ç,¤ K«O„^ŒâYı ~ü~å=Ù, ~ˆ }∞HÍKÒ^Œi, Éè∂í =∂<åyÔ~_ç,¤
##flѨ<Õx ~å[‰õΩ=∂i, t=„Ѩ™ê^£ ~ÚÖÏ XHÀ¯"å~°O XH˘¯Hõ¯i rq`« â‹·ex
gH˜∆OѨ*Ëã≤ gHõ∆‰õΩʼnõΩO_Õ „Ѩâ◊flÅxfl Ü«∂OHõˆ~ ã¨OkèOz `«=∂ëê K«∂_»@O.
PÜ«∂ „Ѩ=ÚY∞Å bÅÅ∞ Jxfl XHõ¯™êi QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞_»O 㨈~! ^•xH˜ "å~°∞ ZÖÏ
ã¨ÊOk™êÎ~À, U ~°HõOQÍ =ÚY Hõ=oHõÅ∞ =∂~°∞Û‰õΩO\Ï~À, U ~°HõOQÍ "å\˜`À
`«=∞‰õΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^ŒO\Ï~À QÆ=∞xOK«_»O =∞iO`« `«=∂ëêQÍ =ÙO@∞Ok.
=∞#ã¨Î`«fi âß„ã¨ÎOÖ’x =∞øeHõ JOâßÅ g∞^Œ JO`À ~ÚO`À J=QÍǨÏ# =Ù#fl
gHõ∆‰õΩÅ∞ Jã¨Å∞ Hõ^äŒ UO\’ W>Ëì `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
W=hfl XHõ Z`«∞.Î ¿ÇÏ`«∞"å^Œ „Ѩ=ÚY∞_»∞ „¿Ñ"£∞K«O^£QÍi`À KÕã#≤ WO@~°∂fi º
=O\˜q =∞~À Z`«∞Î! Jã¨Å∞ D HÍ~°º„Hõ=∞O K«∂_»QÍ<Õ U^À H©_»∞ â◊OH˜OzOk
|∞„~°! ZO^Œ∞HõO>Ë =∞# =º=ã¨÷ J@∞=O\˜k.
ёѨÙÖòû"å~ü <åÜ«∞‰õΩ_»∞ ~å=∞Hõ$+¨‚#∞ J_»=ÙÅÖ’ ѨiK«Ü«∞O KÕã≤#
HÍ~°º„Hõ=∞O, W\©=Å "≥·.Zãπ. ~å[âıY~ü Ô~_ç¤QÍix áê^ŒÜ«∂„`« =∞^茺֒
ëêq∞Ü«∂<åÖ’ KÕã≤# ѨiK«Ü«∞O `«Ñ¨Ê q∞QÆ`å=hfl ã¨∂ì_çÜ≥∂Ö’ iHÍ~°∞¤
KÕÜ«∞|_®¤~Ú. HÍh, g∞‰õΩ J#∞=∂#O ~å=K«∞Û. nx`À UO ÉÏ=ÙHÀ=_»O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok Jx? J~Ú`Õ nx „ѨÜ≥∂[#O nxÖ’ =ÙOk. JO^Œ∞‰õΩ q∞Oz#
Z^Œ∞~°∞^•_ç „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºOÖ’ gÅ∞QÍ^Œ∞. HÍh JaèÜ≥∂QÍÅ∞ Z^Œ∞~˘¯#fl „Ѩu
XHõ¯~°∂ UHõã∂¨ „`«`« áê\˜OKå~°∞. JaèÜ∂≥ QÍÅ∞ `«Ñʨ x, `«=∞ áê„`« ÖË^xŒ , JO`å
=ºuˆ~Hõ =~åæÅ „ѨKå~°O Jx– K≥ѨÙÊHÀ=_»O `«Ñ¨Ê =∞~À ã¨O*Ï~Ú+≤ ÖË^Œ∞.
Uk U"≥∞ÿ<å ã¨O=`«û~°O ÃÑ·QÍ ™êy# D Z<£H“O@~ü ZO`À „Ѩâ◊O™ê
áê„`«"≥∞ÿOk. ZO^Œi =∞#fl#Ö’ á⁄OkOk. P "Õ∞~°‰õΩ ~°q„ѨHÍ+π Q˘Ñ¨Ê q[Ü«∞O
™êkèOKå_»∞. HÍ~°º„Hõ=∞O PQÆ_»O ‰õÄ_®– =∞~À ~°HõOQÍ =∞Oz ã¨∂ÊùiÎx
~°yeã¨∞ÎO^Œx PÖ’K«#.
(19 E<£ 2003)
3 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
`≥<åe ~å=∞eOQÆx Hõ^äŒÅ∞
JO`«~å˚fÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ |∞e¡`≥~°g∞^Œ
„ѨѨOK« ÉÏÅÅ#∞ JÅiã¨∞Î<åflÜ«∞x P#Ok^•Ì=∂? ÖËHõ
`≥Å∞QÆ∞"å_»∞ `«q∞à◊"å_»~ÚáÈÜ«∂_»x qKåi^•Ì=∂?
'`≥<åe ~å=∞eOQÆ_ç— ¿Ñ~°∞ =∂iO^•?
㨈~fiѨe¡ ~å^è•Hõ$+¨‚QÍ~°∞ 㨈~fiѨe¡ ~å^è•Hõ$+¨‚<£ J~ÚáÈÜ«∂~°∞! WѨÙÊ_»∞
`≥<åe ~å=∞eOQÆ_»∞ HÍ™êÎ `≥<åe ~å=∞<£ J~ÚáÈÜ«∂_»∞!! =∞#O KåÖÏ
L^•~°∞ÅO.. L^•`«∞ÎÅO.. `«#∞fl =∂e# ^èŒ~°‡O ‰õÄ_® K≥_»¤ ÉË~°O HÍ^Œ<Õ "åà◊§O!
nxH˜ zOuOKåÖ’, =∞#efl =∞#O q=∞i≈OK«∞HÀ"åÖ’ É’^èÑŒ _¨ @» OÖË^∞Œ !! WѨÙ_»∞
'HÍ~°∂<ì £ <≥\ò=~ü¯— Ö’ â◊x"å~°O ™êÜ«∞OHÍÅO 5–30 ‰õΩ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º 'J_»fiOK«~ûü
PѶπ `≥<åe ~å=∞eOQÆ_»∞— HÍ^Œ∞ `≥<åe ~å=∞<£ K«∂_»O_ç! Wk K«∂ã≤#"å~°∞ D
Hõ^•ä <åÜ«∞‰õΩ_»∞ `«q∞à◊=ºHÎ̃ ÖË^• =∞à◊Ü∂« à◊=ºHÎ̃ Jx ã¨O^ÕÇϨ O ~å=K«∞Û. `«~åfi`«
'~å=∞<£— J#fl^Õ Jã¨Å∞ ¿Ñ~°x JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ ã≤÷~°Ñ¨_çѨ=K«∞Û. Jn Hõ^äŒ!
`≥<åe ~å=∞eOQÆx Hõ^äŒÅ∞ JO`«~å˚fÜ«∞™ê÷~ÚÖ’ |∞e¡`≥~°g∞^Œ „ѨѨOK«
ÉÏÅÅ#∞ JÅi㨠∞ Î < åflÜ« ∞ x P#Ok^•Ì = ∂?ÖË H õ `≥ Å ∞QÆ ∞ "å_» ∞
`«q∞à◊"å_»~ÚáÈÜ«∂_»x qKåi^•Ì=∂? nx QÆ∞iOz ÃÑ^ŒQÌ Í ã¨ÊO^Œ# ~åHõáÈ=_»O
Pâ◊Û~°ºHõ~°O. QÆ`« "å~°O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ XHõ q∞„`«∞_ç ~ÚO@ z#fl=∂‡~Ú–
'`≥<åe ~å=∞— K«∂_®Åx =∂~åO KÕã≤ \©g i"≥∂\ò ÖωõΩ¯x K«∂_»@OÖ’
b#=∞~ÚOk. P z#fl `≥Å∞QÆ∞J=∂‡~Ú ‰õÄ_® ~å=∞<£ J#_»O W+¨ìO ÖËHõ<À
U"≥∂– '`≥<åe ~å=∞— JOk. HÍh f~å HÍ~°º„Hõ=∞O K«∂¿ãÎ Jk #HÍ~åO`«O.
JÖÏ=ÙO>Ë JO`«~å˚fÜ«∞ =∂Ô~¯\òÖ’ "åºáê~°O #_»∞ã¨∞OÎ ^Œx P HÍ~°º„Hõ=∞ x~å‡`«Å
Jaè„áêÜ«∞O.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 4
 J~Ú`Õ NHõ$+¨^‚ =Õ ~åÜ«∞Å∞ =∂„`«O 'Hõ$+¨^‚ =Õ ~åÜ«∞— =∂„`«"∞Õ JÜ«∂º_»∞QÍh
'^Õ=~åÜ«∞<£— HÍÖË^∞Œ . Hõhã¨O nxH˜ P#OkOKåe. Hõ$+¨^‚ =Õ ~åÜ«∞Å∞ P™ê÷#OÖ’x
`≥<åe ~å=∞eOQÆ_»∞, JHõƒ~ü H˘Å∞=ÙÖ’ c~°ƒÖò QÆ∞iOz KåÖÏ Hõ^äŒÅ∞,
QÍ^äŒÅ∞<åfl~Ú. J=hfl "åi |∞kú<≥·t`åºxH˜ `å~å¯}=∞#^Œy# QÍ^äŒÅ∞. ÉÏÅ
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ g\˜ „áê^è•#º`« =∞#‰õΩ `≥eã≤O^Õ! ÉèÏ~°fÜ«∞ HÍq∞H±û ѨÙã¨ÎHÍÅÖ’
D Hõ^äŒÅ∞ J`«ºO`« „Ѩ*Ï^Œ~°} á⁄O^•~Ú. ÉèÏ~°fÜ«∞ <ÕѨ^䌺OÖ’ |∞e¡`≥~° g∞^Œ
=∞OzQÍ ÉÏÅÅ HÍ~° º „Hõ = ∂Å∞ ~åÖË ^ Œ x KåÖÏ=∞Ok ZO`À qKå~° O
"≥e|∞K«∞Û`«∞<åfl~°∞. JO`ÕH͉õΩO_® 'ѨOK«`«O„`«O— =O\˜ Hõ^äŒÅ∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ
ã¨$lOK«=K«Ûx K≥|∞`«∞<åfl~°∞ ‰õÄ_®! JÖψQ 'K«O^Œ=∂=∞— Ѩ„uHõÖ’¡ =zÛ# Hõ^ÅŒä ∞
K«Hõ¯QÍ `≥~°ÔHH˜¯OK«=K«∞Û. WOHÍ =Úà◊§Ñ¨Ó_ç "≥OHõ@~°=∞} QÍi '|∞_»∞QÆ∞— =O\˜
Ñ≤_»∞QÆ∞ Hõ^äŒÅ#∞ ÉÏѨ٠=O\˜ "å~°∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ >ˇeq[<£ g∞^Œ ~°∂á⁄OkOK«=K«∞Û.
P~ÀQƺHõ~"° ∞≥ #ÿ , hu^•Ü«∞Hõ"∞≥ #ÿ , ã¨∂Êùi=Î O`«"∞≥ #ÿ HÍňHÑ∆ O¨ ÉÏÅʼnõΩ Åaèã∞¨ OÎ k.
W@∞=O\˜ <ÕѨ^䌺OÖ’ `≥<åe ~å=∞eOQÆ_ç QÍ^äŒÅ∞ \©gÖ’ ~å=_»O
P#OkOK«^ŒQÆæ q+¨Ü«∞"Õ∞! u~°∞=#O`«Ñ¨Ù~åxH˜ K≥Ok# '@∂<£¤ Ü«∂x"Õ∞+¨<£
ã¨∂_ì Ü
ç ∂≥ <£— "å~°∞ nxx HÍ~°∂<ì £ <≥\ò=~ü¯ "åi HÀã¨O xi‡OKå~°∞. JO`«~å˚fÜ«∞
=∂Ô~¯\˜OQ∑ HÀã¨O 82 ^ÕâßÅÖ’ 2,200 =∞Ok |Ü«∞º~°¡‰õΩ „Ѩ^Œi≈OKå~°∞. =∞#
^Õâ◊OÖ’ „Ѩ™ê~°O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. J~°QÆO@ x_çqÖ’ Ô~O_»∞, =¸_»∞ Hõ^äŒÅ∞
Ü«∂x"Õ∞+¨<£ >ˇHfl˜ H±Ö’ „Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. H˘xflO\˜Ö’ J_»fiOK«~ûü PѶπ `≥<åe
~å=∞<£QÍ#∂, =∞iH˘xflO\˜Ö’ J_»fiOK«~ûü PѶπ `≥<åeQÍ#∂ LO^Œx `≥Å∞™ÈÎOk.
JO`«~å˚fÜ«∞ =∂Ô~¯\˜OQ∑‰õΩ gÅ∞QÍ ~å=∞eOQÆ_»∞ '~å=∞<£— J~Ú#@∞ì x~å‡`«Å∞
JO@∞<åfl~°∞. W^ŒO`å ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ XHõ QÆ$Ç≤Ï}˜ Ñ≤Å¡Å∞ J_çy# „Ѩâ◊fl`À
"≥Å∞QÆ∞ K«∂ã≤Ok. `≥<åe ~å=∞eOQÆ_»∞ `«q∞à◊√_® Jx "å~°_çQÍ~°∞. ^•O`À XHõ
ã¨fiK«ÛO^Œ ã¨Oã¨÷ nx QÆ∞iOz x~°ã¨# `≥eÑ≤Ok@. JkèHÍ~° ÉèÏëê ã¨OѶ¨∂xH˜
x"ÕkOzO^Œ@. g~°∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞, "å~°∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œx– WѨÙ_»∞ Jx
ÖÏÉèOí ÖË^∞Œ . q+¨Ü∞« O `≥eã≤Ok, HÍ~°º„Hõ=∞O „Ѩ™ê~°O J=Ù`ÀOk. `«~∞° }ÀáêÜ«∞O
QÆ∞iOz ~ÚѨÙ_»∞ `«Ñ¨ÊHõ PÖ’zOKåe.
5 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
WѨÙÊ_»∞ JO`«~å˚fÜ«∞ "å}˜*ϺxH˜ ZÅ¡Å∞ ÖË=Ù. JO`å ã¨~°mHõ~°}"Õ∞! WѨÙ_»∞
ÖÏÉèÏÅ∞ QÆ_çOK«_»"Õ∞ ÅHõ∆ ºO. JO^Œ∞ˆH XHõ~°∞ Ѩã¨∞ѨÙg∞^Œ ¿Ñ>ˇO@∞ á⁄Ok`Õ, =∞~À
|Ǩïà◊ *Ïu ã¨Oã¨÷ W_ç¡ `«Ü∂« i g∞^Œ ¿Ñ>ˇO@∞ á⁄OkO^Œx "å~°ÅÎ ∞ =KåÛ~Ú. Jk
HÍ^Œ#_®xH˜ =∞#O JO`«~å˚fÜ«∞ <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞ ZHͯe. „Ѩã¨∞Î`«O `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨,
ã¨O㨯 $u JO@∂ x<å^•Å∞ q#|_»∞`«∞<åfl~Ú. qâı+¡ }¨ Å∞, q=∞~°≈Å∞ =ã¨∞<Î åfl~Ú.
W@∞=O\˜ <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ‰õÄ_® D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz ã¨ÊO^Œ# ÃÑ^ŒQÌ Í ~åHõáÈ=_»O
qKå~°Hõ~°O. W\©=Å XHõ q∞„`«∞_»∞ K≥áêÊ_»∞– ^ŒH˜∆}ÏkÖ’ „ѨK«∞iOѨ|_Õ XHõ ÃÑ^ŒÌ
POQÆ¡ Ѩ„uHõ '`≥Å∞QÆ∞ QÆOQÆ— J<Õ Ñ¨^•xfl Jã¨Å∞ "å_»^Œ@. ^•xfl ѨÓiÎQÍ
ѨiǨÏiOz#@∞ì P Ѩ„uHõ „ѨK∞« iOKÕ "å~°ÅÎ =Å¡ `≥Å∞™ÈÎO^Œx PÜ«∞# JO@∞<åfl~°∞.
"åiHõ~Ú`Õ ã¨∂Hõ∆ ‡^Œ$+≤ì, xt`« HÍ~°ºnHõ∆`« =ÙOk. J^Õ =∞#‰õΩ H˘~°=_çOk.
JO`«‰Ωõ q∞Oz D HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ H˘xfl =∞# ѨO_ç`∞« Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞ `«Ñʨ Hõ
K«∂_®e. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ QÆ`« â◊x"å~°O „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ~å=∞eOQÆ_»∞
¿ã=‰õΩ_»∞QÍ =∂i#ѨÙ_»∞ ~å[QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ q∞~°Ñ¨HÍÜ«∞Å∞ "≥∞O_»∞QÍ "Õã≤ =O@
=O_»∞`å_»∞. <åÅ∞Hõ =∞O_ç h~°∞ J_çy`Õ– ~å=∞eOQÆ_»∞ ~ÚzÛ# hà◊√§ `åy`Õ
_À‰õΩ =ã¨∞OÎ k. ZO^Œ∞HõO>Ë Jq '„_®Ü«∞~°∞—#∞ =ÚOz# hà◊√§. Jk U^À \Ï<£>Hˇ û± ,
qÖÏ<£ „_®Ü«∞~°∞ÖÏQÍ K«∂ѨÙ`å~°∞. JÖψQ =O@ =O_ç#ѨÙ_»∞ á⁄~Úº |^Œ∞Å∞
Qͺãπ ã¨ì"£ ÖÏO\˜ ^•xfl K«∂ѨÙ`å~°∞. `≥<åe ~å=∞eOQÆx Ǩ㨺 K«`«∞~°`«#∞
Kå>Ë q^èŒOQÍ H˘xfl HõeÊ`« ã¨xfl"ÕâßÅ#∞ *’_çOz#@∞ì D Ü«∂x"Õ∞+¨<£ HõOÃÑh
„ѨH\õ O˜ zOk. HõeÊ`«=∞O>Ë ã¨∂Ѩ~"ü ∞Õ <£ "Õã∞¨ ‰õΩ<Õ JO_»~"ü ~Õ ∞° ¡ `≥<åe ~å=∞eOQÆx
^ŒQÆæ~° =ÙO\ÏÜ«∂? J~Ú`Õ pHõ\’¡ "≥Å∞QÆ∞ˆ~Y =O\˜k XHõ\ ˜ QÆ`« "å~°O
Hõ#|_çOk. ~å[QÆ∞~°∞=Ù XHõ ¿ã=‰õΩ_ç`À KÕã¨∞‰õΩ<Õ XѨÊO^ŒO HÍy`åÖ’¡ `≥Å∞QÆ∞
~å`« Hõ#|_»@O.=∞i WѨÙ_»∞ `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯 $ux `≥e¿Ñ ~å=∞eOQÆ_»∞ ~å=∞<£
J~ÚáÈ=_»O, ã¨∂Ѩ~ü"Õ∞<£ÖÏ JO_»~ü"Õ~ü "Õã¨∞HÀHõ– QÀz Hõ@∞ì‰õΩ#fl "å\˜x
"å_ç#@∞ì K≥Ñʨ Hõ K≥Ñʨ _»O– W@∞=O\˜q =∞#O QÆ=∞xOK«QeÆ y`Õ KåÖÏ =ÙO\Ï~Ú.
=∞i H˜O Hõ~°Î=ºO?
(26 E<£ 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 6
 'q™êû— S^Œ= „Ѩ~Ú"Õ@∞ LѨ„QÆÇ¨Ï `≥Å∞QÆ∞ Kå#Öò. *ˇq∞h, D\©g, `Õ[,
=∂ \©g `«~åfi`« "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. `«q∞à◊, Hõ#fl_» =∞ÅÜ«∂à◊O Kå#à◊¡`À áÈe¿ãÎ
`≥Å∞QÆ∞Ö’ ~ÚOHÍ áÈ\© `«‰õΩ¯=. J~Ú`Õ XHõ¯KÀ@ XHÀ¯~°Hõ"≥∞ÿ# Ѩiã≤÷u =ÙOk.
áÈÅÛÖËO. J~Ú`Õ 'k Ñ‘ÑÙ¨ Öòû Kå#Öò—— JO@∂ =ÚO^Œ∞H˘zÛ# 'q™êû— „áê~°OÉèÏxH˜
=ÚO^Œ∞ "≥Å∞=iOz# „ѨHõ@#ʼnõÄ, `«~åfiu ã¨~°∞‰õΩ‰õΩ á⁄O`«# ÖË^ŒxÑ≤™ÈÎOk.
x*ÏxH˜ 'q™êû— ã¨~°~Ú# ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. =Ù#fl <åÅ∞QÆ∞
„Ѩ~Ú"Õ@∞ LѨ„QÆÇϨ `≥Å∞QÆ∞ Kå#à◊√¡ *ˇq∞x, `Õ[, =∂ '¿Ñ— Kå#à◊√.¡ XHõ¯ 'D\©gÜÕ∞
„Ѷ‘ Kå#Öò. D AÖˇ· 15 #∞Oz HõO_ç+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞(HÍãπ) HÍ~°}OQÍ
¿ÑKå#à◊¡‰õΩ gHõ∆‰õΩÅ P^Œ~°} `«QÆæ=K«Ûx KåÖÏ~°HÍÅ qâı¡+¨}Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
`≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂ JuHõ+¨ìO g∞^Œ H˘xfl <≥ÅÅ„H˜`«O *ˇq∞x gHõ∆‰õΩÅ<åHõ@∞ìHÀ=_»OÖ’ D\©gx JkèQÆq∞OzO^Œx
=∞„^•ã¨∞ #∞Oz qâı+¡ }
¨ Å∞ =KåÛ~Ú. D =∞^躌 'al<≥ãπ =~°Öò—¤ J<Õ POQÆ¡ "å~°Ñ„¨ uHõ „ѨH\õ O˜ z#
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ =ã¨∂ÎO>Ë
`≥Å∞QÆ∞ \©g ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #∞Oz "å~°ÎÅ „ѨHÍ~°O WѨÙ_»∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°O `Õ[ gHõ∆‰õΩÅ ã¨OYº D\©g gHõ∆‰õΩÅ
=∞„^•ã¨∞ áÈ`ÀO^Œx ã¨OYºHõ<åfl Z‰õΩ¯= J=Ù`ÀO^Œx *ˇq∞x "Õ∞<ÕlOQ∑ _≥~Ô· Hõ~ì ü â◊~`° ‰ü Ωõ =∂~ü K≥ÑÊ≤ #@∞ì
"åºMϺxOKå~°∞. q=iOKå~°∞. 'q™êû— „áê~°OÉè=í ∞=Ù`ÀO^Œ#fl "å~°ÅÎ `Àáê@∞ D\©g Ѩiã≤u÷ QÆ∞iOz
‰õÄ_® "å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú. D~°HõOQÍ K«∂¿ãÎ E<£ z=iÖ’ 'q™êû— `≥Å∞QÆ∞ Kå#Öò
~å=_»O Kå#Öò‰õΩ "å}˜[ºÑ¨~°OQÍ â◊√Éèíã¨∂K«Hõ"Õ∞!
`≥Å∞QÆ∞^Œ#=∂? `«q∞à◊ ~°ã¨=∂? „áê~°OÉè’`«û= HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯 $ux „ѨuѶ¨eOѨKÕ¿ã
á⁄^ŒãÎ̈=∂#O „Ѩ™ê~åÅ∞ Z_»`≥QÆx ã‘iÜ«∞à◊√¡ J#∞"å^ŒÑ¨Ù r_çáêHÍÅ∂... HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Jx‰õÄ_® „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. JO`ÕHÍHõ ã≤h ^Œ~°≈‰õΩÅ∞ ^•ã¨i
ã≤x=∂ áê@Å∞, ã≤x=∂ „ѨHõ@#Å∂... <å~åÜ«∞}~å=Ù QÍ~°∞ XHõ=∂@<åfl~°∞– `≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂ JuHõ+¨ìO g∞^Œ =∞„^•ã¨∞
"≥„iKÕ+¨ìÅ∂, Ñ≤zÛˆHHõÅ∂... #∞Oz ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞ =ã¨∂ÎO>Ë– `≥Å∞QÆ∞ \©g ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #∞Oz =∞„^•ã¨∞
Jã¨Å∞ =∞# \©g Kå#à◊¡ Hõ^äŒ ~Ú^ÕQÍ! HÍ^•? áÈ`ÀO^Œx "åºMϺxOKå~°∞. WѨÊ\˜H© *ˇq∞h, `Õ[ Kå#à◊¡Ö’ `«q∞à◊ ã‘iÜ«∞à◊¡
''H˘`«Î `«~°O PÖ’K«#Å`À ã¨iH˘`«Î `«~°O HÀã¨O...—— JO@∂ 2003 E<£ _»aƒOQÆ∞ "≥Å∞¡= ÉèíiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO. JO`ÕHÍHõ XHõ"Õà◊ JHõ¯_Õ `≥Å∞QÆ∞ _≥·Ô~‰õΩì
23 #∞Oz ~å*ò \©g ã¨Oã¨÷ 'q™êû— Kå#Öò#∞ „áê~°OaèOzOk. 'Jã¨Å∞ =∞# Hõ^äÕ ã‘iÜ«∞à◊√¡ ~°∂á⁄OkOz<å.. Jq J"Õ=ÚMÏÅ∞, QÆàÏÅ`À _»aƒOQÆ∞ÖÏ¡ˆQ
"Õ~°∞— JO@∂ „ѨHõ@#Å∞ WzÛOk. P „ѨHõ@#‰õΩ áê~°_ç JO>Ë... J^Õ D"å~°O =ÙO@∞<åfl~Ú. WѨÙ_»∞ 'q™êû—Ö’ Ѩk¿ÇÏ#∞ ã‘iÜ«∞Öòû =ã¨∞<Î åfl~Ú. Jxfl XHõÖψQ–
"庙êxH© LáÈ^•…`«O J~ÚºOk. *ˇq∞x ã‘iÜ«∞ÖòûÖψQ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú.

7 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 8

 `≥Å∞QÆ∞"åiHÀã¨O `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯 $u`À JO^Œ∞<å ~ÚÖÏ ~Ú=fi_»O Uq∞\’?
J#fl@∞ì WHõ¯_» F q+¨Ü«∞O Kå#ÖòÖ’ QÆ=∞xOKåO. =ÚYº=∞O„u K«O„^ŒÉÏ|∞
<åÜ«Ú_»∞QÍ~°∞ D 'q™êû— Kå#Öò#∞ „áê~°OaèOKå~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ K«O„^ŒÉÏ|∞
~åQÍ<Õ x~åfiǨωõΩÅ∞ Ü«∞[=∂#∞Å∞ PǨfixOz, =ÚMÏ# ÉÁ@∞ìÃÑ\Ïì~∞° . `«~åfi`«
=ÚYº=∞O„u P ÉÁ@∞ì#∞ K≥iÑ≤"Õã¨∞‰õΩO@∞#fl@∞ì ‰õÄ_® K«∂âßO. Wk gHõ∆‰õΩÅ
q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® =iÎã¨∞ÎOk. "åiH˜ #K«Ûx HÍ~°º„Hõ=∂Å`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =¿ãÎ
u~°ã¨¯i™êÎ~°∞. JO^Œ∞=Å¡ Kå#Öò Ü«∂[=∂#ºO "≥Ú`«ÎO `«q∞à◊O`À xOѨ‰õΩO_®
K«∂_»QÆÅ^Œ∞.
J@¡x =∞Oz áÈHõ_Å» ∞ ÖË"å? JO>Ë... ZO^Œ∞‰õΩ ÖË=Ù– Jx Ѷ∞¨ O\ÏѨ^OŒä QÍ
K≥ѨÊ=K«∞Û. =ÚYºOQÍ '"Õ∞Å∞H˘Å∞Ѩٗ. L^ŒÜ«∞O U_»∞QÆO@ʼnõΩ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º
D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ XHõ „Ѩ=ÚY =ºH˜`Î À ~Ú^Œ~Ì ∞° „Ѩ*Oˇ @~°∞¡ =ÚK«Û\˜™êÎ~∞° . =∞^躌 Ö’
Ü≥∂QÍ, PÜ«Ú~ˆ fi^ŒO, k#ѶŨ O =™êÎ~Ú. U_»∞#fl~°‰Ωõ F W~°"·≥ xq∞ëêÅ∞ "å~°ÅÎ ∞
=™êÎ~Ú. D ã¨OÉèÏ+¨} Zxq∞k Ѩk¿ÇÏ#∞=~°‰õΩ ™êQÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. WѨÊ\˜
^•HÍ PǨfixOz# =º‰õΩÎÅÖ’ "≥·q^茺O =ÙOk. `Õ[Ö’ 'â◊√Éè’^ŒÜ«∞O— Ö’ XˆH
=ºH˜Î`À QÆO@Å∞ =∂\Ï¡_»‰õΩO_®– =∞^茺=∞^茺֒ "Õˆ~ JOâßÅ∞, "å~°ÎÅ∞, áê@Å∞
Wã¨∂Î H˘#™êyOK«_»O ÉÏ=ÙOk. JÖψQ 'PO„^è• @∂iã¨∞ì— ‰õÄ_® ÉÏ=ÙOk.
WHõ "å~°ÎÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ ™ê÷xHõ "å~°ÎÅ∞, ~åR "å~°ÎʼnõΩ ã¨O|OkèOz
qA=Öò ã¨áÈ~°∞ì JO`«QÍ ÖËHõáÈ~Ú<å, "≥Ú^Œ\ ˜~ÀA#∞OKÕ "å~°ÎÅ∞ ~Ú=fi_»O
ǨÏ~°¬}©Ü«∞O. JÖψQ "å~åÎ "Õà◊Å∞ ‰õÄ_®– q∞QÆ`å Kå#à◊¡ ã¨=∞Ü«∂Å∞ H͉õΩO_®
L^ŒÜ«∞O U_»∞#fl~°, ™êÜ«∞OHÍÅO P~°∞QÆO@ʼnõΩ ~Ú=fi_»O ÉÏ=ÙOk.
WHõ gHõ∆‰õΩÅ∞ áêÖÁæ<Õ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞– P~°∞|Ü«∞Å∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞– Éèí„^ŒO
H˘_»∞HÀ, ^Œ=Ú‡O^•... =O\˜q H˘`«Îq HÍ^Œ∞. W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~Ú`«~°
Kå#à◊¡Ö’ ‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú. 'áÈãπìÉÏH±û— JO@∂ U^≥·<å "≥∞¿ã*ò "åi`À
~ÚÑ≤ÊOK«_»OÖ’ H˘`«Î^Œ#O =ÙO^•? '¿ÇÏOQ∑ J=Ù\ò— Ô~O_»∂ ar ǨÏ_®=Ù_çH˜
9 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
™êOˆHuHõ ֒ѨO `À_≥· Jã¨Å∞ J~°÷O HÍ=_»OÖË^Œ∞. P =∂@‰õΩ =¿ãÎ
™êOˆHuHõѨ~°"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺Å∞ KåÖÏ =Ù#fl@ìxÑ≤™ÈÎOk.
`˘e~ÀA `˘e„Ѩ™ê~°O ™ê=∞~å÷ºxH˜ , ã¨$[#‰õΩ zǨÏflO J#∞‰õΩO>Ë– qâı+¡ }¨
"Õ~°∞QÍ =ÙO@∞Ok. KåÖÏ ¿ÑÅ="≥∞ÿ# JOâßÅ`À J^è•fi#fl"≥∞ÿ# ã¨=∞#fiÜ«∞O`À
D HÍ~°º„Hõ=∞O ~°∂á⁄OkOKå~°x Ñ≤ã¨∞ÎOk.
`«‰Ωõ ¯= ÃÑ@∞ì|_ç`À Z‰õΩ¯= ÖÏÉèOí ~å"åÅ<Õ ^èÀ~°}˜ ã¨Ê+¨Oì QÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
Wk n~°…HÍeHõOQÍ ÃÑ^ŒÌQÍ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»HõáÈ=K«∞Û, HÍ^Œ∞ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»^Œ∞. HÀ@∞¡
Y~°∞ÛÃÑ\˜ì „\Ï<£ûáêO_»~∞° ¡ J^≥‰Ì Ωõ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. ZO`À =ºÜ«∞O KÕã≤ JÑπeOH˜OQ∑
á⁄O^Œ∞`å~°∞. J~Ú`Õ HÍ~°º„Hõ=∂Å ~°∂ѨHÅõ Ê# q+¨Ü∞« OÖ’ Ñ≤eH¡ ˜ aK«ÛO "ÕÜ∞« ~°∞.
D =∂@ KåÖÏ Kå#à◊¡‰õΩ =iÎã¨∞ÎOk. Wk Z@∞=O\˜ ^ŒO>Ë Y~°∞ÛÃÑ\˜ì, QÆ∞„~åxfl
H˘x– `«~åfi`« ^•}Ï "ÕÜ«∞HõáÈ=_»O ÖÏO\˜k.
ÉèÏ~°º, HÍ=º, ™êfiu, q"åǨÏ|O^èŒO =O\˜ ¿Ñ~°¡`À É’Öˇ_»∞ ã‘iÜ«∞à◊√§
'q™êû—Ö’ =ã¨∞Î<åfl~Ú. "å\˜ f~°∞, `≥#∞fl, ÉèÏ+¨, Ѷ¨∞’+¨ Uq∞\’ ~ÚOHÍ Ñ¨ijÅ#
KÕÜ«∞ÖË^Œ∞QÍh– XHõ\ ˜ H˘\ÁìzÛ#@∞ì Hõ#|_»∞`ÀOk. 'ÉèÏ~°º— ã‘iÜ«∞Öò „ѨHõ@#Ö’
XHõ ÅÅ<å=∞}˜ Z„~°x @∂Ñ‘ãπ„_»ãπÖ’ JO^•Å∞ z=Ú‡`«∂ "≥∞@∞¡ kQÆ∞`«∂
=ÙO@∞Ok. ZO^Œ∞‰õΩ? Ѩ`«HÍÅ∞ `≥KÕÛ =∞b¡â◊fi~°∞¡, QÀÑ‘K«O^£Å∞, ™êѶπì H˜s\ÏÅ∞
^èiŒ OKÕ ~å=∞eOQÆ~åAÅ∞, =∞Oz =∞O^Œ∞Å∞ ѨOKÕ JOlÔ~_»∞,¡ =~°∞ã¨QÍ #O^Œ∞efl
H˘>Ëì¿ã ÅÜ«∞Å∞... JO@∂ ''H˘`«Î `«~°O PÖ’K«#Å`À ã¨iH˘`«Î`«~°O HÀã¨O—— J<Õ
'q™êû—Ö’ JOQÍOQÆ ™œO^Œ~°ºO`À gHõ∆‰õΩÅ#∞ "≥„Ô~H˜¯OKÕ PÖ’K«#Å∞ Uq∞\˜?
Ѩ@∞ì=∞x Ѩk~ÀAÅ∞ HÍÖË^Œ∞, JO`«Ö’<Õ ~Úxfl q=∞~°≈ÖÏ– Jx
ÉèÏqOK«Hõ¯~å¡? HÀHõfã≤, zH͉õΩѨ_»KÕã≤, "≥∞ÿÅfã≤, =∞_»`« KÕÜ«Ú"å_»∞ (JO@∂
"Õ=∞#) |∞kú K≥ѨÙÊ"å_»∞ QÆ∞kÌ`Õ<Õ=∞Ü«∂? Wn JO`Õ! JO`«‰õΩq∞Oz =∞~˘Hõ\ ˜
HÍ^Œ∞!
(3 EÖˇ· 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 10

KåÖÏHÍÅOQÍ =_Õ¤ â’Éèí<å„nâ◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞
=º=™êÜ«∞O HÀã¨O „QÍg∞} Kå#Öò HÍ"åÅx K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
=º=™êÜ«∞OÃÑ· K«∂Ѩ٠=∞à◊√¡`ÀOk!
'U— \©g #∞Oz '[_£— \©g ^•HÍ „Ѩu Kå#Öò gHõ‰∆ Ωõ Å#∞ PHõi¬OKåÅh,
i"≥∂\ò g∞^Œ "åi "Õà◊√¡ Ѩ_»‰õÄ_»^Œx Ptã¨∞ÎOk. nxHÀã¨O "å~°∞ Ѩ_Õ uѨÊÅ∞
Z#flx K≥ѨÊ_»O? ~ÀE „Ѩ™ê~°O KÕ¿ã ã‘iÜ«∞à◊§ q=~åÅ∞ K≥|∞`å~°∞QÍh–
ã≤x=∂Å QÆ∞iOz Jã¨ûÅ∞ K≥Ñʨ ~°∞. L~°∞=ÚÅ∞, Ñ≤_∞» QÆ∞Å∞ ÖˉΩõ O_® =KÕÛ "å#ÖÏQÍ
P ã≤x=∂ Uq∞\’ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ#ѨÙÊ_»∞QÍh `≥eÜ«∞^Œ∞. ZO^Œ∞Hõ@? UO ÖË^Œ∞...
K≥¿ÑÊ¿ãΖ áÈ\© Kå#Öò J^Õ Ç‘Ï~À^À, J^Õ Ç‘Ï~ÀÜ«∞<£^À =∞~À ã≤x=∂ "Õã≤
gHõ∆‰õΩÅ#∞ `«=∞`À ÖËѨىõΩáÈ`å~°x ÉèíÜ«∞O. Jk JH˜¯<Õx ã≤x=∂ J~Ú<å,
Jl`ü ã≤x=∂ J~Ú<å Kå#à◊¡ áÈ\©Ö’ =∂„`«O ã¨∂ÊùiÎ H˘~°=_»^Œ∞. WѨÙÊ_»∞
K«∂_»O_ç XHõ Kå#ÖòÖ’ ~å„u Ѩk#fl~°‰õΩ ã‘iÜ«∞Öò Jx, ã≤x=∂ `«∞OѨÙÅ
HÍ~°º„Hõ=∞O =¿ãΖ =∞~À Kå#Öò Ѩk#fl~°^•HÍ ZO^Œ∞‰õΩ `˘q∞‡kˆH HÍK«∞HÀO_ç
JO@∂ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
=O@ KÕÜ∞« _»O #∞Oz =O\˜H˜ |OQÍ~°ÑÙ¨ ѨÓ`« "Õã∞¨ HÀ=_»O^•HÍ– „Ѩu^•xfl
„ѨÜ∞« uflOz áÈ\©Ñ_¨ _» O» <Õ\ ˜ Kå#Öò ÅHõ}∆ O. W@∞=O\˜ áÈHõ_‰» Ωõ L^•Ç¨Ï~°}Å∞
g∞ˆ~ ÉÏQÍ K≥ѨÊQÆÅ~°∞. J~Ú`Õ D áÈ\©Ö’ "åà◊√¡, |∞„~° =∞~°záÈ~Ú
áÈ~å_»∞`«∞<åflˆ~"≥∂ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. XHõ¯™êi k#Ѩ„uHõÅÖ’ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ∞
ѨijeOK«O_ç. WѨÙ_»∞ K«^∞Œ =Ù, P~ÀQƺO, "≥^· ºŒ O, =º=™êÜ«∞O ZO^Œ∞‰õΩ HõOѨÅûs
JOâßÖˇ·áÈÜ«∂~Ú? D q+¨Ü«∞O Kå#à◊√¡ ZO^Œ∞‰õΩ QÆ=∞xOK«_»O ÖË^Œ∞?
Z‰õΩ¯==∞OkH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# JOâßÅ "≥O@ Pã¨H˜Î ZO^Œ∞‰õΩ K«∂Ѩ~°∞? J^Õ
J~°÷OHÍx q+¨Ü«∞O. D\©gÖ’ '„Ѩu^èŒfix—, =∂\©gÖ’ 'q^•º*’ºu—, `Õ[Ö’
'Z<£H“O@~ü— q™êûÖ’ r~À P=~ü ÉÏQÍ ÖË=x =∞#O J#QÆÅ=∂?
11 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
„Ѩu ~ÚO\’¡ Pi÷Hõ ã¨=∞㨺Å∞#fl>Ë,ì „Ñ¨u WO\’¡ P~ÀQƺ ã¨=∞㨺Å∞O\Ï~Ú.
JÖψQ =∞# ^ÕâO◊ Ö’ =º=™êÜ«∞ ã¨=∞㨺Å∞, q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ q^•º L^ÀºQÆ ã¨=∞㨺Å∞!
=∞i g\˜ QÆ∞iOz ZO`«=∞Ok Zxfl Kå#à◊¡Ö’ Zxfl HÍ~°º„Hõ=∂Å ^•fi~å
Ѩ\Oì˜ K«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞? "å~åÎOâßÅO>Ë ~å[H©Ü∂« Å∞, ~°HOÎõ † q<À^ŒO JO>Ë ã≤x=∂
`«Ñ¨Ê =∞~À\˜ Hõ#Ѩ_»_»OÖË^Œ∞. ZO^Œ∞Hõx? WOy`«O ÖˉõΩO_® áÈ\©Ñ¨_»_»O`À
|∞„~°Ö’ |∞kú QÍe ÔHyiáÈ~ÚOk. XHõ Kå#ÖòÖ’ `«q∞à◊ _»aƒOQÆ∞Å∞
JkiáÈ`«∞<åflÜ«∞x, =∞~À Kå#ÖòÖ’ _≥·Ô~‰õΩì ã‘iÜ«∞Ö’¡ ‰õÄ_® `«q∞à◊ "≥ÚǨÅ∞
ÃÑ@ì_O» i"åA J~ÚáÈ~ÚOk. ã¨iH˘`«Î ã‘iÜ«∞Öò JO@∂ Ѩ~É° Ïè ëê =O@HÍxH˜
=∂@Å∞ Hõ\ ˜ì „ѨKå~°O KÕÜ«∞_»O =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞! WÖÏHÍHõ HÍã¨Î "åã¨ÎqHõOQÍ
ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞?
D\©g 'J#fl^•`«— ¿Ñ~°∞# =º=™êÜ«∞~°OQÍxH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ J~°QOÆ @
=∞Oz HÍ~°º„Hõ=∞O L^ŒÜ∞« O P~°∞#fl~°‰Ωõ , `«~åfi`« ^•<Õfl ™êÜ«∞OHÍÅO S^Œ∞#fl~°‰Ωõ
ѨÙ#ó„Ѩ™ê~°O KÕ¿ãk. 'ã≤h~°O[x— HÀã¨O ѨÙ#ó„Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« _»O Páê~°∞. J~Ú`Õ
H˘O`«HÍÖÏxH˜ '`Õ[— Kå#Öò XHõ QÆO@ =º=™êÜ«∞ ã¨O|O^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O
KÕÜ∞« _»O „áê~°OaèOzOk. WѨÙ_»∞ =∂\©g, q™êû ‰õÄ_® J@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å
QÆ∞iOz PÖ’zOK«QÆÅ=Ù. gi q+¨Ü«∞O U"≥∂QÍh WѨÙ_»∞ ™êì~ü, r \©g Kå#à◊√§
=º=™êÜ«∞ ã¨O|O^èŒ „QÍg∞} HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞Î<åfl~Ú. `«fi~°Ö’
'H˜™êû<£ |Ü≥∂º— =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ `«Ñ¨ÊHõ =ÚO^Œ∞H˘™êÎ~Ú. WѨÊ\˜H© J`«ºO`«
JkèHõ ã¨OYºÖ’ =º=™êÜ«∞O g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç =Ù<åfl~°∞. Hõ~°∞=ÙÅ∂, =~°^ŒÅ∂
=zÛ<å <≥@∞ì‰õΩ~åQÆÅ ã≤÷~°`«fiO D =$uÎÖ’ =ÙOk. U^À Q˘O`≥=∞‡ HÀÔ~¯Å`À
=º=™êÜ«∞O E^ŒOQÍ „ѨÜ∞« uflOz#ѨÙ_»∞ #+¨Oì Jáê~°OQÍ =ÙO@∞Ok. JÖÏHÍHõ
Ѩ~åº=~°}Ïxfl HÍáê_»∞‰õΩO@∂, ~°™êÜ«∞<åÅ∞ `«‰õΩ¯= "å_»∞‰õΩO@∂ ™êy`Õ
=º=™êÜ«∞O KåÖÏ xÅHõ_» J~Ú#^Õ!
J~Ú`Õ "åiH˜ D „Ѩ™ê~° =∂^躌 =∂Å∞ Uq∞ã¨∞<Î åfl~Ú? U^À _èbç ,¡ ÉÁOÉÏ~Ú
™êìH± ZˆHÛùO*òÖ’ ÖÏQÍ ~å„ëêìÖ’¡x XHõ\ ˜ ~Ô O_»∞ „áêO`åÖ’¡ Jã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ "å`å=~°}
ã¨∂K«#Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ? =∞iO`« „áêOfÜ«∞ ^Œ$+≤ì ZO^Œ∞‰õΩ =ÙO_»‰õÄ_»^Œ∞?
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 12
 KåÖÏHÍÅO =_Õ¤ â’Éèí<å„nâ◊fi~°~å=ÙQÍ~°∞ =º=™êÜ«∞O HÀã¨O „QÍg∞} Kå#Öò
HÍ"åÅx K≥|∞`«∞<åfl~°∞. WѨÙ_»∞ r, ™êì~ü Kå#à◊√¡ ^Œ$+≤ì ™êiã¨∞<Î åfl~°∞. WHõ JO^Œi
^Œ$+≤ì ~Ú@∞ "≥·Ñ¨Ù =∞à◊¡Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
J~Ú`Õ =º=™êÜ«∂xH˜ PHÍâ◊"å}˜ KÕã#≤ ¿ã= ZO`«? XHõ¯™êi QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ ‰õΩO>Ë
q㨇ܫ∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok? ǨÏi`« qѨ=¡ O q[Ü«∞=O`«O HÍ=_®xH˜ ~ˆ _çÜ∂≥ ZO`«QÍ<À
^ÀǨÏ^ŒÑ¨_çOk. 'ˆ~_çÜ≥∂ á¶ê~ü‡ Hõ¡Éò—Å∞QÍ U~°Ê_ç „QÍg∞} „áêO`åÖ’¡ ã¨=¸Ç¨Å∞QÍ
~ˆ _çÜ∂≥ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ qx, K«iÛOK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞. WOHÍ ã¨O^ÕÇ¨ Å∞ =ÙO>Ë PHÍâ◊"å}˜H˜
~åã≤, =∞~°ÖÏ HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ["å|∞Å∞ á⁄O^Õ"å~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ZO`« „Ѩ*Ï^Œ~}°
á⁄O^•Ü«∞O>Ë =i =OQÆ_®xH˜ 'ˆ~_çÜ≥∂ Ô~·ãπ— Jx <å=∞Hõ~°}O KÕÜ«∞_»OÖ’
QÆ∞iÎOK«=K«∞Û. =∞ixfl „ѨHõ@Å#∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∂Åx
XHõ ã¨=∞„QÆ ^Œ$HõÊ^äŒO`À ~°∂á⁄OkOz# HÍ~°º„Hõ=∂eq. WѨÊ\˜H© PHÍâ◊"å}˜ Kå#à◊¡ Ü«∂[=∂<åºÅ∞ PÖ’zã¨∂Î =ÙO>Ë,
Z<Àfl =º=™êÜ«∞ ã¨O|O^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕ™ÈÎOk. J^Õ ÉÏ@Ö’ ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£ Wxfl „ѨHõ@#Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ãÎ
'Hõ$+≤ ^Œ~≈° <£— ¿Ñ~°∞`À =º=™êÜ«∞ ã¨O|O^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ZO`ÀHÍÅO #∞Oz „Ѩ™ê~°O ZÖÏ~å ÉÏ|∂
KÕ™ÈÎOk. „áêOfÜ«∞ Hˆ O„^•Å∞ PÜ«∂ ÉèÏ+¨Ö’¡ ~°∂á⁄OkOz „Ѩ™ê~°O KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. Jx
J~Ú`Õ <Õ_∞» =º=™êÜ«∞O QÆ∞iOz Ü«Ú=`«Ö’ Q“~°=O, Pã¨HΘ ÃÑOá⁄OkOKåeû# gHõ∆‰õΩÅ∞ zOuã¨∞Î<åfl~°∞.
J=ã¨~O° ZO`À =ÙOk. J#O`«ÑÙ¨ ~°O lÖÏ¡ =O\˜ Hõ~∞° =Ù „áêO`åÖ’¡ =º=™êÜ«∞O
JO>Ë ^Õfi+¨O, x~åã¨HÎ̃ #∂iáÈ¿ã suÖ’ Ѩ„uHõÅÖ’ "å~°ÎÅ∞, qâı¡+¨}Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
Wk L^Õúâ◊ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ KÕã¨∞#fl „Ѩܫ∞`«flO HÍ^Œ∞. ã¨OK«Å#O HÀã¨O Kտ㠄ѨÜ≥∂QÆO K≥=ÙÅ P~ÀQͺxH˜ >ˇHÍflÅr Hõ=K«O
~ÚÖÏ qHõ\ ™˜ ÈÎOk. J~Ú`Õ D q+¨Ü∂« Å∞ QÆ=∞xOKÕ ã≤u÷ Ö’ „QÍg∞} qÖËH~õ ∞° Å∞ XHõ Hõ^äŒ K≥|∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞. XHõ ã¨<åºã≤QÍiH˜ U^À J=ã¨~°"≥∞ÿO^Œ@.
ÖË~°∞. \©g Kå#à◊√¡ ˆHO„nHõ$`« „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕÜ«∞_»O=Å¡ D Ö’áêxfl JkèQÆq∞ã¨∂Î ^•O`À ^•#∞flOz =∞~À\˜, P =∞~À^•xH˘~°‰õΩ ~ÚOHÀ\˜... ~ÚÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOKåeû# J=ã¨~O° ZO`À =ÙOk. „QÍg∞} "å~°ÎÅ`À ~å*ò z=~°‰õΩ ÃÑo¡`À =Úyã≤O^Œ@. \©g K«∂_»@O ‰õÄ_® ~°Hõ~°HÍÅ `«Å<˘Ñ¨ÙÊÅ∞
\©g `≥Å∞QÆ∞Ö’ XHõ Kå#Öò ~åÉ’`ÀO^Œx H˘O`« HÍÅO „H˜`«O „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. `«fi~°Ö’ ~å=_®xH˜ HÍ~°}=∞=Ù`ÀOk.
D\©g "å~°ÎÅ`À Ô~O_»= Kå#Öò ~åÉ’`ÀOk. =∂ \©q `«fi~°Ö’ "å~°ÎÅ∞ „Ѩ™ê~°O ã‘iÜ«∞à◊√¡, ã≤x=∂Å∞, áê@Å∞ =ÔQ·~å QÆ∞iOz =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. z=~°‰õΩ
KÕÜ∞« É’`ÀOk. JO^Œ∞=Å¡ Kå#à◊√§ =º=™êÜ«∞O g∞^Œ ™ê#∞Éè∂í u K«∂áêeû# J=ã¨~O° "å~°∞ „Ѩ™ê~°O Kտ㠄ѨHõ@#Å QÆ∞iOz ‰õÄ_® PÖ’zOKåeû# PQÆ`«ºO =ÙOk.
ZO`À LOk. ã¨=ºOQÍ PÖ’z¿ãÎ D HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ‰õÄ_® P^•Ü«∞O ~ÚKÕÛ J=HÍâ◊O WOHÍ =∞ixfl „ѨHõ@Å#∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∂Åx Kå#à◊¡ Ü«∂[=∂<åºÅ∞ PÖ’zã¨∂Î
=ÙOk. Uk U"≥∞<ÿ å \©g Kå#à◊§ HÍ~°º„Hõ=∂Å áÈHõ_Ö» ’¡ ~Ú^À =ÚYº"≥∞#ÿ =∞Å∞Ѩ٠=ÙO>Ë, ~Úxfl „ѨHõ@#Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ãÎ ZÖÏ~å ÉÏ|∂ Jx gHõ∆‰õΩÅ∞
Jx K≥Ñʨ Hõ K≥Ñʨ =K«∞Û. zOu㨠∞ Î < åfl~° ∞ . HÍ~° º „Hõ = ∂Å =∞^è Œ º „Ѩ H õ @ #Å∞ H͉õ Ω O_®, „Ѩ H õ @ #Å
(10 EÖˇ· 2003)

13 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 14

HÍ~°º„Hõ=∂e=fi_»O "≥Ú^ŒÖˇ· KåÖÏ ~ÀAÖˇ·Ok. áêâßÛ`«º ^ÕâßÖ’¡ J~Ú`Õ ¿Ñ
Kå#à◊¡Ö’ „ѨHõ@#Å∞ Jã¨Å∞ =ÙO_»=Ù.
P Kå#à◊√¡ ˆH=ÅO gHõ∆‰õΩÅ∞ K≥e¡OKÕ K«O^•Å`À<Õ #_»Ñ¨|_»`å~Ú. J~Ú`Õ
=∞# ^Õâ◊OÖ’ ¿Ñ Kå#à◊¡Ö’ ‰õÄ_® „ѨHõ@#ʼnõΩ H˘^Œ= =ÙO_»^Œ∞. HÍ~°º„Hõ=∂Å
g∞^Œ<Õ HÍ^Œ∞, „ѨHõ@#Å g∞^Œ ‰õÄ_® gHõ∆‰õΩÅ xÜ«∞O„`«} ÖË^Œ∞.
„ѨHõ@#ʼnõÄ, HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõÄ `Õ_® K≥iyáÈ~Ú KåÖÏ HÍÅ=∞=Ù`ÀOk.
ã≤x=∂Å∞, "≥·^ŒºO, "å}˜[ºO, =∞`«O `«k`«~åÅxflO\˜h HÍ~°º„Hõ=∂Å ~°∂ѨOÖ’
„ѨHõ@#Å∞ Wã¨∞Î<åfl~Ú. Kå#à◊¡‰õΩ D q+¨Ü«∞OÖ’ Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺 =ÙO_»^Œ∞.
ˆH=ÅO _»|∞ƒ#∞ ÖˇH˜¯OK«∞HÀ=_»"Õ∞ Ѩx.
Wq H͉õΩO_® „ѨHõ@#ÖÏ¡ Ѩk¿ÇÏ#∞, W~°"≥·, =ÚÃÑ·Ê ÃãHõ#¡ =º=kèÖ’ =ÙO_Õ
"å}˜[º „ѨHõ@#Å QÆ∞iOz K«∂^•ÌO. XHõ~°HõO \©x ÉèÏ~°ºQÍ~°∞ W¿ãÎ, Éèí~°ÎQÍiH˜
`«e¡ J=ã¨~°O =ÙO_»^Œ@. =∞~À~°HõO HÍѶ‘ `åy`Õ `«O„_ç ѨH˜¯O\˜ „Ñ≤Ü«Ú_çx
JÅ∞¡_Qç Í KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï_»∞. WOHÀ~°HOõ ÃÑ~ÚO@∞ "Õ¿ãÎ ÉÏÜü∞„ÃÑO¶ _»∞ =∂iáÈ"åe.
WÖÏ Q˘Ñ¨Ê Q˘Ñ¨Ê J^Œ∞ƒù`åÅ∞, Jã¨OQÆ`åÅ∞ ™ê^茺O.
„ѨHõ@#Å`À =KÕÛ ÉèÏ=<å HÍÅ∞+¨ºO H͉õΩO_® =∞~À HÍÅ∞+¨ºO =ÙOk.
Wk =∞<À P~ÀQͺxfl H͉õΩO_® âßs~°Hõ P~ÀQͺxfl ^≥|ƒfã¨∞ÎOk. Jk \©gÖ’<Õ
HÍ^Œ∞. z=~°‰Ωõ ã≤x=∂ käÜ∞Õ @~°Ö¡ ’ ‰õÄ_® „ѨH@õ #Å∞ ~åQÍ<Õ XHõ¯™êiQÍ QÆ∂|Å∞
'QÆ∞Üü∞—=∞O\Ï~Ú. \©gÖ’ HÍ~°º„Hõ=∞O #_»∞ã¨∞ÎO_»QÍ @‰õΩ¯# „ѨHõ@#
„Ѩ`«ºHõ∆=∞=Ù`«∞Ok. P =∞^茺 XHõ P^蕺u‡Hõ „Ѩã¨OQÍxfl F ™êfiq∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
@‰õΩ¯# =∂Ü«∞"≥∞ÿ [ÅHÍÖÏ@ÖÏ_»∞`«∞#fl J~°ú#QÆfl ã¨∞O^Œi 'HõÜü∞— =∞O@∞Ok.
K«∂¿ã"åà◊‰¡ Ωõ k‰õΩ¯`ÀK«Hõ QÆO^Œ~Q° Àà◊OÖ’ Ѩ__» O» MÏÜ«∞O. P^蕺u‡Hõ ÉèÏ"åÅHõ<åfl
ã¨|∞ƒ #∞~°QÆÖË =∞~°∞Å∞ H˘Å∞ѨÙ`å~Ú. WÖÏ @‰õΩ¯# K≥=ÙÖ’¡ Hõ~°‚ÉèËix Hõ<åflÅ∞
ÉÁ_çKÕ HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ J_»∞¤Hõ@ì JHõ¯ˆ~¡^•? Jx ã¨∞xfl`« =∞#ã¨∞¯Å∞ PO^Àà◊#
Ѩ_»∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞. nxQÆ∞iOz Kå#à◊¡"åiÃÑ· ZO`À=∞OkH˜ HÀѨO ~å=K«∞Û.
HÍh x*ÏxH˜ Kå#à◊¡ Ü«∂[=∂<åºÅ∞ ‰õÄ_® Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx Ѩiã≤÷uÖ’ =Ù<åfl~°x
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O =∞#‰õΩ Pâ◊Û~°ºO Hõeæã¨∞ÎOk. nxH˜ ˆH=ÅO ™êOˆHuHõ Ѩ~åÉèí=O
15 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=∂„`«"Õ∞ Ѩiëê¯~°O K«∂ѨQÆÅ^Œx Ptã¨∞Î<åfl~°∞. nxH˜ ã¨O|OkèOz W\©=Å
'#∂ºÃã·O\˜ãπì— Ñ¨„uHõ XHõ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# "å~°Î#∞ ~ÚzÛOk.
x*ÏxH˜ Kå#à◊¡ x~åfiǨωõΩÅ∞ ˆH=ÅO `å~å™ê÷~Ú â◊ÉÏÌxfl =∂„`«O
‰õΩkOK«QÆÅ^Œ∞. HÍh „ѨHõ@# "≥Ú`«ÎO x_çqÖ’ =ÙO_Õ â◊|Ì™ê÷~Úx `«yæOK«ÖË~°∞.
x*ÏxH˜ U^≥·<å „¿ÑÅ∞_»∞ â◊|ÌO =zÛ#ѨÙ_»∞ ^•x™ê÷~Ú Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO_»@O
gHõ∆‰õΩÅ#∞ ~Ú|ƒOk ÃÑ@ì^Œ∞. Jk J=ã¨~°O ‰õÄ_®. JÖÏHÍHõ "≥Ú`«ÎO „ѨHõ@#
'<å~Úãπ—ÖÏQÍ Z‰õΩ¯=™ê÷~ÚÖ’ =ÙO_»@O K≥=ÙÅ P~ÀQͺxH˜ ^≥|ƒ=∂„`«"Õ∞!
™ê^è•~°}OQÍ ã¨Ow`«O, =∂@Å∞ Ñ‘H± ™œO_£ Öˇ"≥Öò Hõ<åfl ÉÏQÍ `«‰õΩ¯= ™ê÷~ÚÖ’
iHÍ~°∞¤ KÕ™êÎ~°∞. „ѨHõ@#Å∞ JÖÏHÍHõ ~°}Q˘}^èŒfixÖÏQÍ Z‰õΩ¯=™ê÷~ÚÖ’
=ÙO\Ï~Ú. ^•O`À gHõ∆‰õΩ_»∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ i"≥∂\ò "å_ç, „ѨHõ@#Å â◊|Ì™ê÷~Ú
`«yOæ z, K≥=ÙÅ#∞ HÍáê_»∞HÀ"åeû =ÙO@∞Ok. JO`«‰Ωõ q∞Oz "≥∞~°∞QÔ #· Ѩiëê¯~°O
=ÙO_ÕkHÍ^Œ∞.
nxH˜ 㨠O |Okè O z HÍ~° º „Hõ = ∂Å∞ ~° ∂ á⁄OkOKÕ "åiH© , Kå#à◊ ¡
Ü«∂[=∂<åºÅ‰õÄ– „ѨHõ@# ~°∂ѨHõÅÊ<åHõ~°ÎʼnõÄ– „ѨѨOK«™ê÷~ÚÖ’ XHõ
JOwHÍ~°O ÖË^Œ∞. x*ÏxH˜ =∂#= K≥q‰õΩ#flO`« ã¨∞xfl`«`«fiO– =∞#O "å_Õ
ѨiHõ~åʼnõΩ =ÙO_»^Œ∞. „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ nxH˜ ã¨O|OkèOz ѨijÅ#Å∞,
P~ÀѨ}Å∞ =Ù<åfl~Ú. JO^Œ∞ˆH WѨÙ_»∞ WO@ˆ~fl+¨#Öò >ˇeHõ=¸ºxˆH+¨<£
Ü«¸xÜ«∞<£(S\˜Ü«Ú) ™êìO_»~ü¤û QÆ∞iOz Ѩiâ’^èŒ# KÕ™ÈÎOk.
=∞x+≤ qxH˜_ç ™ê÷~Úx q^Œ∞º^ŒÜ«∞™ê¯O`«`«fi H˘Å`«Å|\˜ì ÖˇH˜¯OKÕ Ñ¨iã≤÷u
~å"åe. S\˜Ü«Ú‰õΩ K≥Ok# ã‘ì"£Öˇ·=∞<£ `«fi~°Ö’ Ѩiëê¯~°O Åaèã¨∞ÎO^Œx
Pâß[#HõOQÍ =Ù<åfl~°∞. ^•O`À HÍ~°º„Hõ=∂Å#∂, „ѨH@õ #Å#∞ ѨãQ≤ \Æ ,ì˜ ™ê÷~ÚÅ#∞
ÖˇH¯˜ Oz, P\’"Õ∞\˜HQ± Í =∞# K≥=ÙÅ ™ê÷~ÚH˜ â◊ÉÏÌxfl JOkOKÕ ™œHõ~º° O ~å=K«∞Û.
^•O`À „ѨH@õ #ŠǨϟ~°∞ `«y,æ =∞# P~ÀQƺO `«fi~°QÍ <åâ◊#O HÍHõáÈ=K«∞Û.
J~Ú`Õ D >ˇHÍflÅr =∞#‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KÕÛ=~°‰õΩ =∞# i"≥∂\ò‰õΩ
ѨxHõeÊOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
(17 EÖˇ· 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 16

'Ç≤ÏO^Œ∂— Ѩ„uHõ‰õΩ Ѩ^Õà◊√§QÍ =ÙO@∞#fl
Z_ç@~ü, Zy˚‰õĺ\˜"£ Z_ç@~ü ¿Ñ~°∞¡
K≥áêÊ ÃÑ@ì‰õΩO_® =∂Ü«∞"≥∞ÿ,
ˆH=ÅO XHõ¯¿Ñˆ~ Z_ç@~ü W<£ pѶπQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
D =∂~°∞Ê ZO`« xâ◊≈|ÌOQÍ [iy^ŒO>Ë–
Wk [iy <≥Å J~Ú<å
WOHÍ KåÖÏ=∞Ok áê~î°‰õΩÅ∞
D =∂~°∞Ê QÆ=∞xOz =ÙO_»HõáÈ=K«∞Û.
`«#∞fl=∂e# ^èŒ~°‡O \©gH˜ K≥_»¤ ÉË~°O
q∞QÆ`å „Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ *Ï˝<åxfl ѨOz J*Ï˝<åxfl Ѩ\ÏѨOK«Å∞ KÕ¿ãk g∞_çÜ∂«
Hõ^•! =∞i J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѩ„uHõÅ∞, W`«~° „ѨKå~° ™ê^èŒ<åÅ QÆ∞iOz ã¨Ô~·#
ã¨=∂Kå~°O ÖËHõáÈ=_»O H˘\ÁìzÛ#@∞ì Hõ#|_»∞`«∞Ok. JO`«‰õΩq∞Oz ѨÙHÍ~°∞¡
+≤HÍ~°∞¡ H˘_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. =∞s =ÚYºOQÍ `«=∞ QÆ∞iOz `«=∞ "å~°ÎÅ∞
"Õã¨∞HÀHõáÈ=_»O =∞~À q_»∂¤~°O: L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ 'Ç≤ÏO^Œ∂— Ѩ„uHõ‰õΩ Ѩ^Õà◊√§QÍ
=ÙO@∞#fl Z_ç@~ü, Zy˚‰õĺ\˜"£ Z_ç@~ü ¿Ñ~°∞¡ K≥áêÊ ÃÑ@ì‰õΩO_® =∂Ü«∞"≥∞ÿ,
ˆH=ÅO XHõ¯¿Ñˆ~ Z_ç@~ü W<£ pѶπQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk. D =∂~°∞Ê ZO`« xâ◊≈|ÌOQÍ
[iy^ŒO>Ë– Wk [iy <≥Å J~Ú<å WOHÍ KåÖÏ=∞Ok áê~î°‰õΩÅ∞ D =∂~°∞Ê
17 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
QÆ=∞xOz =ÙO_»Háõ È=K«∞Û. HÍh D =∂~°∞Ê JO`« z#flk HÍ^Œ∞. Ѩ„uHõ PkèÑ`¨ º« O
=Ç≤ÏOKÕ ‰õΩ@∞O| ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ ã¨g∞Hõ~°}Å∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ =∂~°_»O`À F_»Å∞
|à◊√§ JÜ«∂º~Ú. |à◊√§ F_»ÅÜ«∂º~Ú. J~Ú`Õ D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz W`«~°
Ѩ„uHõÖ’¡ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ qâı¡+¨}Å∞ =KåÛ~Ú. D L^•Ç¨Ï~°} ˆH=ÅO XHõ áÈHõ_»#∞
ZuÎK«∂Ѩ_®xˆH!
W\©=Å '™êì~ü #∂ºãπ— KåÖÏ ~Ô QÆ∞ºÅ~üQÍ "å~°ÖÎ ’ =ÙO\’Ok. JO`«‰Ωõ q∞Oz
'HÍãπ—(HõO_ô+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞) ѨÙ}º=∂ Jx ã¨fi^Õj, q^Õj Kå#à◊§
Ü«∞[=∂#∞Å∞QÍ Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞Å∞ Ô~O_»∞ =~åæÅ∞ JÜ«∂º~°∞. ã¨Ç¨~å, ã¨Éò,
J*ò`«H±, D\©g, ã¨<£ =O\˜ "å~°∞ Kå#à◊§ÃÑ· ѨÓiÎQÍ ã¨fi^Õj PkèѨ`«ºO Hõeæ
=Ù<åfl~°∞. ™êì~ü, ™ÈhŠѨiã≤÷u JÖÏ ÖË^Œ∞. Wq ^•^•Ñ¨Ù q^Õj Ü«∞[=∂#∞Å`À
#_»∞Ѩ|_»∞`«∞<åfl~Ú. giH˜ „ѨѨOK« ™ê÷~ÚÖ’ g∞_çÜ«∂ "å}˜*ϺÅ∞<åfl~Ú.
JO^Œ∞=Å¡ gi`À ^ÕjÜ«∞ g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å∞ áÈ\© Ѩ_»@O JO`« ã¨∞Å∞=Ù QÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ W\©=Å "å~åÎ Kå#à◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz JÑπeOH˜OQ∑ ™œHõ~°ºO ÉèÏ~°`ü
Éè í ∂ Éè Ï QÆ O #∞O_ç [~° Q ÍÅO>Ë P Kå#Öò Ö ’ q^Õ j "å\Ï 26 âß`« O
q∞OK«‰õÄ_»^Œ<åfl~°∞. ^•O`À '™êì~ü #∂ºãπ— W~°HÍ@OÖ’ Ѩ_çOk. ÃÑ\˜ì# QÆ_»∞=Ù
J~ÚáÈ~ÚOk. =∞~°ÖÏ '™êì~ü #∂ºãπ—‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ QÆ_»∞=Ù ~ÚKåÛ~°∞. Jn
J~ÚáÈ~ÚOk. =∞~°ÖÏ XHõ "å~°O...!
D <ÕѨ^䌺OÖ’ '™êì~ü #∂ºãπ— ǨÏ_®=Ù_çQÍ ''g∞_çÜ«∂ HõO>ˇO\ò JO_£
Hõ=¸ºxˆH+¨<£ ã¨sfiãπ—— (MCCS) J<Õ ã¨Oã¨÷#∞ „áê~°OaèOz, Jk ™êì~ü #∂ºãπ‰õΩ
Ü«∂[=∂#ºO =Ç≤Ïã¨∞#Î fl@∞¡ „ѨH\õ O˜ zOk. D ã¨Oã¨Ö÷ ’ 26 âß`«O J>Ëì =ÙOK«∞‰õΩx,
a~å¡Å‰õΩ 25, H˘^ä•iʼnõΩ 25 âß`«O q∞QÆ`å 24 âß`«O S^Œ∞ =∞OkH˜ ѨOzOk.
Wk KåÖÏ `«‰õΩ¯= ^èŒ~°‰õΩ K«∂áê~°x ‰õÄ_® q=∞~°≈Å∞ q#|_®¤~Ú. JO`«Ö’
'HÍãπ— =º=Ǩ~°O`À ã¨fi^Õj, q^Õj Ü«∞[=∂#∞Å =~åæÅ∞ U~°Ê_®¤~Ú. ™êì~ü #∂ºãπ‰Ωõ
ã¨O|OkèOz KåÖÏ ~°HÍÅ q=∞~°≈Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. JO`«Ö’ nx #∞Oz a~å¡Å∞
`«ÑÙ¨ ʉõΩO@∞#fl@∞ì `å*Ï "å~°.Î P "å\Ï#∞ =∞Ô~=iHÀ ~ÚzÛ#@∞ì ‰õÄ_® q=~åÅ∞
"≥Å∞=_®¤~Ú.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 18
 WHõ¯_» `«=∂ëê U=∞O>Ë P*ò`H« ,± ã¨Ç¨ ~å, ã¨<,£ D\©g g~°O^ŒiH© PÜ«∂
ÉèÏ+¨ÅÖ’ Ѩ„uHõÅ∞<åfl~Ú. ^•O`À g~°O`å `«=∞ "å^•xfl "å~°ÎÅ∞QÍ, qâı¡+¨}Å∞QÍ
=∂iÛ ~Úã¨∞<Î åfl~°∞. W\©=Å '>ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂— Ö’ "å}˜[ºO ¿ÑrÖ’ ''ˆH=ÅO
\©g<Õ HÍ^Œ∞, ˆ~_çÜ≥∂, _ç.\˜.ÃÇÏKü.Å QÆ∞iOz ‰õÄ_® ѨijeOK«O_ç—— Jx J~°÷O
=KÕÛÖÏ qâı¡+¨} "≥Å∞=_çOk. XHõ ÃÑ^ŒÌ ÉÁ=∞‡Ö’ ~°∂Ѩ~¤ü =∞~À¤H‰± Ωõ ZO`«QÍ g∞_çÜ∂«
âßYÅ∞ =Ù<åflÜ≥∂ q=iã¨∂Î ~åÜ«∞|_çOk. ã¨fi^Õj Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞Ö’¡ ‰õÄ_®
P*ò`«H±, ã¨<£ "åiH˜ ˆ~_çÜ≥∂ ZѶπ.ZO. ˆHO„^•Å∞<åfl~Ú. >ÿ̌"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂‰õΩ
~ˆ _çÜ∂≥ Hˆ O„^•Å∞<åfl~Ú. ™êì~ü "åiH˜ ~ˆ _çÜ∂≥ ã≤\ © ¿Ñ~°∞`À ~ˆ _çÜ∂≥ Hˆ O„^•Å∞<åfl~Ú.
^•O`À Z=iH˜ U HÀ}OÖ’ qâı+¡ }¨ HÍ"åÖ’ P HÀ}OÖ’ ™êQÆ∞`ÀOk.
P =∞^茺 Ѩ„uHõÖÖ’ q^Õj "å\Ï 26 âß`«O JOwHõiOK«_»O QÆ∞iOz
L"≥fi`«∞Î# q=∞~°≈Å, qâı¡+¨}Å∞ =KåÛ~Ú. JѨÊ\˜H˜ "å~åÎ Kå#à◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz
26 âß`«O x|O^è#Œ ÖË^∞Œ . H˘=Ú‡Å∞ uiy# JOQÆÉ¡ Ïè ëê ã¨Oáê^Œ‰Ωõ Å∞ Ѩ„uHõÅÖ’
~Úk K≥~°∞Ѩ٠KÕã¨∞ÎOk. x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ∞ K«∂¿ã \©g QÆ∞iOz PÖ’zOK«Hõ¯ˆ~¡–
J#fl@∞ì =∂\Ï¡_®~°∞. Wk [iy ã¨O=`«û~°O HÍÖË^Œ∞. WѨÙ_»∞ D Ѩ„uHÍ
Ü«∞[=∂#∞Å∞ Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞Å∞QÍ – =∞~ÀÖÏ =∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞.
q^Õj Ü«∂[=∂#ºO =∞Oz^Œx Z=~°∂ K≥ѨÊ_»OÖË^Œ∞. ÉèÏqOK«_»OÖË^Œ∞.
Jk XHõ "å}˜[º J=ã¨~°OQÍ, „ѨѨOK« =º=Ǩ~åÅ áÈHõ_»QÍ =∞# =ÚO^Œ∞‰õΩ
=zÛOk. J~Ú`Õ XHõ ã¨=∞„QÆ J=QÍǨÏ#, J=Ö’Hõ# H˘~°=_çO^Œx K≥ѨÊ_»"Õ∞
L^ÕâÌ º◊ O. Wk =∂„`«O H˘~°=_ç, `«=∞ "åºáê~åxH˜ áÈ\© `«Ü∂« ~Ô #· ѨÙ_»∞ W`«~∞° Å
=º=Ǩ~åÅ#∞ "å~°ÎÅ∞QÍ =∞ÅK«_»OÖ’ =∞#‰õΩ <≥·Ñ¨Ù}ºO =ÙOk.
aaã≤ ‰õÄ_® WOQÍ¡O_»∞, J"≥∞iHÍ q+¨Ü«∂Ö’¡ `«áêÊ q∞QÆ`å Jxfl
z#fl ^ÕâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’ KåÖÏ xHõ¯zÛQÍ, "å~°ÎʼnõΩ =∞™êÖÏÅ∞ JO\˜ã¨∂Î
=ÙO@∞Ok.
(24 EÖˇ· 2003)
19 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
~åÜ«∞Åã‘=∞, `≥ÅOQÍ}Ï ÉèÏ+¨#∞
J==∂xã¨∞Î#flk ~å[^è•x `≥Å∞QÆ∞ ã≤h ~°OQÆO.
JÖψQ `≥Å∞QÆ∞#∞ `«Ñ¨ÙÊÅ `«_»Hõ KÕã¨∞Î#flk \©g.
`≥Å∞QÆ∞ ã‘™êÖ’ `«q∞à◊ ™ê~å!
H˘`«Î ÉÏq „`«qfi`Õ H˘`«Î h~°∞ =ã¨∞ÎO^Œ<Õk áê`« =∂@! JO>Ë P <ÕÅ
~°™êÜ«∞xHõ <ÕѨ^䌺O P^è•~°OQÍ P ÉÏq h~°∞ `«Ü«∂~°=Ù`«∞O^Œx ÉèÏ=O. JÖψQ
H˘`«Î Ѩ„uHõ =¿ãÎ H˘`«Î ~°K«~Ú`«Å∞, H˘`«Î „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ ã¨OÉèí=O JO\Ï~°∞. =∞i
Kå#à◊√§ ÃÑiy`Õ [iyO^Õq∞\˜??
`≥Å∞QÆ∞Ö’ `˘e _≥b· ã‘iÜ«∞Öò– ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£Ö’ „Ѩ™ê~°"∞≥ #ÿ '|∞∞`«∞~åQÍÅ∞—,
=∞i `˘e _»aƒOQ∑ _≥·b ã‘iÜ«∞Öò? *ˇq∞xÖ’ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ# 'â◊H˜Î—. Wk ã¨<£ „QÆ∂Ñπ
"åi Ѷ¨∞#`«. JѨÊ\˜ #∞O_ç D J#∞"å^•Å Ǩϟ~°∞ ™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙOk. Jã¨Å∞
_»aƒOQÆ∞ ã‘iÜ«∞Öòû „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞HõáÈ`Õ ÉÏ=ÙO_»^Œ∞, q[Ü«∞=O`«O HÍ=Ù J<Õ
Jaè„áêÜ«∞O =Ù#fl@∞ìOk. W\©=Å H˘_®e Jx`å KÒ^Œi D _»aƒOQ∑ ã‘iÜ«∞Öòû
QÆ∞iOz KåÖÏ P"Õ^Œ# =ºHõÎO KÕâß~°∞. _»aƒOQÆ∞Å ^è•\˜H˜ `«@∞ìHÀÖËHõ Pq_»
`«#∞ xi‡OKÕ '^•OѨ`«ºO— _≥·b ã‘iÜ«∞Öò#∞ J~°úO`«~°OQÍ PÑ≤"Õâß~°∞. Y~°∞Û
q+¨Ü«∞OÖ’ _»aƒOQÆ∞Å`À áÈ\© Ѩ_»`åO. ˆH=ÅO =∂@Å∞ JuH˜Oz, KÕ`«∞Å∞
^Œ∞Å∞ѨÙHÀ=_»"∞Õ ! Wk `Õ[, *ˇq∞xÅ`À áÈ\©Ñ_¨ ç D\©q "å~°∞ ‰õÄ_® J#∞"å^•Ö’¡
Ѩ_®¤~°∞. ã¨iH˘`«Î ã‘iÜ«∞Öò JO@∂ Hõ#fl_»O ã‘iÜ«∞Öò#∞ Wk=~°‰õΩ „Ѩ™ê~°O
KÕâß~°∞.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 20
 W\©=Å "≥Ú^ŒÖˇ·# q™êû Kå#Öò =∞~À "≥∞@∞ì =ÚO^Œ∞ÔHo§Ok. „ѨHÍ+π
~å*ò, Y∞+¨ØƒùÅ Ü«ÚQÆà◊ w`«O D Kå#ÖòÖ’ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „Ѩ™ê~°O J=Ù`«∂ =ÙO@∞Ok.
W^≥Hõ¯_ç *’_ç Jx PÖ’z¿ãÎ `ÕeO^Õ=∞O>Ë q™êû =∞~À P‰õΩ K«^Œ=_»"Õ∞! ^•O`À
=∞#‰õΩ `≥eÜ«∞x, =∞#O K«∂_»x ã≤x=∂Å∞ nxÖ’ =ã¨∞Î<åfl~Ú. nxH˜
ã¨O|OkèOz# ^è~Œ ‡° ã¨∂Hõ∆ ‡O `Õ@`≥ÅO¡ J~ÚºOk. H˘`«Î ã≤x=∂Å∞ HÍ"åÅx `«q∞à◊
ã≤x=∂ʼnõΩ H˘`«ÎQÍ J#∞"å^•Å∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. JO>Ë ã‘iÜ«∞à◊√§, ã≤x=∂Å∞,
áê@Å∞– ~ÚÖÏ Jhfl _»aƒOQÆ∞Å =∞Ü«∞"≥∞ÿáÈÜ«∂~Ú.
"åã¨Î"åxH˜ _»aƒOQÆ∞ ã¨O|OkèOz ~ÚѨÙ_»∞ YzÛ`«OQÍ PÖ’zOKåeû#
J=ã¨~O° LOk. Hõ#fl_»OÖ’ J~Ú`Õ _»aƒOQÆ∞Å∞ Jã¨Å∞ gÅ∞Ѩ_^» ∞Œ . W`«~° ÉèÏ+¨Å
ã≤x=∂Å∞ ѨÙ#ifli‡OKåÅ<åfl Hõhã¨O Ѩ^Õà◊√§ PQÍe. J~Ú`Õ `≥Å∞QÆ∞‰õΩ D
ã¨=∞㨺 JHõ¯~°ÖË^Œ∞. Jã¨Å∞ Y~°∞Û ÖˉõΩO_® =∞iO`« Z‰õΩ¯==∞Okx KÕ~°=K«∞Û.
HÍh J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x~°¡Hõ∆ ºO ‰õÄ_® ã¨Ê+¨ìOQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok. WѨÙ_»∞ ~å_®<£
ÖÏO\˜ ã¨Oã¨÷ ã¨<£ <≥\ò =~ü¯Ö’ =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞ ÉèÏ+¨Ö’¡ ã‘iÜ«∞Öòû „áê~°Oaè™ÈÎOk,
HÍ^Œ∞ _»aƒOQ∑ KÕ™ÈÎOk. J@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˘xfl ëê\òû J^Œ#OQÍ
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ "å~åÎѨ„uHõ K«k"Õ ^Œ$â◊º=∞#∞HÀO_ç. `≥Å∞QÆ∞
ã‘iÜ«∞ÖòÖ’ `≥Å∞QÆ∞ áê„`« `«q∞à◊ Ѩ„uHõ K«^Œ∞=Ù`«∞Ok ÖË^• `«q∞à◊O É’~°∞¤ =ÙO_Õ
|ã¨∞ûÖ’ „Ѩܫ∂}O KÕã¨∞ÎOk. H˘OK≥O *Ï„QÆ`«Î`À Hõhã¨O ~Ú@∞=O\˜ ^ÀëêÅ#∞
H˘O`«=~°‰õΩ x"åiOK«=K«∞Û. J~Ú<å "å~°∞ *Ï„QÆ`«Î Ѩ_»~°∞. Jk "åi x~°¡Hõ∆ ºO.
U^≥·<å `≥Å∞QÆ∞"å~°∞ K«∂™êÎ~°<Õ #=∞‡HõO.
WHõ `≥Å∞QÆ∞ "å`å=~°}O, `≥Å∞QÆ∞ rq`«O z~°∞<å=∂ ZHõ¯_»? nx QÆ∞iOz
PÖ’zOK«Háõ È`Õ Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ ÃÑ#∞ „Ѩ=∂^ŒO =ÚOK«∞‰õΩ~å=K«∞Û. "å}˜[º "Õ`ÅΫ ∞
ÖÏÉèÏÅ HÀã¨O "≥OѨ~å¡_»`å~°∞. Jk ã¨Ç¨Ï[O. J~Ú`Õ =∞#O WÖÏ<Õ PÖ’zOK«Hõ
`«Ñ¨Ê^Œ∞. J^Õ ã¨OYºÖ’ `≥Å∞QÆ∞<å@ `≥Å∞QÆ∞ ã‘iÜ«∞à◊√§ ~°∂á⁄OkOK«|_ç`Õ
ZO`«=∞OkH˜ Láêkè Åaèã¨∞ÎOk? =∞# `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯 $u ZO`« qã¨Î $`«O
J=Ù`«∞O^À PÖ’zOK«O_ç!
'q™êû— \˜q Kå#Öò „áê~°OÉè’`«û= ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D q+¨Ü«∞O „Ѩ™êÎ=#‰õΩ
21 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=zÛOk. W\©=Å |∞e¡`≥~° HõàÏHÍ~°∞Å∞ H˘O^Œ~°∞ D "Õ∞~° q[˝Ñ≤Î KÕâß~°∞. J^Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞„^•ã¨∞ `≥Å∞QÆ∞ \©g HõàÏHÍ~°∞Å∞ nx QÆ∞iOz PO^Àà◊# Ѩ_®eû#
ѨxÖË^Œ∞ Jx ‰õÄ_® g~°∞ JO@∞<åfl~°∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞, `≥ÅOQÍ}Ï ÉèÏ+¨#∞
J==∂xã¨∞Î#flk ~å[^è•x `≥Å∞QÆ∞ ã≤h ~°OQÆO† JÖψQ \©g `≥Å∞QÆ∞#∞ `«Ñ¨ÙÊ
`«_»Hõ KÕã¨∞Î#flk `≥Å∞QÆ∞ ~å[^è•x Ü«∂OHõ~°¡x K≥<≥·fl q∞„`«∞ÅO@∞<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’
Z=i HÀ}O "åiH˜ =Ù<åfl – `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨#∞, ã¨O㨯 $ux Z=~°∂ H˜OK«Ñ~¨ K° =« Åã≤#
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Jk `«QÆ^Œ∞ ‰õÄ_®!
WѨÙ_»∞ ~åROÖ’ ÉèÏëê K≥·`«#ºO q~°∞™ÈÎOk. PÖ’K«#Å∞ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
„Ѩuáê^Œ#Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. `≥Å∞QÆ∞ \©g ~°OQÆO QÆ∞iOz ‰õÄ_® =∞iO`«
^Œ$+≤ì J=ã¨~°O. W\©=ÖË '`«q∞à◊ `≥<åe ~å=∞eOQÆ<£— QÆ∞iOz =∞#O
=∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åflO. J~Ú<å PÜ«∞# HÍ~°∂ì<£ <≥\ò=~ü¯Ö’ ™êQÆ∞`«∞<åfl_»∞. =∂ãπ
g∞_çÜ∂« Ö’ *Ï„QÆ`Ϋ Ѩ_H» áõ È`Õ 'uq∞‡— '|q∞‡—QÍ =∂iáÈ~Ú– z=~°‰Ωõ '|q∞‡—ÜÕ∞
q∞yeáÈÜÕ∞ „Ѩ=∂^ŒO =ÙOk.
x*ÏxH˜ Ü«∞[=∂#∞Å∞ U^À `«‰õΩ¯= =ºÜ«∞O`À "åºáê~°O KÕã≤, Z‰õΩ¯=
ÖÏÉèíO á⁄O^•Åx „Ѩܫ∞ufl™êÎ~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ 'q™êû— #∂ºãπ K«∂_»O_ç.
`«q∞à◊<å_»∞ ã¨O|OkèOz# "å~°ÅÎ ∞ J~Ú`Õ ^Œ$âߺÅ∞ K«∂ѨÙ`å~°∞. J^Õ =∂~°∞=¸Å
`≥Å∞QÆ∞ „áêO`«O J~Ú`Õ K«∂Ѩ~°∞. WHõ¯_» K«∂Ѩ‰õÄ_»^Œx HÍ^Œ∞, Jq ÅÉèíºO
HÍ=Ù Hõ^•! JO^Œ∞=Å¡ ÅaèOz#q K«∂ѨÙ`«∂ áÈ`å~°∞. S^Œ∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊§Ö’
=¸_»∞ `«q∞à◊ „áêO`«Ñ¨Ù =º‰õΩÎÅ Pnè#OÖ’ =Ù<åfl~Ú. =∞i ^•O`À JO`å
`«q∞à◊ „áêO`«Ñ¨Ù =º=Ǩ~°"≥∞ÿáÈ`«∞Ok.
WѨÙ_»∞ =∞~À qz„`« Ѩiã≤u÷ =ÙOk. Ѩ„uHõÅ Ü«∞[=∂#∞Å∞ \©g Kå#à◊§#∞,
\©g Kå#à◊§ "å~°∞ Ѩ„uHõÅ#∞ „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞=Å¡ D áÈHõ_»Å#∞
xt`«OQÍ Z=~°∂ YO_çOK«_»OÖË^Œ∞. WѨÙ_»∞ =∞#O YO_ç¿ãÎ ˆ~Ѩ٠=∞#Å#∞ "å~°∞
YO_ç™êÎ~°x "åi "å}˜[º ÉèíÜ«∞O. JO^Œ∞=Å¡ `ÕÅ∞ ‰õΩ\˜ì# ^˘OQÆÖÏ¡
ã¨~°∞̉õΩáÈ`«∞<åfl~°∞. ^•O`À qѨi}Ï=∂Å∞ KåÖÏ<Õ =ÙO\Ï~Ú.
(31 EÖˇ· 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 22

ÉÁOÉÏ~ÚÖ’ [iy# á¶êº+¨<£ gH±#∞
^•^•Ñ¨Ù 412 =∞Ok
QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# áê„uˆHÜ«ÚÅ∞
Hõ=~ü KÕâß~°@. W^ŒO_ô Hõ^äŒ!
"å~åÎѨ„uHõÖË ~ÚÖÏ =ÙO>Ë
WHõ Kå#à◊√§ ZÖÏ =ÙO\Ï~Ú?
QÆ@∞ì# ZO^Œ∞‰õΩ "Õ∞™êÎ~Ú?
á¶êº+¨<£ J#|_Õ áÈ~üfl
\©g Kå#à◊√§ ZO`«=~°‰õΩ =∞Ozq? ÖË^• K≥_»¤q? =O\˜ JOâ◊O g∞^Œ
~Ú\©=Å u~°∞ѨuÖ’ iHÍ~°∞¤ KÕã≤# '=∂— "ÕkHõ HÍ~°º„Hõ=∂xfl Ô~O_»∞ "å~åÅ∞ –
JO>Ë Ô~O_»∞ ÉèÏQÍÅ∞QÍ „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞. qq^èŒ =Ü«∞ã¨∞¯Å∞ áêÖÁæx KåÖÏ
~°HÍÅ Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥áêÊ~°∞. XHÍÜ«∞# =∞Ǩ f„=OQÍ 'á¶êº+¨<£ \©g— x
YO_çã¨∂Î =∂\Ï¡_®_»∞. PÜ«∞# =∂\Ï¡_»∞`«∞O_»QÍ =∞~˘HÍÜ«∞# P á¶êº+¨<£ \©g
23 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
QÆ∞iOz =^Œ∞Ì– Jk H͉õΩO_® =∞#‰õΩ =∞~À á¶êº+¨<£ \˜q WO_çÜ«∞<£k (JO>Ë
r"åi '„>ˇO_£*òû— J#fl=∂@) =ÙOk. ^•xÖ’ Ѷ¨ÖÏ<å ~ÀA Ѷ¨ÖÏ<å „áÈ„QÍO
K«∂_®e..... J#fl@∞ì K≥áêÊ_»∞. Jn Ѩiã≤÷u!
`≥Å∞QÆ∞ "å~° Ѩ„uHõÅÖ’ 'ÃãH±û Hõ^äŒÅ∞— JO>Ë ã¨O™ê¯~°O J_»∞¤ =ã¨∞ÎO^Œx
'ã¨~°ã¨"≥∞ÿ# Hõ^äŒÅ∞— JO\Ï~°∞ K«∂_»O_ç– JÖψQ <Õ_»∞ á¶êº+¨<£ ëÈ 'á¶êº+¨<£—‰õÄ
'áÈ~üfl—‰õÄ `Õ_® K≥iy ã¨=∂<å~°÷HÍÅ∞ J~ÚáÈ`«∞<åfl~Ú. „Hõ=∞OQÍ ™êѶπì áÈ~üfl
Ѷ¨∂>ˇÿ# áÈ~üflQÍ =∂iáÈ`ÀOk.
QÆ`« ã¨O=`«û~°O =∞# ÉèÏ~°`«^Õâ◊ =º=™êÜ«∞ ~°OQÆ ã¨=∞㨺ÅÃÑ· ˆH=ÅO
P~°∞QÆ∞~°∞ QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ ~åâß~°x ~Ú\©=Å ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’
[iy# PKå~°º l. ~åq∞Ô~_ç¤ ™ê‡~°HÀáê<åºã¨OÖ’ „Ѩ=ÚY áê„uˆHÜ«ÚÅ∞
áêÅQÆ∞q∞‡ ™ê~Ú<å^è£ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞.
nxHõ<åfl Jã¨Å∞ "å~°Î U=∞O>Ë– ÉÁOÉÏ~ÚÖ’ [iy# á¶êº+¨<£ gH±#∞
^•^•Ñ¨Ù 412 =∞Ok QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ Hõ=~ü KÕâß~°@. W^ŒO_ô
Hõ^!Œä "å~åÎÑ„¨ uHõÖË ~ÚÖÏ =ÙO>Ë ~ÚHõ Kå#à◊√§ ZÖÏ =ÙO\Ï~Ú? QÆ@∞ì# ZO^Œ∞‰õΩ
"Õ∞™êÎ~Ú?
QÆ}˜`« Ѩi*Ï˝<åxfl "≥∂ã¨O KÕÜ«∞_®xH©, ™êÇ≤Ï`«º ™ê=∞~å÷ºxfl HÍ=∂xfl
`«$Ñ≤ÎѨ~°K«_®xH˜ "å_»‰õÄ_»^Œx XHõ `«`«fi"Õ`«Î JO\Ï_»∞. WѨÙ_»∞ Kå#à◊§
Ü«∞[=∂#∞Å∞ "åºáê~åÅ∞ KÕã∞¨ HÀ=_®xH©, gHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ HÍ"≥∂núÑ#¨ HõeOæ K«_®xH˜
^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»∞`«∞<åfl~Ú– JO>Ë J|^ŒúO HÍ^Õ"≥∂! á¶êº+¨<£ \©g KåÖÏ Ô~QÆ∞ºÅ~üQÍ
"å~°ÖÎ ’¡ =ÙO\’Ok. ^•xfl x¿+kèOKåÅx ‰õÄ_® H˘O`«=∞Ok QÆ\Qì˜ Í ã¨∂zOKå~°∞.
JÖÏ KÕÜ∞« _»O J„Ѩ*Ï™êfiq∞HõO Jx WOH˘O`«=∞Ok WOHÍ |ÅOQÍ "åkOKå~°∞.
JO^Œ∞ˆH Jk =∞# ^Õâ◊OÖ’ ~ÚOHÍ ÅÉèíº=∞=Ù`ÀOk. WO@Ô~fl\ò ÖÏO\˜
>ˇHÍflÅrx ‰õÄ_® Jj¡Å z„`åÅ∞, ^Œ$âߺÅ∞, ã¨OÉèÏ+¨}Å∞ H˘~°‰õΩ <åÅ∞yO@
=¸_À =O`«∞=∞Ok "å_»∞`«∞<åfl~°x qâı¡+¨}Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
|™êìO_»∞Ö’– Jk PO„^è• J~Ú<å, `«q∞à◊<å_»∞ J~Ú<å, =∞Ǩ~åR
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 24
J~Ú<å, _èçb¡ J~Ú<å– Z‰õΩ¯= ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ â◊$OQÍ~°O ÉÏѨ`«∞ Hõ#|_»`å~Ú.
ÉèÏ+¨ ~åHõáÈ~Ú<å =∞#‰õΩ Jk P ã¨~°∞ˆH Jx ã¨∞Å∞=ÙQÍ `≥eã≤áÈ`«∞Ok. Wk
H˘`«Î q+¨Ü∞« OQÍ^Œ∞. H˘`«Î Ѩ^uúŒ Jã¨ÖQË Í^Œ∞. =∞x+≤ |ÅÇ‘Ï#`« P^è•~°OQÍ ™⁄=Ú‡
KÕã¨∞HÀ=_»O KåÖÏ KåÖÏ áê`« q^è•#O. WѨÙ_»∞ >ˇeq[<£ =O\˜ >ˇHÍflÅr
HÍ~°}OQÍ D ^èÀ~°}˜ =∞iO`« |ÅѨ_çOk. HÍ"åeû#O`«QÍ ^Œ$âߺÖË
ѨxKÕã¨∞ÎO_»QÍ– ÉèÏ+¨ ZO^Œ∞‰õΩ ^ŒO_»QÆ? Jx PÜ«∂ Kå#à◊§ x~åfiǨωõΩÅ∞
ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞!
JO^Œ∞ˆH D á¶êº+¨<£ \©gÖ’ ÉèÏ+¨ J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. U^À <ÕѨ^䌺OÖ’ "å^Œº
ã¨Ow`«O #_»∞ã¨∂Î LO@∞Ok. ^Œ$âߺÅ∞ K«∂¿ã"åiH˜ =∞iO`« ÔH·Ñ¨Ù HõeæOK«_®xH˜!
Ѷ¨e`«OQÍ D Kå#Öò D Éèí∂=∞O_»ÅOÃÑ· ZHõ¯_»~Ú<å K≥Å∞¡ÉÏ@∞ J=Ù`«∞Ok.
_»aƒOQÆ∞ Q˘_»= Jã¨ûÅ∞O_»^Œ∞. ÃãH±û Ü«¸x=~°ûÖò ÖÏOˆQfil Jx P„`ÕÜ«∞
JO\Ï_»∞. JHõ∆~åÖÏ J^Õ KÕã¨∞Î<åfl~°∞ D Kå#à◊§ x~åfiǨωõΩÅ∞.
WѨÙ_»∞ \©gÅ „ѨÉèÏ=O W`«~° Kå#à◊§ g∞^Œ, Ѩ„uHÍ ~°OQÆO =O\˜ W`«~°
~°OQÍÅ g∞^Œ =ÙO\’Ok. JO^Œ∞ˆH r <≥\ò =~ü¯ "å~°∞ '„>ˇO_£*òû— J<Õ Kå#Öò#∞
W\©=Å<Õ „áê~°OaèOKå~°∞.
WHõ Ѩ„uHõÖ’¡ ‰õÄ_® \©g`À áÈ\© Ѩ_®Åx ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, „H©=ÚÅ∞, JO^ŒO,
P~ÀQƺO JO@∂ P_» ÉÁ=∞‡Å∞ JO^ŒOQÍ "Õã¨∞Î<åfl~°∞. áêÑπ ã¨Ow`«O ¿Ñ~°∞`À
㨈~ã¨i! K«^Œ∞=Ù `≥eÜ«∞x ‰õΩ„QÍ=∞ x"åã≤ #∞Oz WO@Ô~fl\ò#∞ `«Ñ¨ÊHõ "å_Õ
HõOѨӺ@~ü ‰õΩ„~å_ç ^•HÍ– JO^Œin ~Ú^Õ ^Œ$+≤ì J~ÚáÈ`Õ ZÖÏ? nxH˜ =∞#
JHõ∆~åÅ∞ #∞Oz >ˇHÍflÅr ^•HÍ Jxfl ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_ç`Õ ZÖÏ?
ѨÙex K«∂ã≤ #Hõ¯ "å`« ÃÑ@∞ìHÀ=_»OÖ’ Pâ◊Û~°ºO ÖË^∞Œ . =∞# ™ê÷xHõ Kå#à◊√§
*ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞ ™ê÷~ÚH˜ "≥àϧÅ<Õ "å}˜[º PHÍOHõ∆`À `«=∞ „Ѩܫ∞`åflÅ∞
`å=Ú KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
(7 PQÆã¨∞ì 2003)
25!ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Kå#à◊¡Ö’ q^Õj "å\Ï q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz
"≥Ú^Œ@ JO`«QÍ Ñ¨\˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞.
HÍh #∂ºãπ Kå#à◊√¡ =∞# ^Õâ◊ Éèí∂ÉèÏQÆO #∞Oz
J#∞ã¨OkèOѨ |_®ÅO>Ë
`«Ñ¨Êxã¨iQÍ q^Õj "å\Ï 26 âß`åxfl ^•@‰õÄ_»^Œx
2003Ö’ x~°‚~ÚOKå~°∞.
ZѨÊ\˜HõÜ«∞ºk „Ѩã¨∞Î`«...
=∞u=∞~°∞Ѩ٠=∞# ÉèÏ~°fÜ«ÚʼnõΩ Z‰õΩ¯= Jx „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO QÆ∞iOz
=∂\Ï¡_#ç ѨÙ_»∞ JO@∂ =ÙO\Ï~°∞. JÖÏ =∞~°záÈQÆÅQÆ_O» Ǩ~Úxã¨∞OÎ k. ÖËHáõ È`Õ
Jhfl QÆ∞~°∞ÎO>Ë ZO`« „Ѩ=∂^ŒO? Ѩ„uHõÖ’¡ q^Õj"å\Ï J<Õq+¨Ü«∞OÃÑ· ^Õâ◊OÖ’
ã¨O=`«û~°O „H˜`«O ÃÑ^ŒÌ K«~°Û [iyOk. =∞Op – K≥_»∞ JO@∂ ^Õâ◊OÖ’x
Ѩ„uHõÅ∞ ~Ô O_»∞ ta~åÅ∞QÍ =∂iáÈÜ«∂~Ú. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ \©gÖ’ =O^Œâß`«O
q^Õj "å\Ï#∞ "Õ∞^è•=ÙÅ∞ K«∂_»~°∞. „ѨÉèÏ=O =ÙO_»^Œx H˘\˜ìáê~°"Õâß~°∞.
ã¨O=`«û~°"≥∞ÿO^À ÖË^À #∂ºãπ Kå#à◊¡ JÑπeOH˜OQ∑, HõO_ç+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã≤ì"£∞
HÍ~°}OQÍ =∞~À =O`« áê@ q#Ѩ_»∞`ÀOk. JѨÙ_»∞ Ѩ„uHÍ~°OQÆOÖ’ q^Õj
"å\Ï#∞ f„=OQÍ ã¨=∞iúOz# WO_çÜ«∂ @∞_Õ =O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ WѨC_»∞ QÆ\ ˜ìQÍ
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 26
=ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~Ú. ZO^Œ∞‰õΩ? JO^Œ∞ˆH =∞u=∞~°∞Ѩ٠Ju Ǩ~Ú J#flk ÖËHõáÈ`Õ
J#=ã¨~°OQÍ PÖ’zOKåe.
HÍ~°}O ^ÕjÜ«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Jx 'WO_çÜ«∂ @∞_Õ— JO>Ë – J^ÕO HÍ^Œ∞
=∂ '™êì~ü#∂ºãπ— Ç≤ÏOn Kå#Öò HÍ~°}OQÍ ' P*ò`«H±—‰õΩ P^Œ~°} `«QÆæ_»O Jã¨Å∞
HÍ~°}O Jx ™êì~ü #∂ºãπ JO@∞Ok.
EÖˇ· Ô~O_»= "å~°OÖ’ >ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂, WO_çÜ«∂@∞_Õ Ñ¨„uHõÅ∞
™êì~ü #∂ºãπ ã¨Oã¨÷#∞ q=∞i≈ã¨∂Î ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ "å~åÎ qâı¡+¨}Å∞ „ѨK«∞iOKå~°∞!
^•xH˜ `«~åfi`« "å~°ÎÅ∞, qâı¡+¨}Å#∞ *’_çOKå~°∞. ^•O`À ™êì~ü#∂ºãπ ã¨Oã¨÷ "åi
q=∞~°≈ʼnõΩ ["åaã¨∂,Î KåÖÏ Ñ¨„uHõÅÖ’ „ѨH@ õ #Å∞QÍ `«# q=~°}#∞ `≥eÑ≤Ok.
`«~åfi`« ^ÕâO◊ Ö’ „Ѩ=ÚY Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√–¡ WO_çÜ∂« @∞_Õ, P*ò`H« ,± ѨO*ÏÉò̂Hã¨i,
J=∞~ü L*ÏÅ, D\©g, r, q∞_£–_Õ, ^≥·xH± *ÏQÆ~°}ü, WO_çÜ«∞<£ ZH±û„ÃÑãπ,
ã¨Éò\ ©g, Z<£_ç\ ˜q, ^≥·xH±ÉèÏ㨯~ü, P*ò, ã¨Ç¨~å, >ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂– XHõ
„QÆ∂ѨÙQÍ JO>Ë 'k WO_çÜ∞« <£ g∞_çÜ∂« „QÆ∂Ñπ— QÍ U~°Ê_ç q^Õj Kå#à◊√,¡ ~ˆ _çÜ∂≥ ,
Ѩ„uHõÅ q+¨Ü∞« OÖ’ Hõi#î OQÍ =ÙO>Ë *ÏfÜ«∞ „ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ ÉèOí QÆO "å\˜Å^¡ xŒ
JO@∞<åfl~°∞. g~°O^Œ~°∂ ™êì~ü\ ©gx ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ D áê@ áê_»∞`«∞<åfl~°∞.
\©g Kå#à◊√¡ ÖËx, ˆ~_çÜ≥∂ ˆHO„^•Å∞ÖËx Ç≤ÏO^Œ∞™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û, Ç≤ÏO^Œ∂, ã¨HÍàò,
=∞ÅÜ«∂à◊ =∞<À~°=∞ =O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ ~ÚO^Œ∞Ö’ ÖËHõ áÈ=_»O qâı+¨O.
^•^•Ñ¨Ù Ѩ^àÕ §◊ „H˜`O« =∞#^ÕâO◊ Ö’ ™êì~\ü g© ^•fi~å „Ñ¨"tÕ Oz# ~°∂Ѩ~=ìü ∞~ÀÌH±
Ѩ^Õà◊¡Ö’ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ g∞_çÜ«∂ „Ѩ=ÚY∞_»Ü«∂º_»∞. @~Àfl=~ü „ѨHÍ~°O >ˇÿ"£∞û PѶπ
WO_çÜ«∂ `«~åfi`« Ju ÃÑ^ŒÌ g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷QÍ ™êì~ü `«Ü«∂~°~ÚºOk. '™êì~ü—
'`å~å— ¿Ñ~°∞# Kå#à◊√,¡ q[Üü∞ \©gÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO`À áê@∞ ~ˆ _çÜ∂≥ ã≤\ © ¿Ñ~°∞`À
ˆ~_çÜ≥∂ Kå#à◊¡#∞ „áê~°OaèOzOk. WO_çÜ«∂ @∞_Õ Kå#à◊¡ "åºáê~°OÖ’H˜, >ˇÿ"£∞û
PѶπ WO_çÜ∂« – ~ˆ _çÜ∂≥ q∞iÛ ^•fi~å ~ˆ _çÜ∂≥ „Ѩ™ê~åÅÖ’H˜ ~å=_»O QÆ=∞<å~°›O.
gi^ŒÌiH© ™êì~ü áÈ\©.
Kå#à◊¡Ö’ q^Õj"å\Ï q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz "≥Ú^Œ@ JO`«QÍ Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞.
HÍh #∂ºãπKå#à◊√¡ =∞# ^ÕâÉ◊ ∂íè ÉèÏQÆO #∞Oz J#∞ã¨OkèOѨ |_®ÅO>Ë `«Ñʨ xã¨iQÍ
27 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
q^Õj "å\Ï 26 âß`åxfl ^•@‰õÄ_»^xŒ ^•^•Ñ¨Ù P~°∞<≥ÅÅ „H˜`O« x~°~‚ ÚOKå~°∞.
JO`«‰Ωõ =ÚO^Õ ™êì~#ü ∂ºãπ‰Ωõ "å~åÎHÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOKÕ „Ѩ}Üü∞~åÜü∞,
#∂º_èbç ¡ >ˇeq[<£ ã¨O㨉÷ Ωõ qÉè^Ë •Å∞ =KåÛ~Ú. D =∂iÛ31# D ~Ô O_»∞ã¨Oã¨Å÷ ∞
q_çáÈÜ«∂~Ú. JѨÙÊ_»∞ JÑπeOH˜OQ∑ J#∞=∞u Z<£_ç\ ˜g`À =ÙOk.
™êì~ü ã¨Oã¨÷ ѨÓiÎQÍ q^Õj ã¨Oã¨.÷ ^•O`À U„Ñ≤Öò XHõ\#˜ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ '™êì~#ü ∂ºãπ—
Ç≤ÏOn Kå#Öò‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO =¸_»∞ <≥ÅÅ QÆ_»∞=Ù ~ÚzÛOk. ^•O`À ™êì~ü ã¨Oã¨÷
ǨÏ_®=Ù_çQÍ g∞_çÜ∂« HõO>ˇO\ò JO_£ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ ã¨sfiãπ J<Õ ã¨Oã¨#÷ ∞ U~°Ê~°z–
D ã¨Oã¨÷ ™êì~ü #∂ºãπ#∞ ~°∂á⁄Okã¨∞ÎO^Œx– JÑπeOH˜OQ∑ H˘~°‰õΩ ^Œ~°MÏã¨∞Î
KÕã¨∞‰õΩOk. Z"£∞ã≤ã≤Zãπ ã¨Oã¨÷ "≥Ú`«ÎO "å\Ï^èŒ#O XHõ ÅHõ∆ Jx K«∂Ѩ_»O ѨÅ∞
q=∞~°≈ʼnõΩ QÆ∞Ô~·Ok. W@∞=O\˜ ã¨Oã¨÷ ™êb<å LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#Öò ™œHõ~°ºO HÀã¨O
Ô~O_»∞#fl~° HÀ@∞¡ ZÖÏ ~Ú=fiQÆÅ^Œ∞? <≥ʼnõΩ 11 ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å"Õ∞~° ZÖÏ
Hõ@ìQÆÅ^Œ∞? J<Õ ã¨O^ÕǨÅ∞ „Ѩ=ÚYOQÍ K«iÛOK«|_®¤~Ú.
JO^Œ∞ˆH x|O^èŒ#Ö’x Jã¨Å∞ ã¨∂ÊùiÎ ~ÚHõ¯_» Q“~°qOѨ|_»ÖË^Œx q=∞~°≈!
E<£ z=i #∞Oz „Ѩu"å~°O– U "å~åxHÍ"å~°O JÑπeOH˜OQ∑ ™œHõ~º° O QÆ∞iOz
J#∞=∞u á⁄O^Œ∞`ÀOk ™êì~!ü nO`À ^ÕjÜ«∞OQÍ ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ∂« Ö’ "å}˜[ºO,
Pã¨H˜Î=Ù#fl Ѩ„uHÍ ã¨Oã¨÷Å∞ ^Õâ◊ ~°Hõ∆} JO@∂ Ѩšq ÅOH˜OK«∞‰õΩ<åfl~Ú.
J~Ú`Õ D Ѩ„uHõÅ =∞^茺, ã¨Oã¨÷Å =∞^茺 JO`« ã¨Yº`« ZÖÏ Jx Pâ◊Û~°ºO
HõÅ∞æ`∞« Ok. r ã¨Oã¨÷ HõHQ∆õ \Æ ì̃ ^Œ∞„+¨ÊKå~°O KÕ™ÈÎO^Œx ã¨Ç¨ ~å ã¨Oã¨÷ "å~åÎÑ„¨ uHõÖ’¡
ѨÓiÎ ¿Ñr „ѨHõ@#Å∞ WzÛ# ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ =Ù<åfl~Ú. J@∞=O\˜q =∞~°záÈ~Ú
WO`« SHõº`« ™êì~ü |∂z HÍ~°}OQÍ ™ê^茺"≥∞ÿOk.
D áÈHõ_»Å∞ ѨijeOz#"å~°∞– Wxfl =∞Oz =∂@Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞QÆ^Œ,
XˆH Ü«∞[=∂xH˜ Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√¡ =ÙO_»@O QÆ∞iOz xÜ«∞O„uOz '„HÍãπ g∞_çÜ∂« —
x|O^èŒ#Å∞ gÔ~=iH© ZO^Œ∞‰õΩ QÆ∞~°∞ΉõΩ~å=_»O ÖË^Œx Pâ◊Û~°ºáÈ`«∞<åfl~°∞? D
[QÆ_®Å∂, ~°≠Ï_çOѨÙÅ∂ K«∂¿ãΖ 'ZѨÊ\˜ÔHÜ«∞ºk „Ѩã¨∞Î`« =∞ѨÊ\˜HõÜ«∞ºk
=∂@ÖÏ_ç...— J<Õ Ñ¨^ŒºO QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=_»O =∞# `«Ñ¨ÙÊHÍ^Œ∞!
(14 PQÆã¨∞ì 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 28

D =∂^茺=∂ÅÖ’ Ѩ~°ã¨Ê~° „ѨKå~°O =ÙO@∞Ok.
"åà◊√¡ Ѩ„uHõÖ’¡ "åà◊¡ \©g QÆ∞iOz,
"åà◊¡ \©gÖ’ "åà◊¡ Ѩ„uHõ QÆ∞iOz K≥ѨÙÊHÀ=_»O.
WkѨÙÊ_»∞ KåÖÏ =∂=¸Å∞ =º=Ǩ~°"≥∞ÿáÈ~ÚOk.
ZO^Œ∞H˜O`« JÉèí„^Œ`åÉèÏ=#?
rq`« K«i„`«Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ K«^"Œ åe? áÈh =º‰õΩÅÎ <ÕÑ^¨ ºŒä O QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åe? Z@∞=O\˜ „Ѩu‰õÄŠѨiã≤÷`«∞Å#∞ ZO`« ™ê^èŒ#`À `«#‰õΩ
J#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞Û‰õΩx q[Ü«∞O ™êkèOKå_À JO^Œ∞HÀQÆey`Õ JO^Œ∞HÀ=K«∞Û.
=ºH˜Î ™ê=∞~°º÷ Og∞^Œ, =ºH˜gÎ ∞^Œ Q“~°=O =Ù#fl"å~°∞, `«=∞ â◊HΘ ™ê=∞~å÷ºÅ‰õΩ Ѩ^∞Œ #∞
ÃÑ@∞ìHÀ"åÅ#∞‰õΩ<Õ"å~°∞– rq`« K«i„`«Å∞, ã‘fiÜ«∞ K«i„`«Å∞ ~Ú+¨ìѨ_»=K«∞Û.
=ºH˜Îáê„`å ÖË^Œ∞, JO`å ã¨=∂[O, =º=ã¨÷ =º=Ǩ~°=∞<Õ "å^ŒO ‰õÄ_® =ÙOk.
D "å^•xfl D "å^Œ∞Å#∞ <Õ~°∞ÊQÍ Z^Œ∞~˘¯x rq`«OÖ’ q[Ü«∞O ™êkèOz#
=º‰õΩÎÅ K«i„`«Å#∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ „ѨK«∞i™êÎ~°∞. áêâßÛ`«º „ѨѨOK«OÖ’! D Ô~O_»∞
~°HÍÅ "å^•Å QÆ∞iOz ã¨∂Hõ∆ ‡ qâı+¡ }¨ WHõ¯_» J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . HÍh "å}˜[º"Õ`ÅΫ ‰õΩ
~ÚO`«‰õΩq∞Oz# Jaè„áêÜ«∂Å∞O_»@O ÖË^• Ô~O_»∂ =ÙO_»@O Pâ◊Û~°ºO. `«=∞
^•HÍ J~Ú`Õ J"≥∞iHõ<£ Ѷ≤ÖÏã¨Ñ¶‘x #=Ú‡`å~°∞. J^Õ `«=∞ ‰õΩ@∞O|O, `«=∞
ã¨Oã¨÷Å∞, `«=∞ "å}˜[ºO ^•\˜`Õ Hõ=¸ºx[OÖ’ x[O =ÙO^ŒO\Ï~°∞.
'=∂—\©gÖ’ 'HõÅ~üû— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O =ÙOk. HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ QÍh, HÍ~°º„Hõ=∞O
ÉèÏ=#Ö’ QÍh „Ѩ`ÕºHõ`« Ug∞ ÖË^Œ∞. WHõ¯_» P q+¨Ü«∞O K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊OHÍ^Œ∞. HÍh
P HÍ~°º„Hõ=∞O HõOÑ‘iOQ∑ KÕ¿ã ™êfiu QÆ∞iOz K≥Ñʨ _»O. P J=∂‡~Ú =∂@HÍi`«#O,
<åE‰õΩ`«#O, #=Ùfi, Hõà◊¡Ö’ ÉèÏ"åÅ∞ ѨeH˜OK«_»O =∞#‰õΩ (HÍ~°º„Hõ=∞O Hõ<åfl)
Z‰õΩ¯= QÆ∞~°∞Î =ÙO@∞Ok. JÖψQ Kå#ÖòÖ’ 'h`À K≥áêÊÅx— „áÈ„QÍOÖ’ J~°Û#, P
29 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
J=∂‡~Ú K«∂ѨÙÅ∞, Ǩ˙O^•`«#O, =∂@Ö’¡ "≥∞K«∂i\©, K«∂Ѩ~°∞Å <åHõi¬OKÕ
q„QÆǨÏO– QÆ∞iOz "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. *ˇq∞hÖ’ '\ÏH± PѶπk \∫<£— HÍ~°º„Hõ=∂xfl
~°≠Ïhû ÖˉΩõ O_® TÇ≤ÏOK«ÖOË . P J=∂‡~ÚHÀã¨"∞Õ K«∂_®e. x[OQÍ K≥áêÊÅO>Ë
Pq_» qâ◊fi~°∂ѨO D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ^Œ~≈° #q∞ã¨∞OÎ k. 'ǨÏ$^ŒÜ∂« O[e— HÍ~°º„Hõ=∞OHõ<åfl
=ÚO^Œ∞QÍ gHõ∆‰õΩÅ =∞kÖ’ "≥∞kÖËk L^ŒÜ«∞ÉèÏ#∞. 'áê_»∞`å fÜ«∞QÍ— HÍ~°º„Hõ=∂xfl
Zãπ.Ñ≤. ÉÏÅã¨∞„|Ǩχ}ºO ÖˉΩõ O_® TÇ≤ÏOK«ÖOË . WÖÏ H˘xfl HÍ~°º„Hõ=∂Å`À H˘O^Œ~∞°
Ü«∂OHõ~°∞¡ S_≥O\˜ÃѶ· J=Ù`å~°∞. "å~°∞ HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^•Å∞QÍ
=∂~°=K«∞Û‰õÄ_®! x*ÏxH˜ ~Ú@∞=O\˜q „Ѩ™ê~° =∂^茺=∂ÅÖ’ H˘`«Î HÍ^Œ∞.
Y∞+¨fiO`üãO≤ Q∑, ‰õΩÅnÑπ#Ü«∞º~ü =O\˜ „Ѩ=ÚY∞Å HÍÅ"£∞ûH˜ QÆ∞iÎOѨÙ, y~åH© =ÙO@∞Ok.
W@∞=O\˜ "å\˜=Å¡ ã¨Oã¨Å÷ #∞Oz =º‰õΩÅÎ ∞, =º‰õΩÅÎ #∞Oz ã¨Oã¨Å÷ ∞ ÖÏÉèÑí _¨ `» å~Ú.
Ѷ¨e`«OQÍ Ñ¨~°ã¨Ê~° Jaè=$kú, QÆ∞iÎOѨ٠=∞iO`« ÃÑ~°QÆ=K«∞Û.
WѨÙÊ_»∞ \©gKå#à◊¡ "å~°∞ Ѩ„uHõÅ∞, Ѩ„uHõÅ "å~°∞ \©g Kå#à◊√¡, D Ô~O_»∞
Hõey#"å~°∞ ˆ~_çÜ≥∂ ˆHO„^•Å∞ „áê~°Oaèã¨∞Î<åfl~°∞. D =∂^茺=∂ÅÖ’ Ѩ~°ã¨Ê~°
„ѨKå~°O =ÙO@∞Ok. "åà◊¡ Ѩ„uHõÖ’¡ "åà◊¡ \©g QÆ∞iOz, "åà◊¡ \©gÖ’ "åà◊¡ Ѩ„uHõ
QÆ∞iOz K≥ѨÙÊHÀ=_»O. WkѨÙÊ_»∞ KåÖÏ =∂=¸Å∞ =º=Ǩ~°"≥∞ÿáÈ~ÚOk.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ D\©gÖ’ "å~°∞ #_ç¿Ñ Ѩ„uHõ QÆ∞iOz "å~°∞ #_ç¿Ñ ëêѨ٠QÆ∞iOz,
=∞~À ã¨Oã¨÷ QÆ∞iOz „Ѩ™êÎ=<Õ HÍ^Œ∞– P ^Œ$âߺÅ∞ ‰õÄ_® K«∂ѨÙ`å~°∞. HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡
PÜ«∂ áê„`«Å∞ J^Õ Ñ¨„uHõÅ∞ K«^Œ∞=Ù`å~Ú, J"Õ ëêѨÙʼnõΩ "≥_»`å~Ú. JO`«‰õΩ
q∞Oz P k#Ѩ„uHõÖ’x ji¬HõÅ∞ Kå#ÖòÖ’x HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ =ÙO\Ï~Ú. P
Kå#Öò q=~åÅ∞ "åi k#Ѩ„uHõÖ’ "å~°ÅÎ ∞Hõ#fl „Ѩ=ÚYOQÍ „ѨK∞« iOK«|_»`å~Ú.
JO>Ë L^ÕÌâ◊ºO Ziy# áê~î°‰õΩ_çfl ã¨∞Å∞=ÙQÍ gHõ∆‰õΩ_çQÍ, qxÜ≥∂QÆ^•~°∞_çQÍ
=∂~°∞Û‰õΩx =∞zÛHõ KÕã¨∞HÀ=_»O. JO>Ë `«=∞ „ÉÏO_£‰õΩ W"Õ∞*ò J=∂O`«OQÍ
ÃÑOK«∞‰õΩx, ^•xfl "å_»∞HÀ=_»O! JO^Œ∞ˆH =∞#^Õâ◊OÖ’ Q˘Å∞ã¨∞ Ѩi„â◊=∞Å∞,
ã¨Oã¨÷Å∞ ÉÏQÍ =i÷Å∞¡`«∞<åfl~Ú. `«=∞ ã¨Oã¨÷ʼnõÄ, `«=∞ "å}˜*ϺxH©, `«=∞‰õÄ
¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ì, ÖÏÉèíO `«QÆæ‰õÄ_»^Œ∞. WO`«=~°‰õΩ JO`å <å^Õ J#_»O J"≥∞iHõ<£
Ѷ≤ÖÏã¨Ñ¶‘.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 30
 J^Õ `«=∞ ã¨Oã¨Ö÷ ’ ѨxKÕ¿ã"åi q+¨Ü∂« xH˜ =¿ã!Î D\©gÖ’ ǨÏ$^ŒÜ∂« O[e,
'áê_»∞`å fÜ«∞QÍ— `«ÑÊ≤ Oz HÍ~°º„Hõ=∂Å`À S_≥O\˜ÃÑ·¶ J~Ú# Ü«∂OHõ~ûü K≥Ñʨ O_ç.
"å~°ÎÅ∞ K«k"Õ"åi ¿Ñ~°∞ ~Ú=fi_»O J<Õk ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ H˘xfl ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ "å~°ÎÅ∞
=O_ç#"å_»∞, "åiÛ#"å_»∞ Z=~°∞? "åiH˜ z~°∞<å=∂ ÖË^•? ÖËHõ J=ã¨~O° ÖË^•?
"å~°∞ ÖˉõΩO_® K«^Œ∞=i K«k"å_®? =O_ç#"å_çHõ#fl =_ç¤Oz#"å_»∞ q∞#fl
HÍQÆÅ_®? áÈh "åà◊√¡ #_ç¿Ñ k#Ѩ„uHõÖ’ ~åã≤# ~°K«~Ú`«‰õΩ ¿Ñ~°∞ ~Ú=fi_»O
ÖË^Œ∞ ZO^Œ∞Hõx? XHõ"Õà◊ ~åã≤#"å_ç ¿Ñ~°∞QÍ Ô~O_»∞, =¸_»∞ JHõ∆~åÅ∞ =Ù<åfl,
"åiH˜ ~ÚO\˜¿Ñ~°∞ =ÙO_»^•? WÖÏ ¿Ñ~°∞¡ TK«HÀ`« HÀÜ«∞_»O Ç≤ÏO^Œ∂, WO_çÜ∂«
@∞_Õ =O\˜ "å\˜Ö’ ‰õÄ_® QÆ`«OÖ’ [iyOk. `«~åfi`« ã¨~°∞̉õΩ<åfl~°∞. ^•ã¨i
<å~åÜ«∞}~å=Ù ã≤x=∂Å∞ "Õã≤, PÜ«∞# ¿Ñ~°∞ >ˇÿ\ ˜ÖòûÖ’ =∂Ü«∞O KÕã≤#
ã¨O^Œ~åƒùÅ∞<åfl~Ú.
W=hfl H˘`«ÎHÍ^Œ∞, `≥eÜ«∞xqHÍ^Œ∞. WѨÙÊ_»∞ D áêzHõ ɡ_çã≤H˘\˜ì#@∞ì
"≥Ú^Œ@ >ˇeq[<£ J<Õk
=ÙOk. U HÍ~°º„Hõ=∞O u#flQÍ #_»=Hõ, ~°Hõ~°HÍÅ =∂~°∞ÊʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~Ú. XHõ q^•º ™ê^èŒ#OQÍ,
Wk XHõ JÉèí„^Œ`å ÉèÏ"åxfl ã¨Ê+¨ìOQÍ K«∂¿Ñ ã≤÷u. W^Õ ã≤÷u \©gÖ’<Õ HÍ^Œ∞ q*Ï˝# qѨOzQÍ QÆ∞iÎOK«|_çOk.
k#Ѩ„uHõÖ’ ‰õÄ_® ã¨Ê+¨ìOQÍ =ÙOk. "≥Ú^Œ\ ˜#∞Oz *ˇq∞x, D\©gx JѨÊ\’¡ 'âß\˜Öˇ·\ò W<£„ã¨ìHõ∆#Öò >ˇeq[<£ ZH±ûÃÑi"≥∞O\ò—QÍ
J#∞HõiOK«ÖË^Œ∞. =∞OKÀ, K≥_À `«#^•ix Jk áÈ`ÀOk. JÖψQ '=∂— ‰õÄ_® PO„^èŒ „Ѩ^Õâò, Hõ~å‚@Hõ, Xi™êû, =∞^茺„Ѩ^Õâò, cǨ~ü, ~å[™ê÷<£
D, *ˇq∞hÅ#∞ J#∞HõiOK«Hõ `«# ÉÏ}˜Ö’ `«#∞ "≥_»∞`ÀOk. JO^Œ∞ˆH PÜ«∂ ~å„ëêìÖ’¡x ^•^•Ñ¨Ù 2400 „QÍ=∂ʼnõΩ
Kå#à◊§‰õΩ ã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ QÆ∞iÎOѨÙÅ∞<åfl~Ú. `≥Å∞QÆ∞ k#Ѩ„uHõÖ’¡ ~ÚѨÙ_»∞ J„QÆ Ñ¨„uHõ#∞ „Ѩu~ÀA q^Œº, =º=™êÜ«∞, ™ê=∂lHõ ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#,
J#∞HõiOK«_O» PyáÈ~ÚOk. J„QÆÑ„¨ uHÍ ~ÚѨÙ_»∞ ~Ú`«~° Ѩ„uHõÅ#∞ J^躌 Ü«∞#O „ѨÜ≥∂[#Hõ~°"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞.
KÕ™ÈÎOk, JÜ≥∂=∞Ü«∞OÖ’ Ѩ_çOk.
ã¨$[<å`«‡Hõ~O° QÆOÖ’ HõOѨӺ@~°∞,¡ Ѩ^`úŒ ∞« Å∞ Ѩ~=° ∂~°O÷ HÍ^Œ∞. =º‰õΩÅÎ „ѨuÉè,í xsHõ∆}! PÃÑ· qâı¡+¨}!!
ã¨$[#‰õΩ J=HÍâ◊O =ÙOk. QÆ∞iÎOѨ٠=ÙO>Ë<Õ =∞iO`« =∞Oz Ѷe¨ `«O =ÙO@∞Ok. ÃãÃÑìO|~°∞1= `Õn ^ŒQÆæ~° Ѩ_»∞`ÀOk. JO>Ë 'HÍãπ— (HõO_ç+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ
Wk QÆ=∞xOK«HõáÈ`Õ `«QÆ∞æ=ÚYO Ѩ\ ˜ì# „áêÉèí=O =Ú#∞‡O^Œ∞ T~°Ìfi=ÚYO ã≤ã¨ì"£∞) <åÅ∞QÆ∞ =∞Ǩ#QÆ~åÅÖ’ J=∞Å∞ѨiKÕ ~ÀA ^ŒiH˘™ÈÎOk. QÆ`« EÖˇ·Ö’
Z~°∞QÆHõáÈ=K«∞Û. ''Hõ#~°∞, q#~°∞, =∂~˘¯#~°∞—— ÖÏ =ÙO>Ë #+¨ìáÈÜÕ∞^≥=~°∞? ~Úk =iÎOѨ|_ç =ÙO_®e. P ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ KåÖÏ ~°HÍÅ∞QÍ K«~°Û [iyOk.
(21 PQÆã¨∞ì 2003) <Õ~°∞QÍ „Ѩ^è•#=∞O„uQ͈~ nxg∞^Œ „ѨHõ@# KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk.

31 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 32

 Wk XHõ~°Hõ"≥∞ÿ# Pâ◊Û~°º"Õ∞! WO`« ǨÏ_®=Ù_ç ZO^Œ∞Hõx? D <ÕѨ^䌺OÖ’<Õ
ÉèÏ~°`^« âÕ Ñ◊ Ù¨ g∞_çÜ∂« ~°OQÆOÖ’x „Ѩ^•è # ã¨Oã¨Å÷ ∞ XHõ „QÆ∂ѨÙQÍ U~°Ê_ç– WO_çÜ∞« <£
g∞_çÜ«∂ „QÆ∂ѨÙQÍ– q^Õj ã¨Oã¨÷Å *’Hͺxfl xÜ«∞O„uOKåÅO@∞<åfl~Ú.
g~°O^Œ~°∂ ™êì~ü „QÆ∂Ѩ٠QÆ∞iOz kQÆ∞Å∞ K≥O^Œ∞`«∂=Ù<åfl~°∞. ~°Hõ~°HÍÅ
"å^Œ q"å^•Å∞ q#|_»∞`«∞<åfl~Ú. "å~åÎÑ„¨ uHõÅÖ’ ZO`À ã¨Å÷ O P„Hõq∞ã¨∞<Î åfl~Ú.
x*ÏxH˜ =∞# ^Õâ◊Ѩ٠\©g „Ѩ"Õâ◊O Ѩije¿ãÎ – ~ÚѨÙ_»∞ Pâ◊Û~°ºO
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. áêâßÛ`«º ^ÕâßÖ’¡ ~ˆ _çÜ∂≥ „Ѩ"tÕ Oz# H˘kÌHÍÅOÖ’ =∞# ^ÕâO◊ Ö’
„áê~°OaèOK«|_çOk. ^•^•Ñ¨Ù J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JHõ¯_» \©g "≥Ú^ŒÖˇ·<å– =∞#
^Õâ◊OÖ’ \©g ~å=_®xH˜ ZO`À HÍÅO Ѩ\ ˜ìOk. >ˇeq[<£ J<Õk KåÖÏ Ys^≥·#
q<À^ŒO.J@∞=O\˜ Ys^≥·# q<À^ŒO =∞# ^Õâ◊O =O\˜ ¿Ñ^Œ ^ÕâßxH˜ Jã¨Å∞
J=ã¨~°=∂?– Jx ZO`ÀHÍÅO K«~°Û [iyOk. HÍh, ~ÚѨÙ_»∞? >ˇeq[<£
ÖËHõáÈ`Õ HÍÅO PyáÈ`«∞Ok, ã¨=∂[O ã¨ÎOaèã¨∞ÎOk– J<Õ ã≤÷uÖ’ =Ù<åflO!
=∞# ^ÕâO◊ Ö’ 1959 ÃãÃÑOì |~ü 15# >ˇeq[<£ ~åHõ ‰õÄ_® HÍHõ`åmÜ«∞"Õ∞!
_èçb¡Ö’ U^À „Ѩ^Œ~°≈# [iyOk. #∂`«# ™êOˆHuHõ q*Ï˝#O`À z#fl \©g
„\Ï<£ûg∞@~°∞`À „ѨÜ≥∂QÍ`«‡Hõ \©g „Ѩ™ê~åÅ∞ [iQÍ~Ú. „Ѩ^Œ~°≈# =ÚyâßHõ P
„\Ï<£ûg∞@~ü q∞QÆ`å ã¨~O° *Ï=∂ "≥#H˜¯ fã¨∞HÔ àϧÅO>Ë ÅˆQl `«_ãç ≤ "≥∂ÃÑ_»Ü∞Õ º@∞ì
`≥eã≤Ok. ^•O`À Jk =∞# ^ÕâßxH˜ |Ǩï=∞uQÍ ~Ú=fi|_çOk.
JÖÏ P Ѩ i Hõ ~ åÅ ™êÜ« ∞ O`À =∞# ^Õ â ◊ O Ö’ \© g „Ѩ ™ ê~åÅ∞
„áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. "≥Ú^Œ@ >ˇeq[<£ J<Õk XHõ q^•º ™ê^èŒ#OQÍ, q*Ï˝#
qѨOzQÍ QÆ∞iÎOK«|_çOk. JѨÊ\’¡ 'âß\˜Öˇ·\ò W<£„ã¨ìHõ∆#Öò >ˇeq[<£
ZH±ûÃÑi"≥∞O\ò—QÍ PO„^èŒ „Ѩ^âÕ ò, Hõ~å‚@Hõ, Xi™êû, =∞^躌 „Ѩ^âÕ ò, cǨ~ü, ~å[™ê÷<£
~å„ëêìÖ’¡x ^•^•Ñ¨Ù 2400 „QÍ=∂ʼnõΩ „Ѩu~ÀA q^Œº, =º=™êÜ«∞, ™ê=∂lHõ
ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# „ѨÜ≥∂[#Hõ~°"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞. Wn
„áê~°OÉèíOÖ’x áÈHõ_»!
1982 PQÆã¨∞ì 15# `˘e™êiQÍ |∞e¡`≥~° g∞^Œ ~°OQÆ∞ŠǨÏiqÅ∞¡
33 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
qHõã≤OzOk. Jk ‰õÄ_® Pã≤Ü«∂ „H©_À`«û"åÅ HÍ~°}OQÍ [iyOk. JѨÊ\’¡
^Õâ◊"åo Ãã@∞ì Zxq∞k "ÕÅ∞ ѨÅ∞HõQÍ, kQÆ∞=∞u ~°HõO ^•^•Ñ¨Ù Ô~\˜ìOѨ٠JO>Ë
Ѩk¿ÇÏ#∞ "ÕÅ∞QÍ LO_Õk.
„H©_»Å g∞^ŒHõ<åfl, ~°OQÆ∞Å ~°OˆQo g∞^Œ Pã¨H˜Î Z‰õΩ¯= HÍ=_»O`À HõÅ~ü
\©g Ãã@∞ìHÀã¨O ZO`À =∞Ok `«ÇϨ `«ÇϨ ÖÏ_®~°∞. D áÈHõ_#» ∞ JѨÊ\’¡ qâ◊$OYÅ
qx=∞Ü«∞ ^èÀ~°}˜H˜ zǨÏflOQÍ q=∞i≈OKå~°∞. q=∞~°≈‰õΩÅ =∂@ ZÖÏ =Ù<åfl–
^Õâ◊O "≥Ú`«ÎO HÍ~°∞KÒHõQÍ q<À^ŒO á⁄O^ŒQÆeyOk.
WѨÙ_»∞ ã‘iÜ«∞Öòû ÖËx \©g Kå#Öò#∞ Jã¨ûÅ∞ TÇ≤ÏOK«ÖËO. 1984Ö’
=∞# ^Õâ◊OÖ’ `˘e™êiQÍ XHõ ^è•~å"åÇ≤ÏHõ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. "å~åxH˜ Ô~O_»∞™ê~°∞¡QÍ
157 ÉèÏQÍÅ∞QÍ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ# 'ǨÏ"£∞Ö’Q∑— Jk. XHõ "≥∞H˜ûHõ<£ ^è•~å"åÇ≤ÏHõ‰õΩ
J#∞ã¨~°}QÍ– =∞^茺 `«~°Ç¨ ‰õΩ@∞O| QÆ$Ç≤Ï}˜x z„uã¨∂Î ™êy# D ã‘iÜ«∞Öò
~ÚѨÊ\˜H© „ѨÜ≥∂[<å`«‡Hõ q<À^ŒOQÍ QÆ∞~°∞ÎO@∞Ok.~°[xQÍ HõÅHÍÅO
xezáÈ~Ú# #\˜ „Ñ≤Ü«∂ >ˇO_»∂ů~ü.
`«~åfiu =∞Å∞Ѩ٠1986Ö’ =zÛ# ~å=∂#O^£™êQÆ~ü xi‡Oz# '~å=∂Ü«∞}ü—.
^•O`À Pk"å~åxH˜ J~°÷"Õ∞ =∂iáÈ~ÚOk. J@∞ `«~åfi`« \©g Ãã@¡#∞ áê=#O
KÕã#≤ '=∞ǨÉèÏ~°`—ü QÆ∞iOz K≥Ñʨ Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . ã¨ÉÅíè ∞, ã¨=∂"ÕâßÅ∞, áêsìÅ∞, =∞Ǩ˙~åÎÅ
ã¨=∞Ü«∂Å#∞ D ^è•~å"åÇ≤ÏHõÅ „Ѩ™ê~° ã¨=∞Ü«∞O „ѨÉèÏq`«O KÕã≤Ok.
1991Ö’ ã¨OÉèíqOz# QÆÖòÊù Ü«Ú^ŒúO JO`«~å˚fÜ«∞ Ѩi}Ï=∂Å`À áê@∞
ÉèÏ~°fÜ«∞ \©qx qѨs`«OQÍ „ѨÉèÏq`«O KÕã≤Ok. âß\˜Öˇ·\ò \©g qѨ¡"åxH˜
Ѩ~ÀHõ∆OQÍ HÍ~°}"≥∞ÿOk. Ѩ^Õà◊§Ö’ ~ÚO\˜O\Ï h\˜ H˘àÏ~Ú ÖËHõáÈ~Ú<å,
=∞~°∞QÆ∞^˘_ç¤ ÖËHõáÈ~Ú<å ˆH|∞Öò \©g =∂„`«O =ÙO_Õ Ñ¨iã≤÷u U~°Ê_çOk.
Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞ʼnõΩ Wk JO`«~å˚fÜ«∞ "å}˜[º"ÕkHõ J~ÚOk. ^•O`À
=∞# PǨ~° qǨ~åÅ∞, PÖ’K«<å ã¨~°à◊√Å∂, r=#â‹·b.. ~ÚÖÏ XHõ>Ëq∞\˜
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 34
"≥Ú`«ÎO PÖ’K«<å q^è•#"Õ∞ =∂iáÈ~ÚOk. „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O ÖˉõΩO_® ~ÚѨÙ_»∞
Un [~°QÆ_»O ÖË^Œ∞. ~å[H©Ü«∞ „ѨKå~° ã¨fi~°∂ѨO, "å}˜[º L`«Ê`«∞ÎÅ J=∞‡HõO
ã¨fi~°∂ѨO ѨÓiÎQÍ =∂iáÈÜ«∂~Ú.
Hˆ |∞Öò \©g „Ѩ"tÕ Oz# `«~åfi`« ã¨iQÍæ ^ŒâßÉÏÌxH˜ ~ÚѨÙ_»∞ =∞~À ^Œ$âߺxH˜
`≥~°ÖË™ÈÎOk. ¿Ñ Kå#à◊√§, #∂ºãπ Kå#à◊√§ JkèHõ"≥∞ÿáÈ~Ú# Ѩiã≤÷u <Õ_»∞Ok.
ˆH|∞Öò \©g ~°OQÆO =º=ã‘÷Hõ$`«O HÍ#@∞=O\˜ ~°OQÆOQÍ =∂iáÈ~ÚOk.
™ê=∂#∞º_»∞ ˆH=ÅO \©g =ÚO^Œ∞ ‰õÄ~˘Û<Õ ™ê÷}∞=ÙQÍ =∂iáÈÜ«∂_»∞.
JO^Œ∞=Å¡<Õ D Ѩiã≤÷ux xÜ«∞O„uOK«_®xH˜ 'HõO_ç+¨<£ Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞—
=ÚO^Œ∞H˘zÛO^Œx „ѨÉèí∞`«fiO „ѨHõ\ ˜OzOk. Ѷ¨e`«OQÍ ¿Ñ Kå#à◊√§ qѨs`«OQÍ =∞# ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’<Õ HÍ^Œ∞, KåÖÏ HõàÏ~°∂áêÅÖ’
ѨÙ~°∞ëêkèHõº`« H˘@ì=zÛ#@∞ì LOk.
#+¨ìáÈ=K«Ûx qâı¡+¨}Å∞ =KåÛ~Ú.
nxH˜ „Ѩ`ÕºHõOQÍ Ñ¨iâ’^èŒ# KÕÜ«∞Hõ¯ˆ~¡^Œ∞.
EÖˇ· 15# „áê~°OÉèOí HÍ"åeû# 'HÍãπ— ~ÚѨÙ_»∞ ÃãÃÑOì |~ü1 #∞Oz <åÅ∞QÆ∞ ã¨∞Å∞=ÙQÍ „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.
=∞Ǩ#QÆ~åÅÖ’ "≥Ú^ŒÅ=Ù`ÀOk.
Ѷ¨e`«OQÍ >ˇeq[<£ Ãã@∞ì`À áê@∞ =∞~À ÃÑ>ˇì (Ãã\ò \ÏÑπ ÉÏH±û)
~ÚѨÙ_»=ã¨~°O. Wk J^Œ#Ѩ٠=ºÜ«∞O J=Ù`«∞Ok. nxH˜ ã¨O|OkèOz KåÖÏ
¢ã‘ÎÅ Ü≥ÚHõ¯, ¢ã‘ÎÅ KÕ`«, ¢ã‘ÎÅ H˘~°‰õΩ...
H˘<Õflà◊¡ „H˜`«O XHõ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# Ѩiâ’^èŒ<å Ѷ¨e`«O Pâ◊Û~°ºO Hõeyã¨∂Î
~°HÍÅ „Ѩâ◊flÅ∞<åfl~Ú. J#∞Éèí=OÖ’H˜ =¿ãÎQÍx K≥ѨÊÖËx Ѩiã≤÷u =ÙOk. "≥Å∞QÆ∞ K«∂ã≤Ok. J^Õ=∞O>Ë [#∞ºÑ¨~°OQÍ =∞QÆ*Ïu JO`«ã≤÷~°`«fiO QÆÅkQÍ^Œh,
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 'HÍãπ—‰õΩ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ _ç.\˜.ÃÇÏKü (_≥~Ô· H±ì @∞ Ǩϟ"£∞) Jk `«fi~°QÍ– ѨÓiÎQÍ JO`«iOz áÈ=K«Ûx P Ѩiâ’^èŒ<å Ѷ¨e`«O "å~°ÎQÍ
J<Õ >ˇHÍflÅr JO@∞<åfl~°∞. JO>Ë ˆH|∞Öò"åÖÏ J=ã¨~°O ÖˉõΩO_® JO`«iHõ∆O "≥Å∞=_çOk. 'ǨÏ=∞‡— J#∞‰õΩx ѨÙ~°∞+¨„ѨѨOK«O P q=~åÅ∞ K«^Œ∞=Ù‰õΩOk.
#∞O_ç <Õ~°∞QÍ ~ÚO\’¡H˜ Kå#Öò =ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH _≥·Ô~H±ì @∞ Ǩϟ"£∞ Jx JO`«Ö’<Õ =∞~À Hõ^äŒ#O =∞QÆ"åà◊¡ÃÑ· Hõã≤ J#fl@∞ì "≥Å∞=_çOk. J^Õ=∞O>Ë
JO@∞<åfl~°∞. =∞#O KÕ¿ã ~°H~õ H° ÍÅ HÍÅ∞+¨ºO HÍ~°}OQÍ =∞QÆ"åiÖ’ g~°ºHõ}ÏÅ ã¨OYº „Hõ=∞OQÍ
UkU"≥∞ÿ<å <åÅ∞QÆ∞ =∞Ǩ#QÆ~åÅÖ’ 'HÍãπ— (HõO_ç+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞) `«QÆæáÈ`ÀO^Œx, Ѷ¨e`«OQÍ =O^èŒ`«fiO „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀO^Œx ‰õÄ_®
=ã¨∞#Î fl "Õà◊ ~Ú^À =ÚYº"≥∞#ÿ =∞Å∞ѨÙQÍ QÆ∞iÎOKåe. ^•O`À =∞Ô~xfl =∂~°∞ÊʼnõΩ q=iOK«|_çOk. nxH˜ =∞iO`« <å@H©Ü«∞`« *’_çã¨∂Î =∞# áê„uˆHÜ«∞q∞„`«∞Å∞
''„Ѩâßfl~°÷Hõ=∞=Ù`«∞#fl =¸_À ѨÙ~°∞ëê~°÷O?—— =O\˜ ji¬HõÅ∞ `«yeOz `«=∂ëê
NHÍ~°O K«∞@ì|_»∞`«∞O^À "Õz K«∂_®e! JO`«=~°‰õΩ xsHõ∆}! PÃÑ· qâı¡+¨}!!
KÕâß~°∞. W=hfl HõÅÊ<å ™êÇ≤Ï`«ºÑ¨Ù fQƉõΩ ѨÓz# ѨÓÅ∞HÍ^Œ∞. q*Ï˝<åxH˜
(28 PQÆã¨∞ì 2003) qHõã≤Oz# Ѩiâ’^èŒ<å ѨÙëêÊÅ∞! HÍ^Œ#_®xH˜ Z=iH˜ ǨωõΩ¯ÖË^Œ∞.

35 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 36

 J~Ú`Õ D q+¨Ü«∂Å∞ '|∞e¡ `≥sÜ«ÚÅ—‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞<À, =ÚO^Œ∞QÍ<Õ
`≥Å∞ã¨∞<ÀQÍh– z#fl`≥~° g∞^Œ Jã¨Å∞ =∞QÆ*Ïug∞^Œ ѨQÆ f~°∞Û‰õΩO@∞<åfl
~°xÑ≤™ÈÎOk? U ã‘iÜ«∞ÖòÖ’ U=Ú#flk QÆ~°fiHÍ~°}O? „Ѩu |∞e¡ `≥~° ã¨=∞ã¨ÎO
„ã‘ÎÅ ~°} ã¨O^ÀǨÏO... ѨÙ~°∞+¨µÅ Jã≤÷`åfixˆH z~°∞<å=∂ JO`«~å÷#O!
=∞# ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’<Õ HÍ^Œ∞, KåÖÏ HõàÏ~°∂áêÅÖ’ ѨÙ~°∞ëêkèHõº`«
H˘@ì=zÛ#@∞ì Hõ#|_Õk. nxH˜ „Ѩ`ÕºHõOQÍ Ñ¨iâ’^èŒ# KÕÜ«∞Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. ã¨∞Å∞=ÙQÍ
„QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. JO^Œ∞ˆH W\©=Å HÍÅOÖ’ D HÀ}O #∞Oz „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ
ѨijÅ# "≥Ú^ŒÖˇ·, =∞Oz Ѩiâ’^èŒ# ™êyOk. áê`« ™êÇ≤Ï`åºxfl H˘`«Î HÀ}OÖ’
Pq+¨¯iOK«_»O gÅ~ÚºOk.
D áÈHõ_»‰õΩ =ÚO^Œ∞ `≥Å∞QÆ∞ #=ÖÏ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ XHõ¯ L^Œ∞@∞# =∞Ç≤ÏàÏ
~°K~« Ú`«Å∞ L^Œ$`«OQÍ ~åâß~°∞. ^•O`À =∞QÆ ~°K~« Ú`«Å∞ P_»¿Ñ~°∞¡ `«yeOK«∞‰õΩx
~åã≤, „Ѩã≤kú á⁄O^•~°∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "≥Å∞=_ç# #=ÖÏ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’
ѨÙ~°∞+¨áê„`«Å∞ „Ѩ^è•#OQÍ<Õ =ÙO_Õq. HÍh <Õ_»∞ >ˇeq[<£Ö’ KåÖÏ qz„`«"≥∞ÿ#
Ѩiã≤÷u <≥ÅH˘Ok.
XHõ¯ `≥Å∞QÆ∞ |∞e¡ `≥~° g∞^Œ<ÕHÍHõ ^•^•Ñ¨Ù ÉèÏ~°fÜ«∞ |∞e¡`≥~°g∞^Œ<Õ
~Ú@∞=O\˜ ѨÙ~°∞+¨ ã¨OHõ@ ã≤÷u `åO_»q™ÈÎOk. „Ѩu ã‘iÜ«∞Ö’¡ =∞QÆ"å_»∞ XHõ¯
^Œ^ŒÌ=∞‡QÍ<À, "å[=∞‡QÍ<À, z"å@∞¡ u<Õ J^èŒ=Ú_çQÍ<À K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
P =∞^茺 '=∂— \©g `˘e "åi¬HÀ`«û= ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ XHõ =∞O„u=~°∞ºÅ∞
>ˇeq[<À¡ ѨÙ~°∞+¨µÅ‰õΩ i[ˆ~fi+¨<£ J=ã¨~°=∞x "åºMϺxOKå_»∞. Jã¨Å∞ ѨÙ~°∞+¨
áê„`«Å∞ KåÖÏ J„Ѩ^è•#OQÍ =ÙO_çáÈ`«∞<åfl~Ú.
Ѷ¨ÖÏ<å áê„`«‰õΩ J„Hõ=∞ ã¨O|O^èŒO =ÙO^Œx ã¨Ê+¨ìO KÕÜ«∂eû#ѨÙ_»∞ ѨÙ~°∞+¨
áê„`« ~å=_»O, `«~åfi`« P ã¨^Œ~°∞ ѨÙ~°∞+¨áê„`«#∞ P áê„`« ÉèÏ~°º z"å@∞¡
ÅOH˜Oz#ѨÙ_»∞ ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ѨÓiÎQÍ =ºH˜Î`«fiO ÖËx J<å=∞‰õΩÅ∞QÍ
z„fHõiã¨∞Î<åfl~°∞.
Uà◊§ `«~°|_ç Hõ^äŒÅ∞ ÖÏQÆ|_»\ÏxH˜ =ºH˜Î`«fi=Ú#fl ѨÙ~°∞+¨áê„`«Å∞
ã¨ÇϨ HõiOK«Háõ È=K«∞Û Jx \©g ~°K~« Ú`«Å Jaè„áêÜ«∞O HÍÉ’Å∞! WÖÏO\˜ Ѩiã≤u÷
37 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
~ÚO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ U ÉèÏ+¨Ö’#∂, U HõàÏ~°∂ѨOÖ’#∂ `å~°ãѨ _¨ ç =ÙO_»Háõ È=K«∞Û.
nx=¸ÖÏÅ∞ =∞iO`« Ö’`«∞QÍ K«∂_®ÖË"≥∂!
J^Õã¨=∞Ü«∞OÖ’ |∞e¡`≥~° JO`å P„Hõq∞ã¨∞Î#fl „ã‘Îáê„`«Å Ѩiã≤÷u Uq∞\©?
„Ѩu ã‘iÜ«∞Öò HõàH◊ àõ Ö◊ Ï_»∞`«∂ É’Öˇ_∞» „ã‘Î áê„`«Å`À ™êQÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. „Ѩuáê„`«
Z`«∞ΉõΩ ÃÑ·Z`«∞Î "Õã¨∂Î, l`«∞ÎÅ=∂iQÍ ™êQÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. KåÖÏ~°HÍÅ∞QÍ
JÅÊ"≥∞ÿ# áÈHõ_»Å∞ „Ѩ^Œi≈ã¨∂Î ™êQÆ∞`«∞O\Ï~Ú. „ã‘ÎH˜ ÃÑàı§ Ѩ~°=∂~°÷O, =∞~À
„ã‘ÃÎ Ñ· ѨQÆ f~°∞ÛHÀ=_»O JOu=∞ ÅHõ∆ ºO– J<Õ suÖ’ Hõ^ÅŒä ∞ Hõ^∞Œ Å∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú.
âßs~°Hõ Ç≤ÏO㨠xO_ç =ÙO@∞Ok. JO`«‰õΩq∞Oz =∂#ã≤Hõ Ç≤ÏO㨠ã¨OÉèÏ+¨}Å
^•fi~å, =ÚY Hõ=oHõÅ ^•fi~å ™êkè™êÎ~°∞. "≥ÚQÆ∞_»∞, Ñ≤Å¡Å∞– ã¨fi~°æ=∞~Ú#@∞ì
K«∂ѨÙ`å~°∞. Ñ≤Å¡Å∞ ÖËHõáÈ`Õ Ü«∂QÍÅ∂, `«Ñ¨ã¨∞ûÅ∂ KÕã¨∞Î#fl@∞ì K«∂ѨÙ`å~°∞.
„Ѩ`«ºi÷ Z`«∞ÎQÆ_»Ö’ ÃÑ·KÕ~Ú P~Ú`Õ, Jxfl „Ѩ¨Ü«∞`åflÅ∞ KÕã≤ z=~°‰õΩ ^Õ=Ù_çx
„áêiúOz, "Õ_»∞H˘x, z=~°‰õΩ ɡkiã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
XHõ"Ñ·≥ Ù¨ áê^•i÷Hõ PÖ’K«##∂, =ã¨∞Î "åº"≥∂Ǩhfl QÀ¡iÃÑ·¶ KÕã∂¨ –Î =∞~À"≥Ñ· Ù¨
U=∂„`«O P`«‡ã¨÷~Ú~°ºO ÖËx ÉËÅÅ∞QÍ K«∂ѨÙ`å~°∞. „ã‘ÎÅ H˘~°‰õΩ, „ã‘ÎÅKÕ`«,
„ã‘ÎÅÜ≥ÚHõ¯– J<Õ suÖ’ ™êˆQ D ÉèÏ~°fÜ«∞ ã‘iÜ«∞à◊§Ö’ =∞QÆ"å~°∞ ѨQÆ"å~°∞
J~Ú<å „ã‘Î*Ïu ZÖÏO\˜ Jaè„áêÜ«∞O Hõeæ™ÈÎOk? '"≥∞>ˇìÅ ã¨=fi_ç— 'LO_»=∂‡
ÉÁ@∞ì ÃÑ_»`å—, '„ã‘Î[#‡— =O\˜ É’Öˇ_»∞ ÃãO\˜"≥∞O@∞ >ˇÿ\ ˜Öòû`À – |∞e¡`≥~°
xO_® ÉÁ@∞ì HÍ@∞HõÅ∞ K«∂ѨÙ`«∂ „ã‘Î =ºH˜Î`åfixfl ZO`« hK«OQÍ „ѨKå~°O
KÕã¨∞Î<åfl~°∞? =∞QÆ"åix '<≥QÆ\ ˜"£ Hõã≤—`À z„u¿ãΖ P_»"åix 'áêl\˜"£ Hõã≤—`À
<åâ◊#O KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. "≥~ã° ≤ PůǨÅ∞, J„Hõ=∞ ã¨O|O^èOŒ – JÉèºí O`«~O° HÍ^Œ#fl@∞ì
Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
D áÈHõ_g» ∞^Œ ~°K~« Ú`«Å∞QÍh, L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞QÍh ^Œ$+≤ì ™êiOK«_O» ÖË^∞Œ .
"åi ^Œ$+≤ìÖ’ ~Úk JO`« „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#@∞ì Hõ#Ѩ_»_»OÖË^Œ∞. JO`«Ö’Ѩ٠[~°QÍeû#
J#~°O÷ [iyáÈ=K«∞Û. JO^Œ∞=Å¡ ~°K~« Ú`«Å‰õÄ, HõàÏHÍ~°∞ʼnõÄ– D =¸ÖÏÅ#∞
QÆ=∞xOK«=Åã≤OkQÍ `≥eÜ«∞K≥¿ÑÊ^≥=~°∞?
(4 ÃãÃÑìO|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 38

'' Uk K«∂_®e – Uk K«∂_»‰õÄ_»^Œ∞—— Jx
áêH˜™êÎ<£ „ѨÉèí∞`«fiO HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞HÀ=_®xfl JHõ¯_ç áœ~°∞Å∞
ri‚OK«∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞.
JHõ¯_» ‰õÄ_® JÉèí∞º^ŒÜ«∞"å^Œ∞Å∞
D ^èÀ~°}∞Å#∞ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
Ѩ„uHõÅ∞ ‰õÄ_® „Ѩ*ÏÉÏǨïà◊ºO =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞
„Ѩu^èŒfixOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
áêH˜™êÎ<£Ö’ ÉèÏ~°fÜ«∞ Kèå#à◊√¡
~åÜ«∞ÉÏ~°∞ÅO^Œ∞ ™êO㨯 $uHõ~åÜ«∞ÉÏ~°∞Å∞ "Õ~°Ü«∂... Jx WѨC_»∞
K≥ÑC¨ HÀ"åe. \©g Kå#à◊#¡ ∞ ÖÏÉèÏÅ HÀã¨O Ü«∞[=∂#∞Å∞ „áê~°Oaè™êÎ~∞° . gHõ‰∆ Ωõ Å∞
q<À^ŒO HÀã¨"≥∂, HÍňH∆ѨO HÀã¨"≥∂ K«∂™êÎ~°∞. D Ô~O_»∞ =~åæÅ∞ H͉õΩO_®
\©g`À =Ú_çÑ_¨ #ç "å~°∞ Láêkè HÀã¨"∂≥ , ÖÏÉèOí HÀã¨"∂≥ L^ÀºQÆOÖ’ =ÙO\Ï~°∞.
J~Ú`Õ JO`«‰Ωõ q∞Oz# Ѷe¨ `åÅÃÑ· giH˜ xÜ«∞O„`«} LO_»^∞Œ . =∞s =ÚYºOQÍ
^Õâ◊ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÅ∞ Ãã·`«O \©g ã¨OˆH`åÅ#∞ PѨ*ÏÅ=Ù. JO^Œ∞=Å¡ D `«~°Ç¨
=∂^躌 =∂ʼnõΩ „áê^è•#º`« ÃÑiyOk. x*ÏxH˜ ã≤x=∂ʼnõΩ ÖËx ™œÅÉèºí O |∞e¡`~≥ °
„Ѩ™ê~åÅ =Å¡ ™ê^茺=∞=Ù`ÀOk. JO^Œ∞Hõx ™êO㨯 $uHõ ~åÜ«∞ÉÏi áê„`«#∞
\©g KåÖÏ ã¨∞Å∞=ÙQÍ áÈ+≤OK«QÅÆ ^Œ∞. J~Ú`Õ ã¨=∞~°`÷ « =∂„`«O ^•xfl ~°∂ѨHÅõ Ê#
39 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
KÕ¿ã"åi ™ê^蕺™ê^蕺Šg∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO@∞Ok.
2003 PQÆã¨∞ì 24 Pk"å~°O áêH˜™êÎ<£Ö’ >ˇeq[<£ `≥~° „Ѩ™ê~åÅ∞ ÖËHõ
"≥Å"≥ÅÉ’~ÚOk. ÉèÏ~°fÜ«∞ \©g Kå#à◊¡#∞ áêH˜™êÎ<£ „ѨÉèí∞`«fiO x¿+kèOzOk.
ZO^Œ∞HõO>Ë – áêH˜™êÎ<£ áêʼnõΩÅ "åÅHõO Z=iH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞? U^À Q˘_»=
Ѩ_»HõáÈ`Õ "åiH˜ JHõ¯_» ~å[H©Ü«∞ Jã≤Î`«fiO Hõ~°∞=Ù J~ÚáÈ`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡
U^À XHõ ~°HõOQÍ ye¡Hõ*Ï˚Å∞ ÖÏO\˜ yÅ∞¡_»∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å`À ÉèÏ~°`«^Õâßxfl
zH͉õΩѨ~°K«_»O "åiH˜ x`«ºHõ$`«ºO. nxH˜ `À_»∞ ÉèÏ~°fÜ«∞ Kå#Öòû qâı+¨OQÍ
áêH˜™êÎh gHõ∆‰õΩÅ#∞ PHõ@∞ìHÀ=_»O XHõ x[O. JO`«‰õΩq∞Oz# =∞~À q+¨Ü«∞O
U=∞O>Ë áêH˜™êÎh „ѨHõ@#ÅÖ’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO ÉèÏ~°fÜ«∞ Kå#à◊¡ˆH ™⁄O`«O.
^•O`À ™ê÷xHõ áêH˜™êÎh Kå#à◊§‰õΩ q∞yÖËn H˘OK≥"Õ∞. ˆH=ÅO ~å[H©Ü«∞
=∞`«Å|∞Å`À P Kå#à◊√§ JHõ¯_» #_»∞ã¨∞Î<åflÜ«∞x XHõ áêH˜™êÎ<£ áœ~°∞_ç
Jaè„áêÜ«∞O. JÖψQ ɡOQÍb Kå#à◊§#∞ |OQÍ¡^âÕ òÖ’ K«∂™êÎ_∞» . É’Öˇ_∞» |OQÍ¡^âÕ ò
„ѨHõ@#Å∞ ɡOQÍb Kå#à◊§‰õΩ Åaèã¨∞Î<åfl~Ú. ‰õÄ_®! ÉèÏ~°fÜ«∞ ã≤x=∂Å∞ ‰õÄ_®
JHõ¯_» ÉÏQÍ „Ѩ^Œi≈OK«|_»`åÜ«∞x K≥ѨÊHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
x[OQÍ ~Ú@∞=O\˜ Ѩiã≤÷u JHõ¯_ç áêʼnõΩʼnõΩ W|ƒOk Hõeæã¨∞ÎOk. =∞s
=ÚYºOQÍ JHõ¯_ç ã¨=∂[OÖ’ POHõÅ∆ ∞ Z‰õΩ¯=. J=HÍâßÅ∞ `«‰Ωõ ¯=. JÜ«∂`«∞ÖÏ¡
MÁ"≥∞hÿ >ˇeq[<£#∞ |Ç≤Ï+¨¯iOK«_O» XHõ™êi QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ HÀO_ç. =Úã≤O¡ áêʼnõΩÅ
PÖ’K«<å ^èÀ~°}˜ WÖÏ =ÙO>Ë =∞~À"≥·Ñ¨Ù >ˇHÍflÅr =∂„`«O >ˇeq[<£QÍ,
WO@Ô~fl\òQÍ YO_®O`«~åÅ∞ „Ѩ=Ç≤ÏOz WO\˜O\Ï ^Œ~≈° #q∞™ÈÎOk. "å~°O „H˜`O«
=∞~À qâı¡+¨} áêH˜™êÎ<£ #∞O_ç "≥Å∞=_çOk. WO@Ô~fl\ò, HõOѨӺ@~ü ^•fi~å
JHõ¯_» ÃÑo§ =∞O`«<åÅ∞ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. ÃÑo§à◊√§ [~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞x P ã¨=∂Kå~°O!
Wk =∞#‰õΩ Pâ◊Û~°ºO HõeæOK«HõáÈ=K«∞Û. HÍh JHõ¯_ç ã¨=∂*ÏxH˜ ÃÑ^ŒÌ ‰õΩ^Œ∞ѨÙ.
™êOˆHuHõ q*Ï˝#O ~ÚÖÏ qK«∞Û‰õΩO@∂ =ÙO>Ë áêH˜™êÎh áêʼnõΩÅ∞ KåÖÏ
Ü«∂`«# Ѩ_∞» `«∞<åfl~°∞. Jã¨ÇϨ <åxH˜ Ö’#=Ù`«∞<åfl~°∞. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞
Kå#à◊√§ Hõ<≥fl„~°‰õΩ QÆ∞~°Ü«∂º~Ú. JO^Œ∞ˆH áêH˜™êÎh gHõ∆‰õΩÅ∞ K«∂¿ã ÉèÏ~°fÜ«∞
Kå#à◊§#∞ JkèHÍiHõOQÍ x¿+kèOKå~°∞. Wk áêʼnõΩʼnõΩ P#O^ŒO HõeæOz<å,
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 40
gHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ qëê^ŒO q∞yeÛOk. Hˆ |∞Öò PѨ~ˆ @~°∞¡ gHõ‰∆ Ωõ Å =∞<ÀQÆ`O« Q“~°qOK«_O»
"åi Láêkè. ^•O`À Hˆ |∞Öò PѨ~ˆ @~°¡ J™Èã≤Ü∞Õ +¨<£ "å~°∞ x~°ã#¨ =ºHõOÎ KÕÜ∂« Åx
ÉèÏqOKå~°∞. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ áêH˜™êÎh „Ѩ~Ú"Õ@∞ Kå#à◊§#∞ W=fi‰õΩO_®
ã¨"≥∞‡ KÕâß~°∞. ^•O`À ÉèÏ~°fÜ«∞, áêH˜™êÎh Kå#à◊√§ |∞e¡`≥~° #∞Oz
J^Œ$â◊º=∞Ü«∂º~Ú. Wk qâı+¨O HÍ^Œ∞. "å~°Î HÍ^Œ∞. ˆH|∞Öò PѨˆ~@~°∞¡ ^•O`À
`«$Ñ≤ÎѨ_»Hõ áêH˜™êÎ<£ JkèHÍ~° Kå#Öò Ñ≤\ ©gx ‰õÄ_® W=fiÖË^Œ∞. ^•O`À P~ÀA#
U Kå#Öò ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH Jk ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ ‰õÄ_® "å~°Î J~ÚOk.
WHõ¯_» =∞~À qâı+=¨ ÚOk. ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ QÆ∞iOz áêH˜™êÎh ~ˆ _çÜ∂≥ , \©gÅÖ’
^Œ∞„+¨ÊKå~°O [~°∞QÆ∞`«∂ =ÙO@∞Ok. "å~°∞ =∞s „â◊√uq∞Oz#ѨÙ_»∞ =∞#^Õâ◊OÖ’ =O^Œ âß`«O
"å\˜x x¿+kèã¨∞Î#fl@∞ì "å~°ÎÅ∞ =ã¨∞ÎO\Ï~Ú. Wk ™ê‰õΩQÍ áêH˜™êÎ<£ ÉèÏ~°fÜ«∞ q^Õj =¸Å^èŒ#O L#fl
„Ѩ~Ú"Õ@∞ Kå#à◊§#∞ x¿+kèã¨∞ÎOk. "åã¨Î"åxH˜ áêH˜™êÎ<£ áœ~°∞Å∞ K«∂¿ãk
™êì~ü #∂ºãπ
' g∞_çÜ«∂ HõO>ˇO\ò JO_£ Hõ=¸ºxˆH+¨<£ ã¨sfiãπ—
„Ѩ^è•#OQÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ Kå#àı§! =ÚYºOQÍ Ç≤ÏOn ÉèÏ+¨ HÍ~°}OQÍ Z@∞=O\˜ J<Õ ã¨Oã¨÷#∞ „áê~°OaèOzOk.
J_»¤OH˜ ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Ö’ 26 âß`«O
'' Uk K«∂_®e – Uk K«∂_»‰õÄ_»^Œ∞—— Jx áêH˜™êÎ<£ „ѨÉèí∞`«fiO q^Õj "å\ÏÅ∞Oz
HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞HÀ=_®xfl JHõ¯_ç áœ~°∞Å∞ ri‚OK«∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. JHõ¯_» ‰õÄ_® q∞QÆ`å "å\ÏÅ∞
JÉèí∞º^ŒÜ«∞"å^Œ∞Å∞ D ^èÀ~°}∞Å#∞ f„=OQÍ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~°∞. Ѩ„uHõÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏ~°fÜ«ÚʼnõΩ L#fl@∞¡ K«∂Ñ≤Ok.
„Ѩ*ÏÉÏǨïà◊ºO =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ „Ѩu^èŒfixOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. 'k _≥·b >ˇÿ"£∞û— J<Õ
ÖÏǨϟ~°∞ #∞Oz "≥Å∞=_Õ Ñ¨„uHõ D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O ~åã¨∂Î –
â◊√„ÉèíO KÕÜ«∂Åx ˆH|∞Öò PѨˆ~@~°¡‰õΩ Láêkè, áœ~°∞ʼnõΩ q<À^ŒO ÖˉõΩO_®
XO@i K«∞Hõ¯ ™êì~ü
Ѩã∞¨ ÉÎ @ˇ _ì O» "åOKèh« Ü«∞O HÍ^Œx ¿Ñ~˘¯Ok. JHõ¯_ç Hˆ |∞Öò "å~°∞ ‰õÄ_® áœ~°∞Å`À ''k =~°Öò¤ k<£ gãπ—— J<Õ „Ѩ}Üü∞ ~åÜü∞Å HÍ~°º„Hõ=∞O ^Œ∂~°^Œ~°≈<£Ö’
HõÅã≤ „ѨÉèí∞`åfixfl =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~°∞. ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨=∂[O QÆ∞iOz >ˇeq[<£ `≥~° KåÖÏ „áêK«∞~°ºOÖ’ =ÙO_Õk. x*ÏxH˜ P HÍ~°º„Hõ=∞O ^•fi~å<Õ „Ѩ}Üü∞~åÜü∞
^•fi~å áêH˜™êÎ<£#∞ KåÖÏ ã¨∞Å∞=ÙQÍ KÕ~°=K«∞Û. JO^Œ∞ˆH <Õ_»∞ \©g `≥~°#∞ |∞e¡ ` ≥ ~ ° g∞^Œ K« Ö Ï=∞}˜ Ö ’H˜ =KåÛ_» ∞ . D HÍ~° º „Hõ = ∂xfl á⁄\˜ ì Q Í
™êO㨯 $uHõ ~åÜ«∞ÉÏi Jx ¿Ñ~˘¯#_»O, KåÖÏ ^ÕâßÖ’¡ =∞# Ç≤ÏOn Ç‘Ï~ÀʼnõΩ \˜._»|∞¡ º.\˜._»|∞¡ º. J<Õ"å~°∞ ã¨iQÍæ D JHõ∆~åÅ#∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥KÕÛÖÏ âıY~ü
KåÖÏ QÆ∞iÎOѨ٠=ÙOk. ^•xH˜ HÍ~°}O ˆH=ÅO ã≤x=∂ =∂^茺=∞O, JÖψQ <Õ_»∞ QÆ∞áêÎQÍ~°∞ ZH±û„ÃÑãπÖ’ XHõ "åºã¨O ~åâß~°∞. P "åºã¨O ji¬Hõ _»|∞¡ º.Zãπ._»|∞¡ º.\˜
\©g =∞iO`« |ÅѨ_ç – J^Œ$â◊ºOQÍ Ñ¨Ü«∞xOz ^Œ$â◊ºOQÍ =∂iáÈ`ÀOk. JO>Ë '' "≥_£<≥ãπ_Õ ¿ã "≥_£<≥ãπ_Õ `«H±—— Jx J~°÷O. |∞^èŒ"å~°O #∞Oz |∞^èŒ"å~°O
(14 ÃãÃÑìO|~ü 2003) ^•HÍ Jx `≥Å∞QÆ∞, J^Õq∞\Ï Jx g∞‰õΩ ã¨O^ÕǨÏO ~å=K«∞Û. Jk ™êì~ü #∂ºãπ

41 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 42

Kå#Öò QÆ∞iOz ~åã≤# qâı¡+¨}. x*ÏxH˜ D =∞^茺 ™êì~ü #∂ºãπ‰õΩ K«∞Hõ¯Å∞
u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
"å~åÎ Kå#à◊√§ =∞# ^Õâ◊ Éè∂í ÉèÏQÆO #∞Oz JÑπeOH˜OQ∑ ™œHõ~º° O HÍ"åÅO>Ë
– `«Ñʨ xã¨iQÍ `«=∞ q^Õj "å\Ï `«yOæ K«∞HÀ"åÅx ÉèÏ~°`ü „ѨÉ∞íè `«fiO QÆ`« Ѷ„≤ |=iÖ’
H˘xfl x|O^èŒ#Å∞ KÕã≤Ok.
J~Ú`Õ WO^Œ∞Ö’ ZO`À ¿ÇÏ`«∞~åÇ≤Ï`«ºO =Ù#fl@∞ì KåÖÏ ÉèÏ~°fÜ«∞ g∞_çÜ∂«
ã¨Oã¨÷Å∞ XHõ¯>Ë q=∞i≈OKå~Ú. JHõ∆~åÖÏ K≥Ñ≤Ê#^•xH©, [~°∞QÆ∞`«∞#fl ^•xH© –
á⁄O`«# ÖËx suÖ’ áÈHõ_»Å∞ á⁄_»ã¨∂Ѩ_»"Õ∞ HÍ~°}O. J`«ºO`« ã¨fiÅÊ
=¸Å^èŒ#O`À ZÖÏ XHõ Kå#Öò #_»∞=QÆÅ^Œ∞? ^•O`À ' WO_çÜ«∂ @∞_Õ' '>ˇÿ"£∞û
PѶπ WO_çÜ«∂— f„=OQÍ ^èŒfi["≥∞`åÎ~Ú.
=∂iÛ 2003 `À JÑπeOH˜OQ∑ QÆ_»∞=Ù =Úyã≤Ok. `«~åfi`« =¸_»∞ <≥ÅÅ∞
QÆ_»∞=Ù QÆ_»zOk. q+¨Ü«∞O `ÕÅÖË^Œ∞. ^•O`À ™êì~ü #∂ºãπ |`«∞‰õΩ "å~°O
"å~°OÖÏQÍ ™êyOk.
^•O`À „Ѩu |∞^èŒ"å~°O `«~åfiu |∞^èŒ"å~°O ^•HÍ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ J#∞=∞u
á⁄O^Œ_»O`À ™êì~ü #∂ºãπ Kå#Öò ™êQÆ∞`«∂ =zÛOk. ^•O`À âıY~üQÆ∞áêÎ
K«=∞`å¯~°OQÍ ' "≥_£<≥ãπ _Õ¿ã "≥_£<≥ãπ_Õ `«H±— Jx P@ Ѩ\ ˜ìOKå_»∞. x*ÏxH˜
™êì~ü JkèÑ`¨ ∞« Å∞ "å}˜[º ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’ U=ÚO^À QÍh... KåÖÏ ~°HÍÅ =Ú‰õΩ¯`åà◊√§
Ѩ_®¤~Ú.
W^≥O`« f„=OQÍ =ÙO^ŒO>Ë Jã¨Å∞ Ѩ_»x 'r— 'ã¨Ç¨~å— Å∞ XˆH "ÕkHõ
g∞^Œ‰õΩ =KåÛ~Ú. Ѩ„uHõÖ’¡ q^Õj "å\Ï QÆ∞iOz ѨÓiÎ =ºuˆ~Hõ ^Œ$HõÊ^ä•Å`À
=º=ǨÏiOz# 'WO_çÜ∂« @∞_Õ— '>ˇ"ÿ ∞£ û—PѶπ WO_çÜ∂« —Å∞ ‰õÄ_® "åi`À Hõeâß~Ú.
J^Õ WO_çÜ«∞<£ g∞_çÜ«∂ „QÆ∂Ñπ.
WѨÙ_»∞ PQÆã∞¨ ì 28# `å*ÏQÍ „ѨÉ∞íè `«fiO =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ ã¨∂„`åÅ∞ „ѨH\õ O˜ zOk.
ã¨=∂Kå~° „Ѩ™ê~°âßYÅ =∞O„u, Pi÷Hõ =∞O„u, <åºÜ«∞âßMÏ =∞O„u Hõeã≤ D
x|O^èŒ#Å#∞ ã¨=iOKå~°∞. 26âß`«O q^Õj "å\Ï J<Õ xÜ«∞=∞O JÖÏ<Õ
43 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=ÙOk. J~Ú`Õ Kå#Öò#∞ xÜ«∞O„uOKÕ ÉèÏ~°fÜ«∞ HõOÃÑhH˜ `«Ñʨ xã¨iQÍ 51âß`«O
"å\Ï =ÙO_ç f~åe. J@¡x ÉϺO‰õΩÖ’¡ JѨCÅ∞ fã¨∞‰õΩx J^Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ "å\Ï
JO>Ë ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. JO`ÕHÍx ã¨iQÍ q=iOK«x suÖ’ ¿+~°∞¡ ѨOK«_»O ‰õÄ_®
‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
JO`«‰õΩq∞Oz ã¨Oáê^ŒHõ ™ê÷~Ú xÜ«∞O„`«} `«Ñ¨Êxã¨iQÍ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ
KÕuÖ’ =ÙO_®e. P xÜ«∂=∞HÍÅ∞ ‰õÄ_® ÉèÏ~°fÜ«∞ HõOÃÑhH˜ =ÙO_®e. „Ѩ^•è #
HÍ~°ºx~åfiǨωõΩÅ∞. ã¨Oáê^ŒHõ=~°æ ã¨Éèí∞ºÅ∞, HÍ~°ºx~°fiǨÏ}ÏkèHÍ~°¡`À áê@∞
<åÅ∞yO@ =¸_»∞ =O`«∞Å =∞Ok É’~°∞¤ ã¨Éèí∞ºÅ∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ ÉèÏ~°fÜ«ÚÖˇ·
=ÙO_®e. D xÜ«∞=∂Å∞ KÕã¨∂Î ™êì~ü #∂ºãπ‰õΩ XHõ <≥Å QÆ_»∞=Ù WzÛOk. JO>Ë
ÃãÃÑìO|~ü 28 `«~åfi`« ™êì~ü #∂ºãπ Ѩiã≤÷u Uq∞\˜?
™êì~ü #∂ºãπ U~°Ê~°z# 'g∞_çÜ«∂ HõO>ˇO\ò JO_£ Hõ=¸ºxˆH+¨<£— ã¨sfiãπÖ’
¿+~°∞¡ á⁄Ok# "åiÖ’ 'Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û— ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞ g~üã¨OѶ≤∞fi =Ù<åfl~°∞.
'™êì~ü \ÏH±— =O\˜ \ÏH±ëÈÅÖ’ „Ѩã≤kú K≥Ok# ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞ W`«_»∞. WO`«=~°‰õΩ
qz„`«O ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ 'Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û—`À ™êì~ü #∂ºãπ [`«Ñ¨_»∞`ÀO^•? –
J<Õ XHõ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl g∞_çÜ«∂ ~°OQÍxfl WѨÙ_»∞ Ѩ\ ˜ì Ñ‘_ç™ÈÎOk.
J"≥∞iHÍÖ’ÖÏQÍ D^Õâ◊OÖ’ Ѩ„uHõÅ∞–Kå#à◊√§ QÆ∞iOz „HÍãπ g∞_çÜ«∂Ö’
xO|^èŒ#Å∞ ÖË=Ù. ^•O`À ' Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û— Ö’ ™êì~ü "å\Ï fã¨∞‰õΩx, ™êì~ü
#∂ºãπ x~°fiǨÏ} Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û‰õΩ =ke`Õ W^ŒÌi ã¨=∞㨺Å∞ f~°∞`å~Ú.
^•O`À 'Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û— =∞iO`« ÃÑ@∞ì|_ç`À qã¨Îiã¨∞ÎOk. ™êì~ü #∂ºãπ
=∞#QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. nxfl Ç≤ÏO^Œ∂™ê÷÷<£ >ˇÿ"£∞û ã¨Oã¨÷ ѨÓiÎQÍ YO_çOK«_»O ÖË^Œ∞.
Ѷ¨e`«OQÍ =∞~À |Å"≥∞ÿ# g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷ J=`«iOKÕ Ñ¨iã≤÷u =ÙOk. ^•O`À
g∞_çÜ«∂ ã¨g∞Hõ~°}Å∞ =∂~°∞`å~Ú.
(21ÃãÃÑìO|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 44

<åÅ∞QÀæ_»Å =∞^茺.
„_®~ÚOQ∑ ~°∂OÖ’ =¸Å# #H˜¯ =Ù#fl
z#fl ÃÑ>ˇì ~ÚѨÙ_»∞ KåÖÏ „Ѩ^è•#"≥∞ÿáÈ~ÚOk.
KåÖÏ J"åÎã¨qHõ q+¨Ü«∂Å#∞ QÆ∞kQÆ∞zÛ
~ÀA‰õΩ áêuHõ ã‘iÜ«∞à◊§^•HÍ „Ѩ™ê~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
ã≤x=∂ÅÖ’ ‰õÄ_® „ã‘Îx J^è•fi#flOQÍ z„uã¨∞Î<åfl~°∞.
gHõ∆‰õΩÅ∞ Kå#à◊§#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∂e!
''„ã‘ÎÅ#∞ J==∂xã¨∞Î#fl \©g ã‘iÜ«∞Öòû—— J<Õ ji¬Hõ`À „ã‘Î"å^Œ« Ѩ„uHõ
'Éèí∂q∞Hõ— W\©=Å XHõ iáÈ~°∞ì#∞ „ѨK«∞iOzOk. q[Ü«∞"å_»Ö’ KÕ`«# ã¨Oã¨÷
XHõ 㨈~fi x~°fiÇ≤ÏOz, `«~åfi`« XHõ K«~åÛQÀ+≤ª [iÑ≤Ok. „ã‘ÎʼnõΩ =ºH˜Î`«fiO
ÖˉõΩO_®, XHõ D~嬺à◊√=ÙQÍ, „ѨfHÍ~°O`À ~°yeáÈÜÕ∞ =ºH˜ÎQÍ, ÃÑm§ Ñ≤Å¡Å∞
Ѩ~°=∞QÆ=∞ºOQÍ Ñ¨iQÆ}˜OKÕ =ºH˜ÎQÍ.. WOHÍ H˘\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å "å}˜*Ϻxfl
J=bÅQÍ KÕ¿ã =∞Ç≤Ïà◊ H˘O`« „Ѩu‰õÄŠѨiã≤÷u ~åQÍ<Õ ~ÚO\’¡ ^Õ=Ùx QÆk
45 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=ÚO^À, gkèÖ’ QÆ∞_ç=ÚO^À ÉèHí wΘ `åÅ∞ PÅÑ≤OKÕ ÉËÅQÍ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°∞. x*ÏxH˜
ZO`« J^èŒ=∞OQÍ z„uã¨∞Î<åfl~À XHõ¯ suÖ’ q=iOK«ÖË=Ú. U ^Œ~°≈‰õΩ_ç „Ñ¨uÉèí
P ^Œ~≈° ‰õΩ_çk. U^≥<· å qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ 'q=∞<£û ã¨_ì ãô —π qÉèÏQÆOÖ’ Wk H˘O^Œ~∞°
Ѩiâ’^èŒ# KÕÜ«∞^ŒQÆæ JOâ◊O. f„=OQÍ Dã¨_çOz, x~ÀkèOKåeû# q+¨Ü«∞O.
<åÅ∞QÀæ_»Å =∞^茺. „_®~ÚOQ∑ ~°∂OÖ’ =¸Å# #H˜¯ =Ù#fl z#fl ÃÑ>ˇì
~ÚѨÙ_»∞ KåÖÏ „Ѩ^è•#"≥∞ÿáÈ~ÚOk. KåÖÏ J"åÎã¨qHõ q+¨Ü«∂Å#∞ QÆ∞kQÆ∞zÛ
~ÀA‰õΩ áêuHõ ã‘iÜ«∞à◊§^•HÍ „Ѩ™ê~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ã≤x=∂ÅÖ’ ‰õÄ_® „ã‘Îx
J^è•fi#flOQÍ z„uã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ Ô~O_»∞ QÆO@ÅÖ’ `ÕeÛѨ_≥Ü«∂ºe Hõ#∞Hõ
WO`« hK«OQÍ ÖψQ J=HÍâ◊O WHõ¯_» ÖË^Œ∞. k‰õΩ¯=∂e# =∞Å∞ѨÙÅ∞ uѨÊ_®xH˜
„ã‘Î áê„`«Å∞ ÉÏQÍ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»`åÜ«∞x D ã‘iÜ«∞à◊√§ Hõ^ä•~°K«~Ú`«Å∞
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. JO`«‰õΩq∞Oz# `«=∂ëê U=∞O>Ë D ã‘iÜ«∞à◊§Ö’ –
JO>Ë ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ `«Ü«∂~°ÜÕ∞º KåÖÏ ÉèÏ+¨Å ã‘iÜ«∞à◊§Ö’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO
W^ŒÌ~°∞ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ~°∂á⁄OkOK«_»O, =ÚOÉÏ~Ú ˆHO„^ŒOQÍ ÉÏÖÏr >ˇeѶ≤e"£∞û
UHÍÎHõѨÓ~ü, K≥<≥fl ˆHO„^ŒOQÍ ~å_®<£ ã¨Oã¨÷ ~åkèHõ! gi=Ù~°∂ ã≤x=∂ ~°OQÍxH˜
K≥Ok# ‰õΩ@∞OÉÏÅ #∞Oz =KåÛ~°∞. ã‘iÜ«∞à◊§Ö’ „Ѩu áê„`« ^Õfi+¨O`À ~°yeáÈ`«∂
=ÙO@∞Ok. „ѨuHÍ~° "åOKè«`À á⁄QÆÅ∞ Hõ‰õΩ¯`«∂ =ÙO@∞Ok. P=∞^茺 XHõ
qâı+¡ ‰¨ Ωõ _»∞ \©g, ã≤x=∂, <å@HõO QÆ∞iOz =∂\Ï¡_∞» `«∂ –\©gÖ’ z„`«} "åã¨qÎ Hõ`«
HõO>Ë z#flQÍ (JO>Ë ÉÁ=∞‡ Ѩi=∂}O J#fl=∂@) =ÙO@∞O^Œx J<åfl_»∞.
"åã¨Î"åxH˜ D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ã¨Ô~·# suÖ’ „Ѩ*Ï ã¨ÊO^Œ# ÖË^Œ∞.
D\©gÖ’ „Ѩ™ê~°O JÜÕ∞º XHõ ã‘iÜ«∞Öò QÆ∞iOz# „ѨHõ@<å ^Œ$â◊ºOÖ’ Jj¡Å`«
=ÙO^Œx '"å~°Î— k#Ѩ„uHõÖ’ ~åQÍ<Õ ^•xfl PÑ≤"ÕÜ«∞_»O [iyOk. \©g Kå#à◊§
x~åfiǨωõΩÅ∞ ‰õÄ_® ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« Z‰õΩ¯= =∞Okx ~°OlOѨKÕÜ«∂Åx
„Ѩܫ∞uflOKå~°∞. Z=i`À#∂ Q˘_»= ÃÑ@∞ìHÀ"åÅx "åi "å}˜[ºã¨∂„`«O
„ѨɒkèOK«^Œ∞.
JO^Œ∞=Å¡ gHõ∆‰õΩÅh, gHõ∆‰õΩÅ =HÍÖÏΠѨÙK«∞ÛHÀx ~°K«~Ú`«Åh,
PÖ’K«<åѨ~°∞Å#∂ `«Ñ¨CѨ\Ïìe. UHõѨHõ∆OQÍ \©gx xOkOK«_»O Hõq`«fiOÖ’
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 46
 JHõ¯_»Hõ¯_» Hõ#|_»∞`«∞Ok. J~Ú`Õ ¿ÇÏ`«∞|^Œú`«`À qâı¡+≤Oz, qOQÆ_çOKÕ suÖ’
Hõ^ÅŒä ∞, "庙êÅ∞ ~å"åe. =∞i ~°K~« Ú„`«∞Å∞, ~°K~« Ú`«Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ „ѨÜ∞« uflOK«_O»
ÖË^∞Œ . D ã‘iÜ«∞à◊§Ö’x J"åã¨qÎ Hõ`,« ¿ÇÏ`«∞~åÇ≤Ï`«ºO, Jã¨OQÆ`O« , PÖ’K«<åÖËq∞,
‰õΩã¨O™ê¯~°O "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂Å g∞^Œ ZO^Œ∞‰õΩ ~åÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
WHõ¯_» XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåe. „Ѩu WO\’¡ u+¨ª"Õã¨∞‰õΩx \©g
q+¨HÀ~°Å`À HÍ@∞"Õã¨∞Î#flѨC_»∞ ^•xfl J^Õ ™ê÷~ÚÖ’ Z^Œ∞~À¯"åe. x*ÏxH˜
x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ#∞ KÕˆ~ \©g Ѩ„uHõÅ „ѨÉèÏ"åxfl q∞OzáÈ~ÚOk. <≥ʼnõΩ =O^Œ,
~Ô O_»∞ =O^ŒÅ`À W~°"·≥ <åÅ∞QÆOæ @Å∂ q<À^ŒO á⁄O^ŒQÅÆ ã¨^∞Œ áêÜ«∞O =ÙO_»@O`À
ÖˇHõ¯‰õΩq∞Oz ã¨OYºÖ’ gHõ∆‰õΩÅ∞ \©g =ÚO^Œ∞ DQÆÖÏ¡ "åe, ™ÈeáÈ`«∞<åfl~°∞.
"å~°O^Œih KÕ~åÅO>Ë „Ѩu=ӺǨÏO ZO`« ѨH_õ ƒ» OnQÍ =ÙO_®e? HÍ~°}O,
THõ^ŒOѨÙ_»∞QÍ ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. \©gÖ’ ã¨Ê $tOK«x JOâ◊O ÖË^Œ∞. =∞i Jxfl áê~°≈fiÅ
=º‰õΩÎÅ∞ PÖ’zã¨∞Î<åfl~å? \©qx "å_Õ"å~°O`å qxÜ≥∂QÆ^•~°∞ÖË! =∞i
qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å Jaè„áêÜ«∂Å∞ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~å? Jã¨Å∞
Jaè„áêÜ«∞ "ÕkHõÅ∞ =Ù<åflÜ«∂? "å\˜x „ѨÉèÏq`«O KÕ¿ã ã¨Oã¨÷Å∞, =º‰õΩÎÅ∞ U
"Õ∞~°‰õΩ Hõ$+≤ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. gHõ∆‰õΩʼnõΩ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåe. – J<Õ q+¨Ü«∞O Kå#à◊§
Ü«∂[=∂<åºÅ‰õΩ `≥eÜ«∞*ˇÑÊ≤ `Õ "å~°∞ *Ï„QÆ`Ϋ Ѩ_`» å~°∞. WѨÙ_»∞ KåÖÏ Ñ¨„uHõÅÖ’
\©g Kå#à◊§‰õΩ ã¨OOkèOz ji¬HÅõ ∞ L<åfl~Ú. "å\˜Ö’ U^À B`åûÇ≤ÏHõ ~°K~« Ú`«Å∞,
~°K«~Ú„`«∞Å∞ á¶⁄\’Å`À Jaè„áêÜ«∂Å∞ ѨOѨÙ`«∞<åfl~°∞. =∞i ¿Ñ~°∞"≥∂ã≤#
~°K~« Ú`«Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ ~åÜ«∞~°∞? Z=~À =zÛ PǨfixOKåeû# J=ã¨~O°
ÖË^Œ∞. ã¨=∞㨺 f„=OQÍ =Ù#flѨC_»∞, „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∂xfl „ѨuaOaã¨∞Î#flѨÙ_»∞ – U
Ѩ„uHõ J~Ú<å P ~°K«#Å#∞ Q“~°qã¨∞ÎOk.
Kå#à◊√§ gHõ∆‰õΩÅ#∞ `«=∞ Jaè~°∞K«∞ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =∞ÅK«∞HÀQÆÅ=Ù.
JÖψQ gHõ∆‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® Kå#à◊§#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆÅ=Ù. J~Ú`Õ Z=i |ÅO
ZO`« J#flk „Ѩâfl◊ ! JO^Œ∞=Å¡ Z=ik ÃÑK· ~Õ Ú HÍ"åÅO>Ë P =~°Oæ „Ñ¨Ü∞« uflOKåe.
ZHõ¯_»~Ú<å Ѷ¨e`«O ~åÖË^ŒO>Ë Jk „Ѩܫ∞`«fl֒Ѩ"Õ∞!
(28 ÃãÃÑìO|~ü 2003)
47 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
"å~åÎѨ„uHõÅÖ’
ã¨=∂Kå~°O HÍ"åÅO>Ë
á⁄^Œ∞Ì QÆ∞OHõHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞,
ã¨∂~°∞º_»∞ L^Œ~ÚOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
JѨÙÊ_Õ ™ê^茺O. HÍh ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ«∂–
~åHõ`À PQÆÖËx "åiH˜
T~°@ HõeæOk.
„ѨÜ≥∂[#O`À ‰õÄ_ç# „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞!
XHõ"≥·Ñ¨Ù JÃãOc¡... =∞~À"≥·Ñ¨Ù u~°∞=∞Å u~°∞ѨuÖ’ „|Ǩϟ‡`«û"åÅ∞!
WOˆH=ÚOk... Jhfl Öˇ·"£ „Ѩ™ê~åÖË! ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ =∞#‰õΩ
`≥eã≤O^Õ. =ÚYº=∞O„u`À =ÚMÏ=Úd H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ™êQÆ∞`«∞#flk =∞#
~åROÖ’<Õ! „|Ǩϟ‡`«û"åÅ∞ JO>Ë– W\©=Å =zÛ# q™êû Kå#Öò =∂„`«"Õ∞!
`«q∞à◊O Kå#Öò [Ü«∞ \©g ‰õÄ_® „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕ™ÈÎOk. [Ü«∞ L^ŒÜ«∞O
„Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åxfl ™êÜ«∞OHÍÅO ѨÙ#ó„Ѩ™ê~°O KÕ¿ãÎ q™êû Ô~O_»∞ѨÓ@ÖÏ „Ѩ`«ºHõ∆
„Ѩ™ê~°O JO>Ë, ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ ã¨Ñ¨Îyi =¸_»∞ѨÓ@Å „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O KÕã≤Ok.
WѨÙ_»∞ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ HÍÅO, Zxfl Z‰õΩ¯= KÕ¿ãÎ JO`« Q˘Ñ¨Ê. =∞#
~åROÖ’ =ÚYº=∞O„u`À =ÚMÏ=Úd, P~ÀQƺ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, Jaè=$kú
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞– >ˇeá¶È<£ =ÚMÏ=Úd „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ =∞# ~åROÖ’ JkèH=õ ∞x
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 48
ÃãO@~ü Ѷ¨~ü g∞_çÜ«∂ ã¨ì_ôãπ K≥·~°‡<£ _®. Ü«∞<£. ÉèÏ㨯~°~å=Ù Jaè„áêÜ«∞Ѩ_»`å~°∞.
Wk ˆH=ÅO ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ ™êkèOz# q[Ü«∞"Õ∞ Jx "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞.
"å~åÎѨ„uHõÅÖ’ ã¨=∂Kå~°O HÍ"åÅO>Ë á⁄^Œ∞Ì QÆ∞OHõHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞, ã¨∂~°∞º_»∞
L^Œ~ÚOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. JѨÙÊ_Õ ™ê^茺O. HÍh ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ«∂– ˆ~_çÜ≥∂,
>ˇeq[<£ ~åHõ`À XHõ~ÀA ‰õÄ_® PQÆÖËx "åiH˜ T~°@ HõeæOk. W~°"≥·
<åÅ∞QÆOæ @Å∂ „Ѩ™ê~åÅ∞O_»_O» `À ZѨÊ\˜ "å~°ÅÎ ∞ JѨÙÊ_»∞ ÅÉèºí =∞ÜÕ∞º J=HÍâ◊O
HõeæOk. =∞s =ÚYºOQÍ „H˜ÔH\ò =O\˜ „H©_»ÅÃÑ· „Ѩ`«ºHõ∆ "åºMϺ#O q+¨Ü«∞OÖ’
ˆ~_çÜ≥∂ ™êkèOz# q[Ü«∞O z#flkQÍ^Œ∞. J~Ú`Õ >ˇeq[<£– ˆ~_çÜ≥∂ JO`«
ã¨~°à◊O HÍ^Œ∞. Y~°∞Û`À ‰õÄ_ç# `«`«OQÆO. „Ѩܫ∂ã¨`À ‰õÄ_ç# =º=Ǩ~°O. JO>Ë
Kå#à◊§ x~°fiǨÏ}Ë ÃÑ^ŒÌ™ê÷~Ú "å}˜[ºO. JO^Œ∞=Å¡ =Ù#fl^•x`À #_»∞ѨÙ^•O J<Õ
suÖ’ #_çKå~Ú Kå#à◊√§.
J~Ú`Õ áÈ\© Kå#à◊¡ ã¨fi~°∂áêxfl „ѨÉÏè q`«O KÕ™ÈÎOk. =∂\©g K«_Kç Ñ« Ù¨ Ê_»∞
H͉õΩO_® Öˇ·"£ ëÈÅ „Ѩ™ê~åÅ∞ ÃÑOz ã¨OK«Å#O ã¨$+≤ìOzOk. Wk ¿Ñ Kå#Öò
J~Ú<å – ã≤x=∂ `å~°Å „H˜ÔH\ò =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å`À ˆH|∞Öò PѨˆ~@~°∞¡ D
Kå#Öò ~Ú=fiHõ `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. WѨÊ\˜ˆH D ÉÏ}˜ H˘#™êQÆ∞`ÀOk.
J~Ú`Õ ~Ú=hfl J=Ù\ò _À~ü HÍ~°º„Hõ=∂Å „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O JO>Ë "å~°ÎÅ =O\˜
„Ѩ™ê~åÅ∞ '=∂— q+¨Ü«∞OÖ’ PÅ㨺O J=Ù`ÀOk. J~Ú<å Ju `«fi~°Ö’
JO@∞<åfl~°∞.
q™êû \©g ~å=_»O`À<Õ "å~°ÅÎ `À =zÛOk. „Ѩu ~ÀE =∞^蕺ǨÏflO „Ѩ`º« Hõ∆
„Ѩ™ê~°=∞O@∂ ã¨∂ì_çÜ≥∂Ö’ Ü«∂OHõ~ü >ˇeá¶È#∞¡ JO^Œ∞H˘x– U_≥xq∞k
ã≤x=∂Ö’¡x áê@Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« _»O, ^•O`À `Õ[‰õΩ ‰õÄ_® `«Ñʨ xã¨~Ô · „Ѩu~ÀA
L^ŒÜ«∞O â◊√ÉèÏHÍOHõ∆Å∞ =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂xfl „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O KÕ™ÈÎOk. Wk
H͉õΩO_® áê@Å∞, ÃѶ·@∞¡, _®#∞ûÅO@∂ „Ѩu~ÀE ™êÜ«∞OHÍÅO, JÖψQ â◊x,
Pk"å~åÅ∞ 'P@HÍ"åÖÏ?áê@ HÍ"åÖÏ?— „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕ™ÈÎOk.
x*ÏxH˜ =∞# `≥Å∞QÆ∞ Kå#à◊¡Ö’ ã¨$[<å ™ê=∞~°÷ºO, ™êOˆHuHõ <≥·Ñ¨Ù}ºO
ˆH=ÅO ã≤x=∂ ã¨O|O^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂ňH Ѩiq∞`«O J~ÚáÈ~ÚOk. g∞~°∞ HÀi#
49 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
áê@Å∞, ã¨xfl"ÕâßÅ∞ =O\˜q „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O HÍ=_»O =Å¡ JO^Œ∞Ö’ áêÖÁæ<Õ
gHõ∆‰õΩʼnõΩ =ÚK«Û@ `«Ñ¨Ê =∞~À „ѨÜ≥∂[#O ÖË^Œ∞. nxfl „H˜ÔH\ò =O\˜ P@
„Ѩ`º« Hõ„∆ Ѩ™ê~°O`À áÈÅÛQÆÅ=∂? x*ÏxH˜ ã≤x=∂ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ`À
„ѨÜ≥∂[#O Uq∞\˜?
WѨÙ_»∞ „|Ǩϟ‡`«û"åÅ∞ =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞– 㨈~
ZO`À=∞Ok JHõ¯_çH˜ "≥à◊¡ÖË~°∞. WO\˜#∞OKÕ K«∂_»=K«∞Û. =∞i ~Ú`«~° ÉèÏ+¨ÅÖ’
Ѩiã≤u÷ ZÖÏ =ÙOk? Hõ#fl_»O Kå#Öò 'L^ŒÜ∞« —Ö’ „Ѩu L^ŒÜ∞« O XHõ „Ѩ=ÚY∞_ç`À
x_çqQÆÅ Ö’`≥·# ã¨OÉèÏ+¨} „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O =ÙO@∞Ok. =∞~À™êi ÉÏÅÅ
HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ XHõ z<åfli KÕ¿ã =∂ºlH± „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O J~ÚºOk.
JÖψQ ^Œ∂~°^Œ~°≈<£Ö’ P~ÀQƺO QÆ∞iOKÀ, W<£HõO \ÏH±û QÆ∞iOKÀ „Ѩ`«ºHõ∆
„Ѩ™ê~åÅ∞ g∞‰õΩ `≥eã≤O^Õ! Wq „ѨÜ∂≥ [#O KÕ‰Äõ ~ˆ Û „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞. W@∞=O\˜
HÍ~°º„Hõ=∂Å<Õ 'ѨaH¡ ± „ÉÏ_£HÍãπ—ì JO\Ï~°∞. W\©=Å `Õ[ ~À_»∞~¤ "° å}Ï JkèHÍi`À
>ˇeá¶È<£ =ÚMÏ=Úd „Ѩ™ê~°O x~°fiÇ≤ÏOzOk. YzÛ`«OQÍ Wk LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ
HÍ~°º„Hõ=∞O.
x*ÏxH˜ WÖÏO\˜ HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ ÃÑ^ŒÌQÍ J^Œ#Ѩ٠Y~°∞Û =ÙO_»^Œ∞. WѨÙ_»∞
`Õ [ Ö’ =º=™êÜ« ∂ xH˜ 㨠O |Okè O z „Ѩ É è í ∞ `« fi O Y~° ∞ Û`À 'Ô ~ · ` « ∞ q∞„`« —
„Ѩ™ê~°=∞=Ù`ÀOk. WO^Œ∞Ö’ J~°QÆO@ Ô~·`«∞Å∞ J_çˆQ „Ѩâ◊flʼnõΩ âß„ã¨Î"Õ`«ÎÅ∞
["å|∞ K≥|∞`å~°∞. WÖÏ ã≤^OúŒ QÍ =ÙO_Õ ™êOˆHuHõ <≥Ñ· Ù¨ }ºO ZO^Œ∞‰õΩ "å_»∞HÀ~°∞?
q™êû =KåÛHõ ã≤x=∂ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\Ïì~∞° . "åãÎ̈"åxH˜
W@∞=O\˜ Ѩa¡H± áêiìã≤¿Ñ@s HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ P^Œ~°} =ÙO@∞Ok. P^•Ü«∞O
‰õÄ_® =ã¨∞ÎOk. HÍHõáÈ`Õ HÍã¨Î ^Œ$+≤ì =∞o¡OKåe. JO`Õ!
W\©=Å QÀ^•=i ѨÙ+¨¯~åÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ XHõ ^Œ∂~°^Œ~°≈<Õ Ñ¨Å∞KÀ@¡#∞Oz
„Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕÜ∞« QÆeOæ k. WѨÙ_»∞ W`«~° âß\˜Ö\·ˇ ò Kå#à◊√¡ „|Ǩϟ‡`«û"åÅ#∞
„Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. D kâ◊QÍ =º=™êÜ«∞O, P~ÀQƺO, Jaè=$kú
q^•º HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ ÃÑ~°QÆ=Åã≤# J=ã¨~°O ZO`À =ÙOk!
(5 JHÀì|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 50

~å=∂Ü«∞}O, ÉèÏ~°`«O `«~åfi`«<Õ ÉèÏQÆ=`«O.
ÉèÏ~°`«=∞O`« <å@H©Ü«∞`« ÉèÏQÆ=`«OÖ’ HõxÑ≤OK«HõáÈ=K«∞Û.
HÍh ÉèÏQÆ=`«OÖ’ ÉèÏ~°`«, ~å=∂Ü«∞}ÏÅ#∞
=∞^茺=∞^茺֒ LáêMϺ<åÅ∞QÍ K˘Ñ≤ÊOz
~°OAQÍ ~°H˜Î Hõ\˜ìOK«=K«∞Û.
`≥Å∞QÆ∞"å~°∞ QÆifiOK«^ŒQÆæ „Ñ¨Ü«∞`«flO
`≥Å∞QÆ∞ |∞e¡`~≥ g° ∞^Œ q[Ü«∞^Œtq∞ ~ÀA# XHõ qt+¨ì „ѨÜ∂≥ QÍxH˜ NHÍ~°O
k^ŒÌ|_çOk. áœ~å}˜Hõ ^Œ$â◊ºHÍ"åºÅ ~°∂ѨHõÅÊ#Ö’ `≥Å∞QÆ∞"åi ÉÏ}˜
qÅHõ}∆ "≥∞#ÿ ^Œx =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. HÍh D Ü«∂=`ü ÉèÏ~°`^ü âÕ ßxH˜ `≥e¿ã J=HÍâ◊O
JO`«QÍ ~åÖË^Œ∞. #@~°`«fl #O^Œ=¸i `å~°Hõ ~å=∂~å=Ù ~å[H©Ü«∂ÅÖ’
„Ѩ"tÕ Oz# H˘`«ÖÎ ’ 'WO_çÜ∂« @∞_Õ— PÜ«∞##∞ NHõ$+¨‚ PǨ~°ºOÖ’ =ÚYz„`«OQÍ
Jxfl ÉèÏ+¨ÅÖ’ JOkOzOk. `≥Å∞QÆ∞"åi Hõ$+¨µ‚_»∞ ZO`« JO^ŒOQÍ, =∞s
=ÚYºOQÍ ~å=∂~å=Ù P áê„`«Ö’ ZO`« =ÚiÃÑOQÍ =Ù<åfl_À q∞QÆ`å
ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ H˘kÌQÍ `≥eÑ≤Ok. ѨÙ~å}QÍ^äŒÅ#∞ Ç≤ÏOnÖ’ xi‡OKåÅx H˘kÌ
=∞Ok „Ѩܫ∞uflOz<å ~å=∂~å=ÙQÍ~°∞ ã¨∞=ÚY`« K«∂ѨÖË^Œ∞.
~å=∂#O^Œ™êQÆ~ü ~å=∂Ü«∞}Ïxfl a.P~ü.KÀ„áê ÉèÏ~°`åxfl |∞e¡`≥~°g∞^Œ
Q˘Ñ¨ÊQÍ ~°∂ѨÙkkÌ#ѨÙ_»∞ „Ѩu ÉèÏ~°fÜ«Ú_»∞ ã¨ÊOkOKå_»∞. „Ѩu WO\’¡
51 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
`«O_ÀѨ`«O_®Å∞QÍ [#O K«∂âß~°∞. WѨÊ\˜H˜ „Ѩ~Ú"Õ@∞ Kå#à◊§ ǨÏ_®=Ù_ç
"≥Ú^ŒÅ∞HÍÖË^Œ∞. D Ô~O_»∂ ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ KÕã≤# qt+¨ì „ѨÜ≥∂QÍÖË! =ÚYºOQÍ
=∞ǨÉèÏ~°`ü „Ѩ™ê~°=∞~Ú#ѨÙ_»∞ „áêOfÜ«∞ ÉèÏëê Ѩ„uHõÅ∞ PÜ«∂ ÉèÏQÍÅ
J#∞"å^•Å∞ Jk"å~åÅ∞ „ѨK«∞iOKÕq.
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `≥Å∞QÆ∞"åiÖ’ XHõ Jã¨O`«$Ñ≤Î z=~°# á⁄_»ã¨∂¿Ñk.
=∞# `≥Å∞QÆ∞"å~°∞ nxfl xi‡Oz =ÙO>Ë ~ÚOÔHO`« ÉÏ=ÙO_Õk? Jx `«Ñ¨ÊHõ
JxÑ≤OKÕk. P Ô~O_»∞ ^è•~å"åÇ≤ÏHõÅ∞ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ KåÖÏHÍÅ"≥∞ÿOk. Hõq„`«Ü«∞O
ÉèÏ~°`å<Õfl `≥#∞QÆ∞ KÕã≤ ÉèÏQÆ=`åxfl `«#‰õΩ =ke"ÕÜ«∞_»O `«# J^Œ$+¨ì=∞x
=∞ǨHõq áÈ`«# ÉèÏqOKÕ"å_»∞. JÖψQ ~å=∂Ü«∞}Ïxfl ~å=∂#O^Œ™êQÆ~ü,
=∞ǨÉèÏ~°`åxfl a.P~ü.KÀ„áê ~°∂á⁄OkOz ÉèÏQÆ=`åxfl `«=∞‰õΩ =ke"ÕÜ«∞_»O
ÉÏѨ٠~°=∞}Å J^Œ$+¨ì=∂? ÖË^• ÉèÏ~°`«, ~å=∂Ü«∞}ÏÅ#∞ L`«Î~° ÉèÏ~°`«^Õâ◊O
xi‡¿ã,Î ÉèÏQÆ=`åxfl ^ŒH}∆˜ ÉèÏ~°`^« âÕ O◊ ~°∂á⁄OkOK«_®xH˜ J=HÍâ◊O ^˘iH˜O^•?–
ZÖÏ qâı¡+≤OK«∞‰õΩ<åfl Jk =∞#‰õΩ QÆ~°fiHÍ~°}"Õ∞!
H˘O^Œ~∞° qâı+¡ ‰¨ Ωõ Å∞ J^ÕÑx¨ QÍ J#∞"å^•Å#∞ YO_çã∂¨ Î ~åã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞–
Jx ZO`À=∞Ok ÉèÏqã¨∂Î =ÙO_®e. HÍh PÜ«∂ ÉèÏëê ™êÇ≤Ï`åºÅ∞, =∂^躌 =∂Å
Ö’`«∞áê`«∞Å∞ `≥eã≤#"å~°∞ P ÉèÏ+¨Ö’ ~°∂ѨHÅõ Ê# KÕã#≤ "å~°∞ ~°∂á⁄OkOz#ѨÙ_»∞
=ÙO_Õ ™⁄|QÆ∞ÖË^∞Œ . q[Ü«∞^Œâq◊ ∞ ~ÀA# „áê~°OÉè"í ∞≥ #ÿ ÉÏѨÙ~°=∞}Å 'NÉèÏQÆ=`«O—
ZÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok? ''Z=fixKÕ [xOK«∞..—— J<Õ PO„^èŒ =∞ǨÉèÏQÆ=`«O Ѩ^ŒºO`À
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. D ã¨O㨯~°}Å HÍÅѨ٠HÍ<≥fiO@∞ zÅHõÅ∞ `«Ñ≤ÊOz JO^ŒiH©
D Ѩ^ŒºO ã¨∞Ѩiz`«O, HõO~îÀáê~î°O. U^À XHõ `«~°QÆuÖ’ `«Ñ¨ÊHõ <Õ~°∞Û‰õΩx
=ÙO\Ï~°∞. WO`«‰õΩq∞Oz# `≥Å∞QÆ∞^Œ#O Uq∞\˜? JO^Œ∞ˆH \©g, ã≤x=∂ =O\˜
"å\˜Ö’ _»aƒOQÆ∞Å∞ P~ÀQƺHõ~°O HÍ^Œx J#_»O. =ÚYºOQÍ ã¨O㨯 $f
^Œ$+≤ìHÀ}OÖ’ q_çQÍ K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. ÖËHõáÈ`Õ `≥<åe ~å=∞eOQÆ_»∞ HÍã¨Î `≥<åe
~å=∞<£ J~ÚáÈ`å_»∞. JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ P^•Ü«∞O ã¨Oáê~ÚOKåHõ `≥Å∞QÆ∞<å@
‰õÄ_® `≥<åe ~å=∞<£QÍ<Õ „Ѩ"tÕ OK«=K«∞Û. PǨ ZO`« ÉÏQÆ∞O^Œx =∞#O ÖÁ@ìÅ∞
"ÕÜ«∞=K«∞Û. =ÚYºOQÍ PǨ~°ºO q+¨Ü«∞OÖ’ `≥Å∞QÆ∞"åi ÉÏ}˜ áœ~å}˜HÍÅÖ’
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 52
qÅHõ∆}"≥∞ÿOk. Jk ~ÚѨÙÊ_»∞ ÉÏѨÙ~°=∞}Å Hõ$+≤ Ѷ¨e`«OQÍ |∞e¡`≥~° g∞^Œ
Z‰õΩ¯`ÀOk.
~å=∂Ü«∞}O, ÉèÏ~°`«O `«~åfi`«<Õ ÉèÏQÆ=`«O. ÉèÏ~°`«=∞O`« <å@H©Ü«∞`«
ÉèÏQÆ=`«OÖ’ HõxÑ≤OK«HõáÈ=K«∞Û. HÍh ÉèÏQÆ=`«OÖ’ ÉèÏ~°`«, ~å=∂Ü«∞}ÏÅ#∞
=∞^茺=∞^茺֒ LáêMϺ<åÅ∞QÍ K˘Ñ≤ÊOz ~°OAQÍ ~°H˜Î Hõ\ ˜ìOK«=K«∞Û. W@∞=O\˜
q^è•#O x~°O`«~°OQÍ Ñ¨Å∞ qÉèÏQÍÅ∞QÍ ™êˆQ |∞e¡`≥~° g∞^Œ HÍ=Åã≤#O`«
>ˇOáÈ`À ™êQÆQÆÅ^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ Un „Ѩ^è•# áê„`« HÍ^Œ#fl@∞ì, Jhfl „Ѩ^è•#
áê„`«Å∞ J~Ú#@∞ì gÅ=Ù`«∞Ok. x*ÏxH˜ ~Ú@∞=O\˜ q^è•#O "≥O_ç`≥~° g∞^Œ
Jã¨Å∞ gÅ∞Ѩ_»^Œ∞. ǨÏiHõ^ä•QÍ#OQÍ Z<Àfl ~ÀAÅ∞QÍ ™êQÆQÆÅ Hõ^ä•Hõ^äŒ#O,
Ô~O_»∞, =¸_»∞ ~å„`«∞Å∞ <å@HõOQÍ ™êQÆQÆÅ Hõ^ä• =ã¨∞Î=Ù#∞ "≥O_ç`≥~° HÀã¨O
‰õΩkOKå~°∞ ‰õÄ_®. HÍh <Õ_»∞ HÍÅO =∂iOk. >ˇHÍflÅr H˘`«Î J=HÍâßÅ∞ J~Ú`Õ XHõ¯™êi '*’y „|^Œ~üû— HÍ~°º„Hõ=∞O,
HõeÊ™ÈÎOk. x~°O`«~åÜ«∞OQÍ =¸_»∞ <åÅ∞ˆQà◊√§ gH©¡ ã‘iÜ«∞ÖòQÍ ™êQÆQÆÅ^Œ∞.
'<≥·*ÏO ÉÏ|∞Å∞— HÍ~°º„Hõ=∞O QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç.
ÖË^• 'K«∂_®Åx=ÙOk— QÆ=∞xOK«O_ç,
`≥Å∞QÆ∞, Ç≤ÏOnÅÖ’ UHõHÍÅOÖ’ z„uOz#@∞ì, z„uã¨∞#Î fl@∞ì `≥Å∞™ÈÎOk. ÖË^• 'Hͺ ã‘<£ ÃÇ·Ï— ѨijeOK«O_ç! ÖË^•
PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò‰Ωõ `≥Å∞QÆ∞Ö’, q∞QÆ`å ÉèÏ~°`^« âÕ ßxH˜ Ç≤ÏOnÖ’ ã¨iáÈ`«∞O^Œx x~å‡`«Å 'U_»= KÕѨ Hõ^䌗 gH˜∆OK«O_ç,
L^ÕâÌ º◊ O HÍ=K«∞Û. Wk "åã¨=Î O ‰õÄ_®! ~ˆ Ѩ٠JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ =∂Ô~¯\ò‰Ωõ WOw¡+µ¨ ã≤x=∂ Ü«∞[=∂#∞Å#∞ q=∞~°≈Å∞
_»aƒOQÆ∞ KÕ¿ãÎ KåÅ∞. nxH˜ `«y#@∞ìQÍ<Õ #\©#@∞Å ZOÑ≤Hõ ™êy#@∞ì =ÙOk. W|ƒOk ÃÑ_»`å~Ú.
WHõ ÉÏѨÙ~°=∞}Å Hõ$+≤ QÆ∞iOz "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. Wk XHõ ~å"≥∂r~å=ÙˆH
HÍ^Œ∞, ÉÏѨÙ~°=∞}ʼnõΩ ‰õÄ_® „Ѩuëêì`«‡Hõ"Õ∞! x[OQÍ P ™ê÷~ÚÖ’ ¿Ñ~°∞ ‰õÄ_®
`≥zÛ ÃÑ_»∞`«∞Ok ‰õÄ_®! D\©g ‰õÄ_® J^Õ ™ê÷~ÚÖ’ „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤Ok, ÉèíÖË ZO_»∞`«∞#fl 'U_»= KÕѨ—Å∞
ã¨ÊOk™ÈÎOk. „ѨKå~°O ‰õÄ_® JO`Õ ™ê÷~ÚÖ’ ™êQÆ∞`ÀOk. P^•Ü«∞O, Y~°∞Û
‰õÄ_® J^Õ ™ê÷~ÚÖ’ =ÙO\Ï~Ú =∞i!
QÀ~Ú fã≤, q`«Î<åxfl JO^Œ∞Ö’ "Õã≤, ^•xg∞^Œ =∞iO`« =∞\˜ì"Õã≤ `˘H˜¯`Õ
U=∞=Ù`«∞Ok? Éèí∂q∞ á⁄~°Å#∞ pÅ∞Û‰õΩx q`«Î#O "≥ÚHõ¯QÍ |Ü«∞\˜H˜ =ã¨∞ÎOk!
XHõ ~°HõOQÍ K«∂¿ãÎ D\©g K«i„`«Ö’ K≥ѨÙÊHÀ^ŒQÆæ x~å‡}O, QÆifiOK«^ŒQÆæ
=∞i q=∞~°≈ ‰õÄ_® JO`Õ<å? `≥Å∞QÆ∞ LѨ„QÆÇϨ Kå#à◊§Ö’ ã≤x=∂ „ѨH@
õ #ʼnõÄ,
x~å‡}O Un ÖË^Œ∞. J@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ – Z<Àfl =ºÜ«∞ „Ѩܫ∂ã¨ÅHÀiÛ
„@~ÚÅ~üû‰õÄ, ã≤x=∂ „áÈ„QÍ=ÚʼnõÄ– `Õ_® ÖˉΩõ O_® áÈ`ÀOk Jx ZO`À=∞Ok
D\©g 'N =∞Ǩ ÉèÏQÆ=`«O— ~°∂á⁄OkOK«_»O P ã¨Oã¨÷‰õΩ `«Å=∂xHõO, H©iÎ
Jaè„áêÜ«∞O. =∞i D q`«Î#O, pÅ∞Û‰õΩ~å=_»O– Uq∞\˜? J^Õ, HÍã¨Î Ѩije¿ãÎ
Ѩ`åHõO! ÉÏѨ٠~°=∞}, ~å"≥∂lQÍ~°¡‰õΩ Jaè#O^Œ#Å∞!
(12 JHÀì|~ü 2003) g∞ˆ~ XѨÙʉõΩO\Ï~°∞.
ã≤x=∂ÅÖ’ P~°∞ áê@Å∞ ZO^Œ∞HõO>Ë P~°∞™ê~°∞¡ ǨÅ∞ |Ü«∞@‰õΩ "≥o§
53 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 54
~å=_®xHõx K«„Hõáê}˜ QÍ~°∞ K≥¿ÑÊ"å~°@! â◊x, Pk"å~åÅ∞ ã‘iÜ«∞Öòû ZO^Œ∞‰õΩ
LO_»=Ù? ZO^Œ∞HõO>Ë– â◊√„Hõ"å~åÅ∞ ã≤x=∂Å∞ q_»∞^ŒÅ=Ù`å~Ú Hõ#∞Hõ! WOHÍ
J~°÷O HÍÖË^•? U=ÚO^ŒO_ç, â◊√„Hõ"å~°O q_»∞^ŒÅ~Ú# ÉÁ=∞‡ QÆ∞iOz â◊x,
Pk"å~åÅ∞ XHõ>Ë Ç¨ÏŸ~°∞QÍ Jxfl Kå#à◊§Ö’ T^Œ~Q° ˘@ì_"» ∞Õ #O_ô! L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
JHÀì|~°∞ 9= `Õn '`˘eK«∂ѨÙÖ’<Õ— q_»∞^ŒÖˇ·Ok. =∞i D ã≤x=∂ QÆ∞iOz
*ˇq∞x, `Õ[, D\©g, =∂, q™êû– Jxfl Kå#à◊§Ö’#∂ ^•^•Ñ¨Ù Ѩk HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
„Ѩ™ê~°=∞~Ú =ÙO\Ï~Ú. XHõ"Õà◊ ã¨OYº `«‰õΩ¯=QÍ K≥Ñ≤Ê=ÙO>Ë Hõ∆q∞OKåe. XHõ>Ë
i"≥∂\ò, Ô~O_Õ Hõà◊√§... HÍh Kå#à◊√¡ S^Œ∞– HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Ѩk¿ÇÏ<À, áêuHÀ!
áÈh JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ "å~°O fã¨∞HÀO_ç... "≥∂ǨÏ<£ÉÏ|∞ QÍi Ѩل`«~`° fl« O QÆ∞iOp,
PÜ«∞# ã≤x=∂ QÆ∞iOz É’Öˇ_»∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞! ~˘>ˇìÅ∞ "Õ~°∞ J~Ú<å, Ñ≤O_ç
XHõ>Ë J~Ú#@∞ì ã¨~°fiKå#à◊§ ã¨~°fiHÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ ™ê=∞„y XHõ>Ë!
Ѩ„uHõÅ∞ „ѨHõ@#Å g∞^Œ „|uH˜#@∞ì, Kå#à◊√§ ‰õÄ_® „ѨHõ@#Åg∞^Œ<À,
HÍ~°º„Hõ=∂Å =O\˜ „ѨHõ@#Å g∞^Œ<À P^è•~°Ñ¨_»∞`å~Ú. JO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO
=Å^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ Kå#à◊¡Ö’ ã≤x=∂Å QÆ∞iOz q=∞~°≈Å∞ ÖË=Ù Jx JxÑ≤ã¨∞ÎOk.
=∞s x~°[¡ Q˚ Í á⁄QÆ∞_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞– `«=∞#∞ `å"Õ∞ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. ^•O`À q=∞~°≈#∞
^ŒiH˜ ~å‰õΩO_® `˘H˜¯ ÃÑ>Ëìã¨∞Î<åfl~°∞ Jx ‰õÄ_® zO`«Ñ¨_Õ"å~°∞<åfl~°∞. ^•xg∞^Œ
„ѨHõ@#Å#∞ K«e¡ 'Jhfl J^Œ∞ƒù`«O— J<Õ ÉèÏ=O Hõeæã¨∞Î<åfl~°∞.
J~Ú`Õ XHõ¯™êi '*’y „|^Œ~üû— HÍ~°º„Hõ=∞O, '<≥·*ÏO ÉÏ|∞Å∞— HÍ~°º„Hõ=∞O
QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç. ÖË^• 'K«∂_®Åx=ÙOk— QÆ=∞xOK«O_ç, ÖË^• 'Hͺ ã‘<£ ÃÇ·Ï—
ѨijeOK«O_ç! ÖË^• 'U_»= KÕѨ Hõ^䌗 gH˜∆OK«O_ç, q=∞~°≈Å∞ ã≤x=∂
Ü«∞[=∂#∞Å#∞ W|ƒOk ÃÑ_»`å~Ú. J„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# ã¨`åºÅ∞ "åiH˜ Hõ~°‚Hõ~îÀ~°OQÍ
=ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞ˆH '*’y „|^Œ~üû— J^Œ$â◊º=∞Ü«∂º~°∞. `«~åfi`« '<≥·*ÏO ÉÏ|∞Å∞—
J@Hõ ZHͯ~°∞. XHõ Ñ≤ÅHõ#∞ Ñ‘H˜"Õ¿ãÎ =∞~À Ñ≤ÅHõ á⁄_»∞K«∞H˘x =ã¨∞ÎOk. WHõ¯_»
‰õÄ_® J^Õ "åÅHõO.
P=∞^茺 "≥OHõ>Ë+πQÍi '*ˇq∞x— ã≤x=∂ q_»∞^ŒÅ~Ú#ѨÙ_»∞ ZO`« „ѨKå~°O
[iyOk? P =∂@‰õΩ =¿ãÎ U ã≤x=∂‰õΩ „ѨKå~°O `«‰õΩ¯= LOk? ''JÖÏ =ÙOk..
55 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
WÖÏ =ÙOk... J^Œ∞ƒù`«O... J"≥∂Ѷ¨∞O....—— JO@∂ K≥áêÊ~å? K«∂áê~å? =∞i
P ã≤x=∂ ^•~°∞}OQÍ áÈ~ÚOk. P_»‰õΩO_® áÈ~ÚOk– W\©=Å 'x[O—
ã≤x=∂ÖÏQÍ! J~Ú`Õ JÖÏ É’ÖÏÎѨ_ç# '*ˇq∞x— ã≤x=∂ QÆ∞iOz 'U_»= KÕѨ
Hõ^䌗֒ ZO`« ÉÏQÍ áÈãπì =∂~°ì"£∞ KÕ™ê~°∞? J~°QÆO@ HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ *Ï„QÆ`«ÎQÍ
J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ =ºOQÀ‰õΩÅÎ `À ^Œ∞OѨ`O≥ Kå~°∞, x*ÏxH˜ ~Úk gHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ q<À^ŒO
J~Ú`Õ, x~å‡`«,^Œ~°≈‰õΩʼnõΩ Z_»∞ºˆH+¨<£! KÕ¿ã "åºYºÅ‰õΩ |∞∞A=ÙQÍ ^Œ$âߺÅ∞
K«∂Ñ≤ qâı¡+≤OKå~°∞. Wk XHõ ~°HõO Ѩ^Œúu. JÖψQ W\©=Å "≥Ú^ŒÖˇ·# 'Hͺ ã‘<£
ÃÇ·Ï?— HÍ~°º„Hõ=∞O K«∂_»O_ç. ã≤x=∂Ö’¡ KÕ¿ã á⁄~°áê@¡#∞ `≥ˆQã≤ K≥ѨÊ_»"Õ∞ HÍ^Œ∞,
K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°∞. "≥Å¡H˜ÖÏ Ñ¨_ç# ã¨∞hÖò#∞– É’~å¡Ñ¨_®¤_»x _≥·ÖÏQÆ∞ =ÙOk F
ã≤x=∂Ö’! ^•xfl "≥ÚǨÏ=∂@O ÖˉõΩO_® K«∂áê~°∞. JÖψQ =∞~À ã≤x=∂Ö’
~å[âıY~ü QÍ~°∞ `«QÆÅ|_Õ WO\˜x q∞x~°Öò "å@~ü ÉÏ\˜Öò`À PiÊ"Õ™êÎ_»∞. PǨ!
''Hͺ ã‘<£ ÃÇÏ· !—— WHõ ''K«∂_®Åx=ÙOk—Ö’ J=∂Ü«∞HõOQÍ KÕ¿ã "åºYºÅ∞ `«QÖÆ Ïeû#
^≥|ƒÅ∞, `«QÆÖÏeû#"åiH˜ `«QÆ∞Å∞`å~Ú. J~°÷=∞~Ú# "å~°∞ ''ÉèíÖË ~°OAQÍ
ѨO_çOk~ÀÜü∞—— Jx =Úã≤=Úã≤QÍ #=Ùfi‰õΩO\Ï~°∞. J~Ú`Õ W@∞=O\˜
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ZO`«HÍÅO =ÙO\Ï~Ú? ã≤x=∂ x~å‡`«Å‰õΩ HÀѨO =zÛ, =uÎ_ç
`≥KÕÛ^•HÍ! ˆH=ÅO W@∞=O\˜ HÍ~°}ÏÅ`À<Õ '*’y„|^Œ~üû—, '<≥·*ÏO ÉÏ|∞Å∞—
PyáÈÜ«∂Ü«∞x \©g =~åæÅ∞ K≥=ÙÅ∞ H˘~°∞‰õΩ`å~Ú. JO^Œ∞=Å¡ 'U_»= KÕѨ Hõ^䌗
=O\˜q ‰õÄ_® ZO_ç#O`«HÍÅO ZO_»∞`å~Ú ÖË^ŒO>Ë XHõ â◊√Éèí â◊x"å~°O
K≥>ˇì‰õΩ¯`å~Ú. J~Ú<å ã¨=∞㨺 ÖË^Œ∞. =∞~À ~°∂ѨOÖ’ W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
=ã¨∂Î<Õ =ÙO\ÏÜ«∞x, =ÙO_®Åx =∞# Jaè„áêÜ«∞O. J~Ú`Õ x~å‡`«Å‰õΩ ѨHõ¯Ö’
|Öˇ¡"Õ∞!
=∞i \©g Ü«∂[=∂<åºÅ‰õÄ? "åiH© Wk =∞~À~°HõO |Öˇ¡"Õ∞! ZÖÏQÀ
`≥Å∞™ê? =∂‰õΩ É’Öˇ_∞» „ѨH@õ #Å∞ WzÛ, ã¨ÇϨ HõiOK«Háõ È`Õ "Õ∞=Ú =∂ ™ê=∞„y`À
ã≤^OúŒ QÍ =ÙO\Ï=∞x K≥Ñʨ _»O HÍ^•? WÖÏ Jxfl K«iÛOK«∞‰õΩO>Ë =∞Ozk HÍ^Œ∞QÍ!
(19 JHÀì|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 56

JÅOHÍ~°O J=ã¨~°O ÖË^Œx K≥¿ÑÊ
'\©g QÆ∞~°∞=ÙÅ∞—
ÔH"≥∞~å HõO\˜H˜ ~ÚOѨ~Ú# X_»∞ѨÙÅ#∞
=∞Oz =~°‚ qã¨Î$u`À ^èŒi™êÎ~°∞.
H˘O^ŒÔ~·`Õ J=Ü«∞"åÅ∞ q∞QÆʼnõΩO_®
JÉèí~°}ÏÅ∞ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
=ÚH˜Îx „Ѩ™êkOKÕ ÉèíH˜Î Kå#à◊√§
'=∂— \©gÖ’ P~ÀQͺxH˜ ã¨O|OkèOz# 'ÃÇÏbÎ =~°Ö—ò¤ HÍ~°º„Hõ=∞O ÉÏ=ÙO^Œx
L^ŒÜ«∞O U_»∞ QÆO@ʼnõΩ QÆ∞~°∞ÎÃÑ@∞ì‰õΩx \©g ÃÑ\Ïì~°#∞HÀO_ç. Jk â◊√„Hõ"å~°O
HÍh, Pk"å~°O QÍh J~Ú`Õ P HÍ~°º„Hõ=∞O H͉õΩO_® =∞ˆ~^À =ã¨∂ÎO@∞Ok.
#zÛ# HÍ~°º„Hõ=∞O ~åÖË^Œx, KÕuÖ’ i"≥∂\ò =ÙO^Œx Kå#à◊§#∞ `«_»∞=Ú`«∂áÈ`Õ
J@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KåÖÏ Kå#à◊§Ö’ =ã¨∂Î=ÙO\ÏÜ«∞h, ˆH=ÅO P_çÜ≥∂
_»aƒOQÆ∞ =∂~°∞Ê`À `≥Å∞QÆ∞, Hõ#fl_», Ç≤ÏOn, `«q∞à◊, WOw¡+µ¨ ... WÖÏ Jq #_»∞ã¨∂Î
=ÙO\ÏÜ«∞x KåÖÏ ã¨∞Å∞=ÙQÍ QÆ∞iÎOK«=K«∞Û, `≥Å∞QÆ∞Ö’ „Ѩ~Ú"Õ@∞ Kå#à◊√§
Jxfl W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ „Ѩ™ê~°O KÕã¨∂Î =ÙO_Õq– XHõ¯ D\©g `«Ñ¨Ê!
J~Ú`Õ D\©g ã¨Oã¨÷ʼnõΩ W\©=Å P^蕺u‡Hõ`« "≥·Ñ¨Ù K«∂Ѩ٠=∞o§OkQÆ^•! P
ã¨Oã¨÷ Ѩ„uHõÖ’<Õ H͉õΩO_® \©g Kå#ÖòÖ’ ‰õÄ_® P ^èÀ~°}˜ Hõ#|_»∞`ÀOk.
57 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
â◊x"å~°O 'âßOu ã¨O^Õâ◊O— „áêÜ≥∂l`« HÍ~°º„Hõ=∞O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
WѨÙ_»O`å ã¨~°mHõ~°}"Õ∞! ™êOˆHuHõ q*Ï˝#O J^Œ∞Ѩ٠ÖˉõΩO_® K˘K«∞ÛH˘x
=™ÈÎOk. KåÖÏ qã¨Î $`«OQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`ÀOk. ^•O`À J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
'=∞Oz— ¿Ñ~°∞<À, '=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O— ¿Ñ~°∞<À, 'rqOK«_»=∞<Õ Hõà◊— ¿Ñ~°∞<À–
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~å=_»O`Àáê@∞ P^蕺u‡Hõ, P=Ú+≤‡Hõ zO`«# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
ÃÑiQÍ~Ú. =∞`«, ѨÙ~å} „QÆO^ä•ÅÖ’ =Ù#fl QÍ^äÅŒ #∞ ¿Ñ~˘¯O@∂– ™êfi~°~÷ Ç° Ï≤ `«OQÍ
ZÖÏ =ÙO_®e, ZÖÏ `åºQÆO KÕÜ«∂e, ZÖÏ Éèí=|O^è•Å#∞ `å=∞~å‰õΩ#
h\˜ÉÁ@∞ìÖÏ =ÙOK«∞HÀ"åe– Jx q=i™êÎ~°∞. L^ŒÜ«∞O P~°∞ #∞Oz U_»∞ ^•HÍ
^•^•Ñ¨Ù Kå#à◊√§ Jxfl W@∞=O\˜q „Ѩ™ê~°O KÕ™êÎ~Ú. `«q∞à◊O Kå#à◊√§ Hõ~å‚@Hõ
ã¨Ow`«O „Ѩ™ê~°O KÕ™êÎ~Ú– `≥Å∞QÆ∞Ö’x 'q™êû— \©gÖÏQÍ! D\©g J~°QÆO@
'J#fl^•`«— Wã¨∞OÎ k. WHõ `Õ[, *ˇq∞x, =∂–QÆO@‰õΩ `«‰Ωõ ¯= H͉õΩO_® ÉèHí ~Θ ã° O¨ Ö’
FÅÖÏ_ç™êÎ~Ú.
Q˘Ñ¨Ê `åufiHõ „QÆO^äŒO ~åã≤# `åufi‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® ѨÙã¨ÎHõO g∞^Œ `«# ¿Ñ~°∞
=Ú„kOK«∞HÀ=_»O =∂#_»x XHõ =∂@ =ÙOk. Éè’QÆO J=ã¨~°O ÖË^Œ∞,
â◊$uq∞OK«‰õÄ_»^Œ∞. JÅOHÍ~°O J=ã¨~°O ÖË^Œx K≥¿ÑÊ D '\©g QÆ∞~°∞=ÙÅ∞—
HÔ "≥∞~å HõO\˜H˜ ~ÚOѨ~Ú# X_»∞ѨÙÅ#∞ =∞Oz =~°‚ qã¨Î $u`À ^èiŒ ™êÎ~∞° . H˘O^Œ~Ô `· Õ
J=Ü«∞"åÅ∞ q∞QÆʼnõΩO_® PÉèí~°}ÏÅ∞ "Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. Ü≥∂QÆ, "åã¨∞Î, *’ºu+¨ºO,
~åt Ѷ¨ÅO =ÔQ·~åÅ`À HõÅQÆÅÑ≤ P=Ú+≤‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ `«Ü«∂~°=Ù`å~Ú. XHõ
ѨijÅ# U=∞O>Ë D HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ K«∂¿ã"å~°∞ ^•^•Ñ¨Ù i"≥∂\ò#∞ `«ºl™êÎ~°x!
=∂=¸Å∞QÍ U HÍ~°º„Hõ=∞O ã¨iQÍ K«∂_»‰õΩO_®– JxflO\˜x HõO\˜`À ZOye
KÕã≤ ™êyáÈÜÕ∞ gHõ∆‰õΩÅ∞ WHõ¯_» =∂„`«O ÅOQÆ~°∞ "Õã≤# F_»ÖÏ¡ PyáÈ`å~°@,
"åiH˜ JO`« ã¨Ç¨Ï#O =ÙO^Œx gHõ∆Hõ qâı¡+¨‰õΩÅ∞ |Å¡QÆ∞kÌ K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
WO`«=~°‰Ωõ =∞#O Hˆ =ÅO HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz =∂„`«"∞Õ =∂\Ï¡_∞» ‰õΩ<åflO.
WѨÙ_»∞ Kå#à◊§‰õΩ Kå#à◊√§ ÉèíH˜Î ã¨=Ú„^•Å#∞ Hõà◊§=ÚO^Œ∞ xÅ∞ѨÙ`«∞<åfl~Ú.
W@∞=O\˜ Kå#à◊§ ã¨OYº „Hõ=∞OQÍ ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀOk ‰õÄ_®! =∞ǨÏi¬ "Õ^Œ q∞+¨<£,
ã¨O™ê¯~ü, Jã¨Î, ™ê^èŒ#... g\˜Ö’¡ ™ê^èŒ# `å*Ï Kå#Öò.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 58
 W=hfl ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯 $u<À, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ã¨O|O^èŒ q+¨Ü«∂Å`À<À
xO_ç =ÙO\Ï~Ú. WHõ „ÔH·ãÎ̈= =∞`« ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# QÍ_£ \©g, r=<£ \©g, q∞~åH˜Öò
<≥\ò, Z@~°flÖò =~°Öò¤, QÀÖˇ¤<£ U*ò >ˇeq[<£ =O\˜=Ù<åfl~Ú. ÅHõ∆~°, Z\ò <≥·\ò
ѨO*Ïc ã≤‰õΩ¯ =∞`« ã¨O|O^èŒ q+¨Ü«∂Å#∞ Wã¨∞Î<åfl~Ú. JÖψQ =Úã≤¡O =∞`«
JOâßÅ#∞ `≥e¿Ñ J~°aH± Kå#à◊√§ =Ù<åfl~Ú. QÍOnè `«`åfixfl É’kèOKÕ JÇ≤ÏO™ê
Kå#Öò ‰õÄ_® LOk. "≥Ú`«OÎ Kå#à◊§Ö’ =∞`« ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ JOâßÅxKÕÛ Kå#à◊√§
K«∂¿ã gHõ∆‰õΩÅ∞ XHõ âß`«O q∞Oz =ÙO_»~°@. J~Ú<å P XHõ¯âß`«O JO>Ë–
"å~åxH˜ HÀ\˜#fl~° =∞Ok Jx '\Ï"£∞ g∞_çÜ«∂ sÃãiÛ— q=~åÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú.
WO^Œ∞Ö’ ã¨O™ê¯~ü, Jã¨Î, r=<£† ™ê^èŒ#, QÍ_£ gHõ∆‰õΩÅ ã¨OMϺ„Hõ=∞OÖ’
xÅ∞™êÎ~Ú. D Kå#à◊√§ ^•^•Ñ¨Ù Jxfl „Ѷ‘ @∞ Z~Ú~ü Kå#à◊√§ Jx QÆ=∞xOKåe.
áê„`«Å∞ "Õ~°~Ú<å h~°∞ XHõ>Ë– su# Kå#à◊√§ Z#fl~Ú<å– q+¨Ü«∞O
XHõ>Ë Jx JO@∞<åfl~°∞ qâı¡+¨‰õΩÅ∞, HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ "≥·q^茺O ÖËHõáÈ=_»O =∞# JÅOHÍ~° âß„ã¨ÎA˝Å∞
qKåiOK«^ŒQÆæ q+¨Ü«∞"Õ∞ J~Ú<å– ÖÏÉèíO ~å‰õΩO_® Y~°∞Û ZÖÏ ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok? ã¨`åºxfl #=~°™êÅÖ’ z@ìz=~° xÅѨ_»O J<Õ
ÉèHí Θ Kå#Öò J~Ú<å Jk ‰õÄ_® "å}˜[º „ѨÜ∞« `«fl"Õ∞ Hõ^•! JO^Œ∞=Å¡ D Kå#à◊√§ ã¨`åºxfl QÆ∞iÎOz#O^Œ∞=Å¡<Õ HÍ=K«∞Û...
‰õÄ_® „ѨHõ@#Å g∞^Œ<À, ™êÊ#û~ü +≤ÑπÅ g∞^Œ<À P^è•~°Ñ¨_»Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
WHõ¯_» D ã‘iÜ«∞à◊√§ Jã¨Å∞ PQÆ=Ù QÆ^•!
'r=<£— \©g ˆH~°à◊ „áêO`«OÖ’ =∞ÅÉÏ~°∞ K«iÛ ã¨=Ú^•Ü«∞O „áÈ`åûǨÏO`À
#_»∞ѨÙ`«∞#fl ã¨Oã¨÷. WO^Œ∞Ö’ q<À^•`«‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ P^蕺u‡Hõ`« ~°OQÆiOz
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. Ü«Ú=`«~åxfl ‰õÄ_® PHõi¬OKåÅx _≥·b ã‘iÜ«∞ÖÏû? =∞*ÏHÍ??
~Ú@∞=O\˜ suÖ’ „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. ã¨∞^Œ~°≈<£ \©gH˜ K≥Ok# =ºH˜Î J=∂O`«OQÍ =¸_»= „ѨѨOK« Ü«Ú^ŒúO [iyO^Œ#∞HÀO_ç! Jxfl ~°HÍÅ
U=∞O@∞<åfl~°O>Ë – ''™ê=∂lHõO, P^蕺u‡HõO HõÅQÆÅã≤áÈ"åe. ™ê=∂lHõ J}ÏfiÜ«Ú^è•Å∞ "å_®~°#∞HÀO_ç! Éè∂í =∞O_»ÅO g∞^Œ =∞#∞+¨µÅ∞ `«∞_çz ÃÑ@∞ì‰Ωõ x
q+¨Ü«∂Å#∞ ~å[H©Ü«∞ HÀ}O`À HÍHõ `åufiHõ HÀ}O`À ^Œi≈OKåe.—— áÈÜ«∂~°#∞HÀO_ç! JÖÏ [iQÍHõ H˘O`«HÍÖÏxH˜ =∞~À „QÆǨÏO #∞Oz [<åÅ∞
J~Ú`Õ ÉèHí QΘ Íx, =∞~À\˜ HÍh– q<À^ŒO`À, ã¨=∂Kå~°O`À Hõeã≤ ™êy#ѨÙ_Õ =zÛ Ñ¨iâ’^èŒ# KÕâß~°#∞HÀO_ç! "åiH˜ U P#"åÅ∞ ^˘~°‰õΩ¯O_® ˆH=ÅO XHõ¯
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°H˜Î Hõ_»∞`å~Ú. Kå#à◊√§ |uH˜ |@ìHõ_»∞`å~Ú. WÖÏ P^蕺u‡HõO ã≤x=∂‰õΩ ã¨O|OkèOz# Ѷe≤ O sÅ∞ =∂„`«"∞Õ ÅaèOzO^Œ#∞HÀO_ç! ^•x P^è•~°OQÍ
"å}˜[º=∞Ü«∞O HÍ=_»OÃÑ· XHõ QÆ∞~°∞=Ù WÖÏ JO\Ï~°∞. ''WѨÙ_»∞ |∞„~°Åxfl =∞# ã¨=∂[ „ѨQÆu qâı¡+≤OKå~°#∞HÀO_ç! "å~°∞ =∞# QÆ∞iOz U=∞x
"å}˜[º=∞Ü«∞"Õ∞! "å\˜x "å}˜[ºÑ¨~°OQÍ<Õ |OkèOKåe!—— "åÇπÏ! Hͺ ÉÏ`ü ÃÇ·Ï? f~å‡x™êÎ~°∞?...
(9 #=O|~ü 2003) ã≤x=∂Å∞ QÆ∞iOz q=iOK«_®xH˜ D q+¨Ü«∞O ¿Ñ~˘¯O@∂ =ÙO\Ï~°∞.

59 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 60

JO>Ë ZO`« ^•~°∞}OQÍ ã≤x=∂Å∞<åflÜ≥∂ K≥Ñʨ _»O! =∞i \©g Kå#à◊§Ö’ ã≤x=∂Å
`«~åfi`« Z‰õΩ¯= ã¨=∞Ü«∞O P„Hõq∞Oz# ã‘iÜ«∞à◊√§ ZÖÏ =Ù<åfl~Ú? ~å_®<£ ~åkèHõ
J~Ú<å, ÉÏÖÏr UHÍÎHõѨÓ~ü J~Ú<å– =∞ˆ~ ã‘iÜ«∞Öò x~å‡`« J~Ú<å ZÖÏ
PÖ’zã¨∞Î<åfl~°∞? U"Õ∞O ZÖÏ ^Œ\ ˜ìOKåÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞?
''âßO`«O rq`«OÖ’ L`«Î=∞ QÆ∞}O HÍ=K«∞Û. L^•`«Î ÅHõ∆}O HÍ=K«∞Û.
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ =∂„`«O HÍ^Œ∞. ™êÇ≤Ï`«ºO ѨÙ>Ëìk ã¨Î|Ì`« #∞Oz HÍ^Œ∞, ã¨OѶ¨∞~°¬}
#∞Oz† xi¡Ñ¨Î`« #∞Oz HÍ^Œ∞, xˆ~fi^ŒO #∞Oz† H©∆~° ã¨=Ú„^Œ =∞^äŒ#O #∞Oz
J=∞$`«O ѨÙ\˜ì#@∞ì rq`« =∞^äŒ#O `«~åfi`« âßO`«O „ѨÉèíqOK«=K«∞Û. WO^Œ∞=Å¡
âßO`åxfl ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì=Åã≤Ok HÍ"åºO`«OÖ’<Õ† HÍ"åº~°OÉèíOÖ’
HÍ^Œ∞† ^•x =∞^茺֒<≥·<å HÍ^Œ∞.
=∞# JÅOHÍ~° âß„ã¨ÎA˝Å∞ ^•xfl #=~°™êÅÖ’ z@ìz=~° xÅѨ_»O D
ã¨`åºxfl QÆ∞iÎOz#O^Œ∞=Å¡<Õ HÍ=K«∞Û...—— Jx <å~°¡ "≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù 'Ö’HõO
áÈHõ_—» "庙êÖ’¡ JO\Ï~°∞. WHõ¯_» D ã‘iÜ«∞à◊√§ Jã¨Å∞ PQÆ=Ù QÆ^•! ã¨O=`«û~åÅ
`«~°|_ç ™êQÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞=Å¡ z=~°Ö’ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ~°™êÅ∞ H͉õΩO_®
q∞QÆ`å=hfl g~°O, ÉèíÜ«∂#HõO, cèÉèí`«ûO, ‰õ∆Ω„^ŒO, J„Hõ=∞O, ~ÚÖÏ Jhfl
xO_çáÈ`«∞<åfl~Ú.
㨈~, g∞ˆ~ J=∂O`«OQÍ |∞e¡`≥~° ã‘iÜ«∞à◊§ x~å‡`«QÍ =∂i`Õ U"Õ∞q∞
=ÙO_®Ö’ QÆ=∞xOK«O_ç. nxH˜ Kå#Öò ¿Ñ~°∞, ã‘iÜ«∞Öò ¿Ñ~°∞, ÉèÏ+¨, Hõ^äŒ...
JO@∂ U =∂„`«O `Õ_® ÖˉõΩO_® JxflO\˜H˜ =Ú_ç Ѩ^•~°÷O D „|Ǩχ Ѩ^•~°÷O.
D ã‘iÜ«∞Öò „|Ǩχ Ѩ^•~°÷OÖ’ k#∞ã¨∞ ZO`« =ÙOk?
ZO`«HÍÅ"≥∞<ÿ å ÖÏQÆ_®xH˜ áê„`«Å<ÕHOõ =ÙO_®e. JO^Œ∞=Å¡ =¸_»∞ <åÅ∞QÆ∞
^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ =∞# ^Õâ◊OÖ’ ‰õΩ@∞O| xÜ«∞O„`«} ÉÏQÍ<Õ áê\˜OK«|_»∞`«∞<åfl–
D ã‘iÜ«∞Öò „|Ǩχ Ѩ^•~°O÷ ‰õΩ@∞O|OÖ’ ÖˇH¯õ ‰õΩq∞Oz ™È^Œ~∞° Å∞, ™È^Œs=∞}∞Å∞
=ÙO\Ï~°∞.
L=∞‡_ç ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ c@Å∞"åi XO@i ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ ÖˇHõ¯‰õΩq∞Oz
ÃÑiyáÈ`«∞<åflÜ«∞x ™ê=∂lHõ âß„ã¨"Î `Õ ÅΫ ∞ HõÖÏÅ∞ JiˆQÖÏ qâı+¡ }¨ Å∞ ~åã¨∞<Î åfl–
61 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=∞# '„|Ǩχ Ѩ^•~°÷O— x~å‡`«Å∞ =∂„`«O Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ~°∞. ‰õΩ@∞O|O ZO`«
ÃÑ^ŒÌ^Œ~Ú`Õ JO`« Z‰õΩ¯= J#~å÷Å∞... ã‘iÜ«∞Öò ™êQÆ_®xH˜ =∞iO`« Z‰õΩ¯=
J=HÍâßÅ∞...
Ǩ Ï ~î å `« ∞ Î Q Í ã‘ i Ü« ∞ Öò x_ç q =∞~À 㨠O =`« û ~° O ÃÑiˆ Q ™œÅÉè í º O
^˘iH˜O^Œ#∞HÀO_ç, ZÖÏ ÖÏQÆ_»O? ZÖÏ =∞~À ‰õΩ@∞OÉÏxfl – D ‰õΩ@∞O|OÖ’
ÉèÏQÆO KÕã≤ ~°H˜Î Hõ\ ˜ìOK«_»O? ^•xH˜ KåÖÏ ã¨∞Å∞"≥·# Ѩx– J„Hõ=∞O! ^•O`À
K«∂¿ã"åiH˜ Jq∞`«"∞≥ #ÿ Pã¨HΘ Hõ^Œä ™êQÆ_®xH˜ J=∂O`«"∞≥ #ÿ â◊H!Θ J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
''W^ŒÌ~°∞ ÖËHõ =ÚQÆ∞æ~°∞—— x<å^ŒO QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk! =¸_À áê„`« „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_ç`Õ
ZÖÏ =ÙO@∞O^Œx ~°K«~Ú`«HÀ, x~å‡`«HÀ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk! JO`Õ!
L^•Ç¨Ï~°}ÅO\Ï~å! Zxfl HÍ"åÅO_ç? J~Ú`Õ =ÚQÆ∞~æ ∞° ZHõ¯_» Jx H˘O`«
ѨijeOKåe Hõ^•! 'x<Õfl ÃÑàϧ_»∞`å— JO@∂ ~ÚѨÊ\˜H˜ =ÚQÆ∞æ~°∞ =∞Ç≤Ïà◊Å∞
XˆH \©g g~°∞}˜‚ q"åǨÏO– J„Hõ=∞OQÍ KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl~°∞. ZO^Œ~∞° <åfl– Hõ^Œä ÖÏQÆHáõ È`Õ
ÖÏÉèíO ÖË^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ =ÚQÆ∞æ~°∞ XˆH KÀ@ =ÙO\Ï~°∞.
"åi ~Úà◊√§ ‰õÄ_® \©g ÔH"≥∞~åÅ∞ +¨Ø\ò KÕÜ«∞_®xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ,
qâßÅOQÍ =Ù#fl@∞ì– Hõ^äŒ ‰õÄ_® hu=∂e ѨÙ+¨ÊHõq=∂#OÖÏQÍ qã¨Îiã¨∂Î
áÈ`«∞Ok. 'Ѩufl J=Ù~ü "À— J<Õ >ˇÿѨÙ#‰õΩ „Ѩu ã‘iÜ«∞Öò L^•Ç¨Ï~°}Ë!
Hõ^äŒ #_»Ñ¨_®xH˜ =∞Ç≤ÏàÏ áê„`«Å∞ KåÖÏ J#∞=ÙQÍ =ÙO\ÏÜ«∞x P =∞^茺
XHõ Ç≤ÏOn ã‘iÜ«∞Öò Hõ^ä• ~°K«~Ú`« KåÖÏ q=~°OQÍ ~åâß~°∞. KåÖÏ J^èŒ=∞"≥∞ÿ#
Jaè~°∞z`À „ã‘Î áê„`«Å∞ ~°∂á⁄OkOK«|_»∞`å~Ú. ã¨=∞ã¨Î J=ÅHõ∆}ÏÅxfl
áÈ`«É’ã≤#@∞¡ „ã‘Î áê„`«x z„uOz J==∂xã¨∂–Î ZÑ≤™È_»∞‰¡ Ωõ ZÑ≤™È_»∞¡ ÖÏQÆ∞`å~°∞.
ÃÑ·ÃÑK«∞Û 'JO`«~°OQÍÅ∞—Ö’ J#∞~å^èŒ áê„`«ÖÏQÍ Z=iH˜ "å~°∞ U^À hK«"≥∞ÿ#
PHÍ~°O`À, qHÍ~°O Hõeãæ ∂¨ Î =ÙO\Ï~°∞. "åi „_≥ã∞¨ û HÍh, =Ú_çQÍh J^Õ ™ê÷~ÚÖ’
=ÙO@∞Ok. J^Õ^À ã‘iÜ«∞ÖòÖ’ áê`«HÍÅѨ٠_®º#û~°∞ *’ºuÅH˜∆ ‡ qÅh KÕã¨∞ÎOk
K«∂_»O_ç– JÖÏQÍ! Ѷe¨ `«OQÍ J^è=Œ ∞"≥∞#ÿ PÖ’K«#ʼnõΩ J=HÍâ◊q∞ã¨∂Î ã‘iÜ«∞Öò
J„ѨuǨÏ`«OQÍ ™êQÆ∞`«∞Ok.
WO\˜xO_® a_»¤Å`À Hõ^äŒ ã¨∞Å∞=ÙQÍ ™êQÆ∞`«∞O^Œx J#∞‰õΩ<åflO Hõ^•! J^Õ
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 62
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ^äŒÖ’ JHõ¯_»Hõ¯_» Ñ≤Å¡Å∞ ÖËx `«Å∞¡Å∞ QÆ∞iOz K«∂ѨÙ`«∂– `«e¡
HÍHõáÈ`Õ rq`«O ÖË#@∞ì K«∂ѨÙ`å~°∞. ^•xHÀã¨O "å~°∞ Ѩ_~» åx áê@∞¡ Ѩ_@ » O`À
áê@∞, P áê„`«#∞ W`«~° áê„`«Å∞ Ç≤ÏOã≤OK«_»"≥∂, ^Œ∂+≤OK«_»"≥∂.. ÖË^• D
=OHõ`À 'HõÅ"åi HÀ_»Å∞—Ö’ ÖÏQÍ Hõ^ä•<åÜ«∞‰õΩ_çH˜ =∞~À =∞Ç≤Ïà◊‰õΩ ÃÑo§ KÕã≤
Hõ^äŒ#∞ =∞iO`« ÖÏQÆ_»"≥∂ KÕ™êÎ~°∞. ^•O`À 'ã‘iÜ«∞Öò „|ǨχѨ^•~°÷— ~°K«~Ú`«
HõÖÏxH˜ Ô~O_»∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ Ñ¨^Œ∞#∞!
D >ˇHfl˜ ‰õΩ¯Å∞ "å_ç<å– Ñ¨^Õ Ñ¨^Õ "å_ç<å – „Ѩu ^•<À¡ "å_ç<å– K«∂¿ã"åiH˜ x*ÏxH˜ áêsìʼnõΩ `ÀHõÅ∞QÍ
É’~°∞ HÍHõáÈ~Ú<å– "≥·q^茺O =ÙO>ËHÍh =∞~À J=HÍâ◊O ~å^Œ∞ QÆ^•! JO^Œ∞=Å¡ Ѩ„uHõÅ∂, ã≤x=∂ʼnõΩ DHõÅ∞QÍ
PHÍâ◊O #∞Oz J^Õ PHÍ~°O =ÙO_Õ áê„`« „Ѩ`«ºHõ∆O J=Ù`«∞Ok... `«Ñ≤ÊáÈ~Ú# \©g Kå#à◊¥§ ZO^Œ∞‰õΩO_®e?
áê„`«QÍ „Ѩ"âÕ É◊ _ˇ `ç Õ =∞iO`« Hõ^Œä ™êQÆfÜ«∞=K«∞Û. „¿Ñ=∞, ѨQÆ q+¨Ü∂« Ö’¡ É’Öˇ_∞»
=∞™êÖÏ xOѨ=K«∞Û. J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ– "≥Ô~·\ © HÀã¨O áê¡ã≤ìH± ã¨~°˚s KÕã≤ 'áÈ~Ú#
=ºH˜ÎÖÏ— "Õ+¨O "Õ~ÚOK«=K«∞Û. g∞_çÜ«∂ =ã¨O`« |∞∞`«∞=Ù =™ÈÎOk
"≥ÚǨÏO =∂i`Õ Q˘O`«∞, KÕ+Åì¨ ∞ =∂~°=Ù. Wk Ãã#· ∞û K≥¿ÑÊ JOâ◊O. J~Ú`Õ
~°K«~Ú`«, ^Œ~°≈‰õΩ_ç ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À 'áê¡ã≤ìH± ã¨~°˚s— `À Q˘O`«∞ =ÔQ·~å Jhfl
'ZxflHõÅ∞— 'ZxflHõÅÅ∞— J<Õ Ñ¨^•ÅÖ’ HÍ^Œ∞, KåÖÏ ™ê~°∂Ѩº`« =ÙOk.
áêsìÅ∞ F@∞¡ á⁄Ok, „ѨÉèí∞`åfiÅ <Õ~°Ê~°KåÅx HõÅÅ∞ QÆO>Ë, áêi„âßq∞Hõ "Õ`«ÎÅ∞
=∂iáÈ`å~Ú.
ÔQeKÕ áêsìH˜ JkèHõ q~åà◊q∞"åfiÅx HõÅÅ∞ HõO\Ï~°∞. g∞_çÜ«∂ Z‰õΩ¯= =∞Okx
P `«~åfi`« ‰õ∆Ω„^Œ q^ŒºÅ „ѨÜ≥∂QÆO, >ˇHÍflÅr– Ô~O_çO\˜x Z_®ÃÑ_®,
KÕi, =∞iO`« qã¨Î $`«=∞"åfiÅx Lqfià◊¥§~°∞`«∞Ok.
qK«Hõ∆}Ï ~°Ç≤Ï`«OQÍ "å_®e. Hõ^äŒ#∞ ÖÏQÆ∞`«∂ áÈ"åe. Ѷ¨e`«OQÍ „Ѩu áê„`«
WѨÙ_»∞ _èbç ,¡ =∞^躌 „Ѩ^âÕ òÅ`À áê@∞ S^Œ∞ KÀ@¡ ZxflHõÅ∞ [~°Q_Æ O» ǨÏ_®=Ù_çH˜
ZÑ≤™È_£HÀ =ºH˜Î`«fiO ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞Ok. =∞^茺֒ áê„`«^è•iH˜ ÃÑo§ HÍ=K«∞Û,
NHÍ~°O. =KÕÛ ã¨O=`«û~°O ZxflHõÅ ã¨O=`«û~°O. Ö’H±ã¨Éèí‰õΩ, ~åR JÃãOc¡H˜
ÖË^• =∞~°}˜OK«#∂ =K«∞Û. JÜ«∞`Õ Hõ^äŒ =∞~À áê„`«^è•i`À ™êQÆ∞`«∞Ok.
ZxflHõÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú. Wk JO^ŒiH© `≥eã≤O^Õ! J~Ú`Õ W\©=Å PO„^茄Ѩ^Õâò
Wk Z=iH© ã¨=∞㨺 =ÙO_»^Œ∞. XHõ\’ Hõ$+¨µ‚_»∞, Ô~O_À Hõ$+¨µ‚_»∞, =¸_À
~åR, JÃãOc¡ ~°^Œ∞̉õΩ „ѨÉèí∞`«fiO ã≤á¶ê~°ã¨∞ KÕÜ«∞_»O`À ZxflHõÅ |∞∞`«∞=Ù
Hõ$+¨µ‚_»∞ ÖÏQÍ JO\Ï~å? HÍhÜ«∞O_ç.
PO„^茄Ѩ^Õâò‰õΩ =∞iO`« `«fi~°QÍ =™ÈÎOk. J~Ú`Õ Jk ZѨÙÊ_»x ã¨Ê+ì̈OQÍ K≥¿ÑÊk
WÖÏ ™êy`Õ "≥Ú<å@h JO\Ï~å? ZO^Œ∞HõO_ç Ѩk xq∞ëêÅHÀ™êi
ZÖˇHõ∆<£ Hõq∞+¨<£ =∂„`«"Õ∞! HÍh ZxflHõÅ∞ =ÚO^Õ Jx =∂„`«O `ÕeáÈ~ÚOk.
Ѩk¿ÇÏ#∞ „ѨHõ@#Å∞O\Ï~Ú Hõ^• P ã‘iÜ«∞ÖòÖ’x "≥Ú<å@xx |^ŒÌÅ∞
'™êì~ü #∂ºãπ— WOw¡+¨µ #∂ºãπ Kèå#Öò– ѨÓiÎQÍ „Ѩ~Ú"Õ@∞, LѨ„QÆǨÏ
KÕÜ«∞_®xH©! D =∂„`«O "≥∂`å^Œ∞`À g∞~°∞ Kå#à◊§ ã‘iÜ«∞à◊√§ xi‡OKÕÜ«∞O_ç.
Kå#Öò– „áê~°OÉèíO J~ÚºOk ‰õÄ_® Ö’H±ã¨Éèí =∞^茺O`«~° ZxflHõÅ =ÚO^Õ Jx
g∞~°∞ q[Ü«∞O ™êkèOK«HõáÈ`Õ– ~ÚѨÊ\˜ ã‘iÜ«∞à◊§g∞^Œ X@∞ì!
QÆ∞iÎOKåe. "å~åÎѨ„uHõÅ∞ ‰õÄ_® ZxflHõÅ∞ =ÚO^Œ∞ „áê~°OaèOK«|_ç, ã≤÷~°Ñ¨_ç#
(16 #=O|~ü 2003) ã¨O^Œ~åƒùÅ∞<åfl~Ú. JO^Œ∞=Å¡ ZxflHõÅO>Ë Z=i HõÅÅ∞ "åiq!

63 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 64

 QÆ`« Pk"å~°O XHõ Ç≤ÏOn |∞e¡`≥~° #\©=∞}˜ ÉèÏ~°fÜ«∞ [#`å áêsìÖ’
KÕ~_° O» „Ѩ=ÚY "å~°Î J~ÚºOk. z~°∞#=ÙfiÅ∞ zOkOKÕ P<å\˜ á¶⁄\’#∞ ^•^•Ñ¨Ù
Jxfl Ѩ„uHõÅ∞ „ѨK«∞iOKå~Ú. =∞~À"≥·Ñ¨Ù ˆH~°à◊Ö’ ã≤.Ñ≤.ZO. "åi \©g Kå#Öò
'ÔH·~°e—H˜ ã¨O|OkèOz U^À qÉèË^•Å∞ „Ѩ=ÚYOQÍ Ñ¨„uHõÅÖ’ ^Œ~°≈#q∞KåÛ~Ú.
LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊√¡ ~ÚO\˜O@ „áêH˜# `«~åfi`«, \˜.Z<£.âı+¨<£ ǨÏÜ«∂O `«~åfi`« –
ZxflHõʼnõÄ, \©g Kå#à◊§‰õΩ Ѩ~°ã¨Ê~å#∞|O^èŒO ÃÑiyOk.
WHõ PO„^茄Ѩ^Õâò‰õΩ ã¨O|OkèOz– \©g Kå#à◊§ q+¨Ü«∞OÖ’ =∞~À =∞Å∞ѨÙ
ã≤^Œú"≥∞ÿOk. W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å #∂ºãπ Kèå#à◊√§ qK«∞ÛHÀ=_®xH˜ ã≤^Œú=∞Ü«∂º~Ú.
ZxflHõÅ |∞∞`«∞=Ù Kå#à◊§‰õΩ =ã¨O`« |∞∞`«∞=Ù Jx "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
Wk=~°‰õΩ `Õ[, *ˇq∞x Kå#à◊§Ö’ ѨxKÕã≤# ~°q„ѨHÍ+π ™ê~°^䌺OÖ’ XHõ `≥Å∞QÆ∞
#∂ºãπ Kå#Öò, D\˜q "åi =∞~À #∂ºãπ Kå#Öò Ju `«fi~°Ö’ ѨÙ+≤ÊOK«É’`«∞<åfl~Ú.
=∞i `ÕnÅ∞ ZѨÙÊ_»<Õk |∞e¡`≥~°ÃÑ·<Õ "Õz K«∂_®e.
W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å∂ #∂ºãπ Kå#Öò J<Õk ZÖÏ =ÙO_®e? ZÖÏ =ÙO>Ë
=∞# QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok? J<Õk JO^ŒiH© Pã¨H˜Î^•Ü«∞HõO. „Ѩu^•xÖ’ ~å[H©Ü«∞
HÀ}O HõO>Ë ™ê=∂lHõ HÀ}OÖ’ ^Œi≈¿ãÎ Z‰õΩ¯= =∞OkH˜ #ѨÙÊ`«∞Ok. J~Ú`Õ
Jk ZÖÏ ™ê^茺O J<Õk z#fl q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞.
ˆH=ÅO ~å[H©Ü«∞ "å~°ÎÖË KåÅO>Ë– ZxflHõÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ #_»∞Ѩ=K«∞Û
HÍh– =∂=¸Å∞QÍ ™êQÆ_»O Hõ+¨ìO. =∞# `≥Å∞QÆ∞ "åi „Ѩ=~°Î#, PÖ’K«#
qaè#flOQÍ =Ù<åflÜ«∂? W^Õ D\˜q QÆO@ QÆO@‰õÄ S^Õã≤ xq∞ëêÅ #∂ºãπ
|∞e>ˇ#∞¡ „áê~°OaèOz,z=~°‰õΩ PÑ≤"Õã≤Ok. =∞~°ÖÏ J^Õ ã≤x=∂, ã‘iÜ«∞à◊§
HõëêÜ«∞O`À Hõ^ŒeáÈ~ÚOk. *ˇq∞x "å~°∞ D HõëêÜ«∂xH˜ XHõ Kå#Öò KåÅHõ
=∞~À Kå#Öò`À =zÛ Ç¨~ÚQÍ ÖÏÉèÏÅ ÉÏ@# #_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
WHõ¯_» \©g =∂^茺=∂Å qâı¡+¨‰õΩ~åÅ∞ Jq∞`å=∂eH± =∂@ QÆ∞~°∞ΉõΩ
`≥K«∞ÛHÀ"åe. „ѨѨOK«OÖ’ Z‰õΩ¯= ã≤x=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ã \©g #∂ºãπ Kå#Öò
'r #∂ºãπ— Jx Pq_» XHõ™êi J<åfl~°∞. ¿Ñ~°∞‰õΩ #∂ºãπ Kå#Öò, HÍh ~ÀA‰õΩ
<åÅ∞QÆ∞ ã≤x=∂Å∞ =_ç¤OK«_»O i"åA. JO^Œ∞=Å¡ W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å #∂ºãπ
65 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Kå#Öò JO>Ë Z=i qâı¡+¨} "åik, Z=i J#∞Éèí=O "åik.
WѨÙ_»∞ D Ô~O_»∞ W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å #∂ºãπ Kå#à◊§Ö’ Uq∞ =ÙO\Ï~Ú?
Uq∞ =ÙO>Ë ÉÏ=ÙO@∞Ok? [# =∂^茺=∂ÅÖ’ J#∞Hõ~°} Jã¨Å∞ Z‰õΩ¯= HÍÅO
ѨxKÕÜ∞« ^Õ"∂≥ ! "å~åÎÑ„¨ uHõÅÖ’ ‰õÄ_® =¸ã¨ ^èÀ~°}˜ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ ^» xŒ
Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`ÀOk. Wk QÆ=∞xOz HÍã¨Î qaè#flOQÍ „Ѩܫ∞ufl¿ãΠѶ¨e`«O
`«Ñ¨ÊHõ =ÙO@∞Ok.
x*ÏxH˜ áêsìʼnõΩ `ÀHõÅ∞QÍ Ñ¨„uHõÅ∂, ã≤x=∂ʼnõΩ DHõÅ∞QÍ \©g Kå#à◊¥§
ZO^Œ∞‰õΩO_®e? D ~Ô O_çO\˜ q+¨Ü∞« OÖ’ *Ï„QÆ`ÑΫ _¨ –ç ã¨fiO`« HÍà◊§g∞^Œ xÅ|_Õ
„Ѩ Ü « ∞ `« fl O KÕ Ü « ∞ _» O =∞Ozk. Ѩ „ uHõ Å Hõ < åfl Kå#à◊ § QÆ ∞ iOKÕ =∞#O
=∂\Ï_»∞‰õΩO^•O. ™ê=∂lHõ q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz \©g Kå#à◊§‰õΩ ã‘iÜ«∞ãπ ÖË^Œ∞.
ã≤x=∂ „ѨHõ@#‰õÄ, HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ `Õ_® ÖˉõΩO_® Kå#à◊√§ #_»∞™êÎ~Ú. '<Õ_Õ
K«∂_»O_ç— '`«Ñ¨ÊHõ K«∂_»O_ç— ÉÏѨ`«∞ >ˇÿ\ ˜Öòû`À 'ã≤x=∂ =^ŒÅHõO_ç– JÖψQ
K«∂_»O_ç— ™ê÷~ÚÖ’ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ #_»∞™êÎ~Ú. WHõ ™ê=∂lHõ JOâߊѨ@¡
"≥H˜e`«#O, É’Å∞`«#O ã¨Ê+¨ìOQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok.
=∞#Å#∞ ZO`À „ѨÉèÏq`«O KÕ¿ã ~å[H©Ü«∂Å∞, ã≤x=∂Å∞, Ѩ„uHõÅ∞, \©g
Kå#à◊√§, ã¨O㨯 $u, "å}˜[ºO, q^•º, "≥·^ŒºO, =º=™êÜ«∞O =O\˜ ~°OQÍÅ#∞
HÍ™êΠǨïO^•`«#O`À ZO^Œ∞‰õΩ K«∂Ѩ‰õÄ_»^Œ∞? Z=~°∂ K«∂_»x suÖ’ É’~°∞
H˘\˜Oì Kåeû# ѨxÖË^∞Œ . HÍã¨Î ã¨∞xfl`«`fi« O, =ºOQƺ "≥É· =íè O, ‰õΩÑ¡ `Ψ « ZO`À J=ã¨~O° .
ˆH=ÅO g∞_çÜ≥∂Hõˆ~¡ HÍ^Œ∞ HÍã¨Î Ö’`«∞ `≥eã≤#"åiH˜ J=HÍâ◊O HõÅQÍe. ˆH=ÅO
"å}˜[º "Õ`«ÎÖË H͉õΩO_® ‰õÄã≤O`« 'L^ÀºQÆO— `≥eã≤# „á⁄ÃѶ+¨#Öòû xÖ"åe.
JÖÏ J~Ú#ѨÙ_»∞ ã≤x=∂ J~Ú<å, ZÖˇHõ∆<£ J~Ú<å, ~å[H©Ü«∞O J~Ú<å
H˘`«ÎQÍ ^Œ$QÀæK«~°=∞=Ù`«∞Ok. WHõ Ñ≤Å¡Å∞, „ã‘ÎʼnõΩ K≥Ok# JOâßʼnõΩ Jã¨Å∞
™ê÷#O ÖË^Œ∞. gi JOâßʼnõΩ J=HÍâ◊O W=fi_»O JO>Ë "åix g∞ gHõ∆‰õΩÅ∞QÍ
KÕã¨∞HÀ=_»"Õ∞! 2003 =ÚyOѨ٠`≥Å∞QÆ∞ |∞e¡`≥~°‰õΩ ã¨O|OkèOz H˘`«Î ^Œ$âߺxH˜
`≥~° f™ÈÎOk!
(23 #=O|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 66

„Ѩu ~ÚO\Ï ˆH|∞Öò \©q,
„Ѩu gkèÖ’ ˆH|∞Öò "åÖÏ =ÙO@∞<åfl_»∞.
„Ѩu ~ÚÅ∞¡ z#fl ã≤x=∂ ǨÅ∞QÍ,
W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å∂ ÖˇHõ¯ÖË#xfl ã≤x=∂Å∞,
ã≤x=∂ „áÈ„QÍ=ÚÅOkOKÕ
|∞e¡`≥~° xÅÜ«∞OQÍ =∂iáÈ~ÚOk.
HõkÖË i"≥∂\ò "≥∞kÖË PÖ’K«#Å∞
áêuˆHà◊§ „H˜`O« „Ѩu "å~åΠѨ„uHõÖ’, "å~° Ѩ„uHõÖ’ `«Ñʨ xã¨iQÍ 'k#ѶŨ O—
ÖË^• '~åtѶ¨ÅO— =ÙO_Õk. WOHÍ FÑ≤Hõ L#fl"å~°∞, Ѩ„uHõÖ’ ã¨÷ÅO =Ù#fl"å~°∞–
=ÚǨ˙~°ÎO, =~°˚ ºO, J=∞$`« Ѷ¨∞_çÜ«∞Å∞ JO@∂ ~ÚKÕÛ"å~°∞. WѨÙÊ_»~Ú`Õ „Ѩu
Ѩ„uHõÖ’#∂ \©g Kå#à◊§ QÆ∞iOz, Kå#à◊√§ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ã HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz
`«Ñ¨ÊHõ Wã¨∞Î<åfl~°∞. Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ „H˜`«O ~°OQÆ∞Å \©g ~åQÍ, ^Œâß|ÌO „H˜`«O
67 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊√¡ ~°OQÆ „Ѩ"Õâ◊O KÕâß~Ú. „Ѩ"Õâ◊O KÕÜ«∞_»O Uq∞\˜– ~ÚѨÙ_»∞
=∞# ^Õâ◊OÖ’ Kå#à◊§ ã¨OYº =O^Œ‰õΩ q∞Oz áÈ~ÚOk.
„Ѩu ÉèÏ+¨Ö’ Kå#Öò, „Ѩu Ü«∂ã¨Ö’ „áÈ„QÍ=∞<Õ Ñ¨iã≤÷u =ÙOk. „ѨѨOK«
"åºÑ¨ÎOQÍ ã≤x=∂ ‰õÄ_® \©qH˜ ɡkiáÈ~ÚOk. qkèÖËx Ѩiã≤÷u \©q W=fiÖËx
^•xfl ã≤x=∂ W=fi_®xH˜ ™êOˆHuHõOQÍ „Ѩܫ∞`«flO KÕ™ÈÎOk.
\©g JÖÏ `«=∞ ÉèÏ+¨Ö’, `«=∞ =∂O_»eHõOÖ’ ÃãO\˜"≥∞O@ÖòQÍ
ÃÑ#"Õã¨∞‰õΩáÈ~ÚOk. <Õ_»∞ „Ѩu ~ÚO\˜H˜ K≥@∂ì, „Ѩu TiH˜ =#O ÖËHõáÈ~Ú<å
– „Ѩu ~ÚO\Ï ˆH|∞Öò \©q, „Ѩu gkèÖ’ ˆH|∞Öò "åÖÏ =ÙO@∞<åfl_»∞. Jn
Ѩiã≤÷u. ã≤x=∂ käÜÕ∞@~°∞¡ Ѷ¨OHõ∆<£ Ǩà◊√¡QÍ, al<≥ãπ HÍOÃÑ¡H±ûÅ∞QÍ
=∂iáÈ`«∞<åfl~Ú. „Ѩu ~ÚÅ∞¡ z#fl ã≤x=∂ ǨÅ∞QÍ, W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å∂
ÖˇHõ¯ÖË#xfl ã≤x=∂Å∞, ã≤x=∂ „áÈ„QÍ=ÚÅOkOKÕ |∞e¡`≥~° xÅÜ«∞OQÍ
=∂iáÈ~ÚOk.
ZѨÙ_»~Ú`Õ \©g =∞#`À q_»nÜ«∞~å#O`«QÍ =∂iáÈ~ÚOk– JѨÙ_Õ Jk
Ѩ„uHõÖ’¡ XHõ „Ѩ^•è # JOâ◊=∞~ÚáÈ~ÚOk. ^•^•Ñ¨Ù Ѩk¿ÇÏ<Õà§◊ „H˜`O« ÉÁOÉÏ~Ú
#∞Oz „ѨK«∞iOѨ|_Õ 'k WO_çÃÑO_≥O\ò— POQÆ¡ k#Ѩ„uHõÖ’ Pk"å~°O ѨÓ>Ë
\©g HÍ~°º„Hõ=∂Å HÀã¨O XHõ ѨÓiÎ ¿Ñr ˆH\Ï~ÚOzOk. ^Õâ◊OÖ’ q∞QÆ`å
ã¨Oáê^Œ‰Ωõ ÅHõO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ q<À^£ "≥∞ǨÏ`å \©g „áê^è•#º`«#∂, \©g Éèqí +¨º`«∞#Î ∞
QÆ∞iÎOK«QÆeQÍ_»∞. JѨÊ\’¡ g∞_çÜ«∂ qâı¡+¨‰õΩÅ∞ D ^èÀ~°}˜H˜ Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞.
\©qH˜ JO`« „áê=ÚYº`« W=fi_»O Uq∞@x? =∞i ~ÚѨÙ_À? \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å
QÆ∞iOz ~Ú=fiHõáÈ`Õ `å=Ú H˘O`«=∞Ok áê~î°‰õΩÅ#∂, `«^•fi~å ã¨~°∞¯ ºÖË+¨<£#∂
HÀÖ’Ê`å=∞x WѨÙ_»∞ Ѩ„uHõÅ „ѨQÍ_è» #=∞‡HõO.
x*ÏxH˜ D áÈHõ_» QÆ=∞x¿ãÎ KåÖÏ Pã¨H˜ÎHõ~°OQÍ =ÙO@∞Ok. Ѩ„uHõÖ’¡x
áÈHõ_»Å QÆ∞iOz „ѨMϺ`« áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ ZO.q. HÍ=∞`üQÍ~°∞ 'g∞_çÜ«∂ "åKü—
Jx KåÖÏ Uà◊√§QÍ ~åâß~°∞. Ѩ„uHõÅ∞ =∂i<å, 'HÍÅ"£∞— =∂„`«O U^À XHõ
Ѩ„uHõÖ’ =ã¨∂Î<Õ =ÙO_Õk. JÖψQ l.Zãπ. ÉèÏ~°æ"£ '|∂¡ÃÑxûÖò— J<Õ g∞_çÜ«∂
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 68
HÍÅ"£∞ =∞~À Ѩ„uHõÖ’ ~å¿ã"å~°∞. JÖψQ QÆOQÍ^èŒ~ü, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jq∞`å
=∂eH± '™œO_£ JO_£ Ãã·Öˇ<£û— HÍÅ"£∞ ˆ~_çÜ≥∂ HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz ZO`À
HÍÅO ~å¿ã"å~°∞. \©g ~åHõ`À Jq∞`å =∂eH± HÍÅ"£∞ ¿Ñ~°∞ 'Ãã\· ò JO_£ ™œO_£—QÍ
=∂iáÈ~ÚOk. ˆ~_çÜ≥∂`À áê@∞ \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å QÆ∞iOz ~åÜ«∞_»O
„áê~°OaèOzOk.
WѨÙ_»~Ú`Õ Jq∞`å =∂eH± QÍ~°∞ '~Àq∞OQ∑ S— ¿Ñ~°∞# 'ã¨Ç¨~å >ˇÿ"£∞—
POQÆ¡ "å~°Ñ¨„uHõÖ’ ~åã¨∞Î<åfl~°∞. Jã¨Å∞ D ¿Ñ~°∞ K«∂_»O_ç. ZO`« ÉÏQÆ∞Ok!
ˆ~_çÜ≥∂ HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ '~Àq∞OQ∑ "≥∞ÿ„HÀá¶È<£— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O ÉÏQÍ „ѨKå~°OÖ’
=ÙO_Õk. JÖÏ #QÆ~°OÖ’, Ѩ@ì}OÖ’ „QÍ=∞OÖ’– "≥∞ÿ„HÀá¶È<£ uiy`Õ– JÖÏ<Õ
iHÍ~°∞¤ KÕ¿ãÎ Uq∞\’– P HÍ~°º„Hõ=∞O L^ÕÌâ◊O. JÖψQ ~ÚѨÙ_»∞ 'HõkÖË Hõ#∞fl— Jx
Jq∞`å =∂eH± QÍi ji¬H.õ JO`ÕH^õ •! =∞#O U Kå#Öò K«∂™êÎO? ''Un K«∂_»O!
Jhfl K«∂™êÎO!!——.. Wk =∞# Ѩiã≤u÷ . JO>Ë ~Ú^Õ^À `åufiHõ „Ѩ=K«#OÖÏ =ÙO^Œx
H˘\˜ì áê~°"ÕÜ«∞HõO_ç. =O^Œâß`«O "åã¨Î=O! 'i"≥∂\ò HõO„\’Öò—`À Kå#à◊√§
`å‰õΩ¯O@∂ ‰õΩsÛH˜ J`«∞‰õΩ¯áÈ=_»"∞Õ ~ÚѨÙ_»∞ =∞# Ѩx. JO^Œ∞Hˆ Jq∞`å =∂eH±
QÍi '~Àq∞OQ∑ S— J<Õ ji¬Hõ ZO`À J~°÷=O`«OQÍ =ÙOk.
J^Õ 'ZH±û „ÃÑãπ—Ö’ J~Ú`Õ 'i"≥∂\ò HõO„\’Öò— ¿Ñ~°∞`À \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å
ã¨g∞Hõ∆Å∞ ~å™êÎ~°∞. x["Õ∞. i"≥∂\ò HõO„\’Å∞ \©g Kå#à◊§#∞ xÜ«∞O„u¿ãΖ \©g
Ãã@∞ì =∞#Å#∞ xÜ«∞O„uã¨∞ÎOk.
JO>Ë =¸Å# =ÙO_Õ \©g Ãã@∞ì =∞#‰õΩ i"≥∂\ò HõO„\’Å∞ J#fl=∂@!
JhÖò ^•~°¯~ü J~Ú`Õ '@∂ºÉò ™È¯Ñ¨Ù— =O\˜ ji¬Hõ`À KåÖÏ ~°O[~Ú# â‹·e`À,
Hõ_»∞ Pã¨H˜ÎHõ~°OQÍ ~å™êÎ~°∞. ZH±û„ÃÑãπ ~Ú\©=Å „áê~°OaèOz# \©g ¿Ñr ¿Ñ~°∞
'@∂ºÉò |*ò—!
\©g i=Óº, \©g \ÏH± J<Õ KåÖÏ ™ê^è•~°}OQÍ "å_»|_Õ ji¬HõÅ∞. \©g
i=Óº Ö’x Ô~O_»∞ Ѩ^•Å∞ ã¨OÜ≥∂QÆO K≥Ok '\©=Óº—QÍ „Ѩ`«ºHõ∆"≥∞ÿOk. _≥Hõ¯<£
69 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
„HÍxHõÖò ^Œâß|ÌO „H˜O^Œ>Ë „Ѩu â◊x"å~°O \©g HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz
„Ѩ`ÕºHõ ã¨OzHõ#∞ ~Úã¨∂Î =™ÈÎOk. ^Õâ◊ ~å[^è•xÖ’ ^•^•Ñ¨Ù „Ѩu POQÆ¡ Ѩ„uHõ
W@∞=O\˜ ã¨OzHõÅ∞ "≥Å∞=iã¨∞Î<åfl~Ú.
WHõ `≥Å∞QÆ∞ Ѩ„uHõÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ XHõ¯ 'PO„^èŒÉèí∂q∞— =∂„`«"Õ∞ \©g
HÍ~°º„Hõ=∂Å HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõ ã¨OzHõ#∞ H˘O`«HÍÅO „ѨK«∞iOzOk. `«~åfi`« nxfl
k#Ѩ„uHõÖ’ XHõ ¿ÑrQÍ W=fi_»O „áê~°OaèOzOk.
\©g qâıëêÅ HÀã¨O „Ѩ`ºÕ Hõ ¿Ñr '>ˇb—™È¯Ñ¨Ù ji¬Hõ „ѨK∞« iOK«|_»∞`ÀOk.
WѨÊ\˜H© XHõ¯ PO„^èŒÉèí∂q∞ =∂„`«"Õ∞ "å~åxHÀ™êi ѨÓiÎ ¿Ñr WÖÏ \©g
HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ ˆH\Ï~Ú™ÈÎOk.
JÖψQ \© 'gHõ∆}O— ji¬Hõ#∞ 'PO„^èŒÉèí∂q∞— „ѨK«∞iOK«_»O „áê~°OaèOz#
H˘O`« HÍÖÏxH˜ =∞~À "å~°Ñ¨„uHõ \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å ji¬Hõ‰õΩ \© 'gHõ∆}O— J<Õ
¿Ñ~°∞ "å_»∞`ÀOk. WѨÙ_»∞ W`«~° Ѩ„uHõÅ∞ ‰õÄ_® \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å ji¬HõÅ∞
„ѨK«∞iã¨∞Î<åfl~Ú.
P =∞^茺 ã¨∞„Ѩã≤^Œú ~°K«~Ú`«, áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ H˘_»=\˜QÆO\˜ ‰õΩ@∞O|~å=Ù
QÍi ™êÇ≤Ï`«ºO JO`å ã¨OѨÙ\ÏÅ∞QÍ "≥Å∞=_çOk. JO^Œ∞Ö’ `ÕeOk U=∞O>Ë
‰õΩ@∞O|~å=ÙQÍ~°∞ ã≤x=∂Å∞ QÆ∞iOKÕ KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ ~åâß~°x. ^•^•Ñ¨Ù "≥~Úº
ѨÙ@Å`À ã≤x=∂ "庙êÅ∞ "≥Å∞=_®¤~Ú. ''QÀ~å âß„ã≤Î `≥Å∞QÆ∞ ã¨fi`«O„`«Ö’ <å
KÕ`« "å~°O "å~°O ã≤x=∂ ji¬Hõ ~å~ÚOKå_»∞. J`«x „áÈ`åûǨÏO`À ã≤x=∂
~°OQÍxH˜ ã¨O|OkèOz# näÃããπ ÖÏO\˜^˘Hõ\˜ „Ѩu"å~°=¸ ~åâß#∞—— Jx 1969Ö’
‰õΩ@∞O|~å=Ù QÍ~°∞ ~åã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë JѨÊ\’¡ ã≤x=∂ „áê^è•#º`« JO`«\ ˜k. <Õ_»∞ \©g JO`Õ ™ê÷#O
P„Hõq∞™ÈÎOk. =∞i P ™ê÷~ÚÖ’ <Õ_∞» \©g =∂^躌 =∞O QÆ∞iOz PÖ’K«#, qâı+¡ }¨ ,
kâßxˆ~âÌ #◊ O =Ù<åflÜ«∂? ‰õΩ@∞O|~å=Ù =O\˜ „ѨuÉèÏ=O`«∞Å∞ <Õ_∞» \©g QÆ∞iOz
~åã¨∞Î<åfl~å? qâı¡+≤ã¨∞Î<åfl~å?
(30 #=O|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 70
 =Åã¨Å∞ ™ê^茺O HÍÖË^•?
\©g "å~åÎ qÉèÏQÆOÖ’ ѨxKÕ¿ã"å~°O`å Ѩ„uHõÅÖ’ =∂\©g "å~°ÎÅ∞ „Ѩ™ê~°O KÕã≤#ѨÙ_»∞ 'Öˇ·"£— Jx "Õã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
áê„uˆHÜ«ÚÅ∞QÍ [x‡Oz#"åˆ~! HõÖÏxH˜ QÆà◊O, J@∞=O\˜q 'Z<£_ç\ ©g—Ö’ ‰õÄ_® Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú. JO>Ë „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O
"≥ÚǨÏO Hõeã≤ "å~°∞ \©g =∂^茺=∞OÖ’H˜ =KÕÛâß~°∞. J#fl=∂@! K«kqOk K«kq#@∞ìQÍ =∞#‰õΩ KÕ~∞° `«∞Ok. ™êOˆHuHõOQÍ nxfl 'iÜ«∞Öò
>ˇ"ÿ ∞£ —Ö’ Jx JO\Ï~°∞. PHÍâ◊"å}˜, ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£Ö’ "å~°ÅÎ ∞ JO>Ë „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O
Kèå#ÖòûÖ’ "å~åÎ qѨ¡=O JÜÕ∞ºq Jx J~°÷O. iHÍ~°∞¤ KÕã≤ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ãÎ Jq "å~°ÎÅ∞ HÍ^Œ∞ Jx ÉèÏ=#.
JO>Ë iHÍ~°∞¤ KÕã≤#ѨÊ\˜H© =∞^茺– =º=kèÖ’ [iˆQ "å~°ÎÅ ã¨OQÆu Uq∞\˜?
~åAQÍi z#fl ÉèÏ~°º Ѩu„=`«– JO>Ë ÃÑ^ŒÌÉèÏ~°º Ѩu„=`« HÍ^Œx J~°÷O JO^Œ∞ˆH '„Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O— J~Ú`Õ KåÖÏ~°HÍÅ Kèå<≥à◊√§ =KåÛHÍ, JÑπeOH˜OQ∑
KÕã¨∞HÀ"åÅx JO\Ï~°∞.
™œHõ~°ºO ÖËHõ Pˆ~_»∞ QÆO@Å „H˜`«O =O_ç# "å~°ÎÅ∞ JO^Œ∞HÀ=_®xH˜
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ XHõ\ ˜#fl~° ã¨O=`«û~° HÍÅO `«~åfi`« W\©=Å =∂\©g
JÅ"å@∞Ѩ_®¤O. `«~åfi`« ‰õÄ_® ^•^•Ñ¨Ù Jxfl Kèå<≥à◊√§ =ÚO^Œ∞QÍ iHÍ~°∞¤ KÕã≤#
ǨÏ_®=Ù_çQÍ "å~°ÅÎ #∞ „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\˜Oì k. `˘e~ÀA U^À ™êOˆHuHõ ã¨=∞㨺 HÍ~°}OQÍ
"å~°ÅÎ <Õ Wã¨∞<Î åfl~Ú. áêѨO J^Õ Ñ¨^uúŒ Jx [#∞Å∞ ÉèÏqOKÕ Ñ¨iã≤u÷ U~°Ê_çOk.
`˘e |∞Öˇ\ ˜<£ QÆÅ¡O`≥·Ok. P~ÀA #∞O_ô L^ŒÜ«∞O, ~å„u Zxq∞k QÆO@ʼnõΩ
JO`«‰õΩq∞Oz U Kèå<≥Öò "å~°ÎÅ∞ P Kèå<≥Öò f~°∞# =ÙO@∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ `Õ_®
Ô~O_»∞ |∞Öˇ\ ˜#¡#∞ Wã¨∞Î<åfl~°∞. `«~åfi`« ~å„u ѨkQÆO@ʼnõΩ =∞~À |∞Öˇ\ ˜<£
J<Õk Kå#Öò ã¨O™ê÷Ѩ~°"≥∞ÿ#q J<Õ Ñ¨iã≤÷u U~°Ê_çOk. ^•O`À |∞e¡ ˆ~_çÜ≥∂
J~°QÆO@áê@∞ „Ѩ™ê~°O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. JO>Ë ~ÀA‰õΩ =¸_»∞ |∞Öˇ\ ˜#¡#fl=∂@!
P~°∞ QÆO@ʼnõΩ ~ÚzÛ# ã¨=∂Kå~°O ÃÑ^ŒÌ \©g Zxq∞k QÆO@ʼnõΩ ‰õÄ_®
D\©g, `Õ[ Kèå<≥Öòû S^Õã≤ |∞Öˇ\ ˜#¡#∞ Wã¨∞ÎO_»QÍ, q™êû <åÅ∞QÆ∞ |∞Öˇ\ ˜#¡#∞
W=fiÖËHõáÈ`ÀOk. J~Ú`Õ P q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKÕ FÑ≤Hõ =∞#‰õΩ =ÙO_®e.
ã¨=∞iÊ™ÈÎOk.
J~Ú`Õ, XHÀ¯™êi ^˘OQƉõΩ `ÕÅ∞ ‰õΩ\˜ì#@∞ì ^˘iH˜áÈ`å~°∞. #=O|~ü
=∂\©g KåÖÏHÍÅOQÍ TiOz WѨÙ_»∞ „áê~°OaèOK«_®xH˜ HÍ~°}O
23# _ç.ZO.ÔH. <åÜ«∞‰õΩ_»∞ =Ú~°™Èe =∂~°<£ K«xáÈÜ«∂~°∞. JO>Ë ã¨<†£ *ˇq∞x,
Uq∞\˜? ~åR JÃãOc¡ ~°^Œ∞Ì KÕ™êÎ~°<Õ Jaè„áêÜ«∞O ÉÏQÍ TѨO^Œ∞‰õΩ<åflHõ–
`Õ[ Kèå<≥à◊§ JkèѨu J#fl=∂@! PÜ«∞# =∞~°} "å~°Î W=fi‰õΩO_® `Õ[ =ÙO_»ÖË^Œ∞
PÑ≤`Õ J#~°O÷ Jx "å~°ÅÎ ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ@ì_O» XHõ HÍ~°}O, =∞~À"≥Ñ· Ù¨ á⁄^ŒãÌ =Ψ ∂#O
Hõ^•! J~Ú`Õ ZѨÙÊ_çzÛOk? PÜ«∞# ™êÜ«∞OHÍÅO U_»∞ QÆO@ʼnõΩ =∞~°}˜¿ãÎ
"å~°ÎÅxKÕÛ "å~åÎ Kèå<≥à◊√§ `≥Å∞QÆ∞Ö’ `«Ü«∂~°=Ù`«∞<åflÜ«∞<Õ "å~°ÎÅ∞ HÍ~°º~°∂ѨO
Ѩk QÆO@Å "å~°ÎÅÖ’<Õ ZO^Œ∞‰õΩ W=fi_»O? Zxq∞k QÆO@Å |∞e>ˇ<£Ö’ `Õ[
^•ÅÛ_»O =∞~À HÍ~°}O.
ZO^Œ∞‰õΩ ~Ú=fiÖËHõáÈ~ÚOk? W@∞=O\˜ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ Jk „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°"≥∂
`Õ[ \©g "å~°ÎÅ∞ K≥<≥·fl #∞O_ç „Ñ¨™ê~°=∞=Ù`å~Ú. D\©g "å~°ÎÅ∞
HÍ^À ã¨∞Å∞=ÙQÍ `≥Å∞ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞=Å¡ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ã "å~°∞ 'Öˇ·"£— Jx
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ #∞Oz "≥Å∞=_»`å~Ú. q™êû Kå#Öò „áê~°OÉè=í ∞~Ú#ѨÙ_»∞ á⁄Ö’=∞x
"Õã¨∞HÀHõ `«Ñ¨Ê_»O ÖË^Œ∞.
XHõ QÆ∞OѨ٠D\©g #∞Oz q™êû \©gH˜ KÕiáÈ~ÚOk. =∞~°ÖÏ =∂ \©g
"å~°ÅÎ ∞ =ã¨∞OÎ _»QÍ `≥~g° ∞^Œ "å~°ÅÎ ∞ ǨÏ~îå`«∞QÎ Í Hõ#|_»`å~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë
=zÛ#ѨÙÊ_»∞ =∞~À D\©g ã¨=¸Ç¨ÏO =∂\©gx áê=#O KÕã≤Ok. ^•O`À
"å~°ÅÎ K«^∞Œ =i Jq K«k"Õ J=HÍâ◊O ÖË^∞Œ . JO`ÕHÍ^Œ∞, \©g q+¨Ü∞« OÖ’ ÉÁ=∞‡Å∞
D\©gÖ’ "≥ÚǨÅ∞ `«yæ#@∞ì Hõ#|_çOk. WѨÙ_»∞ '\˜q 9— =¿ãÎ ~ÚOÔHO`«=∞Ok
ZѨÊ\˜"À K«∂ѨÙ`«∂ =ÙO_»_»O Ѩiáê\˜. JÖψQ K«kq#O`«¿ãѨ٠P ^Œ$âߺÅ∞
U Kå#à◊¡ #∞Oz =Åã¨áÈ`å~À K«∂_®e! `Õ[ |∞Öˇ\ ˜<£ K≥<≥·flÖ’ =ÙOk Hõ#∞Hõ

71 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 72

ÖËHõáÈ`Õ "å\˜<Õ =∞m§ =∞m§ K«∂Ѩ_»O ‰õÄ_® =∞iO`« JÅ"å@∞. =∞i
W~°"≥·<åÅ∞QÆæO@Å "å~åÎ Kèå<≥à◊√§ =¿ãÎ UO K«∂ѨÙ`å~°∞?
`«~åfi`« ~ÚOHÀ =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O– <åÅ∞QÆ∞ LѨ„QÆÇϨ Kèå<≥à√◊ § Hõeã≤
Ѩ^ÇŒ ¨ ~°∞‰õΩ q∞Oz# ã¨OYºÖ’ |∞e>ˇ#∞¡ ~Úã¨∞<Î åfl~Ú. J~Ú`Õ ~ÚO^Œ∞Ö’ JO>Ë
"å~åÎ qÉèÏQÆOÖ’ ѨxKÕ¿ã"å~°O`å Ѩ„uHõÅÖ’ áê„uˆHÜ«ÚÅ∞QÍ [x‡Oz#"åˆ~!
HõÖÏxH˜ QÆà◊O, "≥ÚǨÏO Hõeã≤ "å~°∞ \©g =∂^茺=∞OÖ’H˜ =KÕÛâß~°∞. JO^Œ∞=Å¡
\©g =∂^茺=∞OÖ’ J=ã¨~°"≥∞ÿ# `«#^≥·# =ºH©ÎHõ~°}, ÉèÏ+¨ `«Ü«∂~°∞HÍ=_»OÖË^Œ∞.
Ѩ„uHõÖ’¡ Ѩiq∞`«∞Å=Å¡ Hõey# Ѩi}Ï=∂Å∞ |∞e¡`≥~°ÃÑ·H˜ ~å"åeû# J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. WHõ¯_» ÔH"≥∞~å =ÙO_ç K≥=ÙʼnõΩ H͉õΩO_® Hõà◊§‰õΩ Ѩx HõeÊOKåe. JÖÏ
[~°∞QÆ∞`ÀO^•? "å~åÎ |∞e>ˇ<£ `«Ü«∂~°∞KÕ¿ã "å~°∞ D `Õ_® =Ù#fl@∞ì QÆ∞iÎOz
~°∂á⁄Okã¨∞Î<åfl~å?D kâ◊Ö’ ~ÚOHÍ ZO`À Hõ$+≤ [~°QÍeû =ÙOk. \©gHÀã¨O
Jx PÖ’K«# "≥Ú^ŒÖˇ·`Õ, q+¨Ü«∞O ZOÑ≤Hõ, J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<Õ q^è•#O, q=iOKÕ
q^è•#O `«Ñ¨ÊHõ =∂~°`å~Ú.
J^Õ Ü«∂OHõiOQ∑ J#∞HÀO_ç– JOâ◊OÖ’ Jã¨Å∞ ã¨~°∞‰õΩ ÖËHõáÈ~Ú<å–
JOkOKÕ q^è•#O, PHõ@∞ì‰Ωõ <Õ q^è•#O Z=iH˜ "å~°∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë J#∞ã¨iOK«_®xH˜ ~Ô _ô"∞Õ _£QÍ Un ÖË^∞Œ Hõ#∞Hõ. "å~°ÅÎ q+¨Ü∞« O JÖÏ
HÍ^Œ∞. J~°QÆO@ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ \©g "å~°ÎÅ∞ J~Ú<å k#Ѩ„uHõÖ’ XHõ ¿ÑrÖ’
„ѨK«∞iOK«|_ÕO`« ã¨=∂Kå~°O ~Ú=fiÖË=Ù. JO^Œ∞=Å¡ \©g "å~°ÎÅ∞ =O_»_»O
KåÖÏ ã¨∞Å∞=Ù. <åÅ∞ÔQ·^Œ∞ k#Ѩ„uHõÅ∞ Ѩk, Ѩ<≥flO_»∞ ѨÙ@Å`À =ã¨∞ÎO_»QÍ
J^Œ#Ѩ٠„â◊=∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ѩ_»`å~°∞? ZÖÏ JO\Ï~å? W`«~° Kèå#à◊√§ ~Ú=fix
JOâßÅ∞– U Kèå<≥Öò ~ÀA‰õΩ Zxfl ~Ú™ÈÎOk. U |∞Öˇ\ ˜<£‰õΩ Zxfl ~Ú™ÈÎOk?–
Jx ѨijeOK«O_ç!
W=hfl =∂\Ï¡_∞» HÀ=_»O PÜ«∂ qÉèÏQÍÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ"åiH˜ ~Ú|ƒOkHõ~O°
HÍ=K«∞Û. HÍh =ÚK«Û\˜OK«∞HÀHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ~åt`Àáê@∞ "åã≤ ‰õÄ_®
ÃÑ~°QÍe Hõ^•!
(7 _çÃãO|~ü 2003)
73 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
^Œ∞óYÉèíi`«"≥∞ÿ# "å~°Î#∞ ‰õÄ_®
JO^Œ"≥∞ÿ# J=∂‡ÜÕ∞ K«^Œ"åÅx |∞e¡`≥~° „áê^äŒq∞Hõ ã¨∂„`«O.
\©g`À Ü«Ú=`«~°O =ÚO^Œã¨∞Î!
XHõ¯™êi QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç– '™êQÆ~° ã¨OQÆ=∞O— ã≤x=∂Ö’ Hõ=∞ÅǨã¨<£,
w`« QÍ~°¡ g∞^Œ z„fHõiOz# '=Ú"åfi QÀáêÅ∞_Õ...— áê@#∞.. QÆ∞~°∞ΉõΩ =zÛOk
Hõ^•! 'JÉσ HõàÏ`«‡HõOQÍ =ÙOk— Jx H˘O^Œ~°O>Ë, 'ÉèíÖË ~°ã¨=`«Î~°OQÍ =ÙOk—
Jx ZO^Œ~À J<åfl~°∞. ÉÏ=ÙOk. =∞i P áê@‰õΩ P^è•~°"≥∞ÿ# ã¨O^Œ~°ƒùO Uq∞\˜?
XHõ¯™êi PÖ’zOK«O_ç. TǨ˙ QÆ∞~°∞ΉõΩ ~åÖË^Œ∞ Hõ^•! g∞ "≥∞^Œ_»∞ HõOѨӺ@~À¡
ˆH=ÅO #\©#@∞ÖË xO_çáÈÜ«∂~°∞. J=Ù<å? ZO^Œ∞‰õΩ? J^Õ PÖ’zOKåe!
#$`åºxfl "åºáê~°O HÀã¨O ZO`« J^è•fi#flOQÍ "å_»∞`«∞<åfl~À
Hõ^•è <åÜ«∞‰õΩ_çH˜ „Hõ=∞OQÍ J#∞Éè=í =∞=Ù`«∞Ok. ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ P HõàÏHÍ~°∞_»∞ KåÖÏ
W|ƒOk Ѩ_»∞`å_»∞. MË^ŒÑ¨_»∞`å_»∞. Wn <ÕѨ^䌺O. `«~åfi`« XHõ "å}˜[ºÑ¨~°"≥∞ÿ#
ã≤x=∂ÅÖ’ #$`«ºO ZÖÏ "å_»∞`«∞<åfl~°x K≥Ñʨ _®xH˜ P áê@ K«∂ѨÙ`å~°∞. =∞#‰õΩ
HÍ~°}ÏÅ∞, ¿ÇÏ`«∞=ÙÅ∞ QÆ∞~°∞ÎO_»=Ù. Q˘Ñ¨Ê ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ ‰õÄ_® L#fl`«"≥∞ÿ# Hõà◊#∞
ZÖÏ "å}˜[º"≥∞ÿ# JOâ◊OQÍ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~À ^Œ$â◊ºOQÍ K«∂Ñ≤, "åºáê~°Ñ¨~°"≥∞ÿ#
Ѷ¨e`«O J^Œ∞ƒù`«OQÍ ™êkèOKå~°∞.
WѨÙ_»∞ [#=∂^躌 =∂Å∞(=∂ãπ g∞_çÜ∂« ) KåÖÏ ~°HÍÅ LѨÜ∂≥ QÆH~õ "° ∞≥ #ÿ
JOâßÅ∞ W=fi_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~Ú. nxH˜ ã¨O|OkèOz „ѨKå~°O ‰õÄ_®
ÉÏQÍ<Õ ™êQÆ∞`«∞Ok.
J~Ú`Õ Jã¨Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Õq∞\˜? L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ ã¨∞Y~ÀQÍÅ∞ QÆ∞iOz
q=iOKåÅO>Ë– â◊$OQÍ~° „H©_»Å∞ QÆ∞iOz ™êHõźOQÍ q=iOK«_»O áêuHõ
ã¨O=`«û~åÅ #∞Oz ÉÏQÍ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å∞ #∞Oz ÃÇÏKüSq
^•HÍ Uq∞ K≥áêÊÅ<åfl ^•xH˜ =∞™êÖÏ ^Œ\ ˜ìOK«_»O Ѩiáê\˜ J~ÚáÈ~ÚOk.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 74
D áÈHõ_» Ѩ„uHõÅ #∞Oz |∞e¡`≥~°‰õΩ ™ÈH˜Ok.
=∂=¸Å∞QÍ<Õ JO^Œ"≥∞ÿ# â◊s~åÖË `«Ñ¨Ê =∞~À ~°HõO HÍ^Œ<Õ ^èÀ~°}˜
ÔH"≥∞~å‰õΩ LOk. ^Œ∞óYÉèíi`«"≥∞ÿ# "å~°Î#∞ ‰õÄ_® JO^Œ"≥∞ÿ# J=∂‡ÜÕ∞ K«^Œ"åÅx
|∞e¡`~≥ ° „áê^äqŒ ∞Hõ ã¨∂„`«O. `åO|∂Å ¿ã=#O KÕ¿ã Ѩxx WѨÙ_»∞ |∞e¡`~≥ Q° ∞Æ =∞‡Å∞
™êkèã¨∞Î<åfl~°∞. q^Õj Kèå#à◊§Ö’x =∞Ç≤ÏàÏ =™êÎ^Œ∞Å ‰õΩã‘Î áÈ\©Å∞ J~Ú<å,
ÖË^• J=∞‡HÍÅ∞ ™êyOKÕ ã¨Oã¨÷Å =ã¨∞Î=ÙÅ „Ѩ^Œ~°≈<å HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ J~Ú<å
Ѩ~°=∂~°÷O ~Ú^Õ! WHõ ã≤x=∂ áê@Å QÆ∞iOz K≥ѨÊ#Åq HÍ^Œ∞. "å# áê@Å∞,
"Õ_»∞Hõ áê@Å∞... WÖÏ Ñ¨Å∞ ~°HÍÅ∞QÍ =sæHõiOz â◊$OQÍ~° ~°™êxfl ‰õΩѨÊÅ∞
`≥ѨÊÅ∞QÍ ™êkèã¨∞Î<åfl~°∞. ¿Ñ~°∞¡ "Õ~°~Ú<å Ѷ¨e`«O XHõ¯>Ë.
WѨÙ_»∞ Ô~O_»∞ `≥Å∞QÆ∞ Kèå#à◊§Ö’ Ô~O_»∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ J~°ú~å„u
„Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. ¿Ñ~°∞‰õΩ Wq Ãã·HÍÅr, ÃãH±û, P~ÀQƺO =ÔQ·~å J~Ú<å
Jã¨Å∞ L^Õúâ◊O XHõ¯>Ë! '=∂— J~Ú`Õ =∞iO`« =ÚO^Œ∞ÔHo§ ѨzÛ |∂`«∞Å#∞
*’‰õΩÅ ¿Ñ~° ~Ú™ÈÎOk. P `«~åfi`« J^Õ ÉÏѨ`«∞ ã≤x=∂ „Ѩ™ê~°=∞=Ù`ÀOk.
J~Ú`Õ [iˆQ^Õq∞\˜? ÔH.qâ◊fi<å^ä£ QÍi L^ÕÌâ◊OÖÏ– K«~°ÛÖ’ K≥ѨÙÊHÀ=_®xH˜
L#fl`«"Õ∞ J~Ú<å [iˆQk =∂„`«O W^Õ! WѨÙ_»∞ Ѩ^ŒÇ¨ˆ~à◊§ =Ü«∞ã¨∞Ö’ =ÙO_Õ
Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩÅ#∞ ѨijeOK«O_ç. "åiÖ’ |∞kú qHõã≤OK«Hõ=ÚO^Õ |∞e¡`≥~°
„ѨѨOKåxfl P„Hõq∞OzOk. |∞e¡ `≥ˆ~ „ѨѨOK«O.
JO^Œ∞Ö’ K«∂¿Ñ @∂`ü„|+π, KåH±Öˇ@∞¡, ™ÈѨÙÅ∞, PǨ~°O..~ÚÖÏ
ZxflO\˜<À "å_ç "å~°∞ ZkQÍ~°∞. |∞e¡`≥ˆ~ "åiH˜ "åã¨Î= „ѨѨOK«O. "åi
PÖ’K«#Å#∞, „Ѩ=~°#Î #∞, =∂#= ã¨O|O^è•Å#∞ |∞e¡`~ˆ≥ xÜ«∞O„u™ÈÎOk. "åiH˜
PůǨÅ∞, J„Hõ=∞ ã¨O|O^è•Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜ Ѩ@¡ q=ÚY`«, UǨϺ`«
=ÙO_»@OÖË^Œ∞. Jq KåÖÏ =∂=¸Å∞ q+¨Ü«∂Å∞QÍ, ™ê^è•~°} JOâßÅ∞QÍ
ÉèÏqOK«|_ÕÖÏ \©g KÕ™ÈÎOk.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ H“=∂~° =Ü«∞ã¨∞Ö’ Öˇ·OyHõ áÈHõ_»Å∞ ÉÏQÍ ÃÑiQÍÜ«∞x
W\©=Å [iy# 㨈~fiÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. 'k Ü«Ú<≥·>ˇ_£ <Õ+¨<£û áêѨÙÖË+¨<£ Ѷ¨O_£—
H˘kÌHÍÅO „H˜`«O XHõ qã¨Î $`« Ѩiâ’^èŒ# KÕѨ\ ˜ìOk. JѨÙ_»Ñ¨Ù_Õ Ü«∞ø=#
75 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
„áêOQÆ}OÖ’ J_»∞y_ç# Ü«Ú=f Ü«Ú=‰õΩÅÖ’ Öˇ·OyHõ „Ѩ=$uÎ QÆ∞iOz 㨈~fi
KÕã≤Ok.
JO^Œ∞Ö’ `ÕeOk U=∞O>Ë „Ѩu Ѩk=∞Ok ã¨∂¯Å∞ ‰õΩ„~åà◊§Ö’ XHõiH˜
ÃãH±û J#∞Éèí=O =ÙO^Œx, H˘O`«HÍÅO „H˜`«O HÍ=∞<£"≥ÖòÎ Ü«¸`ü „áÈ„QÍ"£∞
x~°fiÇ≤ÏOz# 㨈~fi „ѨHÍ~°O HÍÖËr ‰õΩ„~åà◊§Ö’ 38 âß`«O, HÍÖËl J=∂‡~ÚÅÖ’
27 âß`«O =∞OkH˜– ÃÑo§H˜ =ÚO^Õ JO>Ë =ÚO^Œã∞¨ QÎ Í ÃãH±û J#∞Éè=í O =ÙO^Œ@.
^•^•Ñ¨Ù 11 âß`«O =∞OkH˜ ã¨∞Y~ÀQÍÅ∞ ‰õÄ_® JO@∞‰õΩ<åflÜ«∞@!
^•O`À XHõ J#∞Éèí="Õ∞ HÍ^Œ∞! ã¨∞Y~ÀQÍÅ∞,PtOK«x QÆ~åƒùÅ∞, ÃÇÏKüSqÅ∞
Ѩ~å=∞i≈OK«Hõ =∂#=Ù. J^Õ Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺. HÍ¡ã¨∞Å∞, @∂º+¨#∞¡, HõOѨӺ@~°∞¡
Jx ÃÑ^ŒÌʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ =Ù#flѨÙ_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flk |Ü«∞@‰õΩ `≥eÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
D qѨi}Ï=∂xH˜ HÍ~°}OQÍ WѨÙ_»∞ K«∂Ѩ|_»∞`«∞#flk >ˇeq[<£.
`«~åfi`« HõOѨӺ@~ü, "≥ÉòÃã\· òÅ∞, =∂ºQÆ*#·ˇ ∞¡! W=hfl ‰õÄ_® ÃãH±û JOâßxfl U^ÀÖÏ
K«∂ѨÙ`«∂, `«=∞‰õΩ ÖÏÉèíO HõeˆQÖÏ #_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. nxfl ã¨~°^•QÍ fã¨∞HÀ=K«Û<Õ
Jaè„áêÜ«∞O Hõeæã¨∞Î<åfl~Ú.
`«=∂ëêQÍ "å_»∞HÀ=K«Ûx K≥|∞`«∞<åflÜ«∞x qâı¡+¨‰õΩÅ∞ JO@∞<åfl~°∞.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ HõO_À"£∞ „ѨHõ@<Õ K«∂_»O_ç– *Ï„QÆ`«Î Ѩ_ç`Õ ZO`« ˆH∆=∞O Jx
K≥Ñʨ _®xH˜ |^Œ∞Å∞, "å_ç`Õ PHÍâ◊OÖ’ qǨÏiOKÕ QÆ∞„~°O Jkè~ÀÇ≤Ï™êÎ~x° K≥ÑÊ≤ #@∞¡
=ÙO@∞Ok. =∞i Pã¨H˜Î HõÅQÆ^•?
D ^èÀ~°}˜ #QÆ~åÖ’¡, L#fl`« ‰õΩ@∞OÉÏÅ Ñ≤ÅÖ¡ ’¡, POQÆ¡ ÉèÏëê áê~îâ° ßÅÖ’¡
JkèHOõ Jx `≥Å∞™ÈÎOk. „Hõ=∞OQÍ „ѨÉ∞íè `«fi áê~îâ° ßÅʼnõΩ ‰õÄ_® ~Úk „áê‰õΩ`ÀOk.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù `«e¡`«O„_»∞Å∞ L^ÀºQÍÅ∞, ã¨Oáê^Œ#, \©g, `«=∞ J=ã¨~åÅ g∞^Œ ^Œ$+≤ì
HÍ~° } OQÍ– Ñ≤ Å ¡ Å PÖ’K« # Ö’¡ , „Ѩ = ~° Î # Ö’ =㨠∞ Î # fl =∂~° ∞ Ê#∞
QÆ∞iÎOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ D áÈHõ_»Å‰õΩ qHõ$`« Ѷ¨ÖÏÅ∞ ѨÓã¨∞Î<åfl~Ú.
g\˜x ã¨iQÍ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx, Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ã¨=ºOQÍ K≥¿ÑÊ J=HÍâ◊O, Ѩi}u ÃÑ^ŒÅÌ ‰õΩ
ÖË^Œ∞. =∞i nxH˜ Ѩiëê¯~°O Uq∞\˜?
(14 _çÃãO|~ü 2003)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 76

`≥eqQÆÅ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ |∞e¡`≥~°#∞
KåÖÏ ÉÏQÍ LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
Ѷ¨e`«OQÍ "å}˜[º"Õ`«ÎÅ∞, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞,
~å[H©Ü«∂Ö’¡ ~å}˜OKåÅ#∞‰õΩ<Õ ¿Ñ Kå#à◊¡Ö’ kQÆ∞`«∞<åfl~°∞.
HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞Û ÃÑ\˜ì
XHõ"≥·Ñ¨Ù Pi÷Hõ ÖÏÉèíO, =∞~À"≥·Ñ¨Ù „ѨKå~°O
ã¨∞Å∞=ÙQÍ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞.
z\Ï~°∞ H˘=∞‡# q∞~îå~Ú á⁄@¡O...
ZxflHõʼnõÄ, =∂ áêsì Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õÄ ã¨O|O^èOŒ =ÙOk. JO^Œ∞=Å¡ ZxflHõÅ∞
~å"åÅx "Õ∞=Ú HÀ~°∞‰õΩO\Ï=∞x |Ǩï[# ã¨=∂[ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍh¬~åO H˘xfl
ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« „ѨH\õ O˜ z#@∞ì QÆ∞~°∞.Î áêsìÅ q+¨Ü∞« OÖ’ U"≥∂QÍh Ѩ„uHõÅ∞,
Kå#à◊§ q+¨Ü∞« OÖ’ ZxflHõÅ∞ KåÖÏ ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ `» åÜ«∞x ÉÏQÍ ã¨Ê+¨Ñì _¨ #ç q+¨Ü∞« O.
QÆ`« Ѩk, Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÖ’¡ `«~∞° =ÚH˘ã¨∞#Î fl ZxflHõÅ∞, =∞^躌 O`«~° ZxflHõÅ`À
ÖˇHõ¯ÖË#xfl Kå#à◊√§ á⁄_»∞K«∞H˘KåÛ~Ú. W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å #∂ºãπ Kèå#Öò
77 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
„Ѩ„Ѩ^äŒ=∞OQÍ ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ 1998 Ѷ≤„|=i 3# „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. Jk ™êì~ü
#∂ºãπ Kèå#Öò ™ê~°fi„uHõ ZxflHõʼnõΩ =ÚO^Œ∞ Jx QÆ=∞xOKåe. JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞
ÉèÏëê Kå#à◊√§ ÃÑ~°QÆ_»O, `«~åfi`« "å~åÎ Kå#à◊√§ ÃÑ~°QÆ_»O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
x*ÏxH˜ ZxflHõÅ#∞ Kå#à◊√§ ZO`« „ѨÉÏè q`«O KÕâßÜ≥∂, Kå#à◊§#∞ ZxflHõÅ∞
JO`« „ѨÉèÏq`«O KÕâß~Ú. WѨÙ_»∞ ZxflHõÅ „ѨKå~° ã¨~°ox K«∂_»O_ç. XHõ¯
ZxflHõÖË HÍ^Œ∞ ã≤x=∂Å „ѨKå~° ã¨~°ox ѨijeOK«O_ç. \©g ~åHõ`À D „ѨKå~°
=ӺǨ Ï O Ѩ Ó iÎ Q Í =∂iáÈ~ÚOk. WѨ Ù _» ∞ \© g ÖË ‰ õ Ω O_® ZxflHõ Å #∞
TÇ≤ÏOK«∞HÀÖËO. Pˆ~à◊§ „H˜`«O ZxflHõÅ K«~°ÛÅ∞ |∞e¡`≥~°g∞^Œ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞h,
Jk q^ÕâßÅÖ’ [iˆQ Ѩ^Œúu Jh– "å~°ÎÅ∞ =¿ãÎ J=Ù<å? Jx =Ú‰õΩ¯# "ÕÖË
"Õã¨∞‰õΩ<åflO. WѨÙ_»∞ QÀ_» g∞^Œ áÈã¨ì~°∞¡ ÖˉõΩO_®, #\˜ìO\’¡ |∞e¡`≥~° g∞^Œ
=∞#∞+¨µÅ#∂, =∂@Å#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ>Ëì „Ñ¨Kå~°O ~ÚѨÙ_»∞ ™ê^茺=∞=Ù`ÀOk.
JÖψQ „Ѩu ZxflHõʼnõÄ Jxfl Kèå#à◊√§ |Å=~°Hú õ B+¨^OŒè á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú,
Pi÷Hõ ѨÙ+≤ìx á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. U ^Õâ◊OÖ’ ÖË#xfl "å~åÎ Kå#à◊√§ =∞# ^Õâ◊OÖ’
=Ù<åflÜ«∞O>Ë Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞. Ç≤ÏOn, WOw¡+¨µ ÉèÏ+¨Ö’¡ =∞#‰õΩ KåÖÏ "å~åÎ
Kèå#à◊√§ =KåÛ~Ú, =ã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞s =ÚYºOQÍ áêsìÅ∞ ÃÑ~°QÆ_»O, ÉÁ\ÏÉÁ\©QÍ ã‘@∞¡~å=_»O`À– U
Hõ}∆ O U ã¨g∞Hõ~}° =∂~°∞`«∞O^À É’^èÑŒ _¨ H» áõ È=_»O`À \©g „áê^è•#º`« ÃÑiyOk.
=∂\Ï¡_çOk =∂\Ï¡_ç#>Ëì KÕˆ~Û \©g Kå#Öò J=ã¨~°O ÃÑiyOk. Ö’H±ã¨ÉèíÖ’
Jã¨=∞‡u f~å‡<åÅÃÑ· K«~°ÛÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flѨÙ_»∞ "≥Ú`«ÎO ^Õâ◊O |∞e¡ `≥~° =ÚO^Œ∞
#H˜¯ #H˜¯ K«∂ã¨∂Î ‰õÄK«∞Ok. ^•O`À Kå#à◊¡‰õΩ ZHõ¯_» ÖËx „áê^è•#º`«
ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk.
áÈeOQÆ∞ =ÚO^Œ∞ ã¨~ˆ fiÅ∞, áÈeOQÆ∞ `«~åfi`« ã¨~ˆ fiÅ∞ „Hõ=∞OQÍ „áê^è•#º`«
ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. W\©=Å g\˜H˜ ã¨O|OkèOz ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì x|O^èŒ#Å∞
ã¨_»eOK«_»O`À ~¸ JOâßÅ∞ =∞iO`« Pã¨H˜ÎHõ~°OQÍ =∂~°∞`åÜ«∞#_»OÖ’
ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 78
 JÖψQ áÈeOQÆ∞ ã¨~°o, Ѷ¨e`åÅ „ѨHõ@# QÆ∞iOz K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
JO`«‰õΩq∞Oz Ѷ¨e`åÅ∞ q_»∞^ŒÅ JÜ«∂ºHõ Z=i =∞#ã¨∞Ö’ U=ÚO^À QÆ∞@∞ì
q¿ÑÊk \©g ÔH"≥∞~åˆH! Z`«∞ÎÅ∞, ÃÑ·Z`«∞ÎÅ∞ \©g WzÛ# ã¨=∂Kå~°O P^è•~°O`À<Õ!
=∂@Å =∞~å‡ÖË HÍ^Œ∞, =ÚYO K≥¿ÑÊ J^Œ#Ѩ٠q+¨Ü«∂Å∞ WHõ¯_» á⁄O^Œ_»O
™ê^茺O. JO^Œ∞ˆH <Õ_»∞ \©g ÖˉõΩO_® ZxflHõÅ#∞ TÇ≤ÏOK«∞HÀÖËO.
`≥eqQÆÅ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ |∞e¡`~≥ #° ∞ KåÖÏ ÉÏQÍ LѨÜ∂≥ yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
Ѷe¨ `«OQÍ "å}˜[º"Õ`ÅΫ ∞, ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞‰õΩÅ∞, ~å[H©Ü∂« Ö’¡ ~å}˜OKåÅ#∞‰õΩ<Õ
¿Ñ Kå#à◊¡Ö’ kQÆ∞`«∞<åfl~°∞. HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞Û ÃÑ\˜ì XHõ"≥·Ñ¨Ù Pi÷Hõ
ÖÏÉèOí , =∞~À"≥Ñ· Ù¨ „ѨKå~°O ã¨∞Å∞=ÙQÍ á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. `«q∞à◊<å_»∞, Hˆ ~°à◊ ~å„ëêìÖ’¡
~å[H©Ü∞« áêsìÅ∞ Kå#à◊√§ „áê~°OaèOK«QÍ, KåÖÏ ~å„ëêìÖ’¡ áêsìÅ∞ `«=∞ J=ã¨~åÅ∞
"Õ∞~° Kå#à◊§#∞ qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
Z=~°∂ J=∂Ü«∞‰õΩÅ∞ HÍ^Œ∞. JO^Œ~°∂ `≥e"≥·#"åˆ~! JO^Œ∞=Å¡<Õ „Ѩu
ZxflHõÅ ã¨O~°OÉèÏxH˜ =ÚO^Œ∞ g∞_çÜ«∂ ǨÏ_®=Ù_ç É’Öˇ_»∞ =ÙO@∞Ok.
W\©=ÖË ~å[™ê÷<£, =∞^茺„Ѩ^Õâò, _èçb¡ ZxflHõÖ’¡ =zÛ# Ѷ¨e`åÅ∞ Jxfl
áêsìʼnõΩ T~°@ Hõeæã¨∞Î<åfl~Ú. =∞# ~åROÖ’ ZxflHõŠѨiã≤÷u Z‰õΩ¯ ÃÑ\˜ì#
ÉÏ}OÖÏ =ÙOk. Jk ZѨÙ_»~Ú<å ZxflHõÅ `Õnx KèkÕ OK«=K«∞Û. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
Ö’H±ã¨Éèí‰õΩ =∞^茺O`«~° ZxflHõÅ∞ HÍHõáÈ~Ú<å =ÚO^Œã¨∞Î ZxflHõÅx TǨQÍ<åÅ∞
TѨO^Œ∞‰õΩ<åfl~Ú.
D <ÕѨ^䌺OÖ’ =∞#‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ Ô~O_»∞ "å~åÎ Kå#à◊√§– D\©g, \˜g9
~åÉ’`«∞<åfl~Ú. `Õ[ `«q∞à◊<å_»∞ =ke ÉèÏQƺ#QÆ~°O #∞O_ç ѨÓiÎ ™ê÷~Ú "å~åÎ
„Ѩ™ê~åÅ∞ W=fiÉ’`ÀOk. JO>Ë =¸_»∞ "å~åÎ Kèå#à◊√§ J#fl=∂@. =∞i q™êû,
=∂ Kå#à◊§ =ӺǨÏO Uq∞\’?
XHõ JHõ∆~°O`À "≥Ú^ŒÅ=Ù`À#fl Kå#Öò WOHÍ ~åÖË^Œ∞. Jk ZѨÙ_À?
J=Ù#∞– ZxflHõÅO>Ë z@~°∞H˘=∞‡# q∞~îå~Ú á⁄@¡O. XHõ ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩňH
HÍ^Œ∞, \©g Kå#à◊§‰õΩ ‰õÄ_®! U "Õ∞~°‰õΩ Z=iH˜ JO^Œ∞`«∞O^À "Õz K«∂_®e!
(21_çÃãO|~ü 2003)
79 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
WѨÙ_»∞ \©gÖ’ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O ÖËHõáÈ`Õ =∞*Ï =ÙO_»^•?
2001 ÃãÃÑìO|~ü 11#
=~°Öò¤ „>Ë_£ ÃãO@~ü Éèí=<åÅ∞ g∞^Œ
^•_ç [iy#ѨÊ\˜#∞Oz
D áÈHõ_» L^èŒ$`«"≥∞ÿOk.
P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# \©g ZO`À J=ã¨~°O
Hõ}∆ ÉèOí QÆ∞~°O.. JO@∂ rq`«O QÆ∞iOz qâı+¡ ã≤ ∂¨ Î =ÙO\Ï~°∞. WѨÙ_»∞ rq`«O
=∂@ U"≥∂QÍh, D =∂@ ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ«∂ q+¨Ü«∞OÖ’ J^Œ∞ƒù`«OQÍ
ã¨iáÈ`«∞Ok. Ѩ„uHõÅ∞ <≥Ö’, "å~°"≥∂– z=iH˜ XHõ ~ÀA J~Ú<å =ÙO\Ï~Ú.
J~Ú`Õ ˆ~_çÜ≥∂, \©gÅÖ’ Un xÅ∞=^Œ∞, JO`å Hõ^Œ∞Å∞`«∂ =ÙO@∞Ok. Wk
Hˆ =ÅO „Ѩ™ê~åÅ ™êOˆHuHõ ^Œ$HÀ¯}OÖ’<Õ HÍ^Œ∞, HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, HÍ~°º„Hõ=∞ ã¨~o°
q+¨Ü«∂Ö’¡ ‰õÄ_® ^èŒ$=Ѩ_»∞`«∞Ok. WѨÙ_»∞ 2003 ã¨O=`«û~°O HÍÅQÆ~°ƒùOÖ’
Hõeã≤, K«i„`«QÍ =∂iáÈ`ÀOk. 2004 ã¨O=`«û~°O =ÚO^Œ∞H˘™ÈÎOk. J~Ú`Õ
HõkeáÈ~Ú# ã¨O=`«û~°OÖ’ |∞e¡`≥~° „ѨѨOK«OÖ’ ã¨OÉèíqOz# Ѩi}Ï=∂Å∞
Zxfl? XHõ¯™êi QÆ`«OÖ’ `˘OyK«∂¿ãÎ =∂~°∞ÊÅ∞ ѨÙ+¨¯ÅO.
=∞# `≥Å∞QÆ∞ |∞e¡`≥~° „ѨѨOK«O QÆ∞iOz "≥Ú^Œ@ Ѩije^•ÌO. 2003
=∞^茺֒ JO>Ë E<£ 23# `≥Å∞QÆ∞Ö’ S^Œ= „Ѩ~Ú"Õ@∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#Öò
„áê~°OÉèí=∞~ÚºOk. =∞m¡ ~ÚѨÙ_»∞ "å~åÎ Kå#à◊√§ D\©q–2, \©g–9
„áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. Wq W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å "å~åÎ Kèå#à◊√§. `Õ[ ‰õÄ_®
~Ú^Õ ÉÏ}˜Ö’ `«Ü«∂~°=Ù`ÀOk. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ã¨<£ <≥\ò =~ü¯ =∞~À Kå#Öò
*ˇq∞x ˆH|∞Öò q[<£(lã≤q) Jx KåÖÏ ~ÀAÅ #∞Oz „ѨHõ\ ˜Oz– WѨÙ_»∞
`≥~°ÖËѨÙ`ÀOk. `Õ[ "å~åÎ Kå#ÖòQÍ =∂i`Õ, ~ÚѨÙ_»∞ `Õ[Ö’ WKÕÛ JOâßÅ∞
~ÚO^Œ∞Ö’ kQÆ∞=∞u HÍ=K«∞Û. "å~åÎ Kå#à◊√§ q™ÈÊ@#O `≥Å∞QÆ∞=~°‰õΩ 2004
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 80
Ö’<Õ K≥ѨÙÊHÀ=K«∞Û. =∞i ~Úq ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂ "Õz K«∂_®e. J#∞Hõ∆}O
"≥·q^茺O JO@∞<åfl~°∞. HÍh J#∞Éèí=OÖ’H˜ =KåÛHõ QÍh `≥eÜ«∞^Œ∞. \©g–9
QÆ∞iOz ~°q„ѨHÍ+πQÍ~°∞ "åºáê~°"Õ`«ÎÅ∞ H͉õΩO_®, g∞_çÜ«∂ `≥eã≤# =º‰õΩÎÅ∞
#_ç¿Ñ Kå#Öò Jh, JÖò[r~å ã¨∂ÊùiÎ`À qaè#flOQÍ LO@∞O^Œh, „ÔH·O HÀ}O`À
H˘#™êQÆ^Œx „ѨHõ\ ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞Oz^Õ! K«∂^•ÌO. WHõ `Õ[ "å~åÎ Kå#Öò Ѩiã≤÷u
Uq∞\’ É’^èÑŒ _¨ @» O ÖË^∞Œ . HÍh Ѩk¿ÇÏ#∞ "å~åÎ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞O\ÏÜ«∞h, K≥#flÜü∞
#∞Oz HÍHõ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #∞Oz "å~å΄Ѩ™ê~°O =ÙO@∞O^Œx JO@∞<åfl~°∞.
Ѷ¨e`«OQÍ `≥Å∞QÆ∞ "å~°ÎÅ∞Ö’ `«q∞à◊ q+¨Ü«∂Å∞ H͉õΩO_®, PO„^茄Ѩ^Õâò "å~°ÎÅ∞
=∞ixfl, =∞iO`« ÉÏQÍ, =∞Oz "å~åÎ K«^Œ∞=~°∞Å`À JOk™êÎ~°x Pt^•ÌO.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù F"£∞ J<Õ Kå#Öò ã¨O„HÍOuH˜ Ãã· JO@∞O^Œx "å~°ÎÅ∞
"≥Å∞=_®¤~Ú. JO^Œ∞Ö’ Jxfl JOâßÅ`Àáê@∞ ~Ô Ö· fiË i[ˆ~fi+¨#∞¡ =O\˜ q+¨Ü∂« Å∞
‰õÄ_® JOk™êÎ~°x „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞~À „ѨHõ@# "≥Å∞=_çOk.
ã¨Ç¨ ~å ã¨Oã¨÷ `≥Å∞QÆ∞Ö’ ‰õÄ_® Ju `«fi~°Ö’ Kå#Öò „áê~°Oaè™ÈÎO^Œx ã¨=∂Kå~°O
=zÛOk. ZO`« `«fi~°Ö’<À K«∂_®e =∞i. QÆ`«OÖ’ r, ™êì~ü ã¨Oã¨÷Å∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’
Kå#à◊√§ Jx „ѨH\õ O˜ z– ~ÚO`«=~°‰Ωõ „áê~°OaèOK«Ö^Ë xŒ ~ÚHõ¯_» QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ∞¨ HÀ"åe.
WO`ÕH͉õΩO_® =∞iH˘xfl Kå#à◊√§ =KÕÛ J=HÍâ◊O =ÙO^Œx „ѨH@õ #Å∞ =ã¨∞<Î åfl~Ú.
UkU"≥∞ÿ<å `≥Å∞QÆ∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊§ ã¨OYº „Hõ=∞OQÍ XO@i ã¨OYº#∞ ^•\˜
Ô~O_»OÔHʼnõΩ KÕ~°∞`ÀOk.
*ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ K«∂¿ãÎ 2003Ö’<Õ "å~åÎ Kå#à◊√§ Kåe#xfl
"≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. #QÆ~° "å~°ÅÎ ∞ Hˆ O„^ŒOQÍ =¸_»∞ _»[#¡ Kå#à◊√§ QÆ∞iOz ã¨Ç¨ ~å
~Úk=~°ˆH „ѨHõ\ ˜OzOk. J~Ú`Õ Jq Kå#Öò ~°∂ѨO ^èŒiOK«ÖË^Œ∞. 2004 Ö’
Jq =∞^茺 ÉèÏ~°`«O =ÚO^Œ∞ =™êÎÜ«∞x PtOKåe. W\©=Å WO_çÜ«∂ @∞_Õ
„QÆ∂Ѩ٠Ô~O_»∞ "å~åÎ Kå#à◊√§ J*ò`«H±, ÃÇÏ_£ Öˇ·<£û @∞_Õ ã¨iѨÙK«ÛHõ Ju `«fi~°Ö’
JOâßÅ P^è•~°OQÍ JO>Ë "å}˜[ºO, "≥^· ºŒ O =O\˜ q+¨Ü∂« ÅÃÑ· Kå#à◊√§ `≥ã∞¨ #Î fl@∞ì
„ѨH\õ O˜ zOk. D ¿+~ü =∂Ô~¯\òÖ’ „Ѩ"tÕ Oz, =¸Å^è<Œ åxfl ÉÏQÍ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl@∞ì
"å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú. W\©=ÖË K«i„`« P^è•~°OQÍ Ç≤Ïã¨ìi Kå#Öò „áê~°OÉèí"≥∞ÿ ZO^Œi
81 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=∞#fl#Ö’ á⁄OkOk. ZO\©gx `«Å^Œ<Õfl q^èŒOQÍ á¶êº+¨<£ \©gx r\©g D
ã¨O=`«û~°OÖ’ „áê~°OaèOz =∞Oz "åºáê~°O KÕã¨∞‰õΩO@∞#flk. JO`«‰õΩq∞Oz
ÉèHí Θ Kå#à◊§ "≥Å∞¡= ‰õÄ_® D ã¨O=`«û~°O K«qK«∂ã≤Ok. XHõ"Ñ·≥ Ù¨ =ÚH˜,Î =∞~À"≥Ñ· Ù¨
ÉèíH˜Î Kå#à◊√§ ~ÚOHÀ"≥·Ñ¨Ù "å~åÎ Kå#à◊√§ q[$OaèOK«_»O D ã¨O=`«û~°O áÈHõ_».
=º=™êÜ«∞O P^è•~°"∞≥ #ÿ ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£ Kå#Öò =KÕÛ ã¨O=`«û~°OÖ’ =™ÈÎO^Œx =∞O„u
JO@∞<åfl~°∞.
ÉèíH˜Î JO>Ë `≥Å∞QÆ∞Ö’ ~Ú\©=Å „áê~°OÉèí"≥∞ÿ# NÉèÏQÆ=`«O QÆ∞iOz
K≥ѨÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. nx`À D\©g gHõ∆‰õΩÅ#∞ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl@∞ì qxH˜_ç. x*ÏxH˜
nxH˜ ã¨OYºÅ∞ P^è•~°O HÍ"åe. J~Ú`Õ D JOÔHʼnõΩ P^è•~åÅ∞O_®e. HÍh
J"Õ =ÙO_»=Ù. ÉÏѨٖ~°=∞}Å ™êÜ«∞O`À D\©q PkèHͺxfl ÃÑOK«∞HÀ=_®xH˜
„Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕ™ÈÎOk. =∞Oz^Õ! JO`ÕHÍHõ ѨOK«`«O„`« Hõ^äŒÅ∞, N "≥OHõ>Ëâ◊fi~°
HõÖϺ}O =O\˜q ‰õÄ_® „Ѩ™ê~°O KÕ™ÈÎOk. ^•O`À áÈ\© Kå#Öò *ˇq∞x
T~°∞‰õΩO@∞O^•? gHõ∆‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∂Å∞ ZÖÏ =Ù<åfl `«#∞ ‰õÄ_® áœ~å}˜Hõ
ã‘iÜ«∞Öòû `«Ü«∂~°∞KÕ™ÈÎOk. ÉèíH˜Î~å=∞^•ã¨∞ J<Õ ã‘iÜ«∞Öò ã¨O„HÍOuH˜
„áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞O^Œx "å~°ÎÅ∞. JO>Ë D ã¨O=`«û~°O ‰õÄ_® ѨÙ~å} ã¨O|O^èŒ
ã‘iÜ«∞Öòû‰õΩ NHÍ~°O K«∞\˜#ì @∞ì J~ÚºOk. J~Ú`Õ =KÕÛ ã¨O=`«û~°O Wk =∞iO`«
L^èŒ$`«O J=Ù`«∞O^• ÖË^• Jx "Õz K«∂_®e.
WѨÙ_∞» \©gÖ’ „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O ÖËHáõ È`Õ =∞*Ï =ÙO_»^∞Œ . 2001 ÃãÃÑOì |~ü
11# =~°Öò¤ „>Ë_£ ÃãO@~ü Éèí=<åÅ∞ g∞^Œ ^•_ç [iy#ѨÊ\˜#∞Oz D áÈHõ_»
L^è$Œ `«"∞≥ Oÿ k. W\©=Å W~åH±Ö’ J"≥∞iHÍ [iÑ≤# ^•_ç– \©g ~°xflOQ∑ HÍ"≥∞O@s`À
™êy# `˘eÜ«Ú^ŒúO. Ü«Ú^ŒúO J~ÚáÈÜ«∂Hõ, JkHÍHõáÈ`Õ =∞~À\˜ K«∂áêe.
ZO^Œ∞HõO>Ë =∞# =^ŒÌ P ™ê=∞„y =ÙOk Hõ#∞Hõ. "å_»HõáÈ`Õ "Õã¨∞ì! W^Õ áÈHõ_»
`≥Å∞QÆ∞Ö’ D ã¨O=`«û~°O ÉÏQÍ ÃÑiyOk. =∂ \©g ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ– JO>Ë
P^•Ü«∂xfl HõeÊOKÕ ã≤x=∂ ~°OQÍxH˜ ã¨O|OkèOz# „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ`À JO^Œi
^Œ$+≤ì PHõi¬OzOk. W\©=Å q™êû ~å[H©Ü∞« ã¨O|O^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ KÕÑ\¨ Oì˜ k.
^•O`À `Õ[ ‰õÄ_® ~Ú@∞=O\˜ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ K≥Ü«∞ºHõ `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷u
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 82
U~°Ê_çOk. =∂, q™êû HÍ~°ºˆH∆„`åÖ’¡ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕ™ÈÎO>Ë– `Õ[ L^ŒÜ«∞O
Ü«Ú=~üû ÅqOw¡, ™êÜ«∞OHÍÅO P@ HÍ"åÖÏ áê@ HÍ"åÖÏ =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
„Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°OQÍ W™ÈÎOk. 2004 ã¨O=`«û~°OÖ’ `Õ[ ã¨Oã¨÷ ã¨∂ì_çÜ≥∂ |Ü«∞@
„Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕÜ«∂eû =ÙO@∞Ok. J~Ú`Õ QÆ∞_ç¤Ö’ "≥∞Å¡ U=∞O>Ë "å~°OÖ’
XHõ ~ÀA `Õ[ „Ѩ*’ѨÜ≥∂QÆ"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∞O „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞_»O.
WHõ `≥Å∞QÆ∞ |∞e¡`~≥ ‰° Ωõ ã¨O|OkèOz „Ѩ™ê~åÅ q+¨Ü∂« xH˜ =¿ã–Î ÃÑiy#
ã‘iÜ«∞Öòû`À áê@∞, "å\˜ Ѩ@¡ =ºuˆ~Hõ`« ‰õÄ_® ÉÏQÍ ÃÑiyOk. ã≤x=∂ a@¡
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ H͉õΩO_® ã≤x=∂ Ѷ¨OHõ∆<£Å „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú.
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ =∞~À\˜ W"åfiÅ<Õ `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_ç#@∞ì Hõ#|_»∞`ÀOk. z=~°‰õΩ
J=xfl ZO^Œ∞‰õΩÖË– D ã≤x=∂ P^è•~° HÍ~°º„Hõ=∞O KÕ^•ÌO, P^•Ü«∞O á⁄O^Œ∞^•O
Jx ã¨~°∞̉õΩ#fl@∞ì Hõ#|_»∞`«∞Ok. ã≤x=∂ „ѨKå~åxH˜ \©g ~Úk =~°‰õΩ Hõ<åfl D
㨠O =`« û ~° O =∞iO`« LѨ Ü ≥ ∂ QÆ Ñ ¨ _ ç O k. ~° H õ ~ ° H ÍÅ HÍ~° º „Hõ = ∂Å∞
`«Ü«∂~°=Ù`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ HÍ~°º„Hõ=∞O ~°∂á⁄OkOK«_»OÖ’ =∞iO`« "≥·q^茺O,
H˘`«Î^Œ#O Hõ#|_»∞`ÀOk. D "Õ∞~°‰õΩ Jaè#Okã¨∂Î<Õ– ZO`«HÍÅO D ã≤x=∂
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞? Z<≥flxfl ã≤x=∂ HÍ~°º„Hõ=∂Åx Jaèâ◊Oã≤OK«Hõ `«Ñ¨Ê_»OÖË^Œ∞.
q∞_£<≥·\ò =∞™êÖÏ D ã¨O=`«û~°O "≥·^ŒºO, Ãã·HÍÅr "Õ+¨O ^èŒiOz â◊x"å~°O
~å„u áê=#O KÕÜ«∞_»O XHõ qѨi}Ï=∞O. =~°Öò¤ HõÑπÖ’ ‰õÄ_® =∞Ok~å ÉË_ç
á⁄OQÆ∞ÖË „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# ã¨O=`«û~°O ‰õÄ_® ~Ú^Õ! U ã¨Oã¨÷‰õΩ `Àz#@∞¡ P ã¨Oã¨÷
Ѷ¨∞#HÍ~åºÅ∞ KÕã¨∞Î#fl^Œx ã¨~°∞̉õΩáÈ"åÖË"≥∂!
g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷ÅÖ’ q^Õj "å\ÏÅx „Ѩ=ÚYOQÍ K«iÛOѨ|_çOk. QÆ`«
ã¨O=`«û~°O z=~å, D ã¨O=`«û~°O „áê~°OÉèíOÖ’ "å~åΠѨ„uHõÖ’¡ 26 âß`«O
J#∞=∞uOK«_»O`À K«~°Û TѨO^Œ∞‰õΩx– 2003 =∂iÛÖ’ \©g ~°OQÆOÖ’ =O^Œ
q∞Oz 26 âß`åxH˜ `«ˆQæ Ѩiã≤÷ux HõeÊOzOk. ^•O`À r, ™êì~ü ã¨Oã¨÷Å∞ `«=∞
"å\ÏÖ’¡ ÉèÏ~°fÜ«∞ âß`«O ÃÑOK«∞HÀHõ `«Ñʨ ÖË^∞Œ . D q+¨Ü∞« O ÉèÏ~°fÜ«∞ g∞_çÜ∂«
~°OQÍxfl Ô~O_»∞ „QÆ∂ѨÙÅ∞QÍ KÕã≤, Hõ`«∞ÎÅ∞ HÍ^Œ∞ HõÖÏÅ∞, QÆàÏÅ∞ ^Œ∂ã¨∞‰õΩ<ÕÖÏ
KÕã≤Ok. z=iH˜ ™êì~ü ã¨Oã¨÷‰õΩ Hõà‹§O "Õ¿ãÖÏ W`«~° ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨Oã¨÷Å∞ q[Ü«∞O
83 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
™êkèOKå~Ú. ™êì~ü ã¨Oã¨÷ z=~°H˜ P#O^£ |*Ï~ü „QÆ∂ѨÙ`À KÕ`«∞Å∞ HõeÑ≤Ok.
JÖψQ W`«~° ã¨Oã¨Å÷ ∞ Hõeã≤ g∞_çÜ∂« ™ê„=∂*ϺÅ∞ =$kú K≥O^•~Ú. Wk 2004Ö’
=∞iO`« ÃÑiˆQ J=HÍâ◊O =ÙOk.
WHõ ™êOˆHuHõ q+¨Ü∂« xH˘¿ã–Î 2003 ã¨O=`«û~°O z=i J~°Éú Ïè QÆ=∞O`å
HõO_ç+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞ (HÍãπ) QÆ∞iOz K«iÛOK«_»"Õ∞ ã¨iáÈ~ÚOk. EÖˇ·
15# <åÅ∞QÆ∞ =∞Ǩ#QÆ~åÖ’¡ HÍãπ „áê~°OÉèíO, \©g K«∂_®ÅO>Ë Ãã\ò \ÏÑπ
ÉÏH±û `«Ñ¨Êxã¨i J<Õ „ѨKå~°O KåÖÏ ~°HÍÅ K«~°ÛʼnõΩ ^•ifã≤Ok. g∞_çÜ«∂‰õΩ
ã¨O|OkèOz JO`« ÃÑ^ŒÌQÍ K«~°Û z#fl q+¨Ü«∂xH˜ [~°QÆ_»O ZO`À =∞OkH˜
Pâ◊Û~°ºO HõeæOzOk. JÖÏ JÖÏ "å~Ú^•Ñ¨_ç z=~°‰õΩ K≥#flÜü∞Ö’ =∂„`«O
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. D q+¨Ü«∞OÖ’ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯=QÍ ã¨ÊOkOKåÜ«∞x
q=∞i≈OKÕ "å~°∞ JO@∞<åfl~°∞. nxH˜ ã¨O|OkèOz ~°H~õ H° ÍÅ– ѨÓiÎQÍ qaè#fl"≥∞#ÿ
"å^•Å∞ q#|_®¤~Ú. =¸_»∞ ~å„ëêìÅ ZxflHõÅ `«~åfi`« q∞QÆ`å =¸_»∞
=∞Ǩ#QÆ~åÅx "å~°ÅÎ ∞ _çÃãO|~°∞ 15 ^•HÍ q#|_ç– ~ÚѨÙÊ_»∞ U"≥∞Oÿ ^À `≥eÜ«∞x
suÖ’ P q+¨Ü«∞O Jã¨Å∞ q#|_»@O ÖË^Œ∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ _≥·Ô~H±ì @∞ ǨϟO
J<Õ #∂`«# >ˇHÍflÅr Ju `«fi~°Ö’ ~å=K«Ûx "å~°ÎÅ∞. WHõ¯_» ˆH|∞Öò PѨˆ~@~ü`À
ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® gHõ∆‰õΩ_Õ HÍ"åÅ#∞‰õΩ#fl Kå#Öò K«∂_»=K«∞Û. K«∂ã≤# "Õ∞~°‰õΩ
aÅ∞¡ Hõ\Ïìe. J~Ú`Õ HÍãπ Ѷ¨e`«O gHõ∆‰õΩŠѨ~°OQÍ ã¨iQÍ É’^èŒÑ¨_»@O ÖË^Œ∞.
Wxfl q+¨Ü«∂Å∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩx zH͉õΩѨiKÕ ã‘iÜ«∞Öòû, "å\˜Ö’ `«q∞à◊
"åã¨# QÆ∞iOz K≥ѨÙÊHÀHõáÈ`Õ ã¨=∞„QÆO HÍ^Œ∞. S^Œ∞ Kå#à◊§Ö’ =¸_»∞ Kå#à◊√§
`«q∞à◊O ¿Ñ~°∞¡ HõÅq. `«q∞à◊ ã‘iÜ«∞Öòû J#∞"å^•ÖË `≥Å∞QÆ∞"å~°∞ K«∂™êÎ~°<Õ
suÖ’– ~å=_»O`À q∞QÆ`å"å~°∞ ‰õÄ_® `«q∞à◊O ã¨~°∞‰õΩ kOK«∞`«∞<åfl~°∞.
Hõ^ä•OâßÖ’¡ „ã‘Îx ZÖÏ hK«OQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~À, ÉèÏëê ã¨O㨯 $`«∞ŠѨ@¡ `≥Å∞QÆ∞#∞
D Kå#à◊√§ J^è•fi#flO KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. D ~Ô O_»∞ q+¨Ü∂« Å∞ ^Œ$+≤ì ™êiOK«Hõ `«Ñʨ ^Œ∞.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù HÍ~°∂ì<£ <≥\ò=~ü¯Ö’ `≥<åe ~å=∞eOQÆ_ç Hõ^äŒÅ#∞ `≥<åe ~å=∞<£ Jx
„Ѩ™ê~°O KÕã¨∂Î<Õ =Ù<åfl~°∞. J_çˆQ"å~°∞ ÖË~°∞?
(4 [#=i 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 84

ã¨=∂[O ZO`« =ÚYº"≥∞ÿ<å, =ºH˜Î ‰õÄ_® =ÚYºO!
=ºH˜Î „ѨuÉèí#∞, ™ê=∞~å÷ºxfl QÆ∞iÎOKåe. „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
=∂#= =#~°∞Å#∞ Q“~°qOK«‰õΩO_®
ã¨OѨ^Œ ã¨$+≤ìOK«_»O ã¨iÜ≥ÿ∞# Ѩx HÍ^Õ"≥∂!
JO`ÕH͉õΩO_® PÜ«∂ =º‰õΩÎÅ∞
QÆ∞iÎOѨ٠HÍ~°}OQÍ =∞iO`« Hõ$+≤ KÕ™êÎ~°∞,
<≥·Ñ¨Ù}ºO "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°∞K«∞H˘O\Ï~°∞.
ã¨=∂Kå~° "åÇ≤ÏHõÅ∞QÍ "å~åÎKå#à◊√¡
`≥Å∞QÆ∞ <å@ `˘e "å~åÎ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#Öò „áê~°OÉèí"≥∞ÿ ѨHõ∆O
~ÀAÅ=Ù`ÀOk. q<À^ŒO „Ѩ^•è #OQÍ H͉õΩO_® ã¨=∂Kå~°O „Ѩ^•è #OQÍ D\©g–2
QÆ`« ã¨O=`«û~°O _çÃãO|~ü 28# "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. q<À^ŒO– ã≤x=∂Å∞, ã‘iÜ«∞Öòû
HÍ"åÅO>Ë D\©g K«∂_»O_ç JO@∂ D\©g–2#∞ HÍã¨Î ã‘iÜ«∞ãπ JOâߊѨ@¡
Pã¨H˜Î =Ù#fl"åiH˜ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. "å~°ÎÅ∞, Hõà◊Å∞, „ã‘ÎÅ∞, Ü«Ú=‰õΩʼnõΩ
ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂Å∞, P~ÀQƺO, ~å[H©Ü«∂Å∞, P^蕺u‡Hõ q+¨Ü«∂Å∞,
85 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=º=™êÜ«∞ ã¨O|O^èŒ JOâßÅ∞, „H©_»Å∞– ~ÚÖÏ Ñ¨Å∞ q+¨Ü«∂Å`À D\©g–2
#∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. WÖÏ 24 QÆO@Å ã¨=∂Kå~°O Kå#Öò ~å=_»O KåÖÏ
ǨÏ~°¬^•Ü«∞HõO.
1997 ã¨O=`«û~°O z=~À¡ ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£ k#ã¨i ^è•~å"åÇ≤ÏHõ |∞∞`«∞~åQÍÅ∞
„áê~°OaèOzOk. nO`À _≥·b ã‘iÜ«∞à◊§ ã¨O~°OÉèÏxH˜ `≥~° fã≤#@∞ì J~ÚºOk.
1998 [#=iÖ’ *ˇq∞xÖ’ `˘e _≥·b ã‘iÜ«∞Öò– Jn `«q∞àÏxH˜ J#∞"å^ŒOQÍ
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. WÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·# ã‘iÜ«∞à◊√§ Pˆ~à◊§‰õΩ S^Œ∞ Kå#à◊§Ö’ =O^Œ ã¨OYº#∞
q∞OzáÈÜ«∂~Ú. „Ѩu XHõ¯~°∞ q=∞i≈ã¨∂–Î ã‘iÜ«∞à◊√§ K«∂_»@O, K«iÛOK«∞HÀ=_»O
JÅ"å@∞ J~ÚOk. D _≥·b ã‘iÜ«∞à◊√¡ ~åHõ=ÚO^Œ∞ L#fl Ô~O_»∞ Kå#à◊√§–
*ˇq∞h, D\©g– xO_® ã≤x=∂ P^è•i`« HÍ~°º„Hõ=∂ÖË! ^•O`À ã≤x=∂ P^è•i`«
HÍ~°º„Hõ=∂ÖË<å, g\˜#∞Oz q=ÚH˜Î ÖË^• J<Õ ã≤÷u Hõeæ#ѨÙ_»∞ _≥·b ã‘iÜ«∞à◊√§
~°OQƄѨ"Õâ◊O KÕã≤, H˘`«Î Pâ◊Å∞ ˆ~áê~Ú. HÍh, <Õ_»∞ _≥·b ã‘iÜ«∞à◊§ ÉÏ^Œ∞_»∞
#∞Oz Ѩiëê¯~°O ÖË^•!– J<Õ xˆ~fi^ŒO HõeyOk. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ ѨÓiÎ
x_çq ã¨=∂Kå~°Ñ¨Ù Kå#Öò ~å=_»O PǨfixOK«^ŒQÆæ Ѩi}Ï=∞O. QÆ`«OÖ’ ‰õÄ_®
D\©g ~Ú`«~° ÉèÏëê Kå#à◊§#∞ „áê~°OaèOz#ѨÙ_»∞ QÆO@ QÆO@‰õΩ XHõ S^Œ∞
xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ |∞e>ˇ<£ WKÕÛk. J~Ú`Õ Wk `≥Å∞QÆ∞ gHõ∆‰õΩʼnõΩ ~°∞zOz#@∞ì
ÖË^Œx ã¨Ê+¨ìѨ_»QÍ<Õ "å~°ÎÅ∞ (QÆO@ QÆO@ʼnõΩ W=fi_»O) Páê~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞
[O`«∞ „ѨѨOK«O, „áê}˜ „ѨѨOK«O =O\˜ "≥·q^茺Éèíi`« HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ PÑ≤"Õã≤,
"å~°∞ ‰õÄ_® `«q∞à◊ ^è•~å"åÇ≤ÏHõÅ `≥Å∞QÆ∞ J#∞"å^•Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞_»O
„áê~°OaèOKå~°∞. ã¨^Œ∞^ÕÌâ◊O`À „Ѩܫ∞`«flO ™êy#ѨÙ_»∞ „áÈ`åûǨÏO Åaèã¨∞ÎO^Œx
PtOK«_»O ã¨=∞O[ã¨O. J~Ú`Õ áÈ\©^•~°∞_»∞ J#∞=∂<åÅ∞, ÃãO\˜"≥∞O@∞¡
~°OQÆiOz |iÖ’ kQÆ_»O, ~ÚOy`«O `≥eÜ«∞x gHõ∆‰õΩÅ∞ "≥O@|_»@O– HÍã¨Î
x~°∞`åûǨÏO HõeæOK«_»O ã¨Ç¨Ï["Õ∞! WѨÙ_»∞ Kå#à◊§ x~°fiǨÏ} ¿ã"å HÍ~°º„Hõ=∞O
HÍ^Œ∞, HÀ\Ï¡k ~°∂áêÜ«∞Å "å}˜[ºO, ÖÏÉèÏÅ ÉÏ@ J~Ú`Õ<Õ Kå#Öò ™êQÆ∞`«∞Ok.
Ѷ¨e`«OQÍ Kå#à◊§ x~åfiǨωõΩÅÖ’, PÖ’K«#ÅÖ’ QÆO^Œ~°QÀà◊O
U~°Ê_»∞`«∞Ok. ѨÅ∞ ~°HÍÅ ã¨∂K«#Å∞, ã¨ÅǨÅ∞ =ã¨∞ÎO\Ï~Ú. JÜ≥∂=∞Ü«∞OÖ’
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 86
JO^Œi Lz`« ã¨ÅǨÅ∞ q#_»O ‰õΩHõ¯ `ÀHõ Ѩ@∞ì‰õΩx QÀ^•iÖ’ kQÆ_»"Õ∞!
JO^Œ∞ˆH g∞_çÜ«∂ =O\˜ ~°OQÍÖ’¡ áê~î°‰õΩÅ, gHõ∆‰õΩÅ Jaè~°∞K«∞Å∞
„ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞_»O ‰õÄ_® JO^Œ∞Ö’ ѨxKÕ¿ã "åi qkè. ZO^Œ∞HõO>Ë <Õ_»∞ \©g
„ѨÑO¨ Kåxfl ZO`«QÍ<À „ѨÉÏè q`«O KÕ™ÈÎOk. JO^Œ∞=Å¡ =∞#O ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ =ӺǨÅ`À
=ÚO^Œ∞‰õΩáÈ=_»O `«Ñʨ xã¨i. D\©g Wk=~°‰Ωõ qkèOK«∞‰õΩ#fl H˘xfl xÜ«∞=∂Å#∞
ã¨_»eOz#@∞ì<åfl~°∞. Jk =∞Ozk. Kå#Öò `«~°Ñ¨Ù# HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ áêÖÁæ<Õ "åi
"≥ÚǨÏO QÍh, ¿Ñ~°∞ QÍh– K«∂Ѩ‰õΩO_® *Ï„QÆ`«Î Ѩ_®Å<Õ ^èÀ~°}˜ =∂~°∞ÛHÀ=_»O
Jaè#OkOK«^QŒ æÆ Ñ¨i}Ï=∞O. ã¨=∂Kå~°O ZO`« =ÚYº"≥∞<ÿ å, =ºH˜Î ‰õÄ_® =ÚYºO.
=ºH˜Î „ѨuÉèí#∞, ™ê=∞~å÷ºxfl QÆ∞iÎOKåe, „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe. =∂#= =#~°∞Å#∞
Q“~°qOK«‰õΩO_® ã¨OѨ^Œ ã¨$+≤ìOK«_»O ã¨iÜ≥ÿ∞# Ѩx HÍ^Õ"≥∂! JO`ÕH͉õΩO_®
PÜ«∂ =º‰õΩÎÅ∞ QÆ∞iÎOѨ٠HÍ~°}OQÍ =∞iO`« Hõ$+≤ KÕ™êÎ~°∞. <≥·Ñ¨Ù}ºO
"≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°∞K«∞H˘O\Ï~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jxfl ~°OQÍÖ’¡ Å|̄Ѩu+¨µìÖˇ·# "åix
‰õÄ_® "å_»∞HÀ=_»O– "åiH˜ „ѨMϺu HõeæOz#@∞ì ZO^Œ∞Hõ#∞HÀ"åe? "åi ¿Ñ~°∞
^•fi~å =∞#O „áêK«∞~°ºO á⁄O^ŒQÆÅ=∞x ZO^Œ∞Hõ#∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞?
D\©g "åiH˜ =∞Oz Ü«∞O„`åOQÆ=ÚOk. ã¨OzHÍ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ÉÏQÍ
~°∂ѨHÅõ Ê# KÕÜ∞« QÆÅ~°x KåÖÏ™ê~°∞¡ =∞#O K≥ÑÙ¨ ÊH˘<åflO. WѨÙÊ_»∞ ã¨d, ã¨∞vÉè=í ,
Ü«Ú=ÉèÏ~°`ü HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KåÖÏ K«Hõ¯QÍ, "≥·q^茺Éèíi`«OQÍ =Ù<åfl~Ú. ˆH=ÅO
ã¨=∂Kå~°"∞Õ H͉õΩO_®, ~ÚKÕÛ Ñ¨^uúŒ ‰õÄ_®– ѨÅ∞=Ù~°∞ Ü«∂OHõ~`¡° À ~°HHΘ _õ ∞» `ÀOk.
`≥Å∞QÆ∞ "≥Å∞QÆ∞, HõàÏO[e =∞Oz „Ѩܫ∞`åflÅ∞. Wq ZO`ÀHÍÅO H˘#™êQÍe.
ÉèÏëê ã¨O㨯 $`«∞ŠѨ@¡ =∞# `≥Å∞QÆ∞"åi "åÅHõO KåÖÏ Ñ¶¨∞’~°OQÍ =ÙOk.
J~Ú`Õ U"À q=∞~°≈Å∞ =ã¨∞OÎ \Ï~Ú, ã¨~ˆ fiÅO@∂ q=~°}Å∞ =ã¨∞OÎ \Ï~Ú. =∞O^Œ∞
~Ú=fi_»O _®Hõì~°∞ qkè. JO`ÕHÍh =∂^ŒHõ„^Œ=ºO W=fi_»O HÍ^Œ∞. H˘O`«HÍÅO
xÅHõ_Q» Í „ѨÜ∞« `«flO ™êQÍe. `«y# „áêK«∞~°ºO HõeÊOK«∞‰õΩx, gHõ‰∆ Ωõ ÅÖ’ Jaè~∞° z
ÃÑOá⁄OkOKåe.
J~Ú`Õ D\©g "å~°∞ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@ì_»OÖ’ JO`« "å}˜[º ^Œ$+≤ì `«QÆ^Œx
QÆ∞iÎOKåe. HõàÏO[e, =∂~°^æ iŒ ≈, ã¨∞vÉè=í , =ã¨∞O^è~Œ ° =O\˜ ji¬HÅõ ∞ ZOK«∞HÀ=_»O
87 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
ZO^Œ∞‰õΩ? PÜ«∂ „ÉÏO_»∞ʼnõΩ „ѨKå~°O ã¨OQÆu U"≥∂QÍh, "≥ÚǨÏO "≥Ú`ÕÎ
J=HÍâ◊O =ÙOk. „ã‘ÅÎ HÍ~°º„Hõ=∞O „Ñ≤Ü∞« J#‰õΩO_® ã¨d J<åfl~°∞. ^è#Œ º"å^•Å∞.
JÖψQ "åi k#Ѩ„uHõ =∂~°∞¯ ji¬Hõ <Õ~åÅ∞ Ѷ¨∞’~åÅ∞ ‰õÄ_® JÖÏ =ÙO_®ÖÏ?
ÃÑ#· ∞#fl Ü«∂[=∂<åºxfl =∞Oz KÕã∞¨ HÀ"åÅx ~Ú@∞=O\˜ „Ѩuáê^Œ#Å∞ ~å=K«∞Û,
J~Ú`Õ "å\˜x JOwHõiOKÕ"å~°∞ HÍã¨Î J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ =ÙO_®e. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ™êQÆ∞`«∞#flѨÙÊ_»∞ `≥~„° H˜Ok ÉèÏQÆOÖ’ =ÚYº "å~°ÅÎ ∞ Ѩ_,ç ѨiQÔ _»∞`«∂
=ÙO\Ï~Ú. P "å~åÎ qâıëêÅ =∞^茺 `«=∞ L`«Ê`«∞ÎÅ „ѨHõ@#Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ? "Õ∞=Ú
"å~åÎ ¿ã= KÕã∞¨ <Î åflO, q<À^•Å ѨOÑ≤}© KÕã∞¨ <Î åfl=∞x JO@∞#flѨÙ_»∞– WÖÏO\˜q
qHÍ~°OQÍ `À™êÎ~Ú. W@∞=O\˜ "åº"≥∂ǨÏO `«yæOK«∞‰õΩO>Ë "≥·q^茺O =ÙO@∞Ok.
JO`«‰õΩq∞Oz Wk =∂i# =∂^茺=∞O ÉÏQÀQÆ∞Å∞ QÆ=∞xOz =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍe.
D\©gÖ’ Ô~O_»∞ "å~°ÎÅ |∞e>ˇ#∞¡ L^ŒÜ«∞O U_»∞ QÆO@ʼnõΩ, ~å„u `˘q∞‡k
QÆO@ʼnõΩ– JÖψQ H˘#™êQÆ_»O =∞Oz^Õ! JÖψQ J#fl^•`« ‰õÄ_® L^ŒÜ«∞O
JÖψQ D\©gÖ’ =ÙO_ç, Ô~O_»∞Ö’ ™êÜ«∞OHÍÅO *ˇ·H˜™ê<£Ö’ =∂Ô~¯\˜OQ∑, J„y
al<≥ãπ JOâßÅ∞ KÕ~°Û_»O =Ú^•=ǨÏO. J~Ú`Õ P^蕺u‡HõO, P~ÀQƺO, =∞Ç≤ÏàÏ
Ö’HõO, Ü«Ú= „ѨѨOK«O, ~å[H©Ü«∂Å∞ ÉÏQÍ<Õ =Ù<åfl~Ú. J~Ú`Õ ™ê=∂lHõ
JOâßÅ∞, ™êOˆHuHõ q*Ï˝# ~°OQÍxH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü∂« Å∞ =∞iO`« ÃÑ~°QÍe.
q<À^ŒO HÍ"åÅO>Ë =∞~À Kå#Öò K«∂ã¨∞HÀ=K«∞Û. q<À^ŒO`À qã¨∞QÆ∞
K≥Ok<å "å~°∞ D Kå#Öò‰õÄ, D Kå#Öò H͉õΩO_® =∞~À\˜ J<Õ "åà◊√§ q<À^ŒÑ¨Ù
Kå#Öò K«∂ã¨∞HÀ=K«∞Û. Wk L^ÕâÌ O◊ . aaã≤ Kå#Öò ÃÑÖ·¶ òÖ’ KåÖÏ Ö’`≥#· JOâßÅ∞
„Ѩ™ê~°O KÕã¨∂Î =ÙO@∞Ok. <Õ+¨#Öò *Ï„QÆѶ≤H±, Ü«∂x=∞Öò =~°Öò¤, _ç㨯=i, Ç≤Ïãì̈s
Kå#Öò aaã≤ ~ÚKÕÛ „Ѩ™ê~åÅ∞ K«∂_»O_ç. J~Ú`Õ "å\˜x P™êfikOKÕ Jaè~°∞z
=ÙO_®e. ^•xfl ÃÑOKåe.
\©g–9 `Õn ~ÚOHÍ „ѨHõ\ ˜Oz#@∞ì q#|_»ÖË^Œ∞. „ÔH·O HÀ}O ÖˉõΩO_®
"å~°ÎÅ∞ W™êÎ=∞x ~°q„ѨHÍ+π „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. Wk =∞~À =∞Oz áÈHõ_»! Ѷ¨e`«OQÍ
Kå#à◊§Ö’ ã¨=∂O`«~°OQÍ ã¨=∂Kå~° Kå#à◊√§ =i÷ÖÏ¡Åx Pt^•ÌO.
(11[#=i 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 88

>ˇeq[<£ `≥~° K«∂_»\ÏxH˜ JOQÆ∞àÏÅ ÖˇHõ¯# =Ù<åfl
^•x „ѨÉèÏ=O =∂„`«O TǨÏHõO^Œ#O`« qã¨Î$`«OQÍ =ÙO\’Ok.
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞|^ŒúOQÍ =Ù#fl J_»∞¤QÀ_»Å#∞ Ѩ\ÏѨOK«Å∞ KÕã¨∂Î
|Ö’¿Ñ`«=∞=Ù`ÀOk.
ã¨OK«Å<åÅ∞ ˆ~ѨÙ`«∞#fl áêH˜™êÎh ¢ÃÑ·"Õ@∞ Kèå<≥à◊√§
>ˇeq[<£ `≥~° K«∂_»\ÏxH˜ JOQÆ∞àÏÅ ÖˇHõ¯# =Ù<åfl ^•x „ѨÉèÏ=O
=∂„`«O TǨÏHõO^Œ#O`« ^Œ∂~°OÖ’ =ÙO\’Ok. ã¨O„Ѩ^•Ü«∞|^ŒúOQÍ =Ù#fl
J_»∞Q¤ À_»Å#∞ Ѩ\ÏѨOK«Å∞ KÕã∂¨ Î |Ö’¿Ñ`«=∞=Ù`ÀOk. JO^Œ∞Hˆ KèåO^Œã"¨ å^Œ∞Å∞
|∞e¡`~≥ #° ∞ K«∂¿ãÎ ^ŒÜ∂« ºxfl K«∂ã≤#@∞¡ [_»∞ã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. KåÖÏKÀ@¡ >ˇeq[<£
x¿+^è•xH˜ QÆ∞~°=Ù`«∂ J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞iO`« |ÅѨ_»∞`ÀOk.
=∞# ^ÕâßxH˜ á⁄~°∞QÆ∞<Õ =Ù#fl áêH˜™êÎ<£ Ѩiã≤÷u D q+¨Ü«∞OÖ’ HÍã¨Î
Pã¨H˜ÎHõ~°OQÍ =ÙOk. P ^Õâ◊OÖ’ =∞`«O JkèHÍiHõOQÍ #_»∞ã¨∞ÎOk. ^•O`À
>ˇeq[<£‰õΩ K«∞ÔH¯^Œ∞~°∞. 2003 PQÆã¨∞ì 24 # áêH˜™êÎ<£Ö’ >ˇeq[#∞¡ U XHõ¯
Kèå#Öò ‰õÄ_® „Ѩ™ê~°O H͉õΩO_® "≥Å"≥ÅáÈÜ«∂~Ú. HÍ~°}O U=∞O>Ë ÉèÏ~°fÜ«∞
Kèå<≥à◊¡#∞ áêH˜™êÎ<£ „ѨÉèí∞`«fiO x¿+kèOzOk. HÍh JHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ K«∂¿ãk Z‰õΩ¯=
ÉèÏQÆO ÉèÏ~°fÜ«∞ Kèå<≥àı¡! ˆH|∞Öò PѨˆ~@~°∞¡ „Ѩ[Å =∞<ÀQÆ`«O Q“~°qOz XHõ
~ÀA ã¨"≥∞‡ KÕâß~°∞. P ã¨"≥∞‡ ZO`« f„=OQÍ =ÙO_çO^ŒO>Ë– "å~°∞ áêH˜™êÎ<£
89 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
„ѨÉèí∞`«fi Kèå<≥Öò#∞ ‰õÄ_® W=fiÖË^Œ∞. D HÍ~°}OQÍ D q+¨Ü«∞O JѨÊ\’¡
JO`«~å˚fÜ«∞ "å~°Î J~ÚºOk.
J@∞=O\˜ áêH˜™êÎ<£ ã¨=∂[OÖ’ 2003 ã¨O=`«û~°O H˘`«Î "≥Å∞QÆ∞Å∞
xOѨQÆeQÆOk. ZÖÏQÆO>Ë D ã¨O=`«û~°OÖ’ ^•^•Ñ¨Ù 66 ã¨Oã¨÷ʼnõΩ „Ѩ~Ú"Õ@∞
ˆ~_çÜ≥∂, \©g „Ѩ™ê~åʼnõΩ [„ѨÙÖÏ¡ [=∂e „ѨÉèí∞`«fiO Öˇ·Ãã#∞ûezÛOk. Wk
x[OQÍ XHõ qѨ"¡ å`«‡Hõ K«~º° QÍ Ñ¨iQÆ}㘠∞¨ <Î åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë JHõ¯_ç ã¨=∂[OÖ’
|Ü«∞\˜QÍe ֒ѨeH˜ „Ѩ"ÕtOKÕ J=HÍâ◊O `«‰õΩ¯=. =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# x¿+^è•Å∞ KåÖÏ
=ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞=Å¡ "åiH˜ Jxfl ǨÏOQÆ∞Å`À q<À^ŒO HÍh, =~°Î=∂#
~å[H©Ü«∂Å g∞^Œ ѨÓiÎ ™ê÷~Ú K«~°ÛÅ∞ QÍh =ÙO_Õ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. "åiH˜ XHõ¯
P^è•~°O ÉèÏ~°fÜ«∞ Ç≤ÏOn Kå#à◊√§ =∂„`«"Õ∞!
D <ÕѨ^䌺OÖ’ XHõ¯™êiQÍ 66 ã¨Oã¨÷ʼnõΩ „Ѩ~Ú"Õ@∞ ˆ~_çÜ≥∂, \©gʼnõΩ
^•fi~åÅ∞ `≥~°=_»O Pëê=∂+≤ q+¨Ü«∞O QÍ^Œ∞. nx Ѷ¨e`«OQÍ "≥·q^ŒºÉèíi`«"≥∞ÿ#
ˆ~_çÜ≥∂, \©g „Ѩ™ê~åÅ∞ ÅÉèíºO HÍ=_»"Õ∞ HÍHõ, JkèHÍ~° ã¨Oã¨÷Å „Ѩ™ê~åʼnõΩ
f„="≥∞ÿ# áÈ\© U~°Ê_»∞`«∞Ok. =∞s =ÚYºOQÍ ˆH|∞Öò \©g `«Ñ¨Êxã¨iQÍ q*Ë`«QÍ
xÅ∞ã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë „Ѩ[Å∞ <Õ~°∞QÍ >ˇeá¶È<£ ^•fi~å „Ñ¨™ê~åÖ’¡ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ
áêÖÁæ#=K«∞Û. XHõ¯™êiQÍ Ñ¨Å∞ ã¨Oã¨÷Å∞ ~å=_»O`À ã¨ÊO^Œ# ZÖÏ =ÙO@∞O^À
TÇ≤ÏOK«_O» JO`« ã¨∞Å∞=Ù HÍ^Œ∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ѩ„uHõÅ∞ „ѨK∞« iOKÕ ã¨Oã¨Å÷ ∞
~ÚѨÙ_»∞ `À_»∞QÍ ZÅ„HÍìxH± =∂^茺=∂Å#∞ „áê~°OaèOKå~Ú.
'~°≠OQ∑— "å~°Î ã¨Oã¨÷ 'k #∂ºãπ— J<Õ POQÆ¡ k#Ѩ„uHõ#∞ „ѨK«∞i™ÈÎOk.
ã¨~°∞¯ ºÖË+¨<£ Ѩ~°OQÍ D Ѩ„uHõ J„QÆ™ê÷#OÖ’ =ÙOk. D ã¨Oã¨÷ ~ÚѨÙ_»∞ 'lÜ≥∂
\©g— JO@∂ \©g „Ѩ™ê~åÅ∞ „áê~°OaèOzOk. D ã¨Oã¨÷‰õΩ#fl „Ѩu+¨ì HÍ~°}OQÍ,
„áêK«∞~°ºO HÍ~°}OQÍ 'lÜ≥∂ \©g— q[Ü«∞=O`«OQÍ #_»∞ѨQÆÅ^Œx Jaè„áêÜ«∞O
"≥Å¡_»=Ù`ÀOk. ^Œ∞ÉÏ~Ú, ÅO_»<£, Hõ~åpÅ #∞Oz „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕã¨∞Î#fl ã¨Oã¨÷
UP~ü"≥· ˆH|∞Öò Kå#Öò. JÖψQ WO^Œ<£ \©g ÅO_»<£ #∞Oz, Hõ~åz #∞Oz
„Ѩ™ê~åÅ∞ KÕ™ÈÎOk.
=∞„+≤Mò, Ü«ÚZ<£S Ѩ㡠,π =~°∞Û=Öò Ü«¸x=iû\© =O\˜ ã¨Oã¨Å÷ ∞ „Ѩ™ê~åÅ∞
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 90
„áê~°OaèOKå~Ú. ''Wk XHõ J#∂ǨϺ"≥∞ÿ#, f„= Ѩi}Ï=∞O—— Jx lÜ≥∂ \©g
J^躌 ‰õΩ∆ Å∞ W„=∂<£ J™ê¡O ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë áêH˜™êÎ<Ö£ ’ ¿ãfiKåÛù „Ѩ™ê~°OQÍ
ã¨=∂Kå~°O ÖË^xŒ , JO`å UHõÑH¨ O∆õ QÍ #_çK^Õ xŒ PÜ«∞# Jaè„áêÜ«∞O. JO^Œ∞=Å¡
~Úk Q˘Ñ¨Ê =∞Å∞Ѩ٠Jx PÜ«∞# ÉèÏ=#.
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ö∫H˜Hõ"å^Œ∞Å∞, L^•~°"å^Œ∞Å∞– D q^èŒ"≥∞ÿ# „Ѩ™ê~°
=∂^躌 =∂ŠѨÙ~ÀQÆu JkèHÍ~° Ñ‘~åî xH˜ HÍѨÖÏ ‰õΩHõ¯ÖÏ =ÙO@∞O^Œx ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞.
Kå#à◊√§ ÃÑiˆQH˘nÌ, "å\˜H˜ ¿ãfiK«Ûù ÃÑiˆQH˘nÌ– ã¨=ºOQÍ =ÙO@∞O^Œx
„ѨuѨH"∆õ ∞≥ #ÿ Ñ‘ÑÙ¨ Öòû áêsì <åÜ«∞‰õΩÅ "åºMϺ#O. QÆ`« ã¨O=`«û~°O #∞Oz ÉèÏ~°fÜ«∞
Kå#à◊§#∞ x¿+kèOz# „ѨÉèí∞`«fiO ~ÚÖÏ „Ѩ~Ú"Õ@∞ Kå#à◊§‰õΩ PǨfi#O ѨÅHõ_»O
Pâ◊Û~°º"Õ∞! D >ˇeq[<£ qѨ=¡ O `«Ñʨ xã¨iQÍ ™ê=∂lHõ =∂~°∞ʉõΩ JO‰õΩ~å~°Ê}
J=Ù`«∞O^Œx Ptã¨∞Î<åfl~°∞. Wk 56 ã¨O=`«û~åÅ K«i„`«Ö’<Õ ÃÑ^ŒÌ =∂~°∞Ê Jx
UP~ü"≥· ã¨Oã¨÷ „Ѩuxkè ã¨Öχ<£ WH̓Öò "åºMϺxã¨∞Î<åfl~°∞. D ^Œ$â◊ºO ~ÚÖÏ
=ÙO_»QÍ, =∞`« KèåO^Œã¨"å^Œ∞Å∞ ZÖÏQÆ∞ nxfl f„=OQÍ =ºuˆ~H˜™êÎ~°∞,
=ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ >ˇeq[<£ qѨ¡=O ™êQÆ∞`ÀOk.
x*ÏxH˜ D q+¨Ü«∂Åhfl =∞#‰õΩ JO`«QÍ Pâ◊Û~°ºO HõeæOK«=Ù.
Pã¨HHΘ ~õ O° QÍ =ÙO_»=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#‰õΩ "åH± ™êfi`«O„`«ºO, Ѩ„uHÍ ™êfi`«O„`«ºO
"≥∞O_»∞QÍ =ÙOk. HÍh =∞`«O QÆ∞Ñ≤Ê@ =ÙO_Õ áêH˜™êÎ<£ ã¨=∂*ÏxH˜ Wk KåÖÏ
qaè#flOQÍ, H˘`«ÎQÍ =ÙO\’Ok.
=∞# PǨ~°O, x„^Œ, ÉèÏ+¨, JÅ"å@∞¡, PÖ’K«#Å∞ f„=OQÍ =∂~°∞ʉõΩ
Ö’#=Ù`«∞<åfl~Ú. =∞i áêH˜™êÎ<£Ö’ ZÖÏ =ÙO@∞O^À TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç. =∞#O
áêH˜™êÎ<£‰õΩ á⁄~°∞QÆ∞# L#fl ~å„ëêìÅ "åà◊§O HÍHõáÈuq∞. ÖËHõáÈ`Õ "åi
J#∞Éèí∂`«∞Å∞ ZÖÏ =ÙO\ÏÜ≥∂ H˘O^ŒiÔH·<å <Õ~°∞QÍ `≥e¿ãk. =∞#‰õΩ =∂„`«O
Ѩ„uHÍ "å~°ÎÅ∞, \©g "å~°ÎÖË P^è•~°O.
=¸Å#∞#fl |∞e¡ ÃÑ>ì̌ „ѨѨOKåxfl f„=OQÍ =∂~°∞ÊʼnõΩ Ö’#∞KÕã¨∞Î#flk
JO>Ë ~Ú@∞=O\˜^Õ!
(18 [#=i 2004)
91 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
x*ÏxH˜ áêâßÛ`«º ^ÕâßÖ’¡ ¿Ñ Kå#à◊√§
„ѨHõ@#Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞=Ù. W@∞=O\˜ x|O^èŒ#
WHõ¯_» qkè™êÎ~°x "≥Ú^Œ@ "å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú.
`«~åfi`« YO_»#Å∞ q#|_®¤~Ú.
'HÍãπ—#∞ HõkÑ≤# HõOksQÆÅ `«∞>ˇì!
H˘`«Î ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O =zÛ#ѨÙ_»ÖÏ¡ H˘`«Î Ѩ^Œ*ÏÅO ѨiK«Ü«∞=∞=Ù`«∂
=ÙO@∞Ok. WѨÙ_»∞ 'HÍãπ— J<Õ Ñ¨^ŒO `«~°K«∞ q#|_»∞`ÀOk. JO>Ë 'HõO_ç+¨#Öò
Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞— J<Õ^•xH˜ á⁄\˜ì¿Ñ~°∞. =∞i JO`« ¿Ñ~°∞ ZO^Œ∞Hõx POQÆ¡OÖ’
=¸_»∞ JHõ∆~åÅ∞ 'ã≤ZZãπ—QÍ ~åã¨∞Î<åfl~°∞. ^•<Õfl HÍãπQÍ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞i
nxH˜ `≥Å∞QÆ∞ Ѩ^ŒO Uq∞\˜? H˘xfl Ѩ„uHõÅ∞ 'gHõ∆} xÜ«∞O„`«}Ï =º=ã¨÷— Jx
Ѩ^•xH˜ Ѩ^ŒO J#∞"å^ŒO KÕã≤ "å_»∞`«∞<åfl~Ú. PHÍâ◊"å}˜ "å~°ÎÅÖ’ 'SzÛHõ
gHõ∆} =º=ã¨÷— Jx "å_»∞`«∞<åfl~°∞. 㨈~, WѨÙ_»∞ ~Úk HÍ^Œ∞ q+¨Ü«∞O. _èçb¡Ö’ D
q+¨Ü«∞O „Ѩ=ÚYOQÍ "å~°ÎÖ’¡ =ÙOk.
Z=Ô~·<å UHõHÍÅOÖ’ XHõ \©g Kå#Öò =∂„`«"Õ∞ K«∂_»QÆÅ~°∞. =∞i
Z<Àfl Kå#à◊√§ \©gÖ’ Åaè™êÎ~Ú. ^Õxfl K«∂âßO. ^ÕxH˜ _»|∞ƒÅ∞ ~Úã¨∞Î<åflO–
J<Õ ^èŒ~°‡ ã¨O^ÕǨÏO ~åHõ =∂#^Œ∞. JÖψQ „Ѩu Kå#Öò‰õÄ ¿Ñ Kå#Öò JO@∂
gHõ∆‰õΩÅ#∞ ~°∞ã¨∞=Ú Hõ@ì=∞x J_»QÆ_»O ‰õÄ_® ÉÏQÍ ÃÑiyOk. D <ÕѨ^䌺OÖ’
ˆH=ÅO K«∂ã≤# Kå#à◊§ˆH K«O^•^•~°∞_»∞ _»|∞ƒÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Hõ@ìQÆ∂_»^Œ∞? JÖÏ
xÜ«∞O„uOKÕ =º=ã¨÷ ÖË^•? – J<Õ PÖ’K«#Å∞ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ =™êÎ~Ú.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù ˆH|∞Öò PѨˆ~@~ü <≥Å H˜O`« Jx <≥Å "≥Ú^Œ\ ˜"å~°OÖ’ aÅ∞¡
W=fi‰õΩO_® fã¨∞‰õΩ"≥_»`å_»∞. JÖÏ fã¨∞ÔHo§# "≥Ú`«ÎO Hõ<≥Hõ∆#¡ ã¨OYº#∞ `«yæOz
Kå#à◊§ "åiH˜ ~Ú™êÎ_x» Kå#Öò x~åfiǨωõΩÅ JaèÜ∂≥ QÆO. D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ Ѩiëê¯~°
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 92
=∂~°æOQÍ 'HÍãπ— =ÚO^Œ∞H˘zÛOk.
¿Ñ Kå#à◊√§ K«∂_®ÅO>Ë `«Ñʨ xã¨iQÍ D SzÛùHõ gHõ} ∆ =º=ã¨÷ =ÙO_®e.
^•xH˜ qxÜ≥∂QÆ^•~°∞_»∞ Ãã@∞ì`Àáê@∞ _»Éσ (Ãã\ò \ÏÑπ ÉÏH±û) H˘#∞HÀ¯"åe.
Wk `«Ñ¨Êxã¨i. ÖË^ŒO>Ë =ÚÃÑ·Ê^•HÍ Lz`« Kèå#Öòû („Ѷ‘ @∞ Z~Ú~ü) =∂„`«O
"å_»∞‰õΩx <≥ʼnõΩ 72 ~°∂áêÜ«∞Å∞ K≥e¡OKåÅx x~°‚~ÚOKå~°∞.
D q=~åÅ∞ K«iÛOKÕ=ÚO^Œ∞ 'HÍãπ— =º=ã¨÷ J=∞Å∞‰õΩ ã¨OOkèOz#
x~°Ü‚ ∂« Å∞ ѨijeOKåe. 2002 U„Ñ≤ÖòÖ’ Hˆ |∞Öò Ѩi„â◊=∞#∞ xÜ«∞O„uOKåÅ<Õ
PÖ’K«#Å∞ á⁄_»ã¨∂áê~Ú. J^Õ ã¨O=`«û~°O _çÃãO|~üÖ’ ˆH|∞Öò K«\ÏìxH˜ 'HÍãπ—
ã¨=~°} KÕâß~°∞. D x|O^èŒ# „H˜O^Œ gHõ∆‰õΩÅ∞ 'Ãã\ò \ÏÑπ ÉÏH±û— "å_ç ¿Ñ
Kå#à◊√§ K«∂_®eû =ÙO@∞Ok.
2002 [#=iÖ’ D x|O^è#Œ P~°∞ <≥ÅÖ’¡ =iÎã∞¨ OÎ ^Œh, `˘Å∞`« <åÅ∞QÆ∞
=∞Ǩ#QÆ~åÖ’¡ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»`å~°x „ѨHõ\ ˜OKå~°∞. nxH˜ Kå#à◊§ x~åfiǨωõΩÅ∞,
„ѨHõ@#Hõ~°ÎÅ∞, =∞bì ã¨sfiã¨∞ PѨˆ~@~°∞¡ f„=OQÍ „Ѩuã¨ÊOkOKå~°∞. gHõ∆‰õΩÅ∞
S^•~°∞ "ÕÅ∞ ÃÑ\˜ì 'J^Œ#Ѩ٠_»ÉσÅ∞— H˘#~°∞ Hõ#∞Hõ, ¿Ñ Kå#à◊√§ ÉèÏs Z`«∞Î#
„ѨHõ@#Å∞ HÀÖ’Ê`åÜ«∞x ÉèÏqOKå~°∞. „ѨHõ@#Hõ~°ÎÅ∞ ¿Ñ Kå#à◊§‰õΩ „ѨHõ@#Å∞
`«yæOKå~°∞. ~°Hõ~°HÍÅ q=∞~°≈Å∞ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú.
QÆ_»∞=Ù ^ŒQÆæ~°‰õΩ =KÕÛH˘nÌ ~°Hõ~°HÍÅ "å^Œ#Å∞ q#|_»@O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
2003 "Õ∞ <≥ÅÖ’ <≥ʼnõΩ 72 ~°∂áêÜ«∞Å∞QÍ – nxH˜ =ÚѨÊ~Ú ^•HÍ Lz`«
Kå#à◊√§ ~Ú"åfiÅx – JkèHÍiHõOQÍ x~°‚~ÚOKå~°∞. ^•O`À PѨˆ~@~°∞¡ „Ѩu
Kèå#Öò‰õΩ ~ÚO`« =ºÜ«∞O JO@∂, q=~åÅ`À „ѨÉèí∞`åfixH˜ x"ÕkHõÅ∞ ѨOáê~°∞.
'HÍãπ— J=∞Å∞Ѩ~K° åÅ<Õ `Õk 2003 EÖˇ· 15H˜ Hˆ =ÅO <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞
QÆ_»∞=Ù `Õkx ÃãÃÑìO|~ü 1 H˜ á⁄_çyOKå~°∞.
PQÆã¨∞ìÖ’ =∞~À x~°‚Ü«∞O =zÛOk. _èçb¡ ~åR ZxflHõÅ∞ Hõ#∞Hõ ^•x`À
"å~Ú^• "Õâß~°∞. nxH˜ ÉÁOÉÏ~Ú ã¨O|OkèOz t=¿ã# =ºuˆ~H˜OzOk.
HÀÖòHõ`åÎÖ’ ‰õÄ_® „ѨuѶ¨∞@# Z^Œ∞~°~ÚºOk. ^•O`À ÃãÃÑìO|~ü 1 # ˆH=ÅO
K≥<≥·flÖ’ =∂„`«O „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞.
93 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
_èçb¡Ö’ ZxflHõÅ∞ J~ÚáÈÜ«∂~Ú. Ѷ¨e`åÅ∞ ‰õÄ_® =KåÛ~Ú. QÆ_»∞=Ù
^ŒQÆæ~°|_çOk. „Ѩ*ÏÇ≤Ï`« "å*Ϻxfl _èçb¡ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ "Õâß~°∞. Wk gHõ∆‰õΩʼnõΩ
^ÀǨÏ^ŒÑ¨_Õ ™êOˆHuHõ q+¨Ü«∞O Hõ#∞Hõ =ºuˆ~H˜OKåeû# ѨxÖË^Œx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì
Jaè„áêÜ«∞Ѩ_,ç „Ñ¨Ü∂≥ QÍ`«‡HõOQÍ =¸_»∞ <≥ÅÅ∞ J=∞Å∞Ѩ~K° =« ∞x ã¨∂zOzOk.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù =ÚO|~ÚÖ’ XHõ ã¨OѶ¨∞O „Ѩ*ÏÇ≤Ï`« "å*Ϻxfl "Õã≤Ok. gi "å^Œ#
U=∞O>Ë ¿ÑKå#à◊√§ ~Ú@∞ gHõ∆‰õΩÅ#∞O_ç K«O^•Å∞ fã¨∞‰õΩO@∂, „ѨHõ@#Å∞
‰õÄ_® „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞_»O ã¨||∞ HÍ^Œx gi Jaè„áêÜ«∞O. x*ÏxH˜ áêâßÛ`«º
^ÕâßÖ’¡ ¿Ñ Kå#à◊√§ „ѨHõ@#Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞=Ù. W@∞=O\˜ x|O^èŒ# ~ÚHõ¯_»
qkè™êÎ~°x "≥Ú^Œ@ "å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú. `«~åfi`« YO_»#Å∞ q#|_®¤~Ú. Ãã\ò \ÏÑπ
ÉÏH±û Ys^Œ∞, „Ѷ‘ Kå#à◊§‰õΩ ~°∞ã¨∞O, ¿Ñ Kå#à◊§‰õΩ ~°∞ã¨∞O– Hõeã≤ gHõ∆‰õΩʼnõΩ
ÉèÏ~°O ÃÑiyO^Œx XHõ ѨijÅ#. =∞~À"≥·Ñ¨Ù `«y#xfl Ãã\ò \ÏÑπ ÉÏH±ûÅ∞
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ ÖË=x "≥Ú^Œ@ q=∞~°≈. K≥<fl·≥ Ö’, _èbç Ö¡ ’ Z‰õΩ¯= =∞Ok ¿Ñ Kå#à◊√§
H͉õΩO_® Lz`« Kå#à◊√§ K«∂ã¨∞Î<åfl~°x– gi âß`«O ^•^•Ñ¨Ù 90H˜ ÃÑ·QÍ
=ÙO@∞O^Œx ÖˇHõ¯Å∞ q#=ã¨∞Î<åfl~Ú.
=∞^躌 Ö’ H˘xfl Lz`« Kèå#à◊§#∞ |Å=O`«OQÍ PÑ≤"âÕ ß~°x =∞~À q=∞~°≈.
`«q∞à◊ Kå#à◊√§ ~å*ò \˜g, q[Üü∞ \©g ¿Ñ Kå#à◊§ #∞Oz Lz`« Kå#à◊√§QÍ
=∂iáÈÜ«∂~Ú. Jhfl ¿Ñ Kå#à◊§#∞ ^ŒH}∆˜ _èbç Ö¡ ’x PѨ~ˆ @~°∞¡ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« ‰õΩO_®
PÑ≤"Õã≤ "å~°ÎÖ’¡ ZHõ¯_»O D 2004 [#=i <≥ÅÖ’x Ѩi}Ï=∞O.
Wn Hõ^.Œä 2003 ã¨O=`«û~°=∞O`å – „Hõ=∞OQÍ „áê=ÚYº`«#∞ ÃÑOK«∞‰õΩ#fl
"å~°ÎQÍ– HÍãπ =∂iOk. nxÖ’ ™êOˆHuHõѨ~°"≥∞ÿ# JOâßÅ∞<åfl~Ú. ^•x`À
=Ú_çѨ_ç# "å}˜[º ã¨Oã¨÷Å =ӺǨÅ∞<åfl~Ú. g\˜H˜ q∞Oz ~åÉ’ÜÕ∞ =ÚO^Œã¨∞Î
ZxflHõʼnõΩ Wk ÃÑ^ŒÌ J"åO`«~°OQÍ Ñ¨i}q∞OK«QÆÅ^Œx XHõ Jaè„áêÜ«∞O.
ZxflHõŠѶe¨ `åÅ#∞ „ѨÉÏè q`«O KÕÜ∞« QÆÅQÆ_O» Ö’ HÍãπ ‰õÄ_® Le¡áêÜ«∞Å
ÖÏQÍ „Ѩ=ÚY áê„`« áÈ+≤OK«QÆÅ^Œx XHõ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_ç PO^Àà◊#! ˆ~ѨÙ
U Ѩi}Ï=∂xH˜ NHÍ~°O K«∞@ìQÆÅ^À "Õz K«∂_®e!
(25 [#=i 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 94

g∞_çÜ«∂Ö’ =∞s =ÚYºOQÍ \©gÖ’ ^Œ$âߺŠ„ѨÉèÏ=O
KåÖÏ JkèHõ"≥∞ÿOk.
Ѷ¨e`«OQÍ ~å[H©Ü«∞ x~°‚Ü«∂Å∞ H͉õΩO_®,
=∂#=`å x~°‚Ü«∂Å∞
fã¨∞HÀ=_»O `«Ñ¨Êxã¨i J~ÚOk.
|∞e¡`≥~° ^Ò`«ºO KÕÜ«∞QÆÅ^•?
"å~°O „H˜`«O XHõ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ# "å~°Î JO^ŒiH© Pã¨H˜Î HõeæOzOk. ÉèÏ~°`«
„Ѩ^•è x J@Öò aǨs "å*ò¿Ñ~Ú, áêH˜™êÎ<£ Jkè<`Õ « [#~°Öò Ѩ~ˆ fi*ò =Úëê~°ÑQπ¶ Í~°‰¡ Ωõ
ã¨OÜ«ÚHõÎOQÍ 2004 ã¨O=`«û~°O z=~° <ÀɡÖò âßOu |Ǩï=∞u =KÕÛ
J=HÍâ◊=ÚO^•? J"≥∞iHÍ #∞Oz "≥Å∞=_Õ '"å+≤OQ∑@<£ áÈãπì— J<Õ Ñ¨„uHõÖ’
XHõ Hõ^<Œä åxfl „ѨK∞« iOKå~°∞. D "å~°#Î ∞ =∞# ^ÕâÑ◊ Ù¨ Ѩ„uHõÅ∞ H˘xfl „ѨK∞« iOK«QÍ,
=∞iH˘xfl P Hõ^<Œä åxfl J#∞=kOz JOkOKå~Ú. Ѩ~㰠ʨ ~° P~ÀѨ}Å`À, x~°O`«~°
J#∞=∂<åÅ`À– JO`«~å˚fÜ«∞ "ÕkHõÅÃÑ· JaèÜ∂≥ QÍÅ`À #_çKÕ D ~Ô O_»∞ ^ÕâßÅ∞
~ÚѨÙ_»∞ ZHõ¯_»ÖËx ã¨Yº`« Hõ#|~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú. D <ÕѨ^䌺OÖ’ "å+≤OQ∑@<£ áÈãπì
95 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
D Hõ^äŒ<åxfl „ѨK«∞iOzOk, <ÀɡÖò âßOu |Ǩï=∂<åxH˜ J~°∞›Åx ¿Ñ~˘¯Ok.
W\©=Å W™ê¡=∂ÉÏ^£Ö’ [iy# ™ê~ü¯ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ‰õÄ_® ã¨∞ǨÏ$^•ƒù=
"å`å=~°}O Hõ#|izOk. KåÖÏ=∞OkH˜ Pâß[#HõOQÍ L`åûǨÏO Hõeæ™ÈÎOk.
nxH˜ ã¨O|OkèOz „ѨHÍ+π #O^• J<Õ áê„uˆHÜ«∞ qâı¡+¨‰õΩ_»∞ XHõ Pã¨H˜ÎHõ~°"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∞O W\©=Å ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. J^Õ >ˇeq[<£ ^Ò`«ºO– JO>Ë '_ç#fl~ü
_çá⁄¡=∞ã≤—ÖÏQÍ '>ˇeq[<£ _çá⁄¡=∞ã≤—. |∞e¡`≥~° ǨÏ_®=Ù_çQÍ q^Õj ã¨O|O^è•Å∞
áê_»∞KÕÜ«∞QÆÅ^Œ∞. JÖÏHÍHõ xOáêkQÍ, ã¨OÜ«∞=∞#O`À "≥_ç`Õ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ
Ѷ¨e`åÅ∞ ™êkèOK«QÆÅ^Œ∞. "≥Ú#fl ™ê~ü¯ ã¨=∂"Õâ◊O =ÚO^Œ∞ ÉèÏ~°`«^Õâ◊Ѩ٠q^Õj
=º=Ǩ~åÅ âßY =∞O„u Ü«∞â◊fiO`ü ã≤<å›QÍ~°∞, J@∞"≥·Ñ¨Ù áêH˜™êÎx [#~°Öò
=Úëê~°Ñ¶π QÍ~°∞ „Ѩ`ÕºHõ „â◊^Œú fã¨∞‰õΩx g∞_çÜ«∂ =~åæÅ∞ =∞s =ÚYºOQÍ \©g
Kå#à◊√§ XHõ q[˝ÑÎ≤ KÕâß~°∞. J^Õ=∞O>Ë ^Œ∂‰õΩ_»∞QÍ "åºMϺxOz ^≥· fiáêH˜H∆ õ qÉè^Ë •Å∞
ÃÑOK«=Å^Œh, JÖψQ ™êkèOz# „ѨQuÆ x QÆ∞iÎOz, `≥eÜ«∞*ˇÑʨ =∞x JÉèºí i÷OKå~°∞.
Ô~O_»∞ ^ÕâßÖ’¡ U \©g Kå#Öò ‰õÄ_® #_çKÕ ã¨=∂"ÕâßÅÃÑ· „Ѩ`«ºHõ∆
"åºMϺ<åÅ∞ KÕÜ«∞‰õΩO_® *Ï„QÆ`«ÎѨ_®¤~Ú. XHõ¯™êi 2001Ö’ P„QÍÖ’ [iy#
"å*ò¿Ñ~Ú– =Úëê~°Ñ¶π QÍ~°¡ ã¨=∂"Õâ◊O q+¨Ü«∞O XHõ¯™êi QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç.
ZO`« ǨÏ_®=Ù_ç...ZO`« „ѨKå~°O! z=iH˜ U"≥∞ÿOk? \©g Kå#à◊§ q+¨Ü«∞OÖ’
D ã¨OQÆu KåÖÏ x[O. Wq Ѩ„uHõÅ∞ ÖÏQÍ– [iQÍHõ qâı¡+≤OK«=Ù. qâı¡+≤Oz#
`«~åfi`« K«^Œ=_®xH˜ XHõ k#O =ÙO@∞Ok. |∞e¡`≥~° „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÖ’¡
ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ "åºMϺ<åÅ∞ KÕÜ∞« _»O J<Õk– Hˆ =ÅO "å~°ÅÎ ∞ W=fi_®xˆH Ѩiq∞`«O
HÍ^Œ∞. ѨÙ~ÀQÆux „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆeˆQ P™ê¯~°O =ÙOk. 1999 _çÃãO|~°∞Ö’
WO_çÜ«∞<£ Z~Ú~ü Öˇ·<£û q=∂<åxfl HÍO^ŒÇ¨~üÖ’ ^•i =∞o§Oz#ѨÙ_»∞ q+¨Ü«∞O
HÍã¨Î QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç.
J<ÕHõ Kå#à◊√§ ÖˇHõ¯‰õΩ q∞Oz# ã¨OYºÖ’ "å~åÎqâı¡+¨}Å∞ ~Ú=fi_»O`À
^Õâ◊OÖ’ ZO`À QÆO^Œ~°QÀà◊O, PO^Àà◊# "åºÑ≤OzOk. W@∞=O\˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ã¨Ô~·# =ӺǨxH˜ `«y# ã¨=∞Ü«∞O ÖˉõΩO_® ~°Hõ~°HÍÅ =uÎà◊√§, q=∞~°≈Å∞ =KÕÛ
J=HÍâ◊O LOk.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 96
 ÉèÏ~°fÜ«∞ Ѩ„uHÍ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ#∞ 2001 P„QÍ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ áêH˜™êÎ<£
=Úëê~°Ñπ¶ HõÅ∞ã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O [iy– J#=ã¨~"° ∞≥ #ÿ q+¨Ü∂« Å∞
„ѨKå~°O JÜ«∂ºÜ«∞x JѨÊ\’¡ qâı¡+¨} "≥Å∞=_çOk.
'„Ѩ`º« Hõ∆ ºO—QÍ =∂^躌 =∞O #_»=@O =Å¡ \©g `≥~° J<Õk Hˆ =ÅO K≥Ñʨ _»O
=~°Hˆ , K«∂Ѩ_O» =~°Hˆ q∞QÆʼnõΩO_®– "å~åÎ ã¨OѶ∞¨ @#Ö’ 'ÉèÏQÆ"∞≥ —ÿ áÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O
=ÙOk. D =∞^茺 Ѩ^Œq#∞Oz `«Ñ¨ÙʉõΩ#fl *Ïi˚Ü«∞<£ J^茺‰õ∆ΩÅ∞ Z_»fi~ü¤ Ã+^£<å*ò
QÍ~°∞ nxx QÆ∞iÎOz KÕã≤# "åºYº QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ^ŒQÆæk.
<åÅæ= â◊H–Θ JO>Ë g∞_çÜ∂« . =∞s =ÚYºOQÍ \©g ^Œ$âߺŠxÜ«∞O`«$`«fiO
JkèHõ"≥∞ÿOk. Ѷ¨e`«OQÍ ~å[H©Ü«∞ x~°‚Ü«∂Å∞ H͉õΩO_®, =∂#=`å x~°‚Ü«∂Å∞
fã¨∞HÀ=_»O `«Ñ¨Êxã¨i J~ÚOk. Wk QÆ=∞xOz#ѨÙ_»∞ *Ï„QÆ`«ÎѨ_»∞`«∞<åfl~°∞.
WѨÙ_»∞ J"≥∞iHÍ ^Õâ◊O \©g HÍ~°}OQÍ `«=∞ ^Ò`«ºO ^≥|ƒu#‰õÄ_»^Œx *Ï„QÆ`«Î
Ѩ_∞» `«∞#fl@∞ì „Ñ¨HÍ+π #O^• L^•Ç¨Ï~°}Å`À q=iã¨∞<Î åfl~°∞. JHõ¯_» |∞e¡`~≥ H° <õ åfl
Ѩ„uHõʼnõΩ Z‰õΩ¯= „áê^è•#º`« ~Úã¨∞Î#fl@∞¡ Hõ#|_»∞`ÀO^Œx q=~°}. J@¡x \©g
Kå#à◊√§ D q+¨Ü«∞OÖ’ ѨÓiÎQÍ q∞#fl‰õΩO_®ÖÏ? ã¨OѶ¨∞@# #_»∞ã¨∞Î#flѨÙ_»∞–
PÖ’K«# ÖˉΩõ O_® "åºMϺ<åÅ∞ KÕÜ∞« _»O qѶ∂¨ `«"∞Õ J=Ù`«∞Ok. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
ã¨OK«Å# ÅHõ}∆ O ¿ÇÏ`«∞~åÇ≤Ï`åºxfl Hõeã≤ =∞iO`« ^•~°∞}"≥∞#ÿ ã≤u÷ H˜ ^•ifã¨∞OÎ k.
JO^Œ∞Hˆ \©g ~ÚHõ¯_» Hˆ =ÅO 'q<ÀkOѨKÜ Õ ∞« _»O— J<Õ ™ê÷~Ú #∞Oz 'J=QÍǨÏ#
HõeæOK«_»O— J<Õ ™ê÷~ÚH˜ KÕ~åeû =ÙO@∞Ok.
JO`«=∂„`å# \©g`À UO Ѩx ÖË^Œx ÉèÏqOK«‰õÄ_»^Œ∞. =∞#O <Õ~°∞QÍ
K≥ѨÊ_®xH˜ W+¨ìѨ_»x, ™ê^茺Ѩ_»x q+¨Ü«∂Å∞ \©g ^•fi~å "≥Å¡_çOK«=K«∞Û. Wk
q∞„`«∞Å q+¨Ü∞« OÖ’QÍh, â◊„`«∞=ÙÅ q+¨Ü∞« OÖ’QÍx– LѨÜ∂≥ QÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. J~Ú`Õ
*Ï„QÆ`«ÎQÍ "å_»∞HÀ"åe.
JO>Ë <Õ_∞» g∞_çÜ∂« – =∞s =ÚYºOQÍ \©g ^Ò`«ºO KÕÜ∞« ÖË^∞Œ . J~Ú`Õ
*Ïu „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Uq∞\’ K≥ѨÊQÆÅ^Œ∞. JO>Ë ^Ò`«ºO ™êyOK«_®xH©,
™êkèOK«_®xH©– |∞e¡`≥~° LѨÜ≥∂QÆѨ_»QÆÅ^Œ∞.
(1 Ѷ≤„|=i 2004)
97 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
H˘`«Î "≥ÚǨÅ`À – XѨÊ*ˇÑ¨Ê_»O HÍHõ,
K«iÛOK«QÆÅ ™ê=∞~°÷ºO L#fl"åix fã¨∞HÀ=_»"≥∂,
ÖË^•
fã¨∞‰õΩ#fl"åiH˜ ™ê=∞~°÷ºO
„áÈk KÕÜ«∞_»"≥∂ J=ã¨~°O
P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# áÈ\©!
`≥Å∞QÆ∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz 2004 ã¨O=`«û~°O YzÛ`«OQÍ
XHõ "≥∞ÿÅ∞~å~Ú J=Ù`«∞Ok. 2003 _çÃãO|~°∞Ö’ D\©g–2 ~åQÍ, \©g–9 >ˇãπì
„Ѩ™ê~åÅ∞ JO@∂ QÆO@QÆO@‰õÄ "å~°ÎÅ∞ ~Úã¨∂Î ã¨OK«Å<åÅ∞ ã¨$+≤ì™ÈÎOk.
\©g–9 ~ÚOHÍ Ñ¨ÓiÎ ™ê÷~Ú „Ѩ™ê~åÅ∞ „áê~°OaèOK«ÖË^Œ<Õ K≥ѨÙÊHÀ"åe. XˆH
\ÏH± ëÈ Ñ¨Å∞=∂~°∞¡ „Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∂ ~Úk >ˇãπì „Ñ¨™ê~°"Õ∞ ã¨∞=∂– Jx QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∂Î =ÙO@∞Ok.
QÆ`«OÖ’ QÆO@QÆO@‰õÄ "å~°ÎÅ |∞Öˇ\ ˜#∞¡ „áê~°OaèOz D\©g `«~åfi`«
PÑ≤"Õã≤Ok. JѨÊ\˜#∞Oz `≥Å∞QÆ∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#Öò JO>Ë ã‘iÜ«∞Öòû`À, ã≤x=∂
HÍ~°º„Hõ=∂Å`À #_çKÕ Kå#Öò J<Õ J~°÷O ã≤÷~°Ñ¨_ÕÖÏ Jxfl Kå#à◊√§ Hõ$+≤ KÕâß~Ú.
HÍã¨Î "≥·q^茺O PtOKÕ "åiH˜ 24 QÆO@Å "å~åÎ Kå#à◊√§ ~å=_»O P#O^ŒO
HõeyOKÕ q+¨Ü«∞O.
=ÚO^Œã∞¨ –Î JO@∂ D\©g– ‰õÄ_® HÍã¨Î =ÚO^Œ∞QÍ<Õ =ÚO^Œ∞H˘zÛOk.
ã≤x=∂Å∞, ã‘iÜ«∞Öòû ÖˉõΩO_® P^蕺u‡HõO, =º=™êÜ«∞O, P~ÀQƺO, „H©_»Å∞,
=∞Ç≤Ïà◊Å∞, Ü«Ú=`«, ~å[H©Ü«∂Å∞, ™êÇ≤Ï`«ºO, ã¨O㨯 $u– ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò! 98
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕã¨∂Î ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# ã¨=∂Kå~° Kå#ÖòQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk.
\ÏH±ëÈÅ∞ Jã¨ÖË ÖËHáõ È=_»O– „Ѩu^èfiŒ x `«ÑÊ≤ Oz– XHõ "≥eu. JÖψQ ™ê=∂lHõ
JOâßÅ∞, q*Ï˝# ™êOˆHuHõ âß„ã¨Î JOâßÅ∞, ÉÏÅ ÉÏeHõʼnõΩ ã¨O|OkèOz#q
Jã¨Å∞ ÖËHõáÈ=_»O ÃÑ^ŒÌ Ö’@∞.
\©g–9 ~å=_»O`À<Õ #∂`«#`«fiO xOѨÙH˘x =zÛOk. 'Wk ~ÚÖψQ
=ÙO_®e— J<Õ x|O^èŒ#Å#∞ |^ŒúÅ∞ H˘_»∞`«∂ ™êQÆ∞`ÀOk. KåÖÏ q+¨Ü«∂Ö’¡
Z<£_ç\ ©g, P*ò`«H± Kå#à◊√§ QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=K«∞Û. '`Õ[— \©g K«∂¿ãÎ `≥Å∞QÆ∞ ~ÚÖÏ<Õ
K«^Œ"åÖÏ, ~ÚO`«HõO>Ë ÉÏQÍ K«^Œ=ÖË~å– J<Õ „Ѩâ◊flÅ∞ Z<Àfl Uà◊√§QÍ
xezáÈÜ«∂~Ú. JÖÏHÍHõ \©g–9 H˘`«Î "≥ÚǨÅ`À – XѨÊ*ˇÑ¨Ê_»O HÍHõ,
K«iÛOK«QÅÆ ™ê=∞~°º÷ O L#fl"åix fã¨∞HÀ=_»"∂≥ , ÖË^• fã¨∞‰õΩ#fl"åiH˜ ™ê=∞~°º÷ O
„áÈk KÕÜ«∞_»"≥∂ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. JÖψQ =ºH©ÎHõ~°} ‰õÄ_® ÉÏ=ÙOk. ^Œ∞ã¨∞ÎÅ
q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® ÉË¡[~ü "ÕÜ«∞_»O`À q∞QÆ`å Kå#à◊√§ J^Õ ^•iÖ’ #_»∞ã¨∞Î#fl@∞ì
Hõ#|_»∞`ÀOk.
WHõ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∂ʼnõΩ =¿ãÎ "å~åÎOâßÅ∞ ZOÑ≤Hõ, ji¬HõÅ∞OK«_»O–
qaè#flOQÍ =Ù#flk. ã≤x=∂Ǩà◊§Ö’ ÉÏ¡‰õΩ \˜ÔH@¡ ÉèÏQÀ`«O JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞.
nx QÆ∞iOz \©g – 9 „Ѩ`ÕºHõ Hõ^äŒ#O „Ѩ™ê~°O KÕã≤Ok. JÖψQ ÅOKåÅ∞
fã¨∞‰õΩ<Õ "åix `≥~°g∞^Œ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°∞. g\˜H˜ ã¨O|OkèOz Ѷ¨e`åÅ∞ ‰õÄ_®
"å~°ÅÎ ∞QÍ ~Úã¨∞<Î åfl~°∞. `«~åfi`« `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨ H͉õΩO_® WOw¡+µ¨ , Ç≤ÏOn =∂@Å∞
„Ѩ™ê~°O KÕã¨∂Î, `≥Å∞QÆ∞#∞ `≥~°g∞^Œ K«∂Ѩ_»O |^Œ∞Å∞QÍ – J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
`≥Å∞QÆ∞ =∂@Å∞ (™œO_£Éˇ·\òû) ~Ú=fi_»O ÉÏ=ÙOk. ZO^Œ∞HõO>Ë K«^Œ=ÖËx "å~°∞
‰õÄ_® q#QÆÅ K«∂_»QÆÅ =∂^茺=∞O >ˇeq[<£ =∂^茺=∞O. WѨÙ_»∞ D\©g – 2
Ö’ ‰õÄ_® D „Ѩܫ∞`«flO =∞~°ÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. Wn áÈ\© JO>Ë! "≥∞~°∞QÆ∞HÀã¨O
„Ѩܫ∞uflOK«_»OÖ’ `«Ñ¨CÖË^Œ∞. Wk "åOKè«hÜ«∞O
D \©g–2Ö’ `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯 $u, "å~°ã¨`«fiO QÆ∞iOz XHõ áê@ =ÙOk.
JO^ŒOQÍ z„fHõiOKå~°∞. Ü«∂Éèˇ· xq∞ëêÅ HÍ~°º„Hõ=∞O z=~° ^•^•Ñ¨Ù „Ѩu™êi
„Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∂ =ÙO@∞Ok. iѨa¡H± k<À`«û=O ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ \©g – 9
99 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
â◊√ÉèÏHÍOHõ∆Å∞ JO@∂ XHõ áê@ ' *Ïu =∞#k – hu =∞#k— JO@∂ „Ѩ™ê~°O
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. K«Hõ¯QÍ z„fHõiOKå~°∞. PO„^茄Ѩ^Õâò <ÕѨ^䌺OÖ’ Kåi‡<å~ü Z^Œ∞@
™êQÆ∞`«∞Ok. áê@. \©g –9 Kå#ÖòÖ’ áêÖÁæ<Õ Ü«∂OHõ~∞° ,¡ „Ѩ*Oˇ @~°∞¡ D áê@Ö’
ѨÅ∞=∂~°∞¡ ^Œ~°≈#q∞™êÎ~°∞. iѨa¡H± _Õ `«~åfi`« 'â◊√ÉèÏHÍOHõ∆Å∞— fã≤"Õã≤ `«~°K«∞
„Ѩ™ê~°O KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. J^Õ suÖ’ ÉÏÅ HÍi‡‰õΩÅ QÆ∞iOz ‰õÄ_® XHõ ^Œ$â◊º=∂eHõ
~Úã¨∞Î<åfl~°∞ ÉÏ=ÙOk. „H˜`«O™êi ZxflHõÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ZO\©g, ™êì~ü \©g
F@∞ ã¨fikfixÜ≥∂QÆO QÆ∞iOz „Ѩ™ê~°O KÕã≤# ã¨O^ÕâßÅ∞ ~°H˜ÎHõ\Ïì~Ú,
PHõi¬OKå~Ú. WO`Õ <å}º`«`À Ѩ~åº=~°}O, ™ê=∂lHõ áêiâ◊√^茺O, |Ç≤Ï~°OQÆ
ã¨÷ÖÏÖ’¡ „Ѩ=~°Î#, "≥Ú^ŒÖˇ·# JOâßÅg∞^Œ Z_»∞ºˆH\˜"£QÍ ~Ú@∞=O\˜ z~°∞
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄Ok¿ãÎ ÖÏÉèí^•Ü«∞HõOQÍ =ÙO@∞Ok.
WѨÙ_»∞ >ˇãìπ „Ѩ™ê~åÅO@∂ Hˆ =ÅO "å~°ÅÎ ∞ ~Úã¨∂,Î XˆH K«~Û° ѨÅ∞=∂~°∞¡
„Ѩ™ê~°O KÕã∂¨ ,Î XHõ\ ˜ ~Ô O_»∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å „ѨH@õ #Å∞ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ ~Ú=fi_»O QÆ∞iOz
\©g–9 x~åfiǨωõΩÅ∞ PÖ’zOKåe. ZO`« HÍÅO D >ˇã¨∞ì „Ñ¨™ê~åÅ∞? ѨÓiÎ
™ê÷~Ú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ZѨÙÊ_»∞? g\˜H˜ ã¨O|OkèOz XHõ `Õk, ã¨=∞Ü«∞O
„ѨHõ\ ˜OKåeû# JQÆ`«ºO ZO`À =ÙOk.
D Ô~O_»∞ Kå#à◊√§ H͉õΩO_®– =∞~À =¸_»∞ "å~åÎ Kå#à◊√§ JO@∂
„ѨHõ@#Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú. J~Ú`Õ ZѨÙÊ_À Uq∞\’ `≥eÜ«∞_»OÖË^Œ∞. JO`Õ
=ÚO^Œã¨∞ÎQÍ „ѨHõ@#Å∞ ÖË^• =^ŒO`«∞Å∞ ÖÏO\˜ "å~°ÎÅ∞ =^Œ∞Å∞`«∞<åfl~°∞.
ZxflHõÅ`À =zÛ ZxflHõÅ`À J^Œ$â◊º=∞ÜÕ∞º Kå#à◊√§ ~Úq J<Õ ã¨O^ÕÇϨ O ~å=K«∞Û.
Uk U"≥∞ÿ<å `≥Å∞QÆ∞ Kå#à◊§Ö’ 2004 `≥zÛ# =∂~°∞Ê qaè#flOQÍ
LO@∞Ok.Wk=~°‰Ωõ D\©g– *ˇq∞h áÈ\ÏáÈ\©QÍ ã‘iÜ«∞à◊√§, ã≤x=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O
KÕ¿ãq. J@∞=O\˜ áÈ\© HÍHõ ~ÚѨÙ_»∞ D\©g–2, \©g–9 áÈ\© =∞iO`«
J~°÷=O`«OQÍ =ÙOk. D Ô~O_çO\˜ =∞^茺 ZÖÏ ~å"åÅx *ˇq∞x ã¨Oã¨÷
PÖ’zã¨∞#Î fl@∞ì =ÙOk. JO^Œ∞HÀã¨"∞Õ Pz`«∂z J_»∞Qˆ ™ÈÎOk. "åi =ӺǨÏ"Õ∞q∞\’
|Ü«∞@‰õΩ =¿ãÎQÍh =∞#‰õΩ É’^èŒÑ¨_»^Œ∞.
(8 Ѷ≤„|=i 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!100

ã≤x=∂ÅÖ’ `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯$u, ÉèÏ+¨Åg∞^Œ
áê@Å∞ ~åQÍ, \©g Kå#à◊§Ö’
x<å^•Å∞ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
`≥Å∞QÆ∞ "å~°O^Œ~°O... `≥Å∞ˆQ =∂\Ï¡_»∞^•O
JO@∂
x<å^•Å∞– ã≤h `å~°Å`À K≥Ñ≤ÊOKå~°∞.
`≥Å∞QÆ∞ QÆ∞iOz, `≥Å∞QÆ∞Ö’ ã¨$[#!
Ѩ@}ì H© ~õ }° , #QÆsHõ~}° , =Åã¨Å∞, q^ÕjÜ«∂<åÅ∞ ~å=_»O`À ‰õΩ@∞O|
=º=ã¨÷Ö’ ѨQÆ∞à◊√§ U~°Ê_®¤Ü«∞x JO\Ï~°∞. W=hfl P^èŒ∞xHõ HÍÅѨ٠áÈHõ_»Å∞.
JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ =∞ixfl ™êOˆHuHõ ™œÅÉèϺÅ∞ X#QÆ∂_®~Ú. nxH˜
ã¨O|OkèOz >ˇeá¶È<£ ~å=_»O`À ‰õΩ@∞O| ã¨O|O^è•Å∞ |ÅѨ_®¤Ü«∞x =∞~À
ѨijÅ#. KåÖÏHÍÅO ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ ^Œ∂~°OQÍ =ÙO_Õ"å~°∞ QÆ`«OÖ’ J~Ú`Õ
L`«Î~°O `«áêÊ =∞~À ã¨=∂Kå~° „ã¨=Ou =ÙO_Õk HÍ^Œ∞. á¶È<£ ~å=_»O`À D
J=~À^è•Å∞ `˘Åy– ^Œ∂~åxfl ã¨∞Å∞=ÙQÍ JkèQÆq∞OK«QÆeQÍO. JO^Œ∞=Å¡
K«∂_»QÆey`Õ "å_»∞HÀQÆey`Õ =∞Oz Ѷ¨e`åÅ∞ ‰õÄ_® =ÙO\Ï~Ú.
P^èŒ∞xHõ ã¨=∂Kå~° „Ѩ™ê~åÅ =Å¡ ™êOˆHuHõ q*Ï˝#O =Å¡ ^Œ∂~åxfl,
HÍÖÏxfl [~ÚOK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞<åflO. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ |Å"≥∞#ÿ g, „ѨÉÏè = =O`«"∞≥ #ÿ g
|Ǩïà◊ „ѨKå~°O á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞Hˆ "≥q· ^躌 O J<Õk JO`«iOzáÈ`«∞#flk
J<Õ q=∞~°≈ =ÙO\’Ok. ÉèÏëê ã¨O㨯 $`«∞ʼnõΩ =ÚѨÙÊ "å\˜Å∞¡`ÀO^Œ<Õk „Ѩ^è•#
q+¨Ü∞« O. WO^Œ∞Ö’ Pâ◊Û~°ºO ÖË^∞Œ . =∞#O PǨ~°O q+¨Ü∞« O fã¨∞HÀO_ç. ~åQÆ∞Å∞,
*Á#flÅ∞, ã¨[˚Å∞, H˘„~°Å∞ JÖψQ ~°Hõ~°HÍŠѨѨÙÊ ^è•<åºÅ∞ ~ÚѨÙ_»∞ ѨO_çOK«_»O
ÖË^∞Œ . u#_»O ÖË^∞Œ . ѨO_çOz<å ãÔ̈~#· ~ˆ @∞ ÖËHõ #+ì̈áÈ`«∞<åfl~°∞. JO`å =i"≥Ñ· Ù¨
áÈ=_»O`À– q∞QÆ`åq PHõi¬OK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl~Ú. HÍh WѨÙ_»∞ áÈ+¨HÍǨ~°
xѨÙ}∞Å∞ K≥Ñʨ _»O U=∞O>Ë– z~°∞^è•<åºÅ∞ u#_»O =Å¡ P~ÀQƺO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^Œx,
*Á#fl~˘>ˇì ~Ú\©=Å =∞~°ÖÏ „ѨKå~°O á⁄O^Œ∞`ÀOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù =i ѨO@‰õΩ
101 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
KåÖÏ h~°∞ HÍ"åÅx, =i<åà◊√¡ `«yOæ K«∞HÀ"åÅx ã¨∂K«# |ÅOQÍ q#|_»∞`ÀOk.
=∞i „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O ÖËHõ HÍ^Œ∞, ^•x QÆ∞iOz J=QÍǨÏ# ÖËH!õ =∞#O K≥~∞° =ÙÅ∞,
‰õΩO@Å∞ =O\˜ "å\˜x KÕ*`Ë ∞« ÖÏ <åâ◊#O KÕã∞¨ ‰õΩx, =∞~°ÖÏ ~ÚѨÙ_»∞ "å\˜Q∞Æ iOz
ÉèÏs Z`«∞Î# PÖ’zOKåÅO@∞<åflO.
ã¨iQÍæ J@∞=O\˜ Ѩiã≤÷u =∂`«$ÉèÏ+¨ QÆ∞iOz <Õ_»∞ <≥ÅH˘x =ÙOk. U
~°HõOQÍ fã≤áÈx, ^Œ$_è»OQÍ Jaè=$kú K≥Ok# ÉèÏ+¨ =ÙOk. ™ê~°ã¨fi`«O =ÙOk.
"å~°ã`¨ fi« O LOk. J~Ú`Õ WOw¡+µ¨ "≥∂AÖ’ Ѩ_ç =∂`«$ÉèÏ+¨#∞ x~å^Œiã¨∞<Î åflO.
Wk „ѨÑO¨ K« "åºÑÎ̈OQÍ =Ù#fl ã¨=∞㨺. nxfl QÆ=∞xOz SHõº~å[º ã¨q∞uH˜ K≥Ok#
Ü«Ú<≥™È¯ ã¨Oã¨÷ 1999 #=O|~°∞ 17# [iy# 30= ™ê^è•~°} =∞Ǩã¨ÉèíÖ’
XHõ f~å‡#O KÕãO≤ k. „Ѩu U_®k Ѷ„≤ |=i 21= `Õnx JO`«~å˚fÜ«∞ =∂`«$ÉèÏëê
k<À`«û=OQÍ [~°áêÅx x~°~‚ ÚOzOk. 2000 ã¨O=`«û~°O #∞Oz D =∂`«$ÉèÏëê
k<À`«û=O [~°∞QÆ∞`ÀOk. nx`À =Ú_çѨ_ç =∂`«$ÉèÏ+¨Å#∞ Jaè=$kú ѨiKÕ
L^Œº=∞O =∞iO`« ѨÙOA‰õΩOk. Ѷe¨ `«OQÍ ÉèÏëê "≥q· ^蕺hfl, |ǨïÉèÏëê q^ŒºÅ#∞
„áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»"Õ∞ HÍHõ– „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ ÉèÏ+¨, ã¨O㨯 $u, ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å
Ѩ@¡ XHõ K≥·`«#ºO ã¨$+≤ìOѨ|_»∞`ÀOk. J=QÍǨÏ#, ã¨Ç¨Ï#O ^•fi~å XHõ SHõº`«#∞
™êkèOK«∞HÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
^ŒH˜∆}Ïk ÉèÏ~°fÜ«∞ ~å„ëêìÖ’¡ `≥Å∞QÆ∞, QÆ}hÜ«∞OQÍ =Ù#fl `≥Å∞QÆ∞"åiH˜
ÉèÏëê =∞=∞HÍ~°O ã¨#flyÅ¡_O» Ѩ@¡ Ѩiã≤u÷ kQÆ*ÏiOk. KÕ`∞« Å∞ HÍe# `«~åfi`«<Õ
P‰õΩÅ∞ Ѩ@∞ì‰Ωõ O\ÏO. ^•^•Ñ¨Ù J^Õ ™ê÷~Ú H˘O`«=∞Ok PÖ’K«<åѨ~∞° Å∞ nxg∞^Œ
^Œ$+≤ìx =∞o§OKå~°∞. QÆ`« Ô~O_»∞, =¸_»∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ H˘O`«
Hõ$+≤ [iyOk. K≥·`«#ºO =zÛOk.
D =∂i# Ѩiã≤÷ux g∞_çÜ«∂ "å_»∞HÀ"åÅx „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤Ok.
ã≤x=∂ÅÖ’ `≥Å∞QÆ∞ ã¨O㨯 $u, ÉèÏ+¨Åg∞^Œ áê@Å∞ ~åQÍ, \©g Kå#à◊§Ö’
x<å^•Å∞ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. `≥Å∞QÆ∞ "å~°O^Œ~°O... `≥Å∞ˆQ =∂\Ï¡_»∞^•O
JO@∂ *ˇq∞x \©g x<å^•Å∞– ã≤h `å~°Å`À K≥Ñ≤ÊOKå~°∞. JO`ÕHÍx Ü«∂OHõ~°¡
`≥Å∞QÆ∞#∞ =∞~°=∞‡`«∞ KÕÜ∞« _®xHÀ, `«q∞à◊ J#∞"å^•Å∞ `«yOæ K«_®xHÀ „ѨÜ∞« `«flO
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!102
™êQÆÖË^Œ∞. D x<å^•Å∞ U^À ã¨=∞Ü«∞O "≥à◊§|∞KÕÛqQÍ xeKå~Ú. HÍh, =∞~À
Ѷ¨e`åxfl ~Ú=fiÖËHõáÈÜ«∂~Ú. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ~åfl@Hõ, `«q∞à◊<å_»∞ ~å„ëêìÖ’¡
ÉèÏ+¨, ã¨O㨯 $`«∞ŠѨ@¡ ZO`« J=QÍǨÏ#, „áÈ`åûǨÏO, Q“~°=O =ÙO^À =∞#O
PÖ’zOK« Ö Ë H õ á ÈÜ« ∂ O. D q+¨ Ü « ∞ OÖ’ "å~° ∞ "åi qÉè Ë ^ •Å∞ =∞~° z
™êkèOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. JO^Œ∞=Å¡<Õ ~Ú@∞=O\˜ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ =∞# g∞_çÜ«∂ ^•fi~å
ZO^Œ∞‰õΩ [~°QƉõÄ_»^Œ<Õ PÖ’K«# ‰õÄ_® ZO`À=∞Okx "ÕkèOzOk ‰õÄ_®! nxH˜
H˘xfl ã¨Oã¨÷Å∞ =KåÛ~Ú. ÉèÏëÈ^Œº=∞ ã¨=∂Yº U~°Ê_çOk. #_»∞ã¨∞Î#fl K«i„`«,
„Ѩ*Ï™êÇ≤Ïu =O\˜ Ѩ„uHõÅ∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ Hõ$+≤ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
ã¨iQÍæ D <ÕѨ^䌺O`À D\©g–2Ö’ `≥Å∞QÆ∞ "≥Å∞QÆ∞ ¿Ñ~°∞# „Ѩu
Pk"å~°O L^ŒÜ«∞O 11.05 QÆO@ʼnõΩ ^•^•Ñ¨Ù XHõ QÆO@ x_çqQÆÅ HÍ~°º„Hõ=∞O
„Ѩ™ê~°O HÍ=_»O KåÖÏ Jaè#OkOK«^ŒQÆæ q+¨Ü«∞O. Hõ#fl_»O, `«q∞à◊O ÉèÏ+¨Ö’¡
~Ú@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KåÖÏ „Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. ^•^•Ñ¨Ù Jxfl Kå#à◊√§,
Ѩ„uHõÅ∞ qâı+O¨ QÍ Hõ$+≤ KÕã∞¨ <Î åfl~Ú. „Ѩã∞¨ `Î O« =∞#‰õΩ D\©g–2Ö’<Õ ~Ú@∞=O\˜
HÍ~°º„Hõ=∞O =ÙOk. WO^Œ∞Ö’ <åÅ∞QÆ~Ú^Œ∞ JOâßÅ∞ =ÙO\Ï~Ú. Jhfl
QÆ ∞ kQÆ ∞ K« Û |_ç =ÙO\Ï~Ú. K« = ∞‰õ Ω ¯Å∞ JO@∂ J=^è • x QÆ i Hõ á ê\˜
#~°ã≤OǨ~å=ÙQÍ~°∞ q=iOKÕ Ñ¨^Œº qâıëêÅ∞ Pã¨H˜ÎQÍ =ÙO@∞<åfl~Ú. PÜ«∞#
ѨeˆH Ѩ^ŒºO q#_®xH˜ Ǩ~ÚQÍ =ÙO@∞Ok ‰õÄ_®. „Ѩ[˝ JO@∂ ÉèÏëê
ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# „Ѩâ’fl`«Î~° HÍ~°º„Hõ=∞O *Á#flq`«∞ÎÅ QÍ~°∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞. Pã¨H˜Î
=Ù#fl"å~°∞ `«=∞ Ѩi*Ï˝<åxfl ÉËsA "Õã¨∞HÀ=K«∞Û. J~Ú`Õ ["å|∞Å∞ ~åÉ\ÏìHõ–
["å|∞ ã¨O|OkèOz XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ "åHͺŠq=~°} W¿ãΖ ã¨QÆ@∞ gHõ∆‰õΩ_çH˜
q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎO@∞Ok. WHõ ~åà◊§|O_ç Hõq`å „Ñ¨™ê^£ QÍi ѨÅHõi¿ãΠѨ^ŒºO
ǨÏ$^ŒºOQÍ =ÙOk. `≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂Ö’ „áêK«∞~°ºO á⁄Ok# Ѩ^ŒºO– ^Œ$â◊ºO
K«∂ѨÙ`«∂– QÆ∞iOz q=iOK«_»O ÉÏ=ÙOk. ji¬Hõ#∞ =∞iO`« JuˆHÖÏ
KÕÜ∞« ‰õÄ_»^•? `«~åfi`« POQÆO¡ ÖˉΩõ O_® XHõ xq∞+¨O =∂\Ï¡__» O» – J<Õk =∞Oz
„Ѩܫ∞`«flO. =∂\Ï¡_Õ"åiH˜ ã¨Ê $Ç¨Ï HõeæOKÕ q+¨Ü«∞O. J~Ú`Õ XHÀ¯™êi Pˆ~_»∞
=∞Okx – XHÀ¯ xq∞+¨O áê@∞ q#_»O Hõ+¨ìOQÍ =ÙOk. W@∞=O\˜"å\˜H˜ lÖÏ¡
103 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
™ê÷~ÚÖ’ áÈ\©Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz, JO^Œ∞Ö’ P~°∞=∞Okx ZOÑ≤Hõ KÕã≤– "åiÖ’
"≥Ú^Œ@ =ÚQÆ∞æix =∂„`«O „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞_»O "≥∞~°∞ˆQ"≥∂! "Õ∞=Ú ÉÏQÍ =∂\Ï¡_ç
=ÙO>Ë `≥~g° ∞^Œ K«∂ã≤ =ÙO_Õ"å~°x "åiÖ’ H˘O`« =∞Oz PÖ’K«# ~ˆ HÔ uÎOK«QÅÆ ~ˆ "≥∂
K«∂_®e. JѨÙ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ #$`«º~°∂ѨHÍÅ∞, ã¨Ow`« HõKÕsÅ∞ #∞Oz H˘xfl ÉèÏQÍÅ∞
K«∂Ѩ_»O, H˘O^Œi Jaè„áêÜ«∂Å∞ qxÑ≤OK«_»O ÉÏ=ÙOk. JÖψQ XHõ „Ѩ=ÚY∞_ç
Q˘O`«∞ qxÑ≤Oz, QÆ∞iÎOK«=∞#_»O ‰õÄ_® ÉÏ=ÙOk.
W@∞=O\˜ Hõ$+≤H˜ PHÍâ◊"∞Õ Ç¨Ï^Œ∞!Ì D HÍ~°º„Hõ=∞O ѨÙ#ó „Ѩ™ê~°O ‰õÄ_®
=ÙOk. J~Ú`Õ „Ѩâ’fl`«Î~åÅ∞, qâıëêÅ∞ =O\˜q Ѩ„uHõÅ∞ „ѨK«∞i¿ãΖ
HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ „ѨKå~°O, gHõ∆‰õΩʼnõΩ LѨÜ≥∂QÆO– J=Ù`«∞Ok. JÖψQ Xi™êû,
=∞^茺„Ѩ^Õâò, Hõ~åfl@Hõ, ˆH~°à◊, `«q∞à◊<å_»∞ ã¨iǨÏ^Œ∞Ì „áêO`åÖ’¡ `≥Å∞QÆ∞"å~°∞
ZO^Œ~À =Ù<åfl~°∞. JO`ÕHÍHõ q^ÕâßÖ’¡ =Ù<åfl~°∞. "åi r=# ã≤÷`«∞Å∞ QÆ∞iOz,
"åi ÉèÏëê ã¨O㨯 $`«∞Å ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨Ê $tOK«‰Äõ _»^∞Œ ?
ǨÏ~åº<å =O\˜ ~å„ëêìÖ’¡ `≥Å∞QÆ∞ Ô~O_»= ÉèÏ+¨QÍ É’kèOK«|_®e. `«q∞à◊<å_»∞Ö’
`≥Å∞QÆ∞ =∂\Ï¡_Õ "å~°∞ q=Hõ∆‰õΩ QÆ∞i J=Ù`«∞<åfl~°x q=∞~°≈ =ÙOk. W@∞=O\˜
q+¨Ü«∂Å#∞ "≥eH˜ fÜ«∞_»O <≥\ò=~ü¯ =Ù#fl"åiH˜ Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺 HÍ^Œ∞. x*ÏxH˜
D q+¨Ü«∂Å∞ H˘`«Îq HÍ=Ù. `«q∞à◊ Kå#à◊√§ PO„^茄Ѩ^Õâò QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡Ö’
=ÙO_Õ `«q∞à◊"åi QÆ∞iOz HÍ~°º„Hõ=∞O ~°∂á⁄Ok™êÎ~Ú.
W\©=ÖË |iÖ’ ky# \©g 9 ‰õÄ_® D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
Wk ã≤\ © ÃãO„\˜H± QÍ =ÙO\’O^Œx JxÑ≤™ÈÎOk. ÉèÏ+¨, "Õ+¨O POQÆ¡, Ç≤ÏOn
Kå#à◊§#∞ `«ÅÑ≤™ÈÎOk. KåÖÏ ~°HÍÅ∞QÍ #=º`«#∞ ™⁄O`«O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞#fl \©g–9
D kâ◊QÍ ‰õÄ_® Hõ$+≤ KÕÜ«∞QÆň~"≥∂ ѨijeOKåe. WHõ¯_» =∞øeHõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O
QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. Ѷ¨ÖÏ<å ÉèÏ+¨ |uH˜ =ÙOk Hõ#∞Hõ<Õ =∞#O Kå#à◊√§, Ѩ„uHõÅ∞,
ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ `≥ã¨∞Î<åflO. =∞i P ÉèÏ+¨#∞ ‰õÄ_® =∞#O HÍáê_»∞HÀ"åe Hõ^•! D
q+¨Ü«∂xfl Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞, g∞_çÜ«∂ x~åfiǨωõΩÅ∞ =∞izáȉõΩO_®
QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe.
(7 =∂iÛ 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!104

ã≤x=∂ `å~°Å∞ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞QÍ =∂iáÈ~Ú#@∞ì,
ã≤x=∂ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ QÆ∞@∞ì K«Ñ¨ÙÊ_»∞ H͉õΩO_®
~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å~ÚáÈÜ«∂~Ú.
Ǩ~ÚQÍ, |∞kúQÍ ‰õÄ~°∞Ûx K«∂¿ã gHõ∆‰õΩÅ∞
JO`« ã¨∞Å∞=ÙQÍ Åaèã¨∞Î#flѨÙ_»∞
U áêsìH˜ =∂„`«O W+¨ìO =ÙO_»^Œ∞?
Kèå<≥ÖòûÖ’ ZxflHõÅ „ѨKå~°O?
ZxflHõÅ QÆ∞iOz >ˇeq[<£ Kå#à◊§Ö’ áêsì „Ñ¨ux^èŒ∞Å =∞^茺 K«~°ÛÅ∞
[~°∞QÆ∞`åÜ«∞h, Jk J"≥∞iHÍÖ’ KåÖÏ ã¨Ç¨Ï[=∞h, J^Õ „Ѩ^è•# „ѨKå~°=∞h
Ѩ^Õà◊§ „H˜`«O =∞#O `≥Å∞ã¨∞‰õΩx =Ú‰õΩ¯# "Õàı§ã¨∞‰õΩ<åflO! J^≥ÖÏ ™ê^茺=∞x
PÖ’zOKåO. Ѩ^Õà◊√§ QÆ_çzO^À, ÖË^À ~ÚѨÙ_»∞ =∞# ã¨=∂[O Ѩiã≤÷u JÖÏ
=ÙOk! ˆH|∞Öò >ˇeq[<£ xÜ«∞O„`«} K«@ìO H˜O^Œ ZxflHõÅ Hõq∞+¨<£ >ˇeq[<£
Kå#à◊§Ö’ ~å[H©Ü«∞ „ѨKå~åxfl x¿+kèOzOk. nx QÆ∞iOz ZO`« K«~°Û
[~°∞QÆ∞`«∞#fl^À QÆ=∞xOK«O_ç. P K«~°Û ™ê÷~Ú |\˜ì D q+¨Ü«∞ „áê^è•#º`«#∞
QÆ∞iÎOK«=K«∞Û.
„ѨKå~°O ÖˉõΩO_® "å}˜*Ϻxfl TÇ≤ÏOK«∞HÀÖËO. WѨÙ_»∞ "å}˜[ºO
=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞ ¿ã"å ~°OQÆO ‰õÄ_® „ѨKå~°O HÀã¨O „Ѩܫ∞`«flO KÕ™ÈÎOk.
JO^Œ∞=Å¡ ZxflHõÅ#∞ „ѨKå~°O ÖˉõΩO_® TÇ≤ÏOK«∞HÀÖËO.
QÆ`«OÖ’ |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÅ∞, HõÅ=_»O, Hõ~°Ñ¨„`åÅ∞, x<å^•Å∞, Ǩϟi¤OQÆ∞Å∞,
áÈãì̈~°∞¡ =∂„`«"Õ∞ „ѨKå~åxH˜ =∂~åæÅ∞QÍ LO_Õq. W^ŒO`å ~ÚO\˜ |Ü«∞\˜ =º=Ǩ~°O.
JO>Ë <Õ~°∞QÍ ~ÚO\’¡H˜ „Ѩ"ÕtOK«‰õΩO_® ~ÚO\˜ |Ü«∞@ [~°∞QÆ∞`«∞#fl `«`«OQÆO. JѨÊ\’¡
XHõ¯ "å~åΠѨ„uHõÅ∞, Hõ~°Ñ¨„`åÅ∞ ^•fi~å<Õ ~ÚO\’¡ „Ѩ"ÕtOKÕ J=HÍâ◊O =ÙO_Õk. ˆ~_çÜ≥∂
^•fi~å ZxflHõÅ „ѨKå~°O `˘e #∞Oz `«‰õΩ¯=QÍ<Õ =ÙOk. "å~åÎѨ„uHõÅ ^•fi~å KÕ~°@O
JO`« ã¨∞Å∞=~Ú# =º=Ǩ~°O HÍ^Œ∞. J=QÍǨÏ<å ™ê÷~Ú, JHõ∆~å㨺`« "≥Ú^ŒÅ~Ú#
105 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
JOâßÅ∞ nxfl „ѨÉèÏq`«O KÕ™êÎ~Ú.
D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ™êOˆHuHõ J^Œ∞ƒù`åŠѶe¨ `«OQÍ |∞e¡`~≥ ° <Õ~∞° QÍ ~ÚO\’¡H˜
=KÕÛã≤Ok. ~ÀA‰õΩ W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å∂ "åi ÉèÏ+¨Ö’ ѨÅHõiOKÕ J=HÍâ◊O
HõeyOk. "å~åÎѨ„uHõHõ<åfl \©g KÒHõ, q<À^ŒÉèíi`«O, „â◊=∞ `«‰õΩ¯=. ^•O`À
|∞e¡`≥~° ^•fi~å ZxflHõÅ „ѨKå~åxH˜ >ˇeq[<£ ZO`À J#∞=ÙQÍ =ÙO@∞Ok. D
q+¨Ü«∂xfl ZxflHõÅ ~°OQÆOÖ’ =ÙO_Õ áêsìÖË HÍ^Œ∞, "å}˜[ºO KÕã¨∞HÀ"åÅ#∞H˘<Õ
g∞_çÜ«∂ Ü«∞[=∂#∞Å∞ ‰õÄ_® QÆ∞iÎOKå~°∞. ZxflHõÅ |∞∞`«∞=Ù ~åQÍ<Õ g∞_çÜ«∂
HÀH˜ÅÅ∞ ~åQÍÅ∞ f™êÎ~Ú.
H˘`«Î Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√§ ~å=_»O XHõ =O`«∞ HÍQÍ, L#fl Kå#à◊√§,
Ѩ„uHõÅ∞ =ӺǨÅ∞ =∂~°∞ÛHÀ=_»O =∞~À =O`«∞. WѨÙ_»∞ K«∂_»O_ç k#Ѩ„uHõÖË
HÍ^Œ∞† ã≤x=∂ Ѩ„uHõÅ∂, \©g Kå#à◊√§ ã¨∞`å~°OQÍ ã≤x=∂ Hõ|∞~°∞¡ `«yæOz
~å[H©Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz ZÖÏ Wã¨∞Î<åfl~À?
"å~åÎѨ„uHõÅHõ<åfl \©g Kå#à◊√§ „ѨKå~°OÖ’ JO^≥"Õã≤# K≥~Úº. J^Œ∞ƒù`«O,
J"≥∂Ѷ¨∞O, JѨÓ~°fiO =O\˜ Ѩ^•Å∞ ÖˉõΩO_® HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ™êQÆ=Ù. Jã¨Å∞ Uk
HÍ~°º„Hõ=∞"≥∂, Uk „ѨHõ@<À `≥eÜ«∞‰õΩO_® ~°∂ѨHõÅÊ# KÕÜ«∞_»O "åiˆH K≥Å∞¡. á⁄QÆ_»@O,
„ѨKå~°O KÕÜ«∞_»O ÉÏQÍ Ziy# Kå#à◊√§ ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ PQÆ=Ù Hõ^•!
ã≤x=∂ `å~°Å∞ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞QÍ =∂iáÈ~Ú#@∞ì, ã≤x=∂
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ QÆ∞@∞ì K«Ñ¨ÙÊ_»∞ H͉õΩO_® ~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å~ÚáÈÜ«∂~Ú.
Ǩ~ÚQÍ, |∞kúQÍ ‰õÄ~°∞Ûx K«∂¿ã gHõ∆‰õΩÅ∞ JO`« ã¨∞Å∞=ÙQÍ Åaèã¨∞Î#flѨÙ_»∞ U
áêsìH˜ =∂„`«O W+¨Oì =ÙO_»^∞Œ ? Z=iH˜ `«y# suÖ’ "å~°∞ „ѨKå~°O KÕã∞¨ HÀ"åÅx
Pt™êÎ~°∞. J~Ú`Õ ~Úk KåÖÏ Y~°∞Û`À ‰õÄ_ç# =º=Ǩ~°O. Pi÷Hõ =#~°∞Å∞
=ÙO_Õ áêsìÅ∞ >ˇeq[<£ Kå#à◊√§ „ѨKå~°OÖ’ kQÆ∞`å~Ú. =∞i Pi÷Hõ =#~°∞Å∞
ÖËx áêsìŠѨiã≤÷u Uq∞\’? – nx =Å¡ Jxfl ѨH∆ÍʼnõΩ Wk LѨÜ≥∂QÆHõ~°OQÍ
=ÙO_»^Œx ZxflHõÅ Hõg∞+¨<£ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk.
nx QÆ∞iOz JѨÊ\’¡ `≥Å∞QÆ∞^ÕâO◊ áêsì ÃÇÏ· HÀ~°∞‰ì Ωõ "≥à§◊ QÍ, <åºÜ«∞™ê÷#O
f~°∞Ê "≥Å_¡ ãç ∂¨ Î ZxflHõÅ Hõg∞+¨<£ L`«~Î ∞° fi#∞ H˘\˜"ì ãÕ O≤ k. J¿ÇÏ`«∞Hõ"∞≥ #ÿ POHõÅ∆ x,
q=Hõ`∆ À ‰õÄ_ç#=x ¿Ñ~˘¯O@∂– "åºáê~°O KÕã∞¨ ‰õΩ<ÕO^Œ∞‰õΩ áœ~°∞ʼnõΩ ~å*ϺOQÆO
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!106
WzÛ# „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯#∞ LÅ¡OѶ≤∞ã¨∂Î#fl^Œx JѨÊ\’¡ HÀ~°∞ì Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk.
WѨÙ_»∞ "å~°ÎʼnõΩ HÍ~°}O K«∂^•ÌO. ˆH|∞Öò JO_£ >ˇeq[<£ <≥\ò=~ü¯û
(Ô~QÆ∞ºÖË+¨<£) Ü«∂H±ì 1995Ö’ ~°∂Öò7(3) ÃãHõ∆<£6 „ѨHÍ~°O D q+¨Ü«∞O ~ÚÖÏ
=ÙOk– ''No advertisement shall be permitted the objects where of
are wholly mainly of a religious nature; advertisements must not be
directed towards any religious or political end'' nx P^è•~°OQÍ WѨÙÊ_»∞
ZxflHõÅ Hõg∞+¨<£ >ˇeq[<£ Kå#à◊§Ö’ „ѨHõ@#Å#∞ x¿+kèOzOk.
~å[H©Ü«∂Å∞, "å}˜[ºO =∞^茺 g∞_çÜ«∂ x~°fiǨÏ} KåÖÏ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#
JOâ◊"≥∞ÿáÈ~ÚOk. ^•^•Ñ¨Ù „Ѩ~Ú"Õ\ò Kå#à◊√§ Jxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ „Ѩ`«ºHõ∆
„Ѩ™ê~åÅ∞ W=fi_®xH˜ ã¨<åflǨÅ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. `«^•fi~å P^•Ü«∞O
QÆ_çOK«=K«Ûx JaèÖÏ+¨Ñ¨_»∞`«∞<åfl~Ú.
JO`ÕHÍHõ Ѩ~ÀHõ∆OQÍ<À, <Õ~°∞QÍ<À ZxflHõÖ’¡ kQÍÅx g∞_çÜ«∂
Ü«∞[=∂#∞Å∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. ZxflHõÅ Hõg∞+¨<£ `å*Ï L`«Î~°∞fiÅ∞ XHõ¯ ~å[H©Ü«∞
ѨHÍ∆ ňH HÍHõ Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞ʼnõΩ W|ƒOk J=Ù`«∞#fl@∞ì `≥Å∞™ÈÎOk. „ѨKå~åxfl
Kå#à◊§Ö’ J#∞=∞uOKåÅx Kå#à◊√§ HÀ~°∞`«∞<åfl~Ú. K«~°ÛÅ`À Ѷ¨e`«O ÖË^Œx
<åºÜ«∞™ê÷<åÅ#∞ P„â◊~Úã¨∞Î<åfl~Ú. ~°∂Öò 7(3) ÃãHõ∆<£ 6 #∞ ã¨"åÅ∞ KÕã¨∂Î
*ˇq∞x >ˇeq[<£ PO„^茄Ѩ^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ i\ò ^•YÅ∞ KÕã≤Ok. nx g∞^Œ =∂iÛ
17# qKå~°} [~°Q#Æ ∞Ok. D qKå~°} Ѷe¨ `«O g∞^Œ J@∞ ~å[H©Ü∞« ѨHÍ∆ ʼnõÄ,
W@∞ Kå#à◊§‰õΩ Pã¨H˜Î =ÙOk.
ZxflHõÅ „ѨKå~°O g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ @ » O ã¨ÇϨ [O. „Ѩ^•è x "å*ò¿Ñ~ÚQÍ~°∞
<Õ~°∞QÍ >ˇeá¶È<À¡ =∂\Ï¡_®Åx ÉèÏq¿ãÎ, „ѨuѨHõ∆ <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ ™ÈxÜ«∂ QÍOnè
„Ѩ[Å#∞ <Õ~∞° QÍ g^è∞Œ Ö’¡ HõÅ"åÅx „ѨÜ∞« `«flO KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. ѨÙã¨HÎ ÍÅ∞, "å~åÎÑ„¨ uHõÖ’¡
„ѨHõ@#Å∞, "庙êÅ∞, Hõ~°Ñ¨„`åÅ∞, Ǩϟi¤OQÆ∞Å∞, áÈã¨ì~°∞¡.. =ÔQ·~å ZÖÏQÆ∂
=ÙO\Ï~Ú. Jã¨Ê+¨"ì ∞≥ #ÿ "≥∞*Ïi\©Å`À K«@ãì ɨ Öíè ’¡ =∂~°∞ÊÅ∞ „Ѩ^•è # áê„`« áÈ+≤OKÕ
D HÍÅOÖ’ „Ѩu F@∞, „Ѩu ã‘@∞ =ÚYº"Õ∞! JO^Œ∞ˆH WѨÙÊ_»∞ áêsì „Ñ¨Kå~°O
ÉèÏs Z`«∞#Î ™êQÆ∞`ÀOk. „Ѩã∞¨ `Î « Ѩiã≤`÷ ∞« Ö’¡ >ˇeq[<£ Kå#à◊√§ ÖˉΩõ O_® ~å[H©Ü∞«
ZxflHõÅ ^Œ$âߺxfl TÇ≤ÏOK«ÖËO. JO^Œ∞=Å¡<Õ WO`« K«~°Û!
(14 =∂iÛ 2004)
107 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
pHõ\˜ „Hõ=∞OQÍ ^Œ@ì=∞ÜÕ∞ºã¨iH˜–
J~°ú~å„u ^ŒQÆæiH˘KÕÛã¨iH˜
Jã¨Å∞ ã¨fi~°∂ѨO [_»Å∞ qK«∞Û‰õΩO@∞Ok.
ã¨<£ <≥\ò=~ü¯ "å~°∞ ÉèÏëêÉèË^•Å∞ Jx `Õ_® ÖˉõΩO_®
'q∞_£<≥·\ò =∞™êÖÏ—
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°OAQÍ JOk™êÎ~°∞.
pHõ\˜ QÆ∞Ü«∂º~åÖ’¡ Kå#à◊√§
Ѩ^Œ=¸_Õà◊§ „H˜`«O– F =¸_Õà◊§ áê@∞ QÀ"åÖ’ L^ÀºQÆ xq∞`«ÎO
x"åã¨O LO_®eû =zÛOk. ÃÑ^ŒÌ Tà◊§#∞ q∞#Ǩ~ÚOz, HÍã¨Î Ѩije¿ãÎ á⁄ÖÏÅ
=∞^茺 ~Úà◊√§– KåÖÏ H˘xfl– Hõ#|_»@O KåÖÏ ™ê^è•~°}O. Wk H˘OHõ} f~°O–
ˆH~°à◊Ö’ ‰õÄ_® =∞#O K«∂_»=K«∞Û. =∞s =ÚYºOQÍ QÀ"åÖ’ Z=i Ѩx "å~°∞
KÕã¨∞‰õΩx ÃÑO^ŒÖÏ_Õ x„^ŒáÈ=_»O JÅ"å@∞ JѨÊ\’¡. JO`«‰õΩq∞Oz z#fl z#fl
[<å"å™êÅÖ’ Ü«∞Hõ∆QÍ<åÅ∞, ǨÏi Hõ^ä• QÍ#O ÖÏO\˜ „Ѩ„H˜Ü«∞Å∞ ^Œ~°≈#q∞KÕÛq.
ZO^Œ∞HõO>Ë H˘OHõ}˜ ã≤x=∂ KåÖÏ „áê^äŒq∞Hõ ™ê÷~ÚÖ’ =ÙO_Õk. "≥Ú`«ÎO H˘OHõ}˜
ã≤x=∂Å ã¨OYº JѨÊ\’¡ Ô~O_»OÔHʼnõΩ q∞OK«ÖË^Œ<Õ"å~°∞. =∞~åiî ÉèÏ+¨ ÉÏQÍ
#_çz<å =∞~åiî ã≤x=∂Å∞ ‰õÄ_® JO`«QÍ ~å}˜OKÕq HÍ=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë
=∞Ǩ~åRÖ’<Õ Ç≤ÏOn ã≤x=∂Å HÍ~°}OQÍ =∞~åiî ã≤x=∂ ѨÙ~ÀQÆu ‰õΩO@∞|_çOk.
Ç≤ÏOn, WOw¡+¨µ ã≤x=∂ÖË â◊~°}ºO. ã≤x=∂ käÜÕ∞@~°∞¡ ‰õÄ_® KåÖÏ `«‰õΩ¯=.
ã≤x=∂ÅO>Ë QÀ"å "åiH˜ Pã¨HΘ `«‰Ωõ ¯=. D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ~°OQÆ∞Å \©g ~å=_»O`À,
LѨ„QÆÇϨ \©g Kå#à◊√§ ~å=@O`À QÀ"å „Ñ¨[Å r=# â‹e· – =ÚYºOQÍ x„^ŒáÈÜÕ∞
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÉÏQÍ =∂~°∞Ê =zÛOk. ÃÑO^ŒÖÏ_Õ x„^ŒáÈÜÕ∞ "å_»∞ \©gÖ’ ã‘iÜ«∞Öòû
K«∂ã≤, x„^Œ#∞ HÍã¨Î "å~Ú^• "Õã¨∞H˘<Õ"å_»∞. D QÆ_»∞=Ù „Hõ=∞OQÍ [~°∞QÆ∞`«∂
=™ÈÎOk. D ^èÀ~°}˜ XHõ¯ QÀ"åÖ’<Õ HÍ^Œ∞, KåÖÏ KÀ@¡ Hõ#|_»∞`«∞Ok. QÀ"åÖ’
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!108
J~Ú`Õ =∞iO`« ã¨Ê+¨ìO Jx `≥Å∞™ÈÎOk.
㨠∂ ~Àº^Œ Ü « ∂ xH˜ Ѩ Ó ~° fi "Õ ∞ Éè Ï *ÏÉè í [ O„fÅ∞ ÖË H õ á È~Ú<å–
=∞OQÆà◊Hõ~°"≥∞ÿ#=<Õ L^ÕÌâ◊ºO`À ^•^•Ñ¨Ù Jxfl Kå#à◊√§ P^蕺u‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞
„áê~°Oaè™êÎ~Ú. ÉèíH˜Î w`åÅ∞ ^Õ=Ùà◊§ ÉÁ=∞‡Å`À Ǩϟ~°∞# qxÑ≤™êÎ~Ú. ÉÏÉÏÅ∞,
^Õ=^Œ∂`«Å∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞, =∞`«Q∞Æ ~°∞=ÙÅ∞– HõO\˜HO˜ ѨÙQÍ Hõ#|_»∞`«∂ Jxfl `åºQÆO
KÕÜ«∞=∞O@∂ Hõ#|_»`å~°∞. WO`« |∞kúQÍ J=∞$`«"å‰õΩ¯Å∞ ѨOKÕ Kå#à◊√§
„Hõ=∞OQÍ– QÆ_çÜ«∂~°O =ÚÅ∞¡ Hõ^ŒeHõ`À áê@∞ – P~ÀQƺO, "å~°ÎÅ∞, ã≤x=∂
áê@Å∞, ã‘iÜ«∞à◊√§ =O\˜q „Ѩ™ê~°O KÕ™êÎ~Ú. pHõ\ ˜ „Hõ=∞OQÍ ^Œ@=ì ∞ÜÕ∞ºã¨iH˜–
J~°~ú å„u ^ŒQiæÆ H˘KÕÛã¨iH˜ Jã¨Å∞ ã¨fi~°∂ѨO [_»Å∞ qK«∞Û‰õΩO@∞Ok. ã¨<£ <≥\ò=~ü¯
"å~°∞ ÉèÏëêÉè^Ë •Å∞ Jx `Õ_® ÖˉΩõ O_® 'q∞_£<\·≥ ò =∞™êÖÏ— HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°OAQÍ
JOk™êÎ~°∞.
D q+¨Ü«∞OÖ’ XHÀ¯ Kå#Öòk XHÀ¯ „Ѩ`ÕºHõ`«. „Ѩã¨∞Î`«O `≥Å∞QÆ∞Ö’
Ô~O_»∞ Kå#à◊√§ â◊x"å~°O #QÆflOQÍ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~Ú. #∂`«#`«fiO`À
=ÚO^Œ∞H˘zÛO^Œx '=∂— \©g x ѨÅ∞=∂~°∞¡ Jaè#OkOKåe. =∞Oz"å_»∞,
=∞Oz"å_»O>Ë =∞OK«=∞O`å `«_çáê_»<Õ suÖ’ '=∂— XHõ H˘`«Î áÈHõ_» áÈ~ÚOk.
Öˇ·OyHõ q*Ï˝#O ¿Ñ~°∞`À Jj¡Å q+¨Ü«∂Å∞ ѨOKÕ _®Hõì~°∞QÍ~°∞ ã¨ÅǨÅ∞ z„`åÅ
™êÜ«∞O`À q=iã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. Wk Ѩ„uHõÅ #∞Oz \©gH˜ áêH˜# *Ï_»ºO.
WO^Œ∞Ö’ q*Ï˝# âß„ãÎ̈ JOâßÅHõ<åfl PHõi¬OKåÅ<Õ `åѨ„`«Ü«∞O Z‰õΩ¯=
HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. W^À J~°QÆO@ JÜ«∂ºHõ, Jj¡ÅѨ٠*’‰õΩÅ`À XHõ J~°QÆO@ áê@∞
XHõ ÖÏ=Ùáê\˜ á⁄@ì, AQÆ∞áêûHõ~°"≥∞ÿ# *’‰õΩÅ`À g∞‰õΩ "Õ_ç ѨOK«∞`å_»∞. nO`À
PÖ’K«#Å∞ pHõ\ ˜=∂@∞# =∞\˜ìHõ\ ˜ì™êÎ~Ú. Wk KåÅHõ ˆH~°à◊ „áêO`«Ñ¨Ù ™ê÷~Ú
J#∞"å^Œ ã≤x=∂`À QÆO@ ÖË^• QÆO@#fl~° =∞# K«∂Ѩ~°∞Å#∞ áê=#O KÕ™êÎ~°∞.
Wk â◊x"å~°O ~å„u =º=Ǩ~°O.
XHõ Kå#ÖòÖ’ J~°∞˚<£ ã≤x=∂ "Õ¿ãÎ, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞~À Kå#Öò J^Õ
Ç‘Ï~À ã≤x=∂ "Õ¿ãO`« áÈ\© =ÙOk. =∞i D ÉÏѨ`∞« q+¨Ü∂« Ö’¡ áÈ\© =ÙO_»^•?
ZO^Œ∞‰õΩO_»^Œ∞? ã¨<£ <≥\ò=~ü¯ "åi '`Õ[— =∞iO`« =ÚO^Œ∞ÔHo§ 'HÍ=∞ã¨∂„`«—
109 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
JO@∂ XHõ J~°QÆO@ HÍ~°º„Hõ=∞O Wã¨∞ÎOk. WO^Œ∞Ö’ á¶È~ü¿Ñ¡, ¿Ñ¡, ÔH·¡=∂H±û Jx
â◊$OQÍ~°OÖ’ "å_Õ Ñ¨^•Å#∞ "å_»∞`«∂ Ü«∂OHõ~°=∞‡Å∞ ''JÉσ Jk HÍ^ŒO_ç..——
JO@∂ HÍ~°º„Hõ=∞O „áê~°Oaè™êÎ_»∞. "≥·^Œ∞º_»∞ XHÍÜ«∞# LѨ<åºã¨O– ã¨z„`«OQÍ
KÕ™êÎ_»∞.
`«~åfi`« XHõ #=ÖÏ ~°K~« Ú`« x~°fiǨÏ}Ö’ Jj¡Å ã‘iÜ«∞Öò Ѩk xq∞ëêÅ∞
áê@∞ ™êy gHõ‰∆ Ωõ Å PÖ’K«#Å#∞ Hõh㨠™ê÷~ÚH˜ fã¨∞‰õΩáÈ`«∞Ok. `«~åfi`« gHõ‰∆ Ωõ Å
„Ѩâ◊flʼnõΩ HÍ~°∞¤Å ^•fi~å XHõ ‰õΩ„~° Ü«∂OHõ~°=∞‡ J_çy`Õ, ã¨~°^• _®Hõì~°∞
"å`åûÜ«∞#∞_çÖÏ "åºMϺxã¨∂Î L^Àƒù^Œ KÕ™êÎ_»∞.
Wk Ѩ„uHõÖ’¡ – q^Œº J<Õ ¿Ñ~°∞`À, J=QÍǨÏ# J<Õ ¿Ñ~°∞`À– D
ÉÏѨ`«∞ ã¨~°∞‰õΩ H˘xfl Ѩ„uHõÖ’¡ ™êˆQk. ™êQÆ∞`ÀOk. Wk ~ÚѨÙ_»∞ \©g Kå#à◊§
^•fi~å ~ÚO\˜O\Ï "≥Å∞QÆ∞`ÀOk. =∞x+≤ HÀiHõÅ#∞ Ô~K«ÛQ˘\˜ì "åºáê~°O
KÕã∞¨ HÀ=_»O KåÖÏ J<åkHÍÅOQÍ =ã¨∞#Î fl^Õ! JO^Œ∞Hˆ =ºaèKå~åxfl Ju ѨÙ~å`«#
=$uÎQÍ POQÆ¡OÖ’ XHõ =∂@ =ÙOk. Kå#à◊√§– gHõ∆‰õΩÅ Jaè~°∞z "Õ∞~°‰õΩ JO@∂
`«=∞ ˆ~\˜OQÆ∞Å∞ ÃÑOK«∞HÀ"åÅx W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕ™êÎ~°∞.
g\˜x PÖ’K«<åѨ~°∞Å∞ YO_çOK«~°∞. HÍh ã¨QÆ@∞ gHõ∆‰õΩÅ∞ ÖÁ@ìÅ∞ "Õã¨∞‰õΩO@∂
K«∂ã¨∞ÎO\Ï~°∞. Wn Ѩiã≤÷u.
WÖÏ r=#â‹·b, PÖ’K«<å â‹·b „ѨÉèÏq`«"≥∞ÿ z=~°‰õΩ =∞# =º=Ǩ~° â‹·e
‰õÄ_® =∂iáÈ`«∞Ok. W@∞=O\˜ q+¨Ü∂« ʼnõΩ "å}˜[ºO KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ "åºáê~°"`Õ ÅΫ ‰õΩ
É’^èŒÑ¨_»=Ù. J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.ZO`À â◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ# PÜ«Ú^è•xfl ^èŒiOz– XHõ
PÖ’K«<å~°Ç≤Ï`« =ºH˜Î ™êy`Õ ZÖÏ =ÙO@∞Ok? WѨÙ_»∞ #_»∞ã¨∞Î#fl `«O`«∞ ~Ú^Õ!
„ѨÉÏè =O QÆ∞iOz =∂Hõ=ã¨O~°Ö^Ë ∞Œ . ™⁄O`« ÖÏÉè"í ∞Õ Ñ¨~=° ∂~°O÷ – Wn <Õ\ ˜ áÈHõ_!»
D q+¨Ü∞« OÖ’ D<å_»∞ >ˇeq[<£ ã¨Oã¨#÷ ∞ Jaè#OkOKåe. W@∞=O\˜
JÅÊ"≥∞#ÿ , KÒHõÉÏ~°∞ áÈHõ_Å» ‰õΩ áȉõΩO_®– QÆOcè~O° QÍ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂ѨHÅõ Ê#
KÕÜ«∞_»O ǨÏi¬OK«^ŒQÆæ q+¨Ü«∞O. D q+¨Ü«∞OÖ’ W`«~° Kå#à◊√§ ZO^Œ∞‰õΩ áÈ\©
Ѩ_»‰õÄ_»^Œ∞?
(28 =∂iÛ 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!110

Q˘Å∞ã¨∞ Ѩ„uHõÅ∞ QÍh,
Q˘Å∞ã¨∞ Kå#à◊√§ QÍh
XHõ q=∞~°≈ Z^Œ∞~˘¯O\Ï~Ú.
P „áêO`«Ñ¨Ù =ºH˜Î`åfixfl
ã¨Ê+¨ìOQÍ Ñ¨eH˜OK«_»O ÖË^Œx!
JO^ŒiH© "ÕkHõ D „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O
U^≥<· å ™œÅÉèºí =Ú#flѨÙÊ_»∞ "å_»∞HÀ=_»O `≥e"≥#· Ѩx. JÖψQ áÈ\©^•~°∞
Ѩiq∞ux QÆ=∞xOz ^•xfl `≥eqQÍ LѨÜ∂≥ yOK«∞HÀ=_»O =∞~À =ӺǨÏO. ~ÀAHÀ
lÖÏ¡ ˆHO„^ŒO K˘Ñ¨ÙÊ# \©g–9 "åi ''<≥·<£ Ñ≤ZO q`ü ~°q„ѨHÍ+π—— HÍ~°º„Hõ=∞O
`≥Å∞QÆ∞ <å@ ~åR Ѩ~°º@# KÕÜ«∞_»O XHõ q#∂`«fl „ѨÜ≥∂QÆO. D "Õ∞~°‰õΩ
\©g–9 ã¨Oã¨÷#∂, ~°q„ѨHÍ+π#∂ Jaè#OkOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
¿Ñ~°∞ `≥zÛÃÑ\˜ì# 'Z<£H“O@~ü— ÖÏO\˜ HÍ~°º„Hõ=∂xfl =∞~°ÖÏ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì
`«$Ñ≤ÎѨ_»‰õΩO_® q#∂`«fl ѨO^ä•Ö’ ~å=_»O ǨÏi¬OK«^ŒQÆæ JOâ◊O. ''<≥·<£ Ñ≤.ZO.
q`ü „Ѩ}Üü∞~åÜü∞—— HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ „Ѩu^èŒfixQÍ JxÑ≤OKÕ ¿Ñ~°∞ q#flѨÙÊ_»∞ ÃÑ^ŒÌ
111 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Pã¨H˜Î HõÅQÆÖË^Œ∞. x*ÏxH˜ D ji¬Hõ x~°úiOK«∞‰õΩ#flѨÙ_»∞ Ãã·`«O ~°q„ѨHÍ+πQÍiH˜
‰õÄ_® PÖ’K«# =zÛ =ÙO_»HõáÈ=K«∞Û. HÍh nxH˜ `≥Å∞QÆ∞ ¿Ñ~°∞ =ÙO_ç =ÙO>Ë
=∞iO`« Ǩ~ÚQÍ =ÙO_Õ^Õ"≥∂! 㨈~! ™ê^è•~°}OQÍ „ѨKå~°, „Ѩ™ê~° ™ê^èŒ<åÅ∞
„QÍg∞} „áêO`åʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ =ÙO\ÏÜ«∞h, #QÆ~°OÖ’x "å~°∞ `«∞q∞‡<å Jq
"å~°ÎÅ∞ KÕ™êÎÜ«∞x JO@∞O\Ï~°∞. Wk J~°÷O ÖËx P~ÀѨ} HÍ^Œ∞. _èçb¡ #∞Oz
*ÏfÜ«∞ Kå#à◊√§QÍ „ѨHõ\ ˜OK«∞‰õΩ<Õq „Ѩ™ê~°O KÕ¿ã JOâßÖ’¡ KåÖÏ ÉèÏQÆO _èçb¡
"å~°ÎÖË! Wk "å~åÎѨ„uHõÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® q#|_Õ q=∞~°≈!
Kå#à◊§ q+¨Ü«∞OÖ’ J~Ú`Õ Wk =∞iO`« f„=OQÍ q#|_»∞`ÀOk.
nxH˜ HÍ~°}O ã¨Ô~·# <≥\ò=~ü¯ ÖËHõáÈ=_»"≥∂, <≥\ò=~ü¯ =Ù<åfl ã¨iQÍ
"å_»∞HÀHõáÈ=_»"≥∂ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. WOw¡+π #∂ºãπ Kèå#à◊§Ö’ <≥O|~ü=<£QÍ
Ñ≤Å∞=|_Õ ''Z<£_ç\ ˜q24˛7—— Kå#Öò‰õΩ ‰õÄ_® <≥\ò=~ü¯ JO`«O`«=∂„`«"Õ∞! U^À
H˘O^Œi ã≤|ƒOk <≥·Ñ¨Ù}ºO`À #_»∞™ÈÎOk. D ֒ѨO QÆ=∞xOKÕ H˘xfl „áêOfÜ«∞
Ѩ„uHõÅ`À XѨÊO^ŒO KÕã¨∞HÀ"åÅx „Ѩܫ∞uflOz, ã¨Ñ¶¨ÅO HÍÖËHõáÈ~ÚOk ã¨Oã¨÷.
=∞i `≥Å∞QÆ∞ #∂ºãπ Kèå#à◊§ q+¨Ü∞« O K«∂^•ÌO. =∞#‰õΩ #∂ºãπ Kå#à◊√§QÍ
=Ù#flq Ô~O_Õ! D\©g–2 ã¨Oã¨÷‰õΩ k#Ѩ„uHõ Ü«∞O„`åOQÆO ѨÙ+¨¯ÅOQÍ =ÙOk.
ÖˇHõ¯‰õΩ q∞Oz Kå#à◊√§ =Ù<åfl~Ú. `≥QÆ|_ç ky`Õ Z^Œ∞ˆ~ =ÙO_»‰õÄ_»^Œ∞.
J~Ú<å "åã¨Î=O JÖÏ ÖË^Œ∞. ֒ѨO ZHõ¯_À =ÙO_®e. ɡOQÍb Kå#Å∞
J~Ú<å, QÆ∞[~åu Kå#Å∞ J~Ú<å XˆH KÀ@ #∞O_ç „Ñ¨™ê~°O KÕÜ«∂Å<Õ ã¨Oã¨÷
=º=Ǩ~°O Wk. Wk =º=™ê÷Ѩ~°OQÍ xÜ«∞O„`«}‰õΩ ™œÅÉèíºOQÍ =ÙO_»=K«∞Û.
JO^Œ∞=Å¡<Õ Q˘Å∞ã¨∞ Ѩ„uHõÅ∞ QÍh, Q˘Å∞ã¨∞ Kå#à◊√§ QÍh XHõ q=∞~°≈
Z^Œ∞~˘¯O\Ï~Ú. P „áêO`«Ñ¨Ù =ºH˜Î`åfixfl ã¨Ê+¨ìOQÍ Ñ¨eH˜OK«_»O ÖË^Œx! WO^Œ∞Ö’
x[O ÖËHáõ ÈÖË^∞Œ . JO^Œ∞=Å¡<Õ =ÚáêÊuHõ =O`«∞ lÖÏ¡Ö’¡ ™êOˆHuHõ ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞
ѨÙ+¨¯ÅOQÍ =ÙO_ç, „Ѩu ~ÀA „Ѩu KÀ@ #∞Oz „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ W=fiQÆeˆQ
™ê=∞~°÷ºO =ÙO_ç ‰õÄ_® D\©g–2 q∞#fl‰õΩO_ç áÈ~ÚOk.
PkÖÏÉÏ^£, J#O`«ÑÙ¨ ~°O, Hõ_Ñ» ,¨ HõsO#QÆ~,ü XOQÀÅ∞, q[Ü«∞#QÆ~O° –
#∞O_ç „Ñ¨`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O Uq∞\˜? WѨÙÊ_»∞ ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ @∂iOQ∑
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!112
\ÏH©ã∞¨ ÖÏQÍ D „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O T~°∂~å u~°Q_Æ O» =Å¡ PÜ«∂ „áêO`åÅ ã¨=∞㨺Å∞
"≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ =™êÎ~Ú. P „áêO`«Ñ¨Ù <åÜ«∞‰õΩÅ∞ |∞e¡`≥~° g∞^Œ Hõ#|_»`å~°∞.
JO`«‰õΩq∞Oz „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O JO>Ë WO`Õ<å? ''JÉ’ƒ—— J#∞‰õΩ<Õ"å~°∞ ''WO`«
ã≤OѨÙÖÏ—— Jx ÉèÏqOK«=K«∞Û. `«‰õΩ¯==∞Ok`À WO`« x~å_»O|~°OQÍ
"≥Ú^ŒÅ=Ù`åÜ«∂ Jx ‰õÄ_® É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ`«ºHõ∆
„Ѩ™ê~°O HÍ=_»O=Å¡ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® *Ï„QÆ`QΫ Í =ÙO\Ï~°∞. =∂@ =∂~°Û_®xH˜
gÅ∞ HÍ^Œ∞. JO`«‰õΩq∞Oz Wk <åÅ∞QÆ∞ QÀ_»Å =∞^茺 [iˆQ `«O`«∞ HÍ^Œ∞.
P~°∞|Ü«∞Å∞ "≥∞ÿ^•#OÖ’, #_ç~À_»∞¤ ‰õÄ_»eÖ’ [iˆQ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O.
Jaè„áêÜ«∂Å∞ WHõ¯_» iyæOQ∑ J=Ù`åÜ«∞<Õ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. W@∞=O\˜q ˆH=ÅO
ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’, ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz =∂„`«"Õ∞ =ÙO_»#Hõ¯~°ÖË^Œ∞.
x*ÏxH˜ WÖÏ „Ѩ™ê~° ã¨÷ÅO =∂~°Û_»O H˘`«ÎHÍ^Œ∞. P=∞^茺 aaã≤ `«#
â◊√„Hõ"å~°O ~å„u 10 QÆO@ʼnõΩ ѨÅ∞KÀ@¡ #∞Oz „Ѩ™ê~°O KÕã≤Ok. JÖψQ
~å*ònÑπ ã¨~ˆ âÌ ßÜü∞ `«# 'aQ∑ÃÑ\·¶ ò— HÍ~°º„Hõ=∂xfl "Õ~ˆ KÀ@ #∞Oz „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞.
PÜ«∂ Kå#à◊§ áÈHõ_»Å #∞Oz ã¨∂ÊùiÎ á⁄Ok ~°q„ѨHÍ+π W@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O
~°∂á⁄OkOz#@∞¡ ã¨∞Å∞=ÙQÍ J=QÆ`«=∞=Ù`«∞Ok.
WHõ [# ™ê=∂#ºO „Ѩâ◊flÅ∞ J_»QÆ_»O– ÖË^• ѨOz WzÛ# „Ѩâ◊flÅ∞
=e¡OK«_»O – XHõ¯>Ë HÍ^Œ∞ W`«~° \©g Kå#à◊§Ö’ Ãã·`«O [~°∞QÆ∞`ÀOk. JaèÖÏ+¨
=Ù#fl"åiH© J_»Q_Æ O» Ö’ ã¨Ê+¨`ì « =ÙO_»^∞Œ . L`åûǨÏO =∂„`«O LO@∞Ok. XHÀ¯™êi
™ê=∂#∞ºÖ’¡ ã¨Ê+¨`ì « L<åfl, "ÕkHõ g∞^Œ =Ù#fl ~å[H©Ü∞« „Ѩ=ÚY∞Å∞ hà◊√§ #=∞Å_»O
i"åA.
UkU"≥∞ÿ<å J#∞ã¨O^è•#Hõ~°Î J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ, <Õ~°Êi`«#O`À =ÙO>Ë
HÍ~°º„Hõ=∞O QÆ>ˇì‰õΩ¯`«∞Ok. HÍh ~°q„ѨHÍ+πQÍ~°∞ [#O =∞^茺 xÅ|_ç
=∂\Ï¡_»∞`«∞#flѨÙ_»∞ ÉèíOy=∞ =∞iO`« K«∂_»^ŒQÆæ suÖ’ =ÙO>Ë ÉÏ=ÙO@∞Ok.
xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ D HÍ~°º„Hõ=∞O `≥Å∞QÆ∞ \©g „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÖ’¡ XHõ =∞Å∞ѨÙQÍ
=ÙO_çáÈ`«∞Ok.
(2 "Õ∞ 2004)
113 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Ѷ¨ÖÏ<å áêsìH˜ Wxfl =™êÎÜ≥∂Kü–
Jx á⁄^ŒÌã¨Î=∂#O „ѨHõ\˜OK«_»O`À
H˘O^ŒiH˜ =∞Ǩ^•#O^ŒO J~Ú`Õ,
q∞QÆ`å"åiH˜ =O\˜g∞^Œ HÍ~°O ѨÓã≤#@∞ì J=Ù`ÀOk.
ZxflHõÅÃÑ· \©g „ѨÉèÏ=q∞OuO`« HÍ^ŒÜ«∂!
D™êi [iy# ZxflHõʼnõÄ, WO`«=~°‰õÄ [iy# ZxflHõʼnõΩ =Ù#fl
`Õ_® Uq∞@O\Ï~°∞? WѨÙÊ_»∞ JO`å ™êOˆHuHõ q*Ï˝#ã¨=∞Ü«∞O – ZxflHõÅ
„ѨKå~°O #∞Oz áÈeOQÆ∞ ^•HÍ JO`å ZÅ„HÍìxH± Ü«∞O„`åÅ qxÜ≥∂QÆ"Õ∞!
WO`«=~°‰õΩ [iy# ZxflHõÖ’¡ WO`« ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# "å_»ÖË^Œ∞. ZÅ„HÍìxH± F\˜OQ∑
q∞+¨<£ "å_»@O z=i JOHõ"≥∞ÿ`Õ, JO`«=~°‰õΩ #_çzOk |∞e¡`≥~° „ѨǨã¨#O.
JO`«=~°‰õΩ J~Ú`Õ ÉÏ=ÙO_Õk– HÍh áÈeOQÆ∞ S^Œ∞ q_»`«Å∞QÍ W~°"≥· ~ÀAÅ
=º=kèÖ’ ™êQÆ_»O =∞iO`« H˘#™êyOѨÙ. ^•O`À Zy˚\ò áÈÖòû JO@∂ áÈeOQÆ∞
~ÀA<Õ PÜ«∂ Kå#à◊√§ Ѷ¨ÖÏ<å áêsìH˜ Wxfl =™êÎÜ≥∂Kü– Jx á⁄^ŒÌã¨Î=∂#O
„ѨHõ\ ˜OK«_»O`À H˘O^ŒiH˜ =∞Ǩ^•#O^ŒO J~Ú`Õ, q∞QÆ`å"åiH˜ =O\˜g∞^Œ
HÍ~°O ѨÓã≤#@∞ì J=Ù`ÀOk. `åO|∂ÖÏeKåÛO `«#∞fl‰õΩ Kå=O_ç J#fl@∞¡ Zy˚\ò
áÈeOQ∑ ѶŨ `åeKåÛO ZO`«^•HÍ J~Ú<å áÈ\Ï¡_∞» HÀO_ç JO@∞<åfl~Ú Kå#à◊√§–
JO^Œ∞=Å¡<Õ D™êi ZxflHõÅ∞ [iyOk g^èŒ∞Ö’¡ HÍ^Œ∞, |Ç≤Ï~°OQÆ „Ѩ^ÕâßÖ’¡
HÍ^Œ∞, "å~åÎѨ„uHõÖ’¡ HÍ^Œ∞– ˆH=ÅO \©g Kå#à◊§Ö’! W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å "å~åÎ
Kå#à◊√§ =∞# ^Õâ◊OÖ’ Zxfl =Ù<åflÜ≥∂ `≥Å∞™ê? ~ÀA‰õΩ#fl QÆO@Å ã¨OYº
Hõ<åfl, "å~åÎ Kå#à◊§ ã¨OYº Z‰õΩ¯=. WOHÍ ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥áêÊÅO>Ë 53! ZxflHõÅ∞
=ÚO^Œ∞ "å~åÎ Kå#à◊√§ ‰õÄ_® =ÚO^Œã∞¨ QÎ Í– =∞# ~åROÖ’ „áê~°OaèOK«|_®¤~Ú.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!114
x*ÏxH˜ D q+¨Ü«∞OÖ’ PO„^茄Ѩ^Õâò J„QÆ™ê÷#OÖ’ =ÙOk. JO>Ë "å~åÎ Kå#à◊§
ã¨OYºÖ’ HÍHõáÈ~Ú<å– ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ Kå#à◊§#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»OÖ’
„Ѩu Kå#Öò– W`«~° Jxfl Kå#à◊§`À áÈ\© Ѩ_çOk. ZO^Œ∞HõO>Ë Wk „ѨHõ@#Å
¿Ñ~°∞# P^•Ü«∞O, „ѨKå~°O ÅaèOKÕ =∂~°æO. ~°Hõ~°HÍÅ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ áêsìÅ
HÀã¨O KåÖÏ KÕâß~Ú Kå#à◊√§.
„Ѩu ^ŒâÖ◊ ’#∂ |∞e¡`~≥ ° ZxflHõÅ#∞ „ѨÉÏè q`«O KÕãO≤ k. `˘Å∞`« „Ѩ`º« Hõ∆
„Ѩ™ê~åÅ∞, `«~åfi`« „ѨH@ õ #Å∞, Ñ≤=∞‡@ D „ѨH@ õ #ÅÃÑ· q∞QÆ`å ѨHÍ∆ Å P~ÀѨ},
^•O`À ~å[H©Ü«∞ áêsì \©g „ѨHõ@#Å#∞ ZxflHõÅ Hõg∞+¨<£ JOwHÍ~°O
á⁄O^•Å#@O, Ѷe¨ `«OQÍ H˘xfl áêsìÅ „ѨH@õ #Å∞ LѨãO¨ ǨÏiOK«∞HÀHõ `«Ñʨ xã¨i
Ѩiã≤u÷ U~°Ê_çOk. áêsìÅ ~°H~õ H° ÍÅ „ѨKå~°O, áÈÖò ã¨~ˆ fiÅ∞, áÈÖò ã¨~ˆ fiŠѶe¨ `åÅ∞
„ѨH\õ O˜ K«_O» , áÈeOQÆ∞ JÜ«∂ºHõ Zy˚\ò áÈÖò Ѷe¨ `åÅ∞ „ѨH\õ O˜ K«_O» , `˘eq_»`«
Zy˚\ò Ѷ¨e`åÅ =ÚO^Œ∞– Wq J#=ã¨~°=∞#fl"å~°∞, `«~åfi`« P#O^ŒOQÍ
q∞#fl‰õΩO_»@O, =∞iH˘O^Œ~°∞ J=ã¨~°OÖË^Œx HÀ~°∞ì<å„â◊~ÚOK«_»O, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
`«# Jaè„áêÜ«∞O ~Ô O_»= q_»`« áÈeOQÆ∞~ÀA ѨKÛ« *ˇO_® TѨ_O» , „ѨuѨHÍ∆ ʼnõΩ
„Ѩ[Å∞ *ˇ· JO@∞<åfl~°x Kå#à◊√§ „ѨHõ\ ˜OK«_»O, áêÅHõ ѨH∆ÍÅ∞ P„QÆÇ≤ÏOK«_»O,
Zy˚\òáÈÖòû g∞^Œ K«~°Û HÍ"åÅx H˘O^Œ~°#_»O, =∞iH˘O^Œ~°∞ ~å*ϺOQÆ ã¨=~°}
^•fi~å x¿+kèOKåÅ#_»O– Wk WOHÍ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙOk. ѨÓiΠѶ¨e`åÅ∞
`≥e¿ã =~°‰õΩ Wk `«Ñ¨Êxã≤i Ѩiã≤÷u. U =∂„`«O QÆ=∞xOz<å ˆHO„^Œ aO^Œ∞=Ù
|∞e¡`≥ˆ~! D™êi Z#fl_»∂ ÖË#O`«QÍ |∞e¡`≥~°, "≥O_ç`≥~° `å~°Å#∞ Jxfl áêsìÅ∞
~å[H©Ü«∞ „ѨKå~°OÖ’H˜ kOKå~Ú. Wk HÍHõ`åmÜ«∞O HÍ^Œ∞. ÔH"≥∞~å =ÚO^Œ∞
Pi`Õi# "å~°∞, „Ѩu ~ÀA `≥~°g∞^Œ ѨÅHõiOKÕ"å~°∞ „ѨKå~åxH˜ `À_»Ê_»∞`å~°x
~å[H©Ü«∞ ѨH∆ÍÅ PÖ’K«#. \©g HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ "åã¨ÎqHõ rq`«O JO`«~å÷#"≥∞ÿ,
Jã¨O|^Œú rq`«O „Ѩ`º« Hõ"∆ ∞≥ #ÿ @∞ì D™êi ZxflHõÅÖ’ Jq^Œº, ¿Ñ^ŒiHõO, J<å~ÀQƺO,
Ѩ~åº=~°}O, Jaè=$kú– =O\˜q Jã¨Å∞ ~å[H©Ü«∞ JOâßÅ∞ HÍÖËHõáÈÜ«∂~Ú.
Wk \©g ѨÙ}º"Õ∞! JO`ÕHÍ^Œ∞ \©g HÍ~°}OQÍ q<À^ŒO g∞ WO\˜H˜ =zÛ#@∞ì–
WѨÙ_»∞ ~å[H©Ü«∞ „ѨKå~°O #\˜ìO\’¡H˜ |∞e¡`≥~° ^•fi~å „Ñ¨"ÕtOzOk. JO>Ë
F@∞ "Õ¿ã"åi ^ŒQÆæiˆH ~å[H©Ü«∞ ѨH∆ÍÅ∞ ~å=_»O. WѨÙ_»∞ |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÅ∞ HÍã¨Î
115 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
~À_£ ëÈÅ∞QÍ =∂~å~Ú. g∞~°∞ „â◊=∞ fã¨∞‰õΩx =∂ =^ŒÌ‰õΩ ~å=^Œ∞Ì. "Õ∞"Õ∞ g∞
WO\˜^•HÍ =™êÎO– F>ËÜ«∞O_ç. Wk „ѨKå~°ã¨~°o. Wk ‰õÄ_® \©g„ѨÉèÏ="Õ∞!
=∞~À"≥·Ñ¨Ù \©g ^•fi~å JkèHÍ~åxH˜ KÕ~°∞= HÍQÆÅ=∞x KåÖÏ=∞Ok
#=∞‡HõO ÖÏQÆ∞Ok. Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞Å∞, "å~åΠѨ„uHõÅ Ü«∞[=∂#∞Å∞ #∂ºãπ
Kå#à◊√§ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞. '^≥·xH± *ÏQÆ~°}ü—, '"å~°Î— "å~åÎѨ„uHõÅ∞ "å~åÎ Kå#à◊§`À
=ã¨∞Î#fl@∞ì `å*Ï „ѨHõ@#. JÖÏ HÍHõ ã¨Ç¨~å, g_çÜ≥∂HÍ<£ =O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ "å~åÎ
Kå#à◊√§ „áê~°OaèOK«_»OÖ’ JO`«~å~°÷O– JkèHÍ~°O KÕ~°∞= HÍ"åÅ#∞HÀ=_»"Õ∞!
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ \©g Kå#à◊√§ ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ ~°OQÆ∞ ѨÓã¨∞‰õΩO@∞<åflÜ«∞x
q=∞~°≈. „Ѩ}Üü∞ ~åÜü∞, Z<£._ç.\˜.q. ™ÈxÜ«∂ QÍOnèH˜ KÕ~°∞=x H˘O^Œ~°O>Ë–
'WO_çÜ∂« @∞_Õ— "åi 'P*ò`H« —± JkèHÍ~° ѨHO∆õ a*ˇÑH≤ ˜ ã¨xflÇ≤Ï`«O Jx =∞iH˘O^Œi
Jaè„áêÜ«∞O. ã¨=∂*ò"åk áêsìH˜ ã¨Ç¨ ~å H˘=Ú‡HÍã¨∞OÎ ^Œx WOH˘O^Œ~O° >Ë D\©q
K«O„^ŒÉÏ|∞‰õΩ ÉÏHÍ Ñ¨_»∞`ÀO^Œx =∞iH˘O^Œi ÉèÏ+¨ºO. [Ü«∞\©g [Ü«∞Åe`«‰õΩ,
ã¨<\£ q˜ Hõ~∞° }ÏxkèH˜ „ѨKå~°O KÕÜ∞« _»O ZO`« ã¨ÇϨ ["≥∂, Hˆ ~°àÖ◊ ’ HÔ ~· e° ã≤.Ñ≤.ZO.
‰õΩ Ãã· J#_»O JO`Õ ã¨Ç¨Ï[O(Jk P áêsì "åi Kèå#Öò Hõ#∞Hõ). ZxflHõÅ „ѨKå~°
=ºÜ«∞OÖ’ |∞e¡`≥~° D™êi =O^Œ HÀ@∞¡ QÆ_çOz =ÙO@∞O^Œx XHõ JOK«<å.
JO>Ë Jxfl Kå#à◊√§ Hõeã≤ J#fl=∂@. WO^Œ∞Ö’ ‰õÄ_® D™êi „áêOfÜ«∞
ÉèÏ+¨Å‰õΩ "≥ÚQÆ∞æ Hõ#|_»∞`ÀOk. WOw¡+¨µ‰õΩ Ѩk âß`«O ˆH\Ï~Ú¿ãÎ, ÉèÏ~°fÜ«∞
ÉèÏ+¨Å‰õΩ `˘OÉè·ˇ âß`«O W=fi_»O ^•xH˜ P^è•~°O. Wk HÍO„ÔQãπ áêsì Hˆ \Ï~ÚOѨÙÖ’
ã¨Ê+¨Oì QÍ Hõ#|_çO^Œx qâı+¡ }¨ Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~Ú. `«~åfi`« |∞e¡`~≥ ° ѨÙ}Ϻ# qO^躌 ‰õΩ
J@∞ W@∂ =∞~À `Õ_® Hõ#|_»∞`ÀOk. ^ŒH˜∆}Ïk <åÜ«∞‰õΩÅ∞ JÅ"ÀHõQÍ |∞e¡`≥~°
g∞^Œ ~å}˜ã¨∞ÎO>Ë L`«Î~åk <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `ÕeáÈ`«∞<åfl~°@. JO^Œ∞=Å¡ L`«Î~°
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ Jxfl „Ѩ^è•# ѨH∆ÍʼnõΩ '™ÈÊH±ûѨ~°û<£û— =Ù<åfl~°x q=iã¨∞Î<åfl~°∞.
K«∂âß~å! g∞ˆ~"≥∂ J=∂Ü«∞HõOQÍ „áê}O ÖËx \©g =ÚO^Œ∞ ‰õÄ~˘ÛO@∞<åfl~°∞.
HÍh ^•x`À „Ѩ„H˜Ü«∞ PyáÈ=_»O ÖË^Œ∞. JO`«O HÍ^Œ∞ P~°OÉèíO. Ѷ¨e`«OQÍ
Q˘Å∞ã¨∞ „ѨÉèÏ"åÅ∞ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú. Z\ÁzÛ =∞#O QÆ=∞xOKåÅO`Õ!
(9 "Õ∞ 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!116

ã¨=∂Kå~°O JOkOK«_»OÖ’ "ÕQÆO ZÖÏ =ã¨∞ÎOk?
P ã¨Oã¨÷‰õΩ =∞Oz <≥\ò=~ü¯ =Ù#flѨÙÊ_»∞ ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok.
JÖψQ "åºYº`Àáê@∞ ã¨=∂Kå~°O ã¨iQÍ ~Ú"åfiÅO>Ë
|∞e¡`≥~°g∞^Œ =ÙO_Õ ã¨÷ÖÏxfl ã¨*Ï=ÙQÍ "å_»∞HÀ=_»O,
=∞Oz "åºMϺ`«`À áê@∞ ã¨Ô~·# áê#eã¨∞ìÅ#∞
ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞HÀ=_»O J=ã¨~°O.
áÈ\ÏáÈ\©QÍ áÈ~å_ç# Kå#à◊√¡
ZO`À L`«¯O~î° ˆ~Ñ≤# PO„^茄Ѩ^Õâò ~åR JÃãOc¡ ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞–
JO`«‰õΩq∞Oz# ã¨OK«Å<åxfl q∞yeÛ q㨇ܫ∞O HõeyOKå~Ú. L`«¯O~î°
ˆ~Ѩ_»OÖ’#∂, ã¨OK«Å<åxfl JOkOK«_»OÖ’#∂ \©g Kå#à◊√§ KÕã≤# Hõ$+≤
„Ѩâ◊Oã¨hÜ«∞O. D™êi ZxflHõÅÖ’ HÍO„ÔQãπ r=#‡~°} ã¨=∞㨺QÍ ÉèÏqOz
áÈ~å_çOk. J#∞HÀx Ѷ¨e`åÅ#∞ JO^Œ∞‰õΩOk. Kå#à◊√§ =∂„`«O Hõ∆}Hõ∆}O
áÈ\ÏáÈ\©QÍ áÈ~å_ç `å*Ï "å~°ÎÅOkOKå~Ú.
D™êi ZxflHõʼnõΩ ~°OQÆã¨÷ÅO |∞e¡`≥~° Jx KåÖÏ™ê~°∞¡ J#∞‰õΩ<åflO.
JO`«=∂„`å# |∞e¡`≥~° ~å[H©Ü«∞ Ѷ¨e`åÅ#∞ ѨÓiÎQÍ „ѨÉèÏq`«O KÕã≤O^Œx
ÉèÏqOK«#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. W@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∞O ѨÓiÎQÍ `«Ñ¨ÙÊ Jx ™ê=∂#∞º_ç f~°∞Ê
_è»OHÍ Éèí*Ï~ÚOz =∞s K≥Ñ≤ÊOk. J~Ú`Õ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz „Ѩu
=∞Å∞ѨÙÖ’#∂ \©g „Ѩ^è•# Éèí∂q∞Hõ áÈ+≤Oz ã¨=∂Kå~°O JO^Œ*Ëã≤Ok.
117 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
ZÖÏQÆO\Ï~å? z=~°‰õΩ F@∞¡ "Õã≤ "≥Å∞ѨeH˜ =zÛ#"åi =∞<ÀQÆ`«O J_çy–
x~°fiÇ≤ÏOKÕ Zy˚\òáÈÖòû D ZxflHõŠѶe¨ `åÅ áÈHõ_Å» #∞ ã¨Ê+¨Oì QÍ<Õ K≥Ñʨ QÆeQÍ~Ú.
W@∞=O\˜ ã¨~ˆ fiÅhfl ^•^•Ñ¨Ù \©g Kå#àı§ x~°fiÇ≤ÏOKå~Ú. ÖË^OŒ >Ë H˘xfl =∂„`«O
Ѩ„uHõÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À KÕâß~Ú. J~Ú`Õ D Ѷ¨e`åÅ∞ `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
ÖË#ѨÙ_»∞ "å\˜x YO_çOK«_»O ‰õÄ_® K«∂âßO.
~åR JÃãOc¡ ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞ W=fi_®xH˜ ^•^•Ñ¨Ù Jxfl Kå#à◊√§
ZO`À Hõ$+≤ KÕâß~Ú. ÖˇH˜¯OѨ٠L^ŒÜ«∞O 8 QÆO@ÅÔH·`Õ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ ~ÚOHÍ
=ÚO^Œ∞QÍ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å `≥Å∞QÆ∞"å~°ÎÅ Kå#à◊√§ Ô~O_Õ
J~Ú<å "Õ∞ 11# ^•^•Ñ¨Ù S^Œ∞ Kå#à◊√§ ZxflHõŠѶ¨e`åÅ "å~°ÎÅ#∞
x~°O`«~åÜ«∞OQÍ ~ÚKåÛ~Ú. ^Œ∂~°^~Œ ≈° <£, D\©g2, \©g–9, =∂\©g, `Õ[\©gÅ∞
`«=∞ â◊H˜Î ™ê=∞~å÷ºÅ∞ X_ç¤ `å*Ï "å~°ÎÅ∞ ~ÚKåÛ~Ú. "å~åÎ^Œ$â◊ºO =∂ˆ~H˘nÌ,
\©g ÔH"≥∞~åÅ∞ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã≤ `å*Ï Ñ¨iã≤÷ux gHõ∆‰õΩÅ =ÚO^Œ∞ ѨOKå~Ú.
g\˜H˜ `À_»∞ Z<£_ç\ ©g, P*ò`«H±, ™êì~ü =O\˜ WOw¡+¨µ, Ç≤ÏOn Kå#à◊√§ Ãã·`«O
L^Œ Ü « ∞ O #∞Oz ™êÜ« ∞ OHÍÅO =~° ‰ õ Ω `≥ Å ∞QÆ ∞ „áêO`« Ñ ¨ Ù qâı ë êÅ`À
=ÚxyáÈÜ«∂~Ú.
QÆ`«OÖ’ J~Ú`Õ ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞ ZѨÙ_À J~°ú~å„u ~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·,
=∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA =∞^蕺ǨflxH˜ áÈHõ_» Uq∞\’ `≥e¿ãk, ÖË^• =∞~ÀѨÓ@
J=ã¨~=° ∞ÜÕ∞ºk. D™êi ZÅ„HÍìxH± F\˜OQ∑ q∞+¨<£ ѨÙ}º=∂x Ѷe¨ `åÅ∞, ÖˇH¯˜ OѨÙ
„áê~°OaèOz# Ô~O_»∞ QÆO@Ö’¡<Õ ~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. =∞~À QÆO@, QÆO@#fl~°‰õΩ
q*Ë`«Öˇ=~À, Ѩ~ål`«∞Öˇ=~À ã¨∞Å∞=ÙQÍ É’^èŒÑ¨_çOk. J~Ú`Õ D "å~°ÎÅ∞
JOk=fi_»OÖ’ Kå#à◊§ "ÕQÆO, ™ê=∞~°÷ºO ã¨∞Å∞=ÙQÍ É’^èŒÑ¨_çOk. XHõ~°HõOQÍ
Kå#à◊§H˜k ѨsH∆Í ã¨=∞Ü«∞O. ~Ú@∞=O\˜ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡<Õ Z=ˆ~q∞\’ `Õ@`≥Å¡O
J=Ù`«∞Ok.
ã¨=∂Kå~°O JOkOK«_»OÖ’ "ÕQÆO ZÖÏ =ã¨∞ÎOk? P ã¨Oã¨÷‰õΩ =∞Oz
<≥\ò=~ü¯ L#flѨÙÊ_»∞ ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok. JÖψQ "åºYº`Àáê@∞ ã¨=∂Kå~°O ã¨iQÍ
~Ú"åfiÅO>Ë |∞e¡`≥~°g∞^Œ =ÙO_Õ ã¨÷ÖÏxfl ã¨*Ï=ÙQÍ "å_»∞HÀ=_»O, =∞Oz
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!118
"åºMϺ`«`À áê@∞ ã¨~Ô #· áê#eã¨∞Åì #∞ ZOÑ≤Hõ KÕã∞¨ HÀ=_»O J=ã¨~O° . nxH˜`À_»∞
>ˇHÍflÅr ã¨Ç¨ÏHõiOKåe. ZѨÙ_»∞ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞ÎOk? L`«Î=∞"≥∞ÿ# >ˇHÍflÅr =∞#=^ŒÌ
=Ù#flѨÙ_»∞– Jk "≥Ú~å~ÚOKÕ J=HÍâ◊O `«‰õΩ¯=. JÖψQ ^•x`Àáê@∞ ^•xfl
qxÜ≥∂yOKÕ"åiH˜ <≥·Ñ¨Ù}ºO, ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiÎ ZO`À J=ã¨~°O.
D\©g–2Ö’ `å*Ï ã¨=∂Kå~°O, KåÖÏ `«fi~°QÍ á⁄OkHõQÍ ~ÚKåÛ~°∞.
J~Ú`Õ "åi=^ŒÌ PǨfixOK«|_ç# "åºMϺ`«Å∞ `«‰õΩ¯=QÍ ~å}˜™êÎ~°∞. Wk áê`«
q=∞ˆ~≈! x*ÏxH˜ ~Ú@∞=O\˜ ã¨O^Œ~åƒùÖ’¡ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍx"å~°∞
Z‰õΩ¯=QÍ gHõ∆‰õΩʼnõΩ ã¨Ç¨ÏHõiOK«=K«∞Û. gHõ∆‰õΩÅ PÖ’K«#ʼnõΩ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»=K«∞Û.
`å*Ï ã¨=∂Kå~°O`À áê@∞ ~Úk ‰õÄ_® `À_≥·`Õ Kå#Öò =∞iO`« „áêK«∞~°ºO
á⁄O^Õ J=HÍâ◊O =ÙO_Õk.
JO`« ‰ õ Ω q∞Oz D\© g –2 XHõ áêsì Ñ ¨ @ ¡ KåÖÏ L^•~° O QÍ
=º=ǨÏi™ÈÎO^Œ<Õ q=∞~°≈ JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞. P áêsì Ѩ~å[Ü«∞O ÉÏ@Ö’
#_»∞™ÈÎO^Œx ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# `«~åfi`« ‰õÄ_® `≥~°g∞^Œ P áêsì zǨÏflOÃÑ·#<Õ
ZO^Œ∞‰õΩO_®e? „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞O QÆ=∞xOK«~Ú<å, ^•xfl Ô~O_»=™ê÷#OÖ’ =∂iÛ
=ÙO_»=K«∞Û. Wk z#fl q+¨Ü∞« "Õ∞ J~Ú<å „Ñ¨[Å PÖ’K«#Å∞ =∂HõH¯õ ~ˆ ^¡ <Œ Õ ^èÀ~°}H˜ ˜
XHõ L^•Ç¨Ï~°}.
"Õ _ ç " Õ _ ç "åºYºÅ`À ~° O AQÍ ™êˆ Q \© g –9 D™êi JO`« Q Í
PHõ@∞ìHÀÖË^"Õ ∂≥ Jx K≥áêÊe. KåÖÏ¿ãѨ٠P_çÜ∂≥ HÍfie\© J^è•fi#flOQÍ =ÙO_»_O» ,
^•O`Àáê@∞ ^Œ$â◊ºO ‰õÄ_® <å}º`« HÀÖ’Ê=_»O =∞#‰õΩ J#∞Éèí=O. `«~åfi`«
`≥~°g∞^Œ ZxflHõŠѶ¨e`åÅ ã¨OYºÅ∞ ~ÚzÛ#ѨÙÊ_»∞ 'HõÅ~ü HÍO„\Ïã¨∞ì— QÆ∞iOz
HÍh ã¨∞Å∞=ÙQÍ É’^èÑŒ _¨ Õ Ñ¨^uúŒ QÆ∞iOz HÍh PÖ’zOz#@∞ì ÖË^∞Œ . áê#eã¨∞Åì #∞
=∞OzQÍ<Õ PǨfixOK«QeÆ QÍ~°∞. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åi#∞Oz =∞OzQÍ q+¨Ü∞« O
~å|\ÏìÅO>Ë Ü«∂OHõ~ü „ѨuÉèí ZO`À J=ã¨~O° . D HÀ}OÖ’ ã¨fiѨfl "≥#∞Hõ|_®¤~x°
=ÚO^Œ∞QÍ „QÆÇÏ≤ Oz#@∞ì JxÑ≤OzOk. JÖψQ „QÍѶH≤ û± ™êÜ«∞O`À =∞iO`« Ö’`«∞QÍ
„Ѩܫ∞uflOz =ÙO_»=K«∞Û.
HõO\˜HO˜ ѨÙQÍ ™êy# "≥#· O =∂\©g q^è•#O. =∞Oz >ˇHfl˜ HõÖò HÍfie\©`À
119 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
™êyOk. JÖψQ ™êÜ«∞OHÍÅO =∞Oz ã¨=∂Kå~°O`À Ö’`«∞QÍ qâı¡+≤OKå~°∞
‰õÄ_®. JÜ«∞`Õ XHõ ^ŒâÖ◊ ’ Hˆ =ÅO ^è~Œ ‡° =~°ÑÙ¨ ã¨∞„|Ǩχ}ºO, UqÜ«∞ãπ`À HÍňHÑ∆ O¨
KÕÜ«∞_»O ~Ú|ƒOkQÍ `ÀzOk. ~å[H©Ü«∂Ö’¡ #@∞Å∞ =^ŒÌO@∂ „Ѩ[Å∞
u~°ã¨¯iOz#ѨÙ_»∞ – Kå#à◊§Ö’ "åi`À ~å[H©Ü«∞ qâı¡+¨}Å∞ ZO`«=~°‰õΩ
PHõ @ ∞ì ‰ õ Ω O\Ï~Ú? x*ÏxH˜ áê„uˆ H Ü« Ú Å#∞ Kå#à◊ √ § 㨠i QÍ
qxÜ≥∂yOK«∞HÀÖË^ŒxÑ≤OzOk. S."≥OHõ„\Ï"£, á⁄`«∂Îi "≥OHõ>Ëâ◊fi~°~å=Ù, ÔH.
~å=∞K«O„^Œ=¸iÎ, ~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£Å#∞ q∞#Ǩ~ÚOz „Ѩã≤^Œú [~°fleã¨∞ìÅ∞
áêÖ’æÖË^Œ∞. W<Õflã≤ QÆO@Åáê@∞ ™êy# ~å[H©Ü«∞ K«~°ÛÖ’¡ J"Õ "≥ÚǨÅ∞– Jxfl
Kå#à◊§Ö’ Hõ#|_®¤~Ú. ZO^Œ∞‰õΩ?
q∞QÆ`å =¸_»∞ Kå#à◊§`À áÈe¿ãÎ HÍã¨Î qaè#flOQÍ ™êyOk `Õ[. `Õ[
„Ѩ`ÕºHõ`« U=∞O>Ë– U^À Jaè„áêÜ«∂ÅO>Ë "≥∂\Ï~°∞ Ãã·H˜Öò „ѨHõ@# *’~°∞QÍ
™êyOk. D HÍ~°º„Hõ=∞O ^•fi~å =∞# =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ# Ü«∂OHõ~ü ~å"£∞
Jaè # O^Œ h Ü« Ú _» ∞ , K« ∂ _» \ ÏxH˜ ÃÑ^Œ Ì g ∞™êÅ`À Hõ O QÍ~° ∞ Ѩ Ù \˜ ì O z<å,
ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiÎ`À K«~°Û#∞ #_çÑ≤OKå_»∞.
K≥ÑÊ≤ O^Õ K≥Ñʨ _»O <åÜ«∞‰õΩÅ ÅHõ}∆ O. "åiH˜ QÆ∞~°∞KÎ ãÕ ≤ ^•iÖ’ ÃÑ@ìHáõ È`Õ
ÔH"≥∞~å =^ŒÅ~°∞. JO`«‰õΩq∞Oz – Ѷ¨e`åÅ∞ ~åÉ’ÜÕ∞=ÚO^Œ∞ ã¨OMϺâß„ã¨ÎO,
*’u+¨ºO, "åã¨∞Î „Ѩ=ÚY∞Å<Õ "åix PǨfixOz K«~°ÛKÕÜ«∞_»O Pã¨H˜Î^•Ü«∞Hõ"Õ∞!
JÖψQ Ѷe¨ `åÅ∞ "≥Å_¡ Ü » ∂« ºHõ J^Õ „Ѩ=ÚY∞Å#∞ |∞e¡`~≥ ° =ÚO^Œ∞ fã¨∞‰õΩ~å=_»O
ÉèíÖËQÍ LOk. WHõ¯_» ‰õÄ_® ~å"£∞ ~å}˜OKå_»∞. JÖψQ =∂ \©gÖ’ ã¨f+πÉÏ|∞
Hõ<åfl =∞~À Ü«∂OHõ~ü =∞iO`« xÅHõ_»QÍ ~å}˜OKå_»∞. J~Ú`Õ PÜ«∞# ^•ã¨i
<å~åÜ«∞}~å=Ùx J^Õ Ñ¨xQÍ LaƒOKåeû# J=ã¨~°O Uq∞\’?
WHõ Z<£_ç\ ˜g, P*ò`«H± Kå#à◊√§ q∞QÆ`å ^ÕâßxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# HÀ}OÖ’
„Ѩ™ê~åÅ∞ KÕâß~Ú. K«O„^ŒÉÏ|∞ ~år<å=∂ KÕ¿ã=ÚO^Œ∞ "≥Ú`«ÎO `≥Å∞QÆ∞Ö’
=∂\Ï¡_»@O`À– „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°O PÑ≤ K«~°Û H˘#™êyOK«_»O ÉÏ=ÙOk. WÖÏ
Jxfl Kå#à◊√§ ѨiH˜OK«_»O ZO`À Pã¨H˜Î^•Ü«∞HõOQÍ LOk!
(16 "Õ∞ 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!120

ZxflHõÅO>Ë `«=∞
WO\’¡ ÃÑo§Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ǨÏ_®=Ù_ç Ѩ_»∞`«∂
Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√§ ǨÏOQÍ=∂ KÕâß~Ú.
g∞_çÜ«∂ Kèå<≥Öòû‰õΩ QÆ∞}áê~î°=∂?
Dâ◊`å|ÌѨ٠„Ѩ^è•# ÅHõ∆}ÏÅ∞QÍ– ã¨=∂Kå~° ã¨=∂[O, QÀ¡|Öò qÖË*ò,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º JOu=∞ q[Ü«∞O Jx ¿Ñ~˘¯O@∂ =ÙO\Ï~°∞. g@xflO\˜Ö’#∂
>ˇeq[<£ „Ѩ^è•# Éèí∂q∞Hõ =Ç≤Ïã¨∞ÎO^Œx KåÖÏ ~°HÍÅ qâı¡+¨}Å∞ „ѨKå~°OÖ’
=Ù<åfl~Ú. ã¨=∂Kå~åxfl JOk=fi_»OÖ’QÍh, YO_®O`«~åÖ’¡ =Ù#fl "åix
HõÅѨ_»OÖ’QÍh, Jxfl =~åæÅ"åix XˆH™êi KÕ~°_»OÖ’ QÍh– >ˇeq[<£
W`ÀkèHõOQÍ `À_»Ê_»∞`«∞Ok. J~Ú`Õ J#∞Éèí"åÅ∞ ZÖÏ =Ù<åfl~Ú.
W\©=Å H˘xfl ~å„ëêìʼnõÄ, Ö’H±ã¨Éèí‰õΩ XˆH™êi ZxflHõÅ∞ [iQÍ~Ú.
=∞# ~åRO =~°Hõ~Ú`Õ QÆ`« #=O|~°∞ #∞Oz ZxflHõÅ "å`å=~°}O ѨÙ+¨¯ÅOQÍ
<≥ÅH˘x =ÙOk. Ѩ„uHõÅ∞ ~°Hõ~°HÍÅ ji¬HõÅ`À, „Ѩâßfl~°÷HÍÅ`À, Pâ◊Û~åº~°÷HÍÅ`À
¿ÑrʼnõΩ ¿ÑrÅ∞ ~åâß~Ú. ZxflHõÅ =ÚO^Œ∞ Ѩ„uHõÅ |~°∞=Ù Ô~\˜ìOѨ٠J~ÚºOk.
WHõ >ˇeq[<£ QÆ∞iOz K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. _çÃãO|~üÖ’ XHõ Kå#Å∞, [#=iÖ’
=∞~À Kå#Å∞– W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å∂ "å~°ÎÅ∞ W=fi_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. ZxflHõÅO>Ë
`«=∞ WO\’¡ ÃÑo§Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ǨÏ_®=Ù_ç Ѩ_»∞`«∂ Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√§ ǨÏOQÍ=∂
KÕâß~Ú. ~°H~õ H° ÍÅ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, ~°O[~Ú# „ѨH@õ #Å∞ HõÅQÆÅÑ≤ "å}˜[ºÑ¨~"° ∞≥ #ÿ
~å|_»∞Å∞ ÃÑOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. ÉÏ=ÙOk. HÍh Wq „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∂xfl ZO`«=~°‰õΩ
„ѨuѶ¨eOѨ*Ëâß~Ú?
D ZxflHõŠѶe¨ `åÅ∞ Z=i TǨωõΩ JO^ŒÖ^Ë xŒ JO^Œ~∂° K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
~åã¨∞Î<åfl~°∞? Z=~å "å~°∞? Ѩ„uHõÖ’¡, Kå#à◊§Ö’ ~å¿ã, =∂\Ï¡_Õ áê„uˆHÜ«ÚÅ∞,
"Õ∞^è•=ÙÅ∞. XHõ™êi g∞~°∞ HÍã¨Î PÖ’zOK«O_ç. g∞~°∞ K«∂¿ã Kå#Öò QÍh, g∞~°∞
121 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
K«k"Õ Ñ¨„uHõ QÍh– Z@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ZÖÏ HõeOæ Kå~Ú? ã¨=∂Kå~åxfl
ã¨=∂Kå~°OQÍ, "å~°Î#∞ "å~°ÎQÍ WKåÛÜ«∂? nxH˜ Ѩiâ’^èŒ# JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. H˘OK≥O
ѨijÅ# KåÅ∞! ZÖÏ ji¬HõÅ∞ ÃÑ\Ïì~°∞? ZÖÏ "åºYºÅ∞ KÕâß~°∞? ZÖÏ ã¨ˆ~fiÅ∞
KÕâß~°∞? (Wk K≥ѨÊ~°∞ÖË!) Uq∞ `ÕÖÏÛ~°∞? `«Ñ¨Ê‰õΩO_® Ѷ¨ÖÏ<å áêsì, Ѷ¨ÖÏ<å
=ºH˜Î QÆ∞~°∞ΉõΩ=KÕÛÖÏ, ÖË^• <Õ~°∞QÍ ~åÜ«∞_»O, K≥ѨÊ_»O! J=Ù<å? JO`ÕHÍh–
K«∂¿ã"åiH©, K«k"Õ"åiH©– WOy`«=ÚO^Œx PÖ’zOKå~å? `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞–
„Ѩ*Ï Jaè„áêÜ«∂Å∞QÍ ~°∞^Œ_Ì "» ∞Õ <å? "å}˜[ºÑ¨~"° ∞≥ #ÿ J=ã¨~åÅ∞ f~°∞ÛHÀ=_»"∞Õ <å?
D q+¨Ü«∞OÖ’ g∞_çÜ«∂ ^•~°∞}OQÍ qѶ¨Å"≥∞ÿO^Œx ã¨ÊOkOK«QÆÅ"å~°O^Œ~°∂
JO@∞<åfl~°∞. Ѷ֨ Ï<å <åÜ«∞‰õΩ_ç Ѩ~å[Ü«∞O HÍ^Œ∞. Ѷ֨ Ï<å Kå#Öò ÖË^• Ѷ֨ Ï<å
Ѩ„uHõ "≥·Ñ¶¨Åº"Õ∞ Wk. nx L^•Ç¨Ï~°}Å∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
g∞_çÜ«∂ QÆ∞iOz =∞~À q+¨Ü«∞O =ÚK«Û\˜OK«∞‰õΩx =ÚO^Œ∞ÔH_»^•O.
`«q∞à◊<å_»∞‰õΩ K≥Ok# "Õ∞^è•q– ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ _®. ã¨∞„|Ǩχ}º ™êfiq∞
JkèHÍ~°OÖ’ =Ù#fl ZO`À=∞Ok <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ ã≤OǨÏã¨fiѨflOQÍ =∂i#
ã¨O^Œ~åƒùÅ∞<åfl~Ú. "å\˜ q=~åÅ∞ JHõ¯~°ÖË^Œ∞ QÍh, WHõ¯_» =∞#O g∞_çÜ«∂
Ѩ~°OQÍ QÆ=∞xOKåeû# JOâ◊O XHõ@∞Ok. _®.ã¨∞„|Ǩχ}º™êfiq∞ ¿Ñ~˘¯<Õ
JOâßʼnõΩ P^è•~åÅ∞, Ѩiâ’^èŒ# Ö’`«∞QÍ LO\Ï~Ú. J@∞=O\˜q ÖˉõΩO_®
PÜ«∞# |Ü«∞@‰õΩ ~å~°∞. =∞i PÜ«∞# K≥¿ÑÊ^•HÍ P q+¨Ü∂« Å∞ |Ü«∞\˜H˜ ZO^Œ∞‰õΩ
~å=_»O ÖË^Œ∞? D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’– áê„uˆHÜ«ÚÅ "≥·Ñ¶¨Åº=∞x, Ѩ„uHÍ ~°OQÆOÖ’
`«ÅѨO_ç# "åi Jaè„áêÜ«∞O. JO>Ë ã¨iÜ≥∞ÿ # suÖ’ áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ Hõ$+≤ KÕÜ∞« _»O
ÖË^Œ∞ Jx "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#=ã¨~°OÖË^Œ∞. JÖÏHÍHõ D q+¨Ü«∂ÅÃÑ· áê„uˆHÜ«ÚÅ∞
ã¨ÊOkOKåÅO>Ë <Õ~°∞QÍ<À, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ<À ã¨ÊOkOKÕ J=HÍâßÅ∞ ÖËHõáÈÖË^Œ∞.
Wk XHõ áê~°≈fiO. J~Ú`Õ Ñ¨„uHÍ Ü«∞[=∂#∞Å∞– JO>Ë Kå#à◊§ JkèѨ`«∞Å
J=ã¨~åÅ∞ "Õ~∞° ! Ѩ^HŒ ˘O_»= `Õn ^•HÍ K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ Ѩ@,¡ Ѩ^=Œ ¸_»=
`Õn ^•HÍ ™ÈxÜ«∂ Ѩ@¡ gi "≥Y· i ZÖÏO\˜k? =º=™êÜ«∞O, „QÍg∞} „áêO`åÅ∞,
h~°∞ =ÔQ·~åÅ∞ KåÖÏ J=ã¨~°=∞x "Õ∞=Ú K≥|∞`«∂ =KåÛ=∞x– J#fl@∞ì WѨÙ_»∞
K≥|∞`«∞<åfl~å ÖË^•? K«∂_»O_ç XHõ¯™êi JkèHÍ~°O J<Õk =∂@Å#∞ ZÖÏ
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!122
=∂iÛ"Õã¨∞Î#fl^À? Jk "åi "å}˜[º „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ `«áêÊ =∞~À\˜ HÍ^Œ∞.
WHõ¯_» ÉÏ^茺`«QÆÅ gHõ∆‰õΩÅ∞ J_çˆQ „Ѩâ◊fl XHõ\ ˜ =ÙOk? WO`«=~°‰õΩ P
Ѷ¨ÖÏ<å áêsì<Õ P Ѷ¨ÖÏ<å =ºH˜Î<Õ– J^ÕѨxQÍ „ѨKå~°O KÕÜ«∞_»O ZO^Œ∞‰õΩ? 㨈~
KÕâß~°∞– ZO^Œ∞‰õΩ KÕâß~À, ZO^Œ∞‰õΩ KÕã∞¨ <Î åfl~À g∞Ô~O^Œ∞‰õΩ ÃãÅ=Ù W=fi_»OÖË^∞Œ ?
U HÍ~°}O=Å¡ "åix P~åkèOKå~°∞? =∞ˆ~ <≥ѨO =Å¡ ~ÚѨÙ_»∞ "åix HÍ^Œx
giH˜ ѨšH˜ Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞? K≥a`Õ áÈÜÕ∞ áêѨO Z=ik?
''"Õ∞=Ú, =∂ Ѩ~å[Ü«∞O—— J<Õ ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O 1971 =∂iÛ 12#
XHõ `≥Å∞QÆ∞ k#Ѩ„uHõ (PO„^èŒ*’ºu) ~åã≤O^Œx WѨÙ_»∞ K≥a`Õ g∞~°∞ #=∞‡QÆÅ~å?
''Ö’H±ã¨Éèí ZxflHõŠѶ¨e`åÅ „ѨHõ@# ѨÓiÎHÍHõáÈ~Ú<å, N=∞u ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞ ZÖÏ LO\ÏÜ«∞#fl q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
WOk~åQÍOnè, P"≥∞ HÍO„ÔQãπ Ѷ∞¨ # q[Ü«∂xfl Ѷ∞¨ <åu Ѷ∞¨ #q[Ü«∂xfl ™êkèOz#@∞ì *’ºu+¨ºO, ã¨OMϺâß„ã¨ÎO, "åã¨∞Î xѨÙ}∞Å`À ÉèË\©!
K≥ѨÊ=K«∞Û– WO`« x+¨¯~°¬QÍ =∞~˘Hõ =∂@ ‰õÄ_® K≥ѨÊ=K«∞Û. "Õ∞=Ú, =∂`À ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞ WOHÍ ~åÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ
áê@∞ H˘kÌáê\˜ q∞#Ǩ~ÚOѨÙÅ`À ÉèÏ~°fÜ«∞ Ѩ„uHõÅ∞ Ѷ¨∞’~° Ѩ~å[Ü«∂xfl
W@∞=O\˜ "å\˜ˆH QÍ¡=∞~°∞.
Y~°∞Û `«‰õΩ¯=.
–á⁄O^•~Ú...—— JO@∂ <å~°¡ ~åã≤# ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. ''... <Õ_»∞
PHõ~°¬} Z‰õΩ¯=.
D q+¨Ü«∂ÅxflO\˜x "Õ∞=Ú ¿Ñ~˘¯#_»O... D ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ `«H˜¯#
Ѩ„uHõÅ∞ ÃÑH˜¯O\˜`Àáê@∞ "Õ∞=Ú Ñ¶∞¨ ’~åuѶ∞¨ ’~° Ѩ~å[Ü«∂xfl K≥Ok<å, JO^Œ∞‰õΩ
"Õ∞=Ú J}∞ =∂„`«"≥∞ÿ<å zOuOK«_»OÖË^Œx <˘H˜¯ K≥ѨÊ_»O HÀã¨"Õ∞. WO`ÕHÍ^Œ∞, Y~°∞ÛÖËx áÈ\© K≥ѨÊO_ç... WѨÙÊ_Õ Ô~_ô!
W"Õ Ñ¨iã≤÷`«∞Ö’¡ W^Õ q^èŒOQÍ |Ǩïà◊ „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∂xH˜ aè#flOQÍ "≥à◊§_®xH˜ ZxflHõŠǨÏ_®=Ù_ç J~ÚáÈ~ÚOk. Kå#à◊§ ã¨O^ÀǨÏO `«yæOk. JO^Œ∞=Å¡
"Õ∞=Ú ã¨OHÀzOѨɒ=Ú..—— JO@∂ ™êyáÈ`«∞Ok P ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O. WѨÙÊ_»∞ ѨijeOKåeû# q+¨Ü∂« Å∞ QÆ∞iOz K«∂^•ÌO. `≥Å∞QÆ∞<å@ "å~åÎ Kå#à◊√§
=∞i WO`« ã¨Ê+¨`ì « WѨÙÊ_≥H¯õ _»? „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∂xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Ñ¨„uHõÅ∞ „Ѩ"ÕtOz ^•^•Ñ¨Ù P~°∞ <≥ÅÅ~ÚºOk. WѨÙ_»∞ Ô~O_»∞ "å~åÎ Kèå#à◊√§ `≥Å∞QÆ∞<å@
~åã≤ =ÙO_»=K«∞Û. Kå#à◊√§ K≥Ñ≤Ê =ÙO_»=K«∞Û. J~Ú`Õ JÖÏ #=∞‡_®xH©, JÅiã¨∞Î<åfl~Ú. =ÚO^Œã¨∞Î ZxflHõÅ QÆ∞iOz Z_»`≥QÆx K«~°ÛÅ∞ ™êQÆ∞`«∞#fl
q=iOK«_®xH© <ÕѨ^䌺O Uq∞\’ ^•K«‰õΩO_® K≥ѨÊO_ç! JÖψQ WѨÙÊ_»∞ =∂@ ã¨=∞Ü«∞q∞k. D\©g `«# Ô~O_»= Kèå#Öò QÆ∞iOz „ѨHõ@#Å∞ „áê~°OaèOzOk.
=∂~°Û_®xH˜ ѨÙiQ˘eÊ# HÍ~°}ÏÖËq∞\’ =ÚO^Œ∞OK«O_ç! HÍh [~°QÆ_»O ÖË^Õ? \©g–9 `«# >ˇãπì „\Ï<£ûq∞+¨<£ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ìOk. JO`«Ö’<Õ PÅ㨺=∞~ÚºO^Œx–
JO^Œ∞Hˆ HõÖÏÅ∞, HÔ "≥∞~åÅ∞ qѶŨ "≥∞#ÿ KÀ@ ™ê=∂#∞º_ç ~ÚOy`«O ѨxKÕãO≤ ^Œx– D\©g–2 _çÃãO|~°∞ 28# ǨÏ_®=Ù_çQÍ „Ѩ™ê~åÅ∞ „áê~°OaèOzOk.
J#_»O. JO^Œ∞=Å¡<Õ [# =∂^茺=∂Å∞ (=∂ãπ g∞_çÜ«∂) ^•fi~å JOK«<åÅ∞ ã¨iQÍæ D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =zÛ# =^ŒO`«∞Å#∞ XHõ™êi ѨijeOK«O_ç. *ˇq∞x
"ÕÜ∞« _»O Jã¨Å∞ˆH "≥∂ã¨O Jx WѨÙ_»∞ `Õ@`≥ÅO¡ J=Ù`ÀOk. JO>Ë D Ѩ~å[Ü«∞O "åi `Õ[ Kå#Öò ‰õÄ_® ѨÓiÎ "å~åÎ Kå#Öò „áê~°OÉèíO J=Ù`«∞O^Œ#fl „ѨKå~°O
Z=ik? áê~°^Œ~°≈Hõ`« „ѨÉèí∞`åfiňH HÍ^Œ∞ g∞_çÜ«∂‰õΩ ‰õÄ_® KåÖÏ J=ã¨~°O. "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. Wk Z=~°∞ „áê~°OaèOKå~À, ZÖÏ „áê~°OaèOKå~À `≥eÜ«∞_»O ÖË^∞Œ .
(23 "Õ∞ 2004)

123 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!124

 HÍh `«=∞ =¸_»= Kèå#Öò *ˇq∞x ˆH|∞Öò q[<£ (l.ã≤.q) QÆ∞iOz
=∂„`«O 'Ju `«fi~°Ö’— Jx „ѨHõ@#Å#∞ `Õ[, *ˇq∞xÖ’¡ ‰õΩÑ≤ÊOKå~°∞. |Ǩïâß
=^ŒOuH˜ Wk P^è•~°=∞#fl@∞ì =¸_À "å~åÎ Kå#Öò Jx „ѨKå~°O TѨ٠JO^Œ∞‰õΩx
=ÙO_»=K«∞Û.
WѨÙÊ_»∞ K«∂_»O_ç... P~°∞ <≥ÅÅ∞ QÆ_çzOk. Ö’H±ã¨Éèí, JÃãOc¡ ZxflHõÅ∞
=Úyâß~Ú. `Õ[ "å~åÎ Kèå#Öò HÍÖË^Œ∞. l.ã≤.q. „áê~°OÉèíO HÍÖË^Œ∞. HÍh ã¨<£
<≥\ò=~ü¯ "åÅHõO QÆ=∞xOz# "åÔ~=~°∞ D „ѨKå~åÅ∞ #"Õ∞‡ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞.
'`Õ[— „áê~°OaèOz#ѨÙ_»∞ K«∂Ñ≤# HÍ~°}O– ÖË^• ã¨Ê+¨ìOQÍ „ѨHõ\ ˜Oz#
HÍ~°}O– „ÃÑ"· ∞£ >ˇ"ÿ ∞£ Ö’ =zÛ# „ѨH@õ #Å∞ Jhfl „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« _®xH˜ gÅ∞Ѩ_@» O
ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ Ô~O_»= Kèå#Öò „áê~°Oaèã¨∞Î#fl@∞¡ „ѨHõ\ ˜OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Wk Pâ◊Û~°ºO
HÍ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ `«Ñ¨ÙÊÖË^Œ∞. Jk "åi "å}˜[º J=ã¨~°O. =∞Oz^Õ!
=∞i "å~åÎ Kèå#Öò`À =ÚO^Œ∞‰õΩ =ã¨∞Î#fl@∞ì ZO^Œ∞‰õΩ „ѨKå~°O?
q∞QÆ`å"å~°∞ W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å∂ "å~°ÎÅ∞ WKÕÛ Kå#Öò `≥ã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ *ˇq∞x
"å~°∞ Ug∞ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œx JO\Ï~°x ÉèíÜ«∞=∂? ÖË^• áÈ\© Ѩ_»_»O *ˇq∞xH˜
KÕ`«HÍ^•? ZO^Œ∞Hͯ^Œ∞! Z^Œ∞\˜ Kèå#Öò Ö’ Ѷ¨ÖÏ<å Ç‘Ï~À ã≤x=∂ JO>Ë J^Õ
Ç‘Ï~À ã≤x=∂ "ÕÜ«∂Åh, "Õ¿ã áÈ\©`«`«fiO D Kèå#à◊§‰õΩ =ÙOk Hõ^•!
=∞i WHõ¯_» `«ˆQæ J=HÍâ◊O =ÙO^•? Jxfl\Ï Ñ¨O^≥Ѩ٠HÀà◊§ÖÏQÍ
LO\Ï~°#∞H˘O>Ë á⁄~°áê@∞ J=Ù`«∞Ok. QÆ`«OÖ’ D\©g QÆO@ QÆO@‰õÄ S^Œ∞
xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ |∞Öˇ\ ˜#∞¡ „áê~°OaèOzOk. =∞i *ˇq∞x ZÖÏ áÈ\© Ѩ_çOk?
JÉ˃ =∞#‰õΩ Y~°∞Û ÃÑ~°QƉõÄ_»^Œ∞. ÖÏÉèíO `«QÆæ‰õÄ_»^Œ∞. „â◊=∞ Jã¨Å∞ H͉õÄ_»^Œ∞!
W^Õ Jã¨Å∞ ã¨∂„`«O. nxH˜ Ö’|_ç Z@∞=O\˜ áÈ\©H˜ J~Ú<å ã≤^ŒúO JO\Ï~°∞?
Y~°∞Û ÖËx áÈ\© K≥Ñʨ O_ç... WѨÙ_Õ ~Ô _ô! ã≤x=∂ P^è•i`«, `«q∞à◊ ã‘iÜ«∞Öò
_»aƒOQÆ∞Å`À =∂ =ӺǨÏO ã≤^OúŒ . "å~°ÅÎ ∞ ‰õÄ_® "Õ∞=Ú =∞^Œ~åã¨∞Ö’ =O_»∞`åO.
`≥Å∞QÆ∞ „áêO`«Ñ¨Ù "å~°ÎÖË H͉õΩO_® `«q∞à◊ „áêO`«Ñ¨Ù "å~°ÎÅ∞ ‰õÄ_® W`ÀkèHõOQÍ
K«^Œ∞=Ù`åO! Wn =∂ =ӺǨÏO!
ZxflHõŠѶ¨e`åÅ „Ѩ™ê~° ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `Õ[ Kå#Öò áê\˜Oz# =ӺǨÏO
125 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Uq∞\˜? q∞QÆ`å Kå#à◊§ "åÔ~=~°∂ KÕÜ«∞x áÈHõ_» giÖ’ Hõ#|_çOk. Jk
KåÖÏ =∞Okx ã¨∞Å∞=ÙQÍ PHõ@∞ì‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`«flO. ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞ ZÖÏ
LO\ÏÜ«∞#fl q+¨Ü∞« "≥∞ÿ *’ºu+¨ºO, ã¨OMϺâß„ã¨OÎ , "åã¨∞Î xѨÙ}∞Å`À Éè\Ë !© ZxflHõÅ
Ѷe¨ `åÅ∞ WOHÍ ~åÖË^∞Œ Hõ#∞Hõ W@∞=O\˜ "å\˜Hˆ QÍ¡=∞~°∞. Y~°∞Û `«‰Ωõ ¯=. PHõ~¬° }
Z‰õΩ¯=.
=∞s =ÚYºOQÍ =∂ãπ, =∂ãπ g∞_çÜ«∂Ö’ =∂ãπ Ü«∂OyÖò *ˇq∞x
"åiH˜ `≥Å∞ã¨∞. U^À ~°HõOQÍ áÈ\© Ѩ_»`å~°∞. JO`ÕHÍh ÖÏÉèÏÅ#∞ HÀÖËÊÜÕ∞
ѨxKÕÜ«∞~°∞. KåÖÏ ~ÀAÅ∞ '`Õ[— Kå#Öò =ã¨∞ÎO^Œx TiOKå~°∞. JO^Œ∞Ö’ Uq∞
=ÙO@∞O^À ZѨÙÊ_»∂ „ѨHõ\ ˜OK«ÖË^Œ∞. <≥ÅÅ∞, ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_çKå~Ú.
z=~°‰õΩ „ѨHõ@#Å HÀã¨O, ã≤x=∂ HÍ~°º„Hõ=∂ÅHÀã¨O "å~°ÎÅ HÀã¨O–
Ô~O_»= Kå#Öò "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
gi "åÅHÍxH˜ `«QÆæ@∞ì D\©g ‰õÄ_® áÈ\© Ѩ_ç `«# Ô~O_»= Kå#Öò#∞
‰õÄ_® "å~Ú^• "Õã¨∞‰õΩO@∂ =zÛOk. '`Õ[— ~å=_»O`À nxH˜ áÈ\© =∞~À
Kèå#Öò ZO^Œ∞Hõx D\©g Py#@∞ì ÉèÏqOKåe.
z=~°‰õΩ JÃãOc¡x ~°^Œ∞ÌKÕÜ«∞_»O. Ö’H±ã¨Éèí ‰õÄ_® ~°^Œ∞Ì J=Ù`«∞O^Œx
„^èŒ∞=Ѩ_®¤Hõ \©g–9 >ˇãπì „Ñ¨™ê~åÅ∞ „áê~°OaèOzOk. ^•O`À D\©g–2 ‰õÄ_®
PÅ㨺O H͉õΩO_® "≥Ú^ŒÖO·ˇ k. =∞s =ÚYºOQÍ ZxflHõŠѶe¨ `åÅ∞ =KåÛHõ Ѩ„uHõÅ∞,
Kèå#à◊√§ XˆH QÍ@# "Õ∞ã¨∞Î<åflÜ«∞x „^èŒ∞=Ѩ_çOk. ã≤x=∂ „ѨKå~åxH˜, ZxflHõÅ
„ѨKå~åxH˜ `Õ_® ÖˉΩõ O_® HÍ~°º„Hõ=∞"≥∂, ѨiK«Ü∞« "≥∂, `≥eÜ«∞‰õΩO_® #_»=_»O–
\©g ÉÏ}˜! "åã¨Î"åxH˜ ZO`«^Œ∂~°"≥∂ "åiH˜ J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
ZxflHõÅ#∞ ‰õÄ_® J^Õ suÖ’ ѨiQÆ}˜OKå~Ú Kå#à◊√§. Y~°∞Û
KÕÜ∞« QÆey#"åiH˜ „ѨKå~°O HõeÊOKå~Ú. HÍh "åã¨=Î O "Õ~∞° QÍ =ÙOk. JO^Œ∞=Å¡<Õ
Ѷ¨e`«O KÕ^Œ∞QÍ =ÙOk.
Ѩ„uHõÅ f~°∞ÃÑ· NN QÍ~°∞– 'ÃÑ@∞ì|_çH˜ Hõ@∞ìHõ^䌉õΩ ѨÙ\˜ì#...— JO@∂
"≥@HÍ~°OQÍ J#fl=∂@ <Õ_»∞ D ~°∂¿Ñ}Ï x["≥∞ÿáÈ`ÀOk!
(30 "Õ∞ 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!126

Hˆ =ÅO D HÍ~°}OQÍ<Õ J"≥∞iHÍ, WOQÍ¡O_»∞ ^ÕâßÅÖ’ ã¨~ˆ fiʼnõÄ, ã¨~ˆ fi Ѷe¨ `åʼnõÄ
g∞_çÜ«∂ Kå#à◊√§ Ѩa¡H± W+¨Øº‰õΩ "≥àϧ~Ú.
~ÀE q#|_Õ ¿Ñ~°∞, Hõ#|_Õ ÉÁ=∞‡–
Hõ#∞Hõ ÖÏÉèÏÅ∞ =™êÎÜ«∞<Õ Jaè„áêÜ«∞O HõÅ∞QÆ=K«∞Û.
ÖÏÉèíO =¿ãÎ ¿+~°∞ ǨϟŤ~°¡‰õΩ W=fi_»O,
ÖËHõáÈ`Õ Jã¨Å∞ ‰õÄ_® W=fi#=ã¨~°OÖË^Œ∞.
x[OQÍ ~°OQÆ∞Å =ÖË!
`«~åÅ∞ =∂i#Ѩ Ù _» ∞ Jaè ~ ° ∞ K« ∞ Å∞, Jaè „ áêÜ« ∂ Å∞, P^Œ ~ å≈Å∞
=∂~°`åÜ«∂? ^•^•Ñ¨Ù áêuˆHà◊§ „H˜`«O ZxflHõÅ QÆ∞iOz „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞O ZÖÏ
=ÙO^À#x XHõ ã¨~ˆ fiÖÏO\˜k „Ѩ„Ѩ^=Œä ∞OQÍ [iyOk. XHõ „Ѩ=ÚY POQÆ¡ k#Ѩ„uHõ
ã¨Oáê^Œ‰õΩx`À =ÚO^Œ∞QÍ<Õ K«iÛOz x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. 㨈~fi [iyOk, qâı¡+¨}
`«Ü∂« ~Ô O· k. J~Ú`Õ nxfl „ѨK∞« iOK«_O» q+¨Ü∞« OÖ’ P ã¨Oáê^Œ‰Ωõ Å∞ PÖ’K«#Ö’
Ѩ_®¤~°∞. J~Ú`Õ LѨã¨Oáê^Œ‰õ ™ê÷~ÚÖ’ =Ù#fl ‰õΩ„~å_»∞ =∂„`«O `˘e ѨÙ@Ö’
„ѨK«∞iOKåÅx L`åûǨÏѨ_®¤_»∞. HÍh Z_ç@~ü ÃÑ^•ÌÜ«∞# =∂„`«O D qâı¡+¨}#∞
„ѨK∞« i¿ãÎ =º=㨉÷ Ωõ P~ÀQƺHõ~=° ∂ Jx `«i¯OKå_»∞. D Ѷe¨ `åÅ∞ K«∂ã≤ QÔ Å∞™êÎ~<° Õ
"åà◊√§ ZÖÏQÆ∞ QÔ Å∞™êÎ=∞x P#O^ŒÑ_¨ ç q„âßOu fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. F_çáÈ`å~°<"Õ åà◊√§
127 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
ZÖÏQÆ∂ F_çáÈ`å=∞x x~°∞`åûǨÏѨ_ç ~°OQÆO #∞Oz *Ï~°∞‰õΩO\Ï~°∞. ÔQÅ∞™êÎ~°<Õ
áêsìx Jaè=∂xOKÕ "å~°∞ `«=∞ áêsì QÔ Å∞ã¨∞OÎ ^Œh, F_çáÈ`«∞O^Œ<Õ áêsìx W+¨Ñì _¨ Õ
"å~°∞ ZÖÏQÆ∂ `«=∞ áêsì F_çáÈ`«∞O^Œx áÈeOQ∑ |∂`ü =^ŒÌ‰õΩ "≥à◊§HõáÈ=K«∞Û.
„áê^è•#º`«x=fi~°∞. Kå#à◊§Ö’, Ѩ„uHõÖ’¡ "å\˜H˜ JO`« „áê=ÚYº`« <Õ\ ˜H© ÖË^Œ∞.
㨈~, =∞~°ÖÏ =∞# ^Œ$ëêìO`åxH˜ Ѩ^•ÌO, `«Ñ¨ÊHõ „ѨK«∞iOKåÅx ÉèÏq¿ãÎ, Jk
㨈~fi [iÑ≤# „Ѩ=ÚY∞_ç ¿Ñ~°∞# „ѨK«∞iOK«|_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍh Ѩ„uHõ ¿Ñ~°∞#
ZO`«=∂„`«=¸ HÍ^Œ∞— Jx P ã¨Oáê^Œ‰õΩ_»∞ Hõ~åYO_çQÍ `ÕeÛK≥áêÊ_»∞. JÖÏ
`ÕeÛK≥Ñ≤Ê# "å_»∞ JѨÊ\˜ >ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ yiÖÏÖò *ˇ·<£, 㨈~fi
Ѷ¨e`åÅ∞ `˘eѨÙ@Ö’ „Ѩ=ÚYOQÍ „ѨK«∞iOKåÅ#fl Ü«Ú=áê„uˆHÜ«Ú_»∞ – <Õ\ ˜
>ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂ Z_ç@~ü kbÑπ Ѩ_ÀæOHõ~ü. `˘e 㨈~fi x~°fiÇ≤ÏOz# =ºH˜Î ,
<Õ_»∞ ÃãO@~ü Ѷ¨~ü g∞_çÜ«∂ ã¨ì_ôãπ Kè≥·~°‡<£ _®. Z<£. ÉèÏ㨯~° ~å=Ù. QÆ`« Pk"å~°O
qâßY Ѩ@ì}OÖ’ [iy# 'g∞\ò k „ÃÑãπ— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ _®. ÉèÏ㨯~° ~å=ÙQÍ~°∞
D q+¨Ü«∞O K≥áêÊ~°∞.
XHõ `«~°O JO`«~°O`À ^Œ$â◊ºO ZO`«QÍ =∂iáÈ~ÚOk? WѨÙ_»∞ Zxfl
Kå#à◊√§, Zxfl Ѩ„uHõÅ∞, Zxfl 㨈~fiÅ∞, Zxfl qâı¡+¨}Å∞! XHõ Kå#Öò 24 㨈~fiÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOzO^ŒO>Ë #=∞‡QÆÅ=∂? ˆH=ÅO 㨈~fiʼnõΩ Jxfl Kå#à◊√§ Hõeã≤ ^•^•Ñ¨Ù
ѨkHÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞ÛÃÑ\˜ì =ÙO\Ï~°x XHõ JOK«<å. JÖψQ áêsìÅ∞ ‰õÄ_®
g\˜HÀã¨O Y~°∞ÛÃÑ\Ïì~Ú. 㨈~fi Ѷ¨e`åÅ∞ qaè#flOQÍ =zÛ#ѨÙ_»∞ JѨÊ\˜
=ÚYº=∞O„u K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ `«=∞ 㨈~fiÅ∞ `«=∞‰õΩ =Ù#fl@∞ì ¿Ñ~˘¯#_»O
WHõ¯_» QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. JO>Ë <Õ_»∞ 㨈~fiÅ∞ ÖˉõΩO_® ZxflHõÅѨÓ@ QÆ_»=ÖË^Œ∞.
ã¨iQÍæ XHõ `«~°O „H˜`«O Jq x+≤^ŒúO! K«∂_»O_ç ZO`« qz„`«"≥∂!
Ѩ^Œ=¸_»= `Õn ^•HÍ ZO^Œ∞‰õΩ Z^Œ∞~°∞K«∂Ѩٖ ˆ~Ѩ٠™êÜ«∞OHÍÅO
S^Œ∞QÆO@ňH „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞O– JuÃÑ^ŒÌ Ju YzÛ`«"≥∞ÿ# =∂ 㨈~fi Ѷ¨e`«O–
JO@∂ ~°Hõ~°HÍÅ „ѨHõ@#Å∞ ~å=_»O =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞! Ѩ„uHõʼnõÄ, Kå#à◊§‰õÄ
ã¨∂÷ÅOQÍ `Õ_® U=∞O>Ë– Kå#à◊§Ö’ "å~å΄Ѩ"åǨÏO x~°O`«~åÜ«∞O. ^•O`À
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!128
ZѨÊ\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ H˘`«QÎ Í "≥q· ^躌 OQÍ `«fi~°QÍ W"åfiÅx x~°O`«~° `åѨ„`«Ü∞« O Ѷe¨ `«OQÍ
^ÀëêÅáêÅ∞ ÃÑ~°QÆ_»O `«Ñ¨Êxã¨i L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ D ZxflHõŠѶ¨e`åÖ’¡ XHõ\ ˜,
Ô~O_»∞ Kå#à◊√§– J#O`«Ñ¨Ù~°O lÖÏ¡ HõkiÖ’ Z"£∞.S.Z"£∞ JÉèíºi÷ =ÚO^ŒO[Ö’
=Ù<åfl~°x, ÔQeKå~°x ¿Ñ~˘¯<åfl~Ú. ZÖÏ Jx Pâ◊Û~°ºO HõeyOk. f~å xÅHõ_≥·#
`«~åfi`« P áêsì =ºH˜Î "≥Ú^Œ\ ˜ =¸_»∞ ™ê÷<åÖ’¡ ÖË~°∞. HÍh g\˜x Z=~°∂
Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ~°∞– J@∞ gHõ∆‰õΩÅ∞QÍh, W@∞ Kå#à◊√§QÍh!
\©g ~å=_»O =¸ÖÏ<å– Ñ¨„uHõʼnõΩ "Õ∞ÖË [iyOk. \©gÖ’ JÖÏ–JÖÏ
HõxÑ≤Oz, qxÑ≤OK«_O» `À – Pã¨HΘ ÃÑiy Ѩ„uHõÅ∞ K«k"Õ"åi ã¨OYº ÃÑ~°∞QÆ∞`ÀO^Œx
JO@∞<åfl~°∞. ^•xH˜ ™êHõ∆ ºOQÍ ÃÑiy# Ѩ„uHõÅ ã¨~°∞¯ ºÖË+¨<£ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°∞.
JO`«‰õΩq∞Oz qâ◊fiã¨hÜ«∞`« q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® \©g ѨÙ}Ϻ#– Ѩ„uHõÅ ™ê÷#O
"≥∞~°∞QÆ∞Ѩ_çOk. nxfl z#fl w`« ѨHõ¯# ÃÑ^ŒÌw`« ÃÑ_ç`Õ – su# =∞#O J~°÷O
KÕã¨∞HÀ"åe. JO^Œ∞ˆH <Õ_»∞ U`å"å`å ã¨Ô~·# suÖ’ „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∂xfl
„ѨuѶ¨eOѨKÕâßÜ«∞x "庙êÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
W\©=Å XHõ "å~°Î =zÛOk. „Ѩ}Üü∞~åÜü∞ Z<£_ç\ ©g ã¨Oã¨÷‰õΩ
~ÚxflHÀ@¡Ö’ #+¨ìO =zÛO^Œx, P =∂@‰õΩ =¿ãÎ U "å~åÎKèå#Öò ‰õÄ_® ÖÏÉèÏÅ
ÉÏ@Ö’ <Õ_»∞ #_»=_»O ÖË^Œ∞. #ëêìÅ∞ ÉèíiOz ZO^Œ∞‰õΩ #_»∞ѨÙ`«∞#fl@∞¡? Z=i
ã¨=∂Kå~°O |\˜ì "å~°∞ qâı¡+¨} KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. g∞_çÜ«∂ Kå#à◊√§ W\©=ŠѨa¡H±
W+¨Øº‰õΩ "≥àϧ~Ú. ~ÀE q#|_Õ ¿Ñ~°∞, Hõ#|_Õ ÉÁ=∞‡– Hõ#∞Hõ ÖÏÉèÏÅ∞ =™êÎÜ∞« <Õ
Jaè„áêÜ«∞O HõÅ∞QÆ=K«∞Û. ÖÏÉèíO =¿ãÎ ¿+~°∞ ǨϟŤ~°¡‰õΩ W=fi_»O, ÖËHõáÈ`Õ Jã¨Å∞
‰õÄ_® W=fi#=ã¨~°OÖË^Œ∞. Wk KåÖÏ `≥e"≥·# =º=Ǩ~°O. ™⁄=Ú‡ Z=i^À,
™È‰õΩ Z=i^À? ÖËHõáÈ`Õ #ëêìÅ∞ H˘x `≥K«∞Û‰õΩO@∂ Kå#Öò x~°fiÇ≤ÏOK«_»O
Uq∞\˜? JnHÍHõ– Wk ÃÑ~°QÆ_»"Õ∞ HÍh =∞~À\˜ HÍ^Œ∞. r\˜g Ju `«fi~°Ö’
`≥Å∞QÆ∞ "å~åÎ Kå#Öò „áê~°Oaèã¨∞Î#fl@∞ì W\©=Å ã¨∞ÉèÏ+πK«O„^Œ „ѨHõ\ ˜OKå~°∞.
\©g–9 `≥Å∞QÆ∞Ö’ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ Hõ#fl_», `«q∞à◊ÉèÏ+¨Ö’¡H˜ qã¨Îiã¨∞Î#fl@∞ì
„ѨHõ\ ˜OKå~°∞.
(15 E<£ 2004)
129 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
~åR „ѨÉèí∞`«fiO Ѩi„â◊=∞ʼnõÄ, QÆ$ǨʼnõÄ ‰õÄ_®
q^Œ∞º`ü Kèås˚Å#∞ `«yæã¨∞Î#fl@∞ì „Ñ¨Hõ\˜OK«QÍ,
Hõ~å‚@Hõ „ѨÉèí∞`«fiO Ãã·`«O
=º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ Lz`« q^Œ∞º`«∞Î#∞ Wã¨∞Î#fl@∞ì „Ñ¨Hõ\˜OzOk.
D Ô~O_»∞ q+¨Ü«∂Å∞– z#fl q+¨Ü«∂Å∞ HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ D ã≤x=∂ JOâ◊OÖ’ Ѩ_ç =∞~°∞QÆ~ÚáÈÜ«∂~Ú.
áê_çO^Õ áê_ç# ÔH"≥∞~å HõÖÏÅ∞!
'áê_çO^Õ áê_»~å áêzѨà◊§...—— J#fl@∞ìOk "åÅHõO. QÆ∞~°∞"å~°O ~å„u
#∞Oz J"Õ ^Œ$âߺÅ∞, J"Õ "å~°ÎÅ∞.. Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂Ѩ_»O, Hõ^äŒ Hõhã¨O JOQÆ∞à◊O
™êQÆ^Œ∞ HÍh Ѩ^ŒÇ¨~°∞ |∞Öˇ\ ˜#∞¡ ™êQÍeûO^Õ! ÉÏÅHõ$+¨‚ WO\’¡ [iy# HÍÅ∞ÊÅ
=º=Ǩ~°O QÆ∞iOz =∞#O =ÚK«Û\˜OK«∞‰õΩO@∞<åfl=∞x "Õ~°∞QÍ K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞
Hõ^•! Wxfl ~ÀAÅ∞ QÆ_çz<å q+¨Ü«∞O #_çzOk ÖË^Œ∞.
x*ÏxH˜ W@∞=O\˜ ã¨OѶ¨∞@#Å∞ \©g =∂^茺=∂xH˜ xëê Hõeæ™êÎ~Ú.
ZO^Œ∞HõO>Ë ã≤x=∂Ö’ ѨÙ\˜ìOk `≥Å∞QÆ∞ \©g. WHõ XHõ J„QÆ„âı}˜ `≥Å∞QÆ∞ ã≤x=∂
Ç‘Ï~À K«∞@∂ì =∞Oz „ÔH·"£∞ ™Èìs #_»=@O Kå#à◊§‰õΩ ѨO_»∞ˆQ! É’Öˇ_»O`« Pã¨H˜Î!
^•O`À D q+¨Ü«∞O `«áêÊ =∞~À Tã¨∞ ÖË^Œ∞. áÈh JO^Œ∞Ö’ „Ѩ`ÕºH˜Oz Ö’`≥·#
Ѩiâ’^èŒ# =ÙO^ŒO>Ë Jn ÖË^Œ∞. ˆH~ü Ǩã≤Ê@Öò ^ŒQÆæ~°#∞OKÀ, JáÈÖ’ Pã¨Ê„u
#∞OKÀ á¶È#∞Ö’ ã¨OÉèÏ+¨}. g~°∞ J_»QÆ_»O "å~°∞ K≥ѨÊ_»O. Wk ™êQÆ∞`«∂
=ÙO@∞Ok. HÍh q+¨Ü«∞O =∂„`«O #_»=^Œ∞.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!130
 "å~åÎ Kå#à◊§Ö’ J~°"≥·âß`«O Ѩ^Õ Ñ¨^Õ Ñ¨Ù#ó„Ѩ™ê~°=∞=Ù`åÜ«∞x D
=∞^茺 ZxflHõÅ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ XHõ qâı¡+¨} =zÛOk. D ã¨=∞㨺 WHõ¯_Õ HÍ^Œ∞
aaã≤Ö’ Ãã·`«O =ÙOk. HÍ~°º„Hõ=∞O ¿Ñ~°∞ =∂~°∞`«∞Ok. HÍh J"Õ ^Œ$âߺÅ∞, J"Õ
Q˘O`«∞HõÅ∞, J"Õ q+¨Ü«∂Å∞!
J~Ú`Õ D ^Œ$ëêìO`«OÖ’ `Õ@`≥ÅO¡ J~Ú# q+¨Ü∂« Å∞ H˘xfl =Ù<åfl~Ú.
"å\˜x Ѩije^•ÌO. q+¨Ü«∞O JOkOK«_»OÖ’, qâı¡+≤OK«_»OÖ’– "å~åÎ Kå#à◊√§
q∞QÆ`å Kå#à◊√§ HõO>Ë qaè#flOQÍ =Ù<åflÜ«∂? JOâßxfl "å~åÎ Kå#à◊√§ Ö’`«∞QÍ
WKåÛÜ«∂? Ѩiâ’^èŒ<å`«‡HõOQÍ =ÚO^Œ∞OKåÜ«∂? Jx PÖ’zOK«_»O ã¨Ç¨Ï[O.
=∞#‰õΩ "å~°ÎÅ∞, "å~åÎOâßÖ’¡ =ÚYº"≥∞ÿ#q WKÕÛ Kå#à◊√§ D\©g, `Õ[, =∂,
q™êû! g\˜H˜ qaè#flOQÍ W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å "å~°ÎÅ Kå#à◊√§QÍ Ñ≤Å∞=|_Õ
D\©g–2, \©g–9 J^Œ#O. "åã¨Î"åxH˜ "å~åÎ Kå#à◊√§QÍ Ñ≤Å∞=|_Õ Kå#à◊√§
q∞QÆ`å Kå#à◊√§ HõO>Ë Ö’`«∞QÍ, ã¨=∞„QÆOQÍ, `«fi~°QÍ W=fiQÆÅQÍe. JѨÙÊ_Õ "å\˜x
"å~åÎ Kå#à◊√§QÍ Ñ≤Å∞=_»O ã¨=∞O[ã¨O. HÍh J@∞=O\˜ `Õ_® Ug∞ Hõ#|_»Ö^Ë ∞Œ .
=∂=¸Å∞ Kå#à◊√§ <åÅ∞QÆ∞ QÆO@ÅHÀ, S^Œ∞ QÆO@ÅHÀ K«∂Ñ≤Oz# JOâßÅ#∞–
"å~åÎ Kå#à◊√§QÍ Ñ≤Å∞=|_Õq „Ѩu J~°QÆO@HÀ, áê=ÙQÆO@HÀ Ѩ^ÕѨ^Õ K«∂Ѩ_»O
`«áêÊ =∞~À `Õ_® Hõ#|_»ÖË^Œ∞.
`«~åfi`« H˘\ÁìzÛ#@∞ì HõxÑ≤Oz# =∞~À q+¨Ü«∞O– Kå#à◊√§ Hõ<åfl "å~åÎ
Ѩ„uHõÅ∞ "≥∞~°∞QÍæ =ÙO_»@O. ZO^Œ∞‰õΩ? XHõ\ ˜ J#∞Hõ∆} "å~åÎ „Ѩ"åǨÏO HÍQÍ,
=∞~À\˜ W~°"·≥ <åÅ∞QÆOæ @Å∞ =º=kè`À "≥Å∞=_»∞`«∞Ok. q+¨Ü∂« Å∞ W=fi_»OÖ’QÍh,
HÀ}ÏÅ∞ qâı+¡ O≤ K«_O» Ö’ QÍh k#Ѩ„uHõʼnõΩ Kå#à◊√§ ™ê\˜~åÖË^∞Œ . ã≤x=∂ ~°OQÆO
ã¨O|OkèOz Kå#à◊§‰õΩ =ÙO_Õ "≥ÚǨÏ=∂@"Õ∞ HÍ~°}O HÍ=K«∞Û. WѨÊ\˜H© ã≤x=∂
ã¨g∞Hõ‰∆ Äõ , „Ѩ"∂≥ ‰õÄ `Õ_® `≥eÜ«∞‰õΩO_®– Kå#à◊√§ "åºáê~°O KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~Ú.
k#Ѩ„uHõÖ’¡ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞OÖ’ "≥ÚǨÏ=∂@O HõxÑ≤OzOk. Jxfl ѨÙ@Ö’¡
JO`«ÖãË ≤ ~åã≤– K≥ÑÊ≤ Ok Uq∞\˜? ÉÏÅHõ$+¨‚ L^ŒO`«OÖ’ Pã¨HΘ JO`« =Ù#flѨÙÊ_»∞
J"Õ ^Œ$âߺÅ∞, J"Õ "åºMϺ<åÅ∞ K«∂Ñ≤ qã≤yOK«_O» ZO^Œ∞‰õΩ? `≥Å∞QÆ∞ >ˇeq[<£
K«i„`«Ö’ WO`«QÍ gHõ∆‰õΩÅ#∞ qã≤yOz# JOâ◊O =∞~À\˜ ÖË^Õ"≥∂!
131 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
ZO`« =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« "≥∞<ÿ å– "å~°ÖÎ ’ ѨÙ~ÀQÆu ÖËHáõ È`Õ Jk „áê^è•#º`«
á⁄O^Œ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. â◊x, Pk"å~åÖ’¡ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO Ѩi„â◊=∞ʼnõÄ, QÆ$ǨʼnõÄ
‰õÄ_® q^Œ∞º`ü Kèås˚Å#∞ `«yæã¨∞Î#fl@∞ì „Ñ¨Hõ\ ˜OK«QÍ, Hõ~å‚@Hõ „ѨÉèí∞`«fiO Ãã·`«O
=º=™êÜ«∞ ~°OQÍxH˜ Lz`« q^Œ∞º`«∞Î#∞ Wã¨∞Î#fl@∞ì „Ñ¨Hõ\ ˜OzOk. D Ô~O_»∞
q+¨Ü«∂Å∞– z#fl q+¨Ü«∂Å∞ HÍ^Œ∞. J~Ú`Õ D ã≤x=∂ JOâ◊OÖ’ Ѩ_ç
=∞~°∞QÆ~ÚáÈÜ«∂~Ú.
"å~åÎOâßÅ∞ K«∂Ѩ_O» Ö’ Bz`«ºO ‰õÄ_® HÍã¨Î áê\˜OKåe. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ
â◊√„Hõ"å~°O L^ŒÜ«∞O 'q™êû— \©gÖ’ ÉÏÅHõ$+¨‚ WO\˜Ö’ HÍÅ∞ÊÅ∞ [iQÍÜ«∞x
XHõ "åHõºO K«kq ÉÏÅHõ$+¨‚ _®#∞û KÕ¿ã áê@Ö’ H˘O`« ÉèÏQÆO "ÕÜ«∞_»O Uq∞\˜?
ÉÏÅHõ$+¨‚ J#QÍ<Õ ã≤x=∂ áê@ "ÕÜ«∂Å<Õ *Ï_軺O Uq∞\˜? Bz`«ºO J=ã¨~°O
ÖË^•? J^Õ *ÏfÜ«∞ POQÆ¡ "å~°ÅÎ ∞ WKÕÛ =∞~À Kèå#Öò D q+¨Ü∂« xH˜ ã¨O|OkèOz
Ô~O_»∞, =¸_»∞ "åHͺÅ∞ K«kq ÉÏÅHõ$+¨‚QÍ~°∞ =∞~À áê„`«#∞ HÍÖËÛ ^Œ$â◊ºO, P
áê„`« Ѩ_çáÈ=_»O– K«∂Ѩ_»O [iyOk. JÖψQ Jaè=∂#∞Å J~°÷~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#
„¿ÑÖÏѨ#Å#∞ J^ÕѨxQÍ K«∂Ѩ_»OÖ’ HÍ~°º„Hõ=∞ x~åfiǨωõΩʼnõΩ HÍã¨Î `≥eq_ç
J=ã¨~°O. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ XHõ Ü«Ú=‰õΩ_»∞– ÉÏÅHõ$+¨‚‰õΩ U"≥∞ÿ<å J~Ú`Õ... "Õ∞=Ú
~åÜ«∞Åã‘=∞, ~åÜ«∞Åã‘=∞ "å~°O JO@∂ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ JO\Ï_»∞. nxfl ~À[O`å
K«∂áê_»∞. Jaè=∂#∞Å∞ ã¨ÊOkOK«_»O ÉÏQÍ<Õ LOk. "åix K«∂Ѩ_»O ÉÏQÍ<Õ
=ÙOk. WHõ¯_» '~åÜ«∞Åã‘=∞—JO@∂ PÜ«∞# K≥ÑÙ¨ ÊH˘<åfl Kå#à◊√§ HÍã¨Î *ÏQÆ~∂° Hõ``« À
Z_ç\ò KÕã≤ K«∂Ñ≤Oz LO_®e. XHõ „áêO`«O QÆ∞iOz ^Œ∞~°aè„áêÜ«∞O „ѨKå~°O
KÕÜ«∞_»O J#=ã¨~°O.
Wk ~°HOõ =º=Ǩ~°O HÍQÍ, POQÆ¡ ÉèÏëê "å~åÎ Kå#à◊§‰õΩ =∞~À ã¨=∞㨺.
™È=∞"å~°O L^ŒÜ«∞O "Õ∞l„¿ãì\ò =ÚO^Œ∞ ÉÏÅHõ$+¨‚#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»`å~°<Õ "å~°Î#∞–
Z<£_ç\ ˜q =ÚMϺOâßÖ’¡ Ô~O_»∞™ê~°∞¡ K≥ѨÊ_»O ZO^Œ∞‰õΩ? XHõ™êi HÍ^Œ∞,
KåÖÏ™ê~°∞!¡ ã¨=∞㨺 U=∞O>Ë ÉÏÅHõ$+¨‚ "Õ~∞° , ZhìP~ü ‰õΩ=∂~°∞_»∞ ÉÏÅHõ$+¨‚ "Õ~∞° –
Jx Z<£_ç\ ˜q ÉèÏqOz LO_®e.
(22 E<£ 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!132

|~°∞=Ù QÆ∞iOz XHõ <åÜ«∞‰õΩ~åe`À,
ѨÙÅ∞ã¨∞ QÆ∞iOz =∞~À <åÜ«∞‰õΩ~åe`À–
<åºÜ«∞™ê÷#OÖ’ K«iÛ™êÎ=∂?
=∂=¸Å∞QÍ<Õ Jk Ǩ˙O^•`«#Ѩ٠~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
POQÆ¡OÖ’ PÖ’zOz `≥Å∞QÆ∞Ö’ Kå#Öò
H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O `≥Å∞QÆ∞Ö’ XHõ ~å[H©Ü«∞ "å~°Ñ¨„uHõ =ÙO_Õk.
P Ѩ„uHõ ¿Ñ~°∞'Pk"å~°O—. J~Ú`Õ P Ѩ„uHõ ¿Ñ~°∞ H˜O^Œ<Õ 'XHõ HÍHõfÜ«∞ „ѨK∞« ~°}—
Jx ‰õÄ_® z#fl JHõ∆~åÖ’¡ „ѨHõ\ ˜OKÕ"å~°∞.D Ѩ^Œ|O^èŒO K«∂_»QÍ<Õ– U^À
Hõ$`«HõOQÍ =ÙO^Õ? J<Õ PÖ’K«# HõeˆQk. HÍã¨Î "≥∞^Œ_»∞‰õΩ Ѩxɡ_ç`Õ Jã¨Å∞
HÍ~°}O É’^èŒÑ¨_çOk. JѨÊ\’¡ HõÅHõ`åÎ #∞Oz 'ã¨O_Õ— J<Õ ~å[H©Ü«∞ "å~°Ñ¨„uHõ
=KÕÛk. P Ѩ„uHõ ‰õÄ_® 'Ü«∂<£ P#O^Œ|*Ï~ü Ѩa¡ˆH+¨<£— Jx ¿Ñ~°∞ H˜O^Œ,
J@ìg∞^Œ KåÖÏ z#fl JHõ∆~åÖ`À =Ú„kOKÕk. D q+¨Ü«∞O ã¨∞ÊùiOK«QÍ<Õ –
^ÕxH˜ Uk ã¨∂ÊùiÎÜ≥∂ J=QÆ`«O J~ÚºOk. JO`ÕHÍ^Œ∞ Ѩ„uHõ ¿Ñ~°∞Ö’x JHõ∆~åÅ∞
‰õÄ_® J^Õ ~°HõOQÍ _ç*ˇ·<£ KÕâß~°∞– JxÑ≤OzOk!
W^ŒO`å ZO^Œ∞HõO>Ë– \©g–9Ö’ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ# XHõ HÍ~°º„Hõ=∞O z=~°
'Z ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ \˜q „á⁄_»Hõ∆<£— Jx HõxÑ≤OzOk. Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O U"≥∂QÍh–
D =∂@ QÆ=∞xOK«QÍ<Õ 'Z #∂º _èbç ¡ >ˇeq[<£ „á⁄_»H<∆õ —£ Jx QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =™ÈÎOk.
„Ѩ}Üü∞~åÜü∞ Ѩk¿ÇÏ#∞ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O 'k— =~°Öò¤ kãπ gH±— HÍ~°º„Hõ=∂xfl
"å~åxHÀ=∂~°∞ ^Œ∂~°^Œ~°≈<£Ö’ ã¨=∞iÊOz#ѨÙ_»∞ D ã¨Oã¨÷#∞ QÆ=∞xOKåO. J^Õ
ã¨Oã¨÷ „Hõ=∞OQÍ ÃÑiy ™êì~ü \©qH˜ "å~åÎ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ `«Ü«∂~°∞KÕ¿ãk. J^Õ QÆ`«
ã¨O=`«û~°O ™êì~ü`À q_çáÈ~Ú Ô~O_»∞ "å~åÎ Kå#à◊§#∞ „áê~°OaèOzOk.
133 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
\©g–9Ö’ "≥Ú^Œ\ #˜ ∞Oz Ç≤ÏOn, WOw¡+µ¨ Kå#à◊√§ áÈHõ_Å» ∞ KåÖÏ HõxÑ≤™êÎ~Ú.
JÖψQ '<≥·<£ Ñ≤ZO q`ü ~°q„ѨHÍ+π— HÍ~°º„Hõ=∞O ¿Ñ~°∞ K«∂_»QÍ<Õ '<≥·<£ Ñ≤ZO q`ü
„Ѩ}Üü∞~åÜü∞— J<Õ ¿Ñ~°∞ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ ~å=_»O ã¨ÇϨ [O. WÖÏ J#∞HõiOK«_O» JO`« P~ÀQƺHõ~O°
HÍ^Õ"∂≥ ! Jaè=∂#O =∞Oz^Õ Q“~°=O JaèÅ+¨}Ü © ∞« "Õ∞! J~Ú`Õ Jq Ѩiq∞`«∞Å∞ ^•\˜`Õ
Jã¨Å∞ Jã≤Î`åfixˆH =ÚѨÙÊ =ã¨∞ÎOk. JO`«‰õΩ q∞Oz „Ѩu „áêO`åxH©, ÉèÏ+¨‰õÄ '<Õ\ ˜q\˜—
=ÙO@∞Ok. ^•xfl Ѩ\ ì̃OK«∞HÀHõáÈ=_»O ã¨Oã¨÷ ѨÙ~ÀQÆuH˜ „Ѩu|O^èŒHõO Jx Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’
É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok.
D J#∞HõiOK«_»O J<Õk ˆH=ÅO ¿Ñ~°¡ =~°ˆH Ѩiq∞`«O HÍÖË^Œ∞. '*ˇ Ѷ¨~ü
~°≠Ïhû— HÍ~°º„Hõ=∞O âıY~ü ã¨∞=∞<£ '=¸=~üû JO_£ ¿+Hõ~üû—‰õΩ ѨÓiÎ J#∞Hõ~°}
Hõ^•! JO`« J=ã¨~°=∂? XHõ QÆO@áê@∞ ~°H˜Î Hõ\ ˜ìOK«_»O, ^•xfl JÖψQ
H˘#™êyOK«_»O ™ê^茺=∂? ~°≠Ïhû KåÖÏ „ѨuÉèÏ=O`«∞~åÅ∞– „ã≤¯Ñπì#∞ =Ú‰õΩ¯#
Ѩ\,ì˜ #@# K≥Ñʨ _»OÖ’ xëê‚`∞« ~åÖË HÍ=K«∞Û, qã¨∞QÆ∞ ~å^•? JÖψQ '<À HÍ"≥∞O\ò—
JO@∂ W^ŒÌ~°∞ Ü«∂OHõ~°∞¡ JÖÏ ˆHHõÖËÜ«∞_»O, ã¨∞Å∞=ÙQÍ "≥ÚǨÏO "≥ÚuÎã¨∞ÎOk.
`«~åfi`« '„Ѩ*Ï <åºÜ«∞™ê÷#O— HÍ~°º„Hõ=∞O JÖÏ<Õ ZO^Œ∞‰õΩO_®e? 'PÑπH© J^•Å`ü—
H˜ ѨÓiÎ #HõÅ∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ ™êQÍe? Ñ≤Å=_»O, >ˇÿѨ٠q∞+¨#∞ ^ŒQÆæ~°∞#fl =ºH˜Î
JaèÜ≥∂QÍÅ∞ K≥ѨÊ_»O, „Ѩâ◊flÅ∞ J_»QÆ_»O, ["å|∞Å∞ ~å=_»O, z=~°QÍ f~°∞Ê!
W^Õ =¸ã¨Ö’ ZO^Œ∞‰õΩO_®e? PǨfixOz# Jukä ^•xfl <åºÜ«∞™ê÷#OQÍ
ÉèÏqOK«_»OÖË^Œ∞. Jk XHõ \©g HÍ~°º„Hõ=∞=∞x JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞! ^•O`À D
ã¨~°O*Ï=∂ JO`å â◊√^Œú "Õã¨∞ì! z=iH˜ f~°∞ʉõÄ_®!
áê`« JO`å ~À`« HÍ^Œ∞, H˘`«Î JO`å Q˘Ñ¨ÊHÍ^Œ∞. '`Õ[— \©gÖ’ ~°q„ѨHÍ+π
'Z<£H“O@~ü— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ áêÖÁæ#fl Ju^ä∞Œ ÖË
'„Ѩ*Ï <åºÜ«∞™ê÷#O— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ áêÖÁæO@∞<åfl~°∞. JaèÜ≥∂QÍÅ z\Ïì J^Õ!
=∞i á¶ê~Ô ‡\ò =∂~°Û_»O ZO^Œ∞‰õΩ? H˘`«Î Kå#ÖòÖ’H˜ =∂i#ѨÙ_»∞ áê`« Kå#ÖòÖ’P
HÍ~°º„Hõ=∞O, ¿Ñ~°∞ ÖË#ѨÙ_»∞ J^Õ ZO^Œ∞‰õΩ H˘#™êyOK«‰õÄ_»^Œ∞? 'Z<£H“O@~ü—
á¶ê~Ô ‡\ò "≥∞~°∞QÆ∞. <Õ~∞° QÍ q+¨Ü∞« OÖ’H˜ ~å=K«∞Û. XHõ"àÕ ◊ J\’, W\’ HÍã¨Î `˘}˜H<˜ å
ã¨=∞㨺 =ÙO_»^Œ∞. |~°∞=Ù QÆ∞iOz XHõ <åÜ«∞‰õΩ~åe`À, ѨÙÅ∞ã¨∞ QÆ∞iOz =∞~À
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!134
<åÜ« ∞ ‰õ Ω ~åe`À– <åºÜ« ∞ ™ê÷ # OÖ’ K« i Û™êÎ = ∂? =∂=¸Å∞QÍ<Õ Jk
Ǩ˙O^•`«#Ѩ٠~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. JÖψQ Wk=~°Ö’ '=Óºãπ— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O
*ˇq∞hÖ’, `«~åfi`« `Õ[Ö’ =ÙO_Õk. J^Õq∞ H˘`«Î PÖ’K«# HÍ^Œ∞. Ç≤ÏOn, WOw¡+¨µ
Kå#à◊§Ö’ #_»∞™ÈÎOk. ÉÏQÍ<Õ =ÙO_Õk. ^•xfl áê`« Kå#Öò H˘#™êyOK«_»O
ÖË^∞Œ QÆ^•! J@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ PÖ’zOK«‰Äõ _»^∞Œ ? J~Ú`Õ
Ju^äŒ∞Å#∞ Ñ≤Å=_»OÖ’ HÍã¨Î Hõ+¨ìѨ_®e. ÖË^ŒO>Ë J^Õ =º‰õΩÎÅ∞, J"Õ
Jaè„áêÜ«∂Å#∞, „Ѩu HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ K≥¿ÑÊ J=HÍâ◊O =ÙOk.
Z<£_ç\ ©gH˜, \©g–9H˜ =∞~À áÈeHõ =ÙOk. x*ÏxH˜ L^ÕÌâ◊ѨÓ~°fiHõOQÍ
ã¨OÉèíqOzOk HÍ^Œ∞. ˆH=ÅO Ü«∂OHõ~°¡ <≥·Ñ¨Ù}ºO`À <≥@∞ì‰õΩ~å=_»O, q∞QÆ`å
ã≤|ƒOk JO`«O`« =∂„`«OQÍ =ÙO_»@O. JO^Œ∞=Å¡<Õ `å*Ï ã¨=∂Kå~°O WKÕÛ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `Õ_®Å∞ `≥eã≤áÈ`å~Ú. J#fl@∞ì W\©=Å D Ô~O_»∞ Kå#à◊§#∞
=∂iÛ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ =∞~À q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåO. Ô~O_»∞ Kå#à◊√§ Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù#, =∂ãπ g∞_çÜ«∂`À ã¨=∞㨺 U=∞O>Ë–
H˜ O k Éè Ï QÆ O Ö’ '>ˇ ÿ " £ ∞ — 㨠∂ z㨠∂ Î JOÔ H Å∞O\Ï~Ú. WO^Œ ∞ Ö’ áÈeHõ Jxfl =Ü«∞ã¨∞Å "å~°∞,
ZO^Œ∞Hõ#∞‰õΩ<åfl~À U"≥∂– XHõ Kå#Öò 8.54 Jx K«∂Ñ≤`Õ =∞~À Kå#Öò 8.52 Jxfl =~åæÅ "å~°∞–
Jx K«∂ѨÙ`ÀOk. WÖÏO\˜ q+¨Ü«∂Ö’¡ Ö’áêʼnõΩ J*Ï„QÆ`ÕÎ HÍ~°}O. D g∞_çÜ«∂`À ã¨OѨ~°¯O Hõeæ =ÙO\Ï~°∞.
PǨ~°ºO ‰õÄ_® JÖÏ<Õ =ÙO_®eû# J=ã¨~O° ÖË^∞Œ . Hõhã¨O ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ HÍh "åi =∂#ã≤Hõ ™ê÷~Ú
„áêO`åxfl „ѨuaOa¿ãÎ KåÅ∞. _èçb¡ <åÅ∞QÆ~Ú^Œ∞ <≥ÅÅ∞ HÀ@∞¡ #_»∞™êÎ~Ú HÍh KåÖÏ "≥·q^茺OQÍ =ÙO@∞Ok.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’, q[Ü«∞"å_»Ö’ HÀ@∞¡ #_»∞™êÎÜ«∂? =∞# „_≥ã¨∞ûÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ
JO^ŒOQÍ =ÙO_»~°∞? '„ɡ~Ú<£ PѶπ PO„^茗 Ö’ ~°≠Ïhû ZO`« PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ qѨi}Ï=∂Å∞ WÖψQ =ÙO\Ï~Ú!
=ÙO^À XHõ™êi QÆ=∞xOK«O_ç! W\©=Å q[Ü«∞"å_»Ö’ NÅH˜∆ ‡ J<Õ ZOã≤U q^•ºi÷x K«OѨ|_ç# f~°∞,
`«~åfi`« "å~åÎOâßÅ∞ áêuHõ =O`«∞‰õΩ ‰õΩkã¨∞#Î fl@∞ì „Ñ¨H\õ O˜ Kå~°∞ W\©=Å "≥Ú`«OÎ =º=Ǩ~°O QÆ=∞xOz zOuOK«x "å~°∞O_»~∞° . „¿Ñq∞OKå#x "≥O@|_»@O,
=∞Oz^Õ! =∞i „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ UO W™êÎ~∞° ! Hõ|¡ ∞ƒÅ∞ Ѩ|∞ƒÅ∞, #QÆ~O° H͉õΩO_® ÖË^OŒ >Ë HõuÎ fã¨∞‰õΩx K«OѨ@O– Uq∞\© "≥Ñ· s¨ `«ºO? WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ~Ú@∞=O\˜
q∞QÆ`å q+¨Ü«∂Å∞ QÆ∞iOz ‰õÄ_® PÖ’zOK«O_ç =∂™êì~°∂! ã¨OѶ¨∞@# QÆ∞O@∂~°∞Ö’ [iyOk. JѨÙÊ_»∞ WÖψQ |e J~ÚºOk „Ѩã¨#fl ÅH˜∆ ‡.
nxfl P~°∞ <≥ÅÅ „áÈ„ÔQãπ iáÈ~°∞ìQÍ ÉèÏqOK«#Hõ¯~°ÖË^Œ∞! "≥∞~°∞QÆ~Ú# D ã¨OѶ¨∞@#Ö’ [iyOk Uq∞\˜? Ѩ~°º=ã¨<åÅ∞ Uq∞\˜?
áÈHõ_»Å QÆ∞iOz '\©gHõ∆}O— Ö’ KåÖÏ™ê~°∞¡ =ÚK«Û\˜OK«∞‰õΩ<åflO. D <ÕѨ^䌺OÖ’ W\©=Å D\©g–2 '<ås ÉèËs— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ XHõ K«~åÛ
(29 E<£ 2004) HÍ~°º„Hõ=∞O „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞. *ÏfÜ«∞ =∞Ç≤ÏàÏ Hõq∞+¨<£ =∂r K≥·~ü Ѩ~°û<£

135 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!136

N=∞u ã¨∞jÖÏ^Õq, Hõ=~Ú„u _®. â‹·Å[, =∞~À ~°K«~Ú„u ã¨∞h`å~å}˜ áêÖÁæ#QÍ
ã≤. =#[ ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕã≤Ok. WO^Œ∞Ö’ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞ ã¨Ê $tOK«|_®¤~Ú.
ã¨∞jÖÏ^Õq QÍ~°∞ qã¨Î $`« ^Œ$+≤ì`À, Ö’`«∞QÍ JOâßxfl q=iOKå~°xÑ≤ã¨∞ÎOk.
J~Ú`Õ WO^Œ∞Ö’ =∞iO`« ã¨=∞„QÆOQÍ Ñ¨ijeOKåeû# XHõ áê~å≈fixH˜ JO`«
„áê^è•#º`« W=fiÖË^Œ#Ñ≤OzOk. J^Õ g∞_çÜ«∂‰õΩ ã¨O|OkèOz# áê„`«.
NÅH˜∆ ‡ L^ŒO`«O‰õΩ ã¨O|OkèOz# "å~°ÎÖ’¡ ‰õÄ_® |∞e¡`≥~° Jj¡ÅO
QÆ∞iOz „Ѩ™ê÷=# =zÛOk. EÖˇ· =∂™êO`«O =~°‰õÄ ™êÜ«∞O„`«O P~°∞ #∞Oz
~å„u `˘q∞‡k QÆO@Å^•HÍ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º \©g HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡x JÉèíºO`«~°Hõ~°
^Œ$âߺÅ#∞ #"≥∂^Œ∞ KÕã¨∞‰õΩx =∞Ç≤ÏàÏ Hõq∞+¨<£‰õΩ ѨOÑ≤OK«=Åã≤OkQÍ =∞Ç≤ÏàÏ
ã¨OѶ¨∂Å∞, q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∂Å „Ѩux^èŒ∞Å#∞ HÀi#@∞ì Hõq∞+¨<£ ã¨Éèí∞º~åÅ∞
x~å‡ÖÏã‘`å~å=∞<£ q[Ü«∞"å_»Ö’ „ѨH\õ O˜ Kå~°∞. ã¨ÊOkOKåeû# PÖ’K«<åѨ~∞° Å∞,
q"ÕHõ=O`«∞Å∞ ÉèÏ"åÅ∞ ѨOK«∞HÀ"åeû# `«~°∞}O Wk. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =∞~À
q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎKÕÜ«∞_»O ã¨||∞. 2000 ã¨O=`«û~°O Ѷ≤„|=i <≥ÅÖ’ *ÏfÜ«∞
=∞Ç≤ÏàÏ Hõq∞+¨<£ JѨÊ\˜ Kè≥·~üѨ~°û<£ N=∞u qÉèÏáê~°÷™ê~°kä QÍ~°∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞
Ѩ„uHÍ WO@~°∂fi ºÖ’ XHõ q+¨Ü«∞O K≥áêÊ~°∞. (K«∂_»∞=Ú–Kå#à◊§ ã¨O㨯 $u–
ã‘iÜ«∞à◊§ qã¨Î $u. ѨÙ@Å∞ 128–130) 2000 =∂iÛ 5# W^Õ 'PO„^èŒÉèí∂q∞—
Ö’ „ѨK∞« iOK«|_ç# W^Õ HÍÅq∞ã¨∞ì ~åã≤# "åºã¨OÖ’ P q+¨Ü∞« O K«iÛOѨ|_çOk
‰õÄ_®! „ã‘ÎÅÃÑ· [iˆQ J`åºKå~åʼnõΩ \©g ‰õÄ_® „Ѩ^è•# HÍ~°}=∞x N=∞u
qÉèÏáê~°÷™ê~°käQÍ~°∞ q=iOKå~å~ÀA#. *ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ qq^èŒ =~åæÅ
=∞Ç≤Ïà◊Å`À K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤# `«~åfi`« `«Ü«∂~°∞KÕã≤# x"ÕkHõ P^è•~°OQÍ Pq_»
=∂\Ï¡_®~°∞. „ã‘ÎÅ g∞^Œ J`åºKå~åʼnõΩ ã¨O|OkèOz# D x"ÕkHõ#∞ 2000
JO`«~å˚fÜ«∞ =∞Ç≤ÏàÏ k<À`«û=O ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ JѨÊ\˜ „Ѩ^è•x J@Öò aǨs
"å*ò¿Ñ~Ú QÍ~°∞ JѨÊ\’¡ q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞. WÖÏ qѨ`«∞Î =ÚOK«∞H˘zÛ#ѨÙ_»∞
"Õ_Qç Í K«iÛOK«_O» , `«~åfi`« q∞#fl‰õΩO_»@O =∞# ÅHõ}∆ O HÍ=K«∞Û. KåÖÏ „Ѩu‰õÄÅ
Ѩiã≤÷`«∞Å #∞Oz Ѩi}q∞Oz# NÅH˜∆ ‡ =∞#ã¨∞, PÖ’K«# D '=∞<ÀǨÏ~ü—
JO^Œ∞HÀQÆÅ_®? rq`«O Ѩ@¡ Pq_»‰Ωõ #fl ^Œ$HõÊ^äOŒ ™ê÷~Ú– D áêâ◊qHõ Ü«Ú=‰õΩ_çH˜
137 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
É’^èÑŒ _¨ ∞» OÎ ^•? =∞i D =∞x+≤ ™ê÷~Ú Uq∞\˜? J`«_xç „Ñ¨ÉÏè q`«O KÕã#≤ ã¨=∂[O
áÈHõ_»Å∞ Uq∞\˜? |∞e¡`≥~°, "≥O_ç`≥~° g∞^Œ Hõ#|_Õ áê„`«Å∞ ZÖÏ L<åfl~Ú?
g∞~°∞ HÍã¨Î PÖ’zOK«O_ç! WѨÙ_»∞ HÍÖËr "å`å=~°}OÖ’ =ã¨∞Î#fl ã≤x=∂Ö’¡
Ç‘Ï~À, Ç‘Ï~À~Ú#¡ áê„`«Å∞ ѨijeOK«O_ç. q"åǨÏO, =∂#=ã¨O|O^è•Å∞ =O\˜q
ZO`«QÍ<À ѨiǨÏã≤OK«|_»@"Õ∞ HÍ^Œ∞, =∞Ô~O`« ¿ÇÏÜ«∞OQÍ ~°∂á⁄OkOK«
|_»∞`«∞<åflÜ≥∂ H˘kÌQÍ PÖ’zOK«O_ç.
NÅH˜∆ ‡ ǨÏ`«º L^ŒO`«O "å~°Î "≥Ú^Œ@ ¿ÑrÖ’¡ „ѨK«∞iOK«|_ç# ~À*’,
=∞~°∞ã¨\ ˜ ~À*’– k#Ѩ„uHõÖ’ z=i ѨÙ@ ã≤x=∂ qâıëêÖ’¡ XHõ Jaè„áêÜ«∞O
„ѨK∞« iOѨ|_çOk. JÖÏ KÕ¿ã,Î "åix Z=iHõ~Ú<å K«OáêÅxÑ≤ã∞¨ OÎ k. P ^Œ$âߺxfl
JÖψQ Q˘Ñ¨ÊQÍ z„uOKå=∞#fl suÖ’ P Jaè„áêÜ«∞O „ѨHõ\ ˜OK«|_çOk. Wk
XHõ "å~°ÎQÍ JÖÏ K«∂ã≤, WÖÏ =ke"ÕÜ«∞=K«∞Û. HÍh H˘kÌQÍ *Ï„QÆ`«ÎQÍ
ѨijeOK«O_ç. P suÖ’ áê„`«Å ~°∂ѨHõÅÊ# `«~åfi`« ^•xH˜ ã¨=∞i÷OѨÙÅ∂,
J@∞Ñ≤=∞‡@ „ѨKå~°O J=ã¨~°=∂? Wk n~°…HÍeHõOQÍ Z@∞=O\˜ ã¨=∞㨺ʼnõΩ
=¸ÅO HÍQÆÅ^Œ∞?
g∞_çÜ∂« – \©g, ã≤x=∂, ~ˆ _çÜ∂≥ , Ѩ„uHõÅ∞, "≥Ú`«OÎ QÍ ZO`À „ѨÉÏè q`«O
KÕ™êÎ~Ú. g\˜ „ѨÉÏè =O QÆ∞iOz PÜ«∂ ~°OQÍÖ’¡ ѨxKÕ¿ã "åiˆH ѨÓiÎ J=QÍǨÏ#
ÖË^<Œ åfl Pâ◊Û~°ºO ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞HõO>Ë =∞# "Õ+O¨ , ÉèÏ+¨ =∂„`«"∞Õ HÍHõ PÖ’K«#Å#∂,
„Ѩ=~°Î#Å#∞ KåÖÏ f„=OQÍ „ѨÉèÏq`«O KÕã¨∞Î<åfl~Ú. J@∞=O\˜ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
"å\˜x ~°∂á⁄OkOKÕ"å~°∞ ZO`« J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ D HõàÏ~°∂áêefl xi‡ã¨∞Î<åfl~°∞?
JÖÏ xi‡OKÕ"åi J=QÍǨÏ# ™ê÷~Ú ™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«– "≥~°ã≤ "åi ^Œ$HõÊ^äŒO
U "Õ∞~°‰õΩ, U ™ê÷~ÚÖ’ =ÙOk? =∂ãπ g∞_çÜ«∂`À ã¨=∞㨺 U=∞O>Ë– Jxfl
=Ü«∞ã¨∞Å "å~°∞, Jxfl =~åæÅ "å~°∞– D g∞_çÜ«∂`À ã¨OѨ~°¯O Hõeæ =ÙO\Ï~°∞.
HÍh "åi =∂#ã≤Hõ ™ê÷~Ú KåÖÏ "≥·q^茺OQÍ =ÙO@∞Ok. HõàÏ~°∂ѨO XHõ>Ë–
J=ã¨~=° ∞~Ú`Õ ã¨$[<å`«‡HõOQÍ =ÙO_ç– gÅ~Ú#O`« qaè#flOQÍ PÖ’zOKÕ suÖ’
– âı¡+¨Å`À ™êQÆ∞`«∞Ok. Z=iH˜ HÍ=Åã≤# suÖ’ "å~°∞ JOkѨÙK«∞Û‰õΩO\Ï~°∞.
WHõ¯_» =∞~À q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞HÀ=_»O Jã¨O^Œ~°ƒùO HÍ^Œ∞. XHõ 㨈~fiÖ’
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!138
|Ü«∞@Ѩ_ç# q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë– WO@Ô~fl\ò#∞ ^•^•Ñ¨Ù =ÚáêÊuHõ =O`«∞ Jj¡Å
ã¨OÉèÏ+¨}Å HÀã¨"≥∂, Jã¨Éèíº z„`åÅ HÀã¨"≥∂ "å_»∞`«∞<åfl~°@. W@∞=O\˜
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ #~°‡QÆ~°ƒùOQÍ, =ºOQƺ "≥·z„u`À ™êˆQ ^Œ$â◊º=∂^茺=∂xfl Z=~°∞
ã¨*Ï=ÙQÍ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. KÕ#∞ JOk#O`« gÅ∞QÍ =Ù#flѨÙ_»∞ QÆ@∞ì# "Õ∞Ü«∞_®xH˜
U Ѩâ◊√=Ù‰õΩ gÅ=Ù`«∞Ok? WѨÙ_»∞ \©g XHõ q<À^Œ ™ê^èŒ#O, ã¨=∂Kå~° ™ê^èŒ#O
=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, ^•xfl ™ê=∂lHõ, =∂#ã≤Hõ âß„™êÎÅ ^Œ$HÀ¯}OÖ’ ѨijeOKåe.
Wk KåÖÏ J=ã¨~°O. J~Ú`Õ \©g, ã≤x=∂ ^•^•Ñ¨Ù "å}˜[º ~°OQÍÅ∞QÍ
=∂iáÈ=_»O`À– "åiH˜ J#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# PÖ’K«<å ^èÀ~°}˜x „ѨKå~°O KÕÜ«∞_»ÜÕ∞
HÍ^Œ∞, J^Õ „Ѩ[Å Hõ=ã¨~°"≥∞ÿ# ^Œ$HõÊ^äŒO Jx ‰õÄ_® "≥∞Ñ≤ÊOK«QÆÅ~°∞. U ^Õâ◊OÖ’
ÖËx suÖ’ =∞# ^Õâ◊OÖ’ Ѩ„uHÍ ~°OQÆO ™êfi`«O„`À^Œº=∞O`À =Ú_çѨ_ç
Ѩi_è»qe¡Ok. ã≤x=∂ ~°OQÆO ‰õÄ_® `˘e~ÀAÖ’¡ W^Õ ÉÏ@Ö’ #_çzOk. HÍh
\©g =∂„`«O ѨÙ@ì_»"Õ∞ "å}˜[º „Ѩ^è•#OQÍ „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. WѨÙ_»∞ D =¸_»∞
‰õÄ_® ÖÏÉèíO, ѨÅ∞‰õΩ|_ç "å}˜[ºO– J<Õ suÖ’ #_»∞ã¨∞Î<åfl~Ú. g\˜x
qxÜ≥∂yOKÕ [#ÉÏǨïà◊ºO– JKÕ`«#OQÍ, „Ѩ"åǨÏOÖ’ H˘@∞ì‰õΩxáÈ`Õ,
qѨi}Ï=∂Å∞ WÖψQ =ÙO\Ï~Ú. \©gx qxÜ≥∂yOKÕ „Ѩ*ÏhHõO– Z@∞=O\˜
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°x Hõ∆}Hõ∆}O ѨijeOKåe. K«iÛOK«∞HÀ"åe.
=ã¨∞"Î åº"≥∂ǨÏO, ™êfi~°÷ zO`«# ÃÑK«∞ÛÃÑOKÕ ^èÀ~°}Ö˜ ’ Wq #_»∞ã¨∞<Î åfl~Ú.
J„Hõ=∞ ã¨O|O^è•Å∞, PůǨÅ∞ J<Õ q+¨Ü«∂Ö’¡ – „Ѩ[Å PÖ’K«<å ^èÀ~°}˜Ö’
KåÖÏ qѨs`«OQÍ =∂~°∞Ê =zÛOk, =™ÈÎOk. Wq `«Ñ¨ÙÊHÍ^Œ<Õ ^èÀ~°}˜
|ÅѨ_∞» `ÀOk. Ѷe¨ `«OQÍ qѨi}Ï=∂Å∞ =∞iO`« qHõ$`«OQÍ `«Ü∂« ~Ô <· å Pâ◊Û~°ºO
ÖË^Œ∞. \©gx "Õ∞=Ú x„^Œ J#Hõ, uO_ç J#Hõ K«∂ã¨∂Î =ÙO>Ë– DÜ«∞# Uq∞\˜
~ÚÖÏ ~å™êÎ_»x ZO`À=∞Ok ÉèÏqOK«=K«∞Û. J~Ú<å D q+¨Ü«∂Å∞ ~åÜ«∞Hõ
`«Ñ¨Ê_»O ÖË^Œ∞. gHõ∆‰õΩÅ∞ *ÏQÆ~°∂Hõ`«`À =º=ǨÏiOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
(6 EÖˇ· 2004)
139 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
\©gx ÉÏQÍ K«∂_»_»O =Å# Ñ≤Å¡Å∞ „\Ï<£û =O\˜
Ѩiã≤÷uH˜ Ö’#=Ù`å~°h P ã≤÷uÖ’ "≥∞^Œ_»∞ J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆOÖ’
â◊H˜Î q_»∞^ŒÖˇ· "åiÖ’ ^Œ∂‰õΩ_»∞`«#O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
D Ѩiâ’^èŒ<å xѨÙ}∞Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ Ñ≤šʼnõΩ
q"ÕK«<å ^Œ$+≤ì ã¨#flye¡, =∞øeHõ "åOKè«Å∞
qâ◊$OYÅO J=Ù`å~Ú.
\©g JO>Ë 'ÉËc ã≤@ì~ü— HÍ^Œ∞!
=∞#‰õΩ K≥=∞@ Ѩ_»∞`«∂ LO@∞Ok. P „áêO`«Ñ¨Ù "å`å=~°}O |\˜ì
Jk `«‰õΩ¯=QÍ<À, Z‰õΩ¯=QÍ<À LO@∞Ok. D K≥=∞@ =∞# ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ Y~å|∞
KÕÜ«∞_»"Õ∞ H͉õΩO_®, ^Œ∞~°æO^è•xfl ѨOK«∞`«∂ zH͉õΩ Hõeæã¨∂ÎO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡
Jã¨Å∞ ¿ãfi^Œ"∞Õ ~å‰õΩO_® =ÙO>Ë...? PǨ...ZO`« Ǩ~Ú...? D PÖ’K«# ÉÏQÍ<Õ
LOk. ^•x Ѷe¨ `«"∞Õ _ô– F_»~Ô O\òû `«Ü∂« s! ã¨~ˆ , =∞#O 'Uq∞ Ǩ~ÚÖË Ç¨ÏÖÏ...—
JO@∂ D _ô– F_»Ô~O\òû ѨÓã¨∞‰õΩx K≥=∞@ ÖˉõΩO_® =ÙO_»QÆÅO. J~Ú`Õ
WHõ¯_» [iˆQ^Õq∞\˜?
=∂ Tà’§ XHõ Hõ^Œä K≥¿ÑÊ"å~°∞. XHÍq_» ÃÑo§H˜ "≥àϧÅx ã≤^=úŒ ∞~ÚO^Œ@.
Ѩ@∞ì p~° ^èŒiOzO^Œ@. f~å |Ü«∞Å∞ ^Õˆ~ =ÚO^Œ∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =zÛOk. `«#
K«O\Ï_ç`À "≥àϧÅx. =∞i "å_»∞ XO>ËÅ∞ áÈ¿ãÎ |OQÍ~°O ÖÏO\˜ Ѩ@∞ì p~°
áê_»=Ù`«∞Ok QÆ^•! PÖ’zOz Ѩiëê¯~° =∂~°æOQÍ ÃÑo§ JÜÕ∞º=~°‰õΩ =¸„`«O
~å‰õΩO_® *Ï„QÆ`«ÎÅ∞ fã¨∞‰õΩO^Œ@. ^•O`À H˘OѨ =ÚxˆQO`« Ѩiã≤÷u
^•Ñ¨ÙiOzO^Œ@.
J~Ú`Õ â◊s~°OÖ’x ^Œ∞~°æO^èŒO |Ü«∞\˜H˜ áÈ=_»O ZÖÏ? P =∞e<åÅ∞
â◊s~°OÖ’<Õ LO_çáÈ`Õ? JO`«‰õΩ q∞Oz _ô–F_»Ô~O\òÖ’ LO_Õ ~°™êÜ«∞<åÅ∞
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!140
Uq∞\’ `≥Å∞™ê? JÅ∂ºq∞xÜ«∞O, lOH±, [~À¯xÜ«∞O, Å=OQÍÅ∞, Ü«∂O\˜ÃãÑ≤Hì û± ,
ÃѶ~ü Ѷ¨Óº"£∞û, PůǨÖò, á¶ê~å‡Öò _ç„ÃÇ·Ï_£ =O\˜q. JO^Œ∞=Å# _ô F_»~°O\òû
W`«~° H͙ȇ\˜H±û Hõ<åfl Z‰õΩ¯= JÅs˚ Hõey™êÎ~Ú. Hõà◊√§, =Ú‰õΩ¯, K«~°‡O,
=∞O_»∞`«∞Ok. Ǩ~ÚQÍ =∞Ozh\˜`À â◊√„ÉèíO KÕã¨∞‰õΩO>Ë áÈÜÕ∞ K≥=∞@#∞–
~ÚÖÏ `˘ÅyOK«∞HÀ"åÅx =∞iO`« „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# J<å~ÀQƺO `≥K«∞ÛHÀ=_»O
Uq∞\˜?
W^ŒO`å ZO^Œ∞HõO>Ë– \©g K«∂_»_O» =Å¡ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ ã¨OÉèqí OKÕ J#~å÷Å∞
QÆ∞iOz PÖ’z¿ãΖ HÍÅ"£∞ WOHÍ „áê~°OaèOKåÅxÑ≤OzOk. K«O\Ï_»∞ JÅ¡i
KÕ¿ãÎ \©g =ÚO^Œ∞ Ѩ_Õ^•ÌO– J<Õ `«e¡`«O„_»∞Å ã¨OYº ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl HÍÅO Wk.
JO^Œ∞ˆH \©gx 'ÉËc ã≤@ì~ü— J<Õ "ÕàÏHÀà◊O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. J^Õ Ñ¨xQÍ \©g =ÚO^Œ∞
‰õÄ~°∞ÛO>Ë HÍňHÑ∆ O¨ =∂„`«O HÍ^Œ∞. xˆHÑ∆ O¨ ÖÏ LO_Õ P~ÀQƺO J@ÔHHˆ ¯ J=HÍâ◊O
LO^ŒO@∞<åfl~°∞. J"åã¨qÎ Hõ [QÆ`∞« ÖÎ ’ qǨÏiã¨∂–Î J^ÕÑx¨ QÍ U^À XHõ\ ˜ Éè∞í lã¨∂Î
LO>Ë J@∞ "≥∞^Œ_»∞ W@∞ â◊s~°O ^≥|ƒuO@∞O^Œx Z=Ô~·<å K≥a`Õ W^Õ^À \©g
JO>Ë y@ìx "å~°∞ K≥|∞`«∞<åfl~°x ÉèÏqOKÕ ~ÀAÅ∞ Wq. Ñ≤Å¡Å q+¨Ü«∞OÖ’
JO`«QÍ \©g K«∂_»@O =Å¡ =ÚOK«∞‰õΩ =KÕÛ ã¨=∞㨺Å∞ QÆ∞iOz H˘O`« ã¨=∂Kå~°O
=∞#‰õΩ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LOk. ^•xfl ѨijeOKåeû# J=ã¨~°O ZO`À LOk.
`«y# *Ï„QÆ`«Î fã¨∞HÀHõáÈ`Õ ã¨=∞㨺Å∞ `«Ñ¨Ê=x D q=~åÅ `å`«Ê~°ºO.
P =∞^茺 <åQÆѨÓ~ü ˆHO„^ŒOQÍ #_çÑ≤OKÕ XHõ ã¨fiK«ÛùO^Œ ã¨Oã¨÷ ÃãO„@Öò
W<£ã≤ì@∂º\ò PѶπ a¿ÇÏqiÜ«∞Öò Ãã·<≥ûãπ– Ѩiâ’^èŒ# Ѷ¨e`åÅ∞ "≥Å¡_çOzOk.
Ñ≤ÅÅ¡ "≥∞^Œà§◊ ‰õΩ \©g Ѩiëê¯~°O ÖËx „Ѩ=∂^ŒO HõeyOK«QÅÆ ^Œx ã¨Ê+¨Oì J=Ù`ÀOk.
\©gx ÉÏQÍ K«∂_»_»O =Å# Ñ≤Å¡Å∞ „\Ï<£û =O\˜ Ѩiã≤÷uH˜ Ö’#=Ù`å~°h P
ã≤u÷ Ö’ "≥∞^Œ_∞» J_»∞QÆ∞ ÉèÏQÆOÖ’ â◊HΘ q_»∞^ŒÖ·ˇ "åiÖ’ ^Œ∂‰õΩ_»∞`«#O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
D Ѩiâ’^è<Œ å xѨÙ}∞Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. Ѷe¨ `«OQÍ Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ q"ÕK<« å ^Œ$+≤ì ã¨#flye¡,
=∞øeHõ "åOKèÅ« ∞ qâ◊$OYÅO J=Ù`å~Ú. WOHÍ D Ѷe¨ `åÅ∞ =∞iH˘xfl q+¨Ü∂« Å∞
K≥|∞`«∞<åfl~Ú. JkèHõOQÍ \©g K«∂_»_»O =Å# "≥∞^Œ_»∞ Z_»=∞ ÉèÏQÆO Hõ#fl ‰õΩ_ç
ÉèÏQÆO Z‰õΩ¯= Ѩx KÕÜ«∞QÆeˆQ Ѩiã≤÷u U~°Ê_»∞`«∞Ok. Ѷ¨e`«OQÍ xÅHõ_»ÖËx
141 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=ºH˜`Î fi« O ~°∂Ѩ٠k^Œ∞HÌ À=K«∞Û. nx QÆ∞iOz _®Hõ~ì ü áêOQÀOHõ~ü WÖÏ q=iOKå_»∞.
Ñ≤Å¡Å∞ ^Œ$+≤ì ÃÑ>Ëì ã¨=∞Ü«∞O `«QÆæ_»O, ã¨Ç¨Ï#O `«QÆæ_»O JO`Õ HÍ^Œ∞, J~°÷=O`«"≥∞ÿ#
*Ï˝Ñ¨Hõ â◊H˜Î, qâı¡+¨}Ï ™ê=∞~°÷ºO ÉèÏ=xÜ«∞O„`«}Ï â◊H˜Î– ÉÏQÍ `«ˆQæ J=HÍâ◊O
LOk. D Ѩiâ’^èŒ<å Ѷ¨e`åʼnõΩ =O`« ѨÅ∞‰õΩ`«∂ J"≥∞iHÍÖ’x ã≤Ü≥∂_»Öò
z„Ť<£û Ǩã≤Ê@Öò s[#Öò "≥∞_çHõÖò ÃãO@~ü H˘O`« ã¨=∂Kå~°O JOk™ÈÎOk.
Ñ≤Å¡Å∞ \©g K«∂_»_»O QÆ∞iOz g~°∞ Ѩiâ’^èŒ# KÕâß~°∞. Z‰õΩ¯=QÍ \©g K«∂_»_»O
=Å#, U_Õà◊§ =Ü«∞ã¨∞Ö’ UHÍ„QÆ`«‰õΩ ã¨O|OkèOz ã¨=∞㨺Å∞ KåÖÏ f„=OQÍ
LO\ÏÜ«∞x "å~°∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. JâßOuH˜ QÆ∞iHÍ=_»O, PO^Àà◊#‰õΩ kQÆ_»O,
WHõ LO_»<Õ LO@∞Ok. D =Ü«∞ã¨∞Ö’<Õ â◊s~°OÖ’x WO„kÜ«∂Å∞ ã¨g∞Hõ$`«OQÍ
Ѩx KÕÜ«∞_»O <Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~Ú. J~Ú`Õ "ÕQÆOQÍ HõkÖË „Ѩu ~°∂áêÅ HÍ~°}OQÍ
WO„kÜ«∂`«‡Hõ"≥∞ÿ# ã¨=∞#fiÜ«∞ ֒ѨO, ^•O`À "≥∞^Œ_»∞ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ P@OHõO
HÍQÆÅ^Œx `≥Å∞™ÈÎOk. Ѷe¨ `«OQÍ PǨ~°ÑÙ¨ JÅ"å@¡Ö’ =∂~°∞ÊÅ∞, ÖÏ=Ù HÍÜ«∞O,
áê~îâ° ßÅÖ’ J^è•fi#flѨ٠„ѨuÉè–í ‰õÄ_® Jx"å~°ºO HÍ=K«∞Û. n~°H… ÍÅOQÍ Z@∞=O\˜
ã¨=∞㨺Å∞ ~åQÆÅ"À ‰õÄ_® J^茺ܫ∞#O KÕâß~°∞. H˘O^Œ~°∞ Ñ≤Å¡Å∞ =∞Oz
S.‰õĺ.(WO\˜e*ˇ<£û H˘ZѶ≤+≤Ü«∞O\ò) `À =Ù#fl"åiÖ’ D.‰õĺ. (Z"≥∂+¨#Öò HÀ
ZѶ≤+≤Ü«∞O\ò) ÉÏQÍ `«ˆQæ J=HÍâ◊O LOk. ^•O`À "å~°∞ W`«~°∞Å`À
=º=ǨÏiOK«_O» Ö’ W|ƒO^Œ∞Ö’¡ Ѩ_`» å~°∞. H˘O^ŒiÖ’ D ^èÀ~°}˜ =∞iO`« f„=OQÍ
LOk– =∞iO`« =Úki JѶ¨∂~Ú`åºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<Õ ^èÀ~°}˜ ÃÑ~°QÆ=K«∞Û.
g@xflO\˜x q∞Oz# ã¨=∞㨺 U=∞O>Ë– D J#~å÷Å∞ XHõ™êi [iy`Õ
ѨÓ~°fi ã≤÷u =∞~°ÖÏ =KÕÛ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«Î XHõ>Ë `«~°∞}ÀáêÜ«∞O.
JO^Œ∞=Å# Ñ≤Å¡Å∞ ZO`«¿ãѨ٠\©gx K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. Z@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞ PÖ’zOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. nxH˜ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ, `«e¡^ŒO„_»∞Å <Õ~°∞Ê
XHõ¯>Ë J^Œ∞ƒù`«OQÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎOk. \©g XHõ>Ë H͉õΩO_® Ñ≤Å¡Å∞– HÍňH∆ѨOQÍ,
„ѨuÉèÏ=O`«OQÍ =ÙO_Õ suÖ’ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞ Ѩ^Œú`«∞Å∞ QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
JÖψQ K«k"Õ JÅ"å@∞#∞ `«Ñ¨Êxã¨iQÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe.
(13 EÖˇ· 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!142
 XHõ"≥·Ñ¨Ù ™Èh, =∞~À"≥·Ñ¨Ù r, WOHÀ"≥·Ñ¨Ù P*ò`«H±Å`À áÈ\©Ñ¨_»∞`«∞#fl ™êì~ü
"å~åÎ Kå#ÖòÖ’ "å~°ÎÅ∞ ã¨Oã¨÷ =∞~À q<À^Œ ã¨O|O^èŒ HÍ~°º„Hõ=∂Å Kå#Öò#∞ D JHÀì|~°∞Ö’ „áê~°OaèOK«É’`ÀOk.
<åÅ∞QÀ =O`«∞‰õΩ ‰õΩkOK«É’`«∞#fl@∞ì nxH˜ '™êì~ü =<£— Jx <å=∞Hõ~°}O KÕâß~°∞. r ã¨Oã¨÷ =∂„`«O q∞#fl‰õΩO@∞O^•? W~°"≥·
\©g–9 P =∞^茺 ZxflHõŠǨÏ_®=Ù_ç JÜ«∂ºHõ „ѨHõ\˜OzOk! <åÅ∞QÆæO@Å HÍ"≥∞_ô Kå#Öò 'Ãã·‡Öò— \©gx, JÖψQ '*ÏQÆ~°}ü— J<Õ P^蕺u‡Hõ Kå#Öò#∞ r
W\©=ÖË „áê~°OaèOzOk. WѨÙÊ_»∞ Ñ≤Å¡Å HÀã¨O, „ã‘ÎÅ HÀã¨O q_çq_çQÍ Ô~O_»∞ ѨÓiÎ
Kå#à◊√§ Z‰õΩ¯=~Ú`Õ gHõ∆‰õΩÅ∞ ѨÅ∞K«#? x_çq Kå#à◊√§ „áê~°OaèOKåÅx r ã¨Oã¨÷ PÖ’z™ÈÎOk. Ü«Ú<≥·>ˇ_£ >ˇeq[<£ ã¨Oã¨÷
'ǨÏOQÍ=∂ \©g— ¿Ñ~°∞`À Ñ≤Å¡Å HÀã¨O F Kå#Öò `≥™ÈÎOk. JÖψQ "åÖòì _çã‘fl ã¨Oã¨÷
"å~åÎ Kå#ÖòÖ’ "å~°ÎÅ∞ <åÅ∞QÀ =O`«∞‰õΩ ‰õΩkOK«É’`«∞#fl@∞ì \©g–9 ^Õâ◊OÖ’x „Ѩ=ÚY \©g ã¨Oã¨÷Å`À K«~°ÛÅ∞ [~°∞ѨÙ`ÀOk. JO>Ë =∞~À Ô~O_»∞, =¸_»∞
P =∞^躌 ZxflHõŠǨÏ_®=Ù_ç JÜ«∂ºHõ „ѨH\õ O˜ zOk! ZO^Œ∞‰õΩ? 'PÑπ H© J^•Å`ü—
Kå#à◊√§ `«fi~°Ö’ ~å=K«∞Û. HÍ~°∂ì<£ <≥\ò=~ü¯. áÈQÀʼnõΩ nè@∞QÍ ™Èh =∞~À ÉÏÅÅ
Ü«∂OHõ~ü ~°[`ü â◊~°‡ W\©=Å 'WO_çÜ«∂ \©g— ¿Ñ~°∞`À "å~åÎ Kå#Öò
Kå#Öò „áê~°Oaè™ÈÎOk.
„áê~°OaèOKå_»∞. Ü«∂OHõ~ü HÍã¨Î Kå#Öò Ü«∞[=∂x JÜ«∂º_»∞. =∞~À #∂ºãπ
Uq∞\˜ ǨÏ_®q_ç? =∞# ~åRO =~°ˆH ѨijeOK«O_ç. *ˇq∞x, D\©g
Kå#Öò JO>Ë =∂@Å∞ HÍ^Œ∞. WѨÊ@ˆH =Ù#fl `˘q∞‡k #∂ºãπ Kå#à◊§`À áÈ\©
=∂„`«"Õ∞ KåÖÏ HÍÅO^•HÍ ~å[º"Õ∞ÖÏ~Ú. `«~åfi`« `Õ[, =∂, q™êû, D\©g–2
Ѩ_–ç xÅ∞= QÆÅQÍe. D Kå#ÖòÖ’ "Õ∞#HÍQÍOnè ÖÏO\˜ ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞‰õΩÅ∂,
\©g–9 WÖÏ Zxfl =KåÛ~Ú? `≥Å∞QÆ∞Ö’ kQÆx"å~°∞ `«fi~°Ö’ ^Œ∂HõÉ’`«∞<åfl~°∞.
`«~°∞}ü `Õ*òáêÖò ÖÏO\˜ [~°fleã¨∞ìÅ∂ Ü«∂OHõ~°∞¡QÍ =∂~å~°∞. g~°∞ D Kå#Öò#∞
=∞i ~ÚÖÏ Kå#à◊√§ ÃÑiy`Õ Ñ¨~º° =™ê<åÅ∞ Uq∞\˜? XHõ ^Œ$â◊ºO Wk. =∞~À"≥Ñ· Ù¨
QÆ>ˇìH˜¯OK«ÖË~å?
¿ÑKå#à◊√§, <å<£ ¿Ñ Kå#à◊√§ – JO@∂ =∞~À qÉè[í #. WOHÀ"≥Ñ· Ù¨ Hˆ |∞Öò H͉õΩO_®
HÍh ™êì~Ñü 㡨 ,π ™Èh =O\˜ Kå#à◊§`À áÈ\© Ѩ_®ÅO>Ë ZO@~ü><ÿ̌ "£ ∞≥ O\ò
_ç.\˜.ÃÇÏKü =™ÈÎOk. ^•xHÀã¨O ã≤^ŒúO HÍ"åÅ#fl „Ѩܫ∞`åflÅ∞. D ã¨O^ÀǨÏOÖ’
Kå#Öò `«Ñ¨Êxã¨~å? Jx ~°[`ü â◊~°‡ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. q<À^•`«‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂Å`À
gHõ∆‰õΩÅ∞ `«ˆQæ J=HÍâ◊O ÖËHõáÈÖË^Œ∞. nx Ѩ~°º=™ê<åÅ∞ QÆ∞iOz =∞~À™êi
~°[`ü â◊~°‡ =∞~À Kå#Öò „áê~°OaèOz<å Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞. Kå#à◊√§ WÖÏ ÃÑiyáÈ`Õ
Ö’`«∞QÍ Ñ¨ije^•ÌO.
K«∂¿ã gHõ‰∆ Ωõ Å∞ `«‰Ωõ ¯= HÍHõ =∞ˆ~=∞=Ù`å~°∞? W\©=ÖË Kå#Öò „áê~°OaèOz# ~°[`ü
Kå#à◊√§ ÃÑiy# H˘nÌ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Õq∞\˜? Jxfl Hõeã≤ PÖò ~Ú<£
â◊ˆ~‡ =∞~À Kå#Öò JO>Ë– Wk=~°̂H ~°OQÆOÖ’ =ÙO_Õ ™êì~ü, r =O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞
=<£ÖÏQÍ =ÙO_Õ ^Œ$â◊ºO <Õ_»∞ ZÖÏ =ÙOk? "å~åÎ Kå#à◊√§, P^蕺u‡Hõ Kå#à◊√§,
q∞#fl‰õΩO\ÏÜ«∂? g\˜H˜ q∞Oz '>ˇ"ÿ ∞£ û PѶπ WO_çÜ∂« — =O\˜ ã¨Oã¨Å÷ ∞ ^Œ∂‰õΩ`«∞<åfl~Ú.
á¶êº+¨<£ Kå#à◊√§– ~ÚÖÏ qÉè[í # [iyáÈ`«∞Ok. ™ê=¸Ç≤ÏHõO H͉õΩO_® =ºH˜QÎ `Æ O«
'WO_çÜ«∂ @∞_Õ— ~°OQÆOÖ’ ^Œ∂H˜# `«~åfi`« >ÿ̌"£∞û „áê~°OaèOK«HõáÈ=_»O Pâ◊Û~°º"Õ∞!
J<Õ kâ◊Ö’ #_»∞™ÈÎOk. x*ÏxH˜ =º=™êÜ«∞O, P~ÀQƺO, Ãã·<£û, q^Œº =O\˜
WѨÙÊ_»∞ 'E"£∞— J<Õ Kå#Öò#∞ „áê~°Oaè™ÈÎOk. ã‘iÜ«∞Öòû =O\˜ Ѷ≤Hõ∆<£ JOâßÅ∞
JOâßÅ`À Kå#à◊√§ ~å"åeû# JQÆ`«ºO ZO`À =ÙOk? HÍh áÈHõ_» JÖÏ ÖË^Œ∞!
ÖˉΩõ O_® r=#â‹e· , q<À^ŒO "Õ∞à◊qOz# ã¨~∞° ‰õΩ JOkOKåÅx „ѨÜ∞« `«flO. Wk
ã¨=∂*ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ#q H͉õΩO_®, `«=∞‰õΩ ÖÏÉèÏÅ∞ HõeÊOKÕ"å\˜x
Ü«Ú=`«#∂, #QÆ~åÅ#∞ ^Œ$+≤Öì ’ ÃÑ@∞ì‰Ωõ x ~°∂á⁄OkOK«|_»∞`«∞#fl Kå#Öò Jx <Õ~∞° QÍ
~°∂á⁄OkOK«_»O "å}˜[º ~°OQÆO ^èÀ~°}˜. JO^Œ∞Ö’ Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞.
K≥ѨÊ#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. D 'E"£∞— `À ã¨iÃÑ@ìHõ XHõ P^蕺u‡Hõ, P=Ú+≤‡Hõ JOâßÅ`À
=∞~À Kå#Öò ‰õÄ_® P~°∞<≥ÅÖ’¡ `Õ"åÅx >ÿ̌"∞£ û >ˇeq[<£ PÖ’K«#.
(20 EÖˇ· 2004)

143 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!144


"Õ∞^è•=ÙÅ#|_Õ "åà◊√§ ã≤x=∂Å∞ Uq∞\˜?
"å\˜ QÆ∞iOz =∞#O =∂\Ï¡_»@O Uq∞\˜?
J<Õ PÖ’K«#`À ã≤x=∂#∞ z#flK«∂Ѩ٠K«∂âß~°∞.
^•O`À ã≤x=∂ ~°OQÆOÖ’ XˆH ~°HõO"å~°∞ xO_çáÈÜ«∂~°∞.
W^Õg∞ H˘`«Î =ӺǨÏO HÍ^Œ∞!
'QÆ`«HÍÅ=Ú "Õ∞Å∞ =K«∞ÛHÍÅ=Ú HõO>ˇ<£—– Jx QÆ∞~°*Ï_» JáêÊ~å=Ù
QÍiHõ<åfl |ÅOQÍ #"Õ∞‡ \©g =∞Ǩâ◊Ü«Ú_»∞ W\©=Å F KÀ@ `å~°ã¨Ñ¨_®¤_»∞.
=∂~°∞Ê Z@∞"≥÷ Ñ<· å ™êQÆ=K«∞Û. =∞Oz"≥¿· Ñ ™êQÆ∞`«∞O^Œ<Õ Ñ¨Óp Z=~°∞ W=fiQÆÅ~°∞?
D =∂@ *ˇq∞h ã¨Oã¨÷^•fi~å `≥Å∞QÆ∞<å@ PÖ’K«#Å#∞ J"≥∂Ѷ¨∞OQÍ „ѨÉèÏq`«O
KÕã¨∞Î#fl FOHÍ~ü J<Õ =∞Ǩâ◊Ü«Ú_çk.
ã¨=∂[OÖ’ K≥_»∞ ÖË^•? ã≤x=∂Å∞ K«∂¿ã =∞#∞+¨µÅ∞ K≥_çáÈ`å~°<Õ
Qͺ~°O\© Uq∞\˜? nxH˜ P^è•~åÅ∞ Uq∞\˜? Jx ã≤x=∂~°OQÆOÖ’ ѨO_çáÈ~Ú#
JH˜¯<Õx =O\˜ #@∞x #∞Oz P ~°OQÆOÖ’ F#=∂Å∞ `≥eÜ«∞x "åi^•HÍ–
„ѨtflOK«_O» Ѩiáê\˜. JÖψQ K≥`Ϋ z„`åÅ∞ f™êÎ~∞° Hõ#∞Hõ K«∂™êÎ=∞x „¿ÑHõ‰∆ Ωõ Å∂–
P z„`åÅ∞ K«∂™êÎ~°∞ Hõ#∞Hõ f™êÎ=∞x x~å‡`«Å∞ Ѩ~°ã¨Ê~°O "Õà◊√§ K«∂ѨÙHÀ=_»O
Ѩiáê\˜! W^Õg∞ H˘`«Î =ӺǨÏO HÍ^Œ∞. `å=Ú KÕ¿ã Ѩxx ã¨=∞i÷OK«∞HÀ=_»OÖ’
Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞. Wk Q˘Ñ¨Ê ‰õÄ_® HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ W@∞=O\˜ 'QÆ∞_»∞=¤ ÚO^•? Ñ≤Å=¡ ÚO^•? – ÉÏѨ`∞« =º=Ǩ~åxH˜
áȉõΩO_® D ~ÀAHõO>Ë ˆ~Ѩ٠Ѷ¨∞’~°O Hõ#∞Hõ, Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ `«=∞‰õΩ g~°uÅHõO
k^Œ∞`Ì å~°x ÉèÏqã¨∞<Î åfl~°∞ DÜ«∞#. PÜ«∞# "å^ŒO HÍã¨Î K«∂_»O_ç.''... J=ã¨~åxfl,
145 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
J=HÍâßxfl|\˜ì =∞x+≤ =∞Oz #∞Oz K≥_»∞‰õΩ =∂~°=K«∞Û. Z@∞#∞Oz Z>ˇÿ<å
Ѷ~≤ å~ÚOK«=K«∞Û. P_»"åà◊¥§ =∞#∞+¨µÖËQÍ! .. x[O K≥áêÊÅO>Ë WѨÙÊ_»∞ =ã¨∞#Î fl
ã‘iÜ«∞à◊§hfl =ÚѨÊÜü∞, #ÅÉèˇ· ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O =zÛ# `À_çHÀ_»à◊√§, L=∞‡_ç
‰õΩ@∞O|O, Hõeã≤ =ÙO>Ë HõÅ^Œ∞ ã¨∞YO, Pf‡Ü«ÚÅ∞ `«~°Ç¨Ö’ =zÛ# ã≤x=∂
Hõ^ÖŒä .Ë .. HÍHõáÈ`Õ "å\˜x =¸_»∞QÆO@Å∞ K«∂âßO. ã‘iÜ«∞ÖòûQÍ WѨÙÊ_»∞ H˘xfl\˜x
=¸_»∞<≥ÅÅ∂, ÉÏQÆ∞#fl"å\˜x =¸_Õà◊¥§QÍ K«∂ã¨∞Î<åflO. JO`Õ `Õ_®!
JѨÙÊ_»∞ ã¨∂~°ºHÍO`«O, KèåÜ«∂^Õq, l.=~°ÅH˜∆ ‡, Ü«∞ãπ.=~°ÅH˜∆ ‡ =ÔQ·~å
=ÙO_Õ"å~°∞. WѨÙÊ_»∞ WOHÍã¨Î =Ü«∞ã¨∞Ö’ =Ù#fl ‰õΩ„~° J=∂‡~ÚÅ∞ P áê„`«Å∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. "åà◊§xѨÙ_»∞ P_» qÅ#¡O@∞<åfl~°∞ H˘O^Œ~°∞.
WѨÊ\˜ ã≤x=∂ÅHõO>Ë JѨÊ\˜ ã≤x=∂ÖË #Ü«∞=∞<Õ "å~°∞. WѨÊ\˜
ã‘iÜ«∞Å∞ûÖ’ =∂~°∞Ê HÀ~°∞‰õΩO>Ë H˘<åflà◊§Ü«∂ºHõ 'áê`« ã‘iÜ«∞ÖËû #Ü«∞O. Hõ^ä•
Jn =ÙO_Õk— Jx JѨÊ\˜H˜ áê`«|_Õ WѨÊ\˜ ã‘iÜ«∞Öòûx "≥∞K«∞Û‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤÷u
~å=K«∞Û! =∂~°∞Ê Z@∞"≥·ÃÑ·<å ™êQÆ=K«∞Û. =∞Oz "≥·¿Ñ ™êQÆ∞`«∞O^Œ<Õ Ñ¨Óp
Z=i=fiQÆÅ~°∞?..——
Wn \©g =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_ç qÅ∞"≥·# Jaè„áêÜ«∞O. ˆ~¿Ñ YzÛ`«OQÍ
=∞Oz"≥·Ñ¨Ù ™êQÆ^Œ∞! ZÖÏ ™êQÆ∞`«∞Ok? g∞ =O\˜ "åi PÖ’K«#Å`À
ѨÙh`«=∞=Ù`«∞#fl `≥Å∞QÆ∞ |∞e¡`~≥ –° =∞Oz"≥¿· Ñ ™êQÆ∞`«∞O^Œ<Õ Ñ¨Óp Z=fii=fiQÆÅ~°∞?
Z=~°∂ W=fiÖË~°∞! ÃÑ·ÃÑK«∞Û u\˜ì# =ºˆHÎ ''... q∞QÆ`å ã‘iÜ«∞Öòû HõO>Ë g∞~°∞
ÉÏQÍ<Õ ~å™êÎ~°∞. g∞ Ü«∂H˜ìOQ∑, g∞ _≥·ÖÏQ∑û KåÖÏ ÉÏQÆ∞O\Ï~Ú—— Jx J<åfl~°x
L^ŒÇϨ iOK«∞HÀ=_»O WOHÍ #Ü«∞O– D =∂@Å P^è•~°OQÍ q∞QÆ`å"åi ã‘iÜ«∞Öòû
HõO>Ë– <å^Õ"≥∞~°∞QÆ∞, <Õ<Õ "≥∞~°∞QÆ∞ Hõ^•– Jk KåÅ∞ Jx ‰õÄ_® K≥ѨÙÊHÀ=_»O
K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞. "≥Ú\˜ìHÍÜ«∞Å∞ "ÕÜ«∂ÅO>Ë =∞x+≤ ^ŒQÆæ~°H˘zÛ "≥Ü«∂ºe. P =∂„`«O
=∂@ HõÅ∞ѨÙHÀ"åe. ^•<Õfl „áÈ„ÔQãπ iáÈ~°∞ì J#∞‰õΩO>Ë q"ÕHOõ J=^Œ∞. „Ѩ=∂^ŒO
‰õÄ_®! J@∞=O\˜ „Ѩ=∂^•ÖË =∞# |∞e¡`≥~°‰õΩ =ÚOK«∞‰õΩ =ã¨∞Î<åflÜü∞! D
=∂„`«O ^è≥·~°ºO =ÚMÏxH˜ `«yeOK«∞HÀHõáÈ`Õ... W@∞=O\˜ ã‘iÜ«∞Öòû
`«Ü«∂~°∞KÕÜ«∞QÆÅ~å– K≥ѨÊO_ç. ã¨OHÀK«O ÖˉõΩO_® ѨÙ~å}QÍ^äŒÖ’¡x qHõ$`«
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!146
=º=Ǩ~åÅ#∞ qÑ≤ÊK≥ÑÊ≤ – Jq JÖÏ =Ù<åfl~Ú Hõ^•! "Õ∞q∞ÖÏ Y~å|∞ KÕã∞¨ <Î åfl=∞x
J#_»O ÉÏ=ÙOk. ^Õ"åÅÜ«∂ÅÃÑ· |∂`«∞ÉÁ=∞‡ÖÏ¡QÍ– D QÍ^äÅŒ ∞ ‰õÄ_® W@∞=O\˜
ѨO_ç`«∞Å ã¨$[# ™ê=∞~å÷ºÅ‰õΩ ѨÓz# ѨÓÅ∞. "å\˜x P^è•~°OQÍ WѨÙ_»∞
ã¨=∞iúOK«∞HÀ=_®Å∞!ÉèË+π!
Wk XHõ¯i Ѷ¨∞#HÍ~°º"Õ∞HÍ^Œ∞– ZO^Œ~À =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ∞! J@∞
UHÍÎHÑõ Ó¨ ~ü, W@∞ ~åkèHÍ â◊~`° ‰ü Ωõ =∂~ü! g~°∞ Jx ‰õÄ_® WHõ¯_» âß¡Ñ∞≤¶ OK«#Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ .
"å~°∞ P_», =∞QÆ Jx HÍ^Œ∞. "åiH˜ J@∞=O\˜ `å~°`«=∂ºÅ∞ =ÙO_»=Ù. `«=∞
ã¨Oã¨÷ ÖÏÉèÏÖ’¡ #_»"åe. `«=∞ ã¨Oã¨÷ ã‘iÜ«∞Öòû<Õ JO^Œ~°∂ K«∂_®e. Wn "åi
ÅHõ∆ ºO. JO^Œ∞ˆH "åix P_», =∞QÆ Jx =sæHõiOK«‰õΩO_® "å}˜[º"Õ`«ÎÅx =∞#O
ã¨~°∞ÌH˘x qâı¡+≤OK«∞HÀ"åe.
Jã¨Å∞ q+¨Ü∞« O Uq∞@O>Ë– "Õ∞^è•=ÙÅ#|_Õ "åà◊√§ ã≤x=∂Å∞ Uq∞\˜?
"å\˜ QÆ∞iOz =∞#O =∂\Ï¡_@» O Uq∞\˜? J<Õ PÖ’K«#`À ã≤x=∂#∞ z#flK«∂ѨÙ
K«∂âß~°∞. ^•O`À ã≤x=∂ ~°OQÆOÖ’ XˆH ~°HõO"å~°∞ xO_çáÈÜ«∂~°∞. `«~åfi`«
áÈHõ_Å» ÉÏQÀQÆ∞Å∞ K≥¿ÑÊ"å~°∞ ‰õÄ_® Hõ~∞° =Ü«∂º~°∞. <Õ_∞» \©gÖ’ ‰õÄ_® ^•^•Ñ¨Ù
J^Õ Ñ¨iã≤÷u. ^•O`À |∞e¡`≥~° g∞^Œ ‰õÄ_® J^Õ "åÅHõO ™êQÆ∞`ÀOk.
ã‘iÜ«∞ÖòûÖ’ áê„`«Å∞, ã¨OÉèÏ+¨}Å∞, áÈHõ_Å» QÆ∞iOz q=~°OQÍ Z=Ô~<· å
K≥Ñ≤Ê q=iOK«QÆÅ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ^•xH˜ áêO_ç`«ºO JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. J~Ú`Õ
=∞#ÔHO^Œ∞‰õΩÖË– J<Õ Ñ¨ÖÏÜ«∞#"å^ŒO "Õ∞^è•=ÙÖ’¡, ~°K«~Ú`«Ö’¡ ÉÏQÍ=ÙOk.
~°K«~Ú„`«∞Å∞ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞OÖ’ Q˘Ñ¨ÊQÍ ã¨ÊOkOK«_»OÖË^Œ∞. Z=~°∂
YO_çOK«Ö^Ë ∞Œ – =∞#O Hõ~Ô Hˆ –ì J<Õ PÖ’K«#`À Ѩ^uúŒ JÖψQ ™êQÆ∞`«∞Ok. JO^Œ∞ňH
gHõ ∆ ‰ õ Ω Š㨠O Ѷ ¨ ∂ Å∞ U~° Ê _®Åx g∞_ç Ü « ∂ "Õ ∞ ^è • =ÙÅ∞ "åOzè ã ¨ ∞ Î < åfl~° ∞ .
qxÜ≥∂QÆ^•~°∞Å∞QÍ gHõ‰∆ Ωõ Å∞ `«=∞‰õΩ HÍ=eû#^•xfl HÀ~°=K«∞Û. WzÛOk ã¨=ºOQÍ
ÖË^Œx x~°ã¨# `≥eÜ«∞*ËÜ«∞=K«∞Û.
`«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ u~°∞QÆ∞"å_»∞ ^èŒ#∞º_»∞ ã¨∞=∞u– J#fl@∞ì K«~°ÛÖ’ ‰õÄ_®
kQÆ~°∞ ã≤x=∂, \©g „Ѩ=ÚY∞Å∞. áêѨO FOHÍ~üQÍ~°∞– `«# PÖ’K«#Å∞
|Ü«∞@ÃÑ\Ïì~°∞. KåÖÏ ã¨O`À+¨O.
(3 PQÆã¨∞ì 2004)
147 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
J`«∞º`åûǨÏO`À ÃÇÏKüSq ÖËx =ºH˜ÎH˜
Z~Ú_£û JO@QÆ\˜ì ǨÏ_®=Ù_ç KÕã≤Ok.
Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë `«y#O`« ÃÑ·HõO ÖË^Œx
XHõ ~ÀQÆ„QÆã¨÷ Ü«Ú=‰õΩ_çx Pã¨Ê„`«∞Å∞ uÑ≤Ê Ñ¨Oáê~Ú.
JO>Ë "≥·^ŒºO KÕÜ«∞_®xH˜ x~å^ŒiOKå~Ú.
J~°÷O ÖËx L`åûǨÏO?
H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O D\©g W`«~° ÉèÏëê Kå#à◊§ÖÏQÍ QÆO@
QÆO@‰õÄ S^Œ∞ xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ |∞Öˇ\ ˜#∞¡ „áê~°OaèOzOk. ZO`« "ÕQÆOQÍ
„áê~°OaèOKå~À, JO`Õ "ÕQÆOQÍ "å\˜x ~°^Œ∞Ì KÕâß~°∞. JÖÏ "å~°ÎÅ∞ HÍ"åÅx
gHõ∆‰õΩÅ∞ J_çQÍ~å? ÖË^• D\©g U^≥·<å 㨈~fi KÕã≤O^•? ã¨=∂Kå~°O ÖË^Œ∞! HÍh
`«=∞ ã¨Oã¨÷ W`«~° ÉèÏ+¨Ö’¡ W™ÈÎOk Hõ#∞HÍ, `≥Å∞QÆ∞Ö’ JÖÏ W=fi_»O "≥·q^茺OQÍ
=ÙO@∞Ok Hõ#∞HÍ– „áê~°OaèOKå~°x ÉèÏqOKåe. ã¨~ˆ , „áê~°OaèOz#ѨÙ_»∞ Hõhã¨O
„ѨH\õ O˜ K«∞‰õΩ<åfl~°∞– „áê~°Oaèã∞¨ #Î fl@∞ì! J^Õ P¿Ñ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P~åƒù@O ÖˉΩõ O_®
Páê~°∞. Jã¨Å∞ HÍ~°}O qѨÊÖË^Œ∞. *ˇq∞x"å~°∞ =~°ã¨Éˇ\ ˜ì ã‘iÜ«∞Öòû W=fi_»O,
"å~°∞ áÈ\©QÍ "å~°ÎÅ∞ W=fiHõáÈ=_»O – QÆ=∞xOz gHõ∆‰õΩÅ∞ KÕ*ÏiáȉõΩO_®
D\©g "å~°ÎÅ |∞Öˇ\ ˜#∞¡ PÑ≤ =ÙO_®Åx =∞#O ÉèÏqOKåe.
J^Õ ^Œ$â◊ºO– HÍã¨Î =∂~°∞Ê`À W\©=Å HõxÑ≤OzOk. J^ÕO\˜? QÆO@
QÆO@‰õÄ 'Ѷ¨∞O\Ï~å=O— JO@∂ HÀ"≥Å QÆO@Å â◊ÉÏÌÅ`À S^Œ∞ xq∞ëêÅ "å~°ÎÅ
|∞Öˇ\ #˜ ∞¡ D\©g–2 „áê~°OaèOzOk. P~ÀQƺO, =∞Ç≤Ïà◊Å∞, Ü«Ú=`« ã¨O|OkèOz
^•^•Ñ¨Ù QÆO@ áê@∞ =∞Oz HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ W=fi_»O "≥Ú^ŒÖ\ˇ Oì˜ k. J~Ú`Õ W\©=Å
D Ѷ¨∞O\Ï~å=O =º=kè QÆO@QÆO@‰õÄ J~°QÆO@ áê@∞ "å~°ÎÅ∞ W=fi_»O
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!148
„áê~°OaèOzOk. ZO^Œ∞‰õΩ? =º=kè ÃÑOK«=∞x gHõ∆‰õΩÅ∞ J_çQÍ~å? Uq∞\’
`≥eÜ«∞^Œ∞. HÍh J@∞"≥·Ñ¨Ù \©g–9 x~°O`«~åÜ«∞OQÍ QÆO@ QÆO@ˆH HÍ^Œ∞ „Ѩu
J~°QOÆ @‰õÄ J~°QOÆ @ "å~°ÅÎ ∞ W=fi_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. =∞i W@∞ S^Œ∞ xq∞ëêÅ∞!
JO`Õ S^Œ∞ xq∞ëêÅ∞ HÍã¨Î J~°QÆO@ J~ÚºOk.
JѨÙÊ_»∞ "å~°ÎÅ∞ „áê~°OaèOz ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞_»O, WѨÙÊ_»∞ x_çq WOHÍ
ÃÑOK«_O» – ZO^Œ∞‰õΩ? U =∂„`«O HÍ=∞<£ Ãã<£û LѨÜ∂≥ yOz<å áÈ\©Ü∞Õ HÍ~°}O–
Jx É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. JѨÙÊ_»∞ *ˇq∞x`À áÈ\©, WѨÙÊ_»∞ \©g–9`À áê\©! JO`Õ
`Õ_®! áÈ\© QÆ∞iOz =∞# Kå#à◊§‰õΩ K≥Ñʨ #Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . ã≤x=∂ a@¡`À ~°∂á⁄OkOKÕ
HÍ~°º„Hõ=∂Å q+¨Ü«∞OÖ’ J#∞"å^Œ ã‘iÜ«∞à◊§ q+¨Ü«∞OÖ’ XˆH ã≤x=∂ Ç‘Ï~À,
Ç‘ Ï ~À~Ú#¡ ã≤ x =∂Å∞ W=fi_» O Ö’– ÉÏǨ  ÉÏÇ≤ Ï QÍ Hõ ∆ } Hõ ∆ } O 㨠= ∞~° O
KÕã¨∞‰õΩO\Ï~Ú. KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ "å~°ÎÅ∞ q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® áÈ\©
Ѩ_®Åx „Ѩܫ∞`åflÅ∞ K«∞~°∞QÍæ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú.
W\©=Å =∂\˜q ~å„uѨÓ@ "å~°ÖÎ ’¡ XHõ ^Œ$ëêìO`«O QÆ∞iOz XHõ =∞Oz
ѨxKÕãO≤ k. =∞~À Kå#Öò J`«∞º`åûǨÏO`À ÃÇÏKüSq ÖËx =ºH˜HÎ ˜ Z~Ú_£û JO@QÆ\ ì˜
ǨÏ_®=Ù_ç KÕãO≤ k. Jã¨Å∞ q+¨Ü∞« O U=∞O>Ë `«y#O`« ÃÑH· Oõ ÖË^xŒ XHõ ~ÀQÆ„QÆã÷¨
Ü«Ú=‰õΩ_çx Pã¨Ê„`«∞Å∞ uÑ≤Ê Ñ¨Oáê~Ú. JO>Ë "≥^· ºŒ O KÕÜ∞« _®xH˜ x~å^ŒiOKå~Ú.
=∞#k "åºáê~° ã¨=∂[O Jx J#HõáÈ~Ú<å– WO^Œ∞Ö’ Pâ◊Û~°ºO ÖË^Œ∞. ^•O`À
~ÀQÆO #Ü«∞O H͉õΩO_® Ü«Ú=‰õΩ_»∞ =ÓiH˜ =∞~°e=KåÛ_»∞. JO`Õ! ZO^Œ∞‰õΩ
uÑ≤Ê Ñ¨OѨÙ`å~°∞? J`«xH˜ U"≥∞ÿ<å ÃÇÏKü.S.q. ÖË^• Z~Ú_£û =ÙO^•?
ZO^Œ∞‰õΩO_»‰õÄ_»^Œx ÉèÏqOKåˆ~"≥∂QÍx–J@∞=O\˜ "å~°Î XHõ\ ˜ `«Ü«∂~°~Ú–
"Õ_ç"Õ_çQÍ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿáÈ~ÚOk. WOˆH=ÚOk– W~°"≥· <åÅ∞QÆæO@Å "å~°ÎÅ∞ Hõ^•,
"å~°Î‰õΩ |Ǩïà◊ „ѨKå~°O =ã¨∞ÎOk. J@∞=O\˜ "å~°Î ѨÅ∞™ê~°∞¡ „Ѩ™ê~°O
HÍHõáÈ~Ú<å– =^ŒO`«∞ÖÏ¡O\˜q =∞Ǩ"ÕQÆOQÍ "åºÑ≤™êÎ~Ú. WHõ P Ü«Ú=‰õΩ_ç
™êOѶ≤∞Hõ "≥e `«Hõ∆}"Õ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·áÈ~ÚOk. P =Ó~°O`å QÆ∞ã¨QÆ∞ã¨Å∞!
x*ÏxH˜ D ÃÇÏKüSqH˜ ã¨O|OkèOz# ™ê=∂lHõ HÀ}O KåÖÏ
qHõ$`«"≥∞ÿOk. „Ѩu ˆHã¨∞Ö’ ^•y=Ù#fl J=∂#∞+¨`«fiO QÆ∞O_≥#∞ =_»áÈã¨∞ÎOk.
149 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
J@∞=O\˜ q+¨Ü∂« Å∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O KåÖÏ J=ã¨~O° . Jq Hõ#∞qѨÙÊ HõeyOKåe.
J~Ú<å JáÈǨÏÅ∞ ~å[º"Õ∞e q=Hõ∆ ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ qHõ$`« ~°∂ѨO ^èŒi™ÈÎOk.
J~Ú`Õ J@∞=O\˜ "å~°ÎÅ∞ ~å¿ã"å~°∞, K≥¿ÑÊ"å~°∞ Z@∞=O\˜ ã¨OÜ«∞=∞#O
áê\˜OKåÖ’ Z=~°∞ K≥ѨÊ_»OÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ D q+¨Ü«∞OÖ’ =∂\©g K˘~°= fã¨∞‰õΩx P ~ÀyH˜ "≥·^Œº ѨsHõ∆
KÕ~ÚOz, P~ÀQƺ xѨÙ}∞Å Jaè„áêÜ«∂Å∞ iHÍ~°∞¤ KÕâß~°∞. JO^Œ∞Ö’ `ÕeOk
U=∞O>Ë – P Ü«Ú=‰õΩ_çH˜ ÃÇÏKü.S.q. ÖË^Œx x~åú~°} J~ÚOk. =∞i P
Ü«Ú=‰õΩ_çH˜ Hõey# =∂#ã≤Hõ H∆ÀÉèí‰õΩ ѨiǨ~°O Z=~°∞ Hõ_»`å~°∞? J~°÷O ÖËx
L`åûǨÏO ZO^Œ∞‰õΩ? JO@∂ =∂\©g KåÖÏ J~°÷=O`«"≥∞ÿ# suÖ’ XHõ =∞Oz
ѨxKÕãO≤ k. P "Õ∞~°‰Ωõ =∂\©gH˜ Jaè#O^Œ#Å∞ K≥áêÊe. JÖψQ ÉÏÅHõ$+¨‚ L^ŒO`«O
q+¨Ü«∞OÖ’ JO`« ǨÏ_®=Ù_ç KÕã≤# Kå#à◊√§ `«~åfi`« [iy#, [~°∞QÆ∞`«∞#fl
q+¨Ü«∂Å#∞ ZO^Œ∞‰õΩ W=fi_»O ÖË^Œ∞? "≥Ú^Œ\’¡ JO`« ǨÏ_®=Ù_ç J=ã¨~°=∂?
WѨÙ_»∞ WO`« x~åã¨HõÎ`« `«QÆ∞<å?
WHõ¯_» =∂\˜qx Jaè#OkOK«_O» ZO^Œ∞HõO>Ë– WO^Œ∞Ö’ ~Ô O_»∞ Ѷe¨ `åÅ∞
=Ù<åfl~Ú. P Ü«Ú=‰õΩ_çH˜ ZO`À T~°@. Wk KåÖÏ J#O^Œ^•Ü«∞Hõ"∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O.
Ô~O_»= q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë L`åûǨÏO`À ã¨^Œ~°∞ \©g Kå#Öò KÕã≤# á⁄~°áê@∞
QÆ∞iOz Z=~°∞ K≥áêÊe? ™ê^è•~°}OQÍ áê\˜OKÕ =∞ø#O g_ç– XHõ P~ÀQƺHõ~"° ∞≥ #ÿ
suÖ’ D Ѩ^Œúu áê\˜OK«_®xfl =∞#O PǨfixOKåe.
JO`«O`« =∂„`«O P^•Ü«∞O`À rq`åÅ∞ QÆ_ç¿Ñ g∞_çÜ«∂ ~°OQÆѨÙ
=º‰õΩÎʼnõΩ– J=ã¨~åÅ∞ f~°Û‰õΩO_® qÅ∞=Å∞ É’kèOK«_»O J~°÷~°Ç≤Ï`«O. J~Ú`Õ
Kå#Öò Ü«∂[=∂#ºO W@∞=O\˜ ǨÏ_®=Ù_ç "å~°ÎÅ#∞ =_»QÆ\Ïìeû# J=ã¨~°O
=ÙOk. ^•xH˜ `«y# Ü«∞O„`åOQÆO ~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe. J~Ú`Õ JO`å ÖÏÉèÏÅ
^Œ$+≤ì J~Ú#ѨÙ_»∞ Z=~À "≥Ú\˜Hì ÍÜ«∞ "Õ¿ãÎ HÍh J„Ѩ=∞`«OÎ HÍHõáÈ=K«∞Û. JO^Œ∞Hˆ
g∞_çÜ«∂ "åKü =∞iO`« J=ã¨~°=∞x Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K≥ѨÊ_»O! D q+¨Ü«∞OÖ’ gHõ∆‰õΩÅ∞
‰õÄ_® "å~åÎѨ„uHõÅ#∞ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åeû# J=ã¨~°O ZO`≥·<å =ÙOk!
(10 PQÆã¨∞ì 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!150
 g∞_çÜ«∂‰õΩ JOkáÈ~ÚOk. ^•O`À XHõ \©g Kå#Öò J`«∞º`åûǨÏO „Ѩ^Œi≈Oz–
ˆH=ÅO "Õ_ç"Õ_ç "å~°ÎÅ∞– =∂r Z"≥∞‡bû ÔH. "≥OHõ@™êfiq∞ J#∞=∂<åã¨Ê^Œ ã≤÷uÖ’ =∞~°}˜OKå~°x "å~°Î#∞
ÃÑ#OÖ’x ѨHÀ_çx <Õ~°∞QÍ <À\’¡ "Õã¨∞‰õΩ#fl K«O^•#– „Ѩ™ê~°O KÕã≤Ok. =^ŒOuH˜ "å~åÎ Q“~°=O HõeæOzOk!
W=fi_»O XHõ>Ë H˘Å|^ŒÌ! nxH˜ ã¨O|OkèOz ™ês ~åOQ∑ #O|~ü JO@∂ =∂ \©g– á¶ÈHõãπ
¿Ñi@ =∞Oz "å~°Î Hõ^äŒ<åxfl „Ѩ™ê~°O KÕã≤Ok. =¸_»∞ QÆO@Å `«~åfi`« –
`˘O^Œ~°Ñ¨_ç ‰õÄ¿ã "å~°Î HÀ~Úà◊√¡ `åÑ‘QÍ `«Å∞Ѩ٠fã≤# =∂r Z"≥∞‡bû N "≥OHõ@™êfiq∞ QÍi Pâ◊Û~åºxH˜ JO`«∞ÖË^∞Œ .
JO`«‰õΩq∞Oz# L`åûǨÏO`À Kå#à◊√§ Jhfl "≥∞ÿ‰õΩÅ∞ ~°≠oÑ≤Oz, „Ѩâ◊flÅ =~°¬O
\©g „ѨÉèÏ=O Ãã·`«O WO„^Œ*ÏÅOQÍ<Õ JxÑ≤™ÈÎOk. WѨÙÊ_»∞ =∞#O
‰õΩiÑ≤OKå~Ú. D ^Œ$â◊ºO K«Hõ¯QÍ iHÍ~°∞¤ J~ÚºOk. JO`«‰õΩq∞Oz – D
K«iÛOK«É’ÜÕ∞ JOâßxfl Ѩije¿ã–Î g∞~°∞ Ãã`· O« XѨÙʉõΩO\Ï~°∞. \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
„Ѩâ◊flŠѨ~°OѨ~°#∞– =∞ø#OQÍ, Ãã·QÆÅ`À, Hõà◊§`À – "≥OHõ@™êfiq∞ u~°ã¨¯iOz#
K«∂ã≤ Ü«Ú=`« ÃÑ_»=∂~°æO Ѩ>Ëì J=HÍâ◊O =ÙO^Œx ZO`À =∞Ok ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.
f~°∞ ‰õÄ_® QÆ=∞<å~°›O. =∂@_»HõáÈ~Ú<å ¿ÑQÆ∞Å∞ ÖˇH˜¯OKÕ áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ – D
XHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ =∂„`«"Õ∞ HÍHõ, „ѨHõ@#Å#∞ ‰õÄ_® D ^Œ$+≤ì`À K«∂_®Åx
ÉèÏ+¨#∞ ‰õÄ_® JO^Œ∞‰õΩO>Ë =∞Ozk. =∂ \©g– nxH˜ ã¨O|OkèOz# Hõ^äŒ<åxfl
qâı¡+¨‰õΩÅ∞ Ѩ^ÕѨ^Õ JO@∞<åfl~°∞. "å~åΠѨ„uHõÅ áÈHõ_»Å∞ ѨijeOK«_®xH©,
=Úyã¨∂Î "åºMϺxOz# =∂@ =∞iO`« Pã¨H˜Î Hõeæ™ÈÎOk. D q+¨Ü«∞O HÍã¨Î
kâßxˆ~âÌ #◊ O KÕÜ∞« _®xH˜ '„ÃÑãπ H“xûÖò— =ÙOk. HÍh „ÃÑ"· @Õ ∞ Kå#à◊§ qѨ=¡ O =KåÛHõ–
PÅ㨺"≥∞ÿ =ÙO>Ë ã¨^~Œ ∞° Kå#à◊√§ „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O KÕã≤ =ÙO_Õ""Õ ∂≥ – Jx! x["Õ∞...
Kå#à◊§#∞ ‰õÄ_® W@∞=O\˜ =º=ã¨Ö÷ ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å"åÅh, Kå#à◊§ HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ
J@∞=O\˜ QÆO_»O `«$\˜Ö’ `«Ñ≤ÊáÈ~ÚOk. =∞#O J^Œ$+¨ì=O`«∞ÅO.
Ãã<åûiOQ∑ =ÙO_®Å<Õ Jaè„áêÜ«∞O „áêK«∞~°ºOÖ’H˜ =™ÈÎOk. Hˆ O„^Œ ã¨=∂Kå~°, „Ѩ™ê~°
D ^Œ$ëêìO`åxfl ѨijeOK«QÆey`Õ É’Öˇ_»∞ JOâßÅ∞ É’^èŒÑ¨_»`å~Ú.
âßMÏ=∞O„u Zãπ. *ˇ·áêÖò Ô~_ç¤ QÍ~°∞ W\©=Å ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ã¨ÉèíÖ’– „ÃÑãπ H“xûÖò
"≥OHõ@™êfiq∞ QÍi¯ [iy# H∆ÀÉèí, =∞#™êÎѨO q+¨Ü«∂Å∞ ѨHõ¯#ɡ_»`åO.
™ê÷#OÖ’ g∞_çÜ«∂ H“xûÖò U~åÊ@∞ KÕ¿ã PÖ’K«# =Ù#fl@∞ì „Ñ¨Hõ\ ˜OKå~°∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë ~ÚѨÙ_»∞ g∞_çÜ«∂‰õΩ D q+¨Ü«∞O J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO "Õ_ç"Õ_ç
„ѨѨOK«"åºÑÎ̈OQÍ Kè«ÖÏ=∞}˜Ö’H˜ =ã¨∞Î#fl áÈHõ_» ~Úk.
"å~°ÅÎ ∞– ÃÑ#OÖ’x ѨHÀ_çx <Õ~∞° QÍ <À\’¡ "Õã∞¨ ‰õΩ#fl K«O^•#– ~Ú=fi_»O XHõ>Ë
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, „ѨHõ@#Å∞, "å~°ÎÅ∞– =O\˜ "å\˜Ö’ J"åOKè«hÜ«∞
H˘Å|^ŒÌ! JÖÏ ~ÚzÛ – ã¨=∂*Ïxfl *Ï˝#=O`«O KÕÜ«∞_»O XHõ>Ë Ñ¨~°=∂=kè!
^èÀ~°}∞Å∞ QÆ∞iOz KåÖÏ qãÎ̈ $`«OQÍ K«iÛOѨ|_»∞`ÀOk. ã‘iÜ«∞à◊√§, „ѨH@ õ #Å∞
_»|∞ƒÅ∞ ÖË=x "≥·^ŒºO KÕÜ«∞_®xH˜ Ѩ@ì}O Pã¨Ê„u x~åHõi¿ãÎ – ~Ày `«# =ÓiH˜
QÆ∞iOz `≥Å∞QÆ∞ gHõ∆‰õΩʼnõΩ ÉÏQÍ J#∞Éèí=O LOk. J~Ú`Õ "å~°ÎÅ q+¨Ü«∞OÖ’
"≥#H˜¯ =KåÛ_»∞. W`«_çH˜ ÃÇÏKü.S.q. =ÙO^Œx XHõ `˘O^Œ~°Ñ¨_ç# "å~åÎ Kå#Öò
D áÈHõ_» J#~å÷Å∞ Uq∞\’ ~ÚѨÙÊ_çѨÙÊ_Õ J#∞Éèí=OÖ’H˜ =™ÈÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë
‰õÄã≤Ok. f~å Ö’`«∞‰õΩ "≥o§ K«∂¿ãΖ P "å~°Î x[O HÍ^Œx "≥·^ŒºxѨÙ}∞Å∞
=∞# `≥Å∞QÆ∞ 24 QÆO@Å "å~°ÎÅ Kå#à◊§‰õΩ =Ü«∞ã¨∞ ˆH=ÅO Zxq∞k <≥ÅÖË! QÆ`«
`ÕÖÏÛ~°∞. D ã¨OѶ¨∞@# H˘kÌ "å~åÅ „H˜`«"Õ∞ [iyOk. ^•x QÆ∂iÛ ~ÚOHÍ
QÆ∞~°∞"å~°O Z"≥∞‡Ö˺ HÍfi~°ì~üûÖ’ =¸_»∞ QÆO@Å ÃÇ·Ï„_®=∂ QÆ∞iOz Uq∞\˜?
ѨÓiÎQÍ =∞~°=ÖË^Œ∞. JO`«Ö’ ~ÚѨÙ_»∞ "≥OHõ@™êfiq∞ "å~°Î!
=Ü≥∂=$^Œ∞ú_»~Ú# =∂r Z"≥∞‡bû ÔH. "≥OHõ@™êfiq∞ QÍ~°∞ QÆk #∞Oz L^ŒÜ«∞O
`«fi~°QÍ "å~°ÎÅ∞ ~Ú"åfiÅ<Õ P~å@O =ÙOk. J~Ú`Õ P~å@O ˆH=ÅO
|Ü«∞@‰õΩ ~åÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞O \© ~ÚKÕÛ ‰õΩ„~å_À, Ѩx=∞xëÈ QÆ=∞xOKå~°∞.
~ÚO`«=~°ˆH! nxH˜ ã¨O|OkèOz# ^Œ$HõÊ^äŒOQÍh, <ÕѨ^䌺OQÍh JO^Œ∞HÀ=_»OÖ’
iH˜¯Oz# Pã¨H˜ÎH˜ ^Œ∞~åfiã¨# `À_»~ÚºO^Œ@. ^•O`À D q+¨Ü«∞O áÈbã¨∞ʼnõÄ,

151 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!152

 P~å@O ÖË^Œ∞. â◊"åÅ#∞, ~°HÍÎhfl, K«xáÈ`«∞#fl =º‰õΩÎÅ#∞ J^ÕѨxQÍ Z‰õΩ¯=¿ãѨÙ
K«∂Ѩ_»O ~Ú\©=Å JÅ"å@∞QÍ =∂iáÈ~ÚOk. Wk=~°‰õΩ <≥ãπˆHѶπ =∂„`«"Õ∞
W<£ãì̈O\òQÍ =ÙO_Õk. WѨÙÊ_»∞ W~°"≥·<åÅ∞QÆæO@Å "å~°ÎÅ Kå#à◊√§ =KåÛHõ– "å~°Î,
<ÕѨ^䌺O, qâı¡+¨}, ÉèÏ+¨, "åºYº, K«~°Û, TǨ– Jhfl W<£ãì̈O\ò J~ÚáÈÜ«∂Ü«∞x
'J=Ù\òÅ∞H±— ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ N q<À^£ "≥∞ǨÏ`å KåÖÏ P"Õ^Œ# "≥e|∞KåÛ~°∞. "å~åÎ
Kå#à◊§Ö’ `å"Õ∞ =ÚO^Œ∞O_®Å<Õ P~å@OÖ’ "å~°ÎÅ#∞ JOkOK«_»OÖ’ U"Õ∞q∞
HÀÖ’Ê`«∞<åfl"≥∂ N q<À^£ "≥∞ǨÏ`å K«Hõ¯QÍ q=iOKå~°∞. '=∂ˆH „Ѩ`ÕºHõO— JO@∂
WKÕÛ ZH±û‰õÄ¡ã≤"£û– J<Õ "å\˜H˜ "å~åÎ Kå#à◊§`À J~°÷O =∂iáÈ~ÚOk. W\©=Å
Hˆ O„^Œ Pi÷H=õ ∞O„u |_≥\˚ ò „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ\˜#ì ~ÀA ™êÜ«∞OHÍÅO =¸_»∞ Kå#à◊√§ ZH±û‰õÄã¡ "≤ £
JO@∂ PÜ«∞#`À iHÍ~°∞¤ KÕã#≤ ѨiK«Ü∂« Å#∞ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« _»O Uq∞@h, =∞i
JÖÏO@ѨÙ_»∞ 'Jq— ZH±û‰õÄ¡ã≤"£û ZÖÏ J=Ù`åÜ«∞h– q<À^£ "≥∞ǨÏ`å QÍi „Ѩâ◊fl!
nx `«~åfi`« ^≥|ƒu#flk– „áê^è•#º`å„Hõ=∞O. P Ѷ¨ÖÏ<å Kå#Öò KÕã¨∞‰õΩ#fl Jáê~°÷O
HÍ~°}OQÍ Ñ¶¨ÖÏ<å JOâßxH˜ '„áê^è•#º`«— ÃÑiyáÈ`«∞Ok! JO`ÕHÍh "åiH˜ P
JOâßxH˜ ã¨O|OkèOz J^Œ#OQÍ ^Œ$âߺÅ∞ QÍh, Ö’`≥·# J=QÍǨÏ# QÍh, „Ѩ`ÕºHõ
Ѩiâ’^èŒ# QÍh Ug∞ =ÙO_»=Ù! q∞QÆ`å Kèå#à◊§Ö’ QÍh, =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA "å~åÎ _çÃãO|~°∞2003– [#=i 2004Ö’
Ѩ„uHõÖ’¡ QÍh, D '„Ѩ=ÚY JOâ◊O— QÆÅ¡O`«∞! \©g–9, D\©g–2 "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú.
Z^Œ∞Ì DxO^ŒO>Ë H˘@ìOÖ’ Hõ>ˇìÜü∞– Jx XHõ =∂@ LOk. J^ÕsuÖ’ WѨÙÊ_»∞ ÃãÃÑìO|~°∞ 5# `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò,
<Õ\ ˜ "å~°ÅÎ ∞QÍ "å~åÎ Kå#à◊√§ JOkã¨∞#Î fl áÈHõ_» QÆ∞iOz Z=~°∞ Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ"åe? ÃãÃÑìO|~ü 20# JÖÏÊù `≥Å∞QÆ∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú.
Ѷ¨ÖÏ<å Kå#Öò KÕã≤# á⁄~°áê@∞#∞ Z=_»∞ QÆ∞~°∞Î KÕÜ«∂e? WѨÙ_»∞ Kå#à◊§Ö’
gHõ∆‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∂Å`À ‰õÄiÛ# HÍ~°º„Hõ=∞O ^•^•Ñ¨Ù ÖË^Õ"≥∂! *ˇq∞xÖ’
J@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O =ÙO_Õk. ^•xfl JÖÏ JÖÏ ã¨=∞Ü«∞O =∂iÛ, z=~°‰õΩ |∞e¡`≥~°ÃÑ· WO„^Œ*ÏÅO K«∂_»∞!
JO`«~å÷#O KÕâß~°∞. 'q™êû—Ö’ W@∞¡ „¿Ñ=∞`À JO@∂ J~°QOÆ @Ö’ P~°∞ L`«~Î åÅ∞ Ѩk¿ÇÏ#∞ ~ÀAÅ =º=kèÖ’ Ô~O_»∞ Kå#à◊√§ `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò, JÖÏÊù
‰õÄ_® K«^Œ=‰õΩO_® HÍÅO "≥à◊§|∞K«Û_»O Ѩiáê\˜! =∞i gHõ∆‰õΩÅ∞ Z=i`À `≥Å∞QÆ∞ Kå#Öò „áê~°OÉèíO HÍ=_»O– ã¨iQÍæ `˘q∞‡k <≥ÅÅ „H˜`«O Ѩiã≤÷ux
"≥Ú~°ÃÑ@∞ìHÀ"åe? D áÈHõ_»Å#∞ Z=~°∞ ѨijeOKåe? JO^Œ∞ˆH gHõ∆‰õΩÅ `«ÅÑ≤™ÈÎOk. _çÃãO|~°∞2003– [#=i 2004Ö’ \©g–9, D\©g–2
ã¨OѶ¨∂Å∞ U~°Ê_®e. gHõ∆‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∂Å∞ |Ö’¿Ñ`«O HÍ"åe =∞i J@∞=O\˜ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. WѨÙÊ_»∞ ÃãÃÑìO|~°∞ 5# `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò,ÃãÃÑìO|~ü 20#
Ѩiã≤÷u ZÖÏ =ã¨∞ÎOk? ZѨÙÊ_»∞ =ã¨∞ÎOk? JÖÏÊù `≥Å∞QÆ∞ „áê~°OÉè=í ∞Ü«∂º~Ú. JO>Ë ã¨O=`«û~°O =º=kèÖ’ <åÅ∞QÆ∞ Kå#à◊√§
(7 ÃãÃÑìO|~ü 2004)

153 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!154

~å=_»O JO>Ë =∂@Å∞ HÍ^Œ∞. Wk \©g Kå#à◊§ ~°OQÆOÖ’x áÈ\©x K≥|∞`ÀOk.
áÈ\© f~°∞ KåÖÏ `«=∂ëêQÍ =ÙO\’Ok. Wk XHÀ¯ ÉèÏ+¨Ö’ XHÀ¯
~°HõOQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok. *ˇq∞x, D\©g =∂„`«"Õ∞ KåÖÏHÍÅO #_çKå~Ú. *ˇq∞x
"å~°∞ `Õ[ „ѨHõ\ ˜OKå~°∞ QÍh, „áê~°OaèOK«_®xH˜ KåÖÏ ã¨=∞Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
`«~åfi`« =∂\©g ÃÑ^ŒÌ ǨÏ_®q_ç ÖˉõΩO_® =zÛ, xÅHõ_»QÍ ã¨^Œ∞̉õΩOk. ~å*ò
\©g "åi q™êû „áê~°OÉèí=∞~ÚºOk. HÍh =∞^茺֒ PyáÈ~ÚOk. `«fi~°Ö’ ѨÙ#ó
„áê~°OÉè=í ∞=Ù`«∞O^Œx "å~°ÅÎ ∞. r "åi 'JÖÏÊù—, ™êì~ü "åi '`å~°— "≥Ú^ŒÅ=Ù`åÜ«∞x
ZO`« HÍÅOQÍ<À „ѨKå~°O [iyOk. *ˇq∞x "åi '*ˇ ã≤ q— (*ˇq∞x ˆH|∞Öò
q[<£) =™ÈÎO^Œh– D =∞^茺 "åˆ~ Pk`«º =¸ºlH± Kå#Öò =ã¨∞ÎO^Œx „ѨHõ@#Å∞
~ÚKåÛ~°∞. z=~°‰õΩ `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò „áê~°OaèOKå~°∞.
WÖÏ Hõ#|_Õ ^Œ$â◊ºO "≥#∞Hõ ~°Hõ~°HÍÅ <ÕѨ^䌺QÍ<åÅ∞O\Ï~Ú. z„`«"≥∞ÿ#
Je¡HõÅ∞O\Ï~Ú. `≥Å∞QÆ∞ "å~°∞ "å~°ÎÅ∞ K«∂_»~°<Õ ™ê÷~Ú „ѨKå~°O #∞Oz –
XHõ¯™êiQÍ 24 QÆO@Å #∂ºãπ Kå#à◊√§ ~å=_»O, „áêK«∞~°ºO á⁄O^Œ_»O`À
PÖ’K«#Å∞ =∂~å~Ú. \©g–9 H˘`«Î ÉÏ}˜Ö’ ~å}˜OK«_»"Õ∞ HÍHõ, Hõ#fl_»OÖ’
‰õÄ_® „Ѩ"ÕtOzOk. ˆH=ÅO ÃãO\˜"≥∞O@∞`À #_»∞^•Ì=∞<Õ PÖ’K«##∞ *ˇq∞x
ÃÑ^ŒÌÅ∞ ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ\Ïìeû =zÛOk. ˆH|∞Öò q[<£, =¸ºlH± Kå#Öò Jx „ѨHõ@#Å∞
~ÚzÛ z=~°‰õΩ áÈ\©H˜ `«ÅѨ_»Hõ `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. ^•O`À `Õ[ #∂ºãπ
Kå#Öò =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. JO>Ë ~ÚѨÙ_»∞ =∞#‰õΩ =¸_»∞ 24 QÆO@Å "å~åÎ
Kå#à◊√§ J#fl=∂@. `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò >ˇãπì „\Ï<£ûq∞+¨<£ JO@∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ
ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ ~åÖË^Œx ÉèÏqOKåe. x*ÏxH˜ "≥Ú^Œ\’¡ JÖψQ =ÙO@∞O^Õ"≥∂!
ZO^Œ∞HõO>Ë \©g–9 ‰õÄ_® J~°QÆO@, J~°QÆO@‰õΩ J"Õ "å~°ÎÅ#fl@∞ì ™êˆQk.
J~Ú`Õ WѨÙ_»∞ "≥·q^茺O ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk. WѨÙ_»∞ `Õ[ #∂ºãπ Kå#ÖòÖ’ „Ѩu
J~°QÆO@‰õÄ "å~°ÎÅ∞ ~Ú=fi_»O`À H˘O`« É’~°xÑ≤OKÕ P™ê¯~°O LOk. JO^Œ∞=Å¡
g~°∞ ‰õÄ_® =∞ixfl =∂~°∞ÊÅ`À =ÚO^Œ∞H˘¿ãÎ PHõi¬OKÕ J=HÍâ◊O LOk. WHõ r
155 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
"åi Ѩiã≤u÷ "Õ~∞° . "å~°∞ "≥Ú^Œ\ ˜ #∞Oz qO^躌 Ѩ~fi° `åʼnõΩ P=Å ~å}˜ã∞¨ <Î åfl~°∞.
=∞ÅÜ«∂à◊O Kå#Öò Pã≤Ü«∂<≥\ò`À JOwHÍ~°O ‰õΩk~åHõ "å~°∞ ~Ú`«~° ^ŒH˜∆}Ïk
ÉèÏ+¨Ö’¡ =™êÎ~°x „ѨKå~°O ™êyOk. J^Õ suÖ’ Hõ#fl_»OÖ’ HÍ"Õi, `«q∞à◊OÖ’
ÉèÏ~°u Kå#à◊√§ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú ‰õÄ_®. `«~åfi`« J"åO`«~åÅ HÍ~°}OQÍ<À,
=ӺǨÅ HÍ~°}OQÍ<À D Kå#à◊√§ =¸`«|_®¤~Ú. HÍh L`«Î~° ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’
PÜ«∂ ÉèÏ+¨Å Kå#à◊√§ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. D "åÅHõO QÆ=∞xOz# "å~°∞ r "å~°∞
EÅ∞ q^Œ∞Å∞Û‰õΩx áÈ\©Ö’ ^Œ∂‰õΩ`å~°x ZO`ÀHÍÅOQÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞ ‰õÄ_®!
™êì~ü \©g QÆ∞iOz ‰õÄ_® JO`Õ. "å~°∞ `«q∞à◊O q[Üü∞ \©g`À XѨÊO^ŒO
fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. `«~åfi`« ~Ú`«~° ^ŒH˜∆} ÉèÏ+¨Å∞ QÆ∞iOz PÖ’z™êÎ~°x K≥áêÊ~°∞.
J~Ú`Õ ZO`À HÍÅO ǨÏ_®q_ç ÖˉõΩO_® ™êyOk.
HÍh \©g–9 ~å=_»O, ã¨OK«Å#O ã¨$+≤Oì K«_O» D Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ Hˆ O„kHõ
J~ÚºOk. D\©g ‰õÄ_® ZO`ÀHÍÅOQÍ PÑ≤=ÙOz# ~Ô O_»= Kå#Öò D\©g–2#∞
`«fi~°`«fi~°QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ `Õ"åeû=zÛOk. *ˇq∞x "åˆ~"≥∂ =∂^Õ J„QÆ™ê÷#O, ˆ~ѨÙ
‰õÄ_® =∂^Õ– J<Õ suÖ’ PÖ’zOK«_®xH˜ HÍÅO HÍ^Œx JxÑ≤Oz– #∂ºãπ
Kå#Öò#∞ z=~°‰õΩ kOѨHõ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. ÉÁOÉÏ~Ú #∞Oz D Ѩi}Ï=∂Å∞ Jxfl
ѨijeOz# r ã¨Oã¨÷ ‰õÄ_® PÅ㨺O J=∞$`«O q+¨O Jx J#∞‰õΩx =ÙO\Ï~°∞.
Hõ#∞Hõ "å~°∂ ǨÏ_®q_çQÍ `≥Å∞QÆ∞Ö’ kyáÈÜ«∂~°∞. ^•O`À `≥Å∞QÆ∞ âß\˜Öˇ·\ò
\©g XHõ¯™êiQÍ "Õ_≥H˜¯áÈ~ÚOk. WHõ¯_» =∞~˘Hõ¯ JOâ◊O– `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò
J<Õk `Õ[ \©g<Õ =∂~°∞Û`å~°x J<åfl~°∞. HÍh JÖÏ HÍÖË^Œ∞. ZO^Œ∞Hõx? *ˇq∞x,
`Õ[– Ô~O_»∂ ¿Ñ Kå#à◊√§. \©g–9, D\©g–2 ¿Ñ Kå#à◊√§ HÍ^Œ∞. ^•O`À áÈ\©
Hõ+¨ìO. JO^Œ∞=Å¡ `Õ[ #∂ºãπ Kå#Öò– J<Õ „Ѷ‘ Kå#Öò "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. K«∂âß~å
áÈ\© Ѷ¨e`«O! ã‘iÜ«∞à◊√§ ~ÚKÕÛ Kå#Öò ¿Ñ Kå#Öò, =ºÜ«∞„Ѩܫ∂ã¨Å`À #_çKÕ
#∂ºãπ Kå#Öò „Ѷ‘ Kå#Öò! nx<Õ '\©gO„^Œ*ÏÅO— JO^Œ∞~°∞!
(14 ÃãÃÑìO|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!156

„Ѩ™ê~° =∂^茺=∂Ö’¡ "ÕQÆO, ÖÏÉèíO „Ѩ^è•#O Hõ#∞Hõ–
q∞QÆ`å q+¨Ü«∂ʼnõΩ QÆ}# LO_»^Œ∞.
K«∂™êÎ~°∞ Hõ^• Jx q∞QÆ`å q+¨Ü«∂Å∞ Ѩ\˜ìOK«∞HÀ~°∞.
J~Ú`Õ gHõ∆‰õΩÅ #∞Oz „Ѩuã¨ÊO^Œ# =ÙO>Ë [O‰õΩ`å~°∞.
„Ѩ™ê~° =∂^茺=∂Ö’¡ =∞Ç≤Ïà◊ =ºH˜Î`«fiO
''`ÀHõ `≥yOk—— JO@∂ \©g–9 XHõ "å~°#Î ∞ ~ÚzÛOk. `ÀHõ Uq∞\˜?
`≥QÆ_»O Uq∞\˜? – Jx Pã¨HÎ̃ HõÅQÆ_»O ã¨Ç¨Ï[O. WO`«H© q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë–
''=∞^蕺ǨÏflO ǨÏ`«º—— J<Õ ã≤x=∂ „ѨHõ@# JÉèíºO`«~°Hõ~°OQÍ LO^ŒO@∂ =zÛ#
JaèÜ≥∂QÍxH˜ qÅ∞=xã¨∂Ζ „ѨKå~°OÖ’ XHõ Ѩ^•xfl ѨiǨÏiOK«=∞x <åºÜ«∞™ê÷#O
ã¨∂zOzOk. D "å~°Î ~Úã¨∂Î D ÃÇÏ_£Öˇ·<£ ~ÚKåÛ~°∞. `«~åfi`« QÆ`«"å~°OÖ’ P
ã≤x=∂ #∞Oz H˘xfl ^Œ$âߺÅ#∞ ‰õÄ_® `˘ÅyOK«=∞x =∞~À f~°∞Ê "≥Å∞=_çOk. D
<ÕѨ^䌺OÖ’ Ô~O_»∞ `≥Å∞QÆ∞ "å~åÎ Kå#à◊§Ö’ Ô~O_»∞ K«~åÛ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O
JÜ«∂º~Ú. \©g–9Ö’ #@∞_»∞ K«„Hõ=iÎ, "Õ∞^è•q ã¨O^躌 K«~Û° Ö’ áêÖÁæ#QÍ D–\©g
K«~Û° Ö’ ѨÙ}º=u, FÖÏæ, ^Œ~≈° ‰õΩ~åÅ∞ [Ü«∞ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. ~Ô O_»∂ J~°=÷ O`«OQÍ
™êQÍ~Ú. ~Ô O_çO\˜H˜ „Ѩ™ê~° =∂^躌 =∂Ö’¡ =ÚYºOQÍ ã≤x=∂ÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊#∞ ~ÚÖÏ
K«∂Ѩ_»O Uq∞\˜ – J<Õk ˆHO„^ŒaO^Œ∞=Ù. K«„Hõ=iÎ, ã¨O^茺 _èô JO>Ë _èô Jx K«~°Û
[iáê~°∞. D–\©g K«~°Û HÍã≤O`« Ö’`«∞QÍ, PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ ™êyOk. D K«~°Û‰õΩ
=ÚO^Œ∞QÍ K«∂Ñ≤# Jaè„áêÜ«∂Ö’¡ áÈbã¨∞ JkèHÍi JO[<åã≤<å› Jaè„áêÜ«∞O–
ã≤x=∂Å #∞Oz \©g =∂^躌 =∞O ‰õÄ_® ã¨Ê $tã¨∂Î K≥Ñʨ _»O qâı+O¨ . ^Œ~≈° ‰õΩ~åÅ∞
[Ü«∞ KåÖÏ J~°=÷ O`«OQÍ ã¨ÊOkOKå~°∞. |Ü«∞\˜ #∞Oz q=∞~°≈, kâßxˆ~âÌ O◊ KåÖÏ
J=ã¨~°=∞x– ^•x=Å¡ ã≤x=∂ ~°OQÆO *Ï„QÆ`«Î Ѩ_»∞`«∞O^Œx K≥áêÊ~°∞. WHõ¯_» =∞~À
q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞. W`«~° ^ŒH˜∆}Ïk ÉèÏ+¨Å`À áÈe¿ãΖ =∞# `≥Å∞QÆ∞Ö’ D
kâ◊Ö’ K≥·`«#ºO Z‰õΩ¯=x ‰õÄ_® Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. Wk P#OkOK«^ŒQÆæ q+¨Ü«∞O.
157 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
JÖψQ =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ‰õÄ_® Z‰õΩ¯= =∞Ok D g∞_çÜ∂« ~°OQÆOÖ’H˜ ~å"åÅh, ^•O`À
D q+¨Ü∞« O "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ_Õ J=HÍâ◊O LO^Œx JO^Œ~∂° Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~∞° .
„Ѩ™ê~° =∂^躌 =∂Ö’¡ "ÕQOÆ , ÖÏÉèOí „Ñ¨^•è #O Hõ#∞Hõ– q∞QÆ`å q+¨Ü∂« ʼnõΩ
QÆ}# LO_»^Œ∞. K«∂™êÎ~°∞ Hõ^• Jx q∞QÆ`å q+¨Ü«∂Å∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ~°∞. J~Ú`Õ
gHõ∆‰õΩÅ #∞Oz „Ѩuã¨ÊO^Œ# =ÙO>Ë [O‰õΩ`å~°∞. nxH˜ XHõ L^•Ç¨Ï~°}
K≥ÑÙ¨ ÊHÀ=K«∞Û. ^•^•Ñ¨Ù Zxq∞k ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« XHõ `≥Å∞QÆ∞ Kå#Öò ã‘iÜ«∞Öò‰Ωõ
ã¨O|OkèOz „ѨH@õ #Ö’ XHõ J=∂‡~Ú Jã¨Éºíè OQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok. „ѨH@õ # `«~K° ∞«
„Ѩ™ê~°O HÍ=_»O`À – '"å~°Î— k#Ѩ„uHõ „ã‘ÎÅ ¿Ñl 'K≥e— Ö’ XHõ q=∞~°≈ Ѷ¨∂@∞QÍ
„ѨK«∞iOzOk. ^•O`À P Kå#Öò P „ѨHõ@##∞ LѨã¨OǨÏiOK«∞HÀHõ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞.
W@∞=O\˜ K≥·`«#ºO KåÖÏ J=ã¨~°O. Wk ZÖÏ ™ê^茺O?
QÆ`« <≥Å 22# qâßYÖ’ [iy# JÉè∞í º^ŒÜ∞« ~°K~« Ú`«Å ã¨OѶ∞¨ O =∞Ǩã¨ÉÅíè Ö’
'„Ѩ™ê~°=∂^茺=∂ÅÖ’ =∞Ç≤Ïà◊— J<Õ ã¨^Œã¨∞û [iyOk. ZO`À J~°÷=O`«OQÍ,
PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ ™êy# D ã¨^Œã¨∞ûÖ’ FÖÏæ, K«O^Œ∂ ã¨∞Éσ~å=Ù, PÅ∂~°∞
q[Ü«∞ÅH˜∆ ‡, z~°Orqh ‰õΩ=∂i, D HÍÅ"£∞ ~åã¨∞#Î fl ~°K~« Ú`« áêÖÁæ<åfl~°∞. „Ѩ™ê~°
=∂^茺=∂Å â◊H˜Îx QÆ=∞xOK«‰õΩO_®, áÈHõ_»Å#∞ x~°¡Hõ∆ ºO KÕÜ«∞_»O „Ѩ=∂^•xH˜
^•i f™ÈÎO^Œx =HõÎÅ∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. JO`«‰õΩq∞Oz ZO`À |Ö’¿Ñ`«"≥∞ÿ#,
=~°Î=∂#~å[H©Ü«∞~°OQÍxfl âßã≤ã¨∞Î#fl g∞_çÜ«∂#∞ `«‰õΩ¯=QÍ JOK«<å "ÕÜ«∞‰õÄ_»^Œh,
D áÈHõ_Å» ‰õΩ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ Uq∞KÕÜ∂« Ö’ PÖ’K«<åjÅ∞~°∞ ã¨∂zOKåÅx FÖÏæ
¿Ñ~˘¯#_»O qâı+O¨ . =~°=Î ∂#OÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl "å\˜x– Jxfl áê~å≈fiÅ`À J^躌 Ü«∞#O
KÕ¿ã–ΠѨiëê¯~°O ^˘iˆH J=HÍâ◊O =ÙOk.
'=∞^蕺ǨÏflO ǨÏ`«º— „ѨKå~°O <ÕÅÉÏ~°∞QÍ =ÙO_»@O`À– „ѨHõ@#Å∞, ^Œ$âߺÅ∞
HõuÎiOK«_»O [iyOk. ˆH=ÅO `ÀHõ `≥y`Õ ÖÏÉèíO ÖË^Œ∞. "≥ÚO_≥"Õ∞– áÈ"åe! JO>Ë
gHõ∆‰õΩÅ #∞Oz =ºuˆ~Hõ`« ~å=_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, Jk ã¨Ê+ì̈OQÍ =ºH©ÎHõiOѨ|_ç – g∞_çÜ«∂
~°OQÆOÖ’ ѨxKÕ¿ã =º‰õΩÎʼnõΩ kâßxˆ~Ìâ◊#O KÕ¿ã@∞ì =ÙO_®e. JѨÙÊ_Õ „Ѩ*Ï™êfi=∞º ÉèÏ=#
g∞_çÜ«∂Ö’ ‰õÄ_® J~°÷=O`«OQÍ „ѨuѶ¨eã¨∞ÎOk.
(21 ÃãÃÑìO|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!158

#QÆ~°O #_çÉÁ_»∞¤<Õ
\©g Kå#à◊√§ `å~°\Ï¡_»`åÜ«∞<Õ q=∞~°≈ H˘`«Îk HÍ^Œ∞.
J<å=∞Hõ"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ZO`À "åã¨Î=O ‰õÄ_® =ÙOk.
ÔH"≥∞~å‰õΩ HÍà◊√§ ã¨iQÍ Ñ¨xKÕ¿ãÎ
~Ú@∞=O\˜ J^Œ∞ƒù`åÅ∞ É’Öˇ_»∞ KÕÜ«∞=K«∞Û.
„Ѩ*’ѨÜ≥∂QÆO JOâßÅ#∞ P^ŒiOKåe
j`«Å áêhÜ«∂Ö’¡ „H˜q∞ ã¨OǨi}∞Å∞<åflÜ«∞x _èçb¡H˜ K≥Ok# ÃãO@~ü
Ѷ¨~ü Ãã·<£û JO_£ Zxfi~å<£=∞O\ò ã¨Oã¨÷ Ѩiâ’^èŒ# KÕã≤ ã¨OK«Å#O ã¨$+≤ìOzOk.
nxH˜ ã¨O|OkèOz "å^Œq"å^•Å∞ KåÖÏ K≥Å~ˆ QÍ~Ú. D q+¨Ü∞« OÃÑ· ~å[H©Ü∂« Å∞,
Ѩiâ’^èŒ#Å∞ ZÖÏ =Ù<åfl– =∞Ǩ~åR, PkÖÏÉÏ^£, QÆ∞O@∂~°∞ lÖÏ¡ „áêO`«
Ô~·`«∞Å∞ nxfl =∞~À ~°HõOQÍ ~°∞A=Ù KÕÜ«∞_»"Õ∞ HÍ^Œ∞– Ѷ¨e`åxfl ã¨kfixÜ≥∂QÆO
KÕÜ«∂Å#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. H˘O^Œ~°∞ Ѷ¨e`åÅ#∞ ™êkèOKÕ kâ◊QÍ™êQÆ∞`«∞<åfl~°∞. D
‰õÄÖò„_çOH±û#∞ ѨÙ~°∞QÆ∞ =∞O^Œ∞Å∞QÍ "å_ç „H˜q∞H©@HÍÅ#∞ – `«‰õΩ¯= Y~°∞Û`À
K«OѨÙ`«∞<åfl~°∞. JO`ÕHÍ^Œ∞ ^•^•Ñ¨Ù Ѩ^À =O`«∞ Y~°∞Û`À Ѷe¨ `«O =™ÈÎOk Hõ#∞Hõ–
XHõ b@~°∞ ã‘™êÅ∞ H͉õΩO_® áêuHõ b@~°¡ \˜#∞flÅ=ã¨~°=∞x J_»∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞.
D JOâ◊O g∞^Õ W\©=Å =∂–\©g "å~°ÎÅÖ’ XHõ =∞Oz Hõ^äŒ#O
„Ѩ™ê~°O KÕã≤ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∂Åxfl `Õ@`≥Å¡O KÕÜ«∞_»O Jaè#O^ŒhÜ«∞O. JÖψQ
\©g–9Ö’ '„Ѩ*Ï<å_ç— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ =∂#= =∞Å=¸„`åÅ∞ KÕ`«∞Ö`À â◊√„ÉèíO
KÕã≤, TiH˜ ^Œ∂~°OQÍ fã¨∞H˘x áê~°"Õ¿ã =$uÎÖ’ =Ù#fl "åiH˜ ã¨O|OkèOz
KåÖÏ J=∂#gÜ«∞ HÀ}Ïxfl "≥eH˜ fâß~°∞. KåÖÏ ^ŒÜ∞« hÜ«∞OQÍ, Xà◊√§ QÆQ∞Æ ~˘Ê_çKÕ
suÖ’ "åã¨Î"åÅ∞, ã¨=∂Kå~°O ~ÚKåÛ~°∞. Wk ã¨Éèíºã¨=∂*ÏxH˜ ã≤QÆ∞æ KÕ@∞,
ã¨ÊOkOKÕ "åix D Hõ^äŒ#O Hõiyã¨∞ÎOk.
#QÆ~O° #_çÉÁ_»∞<¤ Õ \©g Kå#à◊√§ `å~°\Ï¡_`» åÜ«∞<Õ q=∞~°≈ H˘`«kÎ HÍ^Œ∞.
159 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
J<å=∞Hõ"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ZO`À "åã¨Î=O ‰õÄ_® =ÙOk. ÔH"≥∞~å‰õΩ HÍà◊√§
ã¨iQÍ Ñ¨xKÕ¿ãÎ ~Ú@∞=O\˜ J^Œ∞ƒù`åÅ∞ É’Öˇ_»∞ KÕÜ«∞=K«∞Û. x*ÏxH˜ D kâ◊QÍ
'=∂–\©g— #∂ºãπÖ’x „Ѩ`ÕºHõ Hõ^äŒ<åÅ∞ KåÖÏ™ê~°∞¡ q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ ã¨OK«Å#O
HõeæOKå~Ú.
WÖÏ Hõ$+≤ KÕÜ«∞_®xfl _≥=ÖˇÑπ"≥∞O\ò #∂ºãπ Jx ¿Ñ~˘¯O@∂ =ÙO\Ï~°∞.
g∞_çÜ«∂ H˘O`« Hõ$+≤ KÕã¨∂Î, ã¨$[#`À ky`Õ "≥∞~°∞QÆ~Ú# „Ѩܫ∞`åflÅ∞ Ãã·`«O
=ÙO\Ï~Ú. WѨÙÊ_»∞ K«~åÛ HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ ã¨Ê $tã¨∞Î#fl JOâßÅ∞ J~°÷=O`«OQÍ
=ÙO@∞<åfl~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ 'q<åÜ«∞HõK«qu— =ÚO^Œ∞~ÀA# D–\©g2Ö’
q<åÜ«∞Hõ K«qu QÆ∞iOz =∞Oz PÖ’K«<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# K«~°Û#∞ „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞.
^•â◊~°kä ~°OQÍKå~°º, =‰õΩàÏÉèí~°}O ~å=∞Hõ$+¨‚, HõOK≥ SÅÜ«∞º, =ÚkQ˘O_»
t=„Ѩ™ê^£ Z=i ÉÏ}˜Ö’ "å~°∞ ã¨=∂Kå~°O WzÛ<å, "å^Œ# KÕã≤<å– "åã¨Î"åÅ∞
ã¨∞Å∞=ÙQÍ<Õ É’^èÑŒ _¨ ®¤~Ú. gHõ‰∆ Ωõ Å J=QÍǨÏ# ÃÑOKÕ „ѨÜ∞« `«flO K«H¯õ QÍ ™êyOk.
W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞~À q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® K≥ѨÙÊHÀ"åe. ~°™êÜ«∞<åÅ`À H͉õΩO_®
=∞\ì̃`À q<åÜ«∞‰õΩ_çx KÕã¨∞HÀ=∞h, T@ K≥~°∞=ÙÖ’¡ q<åÜ«∞Hõ x=∞[˚#O KÕã≤ T@#∞
PѨ=^ŒÌh, ѨO_»∞QÆ Jx Ö∫_£ ã‘ÊHõ~°¡`À áê@Å∞ K≥=ÙÅ∞ ¿ÑeáÈÜÕ∞ÖÏ "ÕÜ«∞=^ŒÌh–
|∞e¡`≥~° g∞^Œ ã¨∂K«#Å∞ H˘xfl ~ÀAÅ áê@∞ #_»Ñ¨@O ‰õÄ_® KåÖÏ P#OkOK«^ŒQÆæ
q+¨Ü«∞O. W@∞=O\˜ JOâßÅ P^è•~°OQÍ– Kå#à◊√¡ ã¨∞Å∞=ÙQÍ "≥∞ѨÙÊ á⁄O^Œ=K«∞Û.
„Ѩ[ʼnõΩ `À_»Ê_»=K«∞Û. „Ѩ*’ѨÜ∂≥ QÆ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞, JOâßÅ∞ ~Ú=fi_»O =∞Oz^Õ! J~Ú`Õ
~Ú^≥O`« =~°‰õΩ ™ê^茺=∞x Kå#à◊§Ö’ ѨxKÕ¿ã "å~°∞ PÖ’zOK«=K«∞Û. "å}˜[º~°OQÆO
#∞Oz HÍ~°º„Hõ=∂ÅÃÑ· KåÖÏ~°HÍÅ =uÎ_ç =ÙO@∞Ok. JO`«‰õΩq∞Oz ã¨O™ê÷Ѩ~°"≥∞ÿ#
Ѩiq∞`«∞Å∞, x|O^èŒ#Å∞ =ÙO_»=K«∞Û. J~Ú<å ‰õÄ_® HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄Ok, „Ѩ™ê~°O
KÕ¿ã "åi KÕuÖ’ ZO`À H˘O`« J=HÍâ◊O =ÙO_»HõáÈ^Œ∞. nxfl qxÜ≥∂yOz, "≥∞ѨÙÊ
á⁄O^Œ_»O <Õ_»∞ XˆH XHõ =∂~°æ=∞x – g∞_çÜ«∂ ѨO_ç`«∞Å∞ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. D ^Œ$+≤ì
=ÙO>Ë Ñ¶¨e`«O =ÙO_»HõáÈ^Œ∞.
㨄`«ÊÜ«∞`«flO KÕã≤#ѨÙÊ_»∞ Jaè#OkOz, „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»O gHõ∆‰õΩÅ qkè!
(28 ÃãÃÑìO|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!160

=∞Ô~xfl =∞Oz HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕã≤<å –
J=∞$`«ÉèÏO_»OÖ’ LѨÙÊ~å~ÚÖÏQÍ
D XHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∞O KåÅ∞!
Wk =∞Oz „áê~°OÉèíO HÍ^Œ∞, Hõ∆q∞OKåe!
XHõ "å~°Î Ѩ„uHõ QÍh, \©g Kå#Öò QÍh– „áê~°OaèOK«|_ç`Õ Jq
ZO`ÀHÍÅO #_»"åÅx PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å x~åfiǨωõΩÅ∞ ÉèÏq™êÎ~°∞. Jk x["Õ∞!
JO^Œ∞=Å¡ ~Ú@∞=O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ „áê~°OÉèí=∞=QÍ<Õ f~°∞Ê K≥ѨÊ_»O ã¨||∞QÍ^Œ∞.
ã¨iQÍæ =¸_»∞ "å~åÅ „H˜`O« "≥Ú^ŒÅ~Ú# \©g Kå#Öò QÆ∞iOz q=∞~°≈Å∞ KÕÜ∞« _»O
=∞Ozk HÍHõáÈ=K«∞Û. J~Ú<å `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷u =∞i! WÅ∞¡ Hõ@ì_»O „áê~°OÉèíO
HÍQÍ<Õ ZÅ∞HõŠǨÏ_®=Ù_ç JO\ψ~! J@∞=O\˜^Œ#fl=∂@!
'WHõ q<À^•Å fˆ~"Õ~°∞— JO@∂ `≥Å∞QÆ∞Ö’ r ã¨Oã¨÷ "åi 'JÖÏÊù `≥Å∞QÆ∞—
ÃãÃÑìO|~°∞ 20# "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. P~°∞ #∂ºãπ |∞Öˇ>ˇ#∞¡, =¸_»∞ ã≤x=∂Å∞, Ѩ^Œ=¸_»∞
ã‘iÜ«∞Öòû`À D W<£á¶È–>ÿ̌<£"≥∞O\ò Kå#Öò JÅiOK«_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. QÆ`«OÖ’ ~å*ò \©g
"åi 'q™êû— "≥Ú^ŒÖˇ·#ѨÙ_»∞ JK«Û `≥Å∞QÆ∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~Ú™êÎ=∞x– JO`å `«q∞à◊ѨÙ
J#∞"å^•Å`À xO¿Ñ"å~°∞. J^ÕsuÖ’ JÖÏÊù JO>Ë Ç≤ÏOn J#∞"å^•Å`À J^Œ~Q° ˘>Ë™ì êÎ~x°
ÉèíÜ«∞Ѩ_ç# "å~°∞ ZO`À=∞Ok =Ù<åfl~°∞. WѨÙ_»∞ Ç≤ÏOn J#∞"å^•Å∞ ÖËHõáÈÖË^Œ∞.
JO`« ‰ õ Ω q∞Oz# 㨠O QÆ u XHõ \ ˜ =ÚK« Û \˜ O K« ∞ HÀ"åeû# 㨠= ∞Ü« ∞ O
Pã¨#fl=∞~ÚºOk. â◊x"å~°O ~å„u Ѩ^HŒ ˘O_»∞#fl~° #∞Oz =∂ \©g, `Õ[– áÈ\ÏáÈ\©QÍ
Ãã·HÍÅr, Ãã·<£û JO@∂ ÃãH±û ^Œ\ ì̃Oz# HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ „Ѩ™ê~°O KÕ¿ã"å~°∞. J~Ú`Õ
q=∞~°≈Å∞ ~å=_»O`À H˘xfl "å~åÅ∞QÍ "å\˜x `«Ñ≤ÊOKå~°x `≥eÜ«∞=zÛOk.
JO`«Ö’<Õ ~°OQÆ „Ѩ"Õâ◊O KÕã≤# JÖÏÊù UHõOQÍ _≥·b ã‘iÜ«∞Öò#∞ ~å„u
Ѩ^HŒ ˘O_»∞ QÆO@ʼnõΩ „Ѩ™ê~°O KÕÜ∞« _»O „áê~°OaèOzOk. =∞ÅÜ«∂à◊O ã≤x=∂ HõO>Ë
161 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Ѷ¨∞’~°OQÍ, K«=HõÉÏ~°∞ ѨÙã¨ÎHõѨ٠Hõ^äŒ Hõ#fl J<åºÜ«∞OQÍ– '‰õΩ+≤— J<Õ ã‘iÜ«∞Öò
`≥Å∞QÆ∞<å@ „Ѩ™ê~°O KÕã≤ áê=#"≥∞ÿ áÈ`ÀOk D Kå#Öò. QÆ∞_ç #∞Oz ɡ_£ ~°∂"£∞
H˜\ ˜H˜ ^•HÍ, UHÍO`«Ñ¨Ù QÆk #∞Oz Ti |Ü«∞\˜ QÆ∞@ì– ^•HÍ JxflO\Ï â◊$OQÍ~°O
ѨO_çOKå~°∞. Ü«¸`üÑÙ¨¶ Öò ëÈ JO@∂ J^è=Œ ∞"≥∞#ÿ suÖ’ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOK«_O»
Uq∞\˜? >ˇãπì ã≤QÆflÖò Jx „Ѩ™ê~°O KÕã≤# <åÅ∞QÆ∞ ZÑ≤™È_»¡<Õ =∞~°ÖÏ – ÃãH±û ÉÏQÍ
=ÙO^Œx– K«∂Ѩ_O» Uq∞\˜? W^Œ~Ì ∞° J=∂‡~ÚÅ#∞ |ÖÏ`å¯~°O KÕÜ∞« _»O`À XHõ
ZÑ≤™È_£ ~°∂á⁄OkOK«QÆÅ ^Œ~°≈‰õΩ_»∞ Jà◊yi =∞Ǩ#∞ÉèÏ=Ù_Õ!
WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ Ü«∂OHõ~°=∞‡Å∞ =zÛ#ѨÙÊ_»∞ ÔH"≥∞~å ÃÑ·H˜ "≥o§`Õ–
q=∞~°≈Å∞ qx `«QÍæ~°∞. „ѨHõ@#Ö’¡ HÍã¨ÎO`« Jj¡Å`« =ÙO>Ë– Jkã¨iQÍ^ŒO>Ë
ã¨~°∞̉õΩ<åfl~°∞. WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ "å~åxHÀ ѨÓ@ ã¨~°ã¨O, =∞#‡^䌙ê„=∂[ºO Jx
z=~°‰Ωõ `«QÍæ~∞° . áêѨO g~°∞ ÉÁOÉÏ~Ú "å~°∞ `«q∞à◊ ^Œ~≈° ‰õΩ_ç „Ñ¨uÉè`í À „Ѩu~ÀA
ã¨~°ã¨O ѨO_çOKåÅx ÉèÏqOK«_»O– ''WHõ q<À^•Å fˆ~"Õ~°∞—— J#_®xH˜
`å`«Ê~°º=∂? P =∞^茺 XHõ \©g K«~°ÛÖ’ D q+¨Ü«∞OÖ’ `≥Å∞QÆ∞<å@ K≥·`«#ºO
Z‰õΩ¯=x XHõ =∞Ç≤ÏàÏ^Œ~°≈‰õΩ~åÅ∞ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. =∞Oz^Õ! D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz
=∞# =∞Ç≤ÏàÏ L^Œº=∂Å HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ ^Œ$+≤ì =∞o§OKåÖË"≥∂! J=Ù#∞ XHõ =∞Ç≤ÏàÏ
L^Œº=∂Å q+¨Ü«∞"Õ∞<å ~Úk? W`«~°∞ʼnõΩ ã¨O|O^èŒO ÖË^•?
Hõ^äŒ #_»=_®xHÀ =∞~À^•xHÀ Ç‘Ï~ÀQÍ~°∞ =∞#ã¨∞^Àz ã¨~°ã¨O ѨO_ç¿ãÎ,
qÅ<£QÍ~°∞ =∂#ÉèOí QÆO KÕã≤ â◊$OQÍ~°O ~°ye™êÎ~∞° . Ñ≤=∞‡@ P J=∂‡~Ú K«xáÈ`Õ–
áÈbã¨∞Å∞ =™êÎ~°∞. Ѩije™êÎ~°∞, á¶⁄\’Å∞ f™êÎ~°∞. z=~°‰õΩ â◊"åxfl `«~°e™êÎ~°∞.
J~Ú`Õ ~ÚHõ¯_» ‰õÄ_® – â◊"åxfl LѨÜ≥∂yOz – ÃãH±ûHÀ}O q_»=‰õΩO_®
=ÙO_»=∞x ÔH"≥∞~å"≥∞<£‰õΩ Ǩï‰õΩO*Ïs KÕã≤#@∞ì=Ù<åfl~°∞.
=∞Ô~xfl =∞Oz HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕã≤<å – J=∞$`«ÉèÏO_»OÖ’
LѨÙÊ~å~ÚÖÏQÍ D XHõ¯ HÍ~°º„Hõ=∞O KåÅ∞! =∞Ç≤Ïà◊Å HÀã¨O „Ѩ`ºÕ HõOQÍ =∞Ç≤ÏàÏ
"å~°ÎÅ∞ „Ѩ™ê~°O KÕã≤ ‰õÄ_® – `«Å=OѨÙÅ∞ `«Ñ¨Ê_»O ÖË^Œ∞. JÖÏÊù x~åfiǨωõΩÅ∞
QÆ=∞xOKåe– ~Úk =∞Oz „áê~°OÉèíO HÍ^Œ∞.
(12 JHÀì|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!162

\©g #∞Oz "≥Å∞=_Õ HÍOu â◊s~åxfl ™ÈH˜ –
'"Õ∞Å\’x<£— Ǩ~À‡<£ L`«ÊuÎx
QÆ}hÜ«∞OQÍ `«yæ™ÈÎO^Œ@!
D Ǩ~À‡<£ `«QÆæ_»O`À
'=Ü«∞ã¨∞— =ÚOK«∞H˘™ÈÎOk!
Z^ŒQÆ_®xH˜ \©g T`«O?
Z^ŒQÆ_®xÔHO^Œ∞‰õΩ~å `˘O^Œ~°... Z^Œ~°|`«∞HõO`å zO^Œ~° =O^Œ~°...
JO@∂ ã≤h Hõq ÉèÏqã¨∞Î#fl@∞ìQÍ<Õ =∞# â◊s~°OÖ’ XHõ Ǩ~À‡<£ ÉèÏqã¨∞ÎOk.
^•x ¿Ñˆ~ '"Õ∞Å\’x<£— ( Melatonin) JO>Ë =∞QÆ Ñ≤šʼnõΩ g∞™êÅ∞ `«fi~°QÍ
~å‰õΩO_®, P_»Ñ≤Å¡Å∞ `«fi~°QÍ ~°[ã¨fiÅ H͉õΩO_® D Ǩ~À‡<£ `«# ^èŒ~å‡xfl
<≥~°"Õ~°∞ã¨∞ÎOk.
WHõ q+¨Ü«∞O K≥ѨÊ_»O J„Ѩã¨∞Î`«O HÍ^• =∞Ǩâ◊Ü«∂– Jx g∞~°∞
ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^Œ∂! ZO`«=∂„`«O HÍ^Œ∞. ''WO^Œ∞QÆÅ_»O^Œ∞ ÖË_»x ã¨O^ÕǨÏO
163 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
=Å^Œ∞..—— P =∞Ǩq+¨µ‚=Ù QÆ∞iOz K≥|∞`«∂ =ÙO\Ï~°∞. P q+¨Ü«∞O U"≥∂QÍx–
\©g „ѨÉÏè =O QÆ∞iOz Ѩi}Ï=∂Å∞ KåÖÏ~°HÍÅ∞QÍ =ÙO@∞<åfl~Ú. =∞# â◊s~°O,
PÖ’K«#Å∞, =∞#ã¨∞, ã¨=∂[O, =∂#= ã¨O|O^è•Å∞.. ~ÚÖÏ Ñ¨Å∞ JOâßÅ∞
\©gO„^Œ*ÏÖÏxH˜ Ö’#=Ù`«∞<åfl~Ú. "å\˜x q=iOKåÅx ÉèÏqOz#ѨÙ_»∞ D
Ǩ~À‡<£ QÆ∞iOz K≥áêÊeû=zÛOk.
D JOâßÅ∞ Ñ≤šʼnõΩ HÍ^Œ∞, Wk ÃÑ^ŒÌʼnõΩ =∂„`«"Õ∞– Jx „Ѩ`ÕºHõOQÍ
ÃÇÏK«ÛiHõÖÏO\˜k "Õã–≤ `«=∞ ѨxHÍx=fi_»O ã≤x=∂Å #∞Oz Kå#à◊§‰õΩ áêH˜Ok.
\©gÖ’¡, HõOѨӺ@~°¡Ö’ D ~°HõO ÉÏѨ`«∞ ÃÑ~°QÆ_»O =Å¡ „Ѩ=∂^Œ=∞<Õ QÆQÀæÅ∞
KåÖÏ ^ÕâßÖ’¡ =ÙOk. `«Å∞ѨÙ#‰õΩ Q˘à‹¡O ÃÑ\˜ì#@∞ì, ~Ú@∞=O\˜ ~°HõO
HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ 'HõOѨӺ@~ü `åà◊O— "Õ¿ã ™œHõ~°ºO ‰õÄ_® =ÙOk. nxHÀã¨O
„Ѩ`ÕºHõOQÍ >ˇHÍflÅr ã≤^Œú"≥∞ÿOk ‰õÄ_®!
Kå#à◊√§, ã≤x=∂Å∞ ~ÚKÕÛ ~Ú@∞=O\˜ JOâߊѨ@¡ Pã¨H˜Î, PO^Àà◊#
ÃÑ~°QÆ_»O`À Ѩiâ’^èŒ# ‰õÄ_® ™êyOk. ™ê^è•~°}OQÍ g∞_çÜ«∂‰õΩ ã¨O|OkèOz#
q=∞~°≈ ‰õÄ_® D kâ◊Ö’<Õ =ÙO\’Ok. J~Ú`Õ ~Ú\©=Å "≥Å¡_»~Ú# Ѩiâ’^èŒ<å
Ѷ¨e`åÅ∞ =∞~À Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# Ѩi}Ï=∂Å QÆ∞iOz "≥Å¡_ç KÕã¨∞Î<åfl~Ú. \©g
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ K«∂_»_»O =Å¡ Ñ≤Å¡Å∞ `«fi~°QÍ ÃÑ^ŒÌ"å~°~ÚáÈ`«∞<åfl~°∞.
Wk =∞#O^Œ~O° QÆ=∞xã¨∞#Î fl ѨijÅ#. J~Ú`Õ `«=∂ëê U=∞O>Ë HÍ~°º„Hõ=∂Å`À
ã¨O|O^èŒ ÖˉõΩO_® \©g =ÚO^Œ∞ ‰õÄ~˘ÛO>Ë =ÚѨÙÊ =™ÈÎO^Œx `å*Ï Ñ¨ijÅ#!
\©g #∞Oz "≥Å∞=_Õ HÍOu â◊s~åxfl ™ÈH˜ – ''"Õ∞Å\’x<£—— Ǩ~À‡<£ L`«ÊuÎx
QÆ}hÜ«∞OQÍ `«yæ™ÈÎO^Œ@! D Ǩ~À‡<£ `«QÆæ_»O`À ''=Ü«∞ã¨∞—— =ÚOK«∞H˘™ÈÎOk!
nxHõ ã¨O|OkèOz# „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ W\©=Å W@bÖ’ [iQÍ~Ú.
JOâßÅ`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_®<Õ– \©g K«∂_»@O =Å¡ Ü«∞ø=#O `«fi~°QÍ
á⁄_»ã¨∂ѨÙ`ÀOk. HÍ„ql¡Ü«∂ (Cavriglia) „áêO`«OÖ’x '@㨯<£— (Tuscan)
#QÆ~°OÖ’ XHõ J^茺ܫ∞#O [iyOk. \©g, g_çÜ≥∂, HõOѨӺ@~°∞¡ `«‰õΩ¯= K«∂¿ã
"åiÖ’ D '"Õ∞Å\’x<£— Ǩ~À‡<£ L`«ÊuÎ ÉÏQÍ =ÙOk. D J^茺ܫ∞#O KÕã≤#
~å|~Àì ™êbì (Roberto Salti) – WO`«=~°‰Ωõ [iy# Ѩiâ’^è#Œ Å∞ =∂#ã≤H"õ ∞≥ #ÿ
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!164
„ѨÉèÏ=O QÆ∞iOz ^Œ$+≤ì =ÙOKå~Ú. J~Ú`Õ âßs~°Hõ"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ"åÅ QÆ∞iOz
‰õÄ_® K«∂_®Åx D J^茺ܫ∞#O K≥|∞`ÀOk. – JO@∞<åfl_»∞. WѨÙ_»∞ nx
™êÜ«∞O`À `«fi~°QÍ ÃÑ^ŒÌÅ=Ù`«∞#fl Ñ≤Å¡Å QÆ∞iOz ã¨∞Å∞=ÙQÍ É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok.
\©gx XHõ HÍOu [#HõOQÍ Ñ¨iQÆ}˜Oz<å D ã¨=∞㨺Å∞ Jx"å~°ºO J=_»O
Pâ◊Û~°º=∂? \©gO„^Œ*ÏÅ=∂?
D J^茺ܫ∞#OÖ’ P~°∞ #∞Oz Ѩ<≥flO_»∞ ã¨O=`«û~åÅ∞ =Ü«∞ã¨∞ QÆÅ
74 =∞Ok Ñ≤Å¡Å#∞ ѨijeOKå~°∞. g~°∞ ™ê^è•~°}OQÍ ~ÀA‰õΩ =¸_»∞ QÆO@Å
áê@∞ \©g K«∂¿ã"å~°∞. „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ KÕ¿ã =ÚO^Œ∞ XHõ "å~°O HÍã¨Î Z‰õΩ¯=
K«∂_»xKåÛ~°∞. `«~åfi`« JO>Ë „ѨÜ≥∂QÆO "≥Ú^ŒÅÜ«∂ºHõ \©g, HõOѨӺ@~ü,
g_çÜ≥∂ˆQ"£∞û |O^£ KÕâß~°@. WÖÏ KÕÜ«∞QÍ<Õ ÔH=Ùfi# U_çÛ# Ñ≤Å¡Å∞ =Ù<åfl~°@–
\©gx =^ŒÅÖËHõ! Hõ$„u=∞ HÍOu ‰õÄ_® `«‰õΩ¯=QÍ Ñ¨_Õ@∞ì KÕâß~°@! U_»∞ ~ÀAÅ
`«~åfi`« P Ñ≤Å¡Ö’¡ D Ǩ~À‡<£ L`«ÊuÎ =¸_À =O`«∞ ^•HÍ ÃÑiyO^Œ@. D JO`«~°æ`«OQÍ Ñ¨i+¨¯iOK«∞HÀ"åeû# q+¨Ü«∂Å`À
ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ `«‰õΩ¯= =Ü«∞ã¨∞#fl "åiÖ’ ~ÚOHÍ Z‰õΩ¯= =ÙO^Œ@! Kå#à◊√§, Ѩ„uHõÅ∞ ZHõ¯_»O "åOKè«hÜ«∞O HÍ^Œx
J"≥∞iHÍÖ’ [iy# J^躌 Ü«∞<åÅ ^•fi~å `Õe# q+¨Ü∞« "Õ∞=∞O>Ë– \©gx [Ü«∞ã¨∞^èŒ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
Z‰õΩ¯= K«∂_»@O =Å¡ Öˇ·OyHõ J#∞Éèí"åÅ∞, Ñ≤Å¡Å∞ QÆ~°ƒù=`«∞Å∞ HÍ=_»O WHõ¯_Õ HÍ^Œ∞– ã¨Oã¨÷Å∂,
ÃÑiQÍÜ«∞x– JÖˇ™êO„_» „QÍl\˜<£ ( Alessandra Graziottin) J<Õ „ã‘Î Öˇ·OyHõ áêsìÅ∞ ‰õÄ_® Ѩ„uHõÅ∂, Kå#à◊√§ ZHõ¯=^ŒÌx
P~ÀQƺ xѨÙ}∞~åÅ∞ JO@∞<åfl~°∞. WO`«=~°‰õΩ '"Õ∞Å\’x<£— ™ê÷~ÚÖ’¡ `Õ_®Å∞ =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ ã¨∂K«#eã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞.
x„^Œ#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕ™êÎÜ«∞x ѨiQÆ}˜OKÕ"å~°∞. HÍh ~ÚѨÙ_»∞ "≥Å∞=_ç# Ѷ¨e`«O
=∞iO`« Pã¨H˜Î Hõeæ™ÈÎOk. rq`«OÖ’#∂ #\©=∞}∞ÖË !
x*ÏxH˜ D J^茺ܫ∞<åxH˜ ѨÓ#∞H˘#flѨÙÊ_»∞ Ñ≤Å¡Å `«e¡`«O„_»∞Å∞ H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« ^•HÍ D\©gÖ’ 'ǨÏ$^ŒÜ∂« O[e— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’
HõÅ`«KO≥ ^•~°∞– Ñ≤ÅÅ¡ #∞ ZÖÏ xÜ«∞O„uOKåÅx P #QÆ~° "Õ∞Ü«∞~ü– P Ñ≤ÅÅ¡ O^ŒiH© L^ŒÜ∞« ÉèÏ#∞ [#~°O[HõOQÍ ~°HΘ Hõ\Oì˜ KÕk. XHõ ZÑ≤™È_£Ö’ Ñ≤Ü∂« <À "å~Úã¨∞#Î fl@∞ì
ѨÙã¨ÎHÍÅ∞, P@ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ H˘x~ÚKåÛ~°∞. "åiH˜ ˆ~_çÜ≥∂ qxÑ≤OK«_»O HÍh, gHõ∆‰õΩÅ∞ K«∂âß~°∞. P ^Œ$â◊ºO `«~åfi`« – K«∂âß~å Ñ≤Ü«∂<À "å~Úã¨∞Î#fl@∞ì
Hõ^äŒÅ∞ K≥ѨÊ_»O HÍh, ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ K«^Œ=_»O HÍh KÕâß~°∞. D „ѨÜ≥∂QÆO 2004 ZO`« J^Œ∞ƒù`«OQÍ #\˜OKå<À, <å‰õΩ Ñ≤Ü«∂<À "å~ÚOK«_»O Jã¨Å∞ ~å^Œ∞– Jx
"Õ∞ 16# =Úyã≤Ok. P ~ÀA ÖÏOKè«#„áêÜ«∞OQÍ \©gx |^ŒÌÅ∞ H˘\˜ì, ѨO_»∞QÆ x[O K≥¿ÑÊã≤ QÆÅQÆÅ #"Õfiã≤Ok. 'ǨÏ=∞‡— QÆ_∞» ã¨∞Ñ≤O_»"∞Õ D J=∂‡~Ú J#∞HÀ=_»O
[~°∞ѨىõΩ<åfl~°∞. D q=~åÅ#∞ \©gÅ∞ „Ѩ™ê~°O KÕâß~Ú ‰õÄ_®! i"åA. [O‰õΩ, Q˘O‰õΩ ÖˉõΩO_® ǨÏ_®=Ù_çQÍ =∂\Ï¡_ÕÜ«∞_»O P"≥∞ ™⁄`«∞Î.
(26 JHÀì|~ü 2004) H˘O_»HõKÀ =∂@Å∞ ^Œ_»^Œ_» *Ïi, J~å÷Å∞ H˘O_≥Hõ¯_»"≥∂, H˘H˜¯~å~Ú "ÕëêÅ∞

165 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!166

 "ÕÜ«∞_»"≥∂ ‰õÄ_® [iˆQk. J~Ú<å J=∂‡~Ú =∂@Å ^Œ∂‰õΩ_»∞`À<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O
[<å^Œ~°} á⁄OkOk.
D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ H˘O`« 'qz„`«O— HõeÑ≤ *ˇq∞xÖ’ '™êǨÏã¨O KÕÜ«∞~å
_çOÉèíHÍ— ~°∂á⁄OkOK«|_çOk. nx QÆ∞iOz Z=iH© q=iOK«=Åã≤# Ѩx
ÖË^Œ#∞‰õΩO\Ï#∞. ™êǨÏã¨O`À áê@∞ H˘O`« UǨϺ`« HõeæOKÕ JOâßÅ#∞
ã¨Ê $tOK«_»O =Å¡ JO^Œ~°∂ Ǩ~ÚQÍ K«∂¿ã J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. HÍh „Ѩ[ʼnõΩ \©g
HÔ "≥∞~å =ÚO^Œ∞ áêÖÁæ<Õ J=HÍâ◊O LOk. L^ŒÜ∞« ÉèÏ#∞ ÖÏO\˜ á⁄_»∞QÆi, ™⁄QÆãi¨
=∂\Ï¡_»∞`«∞O^ŒO>Ë JO^ŒiH© L`åûǨÏ"Õ∞!
D HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ Pq_» Hõeq_ç, ǨÏ_®=Ù_ç K«∂ã≤# "å~°∞– L^ŒÜ∞« ÉèÏ#∞
QÆ∞O_≥Å∞ fã≤# |O@∞ Jx ÉèÏqOz =ÙO\Ï~°∞. J~Ú`Õ =¸_»∞ ~ÀAÅáê@∞
\©g Kå#à◊§Ö’ #∂ºãπ ã‘iÜ«∞ÖòQÍ #_çz# ZÑ≤™È_»¡Ö’ L^ŒÜ«∞ÉèÏ#∞ ÉËÅQÍ
U_»fi_»O, Éèí~°Î Éèí∞[O g∞^Œ Ǩ~ÚQÍ x„^ŒáÈ"åÅx =ÙO^Œx *ÏeQÍ K≥ѨÙÊHÀ=_»O
– KåÖÏ Pâ◊Û~°ºO Hõeæã¨∞ÎOk.
_≥b· ã‘iÜ«∞ÖòûÖ’ „ã‘Î áê„`«Å∞ KåÖÏ „‰õÄ~°OQÍ, J<åºÜ«∞OQÍ =ÙO\ÏÜ«∞x
JO@∞O\Ï~°∞. x[OQÍ JO`« ^•~°∞}OQÍ „ã‘ÎÅ∞O\Ï~å– J<Õ ã¨O^ÕǨÅ∞ =ºHõÎO
KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. J~Ú`Õ D q+¨Ü«∞OÖ’ <å@H©Ü«∞`« =∞iO`« Pâ◊Û~åºxfl Hõeæã¨∞ÎOk.
''Ü«∂Éè·ˇ ÅHõÅ∆ ∞ Uq∞\˜? HÀ\˜ ~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞= KÕ¿ã ‰õÄ`«∞~°∞ ^Œ∂~°=∞=Ù`ÀO^Œ—x
L^ŒÜ«∞ÉèÏ#∞ `«e¡ J~°∞} `«# "å^•xfl ^Œ$â◊º=∂^茺=∞OÖ’ K«Hõ¯QÍ Ñ¨O_çOzOk.
J~Ú`Õ ~ÚHõ¯_» _»|∞ƒ KåÖÏ H©ÅHõ=∞x Pq_» =∂@Ö’¡<Õ qâ◊^Œ=∞=Ù`«∞Ok.
L^ŒÜ∞« ÉèÏ#∞ "å~°Î =zÛ# ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ =∞~À #\˜ g∞~å *Ïã≤‡<£ `«=∞ `«e`¡ O« „_»∞Å
QÆ∞iOz HÀ~°∞ìÔHH˜¯# q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® QÆ∞ѨÙÊ=∞Ok. WHõ¯_» ‰õÄ_® _»|∞ƒ, #QÆÅ∞,
Pã¨∞ÎÅ QÆ∞iOKÕ! ã¨OѨ^Œ XHõ™êi– ã¨∞Å∞=ÙQÍ KÕiáÈ=_»O– q∞QÆ`å "åiH˜
ZO`« P#O^ŒO Hõeæã¨∞ÎO^À– JÖÏ<Õ Jk "åiH˜ ^Œ∂~°O HÍ=_»O ‰õÄ_® qëê^ŒO
=∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞. ^Õfi+¨O ‰õÄ_® HõeæOK«=K«∞Û. Z=i =ӺǨÅ∞ "åiH˜ =ÙO\Ï~Ú.
167 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
HÍh |*Ï~°∞ÔHH˜¯#ѨÙÊ_»∞ Z^Œ∞\˜"åix ^≥|ƒf¿ã suÖ’ ã¨=∂Kå~°O "≥Å¡_ç
KÕÜ«∞_®xH˜ L`åûǨÏO JO^ŒiH© LO@∞Ok.
XHõ ã¨O=`«û~°O „H˜`O« D ã¨OѶ∞¨ @# [iy=ÙO>Ë „ѨKå~°O D ™ê÷~ÚÖ’
=ÙO_Õ^•? HõzÛ`«OQÍ =ÙO_Õk HÍ^Œ∞. 24 QÆO@Å "å~åÎ Kå#à◊√§ =KåÛHõ JO`å
Öˇ"· £ J~ÚáÈ~ÚOk. ã¨iQÍæ \©g HÔ "≥∞~å =zÛ#ѨÙ_Õ ^Œ$âߺÅ∞ K«H¯õ QÍ Ñ¨O_»∞`å~Ú.
L^ŒÜ∞« ÉèÏ#∞ `«e¡ `«# QÍ^ä#Œè ∞– qëê^ŒOQÍ ~°OQÆiOz# "≥#· O QÆ∞~°∞‰Î Ωõ `≥K∞« ÛHÀO_ç!
Pq_» \©gÔHHõ¯_»O, =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA L^ŒÜ«∞ÉèÏ#∞ `«#"≥·Ñ¨Ù QÍ^äŒ K≥ѨÊ_»O,
Jkã¨iQÍ^ŒO@∂ J~°∞}–L^ŒÜ«∞ÉèÏ#∞ `«e¡– =∞ixfl á¶⁄\’Å∞ Kå#à◊§‰õΩ,
Ѩ„uHõʼnõΩ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞_»O...ã¨iQÍæ ~ÚHõ¯_» Hõ^äŒ \©g #∞Oz J^Œ$â◊º"≥∞ÿOk.
Ѩ„uHõÖ’¡ JO`«‰õΩ =ÚO^Õ JO`«~å÷#"≥∞ÿOk. =ÚO^Œ∞QÍ Ñ¨„uHõÅ∞ ã¨Ê $ǨÏÖ’H˜
=zÛ ã¨OÜ«∞=∞#O áê\˜OKå~Ú. `«~åfi`« W~°∞=~åæÅ∞ "å~°ÖÎ ’¡H˜ =zÛ# ^•YÖÏÅ∞
ÖË=Ù.
D q+¨Ü«∂xH˜ ã¨O|OkèOz ã≤h#\˜ [Ü«∞ã¨∞^èŒ K≥Ñ≤Ê# JOâ◊O XHõ\ ˜
K«iÛOK«∞HÀ^ŒQÆæk. JO`«~°æ`«OQÍ Ñ¨i+¨¯iOK«∞HÀ"åeû# q+¨Ü«∂Å`À Kå#à◊√§,
Ѩ„uHõÅ∞ ZHõ¯_»O "åOKèh« Ü«∞O HÍ^Œx [Ü«∞ã¨∞^èŒ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~∞° . WHõ¯_Õ HÍ^Œ∞–
ã¨Oã¨÷Å∂, áêsìÅ∞ ‰õÄ_® Ѩ„uHõÅ∂, Kå#à◊√§ ZHõ¯=^ŒÌx =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«ÎQÍ
ã¨∂K«#eã¨∂Î =ÙO\Ï~°∞. JO>Ë J~°÷O Uq∞\˜? g∞_çÜ«∂ J"åOKè«hÜ«∞
Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ ^ÀǨÏ^ŒO KÕã¨∞ÎO^•? ZO`«=~°‰õΩ g∞_çÜ«∂ "åOKè«hÜ«∞O? ZHõ¯_»
#∞Oz "åOKè«hÜ«∞O? – g\˜ QÆ∞iOz =∞iO`« Ö’`«∞QÍ PÖ’zOKåe.
z=~°QÍ– „ѨuÉèí, ™ê=∞~°÷ºO =ÙO_ç ã¨Oáê^Œ# QÆ_çã¨∂Ζ q∞QÆ`å "åi
KÕ`«∞Ö’¡ H©Å∞ÉÁ=∞‡Å∞QÍ D #\©=∞}∞Å∞ =ÙO_»@O Uq∞\˜? |∞e¡`≥~° g∞^Œ,
|_® `≥~°g∞^Œ Z<Àfl q+¨Ü«∂Å∞ K≥|∞`«∂, ™êǨϙêÅ∞ KÕ¿ã D #\©=∞}∞Å∞
ˆH=ÅO '#\©=∞}∞Å∞—QÍ q∞yeáÈ=_»O â’K«hÜ«∞"Õ∞!
(2 #=O|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!168

=∞# á⁄~°∞QÆ∞<Õ =Ù#fl
=∞Ǩ~åRÖ’ ZxflHõÅ∞ [iQÍ~Ú,
Ѷ¨e`åÅ∞ =KåÛ~Ú, „Ѩu+¨ìOÉèí# ™êyOk,
z=~°‰õΩ Ñ‘@=Ú_ç q_çáÈ~ÚOk.
HÍh– J"≥∞iHÍ ZxflHõÅO`« q=~°OQÍ
=∞Ǩ~åR ZxflHõÅ QÆ∞iOz ~ÚKåÛ~å?
á⁄~°∞yO\˜ ѨÙÅ¡‰õÄ~°
J"≥∞iHÍ J^躌 Hõ∆ ZxflHõÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. J=Ù#∞ D q+¨Ü∞« O Z=iH˜
`≥eÜ«∞^Œ∞? „Ѩu HÀ}O, „Ѩu JOâ◊O– Ö’`«∞QÍ =ÚK«Û\˜OKå~°∞. K«∂Ñ≤OKå~°∞!
㨈~, ZxflHõÅ∞ ѨÓ~°ÎÜ«∂º~Ú. H“O\˜OQ∑ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. q=~åÅ∞ ~å„ëêìÅ"åsQÍ
q=iã¨∞Î<åfl~°∞† gÅ~Ú#O`« ã¨=∞„QÆOQÍ K≥ѨÊ_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. J~Ú`Õ
QÆ`« ZxflHõÅ∞ ÖÏQÍ<Õ D™êi ‰õÄ_® „Ѩu+¨ìOÉèí#! ~å„u J~ÚáÈ~ÚOk. ÖËz
Ѩ„uHõÅ∞ K«∂ã≤– "åºMϺ<åÅ∞ KÕ¿ãã≤ =Ú„kOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ J^茺Hõ∆
JÉèºí i÷ HÔ „s „ѨãO¨ QÆO! \©g–9Ö’ ''<≥<· £ Ñ≤ZO ~°q„ѨHÍ+π—— Ñ¨Ù#ó„Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞Ok.
JO`Õ, K≥áêÊ ÃÑ@ì‰õΩO_®, P HÍ~°º„Hõ=∞O JO`«~å÷#"≥∞ÿOk. =∂\Ï¡_»∞`«∞#fl ÔH„s
„Ѩ`«ºHõ∆O. 㨈~, D\©g–2Ö’ Ѩiã≤÷u UO\˜? "å~°ÎÅ~Ú áÈÜ«∂~Ú. =∞ˆ~^À
169 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
~Ú"åfiÅx – Ã+_»∂ºÖòÖ’ =ÙOk. JO`«QÍ ã≤^ŒúO HÍx #∂ºãπs_»~ü ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ
Hõ#|_ç– ÔH„s „Ѩã¨OQÆO qO^•=∞<Õ J~°÷O =KÕÛ „ѨHõ@#=O\˜k ǨÏ_®=Ù_çQÍ
K≥ѨÊ_»O– =∞~°∞Hõ∆}OÖ’ ÔH„s „Ѩ`«ºHõ∆O. `≥Å∞QÆ∞Ö’ Ô~O_»∞ Kå#à◊√§ J~°÷~å„u
^•\˜# `«~åfi`« WOw¡+¨µ „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~åe=fi_»O! ÉÏ=ÙOk. JÖÏ i"≥∂\ò g∞^Œ
"ÕÅ∞ Hõ^Œ∞Å∞`«∂ áÈ`ÀOk... |∞e¡`≥~° g∞^Œ ^Œ$â◊ºO Hõ^Œ∞Å∞`ÀOk... Kå#Öò
=∂~°∞`ÀOk.... J~Ú<å ÔH„s Hõ#|_»Hõ `«Ñ¨Ê_»O ÖË^Œ∞. ^•^•Ñ¨Ù ã¨QÆO Kå#à◊§Ö’
J^Õ „Ѩã¨OQÆO.
W^Õ q ∞\ ˜ qO`« Q Í ~å㨠∞ Î < åfl~° ∞ ... Ô H „sQÍ~° ∞ Ѩ ~ å[Ü« ∂ xfl
JOwHõiOK«HõáÈ`Õ– `ÕÅ_®xH˜ =∞iH˘O`« ã¨=∞Ü«∞O Ѩ>Ëìk... Z=~°∞ J^茺‰õ∆ΩÖ’
`≥e¿ãk HÍ^Œ∞... JO^Œ∞ˆH JO`« =ÚYºO! JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞~ÀA ZO`« ǨÏ_®=Ù_ç
g∞‰õΩ `≥eÜ«∞^•? „Ѩ`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°OQÍ K«~°ÛÅ∞ ™êQÆ_»O... =zÛ# Ѷ¨e`åÅ∞
=zÛ#@∞ìQÍ, ~åx Ѷ¨e`åÅ∞ ~å#@∞ìQÍ – ZO`« q=~°OQÍ K«iÛOKå~°∞? ~å„ëêìÅ
"ås áÈeOQ∑ ã¨~°o, ÔQÅ∞K«∞‰õΩ#fl F@¡ âß`«O, ~ÚÖÏ Z<≥flxfl ~°HÍÅ =ÚK«Û@∞¡?
JO`ÕHÍ^Œ∞ JHõ¯_» #∞Oz `≥Å∞QÆ∞ „Ѩ=ÚY∞Å∞ `≥Å∞QÆ∞Ö’ q=~°OQÍ K≥ѨÊ_»O..
"≥\· òÇϨ ∫ãπ Ѷ֨ Ï<å q^èOŒ QÍ „ѨH\õ O˜ zOk Hõ^•– JO@∂ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£Ö’ Ü«∂OHõ~ü
J_»QÆ_»O... JHõ¯_ç #∞Oz '~ÚOHÍ "≥·\òǨÏ∫ãπ JÖÏ „ѨHõ\ ˜OK«ÖË^Œ∞... HÍh.——
JO@∂ "å~åÎǨÏ~°∞x "Õ+¨O "Õã¨∞‰õΩ#fl Z<£P~üS „Ѩ=ÚY∞_»∞ q=iOK«_»O! WHõ
Z<£_ç\ ©g J~Ú`Õ JHõ¯_ç JÉèíº~°∞÷Å`À áê@∞ uiˆQ qÖËY~°∞Å#∞ ÔH"≥∞~åÅ`À
ѨOѨ_»O.... ~ÚÖÏ Z#flx ~åÜ«∞_»O? k#Ѩ„uHõÅ∞ Ãã·`«O "≥Ú^Œ\ ˜Ñ¨Ù@Ö’ ÃÑ^ŒÌ
ji¬HÍ, =∞iO`« ÃÑ^ŒÌ á¶⁄\’Å`À "å~°ÎÅ∞ ~åÜ«∞ÖË^•– Jx g∞~°∞ J_»QÆ=K«∞Û.
HÍ^Œx Z=~°∞ JO\Ï~°∞?
HÍh, =∞# á⁄~°∞QÆ∞<Õ =Ù#fl =∞Ǩ~åRÖ’ ZxflHõÅ∞ [iQÍ~Ú, Ѷ¨e`åÅ∞
=KåÛ~Ú, „Ѩu+¨Oì Éè#í ™êyOk, z=~°‰Ωõ Ñ‘@=Ú_ç q_çáÈ~ÚOk. HÍh– J"≥∞iHÍ
ZxflHõÅO`« q=~°OQÍ =∞Ǩ~åR ZxflHõÅ QÆ∞iOz ~ÚKåÛ~å? ã¨O^ÕǨÏ"Õ∞! D
q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ~°Hõ~°HÍÅ "åºMϺ<åÅ∞ q#|_»∞`«∞<åfl~Ú. H˘O^Œ~°∞ – =∞s
J=∂Ü«∞HõOQÍ – =∞# ^Õâ◊OÖ’ ZxflHõÅ∞ [iy`Õ J"≥∞iHÍÖ’ JO`« q=~°OQÍ
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!170
K«∂ѨÙ`å~å? Jx J_»∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞? W@∞=O\˜ „Ѩâ◊flÅ∞ =∞# ^Õâ◊OÖ’<Õ HÍ^Œ∞,
KåÖÏ ^ÕâßÖ’¡ Z^Œ∞~°∞HÍ=K«∞Û! JO^Œ∞Ö’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë KåÖÏ
^ÕâßÖ’¡ XˆHf~°∞Ö’ J"≥∞iHÍ =º=Ǩ~åÅ∞ K«∂Ѩ|_»∞`«∂=ÙO_»=K«∞Û.
WÖÏ ZO^Œ ∞ ‰õ Ω [~° ∞ QÆ ∞ `ÀOk? – Jx =∞iH˘O^Œ i „Ѩ â ◊ fl !
W~°"≥·<åÅ∞QÆæO@Å Kå#à◊√§ =KåÛHõ– „Ѩu ~ÀA F=~üã‘ãπÖ’ U^À XHõ JOâ◊O
K«∂Ѩ_»O P#"å~Úf Jx ‰õÄ_® K≥|∞`«∞<åfl~°∞. gi`À ‰õÄ_® =∞#O
qÉèËkOK«_®xH˜ ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë g~°∞ KåÖÏ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ K«∂ѨÙ`«∂,
=∞#=ÚO^Œ∞ D "å^ŒO q=iã¨∞Î<åfl~°∞. nxH˜ q∞Oz# qâı¡+¨}Å∞ ‰õÄ_®
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO@∞<åfl~Ú. g∞_çÜ∂« QÆ∞iOz POQÆO¡ Ö’ qâı+¡ O≤ KÕ ¿ã=Ou<≥#· ãπ
D q+¨Ü«∂xfl =∞~À ~°HõOQÍ K«∂_»QÆeQÍ~°∞. J"≥∞iHÍ ~å[H©Ü«∂Å#∞
JOkѨÙK«∞ÛHÀ=_®xH˜ KåÖÏ^ÕâßÅ∞ ã≤^OúŒ QÍ ÖËHáõ È~Ú<å– J"≥∞iHÍ ã¨O㨯 $ux
ã‘fiHõiOK«_®xH˜ Z<Àfl ^ÕâßÅ∞ ã¨Oã≤^Œú=∞x ¿ã=OuQÍi Jaè„áêÜ«∞O.
`«#HõO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ 70 Kå#à◊§Ö’ 23 Kå#à◊√§ J"≥∞iHÍ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
Hõe=æ Ù<åflÜ«∞x Pq_» K≥|∞`«∞<åfl~°∞. ZO–\©g, q–\©g, _ç㯨 =s, <Õ+#¨ Öò *Ï„QÆÑH≤¶ ,±
Ü«∂x=∞Öòáê¡<\≥ ò, Ç≤Ïã¨sì Kå#Öò, al<≥ãπ Kå#à◊√§, Jxfl =¸g ~ÚOw¡+µ¨ Kå#à◊√§,
Ñ≤Å¡Å Kå#à◊√§– HÍ~°∂ì<£ <≥\ò=~ü¯, áÈQÀ, xÔHÖò_»<£... ™êì~ü ã¨Oã¨÷... ~ÚÖÏ Zxfl
Kå#à◊√§ J"≥∞iHÍ Kå#à◊√§ HÍHõáÈ~Ú<å– „áÈ„QÍO f~°∞, =º=Ǩ~°O J"≥∞iHÍ"Õ!
>ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂ "åi E"£∞ ( Zoom) HÍh, ™Èh "åi WO_çÜ«∞<£ S_»Öò
„áÈ„QÍ"£∞ QÍh– JO`å J"≥∞iHÍ ÉÏ}©ÜÕ∞! Ѷ¨e`«OQÍ =∞# ÉèÏ+¨, PÖ’K«#Å∞–
J"≥∞iHÍ =∞Ü«∞=∞x ¿ã=Ou QÍi qâı¡+¨}!
=¸_À=O`«∞ Kå#à◊§Ö’ J"≥∞iHÍ ÃÑ@∞ì|_ç, =∞~À =¸_À=O`«∞
'=∂#ã¨Ñ¨Ù„`«∞Å— O`« ÉèíH˜Î„â◊^ŒúÅ`À HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌHÀ=_»O`À – Ѷ¨e`«O
=∞~ÀÖÏ ZÖÏ =ÙO@∞Ok? ^•O`À =∞~À =¸_À=O`«∞ Kå#à◊√§ ‰õÄ_® JÖψQ
=ÙO>Ë<Õ `«=∞#∞ Kå#à◊√§ J#∞‰õΩ<Õ^Œx "å~°∞ Ãã·`«O 'J"≥∞iHÍ „ã¨=Ou—Ö’
Hõeã≤áÈ=_»O – "≥~°ã≤ „Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷u!
(9 #=O|~ü 2004)
171 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
<å@HõO, ã≤x=∂, ˆ~_çÜ≥∂, \©g –
=∂^茺=∂ʼnõΩ
ѨÙã¨ÎHõO =¸Å P^è•~°O.
J~Ú<å ѨÙã¨ÎHõ~°∂ѨO
ZO^Œ∞‰õΩ PHõi¬OK«ÖËHõáÈ`ÀOk?
\©gH˜ ã¨Ô~·# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞"Õ∞k?
QÆ`« â◊x"å~°O XHõ¯ `≥Å∞QÆ∞ k#Ѩ„uHõ ‰õÄ_® „ѨK∞« iOѨ|_»Ö^Ë ∞Œ . Ѩ„uHÍ
ã≤|ƒOkH˜ JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ~ÀA ÃãÅ=Ù HÍ=_»O =Å¡ Ѩ„uHõÅ∞ „ѨK∞« iOѨ|_»Ö^Ë ∞Œ .
k# Ѩ„uHõÅ∞ „ѨK«∞iOѨ|_»ÖË^Œ∞. k# Ѩ„uHõÅ∞ ÖˉõΩO_® H˜m§ H˘@¡hfl
É’ã≤áÈ`åÜ«∞x TÇ≤ÏOKå~å! L^ŒÜ«∞Ѩ٠#_»Hõ =ÚyOѨÙQÍ k#Ѩ„uHõ XHõ\ ˜
H˘#∞HÀ¯=_»O JÅ"å@∞! Ѩ„uHõÅ∞O_»=Ù Hõ^•– Jx J@∞"≥·Ñ¨Ù K«∂âß Pã¨H˜ÎQÍ!
Jxfl Ѩ„uHõÅ∞ Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú. ZÖÏ =KåÛ~Ú ã¨∞=∂– Jx iH˜¯Oz K«∂¿ãÎ
Jq â◊√„Hõ"å~°O Ѩ„uHõÅ∞. Ѩ„uHõÅ∞ ~åHõáÈ=_»O`À É’~°∞H˘\˜ì x#fl\˜^Õ – =∞~À
Ѩ„uHõ H˘#∞‰õΩ¯<Õ J=HÍâ◊=ÚOk– JO@∂ P H˘@∞ì Ü«∞[=∂x q=iOKå_»∞.
qkèÖËHõáÈ`Õ ã¨~°∞̉õΩáÈ=_»O =∞# <≥·[O. HÍh Ѩ„uHõÅ∞ „ѨK«∞iOѨ|_ç# ~ÀA–
x#fl\˜ ~ÀA Ѩ„uHõ H˘#=∞O>Ë H˘O\Ï~å?
WѨÙ_»O`«QÍ ~Ú@∞=O\˜ "å~°ÅÎ ∞ ~å=_»O ÖË^∞Œ QÍh, '=∞ǨÉèÏ~°`—ü Ç≤ÏOn
^è•~å"åÇ≤ÏHõ Pk"å~°O L^ŒÜ«∞O „Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞#flѨÙÊ_»∞ „áê~°OÉè’`«û"åÅ∞
"å~Ú^• Ѩ_»@"≥∂, ÖË^• HÍã¨Î ã¨=∞Ü«∞O J@∞ [iy#@∞ìQÍ<À `«~°K«∂ "å~°ÎÅ∞
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!172
=KÕÛq. „Hõ=∞OQÍ \©g ~åHõ`À ~ÚÅ∞¡ =ke ~å=_»O ÖË^<Œ Õ „ѨKå~°O ÉÏQÍ<Õ=ÙOk.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ã¨ÉèíÅ∞, ã¨=∂"ÕâßÅ∞ ‰õÄ_® \©g HÍ~°}OQÍ [<åÅ#∞ PHõi¬OK«_»O
ÖË^Œ<Õ "å~°∞ ‰õÄ_® ÃÑiQÍ~°∞. "åi J#∞Éèí"åÅ#∞ ‰õÄ_® HÍ^Œ#ÖË=Ú.
qâßYѨ@flO <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÖ’¡ XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKå#∞. „Ѩu"å~°O
„Hõ=∞O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ™êÇ≤Ï`«º ã¨=∂"ÕâßÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ ã¨Oã¨÷Å∞<åfl~Ú. JÖψQ
„Ѩf <≥ÖÏ „Hõ=∞O `«Ñʨ ‰õΩO_® HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ ã¨Oã¨Å÷ ∞ ‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú.
ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^£ q+¨Ü∞« O ѨÓiÎQÍ `≥eÜ«∞^Œ∞ QÍh q[Ü«∞"å_»Ö’ ~ÚO`« „Hõ=∞|^ŒOú QÍ
[~°QÆ_»O ÖË^Œx– Ô~O_Õà◊√§ „H˜`«O ^•HÍ J#∞Éèí=O. Ǩ㨺O QÆ∞iOz XHõ
ã¨=∂"ÕâßxH˜ =O^Œ, Ô~O_»∞ =O^ŒÅ∞ =∞Ok ^•HÍ– „ã‘ÎÅ∞ Ãã·`«O– ~å=_»O
QÆ=∞xOKå#∞. nxH˜ ‰õÄ_® ÃÑ^ŒÌ „ѨKå~°O ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO "å~åÎѨ„uHõÖ’¡ XHõ
"åˆ~Î! =∞i ™êÇ≤Ï`«º HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ áêuHõ=∞Ok q∞OK«HõáÈ~Ú<å– ~ÚHõ¯_» Ǩ㨺
ã¨=∂"ÕâßxH˜ =O^Œ‰õΩÃÑ·QÍ ZÖÏ ~åQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl~°∞? nxH˜ XHõ>Ë ["å|∞–
PHõ@∞ì‰õΩ<Õ suÖ’ D ã¨ÉèíÅ∞<åflÜ«∞x ["å|∞ K≥ѨÙÊHÀ"åe. PHõ~°¬} HÀÖ’Ê`«∞#fl
ÉÏ}˜ QÆ∞iOz P`«‡â’^èŒ# J=ã¨~°O!
㨈~, Pk"å~°O q+¨Ü«∞O K«∂^•ÌO. \©gx =ke [#O Pk"å~°O
QÆ_»Ñ¨^•@~°x JO\Ï~°∞. J=Ù<å? W@∞=O\˜ =∂@ KåÖÏ Ñ¨@ì}ÏÖ’¡
qxÑ≤ã¨∞ÎOk.– JO`ÕHÍ^Œ∞ \©g QÆ∞iOz q=∞~°≈Å∞ QÆ∞Ñ≤ÊOz#ѨÙ_»∞ |ÅOQÍ
qxÑ≤ã¨∞ÎOk. J~Ú`Õ– ~ÚHõ¯_» ‰õÄ_® qâßYѨ@flO QÆ∞iOz ¿Ñ~˘¯O@∞#flO^Œ∞‰õΩ
J#º^ä• ÉèÏqOK«HOõ _ç. ™êÜ«∞O ã¨=∞Ü«∞O qâßYÖ’x ~å=∞Hõ$+¨‚ cKüÖ’ K«∂_»O_ç–
"≥~Úº=∞OkH˜ `«‰Ωõ ¯=QÍ LO_»~∞° . WHõ ѨO_»∞QÆ ã¨=∞Ü«∞O, Pk"å~°O ™êÜ«∞OHÍÅO
QÆ∞iOz K≥ѨÊ#Hõ¯~° ÖË^Œ∞. HÍ~°∞¡ =O^ŒÖ’¡ =ÙO>ˆ ã¨∂¯@~°∞¡, ɡ·‰õΩÅ∂ "ÕÅÖ’¡
=ÙO\Ï~Ú. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åix K«∂¿ãÎ KåÖÏ =ÚK«Û>Ëã¨∞ÎOk ÉèÏ~åºÉèí~°ÎÅ∞,
Ñ≤Å¡Å∞ ÖË^• ~Ú`«~° ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À HõÅã≤– Ñ≤KåÛáê\˜ =∂\Ï¡_»∞`«∂ ã¨=∞Ü«∂xfl
ZO`À J~°÷=O`«OQÍ, PǨ¡^ŒHõ~°OQÍ QÆ_»∞ѨÙ`å~°∞. =∞i qâßYѨ@flOÖ’ \©g
ÖË^•? \©gO„^Œ*ÏÅO ѨxKÕÜ«∞^•?
J~°÷=O`«"≥∞ÿ#, PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O ~Ú=fi#O`«HÍÅO –
173 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
H˘`«Î J#∞Éèí"åÅ∞O_»=Ù. ã¨iH˘`«Î ã¨∂„fHõ~°}Å∞ ~å=Ù. \©gx q∞Oz#
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞O qâßYÖ’ Pˆ~¯ cKü, cèq∞e ~À_»∞¤, ~°∞+≤H˘O_», QÆOQÆ=~°O,
ã≤OǨK«ÅO, Ü«∂~å_» H˘O_», [O`«∞ „Ѩ^Œ~°≈#âßÅÅ∞, É∫^ŒúˆH∆„`åÅ∞... ~ÚÖÏ
Z<Àfl "≥·q^茺Éèíi`«OQÍ – KåÖÏ ^ŒQÆæ~°Ö’ =Ù<åfl~Ú. g\˜H˜ ~°"å}Ï ™œHõ~åºÅ∞
‰õÄ_® K«Hõ¯QÍ =Ù<åfl~Ú. J=∞$`«"Õ∞ K≥O`«#∞O>Ë – J#fl"≥∞O^Œ∞Hõ#fl@∞ì
qâßY"åã¨∞ʼnõΩ \©g q<À^•xfl q∞Oz# PǨ¡^ŒO JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙOk.
<å@HÍÅ∞, _®#∞ûÅ∞ =O\˜ D"≥O\òû ‰õÄ_® Z‰õΩ¯"Õ! g~°O`å Ѩ~åº@‰õΩÅ∞
JO\ψ~"≥∂, Ѩ~åº@‰õΩÅ ã¨OYº ™ê÷x‰õΩÅ`À áÈe¿ãÎ KåÖÏ `«‰õΩ¯=. Jã¨Å∞
~ÚO\˜Ö’x "å~°O`å ã¨=Ú„^ŒO QÆ@∞ì# =ÙO_»@O ~ÚHõ¯_ç á¶êº+¨<!£ J~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ
=∞~À^•i K«∂Ѩ‰õΩO_® q=∞i≈OK«_»O U=∂„`«O „ѨÜ≥∂[#O KÕ‰õÄ~°Û^Œ∞.
^Õ"åÅÜ«∂ʼnõΩ Z‰õΩ¯= =∞Ok "≥_`» å~°x q=∞~°≈Å∞ q#|_»`å~Ú. qǨ~°Ü∂« „`«Å∞
q+¨Ü«∞OQÍh, ÖË^•, ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ H͉õΩO_® ã¨O^Œi≈OK«_®xH˜ U~°Hõ"≥∞ÿ#
„Ѩ`åº=∂flÜ«∂Å∞ =Ù<åfl~Ú? J@∞=O\˜q LO>Ë YzÛ`«OQÍ "å_»∞H˘O\Ï~°x
qâßY J#∞Éèí=O K≥|∞`ÀOk. JÖψQ WѨÙ_»∞ #=O|~°∞14 #∞Oz 20 ^•HÍ
„QÆO^ä•ÅÜ«∞ "å~À`«û"åÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. ZO^Œ∞‰õΩ „QÆO^ä•ÖÜ«∂Å∞ „áêÉè"í åxfl
HÀÖ’Ê`«∞<åfl~Ú. ã¨=∂[O Hõ=ÙÅ#∞, ~°K«~Ú`«Å#∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ=_»O ZO^Œ∞‰õΩ
`«yæOzO^À `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë– ~ÚHõ¯_» ‰õÄ_® J^Õ ["å|∞ ѨxH˜ =ã¨∞ÎOk.
JO`«‰õΩq∞Oz <å@HõO, ã≤x=∂, ˆ~_çÜ≥∂, \©g – =∂^茺=∂ʼnõΩ ѨÙã¨ÎHõO =¸Å
P^è•~°O. J~Ú<å ѨÙã¨ÎHõ~°∂ѨO ZO^Œ∞‰õΩ PHõi¬OK«ÖËHõáÈ`ÀOk? ѨÙã¨ÎHÍÅ∞,
„QÆO^ä•ÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® H˘`«Î ^Œ$HõÊ^äŒO`À ~å"åÖË"≥∂!
WѨÊ\˜H© ã¨$[<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# =∂^茺=∞O ѨÙã¨ÎHõ"Õ∞! XHõ Ѩ^Œúu „ѨHÍ~°O
ZÖÏ qâı¡+≤OK«QÆÅ"≥∂ – ѨÙã¨ÎHõO ã¨Ê+¨ìOQÍ q=iOK«QÆÅ^Œ∞. WO`«\ ˜ ™êHÍ~°"≥∞ÿ#
=∂^茺=∞O "Õ~˘Hõ\ ˜– ^ŒQÆæ~À¡ Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞! J^èŒ∞<å`«# ZÅ„HÍìxH± =∂^茺=∞O
HÍÅOÖ’– ѨÙã¨ÎHõO =<≥fl `«QÆæÖË^Œ∞. HÍh =ã¨∞Î=Ù, â‹·b, ^Œ$HõÊ^äŒOÖ’ H˘`«Î PÖ’K«#
~å"åÖË"≥∂! =∞iO`« „ѨKå~°O J=ã¨~°"Õ∞"≥∂!
(16 #=O|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!174

JѨÙ_»Ñ¨Ù_»∞ âß„ã‘ÎÜ«∞ q+¨Ü«∂Å∞,
Ãã·<£û "åºMϺ<åÅ∞!
ZѨÙÊ_»∂ =∂„`«O <åQÆ=∞‡Å∂, <åQÍ„™êÎÅ∂!
Uq∞\© D =º=Ǩ~°O!
Wk \©gO„^Œ*ÏÅO HÍ^Œ∞.
x~åfiǨωõΩÅ ^Œ$HõÊ^ä•Å WO„^Œ*ÏÅO!!
ǨÏO㨠™ê=∞~°÷ºO JO`« ã¨∞Å∞"å!
P"≥∞ „H˜`«OÖ’ KåÖÏ ™ê^è•~°} =ºH˜Î. J~Ú`Õ JHõ™ê‡`«∞ÎQÍ <åQÆ^Õ=`«
J=`å~°O JO@∂ „ѨKå~°O *’~°∞ JO^Œ∞‰õΩOk. JO`Õ P=Ói "å~°∂, ÃÑ·=Ói
"å~°∂– WÖÏ ZO`À=∞Ok ~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. ^•O`À ZO`À ǨÏ_®=Ù_ç...
„ѨKå~°O! Pq_» <åQÆ^Õ=`« J=`å~°O Hõ#∞Hõ ѨÙ@ì^ŒQÆæ~° =ÙO_»@"Õ∞ HÍHõ– Éèí‰õΩÎÅ∞
`≥zÛ# áêÅ#∞ Ñ¨à‹§OÖ’ ~Ú¿ãÎ <À\’¡ fã¨∞‰õΩO@∞On J=`å~° =¸iÎ. HÍh
JÖÏ fã≤H˘#fl áêÅ#∞ fã¨∞‰õΩx, q∞OQƉõΩO_® JÖψQ Éèí‰õΩÎʼnõΩ "≥#H˜¯ ~Ú™êÎ~°∞.
ZÖÏ? <åQÆ^Õ=`« ZÖÏ ~Úã¨∞ÎOk? W^Õ WHõ¯_ç ã¨$[#! áê=ÚÖÏQÍ <À\’¡áêÅ#∞
Éèí‰õΩÎÅ g∞^Œ‰õΩ z=Ú‡`«∞Ok. J^Õ Pj~åfi^ŒO– Éèí‰õΩÎʼnõΩ. W^ŒO`å `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë
H˘<Õflà◊§ „H˜`«O "å~°ÎÅÔHH˜¯# `«O`å#O^Œ™êfiq∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =KåÛ_®?
Jk Hõ~°∞=Ù ã‘=∞. <À~°∞ `«_»∞ѨÙHÀ=_®xH˜ ‰õÄ_® h\˜ K«∞Hõ¯ ^˘~°Hõ^Œx
175 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
„ѨKå~°O. HÍh J@∞=O\˜ Hõ_»Ñ¨ lÖÏ¡Ö’ XHõ H˘àÏ~Ú ÉÏÉÏ `«Ü«∂~°Ü«∂º_»∞!
Ô~O_»∞ Ѩ^Œ∞Å =Ü«∞ã¨∞‰õΩ J\’ ~Ú\’ =ÙO_Õ D ÉÏÉÏ XHõ h\˜ \ϺO‰õΩ
^ŒQ~æ̂Æ =ÙO@∂– ÃÑÑ· Ù¨ `À hà◊√§ `«#g∞^Œ z=Ú‡‰õΩO@∂ =ÙO\Ï_»∞. KåÖÏ `«‰Ωõ ¯=QÍ
=∂\Ï¡_»∞`å_»∞. Z=Ô~·<å =¿ãÎ q_çQÍ =zÛ, Z‰õΩ¯= Ãã·QÆÅ`À =∂\Ï¡_»∞`å_»∞. P
Ti "å~°∞ ‰õÄ_® `«=∞‰õΩ h\˜ ã¨=∞㨺=Ù<åfl – ÉÏÉÏ =∂„`«O h\˜`À `«_∞» ѨÙH˘<ÕÖÏ
U~åÊ@∞‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõi™êÎ~°∞. P gkè"å~°∞, Ti "å~°∞, á⁄~°∞QÆ∂i "å~°∞– WÖÏ
H˘àÏ~Ú ÉÏÉÏ ^ŒQÆæiH˜ =zÛ `«=∞ QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê, PÜ«∞# ã¨ÅǨÅ∞, n"≥#Å∞
á⁄O^Œ∞`å~°∞.
Wk QÀ^•=i lÖÏ¡Å ã¨OQÆu. HõeÜ«ÚQÆ J=`å~° ѨÙ~°∞+¨µx Pjã¨∞û
á⁄Ok# J^Œ$+¨=ì O`«∞_ç =º=Ǩ~°O. ZÖÏ JO\Ï~å? PÜ«∞# Q͈~ K≥|∞`«∞<åfl~°∞–
QÆ`« [#‡Ö’ "åiH˜ ã¨xflÇ≤Ï`« ã¨O|O^èOŒ =ÙO^Œx. JO^Œ∞=Å¡ PÜ«∞#QÍ~°∞ x=ã≤OKÕ
~ÚO\˜H˜ g∞~°∞ "≥àϧÅO>Ë – \˜ÔH¯@∞ì ~Ú"åfie =∞i! J~Ú`Õ P J^Œ∞ƒù`« =ºH˜ÎˆH
g∞~°∞ ~°∞ã¨∞=Ú K≥e¡OK«#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. \˜ÔH¯@∞ì J=∞‡_®xH©, \˜ÔH¯@∞¡ fã¨∞‰õΩx
ѨOѨ_®xH© =º‰õΩÅÎ ∂, U~åÊ@∞¡ =ÙO\Ï~Ú. "å\˜ QÆ∞iOz Z=~°∂ ɡOQÆÑ_¨ H» ¯õ ~ˆ ^¡ ∞Œ .
HÍh „Ѩâ◊flÅ∞ J_»‰õΩ¯O_® Pjã¨∞ûÅ∞ á⁄Ok`Õ "åÔ~O`À P#O^ŒÑ¨_»`å~°∞.
=∞i ÉèÏQƺ#QÆ~°O ã¨OQÆu =∞izáÈ`Õ ZÖÏ? ~å[^è•x #QÆ~°O
z#flÉ’`«∞Ok. W\©=Å ã≤\ ©Ö’ XHõ ÉÏÉÏQÍ~°∞ =∞~°}˜OKå~°∞. J~Ú`Õ =∞ˆ~
ÉÏÉÏ =∞~°}˜Oz#ѨÙ_»∞ ~åx „ѨKå~°O ~ÚѨÙ_»∞ =zÛOk. Jk ‰õÄ_® XHõ™êi
HÍ^Œ∞– ^•^•Ñ¨Ù ~Ô O_»∞ =¸_»∞ ~ÀAÅ∞ „Ѩ=ÚYOQÍ \©g "å~°ÅÎ Ö’ "åi =∞$`«∞º=Ù
q+¨Ü«∂Å∞ „Ѩ™êÎqOK«|_®¤~Ú. ZO^Œ∞HõO\Ï~å? ÉÏÉÏ =sæÜ«ÚÅ∞, Éèí‰õΩÎÅ∞,
J#∞K«~°∞ÅO@∂– =~åæÅ∞ áÈ\ÏáÈ\©QÍ ~å=_»O. "å~°∞ „|u‰õΩO_»QÍ ~åx
q+¨Ü«∂Å∞ ~ÚѨÙÊ_»∞ á⁄Hõ¯_®xH˜ HÍ~°}O? WOˆH=ÚO^ŒO_ç– ÉÏÉÏ QÍi =^ŒÌ
ZO`À Pã≤Î, ÃÑ·HõO =ÙO\Ï~Ú Hõ^•! =∞i Z=iH˜ K≥O^•e? ZHõ¯_çH˜ áÈ`å~Ú?
Z=~°∞ fã¨∞HÀ"åe? – W@∞=O\˜ ã¨O^ÕǨÅ∞ Z‰õΩ¯= =∞OkH˜ =zÛ#@∞ì<åfl~Ú.
WOˆH=ÚOk Ѷ¨∞~°¬}! J@∞ Kå=Ù... W@∞ Éèí‰õΩÎÅ∞... =∞^茺֒ Pã≤ÎHÀã¨O
J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞...
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!176
 W@∞=O\˜ É’Öˇ_»∞ q+¨Ü«∂Å∞ ~Úã¨∞Î<åfl~Ú \©g Kå#à◊√§. '=∂—\©g
"å~°ÎÖ’¡ XHõ ÃãÔQ‡O\òÖ’ ~Ú@∞=O\˜ q+¨Ü«∂Å∞ ~°H˜Î Hõ_»∞`«∞<åfl~Ú. \©g–9
‰õÄ_® ~Úã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. W\©=Å D\©g–2 '=¸_è» #=∞‡HÍÅ∞— ¿Ñ~° "å~°ÎÖ’¡
„Ѩu ~ÀA XHõ^•x QÆ∞iOz ~Úã¨∞Î<åfl~°∞. x*ÏxH˜ ~Úq KåÖÏ Pã¨H˜ÎHõ~°OQÍ,
q_»∂~¤ O° QÍ, q<À^ŒOQÍ =ÙO\Ï~Ú. ^•xH˜ |ÅÜÕ∞º „Ѩ[Å#∞ K«∂¿ãÎ KåÖÏ qëê^ŒO
HõÅ∞æ`«∞Ok.
[# ÉÏǨïà◊ºOÖ’H˜ "≥o§ ~ÚÖÏ ã¨=∂Kå~°O, q=~°}, qâı+¡ }¨ W=fi_»O–
YzÛ`«OQÍ J=QÍǨÏ#‰õΩ ^•i fã¨∞ÎOk. Wk J=ã¨~°O. ZO^Œ∞HõO>Ë Jq^Œº,
J*Ï˝#O =∞#H˜OHÍ Ñ¨ÓiÎQÍ JO`«iOK«ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞OÖ’ \©g Kå#à◊§‰õΩ
Jaè=O^Œ<åÅ∞ K≥áêÊeû =ÙO@∞Ok. "åi Ѩiâ’^è<Œ å "å~°ÅÎ Jaè~∞° zH©, J=QÍǨÏ#
HõeæOKåÅ<Õ ^èÀ~°}˜H© =∞#O P#O^ŒÑ¨_®e. J~Ú`Õ Kå#à◊√§ ã¨=∞^Œ$+≤ìH˜ =∞#O
Pâ◊Û~°ºáÈ"åe. XHõ K≥OѨ ~Ú@∞=O\˜ âß„ã‘ÎÜ«∞ ã¨∂ÊùiÎ ÃÑOá⁄O^Õ q+¨Ü«∂Å∞
JOkã¨∂<Î Õ =∞~À"≥Ñ· Ù¨ <åQÆ=∞‡, <åQÍ„ã¨OÎ , ^Œ∞~°.æ .. ~ÚOHÍ =∞iH˘xfl ^è•~å"åÇ≤ÏHõ
ã‘iÜ«∞à◊√§ ~Úã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞Ö’ áê=ÚÅ∞, =∞O„`«QÍà◊√§, Z=ÚHõÅ∞,
"≥O„@∞HõÅ∞,ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ #=ÙfiÅ∞, #Hõ¯Å ‰õÄ`«Å∞ KåÖÏ `«~K° ∞« QÍ Hõ#|_»`å~Ú,
q#|_»`å~Ú. W@∞=O\˜q ZO^Œ∞‰õΩ „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞_»O? K«∂™êÎ~°x "Õ™êÎO!
„Hõ=∞O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® "å~°O "å~°O „Ѩ™ê~°O KÕ™êÎO. g\˜x K«∂¿ãÎ |∞„~°Å∞
U=∞=Ù`å~Ú? ZÖÏ „Ѩ=iΙêÎ~Ú? g∞ˆ~ PÖ’zOK«O_ç?
JѨÙ_»Ñ¨Ù_»∞ âß„ã‘ÎÜ«∞ q+¨Ü«∂Å∞, Ãã·<£û "åºMϺ<åÅ∞! ZѨÙÊ_»∂ =∂„`«O
<åQÆ=∞‡Å∂, <åQÍ„™êÎÅ∂! Uq∞\© D =º=Ǩ~°O! Wk \©gO„^Œ*ÏÅO HÍ^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë \©g J~Ú<å, \©g ÔH"≥∞~å J~Ú<å xs˚="≥∞ÿ#k. Jk ZÖÏ "å_ç`Õ
JÖÏ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ \©gO„^Œ*ÏÅO HÍ^Œ∞. \©g x~åfiǨωõΩÅ
^Œ$HõÊ^ä•Å WO„^Œ*ÏÅO! áêÅ#∞ =∂„`«O fã¨∞‰õΩx, hà◊§#∞ qã¨i˚OKÕ Ç¨ÏOã¨
=O\˜ gHõ∆‰õΩÅ ~ÚOy`«O– JO`« qiqQÍ Åaèã¨∞ÎO^•? U"≥∂ g∞ˆ~ K≥áêÊe
™ê~°∂!
(30 #=O|~ü 2004)
177 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
_»Ñ¨ÙÊ`À ѨeˆH â◊ÉÏÌÅ∞
ã¨=∂Kå~° „Ѩ™ê~° ™ê^èŒ<åÅ Jaè=$kúH˜ Pk=¸ÅO â◊|ÌO
Jx ѨeH˜OK«_»O ǨÏ$^ŒºOQÍ<Õ HÍ^Œ∞,
PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ =ÙOk.
\©gHõ∆}OÖ’ ™ê~°fi„uHõ`«
HõuÎ HõO>Ë HõÅO Q˘Ñ¨Ê^•? – J<Õk ÃÇ·Ïã¨∂¯Å∞, ExÜ«∞~ü HõàÏâßÅÅ
™ê÷~ÚÖ’ q^•º~°∞÷ÅH˜KÕÛ K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊O. JO>Ë „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO "Õà◊¥§#∞‰õΩ<Õ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ |ÅO HõO>Ë "Õ∞^èŒ Q˘Ñ¨Ê^Œx K≥ѨÊ_»O L^ÕÌâ◊ºO. W^Õ =∞~À~°HõOQÍ
''|∞Öˇ¡\ò Hõ<åfl ÉÏºÖˇ\ò q∞#fl—— Jx `«i¯OK«|_çOk. ZxflHõŠѶ¨e`åÅ∞ =KåÛHõ
ÉÏºÖˇ\ò q∞#fl JO@∂ qâı¡+¨}Å∞ ™êQÆ∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. W^Õ Ñ¨^ŒúuÖ’ ~ÚѨÙ_»∞
K«iÛOK«^ŒQÆæk ''HõÅO HõO>Ë ÔH"≥∞~å Q˘Ñ¨Ê^•?—— J<Õ q+¨Ü«∞O. ã¨=∂Kå~°O
ѨOÑ≤}©Ö’ „Ѩ"ÕtOz# ™êOˆHuHõ q^è•#O HÍ~°}OQÍ <Õ_»∞ Ѩ„uHõʼnõΩ >ˇeq[<£
QÆ\ ˜ìáÈ\© ~Ú™ÈÎOk. ~À[O`å [iy# "å~°ÎÅ P^è•~°OQÍ á⁄^Œ∞Ìá⁄_çKÕ Ö’Ñ¨Ù
"å~åÎÑ„¨ uHõ `«Ü∂« ~°=Ù`ÀOk. JO>Ë ^•^•Ñ¨Ù W~°"·≥ <åÅ∞QÆOæ @Å =º=kè J#fl=∂@.
J~Ú`Õ ~ˆ _çÜ∂≥ , >ˇeq[<£ ~åHõ`À D =º=kè `«yáæ È~ÚOk. [iyOk [iy#@∞ì,
K«∂ã≤Ok K«∂ã≤#@∞ì K≥Ñʨ QÆeQˆ , K«∂ѨQeÆ Qˆ ™ê^è<Œ åÅ∞ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =KåÛ~Ú.
"å~°ÅÎ #OkOKÕ q+¨Ü∞« OÖ’ >ˇeq[<£ áÈHõ_Å» ÃÑ· q=∞~°≈Å∞ q#|_»∞`«∂
=ÙO\Ï~Ú– U=∞O>Ë Ö’`«∞ =ÙO_»^Œx JÖÏ ~ÚKÕÛ J=HÍâ◊O ÖË^Œx J~Ú`Õ
aaã≤, Z<£_ç\ ˜q =O\˜ Kå#à◊√§ K«iÛOKÕ "Õ∞^èÀѨ~°"≥∞ÿ# JOâßÖ’¡ D "å^ŒO
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!178
 Ѩã¨ÖË^ŒxÑ≤ã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk q∞yÖËÛ „ѨÉèÏ=O =ÚYºO. WHõ¯_» =∞~À
q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOKåe. ÉÏQÍ „áêK«∞~°ºOÖ’H˜ =zÛ, ZO`À=∞Ok Ziy#
Hõ^•ä xHõÅ#∂, #=Å#∂ |∞e¡`~≥ ð Ñ· ZH˜¯OK«_O» Ö’– „â◊q∞OKÕ ã¨$[<å`«‡Hõ "Õ∞^è•=ÙÅ
J#∞Éèí"åÅ∞ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe. ǨÏ$^Œº"≥∞ÿ# =~°‚#Å∂, H˘@ì=zÛ#@∞ì
Hõ#|_Õ áÈeHõÅ∂– K≥Ñʨ _»O HõÅO KÕ¿ã q<åºã¨=∞O`å HÔ "≥∞~å KÕÜ∂« eû =ÙO@∞Ok.
WHõ¯_» z„`«O Q˘Ñ¨Ê^Œ#O =∞~À™êi „^èŒ∞gHõiOK«|_»∞`«∞Ok.
#=O|~ü 30# QÆ∞~°*Ï_» =~°÷Ou ã¨ÉèíÖ’ ÉèÏQÆOQÍ qâßY "≥Å∞QÆ∞ ã¨Oã¨÷
XHõ g_çÜ≥∂ ã≤._ç.x „Ѩ^Œi≈OzOk. PO„^èŒ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ [iy# D
HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ 42 xq∞ëêÅ '=∞ǨkQÆ— ã≤._ç. K«∂_»_»O XHõ Q˘Ñ¨Ê J#∞Éèí∂u.
x*ÏxH˜ HÍ~°º„Hõ=∞ =ÚO^Œx `≥Å∞ã¨∞QÍh– ~Ú@∞=O\˜"Õ =ÙO\ÏÜ«∞<Õ q=~åÅ∞
QÆ∞~°∞ΉõΩ ÖË=Ù. WOHÀKÀ@ =∞~À HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ¿ãѨ٠=ÙO_ç– `«~åfi`« D ã¨Éèí‰õΩ
~å=_»O [iyOk. ÖˇÖˇ¡ ã¨∞ˆ~+π „Ѩã¨OQÆO =∂„`«O q<åflO. P `«~åfi`« D ã≤_ç
K«∂_»@O, ѨÙã¨HÎ Oõ "å`« Ѩ_¤» =∞x+≤ `«`∂« Ê~°fiѨ٠=∞x+≤ HÍ_»x QÆ∞O@∂~°∞ âı¿+O„^Œ
JO\Ï~°∞. JÖψQ D HÍ~°º„Hõ=∞O K«∂âßHõ JxÑ≤OzOk. Ö’`≥#· Hõq`«fiO K«kq#
`«~åfi`« HõeˆQ J#∞Éèí∂ux HõeæOzOk. PÖ’K«##∞ ~°yeOzOk. HõÅO HõO>Ë
ÔH"≥∞~å Q˘Ñ¨Ê^Œx K≥ѨÊ_»"Õ∞ L^ÕÌâ◊ºO. Wk áê`« q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍh H˘`«Î J#∞Éèí=O.
J#∞Éèí=O ã¨∂„fHõ~°} Ö’`«∞ʼnõΩ ã¨Ê $tOѨ*Ëã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH D qâı¡+¨}.
J~Ú`Õ ˆH=ÅO Hõq, ~°K«~Ú`« ÖÏQÍ ~ÚHõ¯_» PÖ’z¿ãÎ „ѨÜ≥∂[#O
ÖË^∞Œ . Jã¨Å∞ PÖ’K«# ѨÙ~°∞_»∞ áÈã¨∞‰õΩ#fl ^Œâ◊ #∞OKÕ– ZÖÏ JOk=fiÉ’`«∞<åfl"≥∂
^Œ$+≤ì LO>Ë Jk K«Hõ¯QÍ Ñ¨O_»∞`«∞Ok. JO`«‰õΩq∞Oz KåÖÏ „áê^äŒq∞Hõ"≥∞ÿ#
q+¨Ü«∂Å#∞ QÆà◊O K≥ѨʉõΩO_®– ã¨Ow`«O <ÕѨ^䌺OÖ’ – ÔH"≥∞~å K«∂Ñ≤`Õ Jk
H˘`«ÎQÍ =ÙO@∞Ok. ǨÏ`«∞ΉõΩO@∞Ok. WHõ¯_» =∞~À q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® LOk. WÖÏ
HÔ "≥∞~å ^•fi~å `≥~HÔ° H˜¯OK«_O» Ö’ ã≤x=∂, <å@HõO `«~Ç° ¨ "≥∞Ö’ „_®=∂, =∞Å∞ѨÙÅ∞
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO rq`« "åã¨ÎqHõ`«, "åã¨ÎqHõ`« P^è•~°"≥∞ÿ# ÉèÏ=ÙHõ`« –
=∂„`«"∞Õ ~ÚHõ¯_» =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡<Õ _®‰õΩº"≥∞O@s JO\ÏO. nxfl ã≤x=∂`À
Jã¨Å∞ áÈÅÛ‰õÄ_»^Œ∞.
179 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
XHõ ¿ÑrÖ’ ã¨iѨ_Õ JOâßÅ∞ XHõ™êi ÔH"≥∞~å Hõ^ŒeHõ`À K«∂Ѩ_»O
~ÚHõ¯_» ™ê^茺O. JO^Œ∞ˆH =∞~À™êi K«∂_®eû# JQÆ`«ºO JxÑ≤ã¨∞ÎOk. K«∂ã≤#
"åiH˜ Ô~O_»=™êi =∞iO`« PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ K«∂ã≤# `«~åfi`«<Õ D qâı¡+¨}. D
~ÀA WO@Ô~fl\ò, S\˜, \©g, LѨ„QÆǨÏKå#à◊√§– JO@∂ ã¨=∂Kå~° ѨOÑ≤}©Ö’
=zÛ# qѨ ¡ " åÅ∞ QÆ ∞ iOz K« ^ Œ ∞ =Ù‰õ Ω O@∞<åflO. \© g O„^Œ *ÏÅOQÍ
K«iÛOK«∞‰õΩO@∞<åflO. nxH˜ =¸ÅO Ñ¨Öˇ¡Ö’x [<å"åã¨O =∞^茺 _»Ñ¨ÙÊ`À ™êy#
Kå\˜OѨ٠`˘e ~°∂ѨO, ã¨=∂Kå~° qѨ¡"åxH˜ c[O Jk.
JÖψQ _»Ñ¨ÙÊ`À ѨeˆH â◊ÉÏÌÅ∞ âß„ã‘ÎÜ«∞QÆuH˜ ^•ifÜ«∞_»O HÍ^Œ∞ QÆ^•,
D Jaè=$kúH˜ Pk=¸ÅO J^Õ Jx â◊|ÌO ^•fi~å ѨeH˜OK«_»O ǨÏ$^ŒºOQÍ<Õ
HÍ^Œ∞, PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ =ÙOk. WÖÏ "åã¨Î"åÅ#∞ `≥~° g∞^Œ‰õΩ ZH˜¯OK«_»OÖ’
=∞Oz HÔ "≥∞~å „Ñ¨H$õ u™êÜ«∞O fã¨∞‰õΩO@∞Ok. HõàÏ`«‡HõOQÍ Ñ¨O_çã∞¨ OÎ k. ã¨Ow`«O,
#$`«ºO, =∂@, áê@ – HÔ "≥∞~å‰õΩ `À_≥· J#∞Éè∂í ux f„=`«~O° KÕ™êÎ~Ú. JO`ÕHÍh
Jhfl K≥áêÊÅ<Õ P`«∞~°`« HõàÏ~°∂áêxfl ^≥|ƒfÜ«∞‰õΩO_® – ã¨OÜ«∞=∞#O
J_»∞QÆ_»∞QÆ∞<å xO_ç =ÙO_»@O`À ã¨O^Õâ◊O– Ze"Õ\ò J~ÚOk. P"Õâ◊O Hõ<åfl
PÖ’K«# Ѩ^Œ∞#x K≥ѨÊ_»"Õ∞ HÍ^Œ∞. |∞∞A=Ù KÕÜ«∞_»O ‰õÄ_®!
WHõ¯_» D L^•Ç¨Ï~°}`À XHõ P^èŒ∞xHõ HõàÏ~°∂ѨOÖ’x ™ê~°fi„uHõ`«#∞
K«iÛOK«∞‰õΩO@∞<åflO. ™ê~°fi„uHõ`‰« Ωõ #fl ™œÅÉèºí O Uq∞\’ XHõ™êi K«∂^•ÌO. HõÅO
ѨÅHõ‰Ωõ O_® – HÔ "≥∞~å K«∂¿ã q+¨Ü∂« ʼnõΩ ÉèÏ+¨ JHõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . HÔ "≥∞~å ÉèÏ+¨ Z=iÔH<· å
J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. ˆH=ÅO JO^Œ∞Ö’x q+¨Ü«∞"Õ∞ HÍ^Œ∞, <ÕѨ^䌺O ‰õÄ_®
ã¨∞É’^èHŒ =õ ∞=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡<Õ W`«~° ÉèÏ+¨Ö’¡H˜ D q+¨Ü∞« O ѨOѨ_O» ã¨∞Å∞=Ù.
Hˆ =ÅO Ѩ^•Å `«~∞° =˚ ∂ J~Ú`Õ KåÅ∞. XHõ™êi QÆ∞~°∞OÎ K«∞HÀO_ç– 'â◊OHõ~åÉè~í }° O—
`«q∞à◊, =∞ÅÜ«∂à◊O ÉèÏ+¨Ö’¡H˜ _»aƒOQÆ∞ J~ÚºOk. áê@Å∞ JÖψQ `≥Å∞QÆ∞Ö’<Õ
=ÙOKÕâß~°∞. JHõ¯_» ‰õÄ_® kyfi[Ü«∞O á⁄OkOk. W@∞=O\˜ ™œÅÉèºí O ѨÙã¨HÎ ÍxH˜
=ÙO^•? ÖË^Œ∞ ã¨∞=∂!
(7 _çÃãO|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!180

'=∂^茺=∞O— J<Õ Ñ¨^ŒO Hõhã¨O Ѩk, Ѩk¿ÇÏ#∞ ~°HÍÅ∞QÍ
ѨeHÍ~°O>Ë U=∞x ÉèÏqOKåe?
"å\˜Ö’¡ '=∞^ŒºO—, '=∞<≥flO— ‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú.
q∞QÆ`å "å\˜x g∞ TǨψH =ke"Õã¨∞Î<åfl#∞.
'™êìÑ≤\ò! Ñ‘¡*ò!—
WѨÊ\˜ WOw¡+¨µ g∞_çÜ«∞O ã¨∂¯à◊§Ö’ \©K«~°∞¡ `≥Å∞QÆ∞Ö’ u_»`å~À, ÖË^À
QÍh– áêuˆHà◊§ „H˜`«O `≥Å∞QÆ∞ =∂ëêì~°∞ ‰õÄ_® HÀѨO`À TyáÈ`«∂ WOw¡+¨µÖ’
u>Ëì"å~°∞. D JÅ"å@∞ ZÖÏ "≥Ú^ŒÖˇ·O^À H˘OK≥O Ö’`«∞QÍ K«∂_®e. D u@¡
q+¨Ü«∞O U"≥∂QÍh– WѨÙ_»∞ \©g HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ WOw¡+¨µÖ’ =ÚyOK«_»O =∂
\©gÖ’ =∞s JÅ"å@~ÚáÈ~ÚOk. "å~°ÎÖ’¡ XHõ qÉèÏQÆOÖ’ – =∂#"åã¨H˜Î
Hõ~°"≥∞ÿ# ÔH"≥∞~å Hõ^äŒ<åÅ∞ ~Ú=fi_»O Ѩiáê\˜. Wq J~°÷=O`«OQÍ =ÙO@∞<åfl~Ú
‰õÄ_®! J~Ú`Õ "å\˜H˜ <ÕѨ^䌺OQÍ ™êˆQ Hõ^äŒ<åÅ∞ ã¨f+πÉÏ|∞ QÍi Q˘O`«∞HõÖ’
™êQÆ∞`å~Ú. PiÎ, P"ÕâO◊ `À ‰õÄ_ç– áêʼnõΩÅÃÑ· Ѷ∂¨ @∞ q=∞~°≈Å`À =ÚQÆ∞™êÎ~Ú.
Wk ‰õÄ_® Jx"å~°ºOQÍ WOw¡+¨µÑ¨^ŒO`À =ÚyÜ«∞_»O i"åA. WÖÏ K≥a`Õ–
WOw¡+¨µÖ’ aQÆæ~°QÍ QÆ^Œ=∂~Ú¿ãÎ QÍh – Ѷ¨e`«O =ÙO_»^•? U"≥∂QÍh, D
"åºã¨ ji¬Hõ`À XHõ ~ÀA PÜ«∞# =ÚyOKå~°∞.
`≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨ Ѩ`«#„Hõ=∞O QÆ∞iOz, „Ѩã¨∞Î`« áÈHõ_»Å QÆ∞iOz XHõ\ ˜
Ô~O_»∞ Ѩ„uHõÅ∞ KåÖÏ z`«Îâ◊√kú`À Hõ$+≤ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. D ^Œ$HõÊ^äŒO <ÕѨ^䌺O
=O\˜ q+¨Ü«∞O '„Ѩ*Ï™êÇ≤Ïu— Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞ H˘`«ÎѨe¡ ~°qÉÏ|∞ `«~°K«∂
JO@∂ =ÙO\Ï~°∞. ~°K«~Ú`«Å∞ `«=∞ ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ J=Ú‡_»∞áÈ=_»O ÖË^ŒO\Ï~°∞–
㨈~, ^•xHõO>Ë =ÚO^Œ∞ `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ¿+ „Ѩ=∂^ŒO JOK«∞# Ѩ_ç`Õ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ∞,
~°K«~Ú`«Å =∂>Ëq∞\˜? JO^Œ∞=Å¡ ~°K«~Ú`«ÅO`å ÉèÏëê q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz
`«Ñʨ Hõ Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ"åe–Jx. JHõ¯_≥H¯õ _À ‰õÄ~˘Ûx `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰Ωõ =ÚѨÙÊ =ÙO^Œx
181 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
K≥a`Õ =∞#O ZÖÏ #=∂‡e– J<Õ "å~°∞ =ÙO_»=K«∞Û. ÉèÏ+¨‰õΩ „Ѩ=∂^ŒO ÖË^Œ<Õ
ѨO_ç`«∞Å∞ ‰õÄ_® =ÙO_»=K«∞Û! HÍh "åã¨Î= Ѩiã≤÷ux g∞ˆ~ QÆ=∞xOK«O_ç.
W\©=Å PO„^èŒqâ◊fiq^•ºÅÜ«∞O ѨikèÖ’x S^Œ∞ lÖÏ¡Å q^•ºi÷h
q^•º~°∞÷Å∞ J#HÍѨe¡Ö’ [iy# 'âß~°^À`«û=O— JO`«~ü HõàÏâßÅ ™ê÷~Ú áÈ\©Ö’¡
áêÖÁæ<åfl~°∞. JO^Œ∞Ö’ ''"å~åÎ =∂^茺=∂Å∞ "åã¨Î"åÅ#∞ =„H©Hõi™êÎÜ«∂?—— J<Õ
_çÉË\ ˜OQ∑ áÈ\©Ö’ 64 HõàÏâßÅʼnõΩ K≥Ok# 128 =∞Ok q^•ºi÷h q^•º~°∞÷Å
Jaè„áêÜ«∂Å∞ ^•^•Ñ¨Ù `˘q∞‡k QÆO@Åáê@∞ ѨijeOKÕ J=HÍâ◊O D
HÍÅq∞ã¨∞ì‰õΩ HõeæOk. g~°O`å _ç„w, Ñ≤.l. K«^Œ∞=Ù`«∞#fl q^•ºi÷h q^•º~°∞÷Å∞.
JO>Ë gi =Ü«∞ã¨∞ ^•^•Ñ¨Ù 17 ã¨O=`«û~åÅ #∞Oz 22 ã¨O=`«û~åÅ =∞^茺֒
=ÙO@∞Ok. D =Ü«∞ã¨∞ "å~°O^Œih =∞#O `≥Å∞QÆ∞ LѨ„QÆǨÏKå#à◊§ Ñ≤Å¡Å∞QÍ
Jaè=i‚OK«=K«∞Û. QÆ`« Ѩ^Õà◊§Ö’ LѨ„QÆÇ¨Ï \©g „Ѩ"ÕtOz, ã≤÷~°Ñ¨_çOk. JO>Ë
g~°O`å D Ѩ^Õà◊§Ö’ ÃÇ·Ïã¨∂¯Å∞, WO@s‡_çÜ≥∞\ò =ÚyOK«∞‰õΩx HõàÏâßÅÖ’¡
„Ѩ"ÕtOz =ÙO\Ï~°∞. JO>Ë gi g∞^Œ \©g „ѨÉèÏ=O JkèHõOQÍ =ÙO_®e Hõ^•!
D HÀ}OÖ’ ‰õÄ_® D q^•ºi÷h q^•º~°∞÷Å#∞ ѨijeOKå#∞.
"åHͺÅ∞, "åºHõ~°}O – KåÖÏ qz„`«OQÍ =∂ˆ~Ûã¨∂Î =∂\Ï¡_»@O
`«=∂ëêQÍ HÍ^Œ∞, qO`«QÍ JxÑ≤OzOk. '=∂^茺=∞O— J<Õ Ñ¨^ŒO Hõhã¨O Ѩk,
Ѩk¿ÇÏ#∞ ~°HÍÅ∞QÍ Ñ¨eHÍ~°O>Ë U=∞x ÉèÏqOKåe? "å\˜Ö’¡ '=∞^ŒºO—, '=∞<≥flO—
‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú. q∞QÆ`å "å\˜x g∞ TǨψH =ke"Õã¨∞Î<åfl#∞. JÖψQ Ѩ^•Å#∞
KåÖÏ qz„`«OQÍ HõÅѨ_»O`À "åºHõ~°} ѨO_ç`«∞Å∞ q+¨Ü«∞O =ke "ÕÜ«∞O_ç–
K≥a`Õ J~°÷O HÍ"åÅx ÉèÏqOKÕ "åix ‰õÄ_® f„= QÆO^Œ~°QÀà◊OÖ’ Ѩ_»"Õâß~°∞.
áÈh ~ÚOw¡+¨µÖ’ PkèѨ`«ºO =ÙO^ŒO>Ë– JnÖË^Œ∞. =∞i '95 `«~åfi`« „áê^äŒq∞Hõ
áê~î°âßÅÖ’ KÕi#"å_»∞– S^Õà◊§ `«~åfi`« ZÖÏO\˜ ÉèÏ+¨ =∂\Ï¡_»∞`å_À =∞#O
Jã¨Å∞ TÇ≤ÏOK«ÖËO. ZO^Œ∞HõO>Ë „Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷u ZÖÏ =ÙO^À =∞#H˜Ñ¨Ù_»∞
É’^èŒÑ¨_»_»O ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ!
\©g9 "å~°∞ HÍ~°º„Hõ=∞O z=~°Ö’ HÍÑ‘Ô~·\òû q`ü JO>Ë `«=∞ ¿Ñ~°∞
"Õã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍh `«=∞ ¿Ñ~°∞ |^Œ∞Å∞ Z<£_ç\ ©g Jx "Õã¨∞‰õΩO>Ë =∞iO`«
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!182
J~°÷=O`«"Õ∞"≥∂! 30 q∞x\òû, #∂ºãπ WO_çÜ«∂, #∂ºãπ |∞e>ˇ<£, „ÃÑ·"£∞>ˇÿ"£∞
#∂ºãπ, <≥·<£ Ñ≤Z"£∞ q`ü ~°q„ѨHÍ+π ~ÚÖÏ #_»∞™êÎ~Ú "åi HÍ~°º„Hõ=∂Å ¿Ñ~°∞¡.
Wq WOw¡+µ¨ ¿Ñ~°∞–¡ Hõhã¨O `≥Å∞QÆ∞ JHõ~∆ åÖ’¡ ‰õÄ_® =ÙO_»=Ù. WOw¡+µ¨ JHõ~∆ åÖ’¡<Õ
=ÙO\Ï~Ú. ˆH=ÅO ~Ú"Õ HÍ^Œ∞ É’Öˇ_»∞ WOw¡+¨µ ¿Ñ~°∞¡ U gHõ∆‰õΩ_≥·<å ~Ú>Ëì
K≥ѨÊQÆÅ_»∞. `≥Å∞QÆ∞ ¿Ñ~°∞¡ ÖË"å? JO>Ë =Ù<åfl~Ú... ~°K«Û|O_», „Ѩ*Ï<å_ç, „Ѩ*Ï
QÆà◊O, K«O„^Œ∞_çH˜ =∞K«ÛÖÏ¡... =¸_À...<åÅ∞QÀ...?
"å`«Å∞ ÃÑ@∞ìHÀ=_»O =∞x+≤ <≥[· "≥∂ HÍ^À `≥eÜ«∞^Œ∞ QÍh, \©g =∞x+≤H˜
ã≤ã¨Öˇ·# <≥·[O! Jã¨Å∞ J=ã¨~åÅ∞ QÆ∞iOz Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® – ѨHõ¯ Kå#Öò#∞
J#∞HõiOK«_»O `«=∞ qkè Jx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~Ú Kå#à◊√§. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ D
WOw¡+µ¨ *Ï_躻 O! WÖÏ Z_®ÃÑ_® WOw¡+µ¨ `À ‰õΩ=∞‡_»O ZO`« J=ã¨~O° ? "å~°ÅÎ ‰õΩ D _ç\˜ÃÇÏKü ¿ã=ʼnõΩ ã¨O|OkèOz
ã¨O|OkèOz <ÕѨ^䌺O, `«~åfiu Ѩi}Ï=∂Å∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_®– `≥eã≤# "å~°ÎÅ∞ ~Úã¨∂Î '
`≥eã≤#@∞ìQÍ "å~°ÎÅ∞ ~ÚKÕÛ HÍÅO ~Úk! JO^Œ∞ˆH gHõ∆‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ '_À~ü_≥e=s— Jx ji¬Hõ ÃÃÑ\Ïì~°∞!
Jã¨Å∞ "ÕkHõ ÖË^Œ∞. WHõ HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡ áêÖ’æ"åÅ<Õ "å~°∞ `«=∞ ¿Ñ~°∞, Q˘O`«∞ ZO`« ÉÏQÆ∞Ok?
\©g ^•fi~å ~å"åÅ#∞‰õΩ<Õ "å~°∞– J"≥∂Ѷ∞¨ O, J^Œ∞ƒù`O« , Jx"å~°ºO Jx K≥|∞`«∂
=ÙO\Ï~°∞– P Ѩ^•Å‰õΩ J~°÷O ‰õÄ_® `≥eÜ«∞‰õΩO_®! KåÖÏ™ê~°∞¡ D Ѩ^•Å∞ <Õ~°∞QÍ g∞ ~ÚO\’¡H˜...
WOw¡+µ¨ Ö’<Õ =ÙO\Ï~Ú ã¨∞=∂! WHõ g\˜H˜ Ü«∂OHõs=∞}∞Å ["å|∞Ö’¡– WOw¡+µ¨
Ѩ^•Å∞ JÖÏ JÖÏ ^˘~°∞¡`«∂ =ÙO>Ë JHõ¯_»Hõ¯_» `≥Å∞QÆ∞ Ѩ^•Å∞ áêÜ«∞ã¨OÖ’
WѨÙ_»∞ zH͉õΩ HõeæOKÕ q+¨Ü«∞O Uq∞\˜? K≥áêÊ ÃÑ@ì‰õΩO_® \©gÖ’
ÉÁ=∞‡ |∂^Œ~° |∂^Œ~°QÍ =∂iáÈ=_»O Jã¨Å∞ K«∂_»ÖË#O`«QÍ `«Ü«∂~°=_»O –
r_çѨѨÙÊÖÏ¡ Hõ#|_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. gi ÉèÏ+¨ QÆ∞iOz =∞~À™êi q=~°OQÍ
JO\Ï~å? ~ Ωõ ¯# á¶È<£ KÕ™êÎ~∞° . – \©g „Ѩ™ê~°O <å}º`« QÆ∞iOz PÖ’zOK«=∞x,
K≥ѨÙÊHÀ"åe. J~Ú`Õ nxH˜ ѨÓiÎ ÉÏ^茺`« gik HÍ^Œ∞. =∞i Z=ik?
J@∞ "≥·Ñ¨Ù #∞Oz ' 㨈~#O_ç `«Hõ∆}O— JO\Ï~°∞. HÍh Ѷ¨e`«O =ÙO_»^Œ∞.
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~°∂ѨHÅõ Ê#Ö’ ÉèÏ=#Å∞ ZO`« =ÚYº"≥∂, ZÖÏ K≥áêÊ=∞#flk
<≥Å<≥ÖÏ aÅ∞¡ fã¨∞‰õΩO\Ï_»∞. ˆH|∞ÅÉσ~Ú – HÍh aÅ∞¡ ~Ú=fi_»∞. JÖψQ
=∞iO`« =ÚYºO! g\˜H˜ ã¨O|OkèOz Ü«∞[=∂#∞ʼnõΩ ^Œ$HõÊ^äŒO, â‹·bѨ„`«O (ãì̈~ÚÖò
Ѩ@ì}O, #QÆ~°O ^•\˜`Õ ˆH|∞Öò \©g ~å^Œ∞. =∂~°∞=¸Å „áêO`«O "≥_ç`Õ Jã¨Å∞
+‘\ò) ã¨Ê+ì̈OQÍ =ÙO_®e. Wk H˘~°=_»@"Õ∞ Jã¨Å∞ HÍ~°}O! nxfl QÆ=∞xOK«Háõ È`Õ–
U Kå#Öò ~å^Œ∞. XHõ¯ ~ˆ _çÜ∂≥ <Õ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO@∞Ok. nxH˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O
ˆ~Ѩ٠ÉèÏëê Kå#à◊√§ JO`«iOz ˆH=ÅO WOw¡+¨µ J#|_Õ 'qO`« ÉèÏ+¨— Kå#à◊√§
ÖË^•? ZO^Œ∞‰õΩ ÖË^Œ∞ – =ÙOk. J^Õ _ç.\˜.ÃÇÏKü (_ç.\˜.ÃÇÏKü)
q∞yÖË „Ѩ=∂^ŒO =ÙOk. ÉèÏ+¨ <åâ◊<åxH˜ Ö’<≥·`Õ ~°K«~Ú`«Å∞ `«=∞ ѨÙãÎ̈HÍÅ#∞
_çÃãO|~ü 16# '^Œ∂~°^Œ~°≈<£ _≥·Ô~H±ìѨ¡ãπ— J<Õ _ç\ ˜ÃÇÏKü ã¨sfi#∞ „Ѩ^è•x
HÀÖ’Ê~Ú#@∞ì– Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞Å∞ Kå#à◊§#∞ HÀÖ’Ê`å~°∞! HÍ^•?
=∞<£"≥∂ǨÏ<£ã≤OQ∑ #∂º_èçb¡Ö’ „áê~°OaèOKå~°∞. WO^Œ∞Ö’ 33 \©g Kå#à◊√¡, 12
(14 _çÃãO|~ü 2004)

183 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!184

ˆ~_çÜ≥∂ Kå#à◊√¡ =∞Oz <å}º`«`À, qxÜ≥∂QÆ^•~°∞_çH˜ <≥Å"åi Y~°∞Û ÖˉõΩO_®
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO\Ï~Ú. ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ ã¨O|OkèOz 19 Kå#à◊√¡ <Õ+¨#Öò,
#∂ºãπ, ™ÈÊ~üì û, WO_çÜ∂« , ÉèÏ~°u, HÍj‡~ü, ѨO*Ïc, <å~üÎ Dãπ,ì |OQÍ¡, XiÜ«∂,
QÆ∞[~åu ã¨Ç¨º„k (=∞~åiî) ã¨Ñ¨Îyi (`≥Å∞QÆ∞), =∞ÅÜ«∂à◊O, Ö’H±ã¨Éèí, ~å[ºã¨Éèí,
#∂ºãπ^Œ~°≈<£ =ÙO\Ï~Ú. g\˜`Àáê@∞ 14 „ÃÑ·"Õ@∞ Kå#à◊√¡ =ÙO\Ï~Ú. – Jq
\©g–9, P*ò`«H±, ÃÇÏ_£Öˇ·<£û @∞_Õ, aaã≤, =~°Öò¤, *ˇ·<£ \©g, ™êì~ü L`«û"£, r
=¸ºlH±, Ãã·‡Öò \©g, D\©g– =∞~åiî ã¨<£\ ©g, ÔH·~°b \©g, JHõ∆~°|OQÍ¡,
D\©ã≤ ѨO*Ïc, Z"£∞.ÃÇÏKü–1 ˆ~_çÜ≥∂ ã¨O|OkèOz qq^èŒ ÉèÏ~°u, ZSP~ü
ZѶπ,ZO.Ô~~ÚÉ’, ZѶπZOQÀÖò¤, Ç≤ÏOk, ÉÏOQÍ¡, <å~üÎDãπì XiÜ«∂, QÆ∞[~åu,
=∞~åiî, `≥Å∞QÆ∞, `«q∞à◊O, Hõ#fl_»O – PHÍâ◊"å}˜ =ÙO\Ï~Ú.
XHÀ¯ „áêOfÜ«∞ ZOÑ≤Hõ XHÀ¯ „ÃÑ"· @ Õ ∞ Kå#Öò#∞ ZOÑ≤Hõ KÕâß~°∞. `≥Å∞QÆ∞Ö’
\©g–9, '^Œ∂~°^Œ~°≈<£ _≥·Ô~H±ìѨ¡ãπ— _ç.\˜ÃÇÏKü.Ö’ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO@∞Ok. D
_ç\ ˜ÃÇÏKü ¿ã=ʼnõΩ ã¨O|OkèOz \©g–9 "å~°ÎÅ∞ ~Úã¨∂Î ''_À~ü_≥e=s—— Jx
ji¬Hõ ÃÑ\˜ìOk. ZO`« ÉÏQÆ∞Ok? JO>Ë g∞ ^ŒQÆæiH˜ `≥zÛ ~Ú=fi_»O J#fl=∂@.
x*ÏxH˜ _ç.\˜.ÃÇÏKü.– J<Õk '_≥·Ô~H±ì @∞ ǨϟO— J<Õ ^•xH˜ „ǨÏã¨fi~°∂ѨO. <Õ~°∞QÍ
g∞ ~ÚO\’¡H˜ J#fl=∂@. ZHõ¯_» #∞Oz? LѨ„QÆǨÏO #∞Oz. QÆ`«OÖ’ <Õ~°∞QÍ
~å^•? ˆH|∞Öò ^•fi~å – ˆH|∞Öò ÃãO@~ü #∞Oz =ã¨∞ÎOk. \©g Kå#à◊√¡ `«#
„Ѩ™ê~åÅ#∞ Ѩi„Éèqí ∞OKÕ LѨ„QÆÇ¨ xH˜ ѨOѨÙ`å~°∞. n<Õfl 'JÑπeOH˜OQ∑— JO\Ï~°∞.
LѨ„QÆǨÏO JO^Œ∞‰õΩ#fl ã≤QÆflÖò#∞ – ã¨QÆÉèÏQÆO Éèí∂QÀà◊O g∞^Œ ZHõ¯_»∞#fl "åÔ~·<å
á⁄O^Œ=K«∞Û. J~Ú`Õ JÖÏ á⁄O^ŒQeÆ Qˆ ™œHõ~º° O JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ =ÙO_®e. WѨÙ_»∞
ˆH|∞Öò =º=ã¨÷Ö’ ÃÑ^ŒÌ _ç+π ^•fi~å LѨ„QÆǨÏO #∞Oz \©g ã≤QÆflÖò „QÆÇ≤ÏOz,
^•xfl =∞iO`« |Ö’¿Ñ`«O KÕã≤ ˆH|∞Öò ^•fi~å ~Úà◊¡‰õΩ ѨOѨÙ`å~°∞. JO^Œ∞ˆH
ˆH|∞Öò \©g Jx ¿Ñ~°∞. ˆH|∞Öò ^•fi~å HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ =∞# ~Úà◊√¡ KÕ~°`å~Ú
Hõ#∞Hõ. WѨC_»∞ g∞‰õΩ ˆH|∞Öò ɡ_»^Œ =ÙO_»^Œ∞. J~Ú`Õ ZÖÏ ™ê^茺O. g∞ˆ~
_ç+π"åÖÏ ! g∞ ^ŒQÆæˆ~ _ç+π =ÙO@∞Ok. Ѩ<≥flO_»∞ JOQÆ∞àÏÅ "åºã¨O =ÙO_Õ _ç+π
g∞‰õΩ J=ã¨~°O. Wk ã≤QÆflÖò#∞ ã¨O„QÆÇ≤Ïã¨∞ÎOk. `«~åfi`« ã≤QÆflÖò Ãã\ò \ÏÑπ ÉÏH±û,
185 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
(Ãã@∞ì g∞k _»Éσ) ^•fi~å \©g Ãã@∞ìÖ’H˜ "≥_»∞`«∞Ok. JO>Ë =∞#‰õΩ z#fl _ç+π,
Ãã\ò \ÏÑπ ÉÏH±û J=ã¨~O° . Wg =ÙO>Ë KåÅ∞. S^Œ∞ "ÕÅÖ’¿Ñ ~Úq ÅÉèºí =∞=Ù`å~Ú.
g∞~°∞ |kb J~Ú<å, ~ÚÅ∞¡ =∂i<å ã¨=∞㨺 =ÙO_»^Œ∞. ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ _≥·Ô~H±ì Ѩ¡ãπ
Z@∞=O\˜ ~°∞ã¨∞O =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
WO`« =~°‰õΩ Ѩ@ì}, #QÆ~° "åã¨∞ňH LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊√¡ Ѩiq∞`«O J<Õ
Ѩiã≤÷u =ÙO_Õk. nx`À yi[# „áêO`åÖ’¡ ‰õÄ_® „Ѩ™ê~åÅ∞ á⁄O^Œ=K«∞Û. Wk
=∞iO`« „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ# =∂^茺=∞O. >ˇHÍflÅr HõeÊOz# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O.
=∞s =ÚYºOQÍ @=~°∞¡ ÃÑ\˜ì, \©g „Ѩ™ê~åÅ∞ KÕÜ«∞_»O J<Õk [<å"å™êÅ∞
`«‰õΩ¯= =Ù#fl KÀ@ =ºÜ«∞O`À ‰õÄ_ç# Ѩx. Ѩ~°fi`« „áêO`åÖ’¡ =∞iO`« Hõ+¨ìO.
JO^Œ∞=Å¡ ÔH.Ü«Ú.ÉϺO_£ _ç.\˜.ÃÇÏKü ã¨sfiã¨∞ Q˘Ñ¨Ê „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O Jx
K≥ѨCHÀ=_»O. ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ QÆ}˜OѨÙÅ „ѨHÍ~°O 45 q∞eÜ«∞#∞ ~Úà◊¡Ö’ \©gʼnõΩ
ˆH|∞Öò ÖË^Œ∞. g\˜Ö’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO _ç.\˜.ÃÇÏKü "≥·Ñ¨Ù =KÕÛ J=HÍâ◊O. =ÙOk.
WO`«QÍ =∞#O K«iÛOK«∞‰õΩ<Õ _ç.\˜.ÃÇÏKü >ˇHÍflÅrH˜ ^Œâß|ÌO HõO>Ë Z‰õΩ¯=
=Ü«∞ã¨∞ ÖË^∞Œ . J"≥∞iHÍÖ’ Direc TV Echostar J<Õ ~Ô O_»∞ ã¨Oã¨Å÷ ∞ _ç.\˜.ÃÇÏKü.
¿ã=Å∞ JOkã¨∞Î<åfl~Ú. „a@<£Ö’ ~°∂Ѩ~üì =∞~ÀÌH±^Õ UHõKè«„`åkèѨ`«ºO. JÖψQ
Ü«¸~ÀÑπÖ’ ‰õÄ_® =∞~ÀÌH± Hˆ „Ѩ^•è # áê„`« =∞i =∞#^ÕâO◊ Ö’? ^•^•Ñ¨Ù U_≥x=∞k
ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O D >ˇHÍflÅr QÆ∞iOz qã¨Î $`«OQÍ K«iÛOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. ™êì~ü
\©g „áê~°OaèOKåÅx ZO`À HÍÅO "ÕzK«∂ã≤ – z=~°‰õΩ Hõ\ ˜ìÃÑ\Ïì~°∞. W\©=Å
r ã¨Oã¨÷ "åi _ç+π \©g "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. WѨÙ_»∞ ^Œ∂~°^Œ~°≈<£ _≥·Ô~H±ì Ѩ¡ãπ `«fi~°Ö’
\Ï\Ï–™êì~ü "åi _ç.\˜.ÃÇÏKü „áê~°OÉèíO HÍQÆÅ^Œx "å~°ÎÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
D >ˇHÍflÅr QÆ∞iOz, nx ™œHõ~°ºO QÆ∞iOz K≥ѨC‰õΩO@∞#flѨÙ_»∞, 'HÍãπ—
QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk. – 'HõO_ç+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ ã≤ã¨ì"£∞— QÆ`« ã¨O=`«û~°O nxfl QÆ∞iOz
KåÅ ~°HÍÅ "å~°ÎÅ∞ =KåÛ~Ú. áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ ÉÏQÍ K«iÛOKå~°∞. ‰õÄ_®. 'HÍãπ—
‰õΩ =Ù#fl Ѩiq∞ux ‰õÄ_® _ç.\˜.ÃÇÏKü. JkèQqÆ ∞ã¨∞OÎ k. Jn >ˇHÍflÅr Q˘Ñ¨Ê^Œ#O.
JO^Œ∞=Å¡ _ç.\˜.ÃÇÏKü. JO>Ë =∞iO`« <å}º`«`À =∞iO`« JqzÛù#flOQÍ...
(21 _çÃãO|~ü 2004)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!186

ZÅ„HÍìxH± =∂^茺=∂Å∞
H˘OQ˘`«Î áÈHõ_»Å`À ~å=_»O`À
JHõ∆~åã¨∞ºÅˆH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# |∂`«∞™êÇ≤Ï`«ºO
<Õ_»∞ ã¨z„`«OQÍ, Hõ^ŒeHõÅ`À Hõqfiã¨∂Î,
^Œ∂~åxfl [~Úã¨∂Î |Å"≥∞ÿ# J_»∞¤QÀ_»Å∞
KèÕkã¨∂Î áÈ=_»O <Õ_»∞ ^ÕxH˜ ^•ifã¨∂ÎOk!
<≥·uHõ Ѩ`åHõO J=#`«O
g∞‰õΩ QÆ∞~°∞OÎ _Õ =ÙO@∞Ok. JÅ∞ÊʼnõΩ Hõq`åfixfl JOH˜`q« ∞=fiHõx ã¨~ã° fi¨ f^Õq
U_çÛO^ŒO@. D q+¨Ü«∞O KåÅ∞, J~Ú`Õ Hõ^äŒ ~°™ê`«‡HõOQÍ =ÙO_®eQÍ. `«~åfi`«
P HõO\˜h~°∞ HõO\˜ H˘Å∞‰õΩÅ #∞Oz *Ïi =∞Ô~Hõ¯_À Ѩ_®¤Ü«∞x ÉèíHõÎ Hõq áÈ`«#
QÍ~°∞ ~å™êÎ~°∞. WO`≥O^Œ∞‰õΩ H˘xfl ^ŒâßÉÏÌÅ „H˜`«O L„~°∂`«Å∂yOz#
'™êQÆ~°ã¨OQÆ=∞O— ã≤x=∂Ö’ Hõ^ä•<åÜ«∞‰õΩ_»∞ Hõ=∞ÖòǨã¨<£ z„`«ã‘=∞Ö’ =ÙO_Õ
187 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
áÈHõ_»Å‰õΩ ZO`À MË^ŒÑ¨_»`å_»∞. ã¨iQÍæ ~Ú"Õ QÆ∞~°∞Î =KåÛ~Ú. W\©=Å \©g
Kå#à◊¡ "åÅHõO K«∂¿ãÎ,
XHõ =~°=÷ ∂# Hõ^•ä <åÜ«∞H˜ ™êfl#O KÕã∞¨ #Î fl@∞ì fã≤#=x K≥|∞`«∞#fl á¶⁄\’Å#∞
– "å~°ÎQÍ Ñ¨^ÕѨ^Õ K«∂Ѩ_»O Uq∞\˜? XHõ Kå#Öò‰õΩ áÈ\©QÍ =∞~À Kå#Öò g\˜x
=∞iO`«QÍ K«∂Ѩ_»O Uq∞\˜? Ѩk¿ÇÏ_»∞ ã¨O=`«û~åÅ q^•ºi÷ – `«# ã¨Ç¨Ï
J^蕺ܫÚÅ~Ú# ÉÏÅ∞_»∞, ÉÏeHõÅ – =Ú^Œ∞Ì Ñ¶∞¨ \ÏìÅ#∞ ÃãÖò ^•fi~å z„fHõiOK«_O»
Uq∞\˜? "å~°∞ ÃÑ·HõO fã¨∞‰õΩx =∞~À SS\˜ q^•ºi÷H˜ J=∞‡_»O Uq∞\˜? D
„Ѩ|∞^Œ∞Ì_»∞ nxfl "≥ÉòÃã·\òÖ’ J=∞‡HÍxH˜ ÃÑ@ì_»O Uq∞\˜? P "≥ÉòÃã·\ò =∞~À
^Õâßxk HÍ=_»O`À – P ^Õâ◊Ѩ٠q^ÕâßOQÆ=∞O„u ~°OQÆOÖ’ kQÆ_»O Uq∞\˜?
K«∂_»O_ç U ™ê÷~Ú #∞Oz U ™ê÷~Ú^•HÍ ã¨=∞㨺 áêH˜O^À?
D Ãã|· ~ü <Õ~åʼnõΩ K«@Oì ã¨=ºOQÍ<À, ã¨=∞„QÆOQÍ<À ÖË^#Œ _»O XHõ q+¨Ü∞« O.
J~Ú`Õ ~ÚO^Œ∞Ö’ áêÅ∞ѨOK«∞‰õΩ#fl "åi ÉÏ^躌 `«ÖqË ∞\˜? "åiH˜ ÉÏ^躌 `« =Ç≤ÏOKÕ
"åi Éèí∂q∞Hõ Uq∞\˜? g~°O^Œix =^Œe Z=ix xOkOKåe? ZO^Œ∞‰õΩ
xOkOKåe?
„ѨuHõ∆}O Hõ#∞fl `≥~°=QÍ<Õ HõO@|_Õ JOâ◊O Uq∞\˜? ~À[O`å `«e¡K«∂¿ã
ã‘iÜ«∞Öòû HÍ~°}OQÍ |∞„~°=∂e#º=∞ÜÕ∞º^≥O`«? `«O„_ç KÕ¿ã =º=Ǩ~åÖ’¡ =ÙO_Õ
áê~°^~Œ ≈° Hõ`« ZO`«? "ÕeH˘ã¨# LO_Õ WO@Ô~fl\ò `«_=» ∞QÍ<Õ Jj¡Å z„`åÅ ^˘O`«~°
Hõà◊¡=ÚO^Œ∞ "åeáÈ`Õ – g∞™êÅ∞ "≥ÚÅ=x ‰õΩ„~åà◊¡ QÆ`«ºO`«~°O Uq∞\˜? g\˜H˜
`À_»∞ <Õ~åÅ∂ – Ѷ¨∞’~åÅ∞ =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å`À Q˘Ñ¨Ê^•_»∞Å∞! J=∂‡~Ú ã¨ˆ~
J#HõáÈ`Õ H˘_»=e fã¨∞‰õΩx |Ü«∞Å∞^Õ~°_»O. J#∞‰õΩ#fl Ѩ^äŒHõO ™êQÆHõáÈ`Õ,
~ÚO\˜H˜ =¿ãÎ <Õ~åÅ∂, Ѷ∞¨ ’~åÅ∞, <åQÆ=∞‡Å∂, #=∞‡ÖËx x*ÏÅ∂, #QÆflâ◊s~åÅ`À
#_çKÕ, 'Y∞+‘— ^è•~å"åÇ≤ÏHõÅ∂ – g\˜H˜ `À_»∞ ѨÙ~°∞+¨`åfixH˜ ѨÙiɡ>Ëì 'Ãã·HÍÅr—
áê~îåÅ∞ – g@xfl\˜ =∞^茺 ÉÏÅ∞_»∞ ÉÏÅ∞_çQÍ =ÙO\Ï_®? 'KåÅ∞— _çQÍ
`«Ü«∂~°=Ù`å_®?
P =∞^茺 'q<åÜ«∞HõK«qu— Jã¨Å∞ ã¨∂ÊùiÎx =^Œe – ZO^Œ∞H˜ÖÏ "å`å=~°}
HÍÅ∞+¨ºO ~å[H©Ü∞« HÍÅ∞+¨ºO z=Ú‡`ÀO^Œx D\©g–2Ö’ K«~Û° x~°fiÇ≤ÏOK«|_çOk.
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!188
 ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ "å^Œ∞Å∂, P^è∞Œ xHõ"å^Œ∞Å∂, „ѨÑO¨ pHõ~}° =ºuˆ~Hõ"å^Œ∞Å∞ JO^Œ~∂°
– JOwHõiOz# q+¨Ü«∞O JO`å "å}˜[º=∞Ü«∞"≥∞ÿáÈ=_»O, Jk =∞# KÕ`«∞Å∞
^•\˜ áÈ=_»O! WHõ¯_» ‰õÄ_® – JO`Õ.
"å}˜[ºÑ¨~°"≥∞ÿ# ÖÏÉèÏÅ∞ HÍ"åÅx Z=iH˜ "å~°∞ Z`«∞ÎQÆ_»Å∞ "Õ¿ãÎ Z=~°H˜
"å~°∞ Éèí™ê‡ã¨∞~°∞Å∞ HÍ~å?
ZÅ„HÍìxH± =∂^茺=∂Å∞ H˘OQ˘`«Î áÈHõ_»Å`À ~å=_»O`À JHõ∆~åã¨∞ºÅˆH
Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# |∂`«∞™êÇ≤Ï`«ºO <Õ_»∞ ã¨z„`«OQÍ, Hõ^ŒeHõÅ`À Hõqfiã¨∂Î, ^Œ∂~åxfl
[~Úã¨∂Î |Å"≥∞ÿ# J_»∞¤QÀ_»Å∞ KèÕkã¨∂Î áÈ=_»O <Õ_»∞ ^ÕxH˜ ^•ifã¨∂ÎOk! J^Õ
– _èçb¡ Ѩa¡H±ã¨∂¯ÖòÖ’ [iy# Ѷ¨∞@# J@∞=O\˜^Õ! nxÖ’ "å}˜[º ã¨Oã¨÷
ÖÏѶ¨∞=O Z@∞=O\˜^À J#_®xH˜ =∞# Hõà◊¡=ÚO^Œ∞ L^•Ç¨Ï~°} XHõ\ ˜
Hõ#|_»∞`ÀOk. XHõ ã¨OѶ¨∞@#`À XHõ ã¨Oã¨÷‰õΩ ÉÏQÍ K≥_»∞ „ѨKå~°O HõeæOk.
„Ѩu ã¨OH∆ÀÉèÏxfl J=HÍâ◊OQÍ K«∂_»@O JOÉÏh QÍiˆH HÍ^Œ∞, <Õ_»∞ JO^ŒiH©
`≥Å∞ã¨∞. ^•O`À J^Õ \©g Kå#Öò`À, J^Õ ã¨Oã¨÷ ™ê=∂lHõ ¿ã"å HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ \©g ÔH"≥∞~å HÀã¨O "Õz =ÙO_ç,
ѨÓ#∞‰õΩOk. WOˆH=ÚOk – Hõ>Åìˇ q∞‡#KÀ>Ë Ñ¨ÓÅ∞ J=∞‡_»O HÍ^Œ∞, ѨÓÅ=∂ÅÅ∞ ÔH"≥∞~å ~åQÍ<Õ q^èŒfiOã¨O „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞#fl@∞ì
"ÕÜ«∞_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. áêѨO „Ѩ[Å∞ ‰õÄ_® `«=∞=O`«∞ q~åàÏÅ∞ ѨOÑ≤ |∞e¡`≥~° ã¨Ê+¨ìOQÍ J=QÆ`«=∞=Ù`ÀOk.
ѨÓ#HõO Ѩ\˜ì#@∞ì ÃÑ_»ÉÁ|ƒÅ∞ ÃÑ_»∞`«∂
g∞^Œ q∞#∞‰õΩq∞#∞‰õΩ<Õ ¿Ñ~°∞#∞ Hõ}∆ O K«∂ã¨∞‰õΩx P#OkOK«_O» „áê~°OaèOKå~°∞. ‰õΩsÛÅ∞, |Å¡Å∞, É’~°∞¤Å∞
™œjźO ÖËx *ÏuH˜ Éèíq+¨º`«∞Î LO_»^Œ<Õ =∂@ – U^À P^蕺u‡Hõ q~°H˘¯@ì_»O =∂=¸Öˇ·Ok.
q+¨Ü∞« =∞<Õ ^èÀ~°}˜ ‰õÄ_»^∞Œ . Ü«∞=fi#OÖ’ J_»∞y_Õ "åi PÖ’K«#ʼnõΩ „Hõ=∞tHõ}∆
"å~°∞ ~Ú"åfie. JѨC_Õ Jq „ѨÜ≥∂[#Hõ~°OQÍ =∂~°∞`å~Ú. JÖÏHÍHõ ã¨`«`«O
~Ô K«ÛQ˘>Ëì suÖ’ ™êQÆ_O» ZO`« =~°‰Ωõ ã¨=∞O[ã¨O. nxÖ’ JO^Œin ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
Kå#à◊§ qã¨Î $u`À QÆ∞O@ѨÓÅ qHõ$u
=ÙOk. ã≤x=∂ – \©g – ~ÚO@Ô~fl\ò ~ÚÖÏ JxflO\Ï |∂`«∞ xO_çáÈ`Õ PÖ’K«#ÖË *ˇq∞h, D\©g, `Õ[, =∂\©g, q™êû, D\©g–2, \©g–9, `Õ[#∂ºãπ,
JÖÏÊù... ~Úq „Ѩ^è•#OQÍ `≥Å∞QÆ∞ „ÃÑ·"Õ@∞ LѨ„QÆÇ¨Ï Kå#à◊√¡, D `˘q∞‡k
HÍ^Œ∞, â◊s~åÅ∂, =∞#ã¨∞Å∞ HÍÅ∞+¨ºO HÍHõ`«Ñ¨Ê^Œ∞. Ѩ`åHõ ji¬HõÖ’ =∞#O
Kå#à◊§Ö’ z=i <åÅ∞QÆ∂ QÆ`« ã¨O=`«û~°O „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. ѨkѨ<≥flO_»∞
J=#`«O HÍHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. =∞i H˜O Hõ~°Î=ºO. ã¨O=`«û~åÅÖ’ S^Œ∞ Kå#à◊√¡ ~åQÍ, ˆH=ÅO 2004Ö’ <åÅ∞QÆ∞ Kå#à◊√¡ ~å=_»O
(28 _çÃãO|~ü 2004) qâı+¨O.

189 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!190

 2004Ö’ =∞#‰õΩ ã¨O|OkèOz ~åR JÃãOc¡H˜ ZxflHõÅ∞, ^Õâ◊ Ö’H±ã¨Éèí‰õΩ
ZxflHõÅ∞ [iQÍ~Ú. g\˜Ö’ "å~åÎ Kå#à◊§ áê„`« QÆ}hÜ«∞OQÍ =ÙOk. x*ÏxH˜
ZxflHõÅ∞ ~å=_®xH©, "å~åÎ Kå#à◊√,¡ "≥Ú^ŒÅ=_®xH˜ ã¨O|O^èOŒ =ÙOk. ZxflHõÅ∞
[~°QÆ_»O J<Õk Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊§ „áê~°OÉèÏxH˜ =∞Oz J^Œ#∞. <À\˜ xO_® Ѩx
=ÙO@∞Ok. WHõ W~°"·≥ <åÅ∞QÆOæ @Å∂ „Ѩ™ê~åÅ∂, „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~åÅ∞ =ÙO_»@O`À
– ã¨=∂Kå~°O ~Ú=fi_»OÖ’<Õ HÍ^Œ∞ Kå#à◊§ „ѨÉèÏ=O ~Ú`«~°„`å ‰õÄ_® =ÙOk.
ZxflHõÅ =ÚO^Œ∞ Ô~O_»∞ „Ѩ^è•# áêsìÅÖ’ \˜ÔH@∞¡ ^˘~°Hõx "åi g~°OQÆO =∞#O
\©gÅ ^•fi~å ã¨OѨÓiÎQÍ gH˜∆OKåO. JO`Õ HÍ^Œ∞, \©g ÔH"≥∞~å HÀã¨O "Õz
=ÙO_ç , Ô H "≥ ∞ ~å ~åQÍ<Õ q^è Œ fi O㨠O „áê~° O Éè í = ∞=Ù`« ∞ #fl@∞ì ã¨ Ê +¨ ì O QÍ
J=QÆ`«=∞=Ù`ÀOk. ѨÓ#HõO Ѩ\ ˜ì#@∞ì ÃÑ_»ÉÁ|ƒÅ∞ ÃÑ_»∞`«∂ ‰õΩsÛÅ∞, |Å¡Å∞,
É’~°∞¤Å∞ q~°H˘¯@ì_»O =∂=¸Öˇ·Ok. Wk XHõ¯ PO„^èŒ ^Õâ◊Ѩ٠áÈHõ_» =∂„`«"Õ∞
HÍ^Œ∞, JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ Hõ#|_»∞`ÀOk. Ç≤ÏO™ê„Ѩ=$uÎx „¿Ñˆ~Ñ≤OK«_»OÖ’ \©g
áê„`« Uq∞\’ =∞#O QÆ=∞xOKåe.
ã¨OK«Å#O ÖËHáõ È`Õ "å~åÎ Kå#à◊§‰õΩ ѨÓ@ QÆ_=» x Ѩiã≤u÷ J#O`«ÑÙ¨ ~°OÖ’
Ps¤"À Pi÷HõѨ~°"≥∞ÿ# á⁄~°áê@∞¡ KÕã≤<å, ~å[=∞O„_çÖ’ =∞~À JkèHÍi =∞~À
á⁄~°áê@∞ KÕâß_»x JaèÜ∂≥ QÆO =zÛ<å – ÖË^• WOHÍ ÃÑ^ŒqÌ ÉÏÅHõ$+¨‚ L^ŒO`«O
, ã¨∞|∞ƒÅH˜; =∞~°}O, „H˜ÔH\ò ~ÚÖψQ ã¨ÊOkOK«_»O i"åA, =∂r „Ѩ^è•x
JOu=∞ ã¨O™ê¯~°O ã¨=ºOQÍ ÖË^Œx \©g Kå#à◊√¡ J~°ú~å„u =ÚO^Œ∞ ǨÏ_®=Ù_ç
KÕâß~Ú. nxH˜ ã¨O|OkèOz XHõ „Ѩ=ÚY `≥Å∞QÆ∞ k#Ѩ„uHõ ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞OÖ’
~ÚÖÏ "åºMϺxOzOk....''Ü«ÚHÍÎ Ü«ÚHÍÎÅ∞ áê\˜OK«‰õΩO_® H˘xfl Kå#à◊¡ "å~°∞
~Ô zÛáÈ~Ú „Ѩ[Ö’¡ QÆQÀæÅ∞ ѨÙ\˜Oì K«_O» `À ÉÏ^躌 `« QÆŠѨ„uHõÅ∞ ‰õÄ_® `«Ñʨ xã¨~~° Ú
D ^Œ∞~°^Œ$+¨ìHõ~° Ѩi}Ï=∞O g∞^Œ ^Œ$+≤ì ™êiOK«=Åã≤ =zÛOk. `«=∞‰õΩ `≥eã≤#
q+¨Ü∂« Åxfl\˜h „Ѩ[Å`À "≥O@<Õ Ñ¨OK«∞HÀ#=ã¨~O° ÖË^hŒ , „Ѩ*τѨÜ∂≥ [<åÅ∞,
<≥·uHõ JOâßÅ∞, =$uÎ „Ѩ=∂}ÏÅ∞ =O\˜ J<ÕHõ q+¨Ü«∂Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩx
ÉÏ^茺`«QÍ =º=ǨÏiOKåÅh Ѩ„uHõÅ "å~°∞ ™ê^è•~°}OQÍ áê\˜OKÕ =$uÎ ^èŒ~°‡O
191 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
H˘`«ÎQÍ =zÛ# ZÖˇ„HÍìxH± g∞_çÜ«∂ "åiH˜ ~ÚOHÍ XO@|\˜ì#@∞ì ÖË^Œ∞...——
=∞~À q+¨Ü«∞O D\©gÖ’ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º '<Õ~åÅ∞ – Ѷ¨∞’~åÅ∞— =O\˜
áÈHõ_» D ã¨O=`«û~°O ÉÏQÍ ÃÑiyOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù ÃãH±û JO_£ Ãã·HÍÅr JO@∂
q∞QÆ`å Ô~O_»∞ „Ѩ^è•# Kå#à◊√¡ â◊$OQÍ~°Y_»æO ~°≠oÑ≤ã¨∞ÎO_»QÍ – H˘`«ÎQÍ =zÛ#
JÖÏÊù "å~åxHÀ ~ÀE Uq∞\˜ „Ѩu~å„u 'Y∞+≤— ~Ú™ÈÎOk. WO\’¡ \©gÖ’
~ÚÖÏO\˜ JOâßÅ∞, |Ü«∞@ ã≤x=∂Ö’¡ =∞~À~°HOõ „¿Ñ=∞Å∞ HõÅã≤ – q^•º~°∞Å÷ ‰õΩ
„¿Ñ=∞ ÖË^OŒ >Ë HõuÎ J<Õ Jaè„áêÜ«∂xfl ~Úã¨∞<Î åflÜ«∂? =∞#O PÖ’zOK«Hõ `«Ñʨ ^Œ∞
WѨC_»∞.
*ˇq∞h, `Õ[, q™êûÅ`À `«q∞à◊O KèåÜ«∞Å∞O_Õ `≥Å∞QÆ∞ =™ÈÎO^Œx "åáÈÜÕ∞
"åiH˜ 2004 =∞iO`« ^Œ_» ѨÙ\˜ì™ÈÎOk. \©g–9Ö’ 24 QÆO@Ö’¡ 15, 16
QÆO@Å∞ ~ÚOw¡+¨µ Ѩ^•Å∞ xO_çáÈ`«∞<åflÜ«∂? Jx QÆ∞|∞Å∞‰õΩ `À_»∞ JÖÏÊù
WѨÙ_»∞ Ç≤ÏOn `≥Å∞QÆ∞#∞ W™ÈÎOk. `å*ò=∞ǨÏÖò#∞ ã¨O^Œi≈Oz# PO„^èŒ Ñ¨~åº@‰õΩÅ
Jaè„áêÜ«∂Å∞ JO@∂ Ç≤ÏOnÖ’ iHÍ~°∞¤ KÕã≤O^•xH˜ `≥Å∞QÆ∞ _»aƒOQÆ∞Å#∞
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ ~Ú=fi_»O Uq∞\˜? ÉèÏ+¨ q+¨Ü«∞OÖ’ Kå#à◊√¡ =∞iO`« J„Ѩ=∞`«ÎO
HÍ"åÅx 2004 K≥|∞`ÀOk.
ã¨O=`«û~°O „H˜O^Œ@ =Ù#fl S^Œ∞ Kå#à◊§Ö’ =¸_»∞ ¿Ñ Kå#à◊√¡ HÍQÍ WѨÙ_»∞
`˘q∞‡kÖ’ =¸_»∞ =∂„`«"Õ∞ ¿Ñ Kå#à◊√¡. JO>Ë „Ѷ‘ Kå#à◊√¡ ÃÑ~°QÆ_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
WHõ ™êOˆHuHõOQÍ Ñ¨ije¿ãÎ ZO`À ã¨OK«Å#O ã¨$+≤ìOz# 'HõO_ô+¨#Öò Ü«∂ÔHûãπ
ã≤ã"ì¨ ∞£ (HÍãπ) "å~°ÅÎ ∞ HÍã¨Î =∞~°∞QÆÜ∂« º~Ú. =∞iO`« <å}º`«`À, =∞Oz ¿ã=ÅO@∂
_≥Ô~H±ì @∞ Ǩϟ"£∞ D ã¨O=`«û~°"Õ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
WÖÏ 2004 ã¨O=`«û~°O ™êOˆHuHõOQÍ, ã¨OMϺѨ~°OQÍ , =ã¨∞ÎѨ~°OQÍ
qã¨Î $uH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_çOk. JÖψQ QÆ∞O@ѨÓÅ∞ ‰õÄ_® ã¨OYºÖ’ ÃÑiQÍ~Ú.
(4 [#=i 2005)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!192

„ѨѨOK« „QÍ=∂xfl ã¨$lOKÕ
™êOˆHuHõ ™ê^èŒ<åÅ∞ "å_»∞`«∂–
=∂#= ã¨ÊO^Œ#Å g∞^Œ
Hõh㨠J=QÍǨÏ# =ÙO_»^•?
D Hõh㨠WOy`«O ÖˉõΩO_®
=∞#‰õΩ ZO`« HõàÏ<≥·Ñ¨Ù}ºO, ™êOˆHuHõ ã¨$[#
=ÙO_ç „Ñ¨Ü≥∂[#O Uq∞\˜?
Uq∞\˜ J^äŒóáê`åà◊O?
qëê^Œ"≥∞ÿ<å, q<À^Œ"≥∞ÿ<å "å~åÎǨÏ~°∞_çH˜ XHõ>Ë! qëê^Œ=∞x =QÆã¨∂Î
‰õÄ~˘Û<åfl, q<À^Œ=∞x "Õ_»∞HõÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl – ã¨=∞Ü«∞O QÆ_çzáÈ`«∞Ok. "å~°Î
áê`« |_»∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡<Õ ã≤÷`«„Ѩ[˝`«`À #_»K«∞HÀ"åeû =ÙO@∞Ok. "å~°Î
qã¨Î $u |\˜ì ã¨ÊOkOKåeû =ÙO@∞Ok. JÖÏHÍHõ ZÖÏ `˘}˜H˜<å #=ÙfiÅáêÅ∞
HÍ=_»O MÏÜ«∞O ÖË^• xO^ŒÅ∞ ÉèíiOK«Hõ`«Ñ¨Ê^Œ∞.
>ˇeq[<£ ~åHõ`À K«∂ã≤Ok K«∂ã≤#>Ëì [iyOk [iy#>Ëì JOkOKåÅ<Õ
`«ÇϨ `«ÇϨ Z‰õΩ¯=~ÚºOk. nxH˜`À_»∞ 24 QÆO@Å "å~°ÅÎ Kå#Öò „Ѩ`º« Hõ„∆ Ѩ™ê~°=∞<Õ
|HÍã¨∞~°∞_»∞ ã¨^• <À~°∞ `≥~°K«∞‰õΩx =ÙO\Ï_»∞. ѨO_»HõáÈ~Ú<å, Jã¨Å∞
ѨO_»HõáÈ~Ú<å, z=~°‰õΩ ~ÀQÆ„QÆã¨÷=∞~Ú<å– JO^Œ∞‰õΩx ѨOK«_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ
=ÙO\Ï_»∞. Ѩ„uHõÅ`À áÈe¿ãÎ >ˇeq[<£ ™œÅÉèϺÅ∞ QÆ∞iOz K≥ѨÙʉõΩ#flѨÙÊ_»∞–
x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ∞ ‰õÄ_® JO^Œ∞HÀQÆÅ =∂^茺=∞OQÍ \©g QÆ∞iOz „Ѩã¨∞Îu™êÎ~°∞.
J~Ú`Õ gHõ∆‰õΩÅ`Àáê@∞ D =∂^茺=∂xfl =∞ÅKÕ"å~°∞ ‰õÄ_® x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ∞,
q"ÕHõâ◊¥#∞ºÅ∞ HÍ=K«Ûx ÉèÏqã¨∞Î<åfl~å? Wk J#∞HÀ=_®xH˜ Hõ+¨ìOQÍ =Ù<åfl –
J#∞Éèí=O =∂„`«O qaè#flOQÍ =ÙO_»@O ÖË^Œ∞.
_çÃãO|~°∞ 26# ÉèÏ~°`« ã¨=Ú„^Œf~åxfl `åH˜# 'ã¨∞<åq∞— "å~°ÎÅ∞
~Ú=fi_»OÖ’ ^Õâ◊q^Õâ◊ Kå#à◊√§ áÈ\ÏáÈ\©Å∞ |_®¤~Ú. `«Ñ¨ÙÊÖË^Œ∞. U =∂„`«O
193 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
TÇ≤ÏOK«x q^èŒOQÍ ã¨∞=∞„`å nfiáêÅ ^ŒQÆæ~°, ã¨=Ú„^ŒO ֒ѨŠã¨OÉèíqOz#
Éè∂í HõOѨO HÍ~°}OQÍ q_»∞^ŒÅ~Ú# ÃÑ#∞â◊H–Θ ã¨=Ú„^ŒOÖ’ JO`«~`æ° O« QÍ 2000
ÃÑ·zÅ∞‰õΩ H˜Ö’g∞@~°∞¡ Ѩܫ∞xOz f~åxfl `åH˜Ok. ^•O`À f~°„áêO`«OÖ’x
„Ѩ[Å∞, ã¨OѨ^Œ ZO`À q<åâ◊<åxH˜ QÆ∞~°~ÚºOk. „áê} ã¨OѨ^Œ qÅqÖÏ¡_çOk.
D "å~°ÅÎ ∞ JOkOKåe. PѨ#∞flÅ#∞ P^Œ∞HÀ"åÅx „¿Ñ~ˆ Ñ≤OKåe. J^≥ÖÏ [iyO^À
q=iOKåe. ZHõ¯_» J„Ѩ=∞`«Î`« Hõ~°∞=~ÚºO^À K≥áêÊe. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ J@∞=O\˜
qѨ`«∞ÎÅ∞ ~å‰õΩO_® ÃÇÏK«ÛiOKåe. ã¨∞<åq∞ `åH˜_ç `«~åfi`« á⁄Oz =ÙO_Õ
„Ѩ=∂^•Å QÆ∞iOz, "å\˜ #∞Oz ZÖÏ |Ü«∞@Ѩ_®Ö’ J=QÍǨÏ# HõeæOKåe.
nxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ã¨=∂Kå~°O, á¶⁄\’Å∞, qâı¡+¨}Å∞ q=~°}Å∞ JOkOK«=K«∞Û.
nxfl Z=~°∂ PˆH∆Ñ≤OK«~°∞.
J~Ú`Õ AQÆ∞Ѩû HõeyOKÕ suÖ’, =∞#ã¨∞Å∞ Hõez"Õ¿ã suÖ’, QÆ∞O_≥Å∞
Ñ≤O_Õ suÖ’ D áÈHõ_Å» ∞ Uq∞\˜? <åQÆÑ@¨ flOÖ’ â◊"åÅ ™ê=¸Ç≤ÏHõ Y##O ~°OQÆ∞Å
á¶⁄\’ `˘eѨÙ@Ö’ XHõ „Ѩuëêì`‡« Hõ POQÆ¡ k#Ѩ„uHõ „ѨK∞« iOK«_O» Uq∞\˜? ^•xfl
K«∂_»@O ZO`« ÉèÜ í ∂« #HõOQÍ =ÙOk? ZO`À ã¨OÜ«∞=∞#O, Ǩ˙O^•`«#O QÆÅ
k#Ѩ„uHõQÍ H˘#Ü«∂_»|_Õ Ñ¨„uHõ ~ÚÖÏ „ѨK«∞iOK«_»O`À– x#fl, "≥Ú#fl ÔH"≥∞~åÅ∞
fã≤# Kèå#à◊√§ ZÖÏ PÖ’z™êÎ~Ú? HÔ "≥∞~å#∞ ZHõ¯_»^•HÍ "å_®e, ZHõ¯_» xÜ«∞O„`«}
J=ã¨~O° , qK«H}∆õ Ѩiq∞u Uq∞\˜ Jx `≥eÜ«∞x "å~°∞ Hˆ „∆ `«OÖ’ =ÙO_»QÍ– ã¨∂_ì Ü
ç ∂≥
Ö’x "å~°∞ Uk ^˘iH˜`Õ Jk, ZO`« ^˘iH˜`Õ JO`« Jx =∞™êÖÏ ^Œ\ Oì̃ KåÅx
L|ÖÏ@Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞– Jx q=∞~°≈Å∞ q#|_»∞`«∞<åfl~Ú. P^è•~åÅ∞ ÖˉõΩO_®,
J_»Q¤ ÀÅ∞QÍ – ÃÑÖ·¶ ò á¶⁄\’Å∞, ^Œ$âߺÅ∞ HõeÑ≤– P_çÜ∂≥ `À =O_»@O Uq∞\˜? XHõ™êi
_çÃãO|~°∞ 26# "å~°ÎÅ∞ „Ѩ™ê~°"≥∞ÿ# f~°∞ QÆ∞~°∞Î`≥K«∞ÛHÀO_ç.
2001 ÃãÃÑìO|~°∞ 11# J"≥∞iHÍÖ’x „ѨѨOK« "å}˜[º ˆHO„^ŒO g∞^Œ
^•_ç [iy#ѨÙ_»∞ Zxfl â◊"åÅ∞ =∞#Kå#à◊§ HõO@|_®¤~Ú. Hõhã¨O qÅÑ≤ã¨∞Î#fl
ã¨xfl"ÕâßÅ#∞ ‰õÄ_® K«∂Ñ≤OK«ÖË^Œ∞. =∞i ~ÚO`« ã¨OÜ«∞=∞#O ~ÚѨÙÊ_»∞
U=∞~ÚºOk? WO_À<Õ+Ü ≤ ∂« #∞Oz, WO_çÜ∂« ^•HÍ–Pã¨Ê„uÖ’ â◊"åÅQÆk #∞Oz
â◊‡âß#OÖ’x â◊"åÅ QÆ∞@ì^•HÍ–`«∂û<åq∞ ÉÏkè`«∞ÅO@∂ K«∂Ѩ_»O Uq∞\˜?
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!194
 Ñ≤e¡H˜ K≥ÅQÍ@O– ZʼnõΩ‰õΩ „áê} ã¨OHõ@O Jx =∞#HÀ =∂@ =ÙOk.
ÉÏkè`«∞Å ^ŒQÆæ~° D \©g ÔH"≥∞~åÅ q<庙êÅ∞ KåÖÏ qz„`«OQÍ =Ù<åfl~Ú.
<åQÆѨ@flO ^ŒQÆæ~° [iy# ã¨OѶ¨∞@#Å f~°∞ K«∂_»O_ç.
– =¸_»∞ Ѩ^∞Œ Å∞ ^•@x =∞Ç≤Ïà◊ `«∂û<åq∞ HÍ~°}OQÍ Éè~í #ΰ ∂, ~Ú^Œ~Ì ∞°
Ñ≤ÅÅ¡ #∞ áÈQ˘@∞ì‰Ωõ Ok. `«#HõO@∂ q∞yeOk =¸_»∞ <≥ÅÅ∞ ѨãH≤ Oõ ^Œ∞ =∂„`«"∞Õ !
P a_»¤#∞ KÕ`«Ñ¨@∞ìHÀ=∞x, HÍã¨Î #_»∞Ѩ=∞x XHõ <Õ+¨#Öò \©g Kå#Öò P `«e¡x
J_çyO^Œ@. JÖÏ #_ç¿ãÎ – Ñ≤ÅÅ¡ <å^Œ∞‰õΩ<Õ "åiH˜ `«y# ã¨∂ÊùixÎ HõeOæ KÕ '=¸_£—
=ã¨∞ÎO^Œ@. Uq∞@O_ç D "≥∂_»eOQ∑?
– ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú#, ‰õΩo§áÈ~Ú# â◊"åÅ#∞ fã¨∞Î#fl ¿ã"åHõ~°Î ^ŒQÆæiÔHo§ áê=ÙQÆO@ ™êy# ã¨OѶ¨∞@#
XHõ Ö’HõÖò Kå#Öò 'P â◊"åxfl HÍ™êΠѨ@∞ìHÀ.... "Õ∞"≥∂ ^Œ$â◊ºO fã¨∞‰õΩO\Ï=∞— 'Öˇ·"£—QÍ |∞e¡`≥~° g∞^Œ
x ÔH"≥∞~å ã¨=iOzO^Œ@. W^Õq∞ "åã¨Î= z„`«}? =¸_»∞ QÆO@Å áê@∞
– ѨÙ#~å"å㨠HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ – Fa_»¤ =∞~°}˜OzOk.
'™êyO—K«_»O ã¨<£ˆH K≥Å∞¡.
ÖËHõáÈ`Õ "å~°ÎÅ∞ iHÍ~°∞¤ KÕã≤
P a_»¤ `«e`¡ O« „_»∞Å∞ a_»¤ â◊"åxfl Y##O KÕÜ∂« Åx `«ÅOKå~°∞. JO`«Ö’ HÔ "≥∞~å
'Öˇ·"£—QÍ Jx ~Ú=fi_»O UO\˜?
~åÜ«Úà◊√§ T_çÑ_¨ ®¤~∞° . "≥Ú^Œ@ F ëê\ò J<åfl~°∞... `«~åfi`« <ÕÅg∞^Œ a_»¤ â◊"åxfl
=ÙOK«=∞<åfl~°∞... `«~åfi`« |O^èŒ∞=ÙÅ#∞ K«∞@∂ì ‰õÄ~ÀÛ=∞<åfl~°∞. PÃÑ· `«e¡x
U_»=∞=∞<åfl~°@– W^Õq∞ Ç≤ÏO㨠ÉÏ|∂? Kå#à◊§‰õΩ Éè’yѨà◊√§
– Wk JO`«~å˚fÜ«∞O... <åQÆѨ@flO „áêO`«OÖ’ ™ê=¸Ç≤ÏHõ â◊"åÅ ^•^•Ñ¨Ù Zxq∞^Õà§◊ „H˜`O« XHõ POQÆ¡ "å~°Ñ„¨ uHõ ÃÑ^ŒZÌ `«∞#Î "≥Ú^ŒÖO·ˇ k.
Y##O =ÙO^Œ@ Hõ^•! J@∞=O\˜ á¶⁄\’ XHõ\ ˜ HÍ"åe <å‰õΩ? U ã¨=∞Ü«∞"≥∞ÿ`Õ ^•O`À JO`«=~°‰Ωõ ѨHÑ∆õ „¨ uHõQÍ ZO`ÀHÍÅOQÍ #_»∞ã¨∞#Î fl =∞~À Ѩ„uHõ ǨÏ~îå`«∞QÎ Í
=∞Ozk?... Wq JO`«~å˚fÜ«∞ "å~°Î ã¨Oã¨÷ „Ѩuxkè „Ñ¨â◊flÅ∞ JkèHÍ~°∞ʼnõΩ! "å~°Ñ¨„uHõQÍ =∂iáÈ~ÚOk. ѨxÖ’ ѨxQÍ ¿ÑrÅ∞ H˘kÌQÍ `«yæOK«∞‰õΩx "≥Å
Ѷ¨∞’~°Hõe qÅÜ«∞ `åO_»=O QÆ∞iOz, =∂#= qëê^ŒO QÆ∞iOz HÍãÎ̈O`« ÉÏQÍ `«yæOK«∞‰õΩOk. \©g "å~°ÎÅ∞ áÈ\©QÍ =Ù#fl HÍ~°}OQÍ "å~°Ñ¨„uHõQÍ
J=QÍǨÏ# L#fl"å~°∞ ~ÚÖÏ ã¨ÊOk™êÎ~å? „ѨÑO¨ K« „QÍ=∂xfl ã¨$lOKÕ ™êOˆHuHõ =∂~å=∞x ã¨O*Ï~Ú+‘ ~ÚK«∞Û‰õΩ<åfl~°∞. `«~åfi`« H˘O`« HÍÖÏxH˜ H˘`«QÎ Í "≥Ú^ŒÖ#·ˇ
™ê^èŒ<åÅ∞ "å_»∞`«∂– =∂#= ã¨ÊO^Œ#Å g∞^Œ Hõh㨠J=QÍǨÏ# =ÙO_»^•? D POQÆ¡ "å~°Ñ¨„uHõ ˆ~@∞ ÃÑOzOk. Ñ≤=∞‡@ "å~°Ñ¨„uHõQÍ =∂i# ѨHõ∆Ѩ„uHõ ‰õÄ_®
Hõh㨠~ÚOy`«O ÖˉõΩO_® =∞#‰õΩ ZO`« HõàÏ<≥·Ñ¨Ù}ºO, ™êOˆHuHõ ã¨$[# =ÙO_ç ~ˆ @∞ ÃÑOzOk– U^À HÍ~°}O K≥ÑÊ≤ . nO`À P "å~°Ñ„¨ uHõ XHõ „ѨH@ õ # WzÛOk.
„ѨÜ∂≥ [#O Uq∞\˜? ~Ú@∞=O\˜ #∂ºÃã<£û KÕã∞¨ #Î fl "åà◊√§ – ÉÏkè`∞« Å ™ê÷#OÖ’ Z=ix Z=~°∞ J#∞Hõiã¨∞Î<åfl~°∞? Z=~°∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞? – Jx.
XHõ™êi xÅ|_ç TÇ≤ÏOK«∞HÀQÆÅ~å? Uq∞\© D J^äŒóáê`åà◊O? D =∂~°∞ÊÅÖ’ P Ѩ„uHõÅ∞ K«k"Õ áê~î°‰õΩÅ Jaè„áêÜ«∂Ö‰õΩ QÆ}#
(11 [#=i 2005) =ÙO_®Åx PÖ’zOKåe. P "å~°Ñ¨„uHõ áÈ\©QÍ ~åHõáÈ`Õ Ñ¨Hõ∆Ѩ„uHõ =∞i

195 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!196

H˘O`«HÍÅO JÖψQ ™êˆQk. JÖψQ Jk ˆ~@∞ ÃÑOK«HõáÈ`Õ D Ѩ„uHõ JÖψQ
=∞iH˘O`«HÍÅO áê`« ˆ~@∞`À #_çKÕk– ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. x*ÏxH˜ „ѨKå~°
=∂^躌 =∂Å q+¨Ü∞« OÖ’ Z‰õΩ¯= ÉèÏQÆO áÈ\©Ü∞Õ x~°~‚ Úã¨∞OÎ ^Œ#∞HÀ"åe. \©g–9
=KÕÛ^•HÍ `≥Å∞QÆ∞Ö’ "å~åÎKå#à◊√§ =∞#QÆÖ"å J<Õ PÖ’K«# =ÙO_Õk. JO`Õ
`˘q∞‡k <≥ÅÖ’¡ =¸_»∞ "å~åÎ Kå#à◊√§ "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. WO^Œ∞Ö’ gHõ∆‰õΩÅ
„Ѩ"Õ∞Ü«∞O ZO`« JO>Ë – „Ѩâ◊fl =∞iO`« ÃÑ^ŒÌQÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok, JO`Õ!
ã¨O„HÍOuH˜ HÍHõáÈ~Ú<å– [#=i 15 #∞Oz D\©g–2 ~å„u
Ѩk#fl~°‰Ωõ 'ã≤\ Ö© Ñ·ˇ —π¶ J<Õ J~°QOÆ @ ÃÇÏ· ^Œ~åÉÏ^Œ∞ P^è∞Œ xHõ áÈHõ_Å» ÃÑ· HÍ~°º„Hõ=∞O
„áê~°OaèOzOk. x*ÏxH˜ Wk \©g–9 „áê~°OaèOz# 'ã≤\ © c\òû— `À "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
nxfl K«∂ã≤ `Õ[ (`Õ[ #∂ºãπ ~åHõ =ÚO^Õ) – 'ã≤\ © Öˇ·\òû— J<Õ HÍ~°º„Hõ=∞O
„áê~°OaèOzOk. ZO^Œ∞HõO>Ë =∂Ô~¯\òѨ~°OQÍ ÖÏÉèí^•Ü«∞HõOQÍ =ÙOn JOâ◊O.
Ü«Ú=`«‰õΩ Pã¨H˜Î HõeæOKÕ ~°OQÍÅ∞–"å}˜[º"Õ`«ÎʼnõΩ J^Œ#∞ =ÙO_Õ J=HÍâßÅ∞.
`Õ[ #∂ºãπ "≥Ú^ŒÖÜ«∂ºHõ 'ã≤\ © Öˇ·\òû— `Õ[ #∞Oz =Å㨠=zÛOk. Ô~O_»∞ "å~åÎ
Kå#à◊§Ö’ ~ÚÖÏO\˜ HÍ~°º„Hõ=∞O =ÙO_»QÍ `«=∞=^ŒÌ ÖËHõáÈ`Õ ZÖÏ?– Jx
PÖ’zOz#@∞ìOk D\©g–2. JO^Œ∞Hˆ ~ÚѨÙÊ_»∞ 'ã≤\ © ÖˇÑ· —π¶ Jx „áê~°OaèOzOk.
ÉèíH˜Î HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ H˘`«Î áÈHõ_»Å∞ áÈ"åÅx D\©g–2 qaè#flOQÍ
'Jã¨`À=∂ ã¨^Œæ=∞Ü«∞— Jx L^ŒÜ«∞O ѨÓ@ „áê~°OaèOzOk. nxfl QÆ=∞xOz
`Õ[ #∂ºãπ 'QÀѨÙ~°O— JO@∂ J^Õ ã¨=∞Ü«∂xH˜ ~Ú™ÈÎOk. PÖÏÊù `≥Å∞QÆ∞ g\˜x
K«∂ã≤ =∞iO`«QÍ =ÚO^Œ∞ÔHo§Ok.
D\©g–2Ö’ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º ã¨v, ã¨∞vÉè=í , Ü«Ú=ÉèÏ~°`,ü *ˇH· ™˜ ê<£ KåÖÏ
K«Hõ¯QÍ J~°÷=O`«OQÍ =Ù<åfl~Ú. áÈ\© Kå#à◊√§ JÖÏ ~Ú=fi_»OÖË^Œx–=∂~åÛÅx
„Ѩܫ∞uflOK«HõáÈ`Õ ˆ~Ѩ\ ˜ q[Ü«∞O D áÈHõ_»^Õ. JO^Œ∞Ö’ „â◊=∞, ™ê^èŒ#
Hõ#|_»∞`«∞Ok. Z=Ô~·<å nxH˜ áÈ\© ~å"åÅx „Ѩܫ∞uflOz<å, P ™ê÷~ÚÖ’
áÈ~å_ç`Õ<Õ xÅ∞=QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. WѨÙÊ_»∞ `Õ[ #∂ºãπ '`Õ[ã¨fix— J<Õ „ã‘ÎÅ
HÍ~°º„Hõ=∂xfl <åÅ∞QÆ∞ <≥ÅÅ∞QÍ TiOz „áê~°OaèOzOk. Jk D\©g 'N=∞u
ÉèÏQƺN—H˜ áÈ\©Ü∂« , ÖË^• D\©g–2 'ã¨v—H˜ áÈ\©Ü∂« – "åiˆH J~°O÷ HÍ=_»OÖË^∞Œ .
197 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Ô~O_çO\˜H© áÈ\© HÍ=K«Ûx Hõq ǨÏ$^ŒÜ«∞O HÍ=K«∞Û. HÍh ã¨<£ ã¨Oã¨÷ `«‰õΩ¯=
ÃÑ@∞ì|_ç, „â◊=∞`À JkèHõ ÖÏÉèÏÅ∞ QÆ_çOKåÅx Pt™ÈÎO^•? WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ
ã¨O^ÕÇϨ O =™ÈÎOk? '`Õ[ã¨fix— =∂„`«"∞Õ HÍ^Œ∞– '™ê=∂#∞º_ç P\’„QÍѶ—π HÍ~°º„Hõ=∞O
K«∂_»O_ç. Ѩk ^Œ$âߺÅ∞ fã≤ "å\˜x Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂Ñ≤ – =∂_»∞Å∞ JuH˜¿ãÎ \©g
„áÈ„QÍ"£∞ J~ÚáÈ`«∞O^•? g\˜H˜ `À_»∞ "åi KÒHõÉÏ~°∞ >ˇH˜fl‰õΩ¯Å∞ ZÖÏQÆ∂
=Ù<åfl~Ú. P =∞^茺 `Õ[, `Õ[ #∂ºãπ Ô~O_»∞ Kå#à◊§Ö’ XˆH #∂ºãπ s_»~ü Ô~O_»∞
qaè#fl"≥∞#ÿ „_»ã∞¨ ûÅ`À "å~°ÅÎ ∞ UHõHÍÅOÖ’ 'Öˇ"· —£ QÍ K«^∞Œ =Ù`ÀOk. W^≥ÖÏ ™ê^躌 O?
ã¨<£ ã¨Oã¨÷ˆH ™ê^茺O. Hõ~°∞}Ïxkèx J~°ú~å„u JÔ~ã¨∞ì KÕÜ«∞_»O QÍh, Ѩ=<£ HõàϺ}ü
ã≤H˜O„^•ÉÏ^Œ∞ ã¨OѶ¨∞@# QÍh – XHõ¯™êi QÆ∞~°∞Î `≥K«∞ÛHÀO_ç. áê=ÙQÆO@ ™êy#
ã¨OѶ¨∞@# 'Öˇ·"£—QÍ |∞e¡`≥~° g∞^Œ =¸_»∞ QÆO@Å áê@∞ '™êyO—K«_»O ã¨<£ˆH
K≥Å∞¡. ÖËHáõ È`Õ "å~°ÅÎ ∞ iHÍ~°∞¤ KÕã≤ 'Öˇ"· —£ QÍ Jx ~Ú=fi_»O UO\˜? Wk ~Ô QÆ∞ºÅ~üQÍ
™êQÆ∞`«∂ LO_®e. JÅ"å@∞Ö’ á⁄~°áê@∞QÍ ~°O„^è•<Õfi+¨‰õΩʼnõΩ #∂ºãπ s_»~ü
„_»ã∞¨ û`À Ö’QÆ∞@∞ì |Ü«∞@Ѩ_ç =ÙO_»=K«∞Û. `«Ñʨ xã¨iÜ≥∞ÿ ~Ú"åfieû=¿ãÎ 'iHÍÔ~_¤ —£
Jx ~Ú=fi_»O ǨïO^•`«#O ÉÏ^躌 `«! Z<£_\ç g© Ö’ JÖÏ<Õ J~°~÷ å„u 12 QÆO@ʼnõΩ
9 QÆO@Å JOâ◊O XHõ QÆO@ áê@∞ „Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ \©g–9Ö’
‰õÄ_® JÖÏ<Õ J~°ú~å„u '"å~°ÎÅ∞— ѨÙ#ó„Ѩ™ê~°=∞=Ù`å~Ú.
WHõ 'PÖÏÊù— "≥·q^茺O`À 'ÉèíH˜Î ã¨=∂Kå~°O— =O\˜q ~Ú™ÈÎOk– ÖÏÉèíO
=ÙOk Hõ#∞Hõ. áêѨO „ѨÜ∞« `åflÅ∞ ‰õÄ_® Hõ#|_»∞`«∞<åfl~Ú. "å~°ÅÎ ∞, „ã‘Î JOâßÅÖ’
P~å@O Hõ#|_»∞`ÀOk. "åi JO`«ã¨∂û„`«O KåÖÏ áê`«k. ÉèíH˜Î, J#∞~°H˜Î,
ZѨÙ_»~Ú<å HõÅ∞ѨQÆÅ^Œ∞. WÖÏO\˜q [iQÍÜ«∞h, =∞Ozk HÍ^Œx K≥|∞`«∂<Õ
HÍ=eû#O`« ã¨~°ã¨O ѨO_çOK«QÆÅ^Œ∞. HÍh "åi =O\Ï, "å~°∂Ê KåÖÏ =Ú`«HõQÍ
#_»∞™ÈÎOk. ZO`À¿ãѨ٠PÖÏÊù \©g K«∂ã≤, ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ '=∂\©g— ÃÑ@∞ìHÀO_ç.
`Õ_® Uq∞\’ É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. Uq∞\˜ Kå#à◊§‰õΩ Éè’y Ѩà◊√§ áÈã¨∞Î<åfl~å Jx
J#∞‰õΩO@∞<åfl~å– J=Ù#∞ =∞i ~Úk Kå#à◊§ ã¨O„HÍOu! JO^Œ∞ˆH Éè’yѨà◊√§
HÍã¨Î PÅ㨺OQÍ!
(18 [#=i 2005)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!198

''... „Ѩ=ÚY∞Å∞ U^≥·<å ã¨OѶ¨∞@#Ö’¡ L#fl@∞ì
|Ü«∞@‰õΩ =¿ãÎ KåÅ∞
g∞_çÜ«∂ ~°OQÆOÖ’ ^Œ∂H˜ ^Œ~åºÑ¨ÙÎ ã¨Oã¨÷Å,
<åºÜ«∞™ê÷<åÅ qKå~°}‰õΩ
U=∂„`«O ã¨O^Œ∞ q∞QÆÅÛ_»O ÖË^Œ∞...——
QÆ∞iqO^Œ K«O^ŒO
=¸_»∞ k#Ѩ„uHõÅ∞ =ÚO^Õã¨∞‰õΩx Ѩije¿ãÎ "å~°ÎÅ qã¨Î $u ѨÓiÎ
qaè#flOQÍ =ÙO@∞O^Œx JO\Ï~°∞. WHõ¯_» k#Ѩ„uHõÅhfl ^•^•Ñ¨Ù XˆH™êi
`«Ü«∂~°=Ù`å~Ú. XHõ ~ÀAáê@∞ =∞# ѨijÅ#‰õΩ xÅ∞™êÎ~Ú. \©g Kå#à◊√§
q+¨Ü«∞OÖ’ ~ÚÖÏ Ñ¨ijeOKåÅO>Ë ™ê^茺O HÍ^Œ∞. UHõHÍÅOÖ’ XHõ Kå#Öò
=∂„`«O K«∂_»QÆÅO. Ô~O_»∞, =¸_»∞ Kå#à◊√§ XˆH™êi K«∂_»@O ™ê^茺O HÍ^Œ∞.
JO`«‰Ωõ q∞Oz J~°QOÆ @Ö’ =∞Ô~<Àfl q+¨Ü∂« Å∞ =zÛ KÕ~=° K«∞Û ‰õÄ_®! JO^Œ∞=Å¡
x[OQÍ áÈÅÛ_»O ‰õÄ_® Hõ+¨ì"Õ∞ HÍ=K«∞Û. D Ѩiq∞u Kå#à◊§‰õΩ |ÅOQÍ =∂ˆ~
J=HÍâ◊O =ÙOk. `«~åfi`« Kå#Öò‰Ωõ ã¨O™ê÷Q`Æ "« ∞≥ #ÿ Ѩiq∞`«∞Å∞, |ÖÏÅ∞ =ÙO\Ï~Ú.
Z<£_ç\ ©gH˜ =∞Oz iáÈ~°ì~°∞¡ =Ù<åfl~°∞. J~Ú`Õ JO`å #QÆ~åÅÖ’<Õ– =∞s
=ÚYºOQÍ _èbç Ö¡ ’. JO>Ë ^ÕâO◊ =∂~°∞=¸Å #∞Oz "å~°ÅÎ ∞ Z‰õΩ¯= =KÕÛ J=HÍâ◊O
ÖË^∞Œ . D\©g ã¨O㨉÷ Ωõ <≥\ò=~ü¯ =ÙOk. "å~°∞ ÉèÏq¿ãÎ ã¨=∞„QÆ"∞≥ #ÿ iáÈ~°∞ì `«Ü∂« ~°Ü∞Õ º
J=HÍâ◊O =ÙOk. *ˇq∞xH˜ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ <≥\ò=~ü¯ ÉÏQÆ∞Ok. Hõ#∞Hõ `«q∞à◊<å_»∞
"å~°ÎÅ∞ JkèHõOQÍ =ÙO\Ï~Ú–PÖÏÊù `≥Å∞QÆ∞Ö’ Ç≤ÏOn "å~°ÎÅ∞ =Ù#fl@∞ì. nxH˜
HÍ~°}ÏÅ∞– "åi Ѩiq∞`«∞Å∞ =∂„`«"Õ∞.
HÍ~°}O U"≥∞ÿ`Õ<ÕO Z=i "≥·q^茺O "åiH˜ =ÙOk. \©g–9 "åiH˜ #QÆ~°O,
Ü«Ú=`« „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#@∞ì, PÖÏÊù "åiH˜ „ÔH·"£∞ KåÖÏ =ÚYºO. =∞iH˘O^ŒiH˜ =∞~À\˜!
JO^Œ∞=Å¡<Õ PÜ«∂ Kå#à◊§ "å~°ÎÅ∞ Jx Ñ≤Å∞K«∞HÀ=_»O, ˆH=ÅO J^Õ HÍ~°}O`À `Õ[
#∂ºãπÖ’ "å~°ÎÅ∞ iHÍ~°∞¤ KÕã≤ Öˇ·"£ Jx K«∂ѨÙ`«∂ „Ѩ™ê~°O KÕã≤<å Z=~°∂ Ѩ\ ì̃OK«∞HÀ~°<Õ
199 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
#=∞‡HõO =ÙOk. WO^Œ∞Ö’ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∞O U=∞O>Ë U Kå#Öò U "å~°ÎÅ∞ ~Ú=fi_»O
ÖË^À QÆ∞iÎOK«ÖË~°<Õ =∞~À #=∞‡HõO. JO^Œ∞Hõx Z=i ^ŒQÆæ~° Uq∞ =ÙO>Ë Jq ~Úã¨∂Î
=ÙO\Ï~°∞. =∞s =ÚYºOQÍ 24 QÆO@Å #∂ºãπ Kå#à◊√§ =KåÛHõ Z=i QÀÅ "åik
J#fl@∞ì `«Ü«∂Ô~·Ok. JO>Ë Z=~°∞ Uk K«∂Ñ≤<å Éèíi™êÎ=∞<Õ suÖ’ gHõ∆‰õΩÅ∞
q∞yeáÈÜ«∂~°∞, ZO^Œ∞HõO>Ë ã‘iÜ«∞ÖòûÖ’x "≥∞Ö’ „_®=∂ "å~°ÎÅÖ’ =ÙO_®Å<Õ ™ê÷~ÚH˜
PÖ’K«# =zÛOk. ^•O`À "≥q· ^躌 O „áê}O J~ÚºOk.
W\©=Å Z<£H“O@~°¡ "å~°ÅÎ ∞ "≥Ú^Œ\ ˜ ¿ÑrÖ’¡, \©gÖ’ „Ѩ^•è #OQÍ K«∂ѨÙ`∞« <åfl~°x
~åR áÈbã¨∞ L#fl`« JkèHÍi XHõ~°∞ g∞_çÜ«∂#∞ q=∞i≈OKå~°∞. nxH˜ ã¨ÊOkã¨∂Î \©g–9
XHõ „Ѩ=ÚY k#Ѩ„uHõ ã¨Oáê^Œ‰Ωõ x Jaè„áêÜ«∂Å∞– ѨiK«Ü∞« O ~°∂ѨOÖ’ „Ѩ`º« Hõ∆ „Ѩ™ê~°O
KÕâß~°∞. g∞_çÜ«∂ JÖÏ JuQÍ áÈÖË^Œx q=iOK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKå~°∞. =∞Oz^Õ! XHõ
q=∞~°≈ =zÛ#ѨÙÊ_»∞ ^•x ѨÓ~°fiѨ~åÅ∞– ÉÏ^茺`«QÆÅ =ºH˜Î ^•fi~å ~Ú"åfiÅ#∞HÀ=_»O
=∞Oz^Õ! =∞i ~Ú@∞=O\˜ ^èÀ~°}˜ „Ѩu™ês ZO^Œ∞‰õΩ =ÙO_»@O ÖË^Œ∞! nxH˜ ã¨O|OkèOz
=∞#O K«iÛOK«∞HÀ"åeû# q+¨Ü«∞O XHõ@∞Ok. HõOz â◊OHõ~åKå~°º‰õΩ ã¨O|OkèOz#
q+¨Ü«∞"≥∞ÿ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì `«# Jaè„áêÜ«∞O K≥ѨÊ_»O. ^•O`À =º=Ǩ~åÅ f~°∞ =∂~°_»O
JO^Œ~°∂ ZiyO^Õ! J~Ú`Õ JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ "≥Å∞=_ç# PO„^茄Ѩ^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì f~°∞Ê
q+¨Ü«∂Å#∞ ^•^•Ñ¨Ù Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√§ ^•KÕâßÜ«∞x [#=i 14# Zãπ. QÆ∞~°∞=¸iÎ
XHõ POQÆ¡ "åºã¨OÖ’ q=∞i≈OKå~°∞. x*ÏxH˜ D f~°∞Ê _çÃãO|~ü z=i "å~°OÖ’
"≥Å∞=_çOk. ѨxQÆ@∞ì‰õΩx ^•K«∞HÀ"åÅx „Ѩܫ∞uflOK«_»O HÍ^•?
PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ~åR ÃÇÏ· HÀ~°∞ì <åºÜ«∞=¸iÎ [ã≤ãì π ZÖò. #~°ãO≤ Ǩ~Ô _ç¤ "≥Å∞=iOz#
f~°∞ÊÖ’ H˘O`«ÉèÏQÆO ~ÚÖÏ ™êQÆ∞`«∞Ok– ''... ˆHã¨∞Å#∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ ^Œ~åºÑ¨ÙÎ KÕÜ«∞_»OÖ’,
qKåiOK« _ » O Ö’ „áêã≤ ‰ õ Ä º\˜ O Q∑ 㨠O 㨠÷ Å , <åºÜ« ∞ ™ê÷ < åÅ ¿ãfiK« Û ù Ѩ Ó iÎ Q Í
`«∞_çzÃÑ@∞ì‰Ωõ áÈ~ÚOk. ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ∂« , „Ñ≤O\ò g∞_çÜ∂« J`«∞º`åûǨÏO, „áÈ Ü«∂H˜"ì £
áê„`« =Å¡ D Ѩiã≤÷u L`«Ê#fl"≥∞ÿOk. „Ѩ=ÚY∞Å∞ U^≥·<å ã¨OѶ¨∞@#Ö’¡ L#fl@∞ì |Ü«∞@‰õΩ
=¿ãÎ KåÅ∞ g∞_çÜ∂« ~°OQÆOÖ’ ^Œ∂H˜ ^Œ~åºÑ¨ÙÎ ã¨Oã¨Å÷ , <åºÜ«∞™ê÷<åÅ qKå~°}‰õΩ U=∂„`«O
ã¨O^Œ∞ q∞QÆÅÛ_»O ÖË^Œ∞. D Ѩiã≤÷u U "Õ∞~°‰õΩ rq`«OÖ’H˜ K˘K«∞Û‰õΩáÈÜÕ∞ ™ê÷~ÚH˜
"≥o§Ok. ™êOˆHuHõ ѨÙ~ÀQÆu ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO, [~°fle[O ~°OQÆOÖ’ J<å~ÀQƺáÈ\© =Å¡
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!200
J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# [~°fle[O =$uÎÖ’ JOH˜`«ÉèÏ=O Ö’Ñ≤Oz, qÅ∞=ŠѨ`«<åxH˜ <åOkQÍ
=∂iOk. [~° fl e*ÏxH˜ =¸Å"≥ ∞ ÿ # 'Éè Ï = =ºH© Î H õ ~ ° } ¿ãfiK« Û ù — ÃÑ^Œ Ì Z`« ∞ Î #
^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ=∞=Ù`∞« #flk.`«=∞ Ѩikè<i≥ y =∞ã¨Å∞‰õΩ<Õ "å~°∞ =∂„`«"∞Õ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞, ¿ãfiK«Û#ù ∞
㨄Hõ=∞OQÍ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_®xH˜ J~°∞›Å#fl "åãÎ̈"åxfl =∞#O q㨇iOK«~å^Œ∞..——
''.... ZÅ„HÍìxH± g∞_çÜ«∂Ö’x XHõ =~°æO [~°fle[O ™ê÷~Úx, q<À^ŒO ™ê÷~Úx
'HõOѨ٠H˘>Ëì— ™ê÷~ÚH˜ kQÆ*ÏiÛOk... g\˜ QÆ∞iOz ZO`« `«‰õΩ¯= K≥a`Õ JO`« =∞Ozk.
D ~°HõO "å~°ÎÅ#∞, <≥\ò=~ü¯Å∞ ã¨=∞iÊã¨∞Î#fl HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ Ѩije¿ãÎ AQÆ∞Ѩû
HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. "å\˜ kâß xˆ~ÌâßÅ#∞ âßã≤ã¨∞Î#fl =º‰õΩÎÅ∞ [~°fle[O ~°OQÆOÖ’ `å=Ú
xˆ~ÌtOK«∞‰õΩ#fl ™ê÷~Úx |Ç≤Ï~°æ`«Ñ¨~°∞ã¨∞Î#flk.
[~°fle[O qÅ∞=Å#∞ ѨH¯õ ‰õΩ ÃÑ\˜<ì å, D "å~°ÅÎ ‰õΩ T`«q∞zÛ<å, "å\˜x
„ѨK«∞iOz# "å~°∞ rq`« „áê=∂}˜Hõ qÅ∞=Å#∞ ‰õÄ_® =∞iÛáÈ~Ú#@∞¡
ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞#flk... g~°∞ ~ÚOHÍ `«=∞ "≥·Yi =∂~°∞ÛHÀHõáÈ`Õ ã¨=∂[OÖ’ "åi
™ê÷#O Uq∞\’ "åiH˜ K«∂Ñ≤OKÕ ~ÀA ^Œ∂~°OÖ’ ÖË^Œ∞...——
''.... Ѩ„uHÍ ¿ãfiK«Ûù ÃÑ· ZѨÙ_»∞ ^•_ç [iy<å <åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞ "å\˜ ~°Hõ∆}Ö’
=ÚO^Œ ∞ <åfl~Ú. J~Ú`Õ HÍÅ„Hõ " Õ ∞ }Ï D ¿ãfiK« Û ù H˘O^Œ i =Å¡
^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ=∞=Ù`«∞#flk. g∞_çÜ«∂#∞ âßã≤ã¨∞Î#fl XHõ =~°æO =Å¡ Ѩq„`«"≥∞ÿ#
¿ãfiK«Ûù ǨωõΩ¯ hK«™ê÷~ÚH˜ kQÆ*Ï~°∞`«∞#flk...——
''.... <åºÜ«∞™ê÷#O „Ѩã∞¨ `Î O« D K«~Û° #∞ [~°áêeû# J=ã¨~O° =zÛO^ŒO>Ë
Ñ≤\ ©+¨#~ü KÕã≤# "åºYºÅ∞ ã¨=∂[OÖ’ XHõ =~åæxH˜ K≥Ok# =∞<ÀÉèÏ"åÅ∞ ^≥|ƒ
f™êÎ~Ú. g\˜x "≥ÚQÆæ^Œâ◊Ö’ `«∞OK«HõáÈ`Õ Jq qâ◊fi~°∂ѨO ^•Å∞™êÎ~Ú.
<åºÜ«∞™ê÷<åÅ∞, ~Ú`«~° ã¨Oã¨÷Å∞ `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ =ºHõÎѨ~°∞™êÎ~Ú. D
Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ ZÖÏ ã¨ÊOkOKåÅ#flk ã¨=∂[O x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe...——
=∞i WO`«\ ˜ f~°∞Ê `«=∞‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ ÖË^xŒ ^•K«_O» `«QxÆ q+¨Ü∞« O
HÍ^•? „ѨѨOK«Ö’x Jxfl q+¨Ü«∂Å∞ Ѩ\ ˜ìOK«∞‰õΩ<Õ g∞_çÜ«∂ – K«~°Û
JHõ¯~°ÖË^Œ∞–Hõhã¨O "å~°ÎQÍ ‰õÄ_® ~Ú=fiHõ¯~° ÖË^•? gHõ∆‰õΩÅ∂... g∞~°∂
PÖ’zOK«O_ç!
(25 [#=i 2005)
201 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
U^À Ѩ~°fik<åÅ∞, *ÏfÜ«∞ k<À`«û"åÅ∞ =¿ãÎ JO^Œ"≥∞ÿ# JHõ∆~åÅ`À
x<å^•Å∞ ~Ú=fi_»O, Ü«∂OHõ~°¡‰õΩ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ "Õ¿ãÎ
ã¨iáÈ^Œ∞. Kå#à◊§‰õΩ x[OQÍ ã¨=∂[O QÆ∞iOz JO`« „¿Ñ=∞ =ÙO>Ë –
~ÚO`« Ç≤ÏO㨠[~°∞QÆ∞`«∞#flѨÙ_»∞ ''Ç≤ÏO㨠=∞Ozk HÍ——^Œx ZO^Œ∞‰õΩ
PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ <åÅ∞QÆ∞ "åHͺÅ∞ K≥ѨʉõÄ_»^Œ∞.
=∞#O Éèí™ê‡ã¨∞~°∞ÅO HÍ^Œ∞ Hõ^•!
Ѩi\ÏÅ ~°q ǨÏ`«º ~ÚOHÍ \©g `≥~°#∂, k#Ѩ„uHõÅ =ÚYz„`åhfl
g_»ÖË^Œ∞. ã¨OѶ¨∞@# [iy# `«~åfi`« ^•^•Ñ¨Ù XHõ ~ÀAáê@∞ ZÖÏ [iyOn,
ZѨÙÊ_»∞ [iyOn, Z=~°∞ KÕã≤On – JO@∂ ~°HõÎã≤HõÎ"≥∞ÿ# "≥ÚǨxfl, â◊s~åxfl
Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂áê~°∞. `«~åfi`« #∞Oz ǨÏO`«‰õΩÖˇ=~°∞, ‰õΩ„@ Z=ik– JO@∂ Ѩ^Õ
Ѩ^Õ J"Õ ^Œ$âߺÅ∞ K«∂ѨÙ`«∂ K«~°ÛÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞, qâı¡+¨}Å∞ ~Úã¨∞Î<åfl~°∞.
WѨÊ\˜^•HÍ P "å~°ÎÅ∞ ~Ú=fi_»O JO>Ë ~°HõÎO, H˘_»=e, cÉèí`«û "å`å=~°}O–
J<ÕÖÏ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. JO`«\ ˜ ™ê÷~ÚÖ’ ^Œ$âߺÅ∞ K«∂áêeû# J=ã¨~°O =ÙO^•?
J „Ѩâ◊fl Kå#à◊√§ "Õã¨∞HÀ=^•Ì?
J"≥∞iHÍ ÃãÃÑìO|~°∞ 11 ã¨OѶ¨∞@#Ö’ qÅÑ≤OKÕ "åix ‰õÄ_®
K«∂Ѩ‰õÄ_»^Œx Kå#à◊√§ x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. â◊"åÅ∞, ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl "åix
K«∂ѨÖË^Œ∞. qÅÑ≤OK«_»O ‰õÄ_® "åi =ºH˜ÎQÆ`« =º=Ǩ~°=∞x "åi Jaè„áêÜ«∞O.
J^ÕsuÖ’ Kå#à◊√§ #_»K«∞‰õΩ<åfl~Ú. =∞i =∞#"å~°∞– Jhfl J"≥∞iHÍ #∞Oz
J#∞Hõi™êÎ~°∞, HÍh ~Úk =∂„`«O Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ~°∞ ~°HõÎã≤HõÎ"≥∞ÿ# â◊s~°O, Hõ∆`«QÍ„`«O
JO`«¿ãѨ٠K«∂áêÖÏ? JO`« J=ã¨~°=∂? nxH˜ U „ÃÑ·"Õ@∞ Kå#Öò ‰õÄ_®
q∞#ǨÜ«∞OѨ٠HÍ^Œ∞. nxx QÆ∞iOz H˘OK≥O PÖ’zOKåe, `«Ñ¨Ê^Œ∞.
JO`«‰õΩq∞Oz K«iÛOKåeû# q+¨Ü«∞O =∞~À\˜ =ÙOk. WѨÙÊ_»∞ [iy# ~°q
ǨÏ`«º#∞, QÆ`«OÖ’ q[Ü«∞"å_»Ö’ [iy# ~°OQÍ Ç¨Ï`«º`À áÈÅ∞™êÎ~°∞. K«iÛã¨∞Î<åfl~°∞. P
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!202
ã¨OѶ¨∞@#H©, D ã¨OѶ¨∞@#H© „Ѩ^è•#"≥∞ÿ# `Õ_® XHõ>Ë – J^Õ \©g. D ã¨OѶ¨∞@# ZO`«
`«fi~°QÍ "åºÑ≤OzO^ŒO>Ë ~°q Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ‰õÄ_® \©g ^•fi~å<Õ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°@. JO`« "ÕQOÆ QÍ
"å~°ÎÅ∞ ~ÚKåÛ~°∞. "å~°ÎÅ∞ ~Ú=fi_»"Õ∞ HÍHõ, ǨÏ`«º J#O`«~°O [iy# Ç≤ÏOã¨#∞ Ѩ^Õ
Ѩ^,Õ HÀ¡[ÑπÖ’, Ѷ∂¨ @~Ú# "åºYºÅ`À K«∂áê~°∞. nx=Å¡ Ѩ~º° =™ê<åÅ∞ Uq∞\’ Kå#à◊§‰õΩ
Jã¨Å∞ É’^èŒÑ¨_ç=ÙO_»=Ù. "åiH˜ ZO`«¿ãѨ٠^˘iH˜Ok ^˘i#@∞ì K«∂áêÅx `åѨ„`«Ü«∞"Õ∞
QÍh, =∞~À\˜ HÍ^Œ∞.
\©g `≥~°g∞^Œ Ç≤ÏO㨠K«∂Ѩ_®xH©– Ç≤ÏO㨠Ѩi=∂}ÏxH˜ ã¨O|O^èŒO
=ÙO^•? PÖ’zOKåe =∞i! D ™êi [iy# PO„^茄Ѩ^Õâò JÃãOc¡ ZxflHõÅ
=ÚO^Œ∞ ^Œ$âߺÅ#∞ XHõ™êi QÆ∞~°∞ΉõΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç. =∞s =ÚYºOQÍ JÉèíº~°∞÷Å
¿Ñ~°∞¡ „ѨHõ\ ˜Oz# `«~åfi`« ã¨OѶ¨∞@#Å∞ ZÖÏ [iQÍ~Ú? ã¨∂÷ÅOQÍ Ñ¨„uHõʼnõÄ,
\©gH˜ "å~°ÎÅ∞ ~Ú=fi_»OÖ’ `Õ_® =ÙOk. ã¨OѶ¨∞@# J~ÚáÈ~Ú# `«~åfi`« ‰õÄ_®
qÖËYi KåHõK«HõºOQÍ "å~°Î#∞ ~Ú=fi=K«∞Û. HÍh á¶⁄\’Ö’ ™ê^茺O HÍ^Œ∞ Hõ#∞Hõ –
á¶È\’ =∞~À™êi ~Ú=fiO_ç Jx JO\Ï_»∞. JO^Œ∞ˆH! \©gÖ’ ã¨OѶ¨∞@#
[iyáÈ~Ú# `«~åfi`« ^•xfl z„fHõiOK«Ö=Ë Ú. `«~åfi`« \©g z„fHõ~}° ‰õΩ ã¨~O° *Ï=∂
‰õÄ_® J=ã¨~°O. Ç≤ÏO㨠^Œ$âߺÅ#∞ XHõ™êi ѨijeOK«O_ç. Jq ZÖÏ
=Ù<åflÜ«∞O>Ë – iǨ~°ûÖò "Õã¨∞‰õΩx z„fHõiã¨∞Î#fl@∞ì – Ç≤ÏOã¨#∞ \©g ÔH"≥∞~åÅ∞
ZÖÏ z„fHõiOK«QÆÅ=O_ç? ZxflHõÅ =ÚO^Œ∞, áêsì HÍ~åºÅÜ«∂Å =^ŒÌ É’~°∞¤Å∞
ÖÏQÆ_»O, „H˜OkH˜ "ÕÜ«∞_»O, `˘Hõ¯_»O, ÉÏ^Œ_»O, HÍÅÛ_»O XHõ^•x `«~åfi`« XHõ\ ˜
K«∂ѨÙ`å~°∞. JO>Ë ã¨OѶ¨∞@#‰õΩ =ÚO^Õ ÔH"≥∞~å KÕ~åe. ÖË^• ÔH"≥∞~å KÕi#
`«~åfi`« ã¨OѶ¨∞@# [iy=ÙO_®e.
\©g ÔH"≥∞~å#∞ K«∂ã≤ Ô~zÛáÈ=_»O ‰õÄ_® =ÙO^Õ"≥∂! Wk XHõ ~°HõO
HÍQÍ, Ç≤ÏO㨠^Œ$âߺÅ#∞ \©g `≥~°g∞^Œ Ѩ^Õ Ñ¨^Õ K«∂Ѩ_»O`À W`«~° „áêO`åÅ
"å~°∞ ‰õÄ_® Ô~zÛáÈÜ«∂~°xÑ≤ã¨∞ÎOk. ѨÓ#HõO `≥Ñ≤ÊOKÕ suÖ’ J^Õ Ç≤ÏOã¨#∞
Ѩ^ÕѨ^Õ K«∂Ѩ_»O– Hõ„~° fã¨∞HÀ=_»O, |ã¨∞û ^ŒQÆæiÔHà◊§_»O, |ã¨∞û J^•ÌÅ∞
ѨQ∞Æ ÅQ˘@ì_O» K«∂Ѩ_O» – Jxfl Kå#à◊§Ö’ J"Õ ^Œ$âߺÅ∞, QÀ~°O`«Å∞ H˘O_»O`«Å∞
HÍ=_»O `«~åfiu Ѩi}Ï=∞O. D áÈHõ_» QÆ∞iOz Kå#à◊§ 'käOH± \ϺO‰õΩÅ∞—
PÖ’zOKåe. Ç≤ÏO㨠„¿Ñˆ~Ñ≤OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ ã¨OѨ^Œ#∞ <åâ◊#O KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ „¿Ñˆ~Ñ≤OKÕ
203 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
ǨωõΩ¯ Z=iKåÛ~°∞? nx QÆ∞iOz# Ö’`«~Ú# qâı¡+¨} ‰õÄ_® J=ã¨~°O.
JO`«‰õΩq∞Oz – pHõ\ ˜ Ѩ_»∞`ÀOk. ~å„uH˜ JÅ¡i =¸HõÅ∞ K≥ň~ˆQ
J=HÍâ◊O =ÙO^•? Z@∞=O\˜ Q˘_»=ʼnõΩ P™ê¯~°=ÚOk? Jx ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’
‰õÄ~°∞Û#fl #∂ºãπ „ÃÑ*ˇO@~ü J_»QÆ_»O, W@∞"≥·Ñ¨Ù "≥∞ÿ‰õΩ=Ù#fl =ºH˜Î `«#‰õΩ `ÀzOk
`«#∞ K≥ѨÊ_»O – `«`«Î fi"Õ`«ÎÖÏQÍ, *’u+¨º"Õ`«ÎÖÏQÍ! Wk "å~°ÎÅ∞ ~ÚKÕÛ"åiH˜
"å~°ÎÅ∞QÍ, "å~åÎ Hõ^äŒ#O ÖÏQÍ JxÑ≤OK«=K«∞Û HÍh, W@∞=O\˜q [~°QƉõÄ_»^Œx
ÉèÏqOKÕ "åiH˜ =∂„`«O – H˘`«Î PÖ’K«#Å∞ ~Ú=fi_»OÖÏO\˜^Õ JxÑ≤™ÈÎOk.
ã≤^ŒúOQÍ =Ù#fl =¸HõÅ∞ \©gÖ’ ‰õÄ_® K≥áêÊ~°∞ Hõ^•, =∞#O K≥ň~QÆHõáÈ`Õ
ZÖÏ? Jx XHõ "≥·Ñ¨Ù – =∞~À"≥·Ñ¨Ù `«^•fi~å =∞#O ‰õÄ_® "å~°ÎÖ’¡ =ÙO_˘K«Û<Õ
L|ÖÏ@O! ^•O`À Ѷ¨e`«O ZÖÏ =ÙO@∞Ok?
D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz Kå#à◊√§ PÖ’zOKåe. U^À Ѩ~fi° k<åÅ∞, *ÏfÜ«∞
k<À`«û"åÅ∞ =¿ãÎ JO^Œ"≥∞ÿ# JHõ∆~åÅ`À x<å^•Å∞ ~Ú=fi_»O, Ü«∂OHõ~°¡‰õΩ
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ "Õ¿ãÎ ã¨iáÈ^Œ∞. Kå#à◊§‰õΩ x[OQÍ ã¨=∂[O QÆ∞iOz
JO`« „¿Ñ=∞ =ÙO>Ë – WO`« Ç≤ÏO㨠[~°∞QÆ∞`«∞#flѨÙ_»∞ ''Ç≤ÏO㨠=∞Ozk HÍ——^Œx
ZO^Œ∞‰õΩ PÖ’K«<å`«‡HõOQÍ <åÅ∞QÆ∞ "åHͺÅ∞ K≥ѨʉõÄ_»^Œ∞. ^Œ$âߺÅ∞, "å~°ÎÅ∞
H͉õΩO_® `≥~° „H˜O^Œ JHõ∆~åÅ J"Õ Hõ|∞~°∞¡ ZO^Œ∞‰õΩ? D PÖ’K«# =zÛ =ÙO>Ë,
ã¨$[<å`«‡HõOQÍ Hõ$+≤ KÕã≤=ÙO>Ë Ç≤ÏOã¨#∞ x"åiOK«_»O ‰õÄ_® ™ê^茺O. WÖÏ
Hõ$+≤ KÕÜ«∂eûOk áÈ~Ú – Jxfl Kå#à◊√§ áÈ\ÏáÈ\©QÍ Ç≤ÏOã¨#∞ K«∂Ѩ_»O,
„¿Ñˆ~Ñ≤OK«_»O Uq∞\˜? nx P^è•~°O Uq∞\˜? ^•YÖÏ ZHõ¯_»? – Jx
„ѨtflOK«HõO_ç. g∞~°∞ ~ÚzÛ# "å~åÎ Hõ^äŒ<åÅ#∞ g∞ˆ~ XHõ™êi ѨijeOK«O_ç,
XHõ™êi =∂ "≥·Ñ¨Ù #∞Oz PÖ’zOK«O_ç. `«Ñ¨Ê‰õΩO_® g∞~°∂ JOwHõi™êÎ~°∞.
<åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ „QÍ=∂Å∞ HõHÅ∆õ `À L_çH`˜ ,Õ <åÅ∞QÆ∞ lÖÏ¡Å∞ `«QÅÆ _»@O
HÍ^Œ∞ Hõ^•! D™êi D =∂@Å∞ ~åRO JO`«\ ˜H˜ "åºÑ≤OKåe. '' Kå#à◊√§
Ü«∞[=∂#∞Å∂, "å~åÎ qÉèÏQÍÅ x~åfiǨωõΩÅ∂, HÍ~°º„Hõ=∂Å ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∂,
"å~°ÎÅ∞ K≥¿ÑÊ qÖËY~°∞Å∂, z„fHõiOKÕ ÔH"≥∞~å"≥∞#∞¡– HÍã¨Î PÖ’zOK«O_ç, Wk
`«QÆ^Œ∞. =∞#Å#∞ =∞#"Õ∞ HÍáê_»∞HÀ"åe. =∞#O Éèí™ê‡ã¨∞~°∞ÅO HÍ^Œ∞ QÆ^•!——
(1 Ѷ≤„|=i 2005)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!204

QÆ`«OÖ’ K«ÔH¯~° q∞Å∞¡Å∞,
*∫o "åºáê~°∞Å∞ g∞_çÜ«∂ ~°OQÆOÖ’H˜ =KÕÛ"å~°∞.
WѨÙ_»∞ Ѩ„uHõÅ"å_»∞ á¶êº+¨<£ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, i>ˇÿÖò Q˘Å∞ã¨∞ ëêѨÙÅ
"åºáê~°OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ J=Ù`«∞<åfl~°∞.
g∞_çÜ«∂ ã¨~°fiO "å}˜[º=∞Ü«∞O
W\©=Å 'HÀ¡*ò Z<£H“O@~üû— HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ \©g–9Ö’ ã≤h#@∞_»∞ =∂r
=∞O„u Hõ$+¨‚O~åA QÍi`À ѨiK«Ü«∞O „Ѩ™ê~°"≥∞ÿOk. PÜ«∞# ~å[H©Ü«∂ÅÖ’
ZO`«HÍÅ=Ú<åfl, ã¨Q@Æ ∞ =∞x+≤H˜ PÜ«∞# ã≤h#@∞_çQÍ<Õ QÆ∞~°∞.Î JÖψQ ~Úk=~°Ö’
~å=∂<åÜ«Ú_»∞, Hõ=∞ÖòǨã¨<£ QÍ~°¡`À HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕâß~°∞. WHõ¯_»
Ü«∂OHõ~ü ã¨fiѨfl QÍi 'ã¨OÉèÏ+¨}Ï Kå`«∞~°ºO— 'ã¨=∞Ü«∞ã¨∂ÊùiΗ QÆ∞iOz
„Ѩ™êÎqOK«_®xH˜ ã¨÷ÅO KåÅ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D qâı¡+¨} L^ÕÌâ◊ºO "Õˆ~ Hõ#∞Hõ,
Pq_» QÆ∞iOz =∞~À™êi =∂\Ï_»∞‰õΩO^•O. 㨈~, \©g–9 ã≤x=∂ P^è•i`«
Kå#Öò HÍ^Œ∞. *ˇq∞hÖÏQÍ ã≤x=∂ ã¨~°∞‰õΩ ÖËHõáÈ`Õ #_»=_»O ™ê^茺O HÍ^Œ<Õ
ã¨=∞㨺ÖË^Œ∞. =∞i ~Ú@∞=O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ – ~Ú`«~° Kå#à◊§ÖψQ „Ѩ™ê~°O
KÕÜ«∞_»O ZO^Œ∞‰õΩ? g_çÜ≥∂ ÃÑ·~°ã‘ QÆ∞iOz ‰õÄ_® L^•~°OQÍ qâıëêÅ∞ –
"å~°ÎÅ∞QÍ ~ÚKåÛ~°∞. Kèå#Öò – q`ü Z _çѶ¨Ô~<£û J<Õ ™ê÷~ÚÖ’ „ѨKå~°O KÕã¨∞‰õΩ<Õ
"å~°∞ ^•^•Ñ¨Ù Ѩ„uHõÅ∞, Kå#à◊√§ KÕÜ∞« x Ѩx ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ ? Z<£_\ç g˜ ,
205 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
™êì~ü \©gx J#∞HõiOz#ѨÙ_»∞ "åiÖψQ ã≤x=∂Å QÆ∞iOz Ö’`«∞QÍ, J~°=÷ O`«OQÍ,
„Ѩ֒ÉèÏʼnõΩ ÖÁOQƉõΩO_® =∞Oz HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ „Ѩ™ê~°O KÕã≤, ¿Ñ~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ
ã¨Oáê~ÚOK«HÀ‰õÄ_»^Œ∞? D ¿ãfiK«Ûù‰õΩ Z=~°∞ Q˘à‹§O ÃÑ\Ïì~°∞? Z=~°∞ `åà◊O
"Õâß~°∞?
ã¨~°fiO "å}˜[º=∞Ü«∞O. D "åºáê~° „|Ǩχ Ѩ^•~°÷OÖ’ U áÈQÆ∞ ZHõ¯_çH˜
"≥_»∞`«∞O^À – P~å f¿ãÎHÍx É’^èŒÑ¨_»^Œ∞. =∞#‰õΩ Jk Hõ#|_»HõáÈ~Ú<å – ^•x
áê„`« Jk áÈ+≤ã∂¨ Î =ÙO@∞Ok. JO^Œ∞Ö’Oz Hõ~Ô O@∞ „Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∂ =ÙO@∞Ok.
W\©=Å '>ˇ"ÿ ∞£ û PѶπ WO_çÜ∂« — ã¨Oã¨÷ Pâ◊Û~°ºHõ~"° ∞≥ #ÿ Ѩx XHõ\ ˜ KÕãO≤ k. J@∞=O\˜
Ѩ#∞Å∞ KÕÜ∞« _»OÖ’ D Ѩ„uHõ JO^≥ "Õã#≤ KÕ~Ú. U HõOÃÑhÅ∞ ÉÏQÍ „ѨH@ õ #Å∞
W=fiQÆÅ"À – P HõOÃÑhÅ ¿+~°¡#∞ ÉèÏsQÍ H˘#∞QÀÅ∞ KÕã≤Ok. ZO^Œ∞‰õΩ? ¿+~°∞¡
H˘O>Ë – P HõOÃÑhÅ∞ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ J=Ù`å~Ú. "åi =ӺǨÅ∞ É’^èÑŒ _¨ `» å~Ú.
`«^•fi~å P HõOÃÑh HÀã¨O Ѩ„uHõÅ∞, ~ˆ _çÜ∂≥ , \©g, "≥ÉòáÈ~°Öì òûÖ’ „Ѩ`ºÕ Hõ „ѨH@õ #Å∞
~°∂á⁄OkOz „Ѩ™ê~°O KÕ™êÎ~°∞. ÖÏÉèÏÅ∞ QÆ_ç™êÎ~°∞. JO>Ë áÈ\© Ѩ„uHõÅ#∂,
Kå#à◊§#∞ ^≥|ƒ fÜ«∂Åx =ӺǨÅ∞ K«∂âß~å? WO`« =~°‰Ωõ "å~°‰Î Äõ , „ѨH@õ #‰õÄ
`Õ_® Jx K«iÛOKÕ "åà◊¡O– WHõ #∞Oz „ѨHõ@#‰õÄ, "å~°Î‰õÄ `Õ_® QÆ∞iOz
`«ÅÅ∞ |^ŒÌÅ∞ KÕã¨∞HÀ"åe. QÆ`«OÖ’ K«ÔH¯~° q∞Å∞¡Å∞, *∫o "åºáê~°∞Å∞ g∞_çÜ«∂
~°OQÆOÖ’H˜ =KÕÛ"å~°∞. WѨÙ_»∞ Ѩ„uHõÅ∞ á¶êº+¨<£ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, i>ÿ̌Öò Q˘Å∞ã¨∞ ëêѨÙÅ
"åºáê~°OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ J=Ù`«∞<åfl~°∞.
=∞~À Ѩi}Ï=∞O QÆ∞iOz K≥ѨÙÊHÀ"åe. D =∞^茺HÍÅOÖ’ Z<£_ç\ ©g,
\©g@∞_Õ, \©g–18, ÉÏÖÏr >ˇb Ѷ≤Öò‡û, _≥Hõ¯<£ „HÍxHõÖò =O\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ Ѩa¡H±
~Ú+¨ØºÅ∞ *Ïs KÕâß~Ú. ~ÀE HõO\˜H˜ Hõ#|_Õ L`«Ê`«∞ÎÅ∞, ¿ã=Å∞ Hõ^• Jx
ÉèÏqOKåˆ~"≥∂– „Ѩ[Å∞ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ ã¨ÊOkOKå~°∞. `«^•fi~å PÜ«∂ ã¨Oã¨Å÷ Ö’
ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ=Ù`«∞<åfl~°∞. =∞~À"≥·Ñ¨Ù Ç≤ÏO^Œ∞™ê÷<£ >ˇÿ"£∞û, ^≥·xH± *ÏQÆ~°}ü =O\˜
Ѩ„uHõʼnõΩ q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å∞ =KåÛ~Ú. WOHÀ"≥·Ñ¨Ù >ˇÿ"£∞û PѶπ WO_çÜ«∂ –
„ѨH@õ #Å ^•fi~å ÖÏÉè=í ÚO^Œx ¿+~°∞¡ H˘#∞‰õΩ¯Ok. D <ÕÑ^¨ ºŒä OÖ’ ~Ô O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ
„ѨÉèÏ"åÅ∞O\Ï~Ú. PÜ«∂ g∞_çÜ«∂ ã¨=∂Kå~°O ~Ú=fi_»OÖ’ – =ÚYºOQÍ
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!206
¿+~° ∞ =∂Ô ~ ¯@∞ì 㨠O QÆ ` « ∞ Å∞ ~ÚKÕ Û @Ѩ Ù _» ∞ JuQÍ ã¨ Ê OkOK« _ » " ≥ ∂ ,
ã¨ÊOkOK«HõáÈ=_»"≥∂ [~°∞QÆ=K«∞Û. ¿+~°∞ =∂Ô~¯@¡Ö’ H˘xfl ¿+~°∞¡ Z‰õΩ¯=QÍ
„ѨKå~åxfl á⁄O^Œ=K«∞Û. K«∂âß~å Ѩi„â◊=∞Å∞, Ѩ„uHõÅ∞, ¿+~°∞ =∂Ô~¯@∞¡, 'Ju— J#QÍ<Õq∞? – J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ 'U^≥·<å =ÚYº ã¨OѶ¨∞@#
~å[H©Ü«∂Å∞, ã¨Oã¨÷Å∞ – ~ÚÖÏ Q˘Å∞ã¨∞ ZO`« qã¨Î $`«OQÍ, |ÅOQÍ [iy# Ñ≤=∞‡@ \©g Kå#à◊§ "åÅHõ=Ú— Jx ["å|∞ K≥ѨÊ=K«∞Û.
`«Ü«∂~°=Ù`ÀO^À?
D áÈHõ_»Åhfl ÃÑiy# "å}˜[º HÀ}Ïefl ã¨Ê $t™êÎ~Ú. ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. x~°O`«~° ã¨`åº<Õfi+¨}
JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ "å}˜[º Kå#Öòû |ÅѨ_»∞`«∞<åflÜ«∂? [#=i =∂ã¨OÖ’
Ô~O_»∞ al<≥ãπ Kå#Öòû "≥Ú^ŒÅÜ«∂º~Ú. Z<£_ç\ ˜g "åi '„áêѶ≤\ò— J<Õ Kå#Öò,
'Ju— J#QÍ<Õq∞? – J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ 'U^≥·<å =ÚYº ã¨OѶ¨∞@# [iy#
Ñ≤=∞‡@ \©g Kå#à◊§ "åÅHõ=Ú— Jx ["å|∞ K≥ѨÊ=K«∞Û. Jk HõOz™êfiq∞ JÔ~ã¨∞ì
ã≤Z<£aã≤ "åi Ç≤ÏOn al<≥ãπ Kå#Öò 'P"å*ò— „ѨHõ@#ŠѨÙ+≤ì`À<Õ g∞_çÜ«∂
HÍ=K«∞Û. ÖË^• Ѩi\ÏÅ ~°q ǨÏ`«º HÍ=K«∞Û– \©g Kå#à◊§‰õΩ ã¨=∞^Œ$¿+ì! ^Õx<≥·<å
qã¨Î $`«=∞=Ù`«∞Ok. áÈ\©`À |ÅѨ_∞» `«∞Ok. áÈ\© `«=∂ëêQÍ =ÙO@∞Ok. D\©g
ã¨=∞„QÆOQÍ, ã¨OѨÓiÎQÍ, [iyOk [iy#@∞ì ~Ú"åfiÅx `«Ñ#¨ . ã¨~ˆ , nx QÆ∞iOz
Ç≤ÏOkÖ’H˜ "≥_ç`Õ, r\©g `≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk. Wn Hõ^äŒ. "å~°∞ =∞# ^ŒQÆæiH˜
H˘`«QÎ Í ~ÚѨÙÊ_»∞ K≥áêÊeûOk Ug∞ ÖË^∞Œ – ZO^Œ∞HõO>Ë „Ѩu gHõ‰∆ Ωõ _çH© D q+¨Ü∞« O
=¿ãÎ, áÈ\©QÍ =∞#O "åi ^ŒQÆæ~° *ˇO_® áê`åe. Wn áÈHõ_»!
ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. ã¨OѶ¨∞@# [iQÍHõ ‰õÄ_® Ѩiâ’^èŒ# KÕ™êÎ~°∞. K«~°ÛÅ∞ ™êy™êÎ~°∞.
~°Ç¨Ï㨺OQÍ ÔH"≥∞~åÅ∞ ÃÑ\˜ì |Hõ¯r=ÙÅ ^Œ∞OѨ `≥OK«∞`åO. '>ˇÿ"£∞û PѶπ
ZO^Œ∞‰õΩ? D Ѩi}Ï=∞O ZÖÏ ã¨OÉèqí OzOk? ZO^Œ∞‰õΩ ã¨OÉèqí OzOk? =¸Å
WO_çÜ«∂— Ö’QÆ∞@∞ìQÍ ¿+~°∞¡ H˘#_»O Ѩ~åfiÖË^Œ∞. Wn #_»∞ã¨∞Î#fl K«i„`«. Wk
HÍ~°}ÏÅ∞ Uq∞\˜? nxH˜ Ѩiëê¯~°O ÖË^•? – JO@∂ J=¸ÖÏ„QÆOQÍ K«~°Û
x~°O`«~° Ѩܫ∞#O, ÖÏÉèÏÅ QÆ"Õ+¨}. U Ç‘Ï~À ã≤x=∂ ib[=Ù`«∞O^À – P
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ™êQÆ∞`å~Ú.
Ç‘Ï~À Jxfl Kå#à◊§Ö’ JukäQÍ ã¨iQÍæ J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =™êÎ~∞° . W^≥ÖÏ ™ê^躌 O?
á¶êºHõ∆<£ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ =ÚyOѨ٠ZѨÙÊ_»∞? g\˜H˜ K«~°=∞w`«O Z=~°∞
HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ KåÅHõáÈ`Õ L^ŒÜ«∞O U_»∞ QÆO@ňH â◊√ÉèÏHÍOHõ∆Å`À Jukä Ô~_ô.
áê_»∞`å~°∞? – J<Õ „Ѩâ◊flÅ∞ ^•^•Ñ¨Ù „Ѩu "å~åÎ Hõ^äŒ<åxH©, K«~åÛ HÍ~°º„Hõ=∂xH©
J^Õ "åºáê~°O. J^Õ ÖÏÉèíO.
'H˘ã¨ "≥∞~°∞ѨÙÅ∞—! Ѩk, Ѩ<≥flO_»∞ ~ÀAÅ∞ „H˜`«O – =∞# "å~åÎ Kå#à◊§ xO_®
D~°HOõ QÍ K«∂¿ãÎ ZO^Œ∞‰õΩ H˘xfl ~°HÍÅ "å~°ÅÎ ∞ „Ѩ=ÚYOQÍ =ÙO\ÏÜ≥∂,
~Ú@∞=O\˜ =~°Î=∂# q+¨Ü«∂Å`À áê@∞ – =∞~À ~°HõO "≥Å∞¡=, áÈHõ_»
H˘xfl ZO^Œ∞‰õΩ Jã¨Å∞ J„_»ãπ ÖˉõΩO_® áÈ`åÜ≥∂ É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. WHõ PÜ«∂
QÆ=∞xOKåO. ''.... ã¨Éºíè ã¨=∂[O `«ÅkOK«∞‰õΩ<Õ Ñ¨iã≤u÷ , ~ÚOy`«O, ã¨O™ê¯~°O,
ã¨Oã¨÷ňH ~Ú`«~° Ѩi„â◊=∞Å∞, L`«Ê`«∞ÎÅ∞ =ÙO>Ë – JÜ«∂ J=∞‡HÍʼnõΩ „ѨKå~°O
=∞~°z =∞x+≤ Ѩâ◊√=ÙQÍ =∂i P"≥∞ rq`åxfl <åâ◊#O KÕâß_»∞. P"≥∞ Hõ^äŒ
=^ŒÌ<åfl ~Ú™êÎ~°∞. JÖψQ =º‰õΩÎʼnõÄ! Kå#à◊§ Ü«∞[=∂#∞Å #∞Oz „á⁄_»∂ºã¨~°¡
z=~°‰Ωõ qëê^ŒOQÍ =∂iOk...—— =O\˜ „Ѩɒ^è•`«‡Hõ"∞≥ #ÿ , QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ =∂@Å`À
|O^èŒ∞=ÙÅ ^•HÍ! Jã¨Å∞ J~°÷O ÖˉõΩO_® J~°QÆO@áê@∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
XHõ Kå#Öò '<Õ~åÅ∞–Ѷ¨∞’~åÅ∞— JO@∂ "åã¨Î= Hõ^äŒ#O („ÔH·O) ~Ú=fi_»O
~°∂á⁄OkOK«|_»`å~Ú. Ѩ^ÕѨ^Õ J^Õ J^Õ K≥ѨÊ|_ç`Õ – „ѨÜ≥∂[#O
ѨÓ~°Î~ÚºOk. ã¨iQÍæ J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ x~°O`«~° ã¨`åº<Õfi+¨} J<Õ LѨ ji¬Hõ`À
ZO^Œ∞‰õΩ=ÙO_»^Œ∞?
PÖÏÊù \©g W<£Ãã·_£ ™Èìs „Ѩ™ê~°O KÕã≤Ok. x~°O`«~° ã¨`åº<Õfi+¨} JO>Ë =∞#O
(8 Ѷ≤„|=i 2005) QÍ|~å Ѩ_#» Hõ¯~°Ö^Ë ∞Œ . Jk „QÆ∂Ñπ ÃãH±û =º=Ǩ~°O QÆ∞iOz Kå#Öò ZO`« Hõ+Ñì¨ _¨ ç

207 !ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!208

¿ãHõiOzO^À K≥|∞`«∂, JÖψQ =∞~ÀKÀ@ D q^èŒ"≥∞ÿ# JÅ"å@∞¡ =∞Ozq
HÍ=O@∂ hu q+¨Ü«∂Å∞ JOkã¨∂Î<Õ "åã¨Î= Hõ^äŒ#O ™êyáÈ~ÚOk. Wk
J~ÚºO^À, ÖË^À – =∞~À Kå#Öò '#=∞‡ÖËx x*ÏÅ∞— HÍ~°º„Hõ=∞O. WO^Œ∞Ö’
Ãã·`«O ZO`À "åã¨Î=O: =∞#∞+¨µÖ’¡ =ÙO_Õ ^Œ∞~°∞æ}ÏŠѶ¨e`«"≥∞ÿ# QÍ^äŒÅ∞. JÖψQ
=∞~À Kå#ÖòÖ’ =∞~ÀKÀ@ '‰õΩ`«O„`«O— JO@∂ ^•^•Ñ¨Ù ~Ú^Õ ÉÏѨ`«∞ ã¨~°∞‰õΩ!
=º=™êÜ«∞O, P~ÀQƺO, Ü«Ú=`«, „ã‘ÅÎ ∞ ã¨O|OkèOz D\©g KåÖÏ =∞Oz,
J~°÷=O`«"≥∞ÿ# „Ѩܫ∞`«flO KÕ™ÈÎO^Œx ZO`«HÍÅOQÍ<À ã¨Oáê~ÚOK«∞‰õΩ#fl ¿Ñ~°∞–
'<Õ~åÅ∞–Ѷ¨∞’~åÅ∞—`À J~°÷O ÖˉõΩO_® áÈ`ÀOk. P HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ ZO`«
Hõ+Ñì¨ _¨ ∞» `«∞<åfl~À, "å\˜x ZO`« L^•`«OÎ QÍ ~Úã¨∞<Î åfl~À gHõ‰∆ Ωõ ʼnõΩ `≥eÜ«∞HõáÈ=K«∞Û.
KåÖÏ „â◊q∞ã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨v, ã¨∞vÉèí=, *ˇ·H˜™ê<£, Ü«Ú=ÉèÏ~°`ü KåÖÏ J~°÷=O`«OQÍ
™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. HÍh „â◊=∞#∞ |∞yæáêÅ∞*Ë¿ã suÖ’ <Õ~åÅ∞–Ѷ¨∞’~åÅ∞, #=∞‡ÖËx
x*ÏÅ∞ ™êQÆ_»O PÖ’K«<åѨ~°∞ʼnõΩ ÉÏ^èŒ Hõeæã¨∞ÎOk. PÖÏÊù "å~°∞ ~ÚѨÊ\˜ˆH 'Y∞+≤—
JO@∂ ^•K«∞‰õΩx, ~°ÇϨ 㨺OQÍ K«k"Õ Hõ^ÅŒä ÉÏѨ`∞« "å\˜x ã‘iÜ«∞Öò JO@∂ „Ѩ™ê~°O
KÕã≤ ѨÙ}ºO Hõ@∞ìH˘O@∞<åfl~°∞. nxH˜`À_»∞ JѨÙ_»Ñ¨Ù_»∞ U^À XHõ HÍ~°º„Hõ=∞O ¿Ñ~°∞`À
ÃãH±û‰õΩ ã¨O|OkèOz# Hõ^ÅŒä ∞ ~Úã¨∂<Î Õ =Ù<åfl~°∞.WHõ =∞~À ~Ô O_»∞ Kå#à◊§Ö’ ÃãH· ÍÅr,
P~ÀQƺO JO@∂ k=fi"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ~Úã¨∞Î<åfl~°∞– KåÖÏ =∞Ok ã≤QÆ∞æ Ѩ_Õ@∞ì.
ZO^Œ∞H© áÈ\©? nxH˜ JO`«O ÖË^•? nxH˜ Z=~°∞ #_»∞OHõ\Ïìe?
D '\©gO„^Œ*ÏÅO— K«^∞Œ =Ù`«∞#fl áê~ Ωõ ʼnõΩ ã¨O^ÕÇϨ O ~å=K«∞Û– ~Ú^Õq∞\˜
á¶êºHõ∆<£ ~å[H©Ü«∂Å QÆ∞iOz „áê~°OaèOz – Kå#à◊§Ö’ „Ѩ™ê~°=∞ÜÕ∞º Jj¡Å
HÍ~°º„Hõ=∂Å ^ŒQÆæ~°H˜ =KåÛ~°x? J=Ù#∞ g∞ ã¨O^ÕǨÏO ã¨iÜ≥ÿ∞#^Õ! WѨÙÊ_»∞ XHõ
q+¨Ü«∞O PÖ’z^•ÌO. Kå#à◊§Ö’ D ÉÏѨ`«∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ ZÖÏ PѨQÆÅO? HÍãÎ̈,
PÖ’zOK«O_ç. nxH˜ Kå#à◊√§ z`«Îâ◊√kú`À – =∂‰õΩ KÒHõÉÏ~°∞ =∂~åæÅ QÆ∞O_®
P^Œ~}° J=ã¨~O° ÖË^∞Œ , ã¨=ºOQÍ<Õ PÖ’zOz =ÚO^Œ∞HÔ _»`åO– Jx ÉèÏqOz –
JO`«\ ˜`À ã¨iѨÙK«ÛHõ ѨÓiΙê÷~Ú K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩO>Ë<Õ ™ê^茺=∞=Ù`«∞Ok. Jk ‰õÄ_®
XHõ~°∞ HÍ^Œ∞, ~Ú^ŒÌ~°∞ HÍ^Œ∞ – JO^Œ~°∂ JÖÏ z`«Îâ◊√kú`À K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩO>Ë
Hõ+ì̈™ê^茺O HÍ^Œ∞. =∞i Jk Z=~°∞ „áê~°Oaè™êÎ~°∞? Z=~°∞ #_»∞ѨÙ`å~°∞? J@∞=O\˜
! ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Ѩiã≤u÷ x TÇ≤ÏOK«QÅÆ =∂? nxHÀã¨O Pi÷HOõ QÍ #+ì̈=ÚO@∞Ok ‰õÄ_®!
nxH˜, á¶êºHõ<∆ £ ~å[H©Ü∂« Å∞ ™êQÆ_®xH© ã¨O|O^èOŒ Uq∞\˜? Ug∞ ÖË^∞Œ –
ã¨=∞㨺֒x ã¨OH˜+¡ `ì¨ « `«Ñʨ . ~åÜ«∞Åã‘=∞ J#QÍ<Õ P „áêO`«ÑÙ¨ "åã¨∞Å∞ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ ÖÕ Ï
z„fHõiã¨∞#Î fl \©gÅ∞, Ѩ„uHõÅ∞– "åã¨=Î O K≥|∞`«∞<åfl=∞x ÉèÏqOK«=K«∞Û. J~Ú`Õ
Jã¨Å∞ "åã¨Î=O Uq∞\˜? JHõ¯_» J*Ï˝#O =ÙOk. q^•º K≥·`«#º™ê÷~Ú `«‰õΩ¯=
=ÙOk. g\˜ #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_»_®xH˜ ã¨Ô~·# „Ѩܫ∞`åflÅ∞ [iy =ÙO_»HõáÈ=K«∞Û.
JO`«‰õΩq∞Oz JHõ¯_ç Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ JǨÏOHÍ~°O`À, =¸~°ö`«fiO`À ã¨Éèíºã¨=∂[O
|Ü«∞@ ZÖÏ =ÙO^À `≥Å∞ã¨∞‰õΩx =ÙO_»Háõ È=K«∞Û. ã¨O^ÕÇϨ O ÖË^∞Œ – "åi QÆ`åxfl
|\˜ì ~Úk ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩx =ÙO_»=K«∞Û. HÍh JHõ¯_ç Ѩiã≤÷ux ѨÓiÎQÍ q=iOKÕ
„Ѩܫ∞`«flO [~°∞QÆÖË^Œ∞. QÆ`« Ô~O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ Ñ¨„uHõÅ∞, QÆ`« ^Œâß|ÌOQÍ \©g
Kå#à◊√§ nxH˜ KÕã≤Ok Uq∞\˜!
WѨÙÊ_»∞ Ѩiëê¯~°OÃÑ· \©g Kå#à◊√§ K«~°ÛÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú HÍh– g\˜H˜
P[ºO áÈã≤Ok Z=~°∞? qÖËYi HÍHõáÈ`Õ, „ѨHõ@#Å∞ ¿ãHõiOKÕ ™È^Œ~°∞_»∞.
''J<åfl! J~°¿Ñr, ѨÓiοÑr, F Ѩ„uHõ, Ô~O_»∞ Ѩ„uHõÅ∞... ~ÚÖÏ ™êQÆ∞`«∞Ok
áÈ\©. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ „ѨHõ@#ʼnõΩ `ÀHõÅ∞ "å~°ÎÅ∞, ÉÁOÉÏ~Ú `å~°Å
ã¨O|O^è•ÅÃÑ· QÍã≤Ñπ =zÛ#@∞ì, ~°OQÆ∞ŠǨÏOQÆ∞Å`À 'á⁄e\˜HÖõ ò QÍã≤Ñ—π `À Ѩ„uHõÅ∞
#_»∞™êÎ~Ú. JO`ÕHÍh ѨO@Å∞, =~°¬O, Ѩ~åº=~°}O, q^Œº, ã¨O™ê¯~°O,
=º=™êÜ«∞O =O\˜ q+¨Ü«∂Å∞ QÆ∞iOz Ö’`«~Ú# „Ѩܫ∞`«flO KÕ¿ã J=HÍâ◊O
ÖË^∞Œ . \©g [~°fle[O J<Õk ~ÚѨÙÊ_»∞ \ÏÉÏ¡~Ú_»¡ [~°fle*ÏxH˜ ѨÙ\#ì˜ qHõ$`«~∂° ѨO.
Jk =∞iO`« P~ÀQƺHõ~°O ZÖÏ J=Ù`«∞Ok?
Wk Z=i<À ^Œ∂+≤OKåÅ<À, Hõ+Ñì¨ \¨ ÏìÅ<À – K≥|∞`«∞#fl q+¨Ü∞« O HÍ^Œ∞.
áê„uˆHÜ«∞ ™È^Œ~∞° ʼnõΩ ‰õÄ_® D q+¨Ü∂« Å∞ =∞iO`« ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞ – ZO^Œ∞HõO>Ë
"å~°∞ `«=∞ HõO\˜`À K«∂âß~°∞ Hõ#∞Hõ. WO`« qHõ$`« Ѩiã≤÷ux ÉèíiOKÕ ™ê÷~ÚÖ’
=∞#=ÚO_»@O Hõ+¨ìOQÍ<Õ =ÙOk. XHõ¯™êi g∞Ö’H˜ g∞ˆ~ `˘Oy K«∂™È¯O_ç–
x[O "≥Ú`«ÎO HÍHõáÈ~Ú<å, =ÚáêÊuHõ=O`«~Ú<å É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok.
(15 Ѷ≤„|=i 2005)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!
 Ѩܫ∞xOz, JO`«\ ˜`À PQÆHõ '„ɡ~Ú<£ PѶπ PO„^è•—, '<≥·<£ Ñ≤.ZO. q`ü ™È JO_£
Wk=~°Hõ\˜ Hõ<åfl 2004 \©g Kå#à◊§Ö’ WOw¡+¨µ "å_»HõO ™È— ^•HÍ D „Ѩܫ∂}O ™êQÆ∞`ÀOk. Ѩܫ∞#O Ѩ^•Å #∞Oz Ѩ^Œ|O^è•Å
ÉÏQÍ ÃÑiyOk. nxH˜ „Ѩ^è•# HÍ~°}O "å~åÎ Kå#à◊§ ~åHõ ^•HÍ ™êy PQÆ∞`«∞O^•? – J<Õk x~åfiǨωõΩÅ x~åfiHõO |\˜ì =ÙO@∞Ok.
WHõ "å~°ÅÎ H˜KÛÕ ji¬HÅõ ∞ ‰õÄ_® POQÆ¡ ÉèÏëê H“yex =^ŒÅ_»O ÖË^∞Œ . "åãÎ̈"åxH˜
\©g ÉèÏ+¨#∞ Z=~°∞ Ѩ\˜ìOK«∞HÀ"åe? "å~°Î ~åQÍ<Õ Ç¨Ï_®q_çQÍ „áêOfÜ«∞ ÉèÏ+¨Ö’ J#∞"å^Œ Ѩ^ŒO `«Ü«∂~°=_»O Hõ+¨ì"Õ∞!
JO`«‰õΩq∞Oz Jk JO`« ÉÏQÍ =ÙO_»HõáÈ=K«∞Û. HÍh H˘xfl „Ѩܫ∞`åflŠѶ¨e`«OQÍ Jk
HÍ~°º„Hõ=∂Å =∞^茺, =~°Î=∂# ~å[H©Ü«∂Å áÈHõ_»#∞ ã¨Ê $tã¨∂Î, =∞iO`« J~°÷=O`«OQÍ ã≤÷~°Ñ¨_»=K«∞Û. JÖÏ<Õ Z<Àfl Ѩ^•Å∞ `«Ü«∂~°=Ù`å~Ú ÖË^• ~Úk
=ºOQƺO HõeÑ≤ – HÍ~°∂ì<£#∞ ~°∂á⁄OkOz, ^•xH˜ Hõ^ŒeHõ HõeÑ≤ – `«~åfi`«
=~°̂H =ÙO_ç „áêK«∞~°ºOÖ’H˜ =™êÎ~Ú. Wk Hõ+ì̈"≥∞ÿ#Ѩ<Õ – J~Ú<å J=ã¨~°O. x*ÏxH˜
nxH˜ `« y # ã≤ x =∂ áê@Å #∞Oz P_ç Ü ≥ ∂ Hõ e Ñ≤ 'HÍ~° ∂ ì º #∞Å∞—
~ÚÖÏ WOw¡+¨µ JuQÍ <å=∞Hõ~°}O KÕÜ«∞_»O S^•ˆ~à◊√§QÍ ÉÏQÍ ÃÑiyOk. „Ѩu `≥Å∞QÆ∞
„Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞<åfl~Ú \©g9Ö’. Wxfl k#∞ã¨∞Å`Àáê@∞ – Wk Z‰õΩ¯= =º=kè
z#fl ¿Ñ~°∞‰õΩ `ÀHõÖÏ WOw¡+¨µ q=~°} JuH˜OK«_»O. Ü«Ú=`« K«∂¿ã ã≤x=∂Å∞ ~ÚÖÏ
=ÙO_»HõáÈ=_»O`À – PHõi¬OK«_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, ~Ú>Ëì QÆ∞~°∞ÎO_çáÈ`«∞Ok. nxH˜ "å~°∞
=ÙO_»@O =Å¡ K«∂ã¨∞<Î åfl~°x ÉèÏqOKåˆ~"≥∂, Kå#à◊√§ ‰õÄ_® W^Õ "åÅHõOÖ’|_ç J#∞Hõ}∆ O
ÃÑ\˜ì# ¿Ñ~°∞ 'qHõ@Hõq— =∞i nxHÀ WOw¡+¨µ ¿Ñ~°∞ TÇ≤ÏOK«∞HÀO_ç! Hõ+¨ìO...
"å~Úã¨∞Î<åfl~Ú.
~ÚO`« K«Hõ¯QÍ J`«Hõ_»"Õ∞ HÍ^Œ∞, =∞iO`« J~°÷=O`«OQÍ Hõeã≤áÈ=_»O ZO`À
nx Ѩ~°º=™ê#O U=∞=Ù`«∞Ok? ÉèÏ+¨ "å_»HõO `«QÆæ_»O, ÉèÏ+¨Ö’ H˘`«ÎѨ^•Å∞
Hõ+Oì¨ . WO`« =∞Oz^≥#· J~°=÷ O`«"∞≥ #ÿ ÉèÏ+¨ =∞# ^ŒQ~æÆ ∞° O_»QÍ D 'Ѩ~"° åº"≥∂ǨÏO—
`«Ü«∂~°∞ HÍHõáÈ=_»O, KÕ~°HõáÈ=_»O `«Ñ¨Êxã¨i J=Ù`«∞Ok. JO`«‰õΩq∞Oz# „Ѩ=∂^•Å∞
Uq∞\˜? „Ѩu ã¨O=`«û~°O Ѷ≤„|=i 21# ~Ú@∞=O\˜ q+¨Ü«∂Å∞ – =∂`«$ÉèÏëê
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ =ÙO\Ï~Ú. JO^Œ∞=Å¡<Õ „áêOfÜ«∞, =∂`«$ÉèÏ+¨Å#∞ Ѩi~°H˜∆OK«∞HÀ"åÅx
Ѩi~°Hõ∆} k<À`«û= ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ K≥ѨÙÊHÀ=_»O =∞#‰õΩ K«ifi`« K«~°fi}"Õ∞ HÍ=K«∞Û.
„ѨѨOK«"åºÑÎ̈OQÍ PÖ’K«#"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. Wk `≥Å∞QÆ∞ QÆ∞iOz ‰õÄ_® „áê~°OÉèí=∞~ÚºOk.
J~Ú`Õ 2005 Ѷ≤„|=i 21 „Ѩ`ÕºHõ HÀ}O LOk. J^Õq∞\˜?
JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ '`≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨<Õ =∂\Ï_»∞^•O— J<Õ suÖ’ zÅ∞HõѨÅ∞‰õΩÅ∞ =e¡Oz
Wk=~°Hõ\ ˜ Hõ<åfl 2004Ö’ \©g Kå#à◊§Ö’ WOw¡+¨µ "å_»HõO ÉÏQÍ
– WOw¡+¨µ =∞^茺 ѨOK«_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. D „Ѩܫ∞`«flO ~ÚO`«\ ˜`À PQÆ_»O qKå~°Hõ~°O.
ÃÑiyOk. nxH˜ „Ѩ^è•# HÍ~°}O "å~åÎ Kå#à◊§ ~åHõ. ã¨O=`«û~°OÖ’ <åÅ∞QÆ∞
QÆ`« ã¨O=`«û~°OÖ’<Õ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∞~À =∞Oz „Ѩܫ∞`«flO – '`≥Å∞QÆ∞ "≥Å∞QÆ∞—,
`≥Å∞QÆ∞ Kå#à◊√§ J^Œ#OQÍ =KåÛ~Ú. "å~åÎ "≥Å∞¡=Å∞ ÃÑ~°Q_Æ O» `À áê@∞ WOw¡+µ¨
ã¨v, ã¨∞vÉèí=, „Ѩu^èŒfix, Ѷ¨∞O\Ï~å=O, <Õ\ ˜ ÉèÏ~°`«O, PO„^è•=x... =O\˜ =∞Oz
ÉèÏëê "≥Å∞¡= ‰õÄ_® D ã¨O=`«û~°O KåÖÏ ÃÑiyOk. D\©g–2, \©g–9, `Õ[
`≥Å∞QÆ∞ ¿Ñ~°∞¡ ÃÑ@ì_»"Õ∞ HÍHõ, HÍãÎ̈ „Hõ=∞tHõ∆}`À ÉèÏ+¨#∞ "å_Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î#fl D\©g
#∂ºãπ, PÖÏÊù \©g– D ¿Ñ~°¡hfl `≥Å∞QÆ∞¿Ñ~°¡x JOwHõiOK«ÖËx Ѩiã≤÷u. XHõ¯
`≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨ QÆ∞iOz '`≥Å∞QÆ∞ "≥Å∞QÆ∞— „Ѩ™ê~°O KÕÜ«∞_»O `≥Å∞QÆ∞ g∞^Œ Q“~°=O =Ù#fl
Kå#à◊§ ¿Ñ~ˆ ¡ HÍ^Œ∞, HÍ~°º„Hõ=∂Å ¿Ñ~°∞¡ ‰õÄ_® WOw¡+µ¨ Ö’ =ÙO_®Å<Õ Jaè„áêÜ«∞O–
"å~°O^ŒiH© P#O^ŒO HõeæOKÕ q+¨Ü«∞O. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏ+¨‰õΩ ã¨O|OkèOz KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞
Kå#à◊§ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ q+¨Ü«∞OÖ’ x~°‚Ü«∂`«‡Hõ áê„`« áÈ+≤OKÕ "åiÖ’ |ÅOQÍ
K«iÛOѨ|_»∞`«∞<åfl~Ú, ѨiK«Ü«∞O KÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl~Ú. P "Õ∞~°‰õΩ Kå#Öò#∞
=Ù#fl@∞ìOk. nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}Å∞ "Õ~°∞QÍ K«∂Ѩ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ ‰õÄ_®
Jaè#OkOKåe.
'ÉÏHÍûѶ‘ã¨∞— =O\˜ XO\˜Ñ¨^•Å #∞Oz '„ÃѶ·"£∞ >ˇÿ"£∞#∂ºãπ— =O\˜ ji¬HõÅ ^•HÍ
J~Ú`Õ Wk U XHõ¯i „Ѩܫ∞`«flOQÍ q∞QÆʼnõÄ_»^Œ∞, „Ѩܫ∞`«flO „Ѩu|O^èŒHõO

! ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!

H͉õÄ_»^Œ∞. =∞#‰õΩ#fl `˘q∞‡k Kå#à◊√§ ‰õÄ_® nx QÆ∞iOz x[OQÍ Ñ¨\ ì̃OK«∞HÀ"åe.
WÖÏ ÉèÏëê ã¨OHõ~°O J=_»O =Å¡ HõeˆQ „Ѩ=∂^•Å∞ QÆ∞iOz ‰õÄ_® HÍãÎ̈ PÖ’z¿ãÎ –
Z=i Ѩiëê¯~°O "å~°∞ K≥ѨÊQÆÅ~°∞. JO>Ë Kå#à◊§ ÉèÏëê ã¨Ê $Ç¨Ï ã¨iQÍ ÖËHõáÈ=_»"Õ∞
Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺. WѨÙ_∞» \©g–9 JHõ~∆ å㨺`«‰Ωõ #_»∞OHõ_∞» `«∞#fl@∞ì K≥ÑÙ¨ ÊH˘O\’Ok. =∞Oz^Õ!
P ã¨=∞㨺 ZO`« f„=OQÍ =ÙO^À ¿Ñ~˘¯O@∂, „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ã¨∂z¿ãÎ H˘O^ŒiÖ’<≥·<å
Hõ^eŒ Hõ =ã¨∞OÎ k. =∞i `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨‰Ωõ #fl D ^Œ∞ã≤u÷ QÆ∞iOz ZO^Œ∞‰õΩ PÖ’zOK«‰Äõ _»^∞Œ ?
J=ã¨~O° ÖË^•?
W\©=Å WOw¡+¨µ "å_»HõO Z‰õΩ¯= HÍ=_»O`À Ѩ^•Å H˘~°`« – ji¬HõʼnõΩ
Ѩ@∞ì‰õΩ#fl@∞ìOk. JÖÏÊù Kå#ÖòÖ’ Ü«Ú=`«~°OQÆO, Jaè~°∞z... ~ÚÖÏ `≥Å∞QÆ∞ Ѩ^•Å∞
ji¬HõÅ∞QÍ ÃÑ@ì_»O =∞#O Jaè#OkOKåe. JÖψQ `Õ[ #∂ºãπÖ’ WOw¡+¨µ "å_»HõO
~Ú\©=Å `«yæ#@∞ì =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. D "Õ∞~°‰õΩ =∞#O "åix Jaè#OkOKåe.
z~°∞ nѨ"≥∞ÿ<å "≥Å∞QÆ∞ ã¨∞Êù@OQÍ =ÙO@∞Ok.
x*ÏxH˜ W^ŒO`å áÈ\©`À =zÛ# ã¨=∞㨺. `≥Å∞QÆ∞¿Ñ~°∞¡ =Ù<åfl~Ú D\©g–2Ö’
Jx =∞#O ÉèÏqOKåO Hõ^•. W\©=Å D\©g–2 XHõ HÍ~°º„Hõ=∞O „áê~°OaèOzOk. Jk
'ã≤\ ©Öˇ·Ñ¶π—. =∞i D WOw¡+¨µ ¿Ñ~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ? U=ÚOk áÈ\©! áÈ\© Kå#à◊√§ 'ã≤\ © c\òû—
Jx 'ã≤\ © Öˇ·\òû— Jh ~Úã¨∞Î#flѨÙ_»∞ g~°∞ 'ã≤\ © Öˇ·Ñ¶π— J<åfl~°∞† JO`Õ! JÖÏHÍHõ, HÍãÎ̈
qaè#flOQÍ PÖ’zOz=ÙO>Ë YzÛ`«OQÍ "≥∞~°∞QÆ~Ú# Ѩ^OŒ ^˘iˆHk.
ÉèÏëê ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# D ã¨=∞㨺#∞ K«iÛOKÕ "å~°∞, „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∂Å<Õ "å~°∞
– <Õ\ ˜ Ü«Ú=`«#∞ ÉÏQÍ „ѨÉÏè q`«O KÕã∞¨ #Î fl \©g =∂^躌 =∞O QÆ∞iOz =∞iO`« PÖ’zOKåe.
ZO^Œ∞HõO>Ë \©g =∂^茺=∞OÖ’ PÖ’zOKÕ J=HÍâ◊O =ÙO_»^Œ∞– JO`å „Ñ¨`«ºHõ∆ „Ѩ™ê~°"Õ∞
Hõ#∞Hõ. Uq∞ [~°∞QÆ∞`ÀOk, Ѩ~°º=™ê<åÅ∞ Uq∞\˜ Jx PÖ’K«<åѨ~°∞Å∞ PÖ’zOKåe.
\©gÖ’ ѨxKÕ¿ã "åiH˜ HÍã¨Î ã¨ÇϨ HõiOKåe. nxH˜ Hˆ =ÅO ã¨=∂"ÕâßÅ∞ x~°fiÇ≤Ï¿ãÎ KåÅ^Œ∞,
D PÖ’K«#Å∞ "åix KÕ~°QÆÅQÍe, KÕ~åe. nx`À „ѨÜ≥∂[#O Uq∞@<Õ xi¡ÑÎ̈`« ‰õÄ_®
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. áÈQÆ∞Åxfl KÕi`Õ "≥∂‰õΩ J~Ú#@∞ì z#fl z#fl PÖ’K«#ÖË „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O
K«∂Ѩ=K«∞Û!
(22 Ѷ≤„|=i 2005)
! ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
Ãã·<£û, >ˇHÍflÅr, \©g QÆ∞iOz PÖ’z¿ãÎ
=∞#‰õΩ áê=Ú QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk.
áê=Ú `«# Ñ≤Å¡Å<Õ `«#∞ uO@∞O^Œx JO\Ï~°∞
\©g ѨOK«∞`«∞#fl Ãã·<£û Ѩi*Ï˝#O
[#∞ºâß„ã¨ÎO(*ˇ<≥\˜H±û) âß„ã¨Î q*Ï˝#âßY‰õΩ Ñ≤`å=∞Ǩï_≥=~°∞? D
„Ѩâ◊fl ~ÚÖÏ `≥Å∞QÆ∞Ö’ =ÙO_»^Œ∞, WOw¡+¨µÖ’ =ÙO@∞Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë ~Úk
„Ѩ™ê~°=∞=Ù`«∞#fl HÍ~°º„Hõ=∞O `≥Å∞QÆ∞ Kå#Öò Hõ#∞‰õ,, nxfl K«∂¿ã "å~°∞ `≥Å∞QÆ∞
"å~°∞ Hõ#∞Hõ! Wk ÉèÏ+¨‰õΩ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∞O K«~°Û HÍ^Œ∞ Hõ#∞Hõ nxfl
HÍ¿ãѨ٠ѨHõ¯‰õΩ ÃÑ_»^•O. W\©=Å '„ɡ~Ú<£ PѶπ PO„^茗— (PO„^è• "≥∞^Œ_»∞?)
HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ „Ѩâ◊fl ~Úk. ["å|∞ – =∂=¸ÖË <åÅ∞QÆ∞ PѨ¬#∞û =ÙO\Ï~Ú.
z=iH˜ `ÕeÛOk 'qeÜ«∞O ǨÏ~ˆ fi— Jx ["å|∞. qeÜ«∞O Ǩ~ˆ fi J#QÍ<Õ ~°H„Îõ Ѩã~¨ }°
QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë P q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz Hõ$+≤ KÕã≤Ok PÜ«∞<Õ Hõ#∞Hõ.
"≥∞O_≥ÖòQÍ Ñ≤Å∞=|_Õ „ÔQQÆ~ü *’Ǩ<£ "≥∞O_»Öò (1822–1884) P„ã≤Ü
ì ∂«
^ÕâßxH˜ K≥Ok# ã¨<åºã≤. JO`«‰õΩq∞Oz =$Hõ∆ âß„ã¨Î"Õ`«Î. ѨÅ∞~°HÍÅ |~îå}˜
"≥ÚHõ¯Å#∞ J^茺ܫ∞#O KÕã≤, "å\˜ =∞^茺 Hõ@∞¡ Hõ\ ˜ì, ã¨OHõ~° ~°HÍÅ#∞
~°∂á⁄OkOKå~°∞. "å\˜<Õ =∞#O „HÍãπ „c_£û Jx JO\ÏO. "å\˜ ~°OQÆ∞, ~°∂ѨÙ,
Z`«∞Î =O\˜ JOâßÅ#∞ ѨijeOKå~°∞ "≥∞O_≥Öò. PÜ«∞# QÆ=∞xOzOk U=∞O>Ë
"≥ÚHõ¯Ö’x ^èŒ~å‡Å∞ "Õ\ ˜Hõ"Õ ã¨fi`«O„`«OQÍ `«~åfiu `«~åxH˜ JO^Œ∞`åÜ«∞x. g\˜
P^è•~°OQÍ<Õ Ô~O_»∞ xÜ«∞=∂Å∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. "å\˜<Õ "≥∞O_≥Öò ã¨∂„`åÅ∞
JO\Ï~°∞. D Ѷ¨e`åÅ#∞ 1865Ö’ „ѨHõ\ ˜Oz<å, `«~åfi`« „ѨK«∞iOz<å JѨÊ\’¡
ÃÑ^ŒÌQÍ Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. 1901 #∞Oz H˘`«ÎQÍ QÆ∞iÎOѨ٠~å=_»O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok.
P^èŒ∞xHõ [#∞ºâß„™êÎxH˜ c*ÏÅ∞ "Õã≤Ok "≥∞O_≥Öò, JO^Œ∞=Å¡<Õ [#∞ºâß„ã¨Î
Ñ≤`å=∞Ǩï_çQÍ Q“~°q™êÎ~°∞. =∞i WHõ¯_» qeÜ«∞O Ǩˆ~fi ZÖÏ =KåÛ~°∞?
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!
 K«Hõ¯x #@<å H“â◊ÅO, =∞Oz "åHÍÛ`«∞~°ºOQÆÅ ~°≠Ïhû K«∂¿ã "åi `≥Å∞QÆ∞
=∂„`«"Õ∞ HÍHõ, `«# `≥Å∞QÆ∞ ‰õÄ_® =∞izáÈÜÕ∞ÖÏ 'ã¨OHõ~°*Ïu WOw¡+¨µ— (`≥Å∞QÆ∞ `«‰õΩ¯=
Hõ#∞Hõ) =∂\Ï¡_@» O '„ɡ~Ú<£ PѶπ PO„^è—Œ „Ѩ`ºÕ Hõ`.« '\ÏH± PѶπ k \∫<£— q∞Oz# =Ü«∂º~åÅ∞
~ÚHõ¯_» ÅÉèíº=∞=Ù`«∂– ExÜ«∞~°∞ Ü«∞hìÜ«∂~°∞ `å`« QÍÔ~=~°∞ J<Õ „Ѩâ◊fl‰õΩ Z=Ô~·<å
ã‘xÜ«∞~ü ZhìÜ∂« ~°∞ Jx K≥Ñʨ QÍ<Õ '~ÚO`« áêO_ç`º« O ZÖÏ =zÛOk? JO@∂ PHÍâ◊=∞O`«
Pâ◊Û~åºxfl ~°OQÆiOz „Ѩtflã¨∞ÎOk. |∞e¡`≥~° ZH˜¯# âßbÎ U#∞ÔQH˜¯#O`«QÍ Z‰õΩ¯=QÍ
=∞Ǩ ã≤QÆ∞æѨ_çáÈ~Ú, U^À K≥áêÊÅx =∞ˆ~^À K≥|∞`å_»∞. Wk x`«ºHõ$`«ºO HÍ^Œ∞– \©g
PHõ$`«ºO! HÍ^ŒO\Ï~å? 㨈~, QÆ`«"å~°O |_≥˚\ò ~ÀA... |∞e¡`≥~° xO_® JOÔHŠǨÏ_®q_ç,
"Õ∞^è•=ÙÅ qâı+¡ }¨ ! P ~ÀA Ѩ„uHõÅ xO_® ã¨OYºÅ QÆÅQÆÅ, "åºMϺ<åÅ∞ [Å[Å! W^Õ
ǨÏ_®q_ç =∞^茺 =∞~À „Ѩ`ÕºHõ`« =ÙOk. J^Õ <Õ+¨#Öò Ãã·<£û _Õ! ã≤q ~å=∞<£ =∞Ǩâ◊Ü«Ú_»∞
~å=∞<£ Ѷe¨ `åxfl 1928 Ѷ„≤ |=i 28# Pq+¨¯iOKå~°∞. D Pq+¨¯~°}‰õΩ <ÀɡÖò |Ǩï=∞u
ÅaèOzOk. D Ѷ¨e`åxfl QÆ∞~°∞ÎOK«∞‰õΩO@∂, ^Õâ◊OÖ’ Ãã·<£û HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõÄ, Ãã·<£û ã¨∂ÊùiÎ
Ѩi"åºÑ¨OÎ KÕÜ∞« _®xH˜ '<Õ+#¨ Öò Ãã<· û£ _Õ— (*ÏfÜ«∞ q*Ï˝# k<À`«û=O) [~°∞ѨىΩõ O@∞<åflO.
J~Ú`Õ P ~ÀA Pi÷Hõ |_≥˚\ò „Ѩ"Õâ◊ÃÑ>Ëì ~ÀA HÍ=_»O`À HÍã¨∞Å QÆÅQÆÅÅ =∞^茺 Ãã·<£û
qÅqÅ JO\’Ok.
Ãã·<£û, >ˇHÍflÅr, \©g QÆ∞iOz PÖ’z¿ãÎ =∞#‰õΩ áê=Ú QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk.
áê=Ú `«# Ñ≤Å¡Å<Õ `«#∞ uO@∞O^Œx JO\Ï~°∞. WHõ¯_» ã¨iQÍæ ~Ú^Õ [~°∞QÆ∞`ÀOk. Ãã·<£û
ã¨∂„`åÅ∞ Jaè=$kú K≥Ok, ѨiѨÙ+ì̈=∞Ü«∂ºHõ J#∞=~°Î<åÅ∞ ("å_»HõO) "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.
D J#∞=~°Î<åÅ HÀã¨O ѨiHõ~åÅ∞ `«Ü«∂~°∞KÕã≤ "å_»@O >ˇHÍflÅr. P >ˇHÍflÅrx
=∞#O =∞# ÖÏÉèÏÅ HÀã¨O, ã¨∞YO HÀã¨O qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO\ÏO. >ˇeq[<£, HõOѨӺ@~ü
=O\˜q J<ÕHõ âß„ãÎ̈ Ѩiâ’^èŒ#Å ã¨=∂Ǩ~°O. U XHõ¯ âß„ãÎ̈"Õ`«Î Hõ$+≤ HÍ^Œ∞, XHõ¯ 'âß„ãÎ̈
Ѷ¨e`«O Pq+¨¯~°} HÍ^Œ∞. JO>Ë ZO`À Ãã·<£û, >ˇHÍflÅr Jaè=$kú Ѷ¨e`«O >ˇeq[<£.
=∞i >ˇeq[<£ „ѨKå~°O KÕ¿ã JOâßÖ’¡ Ju `«‰õΩ¯=k Ãã·<£û =∂„`«"Õ∞!
™ê^茺"≥∞ÿ#O`« Z‰õΩ¯= =∞Ok ã¨OˆH∆=∞O HÀã¨O áê@∞Ѩ_Õ Pâß"å^Œ"Õ∞ 'Ãã·<£û
^Œ$HõÊ^äŒO—. Wk KåÖÏ ã¨~°à◊"≥∞ÿ#, #=º"≥∞ÿ#, ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# q=~°} JxÑ≤OzOk.
JO`«‰õΩq∞Oz ɡ^Œ∞~°∞H˘@ìx suÖ’ D x~°fiK«#O =ÙOk. =∞i =∞# \©g HÍ~°º„Hõ=∂Å∞
! ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@
ZO`« =~°‰Ωõ =∞#‰õΩ =∞Oz KÕã∞¨ <Î åfl~Ú? g∞~°∞ U HÍ~°º„Hõ=∞"≥∞<ÿ å fã¨∞HÀO_ç– '[#∞ºâß„ã¨Î
Ñ≤`å=∞Ǩï_ç— q+¨Ü«∞OÖÏQÍ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∂xfl ѨHõ¯#ɡ\ ˜ì q∞QÆ`å ǨÏOQÆ∞Å HÀã¨O
P~åƒù@O KÕ™êÎ~°∞. ã≤ã¨Öˇ·# "åã¨Î=O J_»∞QÆ∞#‰õΩ "≥_»∞`«∞Ok. "å~°ÎÅ∞, ã‘iÜ«∞Öòû,
ã≤x=∂Hõ|∞~°∞.¡ .. ~ÚÖÏ U^≥<· å fã¨∞HÀO_ç =∞ã≤ Z‰õΩ¯=QÍ =ÙO@∞Ok. =∂Ô~_»∞ HÍÜ«∞ÃÑ^ŒQÌ Í
J=Ù`«∞Ok. Jn Ѩiã≤u÷ .
JO`«‰õΩq∞Oz# q+¨Ü«∞O =∞~À\˜ =ÙOk. Ãã·<£û ^Œ$HõÊ^ä•xH©, P^蕺u‡Hõ, =∞`«
PÖ’K«#ʼnõÄ K«∞ÔH¯^Œ∞~°∞. Ãã·<£û u#flQÍ #_»∞ã¨∞ÎOk, `≥eqQÍ, *Ï„QÆ`«ÎQÍ qxÜ≥∂y¿ãÎ
Q˘Ñ¨Ê Ѷ¨e`åÅ#∞ ~Úã¨∞ÎOk. JO`ÕHÍh =º‰õΩÎÅh, =∞`«=∞h, ~°OQÆ∞ Jh, ^Õâ◊=∞h `«#
#_»`« =∂~°∞ÛHÀ^Œ∞. HÍÖÏxfl, ^Œ∂~åxfl Ãã·<£û ^•fi~å<Õ [~ÚOKåO. ^•xH˜ `å~å¯}O
>ˇeq[<£, HÍh >ˇeq[<£Ö’ L^ŒÜ«∞O ѨÓ@ =∞#‰õΩ ™êH∆Í`«¯iOKÕk ÉÏÉÏÅ∞, J=∞‡Å∞,
P^蕺u‡Hõ =º‰õΩÎÅ∞. g~°∞ qxÜ≥∂yOz#O`« J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ, KåHõK«HõºOQÍ W`«~°∞Öˇ=~°∂
>ˇeq[<£#∞ "å_»∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞. KåÖÏ =ӺǨ`«‡HõOQÍ, Z‰õΩ¯= ǨÏ_®q_ç ÖˉõΩO_®
qxÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. <Õ_»∞ P^蕺u‡Hõ Kå#à◊√§ _»[#‰õΩÃÑ·QÍ =Ù<åfl~Ú, q∞QÆ`å
Kå#à◊§‰õΩ „ѨÉÏè `« =O^Œ#O ~Ú^Õ! ™êfiq∞rÅ∞ \©gx qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=_»"∞Õ HÍ^Œ∞ `«^•fi~å
=∞Oz ÖÏÉèÏÅ∞ ‰õÄ_® á⁄O^Œ∞`«∞<åfl~°∞.
ÉèÏ+¨, Ѩ~åº=~°}O, „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO ÖÏQÍ Ãã·<£û ‰õÄ_® Z=iH© K≥Ok#k HÍ^Œ∞.
Z=iH© Ѩ@ì^Œ∞. Z=iH˜ `Àz#@∞ì "å~°∞ g\˜x ã¨OHõ~°O KÕ¿ã J=HÍâ◊O =ÙOk. J^Õ
~ÚѨÙ_»∞ [~°∞QÆ∞`ÀOk. nxH˜ q∞Oz qëê^ŒO =∞~À\˜ U=ÚOk? g\˜ QÆ∞iOz
PÖ’zOK«_O» =Å¡ Z=iH© `«H}∆õ Ѷe¨ `åÅ∞, ÖÏÉèÏÅ∞ =ÙO_»=Ù. JO^Œ∞=Å¡ Z=iH© J=ã¨~O°
ÖË^Œ∞. J~Ú<å Ѩ\ ì̃OK«∞HÀHõáÈ`Õ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ZO`« „Ѩ=∂^ŒO =ÙO^À ~ÚѨÙ_»∞ JOK«<å
"ÕÜ«∞ÖË=Ú.
H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ: P =∞^茺 ã≤\ © Kå#ÖòÖ’ XHõ ™êfiq∞r „Ѩâ◊flʼnõΩ ["å|∞Å∞
~Úã¨∞Î<åfl~°∞. XHõ q^•ºi÷ ѨsHõ∆ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ug∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=_»OÖË^Œx K≥|∞`«∂
Ѩiëê¯~°O J_çQÍ~°∞. nxH˜ ™êfiq∞r U^À K≥ÑÊ≤ , â◊#QÆÅ∞, áê=ÙHÖ˜ ’ =¸@QÆ\,ì˜ kO_»∞H˜O^Œ
ÃÑ@∞ìH˘x x„kOK«=∞x ã¨ÅǨ ~ÚKåÛ~°∞.
(8 =∂iÛ 2005)
<åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!
 =ÚyOѨÙHÀ =∂@
ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ K«^Œ∞=Ù`«∂ =ÚyOѨىõΩ =KÕÛã¨iH˜
'WOHÍ KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞<åflÜÕ∞— Jx g∞‰õΩ `«Ñ¨ÊHõ JxÑ≤ã¨∞ÎOk. ^•xH˜ HÍ~°}O
2003–05 q+¨Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ѨÙã¨ÎHõO 2008Ö’ "≥Å∞=_»@"Õ∞! D
"庙êÅÖ’ K«iÛOz# q+¨Ü∂« ʼnõΩ aè#fl"≥∞#ÿ W\©=Å áÈHõ_Å» ∞ =∞#‰õΩ QÆ∞~°∞OÎ _»@"Õ∞
Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺. 2005 ã¨O=`«û~°O `˘e =∂™êÅ`À D ѨÙã¨ÎHõO =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk.
=ÚO^Œ∞ =ÚO^Œ∞ =∞ixfl ã¨OѨÙ\ÏÅ∞ D '\©gHõ}∆ O— "庙êÅ∞ =™êÎÜ∞« x Ptã¨∞<Î åfl#∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë <å \©gHÍÅ"£∞ WOHÍ ™êQÆ∞`ÀOk Hõ#∞Hõ. QÆ`«OÖ’ \©g =ÚK«Û@∞¡,
Kå#à◊§ qã¨Î $u – ã‘iÜ«∞à◊§ qHõ$u, Kå#à◊§ ã¨O^Œ_ç – >ˇHÍflÅr ǨÏ_®=Ù_ç –
ã¨OѨÙ\ÏÅ∞ =~°∞ã¨QÍ 1997–99, 1999–2001, 2001–2002 ã¨O=`«û~åÅ
HÍÅ=º=kèH˜ ã¨O|OkèOz `≥Å∞QÆ∞ [~°fle[O f~°∞`≥#∞flÅ#∞ q=i™êÎ~Ú. "å\˜ „`À=Ö’
„Ѩã¨∞Î`« ѨÙã¨ÎHõO K«Hõ¯QÍ Jq∞iáÈ=_»"Õ∞ HÍHõ, S^Œ= ã¨OѨÙ\ÏxH˜ J~°÷=O`«OQÍ
PǨfi#O K≥Ñ≤Ê, ^•fi~åÅ∞ f™ÈÎOk. JO^Œ∞=Å¡ D ѨÙã¨ÎHõO K«kq# `«~åfi`« HõeˆQ
ã¨O^ÕÇ¨ Å∂, PÖ’K«#Å∂ \©gHõ} ∆ O–5Ö’ J#∞=iÎOK«∞HÀ=_®xH˜ ã≤^OúŒ QÍ LO_»=∞x
áê~î°‰õΩʼnõΩ <å q#flѨO. JÖψQ g∞ ã¨∂K«#Å∞, ã¨ÅǨÅ∞ <å‰õÄ, \©g ~°OQÍxH˜
KåÖÏ J=ã¨~°O. JO^ŒiH© P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# \©gHõ∆}O ™ê^茺Ѩ_®Å<Õ ÅHõ∆ ºO`À <å
HõÅO HõÅHÍÅ"£∞ ™êQÍÅ<Õ Pâ◊`À g∞ =^ŒÌ ÃãÅ"£ fã¨∞‰õΩO@∞<åfl!
– <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò

\©gHõ∆}O–1 \©gHõ∆}O–2 \©gHõ∆}O–3

! ã¨=∂Kå~°O ÉÏ@ – ã¨OK«Å<åÅ "Õ@ <åQÆã¨∂i "Õ}∞QÀáêÖò!