Gramatika Lantzeko Ariketak

1
1. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN
1 Bete hutsuneak aditz egokiarekin.
(nor-nork / nor-nori-nork) Nor gonbidatu Haiek niri oraingoan ez Zeinek jo Aizu, barkatuko Amak hor eseri Zeukan diru guztia lapurtu Horiek zuri ez
2 Jarri aditz egokia.
zure urtebetzera aurten? egia osoa kontatu. entrenatzaileari. irakasleari den-dena azaltzeko. baina, hori da zure lekua? umea eta lasai-lasai joan da. bart. . gertatutako guztia kontatu. nor, entrenatzaileak ala jokalariak?
Futbolari horrek partida hasieran ostikoa eman Orain nik ohartxo bat idatziko
Langile batzuek aizkorak zaku horretan sartu
(nor / nor-nork) Ni lehen Edurekin geratu Baina gure amak ezin Filma amaitzean hurbilduko Ezin Haiek gu ez Zuk eramango Aitak ez Zu ez Nik ez
3 Inguratu aukera zuzena.
zinera joateko. gu eraman. aitarekin. gozokiak.
palomitak guk eraman, debekatuta dagoelako. etxera eramango. ? ezezagunak autoan ekartzen. inoiz ezezagun bat gure autoan ikusi.
ARIKETAK
Hala ere, bertan ere saltzen omen
horretaz konturatu?
(nor-nori / nor-nori-nork) Nori ahaztuko (zaio/dio) bihar baloia ekartzea? Hurrengoan nik zuri ez (zaizu/dizut) bideojoko hori utziko. Eguraldi txarrak plana zapuztu (digu/zaigu) guri. Haiei futboleko kromoak putzuan erori (zaizkie/dizkie). Gaur amari loreak eraman (zaizkit/dizkiot) nik. Pilota errekara jausi (zaie/die) umeei. Karta horiekin ez (zaigu/diguzu) irabaziko. Plastilinaz egindako irudiari zulo batzuk egin behar (dizkiogu/zaizkigu). Nahi izanez gero, hemen dudana trukatuko (zaizu/dizut).
EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.
213
1. FITXA
ARIKETAK
4 Markatu aukera zuzena.
(nor / nor-nork / nor-nori-nork) Ikaskideari ez dizkio matematikak gustatzen. Ikaskideari ez zaizkio matematikak gustatzen. Anderrek lagunak etxera eraman dizkio. Anderrek lagunak etxera eraman ditu. Saskibaloikoek entrenatzailea agurtu diote. Saskibaloikoek entrenatzailea agurtu dute. Horretaz oso azkar konturatu dute. Horretaz oso azkar konturatu dira. Gurasoek ez digute oharra sinatu guri. Gurasoek ez dituzte oharra sinatu guri. Eskupilotan aritu dute egun osoan. Eskupilotan aritu dira egun osoan. Haiek kalean aurkitutako txakurra jipoitu egin diote. Haiek kalean aurkitutako txakurra jipoitu egin dute. Horrelakorik ez zaie animaliei egin behar. Horrelakorik ez zaizkie animaliei egin behar. Bestela udaltzainek zuri isuna jarriko dizute. Bestela udaltzainek zuri isuna jarriko zaizue. Laster ordainduko zaizu jarritako isuna. Laster ordainduko diezu jarritako isuna.
214
2. FITXA
ARIKETAK
1 Markatu aditz egokia.
Haiek irakasleari bere liburua eskatu... du. diote.
Bertsolari horrek gaia ahaztu... dituzue. du.
Normalean, gai-jartzaileek gaiak asmatu egiten... diezue. dituzte.
Zuek aldizkariotako pertsonaiak ondo ezagutzen... diote. dituzue.
Zuek haiei institutuko oharra erakutsiko... dituzte. diezue.
Ahapaldi horiei guk hitz bat kenduko... zaio. diegu.
Berba horiek guk hor jarri ahal... diegu. ditugu.
Olerki horiei zerbait falta... dizkie. zaie.
Hori egiteko zuk tekla hori sakatu beharko... duzu. diozu.
Liburu horri lizuna atera... zaie.

2 Bete hutsuneak.
zaio.
ARIKETAK
Txerrizalea txerrikumeei hurbildu Baso horretako katagorriei jende asko hurreratzen Arratoiek zenbait gaixotasun transmititzen
harrapatzeko. . gizakiei. . irauten. hurbiltzen uzten. . beste bat. mokotik mokora.
Narrasti harrapariek harrapakin handiagoei ere eraso egiten Tukanek elkarri baiak pasatzen Burruntziaren bizitzak aste batzuk baino ez Puma emeak ernaldiaren ondoren arrari ez Kameleoiak intsektuak harrapatu eta oso-osorik irensten Arrabioak buztana galtzen badu, berehalaxe hazten
215
2. FITXA
ARIKETAK
3 Egin esaldiak aditz hauekin.
zaitut: dizkidate: zaizkigu: dituzte: die: zaigu: diete: ditu: naute: zaizkie:
4 Ezabatu oker dagoen aditza.
Laborategietan txertoak egiteko bakterioak erabiltzen (dituzte/dizkiete). Sukarra dugun guztietan arnas-erritmoa bizkortzen (zaigu/dizkigu). Medikuntza ikasten dutenei sendagileak deitzen (zaie/zaizkie). Aneri txertoa eman (zaizkio/diote) arazorik ez izateko. Hori entzuteak min ematen (zait/dit). Sendagai hori gauero hartu behar izaten (naiz/dut). Erizainak egunero jarriko (dizu/zaizu) termometroa ospitalean. Erietxean ez (dute/diote) esaten gaixoari zer duen? Bulegari horrek gu oso txarto tratatu (digu/gaitu). Zeini galdetu ahal (digu/diogu) errezetei buruz?
216
3. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN
1 Ezabatu oker dagoen aditza.
(orainaldia) Gero eta ordenagailu meheagoak egiten Programak gordetzeko erabiltzen denari memoria deitzen Ideia horiek edonori bururatzen Informatika edonori ez Aurten lan guztia informatizatu egin Ikertzaileak datuak biltzen Lagunari lanak Ikerrek egiten Ikustean oso pozik hartu Mezua nik laster bidaliko Etxekonekoari ez
2 Bete hutsuneak.
. (dituzte/dizkiote) . (dio/zaio) . (zaizkio/dizkio) gustatzen. (zaizkio/zaio) . (zaie/dute) . (ditu/dit) internetez. (dio/dizkio) zuen gurasoek. (naute/didate) . (didazu/dizut)
inork hitz egiten beti ordenagailuaren aurrean dagoelako. (dio/dizkio)
Film horiek zineman ikusiko Aktore batzuei ez Obra amaitutakoan eszenaurrera hurbilduko
. makillajea jartzea gustatzen. aktore guztiak agurtzera. . bere autoan. aktore errumaniarrai. antzerkigintza. .
ARIKETAK
Antzeztutako obrari, nire ustez, umore apur bat falta Zuek antzokira nork eramango Antzezle guztiak zuzendariak eraman Antzezpena oso dotore atera Ikasle horiek oso gustuko Zuek gu ez Gaur erosi dituzuen margoak guk horiei eman ?
engainatuko negar plantak eginez.
3 Osatu esaldiok aditza orain eta lehen aldian jarriz:
(lehenaldia eta orainaldia) Aurreko urtean auzoan guretzako jokoak jarri Jarlekuetako burdinari herdoila atera Herdoildutako kale-argiak ere iaz kendu Txakurrak arbolara hurbiltzen Ez Halaxe da, aste honetan haritza ere bota egin Hiltzear omen zegoen, baina sustraitik erauzi Bankuan jesartzen zen agurea ere hil egin Anbulantzian eraman omen , sirena joka. umeek. Atzo ilunabarrean jesartzen zen bankuari loreak jarri . lehengoan kontatu arbolarena. . herenegun. . . -ean,arbola jausi egingo dela ematen du. .
217
3. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN
4 Aukeratu aditz zuzena eta idatzi.
(lehenaldia, nor / nor-nork, zer-nork / nor-nori-nork) Umetxoak hatz lodia begian jarri Nik eskua begitartetik kendu Hala ere, haserre bizian jaiki Niregan konfiantza Azkenean izena eman Guk Ikerneri eskatu izan behar izan Orain dela sei urte ezagutu Umeek elkar jotzen Futbolean ostikoa eman . (zidan/zait). . (nituen/nion) . (zuen/zen) . (zion/zuen) txapelketan. (zen/zuen) mendirik garaienera. (zuen/zen) goiko lokaleko giltzak. (zitzaizkion/genizkion) zuek elkar. (zenuten/zineten) haserretzen zirenean. (ziren/zuten) Andoniri. (zuten/zioten)
Appa nepaldarra hamazazpigarren aldiz igo
218
4. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: INDIKATIBOA LEHENALDIAN
1 Ezabatu oker dagoen aukera:
(nor / nor-nori /zer-nork / nor-nori-nork) Ayrton Senna omendu (zuten/zioten) Monakoko sari nagusian. Bi aldiz jokatu (zuen/zen) egun berean pilotari horrek. Jokatzen hasi aurretik elkarri bostekoa luzatu (zuten/zioten). Gasteiz parean bukatu (zuen/zen) etapa. Taldekide ohiari ea nola zegoen galdetu (zuten/zioten) kazetariek. Zuek guri ez (zeniguten/zenuten) ezer esan azken partidaz. Mediku horrek txirrindulariei dopatzen lagundu (zuten/zien). Maillota ez omen (zion/zitzaion) gustatzen bizikletazale horri. Atzoko ariketa egiteko indar handia behar (genituen/genuen). Belaontziak oso gustuko (zitzaizkion/zituen) txikitan.
2 Aukeratu zuzena eta idatzi.
Atzo eguraldi txarra egin Haizea zela eta, errotak jausi egin
Euskal Herri osoan. (zen/zuen) zabaldu. (ginen/genituen) . (zituzten/ziren) zuek. (zineten/zenuten) . (zizkigun/zitzaizkigun)
Hodeiak eta ostarteak zeudenez, arropak ez
Mendialdean euri asko egiten zuenez, zinemara joatea erabaki Egun euritsu horretan guri apunteak kale gorrian erori Aitak astelehenean ez Nik motorra eraman behar izan Zortzietako trena galdu Atzo haiek mehatxatu Umeak aitonari hurbiltzen
3 Erantzun galderei aditzari erreparatuz.
(ni) kotxez eraman institutura. (ninduen/zidan) pasa den astean, ordurako heltzeko. (nuen/nintzen) esnagailua ez jartzeagatik. (zenuten/zineten) lekua kendu nielako. (zidaten/ninduten) beti ipuinen bat kontatzen zielako. (zitzaizkion/zizkioten)
ARIKETAK
Nork eraman zintuen eskolara ? (aita) Zer esan zizun Anek? (gezur galanta) Nor ekarri zenuen autoz? (auzokoa) Nork aukeratu zuen lekua? (gu) Non erosi zenion joko hori semeari? (Donostia) Gozoki guztiak jan zizkizun txakurrak? (bai) Zuek zapuztu zenioten plana Anderri? (ez) Nori egokitu zitzaion arbelean idaztea? (ni) Ipuineko sorginei zer gertatu zitzaien? (ginarra galdu) Aipatu zenizkiguten puntu guztiak? (bai)
219
4. FITXA
ARIKETAK
Butano-banatzaileak bosgarren solairura igo behar izan Hainbesteko indarra eginda, urrun joan Harrijasotzaileek aurreko egunean hamar aldiz baino gehiago altxatu (zuten /zien) Zuri sega zorroztea ahaztu egin Unai Basurkori txalo zaparrada jo Ganaduzaleek dirutza eskaini Idi-probetan apostua egitea oso gustatzen Ikusleetako batzuk Iban Mayori bizikleta aurrean jarri
bonbonak. (zituzten/zitzaion) aizkora Mindegiari. (zitzaion/zioten) harri hori.
; horregatik ez zuen mozten. (zitzaizun/zituen) Getxora heltzean. (zioten/zuten) osabari asto zahar haren truke. (zioten/zitzaizun) gure aitita zenari. (zitzaion/zioten) . (zien/zitzaion) . (zitzaizkion/zituzten)
Euskal Herriko sokatira taldeak kanpotarrei alde ederra atera
220
5. FITXA
ARIKETAK
1 Jarri aditz laguntzaile hauek dagokien lekuan.
zenidan genuen Zuk niri lehenago esan behar Egun hartatik aurrera ez Makurtu zirenean koroa burutik erori Umea dortokei begira geratu
zuen zituen
zitzaien zizkion zuen zion zitzaien zitzaion hori. Orain berandu da.
lagunak gehiago jo. . miss guztiei. . oso kezkaturik. txoferrari osabak. tximinoak txori txikia. dena argitzeko. umea ibilaldi osoan.
Behin oztopo hori gaindituta, guk lanarekin jarraitu
Halako batean txanogorritxori otsoa agertu Pare bat galdera egin Gaineran eraman Bizkarrean eraman behar izan
2 Osatu taula falta diren datuekin.
Entrenatzaileak bere kapitainari deitu
NOIZ atzo lehengoan iaz maiz
NOR/NORI/NORK
EKINTZA parte hartu
ADITZ LAGUNTZAILEA zenuten
gurasoek/gu gu mendizale bat/haiei elkarte horietakoek
jaira eraman Ibilaldira joan Institutura joaten eranskailuak banatu laguntzen laguntza eske etortzen zizkiguten zeniguten zait
ARIKETAK
beti sarritan egunero noiz edo noiz txikitan tarteka Angelen txakurra/guri zuek/katua aitak/guri
miazkatzera hurbiltzen kotxean eramaten kromoak erosi zizkigun
3 Bete hutsuneak aditz egokiekin orain eta lehen aldian.
(nor-nori, nor-nork, nor-nori-nork) Erabat engainatu Bostekoa eman Oso ondo ulertu Abandonatu Adarra jo Zuengandik urrundu Poltsatik erori Ospitalera eraman Besoetan eraman Salatu . (nik/zu)
. (guk/haiek) . (haiek/niri) azalpenak. (hark/niri) . (haiek/gu) . (haiek/hari) . (haiek) . (haiek/niri) . (zuek/hura) . (zuk/ni)
221
5. FITXA
ARIKETAK
4 Jar itzazu aditz laguntzaile hauek lehen aldian.
dute: diote: dizkidazue: gaitu: zaio: diguzue: zaizkie: naute: zaituztegu: dizkiete:
222
1
(nor) Ez
6. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA ORAINALDIAN
1 Bete hutsuneak.
Nire prakak gorriak izango Zu soinekoa erostera bakarrik joango Betarreko horiek aldean jantzita joango ausartuko. Kotxea ondo egongo Gu garaiz helduko Galdezka etorriko Ni arriskuaz ohartuko Haiek errumaniarrak
2 Aukeratu ondorio egokia.
, zezenak atzetik etorriko , herriko denda batera joango (ni), ez
. . (zu) nirekin joaten
, ez , ez (zuek), euskaraz arituko , segur aski ez , errumanieraz arituko
zure laguna autobusez joango. izango. , (zuek) zalantza barik. hurreratuko. . haserretuko (zuek).
txakur horrengana hurbilduko, nire lagunarena ez
Zuk tortilla egiten ikasiko bazenu, Guk xaboi gehiago erabiliko bagenu, Gurean afalduko bazenute, Txapelketa horretan gure lagunek parte hartuko balute, Ipuin politak kontatuko balitu, Lanak arin bukatuko balitu, Txakurrek muturrekoa eramango balute, Esaldi luzeagoak idatziko banitu, Irakasleak lanak gorriz zuzenduko balitu, Ordenagailuz egin ahal izango bagenu,
ARIKETAK
a. ...telebista ikusi ahal izango luke. b. ...ederki gozatuko zenukete. c. ...arin batean amaituko genituzke lanak. d. ...afaria prestatuko zenuke . e. ...zerbait irabaziko lukete.
3 Inguratu aukera egokia.
f. ...ez nuke leku nahikoa izango. g. ...denok jaramon egingo genioke. h. ...jai edukiko genuke. i. ...garbiago edukiko genuke kotxea. j. ...ezin izango lukete haginka egin.
(nor-nori-nork) Guk liburuari forroa kenduko (bagenio/bagenu), zikindu egingo (genioke/genuke). Guk eranskailu hau zuei emango (bazenute/bagenizue), paper-zorroan erantsiko (zenuke/zenukete). Nik orriak sailkagailuan sartuko (banizkio/banitu) ikasle horri, errazago erakutsiko (lidake/lizkidake) lanak. Aitak ni zigortuko (balit/banindu), nik ez (nuke/nioke jasango). Nik zu kale gorrian ikusiko (bazintut/banizu), lagunduko (nizuke/nizun). Zuek lagunei Aralarretik gazta ekarriko (bazeniete/bazintuzte), eskerrik asko esango (lizuekete/lukete) zuei. Umeek aurpegia margotuko (balute/baliote), aitek ipurdikoa emanda etxera eramango (lukete/lituzkete).
223
6. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA ORAINALDIAN
Hozkailutik zuek niri garagardo fresko bat aterako (bazenute/bazenidate), nik zuei eskertuko (nizueke/nuke). Gurasook antzerkitik autoz ekarriko (bagintu/bagintuzte), guk ez (genieke/genizkieke) ezetzik esango. Lagunek niri auto berria eskatuko (banindute/balidate), nik zalantzarik gabe utziko (nieke/nuke) haiei.
4 Aztertu aditzak adibidean bezala.
(nor-nori-nork / nor-nork). Balizkit: Haiek - niri - zerbait (pluralez). Baldintza. Banizu: Banitu: Bazenituzte: Balio: Zenidakete: Nizkieke: Genituzke: Zintuzket: Zenizkidakete:
224
7. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA IHPOTETIKOA ORAINALDIAN
1 Asmatu baldintza hauen ondorioak.
Guk Ane ondo ezagutuko bagenu, Lagunak agurtuko ez bagenitu, Hura mehatxatuko balute, Lapurretan ikusiko balituzte, Epaitegira joango balira, Dirua eskainiko baliote, Gozokiak gustatuko balitzaizkio, Arrantzan joango balira, Eskupilotan berarekin arituko balitz, Animaliaren bat erosiko balu,
2 Ezabatu oker dagoena eta berridatzi.
Nik ile-apaintzaileari motz-motz uzteko esango (banio/banioke), errotik moztuko (lidake/lizkidake) ilea. Margolariek niri etxea gorriz pintatuko (balute/balidate), oso haserretuko (nintzateke/nuke). Zuek haiei alemanieraz hitz egingo (bazenizkiete/bazeniete), ez (lizuekete/lizukete) piperrrik ere ulertuko. Euskaraz hitz egiten entzungo (bazenidate/bazenidaten), poztu egingo (nintzatekeen/nintzateke). Txakurrak garbitzaileari erasoko (balio/balu), arazoak eragingo (lioke/lizkioke) nagusiari. Jokolari horiek jokoz kanpo geratuko (balitz/balira), alde egingo (lirateke/lukete). Tabernariak tabernan itoginak (balitu/balituzte), iturginari deituko (liokete/lioke). Lagunek autoz ekarriko (banindute/balidate), ez (nintzateke/zinateke) bustiko. Kirolari aparta izango (balitz/balira), fitxatuta egongo (litzateke/lirateke) honezkero. Umeak igerilekura eramango (bagenitu/bagenizkie), poz-pozik etorriko (litzateke/lirateke).
ARIKETAK
225
7. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA IHPOTETIKOA ORAINALDIAN
3 Bete hutsuneak aditz egokiarekin.
(nor / nor-nori) Goseak jaikiko Maren garaiz etorriko Lobari txakur hori hurbilduko Hura txakurrari oihuka hasiko Amaren bat galdezka etorriko Jokalariei ordua ahaztuko Autoko atea bidean zabalduko Niri negar malkoak aterako Zuei ere garauak aterako Zuri partida interesatuko
4 Jarri dagozkien pertsonak.
, ondo gosaltzea gustatuko , pelikula osoa ikustea gustatuko , oihuka hasiko , txakurra urduritu egingo (guri), pozik irtengo , haiek berandu helduko (zuei), istripuren bat gertatuko , jendea hurbildu egingo , medikuarenera joango , ixilik egongo .
. . . . erantzutera. partidara. . . .
bagenizkie: nizkieke: nituzke: nenidakete: balitzaie: litzaizkioke: genuke: balitzaizkigu: litzaizkidake: lidakete:
226
8. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA LEHENALDIAN
1 Osatu esaldiak ondoriozko aditza jarriz.
(nor/nor-nork) Puxtarriak izan banitu, zuekin jolastuko Baina eguraldi txarra egin izan balu, gu busti egingo Zuek bokatak ekarri bazenitu, askari ederra egingo Hala ere, eguzkia egin balu, guk ondo pasatuko Zuk ni etxera gonbidatu baninduzu, gustura joango Zu atzo agertu bazina, guk poz handia hartuko Lagunek non aparkatu aurkitu balute, automobila bertan utziko Nik indarrik izan banu, zakua bizkar gainean jasoko Haurrek margoak izan balituzte, koadro politak egingo
2 Bete hutsuneak aditz egokiak sartuz.
. . . . . . . . . .
Irakasleek ikasleak mespretxatu balituzte, ikasleek ere beste horrenbeste egingo
(nor/nor- nork/nor-nori-nork) eraiki eman saldu izan esan erosi izan hitz egin eduki zigortu
Guk umore ona Zure neba-arrebei Nik bista txarra Aitak ni Epaimahaikoek Aitorri saria Umeari zakurra Borda egurrezkoa Gizon horiek guri liburu bitxi horiek Abentura horretako protagonista Suahilieraz Izaskunek ortua
3 Lotu goiko esaldiak albokoekin:
, joango ginen. , etorriko ziren. , ez nituen ikusiko hitz horiek. , negar egingo nuen. , poz-pozik egongo zen. , txabolan biziko zen. , oraindik zutik egongo zen. , dirua alferrik botako genuen. , oso famatu izango nintzen. , inork ez zien ulertuko. , udan letxugak jango genituen.
ARIKETAK
Txintik esan ez banio, Diru asko irabazi izan balute, Gorka etxerako lanak izan balitu, Zugatik ezan ez balitz, Ondarroara joan balitz, Aldizkari horiek erosi izan ez balitu, Beregan konfiantzarik izan balu, Niri txokolate horiek ekarri izan balizkit, Koadro hori horma horretan zintzilikatu bazenu, Hizlariek horretaz hitz egin balute,
gustura jango nituen. guztion artean banatuko zuten. ez nuen lan hori lortuko. bakarrik egingo zituen. dotore geratuko zen bulegoa. lagun ondarrutarrak izango zituen. haserretu egingo zen. dena argiago egongo zen. gauzak hobeto aterako ziren. ez zituen horrelako kontuak irakurriko.
227
8. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA LEHENALDIAN
4 Ezabatu aukera desegokia eta berridatzi.
Jonek anaiari dena kontatu (balio/baliote), haserre bizian jarriko (zen/litzateke). Bilboraino motorrez joan (balira/balute), busti egingo (zen/lirateke). Aireportuko maletak galdu (balituzte/balitzaie), ez (litzateke/zen) arazorik egongo. Zauriren bat izango (bazenu/bazina), iodoa eman beharko (zenion/zenioke). Liburuari orri horiek kenduko (bagenizkio/balitzaio), ez (zen/litzateke) igarriko. Neska jatorra izango (balitz/balitzaio), lagun gehiago izango (zituen/lituzke). Irakasleak agindutakoa egin (bagenu/bagenitu), hobeto ulertuko (genuke/genuen). Hori lehenago zeure buruari galdetuko (bazenio/bazenu), agian gauzak hobeto joango (lirateke/ziren). Ortuan azenarioak jarri izan (balitu/balu), entsalada ederrak egingo (zituen/lituzke). Kafesnea gailetekin hartuko (banu/banitu), bete-bete eginda geratuko (nintzateke/nintzen).
228
9. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: BALDINTZA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN
1 Bete hutsuneak.
(nor / nor-nori) Niri futbola gustatu izan ba Zuek zinema horretara sartu ba Zapata berriak apurtu ba Niri kiniela bat aterako ba Gurasoak hil ez ba Guri erlojua apurtu ba Bera niri kexaka etorri ba Zuri ile asko jausi ba
2 Zuzendu aditzean oker dagoena.
, partida guztietara joango negar batean egongo , pelikula ez guri, ama haserretu egingo , ez , eurekin biziko , konpontzera zugana joango , laguntzera joan , urduri jarriko . dagoeneko burusoil egongo . hemen egongo orain. . .
. . gustatuko. .
Zure lagunari baloia balkoitik erori ba
Haiek Enekori diru eske hurbildu ba
gure Eneko
Haiei gurasoak haserretu balitzaie, berdin emango lieke. Niri hori ekartzea ahaztuko balitz, ez nizuke zuri ezer esango. Indarrik izango banitu, oraintxe bertan altxatuko nuke. Zuk niri galdera hori egingo banizu, ez zeniguke erantzungo. Eskaleari dirua emango banu, poztu egingo zen. Zuk kandelak piztu bazenu, hobeto ikusiko genuen. Zuei atea itxi balitzaizue, ezin izango zinatekete sar. Liburuaren azala bustiko balitzaigu, beste bat erosi beharko genuen. Guri zigarroa itzali balitzaigu, beste bat piztuko genuen. Txakurkumea gaixotuko balitzaio, albaitariarenera joango zen.
ARIKETAK
229
9. FITXA
ARIKETAK
3 Osatu esaldia ondorioa jarriz.
Eguraldi ona izan bagenu, Niregana etorri bazinete, Zuk laguna biziki maite izan bazenu, Aldizkari horiek erosi bazenitu, Musu bat eman bazenit, Liburua gustatu balitzaio, Triste egon balitz, Bilbora joan izan balira, Zuk ezagutu izan bazenu, Kepari niri opari bat ekarri bazenit,
4 Jarri ondoriozko forma hauek lehen aldian.
litzateke: zuke: litzaizkidake: nioke: zenizkidake: lituzke: gintuzke: nindukete: lirateke: litzaioke:
230
10. FITXA
ARIKETAK
1 Bete hutsuneak.
Gaur dirurik banu, zinera joango Orain tortilla jango banu, gauean ez Atzo kafe hutsa hartu izan banu, ez Haiek gogorik izan balute, ordainduko Ehizan joan balira, gaur segur aski txoriak jango Sagardo ona erosiko balute, gustura edango
(ni). afalduko. gauean begirik bilduko. . . haiek. . . (guk).
Irakasleek ezagutuko bagintuzte, zalantza barik agurtuko Zuei indabak gustatu balitzaizkizue, gaurkoak jango Gu Getariako kaira joan bagina, baporeak ikusiko Ez
ezer esango, gertatutakoaren berri izan bazenute.
2 Jarri baldintzari aditz egokia.
Berandu (izan) Nik min (hartu) Ama arduratuta (egon) Film hori Enekori (gustatu)
ez balitz, Kultur etxera joango ginateke. banu, esango nizun. balitz, guri dena kontatuko liguke. ez balitzaio, kexaka etorriko zitzaigun. balira, oker jokatuko lukete. bagintu, askoz lehenago helduko ginen balitz, ezin izango ginateke beste aldera igaro. balu, ez zuen horrelako jokatuko. balituzte, etengabe hazka egin lukete.
ARIKETAK
Futbolariak entrenatu gabe (egon) Bere kotxean (ekarri) Zubia (erori) Sorginetan (sinestu) Zorriak (izan) Nagusia jaten ematera (hurbildu)
balitzaie, pozarren egongo ziren.
3 Jarri baldintza eta ondoriozko aditz formak orain eta lehen aldian.
BALDINTZA nik haiei batzuk zuk ni zuk guri zerbait hura niri haiek zuri batzuk guri haiek haiek gu zuk haiek haiek ni guk haiei batzuek
ONDORIOA ORAIN
ONDORIOA LEHEN
231
10. FITXA
ARIKETAK
4 Aukeratu aditz egokiak.
Nik betaurrekoak edukiko a) banitu/banizkio Kutsagarriak a) izan balira/balira Haiei lainoa azalduko a) balitzaie/balitzaie Arazoren bat izan a) balute/banitu Zuk arraina labean sartuko a) bazenu/balio Txakurrek haurrari heldu a) baliote/litzaioke Antzezlan hori hemen antzeztuko a) balitz/genituen Lepotik heldu a) balio/ziguten Zuek egoerari aurre egin a) bazeniote/nuke Txoriari hegoak ebaki a) banizkio/zineten , ez
, hobeto ikusiko b) nuke/bazeniote ere jango. b) genituen/balute , buelta eman beharko b) lukete/bazenu , (haiek) telefonoz deituko b) ziguten/balute , gozoago geratuko b) litzaizuke/bazenio , zauri larriak egingo b) zizkioten/lukete
(haiek).
(haiek guri)
zuri.
, makina bat jende joango b) litzateke/zen
, ikaratu egingo b) zen/litzateke
, egoera hobean egongo b) zineten/zitzaizun , nirea izango b) zen/zizkioten .
232
1
(nor)
11. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AHALERA ORAINALDIAN
1 Bete hutsuneak.
Hau eguraldia! Gu gaur mendira joan Hori guztia egin ondoren zuek lasai gera Zuk itsasoan beldurrik gabe sar Edozein unetan mintza Bihar arte gu zain egon Kontuz ibil zaitezte! Hori ikututa erre Zuek nagusiak zaretenez, bakarrik joan Edonor ezin Lorategi horretako loreak ezin Ur handitan sartzen bagara, ito egin
2 Aukeratu aditz egokia.
. . , sorosleak daude-eta. horiek gai horretaz. . -eta. institutura. zapaldu. .
bizi egoera horretan.
(zer/nork) Zuk horrela jokatuz gero, arazoak izan Nik ezin Gosea guk ogia janez ken Haiek berriro hauta Nork eska Zuek ezin (ditzakezu/dezake). (dezakegu/ditzakete). (dezakete/ditzakezu) alkate hori. (dezake/dezake) behartsuentzako laguntza? (dezake/dezakegu). (ditzakete/dezake) aldizkari horiek. (dezakezu/ditzaket) gertatutakoa ospatzeko.
ARIKETAK
(ditzaket/dezakezu) gutun horiek guztiak irakur ordu batean.
Piratei buruzko liburu hori edonork irakur Gaztegunera hurbiltzen badir, bertan ikus Institutuko txirrina edonoiz jo Nahi baduzu, jaialdi bat antola
3 Ezabatu oker dagoena.
(ditzakezue/ditzakezue) traste horiek guztiak eraman. (dezake/dezakete) atezainak.
(nor/zer- nork). Kirol-mota horretan zuk edonon jardun dezakezu/zaitezke. Atletismo proba horiek estadioan egin daitezke/ditzake. Oso jauzi luzeak egin daitezke/ditzake jauzilari horrek. Lasterketa horretan edonork har daiteke/dezake parte. Horretarako zuk teknika desberdinak erabil ditzakezu/zaitezke. Dantzariak gorputzak noranahi mugi dezake/daiteke. Zure jarrerak garrantzia handia izan dezake/daiteke. Azeriak leku desberdinetan aurki daitezke/ditzake. Segurtasun sistema desberdinak egon daitezke/daiteke. Aurkikuntza horiek aspaldikoak izan daitezke/ditzakete.
233
11. FITXA
ARIKETAK
4 Erantzun hurrengo galderei ahalera erabiliz.
Zer egin dezakegu hizkuntza bat ikasteko? (telebista ikusi) (irratia entzun) Zer egin dezakezu ondo pasatzeko?(liburuak irakurri) (futbolean jokatu) Zer egin dezakezue sudokua amaitzeko? (laguntza eskatu) (soluziobideetan begira) Zer egin dezaket hotzik ez izateko? (arropa gehiago) (salda beroa hartu) Zer egin dezakete haiek saskibaloian ondo jokatzeko? (entrenatzailea ona kontratatu) (gogoz jokatu)
234
12. FITXA
ARIKETAK
1 Bete hutsuneak.
Bilbon zuk txokolatezko sardinak eros Guk San Ferminetara zapi gorria lepoan joan Idiazabalgo gazta guk ezin Parisen badakizu zer ikus Ardo ona Errioxa edo Galiziakoa izan Guk Tolosako indabak txorizo egosiarekin jan Zuek produktu asko eros Getaria edo Bakioko txakolina erraz aurki Ardien mami naturala ezin
2 Markatu aditz zuzena.
. . . . . edozein azokatan. guk edozein urtarotan jan. azoka horretan. edonon aurki. zuek ?
Nik Gernikako piperrekin plater gozoa presta
Indabak egosita presta
zaitezke.
ditzakezu. dezakezu. dezakegu. dezakezu. zaitezke. ditzakegu. ditzakezu.
Ekarri duzun txakolin hori hotz atera Erositako mamia azukrearekin jan Zuk babak edozein lapikotan presta Nik ezin ditzaket ditzaket
erosi dilista horiek denda horretan. ditzakete Tolosako teilak. garabantzu horiek janda. dezakezue. dezakezue. haragirik jan. ditzakezue.
ARIKETAK
Haiek edozein dendatan eros Zuk azkar ase dezakezu
dezakete zaitezke
Pastela jandakoan zuek gustura gera
zaitezkete.
Emandako urdaiazpiko ogitartekoa arin batean jan Alergikoa denez, ezin dezake ditzake
3 Bete hutsuneak aditz zuzena aurkeratuz.
dezake
dezakezu gaitezke gaitezke ditzakete .
ditzakezue daitezke zaitezkete dezakete
dezake
Antilope jauzilariak edan gabe bizi Palma-urtxintxak lurra zula Kobraren horzkada bakarrak elefantea bera hil Zuk nahi baduzu, etxera iguana bat eraman Guk ezin Zoologiko horretara ezin Gu ezin Denda horretara hurbil
dituen hanka indartsuekin. . . .
Kameleoiek, espezieen arabera, 7 cm-tik 60 cm-rainoko luzera eduki animaliak kaiola barruan ikus. zuek jana sar, debekatuta dago eta. zuek. baso horretan sar otsoak badaude. guakamaioa ikustera.
Lehoinabarra ikustera parke horretara joan
235
12. FITXA
ARIKETAK
4 Osatu taula falta diren elementuak jarriz.
NOR haiek haiek ni hura gu zuek haiek haiek haiek zuek
NORK
EKINTZA etorri
ADITZ JOKATUA
zuk
ekarri hurbildu
guk
erosi urrundu nekatu
zuek nik
eraman salatu erori saiatu
236
1
(nor)
13. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AHALERA LEHENALDIAN
1 Berridatzi esaldiak ahalerako laguntzaileak erabiliz.
Hirian bizi zenez, sarritan joan ahal zen antzokira. Lehen zu bizikletaz etorri ahal zinen lanera; orain, ostera, ezinezkoa da. Gu ezin ginen joan horra umeak ginelako. Haiek ezin ziren uretara sartu soroslerik ez zegoelako. Ni ezin nintzen harritu asko ikusitako nintzelako. Ezin ziren hurbildu egun horretan olatu itzelak zeudelako. Gu fidatu ahal ginen herrian oso ezaguna zelako. Ane geratu ahal zen gurekin trena oraindik etorri ez zelako. Txakurrak lehen edonondik ibili ahal ziren, ez gaur bezala. Isilik geratu ahal nintzen, baina iritzia eman nahiago izan nuen.
2 Bete hutsuneak ahalera erabiliz.
(zer/nork) Lehen guk liburuetatik fotokopiak atera Zuek orain dela lau hilabete ezin Eramandako zapatila haiekin zuk balleta dantza Zuk metro hori ezin geltoki horretan har. . botorik eman. baina bakarrik joan nahi nuen. agiri horiek guztiak. , baina epea pasatu zitzaigun. ? Irabazitako diruarekin guk larruzko jaka hura eros Orain dela urte asko emakumeek ezin Laguntzaileak eraman Zuek inprima Txapelketa horretan parte har Bilera horretan zuek hitz egin . hanka lurrean jar. .
237
ARIKETAK
13. FITXA
ARIKETAK
3 Aukeratu aditz egokia.
(nor/zer-nork) Orain urte batzuek bide bazterretik oinez joan Lehen ia leku guztietan erre Guk edonon utz Antzina umeek kalean jolas egin Aspaldi sexu berekoak ezin Ni umetan ezin Behinola Galdakaora zu ezin Zuek gol asko sar Saia Aizu, denontzako orriak ekar
4 Erantzun galderei.
(gintezkeen/zezaketen). (zitekeen/zenitzakeen).
(genezakeen/zenitzaketen) kotxea. (zezaketen/genezakeen). (zitezkeen/gintezkeen) ezkon. (nintekeen/zitezkeen) berandu oheratu. (zintezkeen/nintekeen) metroz joan. (zenitzaketen/zintezkeen) partida horretan. (zintezkeen/nezakeen), behintzat, hobeto egiten, ezta? (zenitzakeen/zitekeen).
(nor/zer-nork) Norekin hitz egin zenezakeen bilera hartan? Zer erantzun zenezaketen galdera haren aurrean? Arazo hura zuon abokatuak konpon zezakeen? Ez genekien. Nora joan gintezkeen afariaren ostean? Nortzuek eman zezaketen horri buruzko informazioa? Zer egin zenezakeen pasa den udan? Uholdeen ostean eraiki zezaketen baserria berriro? Zer eraman genezakeen lehen eskolara? Nondik joan zintezketen errekaren beste aldera? Zer ekar zenezaketen institutura egun horretan?
238
14. FITXA
ARIKETAK
1 Osatu esaldiak ahalera lehenaldian erabiliz.
Bilbora etorri (gu) Etxea margotu (zuek) Eleberria idatzi (hori) Arraina erosi (gu) Bakarrik geratu (zu) Arazoa konpondu (hura) Astoa erosi (haiek) Pastela egin (zuk) Ikastaroa egin (zuek) Agiria eskatu (haiek)
2 Bete hutsuneak.
. . . . . . . . . .
Poliziek karneta eska Gu kobazuloetan sar Eskuz egin Txakurrek hozka egin Zuk txoria eros Ni oinez joan Haiek denak batera sar Oposizioetan izena eman Botoen ehuneko garrantzitsua lor
3 Aukeratu zuzena.
. . (guk) koaderno horiek ; horregatik zeuden lotuta. , baina arraina nahiago izan zenuen. baina oso nekatuta nengoen. , baina nortasun agiria eskatzen zieten. , zergatik ez zineten aurkeztu? . guk hauteskunde haietan.
ARIKETAK
Ez daukagu txiskerorik, baina pospoloak eduki
Zergatik ez didazue esan? Kotxea ekar Prakak urdinak eros Kanta politen bat asma Josuren bordara joan Tontorrera heltzen saia Uretako motoa eros Zortzierako heltzen saia Enbor horiek aizkoraz oso erraz apur Hamabi urteko ume batek egin Hori ikustean Ane triste jar
(nezaken/nezakeen). (zenitzaketen/zenezaketen). (genezake/genitzake). (gintezken/gintezkeen). (genezakeen/gintezkeen).
(genezake/gintezke). (zintezkeen/zenezakete). (zitezkeen/genezakeen). (zezakeen/zitekeen). (zitekeen/zezakeen).
239
14. FITXA
ARIKETAK
4 Jarri aditz hauek era trinkoan.
Joan ahal izan ginen: Eraman ahal genuen: Erosi ahal izan zituzten: Ekarri ahal nituen: Hurbildu ahal ziren: Ezin zituen hartu: Ezin ziren saiatu: Igo ahal zineten: Apurtu ahal izan zenituen: Txikitu ahal izan zenuten:
240
15. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AHALERA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN
1 Jarri aditzak orainaldian.
Haiek txoko txikian kutxatxo itxia utz zezaketen. Gehien-gehienetan tolestuta gera zitezkeen. Txetxeak lolo egin zezakeen gu jolastu bitartean. Oilar haiek ezin zezaketen kukurruku egin. Kakalardoak bildu ostean, zuk ezin zenitzakeen akabatu. Argiaren argitan argi ikus nezakeen gertatutako guztia. Ezin zenezaketan isil-misilean gorde kontatutakoa. Labur-labur azaldu zenezaketen eguneko ikasgaia. Elkartzen ginenean noiz edo noiz horretaz hitz egin genezakeen. Egun osoan egon zintezketen zuek pozez kantari.
2 Bete hutsuneak.
Lehen ura edonondik atera Etxean gera Gero zuek gure jaitxora etor Egun nor bizi Guk ekar Zuek ezin Zuk ezin Eneritz egun oso egon Igerian ez badakite, oso erraz ito
3 Aukeratu aditz zuzena.
guk. baina atera egin ginen. nahi izanez gero. egoera horretan? ardoa, baina ez genekien non erosi. orain ariketa buka hiztegian begiratu gabe. . isildu gabe. Hain da berritsua ! .
ARIKETAK
Zuek nahi ez bazenuten ere,egin
oraintxe bertan harri horiek jaso.
Udalak esan arte ezin Zuen arbola bota zuen eta gero ezin Guk arrantza egin Astoak ezin Karrakaz hots handia atera Ardiek ere ardiak izan omen Ahariek ahari gorria adarrean joan
artea bota. (dezakete/daitezke) itzalik aurkitu. (zezaketen/zitekeen) , baina mendira joan ginen. (genezakeen/gintezkeen) arrantza egin muturrekoa jarri ziotelako. (zezakeen/zitekeen) zuek manifestazio horretan. (zenezaketen/zenezaketeen) . (ditzakete/daitezke) . (dezakete/daitezke) . (zenezakete/zintezketen) . (genezakeen/dezakegu) geldi egon. (zezakeen/zitekeen)
Berandutu izan ez balitzaizue, ordurako hel Orain itxaron bitartea sudoku bat egin Heldu nion arren, ezin
241
15. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AHALERA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN
4 Jarri aditz hauek lehen aldian.
Daitezke: Daiteke: Dezakezu: Ditzakete: Ditzakegu:
Dezakegu: Ditzaket: Gaitezke: Zaitezkete: Zaitezke:
242
16. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: SUBJUNTIBOA ORAINALDIAN
1 Erabili subjuntibozko aditzak nominalizazioaren ordez.
Ni joateko deitu didate. Zuek etortzeko ez dute deitu behar. Ez diogu ezer esango ez kezkatzeko. Zu ausartzeko ekarri behar izan dut. Haiek ni ez hurbiltzeko isildu egin dira. Haiek geratzea nahi izan dute. Laster zu itzultzea espero dut. Gu saiatzea komeni da. Ane ez agertzea nahiago duzue. Zoriontsuak izatea opa dizuet.
2 Erantzun galderari: Zer esan du?
Etor zaitez F Itxi atea F Ekarri bokatak F Eraman ezazu motxila F Etor zaitez laguntzera F Zoazte pikutara F Ekarri itzazue liburuak F Egin ezazu azkar F Zatoz hona F Zoaz etxera F
3 Bete hutsuneak.
ARIKETAK
Uretan bota ezazu ondo (disolbatu) Haizeatu behar ditugu birusak (kanporatu) Ondo argi azaldu diot arazorik (eragin, ez) Guk barrabas-belarra (jaso) Arbola mota asko (ikusi) Zuek gauzak argi (izan) Makina bat galanperna (bildu, zuek) Zuk kolore egokia (aukeratu) Guk ur-arkakusorik (ez ikusi) Etxera joateko makina (hondatu)
. . . nahi dute. espero dut. komeni da. espero dugu. nahi dut espero dut. nahi dute.
243
16. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: SUBJUNTIBOA ORAINALDIAN
4 Berridatzi esaldiak subjuntiboa erabiliz.
Zuek polikiago ibiltzea nahi genuke. Loreak biltzeko eskatu diet. Hiru liburu irakurtzeko agindu digute. Kanpoan geratzeko eskatu digute. Guraso guztiak joatea komeni da. Afaria prestatzeko esan ditu, baina... Garaiz oheratzeko esan diguzue. Hori guztia mugitzeko esan dizuet. Zortzietarako heltzeko utzi dizut kotxea. Indarra izateko, asko jan behar duzue.
244
1
(nor)
17. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: SUBJUNTIBOA LEHENALDIAN
1 Bete hutsuneak.
Zuei garaiz (itzuli) Zu ere taldean (sartu) Ondo (portatu) Lasaiago (ibili) (mugi, gu) Bakarrik zegoela eta berarekin (joan)
utzi nizuen autoa. agindu zizuten. eskatu nien. . , lehenago atera behar zenuen. esan digu Anek, trena galduko dugu eta. eskatu zidan. ? .
Etxeko giltza utzi zidaten, nahi nuenean (sartu)
Zer egin behar zen garai horretan jendea pozik bizi Lasaigarria eman behar izan genion, lasai (egon) (isildu, bera)
2 Aukeratu aditz zuzena.
esan nion, berritsu halakoa!
(nor/zer-nork) Beregana hurbil(du) Guk horiek (hartu) Zuek etxera (itzuli) Behar zuena (erosi) Idazkera (ulertu, zuk) Txakurrak (zuek, lotu) Ariketak (hura, amaitu) Hitzordua jarri genuen elkar (ikusi) Ordu erdi eman genien izarrak (zenbatu) Pizza ederrak prestatu zenituzten guk (jan)
3 Jarri aditz egokia subjuntibozko lehenaldian edo orainaldian.
agindu zigun. (genezan/gintezen) nahi zuen amak. (genitzan/gintezen) espero zuten. (zenitzaten/zintezten) supermerkatura eraman nuen. (zezan/zedin) ordenagailuz egin nizun. (zenezan/zintezen) eskatu genizuen. (zenezaten/zintezen) lagundu egin nion. (zitzan/zedin) . (genezan/gintezen) . (genitzan/gintezen)
ARIKETAK
. (zitzaten/zitezen)
Gonbidatu asko (etorri) Zu (erori) Bilbon (gu ez ito) Guk dena (prestatu) Epaileak txilibitua jo du partida (hasi) Arazo guztiak (konpondu, zuek) (Aspertu ez, hura) Oroigarriren bat (ekarri, hura) Arropa asko eramaten diot (josi, hura)
eginahalak egin ditu. hankartekoa jarri zizun ikaskideak. neurriak hartuko ditugu. deitu ziguten. . medikuarenera jotzea espero dut. sudokuak ematen nizkion opari. . dei bat egin nion. .
Beti zirikatzen ditut bitxikeriaren bat (kontatu)
245
17. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: SUBJUNTIBOA LEHENALDIAN
Zertarako eman zenion kromo hori? (albumean itsatsi) Zer esan zion medikuak ebakuntza egin eta gero? (atseden hartu) Zertarako ekarri dituzue hainbeste argazki? (zuek ikusi) Zer agindu ziguten etxetik irteterako? (garaiz erretira) Zer komeni da egitea kasu horretan? (medikuarekin kontsultatu) Zer nahi zuten antolatzaileek, bada? (jendea parte hartu) Zertarako irten ziren leihoetara? (denak ikusi haiek) Zer eskatu zitzaion publikoari? (txaloak jo) Zer nahiago zuen, gu gelditzea ala eurekin joatea? (gelditu) Zer esan genien umeei? (osasuntsu jan)
246
18. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AGINTERA
1 Ordezka ezazu infinitiboa aginte adizkiak jarriz.
(nor/zer-nork) Ezer ez dakizu eta egon isilik, mesedez! Zuek ez erosi ikusitako guztia. Ekarri egunkariok ea zer dakarten! Gorde ondo diruzorroa, lapur asko dabil eta. Lasaitu, emakumea, ez da ezer jazoko. Eutsi, gazteok, ez galdu itxaropenik! Erakutsi poltsa, ea zer daukazun! Joan bazterrera, ez dago lekurik eta! Eraman ogitartekoak badaezpada. Sartu barrura, hemen gaude eta!
2 Hutsuneak bete itzazu.
Botoa eman Eman Joan Eros Piztu Mugi Jolas Etor Ekar Ken(du)
(zuk), garrantzitsua da eta! (zuek) bakea, hitz egin nahi dugu eta! (zu), ez zaizu damutuko! (zuk), merke daude eta! (zuek) argiak, ez da ezer ikusten. (zu), berandu da. elkarrekin! hona! lanok! (zuk) hanka hortik, mesedez!
ARIKETAK
3 Irakurri esaldiak eta eman agindua edo aholkua.
Umeari belarra ez zapaltzeko. F Inori kontuz ibiltzeko. F Ezer ez ikutzeko. F Medikuarenera joateko. F Isiltzeko. F Zuri zerbait emateko. F Lasaitzeko. F Norbaiti enkargu bat emateko. F Norbait bakean uzteko. F Apur batean itxaroteko. F
247
18. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AGINTERA
4 Aukera ezazu erantzun zuzena.
(zer-nork/zer-nori-nork) Utziozu euritakoa Ikerneri, euria ari du eta. Utz ezazu euritakoa Ikerneri, euria ari du eta. Esaiozu egia horiei, gure lagunak dira eta. Esaiezu egia horiei, gure lagunak dira eta. Emaizkiezu goraintziak zure lagunari. Emaizkiozu goraintziak zure lagunari. Ekar itzazue zerbait Andorratik. Ekar ezazue zerbait Andorratik. Aizue, ireki ezazue atea, mesedez! Aizue, ireki itzazue atea, mesedez! Ekar iezadazu betaurrekoak. Ekar iezazkidazu betaurrekoak. Garbi(tu) itzazu zapatak, oso zikin daude eta. Garbi(tu) ezazu zapatak, oso zikin daude eta. Joan zaitezte pikutara denok. Joan zaitez pikutara denok. Ez zaitez zekena izan, mesedez! Ez zaitezte zekena izan, mesedez!
248
19. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AGINTERA
1 Eman eginduak era zuzenean.
Zuri zerbait barkatzeko. F Goraintziak norbaiti emateko. F Norbait pikutara bidaltzeko. F Norbaitek umeak eramateko. F Batzuk kalera joateko. F Umeaek jostailuak jasotzeko. F Norbaitek zuri bostekoa luzatzeko. F Norbaitek guri egia esateko. F Norbaitek zuri zerbait uzteko. F Norbaitek norbaiti zerbait ez egiteko. F
2 Aukeratu multzotik erantzun egokiak.
zaitez zaitezte ezazu iezazkidazu iezaiozu Eman Egin Ez Hurbil(du) Jar Saia Bidal Margo(tu) Eman Ekar
3 Bete hutsuneak.
ezazue itzazu itzazue iezazkiezu iezaiezu
Aneri bere liburua, behar du eta. etxerako lanak, mesedez! ezer arrarotik pentsa. , bestela ezin izango duzue ikusi. gauza guztiak ilaran. (zu) egia asmatzen. bat baino gehiago. atzazal guztik gorriz. goraintziak senitarteko guztiei. umeei edozer, oso konformaerrazak dira eta.
ARIKETAK
EKINTZA ekar eman eros etor sala sal bidal igorri konpon hurbil(du)
ADIZKI LAGUNTZAILEA
NORK, NOR edo NORI zuk zuk niri zuek zuek zu zuk niri zuek hari zuk guri zuk zu
ZER edo ZERTZUK horiek ogia egunkari hori kromo guztiak posta elektronikoa gutun hori leiho hori
249
1
Har
19. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: AGINTERA
4 Osatu esaldiok hutsuneak betez.
Irune, etor Itxaron
hona. Zertan ari zara? apur batean. Oraintxe noa. jostailuok. nire motxila, mesedez. . Euria ari du eta. Pellori pilota. guztiei berea. jostailuak bueltatzen. patinak Eiderri. poltsa patinak barruan sartzeko. ! Ni banoa!
Erdu, etortzeko esan dizut. Jaso Mugi Ama, eman Nik, bai zera! Eman Lagundu Eman Hara! Eutsi Busti
250
20. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: NOMINALIZAZIOA
1 Bete hutsuneak.
Dena ondo (antolatu) Ez dakite ordenagailua (erabili)
garrantzitsua da. oraindik. . .
Hala ere, laster ikasiko dute Word programan (idatzi) Ez omen zitzaion batere gustatzen eserita (lan egin) Horrela (egin) Saiatuko dela (ikasi) Euskaraz (egin) beste erremediorik ez du izango. esan zidan niri lehengoan. ere eharrezkoa izango da. daki. . .
Hori bai, euskaraz ederto batean (hitz egin) Osterantzean erraz ikas dezake (idatzi) Nik irakatsiko nioke ondo (mintzatu)
2 Aukeratu erantzun zuzena.
Sua itzaltzen ahaztu zitzaion. Sua itzaltzea ahaztu zitzaion. Berriro egiten saiatuko zarete? Berriro egitea saiatuko zarete? Horrelakoak egiten ohituta zegoen. Horrelakoak egitea ohituta zegoen. Kontu guztiak oso ondo ateratzen espero dut. Kontu guztiak oso ondo ateratzea espero dut. Badakizue ordenagailua ondo erabiltzea? Badakizue ordenagailua ondo erabiltzen?
3 Lotu galderak osatzeko.
Horra ez didate sartzen uzten. Horra ez didate sartzea uzten. Debekatuta dago autoak apartzen. Debekatuta dago autoak aparkatzea. Derrigorrezkoa zen zapatila beltzak eramaten. Derrigorrezkoa zen zapatila beltzak eramatea. Sentitzen dut berandu heltzen,baina... Sentitzen dut berantu heltzea, baina... Igeri egiteko ikasi nahi zuen. Igeri egiten ikasi nahi zuen.
ARIKETAK
Badakizue... Hasi... Debekatuta dago... Ikasi.... Ona da.... Irakatsiozu... Ahaztu zaio.... Nahitaezkoa da.... Gustuko du.... Ohituta dago....
irakurtzen? kirola egitea? egiten? gainditzea? pianoa jotzen? hitz egiten? jatea? ekartzea? erretzea? ondo esertzen?
251
20. FITXA
ARIKETAK
4 Osatu koadroa aditz bakoitza zein nominalizazio mota eskatzen duen jarriz.
NOMINALIZAZIOA
ADITZA hasi gustatu ikasi irakatsi ona da
NOMINALIZAZIOA
ADITZA ahaztu komeni izan jakin salatu derrigorrezkoa
252
21. FITXA
ARIKETAK
1 Bete hutsuneak.
Pasteur mota askotako esperimentuak (egiten) Egunkari batek milioika lira bildu zituen (lagundu) Egiaren alderdi guztiak (hartu) Ez da posible beti sesioan (egon) Geldi (egon) Ezinezkoa da jan gabe (bizi) Saia zaitezte ondo (egin)
2 Lotu nominalizazioa eta aditzak.
saiatu zen. hasten ziren. . . . .
Pasteurrek untxiei txakur amorratuen lerdena txertatu eta (gaixotu) prest egon behar da.
Mundu honetan ez daukagu nahi dugun guztia (egin) esan nizuen lehengoan. . . Oso ohituta daude horrelako bidaiak (egin)
Anek zotzekin (jan) Umea negar (egin) Horri (idatzi) Gu (joan) Ipuinak (kontatu) Edonora (igo) Kartetan (jokatu) Hiztegian (begiratu) Azkar (joan) Denok (elkar)
eskatu zigun. ausartzen da. aspertzen da. daki. geratu ginen. deitu du. gustatzen zaio. hasi da. ikasi du. ahaztu zaio.
ARIKETAK
3 Aldatu esaldiak subjuntiboaren ordez nominalizazioa jarriz.
Guraso guztiak joan daitezen komeni da. (joatea) Garaiz itzul nendin utzi zenidaten motorra. (itzultzeko) Lasai egon zaitezen eskatu dizut. (egoteko) Ondo bizi dadin osasuna behar du pertsonak. (bizitzeko) Lan egin dezan nahi duzu. (egitea) Hurbil gintezen eskatu ziguten haiek. (hurbiltzeko) Kanpoan gera gaitezela esan digute. (geratzeko) Ondo bizi gaitezen bizipoza behar izaten dugu. (bizitzeko)
253
21. FITXA
ARIKETAK
Besoetakoa bataia zezaten eraman zuen. (bataiatzera) Derrigorrezkoa da agiri guztiak ekar ditzazuen.
4 Zuzendu oker dauden nominalizazioak.
Ni ondo egitea saiatuko naiz. F Egunero hori egiten aspertu egin da. F Arroza prestatzeko eskatu genien. F Hasi oraintxe bertan irakurtzea. F Ahaztu zaio bizikletaz ibiltzea. F Badakizue alemanieraz mintzatzen. F Jostea irakatsi zidan amamak. F Komeni da zuzen idazten. F Fruta ekartzen ahaztu zaie. F Goiz etorri asmoz joan dira. F
254
22. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. NOR ORAINALDIAN
1 Jarri aditzak orainaldian.
Gaur gurasoak irakaslearekin hitz egitera (etorri) Zuek antzerkia ikustera (joan) Gu aulki horietan eserita (egon) Oraintxe bertan (joan) Hankaz gora (ibili) Haiek zornotzarrak omen (izan) Ijito horiek beruna eskatzera (etorri) Orain norekin (ibili) Ni leiho ondoan gaur hotzak (egon) Mikel eta Ane eskutik helduta (joan)
2 Aukeratu multzotik aditz egokiak eta idatzi.
. , zoazte!
. ni eskolara. Ikerne. . . zu? . .
gaude
zaude
dabiltza
goaz
dabil
doa .
zatoz
zabiltza
goaz
gaude
Zu lelokeriak entzuten aspertuta Zu bide horretatik gaizki Zuen erlojua atzeratuta Txakurra katuarengana zuzenean Haiek bero Nortzuk Mutiko bi horiek elkarrekin Gu eskola honetan gaizki ikusita Zuek osaba-izeba ikustera Nondik . gela honetan. Durangora orain? . . .
.
ARIKETAK
(zu) hain dotore jantzita?
3 Aukeratu aditz egokia eta idatzi.
Gu hemen erdi galduta Zuek perretxikotan txakurrarekin Haiek pozik Oraintxe bertan ni eskolara Zu etxe honetatik aspertuta Eguraldi itzela! Ni beroak Hori ez da horrela, oker Nondik Gu beroak
. (gabilz/gabiltza) . (zoaz/zoazte) . (noa/goaz) . (zoazte/zoaz) . (naiz/nago) . (zaude/zara) horrelako ilajearekin? (zoazte/zatozte) , aire girotua jarri beharko dugu. (gara/gaude) . (zabiltza/zabiltzate) jaialdi horretara.(doaz/doazte)
Zuek mendian, arbola artean, pozik
255
22. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. NOR ORAINALDIAN
Nora zoaz motxila lepoan? Nondik zatozte hain berandu? Noiz doaz horiek ingelesera? Ondo zabiltzate auto berriarekin? Zer, bada, hotzak zaude ala? Zuek ondo ikusita zaudete auzoan? Oraintxe goaz ala geroxeago? Nondik dabiltza orain zure lagun errumaniarrak? Bakarrik zatoz, ala? Nola zabiltza aspaldion?
256
23. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. NOR LEHENALDIAN
1 Bete hutsuneak.
Atzo Edu Donostiara (joan) Inguru horretan orduan lapurrak (ibili) Zure lagun hura ez (egon) Momentu hartan ospitalerako bidean (joan) Norekin (joan) Zuon sakelako ez (ibili) Gu lasai-lasai (joan) Ni ez (egon)
ikusi nuenean. . burutik sano. haiek. haiek. batere ondo lehengoan. . zuongana. batere ados esandakoarekin. zuek atzo goizean.
Goizean goiz autobus geltokian (egon) Bere semea une hartan ondoko kaletik (etorri)
2 Bete itzazu testu honetako hutsuneak ibili, etorri eta joan aditzak erabiliz.
AUTOBUSA Oso goiz joan ohi naiz lantokira. Atzo etxetik irtendakoan, ez inor kalean. Ilun eta ez zen ezer ikusten. Entzun, berriz, nire pausuak baino ez ziren entzuten. Halako batean, kalearen beste aldera pasatzera eta itzal bat ikus nezakeen. Gizonezko bat zen. Atzetik abiatu zitzaidan eta nik arindu egin nuen pausua. Hala ere, atzetik . Ni korrika eta bera ere korrika . Beldurtu egin nintzen. Biok kale ilunetatik zehar . Horregatik ez batere lasai. Bat-batean konturatu egin nintzen. Hara! Autobusa momentu hartan. Zorioneko eta ditxozko autobusa!
3 Jar itzazu aditz hauek lehen aldian.
eta biok harantz
Dago: Goaz: Dabiltza: Nator: Gaude: Zatozte: Zaudete: Zatoz: Doaz: Daude:
257
ARIKETAK
1
Ez
23. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. NOR LEHENALDIAN
4 Aukeratu aditz egokia eta idatzi.
inor gure etxean momentu hartan (zegoen/zeuden). kale gorrian (geunden/ginen). zu hain nekatuta? (zentorren/zentozen). zuek ikastaro hartan? (zenbiltzan/zenbiltzaten). autobusa ez galtzeko (zihoazten/zihoazen). itzaletan (gindoazen/geunden). haiek (zetozen/zeuden). Oizen istripua izan zuen hegazkina?zegoen/zetorren). horregatik erosi genuen izozki bat (geunden/ginen). ikusi zenituenean (zetozen/zihoazen).
Hotzak Nondik Norekin Haiek korrika Gu ederto batean Parisetik poz-pozik Nondik Bero Perretxikotan
258
24. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. ORAINALDIA
1 Bete hutsuneak.
Zer (eraman) Gauzatxo bat (ekarri) Ez (eduki) Ez (ukan) Zuek (jakin) Koldok ez (ekarri)
zuk esku horretan? nik zuretzat. lotsarik. Zer ari zarete? guztiak hemen, ez ditut ekarri eta. non bizi den Ane? . . . . betaurrekoak gaur.
Kepak etxeko gorabehera guztiak ondo (jakin) Guk tiradera horretan agiri asko (eduki) Itsasontzi horiek zama handia (eraman) Haiek hizkuntza horiek guztiak (jakin)
2 Aukeratu aditz egokia esaldia osatzeko.
dakartzagu daramatza dakizkigu dituzte daukate daramazue dakizue dugu dauzka dakargu Zuek azken berri ba Horrek betaurreko modernoak Guk arazo handia Zure gurasoek ez Orain Hainbat hizkuntza Zuen irakasleak urte asko Auzokoek zor handiak Nora Zama handia
3 Osatu taula.
? . esku artean. sakelakorik. ehengoak erositako eranskailuak. dagoeneko. . oraindik. ordenagailu hori? inolako laguntza barik.
ARIKETAK
NOR/ZER Haiek Motorra Hura Zaku batzuk Betaurrekoak Informatika Motxila Errezetak Lentillak Filmak
NORK hark guk zuek guk zuk nik nik zuk hark haiek
ADITZA eraman eduki ekarri eraman ukan jakin ekarri jakin eduki ekarri
259
24. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. ORAINALDIA
Zer daki karmelek? (gauza harrigarriak) Zer duzu hor poltsikoan? (sakelakoa) Zer dakarzue balixa handi horretan? (udako arropak) Zenbat hizkuntza dakizu? (batzuk) Zuek badaukazue horren berri? (bai) Zer daramazue gurdi horretan? (kalabazak) Zuek zer dakizue eskolakoez? (izenak) Non dituzu praka berriak? (poltsa honetan) Zer dakite mutiko horiek? (gaurko ikasgaiak) Guk arrainak otarrean sartu ditugu? (ez)
260
25. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. ZER-NORK LEHENALDIAN
1 Bete hutsuneak.
Txikitan makina bat kanta (jakin) Zuen lagunek gauza asko (ekarri) Zuek nire izena gogoan (eduki) Brusa berdea (eraman) Zuek ez (jakin) (ekarri, guk) Laupabost lagun (ukan) Zuk emandako loreak nik eskuan (ekarri) Mihia atera (eduki)
2 Osatu esaldiak aukera egokia eginez.
guk. . . jaialdira. mendi horien izenak. . Iparraldean. . Anttonek argazki hartan.
Nik ikusi zintudanean zuk autoa (eraman) poltsa larruzkoa zen.
geneuzkan nituen Guk azterketako horretan dena Lepoko zuria Zer Haiek trikimailu ugari Afalordua zen eta tripa-zorriak Ez Guk liburu guztiak Buruhauste itzela Zuek buruhauskarriak
3 Jarri aditzok lehen aldian.
zenekarren genekien
zekizkiten zenekartzaten zuten genekartzan .
zeukaten neraman
argazki horretan. zuk poltsa horretan hain makurtuta etortzeko? , gari gaineko txoriak ziren eta. guk. .
Ohar lliburu hartan nik mota guztietako ariketak noiz arte geratuko ginen han. kontsultatzeko. gurasoek kontu harekin. arratsadea pasatzeko.
Dakizkite: Daramate: Dauzkazue: Dakizkigu: Daramatzagu: Dakartzagu: Dakarzu: Dakigu: Dugu: Dituzue:
261
ARIKETAK
25. FITXA
ARIKETAK
ADITZA: TRINKOAK. ZER-NORK LEHENALDIAN
4 Osatu taula.
ADITZA Eraman Ekarri Jakin Eduki Ekarri Eraman Ukan Eduki Jakin Eraman
NORK Haiek Hark Zuk Zuek Guk Guk Zuk Zuek Nik Nik
ZER/ZERTZUK Hura Poltsa bat Haiek Dirua Eraztunak Zama handia Inbidia Haiek Ariketak Tatuaiak
262
2
Ur
26. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
(nor, nork, nori) dakarrena, ur darama. ez dute indarrik. epela da. bedeinkatua da. ere ez diot horrelakorik opa. eranskailu bi jarri dio. jan dituzte bion artean. ez dio inoiz gezurrik esaten. ez dakite nora joango diren.
Gaur egungo auto Nagusi Hemen eguraldi Gernikako arbola Nire etsairik handien Ekarri duen liburu Hiru sagar Ama Ume
itsasoa nahiago dute.
2 Deklinatu hitzok singularrez.
Etxea (non): Mendia (nongoa): Jauregia (nora): Komuna (nondik): Ohea (noraino):
3 Aukeratu deklinabide egokiak.
Zuhaitza (norantz): Eliza (nongoa): Hegazkina (nondik): Herria (non): Makila (noraino):
Ane Iker Maren Ziortza
ez zitzaizkion gure irudiak gustatu. (Aneri/Anei) ere oso ondo iruditu zitzaion esandakoa. (Ikerri/Ikerreri) bazekien zer irtenbide eman arazoari. (Ziortza/Ziortzak) baino ez diogu kontatu. (Enekoi/Enekori) ez zitzaien batere ondo iruditu erabakitakoa. (amei/amaei) isuna jarriko diete. (tabernariari/tabernariei) egia osoa kontatu diete. (alabari/alabei) txakur bi hurbilduko zaizkio. (neskei/neskari) kontatzen zizkion. (amamei/amamari)
ARIKETAK
ez daki zein izen jarri dortokari. (Marenak/Marenek)
Gurean Eneko (Ama) Hemengo (tabernariak) Bere (alabak) (Neska)
Sekretu guztiak bere (amama)
263
26. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
Guztira guztietara gazteluan elizan Etxe (guztiak, nora) Madari horiek (zuhaitzak, nondik) Herri (guztia, nora) Umea (zuhaitza, nondik) Gazteluak, non) (Elizak, nongoa) (Gaztelua, non) (Eliza, non) (Komunak, nondik) (Komuna, nondik)
zuhaitzetik elizetako
zuhaitzetatik komunetatik
gazteluetan komunetik
bidali zituzten gutunak. jausi dira. zabaldu zen kiratsa. eskegita ikusi dut. ez da mamurik egoten. zikoinak ondo bizi dira. jai bat ospatuko dute. behinola ezin ziren mahuka hutsik sartu. kiratsa zetorkigun. ura ateratzen ari zen.
264
27. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
(nor, nori, nork) Ez zenioten gezurrik esan (andereo) Normalean (emakumeak) Gure (alaba) Zuon (amamak) Gure herriko (eliza) (Seme-alabak) (Gurasoak) (Komun publikoak) (Laguntzaileak)
2 Aukeratu erantzun egokia.
. ez zaie futbola gustatzen.
ez zitzaizkion makarroiak gustatzen txikitan. zertan ez zekiten? leiho asko ditu. ekarri dituzu gaur? egokitu zaion postua. atzerrian ur beroa daukate. ez zaie gustatzen bere lana. normalean txarto iruditzen zaie ordutegi hori.
Ez omen litzaieke gustatuko (alkatea)
alpetar eskia entzute handikoa da. (Eskandinavian/Eskandinaviatan) kokatuta dag.o (baten/batean) daude. (Ibilbidetan/ibilbideetan) joan behar izan zuten. (Alemaniatik/Alemanitik) ekar zezaketen egur mota hori. (askotik/askotatik) direla uste du. (erreketakoa/errekakoak) joateko asmoa zuten. (Kanariar Irlera/Kanariar Irletara) joaten dira arrabak egitera. (errekeraino/erreketaraino) estropadak antolatzen dituzte urtero. (irlan/irlen)
ARIKETAK
Stockholm itsasarte Herri horiek merkataritza Batzuek Leku Arrain horiek Oporretan Izokinak
geyserrak lurreko tenperaturak eragin ditu. (Islandiako/Islandiko)
3 Osatu esaldiok parentesien artekoak deklinatuz.
Goia (nongo) Eneko (noren) Emakumeak (norekin) Arrantzaleak (norentzat) Mendia (nongo) Liburutegia (zerik) Herriak (norentzat) Irune (norekin) Ezer badakizu Jon (nortaz)
puntan, gure etxe (nondik) mantalean idatzita zegoen Itziar (noren)
ikusten den ikurria dago. zela.
beti izaten zituen horrelako liskarrak. antolatu zuten jaia egun horretan. otarrea aranak (zerez) ba al dago institutu honetan? oso komenigarriak dira lege horiek. joan nintzen aurrekoan Irun (norantz) aspaldi honetan? eta haran (zertaz) . . beteta zegoen.
Asko omen dakite mendiak (zertaz)
265
27. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
4 Bete hutsuneak deklinabide atzizki egokiaz eta lotu marraz.
Ama Baso
hartu zuten eta jarraitu egin zioten. izanez gero, esango nizun. abiatu ziren beldurrak aidean. bete behar duzu ontzia. ere moztu zenezake. egin zuten, ez pentsa! . Zerra
-ak -era -tzat -rekin -ak -etik -rik -ri -rantz -engatik
Irtenbide Lehenengo marrubi Egindako guztia guraso Alaba
bi eguneko txango egokitu zitzaion zozketa batean. Normalean neskak ez dira joaten bakarrik komun Pikondo Irun ez zaizkio gustatzen lorategirako.
Iruara oinez joan omen ziren gau batean.
266
28. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: MUGAGABEAN
1 Bete hutsuneak deklinabide atzizki egokiaz.
(nor, nork, nori) Zein (auto) (Autobusa) Antzinako (kotxeak) Zenbat (lagun) Edozein (emakumea) Zenbat (ontzi) Edozein (lagunak) (Itzala) Hainbat (tabernak)
2 Bete taula.
etorri zara gaur? joan ginen Ibilaldira. ez zeukaten airbagik. etorri zitzaizkizun urtebetetzeko jaira? ez du berdin pentsatzen. sartu zenituzten marrubiak? ezin dezakezu hitz egin horretaz. esertzea gustatzen omen zaio. ? ez dago elkarri entzuterik.
Non bota duzu artoa, (esnea)
HITZA Txakurra haranek zuhaitzekin basoetara emakumerekin umerentzat lanbideez amarengatik bideetaraino andrearen
DEKLINABIDEA
SINGULARRA
PLURALA
MUGAGABEA
3 Aukera itzazu erantzun zuzenak.
Ez dakit zein (ataria) Bere burua (ura) Hartzak (kobazuloak) Zein (mendi) Lau (txakurkumeak)
den auzokide hori. (atarikoa/ataritakoa) botako zuela esan zigun. (urera/uretara) bizi dira neguan. (kobazuloetan/kobazulotan) ari zarete hitz egiten? (menditaz/mendiz) agertu zitzaigun Mendi. (txakurkumerekin/txakurkumeekin)
(Emakumea) garrantzitsua da bere garapen pertsonala. (emakumearentzat/emakumerentzat) Zein (irakaslea) Edozein (arrazoia) Paraje hura (erreka) Atari honetan ez da (Ane) dagokio horretaz arduratzea? (irakasleari/irakasleri) ezin diozu lan egiteari utzi. (arrazoiarengatik/arrazoirengatik) inguraturik zegoen. (errekez/errekaz) bizi. (Aneik/Anerik)
267
ARIKETAK
28. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: MUGAGABEAN
4 Bete taula.
HITZA Urdin(a) Eliza Izeba Neba Madari(a) Arrazoi(a) Tontor(ra) Pasealeku(a) Irla Koinata
DEKLINABIDEA Norekin nongoa nork noren(a) zerez zergatik nondik noraino norantz nori
SINGULARRA
PLURALA
MUGAGABEA
268
29. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: BIZIDUNAK
1 Bete hutsuneak.
Badakit lagunak (norengan) Zu (norengana) Zaila da umeak (norenganaino) Bere emaztea (norengan) Gure aitona (norengandik) Etxeko animaliak (norenganatz) Auzokoa (norengana) Edozein animalia (norengan) Zooan ere otsoak (norengana) Artaldeko lehen arkumea (norenganaino)
2 Zuzendu oker dauden deklinabide atzizkiak.
konfiantza handia duzuela. jo nuen guztiz ikaratuta. heltzea. jarri du ardura guztia. ikasi genuen hori. jotzean, denak korrika hasten ziren. jo zenuten laguntza eske. mesfidantza izan beharko zenuke. ez gara inoiz joaten. heldu zenean, ikaratu egin zen.
Amarengan joan zen korrika batean. Gurasoagandik beti ikasten duzu zerbait. Konfiantza jarrita zuten lagunengan. Etsaiganako gorrotoa ikaragarria zen. Helduanganantz abiatu ginen kotxe bila. Ume txikiarenganaino ailegatu zen pilota. Batzuek nagusiengan uzten dute ardura. Zein medikuarengana joaten zara? Urpekaringanaino ailegatu ziren. Osabarenganaino joan behar duzue.
ARIKETAK
Arazoak dituenean Ez urrundu Gero Zalantzarik baduzu, abokatu Katutzar hura Neskek
etortzen da. (guregana/gutara) joan da negarrez. (aita(ren)gara/aitara) , mesedez. (nirengandik/niregandik) nator. (medikuarengandik/medikutik) joango gara. (okulistarengana/okulistara) jo. (batera/batengana) hurbiltzen hasi zen. (nirenganantz/nireganantz) jo zenuten arazoa izatean? (zenbatetara/zenbatengana) dute konfiantza. (nesketan/neskengan) joan zen arineketan. (berera/berarenganantz)
269
29. FITXA
ARIKETAK
4 Asmatu esaldiak hitz hauek erabiliz.
Ikerrengan: Zuregandik: Amarengana: Norengandik: Ardienganaino: Astoarenganantz: Zenbatengan: Askorengana: Umearenganaino: Ikasleengan:
270
30. FITXA
ARIKETAK
1 Bete hutsuneak.
(nor, nori, nork) Aldizkari hau (nork) Zer jarri diozue plater hau (nori) Ezer badakizue hau (zertaz) Hori (norekin) Tontor hori (noraino) Gaztelu hura (nora) Hauek (norengana) Horiek (norenganaino) Etxe hura (nondik) Hori (zerekin)
ez du ezertarako balio. ? ? ez daukat joateko asmorik. denok igo gara. ez ginen sartzen ausartu. hurbildu ginen beldur ginelako. joan ginen bizkor. ateratzen ikusi nituen denak. egin zenezaketen txirikorda bat.
Gaur emango duten filma Telebistak daukan eragina, Jauregi Itxi

3 Osatu taula.
filma izango da. (telebistako/telebistaren) eragina da. (telebistako/telebistaren) . (liburuarena/liburukoa)
faktura behar dut, kutxan dagoena. (kutxaren/kutxako) argazkia ez dut hemen, baina atera genion. (etxearen/etxeko) leihoak oso dotoreak dira. (horren/horretako) atea, mesedez. (komuneko/komunako) madariak banan-banan jaso behar izan nituen. (lurrako/lurreko) tresna guztiak lapurtu dizkigute gaur goizean. (lanako/laneko) isiltasuna beldurgarria zen oso. (elizan/elizaren)
ARIKETAK
Ekarri liburuan dagoen argazkia, bai,
ERAKUSLEAK HAU HORI HURA HAUEK HORIEK HAIEK HORI HAU HAUEK HORIEK
DEKLINABIDEA NORK NORI NOREKIN NORENGANA NORA NORAINO NORENTZAT NON NONDIK NORAINO
honek
271
30. FITXA
ARIKETAK
4 Bete esaldietako hutsuneak zerrendako hitzez.
horretaz horrengan horretatik hartarantz harez harengana (Hura) (Hori) Ez genekien ezer (hori) Bide (hori) Tontor (hura) (Hura) Mediku (hura) (Haiek) Hesi (hori) (Hori)
horrexegatik horretaraino
harexengandik haienganako
ikasi nuen dakidan guzti-guztia. esan dizut entzundakoa. . joan zineten baselizara heltzeko. abiatu zirenean, elurra ari zuen gain beste batzuk ere hurbildu zitzaizkigun. ez gara joango berriro. konfiantza itzela zen. ailegatu ziren gelditu barik. ez baduzu sinesten, ez duzu berarekin lanik egingo.
272
31. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Aukeratu zuzenak eta bete hutsuneak.
ez dut gauza handirik espero (zuengatik/zuengandik). ez da inor hurbiltzen (Horretara/horrenganaino). joateko esan didate (horrengana/horrera). gentozela istripu larria ikusi dut (zuenganantz/zurengana). hurbildu eta errieta egin zien (jokalariengana/jokalariarengana). hurreratzea ere! (horiengana/horietara). urrundu zaitez oraintxe bertan! (horrengana/horrengandik). (emakumearengana/emakumera). itolarrian joan zen (Haiengana/haiekengana). hurreratu zen arrainak ikustera (arrantzaleei/arrantzaleengana).
Gaixo Mediku Entrenatzailea Zikin Txakur
Lapurrak isil-isilik hurbildu ziren
2 Zerrendatik zuzenak eta bete hutsuneak.
haiengan horri horiek horrek horiek honi horretako horretan Etxepean mota Neska Morroi Etorkizuna Begibistakoa da mutil Kale Mutil hartuko luke nork eman baleuka. federik taberna jarri nahi dute. ezin diogu jaramonik egin, burutik dago eta. irin bereko opilak dira. oso umore txarrean etorri zaizkit. dagoela esango nuke. gorroto diozula. sarri ibiltzen ziren diru eske. edonora joan daiteke.
horrekin horietatik
Guraso horiek ez dute proiektu
3 Egin itzazu esaldiak hitz hauekin.
Eskoletan: Arbolan: Horietako: Sabaietatik: Emakumeengan: Neskei: Tontotzat: Dirurik: Egurrez: Horretaz:
273
ARIKETAK
31. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
4 Zuzendu deklinabidea atzizki okerrak.
Itsasoko zabalera neurtzea ezinezkoa da. Zer ikaratzen zaitu gehien? Nork erosi du auto berririk? Erruki zaitez nirekin! Zortziehuna mila euro gastatu dituzte apostuen. Etorkizuna gazteetan dagoela uste dute. Ikasleagandik ikasleagana alde ederra dago. Umeak koloreen begira geratzen dira. Haizea etxe ondoko artea bota zuen lehengoan.
274
2
(Ni) (Ni)
32. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: IZENORDAINAK
1 Deklinatu izenordainak.
lepotik barre egitea gustuko dute horiek. . joan nintzen. . ere antzekoa. buruz nahi dutena esan dezakete.
Ez dakizue zer esaten duten (gu) (Zuek) Berdin dio, ni (zu, norengatik) Metro batzuk aldenduko zarete (gu) Eros zenezakeen (zu, norentzat) (Zuek) (Gu) (Haiek)
zetorrenean ni beste aldera begira nengoen. ondo deritzozue horrela jokatzeari. , behintzat, ez zitzaigun batere egokia iruditu gertatutakoa. hitz egiten ari bazarete, ados nago.
2 Berridatzi zuzen deklinabide-kasuak.
Zaldiarengandik erori zen Ane. Kafesne nahi nuke, ama, mesedez. Zein baserritakoa zara? Batzuek ez dira horretaz konturatu ere egiten. Pelikulako amaiera erabat tristea izan zen. Zer, medikutik zatoz, ala? Beldur naiz, ez zaitez nirengandik urrundu. Okulistarenera joatekoa zen. Joan zen azkenean? Astotik erori dira horko zaku horiek. Gurengana bazatoz, jai daukazu.
ARIKETAK
Norengana joko zenukete arazorik izanez gero? (lagunak) Horrengana joan zarete diru bila? (ez, hura) Norengandik ikasi zenituen ipuin horiek? (aitona-amona) Noranganaino hurbildu behar izan zuten saria erakustera? (lehenengoak?) Gugan baduzu konfiantzarik? (bai) Bai, zuengan badut konfiantza. Norenganantz jo zenuen irabazi ondoren? (lagun hori) Norengana joango zinateke, etxetik joango bazina? (hiru lagun)
275
32. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: IZENORDAINAK
Zeinengan izan duzu mesfidantza hori? (hiru pertsona) Zeinengandik jaso zuten hori? (amona) Zein animaliarengan izango zenuke konfiantza? (txakur bat)
4 Osatu esaldiak deklinabide-kasu egokia erabiliz.
Joxe Beat Eneko Ume Ane Etxeko Gure izeko Animalia hori Ama Irene
hurbildu nintzenean dardarka zegoen. eta Erramun bost hortz eta Maren etxe bakarrik bizi ziren. falta zitzaizkion. abiatu ziren jaialdira. joan ziren diru eske.
ez dakite zer egin egun horretan. ez dira batere ondo moldatzen. duzuen konfiantza gehiegizkoa da. jotzen du arazoren bat duen bakoitzean. hitz egiten eman genuen egun osoa.
276
33. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: ATZIZKIA
1 Zuzendu oker daudenak.
(mugagabea) Hainbat lekuan agertzen dira horrelako landareak. Bihar basora joango gara, perretxikoetara. Beti sartzen dute gola azken minututan. Bik baietz esan dute: zortziek, ezetz. Etxeaz aldatu dira gaur. Zenbat etxeak egin dituzte? Zenbat etxek dauzkate pertsianak? Hiru lagunak egin zuten bazkaria. Leku askoan aurki daitezke horiek. Zein elizatan ezkondu nahi zuten?
2 Bete hutsuneak, parentesi arteko hitzak zuzen deklinatuz.
Antzinatasun handiko (eliza) (Zuberoa) Ez daukazue (komuna) Horiek ez dute egundo (egia) Joan al gara (Getaria) (Kultura) Niri ez dit (axola) Bazen (erregina) Denei gustatzen zaie (itzala)
bat ikustera joan zineten. hemen? bat. esaten afaltzera?
mendietara joan ginen aurreko urtean.
Zuek badakizue non dagoen horren moduko (arbola)
handiko pertsona dela esaten zuten denek. horrek. bat herrialde hartan bizi zena. egotea.
ARIKETAK
, hurbil zaitezte! (emakumeak/emakumeok) , makaltxo dabil. (egunotan/egunetan) Nora joan ziren zuek ezagutu zenituzten ? (mutilok/mutilak) Bai, bada, esan zuten hori. (denek/denok) , entzun esan behar dizuedana. (jaun-andreak/jaun-andreok) Gu, , ez gaude konforme. (ikasleek/ikasleok) Zuek, , kokolo hutsak zarete. (denok/denak) Gu ez ezik, joan ziren. (denok/denak) Zuek, , zoazte ohera, ordua da eta. (umeak/umeok) Hemen badakigu zer egin behar dugun. (emakumeok/emakumeak)
277
33. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: ATZIZKIA
4 Deklinatu parentesi arteko hitzak.
(Hemen) (Lapurra) (Udala) (karakolak) (komuna) (Sega) Han ez zegoen (jendea) (Antton) (Madril) (Armairuak)
politikariak ederto batean bizi dira. jo zuten burukoa zuelako. erantzukizuna da hori. joaten dira neguro. beti apurtzen dute iturria. moztu behar izan zituzten sasi guztiak. manifestazioa egiteko. galdezka etorri zitzaizkidan lagunak. asko etortzen dira bisitan. tiraderak oso deserosoak dira.
278
34. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: NOR-NORI-NORK
1 Hutsuneak bete NORI deklinabide kasua erabiliz.
Hainbat (ikaslea) (Hori) (Emakumeak) Zein (irudia) (Haiek) Lagun (asko) Normalean zein (autoa) Zuen (umeak) Hemengo lau (alkandora)
ez zaizkio ikasgai horiek batere gustatzen. buruz ez genuen hitz erdirik ere egin. falta zaizkie botoiak. oro har ez zaigu futbola gustatzen. lan egitea? emango zeniokete kolore gorriska? milioi bat euro egokitu zaie loterian. ez diot (diet) deitu aspaldi. jartzen dizkiote horrelako gurpilak? oso gizon arraroa hurbildu zitzaien jolastokian.
Oraingoan ez dagokizue (zuek)
2 Jarri dagokien izenordea deklinaturik.
entxufe horiek jartzeko esan ziguten. ez zizueten esan potentzia handia zutenik. kable guztiak uretara erori zitzaizkidan. dagokie egurrezko estaldura jartzea. ez zenidaten galtategiari buruz ezer aipatu. ez zitzaion horren berri eman. energia nuklearraren aldekoa zinela esan zizuten. bide-seinale guztiak kenarazi zizkiguten. ez genizuen eman materialik lana amaitzeko. makina bat gezur esan zizkieten engainatzeko.
ARIKETAK
3 Erantsi deklinabide atzizki egokia.
(nor/nork/nor-nork). Artzain Lore Zenbat auto Hiru udaltzain Suge Guzti Lau bizikletazale Lau musikari mendian ez du erlojuaren beharrik. oso kolore biziak izaten dituzte udaberrian. egon ziren lehiaketa horretan daukate kanpoko matrikula? agertu eta hiru zeukaten kanpoko matrikula. joan ziren kanpamendu horretara. . zapaldu dituzte asteburu honetan. egon ziren eta bi besomotzak ziren.Hara! betaurrekodunak ziren. mizto luzea omen dute; nik ez dut inoiz ikusi.
Hamaika partehartzaile
Hogeitabost mutiko
279
34. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA: NOR-NORI-NORK
4 Bete hutsuneak.
Arrain (hauek) Praka (horiek) (Haiek) (Hauek) Saritzar hori (horiek) Zuk mutikote (hau) (Hura) (Horri) (Hori) Kontu (hau)
azoka horietan eros daitezke. jantziko banitu, barregarri egongo nintzateke. egia osoa esan banie, ez zidaten ezer sinestuko. neuk erosiko dizkiet. egokituko balitzaie, poz-pozik egongo lirateke. opari hori eskainiko bazenio, gustura hartuko luke. hurbildu zaienean sekulakoak entzun behar izan ditu. gogoz eragingo bazenio, baietz bizkortu! ez dizu kalterik egingo, lasai asko egon zaitezke. eragin itzela izan zuen euren bizimoduan.
280
35. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
Arnasa ez dute ondo hartzen tontor (garaiak) Azkenean kale (gorria) (Lurra) utzi zuten. utzi behar izan zituzten motxilak.
Aurten Peagarikanok lau (frontoia) Horrelako (lekuak) Gure amama makina bat (etxea) (Txaleta) Lau (museoa) bitxia iruditu zait. Zenbat (liburutegia) Zein (gailurra)
jokatu du. laguntza handia behar zuten. neskamea izan zen.
langile guztiak etorkinak zirela uste dut. ikusi dut erakusketa hori eta (laurak) bazkidea zara? jo zuten handik? oso
2 Osatu taula singularrez, pluralez eta mugagabez.
KASUA NORAINO NORA NORANTZ NON NORAINO NORA NORA NONDIK NON NORANTZ
HITZA Portu Kai Jauregi Hondartza Komun Taberna
SINGULARRA
PLURALA
MUGAGABEA
Gaztelu Zulo Zubi
3 Osatu zerrendako erakusleak erabiliz.
horretatik horietan honetatik honetako hartako horretako horretara hartara horietatik Osagaiak lapiko Nork hartu ditu zartagin Mota Jai Baliteke hitz hori aditz Labe Leiho Herri Kale Auzo (Haiek) bota behar dituzu. xerra? barazkiak jende gutxiri gustatzen zaizkio. joateko prest zeuden. etortzea. oso arkume ona prestatzen da sartuko ziren seguru asko. arabiarrak sartu omen ziren garai hartan. dendak ospe handikoak dira. ziren Agate Deuna abesten zutenak.
281
ARIKETAK
Lur
35. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
Gezurti hutsa da; horrek ez du inoiz Nola esan behar duzu, aizkor bat ala aizkora bat? Nik ez daukat
esaten. (egirik/egiterik) . (aizkor/aizkora)
bat eskatuko diot zure ondoan dagoenari. (gaztaina/gaztain) ; zuk, ordea, bi dauzkazu. (ilobik/ilobarik) ederra jarri zuen horrek jaialdian parte ez hartzeko. (aitzakia/aitzaki) horretakoak dira. (probintzi/probintzia) hartatik ateratzen zen kea beldurgarria zen. (tximini/tximinia) ez izan, berea da. (zalantzik/zalantzarik) hori gure herriko elizako/elizeko kanpandorrean bizi izan zen. (zikoin/zikoina) horretara sartuko zutela entzutean dardarka hasi zen. (kartzela/kartzel)
Donostiako hondartzara joan direnak
5 Osatu deklinabide atzizki egokiaz.
Zein herri Urretxu Antzina ardoa zahagi Ez gorde itsaskiak ur Frantzia
prestatzen dute horrela bakailaoa? gozogile batek herritartu zuen plater hori. , (anforak) eta (barrikak) garraiatzen zen. , ez die mesederik egiten eta. .
erregeak Baionari feria egiteko aukera eman zion orduan. landarea dirudi. eduki behar da luzaroan. atera eta bost minutuz itxaron behar izaten da. sartu ohi ditugu.
Artzainek eurek erabakitzen dute ardiak noiz eta nola igo larre Horko horrek lur azpi Kazola hori su ertain Zartagina su Gero lurrezko kazola (batzuk)
282
36. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
Ez diozu (errua) (Alaba) (Bizarra) Bere (ikasleak) (Aitor)
inori leporatu behar. tratatu zuen bizi izan zen bitartean. duen hura gure etxepekoa zen. egin zuen guztia. . . . zeharo maitemindurik dabil. eginda omen daude.
Oso arduraturik zegoen (umea) Aspaldion ez digu ezer aipatu (Andoni) Altzari horiek (eskua) (Bost)
2 Osatu taula.
Oso ondo ohartu ginen azkenean gure (akatsak) joan nintzen antzoki horretara.
NOREKIN Txakurra Katua Otso Dortoka Inurria Belea Behorrak Mamarroak Arrainak Ardiak
NORENTZAT
ZERIK
NORENGATIK
3 Ordezkatu letra etzanez dagoen hitza erakusle batez.
Lagun berriarekin etorri ziren ezer esan barik. Kontuaz ez dut inorekin hitz egiten. Gurasoentzat izango zela pentsatu genuen. Eraikin berriaren planuak oraindik ez ditut ikusi. Ene uste apalean etxeon itxura ez da batere txarra. Horko neskokin ez dut sarri hitz egiten institutuan.
283
ARIKETAK
36. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
Hango mendiez ez zuten askorik kontatu. Mutilentzat errazagoa da horrelakoak antolatzea. Irakasleen esku egoten zen hori guztia. Botikaren eragina begibistakoa izaten da.
4 Aukeratu erantzun egokia.
Maren Aner Edurne
jolasten eman zuten arratsalde osoa. ikaskideak nahiko bihurriak omen ziren. ez genekien zer demontre erosi. ? egin behar izan zuen. joan zen kanpamendura. . izandako iskanbilak latzak izan ziren. oroigarria zelakoan nengoen. semea ere Leitzan bizi omen zen.
Zertarako galdetu zenuen Arantza Guzti-guztia Araitz Begiralea Josu Karmen Izeko Pantxike Perurena
Erabat arduratuta zegoen Eider
284
2
Aita
37. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
Lurralde hori (lekua) Makina bat (umea)
dago! Ezinezkoa da bidaia egun batean egitea. garrantzitsua da gurasoak egotea. joan zintezkeen. berriketan.
Nahi izanez gero, edozein (ikaskide) Zelai hartan oso gustura ibili ginen denon (hori) Zein (etxe) Zein (laguna) Beti egoten ginen (belarra) Lau (eliza) Zein
2 Osatu taula.
aritu zinen aurreko batean? lehen denetaz hitz egiten genuen. etxean egoten zarete ikasten? etzanda. entzun dut meza latineraz. egon nahi zenuke datorren urtean?
SINGULARRA Belarretan Lekutan Mutilei Tabernatara Neskez Zuengatik Horrena Haiengatik Morroiekin Emakumerengan
PLURALA
MUGAGABEA
3 Osatu elkarrizketak.
Zer, bihar zer ordu Nora baina? Mendi Zein mendi Aralar Mendi (hori) Zergatik ez ? Beste bat Eta zein Ganeko Horrelako mendi Niri mendi txiki Beraz, zuk diozun mendi
joango gara?
, nora bestela? joan nahi duzu, bada? , zer deritzozu? , zergatik? joan gaitezkeelako. , orduan? , adibidez. joateko, ez noa inora. , bada? oatea ez zaidala batere gustatzen. ere ez goaz, niri gustatzen ez zaidalako.
Zer, bada? Zer gertatzen da Ganeko
285
ARIKETAK
2
Zein Zein
37. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
Honi ez kasurik egin beti Jatetxe hartan zenbat
aritzen da eta. (gezurretan/gezurratan) dastatu ahal izan genuen. (janaria/janari)
hitz egin zuten jardunaldi haietan. (emakumeetaz/emakumeez) langileak ez daude ados ordutegiarekin. (tabernetako/abernatako) arduratuta zegoen bere ama. (Txominez/Txominetaz) eskolara joateari utzi zion. (urtekin/urterekin) lan egin zuen beti. (emakumeren/emakumeen) zen zuen lehengo irakaslea? (herrikoa/herritakoa) ez da inportantea kotxea? (gizonarentzat/gizonentzat) aditua zen gure osaba Manu. (botiketan/botikatan)
Hamasei
286
38. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak hitzei deklinabide atzizki egokia jarriz.
Aizu, Ane, (etxea) Argi dago, (polizia) (Botila) (Irakaslea) (Gipuzkoa) Egongelako (mahaia)
giltza ahaztu zait, badaukazu beste bat? joan behar duzu salatzera. ura ez zait batere gustatzen. galdera bat egitera hurbildu ginen. (kostaldea) ? joan behar izan zenuten. bazter baten xagu bat ikusi genuen. jaso dut heziketa. herrietan zehar ibili zineten bizikletaz. hanka bat apurtu zitzaion Eduri.
Zer ikasi zenuen txikitan (apaizak) Liburu horiek erosteko liburu (saltzailea) (Kalea) Kaleko (espaloia) Txikitatik (gurasoak)
2 Zuzendu oker dauden esaldiak eta berridatzi zuzen.
Ez genuen atzo goizeko egunkariarengandik informazioa jaso. Abokatuak epaileari hilketako azalpenak eman zizkion. Herri hartako jaietan primeran ibili ginen. Amonatik jaso dugu babarrunak prestatzeko era. Amildegiarengana hurbildu zirenean, beren autoa han azpian ikusi zuten. Azaroako azken astean ez genuen mendi ibilaldi hori egin. Etxera iritsi denean, bere alabaren jostailuak apurtuta ikusi ditu. Horma horretako erdian irudi handiegia jarri dute. Denda horiengan saltzen dituzten elikagaiak garestiegiak dira. Lurralde baztertu haren biztanleak oso aberatsak ziren.
ARIKETAK
287
38. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
3 Erantzun galderei parentesi artekoa erabili.
Nori kontatu zenion gertatutakoa? (haiek) Zein metrotan joan beharko zenuke hara? (Etxebarrirako metroa) Norengan izan zenuen konfiantza nahiko dena kontatzeko? (ama) Zein auzotarantz abiatu zineten sua ikusi ostean? (ondokoa) Norengandik jasotzen zenituzten hainbeste gutun? (Miren) Norekin joango lirateke haiek oporretan? (hainbat lagun) Nortzat hartu nauzue, bada? (ahizpa) Zer ez daukazu momentu honetan? (dirua) Norentzat ekarri dituzu ogitarteko horiek? (seme-alabak) Zeini eraman diozu motxila hori? (etorri dena)
4 Lotu erantzun zuzenekin eta idatzi.
ez daki zer egin. aurki joango zaio. dagokio hitz egitea. ez dut ezer esan. maitemindu ginen. arduratuta zeuden. sinestu zuten. hurbildu nintzen. ez zion ezer kontatu. ekarri zuten.
harengana honetaz hura honi hark hura horri honengan harekin hartaz
288
39. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
Lurren (mugak) (Mugarriak) Eskumako (baserrikoak) Hala ere, ez ziren (haiek) Horregatik (ezkerrak) Osaba Manu (zena) (Mendigurendarrak) Gure osaba mutilzahar (guztiak)
haserretu egin ziren auzoko haiek. mintzatzen ziren bakoitzean borroka segurua zen. lur-sail handiak utzi zituzten. batere arduratzen. kexatu egiten ziren. ere antzekoa gertatu omen zitzaion. dena eskatzen zioten eurena zelakoan. oinordean sesioak egoten ziren. , ala? txiki-txikia zela anaia hil egin zitzaion.
Hara! Zuok ez duzue osaba (mutilzahar) Ez, gurean ama alaba bakarra eta (aita)
2 Erantzun galderei:
Zergatik lapurtu du mutiko horrek supermerkatuan? - Dirua - Gosea - Jolastu - Premia Zergatik ez du jokatu partida hori? - Lotsa - Beldurra - Lagunak Norengatik egiten zuen hori? - Gurasoak - Neska-laguna - Ikaskideak
3 Aukeratu egokia eta idatzi.
. . . .
. . .
ARIKETAK
. . .
Irakasle Kontu Gai Zein Proiektu Etxeko Hori beste Ez zidan ezer gehiago aipatu Hanka
maitemindu zer Josune. (berriarekin/berriaren) erabat arduratu zegoen Markel. (horrengan/horrekin) aritu ziren hitzaldi osoan. (horiekin/horietaz) baliatuko zara hori egiteko? (tresnaz/resnez) sinesmen handia zuen. (horrengan/horretan) egon ginen horretaz hitz egiten. (metroz/metroan) buruz berba egitea ez zuen gogoko. (arazoen/arazoei) bat dela esango nuke. (gauz/gauza) buruz. (horri/hori) gainean jarri zuenez, ezin izan zen altxatu. (haren/hura)
289
39. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
4 Aukeratu zerrendatik zuzenak.
horri horrek hori hori horretatik horretan horretarantz horretaz horrengatik horrengan Gorabehera Gau osoa eman genuen Kontu Zuk esandako Aditu Ume Eraikin Arazoi Bideska Gaztelu ez dagokie haiei konpontzea. buruz eztabaidaka. luze mintzatu ginen aurrekoan. guztiak ondorio latzak ditu gaur egun. egoeraren berri ematen saiatuko da. itxaropena jarri genuen. dirutza inbertitu omen zuten. ez da gaur azaldu gurean. joan ziren, baina ez dituzte aurkitzen. zoazela ikusiko duzu, hurbil dago-eta.
290
40. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
1 Bete hutsuneak.
(nor, nori, nork) (Hura) (Zein) (Emakumeak) Zenbat (auto) Zein (mendia) Lau (lagun) (Hau) (Horiek) eragin handia izan zuen bere erabakian. zekizkien egun horretako emaitzak? esan. beti eskaintzen dizkiete lan horiek. jarri diete isuna? ez dauka oraindik aterperik? kontatu diet gertatutakoa eta (bi) ez zenion garrantzirik eman, baina horko (hori) (horiek) (hau) erosi zizkien. ez dute normalean haginka egiten baina ez zaie ondo iruditu. bai.
Horrelakoak ezin zitzaizkion (zaintzailea)
Bost (txakurra) jarri diete muturrekoa, (bi) beste (hiru) hirurek bai, ordea.
2 Erantzun deklinabide atzizki egokia erabiliz.
Nondik atera zenuten informazio bitxi hori? (egunkariak) Zertan jarri zenuen itxaropen guztia, bada? (egitasmo berria) Norengan sinesten zuten haiek sasoi hartan? (familia) Nortaz gogoratu ziren haiek saioa ikustean? (lagunak) Zeri zenioten beldur txikitan ? (bakarrik geratu) Zein lekutara jo zenuten horien bila? (hainbat) Norekin joan zineten txango horretara? (Bilbokoak) Zertaz arduratzen hori bere lantokian? (lorategiak) Nola hartu zuten hori egin zuela entzutean? (alproja) Norengandik ikasi zenuten antzinako kanta polit hori? (izeko bat)
291
ARIKETAK
40. FITXA
ARIKETAK
DEKLINABIDEA
3 Osatu taula.
DEKLINABIDE-KASUA Kobatan Mugekin Etxeotara Umek Liburutegietan Elizakoa Erlearekin Komunetatik Lurrez Orratzekin NON
MUGAGABEA, SINGULARRA, PLURALA
mugagabea
292
41. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK: HANDIGARRIAK ETA TXIKIGARRIAK
1 Lotu zenbaki bidez hitzak eta definizioak.
1. Hegaztitzarra 2. Hodeitzarra 3. Muskertzarra 4. Lapikotzarra 5. Mutur-handia 6. Sugetzarra 7. Zezentzarra 8. Kapelatzarra 9. Arkakusotzarra 10. Gurditzarra
2 Bete hutsuneak.
Musker handia Gurdi itzela Neurriko handiko arkakusoa Hegazti handia Zezen handia Kapela handia Hodei handia Tamaina handiko lapikoa Batere txikia ez den muturra Arkakuso handia
(handigarriak) Hori Bai Asegurua deitu nuen Printzea Jan eta jan,
3 Bete hutsuneak.
! Horrelako txoririk ez dut egundo ikusi. horretan bizi ziren, lau komun, hiru egongela... !, harri-jasotzailea dirudi. zen, kankailu itzela. nituen eta. horrekin bizitzea ez da oso erosoa izango bihurtu zen. horiek bizkarreko arazoak ekarri dizkiote. horrekin ezin nuen hitz egin, dena zekien. hori lehertu egingo da.
ARIKETAK
(handigarriak eta txikigarriak) Handia dena Txikia den etxea Egoskorra, buru handia duena Bide meharra, bide-zidorra Gela txikia, gelatxoa Erle handia Beti inoren kontura dabilena, Gure Mikel txikiari Futbol partida hori ez liga normala, Maite maite duzunari esaten zaio. da. . esaten diogu. da. da. da. da. da. da.
293
41. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK: HANDIGARRIAK ETA TXIKIGARRIAK
4 Asmatu esaldi bat hitz bakoitzarekin.
Maitetxo: Hortz-handia: Mahaitxoa: Sagutzarra: Astotzarra: Txorioa: Txikitxoa: Gaztelutzarra: Burutzarra: Dendatxoa:
294
42. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
1 Erantsi hitz hauei atzizki txikigarria eta handigarria.
Etxea: Leihoa: Astoa: Andrea: Herria: Burua: Txoria: Gizona: Idia: Mendia:
2 Erabil itzazu zailtasun-maila adierazteko atzizkiak. Nolakoa da?
Sinestu ezin dena: Eraman daitekeena: Erraz irakur daitekeena: Erabil daitekeena: Zorte txarrari: Itotzen duenari: Erraz aditzen dena: Adierazi ezin dena:
ARIKETAK
Amorratzen duena: Nekez nekatzen dena:

3 Jarri hitz egokia dagokion atzizkia edo aurrizkia erabiliz.
Hau eskuz Gertatutakoa Ez da herri handia, Ur hori edan ahal dugu? Ea Kutxa hau handia da baina, Oihalezko Behorraren berdina da Bazara gero Partida horretako emaitza Ekin eta ekin
da! Kamioi bat eskatu beharko dugu. izan da, ez dut ulertzen nola izan den. bat baino ez. den? horretan ez dago lekurik. honetan gauza asko sar ditzakezu. ! Nola bururatu zaizu horrelakorik egitea? da, oso ona. zara zure lanean.
295
42. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
4 Asmatu esaldi bana hitzokin.
Bideragarria: Jasanezina: Aldakaitza: Berrikusi: Maiteoa: Ikustezina: Ikasterraza: Ezatsegina: Ikusgarria: Sinesgaitza:
296
43. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK: LANBIDEAK
1 Lotu marraz definizioak eta hitzak, ondoren idatzi.
Haragia saltzen duena: Lan batzuetan laguntza ematen duena: Gauzak saltzen dituena: Gazta egiten duena: Harriak jasotzen dituena: Posta banatzen duena: Pastelak egiten dituena: Arraunean aritzen dena: Gaixoak sendatzen dituena: Hoteleko sarreran lan egiten duena:
2 Aukeratu erantzun egokia:
gaztagilea arraunlaria laguntzailea harri-jasotzailea sendagilea saltzailea harakina gozogilea harreragilea postaria
Ogia egiten du. Beraz, Patxi Txekea Orrazkera polita egin dio Antzina
lana du unibertsitatean. (ikerzale/ikertzaile) da. (okina/gozogilea) burdina lantzen zuen. (burdin-saltzaileak/errementariak) ordaindu behar diote. (eramaileari/bozeramaleari) da-eta. (moztailea/ile-apaintzailea) zen, estraperloarekin aberastu zen. (zamaria/zamalaria) porrokatua da. (irakurtzaile/irakurle) da. (aurkezlaria/aurkezlea) da-eta. (iturgilea/iturgina) aterako zaigu Ander. (bizikletaria/txirrindularia)
ARIKETAK
Askotan egoten da liburutegian, Mutil hori telebistako Iturria berak konpondu zidan, Beti bizikleta gainean,
3 Osatu taula atzizkidun hitzez.
EKINTZA Arrantza egin Animaliak sendatu Ikatza egin Harriak jaso Gaixoak sendatu Pilotan aritu Antzeztu Irakatsi Jana prestatu Erditzen lagundu
-LE
-TZAILE
-GIN
-GILE
-(L)ARI
297
43. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK: LANBIDEAK
4 Ezabatu bietatik desegokia dena eta idatzi zuzena.
Tenislaria/tenisaria Aurkezlaria/aurkezlea Sukaldaria/sukaldalaria Ogigilea/okina Emalea/emailea Zamaria/zamalaria Garbilea/garbitzailea Ikerlaria/ikertzailea Kantalaria/abeslaria Mandataria/mandatalaria
298
44. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK: ERATORPENA
1 Berridatzi esaldiak azpimarratutako zatietan aurrizkiak edota artizkiak jarriz.
Berriro piztu zen botikak hartu ondoren. Ohe hori ez da batere erosoa lo egiteko. Nahi baduzue, berriro egin dezakezue etxola hau. Ez zen egokia izan horrela jokatzea. Gai ez badira horretarako, ez dute lanpostua lortuko. Neska hori ez da gauza ezertxo ere ondo egiteko. Praka horiek ez dira negurako egokiak. Ez zen berriro agertu soldadu hura. Berriro eskuratu zuten etxea. Kontuz ibil zaitezte, behar ez den zerbait gerta ez dadin.
2 Moldatu esaldiok zerrendako atzizkiak erabiliz.
ari
-gile -le tzaile -gin
Gure osaba jaioa da aizkoraz enborrak mozten. Gaur egun ia ez dago mendian ikatza egiten duenik. Gure lagunak zura lantzen du eta zuenak harria. Erosten duena ez da ados egoten saltzen dutenekin. Han lan egiten dutenak ondo moldatzen dira zuzentzen denarekin. Andereo batzuek nork lagundu izaten dute. Bertsoak egiten dituztenak bat-batean aritzen dira. Arraunean ibiltzen direnak oso sendoak izaten dira.
299
ARIKETAK
44. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK: ERATORPENA
Zaintzen duenak oso eskarmentua handia du bere lanean. Nobelak egiten dituztenek ez dute eduki arrakasta handirik.
3 Jarri hitz egokia jatorria adierazten duten atzizkiak erabiliz:
(Baserriko semeak) (Baroja, familiakoak) (Gure aldekoak) Urtero ospatzen dute (Bilbokoek) (Lekeitioko) (Madrilekoak) (Ganboa eta Oaz familiakoak) borrokan. (Barturen abizenekoak) (Hirikoek) Ez da (kalekumea)
ederto batean bizi dira. idazle famatuak dira. ados egongo lirateke horrekin. hiriaren mendeurrena. zirela esan ziguten. eta (Bakiokoak) beldur ohi diete animaliei. (baserrikoa), baino. elkarren aurka aritu ziren dira. horrek ez omen daki euskaraz.
4 Berridatzi parentesi arteko hitzak, -handi, -kote eta -tzar atzizki handigarriak erabiliz.
(-handi, -kote, -tzar). (Mutil) (Suge) Horrelako (kamioiak) (Etxe) Geneuzkan (liburuak) (Buru) (Gizakiak) (Ahoa) Etxe(motz) (Gizon) mardula egin zitzaigun loba. hura ikustea beldurgarria zen. ezin daitezke errepidetik ibili. horretan langile asko beharko dituzte atenditzeko. oso pisutsuak ziren. alaena! Zergatik ez zenidan hori atzo esan? haiek kobazuloetan bizi omen ziren. ez ditut batere gustuko. horiek ez dira hain erraz salduko. hori ezin izango da atetik sartu.
300
45. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
1 Jarri baliokideak (t)ar atzizkia erabiliz:
Mexikokoa Otao familiakoa Gipuzkoakoak Eskandinaviakoa Zarautzekoa Mendizabal familikoa Serbiakoa Bizkaikoak Estatu batuetakoa Agurainekoa
2 Erantzun galderei. Nondarrak dira?
Madril Sevilla Brasil Leon Amerika Paris Frantzia Euskal herria Asturias Ataun
3 Erantzun galderei. Norekin hitz egiten dugu...
ARIKETAK
Ingelesez? Alemanieraz? Frantsesez? Txineraz? Euskaraz? Gazteleraz? Italieraz? Errumanieraz? Serbioz? Suedieraz?
301
45. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
4 Idatzi bosna hitz atzizki hauekin.
-TIAR/-TAR
-AR
-DAR
302
46. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK. LANBIDEAK
1 Erantzun galderei. Zer da...
...eraikuntzarako harria lantzen duen pertsona? ...abarkak egiten dituena? ...jana prestatzen duena? ...liburuak saltzen dituena? ...eraikinetan tutueriaren instalatzailea? ...abereen eta, oro har, animalien medikua? ...buztinezko ontzi edo objektuak egiten dituena? ...metalak, batez ere, burdina lantzen duena? ...xisteraz eta pilotaz jokatzen duena? ...liburuak inprimatzen dituena?
2 Bete testu honetako hutsuneak ibili, etorri eta joan aditzak erabiliz.
Unai Pedrosa Neska horrek korrika egiten du, Saskibaloi Meatzaldean Buzoi horretatik Horretan sinesten dutenak Batuta gustuko du, Klasius klay Zaborrontziak husteko
ospetsua da. ona da. asko egoten ziren. botilaz gain, beste ontzi batzuk ere egiten ditu. baino ezin ditu gutunak atera. dira. izan nahi luke. txapelduna izan zen. daude.
ARIKETAK
horrek bi metro pasatxo ditu.
3 Lotu zenbaki bidez hitz baliokideak.
1. sendagilea 2. iturgina 3. mezularia 4. oihalgina 5. ikuskatzailea 6. albistaria 7. haginlaria 8. okina 9. jokalaria 10. albaitaria
ogidun oihalgile albaitaria iturriketaria kirolaria osagilea ikuskaria mandataria berriemailea dentista
303
46. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK. LANBIDEAK
4 Idatzi bosna hitz atzizki hauekin.
-(L)ARI
-LE
-TZAILE
-GIN
-GILE
304
47. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
1 Aukeratu hitz egokiak.
Jolas horretarako bi taldetan banatuta joan ziren (jolastuzaleak/jostaileak/jokaslariak/jolasdunak). Pilota partida hasi baino lehen bere diruan jokoan jartzen du (apostuzaleak/apostudunak /apostatulariak/apostadoreak). Perurenaren ustez izatea ez da harriak jasotzea bakarrik (harrizalea/harri-jasolea/harri-jasotzailea/arri-jasoilea). Eskultura horren etorriko da sari bat jasotzera (egilea/egizalea/egina/egigilea). deitu beharko diot
Etxe osoa urez beteta dago.Ez dakit nondik ateratzen den, beraz, (iturginari/iturgileari/arotzari/igeltseroari). Ikatza egiten duenari
esaten diote (ikazkilea/ikazkina/ikatzailea/ikatzaria).
Tailerrera eraman nuen autoa aztertzeko (mekanikoak/mekanikariak/errementariak/teknikariak). Sukaldaritza gustatzen zitzaionez (sukaldatzaile/sukaldari/sukalderi/kozinero). Telebistan lan egiten zuten Argitaletxe horretan
2 Eman hitz hauen definizioa.
lana aukeratu zuen moduan (aurkezlari/aurkezle/aurkeztaile/aurkeztatzaile).
dago (liburuzale/liburu-saltzaile/liburuzain/liburuzaintzaile).
Eroslea: Ingeniaria: Joskilea: Harakina: Garbitzailea: Mundakarra: Zabalzatarra: Leondarra: Elorriagatarra:

3 Jarri dagokien atzizkia jatorria adierazteko.
ARIKETAK
Arrantzalea:
Arandakoak Agurainekoa Deustukoak Nafarroakoa Kanariakoak Egiptokoak Erromakoak Santosen familiakoak Jauregiren familiakoak Madrilekoak
305
47. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
4 Bete hutsuneak.
Pilotan jokatzen duenari Pilotak egiten dituenari, ordea, Lapurdiko ipuin Asturiasko meategietan dauden Saltzen duenari Erosten duenari, ostera, Lasterketan parte hartu zuten Azokako Jatetxe horretako Gutunak ez dira heltzen beti, baina
esaten zaio. deitzen diogu. batek hainbat ipuin kontatu zizkigun. haserre daude gobernuburuarekin. esaten zaio. . afrikarrak ziren. ez dute errurik. Artxandako ostalaritza eskolakoa da. oso haragi ona izan ohi dute.
306
48. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIA
1 Eman hitzon definizioak adibidean bezala.
Nekez mugitzen dena mugigaitza da. Kostata apurtzen dena apurgaitza da. Sinesgaitza Ulergaitza Jasangaitza Fidagaitza Irakurgaitza Eramangaitza Sendagaitza Salgaitza
2 Bete hutsuneak aurreko ariketako hitzak erabiliz.
Etxe hori Bizpahiru aldiz atxilotu dute Material hori Bere olerkiak Egoera Arabieraz idatzitakoa Gaixotasun Pertsona hura
da, berrogei urte ditu, termitak dauzka eta dirutza eskatzen dute. da morroi hori. zen, horregatik jarri zuten. dira,horregatik ez dut inork irakurtzen. egin zitzaionean alde egin zuen handik. da. Alderantziz dago eta. omen zuen. da, hamar urte eman zituen armairu batetik irten gabe. zen, azkenean pikutara bidali behar izan nuen.
ARIKETAK
Laurehun kilo inguru zituen, mugigaitza zen.
3 Asmatu esaldiak hitz hauek erabiliz.
Ulertezina: Irakurterraza: Aldagaitza: Iraganezina: Nekaezina: Jasangarria: Mingarria:
307
48. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIA
Laudagarria: Ukaezina: Negoziaezina:
4 Erantzun galderei atzizkidun hitzak erabiliz.
Nola esaten zaio egosten zaila denari? Nola esaten zaio ezin erruki daitekeenari? Nola esaten zaio irents daitekeenari? Nola esaten zaio miresten den jendeari? Nola esaten zaio ikaratzeko modukoa denari? Nola esaten zaio bildu ahal denari? Nola esaten zaio erraz erabiltzen denari? Nola esaten zaio erraz irakurtzen denari? Nola esaten zaio maitatzea erraza denari? Nola esaten zaio barkatu daitekeenari?
308
49. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
1 Bete ezazu ondoko taula.
-SKA MAILU HARRI HERRI MENDI LIBURU GELA OILO SARDE BIDE IDI
ESANAHIA
-TZAR
ESANAHIA
2 Eman hitz hauen baliokideak beste atzizkidun hitzak erabiliz.
Txorioa Gizonskila Gizatzarra Liburukotea Mendiska Neskatxa Zaldioa Leihatila Arkumea

3 Lotu hitzak eta atzizkiak eta idatzi.
ARIKETAK
Orgatila
senda(tu) neka(tu) abarka liburu apur(tu) aurkez(tu) leiho gizon aho txori
-O -KOTE -GAITZ -TILA -TZAR -LE -EZIN -HANDI -GILE -GARRI
309
49. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
4 Eman definizio hauei dagozkien atzizkidun hitzak.
Arrantzaz bizi den pertsona: Deustuan jaiotakoa: Belarra segaz mozten duena: Josten duena: Etorkizuna igartzen duena: Produktuak saltzen dituena: Salatzen duena: Kazetaritza ikasi duena: Haragia saltzen duena: Sestaon jaiotakoa: Zamak daramatzana:
310
50. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
1 Berridatzi esaldiok atzizkidun hitzak erabiliz.
Ehizean ibiltzen direnek baimena ateratzen dute. Zuk lehen ogia egiten zenuen eta orain pastelak. Galtzen zutenei ere saria ematen zitzaien lehen. Urrutia familiakoak haserre egoten ziren beti. Antzina ardiei ilea mozten zietenak herriz herri ibili ohi ziren. Asto handi hura ez zen ikuiluan sartu ere egiten. Gure aitonak ikatza egiten zuen mendian, Olentzerok bezala. Elorriaga familiakoak beti egoten dira prest laguntzeko. Ikuskatzen dutenak sarritan etortzen dira eskolara. Arazoa eragin duena bera izan da.
2 Bete esaldiak adibidean bezala.
On egiten duenari ongarria esaten zaio. Erabili ahal denari Nazka sortzen duenari Kaltea sortzen duenari Eraman daitekenari Iraintzen duenari Liluratzen duenari Nekatzen duenari Gogoan edukitzeko modukoa denari Sendatzeko balio duenari Lazten duenari, izugarriari esaten zaio. esaten zaio. esaten zaio. esaten zaio. esaten zaio. esaten zaio. esaten zaio. esaten zaio. esaten diogu. esaten diogu.
311
ARIKETAK
50. FITXA
ARIKETAK
ATZIZKIAK
3 Idatzi atzizki bakoitzeko bosna hitz.
-GARRI
-GAITZ
-EZIN
-ERRAZ
4 Eman kontrako esanahia duten atzizkidun hitzak.
Egingarria: Kontaezina: Kontsolaezina: Bateraezina: Zentzakaitz: Jangaitza: Herritarra: Kaletarra: Suspergarria: Desatsegina:
312
51. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA
Nor da horko hori? (anaia) Non daukazu liburua? (etxea) Nori galdu zitzaion eraztuna? (Edu)
2 Asmatu galdera hauen erantzunak.
? Bai, ikusi ditut zure oinetako berriak. ? Ez, ez nuen ezer afaldu. ? Ez, ez dakit nongoa den. ? Bai, badaukat
3 Egin aukera-galderak.
Txakurra nahiago dut. Gurasoen etxean. Bai, esan nien.

4 Berridatzi harridurazko esaldi hauek.
? ? ?
Auskalo zenbat etorriko diren! (daki) Astoa halakoa! Ikaragarrizko ostikoa eman nion! Begira nor etorri zaigun gaur klasera! Zeinen gaizki jokatu dugun! Horixe joango naizela! Eskerrak konturatu naizen! Hau mutiko azkarra! Hau beldurra pasatu dudana! Itoko ahal da!
5 Berridatzi erlatibozko esaldi hauek aditz jokatua erabiliz.
alaena! Hura Hara Bai Jakina, mutikoa! A zer nolako balitz!

ARIKETAK
Horixe da iaz zuek irabazitako saria. Urte horretan jaiotakoek ez zuten arazorik izan. Nitaz zuek esandakoak harritu egin nau. Guk ikusitakoa ez zaigu batere gustatu.
313
51. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA
Non zegoen erretako etxea? Haiek ikusitako guztia erosi nahi izaten dute normalean. Batu itzazue lurrera jausitako papertxo guzti-guztiak. Hemen ikasitakoak ez dizue ezertarako ere balio izango. Erabilitako arropa saltzen zutelakoan nago. Bileran egondakoek badakite zer egin behar duten.
6 Lotu esaldi hauek erlatibozkoak sortuz.
Mutil hori nekatuta dago. Mutil hori bihar ez da etorriko. Zerbait ikusi du. Hori kontatu digu. Zeozer egiteko agindu dizugu. Horixe egin behar duzu. Guztia jokatu dugu. Guztia galdu dugu. Bost hil dira. Nafarrak dira. Atzo galdu zenuten. Gaur aurkitu duzue. Zerbait entzun genuen. Ez da batere atsegina. Nik bat erosi dut. Ez du asko balio. Han makina bat gauza gertatu zitzaizkigun. Gauza haiek izugarriak izan ziren.
314
52. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: ELKARTU KOORDINATUAK
1 Lotu ondoko perpausak baita ...ere, ezta...ere juntagailuak baliatuz.
Donostiara joan nahi dugu bihar. Zuek Donostiara joan nahi duzue. Oraingoz ez diot lan horri ekingo. Beste lan horri ere ez diot ekingo oraingoz. Ez dugu Gipuzkoa aldera joango garenik esan. Pentsatu ere ez dugu egin! Seigarren ikasgaia ez dut batere landu. Zazpigarrena ere ez dut landu. Eskandinaviatik ibilia dela kontatu dizu horrek! Martetik ibilia dela ere esan diezazuke!
2 Lotu perpausak eta juntagailua erabiliz.
Igerian aritzen naiz arratsaldero. Saskibaloian aritzen naiz astero. Gero disko bat erosi nahi nuke. Gero CD bat erosi nahi nuke. Korrika batean irten zen Ane etxetik atzo. Ane kalera irten orduko erori zen. Zuek eleberri hori eros dezakezue. Guk beste eleberri hori eros dezakegu. Laster elurra ekarriko duela esan dute telebistan. Laster hotza ekarriko duela esan dute telebistan.
ARIKETAK
3 Lotu perpausak dagozkien juntagailu disjuntiboak (edo, ala) erabiliz.
Ez dakit eleberri bat Hiru mila Trenez Ongi Ostiralean
poema liburu bat irakurri. egiatan ari den asmatzea. hogeita bost mila inguru.
lau mila esan zuelakoan nago. hegazkinez:zer duzu nahiago? gaizki, bukatzea da kontua! igandean etorriko zirela esan zuten? beste hau? bostak sartu duen gola. ludotekara, ez dago beste aukerarik.
Horrekin ez da erraza gezurretan Auskalo zenbat elkartu ziren! Hogei mila
Zein aukeratuko zenuke? Distiratsu hau Ez dugu ondo ikusi hiruak liburutegira
315
52. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: ELKARTU KOORDINATUAK
4 Zuzendu zuzenak ez diren perpausak.
Pozik egongo zarete eta, baita ere, gure adiskideekin ere. Ez dit informaziorik eskaini, ezta laguntzarik txikerrena ere. Zure herriko plaza guztiz polita da eta ere bai gurekoa. Galder ez da isiltzen, ezta samako mina duenetan ere. Ez dakit ezer egingo duen, ezta ezer egiteko asmorik duen ere ez. Etxean ahaztu dituzu, edo? Ez dakit norantz joango zen, Australiarantz ala? Dagoeneko hiru orrialde edo, bete ditu. Zer? Txantxetan edo? Ziur zaude ala, hori ondo dagoela esateko?
5 Lotu ondoko perpausak juntagailu adbersatiboak erabiliz.
Irenek lortu du, bai, Hegazkinez garaiz hel zitekeen: autoz, Egunez Etziko prestatuko dugu Udaldi zoragarria iazkoa;aurten, Ez zekiten, Lan bai, Zure lagun horrek tabakoa Liburu asko erosten du,
Enekoren laguntza izan du. , ez dut uste. azkenean, izango dugu ospatu. zaila izango dut. zer gertatuko zitzaien. parranda ugari ere bai horrek! ! txiskeroa ere kendu dizu. ez ditu irakurtzen inoiz. gauez ere asmatuko luke horrek bidea!
Horretan ez daki ezertan, partxisean
316
53. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: ELKARTU DISTRIBUTIBOAK
1 Lotu perpausak juntagailu distributiboak (zein, nahiz, batetik, ez) erabiliz.
Berdin zaio honetara gezurra, ez zenuela gogorik, Aste honetan Hori horrela da; Hitz-jokoan Ez du inoren oparirik nahi, kaskabarra hezigabea ikaslerik
edozertara egitea. iruzurra. Hau etsipena! hurrengoan, berdin dio. ez zenuela dirurik, ederto aspertu nintzen zurekin. Australian ere. amaren, aitaren, ez osabarenik. hemen eta karta-jokoan aritzen dira jo eta ke. hotza, beti mendirako prest gure Urdatx. okerra izan, edozein zaldiren gainean ibiliko litzateke hori! irakaslerik; ez dago hau ulertuko lukeenik.
2 Zuzendu oker dauden perpausak.
Agertu zein agertu ez, azken batean niri berdin dit. Julen ostiralero joaten da mendira;eguraldi ona baina txarra egin. Hori egin zein bestea egin, elkarren antzeko. Ez dakizu nor naizen, edo? Zazpi edo zortzi lagun etorri ziren. Nahiz hori beste edozein har zenezakeen, berdin zion. Gazte zein zahar,hemen guztiek egin behar dute lan. Gehien-gehienek ondo egiten dute, zuek ez baina. Hori ez da zurea, baino Ikernerena. Ez dago udaletxean, etxean baino.
3 Berridatzi esaldiok parentesi artekoa erabiliz.
Ez dut zugatik egin, amagatik baino. (baizik) Zuk ondo jokatu duzu, baina berak ez. (ostera) Ez da Ander etorri, bere anaia baizik. (baino)
317
ARIKETAK
53. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: ELKARTU DISTRIBUTIBOAK
Ezkerretatik zein eskuinetatik joan gintezkeen. (nahiz) Niri ez zait gustatu; Joneri, ordea, bai. (ostera) Zuek egin hori; guk, ordea, beste hau egingo dugu. (berriz) Errepidetik zein autobiatik joan gaitezke. (nahiz) Ez da hamarretan gertatu, hamaiketan baizik. (baino) Nahiz etxean, nahiz kalean, garrantzitsua da ondo egotea da. (zein) Gu zurekin joango gara eta Keparekin ere bai. (baita ere)
4 Aukeratu zuzenak eta idatzi.
Institutuan ahaztu dituzu, Nahi duzuena, ez nuen dirurik,
? (ala/edo) niri berdin dit. (ordea/baina) ez nuen gogorik. (batetik... bestetik.../nahiz... nahiz...) . (baina/baino) . (baina/baino) . (baino/baina) . (ere/ere ez) ogirik ez zuten hartu. (ez/ez/bai/bai)
Bihar ez gara zuekin joango, Anerekin Ez dut zugatik egin, beragatik Joaten utziko dizut, ez duzu merezi Guk ez genion ezer esan eta zuek Ines Donostian ardorik
Andone ere etxean geratu zen. (baita/ez ezik) Bilbon topa zenezakeen hori. (nahiz/ ordea)
318
54. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA
1 Berridatzi perpausak zehar estiloan jarriz.
Bihar bero handia egingo du esan du Anek. Ez dut nahi esan dit Ikerrek. Gustatzen zaizu? galdetu dio Enekori. Zenbat urte dituzu orain? galdetu didate. Nora da? Ez du esan. Ogia erosi du? Ez dit esan. Norekin joan da Ane? Bere amak ez daki. Noiz izango da bilera? Gaurko agendan irakurri dut. Nori suertatu zaio loteria? Ez dakigu. Ordua badakizu? galdetu diot.
2 Markatu esaldi zuzena.
Ez dakit nork egingo duela. Ez dakit nork egingo duen. Ez dugu esan norekin etorriko dela. Ez du esan norekin etorriko den. Ondo dakite zenbat ordaindu dutela. Ondo dakite zenbat ordaindu duten. Esango dizuet zoriontsu bizi naizen. Esango dizuet zoriontsu bizi naizela. Etorriko den esan nizun. Etortzeko esan nizun.
Ez da etorriko uste dute lagunek. Ez dela etorriko uste dute lagunek. Ez dakizu nola maite zaitudan! Ez dakizu nola maite zaitudala! Entzun dugu zuek ez duzuela hemen bizi nahi. Entzun dugu zuek ez duzuenik hemen bizi nahi. Aipatu dute aurten esnearen prezioa igoko dela. Aipatu dute aurten esnearen prezioa igoko den. Esan genien bihar etorriko zen. Esan genien bihar etortzeko.
319
ARIKETAK
54. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA
3 Bete hutsuneak parentesi arteko aditzei menderagailu egokia jarriz.
Gero operara joango (gara) Antzerkia gogoko ez (zuten) Badakizu zein antzokitan ikusi (dut) Euskalduna Jauregiko zuzendaria (zen) Jakin, badakizu etorri (dira) Baina badakizu biak elkarrekin egongo (dira) Horrelako museoak ez (zituen) Ez nekien dantzaria (zen) Kontserbatorioko ikasleak (dira) .
erabaki dut. ez nekien. aktore hori? uste nuen. . ? gogoko esan zidan. galdetuko diet. .
Ez dut uste museoetatik oso urrun egongo (gara)

4 Berridatzi esaldiak galderari erantzunez.
Zer esan du? Asper-asper eginda nago Etorri hona, mesedez Ez dakit Ez dugu joan nahi Itxaron pixka batean Non egon zarete? Ez naiz fidatzen Keparekin Zein bide hartuko duzue? Zoaz pikutara Non da kontzertua?
320
55. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: HELBURUZKOAK ETA KAUSALAK
1 Bete hutsuneak.
(Helburuzkoak: -t(z)eko, -t(z)era, -t(z)ekotan, -t(z)eko asmoz) Buelta bat (eman) Zertarako, (nekatu) Ez, gauzatxo bat (ikusi) Zer (egin, asmoa) noa, gero arte. ? joan nahi nuke. daukazu? nago. ? asmoa daukat.
Pasealekuaren amaieran jarri duten lorategi modernoa (ikusi) Zertarako zoaz korrika? Ilundu baino lehen (heldu) Bai, hori (bisitatu) Non daude, bada? Zer (egin) Lehiaketa bat (egin) Bat ikusi dut Guggenheim ondoan.Hori (ikusi)
2 Aukeratu zuzena.
joan eta gero beste bat (ikusi) jarri dituzte? . Lorategi originalenari saria emango diote. ? Ezta pentsatu ere!
Ama eta erosketak Zinta bat erosi dut saio bat Noiz Ez genekien zer egin, eta zuekin Atera ezazue txakur hori bueltaska bat Zer Guraizeak ez dira hori Nik ez dut gauza horiek Opari bat
3 Bete hutsuneak.
joan dira Arteara. (egitera/egiteko) . (grabatzera/grabatzeko) etorri gara. (hitz egitera/hitz egiteko) , mesedez. (ematera/emateko) . (irakurtzera/irakurtzeko) , ea ikasten duzuen. (egitera/egiteko) balio. (ikastera/ikasteko) joan zaio osaba Pellori. (eskatzera/eskatzeko)
ARIKETAK
daukazue zuok? (itzuli asmoa/itzultzeko asmoa)
zeneukaten lehengoan, bada? (egiten asmoa/egiteko asmoa)
Komikitxoren bat ekarri zuen
(Kausalak) Oso merke (zegoen) Hori diozu gogoz irakurri ez (duzu) Gainera, ingelesez (dago) Berak oso ondo (daki) Ez, (badakit) Aita britainarra da Nik hori ez nekien, ez Jakin beharko zenuke, zure ikasgelan Hara! Zergatik diozu hori? Jeloskor (zaude) . askotan berarekin egoten. . erosi omen zuen liburu hori. . . gero, zailagoa da. ingelesez, osterantzean ? oso ondo irakurtzen duela ingelesez.
Bada, niri ez zait batere gustatu, ez du marrazkirik
321
55. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: HELBURUZKOAK ETA KAUSALAK
4 Berridatzi esaldiak.
Etxean geratu zen, buruko mina zuen eta. (bait-) Berarekin joan ez naizelako haserretu zait. (-ez gero) Apurtuta zegoenez gero, zaramontzira bota dut. (-elako) Krisia dela eta, oso zaila da gaur egun lana aurkitzea. (-agatik) Kontuz ez ibiltzeagatik apurtu zitzaizun hori. (-elako) Lege berriagatik istilu asko egon ziren. (dela eta) Normalean ez du hitz egiten oso lotsatia delako. (bait-) Txarto jokatzeagatik zigortu zituzten. (-elako) Ez nien esan ez nekielako. (bait-) Jakingo ez duzunez gero, esan egingo dizut. (-elako)
322
56. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: BALDINTZAK ETA ERLATIBOZKOAK
1 Amaiera eman perpausei ondorioa jarriz.
Jausten bazara, (min hartu) Onean egiten ez baduzu, (txarrean) Zurea balitz, (hartu) Ohea egiten ez baduzu, (lorik ez) Gehiago nahi baduzue, (hartu, ahal izan) Ikusten badugu, (gustatu) Dirua izango banu, (autoa erosi) Etortzen badira, (esan ez) Kontuz ibiliko balira; (arazorik ez) Ezertarako beharko bazenute, (erosi)
2 Berridatzi esaldiak baldintzan aditz jokatua erabiliz.
. . ? . . . . . . .
Kontuz ibili ezean, arazoak izango dituzu. Egia esan ezik, ez dizut utziko ateratzen. Premiazkoa izan ezean, ez nintzateke joango. Ahal izanez gero, joango ginateke. Neuk ikusi ezean,ez nu(ke)en sinestuko. Inora joan ezik, deituko zidaten. Zaratarik atera ezik, ez litzateke ezer ere gertatuko. Hemen egonez gero, pozik egongo ginateke. Ardo asko edanez gero, mozkor galanta harrapa zezakeen. Zuek berriro joanez gero, itsasontziz joango zinatekete.
ARIKETAK
3 Eman hitz hauen definizioak erlatiboa erabiliz.
Errementaria Motorzalea Liburu-saltzailea
323
4
Ura
56. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: BALDINTZAK ETA ERLATIBOZKOAK
Jostailua Orrazia Sagarra Arkatza Baloia Belarria
4 Lotu perpausak erlatibozkoak erabiliz.
Gaur mutil hori zazpietan etorri da. Atzo ez zen etorri. Emakume horri orratza galdu zaio. Emakumea jostuna da. Ez daki ingelesez. Amerikarra da. Ez dauka dirurik. Eskean ari da. Mutil hori zalditik erori zen. Mutilak hanka hautsi zuen. Gaixorik dago. Ez da inoiz ospitalean egon. Neska hori aitarekin etorri da. Neska errusiarra da. Pelikula bat ikusiko dugu. Gustatuko zaizu pelikula. Gizon horrek txineraz daki. Neskak asko daki bizitzaz. Ixilik egon da. Horrekin joan da.
324
57. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: DENBORAZKOAK ETA KONTZESIBOAK
1 Bete hutsuneak ondoko denborazkoak erabiliz.
Baino lehen eta gero -n bakoitzean -(e)netik -enerak eta berehala aurretik -takoan -n guztietan -(e)larik Etorri Dutxatu Lana amaitu Bulegora heldu Ate itxi Kalean (nengoen) Istripua izan zuen Etortzen naiz Agertu zen Idazlan bat idatzi
deitu, badaezpada ere. gosaldu egingo dut. etxera joan ginen. lan egiteari ekingo diot. konturatu nintzen giltzak barruan zeudela. euritan hasi zen. arazoak besterik ez dauka. horrela aurkitzen zaitut. berandu zen, ezin genuen ezer esan. eskematxoa egin behar dugu.
Ezer egin aurretik, Anerekin hitz egin behar zenuen. Etorritakoan inorekin hitz egin izan banu, ez zen ezer gertatuko. Konturatu orduko, mundu guztia kanpoan zegoen. Mutil hori ikusten dugun bakoitzean, arazoren bat izaten dugu. Eskolak amaitu ondoren igerilekuetara joango gara. Ezer idatzi baino lehen, ondo pentsatu behar duzu. Osaba-izeko bisitatu zituenetik poz-pozik dago. Etxera heldu bezain laster afaldu eta ohera joan nintzen. Ahal zuen guztietan, berarekin borroka egiten zuen. Ikusi bezain laster ezagutu egin nuen.
ARIKETAK
325
57. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: DENBORAZKOAK ETA KONTZESIBOAK
(Kontseziboak) Txarto egin arren, ordaindu egin didate. (nahiz eta) Partida irabazi ez badu ere, poz-pozik dago. (arren) Konpondu nuen, zaila baino zailagoa izan bada ere. (arren) Nahiz eta dirurik izan ez, egunero kanpoan bazkaltzen zuten. (ba... ere) Gezurra esanagatik ere, sinestu egingo nieke. (nahiz eta) Ez du euririk egiten, baina zuk euritakoa ekarri duzu. (arren) Bera etorriko balitz ere, zu ez zinateke hurbildu ere egingo. (nahiz eta) Munduko urre guztia ordaindu arren, ez nuke zurekin lan egingo. (-agatik ere) Nahiz eta ingelesa izan, euskaraz hitz egiten du. (-arren) Sinestu nahi ez baduzue ere, benetan ari naiz. (-agatik ere)
4 Aukeratu esaldi zuzena.
Antonekin askotan jolastu arren, ez da oso laguna. Antonekin jolastu arren askotan, ez da oso laguna. Milioi bat ordaintzeagatik ere, ez luke nahikoa izango. Milioi bat ordainduagatik ere, ez luke nahikoa izango. Mila urte izanagatik ere, zuhaitz hori bota egingo dute. Mila urte izateagatik ere, zuhaitz hori bota egingo dute. Nahiz eta berandu etorri da, inork ez dio ezer esan. Nahiz eta berandu etorri den, inork ez dio ezer esan. Bilbon bizi badira ere, ez dituzte Zazpi kaleak ezagutzen. Bilbon bizi badiren ere, ez dituzte Zazpi kaleak ezagutzen. Nahiz eta partida galdu ez, erabat triste zeuden. Nahiz eta partida ez galdu, erabat triste zeuden.
Oso luzea ez bada ere, guztiok sartuko gara. Ez bada ere oso luzea, guztiok sartuko gara. Izan arren berandu, gero joan egingo gara. Berandu izan arren, gero joan egingo gara. Bada laguna ere, ez du inoiz agurtzen. Laguna bada ere, ez du inoiz agurtzen. Kirolaria izan arren, nahiko lodi dago. Kirolaria da arren, nahiko lodi dago.
326
58. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: MODUZKOAK
1 Lotu esaldiak moduzko esaldiak sortuz.
Era horretara egiteko esan zidan eta nik halaxe egin nuen. Dirurik gabe etorri eta dirurik gabe joan zen. Duela bi aste erabaki zuten; orain halaxe egingo dute. Entrenatzaileak esandako moduan antolatu behar dugu jokoa, irabazi nahi badugu. Artzainak elurra ekarriko zuela iragarri zuen eta halaxe jazo zen. Iaz hori esan ziguten, baina azkenean ez dute horrela egin. Esan esaten diote baina alferrik.Beti egiten du bere erara. 97an hala geunden; orain ere bai. Nik era horretan egiteko gomendatu nizuen eta ez duzue horrela egin. Berak horrela erabiltzen zuen eta guk berdin-berdin.
2 Aukeratu esaldi zuzenak.
Jon zu bezala da. Jon zu bezalakoa da. Ez dira uste nuen bezala. Ez dira uste nuen bezalakoak. Ahal da neurrian, saiatu egin behar da. Ahal den neurrian, saiatu egin behar da. Zuk esandako moduan egin dut, baina alferrik. Zuk esan moduan egin dut, baina alferrik. Zuk egin duzu antzera egin genuen. Zuk egin duzun antzera egin genuen. Haiek nahi bezalakoa egin ahal zuten, zutik ala eserita. Haiek nahi bezala egin ahal zuten, zutik ala eserita.
Zuk esan duzun bezala da hori. Zuk esan duzun bezalakoa da hori. Ane zure moduan da. Ane zure modukoa da. Berandu zen legez, joan egin da. Berandu zenez, joan egin da. Zer moduz.Iker? Beti moduan. Zer modu, Iker? Betiko moduan. Horko auto hori nirearen antzekoa da. Horko auto hori nire antzekoa da.
327
ARIKETAK
58. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: MODUZKOAK
3 Konparaziozko esaldia osatu esaldi biak lotuz.
Batzuek makina bat milioi dauzkate: nik ez daukat hainbeste. Alkandora hori garestia da baina beste hau are gehiago. Auto horrek 230 km.ko abiadura har dezake; hangoak 180koa. Gaur euri zaparrada itzela bota du; atzokoa ez zen horrenbestekoa izan. Gorbeia garaia da: Everest oso garaia da. Idazluma honek ondo idazten du eta beste horrek ere bai. Guk hainbat ordu eman ditugu ikasten; zuek ere bai? Eneritz bai dela trebea. Ziortza ez horrenbeste, ordea. Marrazki hau atsegin dut; beste hori ez hainbeste. Zortziehun ale dituzula etxean? Neuk ere horrenbeste baditudala uste dut.
4 Okerrak zuzendu.
Nik zu adina dirua daukat momentu honetan. Egongelan sukaldean hainbeste aulki zeuden. Mendiko loreak larrekoak adina ederrak direla uste dut. Ez daukat ni zu bezain lagun hemen. Lorategi horretan gure balkoian adina lore daude. Bizardun horrek biboteduna bezain lodi da. Arrain grisak txoriak beste ederrak dira. Telebistak irratia bezain argindarra kontsumitzen du. Leiho horiek beste hauek besteko kristal dauzkate. Aulkia mahaia bezain egur dauka.
328
59. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: KONPARAZIOZKOAK ETA ONDORIOZKOAK
1 Berridatzi esaldi hauek.
Euskal liburugintza inoiz baino hobeto dago. (bezain) Txerriak zikinak izaten dira, baina oiloak ez dira garbiagoak. (bezain) Zuek lau txeke sinatu zenituzten eta nik ere bai. (beste) Hemen jende askok daki mutiko horrek beste horretaz. (bezain) Ni ez naiz Edurne bezain potoloa. (-agoa) Lau sagar eman zizkizuten baina zuk gehiago jango zenituzten. (baino gehiago) Apal horretan hiru aldizkari baino ez dago; beste honetan gehiago. (adina) Nire lagunek eta zuek launa opari erosi dituzue. (beste) Zu baino dibertigarriagorik ez da edonon aurkitzen. (bezain) Neskato horrek ez du oraindik nik beste ikasi. (baino)
Ez zuen lortu berak espero zuen Haiek ez zuten guk Niri ez zitzaidan zuri Kobazulo hartan gurean Zuek baino Ez du esaten duen Zuek baino lagun Ea gaurko afarian aurrekoan Gurean Ez genuke erraz aurkituko zu
postu ona. (bezain/beste) kemena halako kontu bati aurre egiteko. (beste/besteko) interesgarria iruditu saio hura. (beste/bezain) arratoi sartu ziren orduan. (beste/bezain)
ziren. (gehiago/handiago) irabazten. (adina/bezain) egin zenituzten jaialdi hartan. (gehiagoak/handiagoak) ez duzun jaten. (bezain/adina) atseginik. (bezain/beste) txarto jokatu zuen zuenean. (beste/bezain)
3 Berridatzi esaldi hauek ondoriozko esaldiak sortuz:
Garestiegia zen auto hura nik erosi ahal izateko. Hain Entzun ditudan lelokeriekin erabat harrituta nago. Hain Hondartzan halako bero handia egonik, ez zegoen bertan egoterik. Hain Oso polita zen, horregatik denak liluratuta zeuden. Hain Oso azkar hitz egiten du, esaten duen guztia ulertzeko. Hain
ezin
Auto asko ditu egun horretan zein auto zeraman jakiteko moduan. Hainbeste
329
ARIKETAK
59. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: KONPARAZIOZKOAK ETA ONDORIOZKOAK
Asko gustatzen zaizkio horiek, horregatik erosi diote bilduma osoa. Hain gustuko Oso desatsegina da, denok jasan ahal izateko. Hain Handiegia zen atetik sartzeko. Hain ezen . Erabat indartsua zen,horregatik altxatu ahal izan zuen harri biribila. Hainbesteko
4 Aukeratu zuzen daudenak.
Hain da potoloa, ezen ez baita atetik ere sartzen. Hain da potoloa, ez dela atetik ere sartzen. Hainbeste jende dago, ez dugula abasturik ematen. Hainbeste jende dago, ez baitugu abasturik ematen. Eskuaz hautsi zuen, hainbeste indarra zeukan. Eskuaz hautsi zuen, hainbesteko indarra zeukan. Hain da trebea, ezen esku bakar batez egiteko gauza baita. Hain da trebea, ezen esku bakar batez egiteko gauza da. Hainbeste aldiz esan zidaten, non ez zen ausartzen berriro. Hainbesteko aldiz esan zidaten, non ez zen ausartzen berriro. Hainbesteko zarata atera zuten, ezen denek zerbait esan zuten. Hainbeste zarata atera zuten, non denek zerbait esan baitzuten. Gogoan dut behin uretara jausi eta horrenbeste beldurtu zinen, non negarrez hasi baitzinen. Gogoan dut behin uretara jausi eta horrenbete beldurtu zinen, negarrez hasi zinela. Hainbat negar egin genuen, non begiak gorri-gorri baikenituen. Hainbat negar egin genuen, begiak gorri-gorri nituela. Hainbeste zen lodia, ezen ez zuen kalera atera nahi. Halako moldez esan du, non sinestu egin baitiot. Hain zen lodia, zen ez zuen kalera atera nahi. Halako moldez esan du, non sinestu egin diodala.
330
60. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: DENETIK
1 Berridatzi esaldi hauek.
Zure erantzunik jaso ezean ez dizut berriz idatziko. Autoa konponduko balidate, ez nintzateke autobusez joango. Neska izan arren. ez zen sokasaltoan ibiltzen. Nahiz eta komenigarriak izan ez, armak dira gehien saltzen diren jostailuak. Informatikaz ezer ez dakielako ez diote lanpostua eman. Etxetik ateratzean katuak ospa egin zuen. Medikuarenean ikusi nuenez gero, gaixorik zegoela pentsatu nuen. Iakik zortzi garagardo edaten du egunero.Pilik, inoiz ez. Gertatutakoa ikusi arren, ez diote sinesten. Kalean aurkitu zuenetik dauka txakur txiki polit hori.
2 Bete hutsuneak.
Etzi txingorra izango (dugu) Entzun genuen zuek ez (duzue) Ez dakigu nori suertatu (zaio) Inork esan dizue zergatik ez (dira) Guk badakigu etorriko (zarete)
esan du Pello Zabalak gaur. auzo horretan bizi nahi . oraingoan loteria. etorri gaur horiek? berandu. . . . aireportura. ala ez.
Aipatu dute esnearen prezioak gora egingo (du) Ez genekien joango (ginen) Ez dute esan goiz agertuko (dira) Ez dut uste inolako arazorik izango (duzue) Berrian irakurri genuen norbaitekin helduko (zen)
331
ARIKETAK
4
Ez
60. FITXA
ARIKETAK
JOSKERA: DENETIK
Berandu Bermeotarra Etorri Ez zigun ezer esan ez Gezurrak Zuk esan zenigun Hain da garaia, ezen ez Apurgaitza Ekarri
, joan egingo gara. (izan arren/izatearren) Bermeoko euskara hitz egiten du. (izanez gero/denez gero) atzerritarrak oso ondo hitz egiten du gazteleraz. (zaigula/zaigun) joango uste dute lagunek. (da/dela) . (baizekien/baitzekien) , denek sinesten diote. (esatearren/esan arren) egin genuen, boligrafoz. (modukoa/moduan) edozein atetatik sartzen. (baita/dela) eman behar izan zizkioten hainbeste kolpe. (zelako/zenelako) andrakilak ilobari emango dizkiot. (duzun/dituzun)
4 Berridatzi esaldi kausal hauek bait- partikula erabiliz:
Hori egin zuen berak, aditua bera zen eta. Atzo zabaldu nituen prakak lehortu dira, haize beroa dabil eta. Ez gintuzten afaltzera gonbidatu, ez genituelako agurtu. Menditik azkarrago jaitsi ginen, haizea gure alde zebilen eta. Kalean bi orduz gelditu behar izan zuten, etxeko giltzak barruan utzi zituzten eta. Ez joan, orain dator eta. Lagunak haserre zeuden gurekin, herenegun ez genielako deitu. Ez nuen mutil hori batere gustuko, harroegia zen eta. Neka-neka eginda nago, lo gutxi egin dut eta. Ordu erdi daramat zain, goizegi heldu naiz eta.
332

Gramatika Lantzeko Ariketak

Cargado por

Información del documento

Título original

Derechos de autor

Formatos disponibles

Compartir este documento

Compartir o incrustar documentos

Opciones para compartir

¿Le pareció útil este documento?

¿Este contenido es inapropiado?

Copyright:

Formatos disponibles

Gramatika Lantzeko Ariketak

Cargado por

Copyright:

Formatos disponibles

1

ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

1 Bete hutsuneak aditz egokiarekin.

Langile batzuek aizkorak zaku horretan sartu

zinera joateko. gu eraman. aitarekin. gozokiak.

Hala ere, bertan ere saltzen omen

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

4 Markatu aukera zuzena.

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

1 Markatu aditz egokia.

Haiek irakasleari bere liburua eskatu... du. diote.

Bertsolari horrek gaia ahaztu... dituzue. du.

Normalean, gai-jartzaileek gaiak asmatu egiten... diezue. dituzte.

Zuek aldizkariotako pertsonaiak ondo ezagutzen... diote. dituzue.

Zuek haiei institutuko oharra erakutsiko... dituzte. diezue.

Ahapaldi horiei guk hitz bat kenduko... zaio. diegu.

Berba horiek guk hor jarri ahal... diegu. ditugu.

Olerki horiei zerbait falta... dizkie. zaie.

Hori egiteko zuk tekla hori sakatu beharko... duzu. diozu.

Liburu horri lizuna atera... zaie.

harrapatzeko. . gizakiei. . irauten. hurbiltzen uzten. . beste bat. mokotik mokora.

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN

3 Egin esaldiak aditz hauekin.

4 Ezabatu oker dagoen aditza.

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN

1 Ezabatu oker dagoen aditza.

inork hitz egiten beti ordenagailuaren aurrean dagoelako. (dio/dizkio)

engainatuko negar plantak eginez.

3 Osatu esaldiok aditza orain eta lehen aldian jarriz:

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA ORAINALDIAN ETA LEHENALDIAN

4 Aukeratu aditz zuzena eta idatzi.

Appa nepaldarra hamazazpigarren aldiz igo

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA LEHENALDIAN

1 Ezabatu oker dagoen aukera:

Hodeiak eta ostarteak zeudenez, arropak ez

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA LEHENALDIAN

4 Aukeratu zuzena eta idatzi.

bonbonak. (zituzten/zitzaion) aizkora Mindegiari. (zitzaion/zioten) harri hori.

Euskal Herriko sokatira taldeak kanpotarrei alde ederra atera

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: INDIKATIBOA LEHENALDIAN

1 Jarri aditz laguntzaile hauek dagokien lekuan.

Behin oztopo hori gaindituta, guk lanarekin jarraitu

Entrenatzaileak bere kapitainari deitu

NOIZ atzo lehengoan iaz maiz

EKINTZA parte hartu

ADITZ LAGUNTZAILEA zenuten

gurasoek/gu gu mendizale bat/haiei elkarte horietakoek

miazkatzera hurbiltzen kotxean eramaten kromoak erosi zizkigun

3 Bete hutsuneak aditz egokiekin orain eta lehen aldian.

ADITZA: INDIKATIBOA LEHENALDIAN

4 Jar itzazu aditz laguntzaile hauek lehen aldian.

EGIZU 1 DBH FOTOKOPIATZEKO MATERIALA ZUBIA, S. L. / SANTILLANA EDUCACIN, S. L.

ADITZA: BALDINTZA ORAINALDIAN

, zezenak atzetik etorriko , herriko denda batera joango (ni), ez

. . (zu) nirekin joaten