Q.

HORATII FLACCI LIBRI I SERMO IX

tlus - m
nescio-quid = aliquid
suviter adv < suvis
cupi omnia quae vs: tibi
sum, t servi
ad-sectr = continu sequ
num-quid
nris: nveris coni perf
vol ut nris m; doctus sum
:bam, cnsistbam, dcbam
puer: serv
Blnus - m
cerebrum: ra
cerebr: cerebr caus
garrre = di et nimium loqu
iam-ddum
nl agis: frustr agis
nl habe quod agam: tium
est mihi, tisus sum
aurcula -ae f = parva auris
gravius: vald grave
su-bi-it-o-nus (t nn iungitur
o: syllaba it est longa)
Viscus - m
Varius - m
facere: aestimre
GRAVIS COMES
[Ex Q. Horti Flacc Sermns libr I, serm IX ]
bam forte vi sacr, scut meus est ms,
nescioquid meditns ngrum, ttus in ills.
Accurrit qudam ntus mihi nmine tantum,
arreptque man: Quid agis, dulcissime rrum?
Suviter, ut nunc est inquam, et cupi omnia
quae vs. 5
Cum adsectrtur, Numquid vs? occup, at ille
Nris ns inquit, doct sumus. Hc ego Plris
hc inquam mihi eris. Miser discdere quaerns
re modo cius, interdum cnsistere, in aurem
dcere nescioquid puer, cum sdor ad ms 10
mnret tls. t, Blne, cerebr
flcem! ibam tacitus, cum quidlibet ille
garrret, vcs, urbem laudret. Ut ill
nl respondbam, Miser cupis inquit abre:
iamddum vide; sed nl agis: usque tenb, 15
persequar! Hinc qu nunc iter est tibi? Nl opus est t
circumag: quendam vol vsere nn tibi ntum;
trns Tiberim long cubat is, prope Caesaris horts.
Nl habe quod agam et nn sum piger: usque
sequar t.
Dmitt auriculs, ut inquae mentis asellus 20
cum gravius dors subiit onus. Incipit ille:
S bene m nv, nn Viscum plris amcum,
nn Varium facis. Nam quis m scrbere plris
2
I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS
aut citius possit verss? Quis membra movre
25 mollius? Invideat quod et Hermogenes ego cant.
Interpelland locus hc erat: Est tibi mter,
cognt, qus t salv est opus? Haud mihi
quisquam:
omns composu. Flcs! Nunc ego rest:
cnfice; namque nstat ftum mihi triste, Sabella
30 quod puer cecinit mt dvn anus urn:
Hunc neque dra venna nec hosticus auferet nsis
nec laterum dolor aut tussis nec tarda podgra;
garrulus hunc quand cnsumet cumque: loqucs,
s sapiat, vtet, simul atque adolverit aets.
35 Ventum erat ad Vestae, quart iam parte di
praeterit, et cs tum respondre vadt
dbbat, quod n fcisset, perdere ltem.
S m ams inquit paulum hc ades. Inteream s
aut vale stre aut nv cvlia ira;
40 et proper qu scis. Dubius sum quid faciam
inquit,
tne relinquam an rem. M, sds. Nn faciam
ille,
et praecdere coepit. Ego, ut contendere drum
cum victre, sequor. Maecnas qumodo tcum?
hinc repetit: Paucrum hominum et mentis bene
snae.
45 Nm dexterius fortn est sus. Habres
magnum aditrem, posset qu ferre secunds,
Hermogenes -is m
nes-e-go (s non iungitur
e: syll. nes est longa)
locus: occasi
qus: quibus
composu: sepelv
Sabellus -a -um = Sab-
m puer [nus
dvnus: qu praedcit
mt urn: prmum urna
movtur, deinde sors
ex e smitur
hosticus -a -um = hostis
latera: pulmns
podgra -ae f = morbus
qu peds fiunt turgid
garrulus -a -um = loquax
quand cumque = quan-
dcumque = aliquand
aedem Vestae
vadr = aliquem cge-
re ut in idici adsit
resp. vadt = vas esse
s m ams: t r ut
ades: adiuvs
m | ams (- corripitur
neque lditur)
tussis -is
f
rem: ltem
sds = s vs
: drum est contendere
: qumodo agit
est paucrum hominum:
lects amcs habet
dexter: callid
aditor -ris m = qu
adiuvat
secunds parts: secun-
dam persnam scaenae
3
Q. HORATII FLACCI LIBRI I SERMO IX
trdere: commendre
dis-perre = perre; dispere-
am = malum mihi
omns: omns
ist mod
rre: rris
domus: grex hominum
of-ficere = nocre, afficere
officit quia dtior est: officit
dtirem esse
n cuique: ncuique
crdibilis -e < crdere
sc habet: sc est
: s vs, eum tua virtte ex-
pugnbis
est erum qu vinc possunt
e: ide
difficils: difficils
dr: deer
mihi deer: dsistam
tempora: occsinem
trivium - n = locus urbis
frequns
ddcam: persequar
pulchr: bene
ve-nis-et (s non iungitur e)
vellere vulsisse vulsum =
trahere (bracchis)
pressre = premere
ntre = caput movre ad
aliquid significandum
dis-torqure -torsisse -rsum
= hc illc vertere
salsus -a -um = iocsus
dissimulre: dissimulbat
blis -is f = ra
meum iecur rbat bls:
rtus eram
sabbatum - n = fstus dis
Idaes
vn t...?: num vs...?
curtus -a -um = amputtus
op-pdere = drdre
rligi: religi
hicine haecine hocine = ne
hc, num hc
surrxe: surrxit: ortus est
hunc hominem vells s trdere. Dispeream, n
submsss omns! Nn ist vvimus illc,
qu t rre, mod: domus hc nec prior lla est
nec magis hs alina mals. Nl m officit inquam 50
dtior hc aut est quia doctior; est locus n
cuique suus. Magnum nrrs, vix crdibile. Atqu
sc habet. Accendis qur cupiam magis ill
proximus esse. Vels tantummodo, quae tua virts,
expugnbis: et est qu vinc possit, eque 55
difficils adits prms habet. Haud mihi dr:
mneribus servs corrumpam; nn, hodi s
exclsus fuer, dsistam; tempora quaeram,
occurram in triviis, ddcam. Nl sine magn
vta labre dedit mortlibus. Haec dum agit, ecce 60
Fuscus Aristius occurrit, mihi crus et illum
qu pulchr nsset. Cnsistimus. Unde venis? et
qu tendis? rogat et respondet. Vellere coep
et pressre man lentissima bracchia, ntns,
distorquns oculs, ut m riperet. Male salsus 65
rdns dissimulre meum iecur rere bls.
Cert nescioquid scrt velle loqu t
ibs mcum. Memin bene, sed melire
tempore dcam. Hodi trcsima sabbata. Vn t
curts Idaes oppdere? Nlla mihi inquam 70
rligi est. At m. Sum paul nfrmior, nus
multrum. Ignscs, alis loquar. Huncine slem
tam nigrum surrxe mihi! Fugit improbus ac m
4
I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS
sub cultr linquit. Cs venit obvius ill
75 adversrius et Qu t, turpissime? magn
inclmat vce, et Licet antestr? Ego vr
oppn auriculam. Rapit in is: clmor utrimque,
undique concurss. Sc m servvit Apoll.
COMMENTARII
Hoc est iocsum Horti poma in qu nrrat d gra-
v vir, qu eum pertinci cruciat amcitiam iungere
cnns ut cum Maecntis dom s coniungat. Hor-
tius optim epicrum pomatum vocbuls titur ita-
que rem in certmen cum e convertit memorem eius
inter Hectorem Achillemque Homr liadis. Ad hoc
crbr ioc et vs cmica faciunt hoc poma omnn
ldibrium qu gravis comitis vitia castgantur, ut sa-
turrum Rmnrum est. Poma in parts trs dvidi-
tur, qus iam iam vsmus.
Pars prma: arreptus (vv. I-XXI)
Ambulbat Hortius tranquillus, cum vir qudam ad
eum adit; tum proelium intur: hostis nn adit, sed
accurrit et arripit man; nn sequitur, sed persequitur
qu iter est Horti. Qu fallx fugam parat, neque
hostem fallit, qur bellum pergit in parte nsequente.
Ab initi Hortius quidem urbnus est, tamets nn
ita alter, qu summ ope temptat; tamen quaedam
eius rdicula verba notanda sunt: cum vir eum quaerit
: adversrius ltis
qu t vdis?
antestr = testis esse in
idici
oppn auriculam: vid
commentris
is: idicium
pertincia -ae f = iterti
(-nis f < iterre) gravis
epicus -a -um = (poma)
d glriss rbus ges-
ts
iocus - m = ldus
arreptus: repente captus
5
Q. HORATII FLACCI LIBRI I SERMO IX
subscrbe: adde
quid agat respondet suviter, ut nunc est fut-
rum poste nn suviter esse praedcns; itemque
cupi omnia quae vs est urbnum respnsum,
at verb vs alterius snss itertine iocsus
ldus sequitur: numquid vs? Deinceps vir dcit
s doctum esse et Hortius respondet plris hc
sibi futrum, quod duplex est, significet enim
aut plris eum aestimre aut pius quam esse ait
futrum. Postrm, quoniam fugam capere nn
potuit, grave onus, quod est vir iste, ut asellus,
dors subit. At vir nmen praetermittit n ab ll
sit quidem sus scripts ntus, nam tlis fmam
nn meret.
Pars secunda: victus (vv. XXI-XLIII)
rdtur vir dcere omnia quae mxim dspicit
Hortius: verss scrbere mults aut cit, quod
scrptrum qurundam pota in alis saturs sper-
nit, in is Lucli et Crispn, d qu iam in prm
sermne lgimus ultimum versum prm libr
ultim sermnis iocs scrpsit hoc: , puer, at-
que me cit subscrbe libell, drdns es qu
tantummodo multa scrbunt ut quam mxima ad-
dant scrpta acerv, quippe cum cpiam virtte
atque ingeni misceant (idque quidem avritiae
mod est) ; membra movre molliter et melius
quam Hermogenes cantre, quem Hortius nius
6
I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS
assis aestimat, ut in alis sus saturs docet, ideque
quod sordid vir laudtur; tandem glris agere,
quod auctor in pomatibus saepe drdt. In epistul
septim et decim prm libr legitur hoc:
Omnis Aristippum decuit color et status et rs,
temptantem mira, fer praesentibus aequum.
Et iam d fne quaerend legimus in Horti prm
sermne:
quque habes pls,
pauperiem metus minus et fnre labrem
incipis part quod avbs.
Quae monent glriam et avritiam core: glrisus
is, quae sibi et sunt et dsunt, superbit; avrus cupit
quae sibi dsunt, ut is glrir possit. Exind glri-
sus avet, avrus interdum glrir quaerit.
Cum Hortius glriss nn ferret, interpellat vi-
rum quaerns num quis sit e familiris; vir negante,
epic sliloqui ait flcs esse qus iam garrulus se-
pelvit, similiter ac ille Aens:
terque quaterque bet,
qus ante r patrum Triae sub moenibus alts
contigit oppetere!
Aristippus - m
temptantem: cum temp-
tret
: rbus praesentibus
contentum
superbre = superbus
esse
ex-ind
sliloquium - = quod
aliquis sibi ips dcit
terque quaterque bet:
betissim
qus: quibus
contigit: sorte accdit
op-petere = interre
7
Q. HORATII FLACCI LIBRI I SERMO IX
imitti -nis f < imitr
thetrlis -e < thetrum
ambiti -nis f = potesttis
cupd
r-icere = repellere
Ut Aens tempestte iacttus mlns in bell
Trin quam in unds periisse, sc mvult Hor-
tius mortuum esse potius quam garrul supplicium
pat. Deinde ab rdicul imittine ad rcul lo-
cum trnsit, in qu vts drdet.
Tempus agit, cum id victriae praebet occsi-
nem, nam vir respondre vadt dbbat. Prmum
dubitat nescins utrum relinquat Hortium an l-
tem. Hortius hc urbn agere pergit rogns ut
dsistat, scut autem prncipi id nququam fcit,
ita nunc idem venit, gravis enim comes verbs
cmibus nn officitur: vir rem relinquit et praec-
dit; at victus eum sequitur, nam contendere d-
rum [est] cum victre. Cmica quidem est scae-
na: pota nn tantum opera epica imittur, sed
etiam thetrlia.
Pars tertia: lbertus (vv. XLIII-LXXVIII)
Vir, prm proeli victre, repetit interrogns d
Maecnte, quod mentem Horti patefacit: mo-
dum Maecntis domum intrand garrulus quaerit
Hortium e prncipem esse adiuvand. Pota tum
e explnat domum esse ambitine et conirti-
nibus vacuam. Cum sc eius cupdinem accendat,
iterum Hortius temptat eum ricere dcns sl
eius virtte Maecntem expugntrum esse. Re-
dit pota ad vocbula bellica: [Maecnas] est qu
8
I. P. FERDINANDI FLVMINIS MVRGENSIS
vinc possit, eque difficils adits prms habet. Vir
hc molestus loquitur qumodo Maecntem excru-
ciet quoad ab e admitttur, nec vr discdit.
Cs Fuscus Aristius, Horti amcus, occurrit,
quod aliam occsinem fugae reddit. Cui s ripere
velle significat et aliquid scrt sibi dcere amcum
velle fingit ut vir molest recdat; tamen Fuscus
iocs fingit fstum diem Idaerum (trcsima sab-
bata) scrt loqu recsns n Idae rscentur. Sc
socius bell fugit et miserum Hortium dserit.
Tum vr adversrius garrul venit eum quaerns
et rapit in is. Nisi quis vadimnium obbat vadt,
n differtur, pettor ire adre cgere poterat in cns-
pect testis; dein testis pettre rogbtur sc: Licet
antestr? S testis ibat, pettor eius auriculam tan-
gbat, quia, ut ait Plnius, est in aure m memoriae
locus, quem tangents antestmur. Ide quod Hor-
tius oppnit auriculam, quod assentr ut testem sit
significat.
Hoc tumultum affert, quod Hortius mlitriter d-
scrbit: clmor utrimque, undique concurss. Per
occsinem tandem s ripit et ait ab Apolline serv-
tum esse, quod alia certminis inter Hectorem atque
Achillem est memoria, nam ille deus in medi proe-
li Hectorem ab Achill ripuit. Atque Apollo deus
est potrum.
vadimnium - n = pr-
missum veniend in i-
dicium pecni frm-
tum (nisi vadimnium
quis obit, pecuniam -
mittit)
vadimnium obre: in
idici adesse
pettor -ris f = qu ab
aliquo aliquid petit in
idici
9
Q. HORATII FLACCI LIBRI I SERMO IX
recapitulti -nis f = sum-
ma capitulrum
iocr < iocus
fallcia -ae f < fallx
aurcula
tussis
podgra
aditor
trivium
blis
sabbatum
pertincia
iterti
iocus
sliloquium
imitti
ambiti
vadimnium
pettor
recapitulti
fallcia
hosticus
garrulus
crdibilis
salsus
curtus
epicus
thetrlis
adsectr
garrre
vadr
disperre
officere
vellere
pressre
ntre
distorqure
oppdere
superbre
oppetere
ricere
iocr
hicine haecine
nescioquid
suviter
numquid
iamddum
quandcumque
sds
exind
Proeli recapitulti
Ut supr dximus, Hortius ioctur epica pomata
sc imitns, ut vir molest ventum in proelium
convertit vocbuls mlitribus. Nunc proelium
vsmus hoc:
v. III: vir accurrit et Hortium arripit.
v. VI: vir adsecttur Hortium. Qu eum occupat.
vv. VIII-XI: Hortius discdere temptat, sed vir
eum adsectr pergit.
vv. XVI-XVIII: prmus cntus fugae: fallcia in-
tilis.
vv. XXII-XXV: vir impetum facit.
vv. XXXVI-XXXVII: occsi victriae: ltis vir.
v. XLI: Hortius victus.
vv. XLIV-XLVIII: vir repetit.
vv. XLVIII-LVI: Hortius resistere temptat.
vv. LVI-LX: vir impetum pergit.
v. LX: Fuscus socius Horti occurrit.
v. LXXIII: Fuscus fugit. Hortius ferm dvictus.
vv. LXXIV-LXXVII: adversrius vir venit ob-
vius et eum rapit.
v. LXXVIII: garrulus victus. Fugam Hortius ca-
pit.
10