Tsongkhapa

Truyn Tha Nland Nhm Lamrim Lotsawas

I LUN V GIAI TRNH CA O GIC NG 2

Tsongkhapa

i Lun V Giai Trnh Ca o Gic Ng

Tp 2 (B - o Th i Lu n Quy n Trung)

Bn Quyn:

Nhm Dch Thut Lamrim Lotsawas gi ton quyn xut bn dng in t cho bn dch ny. Chng ti rt hoan h cc c s qung b Pht gio cng nh ngi tu hc hay tm hiu Pht gio c chuyn dng rng ri bn dch ny vi mc tiu em li li ch cho ngi tu hc, tm hiu v Pht gio cng nh l v mc ch em li li ch cho tt c chng sinh. trnh vi phm cc tc quyn ngh ng s dng sch in t ny di cc hnh thc em li li nhun ti chnh ring t nh bun bn i chc cng nh khng c t chnh sa hay thay i ni dung hay trch dch bn dch in t ny vi mc tiu ra ngoi vic tu hc m khng c giy chun thun ca nhm dch thut Lamrim Lotsawas. Cc sai st trong bn dch u l li v trch nhim ca nhm dch thut Lamrim Lotsawas. Mi lin h xin lin lc v ngi i din chu trch nhim pht hnh bn dch in t: V Quang Nhn Phone: 0011-1-832-368-4054 Email: Lang.dau@gmail.com 4

Tsongkhapa Losangdrakpa (1357 - 1419)

nh ngun: Phuntsok Cho Ling Buddhist Center

Trc tin v trn ht chng con xin dng li tn thn ch Pht, ch B-tt, ch thin H php, ch Thy, ch T, v ch Tng thuc cc dng truyn tha Pht gio, c bit l cc s ph ca dng truyn tha Nland h tr chnh Php dn dt chng t tip tc bo tn cc phng tin tu tp v hng dn chng con rn luyn tinh tn, nng ta ni Tam Bo.

Chng con xin dng ln Thnh c Dalai Lama bn dch Lamrim Chenmo vi c ngng cm t lng t bi v lng ca Ngi khng mt mi hong ha chnh Php v h tr chng sinh v phn bit trn con ng tu tp bt bo ng.

Nguyn hi hng tt c cng c v cc h qu tt p ca cng trnh ny v cho s gic ng ca ton th chng sinh

Lamrim Lotsawas Danh Sch Ban Dch Thut v Hiu nh Bn Dch Vit Ng Quyn 2

Dch Thut
L Xun Dng Tiu Nh m Quang Trung

Hiu nh v Bin Tp
Mai Tuyt nh L Xun Dng V Quang Nhn Nguyn Th Trc Mai Nguyn Phng L Lam Sn

Trch Nhim Tng Qut

V Quang Nhn

Li Ta Ca Ch Bin Cho Bn Dch Anh Ng

y l tp hai trong bn dch gm ba tp ca i Lun V Giai Trnh n Gic Ng (Byang chub lam rim che ba). Tp ny l chung cuc ca mt n do Trung Tm Hc Tp Pht Gio Ty Tng (TTHTPGTT) xut vo nm 1992. Tp mt c Nh Xut Bn Snow Lion xut bn nm 2000 v tp ba nm 2002. V tr trung gian ca tp ny cho thy n l phn chnh yu ca i Lun. Tp ny bn v tm B- (bodhicitta; byang chub kyi sems) v B-tt hnh, cc bc i nhn m ng lc ng sau cc hnh ng ca h l tinh thn v tha ny. Ban Dch Thut Lamrim Chenmo theo cng mt th tc v hnh thc dng cho tp mt v tp ba, ngoi tr vic a vo cc ghi ch v trch dn nhng tham kho bng ting Phn v tham kho (c xc nh bng ch vit tt D) danh mc Tohoku (Ui et al. 1934) theo vn bn c ch gii bng ting Ty Tng ca Tsultrim Kelsang Khangkar. Nhng thnh vin ca ban phin dch tham gia vo tp ny gm c Natalie M. Hauptman, Gareth Sparham, Daniel Cozort, v John Makransky. Nhng dch gi ny li cng s dng n bn Tso-ngon (mTshosngon) ca Lam rim chen mo c Tso Ngon People's Press xut bn ti Zi-ling vo nm 1985. Cc dch gi cng tham kho ch gii Bn Ch Thch Lin Kt (Lam rim mchan bzhi sbrags ma) v lun lun dng ch gii ny din gii cc trch dn. Cc hiu nh vin li c c s tr gip qu bu ca cc hc gi Pht gio li lc ng thi ngi Ty Tng Denma Loch Rimbochay v Loling Geshe Yeshe Tapkay; cc v ny c ht vn bn v tho lun cc on kh. Trong sut 12 nm ca n, cc hiu nh vin bit c s qu bu v him hoi ca hai qu nhn ny. Trong khi lm vic vi n, ti thng c o tng rng chnh ti lm tt c mi vic. Tuy nhin, nh c cp trong tp sch ny, s phn bit gia ci ta v ngi khc khng sc nt 10

nh chng ta thng suy ngh. Do , ti mun cm t nhng ng gp to ln ca nhng ngi khc, nhng ngi cng ng nhng vai tr thit yu nh ti trong vic a n ny ti ch hon tt. Trong nhng li ta ca hai tp kia ti cm t nhiu ngi, v ti lun ghi nh s gip khng ngng ca h vi tm lng yu mn su xa nht. Tuy nhin ti s thiu st nu nh ti khng c bit cm t mt s ngi m nhng ng gp ca h c bit li lc cho ti trong hai nm qua, thi gian cn thit hon tt tp cui cng ny. Ti xin c c bit by t lng tri n su xa nht ln c Dalai Lama, ngun hng khi bt tuyt cho cng trnh ny. Cc hot ng ca ngi l hin thn ca nhng l tng cao c c m t trong tp sch, qu tht nh th ngi l nh sng hy vng cho nhng ai c mun ha bnh trong th gii y tranh chp ny. p li s khn cu ca ti, ngi ni rng ngi s ging dy ton b i Lun ti TTHTPGTT, v ti nguyn cu cho vinh d to tt ny sm tr thnh hin thc. Ti cng khng ngng i n thy bn s ca ti, Geshe Ngawang Wangyal, nh hng su xa ca ngi trong cuc i ti khin ngi tr thnh ngun sc mnh ym tr lun lun hin din. Bao gi cng vy, ti cm kch nhng n lc ca cc dch gi v ca cc hc gi ngi Ty Tng c nhc ti trn. c bit ti mun ni ti hai hc gi ngi Ty Tng. Geshe Yeshe Tapkay u tin ngh ti tin hnh n ny v sau n nhn c nhng tr gip qu bu v khng mt cht ngn ngi ca ng. Denma Loch Rimbochay lun hng dn v ym tr cho ti. Ti v cng bit n lng t i qung i m hai v dnh cho ti. Trong s cc dch gi ti c bit cm kch nhng n lc ph tri ca Gareth Sparham, ngi hiu nh bn tho gc, a vo tt c cc ghi ch v trch dn, v son tho th mc tc gi. Ti cng rt bit n Guy Newland, ngi a ra nhng gi thch ng lm sng sa cho bn dch. Ti cng cm t Gray Tuttle v Brady Whitton a ra nhng ngh hiu nh y thm . Ti cng rt bit n ngi ch bin ca Snow Lion l Susan Kyser v tt c nhng n lc tt bng 11

trong vic lm k lng ca c cho vn bn c tnh nht qun, khng mc phi nhng im tri ngc nhau. Ngoi ra ti cng xin cm t Steven Rhodes ca Snow Lion v s tr gip lin quan n th mc tc gi, cng nh Jeff Cox v Sidney Piburn v s ng h v khuyn khch ca h. Ti cng mun by t lng cm kch ca ti ti ton th gia nh, thn hu, hc vin, v ng h vin ca TTHTPGTT, nhng ngi t tm lng ca mnh ng gp cho cng trnh ny thnh hnh: song thn ca ti, Eric and Nancy Cutler, tm lng tt khng th ong lng c ca cc v l iu ti khng th no n tr c; Buff v Johnnie Chace v, Ben, con trai ca h v tnh bn qu bu v ym tr ti chnh; cc bn b v ym tr vin khc ca ti Alexander Levchuk, Martha Keys, Pierroluigi Squillante, Mukesh and Sepna Sehgal, Sharon Cohen, Frank and Raksha Weber, Chip v Susan Carlin, Harvey Aronson v Anne C. Klein, Elizabeth S. Napper, Thao v Gai Nguyen, Al Bellini, Victoria Jenks, Jim v Bonnie Onembo, Nick v Shelley Guarriello, Pence v Joanie Ziegler, David v Victoria Urubshurow, Frank v Khady Lusby, Jane Bullis, Jim Mershon, Vera Krivoshein, Sally Ward, Chot v Armen Elliott, v Louise Duhaime; mt s hc vin ca TTHTPGTT v s ym tr ca h Amy v John Miller, Jennifer Collins, v Thomas Santornartino; v cc tin s ca TTHTPGTT Peter Beskyd, James Goodwin, Frank Viverette, Jerry Cohen, David v Ming Ming Molony, Davis Smith v Kendra Lawrence, v Robert Blease. Ti mun ni n mt ngi m qua s cng tc vo n ny khin cho tt c mi th khc c th thc hin c. Tnh cht cc trch nhim ca ti ti TTHTPGTT a tp ti mc ti khng th no t tay ln bn phm g ch c nu ti khng c c s h tr ca v ti Diana. K t khi n khi u, nh ti qun mnh, cng ngy cng gnh vc thm nhiu nhim v TTHTPGTT hot ng tri chy ng thi gip ti trong n phin dch ny bt c khi no cn thit. Trong sut 12 nm thc hin n, ti kh m c th i ng nhng g 12

 ra v iu ny ch c th thc hin c do lng tn ty su xa ca Diana i vi tm nhn bao la ca thy bn s ca chng ti, nng lc v lng nhit tnh v b, mt kh nng bn vng lun t nhng quyn li ca mnh xung hng th yu cng nh tr thng minh rt thc tin ca nh ti. Cng nh a tr ln ln nh vo tnh thng v s bo bc ca ngi m, tng t nh vy, Diana chnh l ngi m ca cng trnh dch thut ny. Ti s mi mi nh n iu ny. Joshua W.C. Cutler Trung Tm Hc Tp Pht Gio Ty Tng Washington, New Jersey

13

Mc Lc
Knh L ............................................................................................................. 8 Lamrim Lotsawas ............................................................................................. 9 Li Ta Ca Ch Bin Cho Bn Dch Anh Ng ............................................ 10 Bng Ch Vit Tt .......................................................................................... 16 Dn cho quyn 2 ......................................................................................... 18 Chng 1: Giai Trnh Dnh Cho Nhng C Nhn C Kh Nng Cao ........... 28 Chng 2: T Bi, Cnh Ca Bc Vo i Tha .......................................... 48 Chng 3: By Php Luyn Tm ................................................................... 60 Chng 4: Hon Chuyn Ng-Tha ................................................................. 84 Chng 5: L Pht Tm B- ..................................................................... 100 Chng 6: Nui Dng B- Tm ............................................................. 112 Chng 7: Dn Nhp v Lc- Ba-la-mt-a ............................................. 136 Chng 8: Tu Tp i Tha: Cc Gii Lut v Ba-la-mt-a ..................... 164 Chng 9: B Th Ba-la-mt-a ................................................................... 180 Chng 10: Cch Thc B Th ..................................................................... 202 Chng 11: Tr Gii Ba-la-mt-a ............................................................... 224 Chng 12: Nhn nhc Ba-la-mt-a ........................................................... 236 Chng 13: Tinh Tn.................................................................................... 284 Chng 14: Thin nh v Tr Hu .............................................................. 328 Chng 15: Gip Ngi Pht Trin - Bn Phng Tin Thu Phc T.................................................................................................................. 354

14

15

Bng Ch Vit Tt
A-kya AA AK AKbh AS Bhk BCA Bk1 Bk2 Bk3 Bplita Chn. C D Great Treatise 1 Great Treatise 2 Great Treatise 3 Jm LRCM A-kya-yongs-'dzin, Lam rim brda bkroi Abhisamaylakra-nma-prajpramitopadeastra-krik Abhidharma-koa-krik Abhidharma-koa-bhya Abhidharma-samuccaya Yog-cary-bhmau-bodhisattva-bhmi Bodhisattva-caryvatra 1st Bhvana-krama 2nd Bhvana-krama 3rd Bhvana-krama buddhaplita-mlamadhyamaka-vtti Chinese Catu-ataka-stra-krik-nma sDe dge Cc bn dch kinh v lun Tng ng Cutler et al. 2000 Cutler et al. 2000 Cutler et al. 2002 Jtaka-ml Tsongkhapa (1985) sKyes bu gsum gyi myams su blang ba'i rim pa thams cad tshang bar ston pa'i byang chub lam gyi rim pa Madhyamakvatra Madhyamakvatra-bhya 'Jam-dbyangs-bzhad-pa, et al. Lam rim mchan bzhi sbrags ma Mahyn-stralakra-krik Suzuki (1955-61) Prasanna-pad, Dharamala 1968 Prasanna-pad, La Valle Poussin 1970a Paramit-samsa Uttara-tantra (Ratna-gotra-vibhga)

MAV MAVbh mChan MSA P PPd PPs PS RGV 16

rNam thar rgyas Nag-tsho, Jo bo rje dpal Idan mar me mdzad ye shes pa kyi mam thar rgyas pa R Rja-parikatha-ratnavali bh Yog-cary-bhmau-rvakabhmi Skt. Sanskrit SP Sad-dharma-puarka-nma-mahyn-stra SR Sarva-dharma-svabh-samat-vipacita-samdhirja-stra Tib. Tibetan Toh Ui et al. 1934 Ud Udna-varga Vs Vinicaya-sagrahai VV Vigraha-vyvartan VVv Vigraha-vyvartan-vtti YS yukti-ahik YSv yukti-ahik-vtti

17

Dn cho quyn 2
[Chng 1 Cc giai on ca l trnh dnh cho nhng c nhn c kh nng cao ] 3. Cc cp bc l trnh ca s luyn tp tm thc dnh cho nhng c nhn c i thin cn a) Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng l cnh ca duy nht dn n i tha. b) Lm th no pht trin Tm gic ng. i) Tm gic ng ph thuc ra sao vo s ny sinh ca nhng nguyn nhn chnh a. S pht trin ca Tm gic ng qua bn duyn b. S pht trin ca Tm gic ng qua bn nguyn nhn c. S pht trin ca Tm gic ng qua bn sc mnh [Chng 2 T bi, cnh ca bc vo i tha] ii) Giai trnh rn luyn tm gic ng a Rn luyn trn nn tng gio hun By php luyn tm trong truyn tha truyn t Trng Lo [Atia] 1 Pht trin vng chc v th t ca cc giai on a Ch r ci ngun ca i tha l t bi 1 Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u 2 Tm quan trng ca t bi trong giai on gia 3 Tm quan trng ca t bi trong giai on cui b Su php luyn tm cn li u l cc nhn hay qu ca tm t bi 1 Cch thc ca Bn php luyn tm u tin Qua s pht trin tnh thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh hot ng nh l cc nguyn nhn ca tm t bi 2 Cch thc to lng tn ty v iu kin v tm gic ng nh l cc hu qu ca t bi [Chng 3 By php luyn tm] 2 S rn luyn tng bc a Rn tm c c s kin quyt v li ch ca chng sinh 1 Xc lp nn tng pht trin thi ny (a) t c tm bnh ng hng v chng sinh (b) Yu mn tt c chng hu tnh (i) Nui dng nhn thc rng mi chng sinh u l m ca mnh (ii) Nui dng k c v lng tt ca h (iii) Nui dng c nguyn n p lng tt ca h 2 Pht trin thi kin quyt n li ch ca tha nhn

18

(a) Nui dng tnh yu thng (b) Nui dng lng t bi (c) Nui dng s quyt tm tuyt i b Luyn tm kin quyt t gic ng cNhn ra tm gic ng, thnh qu ca s rn luyn [Chng 4 Hon Chuyn Ng-Tha] b Rn luyn da trn cc ging dy ca a con ca cc ng chin thng, ngi Tch Thin 1 Qun chiu v nhng li lc ca vic hon i gia bn thn v ngi khc {hon chuyn ng-tha} v sai st ca vic khng hon i nh vy 2 Kh nng hon chuyn ng-tha nu qu v lm quen vi ngh v vic lm nh vy 3 Cc giai on ca thin nh v lm sao hon chuyn ng -tha iii) Phng php to ra tm gic ng [Chng 5 L Pht Tm B-] iv) Lm sao to ra B- tm thng qua cc nghi l a t n iu m qu v cha t c 1 Ngi m trc ngi qu v pht khi B- tm 2 Nhng c nhn khi to ra tm gic ng 3 Lm sao tham gia vo mt nghi l pht B - tm a S chun b cho nghi l 1 Tin hnh cc thc hnh c bit quy y (a) Sau khi trang hong ni t chc l v thit lp cc vt biu tng ca Tam Bo, sp xp vt cng dng (b) Thnh cu v quy y (c) Bt u gii nguyn quy y 2 Tch tp cng c 3 Thanh tnh thi b Nghi l chnh thc c Phn kt thc ca nghi l [Chng 6 Nui Dng B- Tm] b Duy tr v khng lm suy yu nhng g qu v t c 1 Vic rn luyn gii lut khin qu v khng lm suy yu tm gic ng trong i ny a Vic rn luyn gii lut nh li nhng li ch ca B - tm nhm tng sc mnh s nhit tnh ca qu v cho n b Vic rn luyn gii lut pht khi tm gic ng su ln mi ngy nhm tng cng B- tm thc s 1 Kin cng pht trin B- tm nguyn 2 Rn luyn nng cao B- tm nguyn

19

c Rn luyn gii lut khng c t b chng sinh, m l v li ch ca h, qu v pht trin tm gic ng d Vic rn luyn gii lut tch ly cc t lng cng c v tr tu siu phm 2 Rn luyn gii lut khin cho qu v cng khng b tch ri vi tm gic ng trong kip sng tng lai a Tu tp trong gii lut loi b bn hnh vi en ti vn lm suy yu tm gic ng b Rn luyn gii lut p dng bn thc hnh trong sng gi cho tm gic ng khi suy yu c Phng php tu sa B- tm nu qu v lm suy yu n [Chng 7 Dn Nhp v Lc--Ba-la-mt-a] c) Cch tu hc B-tt hnh sau khi pht tm gic ng i) L do v sao phi tu tp sau khi pht tm B- ii) Chng minh rng qu v s khng th no tr thnh Pht bng cch tu hc phng tin hay tr hu mt cch ring bit [Chng 8 Tu Tp i Tha: Cc Gii Lut v Ba-la-mt-a] iii) Gii thch tin trnh tu hc gii lut a Cch tu tp theo i tha ni chung 1 Xc lp nguyn c tu hc gii lut ca tm gic ng {B- tm}. 2 Th gii con Pht {B-tt gii} sau khi pht nguyn hc gii lut ca tm gic ng. 3 Cch thc rn luyn sau khi th gii a Nn tng ca gii lut b Cch thc m tt c cc gii lut c thu tm trong su Ba -lamt-a 1 Tho lun ch chnh, s lng Ba-la-mt-a c nh (a) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn ng cp cao (b) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn vic vin thnh hai mc tiu (c) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn vic vin thnh cc mc tiu ca ngi khc (d) S lng cc Ba-la-mt-a c nh v s thu nhip ca chng i vi ton b h thng i tha (e) S lng cc Ba-la-mt-a c nh trong khun kh vin mn ca cc l trnh hay phng tin (f) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn tam v lu hc {gii, nh, v tu} 2 Tho lun ph v th t c nh ca cc Ba-la-mt-a (a) Th t khi sinh (b) Th t cao thp

20

(c) Th t th lu v vi t [Chng 9 B Th Ba-la-mt-a] c Tin trnh tu tp cc Ba-la-mt-a 1 Cch tu tp cc hnh B-tt ni chung (a) Tu tp cc Ba-la-mt-a tng trng phm cht m qu v s c khi thnh Pht (i) Cch tu tp Ba-la-mt-a b th (a) B th l g? (b) Cch bt u nui dng c b th (c) Phn loi b th (1) V sao mi ngi nn thc hnh c b th (2) Cc Phn loi b th theo mi quan h n cc c nhn (3) Cc phn loi b th thc t (a) Php th (b) V y th (c) Ti vt th (1) Thc t b th v Ti vt (a)) Cch tin hnh ti th (1)) Ngi nhn b th (2)) ng lc b th (a)) Loi ng lc i hi (b)) Loi ng lc phi loi tr [Chng 10 Cch Thc B Th] (3)) Cch thc b th (a)) Dng b th nn trnh (b)) Cch thc b th (4)) Cc vt b th (a)) Gii thiu vn tt vt b th c v vt khng c b th (b)) Gii thch chi tit vt b th c v vt khng c b th (1)) Gii thch chi tit v vt ni thn {cc chi tit ca thn th} khng c b th (a)) B th khng thch hp v phng din thi gian (b)) B th khng thch hp v phng din mc ch (c)) B th khng thch hp v phng din ngi xin b th

21

(2)) Gii thch chi tit v vt bn ngoi {vt ngoi thn} c v khng c b th (a)) Cch thc khng b th vt bn ngoi (1)) B th khng thch hp v phng din thi gian (2)) B th khng thch hp v phng din vt cho (3)) B th khng thch hp v phng din ngi {nhn b th} (4)) B th khng thch hp v phng din vt cht (5)) B th khng thch hp v phng din mc ch (b)) Cch thc b th vt ngoi thn (b)) Phi lm g nu khng th b th (c)) S dng bin php i tr chng ngi trong vic b th (1)) Chng ngi khng quen b th (2)) Chng ngi ti sn sa st (3)) Chng ngi tham chp (4)) Chng ngi khng nhn thy mc tiu (2) B th thun ty bng ngh (d) Tm tt [Chng 11 Tr Gii Ba-la-mt-a] (ii) Cch thc tu tp tr gii Ba-la-mt-a (a) Tr gii l g? (b) Cch bt u tu tp tr gii (c) Phn loi gii lut (1) Gii lut kim ch (2) Gii lut tch lu cng c (3) Gii lut hnh ng v li lc chng sinh (c) Cch tu tp (d) Tm tt [Chng 12 Nhn Nhc Ba-la-mt-a] (iii) Cch tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a (a) Nhn nhc l g? (b) Cch thc bt u tu tp nhn nhc Ba -la-mt-a (c) Phn loi nhn nhc (1) Pht trin nhn nhc bt k nguy hi xy ra cho mnh

22

(a) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k lm hi mnh (1) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k ngn tr hnh phc ca mnh v nhng k gy au kh cho mnh (a)) Chng minh rng sn hn l khng ng (1)) Phn tch v mt i tng th sn hn l khng chnh ng (a)) Phn tch cho thy bt k i tng c t ch c hay khng, th sn hn l khng chnh ng (b)) Phn tch cho thy bt k l ngu nhin hay bn nng, th sn hn l khng chnh ng. (c)) Phn tch cho thy bt k s gy hi l trc tip hay gin tip, th sn hn l khng chnh ng (d)) Phn tch cho thy bt k nguyn nhn thc y k gy c, th sn hn l khng chnh ng (2)) Phn tch v mt ch quan th sn hn l khng chnh ng (3)) Phn tch v c bn, th sn hn l khng chnh ng (a)) Phn tch nguyn nhn ca vic gy hi v s sai st t u (b)) Phn tch s cam kt ca mnh (b)) Ch ra rng lng bi mn l ph hp (2) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai ngn tr s tn knh, ting tm hay danh d ca mnh v vi nhng ai xem thng mnh hoc nhng ai ni li xc phm hay kh nghe v mnh (a)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ngi ngn tr mnh ba s vic s tn knh, ting tm hay danh d (1)) Qun chiu rng ba th ny vn thiu cc phm tnh tt p (2)) Qun chiu rng ba th ny vn c cc khim khuyt (3)) S cn thit hoan h nh c nhng ai ngn tr s tn knh v vv... ca mnh

23

(b)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai xem thng hoc ni nhng li xc phm hay kh nghe v mnh (b) Ngng c s khng hi lng vi thnh cng ca nhng ngi gy hi ln s tho thch khi h gp rc ri (2) Pht trin nhn nhc chp nhn kh au (a) L do phi dt khot chp nhn kh au (b) Cch thc pht trin s chp nhn (1) Bc b ngh cho rng khi kh au xy n th l tuyt i kh chu. (2) Chng minh rng chp nhn kh au l ph hp (a)) Qun chiu v cc phm tnh tt ca kh au (b)) Qun chiu v cc thun li ca s chu ng cc gian kh kh au (1)) Qun chiu v cc li lc ct li chng hn nh s gii thot v vv... (2)) Qun chiu v li ch ca vic xua tan kh au bt kh t lng {au kh khn lng} (c)) Cch thc m vic chu ng kh au khng cn kh na nu mnh tng bc lm quen vi n, bt u vi kh au nh (c) Gii thch chi tit t cc quan im ca cc nn tng (3) Pht trin nhn nhc v s xc tn vo gio php (d) Cch tu tp (e) Tm tt [Chng 13 Tinh Tn] (iv) Cch thc tu tp tinh tn Ba-la-mt-a (a) Tinh tn l g? (b) Cch bt u tu tp tinh tn (c) Phn loi tinh tn (1) Cc Phn loi thc t (a) Tinh tn nh o gip (b) Tinh tn hun tp cng c (c) Tinh tn ca hnh vi v li lc ca chng sinh (2) Phng php pht trin tinh tn (a) Loi tr cc duyn {iu kin} khng thun li ngn tr tinh tn

24

(1) Nhn din nhng yu t khng tng thch vi tinh tn (2) Vn dng phng php loi b nhng yu t khng tng thch (a)) Ngng thi li bing tr hon (b)) Ngng tham luyn vo nhng hot ng thp km (c)) Ngng chn nn hay t khinh mit (1)) Ngng chn nn v mc tiu (2)) Ngng chn nn v cc phng tin t mc ch (3)) Ngng chn nn bi v bt k ngi u u l ni tu tp (b) Thu thp cc nng lc ca s thun duyn (1) Pht trin nng lc ca c nguyn (2) Pht trin nng lc ca kin nh (3) Pht trin nng lc ca hoan h (4) Pht trin nng lc ca ngng ngh (c) Cn c vo vic loi b nhng duyn khng thun li v hun tp thun duyn, hy chuyn ch tinh tn (d) Cch thc vn dng tinh tn a thn v tm vo trng thi hot dng {trng thi hot ng tt} (d) Cch tu tp (e) Tng kt [Chng 14 Thin nh v Tr Hu] (v) Cch thc rn luyn thin nh Ba -la-mt-a (a) S n nh t thin {an nh thin} l g? (b) Cch bt u tu tp thin nh (c) Phn loi thin nh (d) Cch thc tu tp (e) Tng kt (vi) Cch thc rn luyn tr hu Ba-la-mt-a (a) Tr hu l g? (b) Lm th no khi pht tr hu (c) Phn loi tr hu (1) Tr hu hiu bit chn {ti hu} (2) Tr hu hiu bit tc {tng i} (3) Tr hu hiu bit cch hnh ng v li lc chng sinh (d) Cch thc tu tp (e) Tng kt

25

[Chng 15 Gip Ngi Pht Trin Bn Phng Tin Thu Phc T] (b) Tu tp t nhip php thu phc t, gip ngi khc tng thnh (i) T nhip php l g? (ii) L do chng c c nh l bn phng php (iii) Cc chc nng ca T nhip php (iv) Vic cn thit da vo T nhip php ca nhng ngi thu phc t (v) Vi ging gii chi tit

26

27

Chng 1: Giai Trnh Dnh Cho Nhng C Nhn C Kh Nng Cao

3. Cc cp bc l trnh ca s luyn tp tm thc dnh cho nhng c nhn c i thin cn a) Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng l cnh ca duy nht dn n i tha. b) Lm th no pht trin Tm gic ng {B- tm}1. i) Tm gic ng ph thuc ra sao vo s ny sinh ca nhng nguyn nhn chnh a. S pht trin ca Tm gic ng qua bn duyn b. S pht trin ca Tm gic ng qua bn nguyn nhn c. S pht trin ca Tm gic ng qua bn sc mnh Cc bc tn knh v xut chng u c tm i t bi, con xin ci u nh l di chn cc ngi [281] Sau mt thi gian thin su xa v nhng sai st ca lun hi t nhiu phng din, qu v s nhn ra rng lun hi thc s ch

B- tm (hay tm gic ng, tinh thn gic ng) (skt. bodhicitta) l c nguyn t bi t n gic ng v li ch ca tt c chng sinh. B- tm c phn chia lm hai loi: (1) B- tm tng i dn n c nguyn t bi thnh tu gii thot v li ch tt c chng sinh v tu tp cc phng tin nhm t mc ch ny; (2) B- tm ti hu l tr tu trc chng bn cht ti hu ca cc hin tng. Ring khi nim B- tm tng i cn c phn lm hai nhnh: (1) B- tm nguyn l c nguyn t gic ng cho li ch cc chng sinh khc; v (2) B- tm hnh bao gm B- tm nguyn cng vi vic xc tin su hnh Ba-la-mt-a. Bodhichitta. Rigpa Shedra. Truy cp 11/09/2011. <http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Bodhichitta>.

28

l mt m ha ngc sng m thi. Sau , qu v s tn lc vi mong c t gic ng, loi b mi phin no v au kh. Nu nng theo mt l trnh thuc v tam v lu hc, qu v s t c s gii thot khi lun hi v thc s khng b o ngc, khng ging nh trng thi thin ng trong ci lun hi. Tuy nhin, nhng sai st b loi tr v thnh tu cc phm cht tt p ca qu v s khng hon ton. Vy nn, qu v s khng hon tt cc mc tiu ca chnh mnh v ch c th hon tt cc mc tiu ca tha nhn mt cch gii hn. Sau cng ri th mt v Pht s ha cho qu v v qu v s bc vo i tha. Nhng thin tri thc u bc vo i tha ngay t bui ban u. Theo nh Ba-la-mt-a Tp Lun, ngi Thnh Dng c ni1: Mt khi ngi t b hai tha thp Vn khng sc mang li hnh phc cho chng sinh Hy bc vo tha do c Th Tn t bi dy Ni ny ch c s gip cho tha nhn [282] V Khi con ngi thy nim vui v bt hnh ch ta mt gic mng V chng sinh suy i bi sai st ca vng nim, Lm sao c th ch lo mong phc li ring mnh B ri i nim vui trong cc hnh vi v tha tuyt diu? Khi chng ta nhn thy chng sinh, nh chng ta, ri vo trong b lun hi v ng vp, khng tm thy mt hng i an ton v do mt tr hu vn gip chng ta phn bit iu cn tip thu v iu cn loi b khp kn, tht l tt hn hay khng nu

BA2 Paramit-samsa 6.65-66; D3944: Khi 234b6-7. Hai tha thp hn l Thanh Vn v Duyn Gic tha.

29

chm lo cho tha nhn v u tranh cho phc li ca h, hi qu v, nhng ngi thuc dng di ca ng Th Tn? Nh cng mt bn lun c dy1: Sao li khng Nhng ai thuc dng di Th Tn V nhng ai hnh s v phc lc ca th gian ny C lng t vi chng sinh lm l, bi do mt tr hu b che m Mt lng bn ch, h x xa sch m h ny. y qu v nn s dng lng hoan h , uy tn v sc mnh gnh vc trch nhim v hnh phc ca chng sinh, bi v c tnh ch bit mang li li ch, hnh phc cho chnh mnh cng c ngay c trn nhng con vt. Do s nh hng c bn ca cc i hnh gi l ch tp trung thnh tu hnh phc v li ch cho tha nhn. Nh trong Hc Sinh Th ca Ngi Nguyt Quan c vit2: C di do gia sc gm mit mi V khi kh v kht, chng phc hnh ung nc, ni tm gp Nhng ai n lc mang phc li cho chng sinh Bng lng tin, nim vui v y sc mnh Nh tia nng mt tri chiu rng mi ni, nh du hnh trn c xe nga ko y nn tng cng hin th gian, khng suy lng hn thit Nh bn tnh ca k thin cn lun qun t li H hin thn cho nhng g em li hnh phc v li ch cho hon cu.

1 2

BA3 Ibid.: 6.67; D3944: Khi 234b7-235al. BA4 iya-lekha: 100-101; D4183: Nge 52a5-6.

30

Ngi thy c chng sinh b hnh h bi au kh nu trn v ngi nhanh chng hnh ng cho li ch ca chng sinh c gi l hin nhn v l mt bc thin xo. [283] Cng bn lun c dy1: Nhng ai nhn thy nhn sinh bi ri bi my khi v minh bao ph nhn gian Bt lc ri vo ngn la chy rc ca au kh V vi vng, c gng nh th mnh ang ri trn la y chnh l cc hin nhn hay cc bc thin xo Do , i tha nh l ci ngun ca tt c iu tt p cho chnh mnh v cho chng sinh; nh l liu thuc lm gim i nhng kh au, phin no; nh l mt i l c chu du bi tt c thin tri thc; nh l ngun nui dng ca tt c nhng ai nghe thy, nh tng, tm n v tu hc vi n; v nh l mt ni c i phng tin thin xo qu v xc tin v phc li ca tha nhn, v do , gin tip thnh tu li ch cho chnh qu v trong ton th. Ai bc vo u ngh rng: tht tuyt vi, ti tm thy nhng g m ti tm kim by lu nay. Hy bc vo tha ti cao ny vi tt c sc mnh ca mt ngi xut chng m qu v c. Trong Ba-la-mt-a Tp Lun c ni2: Tha ti cao ny c thu r bi chn tr hu. T n m nht thit tr ca ng Nh Lai pht khi Nh mt ca th gian ny nh ho quang t ngi nh cc tia sng mt tri mc

1 2

BA5 Ibid.: 102; D4183: Nge 52a7-bl. BA6 PS: 6.69; D3944: Khi 235a2.

31

Do , hy bc vo i tha sau khi qu v pht trin nim tn knh to tt c c bi vic hiu ra cc phm cht tt p ca n t nhiu kha cnh khc nhau [ca i tha]. 3. Vic rn luyn tm thc trong cc o trnh dnh cho nhng ngi i thin cn Vic rn luyn tm thc trong cc o trnh dnh cho nhng ngi i thin cn c trnh by vi ba mc sau: 1. Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng {tm B-} l cnh ca duy nht dn vo i tha 2. Lm th no pht trin Tm gic ng (chng 1 n 6) 3. Lm th no tu hc B-tt hnh sau khi pht trin tm B- (chng 7 v tip sau) a) Ch ra rng ch c s pht trin ca Tm gic ng l cnh ca duy nht dn n i tha Vn: Gi s l hnh gi nn bc vo i tha {c xe ln} bng cch trn, th nhp mn l g? p: Nh c Th Tn dy rng khng c cc c xe ln no khc hn Ba-la-mt-a tha {Ton ho tha, Hin tha hay Kinh tha} v Mt tha {Mt ch tha, Kim Cang tha}. Cnh ca duy nht qu v bc vo hai Tha ny chnh l Tm gic ng. Mt khi qu v to nn c Tm gic ng ny trong tm thc ca mnh th qu v c cng nhn l mt hnh gi i tha mc d vn cha to dng c mt s c hnh khc [284]. Mt khi qu v ri b tm gic ng ny th bt k qu v c th c c nhng phm hnh no v d nh tri kin v tnh Khng vv... th qu v nh mt i tha, ri vo cc tng ca Thanh Vn v cc bc tng t. im ny c ging dy trong nhiu Kinh in i tha v c chng minh bng l lun. Cnh ca u tin bc vo i tha l lng quyt tm pht trin Tm gic ng cho ring mnh. Ch cn nh mt Tm B ny th c xem c hu qu l ri b i tha. Do , vic 32

c l mt hnh gi i tha hay khng ty thuc vo vic c hin hu hay khng tm ny. Nh vy sau khi Tm gic ng ny c pht khi, ngay lp tc qu v tr thnh ngi con ca c Th Tn. Nh Nhp B- Hnh Lun ca Tch Thin c ni1: Lc bt lc, b tri buc trong t ti lun hi Quyt mt lng pht trin Tm gic ng H, gi l nhng con tr ca Nh Lai2 ... V: Hm nay con c sinh ra trong gia nh ca c Pht Con tr thnh ngi con ca cc ng Nh Lai Nh vy iu ny ch r mt khi qu v pht khi c Tm gic ng qu v c gi l mt B-tt. Hn na, trong Dilc Hu V Gii Thot ni cc hnh gi tr thnh cc B-tt nu c Tm gic ng ny mc d vn cha trau di nhng vic lm B-tt3:

BA7 Bodhisattva-caryvatra: (BCA): 1.9a-c, 3.26cd. cng c trch ti LRCM: 90.6; Great Treatise 1: 134. 2 Nhc li, cc thut ng nh con Pht, con ca Nh Lai, m ch cc B-tt (ti gia hay xut gia) nu c dch theo t ng Hn-Vit th tr thnh Pht t. Tuy nhin, v ngy nay thut ng ny khng cn gi gn trong ngha nguyn thy m cc kinh vn cp (tc l cc B-tt) nn trnh nhm ln chng ta s khng dng thut ng Pht t trong trng hp kinh vn cp. 3 BA8 Trch dn ny t Bhavana-krama (Giai Trnh Thin Phn Hai) (Bkl), Tucci 1958:501; D3915: Ki 24a5-6. Bn dch trong ryamaitreya-vimoka (Di-Lc Hu Vi Gii Thot) c l l mt phn ca Buddhavatasaka-stra (Kinh Hoa Nghim), D44: A 323a5-bl vi cht t sai bit.

33

i ngi con ca truyn tha tuyt ho, du cho kim cng qu gi b tan v vn lun ta nh sng hn c cc trang hong c bit bng vng. N vn khng mt i tn kim cng qu gi, vn lun trnh xa tt c nhng ngho nn . i nhng ngi con ca truyn tha tuyt ho, tng t th, nhng ngi nui dng vin kim cng qu ny, vn l Tm gic ng v nguyn vng kht khao ti ton gic, du cn thiu vn dng, n vn lun ta sng hn tt c vt trang hong bng vng vi cc phm cht cao, ca Thanh Vn, v Duyn Gic Pht. Nhng ngi con s khng bao gi mt i tn gi B-tt, s xa b tt c nhng thng kh ca lun hi Nh trong Bo Hnh Vng Chnh Lun, h php Long Th c ni1: Nu nh ngi cng nh nhn loi c mong dnh c gic ng v song Th ngun ci iu ny l Tm gic ng Vng bn nh ni c non cao. Hn na theo Kim Cng Th im o i Mt in c dy2: i i B-tt, Vn-th-s-li, maala Kim Cang tha ny qu l b n, rng ln mnh mng, su thm v khng th thu hiu c. Tht khng hp ging ngha cho cc chng sinh ti li. [285] Ny Kim Cang Th B-tt (Vajrapani), ngi ni Maala ny ht sc qu him, ta cha tng nghe thy Maala ny, v n cn c ging gii cho ai?

BA9 Ratnval /Rja-parikath-ratnval (Ra): 2.73cd-74ab; Hahn 1982: 66. 2 BA10 Vajrapi-abhieka-mah-tantra D496: Da 148b3-4.

34

Kim Cang Th B-tt p: i Vn-th-s-li, nhng ai t c Tm gic ng qua thin nh, bch Vn-th-s-li, nhng B-tt ny thc hnh B-tt o cnh ca vo Kim Cang tha nn nhn l qun nh tr hu siu vit bc vo Maala Kim Cang tha ny. Tuy nhin, nhng ai cha t c Tm gic ng hon ton khng nn nhp mn Maala mt php ny. H khng nn ngay c nhn Maala, hn na khng c php dy cho nhng ngi ny thc hnh v Maala v nhng cu mt ch. Bi vy, cha h nu mt gio php l gio php i tha, m iu ct yu chng ta phi thc s l ngi thc hnh i tha. Xa hn na, hot ng nh l mt hnh gi i tha ch ph thuc vo s nhn thc v Tm gic ng. Do , nu qu v ch c hiu bit tr c v Tm gic ng, th qu v cng ch c hiu bit tr c v ngha l mt ngi thc hnh i tha. Nu khi Tm gic ng ny l hon ho, th hnh gi i tha l chn chnh. Ni dung ny c dn gii bi Hoa Nghim Kinh1 i nhng ngi con ca ni ging c hnh, Tm gic ng chnh l mm mng ca tt c phm hnh Pht. V qu v cn phi lnh hi mt cch y v iu ny, ti s gii thch n. Khi nc, phn bn, t v hi m vv... phi hp vi mt ht la, chng s tc ng nh l l cc nguyn nhn to mm non ca cy la. Nu nhng yu t ny phi hp vi cc ht la m, ht u, vv..., chng cng tc ng nh l nguyn nhn to nn mm non ca cc loi ht ny. Nh vy, cc yu

BA11

Gaa-vyha-sutra (Phm Hoa Nghim) trong Buddhavatasaka-stra (i Phng Qung Hoa Nghim Kinh)
D44: Ka 309b 1. Trch dn tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 502; D3915: Ki 25al.

35

t ny l nhng nguyn nhn chung to nn s ny mm. Song, mc d c kt hp vi cc iu kin [duyn] ln ht la mch th cng khng th no khin chng tr thnh nguyn nhn sinh ra mt cy m non ca ht la go v cc cy mm khc hn l la mch [268] . Cho nn mt ht la mch l nguyn nhn c th {nguyn nhn chnh yu} to ra mm non ca la mch. Cng nh vy, Tm gic ng v thng nh mt ht ging, l nguyn nhn c bit cng vi nhng nguyn nhn chung khc to ra mm Pht qu. Tr hu nhn bit c tnh Khng l nguyn nhn chung ca ba trng thi gic ng (Thanh Vn, Duyn Gic Pht, v B-tt). Theo nh i tha Ti Cao Mt in, ngi Di-lc c ni1: Kht vng a ta ti Ti thng tha l ht ging Tr hu nh m gip ta sinh ra cc phm hnh Pht-. Nh vy Tm gic ng nh l ht ging ca ngi cha, cn tr hu nhn bit v ng nh l ngi m. V d nh ngi cha Ty Tng khng th sinh ra c a con trai n , ..vv, ngi cha chnh l nguyn nhn c bit to ra ni ging ca a b, trong khi mt ngi m Ty Tng c th sinh ra c nhiu con trai, do ngi m l nguyn nhn chung sinh ra nhng a b ca b ta. V Thanh Vn, Duyn Gic Pht cng ph thuc vo tr hu, v nh trong Tn Dng Bt-nh Ba-la-mt-a, c h php Long Th c ni2: o gii thot m c Pht, Duyn Gic Pht, Thanh Vn dt khot da vo Chnh l iu ny, chc chn khng cn cch no khc

1 2

BA12 Mahynottara-tantra-stra (RGV): 1.34ab; D4024: Phi 7a6-7. BA13 Praj-pramit-stotra Pandeya 1994: verse 17; D1127: Ka 76b3-4. Tc gi c th khng r quan trng l Long Th, Lak Bhagavati (Danh Thin), v Rahulabhadra (La-hu-la-a-la).

36

S hon ho ca tr hu y l m ca c nhng t Tiu tha ln i tha, v n [tr hu] cng c k n nh l ngi m. Do vy, khng th phn bit c Tiu tha, i tha bng tr hu hiu bit tnh Khng, nhng c th phn bit chng c bng Tm gic ng v nhng vic lm c hiu qu ln ca Btt. Theo nh Bo Hnh Vng Chnh Lun Long Th ni1: V kht vng nguyn, hnh, V hon tt cc hin dng ca B-tt Khng th gii thch theo Thanh Vn tha Th lm sao ngi c th thnh B-tt qua con ng ? Nh vy c Long Th ni qu v khng phn bit nhng tha ny bng tm nhn trit l, m bng nhng hnh vi. Nu nh trong cch ny, tr hu nhn bit tnh Khng, khng phi l l trnh i tha c bit th n cng s tip tc m khng k rng c cc l trnh chia s khc. [287] T y, mc d qu v rt t thun thc vi cc gio php, song sau khi c c mt Tm gic ng lm hun th ct yu d qu v cha tu tp n, nhng sau khi ngh nh v n d ch qua ngn t trong bui u, th qu v ch to c mt n lc ln cho mt phn nh n gin ca l trnh. Thng, mt a tr sinh ra cn phi nh c cha v m, qu v cng cn phi c y c phng tin v tr hu c mt l trnh tu tp hon thin. C th, qu v cn phi c: phng tin chnh yu l Tm gic ng; v tr hu chnh yu l tri kin v tnh Khng. Nu qu v ch thin nh chm ch v mt trong hai yu t trn, v qu v ch n thun tm s gii thot khi lun hi, t c cch gii thot ny th qu v ch cn thin nh v ngha ca tnh Khng, tc l v ng, thin nh khng sai

BA14 Ra: 4.90; Hahn 1982:126-127.

37

st nhm t tu gic. Tuy nhin, nu qu v xem mnh l hnh gi i tha th cn cn phi nui dng Tm gic ng. Ti sao? Bi v qu v cn c tr hu ngn nga ri vo lun hi cc oan v qu v cn c t bi ngn nga ri vo cc oan ca an tnh [nit-bn], Cho nn tr hu khng ngn nga c qu v ri vo trng thi cc oan ca an tnh. Theo nh Hin Qun Trang Nghim Lun Ngi Di-lc ni1: Qua tri kin ngi khng li lun hi Qua t bi ngi khng lu trong an lc Nu l hnh gi i tha, qu v cn phi rn luyn Tm gic ng, bi v ngay c trong Tiu tha qu v cng s khng ri vo tt cng ca lun hi v im chnh cn tr trn ng Btt l ri vo cc k an tnh. Khi nhng ngi con ca c Th Tn, l ngi gii thch ng n cc ch gii v ngha ch tm ca ng Th Tn, pht khi tinh thn gic ng tn qu ny trong tm thc ca h th h kinh ngc v ngh rng mt l trnh thm diu nh th xut hin. Tuy th, h khng c cng cm xc nh th khi h t n mt phm cht tt p nh lm hi lng cho cc phm phu. Nh Nhp B- Hnh Lun c ni2: Tm v tha ny khng sinh ra Trong tha nhn ngay c cho li ch ca chnh h y l vin ngc qu ca tm Mang li iu diu k cha tng thy. V :

BA15 Abhisamay-lakra-prajpramitopadea-stra (AA): l.lOab; D3786: Ka 2a5. 2 BA16 BCA: 1.25,1.30bcd, 1.36ab, 3.32cd.

38

c hnh no snh bng y? Bng hu no li nh th? Cng c no xng ngang bng? V Con xin cui ly trc tt c Nhng ai khi to ngc thing ca tm thc ny. [288] V y l th b tinh ty c nh ra t sa ca nhng li dy siu vit. Nh vy Tm gic ng chnh l li hun th ti thng, l phn trch tinh ty nht ca kinh in. Do , d rng theo nh tn gi Atia vi quan im i tha ca v s ph Ser-ling-ba (gSer-gling-pa) ca ngi vi quan im satykravdin1 th ngi Atia t c Tm gic ng da vo chnh mnh v khin ngi thnh tr gii nht ca thin s ca ngi. Nu nh nhng hnh gi no thu hiu c nhng ct li ca Kinh in, hy xem tiu s ca i s Atia th s hiu rnh rt hn v im mu cht ca l trnh ny.

BA17 Duy thc c chia thnh nhm Satykravdin (Tht tng Duy thc) khng nh sc (nguyn t) ca mu xanh trong nhn thc lnh hi mu xanh l tht v nhm cn li l Alikkravdin (Huyn tng Duy thc) ph nhn iu ny. Xem thm Great Treatise 3, note 535. iu ny c ngha l t tng ca Atia vt trn s ph.

39

Nu qu v pht trin tm ny mt cch khng tnh ton sau nhiu n lc, qu v s nhp vo Tm gic ng v nh vy qu v to ra c mt mu cht nh lm n by cho B-tt hnh. D sao nu nh qu v thiu mt Tm gic ng ny th cho d cng dng ngc ng chu bu cht y Tam thin i thin th gii trong ci Ta-b ny cng khng c xem l vic thc hnh B-tt o. Cng vy, nhng hnh vi c xem l Ba-lamt-a t tr gii cho n tr hu, cng nh l vic thin qun ln chnh mnh thng qua mt v bn tn, v thin qun ln cc ng kinh mch, kh lc lun xa , ..vv... th cng khng c xem l vic thc hnh B-tt o. Nu nh tm thc qu gi ca qu v khng thc hin nhng im mu cht tu tp th bt k qu v c gng nui dng thin c trong bao lu cng khng thnh t c bao nhiu. Ta nh l vic ct c vi mt chic lim cn. Nu nh qu v dng Tm gic ng nh lm cha kha ca tu tp th n nh l vic ct c vi chic lim sc bn ngay c khi khng ct c, qu v vn mi bn li lim, v khi ct th s c mt khi lng ln trong mt thi gian ngn. Cng nh vy, nu Tm gic ng ny c tin hnh mt cch trit th trong mi giy pht qu v c th ty sch cc chng ngi, tich ly cng c v tr hu siu vit. Ngay c mt c hnh nh cng c th lan ta rng ln, v nhng cng c nu lm khc i s b nh mt sau mt khon thi gian khng hn k. Theo Nhp B- Hnh Lun c ni1: Sc mnh ca ti li to tt v mnh lit v cng Ngoi Tm gic ng hon ho Liu c hnh no chin thng ni n khng? Hay:

BA18 BCA: 1.6bcd, 1.14ab, 1.21-22,1.12.

40

Nh ngn la cui mi kip lng S lp tc thiu tan cc ti li ln lao. [289] Li na: Nu ai ngh: Ti s gt sch Ch nhng iu phin no ca nhn sanh C c ch tm li ch H nhn c cng c v hn n khi cn iu chi ni V ni kht khao nhm xo tan Bt hnh v lng ca mi chng sanh V ph cho h v vn thin hnh V c hnh khc, thy ta nh thn chui Cho xong qu , chng u tn li Tm gic ng nh cy ban c nguyn Lun cho qu, khng tn a, m ch sum xu b) Lm th no pht trin Tm B- Lm th no pht trin Tm gic ng c gii thch qua bn phn sau 1. Tm gic ng ph thuc ra sao t cc nguyn nhn pht sinh 2. Nhng giai on rn luyn Tm gic ng (chng 2 4) 3. Thc o thnh qu ca Tm gic ng (chng 4) 4. Tip nhn Tm gic ng ra sao qua qu trnh hnh l (chng 5-6) i) Tm gic ng ph thuc nh th no vo cc nguyn nhn xc nh pht sinh 41

Tm gic ng ph thuc ra sao vo cc nguyn nhn xc nh pht sinh c gii thch qua ba phn 1. S pht trin ca tm qua bn duyn cnh 2. S pht trin ca tm qua bn nguyn nhn 3. S pht trin ca tm qua bn sc mnh a S pht trin ca tm qua bn duyn cnh 1. Qu v pht trin Tm gic ng hoc bng cch t thy cho mnh mt nng lc phi thng ca cc c Pht, ca cc v Btt, hay bi t nghe v chng t mt ngi ng tn cn, v sau ngh rng S gic ng ny m trong h t ti hay trong h mu cu th rt mnh m. 2. Du cho qu v cha thy, nghe v nng lc nh vy, th bng con ng ny, qu v c th pht trin Tm gic ng qua cch lng nghe tp hp Kinh in vn dng gic ng v thng nh l im xut pht v t y kht khao t c tr hu siu phm ca c Pht. 3. Du cho c th cha nghe thy gio php, qu v vn c th pht trin Tm gic ng bng cch hiu ra rng nhng li dy xut chng ca cc v B-tt ang dn mai mt v sau ngh rng Ta s dt khot pht trin Tm gic ng lu gi nhng gio hun ca cc v B-tt c di lu, bi l s tn ti ca nhng gio hun ny s gip v vn chng sinh ty sch au kh 4. Du cho qu v khng nhn thy s mai mt ca nhng gio hun ny, song qu v ngm ngh: Qu tht l kh pht trin Tm gic ng, ngay c vi cc bc Thanh vn, hay Duyn gic trong thi i mt php hin nay, khi m y dy nhng v minh, v lim s, khng bit xu h, ghen tung, bn xn vv.... Nh vy th iu g cn thit cp n vic pht trin ca Tm gic ng ti thng? Nu l ti, ti mt thi im no , 42

m ti pht trin Tm gic ng th chc chn nhng chng sinh khc cng s lm theo. Nh vy qu v pht Tm gic ng trong bi cnh nhn ra rng s kh khn i hi pht trin n [290] S quan tm n Tm gic ng khi sinh nh th no t bn duyn cnh trn truyn cho qu v cm hng mong mun thnh tu gic ng. Cc cch thc m iu ny xy ra l nh sau: 1. Sau khi qu v nghe thy v mt nng lc siu phm, qu v cht bng tnh v ngh Ta s t c gic ng nh th v bt u pht Tm gic ng. 2. Qua vic lng nghe c nhng phm hnh tt p ca mt v Pht t mt v o s, trc ht, qu v pht trin tn tm, k tip l ny sinh lng khao kht t c nhng phm hnh ny. 3. Khng chu ni khi thy c tng v nhng li gio hun ca i tha ang b mai mt, th qu v nui dng mong c t c tr hu siu vit ca c Pht. V im cui ny, qu v nhn thy rng, nu nh nhng li dy ca c Pht khng b mt i, th au kh ca chng sinh c th kt thc. Mc d mc tiu ca qu v qu l nhm xa b au kh, tuy nhin iu kin chnh khin lm xut hin Tm gic ng l do khng chu c khi nhng gio hun ca c Pht c th b mt i. Ngoi ra, s pht trin ca Tm gic ng s c gii thch thm trong phn sau v cch thc Tm gic ng ny sinh ra sao trong vic ph thuc vo tm t bi. 4. Sau khi qu v nhn thy c s qu him ca tm gic ng y ngha ny nh th no, qu v pht trin khao kht t c Pht qu vn c kch hot mt cch nn tng bi s tnh thc ny. 43

i vi hai thnh phn ca Tm gic ng bao gm c ao t n gic ng, v nhm n mc ch mang li nim hnh phc cho tt c chng sinh th s pht trin th t ny ca Tm gic ng c thit lp trong khun kh ca vic to ra kht khao t c gic ng ch khng c thit lp trn khun kh ca mc ch {nu trn}. Thiu lng kht khao t ti Pht qu vn xut pht t vic nui dng nim tin vo nhng phm hnh ca c Pht th qu v khng th vt qua c tng v s mn nguyn cho rng an tch [Nit-bn] t mnh n cng p ng c nhng mc ch ring ca qu v. Lng kht khao t ti Pht qu, m c tnh n qua rn luyn v tnh yu thng cng nh tm t bi v nhn thy c rng vic p ng mc ch ca chng sinh nh l iu cn thit c nng lc nh tn gc tng mn nguyn cho rng an tch ca ring mnh p ng nhng mc ch ca chng sinh, nhng khng kh nng ngn chn tng v s mn nguyn ngh rng an tch cho chnh mc ch ca ring mnh. Bn cnh lng c ao t c Pht qu ny vn n t vic vun trng lng tin vo nhng phm hnh cao p ca c Pht, th khng c bt c iu g cn tr c tng mn nguyn ngh rng ch ring s an tch ca mnh c kh nng hon tt mc ch ca chnh mnh. Tht qu qu v cn phi vt qua tng mn nguyn cho rng s an tch ca mnh l y hon tt li ch ca chnh qu v, bi l: (1) Nhng hnh gi Tiu tha vn n thun thot khi lun hi, th ch loi tr c mt phn ca cc sai st v ch c c mt phn ca chnh tri kin v do thiu i s p ng hon ho cho cc mc ch ca chnh h. (2) Nhng hnh gi ny ch c gii thot khi nhng vn ca lun hi ch khng phi nhng vn ca s an tch. (3) iu p ng hon ho cho mc ch ca qu v chnh l: Php Thn Pht. [291] Do , mt khi qu v nui dng nim tin vo nhng phm hnh cao qu ca c Pht, qu v s nhn ra rng cn phi t c Pht qu nh l mc ch cn thc hin ca mnh, cha k n mc ch ca cc 44

chng sinh khc. Nhn thc ra iu ny l ht sc quan trng khng lm cho qu v quay tr li con ng Tiu tha. Trong bn s pht trin Tm gic ng va c din gii trn th hai yu t u khng c cm sinh t tm t bi, hay tnh thng. Trong cc Kinh cng nh Lun khc cng c nhiu gii thch v s pht trin Tm gic ng nh l nim ao c t c Pht qu em n n thun bi nhng phm hnh cao p ca Php Thn Pht v Sc Thn Pht. S kin nh a tt c mi chng sinh hu tnh t Pht qu cng c xem l l s pht trin ca Tm gic ng ny. Nh vy qu v cn phi xem xt tng iu trong hai iu ny, c tnh n mt cch n gin nh l S Pht trin Tm gic ng. D sao, v vic pht trin mt Tm gic ng hon ho trn vn th s khng vn ton nu ch c kht khao t n Pht qu da trn vic thy c s cn thit tha mn cc mc ch ca tha nhn. Qu v phi c lng kht khao t ti Pht qu vn bi nhn ra rng iu ny khng th thiu c cho mc ch ca ring mnh. Xa hn na, ch nh ny khng cho php b qua li ch ca nhng chng sinh khc, m cng l v li ch ca h. Bi l trong Hin Qun Trang Nghim Lun ni ti hai ch tm t ti gic ng v mang li phc li cho cc chng sinh nh sau1: Pht trin Tm gic ng L kht khao gic ng ton ho cho phc li ca chng sinh b Pht trin Tm gic ng qua bn nguyn nhn Qu v pht trin Tm gic ng da vo 1) Dng truyn tha hon ho 2) c duy tr bi mt bc Thy 3) Lng t bi hng ti chng sinh 4) Khng chn nn bi cc kh khn ca lun hi

BA19 AA: 1.18ab; D3786: Ka 2b5.

45

c Pht trin Tm gic ng thng qua bn sc mnh Qu v pht trin Tm gic ng qua bn sc mnh sau y 1) Sc mnh ca bn thn: lng c ao t ti gic ng hon ho thng qua sc mnh, nng lc ca bn thn 2) Sc mnh ca nhng chng sinh khc: lng c ao t ti gic ng hon ho thng qua tha lc {nng lc ca nhng chng sinh khc} [292] 3) Sc mnh ca nguyn nhn l vic pht trin tm ny qua vic tr nn quen thuc vi i tha v gi y ch bi s tn thn cc ch Pht, ch B-tt. 4) Sc mnh ca s p dng: trong cuc sng ny qu v quen thuc vi cc hnh vi thin c trong mt thi gian di nh l vic da vo mt chng sinh kit xut v vic qun chiu vo cc gio php m qu v nghe. Hn na, ngi V Trc ni trong B-tt a (Bodhisattvabhumi) 1 rng sau khi qu v ph thuc vo bn duyn cnh v bn nguyn nhn (mt cch ring l hay chung nhau) th qu v pht khi c mt Tm gic ng vng chc nu qu v nui dng n t sc mnh ca bn thn, hoc t sc mnh ca nguyn nhn. Tm ny s khng vng chc nu qu v pht trin t sc mnh ca ngi khc, hoc t sc mnh ca s p dng. Mt khi qu v hiu r rng nhng li gio php ni chung, hay nhng gio php i tha ni ring ang b bin mt v rng trong thi mt php ny th vic nhn ra rng mt Tm gic ng c pht trin t su thm ca con tim l ht sc him c. Tin cy vo mt s ph u t, vi s c gng thc hnh bao gm vic hc, suy lun v vv... v tng Kinh i tha v vun trng ci r ca s pht trin Tm gic ng t tn y lng, ch

BA20 Yog-cary-bhmau-bodhisattva-bhmi 1971:16-17; D4037: Wi 10a7-b2.

(Bbh),

Wogihara

46

khng phi do bt buc ca ngi khc, cng khng phi do thiu suy xt m theo chn ngi khc, m cng khng phi theo phong tc tp qun, m do t chnh sc mnh ca bn thn mnh. Tt c B-tt hnh u phi nht thit t trn nn tng .

47

Chng 2: T Bi, Cnh Ca Bc Vo i Tha

ii) Giai trnh rn luyn tm gic ng a Rn luyn trn nn tng gio hun By php luyn tm trong truyn tha truyn t Trng Lo [Atia] 1 Pht trin vng chc v th t ca cc giai on a Ch r ci ngun ca i tha l t bi 1 Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u 2 Tm quan trng ca t bi trong giai on gia 3 Tm quan trng ca t bi trong giai on cui b Su php luyn tm cn li u l cc nhn hay qu ca tm t bi 1 Cch thc ca Bn php luyn tm u tin Qua s pht trin tnh thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh hot ng nh l cc nguyn nhn ca tm t bi 2 Cch thc to lng tn ty v iu kin v tm gic ng nh l cc hu qu ca t bi ii) Giai trnh rn luyn tm gic ng Vic rn luyn tm gic ng gm 2 phn 1. Rn luyn trn nn tng by php luyn tm trong truyn tha c ngun t Trng Lo [Atia] (Chng 2- 3) 2. Rn luyn trn nn tng nhng hun th ca ngi Tch Thin ngi con ca ng Chin Thng (Chng 4) a Rn luyn trn nn tng by php luyn tm trong truyn tha tuyn xung t Trng Lo By php luyn tm ny bao gm: [7] gic tm m t qu v Pht Ba-la-mt-a sinh khi; gic tm ny sinh ra t [6] lng tn 48

ty v iu kin; tm lng ny ny sinh t [5] tm t bi; tm t bi ny c pht sinh t [4] tnh thng; tnh thng ny c khi ln t [3] mong mun n p li lng tt; s n cn ca nhng ngi m; mong mun n p li lng tt, s n cn ca nhng ngi m c sinh ra t [2] vic hi tng v lng tt, s n cn ca nhng ngi m; v hi tng ny v lng tt; s n cn ca nhng ngi m c pht khi t [1] vic nhn bit tt c cc chng sinh u l nhng ngi m ca mnh. Rn luyn trn nn tng by php luyn tm gm 2 phn 1. Pht trin vng chc theo th t ca giai trnh 2. Tp luyn tim tin (Chng 3) 1 Pht trin vng chc theo th t ca giai trnh Vic pht trin vng chi theo th t ca giai trnh gm 2 phn mc 1. Ch r ci ngun ca l trnh i tha l t bi 2. Lm th no su php luyn tm cn li hoc l nhn hoc l qu ca tm t bi a Ch r ci ngun ca o php i tha l t bi Vic ch r ci ngun ca o php i tha l t bi gm 3 phn [293] 1. Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u 2. Tm quan trng ca t bi trong giai on gia 3. Tm quan trng ca t bi trong giai on cui 1 Tm quan trng ca t bi trong giai on khi u Mt khi tm thc ca qu v rung ng bi tm i t bi, qu v s chc chn nguyn c gip gii thot ton b chng sinh thot khi lun hi. Nu tm t bi ca qu v yu th qu v khng c cm gic ny. V l , tm t bi quan trng trong giai on khi u. V vic cm nhn trch nhim gii thot ton b chng sinh i hi phi c mt tm i t bi nu tm ca qu v khng gnh vc trch nhim ny th qu v vn khng c 49

xp vo hng hnh gi i tha. Theo nh V Tn i tha Kinh c ni1 Hn na, tn gi X-li-pht, tm i t bi ca cc v B-tt l v hn. Ti sao? Tn gi X-li-pht, v y l iu kin tin quyt. Cng nh hi th l iu kin u tin cho sc sng ca mt con ngi, tm i t bi ca B-tt l iu kin tin quyt t ti i tha mt cch ng n2 Cng nh theo kinh nh o Trng (gay-ra) c dy3: Bch Vn-th-s-li, ng lc ca B-tt hnh l g? i tng ca n l g? Vn-th-s-li p: Ny Devaputra4, i t bi l ng lc ca B-tt hnh, i tng ca n l chng sinh hu tnh. Do t bi l c s ca vic xc tin cc hnh vi bi v qu v nhn thy rng qu v s khng gi ni hnh nguyn ca mnh nu thiu tu tp trong vic tch ly hai i thin c {Hai b t lng: cng c (tib. ) v tr hu (tib. )} v

BA21 rya-akayamati-nirdea-nma-mahyn-stra, D175: Ma 132a5-6. Trch dn c tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 497; D3915: Ki 22a6-bl. 2 Theo bn dch ca Thch Tr Tnh trong kinh Php Hi V Tn Btt thuc Kinh i Bo Tch th on kinh ny c dch thnh y gi l B-tt tu hnh i t m chng th tn vy. Tha Tn

<http://www.thuvienhoasen.org/kinhdaibaotich-09-61-4.htm>. BA22 rya-gay-ira-nma-mahyn-stra, {o Trng nh i Tha Kinh} D109: Ca 286b3-4. Trch dn c tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 497; D3915: Ki 22bl. 4 Devaputra dch theo ngha l Thin T.
3

gi X Li Pht! i B-tt tu hnh i bi cng chng th tn. Ti sao? Nh mng cn ca ngi th ly hi th vo ra lm gc. Btt tu hc i tha nh vy ly i bi lm gc. Kinh Bo Tch. Th vin Hoa Sen. Truy cp 04/08/2010.

50

qu v bt u cng vic kh khn cho vic tch ly cc i thin c ny. 2 Tm quan trng ca t bi trong giai on gia Qu v c th pht trin tm gic ng mt thi im v sau xc tin B-tt hnh. Nhng khi qu v nhn ra rng chng sinh nhiu hng h sa s, v hnh ng khng ph hp, rng vic rn luyn s rt kh khn v khng gii hn v rng qu v phi cn n thi gian lu v hn, th qu v c th nh mt can m v ri vo Tiu tha. Tuy nhin, qua vic t luyn tp lm quen lm cho lng t bi tng trng hn l iu khng xy ra mt ln pht trin, khin qu v tr nn t quan tm n chnh hnh phc hay au kh ca ring mnh v chn bc trong vic h tr cho ch li ca tha nhn. Do , qu v s d dng hon tt mi s tch ly. [294]. Theo nh Giai Trnh Thin (Bhavanakrama) phn u ca Ngi Lin Hoa Gii c dy1 Bi l cc v B-tt hnh ng bng tm i t bi, cc ngi lun mn cn, c gng v phc li ca chng sinh, khng mng n bn thn. Hu qu l cc ngi tin hnh tch ly hai i thin c y kh khn, mt mi, v i hi thi gian lu di. Cng nh Tn Lc Dng Hnh n Kinh (raddhbaldhnavatra-mudr-stra) c dy2 Ai c tm i t bi s lun nhn ly cuc sng phin no, bung b cuc sng an lc gip tt c chng sinh c hon thin hn

1 2

BA23 Bkl, Tucci 1958: 497-498; D3915: Ki 22b2-4. BA24 rya-sraddh-baldhnavatra-mudr-nma-mahyn-stra, D201: Tsha 15a4.

51

Nu cc B-tt tin hnh vic nh th ny trong s kh khn cc k, th h s hon tt mt cch trn vn v nhanh chng cc tch ly ny. H chc chn s thnh tu trng thi cao ca nht thit tr. Nh vy ci r duy nht ca Pht tnh l tm t bi. 3 Tm quan trng ca t bi trong giai on cui Da vo sc mnh ca i t bi, cc c Pht ngay c khi t c mc ch, cc ngi khng tr li trong bnh an (nh cc hnh gi Tiu tha) m tip tc cu v li ch ca chng sinh chng no khng gian ny cn; nu thiu tm t bi, cc c Pht cng ch nh cc Thanh Vn m thi. Theo nh phn th nh Giai Trnh Thin ca c Lin Hoa Gii c dy1: T khi cc v Pht Bhagavn2 thm nhun tm i t bi, cc ngi cn li mi cho n lc tn cng ca th gii m trong chng sinh ang c ng, mc d cc ngi hon thnh tuyt ho {Ba-la-mt-a} cho mc tiu ca ring cc ngi. V cng vy: Nguyn nhn duy nht khin cc c Nh Lai khng li trong Nit-bn ca h lc l tm i t bi. Tn gi Nguyt Xng ch dy rng ging nh nhng ht ging, nc, s chn r u quan trng cho vic bt u, tin trin v kt thc ca v gt hi, tm t bi ht sc quan trng cho

1 2

BA25. Bhavana-krama Quyn nh (Bk2), D3916: Ki 42b-7. Bhagavn dch theo ngha l ng H Lc nhng trong nhiu kinh lun u thy dch thnh Th Tn

52

giai on khi u, gia v kt ca ma gt Pht qu. Nh trong Nhp Trung Lun Thch khng nh1 Tm t bi ring n c xem nh ht mm cho ma thu hoch tuyt vi ca ng Chin Thng Cng nh nc gip cho s pht trin ca n V bi s chn mi ca trng thi an lc v bin Cho nn ngay t u con xin tn dng tm t bi [295] Vi tng mnh m v quan im ny, Php Tp Kinh (Dharmasagti-stra) c ni2 Bch Th Tn, cc v B-tt khng nn hc nhiu gio php, Th Tn, nu cc v B-tt nm bt v hiu c mt iu dy, cc ngi s c ton b Pht php trong bn tay ca cc ngi. Gio php y l g? l tm i t bi. Bch Th Tn, vi i t bi th tt c gio php ca Pht u nm trong bn tay ca cc B-tt. V nh Chuyn Lun Vng sn c binh lc cho trn nh ca mnh. Cng nh th, Bch Th Tn, u c i t bi ca cc B-tt, th c c cc gio php ca Pht. Bch Th Tn, v nh mt khi c mt sc sng, th s hin hu tt c cc c quan th cm. Tha Th Tn, tng t vy, mt khi tm i t bi cn th tt c nhng phm hnh ca cc v B-tt s trnh hin nn 3

1 2

BA26 Madhyamakvatra (MAV): 1.2; D3861: Ha 201a2-3. BA27 rya-dharma-sagti-nma-mahyn-stra, D238: Zha 84a5b3. Trch dn tm thy trong Bkl, Tucci 1958: 497; D3915: Ki 22a3 6. 3 Theo bn Pht Thuyt Php Tp kinh phin m Hn-Vit Trn Tin Khanh v Trn Tin Huyn 2/10/2008. Tu Quang Foundation. Chnh Tn Tu i Tng Kinh. No. 761. Nguyn Ngy B- Lu Chi Hn dch. Truy cp 08/06/2010.

53

Mt khi qu v tin chc c rng tm t bi l cha kho tuyt diu dn n o php thng qua chng minh bng l l v thng qua v s kinh in, ti sao qu v khng gi ly tm gic ng cng vi ci ngun ca n l tm t bi khin tr thnh li hun th ti cao? Nh i s Shang-Na-Chung (Zhang-SnaChung) ni: Mc d ta hi Trng Lo [Atia] v nhng hun th, ngi tr li khng c g ngoi tr T b th tc, vun trng tm gic ng. Khi nghe thy iu ny Geshe DromDn-Ba (dGe-bshesBrom-ston-pa-rgyal-bi-byung-gnas) ngng ngng thay cho Shang-Na-Chung v ni: Qu v nhn c li hun th ti hu ca tn gi Atia. Geshe DromDn-Ba nhn thc c ct li ca li dy ny. S thuyt phc ny ht sc kh khn t n, qu v cn phi truy tm cho mnh kin thc vng vng qua vic thng xuyn ty xa i nhng ti li, tch ly cng c, v trau di kinh in nh trong kinh Hoa Nghim v cc bi lun ch r. Theo nh Bch Ng Thp K Tn Tng, Mu Hu c ni1

Nh thi Qun Th m B Tt bch Pht ngn, Th Tn, B Tt bt tu tu hc a Php, Th Tn, B Tt nhc th tr nht php thin tri nht php d nht thit ch Pht Php t nhin nh ti chng trung. Th Tn, h gi th nht php, s v i bi, B Tt nhc hnh i bi, nht thit ch Pht Php nh ti chng trung. Th Tn, th nh Chuyn lun Vng s tha lun bo, ty vng h x nht thit t binh ty thun nhi kh. Th Tn, B -tt Ma-ha-tt dic phc nh th, tha i bi tm ty ch h x, b ch Pht Php ty thun i bi t nhin nhi kh. 1 BA28 ata-pacataka-nma-stotra: 19; Dll 47: Ka 110b6-7. Theo
bn dch ting Tng th tc phm ny c cho l ca ngi Avagoa {M Minh}.

<http://www.daitangvietnam.com/phienamdaitang.htm.> th on vn ny dch trong dng Hn-vit nh sau:

54

Ch c Ngi, c Chin Thng thu hiu tm gic ng qu gi Ht mm ca gic ng ton ho tr thnh tinh ty Khng mt ai khc c th t iu chc chn ny [296] b Cch thc su php luyn tm cn li hoc l cc nhn hoc l cc qu ca ca tm t bi Gii thch v cch thc m su php luyn tm cn li hoc l cc nhn hoc l cc qu ca ca tm t bi bao gm hai phn: 1. Cch thc m, bn php luyn tm u tin qua s pht trin tnh yu thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh, tc ng nh cc nguyn nhn ca tm t bi. 2. Cch thc m lng tn ty v iu kin v Tm gic ng l cc kt qu ca t bi. 1 Cch thc m, bn php luyn tm u tin qua s pht trin tnh yu thng nhn ra tt c chng sinh nh m ca mnh, tc ng nh cc nguyn nhn ca tm t bi. Ni chung, nu qu v thng xuyn lu tm n nhng kh au ca cc chng sinh, tt yu qu v s pht trin thc mong mun n gin l gip chng sinh thot khi phin no. Tuy nhin, pht trin li ng x ny mt cch d dng, mnh m v vng chc, qu v trc tin cn phi chm nom, v c s cm thng vi h. V hin ti qu v khng th chu ni khi cc bn qu v au kh; qu v li h h vi au kh ca k th mnh; v qu v khng dao ng vi au kh ca nhng ngi m vi h qu v c cc xc cm trung tnh, tc l nhng ai khng l bn cng khng l th. Qu v c ng x theo cch u tin, bi v qu v thng mn nhng ngi bn ca mnh. Tng xng vi s chm nom ca qu v cho h, l vic qu v khng th chu ni khi thy s au 55

kh ca h. Khi tnh cm i vi ngi bn l t v va th cm gic kh chu trc au kh cng ch c gii hn. Song nu tnh cm ny tht ln th qu v r rng khng th chu ni trc au kh ca h cht no d rng h ch au n cht t. Khi qu v nhn thy nhng k th au kh, qu v khng nhng khng nui dng mong mun gii thot h khi au kh, m qu v cn ngh rng Cu cho chng n khng ht khi kh v au kh nhiu hn th na. iu ny l do qu v thiu lng cm thng vi h. S thiu cm thng ca qu v vi cc k th cn t xng vi nim vui ca qu v trn phin no ca h na. Vic khng c kh nng ng cm hay phn cm vi cc kh au ca nhng ngi m qu v c cm xc trung tnh vi h l kt qu ca vic khng c s cm thng ln thiu vng lng u i n h. Mt cch h qu, c lng yu thng i vi chng sinh, hy nui dng quan im rng cc chng sinh gn gi vi mnh, xem h nh nhng ngi bn, h hng. Bi l m l ngi gn gi nht, hy nui dng s nhn nhn tt c cc chng sinh u nh m mnh. Cng th, hy nh n lng tt ca h nh l nhng b m ca mnh v pht trin nguyn vng n p nhng lng tt ca h. y l ba bc qu v hc yu thng v chm nom i vi cc chng sinh nh l mt ngi m lo lng cho a con c nht ca mnh. Lng yu thng ny lm pht khi tm t bi. [297]. Mi quan h nhn qu gia t bi v tnh thng l nim mong c cho chng sinh c hnh phc v hn nh. Ba mc ch bao gm nhn nhn tt c cc chng sinh nh m ca mnh, nh n lng tt ca h, v mong mun n p li lng tt ny l nn tng cho c tnh yu thng mong mun chng sinh c hnh phc ln lng t bi c nguyn cho h c thot khi au kh. Cho nn, qu v cn phi n lc vun trng c ba mc ch 56

ny. Cc i s Nguyt Xng, Nguyt Quan v Lin Hoa Gii gii thch vic nui dng nhn thc xem tt c cc chng sinh nh l nhng ngi bn, h hng ca mnh l nguyn nhn thc y pht trin tm gic ng. 2 Cch thc m lng tn ty v iu kin v Tm gic ng l kt qu ca t bi Nghi Vn : Mt khi qu v rn luyn tm thc tng bc pht trin tm t bi, qu v pht khi c ao t c Pht qu em li li ch cho chng sinh. iu ny ng l . Ti sao li cn thit phi pht trin lng tn ty v iu kin trong khi pht trin tm t bi v pht tm B-? p: Mc d cc c Thanh Vn, Duyn Gic Pht c mt tnh thng, bi mn v hn, bi , cc ngi ngh rng: Chng sinh c th tm c hnh phc v thot khi mi phin no, nhng cc v phi i tha ny li khng ngh rng: Ti s gnh vc trch nhim ty tr au kh v em li hnh phc cho mi chng sinh. V th qu v phi pht trin s tn ty v iu kin vt ln tt c nhng tng mnh m khc, tht khng khi ngh rng: Tt c chng sinh c th tm c hnh phc v thot khi mi phin no. Qu v phi nhn thc thm mt cch yu thng v iu kin xem y nh l mt trch nhim to ra bi chnh mnh. T , qu v nn phn bit gia hai cch ngh ny. Nh Hi Hu Vn Kinh (garamati-paripcchstra) tuyn thuyt1: Ny garamati2, gi s mt ch nh, hay mt thng gia c duy nht mt cu con trai, hp dn, ng yu, quyn r, v

BA29. Cf. rya-garamati-paripcch-nma-mahyn-stra, D152: Pha 86a3-6. 2 garamati dch ngha l Hi Hu hay Bin Tr Tu.

57

vui v. Gi s cu b cn tr, hay chi nghch, cu ta ri vo mt h bn. Khi m v h hng ca cu b bit c bn khc, than vn v au lng nhng h khng nhy xung h ko a b ln. [298] Mc d vy, khi b ca a b v v thy con trai ca ng ri vo h bn, ngh u tin ca ng ta l mun cu con, khng do d nhy ngay vo h bn li a b ln. S tng quan v ngha v cc tnh tit ca cu chuyn l h bn tng trng cho ba gii {dc gii, sc gii v v sc gii}; a con trai duy nht tng trng cho tt c chng sinh; ngi m v h hng tng trng cho c Thanh Vn v Duyn Gic Pht, nhng ngi nhn thy cc chng sinh ri vo lun hi, au kh, thng xt nhng khng c kh nng bo v chng sinh. Cn ch nh hay thng gia {ngi cha} tng trng cho v B-tt. Do , iu ny ni ln rng tm t bi ca c Thanh Vn, Duyn Gic ging nh tnh thng ca b m i vi a con trai duy nht b ri vo h bn. V th pht trin lng tn ty v iu kin gnh vc trch nhim gii thot tt c chng sinh dn ti gii thot phi t trn nn tng tm t bi. Mt khi c nh gip gii thot tt c chng sinh khi kh au, qu v nhn ra rng trong tnh trng hin ti th qu v khng th hon tt c nh d ch cho mt chng sinh. Hn na, nu qu v t c trng thi cao ca hai v A-la-hn kia [Thanh Vn, Duyn Gic] th qu v cng ch c kh nng nhm n s gii thot ch cho mt s t chng sinh, nhng s khng kh nng xc lp cho h t c ton gic. Do , nu qu v ngh: ai c th lm mn nguyn tt c mc ch tm thi v mc ch cui cng ca v hn chng sinh? Qu v s nhn ra rng ch c duy nht c Pht mi c kh nng ny. Sau

58

, qu v s pht trin mong mun t c Pht qu mang li li ch cho tt c cc chng sinh.

59

Chng 3: By Php Luyn Tm

2 S rn luyn tng bc a Rn tm c c s kin quyt v li ch ca chng sinh 1 Xc lp nn tng pht trin thi ny (a) t c tm bnh ng hng v chng sinh (b) Yu mn tt c chng hu tnh (i) Nui dng nhn thc rng mi chng sinh u l m ca mnh (ii) Nui dng k c v lng tt ca h (iii) Nui dng c nguyn n p lng tt ca h 2 Pht trin thi kin quyt n li ch ca tha nhn (a) Nui dng tnh yu thng (b) Nui dng lng t bi (c) Nui dng s quyt tm tuyt i b Luyn tm kin quyt t gic ng cNhn ra tm gic ng, thnh qu ca s rn luyn 2 S rn luyn tng bc S rn luyn tng bc gm c ba phn: 1. Rn luyn tm c c s kin quyt tm v li ch ca chng sinh 2. Rn luyn tm quyt t gic ng 3. Nhn ra tm gic ng, kt qu ca s rn luyn a Rn luyn tm c c s kin quyt v li ch ca chng sinh Luyn tm c c s kin quyt v hnh phc ca chng sinh gm c hai phn: 1. Xc lp mt nn tng pht trin thi ny 2. Pht trin thi quyt tm v li ch ca tha nhn 60

1 Xc lp mt nn tng pht trin thi ny 1. t c tm bnh ng vi chng sinh 2. Yu mn tt c chng hu tnh [299] (a) t c tm bnh ng hng v chng sinh Nh ti gii thch v giai trnh ca cc php tu tin yu v cc php tu thuc loi trong trng hp ca nhng ngi s cn v trung cn. Hy thc hnh cc php tu tin yu v sau duy tr thin. Ngay t u, hy xc lp mt tm bnh ng, loi tr i nhng thin hng1 bt ngun t nhng tham i vi mt vi chng sinh v th ch vi mt s khc. Nu khng th, bt c tnh yu thng hay lng t bi m qu v khi ln u s l thin v; qu v s chng bao gi cm nhn c mt tnh yu hay lng t bi bnh ng. Bi vy, hy vun trng bnh ng. C ba loi bnh ng: (1) tnh bnh thn {tnh x} i vi cc dng cng2 , (2) cm gic bnh ng v (3) s bnh ng v lng. Trong phn ny, s bnh ng ch n iu cui cng {bnh ng v lng}. Ngi ta ni rng, s bnh ng v lng c hai loi: (1) mong c chng sinh u c gii thot khi cc phin no nh l tham i v th ch v (2) c c tm bnh ng sau khi thot khi nhng tham i hay th ch hng n chng sinh. Trong phn ny th s bnh ng v lng ni n l loi bnh ng th hai.

Trong chng ny chng ti dng thut ng thin hng, thin kin hay thnh kin ch cc trng thi tm khng bnh ng hay cc cm xc, phn on m khng c cc d kin hay l l hp l chng minh cho chng, ch thun da theo cm xc hay cm tnh. 2 BA30 Trong bi cnh dng cng (ch v nh t thin) btang snyoms c dch l tnh bnh thn, nhng trong hon cnh ca cc cm xc v t v lng tm, n c dch l s khng thin v hay bnh ng, Xem i Lun quyn 3, ch thch 149.

61

Sau y l cc bc nui dng tm bnh ng v lng. Bi v qu v c th d dng cng bng vi nhng ngi qu v c cm gic trung lp, u tin hy ly nhng ngi lm i tng thin, mt ngi m khng gip cng khng lm hi qu v. Hy thnh tu tm bnh ng vi nhng ngi ny, b i nhng tham i v th ch ca qu v. Mt khi qu v t c iu ny, hy tip tc nui dng tm bnh ng vi mt v bng hu. Vic qu v thiu i s bnh ng vi ngi bn ny l bi mc s gn b ca qu v vi ngi hay l do nhng thin kin bt ngun t s gn b v th ch ca mnh. Sau khi qu v t c tm bnh ng vi ngi bn ny, hy nui dng tm vi mt k th. Vic qu v thiu tm cng bng vi ngi ny l bi s th ch ca qu v, thy rng ng y hay b y l tht khng th va mnh. Cui cng, sau khi qu v c tm bnh ng vi ngi ny, hy pht trin tm ra vi tt c chng sinh. Vn: Th th loi thin no c th loi tr c tham i v th ch vi ba loi ngi ny? p: Giai Trnh Thin, quyn hai ca Lin Hoa Gii cng hin1 hai cch thc: (1) Qun chiu nh sau: T quan im ca chng sinh, tt c u mun hnh phc v khng mun kh au. Bi vy, vic gi li mt s ngi gn gi v gip h trong khi xa lnh s khc v lm hi hay khng gip h l khng thch hp. [300] (2) Qun chiu nh sau: T quan im ca ti, nu ti lin tc ti sinh t v thy, mi chng sinh u

BA31 Bk2, D3916: Ki 42b7-43a4.

62

l bn b ca ti hng trm ln. Vi ai ti nn gn b? Vi ai ti nn th ch? Hn th na, lin quan n s gn b vi bn b, Nguyt Thng N Kinh (Candrottama-drik-vykaraa-stra) c ni rng1: Trc y ta git tt c cc ngi, V cc ngi nh p ri qun ta, Tt c chng ta u th hn v git hi nhau. Lm sao cc ngi c th tham i? Theo iu m trc y ti gii thch trong phn v li lm ca s khng chc chn2, hy suy ngh lm sao m nhng bn v th li c th thay i nhanh th. Bng cch suy ngh nh vy, hy dng li s th ch v tham chp. Trong bi cnh ny, s qun chiu i hi qu v phi phn bit u l bn, u l th. Qu v khng ngng i nim v bn hay th m l hy gt i thnh kin bt ngun t tham i v th ch vn da trn l do rng, mt s l bn, s khc th l k th ca mnh. (b) Yu mn tt c chng hu tnh Giai Trnh Thin ca ngi Lin Hoa Gii c cp rng3: c thm m trong tnh yu thng, tm thc ca ngi ging nh t xp v ph nhiu. Khi ngi gieo trng ht ging ca lng t bi, n ln ln d dng v rt pht trin. Bi
1

BA32 rya-candrottama-drik-vykaraa-nma-mahyn-stra, D191: Tsa 231b4-5 2 BA33 Li lm ca s khng chc chn l iu u tin trong su kh au. Xem LRCM: 221; i lun quyn 3: 281 282. 3 BA34 Bk2; D3916: Ki 43a2-3.

63

vy, sau khi ngi truyn cho tm mnh lng yu thng, hy nui dng lng t bi. Tnh yu cp y l quan im yu mn chng sinh nh th l nhng a con thn yu ca qu v. Bng cch nui dng tm bnh ng, qu v s xa b c thi khng cng bng n t xu hng tham i v th ch ca mnh, v tm ca qu v s ging nh mt cnh ng tt. Ngi Lin Hoa Gii ni rng, nu qu v nhum thm tm mnh bng th nc ca tnh yu thng tt c chng sinh, sau , qu v gieo trng ht ging lnh mnh ca lng t bi, th qu v s d dng khi to ra mt lng i t bi. Hy hiu rng iu ny l mt im cc k quan trng. (i) Nui dng nhn bit rng mi chng sinh u l m ca mnh Bi v lun hi l khng c im khi u, nhng ln qu v sinh ra v th cng khng c im khi u. Do , qu v c cht i v ti sinh sau . Hon ton khng th c mt loi thn ngi no m qu v cha tng l trong lun hi [301]. Cng hon ton chng c ni no m qu v cha tng sinh ra, cng chng c ngi no m qu v khng phi tng l h hng, chng hn l m ca qu v. Trong Du Gi S a Lun (yogcary-bhmi) ca ngi V Trc c mt on kinh nh sau1: Ta rt kh khn tm ra ni u m ngi cha tng sinh ra, cha tng i n, hay l cha tng cht ti trong qu kh xa xa. Ta rt kh khn tm thy bt c ngi no trong qu kh lu di m cha tng l cha, m, ch, d,

BA35 yog-cary-bhmi (Sai dngos gzhi), D4034: Tshi 100b6-7. V vic s dng thut ng Sai dngos gzhi, xem i lun quyn 3, ch thch 45.

64

anh ch em, tu vin trng, o s hay ai tng t nh o s ca ngi. Hn th na, mi chng sinh trc y khng ch l m ca qu v m cng s l m ca qu v trong tng lai n v s ln. Hy qun chiu v iu ny v tin tng rng mi chng sinh u tng l cc b m ca qu v. Khi qu v pht trin vng chc lng tin ny th qu v c th d dng nh c lng tt v nhng iu h lm. Nu qu v khng th pht trin n, qu v s khng th c nn tng cho vic hi tng li lng tt ca h. (ii) Nui dng hi c v lng tt ca h Bo-do-wa (Po-to-ba) ni rng, sau khi qu v nhn ra rng tt c chng sinh u tng l mnh, qu v s nhanh chng nh li lng tt ca h, nu ngay t u qu v nui dng hi c v lng tt ca m mnh trong i ny. Hy lm nh vy ng theo s trnh by ca ngi sau y. Hy tng tng mt cch r rng m mnh trc mt. Hy ngh vi ln nh sau: B khng ch l m mnh trong i ny m cn trong v s i trc t thi v th. L m, b bo v qu v khi mi him nguy v cho qu v tt c li ch v hnh phc. c bit trong i ny b cu mang qu v mt thi gian di trong bng. Sau , khi qu v l mt a b s sinh, khng t lm c bt c iu chi, b gi m c th qu v trong lng v nng niu qu v trn tay. B cho qu v b v dng ming nhai thc n cho mm mm cho qu v, ht ly nc mi ca qu v v dng tay mnh dn phn ca qu v. Nh th, theo nhiu cch khc nhau, m nui dng qu v khng mt mi. Hn th na, khi qu v i kht, b cho qu v n ung; khi qu v lnh, b cho qun o; khi qu v ngho kh, b cho qu v nhng th ti sn m b yu thch. Thm ch, hn th na, th b cho qu v khng phi l nhng th b ginh c d dng, m l th b dnh gi c vi nhiu khn kh to tt khi m 65

b phi lm nhng hnh ng sai tri v mang ly ting xu v kh au [302]. Nu qu v b m, b au hay trong nguy kch, m qu v s la chn rng th b b m, th b b au cn hn v b c th cht thay cho qu v. Bng cch a nhng cm xc ny vo hnh ng, b lm mi th xua tan cc kh khn. Ni tm li, hy qun chiu tng im mt v vic bng cch no m mnh cung ng s gip v hnh phc cng nh xua tan nhng him nguy v au kh mc hiu bit v kh nng ti a ca b. Bng cch nui dng k c v lng tt ca m mnh, qu v s khng ch nh bng li. Khi qu v khi ln nhng hi tng nh vy, hy nhn ra rng, cc bn b v h hng nh cha qu v chng hn u tng l m ca qu v v hy nui dng s ghi nh v lng tt ca h. Sau lm tng t vi nhng ngi m qu v c cm xc trung lp. Mt khi qu v c c mt thi nh vy vi h, tng t nh vi bn b ca qu v, hy nhn ra rng k th cng tng l m ca mnh v hy nui dng k c v lng tt ca h. Khi qu v c thi ny vi k th, ging nh l vi m mnh, hy nhn ra mi chng sinh trong mi phng u l m mnh v sau dn dn vi mc tng ln, hy nui dng ni nh v lng tt ca h. (iii) Nui dng tm nguyn n p lng tt ca cc b m mnh Nhng chng sinh ny, nhng ngi m tt bng ca qu v (ngi m qu v khng nhn ra do qu trnh cht v u thai), ang chu kh au v khng c ni nng ta. Khng c g xu h hn l vic ht sc t gii thot cho mnh khi lun hi trong khi xem nhng chng sinh ny, nhng ngi m ca qu

66

v, nh l khng quan trng v b ri h. Trong Hc Sinh Th ca ngi Nguyt Quan c vit1: Khi ngi thy ngi thn m chm trong b lun hi, V ta nh h ri vo bin la, Khng c g thn hn ch c gng gii thot chnh mnh, V th nhng ai m ngi khng bit do tin trnh sinh t. V vy, hy qun chiu rng: Nu b ri nhng chng sinh tt bng nh vy l khng ph hp, thm ch l vi nhng ngi bt ho, vy lm sao cho ng trong trng hp ca ti y? v nhn ly trch nhim n p lng tt ca h. Trong cng mt bn vn c cp rng2: Mt tr s sinh trong tay m khng th lm g V ch b dng sa bi lng y yu thng, Vi cng tnh yu y, m gnh bao iu kh . Ai, du l k rt t, li mun b m mnh? [303] Ai, du l ngi xu xa, li n ri i V b ri ngi cho ngi mt mi m, chm sc cht chiu con tr vi lng t i, L ngi chu bao ng cay v khng ch ta nng? Trong Tn Dng Cng c V Lng (Guparyanta-stotra) ca ngi Triratnadsa c on3: khng phi cch ca ti nhm gii thot cho mnh trong khi b ri cc chng sinh ny Ngi m v minh m qung lm lu m ton b tr thng minh

1 2

BA36 iya-lekha: 95; D4183: Nge 52a1. BA37 Ibid: 96-97; D4183: Nge 52a1-3. 3 BA38 Guparyanta-stotra, D1155: Ka 196b3-4.

67

V l b m, l con ci vn phc v v yu mn gip mnh. Ngh v iu y, ti tha thit nguyn s gii thot chng sinh khng ngi bo v. C ngi bn khon nghi vn: Lm sao ta c th n p s gip ca h? p: Bt k bao nhiu ti sn v hnh phc m cc b m qu v c c trong lun hi, tt c u nh la m qu v. V vy, qu v cn n p cng n ca h, ngh rng: Trc kia, m qu v b thng nng v s in r ca nhng kh au ng tr trong h. Sau , ti to ra thm cc kh au na cho nhng chng sinh vn b au kh ri, c nh ti bi vi st mui vo vt thng vy. Gi y, ti s a nhng chng sinh kh au ny vo con ng hnh phc ca gii thot, Nit-bn. Trong Trung o Tm Lun (Madhyamaka-hdaya) ca ngi Thanh Bin c vit rng1: Hn th na, ta nh xt mui Vo vt thng nhng ngi b s hu Bi in r ca cm xc kh au, Ti to thm phin no cho nhng ai bnh v au kh. Lc hin nay, c g na khc hn nit-bn n p cng n ca h Nhng ngi m trong nhiu i kip trc gip ti bng thng mn v chiu hu? Ngi ta ni rng, lng tt khng c n p cn hn c vic gnh vc nng n ca i dng cng vi ni Tu Di v rng vic tr n ngi khc to ra s tn thn ca cc cc thin tri thc.

BA39 Madhyamaka-hdaya D3855: Dza2b2-3.

68

Trong Long Vng C K (Nga-raja-bher-gth) c ni rng1: C i dng, Tu Di v Tri t Khng phi l mt gnh nng vi ta. [304] Trong khi khng n n ngi khc S li l gnh nng ln ca ta. Thin tri thc lun xng tn nhng ai Tm thc h khng kch ng hng say, Nhn thy ra v p n hnh ng y V nhng ai chng ph hoi lng tha nhn t t. Mt cch tot yu, m ca qu v thiu tnh tr, khng th duy tr an nhin. B nh ngi m, khng c s dn dt, v trong tng bc i nh th b ang tin gn n vch ng kinh khng. Nu b khng th t hy vng vo a con ca mnh, th ai nn nhn ly trch nhim ny? Nu a con ca b khng nhn ly trch nhim gii thot b khi ni s hi ny, th ai s lm th? a con phi gip b gii thot. Ging nh vy, s in r ca nhng phin no quy ri s an bnh trong tm thc ca chng sinh, tc nhng b m ca qu v. V vy, h ang thiu tnh tr v h khng th kim sot tm mnh. H thiu i i mt nhn thy cc ng ng i n cc trng thi cao hn [ti sinh lm ngi hay tri] v s tt p chc chn [gii thot hay ton gic]. H khng o s tht s, ngi ch dn cho nhng k m. H sy chn v cc hnh ng sai lm ca h lm qu qut h trong mi thi im. Khi cc b m ny nhn thy b vc ca vch ng lun hi ni chung v cc ci kh au ni ring, t nhin h trng vng nhng a con mnh, v nhng a con ny c mt trch nhim gip m thot khi tnh trng . V vy, vi iu ny trong tm, hy n p cng n ca

BA40 Nga-raja-bher-gth, {ngha l Cc bi k v trng ca Long Vng} D235: Sa 205b3-4.

69

nhng ngi m mnh bng cch gip h thot khi lun hi. Trong B-tt Hc Lun ca ngi Tch Thin c khng nh1: B bi ri vi kh au, b m do v minh B ng trt trong mi bc Trn con ng vch ng chnh vnh, Ngi v k khc lun nm tri nhng kh au Mi chng sinh cng u kh au tng t. Mc d ngi ta ni rng vic tm kim li lm ca ngi khc l khng thch hp v nhn ra nhng phm hnh ca h d l n gin nht cng rt tuyt vi, y iu thch hp nht l vic xem xt nhng ngi khc c cn s gip nh th no. 2 Pht trin thi quyt tm v li ch ca tha nhn Pht trin s quyt tm v li ch ca tha nhn gm c ba phn: 1. Nui dng tnh yu thng 2. Nui dng lng t bi 3. Nui dng s kin tm nht tr (a) Nui dng lng yu thng hiu v nui dng lng yu thng, qu v cn bit nhng ch sau. i tng ca tnh yu thng l tt thy chng sinh, nhng ngi m khng c hnh phc. Cc kha cnh ch quan l vic ngh rng: S tt p lm sao nu chng sinh c hnh phc, Cu mong hnh phc n vi h v Ti s gip h hnh phc. [305] Lin quan n li ch ca tnh yu thng, nh Vng Kinh (Samdhi-rja-stra) c cp2:

1 2

BA41 ik-samuccaya, Vaidya 1961b: 195; D3940: Khi 194a5-6. BA42 trch dn t ik-samuccaya, D3940: Khi 171b2-3. Cf Samdhi-rja-stra, Vaidya 1961a: 169; D127: Da115b6.

70

Lun cng dng nhng chng sinh cao c Nhng vt phm cng dng nhiu khn k Nhiu t t ai cng khng th snh bng Mt phn li ch ca thi yu thng Ngi ta ni rng li ch ca tnh yu thng th ln lao hn nhiu so vi cng dng to tt n cc bc cao c nht [ch Pht v B-tt]. Cng nh vy, Vn-th-s-li Pht Trang Nghim Kinh (Majur-buddha-ketra-gua-vyha-stra) c on1: vng ng bc l ci t ca ng Chin Thng Buddhesvara {tn dch ngha T Ti Vng Pht} gi l Ci trang nghim bi mt ngn v tr. Nhng chng sinh c hnh phc ging nh nim hoan h ca mt v tng tri nghim mt s tch dit. Nu qu v c th khi ln tnh yu thng y trong ci Dim Ph hng v tt c hu tnh chng sinh ch n gin l trong mt ci bng ngn tay, cng c c c s vt qua cng c ginh c khi gi c hnh trong sch trong mt t t nm. Vy liu c cn phi cp n cng c duy tr thi yu thng trong c ngy ln m? Hn th na, trong Bo Hnh Vng Chnh Lun ca ngi Long Th thuyt2: Cng dng ba trm bt vt thc D thc hin ba ln mi ngy

BA43 rya-Majur-buddha-ketra-gua-vyha- mahyn-stra, {Vn-th-s-li Pht Trang Nghim i Tha Kinh} D59: Ga 262b4-263a1. 2 BA44 R: 5.283-285; Hahn 1982: 88.

71

Vn khng bng mt phn cng c Ca yu thng ch trong khonh khc. D ngi cha gii thot bi yu thng Ngi s c tm phm tnh tt: Ch thin v ngi s yu mn ngi, H cng s lun lun bo v ngi Ngi s c nim vui v thoi mi v vt cht; Cht c v v kh khng hi c ngi. Ngi t mc ch khng cn c gng, V ti sinh vo gii ca Phm Thin. Nu qu v c lng yu thng, th ch thin v con ngi s yu mn qu v v t nhin b thu ht v hng qu v. Hn th na, ng Chin Thng nh bi i qun ca c ma nh sc mnh ca tnh yu thng, v th tnh yu thng l ngi bo v ti thng, v vv.... V vy, mc d rt kh pht trin tnh yu thng, qu v cn phi n lc lm nh vy. B-tt Hc Lun c ni rng qu v nn ton tm suy ngh v cc cu k trong Kim Quang Minh Kinh (Suvara-prabhsa-stra)1 trong tho lun v vic nui dng tnh yu thng v lng t bi. [306] Kinh cng ni thm rng t nht qu v nn tng c v thin v bi k sau y ca kinh ny2: Thng qua m thanh ting trng v i ca ho quang vng thing ling Nguyn cho mi kh au ca nhng ci thp, nhng kh au mang n bi t thn,
1

Mt s ni dch thnh Kinh nh Sng Hong Kim, trong khi tn tht s nn t theo li ch thun Vit l Kinh nh Sng Vng. y, chng ta dng li t tn Hn-Vit cho thng nht vi hu ht tn kinh in Vit ng hin ti u dng t Hn-Vit. 2 BA45 rya-suvara-prabhsottama-strendra-rja-nma-mahynstra, D556: Pa 172a1.

72

Nhng kh au ca s ngho i, v mi kh au s c xua tan Trong c tam thin i thin th gii. Sau y l cc giai on nui dng lng yu thng. u tin, nui dng tnh yu thng n nhng ngi bn. Sau , nui dng tnh yu thng n nhng ngi m qu v c cm xc trung lp. K , nui dng tnh yu thng n nhng k th ca qu v. Sau hy nui dng tnh yu thng dn dn n tt thy chng sinh. V sau y l cch thc nui dng tnh yu thng. Qu v ch c th pht trin lng yu thng khi qu v lin tc suy ngh v nhng chng sinh b hnh h v nhng kh au ra sao, hy pht trin tnh yu thng bng cch lin tc suy ngh v nhng chng sinh thiu hnh phc th no, c b nhim ln thun khit. Khi qu v quen vi iu ny, qu v s t nhin mong mun cc chng sinh c hnh phc. Thm vo , hy gi ra nhiu dng hnh phc trong tm v sau hin dng cho cc chng sinh khc (b) Nui dng lng t bi hiu c v vic nui dng lng t bi, qu v phi hiu bit v nhng ch sau. i tng ca lng t bi l mi chng sinh vn tri qua bt hnh d l bt c loi no trong ba loi kh1. Kha cnh ch quan l ngh rng: S tt p lm sao nu mi chng sinh c gii thot khi kh au, v Ti s khin h gii thot khi kh au. Cc bc ca s nui dng lng t bi l, u tin nui dng lng t bi hng v nhng ngi
1

Nhc li ba loi kh bao gm: (1) kh v au n (kh kh), (2) kh v s thay i (hnh kh) v (3) kh v duyn sinh (hoi kh). Xem thm chi tit trong T Diu . Chng hai. Ba Loi Kh. Dalai Lama. Truy cp 24/12/2011. <http://www.quangduc.com/coban-2/374tudieude2.html>.

73

bn, sau hng v nhng chng sinh qu v c cm xc trung lp v sau l nhng k th. Khi qu v c lng t bi bnh ng vi nhng k th v nhng ngi bn, hy dn dn nui dng n hng v tt c mi chng sinh trong mi phng. Theo nhng bi ging v tri kin, Lin Hoa Gii vch ra con ng tun t nui dng tm bnh ng, tnh yu thng v lng t bi trong khi phn bit cc i tng c th ca thin1. y l mt im cc k quan trng. Nu qu v rn luyn nhng thi v s bnh ng, tnh yu thng v lng t bi thiu hn vic phn bit v chn ly cc i tng c th, m ch dng mt i tng chung t u, th qu v s ch c v to ra nhng thi ny. Sau , khi qu v c gng p dng chng vo nhng c nhn c th, qu v s chng th khi to ra thi ny hng n tt c mi ngi. Nhng mt khi qu v c nhng kinh nghim chuyn i hng v mt c nhn trong thc hnh thin ca qu v nh gii thch trc y, sau qu v s dn dn tng ln s lng c nhn qu v qun tng trong thin. Cui cng, hy ly tt c chng sinh ni chung lm i tng thin ca mnh. [307] Khi qu v duy tr thc hnh ny trong thin, qu v s to ra nhng thi ng n, d l vi cc c nhn hay vi mt nhm. Sau y l cch thc nui dng lng t bi. Hy xem xt nhng chng sinh ny nhng b m ca qu v tri qua nhng au kh chung v ring sau khi ri vo lun hi ra sao. Trc y ti gii thch iu ny2. Hn na, nu qu v pht trin mt nhn thc v nhng au kh chung v ring ca chnh mnh bng cch rn luyn trn l trnh ca mt ngi trung cn, th qu v s nh gi c tnh trng ca mnh v nui dng lng t bi hng n nhng ngi khc. Qua vic

1 2

BA46 Bk1, Tucci 1958: 500; D3915: Ki 23b4-7. BA47 LRCM: 209-232; i lun quyn 1: 268-295.

74

lm theo phng php ny, qu v s d dng sinh ra lng t bi. Vic xem xt nhng au kh ca chnh mnh to ra lng quyt tm gii thot. Ngh v nhng au kh ca ngi khc to ra lng t bi. Tuy nhin, nu trc tin qu v khng xem xt nhng au kh ca mnh, qu v s khng th t n im quan trng ca thc hnh. y l nhng minh ha n gin v cch thin ra sao. Nhng thin tri thc nn thc hnh chi tit v mt trm mi kh au c quan st bi lng t bi. iu ny c gii thch trong Btt a1. Hn th na, ngi ta ni rng, tng ca cc v B-tt v kh au trong thi gian nui dng lng t bi l nhiu hn ngh ca cc v Thanh Vn, ngi m nhn thy kh au vi mt thi tnh ng kin thc ti hu v thc t ca s tht v kh au ca cc Thanh Vn. Nu qu v qun chiu t nhng quan im v lng v cch m chng sinh thiu vng hnh phc v gp kh au, qu v s pht trin rt nhiu tnh yu thng v lng t bi. Hn th na, nu qu v ngh v iu ny trong mt thi gian di, tnh yu thng v lng t bi ca qu v s mnh m v vng chc. V th, nu qu v hi lng vi ch mt t gio hun c nhn v b qun vic t lm quen vi nhng gii thch v cc kinh lun c in, lng t bi v tnh yu thng ca qu v s rt yu. Hn th na, sau khi qu v phn bit xuyn sut cc i tng ca thin theo cc gii thch trc y lng t bi l gc r ra sao, pht trin B- tm l cnh ca ca i tha th no, v vv... sau qu v cn phi phn tch nhng gii thch ny bng tr hu phn bit v gi ra nhng tri nghim sau khi duy tr chng trong thin. Qu v s khng th t c iu g vi nhng kinh nghim khng r rng xy n khi qu v tin hnh

BA48 Bbh, P5538: 190.5.1-192.1.1.

75

mt n lc tp trung ngn ngi m thiu vic lm sng t ch mt cch chun xc vi s hiu ca mnh. Nn bit rng iu ny cng ng vi nhng loi thc hnh khc. [308] Giai Trnh Thin phn mt ca ngi Lin Hoa Gii a ra phng php cho s pht trin lng t bi1: Khi qu v t ng cm thy lng t bi, vn c mong c ch quan hon ton xa tan nhng kh au ca tt c chng sinh ging nh mong c ca b m c ty sch nhng bt hnh ca a con yu ca b th lng t bi s hon thin v v th c gi l i t bi. y, ngi Lin Hoa Gii ni rng khi qu v t ng cm thy lng t bi cho mi chng sinh ging nh lng t bi ca ngi m n vi a con yu du v b bng ca mnh, th qu v s c lng i t bi ton ho tuyt i. Thng qua iu ny, hy hiu phng php pht trin lng i t bi. Ly on vn nh im khi u, ngi Lin Hoa Gii ni rng2: Khi qu v ha nguyn s hng dn tt c chng sinh bng vic t to duyn vi lng i t bi, qu v khi to c tm gic ng mt cch khng tn sc, vn c c bn tnh ca s c nguyn t n gic ng hon ho v thng. y ngi ni rng i t bi, iu m ngi gii thch bn trn, l nguyn nhn cn thit cho s pht trin B - tm nguyn. Cng hy hiu iu ny l mt phng php cho s pht trin B- tm. Hn th na, khng nh ny lin quan khng ch n vic pht trin tm gic ng cho mt ngi t

1 2

BA49 Bk1, Tucci 1958: 500; D3915: Ki 23b7-24a1. BA50 Ibid. D3915: Ki 24a2.

76

n l trnh cao, m c lin quan n vic pht B- tm cho nhng ngi mi bt u. Trong i tha Tng Lun (Mahyna-sagraha) ca ngi V Trc c on1: Th m c nhng thuc tnh ca lng tt, Nng lc ca khao kht mong mun vng bn Lun khi thy ba v lng kip Ca mt v B-tt. V th thm ch mt v B-tt bt u ba v lng kip ca s thc hnh cng phi pht trin B- tm nh th. Bi vy, gi s qu v ch khng gn gi vi nhng i tng ny v qu v ch n thun l khi tm: Nguyn cho con t n Pht qu v li ch tt c chng sinh, v lm iu , con s nui dng phm hnh ny. Qu v c th mc mt li ln khi gii tr bng s t ph sai lm: Ti t c n vi nhng th m qu v cha h t c. Sau nu qu v cho rng tm gic ng l gio hun c nhn ct li, tuy nhin, thay v rn luyn trong n, qu v tm kim mt th g khc v tu tp th , th qu v ch ang cho rng vt qua rt nhiu mc chng ng khc nhau. [309] Nu nhng ai bit v cc im mu cht ca i tha nhn thy qu v lm iu ny, h s ci qu v. Rt nhiu sch ni rng nhng a con ca cc ng Chin Thng v thng cng rn luyn B- tm nh vy trong nhiu kip lng, coi l thc hnh chnh yu quan trng nht. Cho nn c cn thit cp n vic B- tm c th m t n bi nhng ngi khng c g hn l mt hiu bit thin cn. iu khng c ngha l n {B- tm} tht khng thch hp thin trn cc o php khc, nhng iu ni ln rng qu v phi tr gi s rn luyn tm gic ng nh l gio hun ct li v duy tr n trong thin.

BA51 Mahyna-sagraha, D4048: Ri 31b1.

77

C nhng ngi m thm ch khng c bt c kinh nghim no k trn,1 nhng vn bit v cc tu tp i tha v c nim tin vng chc vo i tha. u tin h pht trin B- tm, nhn cc gii thng qua cc nghi l, v sau rn luyn tm B -. V d, trong Nhp B- Hnh Lun2 u tin m t v vic tip th tm gic ng v nhn cc gii ri sau tip nhn cc gii thch chi tit lm sao thc hnh B- tm trong bi cnh n nh thin (mt trong su Ba-la-mt-a, vn l cc tu tp tip theo pht khi tm gic ng). Tuy nhin, xc lp qu v tr thnh ngi tip nhn thch hp cho cc thc hnh ny, trc tin qu v phi rn luyn nhiu loi thi trc . Sau khi qu v rn luyn tm mnh bng cch ngh v cc li ch, bng cch thc hnh by chi cng dng3, bng cch quy y, v

BA52 Ba-so-chos-kyi-rgyal-mtshan (mChan: 587.6) ni rng iu ny ch n LRCM: 308.08, mt cch khng dng cng pht sinh B- tm. 2 BA53 BCA: 3.22-26. 3 By chi cng dng c ngun gc t cc hnh nguyn Ph Hin. Phn ging gii nhc n y l mt s on k c trong Nhp B- Hnh Lun ca Ngi Tch Thin. c Dalai Lama c mt bui thuyt ging ring v Pht B- Tm Nguyn v c ch dy chi tit v by chi cng dng ny. Trong bao gm: (1) nh l v (2) cng dng ch Pht, ch B-tt, (3) Xin sm hi sai phm ca mnh t v thy, (4) Chia s vui mng v mi hnh vi cng c nhm em li hnh phc cho chng sinh, (5) Cu xin ch Pht mi phng dng gio php ha chng sinh, (6) Cu xin ch Pht khng nhp v d nit-bn cu chng sinh, (7) Xin hi hng tt c cng c ty tr au kh ca tt c chng sinh. The Teaching on Aspirational Bodhicitta. Dalai Lama. Tibetan Cultural Center. Bloomington, Indiana July 27, 1996. Truy cp 24/12/2011. <http://www.bodhicitta.net/The%20Teaching%20on%20Aspiratio nal%20Bodhicitta.htm>.

78

sau khi qu v hiu nhng cch rn luyn ny, th qu v pht trin nim mong mi duy tr B- tm. Mt vi ngi ni ng, d ch thng qua vic tht ra nhng ngn t rng tin b trn con ng tu tp, qu v cn phi tng trng kin thc v tnh Khng. tin b trn ng tu, tng t vy qu v cn duy tr tm gic ng trong thin v sau tng cng n ln hn na trong nhng cch c bit hn khi qu v mc cao hn, nhng nhng ngi ny khng ch n thun ni sung. y l c o c i qua ca tt c cc ng Chin Thng, tc l hai mi hai loi B- tm1 c dy

Cc trng thi B- tm c phn loi theo cch so snh hnh nh. Theo nh bn lun Bt-nh Ba-la-mt-a Thch Hin Qun Trang Nghim Phm ca ngi S-t Hin (skt. Haribhadr) th 22 dng B- tm, so snh tng ng v c tnh l: (1) nguyn c t c tnh nn tng ca tt c cc php thin c (2) tng vng rng khng i cho n khi gic ng (3) tng c bit trng non tng trng hon ton tt c cc phm hnh (4) dng cng la t tan nhin liu ca ngn che bng tam minh bao gm tc mng minh (thy bit c cc tin kip), thin nhn minh (bit ci cht v ti sanh ca cc loi hu tnh) v lu tn minh (on tr tt c cc tham dc lu hoc) (5) b th kho chu bu ln tha mn cho tt c chng sinh (6) tr gii qu h tr ng n cc phm cht qu gi (7) nhn nhc i dng khng b quy nhiu bi cc s kin khng mong mun (8) tinh tn kim cng khng thay i thng qua s thuyt phc mnh m (9) nh lc t thin vua ca cc ngn ni khng chao ng bi nhng xao lng (10) tr hu dc tho lm bnh lng hon ton cc cn bnh ca o tng v che chng (11) phng tin thin xo hng dn tinh thn khng b ri quyn li ca chng sinh trong mi trng hp

79

trong Hin Qun Trang Nghim Lun1. Hy hiu nhng iu ny t s gii thch ca cc nh tin phong v i lin quan n cch lm sao tin b trn con ng tu tp bng hai phng tin: tm gic ng v tr tu v tnh khng. [310] (c) Nui dng s quyt tm tuyt i im kt thc ca thin v tnh yu thng v lng t bi hy ngh, Chao i, nhng chng sinh m ti hng yu qu ny b
(12) cu nguyn vin ngc c t c cc thnh qu mong mun tng ng (13) nng lc mt tri hon ton chn mui cng c trong tm thc cc t (14) tr hu cao thng nhc thin cung ch ra gio php lm cho t cm hng (15) tr thu sut i vng hon tt cc li ch cho tha nhn thng qua nng lc v ngi (16) cng c v tr hu kho bu nh cc kho bu ca hai b t lng (17) cc Php tng ng vi lp gic ng i l s i trn con ng m cc thnh nhn i (18) t bi v tu gic siu vit ngn ni khng ri vo c lun hi ln nit-bn, i li d dng (19) tr gi v can m dng sui bm tr vo cc php nghe v cha nghe khng mt mi (20) Php hi m thanh m du cng b mt cch hi lng cc t mong mun gii thot (21) c o c i qua dng sng khng khc khi tin hnh li ch cho tha nhn (22) c c Php thn my kh nng lun c th tin hnh 12 hnh vi Pht nh nhp ci u xut hay Tnh , nhp thai m, ti sinh, c k nng cng ngh, h lc vi cc i ngu, pht trin t b th tc v thnh tu s, tu tp kh hnh trong 6 nm, tu tp di chn ci b-, vt thng ma vng, ton gic, chuyn php lun, v nhp i bt nit-bn. 1 BA54 AA: 1.19-20, trch dn y nh l Pha rol tu phyin pai man ngag gi bstan bcos, Lun ging v Bt-nh Ba-la-mt-a Lun (Prajpramitopadea stra).

80

mt i hnh phc v b dy v bi nhng au kh; lm sao ti c th cho h hnh phc v gii phng h khi kh au? Ngh theo cch ny, rn luyn tm qu v t nht trong suy ngh nh vy nhn ly trch nhim gii phng chng sinh. D suy ngh ny c miu t trong cc hon cnh ca thc hnh v n p cng n m ca qu v; y n biu th rng tht l cha c lng t bi v tnh yu thng vn ch ngh: S tt lm sao nu h c c hnh phc v c gii phng khi kh au. V, suy ngh ny cho thy trch nhim qu v phi pht trin lng t bi v tnh yu thng c kh nng to ra s quyt tm: Ti s mang hnh phc v li lc n cho mi chng sinh. N s rt hiu qu nu qu v thc hnh iu ny lin tc, lun gi chnh nim v n trong mi hot ng th tc trong sut giai on hu thi thin v vv..., ch khng ch trong bui thin tp. Giai Trnh Thin phn hai ca ngi Lin Hoa Gii c vit1: Hy nui dng lng t bi ny hng v tt c chng sinh trong mi thi, d qu v trong thin nh hay trong cc hot ng khc. Lng t bi y ch l mt v d; qu v cn phi lm y ht vy khi duy tr bt c loi thin no. o s v i Nguyt Quan c ni rng [trong Tuyn Nhp Tng (Dean-stava)]:2 T v thy, cy tm thc thm m mt ng cc kh au V ngi chng th lm du ngt v nm ca n Th lm sao mt git nc ca phm tnh tt c th lm nh hng?

1 2

BA55 Bk2, P5311: 31.2.3-4. BA56 Dean-stava, D1159: Ka206a5.

81

V vy ngi ni, chng hn qu v khng th lm cho thn cy Tig-ta to ln v ng tr nn ngt hn bng cch ch mt git nc ng vo n. Tng t vy, dng tm thc thm su nhng cm xc au kh cay ng t thi v thy khng th thay i hon ton ch vi mt s nui dng cc phm tnh tt ca tnh yu thng, lng t bi v vv.... Bi vy, qu v cn duy tr thin ca mnh mt cch lin tc. b Rn luyn lng quyt tm gic ng Khi qu v c truyn cm hng bi nhng qu trnh nu ra trc y v nhn thy rng qu v cn gic ng v li ch tt thy chng sinh, qu v s pht trin c mun thnh tu n. [311] Tuy nhin, cha phi l . u tin, hy tng trng tn tm cng nhiu cng tt bng cch qun chiu nhng phm tnh tt ca thn, khu v ca c Pht v cc hot ng gic ng ca ngi nh c gii thch trong chng v quy y. 1 Sau , nh c dy rng nim tin l nn tng c bn ca c nguyn, hy pht trin nim mong mun t c nhng phm tnh tt ny t su thm tri tim ca qu v v hy mang li mt s chc chn rng t n ton tr ngay c v li ch ca chnh mnh cng l hon ton cn thit. Mc d c nhiu nguyn nhn cho s pht trin tm gic ng, Nh Lai Tr n nh Kinh c trch trong Giai Trnh Thin, c ni rng tht l c bit nht pht trin n cho chnh qu v, vt qua bi lng t bi. c Nhn din B- tm, kt qu ca s rn luyn nh ngha tng qut v tm gic ng theo sau ngha c a ra trong Hin Qun Trang Nghim Lun: [S pht trin B- tm l mong mun cho mt s gic ng ton ho v phc li ca

BA57 LRCM: 134-140; i lun quyn 1: 181-187.

82

tha nhn] c trch dn trc .1 Lin quan n cc chng nh, Nhp B- Hnh Lun theo cng vi phm Hoa Nghim v vit rng l B- tm nguyn v B- tm hnh:2 Ch nh ngi ta phn bit Gia mong mun i v ang i Tng t thin tri thc nn bit phn chia Ca hai th ny theo th t. Mc d c rt nhiu bt ng v hai loi l g, hy bit rng nguyn c l hoc: Xin cho con tr thnh mt v Pht hay: Con s thnh Pht v li ch ca tt c chng sinh v rng chng no qu v cha nhn cc gii [B-tt], th l {B-} tm nguyn vn hin din, bt k qu v c tu tp trong hnh ng v B th {tr gii, } v vv.... Mt khi qu v th gii, tm hin din l B- tm hnh. Giai Trnh Thin phn mt c on:3 B- tm nguyn l nh ban u: Nguyn cho con thnh Pht v li ch ca chng sinh. B- tm hnh hin din mt khi ngi nhn cc gii v dn thn vo vic tch ly cc cng c v tr tu ti thng. C rt nhiu tranh ci xung quanh vn ny, nhng ti khng tho lun chi tit chng y. [312]

1 2

BA59 LRCM: 291.14. BA60 BCA: 1.15; Gaa-vyha-stra, D44: A 308a7-b1. 3 BA61 Bk1, Tucci 1958: 503; D3915: Ki 25a3-4.

83

Chng 4: Hon Chuyn Ng-Tha

b Rn luyn da trn cc ging dy t a con ca cc ng chin thng, ngi Tch Thin 1 Qun chiu v nhng li lc ca vic hon i gia bn thn v ngi khc {hon chuyn ng-tha} v sai st ca vic khng hon i nh vy 2 Kh nng hon chuyn ng-tha nu qu v lm quen vi ngh v vic lm nh vy 3 Cc giai on ca thin nh v lm sao hon chuyn ng-tha iii) Phng php to ra tinh thn gic ng b Rn luyn da trn cc ging dy t a con ca cc ng chin thng, ngi Tch Thin Rn luyn da trn cc ging dy ca a con ca cc ng chin thng, ngi Tch Thin bao gm ba phn: 1. Qun chiu v nhng li lc ca vic hon chuyn ng-tha v li lm ca vic khng hon chuyn nh vy. 2. Kh nng hon chuyn ng-tha nu qu v lm quen vi ngh v vic lm nh vy. 3. Cc giai on ca thin nh v lm sao hon i gia bn thn v ngi khc. 1 Qun chiu v nhng li lc ca vic hon chuyn ng-tha v li lm ca vic khng hon chuyn nh vy Nhp B- Hnh Lun c vit1: Ai mong c nhanh chng bo v

BA62 BCA: 8.120, 8.129-131.

84

Bn thn mnh v c tha nhn Cn hon i bn thn v ngi khc Thc hnh iu b mt tuyt vi ny. V: Nim vui th tc no snh c Khi ln t mong c v hnh phc cho ngi Kh au th tc no hn c Khi ln t mong c hnh phc cho mnh Cn phi ni thm iu chi na? Hy nhn vo khc bit gia hai iu: Ngi bnh thng hnh ng cho bn thn; Bc hin trit x s v ngi khc. Nu ngi khng thc s chuyn i Hnh phc ca chnh mnh thay cho kh au ca tha nhn Ngi s khng t thnh Pht qu V thm ch trong lun hi, ngi s chng c nim vui. Hy xem xt lm sao vic t cho mnh l trung tm li l cnh ca cho mi kh au v vic cho ngi khc l trung tm li l nn tng ca mi s tuyt vi. 2 Kh nng hon chuyn ng-tha nu qu v lm quen vi ngh v vic lm nh vy Ly v d v k th tr thnh mt ngi bn. u tin, khi qu v nghe thy tn ca k th, s s hi ni ln. Sau qu v ha gii v tr thnh nhng ngi qu v thn n mc khi ngi bn mi ny vng mt, qu v s thy rt bun. S o ngc ny n t vic qu v lm cho mnh quen vi mt thi mi. Ging nh vy, v th nu qu v lm quen vi ci nhn dnh chnh mnh nh l qu v hin ang c ci nhn dnh ngi khc hin ti [vi thi th ] v cc quan im dnh ngi khc nh qu v ang dng cc quan im dnh chnh bn 85

thn qu v [vi mt thi chm nom], qu v s hon i c bn thn v ngi khc. Nhp B- Hnh Lun c vit:1 ng quay lng li vi kh khn ny D ngi s hi khi nghe tn ai Gi y, nh sc mnh ca vic to duyn Ngi khng thch s vng mt ca ngi . V cng vit: Khng h kh khn khi xem xt thn ti Vi cch nhn m ti hng v thn ngi khc. Vn: Bi v thn th ngi khc khng phi thn th qu v, lm sao qu v c th pht trin mt thi tng ng m qu v c vi chnh mnh? p: Thn th ca qu v c sinh ra t tinh cha v huyt m.2 Mc d n c to ra bi cc phn ca thn th ngi khc, qu v vn c tin n l ca mnh bi s nh hng ca cc iu kin trc y. [313] Tng t vy, nu qu v tr nn quen vi vic chm nom ngi khc nh qu v lm vi chnh mnh, qu v s nhn n theo quan im m qu v c vi chnh mnh. Nhp B- Hnh Lun c vit:3 Bi vy nh khi ngi quan nim ti Vi lin h n nhng git tinh cha V huyt ngi khc, nn ngi c th to duyn Cho vic chm nom ngi khc nh th chnh mnh.

1 2

BA63 BCA: 8.119, 8.112cd. BA64 V mt trnh by v qu trnh ti sinh, xem i Lun tp 1. 3 BA65 BCA: 8.111.

86

Qun chiu mt cch xuyn sut v nhng li lc ca vic t ngi khc lm trung tm v nhng li lm ca vic t t mnh lm trung tm. Bng cch qu v s to ra c mt nim vui ln lao t su thm tri tim khi thin nh v s hon i gia bn thn v ngi khc. Sau hy nhn ra rng qu v c th thc s to ra n khi qu v tr nn quen vi n. 3 Cc giai on thin nh v lm sao hon chuyn ng-tha Cc cm t hon i gia bn thn v ngi khc v bin qu v thnh ngi khc v ngi khc thnh qu v khng ch ra mt s rn luyn trong thi m ngh rng: ti l ngi khc hay mt ca ngi khc l ca ti. Chng cho thy mt s thay i trong nh hng gia hai trng thi ca tm rng t chm nom bn thn v th k khc, trong khi qu v pht trin thi chm nom ngi khc nh qu v ang lm vi chnh bn thn mnh v th bn thn nh qu v ang lm vi ngi khc. V th, ngi Tch Thin c dy trong cu trn rng qu v phi hon i nhng hnh phc ca bn thn bng kh au ca ngi khc ngha l coi vic chm cht cho mnh nh k th v sau ngng i vic nhn mnh hnh phc c nhn. Thm vo , qu v phi coi vic chm nom ngi khc l phm tnh tt, ngng i vic th nhng kh au ca ngi, v thay vo nhn mnh vic xa i kh au ca h. Ni tm li, li khng nh ny ngha l qu v cn xua tan nhng kh au ca ngi khc trong khi khng quan tm n hnh phc ca chnh mnh. C hai chng ngi trong s rn luyn thi hon chuyn ngtha ny: 1. Qu v c s phn bit th bc gia ngi vn hnh phc hay kh au gia mnh v ngi khc phn bit h nh l s khc bit gia xanh hay vng. Sau , qu v t c hnh phc v xua tan nhng kh au ca bn thn bi v qu v ngh 87

h nh l ca mnh, v th hnh phc v kh au ca ngi khc v qu v ngh rng chng thuc v ngi khc. Bi vy, phng thuc cho vn ny l ng to ra s phn bit gia mnh v ngi nh l khc nhau mt cch ct li. Thay vo , hiu rng mnh v ngi khc l ph thuc ln nhau nh khi qu v nhn bit v mnh, qu v bit v ngi; v khi qu v bit v ngi khc, qu v cng bit v mnh. N ging nh khi nhn bit v ngn ni gn v ngn ni xa. Mt cch tng i vi v tr ca qu v y, qu v ngh rng mt ngn ni th xa, tuy nhin khi qu v i n ngn ni xa ny, qu v s ngh rng n gn. [314] Bi vy vic nhn bit v mnh v v ngi khc khng ging nh nhn thc v mu sc, v, bt k mu sc lin quan n ci g, qu v nhn bit ch l mu xanh v khng bit n vi mu khc. Hn th na, trong B-tt Hc Lun ca ngi Tch Thin c vit:1 Bng cch tr nn quen vi s bnh ng gia ta v ngi, Tm gic ng s tr nn bn vng. Ta v ngi u ph thuc ln nhau Nh b ny v b kia ca mt con sng, chng u l sai. B bn kia khng t n l kia Vi mt ai khc, n li l b ny Tng t vy, ta khng tn ti t ring mnh n

Un (skt. skandha) l cc yu t kt thnh con ngi bao gm 5 un: (1) sc hay lc cn (skt. rpa) cc gic quan gm mt, tai, mi, li, thn v ; (2) th (skt. Vedan) cc loi cm xc; (3) tng (skt. saj) cc tri gic nhn bit gm mu sc, m thanh, mi, v, cm gic, v thc; (4) hnh (skt. saskra) nhng hot ng tm l sau khi c tng, v d ch , nh gi, vui thch, ght b, quyt tm, tnh gic ; (5) thc (skt. Vijna) su thc nhn thc, nh thc, t thc, thit thc, thn thc v thc. Ng un. Wikipedia.org. Truy cp 26/12/2011. <http://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C5%A9_u%E1%BA%A9n>.

88

Vi ai kia, n li l ngi khc. Bi vy, ngi Tch Thin c ch ra rng ta v ngi ch c tha nhn trong mt tham chiu c th v khng tn ti mt cch bn cht. 2. Qu v cn loi b chng ngi v ngh rng: Ti s khng c gng xua tan nhng kh au ca ngi khc bi v kh au ca ngi khc khng gy hi cho ti. N s ging nh khng tch ly ti sn khi qu v cn tr v chng s hi tui gi v qu v ngh kh au khi gi s khng lm hi qu v trong tui tr. Hoc, nh c ni trong Nhp B- Hnh Lun,1 n s ging nh l khng lm du vt au chn ca qu v bng bn tay, v chn ca qu v l khc. Gi v tr (hay tng t l, kip trc v kip sau) ch l cc minh ha; nguyn l ny cng p dng cho bui sng v ti, ngy trc v sau v vv.... Vn: Nhng tui gi v tui tr l mt dng tip ni, cn chn v tay l mt un2, vy chng u c tng ng vi bn thn v ngi khc? p: dng tip ni v un c ch ra trong nhiu thi im v trong nhiu b phn; chng khng c mt bn ng y . Bn ng ca chnh qu v v bn ng ca ngi khc phi phi c khng nh vi mt un v mt dng tip ni, nn ta v ngi khng c xc lp theo phng cch ca mt bn cht vn c th c khng nh mt cch c lp. Tuy nhin, t thi v thy, qu v thy nhng kh au ca chnh mnh l khng th chu ng ni bi v qu v c to duyn bi vic t chm nom mnh. V th, nu qu v tr nn

1 2

BA67 BCA: 8.99, 101. BA66 ik-samuccaya, Vaidya 1961b: 191; D3940: Khi 192a4-5.

89

c to duyn vi vic chm nom ngi khc, qu v s khi ln c thi v vic thy kh au ca ngi khc l khng th chu ng ni. Sau khi qu v loi b nhng chng ngi hon i bn thn v ngi khc theo cch ny, con ng thc s thin nh l nh sau. [315] Vt ra ngoi bm chp vo bn thn, thi yu thng chnh mnh s to ra nhiu iu khng mong mun t sut thi v thy n nay. Mc d qu v mun lm iu g hon ho cho mnh, qu v nhn mnh vo phc li ca mnh v xc tin cc phng thc khng ng n. Qu v ginh v s kip lm iu ny, nhng cha h t c cht mc ch no cho mc ch ca mnh v cho ngi. Khng nhng khng t c nhng iu ny, qu v cn b dy v bi kh au. Nu qu v thay th nhng bn tm v hnh phc c nhn bng hnh phc ca ngi khc, qu v chc chn s tr thnh mt v Pht t rt lu ri, v hon thnh cc mc tiu ca mnh cng nh ca tha nhn mt cch hon b v ton ho. Bi v qu v khng lm iu ny, qu v s dng thi gian mt cch v ch v vt v. Hy quyt nh chc chn bng cch ngh rng, By gi ti hiu nhng li lm ca vic yu thng chnh bn thn v li ch ca vic yu thng ngi khc. Vi rt nhiu n lc, nng ta vo chnh nim v tnh gic, ti s khng yu thng bn thn na, k th ln nht ca ti, v ti s khng cho php nhng yu thng t ng tim tng khi ln. Theo cch ny, hy lin tc dng vic yu thng t thn. Nhp B- Hnh Lun c ni:1 T yu thng bn thn tt hi ti V s i trong ci lun hi

BA68 BCA: 8.154 cd, 8.155, 8.157.

90

Ngi! i ci tm, mc d ngi ginh v s kip Mun hon tt phc li cho ring mnh, Qua kh khn v cng nh th Ngi ch nhn v s kh au. V: Nu ban u ngi hnh x v hnh phc ngi khc iu kin ny vn thiu i Hnh phc hon ho ca Pht qu khng th xy ra V th, ng t cho mnh l trung tm cng ng ng h cho xu hng ny. Qu v cn rn luyn nhiu na trong thi sn sng b th cho tt c chng sinh thn th, ngun ti lc v gc r ca c hnh ca mnh; v qu v phi lm vic v phc li ca nhng ngi m qu v cho i nhng th ny. Tht l sai lm khi lm ngc li, bi vy ng c thi nhn thn th, ngun ti lc v mi gc r ca thin c ca mnh nh l cho cc mc ch ring qu v thi. Nhp B- Hnh Lun ni:1 Ti b kim ch bi tha nhn; Ngi! i ci tm, hy bit chc chn iu ny By gi ng ngh n iu chi khc Ngoi hnh phc ca tt thy chng sinh. [316] Tht l sai khi t mc ch ring mnh Nhn, nh, ti, chu kim ch t ngi khc Bi vy, khng ng khi lm iu sai vi tha nhn Nhn, nh, ti, u v hnh phc ca h. Nu qu v nh mt ngh rng thn th v nhng th khc ca qu v u l v hnh phc ca ngi khc v ngh rng chng l

BA69 BCA: 8.137-138.

91

v hnh phc ring qu v, hoc nu qu v thy chng l cc tc nhn v thn, khu v gy hi cho ngi khc, th hy dng li vic ngh nh th bng cch qun chiu v cch no m iu ny trc y em li cho qu v s gy hi v lng v cch no m qu v vn mc li lm trong khun kh s trnh hin hu ch ca n, vn l sai lc. Nu qu v b kim sot bi cch ngh sai lm ny, n s ch to ra nhng kh au khng th chu ng ni. Nhp B- Hnh Lun c vit:1 Khi ngi [yu chnh bn thn mnh] tn ph ta trc kia, l mt ln na. By gi, ta nhn ra ngi; ngi s i u? Xua tan tng, Ta vn c phc li ring mnh. Ta bn ngi [tm ta] cho k khc. ng chn nn, hy cho i nng lng ca ngi. Nu ta tr nn bt cn V khng em ngi cho chng sinh Ngi chc chn em ta qua Vi ngi gi a ngc. Bi vy ngi cho ta Mt thi gian di kh au Gi ta nh li nhng hn th Ta s ph hy tng ch k ca ngi. Tng t vy, khi qu v qun chiu nhiu ln v li ch ca vic yu thng ngi khc, qu v s to ra c s tha thit ln lao t su thm trong tim. Hy dng thi hin ti khng quan tm n ngi khc v gi khng iu ny khi ln. Thng qua tru mn coi ngi khc l ng yu nhiu nh qu v c th, pht trin thi m yu thng ngi khc n mc

BA70 BCA: 8.169-172.

92

m qu v yu thng bn thn trc kia Yu thng ngi khc nh qu v lm vi chnh bn thn mnh.1 to ra c thi yu thng chng sinh theo cch ny, qu v cn nh v lng tt ca h hay nhn ra rng h gip qu v. V d mt khi ngi nng dn thy rng, thng qua vic gieo trng cc ht ging khe mnh, h s thu hoch mt v ma tt ti, h s nh gi cao t mu m. [317] Ging nh vy, mt khi qu v chc chn rng qu v s t c tt c cc hon thin tm thi v ti hu thng vic gieo trng cc ht ging b th, v vv... trn cnh ng chng sinh, qu v s yu thng ngi khc. Hy qun chiu v iu ny. Nhp B- Hnh Lun c vit:2 Chng sinh v cc Nh Lai l tng t T h ngi t nhng phm tnh Pht- Sao ngi li khng knh trng c chng sinh Nh ngi knh cc ng chin thng? Lin quan n iu ny, vic git hi chng sinh dn qu v xung ba ci kh au. Nu qu v cu chng sinh thot cht, qu v s sinh v mt ci hnh phc v sng rt lu . Tng t nh vy, trm cp hay cho i ngun ti lc ca qu v, th ght hay vun bi tnh yu thng v lng bi mn, s to ra nhng kt qu ln lt l ti sinh vo nhng ci kh au hay l nhng ci hnh phc. Qun chiu c th rng qu v cn tp trung ln cc chng sinh nh khi qu v pht trin tm gic ng, v bng cch t c tm B- v li ch ca tt thy chng sinh, qu v s t n Pht qu - v th iu ny ph thuc vo chng sinh. Hy qun chiu v vic lm cho b th, v cc c hnh khc n mc ton thin trong s ph thuc vo chng

1 2

BA71 BCA: 8.136d. BA72 BCA: 6.113.

93

sinh nh c dy trong cc chng v s cn thit lm cho chng sinh hnh phc. B- Tm Lun ca ngi Long Th c on:1 Nhng hu qu mong v khng mong mun c Mt cuc i trong ci phc hay kh trong gii Ta-b Khi ln qua cc ch li v him nguy M ngi lm vi c thy chng sinh. Nu ngi t Pht qu v song Trong s ph thuc vo cc chng sinh, Sao li ngc nhin rng trong ba ci Ngun gc ca mi ch thin v ngi. u da vo Phm Thin, Thch, Hc Thin V cc v h php ca c th gian Cng u pht khi ln qua cch Ch gip cc chng sinh? Tt c mi kh au M chng sinh ang nm tri Nh sc sinh, qu i, v a ngc u n t s lm hi chng sinh. Cc kh au ca thiu n Kht ung, bo lc v tra tn Vn kh m o ngc v cn kh L kt qu ca lm hi chng sinh. [318] Mc ch ca Thanh Vn tha th thp hn bi v h khng nhn mnh vo hnh phc ca ngi khc, trong khi Pht t n kt qu cui cng bi v ngi nhn mnh vo hnh phc ca ngi khc. Ngi ta ni rng khi qun chiu theo nguyn tc

BA73 Bodhicitta-vivaraa: 77-80, Lindtner 1986: 206-208; D1801: Nya 41a5-b1.

94

ny, qu v khng nn ngay c tham chp vo phc li ring ca bn thn d ch trong mt chc lt. B- Tm Lun c vit:1 Vi nhng n lc xua tan nh mt liu thuc c Vic thiu i quan tm n chng sinh ca ngi Phi chng Thanh Vn khng t c s gic ng thp hn Bi v h thiu i s quan tm? Bng cch khng t b chng sinh Ch Pht ton ho t thnh gic ng. Mt khi cc B-tt xc minh cc kt qu Khi ln t vic gip v khng gip Lm sao cc ngi c th trong mt chc lt tham chp vo hnh phc ca bn thn? Bi vy, sau khi cc a con ca cc ng chin thng hiu rng hon ton tp trung n li ch tha nhn v mc ch ca gic ng khi ln t cy mm ca B- tm, v sau khi cc ngi thy gc r ca n l lng t bi, th cc ngi s ch tp trung nhiu vo vic vun bi lng t bi ny. Cc ngi tr nn c duyn y vi n sao cho lng t bi v tm B- ca cc ngi tr nn vng chc. Do , cc ngi khng th gip ngoi tr vic tin hnh cc hot ng i hi kh khn th thch ln lao. B Tm Lun cng vit:2 Kt qu ca gic ng ch v li ch tha nhn Ln ln t mm non ca tm gic ng u c nn tng l lng t bi vng chc y l vic ch B-tt lun vun bi Ngi n nh iu ny qua vic to duyn D ban u s hi bi kh au ca ngi khc

1 2

BA74 Ibid: 82cd-84, Lindtner 1986: 208; D1801: Nya 41b1-3. BA75 Ibid: 85-87ab, Lindtner 1986: 208-210; D1801: Nya 41b3-4.

95

Sau b c hnh phc ca h lc trong thin nh V nhp vo a ngc V Gin. Tht l ngc nhin! Tht ng tn dng! l con ng ti cao ca cc chng sinh siu vit. By gi hy pht trin s chc chn v nhng phng php ny qua gi tr v cc cu ni ca cc ng siu vit, nh sau: Ngi Atia ni rng: Ty tng nhn bit cc v B-tt no m khng bit cch rn luyn trong tnh yu thng v lng bi mn. Mt ngi hi: Vy th lm sao m cc v B-tt thc hnh? Ngi p, H phi rn luyn theo tng giai on ngay t u. [319] Lang-ri-tang-ba (Glang-ri-thang-pa) ni: Sha-bo-ba (Shva-bopa) v ta c mi tm k nng thuc v con ngi v mt k nng v con nga, tng cng l mi chn.1 Cc k nng ca con ngi ch n gin l pht trin tm B- cao nht v sau hc lm bt c iu g v li ch ca chng sinh. K nng v con nga l: bi v yu thng chnh bn thn mnh s lm cho tinh thn gic ng khng th khi ln, lm mt n nh tm B- pht khi v ngn cn s tng trng ca n, hy rn luyn bng cch trnh xa vic yu thng bn thn v lm iu g qu v c th gy hi cho tm B- . Yu thng chng sinh v lm bt c iu g qu v c th gip h.

BA76 Ngag-dbang-rab-brtan (mChan: 612.3-5) gii thch rng cc k nng ca con ngi l duy tr bn b, cn ca con nga l vt qua k th. Mi tm iu khng cn c lit k bi v nguyn nhn ca tinh thn gic ng l chng sinh tc bn b ca chng ta v v th mi tm iu m ch n chng rt nhiu hay bao qut. Ng ca k nng ca con nga ni k th ca chng ta ch c mt tc l vic t yu thng bn thn.

96

Nal-jor-ba-chen-po (rNal-byor-pa-chen-po) gii thch cho Geshe Drom-don-pa rng ngi c iu ny v rng vic nh t thin m nng lng cn bng thm thu, v vv.... Geshe p rng, Thm ch nu ngi thin nh b phn tm bi ting trng ln bn tai, nu ngi khng c tnh yu thng, lng t bi v tm gic ng, ngi s sinh vo mt ni m trnh ni ngi phi sm hi ngy m. Drom-don-pa ngh rng Nal-jor-ba-chen-po ang xc tin khin ti sinh trong mt trng thi khng c s nhn nh, nh l ti sinh lm mt chng sinh bnh phm trong ci v sc hay tng t. Kam-lung-pa (Kham-lung-ba) ni rng, Thng qua vic khng a thch chng sinh ca chng ta, tc l iu quan trng nht, th chng sinh s lm tng t [v d, khng mang n nhng ch li ca cc c hnh] ln chng ta. D qu v c cy trng cc ci r ca i tha hay khng, d qu v c bc chn vo i tha mt cch chn thnh hay khng, tt c u da trn nhng iu ny [tnh yu thng, lng t bi, chm nom ngi khc v nhng iu nh th]. Bi vy, hy lun xem xt rng qu v nn lm g pht trin chng. Tht l tuyt vi nu qu v c pht trin chng; nu khng, ng nguyn nh vy. Lun nng ta vo v thy, ngi ban loi ch dy ny. Lun lin kt vi bn b ngi ang rn luyn tm theo cch ny. Thng xuyn c cc kinh in v cc lun gii miu t chng. Tch ly nhng nguyn nhn cho nhng iu ny. Dn sch nhng chng ngi ngn cn iu ny. Hn th na, nu qu v rn luyn tm theo cch ny, qu v chc chn s t c tt c cc ht ging cho vic pht trin cc iu ny, bi vy cng vic l khng qu ln lao; hy hoan h trong n. c Trng Lo [Atia] ni rng:1

BA77 Mahyna-patha-sdhana-vara-sagraha, D3964: Khi 300a67.

97

Ai mong mun bc vo cnh ca cc gio php i tha Nn pht trin thng qua n lc vt cc i kip Tinh thn gic ng, ta nh mt tri xua tan bng ti V mt trng lm du s dy v ca sc nng. [320] iii) Phng php to ra tm gic ng1 Hy hiu phng php to ra tm gic ng nh gii thch trc y.2

BA78 u ny khng c lp li trong bn vn ting Tng y, (LRCM: 320) nhng c thm vo v s nht qun. N c a ra trc y ti LRCM: 289.8. 2 BA79 LRCM: 308.

98

99

Chng 5: L Pht Tm B-
iv) Lm sao to ra B- tm thng qua cc nghi l a t n iu m qu v cha t c 1 Ngi m trc ngi qu v pht khi B- tm 2 Nhng c nhn khi to ra tm gic ng 3 Lm sao tham gia vo mt nghi l pht B- tm a S chun b cho nghi l 1 Tin hnh cc thc hnh c bit quy y (a) Sau khi trang hong ni t chc l v thit lp cc vt biu tng ca Tam Bo, sp xp vt cng dng (b) Thnh cu v quy y (c) Bt u gii nguyn quy y 2 Tch tp cng c 3 Thanh tnh thi b Nghi l chnh thc c Phn kt thc ca nghi l iv) Lm sao pht khi B- tm thng qua cc nghi l c Trng Lo dy rng:1 Nhng ai mong mun rn luyn sau khi pht khi B- tm Hy vun bi vi s n lc trong thi gian di Bn nn tng ca Phm Thin tnh yu v nhng iu tng t.2

BA80 Mahyna-patha-sdhana-vara-sagraha, {i Tha o Thnh Tu Php Hng Tp} D3954: Khi 300a7. 2 BA81 Bn nn tng c bn ca Phm Thin (tsangs pai gnas; brahm-vihra) l t v lng tm t, bi, h v x.

100

Bi h xua tan mi bm chp v t him V pht khi tm gic ng qua l nghi chn chnh. Mt khi qu v rn luyn tm mnh theo cch ny v c mt s chc chn v vic pht trin B- tm, hy tham gia vo mt bui l pht khi n. S gii thch vic lm sao c th khi sinh tm gic ng thng qua mt bui l gm c ba phn: 1. t c ci m qu v cha t c 2. Duy tr v khng lm suy gim iu qu v thnh tu (chng 6) 3. Phng php sa cha B- tm nu qu v lm n suy gim (chng 6) a t n iu m qu v cha t c t c B- tm th m qu v cha h t c gm c ba phn: 1. Ngi m trc ngi qu v pht khi B- tm 2. Nhng ngi pht khi tm gic ng 3. Lm sao tham gia vo mt nghi l pht khi B- tm 1 Ngi m trc ngi qu v khi pht khi B- tm Ring mt li dy trong o S S Tc Th (Guru-kriykrama)1 c on, ngi m trc mt ngi qu v pht khi B- tm nn l mt bc o s c phm cht, c Trng Lo khng gii thch g thm. Cc v thy trc tng khng nh ngi m trc mt ngi qu v pht tm gic ng ch c B- tm nguyn v duy tr gii ca B- tm nguyn l cha , m ngi y phi c cc gii v B - tm hnh. iu ny ph hp vi Jetri, ngi tng ni rng,
1

BA82 Guru-kriy-krama {ngha l Cc Giai Tng Hot Dng ca Thin Xo S}, D3977: Gi 256b2.

101

Sau khi qu v n trc mt v thy ngi m c gii nguyn B-tt 1. Thp Gio Php Kinh (Daa-dharmakastra) c cp2 n cc v Thanh Vn trong khun kh ca vic pht B- tm sau khi ngi khc khch l vi ngi pht khi B- tm . iu ny c k ra m ch n nhng c nhn c khch l bi nhng ngi khc pht khi B- tm sau khi cc v Thanh Vn khuyn khch v pht khi trong h mt tng v s tnh ng vi lun hi. Cc v Thanh Vn khng h tin hnh nghi l. 2 Nhng ngi pht khi B- tm Ni chung, nh ngi Jetri ni,3 nhng ngi pht khi B- tm l nhng a con ca mt dng truyn tha tuyt ho, nhng ngi rt tt v thn v tm. Bi vy, tt c ch thin, long, v vv..., nhng ngi m tinh thn v th cht ph hp vi vic khi ln B- tm nguyn l ngi thch hp pht khi B- tm. Tuy nhin, B- o ng Lun (Bohdi-mrgapradpa-pajik) ni rng, ti im ny4, H [nhng ngi pht khi tm gic ng] chn ngn lun hi, khng qun v ci cht v c i bi v i tr. Bi vy, nhng ngi pht khi B tm rn luyn tm mnh trong cc giai on ca o php nh gii thch trc y5 v v th t c cc kinh nghim chuyn ha lin quan n B- tm. [321] 3 Cch thc tham gia vo mt nghi l pht khi B- tm

BA83 Bodhicittotpda-samdna-vidhi (ngha l Nghi l pht tm B), D3968: Gi 242a1. 2 BA84 rya-daa-dharmaka-nma-mahyn-stra, {Thp Php i Tha Kinh} D53: Kha 168a4-5; cf. Bk1, Tucci 1958: 500; D3915: Ki 24a3-4. 3 BA85 Bodhicittotpda-samdna-vidhi, D3968: Gi 241b7-242a1. 4 BA86 Bodhi-mrga-pradpa-pajik, D3948: Khi 247a5-6. 5 BA87 LRCM: 292-320.

102

Vic gii thch lm sao tham gia vo mt nghi l pht khi B- tm gm c ba phn: 1. S chun b cho nghi l 2. Nghi l chnh thc 3. Phn kt thc ca nghi l a S chun b cho nghi l S chun b cho nghi l gm c ba phn: 1. Tin hnh cc thc hnh c bit cho vic quy y 2. Tch tp cng c 3. Thanh tnh ha thi 1 Tin hnh cc thc hnh c bit cho vic quy y Tin hnh cc thc hnh c bit cho vic quy y bao gm c ba phn: 1. Sau khi trang hong ni hnh l v xp t cc vt biu tng ca Tam Bo, sp xp cc vt phm cng dng 2. Thnh cu v quy y 3. Bt u gii nguyn quy y (a) Sau khi trang hong ni hnh l v xp t cc vt biu tng ca Tam Bo, sp xp cc vt phm cng dng Hy to thnh mt ni trang nghim v thanh tnh trong mt vng t khng c nhng chng sinh ti li, tri ra v xc ln khong t bng nm sn phm t b [nc tiu, phn, b, sa v sa chua] cng vi th nc thm ca g n hng, vv..., v rc ln nhng cnh hoa thm. Sp xp nhng chic ngai cao, ngai nh, hay nhng chic b l nhng vt biu tng ca Tam Bo c c bi kim loi hay cc vt liu khc, cc b kinh vn v tng t th, v hnh nh cc v B-tt. Qu v cng hy chun b cc vt cng dng nh l lng hay nhng th nh th, cng nh l hoa v vv...; v cng sn sng cc dng c m nhc, thc n v trang tr. Sau , chun b mt php ta cho v thy v trang tr n vi bng hoa. 103

Cc v thy trc kia tng ni rng u tin qu v nn tch ly cng c bng cch knh trng v phc v cng ng v bng cch cng dng bnh cho cc tinh linh. Nh trong Hin Kip i tha Kinh (Bhadra-kalpika-stra)1, nu qu v khng c cng dng, qu v c th t c thm ch bi vic cng dng ch vi tua vi. Nhng nu qu v c kh nng, qu v phi phi tm kim mt cch tha thit v khng cht la di v sp xp chng theo cch m bn b ca qu v s thn phc. Khi mt vi v thy Ty Tng thnh cu c Trng Lo trao truyn nghi l pht khi tm gic ng ti Samye (bSam-yas) v Mang-yul, ngi ni rng h s khng pht khi n bi v h cng dng thp km. Ngi cng ni thm rng vi s knh trng cc biu tng, qu v dt khot phi c hnh nh linh thing ca c Thch-ca Mu-ni Pht, v sng lp ca gio php, v vi s tn knh cc b kinh vn, qu v nn c mt Bt-nh Ba-la-mt-a Kinh ln bng hay ln hn Bo c Bt Thin K (Ratna-gua-sacaya-gth). Sau khi qu v lm iu ny, nh ngi gii thch trong o S S Tc Th 2, qu v s mi mt on cc chng sinh tn qu, tng c ba ln Php Vn Chn Ngn (Dharma-megha-dhra)3, v tn thn h. [322] Sau , cc t tm ra, mc qun o trang nghim v ngi chp tay thnh knh. o s khuyn khch t khi ln mt cch ch thnh nim tin r rt vo nhng phm tnh tt p ca trn cnh tch ly cng c v tr tu ti thng, bo h qun

BA88 rya-bhadra-kalpika-nma-mahyna-stra, {Bt-nh Ba-lamt-a Bo c Bt Thin K} D94: Ka 288b7, trch dn trong ik-samuccaya, Vaidya 1961b: 8; D3940: Khi 7b1. 2 BA89 Guru-kriy-krama, D3977: Gi 256b3-4. 3 BA90 O namo bhagavate vajra-sra-pramardae tathgatya, arhatye samyak-sabuddhya, tadyath, o vajre vajre, mahvajre, mah-teja-vajre, mah-vidya-vajre, mah-bodhi-citta-vajre, mah-bodhi-maopa-sakramaa-vajre sarva-karmvaraavisodhana-vajre svha.

104

tng rng h ang ngi trc mt ch Pht v B-tt, v sau yu cu h hy thc hnh cu nguyn by chi cng dng mt cch chm ri1. Hu ht cc hc gi Ty Tng trc kia2 ni rng khi qu v pht khi B- tm vi dng truyn tha c trao truyn t ngi Long Th v ngi Tch Thin, qu v thc hnh cu nguyn by chi, v rng khi qu v pht khi n theo dng truyn tha ca c Di-lc v ngi V Trc, qu v ch thc hnh hai t lng tn knh v cng dng. Hn na, trong trng hp sau, cc ngi ni rng, nu qu v thc hnh sm hi ti li, qu v cn phi cm thy n nn, v v vy qu v s khng hnh phc; tm gic ng cn phi c pht khi trong tm m c s hoan h v vui mng. Lun im ny l khng chnh xc. V cc nghi l ca B- tm v cc gii lut, c Trng Lo ni rng3, tn knh, nghi l cng dng v vv..., bao gm nm nhnh khc ca s cu nguyn trong cm t vv.... Ngi ni mt cch r rng trong o S S Tc Th 4 rng qu v nn thc hnh by nhnh trc khi qu v pht khi B- tm. Hn th na, nu qu v chp nhn l l ny [lin quan n s sm hi] trong lun im

BA91 Jam-dbyangs-bzhad-pa (mChan: 617.1) ni rng cc bn khc nhau ca cu nguyn by chi l n t Ph Hin Hnh B Tt Nguyn (Samantabhadra-cary-praidhna). Vi nhng bn ny, hy xem LRCM: 56-59; i Lun quyn 1: 94-98. {Xem thm ch thch chi tit v By Chi Cng Dng trong chng 3 quyn 2}. 2 BA92 V tri kin ca Sakya Pandita (Sa-skya Pandi-ta), xem Rhoton 2002: 82-83, 91-92,ch thch 2. Khangkar 2001: 38 trch dn bsTan rim chen mo (n Bn Lhasa): 205b4-206a3. 3 BA93 Cittotpda-savara-vidhi-krama (Tm Gic Gii Pht Th {tc l Th tc nghi l pht B- tm v B-tt gii}), D3960: Gi 254a4. 4 BA94 Guru-kriy-krama, D3977: Gi 256b3-5.

105

nu trn, th qu v phi chp nhn rng tm gic ng khng c pht khi trong h thng ca ngi Long Th v ngi Tch Thin. (b) Thnh cu v quy y Bi v ngi ta ni rng1 qu v nn c tng rng o s ca qu v l Tn S [c Pht], ci u nh l o s vi s tin tng rng ngi l c Pht, sau cng dng maala v cc vt phm khc. Vi u gi phi chm t, chp tay cung knh v thnh cu B- tm, tng c nhng li sau y ba ln2: Nh cc v Pht ton ho trc y, cc Nh Lai v cc bc A-la-hn, cc i B-tt cc mc cao khi ln B- tm hon ho v v song t u, i o s, xin hy gip con, (ni tn qu v) pht khi B- tm hon ho v song . Sau , hy tin hnh thc hnh quy y c th vi hon cnh ny. i tng ca s quy y l cc c Pht Th Tn, gio Php chnh l chn l v o php nhn mnh cc s dit i tha3; v cng ng cc v B-tt cao qu {tng-gi}, nhng ngi s khng th b a. [323] Ni chung hy ngh v cc ngi nh sau: T nay cho n khi con t n trung tm ca gic ng, v bo v chng sinh, xin khn cu ch Pht hy l cc v thy quy y cho con, xin khn cu gio Php hy l ni nng ta thc s ca con; v khn cu Tng chng, xin hy gip con c c ni nng ta. Sau hy suy ngh c th nh sau: v

BA95 Daa-cakra-kitigarbha-nma-mahyn-stra, {Thp Lun a Tng i Tha Kinh} P905: 96.3.6-7, trch dn ti LRCM: 43.18; i lun quyn 1: 81. 2 BA96 Cittotpda-savara-vidhi, {Tm Gic Pht Gii} D3969: Gi 245a5-6. 3 Dit y l chn l th 3 trong T Diu : Dit . y, c nhn mnh thm tnh t i tha.

106

trong B- o ng (Bodhi-patha-pradpa) ni rng1, Vi ngh khng lay chuyn , hy khao kht mnh lit, Ti s khng bao gi quay lng li vi cch ngh nh th v quy y, v quy y bng cch nh gii thch trn [u gi chm t, tay chp li]. Hy tng c nhng dng sau y ba ln2: i o s, xin lng nghe con. Con, (ni tn ca qu v), t nay cho n ngy gic ng nguyn quy y theo cc v Nh Lai Pht ti thng gia mun loi. i o s, xin lng nghe nhng li ca con. Con, (ni tn ca qu v) t nay cho n ngy gic ng, nguyn quy y chnh Php ti ho, gio Php an bnh thot khi mi bm chp. i o s, xin lng nghe nhng li ca con. Con, (ni tn ca qu v), t nay cho n ngy gic ng, nguyn quy y ni tng on v i, vi cc thnh vin ca ch B-tt cao qu, nhng ngi khng th lay chuyn. Mc d c yu cu cho vic quy y tng i tng trong Tam Bo v mt li l t dng cho vic quy y trong gio Php, ti bin son nghi l chnh xc nh ngi Atia bin son. (c) Bt u gii nguyn quy y o s y cn cung cp cc iu gii c gii thch trc kia3 trong hon cnh cc gio Php cho ngi h cn. 2 Tch tp cng c V nghi l pht khi tm gic ng, ngi Atia c gii thch4 rng ti im ny qu v cng t lng tn knh, cng dng v vv... [324] Theo B- o ng Lun on ni rng qu v cn

1 2

BA97 Bodhi-patha-pradipa, D3947: Khi 238b4. BA98 Cittotpda-savara-vidhi, D3969: Gi 245a7-b2. 3 BA99 LRCM: 304.18-309.20. 4 BA100 Cittotpda-savara-vidhi, D3969: Gi 245b2-4.

107

tin hnh cu nguyn by chi, gi li trong tm tt c cc v Pht, B-tt, cc v thy trc kia v hin ti ca qu v. Hy hiu rng vic cng dng n ch o s cng nn c thc hin vo lc m qu v thc hnh cc cng dng trc 1. Thc hnh by chi cu nguyn bng cch theo cc bn vn v Ph Hin Hnh B-tt Nguyn (Samantabhadra-carypraidhna) hay Nhp B- Hnh Lun2. 3 Thanh tnh thi ca mnh Bi v trong B- o ng Lun, ngi Atia ni rng3 u tin qu v nn cm thy tnh yu thng trong con tim mnh v sau khi B- tm bng vic nhn nhng chng sinh kh au, ghi khc mt cch r rng trong tm thc cc i tng v kha cnh ch quan ca tnh yu thng v lng bi mn nh gii thch trc y4. b Nghi l chnh thc Trc v o s, qu v nn qu gi chm t hay ngi xp bng chp tay thnh knh, pht khi B- tm. Lin quan n vn ny, B- o ng Lun c ni5 Pht trin tm gic ng L ha nguyn khng th chuyn di. V Tm Gic Gii Pht Th (Cittotpda-savara-vidhikrama) ni rng:1 cho n khi con t gic ng. Bi vy,

1 2

BA101 RCM: 322.2-4. BA102 Cc cu k c t Samantabhadra-cary-praidhna (D44: A 358b7-359b2) trong LRCM: 56-59 (i Lun quyn 1: 94-98); BCA: 2.1-65, 3.1-21. 3 BA103 Bodhi-patha-pradpa, D3947: Khi 238b6. 4 BA104 LRCM: 304.18-309.20. 5 BA105 Bodhi-patha-pradpa, D3947: Khi 238b6.

108

khng phi l qu v pht khi c tm gic ng bng cch ch ngh rng:Ti s t Pht qu v chng sinh. Thay vo , qu v hy tp trung vo ngh nh vy v hy ha nguyn: Ti s khng xa ri quyt tm t n Pht qu v li ch ca tt c chng sinh cho n ngy ti gic ng. Bi vy hy pht khi thi ny vi hai kha cnh trong s ph thuc vo nghi l. ng pht khi thi ny theo cch m qu v khng kh nng hc hi cc iu gii ca B- tm nguyn. Nu ngi ta qua nghi l pht khi ch mt ngh: Ti s tr thnh Pht v tt c chng sinh, th n s thch hp trao nghi l cho mi ngi, bt k l c kh nng hc hi hay khng v cc iu gii B- tm nguyn. Trong trng hp ca B- tm nguyn, hai cch pht khi B- tm cho nhng ngi c kh nng hc hi cc iu gii v i km vi cc ha nguyn, v cho nhng ngi khng c kh nng lm nh vy l thch hp, nhng n khi pht khi B- tm hnh thng qua cc nghi l, th s hon ton sai nu trao cho ngi khng c kh nng hc hi cc iu gii ny. Bi vy, mt vi ngi 2 hiu sai hon ton khi h khng nh s phn bit rng trong dng truyn tha ca ngi Long Th th s thch hp nu trao truyn cc B -tt gii trong nhiu nghi l m ngc li s khng thch hp nu lm vy trong dng truyn tha ca ngi V Trc. Hn th na, mt vi ngi ni rng khi nhng ngi mi bt u ang thc hnh, h nn lp li nhiu ln vic pht khi tm B- tm hnh thng qua cc nghi l. Tuy nhin, v nhng ngi mi bt u li khng hiu bit cc gii ni chung v nhng vi phm c bn ni ring, h khng th gii thch nhng chi tit c th v iu g nn c lm, v t chng trong tnh th gy nguy hi. [325]

BA106 Cittotpda-savara-vidhi, D3969: Gi 245b6. Cng c trch dn bn di. 2 BA107 Cf. Rhoton 2002: 82, bn 13.

109

Ngi Lin Hoa Gii trong Giai Trnh Thin, trch dn Gin Vng Kinh (Rjavavdaka stra), ni rng nu qu v khng kh nng hc hi cc gii v b th, vv..., qu v vn t c rt nhiu cng c thm ch trong ch vic sinh ra B- tm, v sau ni rng1: Thm ch nhng ngi khng th hc hon ton cc Ba-lamt-a nn khi B- tm thm nhun phng tin, bi v c kt qu ln lao. Nn r rng rng trong khi tht chnh xc trao cc nghi l ca vic pht khi tm gic ng cho nhng ai khng th tu hc cc gii ca s b th, vv..., th hon ton sai lm nu trao cho h cc gii ca B-tt. Nghi l cho vic pht khi B- tm nh sau. Hy tng nhng li sau ba ln2: Ch Pht v B-tt ng trong mi phng, xin hy lng nghe con. i o s, xin hy lng nghe con. Bng phng tin v cc ngun gc c hnh ca con trong bn tnh s b th, tr gii hay thin nh iu m con, (ni tn ca qu v), trong i ny v tt c kip khc, nui dng v khin cho ngi khc vun bi, hay hoan h trong vic trao di con, (ni tn ca qu v) s pht khi i B- tm v song, ton ho t nay cho n ngy t n tri tim ca gic ng, nh mi v Pht ton thin trc kia, cc bc A-la-hn v cc ng Thin Th, v ch v i B-tt thuc cc a cao pht khi B- tm v song hon ho. Con s gii

BA108 Bk1, Tucci 1958: 500; D3915: Ki 24a7, trch ryarjvavdaka-nma-mahyna-stra. {Gin Vng i Tha Kinh}. 2 BA109 Cittotpda-savara-vidhi, D3639: Gi 245b4-246a1.

110

thot tt c chng sinh vn cha c gii thot. Con s phng thch cho mi chng sinh cha c phng thch. Con s an tm nhng ngi cha c an tm. [326] Con s khin nhng ngi cha t n Nit-bn t c n. Mc d n khng c ni r rng qu v phi lp li nhng li ny trc v thy trong c phn ny v phn quy y ca nghi l, qu v cn phi lm nh vy. Nhng ch dn ny l th tc theo khi mt v o s hin din. V vic tin hnh m khng c o s, trong Gic Gii Pht Th Trng Lo ni rng1: Mc d khng c o s, vn c mt nghi l pht trin B- tm cho mi ngi t lm theo. Tng tng c Pht Thch-ca Mu-ni v cc ng Thin th trong mi phng, hy t lng tn knh v nghi l cng dng, vv..., sau theo cc tin trnh quy y tng t nh trc, b i t o s v thnh nguyn o s. c Kt thc nghi l o s ni cho t cc iu gii B- tm nguyn.

BA110 Ibid: 246a1-2.

111

Chng 6: Nui Dng B- Tm

b Duy tr v khng lm suy yu nhng g qu v t c 1 Vic rn luyn gii lut khin qu v khng lm suy yu tm gic ng trong i ny a Vic rn luyn gii lut nh li nhng li ch ca B- tm nhm tng sc mnh s nhit tnh ca qu v cho n b Vic rn luyn gii lut pht khi tm gic ng su ln mi ngy nhm tng cng B- tm thc s 1 Kin cng pht trin B- tm nguyn 2 Rn luyn nng cao B- tm nguyn c Rn luyn gii lut khng c t b chng sinh, m l v li ch ca h, qu v pht trin tm gic ng d Vic rn luyn gii lut tch ly cc t lng cng c v tr tu siu phm 2 Rn luyn gii lut khin cho qu v cng khng b tch ri vi tm gic ng trong kip sng tng lai a Tu tp trong gii lut loi b bn hnh vi en ti vn lm suy yu tm gic ng b Rn luyn gii lut p dng bn thc hnh trong sng gi cho tm gic ng khi suy yu c Phng php tu sa B- tm nu qu v lm suy yu n b 'Duy tr v khng lm suy yu nhng g qu v t c Qu v cn phi bit cc gii lut, v vy ti s gii thch chng. iu ny c hai phn: 1. Vic rn luyn gii lut khin qu v khng lm suy yu B- tm trong i ny 2. Rn luyn gii lut khin cho qu v cng khng b tch ri vi tm gic ng trong kip sng tng lai 112

1 Rn luyn gii lut khin qu v khng lm suy yu B - tm trong i ny Vic rn luyn gii lm cho qu v khng lm suy yu tm gic ng trong i ny c bn phn: 1. Vic rn luyn gii lut nh li nhng li ch ca tm gic ng nhm lm tng sc mnh ca s nhit tnh ca qu v cho tm 2. Vic rn luyn gii lut pht khi tm gic ng su ln mi ngy nhm tng cng B- tm thc s 3. Vic rn luyn gii lut khng phi l t b chng sinh mt cch tinh thn m v li ch pht trin tm gic ng 4. Vic rn luyn gii lut tch ly cc t lng cng c v tr tu siu phm a Vic rn luyn gii lut nh li nhng li ch ca tm gic ng nhm lm tng sc mnh ca s nhit tnh ca qu v cho tinh thn Hy ngh n nhng li ch ca tm gic ng, sau khi qu v hoc nghin cu chng trong cc kinh in hoc lng nghe chng t o s ca mnh. Chng c gii thch chi tit trong cc Phm Hoa Nghim, nn hy xem xt t .1 Nh nu trn2 vn bn ny cho bit: tm gic ng ging nh ht ging ca tt c cc phm cht Pht, v kinh cng khng nh: tm gic ng ta nh mt bn tng kt bi v n bao gm tt c cc B-tt hnh v nhng nguyn c. [327] l mt tng kt theo ngha rng tt c mi vic c bin dch thnh mt ch dn ngn gn, mc d c v tn cc gii thch chi tit v cc phn. Ging nh mt tng kt ca cc b phn ny, c cho l mt tm tt trong em n tp hp cc im mu cht ca tt c cc B-tt o.

1 2

BA111 Gaa-vyha, D44: Ka 309a3-325a3. BA112 LRCM: 285.15.

113

Nhng li ch c cp trong cc B-tt a1 l nhng iu v B- tm nguyn. B lun dy hai li ch cho th h n nh u tin ca B- tm: tr thnh mt min t tinh khit tch ly cng c v nhn y cng c h v. Li ch u tin, vic tr thnh mt min t tinh khit tch ly cng c, l nh sau. Nh Nhp B- Hnh Lun dy: v c tn knh trong thin gii v nhn gii,2 qu v tr thnh mt i tng tn th cho tt c chng sinh lp tc sau khi qu v pht trin B- tm. ng theo vi tuyn thuyt rng ngay sau khi pht trin tm gic ng, qu v vt qua tt c cc i Ala-hn trong dng truyn tha ca mnh, qu v tr nn cao cp v cao nht. Ngay c khi qu v thc hin mt hnh ng nh c cng c, n mang li cho cc hu qu v lng, v vy qu v l mt min t cho vic tch ly cng c. Nh tt c cc th gii ph thuc vo ngi, ngi cng ging nh a tng {t}. V vy, qu v ging nh mt ngi cha cho tt c chng sinh. Li ch th hai, vic nhn y cng c h v, l nh sau. Khi qu v lun c bo v thng qua ng h php, vn nhiu gp hai ln s lng ca nhng ngi sng trong t nc ca Chuyn Lun Vng, qu v c th khng b tn hi bi D-xoa {skt. yaka}3 hoc cc th thn ngay c khi qu v ang ng, say

1 2

BA113 Bbh, Wogihara 1971: 19; D4037: Wi lla7-bl. BA114 BCA: 1.9d. Ba dng u tin ca bi k ny c LRCM: 284.6 3 Tn phin m l D-xoa (chn. ). D-xoa l chng sinh, mt trong Bt b chng hay Thin Long bt b c nhc n trong nhiu kinh i tha vi tn Phn ln lt l: (1) Deva: Thin (tri, Phm thin), (2) Nga: Long (rng, rn), (3) Yaka: D-xoa, (4) Gandharva: Cntht-b, (5) Asura: A-tu-la (thn), (6) Garua: Ca-Lu-La (chim thn tr rn), (7) Kinnara: Khn-na-la (hng thc, nhc s cho ch thin), (8) Mahoraga: Ma-Hula-gi (a long). Tuy nhin, Theo Pht gio Ty Tng, D-xoa cng l mt trong 8 loi thn linh th tc (skt. Lokapla): (1) mra (tib. ): ma vng, (2) mtrika (tib. ): gic

114

ru, hoc bt cn. Cc Mt v thn ch kin thc vn c th cha tr dch bnh, thng tch, v nhim trng nhng vn khng c hiu qu trong tay ca chng sinh li tr nn c hiu qu khi mt ai vi mt s pht khi n nh ca tm gic ng s dng n chng. Ti sao li cp n mt ch hot ha khi c s dng bi cc chng sinh? B-tt a dy rng khi tm gic ng ca qu v n nh, qu v cng c th d dng hon tt cc tch ly t lng ca cc hnh vi an bnh v vv...1. V vy, nu qu v c iu ny, qu v cng nhanh chng hon thnh cc tri thc tinh thn thng thng. Bt c ni no qu v ang , ni s pht sinh s v ngi {khng s hi}, khng c i km v khng gy thit hi cho cc chng sinh khng phi l con ngi cng nh l qu v s dp tt nhng vic nh vy xy ra. [328] Ngoi ra, sau khi cht, qu v s c t rc ri, v qu v s c khe mnh t nhin trong cuc sng tip theo ca mnh; ngay c khi mt s tc hi pht sinh, n s khng ko di hoc tr nng. Khi qu v tham gia vo cc phc li ca cuc sng chng sinh nh th php, vv c th ca qu v s khng cm thy mt mi, qu v s khng hay qun, cng nh tm tr ca qu v s khng b thoi ha. Nu qu v l mt trong nhng ngi tr gi trong truyn tha B-tt, t nhin qu v t c xu hng ri lon chc nng, mt khi qu v pht trin tm gic ng, nhng khuynh hng ri lon chc nng ca tm v thn ca qu v l cc k nh. Qu v kin nhn v t nh, nn nu mt ngi no lm hi qu v, qu v chu ng c v khng gy hi tr li. Nu qu v thy ngi khc lm tn thng nhau, qu v rt khng hi lng. Qu

th hung n dng n, (3) nga (tib. ): long, (4) Tng ng ging (tib. ): ngi hu ca heruka (mt gic th hung n), (5) rhula, (tib. ): cc linh tnh (6) Tng ng tsen (tib. ) cc thn th hung c, (7) rkasa (): yu tinh, (8) Yaka (): D-xoa. 1 BA115 Bn loi hnh vi l bnh lng, gim nh, tng cng v bo ng.

115

v t khi gin d, ghen tung, khng gt gm, che giu, v vv, nu nhng ng cm pht sinh, chng khng mnh lit, khng ko di, v nhanh chng tan bin. Tht kh khn cho qu v c ti sinh trong cc gii au kh, ngay c khi qu v c ti sinh , qu v s nhanh chng c gii thot. Ngay c trong khi , au kh ca qu v s c nh v v n qu v s rt tht vng v lun hi v pht khi lng t bi cho chng sinh . Nu cng c ca B- tm c hnh thnh, n s thm ch khng cn va trong bu tri. Cng c cng dng vt cht ln c Pht cng khng bng c thm ch ch mt phn ca n. Nhng cu hi ca V y Th Gia Trng Vn Kinh (Vradattagha-pati-paripcch-stra):1 Nu bt c cng c no thu c T tm gic ng m c hnh tng N s lp y ln ton b bu tri V sau vt qu tri cao. Nu c ai ph y cc ci Pht Bng chu bu ca ci tht nhiu V nh ct ca sng Hng su rng V cng dng ng H php Th gian, Cng c vn cao hn nhiu Trong s cng dng, ngi chp tay, Knh pht khi tm gic ng ny. Khng c gii hn bi cng c y. Trong khi ngi i Trng Lo i nhiu vng quanh php ta kim cng B- o Trng,2 ngi ngh, Lm th no ti c
1

BA116 rya-vradatta-gha-pati-paripcch-nma-mahyn-stra {V y Th Gia Trng Vn i Tha Kinh tc ngi ch nh tn V y Th hi kinh}. 2 BA117 iu ny v nhng cu truyn tip sau din ra ni tn l B- o Trng, ni c Pht Thch-ca thnh o trong khi thin

116

th c c s gic ng vin mn mt cch nhanh chng? [329] lin sau , ngi thy cc pho tng nh ng ln v hi nhng pho tng ln hn: Nhng ngi mun nhanh chng t c Pht qu nn tu tp iu g? Cc tng ln hn tr li: H cn rn luyn theo tm gic ng. Cng trong khng gian pha trn in th chnh, mt ph n tr hi cu ny vi mt ph n ln tui, v Atia nghe cng mt cu tr li nh trc. V vy, bo rng, ngi tr nn chc chn hn v tm gic ng. Theo , vic hiu rng tm gic ng bao gm cc im mu cht ca tt c cc bit hun i tha, l mt kho bu v i ca tt c cc thnh tu tinh thn, l nhng tnh nng vn phn bit i tha vi Tiu tha v l cc c s tuyt vi thc y qu v xc tin cc hnh vi B-tt hiu qu to ln. Thm ch vic tr nn nhit thnh hn trong nui dng B- tm hot ha ging nh mt ngi ang kht nghe ni v nc. V, khi cc ng Chin Thng v cc con ca mnh s dng tr tu tuyt vi ca h kim tra cc l trnh tu tp rt chi tit trong nhiu kip lng, h thy y l phng tin siu vit tr thnh mt v Pht. Nh Nhp B- Hnh Lun dy:1 Chiu kin trong nhiu kip lng, o s ca cc Bc Hin Thnh tri kin rng ring mt mnh iu ny l tht li lc b Rn luyn gii lut pht B- tm ng su ln mi ngy nhm tng cng B- tm tht s 1. Khng t b pht trin ca B- tm nguyn
nh di ci B-. Ni m ngi ngi c bit l Kim Cng Ta, v mt thp ln c xy dng gn . Cc pho tng cp y t trn cc pha vch ca ngi thp v ngi chnh in trong cu truyn k ti ta lc trn nn ca ngi thp. 1 BA118 BCA: 1.7ab.B.

117

2. Rn luyn nng cao B- tm nguyn 1 Khng t b pht trin B- tm nguyn Qua s chng kin ca ch Pht, B-tt v cc s ph, trong s hin din ca h, qu v cam kt chnh mnh gii thot tt c chng sinh cha c gii thot, v vv... Nu sau qu v thy rng chng sinh th rt nhiu v hnh vi ca h th v k , hoc thy rng thi gian m trong qu v phi phn u nhiu kip lng tht di, hoc l qu v phi rn luyn trong hai s tch ly t lng l v hn v kh lm, v qu v ly iu ny nh l mt l do tr nn chn nn v t b trch nhim ca mnh pht trin tm gic ng, th l mt ti li ln hn l mt s vi phm cc gii bit gii thot c nhn. [330] Bt Thin Bo c Tp K thuyt:1 Du ngi thc hnh thp thin nghip trong mi triu kip lng, Nu sau ngi pht khi mong mun tr thnh mt c gic pht A-la-hn, Ngi gy hi v lm suy yu B-tt gii ca mnh iu ny vi phm tm gic ng nng hn c phm trng gii. Do , ni rng mt B-tt gii nh th l sai st. Vic hn ch khi cc s xem xt Thanh Vn v Duyn Gic l gii lut cao nht ca cc B-tt, nn nu cc B-tt lm suy yu s hn ch ny, th h s ph hy gii lut ca chnh h. V nu cc Btt khng b sang mt bn hn ch ny, sau thm ch h theo ui cc th vui cm gic, th h s khng ph hy thi

BA119 Ratna-gua-sacaya-gth {Bo c Bt Thin Tp K} 31.5; D13: Ka 18b3.

118

ca s hn ch vn c trng cho B-tt. Mt ln na, Bt Thin Bo c Tp K khng nh1 D ch B-tt hng th nm i tng gic quan, Nu h nng ta ni Pht, Php v Tng, V c nh tm tr mnh trn ton tr, suy ngh, Ti s t Pht qu, Hy hiu rng nhng hin nhn ny gi tr gii lut Ba-lamt-a. Nu h t b nh ha ca mnh, h phi i lang thang trong mt thi gian lu di trong cc ti sinh au kh. Nhp B Hnh Lun ni:2 Ni rng mt khi ngi quyt nh cho i lng nh mt iu gin n V sau khng em n cho i, H t khin mnh ti sinh nh mt ng qu . Vy lm sao ngi c th c ti sinh trong ci phc hnh Nu ngi li nh la tt c chng sanh Sau khi chn thnh mi h n vi h lc v thng? Do , bi vn cng ni: Nh k m tm vin bo ngc T trong mt ng rc to, Bng c hi tm gic ng khi hin trong ti. Hy suy ngh: Tuyt vi lm sao khi ti t c mt iu nh th ny, v khng bao gi t b n. Dnh s quan tm c

1 2

BA120 Ibid.: 31.4; D13: Ka 18b2. BA121 BCA: 4.5-6,3.27.

119

bit cho iu ny, th nguyn lp i v lp li khng bao gi t b n ngay c d ch l mt khonh khc. 2 Rn luyn nng cao B- tm nguyn Tht khng khi ch n thun l khng t b B- tm nguyn, hy tng cng n vi n lc rt ln ba ln trong ngy v ba ln vo ban m. Nu qu v c th thc hnh cc nghi l bao qut ni trn, th hy lm nh vy. [331] Bng khng, hy hnh dung min t tch ly cng c v sau khi qu v thc hin cc cng dng, hy tinh lc tnh yu, lng t bi ca qu v, v vv... Sau , tip th tm gic ng su ln, hy c tng ba lc cu k sau y trong mi ln:1 Con xin quy y cho n khi gic ng Vo Pht, Php v ch Tng; Bng cng c thc hnh su Ba-la-mt-a Xin cho con thnh tu Pht- h tr chng sanh. c Rn luyn gii lut khng c t b chng sinh, m l v li ch ca h, qu v pht trin tm gic ng Mc d iu gii ny khng tm thy trong cc phn thch hp ca B- o ng Lun hoc Cc Nghi Thc B- Tm v B-tt Gii, th trong B- o ng Lun Thch, Atia cho bit:2 Bng cch chm sc v khng t b chng sinh, ngi duy tr tm gic ng v i tng ca n {tm gic ng}, duy tr li ch ca n, duy tr cc nghi l pht khi n, duy tr s tng trng ni chung ca n, v khng qun n.

BA122 bodhisattvdikarmikamrgvatra-dean {B-tt o Nhp Mn Gio Php} (gio php nhp mn cho tu tp B-tt o), D3952: Khi 296b7-297al. 2 BA123 Cf. Bohdi-mrga-pradpa-pajik, D3948: Khi 252al-2.

120

iu c lit k trong bi cnh ny v khng mu thun vi ngha ch ch ca chnh vn nn hy rn luyn iu ny lun th. B nh gi v vic t b chng sinh mt cch tinh thn l khi qu v pht khi nhng suy ngh, By gi ti s khng bao gi lm vic cho phc li ca ngi ny, da trn mt s iu kin nh hnh ng khng th chp nhn c, vv d Rn luyn gii lut tch ly cc t lng cng c v tr tu siu phm Sau khi qu v tip thu B- tm nguyn thng qua cc nghi l ca n, hy phn u hng ngy tch ly cc t lng nh cng dng Tam Bo, vv tng cng tm gic ng. Mc d ti khng thy c ngun c thm quyn ni v iu ny nh l mt iu gii khc hn so vi cc khng nh ca cc i s trc y, th n vn rt li lc. 2 Rn luyn gii lut cng khin cho qu v khng b tch ri vi tm gic ng trong cc kip sng tng lai Vic tu tp trong gii lut cng khin cho qu v khng b tch ri vi tm gic ng trong kip sng tng lai gm c hai phn: 1. Tu tp gii lut loi b bn hnh vi en ti vn lm suy yu tm gic ng 2. Rn luyn gii lut p dng bn hnh vi trong sng gi cho tm gic ng khi suy yu a Tu tp trong gii lut loi b bn hnh vi en ti vn lm suy yu tm gic ng Chng Ca-dip {hay Ca-dip Phm Lun} trong Bo Tch Kinh1 c cc li dy rng danh mc bn hnh vi lin quan n

BA124 rya-kyapa-paritvarta-k-nma-mahyn-stra {Ca-dip Phm i Tha Kinh} Cha 120a6-b6. Tn {Phn} y ca b

121

vic khng hin thc ha hay qun lng B- tm trong cc kip sng tng lai v danh mc tu tp quan h n vic hin thc ha v khng qun tm gic ng, khng la b tm ny cho n khi qu v t n gic ng. [332] Chng c trnh by nh l gii lut ca B- tm nguyn. Bn hnh vi en ti l nh sau. 1. La di cc tr tr, cc o s, cc thy ging, v nhng ngi xng ng ca cc cng dng. Hiu bit c iu ny trong ni dung ca hai tip cn: cc i tng ca hnh ng ca qu v v nhng g qu v lm i vi cc i tng ny. Theo gii thch trong Ca-dip Phm Lun Thch (Kyapaparitvarta-k) ca Sthiramati {tn dch ngha: An Hu},1 th cc i tng l cc tr tr v i s (iu ny l hin nhin) cc guru (nhng ngi mun gip ), v nhng ngi xng ng ca cc cng dng (d khng c trong hng ca hai nhm trc , h c cc phm cht cao p). Nhng g qu v c th lm ln cc i tng ny s l mt hnh vi en ti? Gi l mt hnh vi en ti, nu qu v mt cch c thc la di bt k ngi no trong s h. V cch qu v la di h, Ca-dip Phm Lun Thch ni rng khi h t bi gii thch v s ph gii, v sau qu v lm h bi ri v chnh qu v bng s di tr, l en ti. iu ni rng bt c khi no qu v c gng nh la cc guru ca qu v v chnh mnh vi nh la di, l en ti. Tuy nhin, iu phi l mt dn dt sai lc bi la di s sai lc vn khng phi l la di s c gii thch di y. iu ny l bi v bin php khc phc ca n l

Bo Tch Kinh bao gm 49 tiu kinh (Pagel 1995: Appendix III) l rya-mah-ratnaka-dharma-paryya-ata-shasrika-kyapaparitvarta-k, P760, vols. 22-24.

BA125 Phn cp v bn hnh vi en ti v bn thc hnh trong sng c trch trong phn sau tm thy trong rya-mahratnaka-dharma-paryya-ata-shasrika-kyapa-paritvarta-k, D4009: Ji 206B3-207a4.

122

iu u tin trong bn hnh vi trong sng, v B-tt Hc Lun1 ni rng loi b cc hnh vi en ti l mt hnh vi trong sng. Hn na, ngi ta ni rng cc t khng th sa c s la di cc guru ca h khi h ni mt iu vi guru v li b mt ni mt iu hon ton khc vi ngi ngoi, l nhng ngi sau ni, Hy cn thn, iu ny s n tai ca thy. 2. Lm ngi khc cm thy hi tic v mt iu g m t n vn khng phi l ng tic. iu ny c hiu thng qua hai cch tip cn tng t c cp trc y. i tng l nhng c nhn ang nui dng cc thin c m khng hi tic. Qu v lm g vi h? Qu v c lm cho h hi tic v mt iu m h khng nn hi tic. Ca-dip Phm Lun Thch gii thch rng cc hnh gi t gy hiu nhm mt cch gi di trong vic lin h n mt li l v s rn luyn khi h ang theo ui rn luyn iu mt cch ng n l hnh vi en ti. i vi hai hnh vi en ti u tin, c xem l khng c g khc bit bt k l qu v c th hay khng th la di hay qu v c th hay khng th gy ra s hi tic. Ca-dip Phm Lun Thch ng tnh v vn ny. Bn lun , tuy nhin, xem trng hp sau cng l mt trng hp dn dt sai lc. [333] 3. Pht biu mt cch ch bai, vv v con ngi vn bc vo i tha mt cch ng n. Mt s ngi ni rng i tng l nhng ai c tm gic ng, tip nhn n thng qua cc nghi thc ca n. S ngi khc ni i tng l bnh ng gia nhng ai trc y pht trin tm gic ng v c nhng ngi hin ti cha c tm . Khng nh va ri mu thun vi cc kinh vn v l sai. Bn lun {Ca-dip Phm Lun Thch} ch n gin ni mt v B-tt khng lm r g hn na. Mc d trong ng cnh cc kinh in khc c nhiu mnh dy rng

BA126 iksamuccaya Vaidya 1961b: 33; D3940: Khi 35a2-4.

123

nhng ai c B-tt gii tc nhng ngi ang tu hc cc rn luyn l bc vo i tha mt cch ng n; y, ti ngh rng i tng c hiu nh l v B-tt bt k, bt u vi nhng ngi pht khi B- tm nguyn. iu g lm ln nhng v B-tt ny l pht ngn mt cch ch bai, li, ti ph bng, v vv... S khng nh rng nhng g c ni l c thc y bi hn th th ph hp vi bn lun. Tuy nhin, du cho ngay c bn lun ni rng cc B-tt c cp l sing nng tm kim gio php, v ngn t c ni ra dng li nim tin hay c mun ca h vo thc hnh i tha, c v nh l nu h hiu ngha ca nhng g c ni. Bn lun gii thch rng mt iu ch bai no , v d nh l ni rng ng y hay b y c tnh xu, trong qu v khng cp n bt k li c th no; mt s li l, v d nh ni rng ng ta khng c thn, trong qu v c ni c th; v mt s ph bng l, v d nh ni rng trong cch ny hoc cch kia, ng ta quan h tnh dc, lm cho n c th hn. Bn lun gn thut ng ch trch cho ba loi ny. Ti tho lun mt cch tm lc1 v nguy c ca s xc phm to tt ny sinh trong chng ta. Tht vy, nu cc B-tt c mt ngh xem thng i vi nhng B-tt khc, th h phi trong a ngc nhiu kip lng nh s nhng khonh khc ca thi gian m ngh xy ra. Tch Chiu Thn Bin nh Kinh (Pranta-viniaya-prtihrya-samdhi-stra) ni rng khng c hnh vi no khc ngoi vic vu khng c th khin mt v B-tt c th b ging vo cc ci au kh. [334] Bt Thin Bo c Tp K:2 Nu cc B-tt khng nhn c mt tin on v s gic ng ca h

1 2

BA127 LRCM: 178-179; i Php 1: 231-233. BA128 Ratna-gua-sacaya-gth: 24.5; D13: Ka 14b4-5.

124

 c mt tranh chp tc gin vi cc B-tc vn nhn c mt tin tri, Th h phi mang o gip ca thc hnh mt ln na Cho s kip lng nhiu nh nhng khonh khc ca thi th thin sai lm ca h. Do , n ni rng h phi i du hnh theo o trnh, bt u tr li mt ln na, trong nhiu kip tng xng vi thi gin d ca mnh; h tr nn khong cch rt xa vi s gic ng ca mnh. V l do ny, hy ngn chn s tc gin ca qu v trong tt c cc dp, v nu n pht sinh, ngay lp tc th nhn n v c gng kim ch bn thn. Cng vn bn dy:1 Hy pht trin chnh nim, ngh rng, Trng thi tm ny khng phi l to dng Th nhn tng trng hp, v kim ch mnh khng lm iu na. Khng vui mng trong ; hy rn luyn trong gio hun ca ng Pht-. Nu qu v cho hn th mt c hi, tnh yu v lng t bi m qu v pht trin s b suy yu v s kh c th pht trin bt k tnh yu v lng t bi mi no, ngay c khi qu v tu tp trong mt thi gian di. V vy, qu v ct b cc gc r ca B- tm. Nu qu v dng hn th li tc l cc nghch duyn ca tnh yu v lng t bi v nui dng tnh yu v lng t bi theo gii thch trc,2 sau chng s dn dn tng cng v cui cng tr thnh v hn. Lng Thch Lun

1 2

BA129 Ibid.: 24.6b-d; D13: Ka 14b5-6. BA130 LRCM: 304.18-309.19.

125

(Prama-varttika-krik) ca Php Xng {skt. Dharmakrti} khng nh:1 Nu khng b hi bi iu m vi n l khng tng thch, Tnh yu t nhin i vo tm thc. V cng th: Khi ngi t lm quen vi Thi ca lng t v cc loi tng t, Tng ln t cc ht ging trc, cc tri nghim nh th, Lm th no m nhng thi kia vn nh xa? 4. Trong mt trng hp khng c s chn thnh, bng cch s dng s la di v trnh by sai lc c c s phc v ca nhng ngi khc. i tng l bt k chng sinh no khc ngoi qu v. Nhng g thc hin ln chng sinh ny? Qu v hnh ng la di v trnh by sai lc. S chn thnh c gii thch trong Ca-dip Phm Lun Thch2 l thi bnh thng ca qu v. S la di v trnh by sai lc l gian ln trong khi tnh ton vi mt quy m v vv Nh Gyal-wa-yen-jung (rGyal-ba-ye-'byung) cho bit, n l, chng hn nh vic gi vi ngi n D-lung (sTod-lung) khin h i n Rag-ma [mt ni xa khi D-lung nhiu], v sau khng nh rng h cng c th i n Rag-ma. [335] Vi Diu Php Tp Lun (Abhidharma-samuccaya)3 ca V Trc {skt. Asaga} ni rng c hai s la di v trnh by sai lc pht sinh do tham chp vo vt cht, cc s phc v v l s tng t c bao gm trong lp tham chp hay v minh. Ngi dy rng la di l s

BA131 Prama-varttika-krik. 2.129cd, 2.126; Miyasaka 1972: 2021. 2 BA132 Kyapa-paritvarta-k . D4009: li 207a4. 3 BA133 Abhidharma-samuccaya, D4049: Ki 50b6-51al.

126

gi v rng qu v c mt cht lng diu ho m qu v khng c, v trnh by sai lc l che du li ca qu v. Che du c ngha l s dng mt s phng php gi b mt mt li lm. b Rn luyn gii lut p dng bn thc hnh trong sng gi cho tm gic ng khi suy yu 1. Vic t b ni di mt cch c thc vi bt k chng sinh no bt k ngay c trong lc ni a hoc thm ch v li ch cho cuc sng qu v1. i tng u tin trong bn thc hnh trong sng l bt k chng sinh no. Nhng g qu v lm l t b la di c thc ngay c v li ch ca cuc sng ca qu v hoc thm ch trong lc ni a. Bng cch ny, qu v khng nh la cc i tng c bit trong cc hnh ng ca qu v tr tr ca qu v, o s, vv vi s di tr. 2. Khng la gt m gi li s chn thnh n tt c chng sinh. Cc i tng th hai trong bn thc hnh sng t l tt c chng sinh. Nhng g qu v lm l khng la di h, nhng duy tr s chn thnh ca qu v; c ngha l, tr gi trong s chn tht. y l bin php khc phc cho hnh vi en ti th t. 3. Pht trin tng rng tt c cc v B-tt l nhng Tn S. Cc i tng ca vic thc hnh trong sng th ba l tt c cc B-tt. Nhng g qu v lm l pht trin tng rng h l tng t nh Tn S, v by t trong bn hng ca ngi cc phm tnh ca h. Chng ta tu dng mt s nh ging nh th v c hnh, nhng tm thy rng n khng c cc du hiu ca s gia tng v c nhiu du hiu suy gim, iu ny ch n gin l kt qu ca vic th ght ca chng ta, coi thng hoc mng nhic cc B-tt v o hu. V vy, ngi ta ni rng nu qu

BA134 Tn ca bn thc hnh trong sng khng c nu trong Tng ng nhng li c tch hp trong vn bn Tng. Chng c nu danh sch y v l do r rng

127

v c kh nng loi b hai li lm u tin cng nh vic mng nhic B-tt, tt c nhng thit hi lin quan n cc i tng nu trong B-tt Hc Lun s c ngn chn. iu ny da trn vic xem xt rng qu v khng bit ai l mt v B-tt, v vy, nh nu trong Ca-dip Phm Lun Thch,1, qu v nn rn luyn trong cm nhn thanh tnh v tt c chng sinh; nhn thc n t vic pht trin tng rng tt c chng sinh u l cc Tn S . Qu v nn ca tng cc B-tt khi c nhng ngi lng nghe ti , nhng qu v khng phi gnh nhn hu qu sai st nu qu v khng i ra ngoi bn phng ca tng ch B-tt. y l bin php khc phc cho hnh vi en ti th ba. 4. Khin cho cc chng sinh m qu v ang gip c trng thnh khng mun tha nh, nhng tn ng theo s gic ng ton ho. i tng ca vic thc hnh trong sng th t l cc chng sinh m qu v ang gip trng thnh. Nhng g qu v lm cho h l khin cho h khng mong mun tha nh [Tiu tha] nhng li tun theo s gic ng ton ho. [336] Hn na, t quan im ca qu v l tht cn thit cho h kt ni vi l trnh i Tha, nhng nu cc t ca qu v khng pht trin nh , qu v phi gnh tr li lm, bi v qu v ch n gin l khng th hon thnh n. Thc hnh trong sng ny gip loi b hnh vi en ti th hai [lm cho ngi khc cm thy hi tic v mt iu g khng phi h ng tic], bi v nu qu v mun t su thm tri tim ca mnh cho ngi khc t u hng n cc im ca tt c hnh phc, th qu v s khng lm iu g mang li v bt hnh ln nhng ngi khc cng nh l lm cho h cm thy hi tic
1

BA135 Kyapa-paritvarta, , D87: Cha 120b5. ny ni tt c chng sinh l Pht ngha l hy tn knh tt c chng sinh cng ging nh chng ta tn knh c Pht, v c hai u bnh ng trong ngha rng c hai u gip chng ta t n Pht qu.

128

v hot ng thin c ca h. S T Vn Kinh (Sihaparipcch-stra) cng cho bit:1 Nu ngi trau di tm gic ng trong tt c kip sng V khng t b n ngay c trong m, Th cn g cn cp n? Vic khng t b n khi ngi cha ng? c Pht dy: L nguyn nhn bc n gic ng Cho chng sinh cc lng mc v thnh ph Hoc bt k ni no h c th tr. Th ngi s khng ri tm gic ng. Hn na, Vn-th-s-li Pht Trang Nghim Kinh ni rng nu qu v c bn iu ny gm ph hy tm kiu mn, loi b s ghen t, tr kh tnh keo kit, v vui sng khi nhn thy s thnh vng ca ngi khc qu v khng t b li c nguyn [B- tm nguyn]. Mt khi qu v trau di tm gic ng ny, qu v s khng b chia la khi thi cao qu ny ngay c trong cc i sng tng lai. iu ny c nu r trong Bo Vn Kinh (Ratna-megha-stra) ca cc Bo nh Tp Kinh:2
1

BA136 rya-siha-paripcch-nma-mahyn-stra {S T [Cu] Vn i Tha Kinh} D81: Cha 28b7-29al. Trch dn tm thy trong B-tt Hc Lun, Vaidya 1961b: 33; D3940: Khi 35a6-7. 2 BA137 iksamuccaya {B-tt Hc Lun} Vaidya 1961b: 33; D3940: Khi 35a7-b2, Trch dn Majur-buddha-ketra-gua-vyhamahyn-stra {Vn-th-s-li Pht Trang Nghim Kinh}, rya-ratna-megha-nma-mahyn-stra {Bo Vn i Tha Kinh} v Samdhi-rja-stra {nh Vng Kinh}. Geshe Yeshey Tapkay ti cu trc li phn ny theo st vi B-tt Hc Lun P5336:199.3.6-8. ng xem cu ba gzhan du'ang sems rin po che dang mi 'bral ba ni nh l ngn t ca chnh Tsongkhapa. Hai dng cui trch dn t nh Vng Kinh de la gnas pa'i rnam par rtog pa des/de Ita de Itar de la sems gzhol 'gyur c thm vo cho r.

129

Nu ngi rn luyn tm gic ng trong tt c cc hot ng v nu ngi m u s nui dng cng c bng tm gic ng... V trong nh Vng Kinh: Bao nhiu ln ngi thng kim tra By nhiu ln tm tr h khi tc Nhng iu g h ang suy ngh qua. V cng c trong cc kinh in khc na. c' Phng php iu phc tm gic ng nu qu v lm suy yu n Nhiu hc gi khng nh quan im sau y: Qu v t b B tm nguyn nu mt thi gian no tri qua c bn hnh vi en ti, cng vi hnh vi th nm vic t b cc chng sinh mt cch tinh thn hoc hnh vi th su, b sang mt bn B tm bng cch ngh rng: Ti khng th hon thnh Pht qu. Tuy nhin, nu trong mt khong thi gian qu v hi tic su iu ny, th chng lm suy yu B- tm nguyn nhng khng lm qu v t b n v nu qu v tht bi tip nhn tm gic ng su ln mi ngy v cho vic rn luyn ca qu v trong hai s tch ly t lng b thoi ho, th iu ch lm suy yu tm gic ng. Nu mt nguyn nhn ca vic t b n xy ra, qu v phi lp li cc nghi l cho vic p dng B - tm nguyn, nhng nu ch c mt s suy yu, th qu v khng phi lp li n; vic tin hnh mt s sm hi l . [337] i vi iu ny, nu qu v suy ngh, Ti khng th hon thnh Pht qu, th qu v lp tc t b tm gic ng, tht khng bao gi cn thit phi da vo on vn trn v mt thi gian nht nh, khng nh nh th l hon ton khng chnh xc. Bn hnh vi en ti khng phi l nguyn nhn ca vic t b tm gic ng trong kip ny, nhng l cc nguyn nhn khin 130

cho vic khng hin l tm gic ng trong cc i tng lai, v vy chng ta nn ngn cn chng trong i ny. B- o ng Lun dy:1 ghi nh c tm gic ng ngay c trong cc kip sng tng lai, Hy duy tr cc rn luyn c gii thch. Cm t c gii thch c ngha nh c din gii trong Ca-dip Phm Lun Thch. y l nhng g kinh vn ch l bi v kinh ny ni r rng iu trong bi cnh ca bn thc hnh trong sng:2 Ny Ka-dip, B-tt c bn thc hnh s lm hin l tm gic ng trong tt c kip sng ngay lp tc sau khi c sinh ra v s khng t b n hoc qun n cho n khi h t n tri tim ca gic ng. V vy, mc d kinh khng nu r trong bi cnh ca bn hnh vi en ti liu rng chng c hay khng gy nh hng n kip sng ny hay cc kip sau, th hy hiu rng iu l dnh cho cc kip sau. (Tuy nhin, nu qu v quay sang tip nhn thc hin nhng iu en ti trong cuc i ny, th tm gic ng ca qu v s suy yu). Bng khng, nu cc B -tt, nhng ngi ang gi gii ca mnh ch ni di mt cht nh mt tr a, la di ngi khc v t xuyn tc bn thn h trong mt cch tm thng , ni mt iu g hi xu v cc B-tt trong s gin d hoc ch pht khi s hi tic nh vi nhng ngi khc v vic nui dng mt ci r thin c ca h, v nu h tri qua mt khong thi gian m li khng cm thy hi tic, th h

BA138 Bodhi-patha-pradpa {B- o ng Lun}, D3947: Khi 239a3. 2 BA139 Kyapa-paritvarta, D87: Cha 120a3-4.

131

s nh mt B-tt gii ca h. H nh mt bi v h nh mt B- tm nguyn v, theo B-tt a v B-tt Hc Lun,1 khi qu v nh mt B- tm nguyn, qu v cng lm mt cc gii nguyn. Nu qu v khng nh rng chng lm mt i cc iu gii, th qu v phi tha nhn cc thc hnh en ti ny nh l phm gii trng yu, nhng iu ny khng c cp bt c u v l iu khng ng. [338] Hn na, vic phn xt v mt khong thi gian c da trn gii thch trong Upli Vn Kinh (Upli-paripcch-stra), nhng v ti chng minh chi tit trong L Trnh C Bn n Tnh Gic (Byang chub gzhug lam)2 ca ti l mt gii thch v chng Gii Lut ca B-tt a rng y khng phi l ch ca kinh ny, nn ti s khng gii thch n mt ln na y. t b chng sinh mt cch tinh thn c ngha l khi xem xt n h, ni chung, qu v ngh: Ti khng th lm vic cho phc li ca nhiu chng sinh. Khi qu v t b h vi ngh ny, tht r rng l qu v cng t b B- tm nguyn. V khi vic xem xt mt chng sinh c th, nu qu v c tng: Ti s khng bao gi lm vic cho phc li ca ngi ny, th ging nh vic ph hy ton b s tch ly bng cch loi tr ch mt phn ca n, qu v tiu dit tm gic ng, vn c pht trin v li ch ca tt c chng sinh. Nu khng, qu v s c th gt sang mt bn nhiu chng sinh chng sinh th nh, th ba, th t, v vv, ch pht trin tm gic ng v li ch ca cc chng sinh cn li v bi nht thit phi pht khi tm gic ng ton ho v y . Nhng y khng phi l trng hp nh th.
1

BA140 Bbh, Wbgihara 1971:160-161; D4037: Wi 85b7-86a4. Siksasamuccaya, Vaidya 1961b: 41; D3940: Khi 43a5-b2. 2 BA141 Byang chub sems dpa'i tshul khrims kyi rnam bshad byang chub gzhung lam, Tatz 1986:187-194. Ta y l Tshul

khrims le'u rnam bshad. rya-ghapati-upli-paripcch-nmamahyn-stra {Gia Trng upli Cu Vn i Tha Kinh} l D68.

132

B- o ng Lun Thch ni1 v cc gii lut ca B- tm rng c cc h thng {cc quan im} khc nhau ca vua Indrabhti2, Long Th, V Trc, Thnh Thin, Tch Thin, Nguyt Quan, Tich H, vv c bit l mt s v khng nh rng cc iu gii ca B- tm l: tt c cc iu gii cho c s pht khi ca tm gic ng ln vic tham gia vo cc B-tt hnh3. Nhng ngi khc, khng nh rng: Cc ngi phi tr gi tng gii c thuyt ging trong cc kinh in, trong khi vn c nhng ngi khc ni rng chng l: tt c cc gii lut cho mt ngi trn con ng tch ly {tch ly o}. Mt s khng khng nh rng chng l: mt rn luyn c th nh th ny hay th kia, nhng nhng ngi khc khng nh rng: cng thm vo vi gii lut quy y, cc ngi tr gi tm thc hnh bao gm vic khng t b ch tm xc tin bn thc hnh trong sng v vic qun i nh dn n bn hnh vi en ti. Bn lun ny gii thch, Guru ca ti ni rng v mi mt trong cc h thng ca nhng bc o s u da trn kinh in, ngi nn tr gi h thng {gii lut} no m guru ca ngi ban cho. Bn lun cho rng tt c cc iu ny l ngha ca cc kinh in. [339] Ni chung, cc o s v i ca dng truyn tha l hu du ca Geshe Drom-dn-ba khng cng nhn B- o ng Lun Thch l mt bn lun ca ngi Trng Lo, nhng cc dng truyn tha Nag-tso (Nag-tsho) chp nhn y l trc tc ca Ngi Trng Lo v cng chp nhn n nh mt gio l mt truyn ca Nag-tso. Tuy nhin, cc hc gi trc y u cho rng Atia trc tc mt bn lun ngn trong khi Bu-rang (Pu1 2

BA142 Bohdi-mrga-pradpa-pajik D3948: Khi 249b3-250bl. Mt cch ngn gn th y l tn ca mt v vua. Tng truyn v vua ny c c Pht Thch-ca ban truyn nng lc tu tp. Indrabhuti. Rigpa shedra. Truy cp 29/01/2012 <http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Indrabhuti>. 3 Tc l B- tm hnh.

133

rangs). Ngi ta ni rng sau khi ngi n Sam-ye, c mt dch gi hi xin nu ng ta c th thm tht vo n, v hu qu l dch gi ny m rng n. Do , ngi Trng Lo v i son tho mt bn lun ngn. iu ny c b sung bi nhiu gii thch vn c da trn nhng li dy ca nhiu o s khc nhau. C mt s nhng sai lc r rng, v cng c nhiu gii thch ng n v ngha ca kinh in. V vy, ti trch dn n trong b lun Giai Trnh n Gic Ng (Lamrim) ny v cc ni khc trong vic gii thch v nhng im vn khng c sai lc. Cc gii lut ni trn ca B- o ng Lun Thch khng ng tin cy. iu khng nh rng gii lut v tm gic ng l: tt c cc gii lut cho c s pht khi B- tm ln s tham gia vo cc B-tt hnh l sai lm, bi v nu qu v c nhng gii lut ca s pht khi v B- tm cng l gii lut cho B- tm hnh, th tht khng th no cc gii ch trnh khi bn hnh vi en ti v xc tin bn thc hnh trong sng cng thm vo vi gii lut v quy y. Nu qu v ch ly: S pht tm gic ng xem l B- tm nguyn, th khi ni n gii lut ca B- tm nguyn, tht s khng cn thit rn luyn trong mi gii c khng nh trong cc kinh in, cng khng cn thit cho mi ngi {tu tp} n cc gii bao gm c cc nhng ai tham gia B-tt hnh. Nu khng, cc gii lut ca B- tm nguyn s hon ton khng khc chi vi cc gii lut n t B-tt gii. Tt c cc gii lut ni trn (tr hai gii lut v cc thc hnh trong sng v en ti vn theo Ca-dip Phm Lun Thch) u chiu theo B- o ng Lun v Tm Gic Gii Pht Th . C mt tuyn thuyt ni n s rn luyn gii lut trong Tht Php Kinh (Chos bdun po'i mdo), nhng v kinh dy, Mt ngi mun nhanh chng t c cc tri kin siu vit phi tun theo gii, nhng gii lut ny l khng c bit dnh cho tm gic ng, v vy ti khng vit v chng ra y. 134

Nh vy, lp thuyt ca ti l, vi ngoi l v gii lut khng t b B- tm nguyn v khng t b chng sinh mt cch tinh thn, vic vi phm gii lut khng cu thnh mt ti ph gii lin quan n tm gic ng cho n khi qu v nhn c B-tt gii. Tuy nhin, nu qu v vi phm gii lut, qu v ct t iu nguyn vn n t cam kt v o hnh trong thi gian tm trc khi qu v pht B-tt gii; do , qu v dnh dng n mt hnh ng xu, qu v nn thc hin mt li sm hi vi bn nng lc.1 Sau khi qu v nhn B-tt gii, vic vi phm cc gii lut ny l mt s ph gii m gi y hy hoi cc gii lut c th nguyn. [340] K t khi n tr thnh mt s vi phm, th cng qu v sa cha n theo cung cch m qu v c ch dn, mt th tc c bao gm trong gii lut cho vic tham gia B- tm hnh, v khng tin hnh bt c ni no khc. Tuy nhin, vic pht khi tm gic ng su ln mt ngy l mt gii c th vi B- tm nguyn.

BA143 Bn nng lc ca sm hi xem LRCM: 195-203; i Php 1:251-259 {Xem li quyn 1 chng 15 bn nng lc ln lc l Nng lc dit tr, Nng lc ca vic p dng cc bin php i tr, Nng lc ca vic xa lnh cc li lm v Nng lc nn tng}.

135

Chng 7: Dn Nhp v Lc- Ba-la-mta1

c) Cch tu hc B-tt hnh sau khi pht tm gic ng {B- tm}2 i) L do v sao phi tu tp sau khi pht tm B- ii) Chng minh rng qu v s khng th no tr thnh Pht bng cch tu hc phng tin hay tr hu mt cch ring bit c) Cch tu hc B-tt hnh sau khi pht tm B- Mc ny bao gm ba phn: 1. L do phi tu tp sau khi pht tm B- 2. Chng minh rng qu v s khng th no tr thnh Pht
1

Lc Ba-la-mt-a tc l 6 phng tin tu tp hay hnh tr ton ho dnh cho hng B-tt bao gm: b th, tr gii, tinh tn, nhn nhc, thin nh, v tr tu. Cc Ba-la-mt ny c cp nhiu trong cc kinh in i tha v l mt trong cc phng tin tu tp chnh (cho c hin tha ln mt tha). Trong quyn hai v ba ca trc tc ny, ngi Tsongkhapa dnh hu ht cc ging hun v tu tp lc Ba-la-mt-a. 2 B- tm (hay tm gic ng) (skt. bodhicitta) l c nguyn t bi t n gic ng v li ch ca tt c chng sinh. B- tm c phn chia lm hai loi: (1) B- tm tng i dn n c nguyn t bi thnh tu gii thot v li ch tt c chng sinh v tu tp cc phng tin nhm t mc ch ny; (2) B- tm ti hu l tr tu trc chng bn cht ti hu ca cc hin tng. Ring khi nim B- tm tng i cn c phn lm hai nhnh: (1) B- tm nguyn l c nguyn t gic ng cho li ch cc chng sinh khc; v (2) B- tm hnh bao gm B- tm nguyn cng vi vic xc tin su hnh Ba-la-mt-a. Bodhichitta. Rigpa Shedra. Truy cp 11/09/2011. <http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Bodhichitta>.

136

bng cch tu hc phng tin hay tr hu mt cch ring bit 3. Gii thch tin trnh hc gii lut (Chng Tm v cc chng sau) i) L do v sao phi tu tp sau khi pht tm gic ng Tht ra n l trng hp m li lc to tt n t tm B- m khng cn tu tp hnh b th v vv... V phng din ny, hy c on trch t Di-lc Gii Thot cp trc y1. Tuy nhin, qu v vn phi rn luyn B-tt hnh. Nu khng ch trng n iu ny, qu v s khng bao gi thnh Pht. Do , hy tu tp B-tt hnh. Cho nn, Gay Sn nh Kinh dy rng:2 Gic ng dnh cho cc i B-tt nhip tm tu tp, ch khng dnh cho nhng k nhp tm phng php tu tp sai. V nh Vng Kinh cng dy rng: 3 Do , hy nhip tm tu tp. V sao? Tha Hong T, bi v khi ngi tn tm tu tp th s khng kh t gic ng ton ho. Tu tp c ngha l thc hnh phng tin v vic thnh tu qu v Pht, ngha l tu tp B-tt hnh. Phn th nht Giai Trnh Thin cng dy rng:1

BA144 rya-maitreya-vimoka {Di-lc Gii Thot, bn Anh ng ta l Cuc i ca Di-lc} c trch dn trong LRCM: 284.10. Khangkar tham chiu n D44: A324a5-7. 2 BA145 Gay-ra {Gay Sn nh Kinh bn Anh ng ta l Gay Nht (Ngha) Kinh} D109: Ca 291b3-4. on trch c tm thy trong Bk1, Tucci 1958: 502-503, D3915: Ki 25a6. 3 BA146 Trch dn tm thy trong Bk1, Tucci 1958: 502-504; D3915: Ki 25a7-bl. Cf. Samdhi-rja-stra. {nh Vng Kinh} Vaidya 1961a: 54; D127: Da 28b6-7.

137

Cc bc B-tt, pht tm B-, hiu rng nu khng t thun dng cho mnh th s khng th thun dng ngi khc v do , tu tp hnh b th v cc hnh khc; khng tu tp th cc ngi khng th t gic ng. V Lng Thch Lun ca ngi Php Xng cng dy rng:2 loi b kh au, cc bc i bi Thc hnh phng tin;[341] Tht kh thuyt ging v cc phng tin v kt qu ca chng Khi m chng vn cn n tng vi cc ngi. Nhng ngi c tm i bi i vi k khc c c nguyn gip cc chng sinh khc thot kh. lm vic ny, vi thin tm: Cu cho chng sinh thot khi au kh vn khng ; h phi xc tin cc phng tin bin iu ny thnh hin thc. Gi y, nu h khng trc tin tin hnh cc phng tin , th h s khng th gii thot cho tha nhn. Do , nu qu v mun em li li lc ca ngi khc, trc ht qu v phi t thun dng. V im ny, nh Vng Kinh dy rng qu v phi tn tm tu tp. Tu tp l hc v rn luyn cc gii lut lin quan n B-tt gii sau khi qu v th lnh. Do , tht l quan trng khi cc ngi khng lm ln cht no v nhng g a n vic tn tm tu tp. ii) Chng minh rng qu v s khng th tr thnh Pht bng cch tu hc mt cch ring bit phng tin hay tr hu

1 2

BA147 Bk1, Tucci 1958: 502-503; D3915: Ki 25a5-6. BA148 Prama-varttika-krik: 2.132; Miyasaka 1972: 20-21.

138

c mun t qu v Pht vn cha ; qu v phi thc hnh phng tin bin n thnh hin thc. Phng tin ny khng c sai lc v d cho c n lc n u chng na trn con ng sai lc th qu v s khng th no gt hi c kt qu; iu ny cng ging nh l vt mt ci sng vi hy vng ly c sa. Phng tin, cho d c ng, nhng nu khng hon thin trong tt c cc c tnh c th, th vic n lc cng chng th mang li kt qu cng ging nh thiu ging, nc, t hay cc yu t tng t s ngn khng cho cy gi mc ln. Do , phn th nh ca Giai Trnh Thin dy rng:1 Nu cc ngi nghim tc n lc ln mt nguyn nhn sai lc, th d vi mt khong thi gian rt ln cng s cng s khng mang li kt qu mong mun, cng ging nh vt sa mt ci sng vy. Khng th c qu t mt phc h nguyn nhn khng y , cng ging nh cy gi khng th mc nu thiu ging chng hn. Do , ngi no mun t kt qu th phi ph thuc vo cc nhn v duyn y v khng sai st. Vy th b nhn duyn y v ng n l gi? i Nht Chnh Gic Thuyt Danh Php Phng Tin (Mahvairocanbhisabodhi-nma-dharma-paryya) dy rng:2 Ny cc Mt Vng, tr tu siu phm ca ton gic {nht thit tr} n t lng t bi nh nn tng ca n. iu n t tm B- nh l nhn. Thnh tu vin mn c nh phng tin. [342]

1 2

BA149 Bk2, D3916: Ki 42a4-5. BA150 Mah-vairocansabodhi-vikurvitdhihna-vaipulyastrenda-rja-nma-dharma-paryya, D494: Tha 153a5. Trch dn t Bkl, Tucci 1958: 507; D3915: Ki 27b5-6.

139

Lin quan n iu ny, ti thuyt ging v tm t bi. Nh tin phong v i Lin Hoa Gii (skt. Kamalala) ging rng tm B- l c B- tm ti hu ln B- tm tng i, cng nh phng tin l tt c cc cng hnh nh b th v vv.... Lp trng i nghch: Mt s ngi nh Ha-Shang (Hvashang) {tn dch ngha l Ho Thng}Trung Quc c mt nim sai lm v l trnh ca hai loi tm B-, ni rng bt k tng no, d l thin hay c, cng u tri buc chng ta vo lun hi, nh vy, hu qu ca n khng vt thot khi lun hi. iu ny cng ging nh b ct tri bng si dy vng hoc si dy bnh thng, hay ta nh my trng hoc my en che ph bu tri, hay nh l ni au do b cn bi mt con ch trng hoc ch en. Do , hy tr tm trong trng thi thiu vng bt k t tng no l con ng t qu v Pht tng lai. Cc thin hnh nh b th hay tr gii c dy cho nhng ngi km thng minh, khng c kh nng thin qun v s ti hu [tnh Khng]. Xc tin cc tu tp ny sau khi cc ngi tm thy iu ti hu cng ging nh vua ri ngai vng lm dn gi hay tm con voi trc ri tm du chn n sau. Ha-Shang c gng chng minh lp thuyt ny bng cch trch dn tm mi on kinh tn dng trng thi tm thc thiu vng bt k t tng no ny. p: Cu ni ca Ha-Shang: Mi th c tin hnh bng phng tin khng phi o php thc th thnh Pht l s chi b ln v tc . V bi v ng ta bc b vic phn tch bng tr hu phn bit thc ti v ng, vn l gio l trung tm ca ng Chin Thng, nn ng ta xa ri h thng liu ngha.1 i B-tt Lin Hoa Gii mt cch xut sc trch dn

Liu ngha l ngha ti hu tuyt i khng sai st l chn l ti hu. V phn kinh lun liu ngha, cc kinh lun c hiu chnh xc theo ngha en khng cn c thm cc din gii hay suy din

140

rt nhiu kinh in v bin lun cht ch lc yu v t kin cho rng o php siu phm bao gm vic bnh n tm trong mt trng thi thiu vng bt k tng no. S an tr tm ny ch l mt thc hnh c xp loi mt cch ng n vo trong mt lp v nh t thin, bt k n cao cp n th no i chng na. Sau , ngi vit rt chi tit con ng tu chn chnh lm p d ch Pht. [343] Tuy nhin, vn cn c k ch tip tc lp li nhng vic m Hashang lm, bi v thi mt php gn k, bi v nhng bc hin gi, trc y, thng qua cc kinh in liu ngha 1 v s suy lun chnh xc, khng nh chc chn cc im then cht ca ng tu trong ton th l khng cn thm bt, bi v phc c ca chng sinh qu mng manh, v bi v c nhiu ngi thiu nim tin vo gio php v thiu thng tu. Mt s ngi xem thng cng hnh, vn l mt phn ca ng tu bao gm cc gii lut v nhng th tng t cn hnh tr loi b chng khi tu tp o php; mt s ngi khc khng chp nhn t kin, bc b yu t phng tin ca Ha-shang nhng li khng nh rng quan im trit hc ca ng ny l tuyt vi; v cng c nhng ngi b tr tu phn bit sang mt bn ri cho rng thin khng suy t ca Ha-shang l tt nht.
c xem l kinh liu ngha. Cc kinh khng liu ngha thng c gi l kinh din ngha v cn c s ging gii v suy din thm v ni dung ca kinh cho ph hp vi tn ch. Nh vy cc kinh liu ngha c hiu l kinh vn ni v thc ti ti hu m khng cn thm cc suy din. Ty theo cch nhn nh n chn l ti hu, c khi mt kinh l liu ngha i vi b phi ny li tr thnh din ngha vi b phi khc. Chng hn b kinh Bt-nh Ba-lamt-a l kinh liu ngha ca phi Trung Qun th li c xem l kinh cn c s din ngha theo phi Duy Thc. 1 BA151 Mah-vairocansabodhi-vikurvitdhihna-vaipulyastrenda-rja-nma-dharma-paryya, {i Nht Pht Thuyt Yu Lc Nim Tng Kinh} D494: Tha 153a5. Trch dn t Bkl, Tucci 1958: 507; D3915: Ki 27b5-6

141

ng tu ca nhng ngi ny thc ra khng h theo hng hay tip cn vi thin ln tnh Khng. Nhng ngay c khi qu v cho rng y l thin qun tnh Khng, th qu v khng nn tip tc ni rng nhng ai c tri kin n c t vic nui dng mt phng php hnh thin khng sai st, sau khi h tm thy ngha ch thc ca tnh Khng, th {h} hy nn n thun thin ln tnh Khng v ng nui dng cc trng thi thng l ca tm gn lin vi cc cng hnh, hay, khng cn phi n lc trn nhng trng thi tm thc thng l y theo nhiu cch khc nhau v pht trin chng nh l thc hnh ct li. Ni nh vy l mu thun vi tt c kinh in v hon ton phi l bi v mc tiu ca hnh gi i tha l v tr x nitbn. lm c iu ny, qu v phi thnh tu v tr tm trong ci lun hi bng tu gic hiu bit thc ti, cc giai on ca o php da trn ng tu thm diu ti hu, tp hp tu gic siu vit, iu c gi l yu t tr hu. Qu v cng phi thnh tu v tr an tnh, tc nit-bn thng qua tu gic hiu bit tnh phn ho ca php, cc giai on ca ng tu da trn cc chn l c l, da trn l trnh tu qung i, s tch ly cng c, iu c gi l yu t phng tin.[344] Do , Nh Lai Bt Kh T Ngh Mt Thuyt Kinh (Tathgataacintya-guhya-nirdea-stra) dy rng:1 Vic hun tp tr hu siu phm on dit phin no. Vic hun tp cng c nui dng mi chng sinh. Bch Th Tn, v th, cc i B-tt phi tinh tn hun tp c tr hu siu phm ln cng c.

BA152 Trch dn t rya-tathgata-acintya-guhya-nirdea-nmamahyn-stra {Nh-lai Bt Kh T Ngh Mt Thuyt i Tha Kinh} D47, c t phn th ba ca Bhvana-krama {Giai Trnh Thin quyn h} (Bk3), Tucci 1971:12; D3917: Ki 61a2-3.

142

H Khng Bo Vn Kinh (Gagana-gaja-paripcch-stra) dy rng:1 Vi s hiu bit v tr hu, ngi hon ton on dit mi phin no. Vi s hiu bit v phng tin, ngi thu nhip ton b chng sinh. Gii Thm Mt Kinh (Sadhinirmocana Stra) dy rng:2 Hon ton quay lng vi li ch ca tt c chng sinh v b tham gia cc hnh vi c ng c {vo vic lm li ch cho chng sinh} Ta chng h dy y l s gic ng v thng v hon ho. Duy-ma-ct S Thuyt Kinh (Vimalakrti-nirdea-stra) dy chi tit:3 Ci g l s cu thc cho cc v B-tt v ci g l s gii thot ca h? S bm chp lang thang khp ci lun hi m khng c phng tin l s cu thc cho mt v B-tt; i trong ci lun hi m c phng tin l s gii thot. S tham luyn lang thang khp ci lun hi m thiu tr hu l

BA153

53bl-2. BA154 rya-sadhi-nirmocana-nma-mahyn-stra {nh Gii Thot i Tha Kinh} D106: Ca 19b6-7; dn trong Bk2, D3916: Ki 53b2-3 v Bk3, Tucci 1971: 22; D3917: Ki 64b7-65al. 3 BA155 rya-vimalakrti-nirdea-nma-mahyn-stra {Duy-ma-ct S Thuyt i Tha Kinh ch Vimalakrti, tc Duy-ma-ct cn c dch ngha l Tnh Xng} D176: Ma 201a7-b2; trch dn trong Bkl, Tucci 1958: 504; D3915: Ki 25b3; Bk2, D3916: Ki 52b45; v Bk3, Tucci 1971: 22; D3917: Ki 65a2-4. Phn trc l mt on trch.
2

rya-gagana-gaja-paripcch-nma-mahyn-stra {H Khng Bo Vn i Tha Kinh} D148: Pa 253b6; Bk2, D3916: Ki

143

s cu thc mt v B-tt; i trong ci lun hi m c tr hu l s gii thot. Tr hu khng c kt hp vi phng tin l s cu thc; tr hu kt hp vi phng tin l gii thot. Phng tin khng c kt hp vi Tr hu l s cu thc; phng tin kt hp vi tr hu l gii thot. Do , khi qu v ang i trn l trnh, ngay ti thi im mong cu qu Pht, qu v phi ph thuc vo c phng tin ln tr hu; nu ch c mt trong hai th qu v s khng th thnh tu c. Gay Sn nh Kinh dy rng:1 Nu cc ngi tm lc cc o php ca cc B-tt th s c hai. Hai l trnh ny l g? Phng tin v tr hu. [345] Ct Tng Ti Thng Bn S Vng Kinh (ri-paramdyakalpa-rja) dy rng:2 Tr hu Bt-nh l m. Thin xo trong phng tin l cha. V Ca-dip Phm cng dy rng:3 Ny Ca-dip, nh th ny. Ging nh cc v Vng gia thc thi trch nhim cai qun ca hong gia theo li tu trnh ca qun thn, th tr hu B-tt kt hp vi phng tin thin xo thc thi cc hnh ng ca mt v Pht.

BA156 Gay-ra D109: Ca 288b7-289al; cited in Bkl, Tucci 1958: 505; D3915: Ki 25a6; Bk2, D3916: Ki 52b3-5. 2 BA157 ri-paramdya-nma-mahyn-kalpa-rja {Ct Tng Ti Thng i Tha Bn S Vng } D487: Ta 2. Trch t Bk2, D3916: Ki 52b3-4. 3 BA158. rya-kyapa-parivarta-nma-mahyn-stra {Ka-dip Phm i Tha Kinh} D87: Cha 129a6; dn trong Bk2, D3916: Ki 52a6; Bk3, Tucci 1971: 27; D3917: Ki 67b2-3.

144

Do , hy hnh thin ln tnh Khng, vn c u th tuyt i i vi s kt hp ton din, ngha l tnh Khng c vin mn trong tt c cc mt ca phng tin bao gm b th v vv.... Nu ch hnh thin ln tnh Khng mt cch c lp, qu v s khng bao gi t chn trn con ng i tha c. Bo nh S Vn Kinh (Ratna-c-stra) dy v iu ny rt chi tit:1 Sau khi ngi khoc ln mnh o gip yu thng v t t mnh trong trng thi i bi th hy n nh tm trong thin ln tnh Khng hin tin, vn c uy th ti cao l trng thi kt hp c vi tt c cc phng din. Vy tnh Khng vn c uy th ti cao l l trng thi kt hp c vi mi phng din l g? l tnh Khng khng xa la b th, khng xa la tr gii, khng xa la nhn nhc, khng xa la tinh tn, khng xa la thin nh, khng xa la tr hu v khng xa la phng tin. Ti Thng Mt in lun bnh lun v on chnh vn ny nh sau:2 B th, tr gii, nhn nhc v vv... l ha s; Tnh Khng ti thng trong mi phng din c ni nh chn dung.

BA159 rya-ratna-c-paripcch-nma-mahyn-stra {Bo nh S Vn i Tha Kinh} D91: Cha 120b2-4; trch trong Bk2, D3916: Ki 51bl and iksamuccaya {B-tt Hc Lun}, Vaidya 1961b: 145; D3940: Khi 150bl-2. 2 BA160 RGV: 1.92; P5525:25.5.2-3. n d ban u ni n bc tranh thn th mt ph n. B th, tr gii, nhn nhc, v vn vn l cc nt pht ho {lekhak} vi vi cc sc v Khng vn c uy quyn ti cao ca trng thi lin quan n tt c cc phng din ca thn (pratim) m c t im bng mu sn ca thn th.

145

on vn ny so snh s tng t v vic tp hp mt nhm ho s v chn dung vua. Mt ngi bit v ci u ch khng bit v chi tit khc, ngi kia bit v ci tay ch khng bit v c quan khc. Nu vng mt ho s th s khng th hon thnh bc tranh. Chn dung nh vua c v nh tnh Khng v cc ha s c v nh hnh b th v vv.... Do , nu phng tin, tc hnh b th v vv..., khng y th nh l chn dung b ct mt u hay tay chn. [346] Xa hn na, ly tnh Khng c lp lm i tng thin v ni: Chng cn nui dng iu chi khc din t mt tng m c Th Tn cho l mt quan im b chng i, v do , bc b n. Nu li pht biu ny ng, th s hnh tr trong nhiu kip lng ca mt B-tt v b th, gii lut, vv..., l s hnh tr tr hu sai lc, s khng hiu bit c liu ngha { ngha v thc ti ti hu}, nh c Th Tn dy trong Nht Thit Qung Ph Tp Kinh (Sarva-vaidalya-sagraha-stra):1 Ny Di-Lc, nhng k di dt ch nh bc b cc hnh Bala-mt-a khc, do , s ni v vic tu tp ng n su hnh Ba-la-mt-a ca cc B-tt nhm t gic ng nh: Cc B-tt ch cn tu tr hu m thi, nhng hnh cn li u v dng. V Nng Thng (skt. Ajita) [Di-Lc], ngi ngh sao? Th th vua x Kasi [mt tin kip ca c Thchca-mu-ni] thc hnh tr hu sai lc khi ng em ca tht mnh cho diu hu n cu b cu? Di-lc p: Bch Th Tn, khng phi vy. c Th Tn tip tc: Ny V Nng Thng, khi ta tu tp B-tt hnh, phi chng cc gc r ca cng hnh m ta hun tp bao gm cc gc r ca cng hnh i cng vi lc c gy hi cho ta khng?

BA161

rya-arva-vaidalya-sagraha-nma-mahyn-stra Thit Qung Ph Tp Kinh}: Dza 183a3-7.

{Nht

146

Di-lc p: Bch Th Tn, khng phi th. Th Tn tip: V Nng Thng, cho n nay, ngi tu tp hnh b th hn su mi kip, ngi tu tp hnh tr gii hn su mi kip, ngi tu tp hnh nhn nhc hn su mi kip, ngi tu tp hnh tinh tn hn su mi kip, ngi tu tp thin nh hn su mi kip, ngi tu tp tr hu hn su mi kip, theo vy, nhng k di dt kia li ni rng ch t gic ng bng con ng duy nht l con ng ca tnh Khng. [347] Cch hnh tr ca h hon ton bt tnh. Do , ni rng: Tht khng cn thit cho ngi hiu bit tnh Khng n lc chm ch tu dng phng tin l mt kin t khc tht sai lm, hu qu {ca iu khng nh ny} l: Cc thi tin kip thnh thin ca c Tn S ca chng ta, l nhng lc m ngi khng hiu bit v liu ngha. Lp trng i nghch: Vic tr hnh b th, vv..., theo nhiu cch khc nhau ch l khi ngi cha thu hiu tnh Khng. Nu ngi c tri kin v tnh Khng mt cch vng chc th vic ny khng cn thit. p: y l mt t kin. Nu n ng th nhng a con ca ch Pht {m ch cc B-tt} no chng cc qu v cao thm v ng c tu gic v nim1 siu vit c th hiu bit c chn l ti hu, v c bit l cc bt a B-tt, vn iu khin c tu gic v nim, s khng cn tu tp B-tt hnh. iu ny l khng ng v Thp a Kinh (Daa-bhmikastra) dy rng tuy trn mi qu v, c s nhn mnh ring cho tng hnh, nh b th chng hn, nhng iu ny khng c ngha l cc ngi khng tu tp cc hnh khc; nn, ngi ta ni

BA156 Gay-ra D109: Ca 288b7-289al; cited in Bkl, Tucci 1958: 505; D3915: Ki 25a6; Bk2, D3916: Ki 52b3-5.

147

rng cc ngi u tu tp c su hay mi hnh Ba-la-mt-a trn mi qu v. Hn na, bi v cc ngi V Nng Thng [Di-Lc], Long Th, v V Trc ging kinh theo cch ny, tht khng th din dch theo cch khc c. Mt cch c th, cc B-tt on dit mi phin no qu v th tm. Do , khi cc ngi an nh ln s ti hu, ni m cc ngi on dit tt c cc din tng1, ch Pht khch l v gii thch rng cc ngi phi tu tp B-tt hnh: Duy ch vi tri kin v tnh Khng ny th cc ngi khng th tr nn gic ng bi v Thanh vn v Duyn gic cng thnh tu v phn bit tr. Hy nhn thn bt kh t lng {khng th o c c} ca ta, tr hu siu vit bt kh t lng ca ta, cnh gii bt kh t lng ca ta v vv.... Cc ngi cng khng c nng lc ca ta v vv.... Hy hoan h n lc thnh tu nhng thuc tnh nh vy. Nhng ng bung b s kin tr ny [thin qun tnh Khng] v vv.... [348] T hi lng vi mt tng thin nh th yu no v b qua cc php tu khc l iu b cc hc gi ch nho. Thp a Kinh dy rng:2

Nhc li, thut ng Anh l elaboration. y l mt loi tin trnh nh danh ca tm nhm thm tht, din gii v m rng mt cm nhn sau khi cc thc th cm nhn thng tin t i tng bn ngoi vn ang hon ton khch quan khng nh nguyn. 2 V nim, phi nh danh, hay v phn bit (eng. Nonconceptual, skt. avikalpa) l trng thi m tm thc ngng khng cn cc n lc hay dng cng nh danh (eng. conceptual) hay khng cn c s phn bit nh nguyn. Trng thi nh danh l trng thi m tm a ra s phn bit, xc nh, gn tn, khi nim, so snh ... ln cc i tng m tm ang tng tc (hay ang ngh n). Nh vy trng thi nh danh ny ch hin hu khi c s tham gia ca thc. i vi nm thc cn li (bao gm nhn, nh, t, thit v thn thc) th v chng khng th ch ng c qu trnh nh danh nn cc thc ny c xp vo loi v nim. Do , ch c trong thc mi c s phn chia lm hai loi phi nh danh v nh danh. V d kinh in sau y minh ho v hai loi nh danh v phi nh danh:

148

Hy lng nghe! C nhng a con ca ch Pht, cc B-tt, nhng ai vn an tr Bt ng a [a th 8], vn pht khi nng lc nguyn cu trc , v nhng ai an nh trong dng nhp gio php [thin ln tnh Khng]. Cc ng Th Tn thnh tu nhng iu . Mt tr hu siu vit Nh Lai dy: Hi nhng a con ca truyn tha chnh php, lnh thay, lnh thay! Mc tiu ny bao gm tri kin v tt c cc phm cht Pht l s nhn nhc ca liu ngha. Tuy vy, cc ngi cha c c mi nng lc ca ta1, v u v vv..., cc phm cht Pht trong ton b

Truy cp 17/09/2011. <http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Six_consciousnesses> 1 Cn gi l Thp Pht Lc theo cch nh ngha ca Kim Cang tha bao gm: (1) mnh lc kh nng t b hay duy tr s sng tu trong v hn kip lng; (2) tm lc iu khin c trng thi thin theo mun; (3) php gii lc c th hin thc ho s phong ph ca ch thin, B-tt, hay ngi nh . y l kt qu ca hnh b th; (4) hnh lc c nng lc hon tt nhng g mnh mun; (5) sinh lc c nng lc th hin cc loi ra i khc nhau tu bt k u sc tng no. y ch yu l kt qu ca hnh tr gii; (6) nguyn lc c kh nng hon thnh cc c nguyn ca cc t. y l kt qu ca hnh nhn nhc tng ng vi c nguyn trong tu tp o php ca t; (7) cu lc kh nng hon thnh cc cu xin ca ngi cu nguyn. y l kt qu ca hnh tinh tn; (8) Diu lc C nng lc khng b tr ngi hin th cc iu k diu. y l kt qu ca hnh thin nh; (9) Tu lc S hu i tr hu thy bit khng b ngn tr, dnh mc v c th thy bit xuyn sut qu kh, hin ti, v lai; (10) Php lc c nng lc khng b tr ngi gio hun theo c mun ca cc t bao gm tt c cc hnh thc bit truyn trong 12 loi kinh in. Hai nng lc th 9 v th 10 l kt qu ca tr hu. Ten Powers. Rigpa Shedra. Truy cp 11/09/2011.

Thc th cm nh ngi cm m ch thy danh nh nh k ni nhng li m. Xem thm Six consciousnesses. Rigpa Shedra.

149

s phong ph ca chng. Hy nhn nhc mt cch h lc trong vic truy tm cc phm cht ti ho {Ba-la-mt-a} ny. ng bung b li vo nhn nhc ny [thin qun tnh Khng]. Hi nhng a con ca dng chnh php, mc d cc ngi thnh tu an tnh v gii thot, hy ngh n cc phm phu, cc k non d, vn khng c c cht bnh an trong tm hn v lun b cc cm xc phin no khc nhau chi phi. Hi nhng t ca dng chnh php, hy nh li cc cu nguyn trc y, iu m cc ngi phi t n v li lc ca chng sinh, v ca ng bt kh t lng n tr hu siu phm. Li na, hi nhng a con ca dng chnh php, y l thc ti ca cc php. D cho c Nh Lai hay khng, php gii ca thc ti vn y; l tnh Khng php, s bt liu tri mi th. Nh Lai khng ch ni bt ch v iu ny; tt c cc bc Thanh vn v Duyn gic cng thnh tu c bn cht tht v nim ny. [349] Li na, hi nhng a con ca dng chnh php, hy nhn thn bt kh t lng ca ta, tu gic siu phm bt kh t lng ca ta, Pht gii bt kh t lng ca ta, s gic ng v tr hu bt kh t lng ca ta, ho quang bt kh t lng ca ta, v tnh m bt kh t lng ca ta v hy to ra cc th tng t cho chnh ngi. Thp a Kinh cng a ra mt hnh nh v mt con tu dong rui ra khi di mt lung gi thun li.1 Hnh trnh m n i c trong mt ngy vt xa ngay c hnh trnh n i qua trong

<http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Ten_powers>. So snh thm vi khi nim Thp Pht tr cp kh nng tri kin ca mt v Pht bao gm: (1)Tam th tr (2) Pht Php tr (3) Php gii v ngi tr; (4) Php gii v bin tr; (5) Sung mn nht thit th gii tr; (6) Ph chiu nht thit th gii tr; (7) Tr tr nht thit th gii tr; (8) Tri nht thit chng sanh tr; (9) Tri nht thit php tr; (10) Tri v bin ch Pht tr. 1 BA163 Ibid.: 242al-5.

150

mt trm nm sau khi xut pht t mt bn cng ng gi v phi n lc di chuyn n. Tng t vy, kinh dy rng sau khi thnh tu bt a, ch trong thong chc m khng cn n lc vt bc, cc ngi s i c mt chng ng n nht thit tr, vn khng th thnh tu trc khi t qu v ny, ngay c khi cc ngi tinh tn tu tp sut mt trm ngn kip. Do , cc ngi s t la di mnh khi ni rng Ta c con ng tt v sau khng tu tp B-tt hnh. Lp trng chng i: Ti khng khng nh rng hnh b th, vv..., l khng cn thit, ng hn l chng hon ton hin din trong trng thi tm thc khng c tng, bi v s thiu vng chp th vo ngi cho, vt cho, v ngi nhn lm cho hnh b th v phn bit hon ton hin din. V cng nh vy, cc hnh cn li cng hon ton hin din. Mt khc, cc kinh vn cng dy rng ngi phi tu tp tng hp tt c su hnh Ba-la-mta trong tng hnh mt. p: Nu chng hon ton hin hu trong mt trng thi tm thc khng c t tng th khi cc thin gi khng theo Pht gio trng thi cn bng thin v ngay c trng thi nht tm ca nh, th tt c cc Ba-la-mt-a s hin din y bi v h khng chp th vo ngi cho, vt cho, hay ngi nhn. c bit l cc bc Thanh vn v Duyn gic chng ng bn cht chn tht, nh trch dn trc y t Thp a Kinh, tt c cc hnh B-tt s hon ton hin din v nh vy, tht l v l v h li tr thnh cc hnh gi i tha. V nu ngi khng nh ch tu tp mt hnh l bi v cc kinh vn thuyt rng tt c su hnh Ba-la-mt-a c thu nhip trong mi hnh th, bi v cc kinh cng thuyt rng c su hnh u hin din ngay c khi cng dng maala trong lc tng cu k u Ha phn b vo vi nc v vv... nn ch cn thc hin vic ny thi l . [350]

151

Cc {B-tt} hnh thm nhun quan im trit hc v tr tu thm nhun phng tin c th c hiu qua s tng t sau. Khi mt ngi m au n v ci cht ca a con yu qu ca mnh xc tin chuyn tr v hot ng vi ngi khc th nhng tnh cm m b th l khng loi tr c sc mnh ca u phin. Tuy nhin, khng phi mi cm xc m b th l nht thit phi l u phin. Cng nh vy, nu tu gic thu hiu tnh Khng rt mnh m, mc d cc tm trng lin can vi b th, t lng tn knh, i nhiu hay tng nim khng phi l t tng v tnh Khng, th iu ny vn khng loi tr vic qu v lin can n chng trong khi c ph cho tim nng hay nng lc v vic nhn bit ca tnh Khng. V d nh khi bt u nhp thi thin, nu trc tin, qu v pht khi tm gic ng rt mnh m th tm B- ny s khng c mt cch hin l khi m sau qu v nhp vo cn bng thin trong mt s tp trung ln tnh Khng. Tuy nhin, iu ny khng ngn tr s tp trung c thm nhun bi th nng ca tm gic ng . y l th vn c tham chiu n bi thut ng b th khng dnh mc. y khng phi l s thiu vng hon ton mt thi rng lng, trong b th khng th thun duyn. Hy hiu cc hnh cn li theo cch tng t. Hy bit rng l cch thc khin phng tin v tr hu khng th tch ri nhau. Hn na, qu v khng nn hiu nhm cc tuyn thuyt cho rng cc php trong ci lun hi nh thn th, cc ngun nng hay ti lc v tui th ca qu v l kt qu ca vic tch ly cng c; cc php cng thiu vng phng tin thin xo v tr hu. Khi s tch ly cng c ha quyn vi cc th ny th tht hon ton thch hp chng lm cc nguyn nhn ca s gii thot v nht thit tr. C v s on kinh vn ni nh vy, nh cc cu sau t Bo Hnh Vng Chnh Lun: 1

BA164 Ra: 3.12; Hahn 1982: 74-75.

152

Tm li, sc thn Tu i vng, c sinh ra t s tch ly cng c. Xa hn na, dng nh qu v ang ni rng tt c cc hnh vi bt thin v phin no, vn l nhn cho nhng cnh gii thp i khi c kh nng tr thnh nhn cho qu Pht, v cc hnh, nh b th hay tr gii chng hn, vn dn n ti sinh nhng cnh gii cao, li a y vo ci ta-b, ch khng th tr thnh nhn cho qu Pht. Do , hy t trn tnh trc khi pht ngn. [351] Xin ng hiu nhm ngha ca nhng li sau y t kinh in:1 Hnh tr su Ba-la-mt-a, nh hnh b th chng hn, l hot ng ma qu . T Tam Un Kinh (Tri-skandha-stra):2 Hy sm hi cc iu sau: Sa st t mc v s tn ti khch quan v vic b th cc tng phm vt, vic gi gii lut bi v tin tng vo u th ca gii lut v vv... V t Phm Thin Vn Kinh (Brahma-pariprccha-sutra)3 Mi phn tch u l t tng nh danh; v nim l gic ng.

BA165 trch trong Stra-samuccaya, {Kinh in Tp Lun} D3934: Ki 163a6 and Bk3, Tucci 1971: 22-23; D3917: Ki 65a5-7. 2 BA166. rya-tri-skandha-nma-mahyn-stra, {Tam Un i Tha Kinh} D284: Ya 72M-2; cited in Bk3, Tucci 1971: 23; D3917: Ki 65b3-4. 3 BA167 rya-brahm-viesa-cinti-paripcch-stra {Phm Thin c Th T Kho Vn Kinh} D160: Ba 58b5; cited in Bk3, Tucci 1971: 23-24; D3917: Ki 65b5-7.

153

 ngha ca on kinh th nht l cc hnh, nh b th chng hn, nu c t ng c dnh mc vo hai loi ng [nhn ng v php ng1] th s khng thun khit v do c thuyt l hot ng ma qu . on kinh ny khng dy rng cc hnh, nh b th v vv..., l hot ng ma qu ; nu khng, v on kinh vn cp n tt c cc hnh Ba-la-mt-a, cc ngi cng c th khng nh rng cc hnh nh v tu t thin cng l hot ng ma qu . on kinh th hai c ngha l cc Ba-la-mt-a khng tinh khit {khng thanh tnh} bi v chng ang b thc y bi s chp th v dy rng qu v phi sm hi l phm cc hnh vi ny. Kinh khng dy rng qu v khng c thc hnh hnh b th, vv...; bng khng, vic cp n mt s sa st n mc v s tn ti khch quan nh trong on Sa st t mc v s tn ti khch quan v b th cc tng vt s tr nn khng cn thit, v thay vo , kinh vn ny s khng nh l hy sm hi vic b th ni chung, m cm t ny tht ra khng h c cp n. Phng php i p ny, c cu trc trong phn th ba {quyn h} ca Giai Trnh Thin, nhn mnh mt im cc k quan trng, bi v Ha-shang hiu nhm on kinh ny v khng nh rng ton b cc hnh vi c nh gi qua cc biu tng, trong hnh vi c tin hnh l s nm bt {s hiu} ln cc biu tng v mt nhn ng v php ng. Nu tt c cc t

Chp vo nhn ng c ngha l chp vo s tn ti t tnh (hay ni ti, thit yu, nn tng hay khng ph thuc) ca chng sinh bao gm thn-tm hay cc b phn ca thn-tm. Cn vic dnh mc vo php ng tc l cho rng c s t tnh ca cc php (khng dnh cho tm thc ngi) hay cc b phn thuc tnh ca chng. T y v sau chng ti s dng hai thut ng ny theo ngha nh va gii thch.

154

tng nh danh thin c nh thi rng lng khi ngh rng, Ti s cho ci ny v thi kim ch khi ngh rng, Ti s khng lm iu bt thin ny u l mt s nm bt ln mt bn ng ca cc i tng, {s nm bt ny} ang hiu sai ba phm tr [tc nhn, i tng, v ngi nhn], th s l ng n v thch hp rng nhng ai tm thy quan im v ng ca cc i tng phi nn bc b hon ton cc ngh nh danh ging nh l vic h bc b th hn, cao ngo, v vv..., v s tht l sai lm cho h nui dng cc thin c kia mt cch c ch ch. [352] Gi s mi tng nh danh, vn ngh y l ci ny, l cc khi nim v ng ca cc i tng vn hiu sai v ba phm tr ny, th cu xt th no v vic qun chiu cc phm cht ca mt v thy, v vic qun chiu s an lc v thun duyn, ci cht v s kh au ca cc gii au kh, v vic rn luyn tu tp quy y; v vic suy ngh cch thc mt hnh vi khi sinh mt hu qu chc chn; v vic luyn tp t bi v B- tm; v vic thc hnh gii lut ca vic xc tin B- tm? Bi v tt c cc o php ny ch yu cu qu v em li thuyt phc v mt s tri kin bng cch ngh y l ci ny, Ci ny n t ci kia, Ci ny c phm cht tt hoc ci kia sai st qu v s tng cng quan im ca mnh v ci ng ca cc i tng tng ng vi s vng tin ca qu v ln vi cc o php ny. Ngc li, qu v s tr nn km chc chn v cc o php tng xng vi mt s tri kin ca tnh v ng ca cc i tng m qu v c th duy tr trong thin nh. Nh vy, yu t hnh vi v yu t tri kin s loi tr ln nhau, ging nh nng v lnh; v sau qu v s khng bao gi pht trin c mt s vng tin mnh m v vng bn v c tri kin ln hnh vi. Do , v phng din mc ch, khng h c mu thun khi c hai php thn v sc thn Pht u nh l s th hin cc thnh tu, nn, trn ng tu, qu v phi em ti cho mnh s thuyt phc khng mt cht mu thun ca (1) mt tri kin chc chn 155

v s trnh khi hon ton mi din tng bt k no bi khi nim ca cc bin tng v s tn ti tht s1 trong hai loi ng ngay c trong mt ht t {hay mt phn nh nht} ca mt i tng tinh thn v (2) mt tri kin chc chn rng iu ny n t iu kia v ci ny c phm cht tt ny hoc khuyt im n. iu ny, n lc n, li ph thuc vo cch qu v xc nh Nh 2, quan im trit hc v s tn ti. Qu v s c tnh n nh mt ngi hiu bit Nh v tm ra ch ca c Pht nu qu v tin rng hai nhn thc hiu qu3 sau y d nhin khng ch chng li nhau m h tr nhau: (1) nhn thc hiu qu xc lp c s ti hu {chn hay liu ngha}, vn c xc nh thng qua kinh in v lp lun, l trng thi thiu vng d l mt ht t {mt phn nh nht} v c tnh bn cht trong cch thc v trng thi hin hu hay trng thi bn th ca php {hin tng} bt k trong c lun hi hay nit-bn;

ch y v khi nim tn ti tht s tc l s tn ti bn cht, khng b ph thuc vo cc nguyn nhn sinh ra n, hay t tn, bn vng khng chu nh hng tc ng ca mi trng bn ngoi. 2 Nh (skt. dvasatya, tib. ) l khi nim c th trong Pht gio phn bit hai kha cnh ca thc ti mt l kha cnh tuyt i ni n cc c tnh ti hu ca cc php (Chn , tib. ) v kha cnh kia l s trnh hin cc c tnh tng i ca th gii thng tc, c l hay thng tc (Tc , tib. ) c hai kha cnh ny u l cc c trng ca cng mt th gii thc ti n nht. Xem thm The Two Truths. Guy Newland, Snow Lion Publications. 1992. ISNB: 0937938793. Dch Vit ca L Cng a: Sc Tng V Tht Tng . Truy cp 17/09/2011. <http://www.thuvienhoasen.org/D_1-2_2-75_4-8928_5-50_64_17-262_14-1_15-1/>. 3 y thut ng nhn thc khng phi ch ring cc tin trnh cm xc thu nhn t bn ngoi m bao gm tt c cc dng t tng ngh (c t cc i tng ca cc thc k c thc bn trong). Trong tp 3 s c thm cc chi tit bn v nhn thc hiu qu.

156

v (2) nhn thc hiu qu quy c {c l hay tc } vn xc lp cc nhn v qu, trong cc hot ng phn ho ca chng l chc chn m khng c bt k mt s m h ca nhn hay qu nh nht no. [353] Ti s gii thch iu ny trong phn tu gic {thuc quyn ba ca b i php ny}.1 V on kinh th ba, c trch dn t Phm thin Vn Kinh, v ng cnh ca on kinh l s phn tch v vic sinh khi v vv..., nhm tun t dy rng b th, vv... khng phi c sinh khi mt cch tuyt i, kinh vn dng n thut ng t tng danh nh ch ra rng chng {cc hnh Ba-la-mt} ch l cc quy gn bi t tng nh danh. Bi kinh khng h dy rng qu v khng nn t mnh tham gia vo cc hnh ny v t b chng Nh vy, bi v chng c lc no m chng cn thit thc hnh su hnh Ba-la-mt-a ny, cho n khi qu v thnh Pht nn bn phn ca qu v l tu tp cc hnh ny. Nu ngay l c ny y, qu v ht sc tn tm n lc th qu v s tinh tn thnh tu nhng php c th thnh tu c. Ring i vi nhng php cha th thnh tu c ngay, hy nguyn thc hnh chng nh l cc nguyn nhn cho kh nng thc hnh chng, hy tch ly cng c, xo sch cc che chng, v hy cu nguyn nhiu. Mt khi qu v lm iu ny th chng bao lu, qu v c th thc hnh c chng. Ngoi ra, nu qu v ang v th c nhn mnh khng th hiu cc hnh hay khng th thc hin chng, v sau qu v ni vi ngi khc l Cc anh khng cn phi tu tp chng, th khng nhng qu v t ph hu mnh m cn em hu hoi n cho ngi khc na, thm ch n cng tr thnh mt duyn xu cho s suy i ca

BA168 Xem LRCM: 564-805; i Php 3: 107-359.

157

gio php. Vy ng lm iu ny. Nh ngi Long Th dy trong Kinh in Tp Lun (Stra-samuccaya):1 Vic phn bit ngay c cc php v vi {cc hin tng phi cu hp} v vn khng b v mng vi cc cng hnh hu vi l hot ng t ma. Vic hiu bit ngay c o gic ng v vn khng truy tm l trnh cc cc Ba-la-mt-a l hnh ng t ma. V: Mt B-tt thiu phng tin thin xo khng nn n lc t trng thi thc ti thm su. V Nh Lai Bt kh T ngh Mt thuyt Kinh dy rng:2 Hi cc t ca dng chnh php, [n] cng ging nh th ny y. La, chng hn, c nguyn nhn nn chy v tt i khi nguyn nhn ny khng cn. Tng t vy, tm thc c kch hot bi mt i tng c di theo; nu khng, n s trng thi khng hot ng. Cc B-tt, cng vi phng tin thin xo ny, thng qua vic thanh tnh v tr hu Ba-la-mt-a ca mnh, hiu bit s xo b mt i tng tht s tn ti c di theo, v, cng lc, h khng loi b s theo di cc ci r ca thin c. [354] Cc ngi khng cho s di theo ca cc phin no pht khi tuy nhin vn ci t s ch tm ca mnh ln cc i tng c theo di ca cc Ba-la-mt-a. Cc ngi phn bit r

BA169. Stra-samuccaya, D3934: Ki 164a2-4; cited in Bk3, Tucci 1971: 22; D3917: Ki 65a4-5. 2 BA170 Trch dn trong Tathgata-acintya-guhya-nirdea-stra {Nhlai Bt Kh T Ngh Mt Thuyt i tha kinh} l t Bk3, Tucci 1971: 27-28; D3917: Ki 67b4-6.

158

mt s duy tr v tnh Khng nhng vn theo di v quan tm n mi chng sinh vi tm i bi. Qu v phi phn bit c nhng li thuyt ging v cch thc v sao khng hin hu mt i tng c di theo v nhng li thuyt ging v cch thc hin hu ca mt i tng c theo di. Mt cch tng ng, trong lc phi ni lng tri buc ca cc phin no v cc quan nim v cc biu tng ca s tn ti tht s, qu v phi bm cht si dy tu tp gii hnh, v trong lc qu v nh tn gc r c hai hnh vi sai lm [cc hnh vi sai v bn cht v cc hnh vi sai do cm on], qu v khng c bng r cc hnh ng thin lnh. Vic tr gi tu tp gii hnh v vic bm chp vo nhn thc cc biu tng ca s tn ti tht s th khng ging nhau v vic bung li hnh tr cc gii nguyn v vic th lng dy chuyn ca quan nim v ng cng khng h ging nhau. Qu v phi thnh tu nht thit tr t cc nguyn nhn chc chn, mi mt nhn vn t n y . Do , hy nhn bit cc hng ngi sau l ngi thy khng o hnh v ngn tr vic hun tp hai loi cng c: l nhng ngi tuyn b bn h hng trm con chim bng mt vin t gin n v nhng ngi c c mt cuc sng sung sng, th nhn v cho rng h phi tn hng cuc sng theo nhiu cch khc nhau nhng ch tu tp trong mt lnh vc no ca o php. S khc nhau gia Tiu tha v i tha c th hin ch cc hnh gi c tu tp v lng cng c khi thc hnh gio php bi v Tha khim tn v Tiu tha cng ng ngha vi nhau v ngha ca khim tn l mt phn. Qu v phi t c ngay c t hn cc kt qu hin ti bao gm n thc ung, v tng t thng qua nhiu nhn v duyn, nn tht l sai lm cho rng mt phn no thnh tu mc tiu cao nht ca mt ngi, tc Pht qu, v theo bn cht ca duyn khi, kt qu l tng hp vi cc nhn ca chng. Vi 159

iu lu tm ny, trong i Bi Lin Hoa Kinh (Karupuarka-stra), c Pht dy rng: iu no mt phn n t mt phn, v iu g vin mn n c t iu ton thin [355] Vic ny c thuyt ging chi tit trong Nh Lai Sinh Kh Nng Tnh Kinh (Tathgatotpati-sabhava):1 Chng c Nh Lai no pht khi t mt nhn duy nht. V sao? Ny nhng a con ca ng Chin Thng! Cc Nh Lai c xc lp mi ln ca mt trm ngn cc nguyn nhn xc lp bt kh t lng. S mi ln l g? Chng l: nguyn nhn chn tht ca tnh trng khng tho mn vi v lng cng c tu tp v tr hu siu vit v vv.... iu ny cng c thuyt ging chi tit trong Duy-ma-ct S Thuyt Kinh:2 Hi cc o hu! Thn Nh Lai c hnh thnh t hng trm thin hnh, t mi phm hnh, t thin o bt kh t ngh v vv.... V h php Long Th ni trong Bo Hnh Vng Chnh Lun:3 Khi cc nhn ca ngay c sc thn Pht Khng th o lng c cng nh th gii Th lm sao c th o lng Cc nguyn nhn ca php thn?

BA171 Tathgatotpati-sabhava, {Nh Lai Sinh Kh Nng Tnh Kinh Kh nng Nh Lai ra i trong tng lai} l chng 43 ca kinh Buddhavatasaka-stra, {Hoa Nghim Kinh} D44: Ga 80a4-bl; trch dn trong Bk3, Tucci 1971:12; D3917: Ki 61a3-5. 2 BA172 Vimalakrti-nirdea-nma-mahyn-stra D176: Ma 183b3184al; trch t Bk3, Tucci 1971:13; D3917: Ki 61a5-6. 3 BA173 Ra: 3.10; Hahn 1982: 73.

160

Nh gii thch trc y, cch tu tp phng tin v tr hu ny, vn bao gm c su Ba-la-mt-a, l ph bin trong c Mt Ch tha v i tha. Trong rt nhiu Mt in c, chng ta thy c cp thng xuyn v ton b l trnh Ba-la-mt-a bao gm lc , ba mi by phm tr o1, mi su tnh Khng2 v vv... trong ng cnh cc gii thch v ton b thin cung v cc ci tri tr ng ca ch thin l cc phm tnh ni

Cc phm tnh ny bao gm: T nim x, T chnh cn, T Php nh tc, Ng Cn, Ng Lc, Tht gic chi v Bt chnh o tng cng l 37 phng tin tu tp. Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. Vol3. P493. Wisdom. 2008. 2 16 loi tnh Khng (skt. oaanyat; tib. ) c cp trong Nhp Trung Lun Thch ca Nguyt Xng bao gm: (1) Khng tnh ca ngoi din (tib. ), (2) Khng tnh ca ni ti (tib. ), (3) Khng tnh ca ngoi din v ni ti (tib. ), (4) i Khng tnh (tib. ), (5) Khng tnh ca V thy v V Chung - hay Khng tnh ca s khng c khi u v khng c kt thc (tib. ), (6) Khng tnh ca Duyn (tib. ), (7) Khng tnh ca Phi Duyn (tib. ), (8) Khng tnh ca Khng tnh (tib. ), (9) Khng tnh vt khi cc cc oan (tib. ), (10) Khng tnh bn cht (tib. ), (11) Khng tnh ca ci khng thy c (tib. ), (12) Khng tnh ti hu (tib. ), (13) Khng tnh ca s bt kh khim thiu (tib. ), (14) Khng tnh ca bn cht ct li ca cc phi thc th (tib. ), (15) Khng tnh ca tt c cc hin tng (tib. ), (16) Khng tnh ca cc c tnh (tib. ). Sixteen kinds of emptiness. Rigpa Shedra. Truy cp 19/02/2012. <http://www.rigpawiki.org/index.php?title=Sixteen_kinds_of_emptine ss>.

161

ti ca tm thc. Do , hy bit rng ton b nhng li gii thch ca kinh vn Bt-nh Ba-la-mt-a v nhng ni dung no c tip nhn v ni dung no b loi b c ch dy trn vn trong Mt Ch tha, ngoi tr trng hp cc gio php Mt in dnh cho mt s ngi ngoi l m qua h phi s dng tri nghim v cc i tng cm gic vo l trnh tu tp v vv.... Hy s dng cc li gii thch trn nh ht nhn v hy qun tng v n tht chu o. Nu qu v khng chc chn v mt l trnh tu tp: khng nhng khng ch l mt phn m l ton b v mi phng din, th qu v cha hiu nn tng ca l trnh i tha ni chung. Do , hi cc thin tri thc, hy pht khi mt nim tin vng chc v o php phng tin v tr hu ny, bng nhiu cch thc, hy lin tc nui dng kh nng t nhin ca qu v i vi tha ti cao.[356]

162

163

Chng 8: Tu Tp i Tha: Cc Gii Lut v Ba-la-mt-a

iii) Gii thch tin trnh tu hc gii lut a Cch tu tp theo i tha ni chung 1 Xc lp nguyn c tu hc gii lut ca tm gic ng {B- tm}. 2 Th gii con Pht {B-tt gii} sau khi pht nguyn hc gii lut ca tm gic ng. 3 Cch thc rn luyn sau khi th gii a Nn tng ca gii lut b Cch thc m tt c cc gii lut c thu tm trong su Ba-la-mt-a 1 Tho lun ch chnh, s lng Ba-la-mta c nh (a) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn ng cp cao (b) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn vic vin thnh hai mc tiu (c) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn vic vin thnh cc mc tiu ca ngi khc (d) S lng cc Ba-la-mt-a c nh v s thu nhip ca chng i vi ton b h thng i tha (e) S lng cc Ba-la-mt-a c nh trong khun kh vin mn ca cc l trnh hay phng tin (f) S lng cc Ba-la-mt-a c nh da trn tam v lu hc {gii, nh, v tu} 2 Tho lun ph v th t c nh ca cc Bala-mt-a (a) Th t khi sinh (b) Th t cao thp 164

(c) Th t th lu v vi t iii Gii thch tin trnh tu hc gii lut Gii thch tin trnh tu hc gii lut bao gm hai phn: 1. Cch thc tu tp theo i tha ni chung (chng 8 v cc chng sau ) 2. Cch thc tu tp theo Kim Cang tha ni ring (Chng 27 trong Cun 3) a Cch thc tu tp theo i tha ni chung Phn ny bao gm ba ni dung 1. Xc lp nguyn c tu hc gii lut ca B- tm 2. Th B-tt gii sau khi pht nguyn hc gii lut ca B- tm 3. Cch tu tp sau khi th gii (chng 8 v cc chng k tip) 1 Xc lp nguyn c hc gii lut ca B- tm Theo gii lut bit gii thot gii1 v Mt tha, th s l khng ph hp nu qu v tu hc gii lut trc khi th gii; tuy nhin, vi cc B-tt gii th khc. Trc ht, qu v tm hiu cc iu gii k cng v sau khi tu tp, nu qu v c nhit tm th gii th qu v s c th gii. Lin quan n im ny, B-tt a Lun dy rng:2 i vi nhng ngi mun th B-tt gii, trc ht, cc ngi phi bit trc v cc iu gii nn tng {trng gii}
1

Cn gi l Ba-la--mc-xoa (skt. Pratimoka) l cc gii thng dng cho t kheo v t-kheo ni. 2 BA174 Bbh, Wogihara 1971:155; D4037: Wi 85a4-6. Ngag-dbangrab-brtan (mChan 671.3-4) cho rng Tng Kt Cc Nn Tng Btt l bao gm c chng Bbh v gii lut ln Bbh t n.

165

v cc ngun gc ca s vi phm dnh cho B-tt c dy y trong Yu Lc Ca Cc Nn Tng B-tt trong cc gio php B-tt tp kinh. Nu sau khi thnh tm nghin cu v phn tch t duy, nhng ngi ny c cm hng, v nu vic c tin hnh khng bi v l do ca mt ngi khc v khng nhm ua tranh vi ai th hy bit rng y l nhng B-tt ng tin cy. Nhng ngi ny phi nn c truyn gii lut v phi nn theo ng nghi thc. y l mt phng php rt tt bi v nu qu v hiu gii lut, a chng nhp tm, tn tm xc lp mt c nguyn hnh tr v sau th gii th ng tu ca qu v s cc k n nh. [357] Gii thch cc gii lut c y ln phn di s qu nhiu li nn ti s ch ra chng phn di. 1 2 Th gii B-tt sau khi xc lp nguyn c tu hc cc gii lut. Ti hon tt chi tit, trong ch gii L Trnh C Bn n Tnh Thc ca ti trong chng gii lut ca tc phm B-tt a Lun2, trc tin l cch thc th gii, lin sau cch thc gi gn khng b phm trng gii v cc gii nh v sau lm sao tu sa nu chng sa st. iu dt khot tht cn thit l qu v c v hiu ni dung ny trc khi th gii. 3 Cch tu tp sau khi th gii Phn ny bao gm ba ni dung: 1. Nn tng ca gii lut 2. Lm th no gii lut c bao hm trong su Ba-la-mta

BA175 LRCM: 364.10. Ton b phn v dn bi ca tiu c tin trnh v vic tu hc su Ba-la-mt-a bt u trong chng 9. 2 BA176 Ta y l Tshul khrims le'n 'grel pa.

166

3. Tin trnh tu tp cc Ba-la-mt-a (t chng 9 tr i) a Nn tng ca gii lut C v s cch phn loi tht r rng nhng nu qu v sp xp B-tt gii theo loi th qu v c th nhp tt c chng vo trong su Ba-la-mt-a. Do , su Ba-la-mt-a l ct li v i ca mi im mu cht v B-tt o. Bn phong cch thu np t [s rng lng, ni nng d nghe, eo ui mc tiu v hnh vi kin nh] cng c bao hm trong su Ba-la-mt-a nh c gii thch sau y. S rng lng th qu hin nhin ri. Ni nng d nghe l vic trao truyn gio hun cho cc t, ly su Ba-la-mt-a lm im xut pht; eo ui mc tiu l vic xc lp cho ngi khc cc mc tiu ca cc gio hun ny; v hnh vi kin nh c ngha l ch thc hnh nh l cc t. D rng s tht l ton b B-tt o th cng c gp vo trong cc php tm gn khc nh hai s tch lu1 tam v lu hc hc [gii, nh v tu] v vv..., th nhng php ny vn khng c kh nng sinh khi cc hiu bit nh su Ba-la-mt-a c c. Do , su Ba-la-mt-a l mt b hon thin nht.

Dch t thut ng Anh Two Collections ngha bao gm hai thut ng Phn puyasambhra v jnasambhra tng ng vi hai tch lu v cng c v tr hu. Tuy nhin, theo hc gi Alexandre Berzin th dch thut ng sambhra thnh tch ly hay mng li (eng. collections or networks) l khng c chnh xc. ng hn n phi c dch thnh mng li tnh thc thm diu. Nh vy th thut ng trn c th hiu l mng li tnh thc thm diu ca

cng c v tr hu. The Two Enlightenment-Building Networks.

Berzin Archieves. Truy cp 18/09/2011. <http://www.berzinarchives.com/web/en/archives/sutra/level4_de epening_understanding_path/path/2_enlightenment_build_network s.html>.

167

b Cch thc m tt c cc gii lut c thu tm trong su Ba-la-mt-a Phn ny bao gm hai ni dung: 1. Tho lun ch chnh, s lng c nh cc Ba-la-mta 2. Tho lun ph v th t c nh ca cc Ba-la-mt-a 1 Tho lun ch chnh, s lng c nh cc Ba -la-mta c Th Tn phc tho s lc v su Ba-la-mt-a v Nhip Chnh Thnh Gi [Maitreya]1 to ra tri kin chc chn v nhng iu ny bng vic pht trin thnh cc im mu cht ca l do c bn cho vic cu trc nn cc Ba-la-mt-a theo vi ch ca c Pht. Cc li gii thch ny cho thy s lng cc Ba-lamt-a l c nh. Khi qu v tin vo v kinh ngc bi iu ny th qu v s hiu rng tu tp su Ba-la-mt-a l gio hun ti cao. Do , hy tip thu s thuyt phc nh th. Lun bn v ch chnh, s lng c nh cc Ba-la-mt-a bao gm su ni dung: 1. S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c trng thi cao {tc l nhm vo vic ti sinh vo ci ngi hay tri} 2. S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c vic p ng hai mc tiu {ca hnh gi} 3. S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c vic p ng cc mc tiu ca chng sinh khc 4. S lng c nh cc Ba-la-mt-a v s thu nhip ca chng i vi ton b h thng i tha 5. S lng c nh cc Ba-la-mt-a trong khun kh vin mn ca cc l trnh hay phng tin

Tc l ngi s ln thay v tr cho c Pht Thch-ca trong tng lai. y l mt danh xng khc ca Pht Di-lc.

168

6. S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c trn tam v lu hc. (a) S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c trng thi cao Qu v cn n v lng lin tc cc kip sng hon tt y cc hnh B-tt hiu qu mt cch to tt. [358] Hn na, nhanh chng thnh tu o php trong nhng kip ny, qu v cn c cuc sng tuyt diu v mi mt. Cuc sng hin ti ca chng ta khng tuyt ho v mi mt, ch c mt s mt thc s tuyt ho m thi; chng ta khng tin b c vi iu mc d chng ta vn thc hnh gio php. Qu v cn mt cuc sng c bn iu tuyt diu sau: (1) Ti lc s dng [qu ca b th Ba-la-mt-a] (2) Mt thn th hnh ng [qu ca tr gii Ba-la-mt-a] (3) Nhng ngi ng hnh cng hnh ng [qu ca nhn nhc Ba-la-mt-a] (4) Cng vic m qu v c th m nhim mt khi tin hnh [qu tinh tn Ba-la-mt-a]. Bi v, trong nhiu trng hp, bn loi tuyt diu ny mt mnh c th tr thnh cc duyn cho cc phin no, nn qu v khng th cho phin no kim sot mnh [qu ca thin nh]. Bi v, nu ch c bn iu tuyt diu ny th vn khng nn qu v cng phi phn bit c ci no tip nhn v ci no bung b, chnh xc l nhng iu cn lm v nhng iu cn b [qu tr hu Ba-la-mt-a]. Nu khng, cng ging nh mt cy tre hay cy m cht i sau khi cho qu hoc con la cht lc c thai, qu v s b bn iu tuyt diu ny hy hoi. Ngi tr hiu c lm th no su th ny bao gm bn iu tuyt diu, s kim sot phin no v tri kin v cc iu tip nhn hay bung b l cc qu ca nhng thin nghip trc y v h li n lc u n tng trng cc nguyn nhn lnh. Trong khi k di li s dng cn kit cc nhn lnh tch ly nhng h khng tng thm thin nghip mi, h s phi i din kh au trong tng lai.

169

Khi qu v li lm ra su hnh ny trong cc kip v sau, cc sn phm ca chng s khng phi l khng c nguyn nhn hay c hnh thnh t cc nhn khng ho hp m ng hn l c hnh thnh t cc nhn ha hp l cc Ba-la-mt-a m s lng c nh l su. Do , trong kip sng ny, qu v phi lin tc t to thnh thi quen vi vic thng xuyn nng ta vo su Ba-la-mt-a bi v s u vit ti cao ca cc qu s tng ng vi s u vit ca cc nhn. Mt cuc sng vi bn iu tuyt diu to nn trng thi cao tm thi trong khi trng thi cao ti hu, vn bao gm t s tuyt diu ti hu v thn th, vv..., tn ti cp Pht tnh. Do , i tha Kinh Trang Nghim Lun (Mahayana-sutralamkara) dy rng:1 Trng thi cao l s hu ca ti lc v thn th tuyt ho Bn ng hnh v s tin hnh tuyt ho Khng chu khut phc trc sc mnh ca phin no V khng bao gi sai lc trong hnh ng [359] (b) S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c vic p ng hai mc tiu Khi mt ngi c cuc sng trng thi cao tu hc cc hnh B-tt Ba-la th nhng hnh ng ny c th c phn chia lm hai loi: nhng hnh ng p ng mc tiu ca chnh ngi v nhng hnh ng p ng mc tiu ca tha nhn. Do , c mt s c nh cc Ba-la-mt-a cn c vic p ng hai mc tiu ny. p ng mc tiu ca tha nhn, trc ht, qu v phi gip h c dng vt cht. Bi v chng c li lc no s n t s b th i km theo vi vic lm hi chng sinh, nn qu v cn gi gii lut, vn s mang li li ch ln cho nhng ngi khc

BA177 Mahyn-stralakra-krik {i Tha Kinh Trang Nghim Lun} (MSA): 16.2; D4020: Phi 21a6-7.

170

m chnh l trng thi phn khng li vi vic lm hi ngi khc cng nh l cc nguyn nhn ca vic gy hi nh th. mang iu ny n mc pht trin y ca n, qu v cng cn nhn nhc b qua s gy hi c tin hnh ln qu v, bi v nu qu v mt nhn nhc vi s gy hi v tr th mt hay hai ln th qu v s khng thnh tu tr gii Ba-la-mt-a thanh tnh c. Khi qu v khng tr th, nh s nhn nhc ca mnh, qu v gip ngi khc khi vic tch lu ti li v hng thin cho h bng cch cm ha h vi s nhn nhc ca qu v. Do , thc hnh ny cng mang li li ch ln cho ngi khc. Qu v hy t n mc tiu ca mnh, l nim h lc ca gii thot, thng qua nng lc ca tr hu. V qu v s khng thnh tu c iu ny vi mt tm phn tn, qu v phi t tm mnh trong trng thi cn bng thin1 qua cc phng tin ca thin nh, t n mt tm thc kh dng trong qu v t s ch tm ca mnh mt cch c ln mt i tng thin bt k. V mt k bing li khng th lm c vic ny, qu v cn phi tinh tn ngy m, khng chn bc, do y l nn tng ca cc Ba-la-mt-a khc. hon tt hai mc tiu ny, th s lng cc Ba-la-mt-a c c nh l su. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng: 2 Nhng ai n lc v li lc ca chng sinh Thc hnh b th, khng lm hi v nhn nhc V hon ton p ng mc tiu ca chnh mnh
1

Cn bng thin (eng. meditative equipoise) l trng thi thin su m ti dng tm thc ca hnh gi khng cn b chi phi bi cc trng thi tro c v hn trm, tc l khng cn cc dao ng na. Dng tm thc lc c xem l khng b phn tn cng khng b m trm sng t v bn vng. 2 BA178 MSA: 16.3; D4020: Phi 21a7.

171

Vi thin nh v gii thot cng nh vi nhng nn tng ca chng. Trong su hnh ny, khng c s p ng y mc tiu ca ngi khc1. S cp v an nh {bnh n} v gii thot lm tch bit gia hai vic ny nh l (1) S bnh n ca tm thc ln mt i tng thin, y l du vt ca thin nh v (2) S gii thot khi lun hi, vn l du n ca tr hu. Hy lu khng ln ln nh t thin v tr hu. [360] Nh th, nhng ai khng nh rng s thin tp v vic c nh ch tm ca thin gi trong mt trng thi thiu vng tng nh danh l thin tp thm su tht ra ang ni v mt mng duy nht ca thin nh, vn l mt trong su Ba-la-mt-a ny. Qu v phi t n mt tri kin chc chn v su Ba-la-mt-a trong tng th ca chng. (c) S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c vo vic vin mn p ng hon ton cc mc tiu ca ngi khc Trc ht, qu v phi gim thiu s i ngho ca ngi khc bng cch b th ti sn. K tip, qu v khng c hi bt k ngi no v hn na, phi nhn nhc khi b hi. Khng cht chn nn, qu v phi hoan h nhn nhc gip k hi mnh. Qu v hy da vo thin nh v cm ha nhng ngi ny bng cch thi trin thn thng v vv.... Khi h sn sng th lnh gio php, qu v hy da vo tr hu v a ra nhng li thuyt ging hay, xa tan nghi ngi ca h v t , a h n vi s gii thot. Bi v qu v thc hin tt c nhng iu ny, s lng cc Ba-la-mt-a c c nh li l su. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:2
1

BA179 Geshe Yeshe Tapkay ni rng Tsongkhapa dng nh a ra mt mnh tng qut rng ngi ta cn nhiu hn l su Ba-lamt-a hon ton p ng cc mc ch cho tha nhn nhng php nh l hon chuyn ng tha v B- tm. 2 BA180 MSA: 16.4; D4020: Phi 21a7-b1.

172

Thng qua vic gip ngi khc gim ngho, khng hi h Nhn nhc khi b lm hi, khng chn nn khi b lm hi Hy lm h vui lng, ni nng du dng vi h L ngi p ng mc tiu ca tha nhn vn p ng mc tiu ca chnh ngi. on k ny, cng vi on trn, ni rng qu v s khng th p ng mc tiu ca qu v v ca ngi khc nu qu v khng da vo su Ba-la-mt-a. Mt khi qu v vng tin v cch m trong p ng mc tiu ca qu v v ngi khc thng qua su Ba-la-mt-a, qu v s trn qu vic tu tp su Ba-la-mt-a ny. (d) S lng c nh cc Ba-la-mt-a v s thu nhip ca chng i vi ton b h thng i tha Qu v dng dng trc ca ci vt cht bi v qu v khng bm chp vo nhng th m qu v c v khng theo ui nhng th m qu v thiu thn. Bi v qu v c kh nng tr gii, qu v th lnh v tn trng gii lut. Qu v kin nhn vi kh au n t cc chng sinh hu tnh v cc php v tnh v qu v nhit tm vi bt k cng c no m qu v nui dng, do , ch c nn lng bi bt k cc th ny. Qu v tu tp du gi khng ri rc v nh t thin v tu tp du-gi khng ri rc v tu gic. Su th ny thu nhip ton b cc php tu i tha m qua qu v s tinh tn nh su Ba-la-mt-a, bi v qu v hon tt cc php tu ny theo cc giai on qua phng tin ca su Ba-la-mt-a v qu v s khng cn g hn ngoi su Ba-lamt-a ny. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng: 1 Ton b i tha c tm tt trong Vic khng tham ca ci

BA181 MSA: 16.5; D4020: Phi 21b1.

173

Tn qu m khng chn nn trong hai ng V cc php du-gi khng ri rc. Vi iu ny, tht l mu thun nu mun bc vo i tha nhng li chi b vic tu tp su Ba-la-mt-a. (e) S lng c nh cc Ba-la-mt-a di gc vin mn ca ng tu hay phng tin o, hay phng tin, khin khng b tham chp vo ti sn m qu v ang s hu chnh l hnh b th bi v qu v s khng bm chp vo ca ci ca qu v na bng cch quen thuc vi vic cho tng chng i. Phng tin ngn khng cho qu v bn tm v vic tm cch s hu ci m qu v khng c l gii lut bi v khi th t kheo gii, qu v s khng c tt c cc mi bn tm ca vic kim sng. Phng tin khng b ri chng sinh l nhn nhc bi v qu v s khng tuyt vng trc kh au do ngi khc hi qu v. Phng tin tng trng thin hnh l tinh tn bi v qu v s tng trng thin hnh khi qu v tinh tn i vi cng vic m qu v m nhn. Phng tin xua tan v minh l hai Ba-la-mt-a cui bi v thin nh xa tan phin no v tr hu xa tan cc ngn tr nhn thc. Nh vy, s lng cc Ba-la-mt-a c c nh l su. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:1 Khng chp th vo cc i tng l mt phng tin; Phng tin khc l khng bn tm tm cch s hu chng Khng b ri chng sinh, tng trng cc thin hnh V xua tan che chng l nhng phng tin khc. Nhng li gii thch sau y to ra nim tin vng mnh v su Ba-la-mt-a. khng phn tm bi cc i tng nhc dc, qu v cn hnh b th m khng tham chp. ngn chn cc

BA182 MSA: 16.6; D4020: Phi 21M-2.

174

cm nghim gic quan khi sinh, qu v cn gii hnh, vn hn ch s phn tm bi cc s vic v ngha l [cc hnh ng sai lm do b ngn cm hoc cc hnh ng sai lm do bn cht]. Trong hon cnh c rt nhiu chng sinh ng x khng tt m qu v c nguy c gp g thng xuyn, qu v cn mt c duyn mnh m ly nhn nhc nh l mt bin php i tr bung x v phc li ca h. Nhm tng cng cng c trong khun kh ca mt s ln cc hnh vi v tu tp ca n trong thi gian di, qu v cn c hnh tinh tn, vn mang li nim hng khi ln lao v lu di c c t vic qun chiu li ch ca cc hnh vi thin c Nhm on dit phin no, qu v cn tu tp thin nh v ph hu cc ht ging v cc che chng nhn thc, qu v cn tr hu. [362] (f) S lng c nh cc Ba-la-mt-a cn c trn tam v lu hc Bn cht ca vic tu tp gii lut [phn u tin ca tam v lu hc] l hnh tr gii lut. Tin ca vic tu tp gii lut l hnh b th v mt khi qu v c lng b th, vn gip qu v khng coi trng ca ci, qu v c th tun th gii lut mt cch thch hp. Phng tin h tr tu tp gii lut l hnh nhn nhc bi v lng nhn nhc, khng tr th khi b chi mng chng hn, s gip qu v nghim chnh gi gn gii lut. Thin nh l luyn tm [phn th hai, tu tp v thin nh] v tr hu l tu tp v tr hu [phn th ba]. Hnh tinh tn th c thu nhip trong c ba php tu, do , s lng cc Ba-la-mt-a c gt li l su. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:1 c Pht trnh by ng v su Ba-la-mt-a Lin quan n tam v lu hc: phn u tin l ba hnh Hai trong su Ba-la-mt-a lin quan n hai phn cn li

BA183 MSA: 16.7; D4020: Phi 21b2-3.

175

Cn Ba-la-mt-a kia c bao hm trong c tam hc. Vi mt i sng thin ho, qu v s p ng mc tiu ca ngi khc hay ca chnh qu v. Qu v thc hnh mt s php mn v c c nhiu phng tin khc nhau, tu thuc vo truyn tha m qu v quy ngng. Hy hiu theo cch rng su Ba-la-mt-a bao gm v s p ng cc phng din nu trn cuc sng, cc mc tiu, i tha, cc phng tin v cc tu tp. Hy qun chiu cho n khi qu v c thuyt phc thm tht su cch thc su Ba-la-mt-a l tng ca tt c cc im ct li trong tu tp B-tt. Hn na, c hai nguyn nhn khin cho ngi ta thot tin khng th vt thot lun hi c l tham chp ca ci v tham chp gia nh. Cc bin php i tr ln lt l Ba-la-mt-a b th v gii lut. Mt ln qu v c th pht khi cc tham chp sau y, nhng vn quay i m khng t n im cui cng. C hai l do: kh au t hnh ng sai tri ca chng sinh v tr nn chn nn v chiu di ca thi gian m qu v ra cng. Cc bin php i tr ln lt l nhn nhc v tinh tn. Mt khi qu v hiu cch thc duy tr vic xem nh mi kh au v nguy hi, cng nh l duy tr mt nhit tm xem vnh hng nh l ch c mt ngy, qu v phi thc hnh chng theo nhiu cch khc nhau. [363] Nu qu v thc hin iu ny th qu v s pht khi c lng nhn nhc v s tinh tn vn c th tc ng nh bin php i tr cc nguyn nhn khin qu v quay i. Do , chng rt l quan trng. ng bn tm n vn cc B-tt hnh, ngay c vi mi lin h n s nui dng thin c ngy nay, c nhiu ngi khi u nhng ch c mt s t khng quay bc sau mt thi gian bi v (1) kh nng chu ng gian kh ca h km ci (2) nhit tm ca h i vi ng tu khng ng k. y l hu qu ca vic khng thc hnh cc li dy bit truyn v nhn nhc v tinh tn. 176

C hai l do khin thin c ca qu v tr nn ung ph ngay c khi qu v khng quay bc sau mt thi gian tu tp: l s xao lng, n khin qu v khng ch tm c vo mt i tng thin lnh trong lc hnh thin v pht khi tr hu sai lc. Bin php cha tr ln lt l thin nh v tu gic. Thin nh l mt bin php i tr bi v chng hn ngay c vi cc thc hnh cng c nh tng ch hay tng kinh hng ngy u l v ngha nu s ch tm ca qu v lang thang n ni no khc. Tu gic l mt bin php i tr bi v nu qu v tht bi trong vic pht trin tr hu khai trin ton b kho tng tri kin ca Pht, th qu v s sai lm v iu cn c tip nhn v ci phi b loi b, ngay c i vi iu hin nhin, v sau , t mnh s hnh x sai tri. iu ny xc nh s lng cc Ba-la-mt-a l su trong vai tr chng l bin php i tr loi b cc php khng tng hp vi thin c. S lng c nh cc Ba-la-mt-a c gt li thnh su cn c trn d liu rng chng l nn tng cho vic thnh tu tng phm tnh ca Pht. l v bn Ba-la-mt-a u tin l tin cho thin nh, nn, qua bn Ba-la-mt-a ny, qu v thnh tu c thin nh Ba-la-mt-a ca s phi phn tm. Hn na, khi qu v nui dng tr hu trn c s nh tm ny, qu v s thu hiu c thc ti. C nh s lng cc Ba-la-mt-a li thnh su v phng din ph hp ca chng vi vic gip chng sinh trng thnh cng ng ngha vi im th ba [p ng mc tiu ca ngi khc] cp trc y. Ti gii thch y cc li dy ca tn gi V Trc nh l c trnh by bi i s S T Hin {skt. Haribhadr} [trong tc phm Hin Qun Trang Nghim Phm

177

(Abhisamayalakrloka)1 ca ngi]. iu cc k quan trng l vng tin vo su Ba-la-mt-a. 2 Tho lun ph v th t c nh ca cc Ba-la-mt-a Phn ny c ba ni dung: 1. Th t khi sinh 2. Th t cao thp 3. Th t th lu v vi t (a) Th t khi sinh Khi qu v c thi hnh b th, dng dng v khng tham chp i vi ca ci tc l qu v hnh tr gii lut. [364] Khi qu v gi gii khng lm iu g sai tri th qu v nhn nhc i vi k hi qu v. Khi qu v c lng nhn nhc th qu v s khng chn nn trc gian kh; cc duyn {iu kin} t b thin c rt t, nn qu v c nng lc tinh tn. Mt khi qu v tinh tn ngy m, qu v s pht khi c s tp trung t thin khin d dng cho vic dng cng s ch tm ca qu v ln cc i tng thin c ca thin. Khi tm qu v trng thi cn bng thin, qu v s thy bit thc ti mt cch chnh xc. (b) Th t cao thp Mi Ba-la-mt-a ng trc th thp hn Ba-la-mt-a ng sau. (c) Th t th lu v vi t Ba-la-mt-a ng trc d tu tp v thc hnh hn Ba-la-mta ng sau v do , th lu hn Ba-la-mt-a sau. Ba-la-mt-

Tn

Phn y ca b lun ny l rya-shasrikprajpramit-vykhyna-abhisamayalakrloka-nma (ngha l Bt Thin Bt-nh Ba-la-mt-a Thch Hin Qun Trang Nghim Phm).

178

a sau kh tu tp v thc hnh hn Ba-la-mt-a trc v do , vi t hn Ba-la-mt-a trc. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng: 1 Bi v Ba-la-mt-a sau khi sinh ph thuc vo cc Ba-lamt-a trc Bi v chng c phn thnh thp cao V bi v chng vi t v th lu Nn chng c thuyt ging theo th t.

BA184 MSA: 16.14; D4020: Phi 21b4-5.

179

Chng 9: B Th Ba-la-mt-a
c Tin trnh tu tp cc Ba-la-mt-a 1 Cch tu tp cc hnh B-tt ni chung (a) Tu tp cc Ba-la-mt-a tng trng phm cht m qu v s c khi thnh Pht (i) Cch tu tp Ba-la-mt-a b th (a) B th l g? (b) Cch bt u nui dng c b th (c) Phn loi b th (1) V sao mi ngi nn thc hnh c b th (2) Cc Phn loi b th theo mi quan h n cc c nhn (3) Cc phn loi b th thc t (a) Php th (b) V y th (c) Ti vt th (1) Thc t b th v Ti vt (a)) Cch tin hnh ti th (1)) Ngi nhn b th (2)) ng lc b th (a)) Loi ng lc i hi (b)) Loi ng lc phi loi tr c Tin trnh tu tp cc Ba-la-mt-a Phn ny bao gm hai ni dung: 1. Cch tu tp hnh B-tt ni chung (chng 9 15) 2. C th, cch thc tu tp hai Ba-la-mt-a sau cng (quyn 3) 180

1 Cch tu tp cc hnh B-tt ni chung Phn ny bao gm hai mc: 1. Tu tp cc hnh tng trng phm cht m qu v s c khi t thnh mt v Pht (chng 9 14) 2. Bn cch thu np t gip ngi khc tr nn chn chn (chng 15) (a) Tu tp cc Ba-la-mt-a tng trng phm cht m qu v s c khi tr thnh mt v Pht Phn ny bao gm su ni dung: 1. Cch tu tp Ba-la-mt-a b th (chng 9 10) 2. Cch tu tp Ba-la-mt-a tr gii (chng 11) 3. Cch tu tp Ba-la-mt-a nhn nhc (chng 12) 4. Cch tu tp Ba-la-mt-a tinh tn (chng 13) 5. Cch tu tp Ba-la-mt-a thin nh (chng 14) 6. Cch tu tp Ba-la-mt-a tr hu (chng 14) (i) Cch thc tu tp b th Ba-la-mt-a Phn ny bao gm bn ni dung: 1. B th l g? 2. Cch bt u s nui dng b th Ba-la-mt-a 3. Phn loi b th Ba-la-mt-a (chng 9 10) 4. Tm tt (chng 10) (a) B th l g? B-tt a Kinh dy rng:1 Bn cht ca b th l g? l nh i km s v chp dng dng ca cc B-tt i vi tt c cc vt s hu v thn th ca h, v pht khi t ng lc , cc hnh ng b th lin quan n thn v khu c cho ra.

BA185 Bbh, Wogihara 1971:114; D4037: Wi 61b4-5.

181

Do , b th l cng c v thi rng lng v cc hnh vi v thn v khu c thc y bi iu ny. [365] Vic em li s hon tt ca Ba-la-mt-a b th khng phi l loi b s ngho kh ca ngi khc bng cch tng qu cho h. Nu khng th ch Pht khng th thnh tu c Ba-la-mta b th v vn cn c v s ngi ngho. Do , kha cnh thn v khu ca s b th khng phi l ch yu, ci ch yu chnh l kha cnh tinh thn {kha cnh }. l bi v qu v thnh tu Ba-la-mt-a b th sau khi qu v ph b s chp th chi li i vi mi th m qu v s hu thn th, ti sn, v cc ci r ca cng c v qu to duyn cho tm thc b th chng cho chng sinh t tn y con tim. Khng nhng th, m cn hi hng qu {cng c} ca vic b th ny cho h. Do . Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nu b th s ton ho {tc l Ba-la-mt-a} Bng vic loi b ngho khn ca chng sinh Th do chng sinh vn cn tng bn Sao ch Pht thnh tu c Ba-la-mt-a ny? Ni rng b th c ton mn {tc l Ba-la-mt-a} Qua thi b th cho c chng sinh Tt mi th m ngi s hu, k lun cc qu ca b th Cho nn, b th l mt trng thi ca tm. Do , ni dung ca php tu tp Ba-la-mt-a b th ko theo vic pht khi nhiu cch ch khc nhau cho i v tng cng s b th ny mt cch vng chc, ngay c khi qu v c khi thc s khng cho ai mt vt g.

BA186 BCA: 5.9-10.

182

(b) Cch bt u nui dng c b th Vic n thun dp b tnh bn xn lin quan n ti sn v thn th ca qu v th khng phi l b th Ba-la-mt-a bi v tnh bn xn thuc v s tham chp v nh nu th ngay c hai hng A-la-hn Tiu tha cng hon ton dp b c tnh cng cc ht ging ca n. Do vy, iu nht thit y l khng nhng qu v phi dp b tnh keo kit bn xn, vn ngn tr qu v thc hnh b th, m cn phi pht trin t y tim mnh nh cng hin nhng ngi khc tt c nhng g qu v ang s hu. lm vic ny, qu v phi thin ln cc sai lm ca tham chp v li ch ca b th. Do , ti s bn tho cc iu ny. Nguyt ng Kinh (Candra-pradpa-stra) dy nh sau:1 Nhng k non di y bm chp Vo thn th thi h ny V sc sng vi vng, m vn c hai u khng c lp V ta nh mng nh tr huyn o. [366] Nn, nhng ngi h tr y to nhiu iu kinh khip Ri vo s khng ch ca ti li Ri s b mang i bi c xe ca thn cht Vo a ngc bt kham nhn chu . iu ny ni ln rng qu v phi nn ngng tham chp bng cch qun thn ny l bt tnh, cuc sng vi vng ny ta nh mt dng thc chy xung t nh ni. C thn th ln cuc i u l mt ci ng ph thuc bi v chng b nghip lc chi phi, v c hai u sai lm nh mt gic m hay mt tr huyn

BA187 Candra-pradpa-stra (tn khc ca Samdhi-rja-stra {tc nh Vng Kinh}), D127: Da 73b4-6; c dn trong iksamuccaya, Vaidya 1961b: 14; D3940: Khi 13b5-6.

183

o. Hn na, nu qu v khng kt thc tham chp th qu v s b n khng ch, khin lm nn sai lm to tt v sa vo cc ci kh au. V Bin Mn La Ni Mt Ng (rya-ananta-mukha-nirhra1 dhra) cng dy rng: Nguyn nhn chng sinh tranh chp nhau Chnh l bm chp vo t ng Vy hy t b iu ngi tham i Xa b thm mun ny l Mt ngn2 B-tt Hc Lun dy rng:3 Thn ti v tm ti Thay i tng st na Nu, vi thn v thng,

BA188 S trch dn ca rya-ananta-mukha-nirhra-dhra / rynanta-mukha-sdhaka-nma-dhra {V Bin Mn Thnh Tu Nhn Mt Ng }, D525 (cf. rynanta-mukha-sdhaka-nmadhra-k {V Bin Mn Thnh Tu Nhn Mt Ng Thch} ca Janagarbha {tn dch ngha Tr Tng}. 2 on ny c i chiu theo bn dch ca ngi Sopa. Theo nh bn Anh ng ca Cutler chng ti thy c chi tit khng r . Nguyn vn ca on ny theo Bn Cuttler nh sau: As to living beings who dispute with others, It is tightfistedness that is the root cause. So renounce that which you crave. After you give up craving, the formula will work. Tc l: Nhng ai tranh chp vi ngi Nguyn nhn chnh l ko bn Nn khi t b iu ngi tham mun Th phng tin s hot ho. 3 BA189 iks-samuccaya Vaidya 1961b: 194; D3940: Khi 13b6-7.

184

Lm bi hng trn ny Ti t thnh gic ng Vn trng tn v thanh tnh Th chng phi l ti Thnh tu iu v gi? V Bn Sinh Kinh (Jtaka-ml) dy rng:1 Thn th ny khng c t ng, ang h hoi, m cng chng c bn cht au kh, bc hnh, thng xuyn bt tnh Phi chng mang li li lc cho chng sinh M khng hoan h thnh tnh Th chng l mt bc thin tri Mc d qu v b nhiu n lc chm sc thn th mnh, vn chng c bn tnh, qu v s phi la b n. Bng cch thnh tm b th n cho nhng ngi khc, qu v s vin thnh a phn mc tiu ca mnh v ca tha nhn. Sau khi t duy: Mnh s l di dt nu khng luyn tm lm vic ny, hy lm tt c nhng g c th pht sinh nh b th thn qu v v cc th tng t cho ngi khc. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Bng cch b th tt c, Ti vt qua phin no Nn, tm t nit-bn Cui cng cng b li Ht mi th trn i Nn tt nht b th Cho tt c chng sinh. [367]

1 2

BA190 Jtaka-ml 22; D4150: Hu 3b4-5. BA191 BCA: 3.11.

185

V Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 Nu ngi thy ca ci v thng V t ng tm i bi khi sc Ngi s hiu vi l l xc tn Nhng ca ci mnh c trong nh Vn tht l thuc v ngi khc Chng g ng ngi vi nhng th cho i Chnh ca ci trong nh mi lm ngi s hi Rng n cha , n tm thng, hay phi thng xuyn gn gi Nu khi ngi b th n cho ngi ngoi, Th nhng s hi trn chng bao gi m hi c ngi Vi b th, ngi t phc hnh trong nhiu kip ti Thiu cho i, kh au khi dy ngay c trong i ny Ca ci ti lc v ta sao bng sa D chng c cho i, chng vn s ngng c mt. Ti vt khng c em cho b chuyn ho v s ra i Qua b th chng lu li tr thnh kho tng trn qu Ca khng ng gi s tr nn gi tr Khi ngi {dng vo} n lc cu gip chng sinh. Thin tri thc tn dng b th K di kh thch tch lu giu sang Qua m nu, chng lc ti no gi c Bi cho i, diu hnh vn tng cng

BA192 PS: 1.49-54; D3944: Khi 221a3-4 {y l tc phm ca ngi ryara tc Thnh Dng}.

186

B th cc th, ngi khng cn m chp cc phin no, Khng cn nui dng phin no khn cng trn ng h tin Cc thnh gi dy b th l o php tuyt ho Ngc li vi iu l ng hng xu xa. Nu qu v dng hin t tn y con tim tt c ci ngun ca thin hnh, bt lun ln nh th no, cho mc ch thnh tu li ch v hnh phc bao qut, ca ton b chng sinh, c trong tm thi hay rt ro, v sau khi cho i mt iu g , th cng c qu v nhn c s dnh dng n tng chng sinh. Do qu v d dng hon tt vic tch lu cng c. Bo Hnh Vng Chnh Lun thuyt rng:1 Nu cng c nhn v Do cng dng dng hin c i thnh sc tng Th bao cng c Hn c ct sng Hng N s chng th no Cha va trong th gii. y l iu Pht ban Cng c mt chng minh, Chng sinh l v vn Nn li ch nguyn ban Cng c cng v hn [368] Hn na, khng nn chp th vo nhng hnh trang v s hu, vn ngn khng cho qu v tng cng kh nng b th, vn lm mnh s keo bn ca qu v, vn lm ngng pht trin hay lm suy gim khuynh hng b th ca qu v. ng mang

BA193 Ra: 5.86-87; Hahn 1982:162-163.

187

theo nhng th hnh trang ny hoc tham chp, ng nhn nhng mn qu vt cht, ngay c khi ngi khc trao tng cho qu v. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng: 1 B-tt x bung mi s hu Vn lm tng tnh keo bn Hoc gim i lng rng lng Nhng th gi tr vn tr thnh chng ngi. B-tt khng nn thu np Chu bu, ca ci hoc c giang san Nu chng hi n lng lng V che khut o gic ng Ba-la-mt-a. Nu qu v hnh ng theo cch ny th s keo kit s c th khin qu v cm thy tham chp vo ca ci. Nu ng th th hy x ly bng cch qun: Thnh nhn t gic ng sau khi b th mi th s hu. Trc y, khi nh li c nguyn theo gng cc ngi, mnh b th thn th mnh, mi th ca ci v ton b thin hnh Ba-la-mt-a cho tt c chng sinh. Nu mnh vn cn b tham chp vo ca ci, th mnh cng s hnh x nh mt con voi b mt tri hnh h, i xung sng tm, ri ln t kh v ln ln trn t d. Sau , li thy mnh ph y t ct, n quay ra tm nc v lm cng mt hnh ng tr li. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:2 Nh n hnh ng thnh nhn cao c Gng sc noi gng v qun chiu hnh nguyn ca ta Hy thu hiu cc tng tuyt vi sau Mi chp th vo ca ci u ly x.

1 2

BA194 PS: 1.3-4; D3944: Khi 218b7-219al. BA195 PS: 1.5-6; D3944: Khi 219al-3

188

Ta b th thn ny cho mi chng sinh Ri ta bung x cng hnh ca s b th y. Cuc sng ca ta, bm chp vo ngoi cnh, L v ngha, nh con voi ang tm nc. Nu qu v c th khi tm hoan h mnh lit nh khi qun chiu li ch v vn ca vic b th cng nh pht khi s s hi trn ngp khi ngh v cc khim khuyt ca tnh keo bn th thi rng lng s n vi qu v mt cch t nhin. [369] Do , hy khi ngh b th tt c cho nhng ngi khc vo giai on cui ca vic nui dng lng bi mn hoc khi kt thc vic qun chiu nhng cu chuyn v cuc i ca c Pht, ch B-tt v vv... Nhp B- Hnh Lun dy cch thc hin iu ny:1 Ta s b th m khng cm thy mt Thn th ta v ti sn ca ta Cng nh trn c cng hnh qu kh, hin ti v v lai V li lc cho c mi loi chng sinh. Qu v ch tm vo ba vt: thn th, ti sn v gc r cng hnh ca qu v v mt cch tinh thn b th cho tt c chng sinh. Nu qu v on dit lng tham xem mi th l ti sn ca ring v lin tc to duyn cho chnh mnh thi b th tt c cho tha nhn th qu v s c gi l B-tt. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:2 Tt c nhng th ny l ca ngi Ta khng t ho rng chng thuc v ta. K no thng xuyn c ngh kinh ngc ny

1 2

BA196 BCA: 3.10. BA197 PS: l.llcd-12; D3944: Khi 219a6.

189

V noi theo phm cht ca c Pht ton ho c gi l mt v B-tt c Pht ng ti cao bt kh t ngh thuyt. Hin nay, v quyt tm ca qu v cha chn chn v cn yu t nn qu v cha thc s b th xng tht mnh {thn th} vv... mc d l trong ngh, qu v b th thn qu v cho mi chng sinh. Tuy nhin, theo B-tt Hc Lun, nu qu v khng tu tp thn th v i sng ca qu v bng ngh th qu v s khng th quen vi vic ny v nh th, s khng th b th thn th v i sng ca qu v. Do , hy tu tp ngh b th ny ngay t by gi. Nu qu v s dng thc phm, y phc, nh ca vv..., m qu v thnh tm b th cho tt c chng sinh v qu v lm nh vy v lng tham cho li ch c nhn m qun i ngh: Ti s s dng chng v li ch ca ngi khc th qu v phm trng gii {vi phm nng}. Nu qu v khng khi lng tham nhng li qun ngh ch trng n tt c chng sinh hoc nu qu v s dng cc tin ch cho mt c nhn c th v lng bm chp th qu v phm phi khinh gii {vi phm nh}. [370] V cc ti sn vt cht m qu v b th cho ngi khc, Btt Hc Lun cho rng1 khi qu v s dng cc th ny v t li khi thc hon ton rng chng l ti sn ca ngi khc th qu v ang n cp v khi tng gi tr t n mc y th qu v phm nghch ti trong bit gii thot gii. Tr li cho vn ny, mt s ngi li ni rng bi v qu v b th thc phm vv... ca mnh cho tt c chng sinh, th tng gi tr mt phn ca mt ngi s khng th no y c v nh th qu v khng phm nghch ti. S ngi khc ni rng iu ny khng ng bi v qu v b th ti sn ca qu v nh mt tng th cho tng chng sinh mt. Mt s ngi na l lun

BA198 iks-samuccaya Vaidya 1961b: 79; D3940: Khi 80b3-4.

190

rng mc d vic b th cho tha nhn ca qu v din ra trong ngh, nhng c nhn cc chng sinh khng s hu cc ti sn ny nn chng phm nghch ti. n chnh ca li tuyn thuyt ny trong B-tt Hc Lun l qu v phm nghch ti (vi gi thit rng yu cu i vi tng gi tr c tha mn) khi qu v thnh tm b th thc phm vv... cho mt chng sinh v ngi ny bit c iu ny, s hu thc phm c b th nhng ngay lc qu v li tim dng ca b th cho mc ch c nhn. Do , lp lun ca nhng ngi khc l sai. S khng c sai st trong vic s dng mt s ti sn ca chng sinh khc nu trong lc s dng cc ti sn ny, qu v ngh Ti lm nh vy v li lc ca h. B-tt Hc Lun dy rng:1 S khng phm ti nu khi s dng ti sn ca ngi khc ngi c ngh rng: Ta ang chm sc cho thn th ta vn do ngi khc s hu vi cc ti sn ny vn do ngi khc s hu. Cc n l khng c ti sn vt cht ring m sinh tn. C th qu v ngh: Ti phm ti v sau khi b th cc vt dng ny cho cc chng sinh, ti s dng chng m khng c php ca h. B-tt Hc Lun dy rng:2 Mt ngi ti t lm vic cc nhc thay cho ngi ch c th s dng vt dng ca ch m khng xin php khi tm thc ca ngi ch khng r rng do bnh tt vv... m khng b phm ti.

1 2

BA199 Ibid.: Khi 80b4-5. BA200 Ibid.: Khi 80b5-6.

191

ng lm mt tn tm v ngh rng: B th tt c bng ngh trong khi khng thc s b th mi th cho chng sinh cng ng ngha vi ni di, v do , l khng c thc cht. B-tt Hc Lun dy rng:1 Mt s ngi gn gi vi mt v B-tt tu tp {b th} theo cch ny s khng th hiu bit thu o v sinh ra mt tn tm. iu ny tht khng xc ng bi v h qu quen thuc vi mt ngi, vn c hnh b th v i v tuyt vi. [371] Vic h ng vc phng php tu tp ny l sai tri. (c) Phn loi b th Phn ny c ba ni dung: 1. Cch thc mi ngi nn tu tp 2. Phn loi b th theo hnh gi c th 3. Phn loi b th thc th (Chng 9-10) (1) Cch thc mi ngi nn tu tp Nhip i Tha Lun ca ngi V Trc dy rng qu v phi tu tp hnh b th kt hp vi su phm tr ti thng sau. Nn tng ti thng (1) c ngha l qu v tu tp hnh b th trn c s s B- tm; v d nh qu v hnh ng sau khi c thc y t ng c ca tm B-. Cc vt b th ti thng (2) mt cch tng qut c ngha l qu v b th tt c nhng g c th cho, v thm ch khi tin hnh cc hnh vi b th c th, qu v khng t b ngh b th tt c. Mc ch ti thng (3) l khi qu v b th cho mi chng sinh v hnh phc tc thi v li ch ti hu ca h. Phng tin thin xo ti thng (4) l khi vic b th thm nhun tu gic siu phm khng phn bit {phi danh nh}; cc v B-tt mi tu tp nn xem y l tu gic hiu bit s thiu vng t tnh ca cc s vt {cc php}. Hi hng ti

BA201 Ibid.: Khi 80b6-7.

192

thng (5) c ngha l qu v hi hng cng c b th hon thnh gic ng. Thanh tnh ti thng (6) c ngha l qu v on tr c phin no chng {cc chng ngi do phin no gy ra} ln s tri chng {cc chng ngi do hiu bit gy ra}. Trong Bt Thin Tng Bt-nh Ba-la-mt-a Kinh1 dy rng qu v phi tu tp hnh b th trong mi lin h vi su Ba-lamt. V d nh khi qu v b th Php, uy lc s cc k ln nu qu v tu tp c su Ba-la-mt-a. Qu v c gii hnh khi qu v khng mnh vng vo cc mi bn tm ca cc bc Thanh Vn v Duyn Gic. Qu v c nhn nhc khi chu bt k gian kh no trong lc cu mong cc phm tnh ca ton tr v khi qu v chu nhn nhc lc b ngi khc ngc i. Qu v tinh tn khi khao kht mong cu s tng trng mi ca c b th. Qu v c thin nh khi cng hin cho s vin mn ton gic cng c m qu v nui dng bng nht tm khng b trn ln vi cc mi bn tm ca Tiu Tha. V qu v c tr hu khi hiu bit rng ngi b th, vt b th v ngi c b th cng u ta nh tr huyn thut.2 (2) Phn loi b th theo hnh gi c th Ni chung, cc B-tt ti gia b th ca ci vt cht v cc B tt xut gia b th gio php. [372] B-tt Gii Kinh dy rng:3

Skt. Aa-shasrik-prajpramit, ngha l Kinh Bt-nh Ba-la-mta 80,000 cu tng. y l tc phm ca ngi S T Hin (skt. Haribhadr). 2 Cch thc chung m nhng hnh gi ti gia ln xut gia tu tp c hai phng din. Phng din u cp n su phm tr ti thng. Phng din th nh l phng thc m trong vic tu tp b th s bao gm tt c cc Ba-la-mt-a khc. Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. C9. P272. Wisdom. 2008. 3 BA202 Trch dn ca Bodhisattva-prtimoka-catuka-nirhra-nmamahyn-stra {B-tt Gii T Vin Mn i Tha Kinh} D248, t trong iks-samuccaya Vaidya 1961b: 80; D3940: Khi 81a7-b2.

193

Ny X-li-pht, B-tt xut gia ch ging mt on k bn dng cng c cng c vt xa hn B-tt ti gia cng dng cc ci Pht trang ph y chu bu, nhiu nh ct sng Hng ln cc v Nh Lai, A-la-hn, Pht ton gic. Ny X-li-pht, Nh Lai khng cho php nhng ngi xut gia b th ca ci vt cht. B-tt Hc Lun ni ch ca c Pht y l cc b th vt cht s tr thnh chng ngi cho vic tu hc v cc vic tng t. Ngi xut gia b cm khng c b th ca ci vt cht m h c c nh lao ng, nhng h phi b th chng nu h nhn c nhiu ca ci nh tr lc ca phc c trc y v khng c lm ngn tr cng hnh ca h. Sha-ra-wa (Sharaba) cng ni rng: Ta khng ni vi ngi v li ch ca vic b th m ta ang ni vi ngi v cc khim khuyt ca tnh bn xn. Tht khng vui cht no khi nghe thy rng ngi xut gia lm tn hi gii hnh ca mnh v c gng cng cc kim ca ci vt cht m b th. (3) Phn loi b th thc th Phn ny bao gm ba ni dung: 1. Php th {tib. } 2. V y th {tib. } 3. Ti th {tib. } (Chng 9-10) (a) Php th Php th l cc ging dy gio php ti thng mt cch khng sai st, ging dy cc ngh thut v cc mn tng t (cc ngh nghip th tc trong sch v thch hp hc) v khuyn bo 194

ngi khc tun th gii lut cn bn. (b) V y th V y th l bo v chng sinh khi s hi v con ngi, nh cc v vua v cc tn n trm, khi s hi cc chng sinh phi nhn, nh s t, cp, c su, v khi s t i, nh nc v la chng hn. (c) Ti th Phn ny c ging gii theo hai ni dung: 1. Ti th thc th (Chng 9-10) [373] 2. Ti th ch qua ngh (1) Ti th thc th Phn ny bao gm ba ni dung: 1. Cch ti th (Chng 9-10) 2. Phi lm g nu qu v khng th b th (Chng 10) 3. Cc bin php i tr cc chng ngi ngn tr b th (a)) Cch thi hnh ti th on ny bao gm bn mc: 1. Nhng ngi nhn b th 2. ng lc b th 3. Cch b th (Chng 10) 4. Nhng vt b th (Chng 10) (1)) Nhng ngi nhn b th C mi i tng: (1) nhng ngi bn v ngi thn gip qu v, (2) nhng k th hm hi qu v, (3) nhng ngi bnh thng khng gy hi m cng chng gip qu v, (4) nhng ngi c phm cht tt, c gii hnh chng hn, (5) nhng ngi c khuyt im, phm gii chng hn, (6) nhng ngi c vai v thp hn qu v, (7) nhng ngi ngang bng qu v, 195

(8) nhng ngi c vai v cao hn qu v, (9) nhng ngi giu c v hnh phc, v (10) nhng ai khn kh v bn cng. (2)) ng lc b th Bao gm hai phn: 1. Loi ng lc i hi 2. Loi ng lc cn loi b (a)) Loi ng lc i hi ng lc ca qu v phi nn c ba thuc tnh: (1) s tp trung vo mc ch, ngh rng: Trn c s ca vic ny, ti s hon tt tu tp b th Ba-la-mt-a vn l mt tin cho gii thot v thng; (2) mt s tp trung vo vt b th, ngh rng: Ngay t u, mt B-tt cho i tt c vt dng s hu cho cc chng sinh; do , ca ci vt cht m ti ang b th thuc v ngi khc nh th h ang nhn vt u thc v (3) mt s tp trung vo ngi nhn b th, ngh rng: Bi v nhng ngi ny, du c hi xin b th hay khng, u em n s hon tt cho b th Ba-la-mt-a ca ti cho nn h l thy ti. Ba-lamt-a Tp Lun dy rng:1 Khi c ngi n xin vt g to tin cho ton gic, Cc B-tt xem tt c s hu u thuc v ngi khc, B th nh s giao ph V xem ngi nh v thy. V vic b th vt ring l, hy thu hiu chi tit trong ng T Vn Kinh (Subhu-paripcch) v Ba-la-mt-a Tp Lun v ng lc ca s tp trung ln mc ch b th ca qu v, vn l t tng Ti s b th vt ny v mc ch ny hay n. V ng lc ca s tp trung ln ngi nhn c gii thch bn

BA203 PS: 1.55; D3944: Khi 221a7-bl.

196

trn, th qu v nn p dng n trong mi tnh hung b th; v vy, l ng lc chung. [374] Cc ng lc c th, s hnh thnh khi qu v b th cho ngi gy hi mnh lc m qu v xc lp mt thi yu thng; khi b th cho nhng k au kh m qu v xc lp mt thi t i; khi b th cho nhng ai c nhiu phm cht tt p m qu v xc lp thi hoan h ; v khi b th cho ngi gip qu v m qu v xc lp thi v t. Hn na, qu v phi c tm bnh ng i vi tt c ngi nhn, hy b th cho chng sinh, chng hn nh nhng ngi cu xin v vv..., mi kt qu cng c ca vic b th, v c bit, l hy c lng bi mn vi cc ngi nhn ang c hon cnh khn kh. Ngi Nguyt Xng dy rng: Mt khi vic b th khng c keo bn Ngi cho phi b th mt cch bi mn Vt cho phi i vi tm bnh ng Cho c ai cao c hoc thp hn. Qu ca vic b th nh th ng thi n cho ngi ln ta . Thnh chng tn dng c b th khng keo bn Cho nhng ngi cu tm b th. V Tn Dng Cng c V Lng dy rng:1 Thm ch khi mt s gp k khn cng v thp km H chng quan tm v, v tham nhiu thnh qu Nn tm n ngi nhn b th c phm cht tt cao. H c mt ng lc ct li;

BA204 Guparyanta-stotra, D1155: Ka 197a4-5.

197

Pht dy d l nhng ngi cho, H cng ging nh nhng ngi nhn. Do , hy gi tn tm t lng bi mn M b th cho cc ngi hi xin. (b)) Nhng ng lc cn b loi tr 1. ng lc tin vo t kin. Khng c ng lc ny c ngha l qu v khng b th trong lc ngh rng: B th chng c li lc g c, Vic cng t mu nguy hi l tn gio, Ti ang b th bi v ti t p dng iu tt v li lc hoc: Ch ring vi s hon tt b th, ti s thot khi cc bm chp th tc v siu th. 2. ng lc kiu mn. Khng c ng lc ny c ngha l qu v khng khinh r ngi xin, qu v khng tranh ua vi ngi khc v sau khi b th u g , qu v khng ngh mt cch kiu mn rng: Ta rng lng bit bao, chng ai c th lm c nh vy. [375] Nghip Chng Thanh Tnh Kinh (Karmvaraa-viuddhistra) gii thch rng khi phm phu b th, h mt nim tin ni nhng ngi keo kit, bi v tm sn hn v v s b ti sinh vo a ngc, nn, iu ny gy chng ngi cho vic b th. Khi nhng phm phu ny tr gi gii lut, h ni xu nhng ngi phm gii, do , h mt nim tin ni nhiu chng sinh v s a sinh vo ci thp bi s mt nim tin ny; v khi nhng phm phu ny tu hnh nhn nhc v nhng php tng t, h gim pha nhng k khng nhn nhc v nh vy, gy chng ngi cho vic tr gii ca chnh h vv....

198

Do , qu v phi lm theo li dy ca Tn Dng Cng c V Lng {skt. Guparyanta-stotra}:1 Vo lc nhng ngi khc hc theo ngi, tht l hin tr ngi chng t cao; Ngi ca ngi v knh trng nhng ngi c cht phm hnh p Ngi v hun tp c nhiu phm cht tt, ngi cng nm bt ngay c mt khuyt im nh trong chnh hnh vi mnh. 3. ng lc v s hu thun. Khng c ng lc ny c ngha l qu v khng b th vi hy vng c tn dng hay c danh ting. 4. ng lc ca s nn ch. Khng c ng lc ny c ngha l sau khi qu v b th th tr nn hoan h thm ch hn c lc trc khi hnh ng b th, lng qu v trn ngp nim tin v sau chng hi tic g sau khi b th; v ngay c khi qu v nghe v hnh b th v lng ca B-tt, qu v chng nn lng m cn tng thm hng khi v khng xem nh chnh mnh. 5. ng lc ca s lnh m. Khng c ng lc ny c ngha l qu v b th vi lng bi mn khch quan, v t i vi k th, b bn v ngi thng. 6. ng lc mong c bo p. Khng c ng lc ny c ngha l qu v khng b th vi hy vng ngi nhn b th s gip qu v nhng bi v qu v thy nhng chng sinh ny khng c hnh phc, b thiu t bi la dc, khng c kh nng thot kh v bm sinh khn cng.

BA205 Ibid.:Kal97b3.

199

7. ng lc mong thnh qu. Khng c ng lc ny c ngha l qu v khng hy vng v thnh qu ca mt thn ngi tt v giu c trong cc kip sau nhng qu v b th bi v qu v thy rng tt c cc s vt cu hp {php hu vi} u khng c t tnh nhng li c th dn n gic ng v thng. iu ny khng ngn tr qu v d on cc hu qu ngn hn nhng khng cho qu v ly thn ngi v ca ci trong kip lun hi lm mc ch.[376] Bnh cnh cc ng lc ny, qu v phi b th m khng c ng lc v sinh nhai sai tri, theo , qu v ngh rng Nu ti b th, th ngi lnh o vv... s xem ti nh mt ngi rng lng v ti s c tn trng. ng b th v s rng mnh s ngho hoc vi ng lc la o ngi hi xin b th. Hy b th khi qu v khng b phn tm, khng c tm on ght hay sn hn. Hy b th khi qu v khng trong tm trng nn lng do cc hnh vi sai tri ca ngi hi xin b th. Ngay c khi qu v thy khuyt im ca k di gt qu v vv..., ng b th vi ng lc tuyn co nhng sai st ny cho ngi khc. Cui cng, hy b th vi nim tin khng th lay chuyn c l mi hnh ng b th ring r s lm khi pht mt hu qu ring r.

200

201

Chng 10: Cch Thc B Th

(3)) Cch thc b th (a)) Dng b th nn trnh (b)) Cch thc b th (4)) Cc vt b th (a)) Gii thiu vn tt vt b th c v vt khng c b th (b)) Gii thch chi tit vt b th c v vt khng c b th (1)) Gii thch chi tit v vt ni thn {cc chi tit ca thn th} khng c b th (a)) B th khng thch hp v phng din thi gian (b)) B th khng thch hp v phng din mc ch (c)) B th khng thch hp v phng din ngi xin b th (2)) Gii thch chi tit v vt bn ngoi {vt ngoi thn} c v khng c b th (a)) Cch thc khng b th vt bn ngoi (1)) B th khng thch hp v phng din thi gian (2)) B th khng thch hp v phng din vt cho (3)) B th khng thch hp v phng din ngi {nhn b th} (4)) B th khng thch hp v phng din vt cht (5)) B th khng thch hp v phng din mc ch (b)) Cch thc b th vt ngoi thn (b)) Phi lm g nu khng th b th 202

(c)) S dng bin php i tr chng ngi trong vic b th (1)) Chng ngi khng quen b th (2)) Chng ngi ti sn sa st (3)) Chng ngi tham chp (4)) Chng ngi khng nhn thy mc tiu (2) B th thun ty bng ngh (d) Tm tt (3)) Cch thc b th Phn ny c hai ni dung 1. Dng b th nn trnh 2. Cch thc b th (a)) Dng b th nn trnh Hy b qua mt bn mi ba cch thc b th sau bi v chng cn c loi tr: (1) khng b th ngay m ch b th sau khi chn ch; (2) b th di p lc; (3) b th sau khi t mnh tham gia cc cng vic khng ph hp c v phng din gio php ln cc phng thc th tc; (4) To trc mt cam kt rng ta s b th bao nhiu y ny nhng sau li b th vi s lng t hn hoc phm cht km hn; (5) b th nhn li iu mnh mong mun; (6) b th tng phn trong khi c th b th tt c trong mt ln; (7) nh l ngi cai tr, th ngi phi ngu hay con ci ca ngi khc m vn mnh bt cc; (8) dng p lc ly ca ci ca cha m, ti t vv... ri b th cho nhng ngi khc; (9) b th bng phng php m n s gy tn thng cho ngi khc; (10) thu dng ngi khc thc hin vic b th trong khi mnh khng lm chi c; (11) b th trong lc ch trch hay khinh mit ngi xin b th, trong lc qu v ang gin tip ch trch v c khinh th vi ngi hi xin hoc trong lc qu v lm ngi nhn s hi vi nhng li ni 203

kh nghe; (12) b th trong lc qu v ang phm cc gii lut do c Pht rn cm v (13) khng b th khi va to c ca ci m ch b th sau khi tch ly chng trong mt thi gian di. [377] Tht vy, cc B-tt xem vic b th ca ci m qu v tch tr l sai tri, nhng khng c g sai tri khi b th ngay lc va c chng. Bi v chng c thm cht cng c no trong vic tch ly ca ci ri b th ngay trong mt ln, v bi v qu v khc t nhng li cu xin b th trong lc qu v ang tch tr ca ci; ri qu v cm thy ray rt v c khi li b th cho ngi khng c nhu cu hi xin. Nhng im nu trn, cp trong B-tt a, rt quan trng bi v qu v c th thy rng trong sut qu trnh tch tr ca ci, qu v gy ra nhiu phin no nh tnh bn xn vv..., rng rc ri trong vic bo v ti sn tr thnh mt chng ngi cho nhiu thin hnh v thng thng l qu v s nh mt chng vo mt lc no v cui cng s khng cn c th b th c na. (b)) Cch thc b th Trc tin, hy n n ci vi v mt rng r ri mi cho mt ngi nhn bt k, th hin s knh trng bng li l chn tht. Hy b th bng chnh i tay ca qu v, vo lc thch hp m khng lm thng tn ngi no ht v chia s ni thng kh ca kh khn bt k. Kt qu ca nhng hnh ng ny c m t trong Gi Phm:1 Bng tm lng t thin c bi mt thc phc v, ngi s nhn c s phc v t nhng ngi khc, nh thn nhn

BA206 Satyaka-parivarta (ngha l Ngi Thuyt Chn L thuc chng th t ca Arya-bodhisattva-gocaropaya-visayavikurvananirdea-nama-mahayana-sutra (dch l: B-tt Hnh Cnh Bin Hin Phng Tin Gii i Tha Kinh) D146: Pa 112b2-3.

204

ca ngi chng hn; vi s b th bng chnh i tay ca mnh, ngi s c c nhng ngi phc v ngi; vi s b th vo thi im thch hp, ngi s thnh tu mc ch ca mnh ng lc. V li na: Bng tm lng t thin khng gy tn thng bt k ai, ngi s c c ca ci n nh; vi vic b th trong lc chu ng iu khng thoi mi, ngi s c c nhng ngi bn ng hnh thn thuc. Vi Diu Php Bu Lun ca ngi Th Thn thuyt rng t vic lm t thin bng chnh i tay ca mnh, qu v s nhn c lng ca ci to tt. Vi Diu Php Bu Lun T Thch gii thch rng ca ci n nh c ngha l nhng ca ci khng b ai xm phm v khng b la vv... hy hoi. [378] Hn na, c mt cch thc gip nhng ngi khc tr nn rng lng. Nu qu v c mt s ca ci, hy n nh cc ngi keo kit, cha tng b th, d ch mt vi ln. Vi thi hoan h v th gin, hy dn dt h nh sau: Ti thc s c mt s lng ln cc ti vt. Ti mong c mt s ngi n hi xin ti hon thin b th Ba-la-mt-a. Do , nu ngi c gp nhng ngi hi xin, th thay v quay lng i v chng b th g, hy ly ti vt ca ti b th cho h. Hoc hy dn h n vi ti v hy hoan h vi s rng lng ca ti . Vic ny khng lm hao ht ti sn ca cc ngi keo kit ny v h s hoan h thc hin li yu cu ca qu v. Theo cch thc ny th h gieo mt ht ging loi b tnh keo kit. Bng cch thc t t lm quen vi hnh ng ny, h s cho i mt t ti sn ca mnh v bt tham chp mt cht. Ri c nh th, s gim thiu tham chp ca h s ln mc thng thng, c nh th, h s bt tham chp rt ln. Nh l thng l, hy b th nhng th m qu v s hu cho nhng ai nh l thy tr tr, thy, cc hc tr v bn b, 205

m vn l nhng ngi tham chp nhiu v khng th b th, v b th cho nhng ai khng nh th nhng li chng c g b th, v sau khin cho h cng dng cho tam bo thay v qu v t lm. Hnh ng ny ca qu v s to ra rt nhiu cng c. N ha gii cc phin no ca mt s ngi, p ng nguyn vng thc hnh gio php trong s tha nhn, tp hp mi ngi li chung quanh qu v v gip h tinh tn. Tng t vy, nu qu v khng c ti sn ring th qu v c th to dng ti sn bng mt ngh tay chn hay mt cng vic ri b th n i. Hoc qu v c th k cho ngi khc nghe mt cu chuyn o, trong thm ch nhng ngi cng inh hay au kh cng mong mun c b th. Hoc l t a nhng k xin b th n nh cc ngi giu c v c tn tm v gip t chc b th trong phm vi m qu v c th. Li na, khi phn loi ti vt b th, hy b th nhng th tt trc v b th tt c cc ti vt dng cho mc ch thin nguyn. (4)) Vt b th Phn ny c hai ni dung: 1. Gii thiu vn tt vt b th c v vt khng c b th 2. Gii thch chi tit vt b th c v vt khng c b th (a)) Gii thiu vn tt vt b th c v vt khng c b th Ni tm lc, cc B-tt nn b th tha nhn nhng vt dng c th mang li ngay lp tc cc xc cm th v m vn khng c cc nguyn nhn gy ra s ti sinh au kh v s mang ch li ti hu cho h, do vic hoc l xo sch ti li ca h hoc t h vo vi cng c. Ngay c khi nhng th vt ny khng tc khc mang li hnh phc, cc B-tt vn nn b th nu chng mang li li lc sau cng. Cc B-tt khng c b th nhng 206

vt gy au n tc khc v cui cng gy tn hi hoc nhng vt em li s th v trc mt nhng cui cng li gy tn hi. (b)) Gii thch chi tit vt b th c v vt khng c b th Phn ny c hai ni dung: 1. Gii thch chi tit v vt ni thn c v khng c b th 2. Gii thch chi tit v vt ngoi thn c v khng c b th (1)) Gii thch chi tit v vt ni thn c v khng c b th Mt khi qu v hiu r v cch m nhng vt ni thn khng c dng b th, qu v s bit c ngha ca iu tri ngc: nhng g m qu v nn b th. Do , trc tin, ti s ging v vt khng dng b th. C ba : 1. B th khng thch hp v phng din thi gian 2. B th khng thch hp v phng din mc ch 3. B th khng thch hp v phng din ngi hi xin vt th (a)) B th khng thch hp v phng din thi gian Ngay t lc u, cc B-tt b th cho mi chng sinh thn th ca cc ngi vv... mt cch thc hon ton chn thnh. Tuy nhin, d qu v c th c yu cu, th ng b th nhc thn mnh vv... cho n khi no qu v pht trin c thi i bi. Ri qu v s khng phi tuyt vng trc ni kh khn khi c yu cu b th nhng vt ny. B-tt Hc Lun dy rng:1 u l s tinh tn khin ngi nn ch? l khi mt ngi c sc lc nh b li m nhim hnh ng nng n

BA207 iksamuccaya Vaidya 1961b: 79; D3940: Khi 34a2-3.

207

hoc m rng trong mt thi gian di; hoc l khi nhng ai c tn tm cha hon ton chn mui li m nhim nhng thao tc kh khn, chng hn nh b th tht da ca mnh v vv.... Mc d nhng B-tt mi bt u ny b th thn th mnh cho tt c mi chng sinh, h vn n trnh vic s dng thn th khng ng lc. Nu khng th h s tuyt vng khi c nhng chng sinh n hi xin b th tht da ca h v nh th, lm tiu tn v lng kt qu tt do vic phung ph ht ging B- tm ca h. [380] Do , H Khng Bo Vn Kinh {Kinh hi v bu vt t h khng} dy rng:Cc c nguyn cha ng lc l hot ng ma qu . Nhp B- Hnh Lun cng dy rng:1 ng b th thn th ca ngi khi lng bi mn cha thanh tnh. Bng mi gi, hy th thn t mc tiu cao c trong kip ny v nhng kip v sau. (b)) B th khng thch hp v phng din mc ch ng b th thn th qu v cho mc ch nh nhoi. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 ng hi thn v l do vn vt N dng cho tu tp gio php ti cao Theo cch ny ngi s nhanh chng hon thnh mc ch ca cc chng sinh. Khi t trong tm nhn v mnh, qu v khng cn cc chng ngi b th bao gm keo kit v vv... v khi t trong tm nhn v tha nhn, {qu v} c mt mc ch v vic thnh tu

1 2

BA208 BCA: 5.87. BA209 BCA: 5.86.

208

cc mc tiu ca nhiu chng sinh cn m mc ch ny vn to tt hn vic thn th ca qu v, th ng b th thn th v vv... nu c hi xin. Khi qu v c yu cu b th thn th vv... cho nhng mc ch sai tri, nh git chc chng hn, vn lm nguy hi qu v v ngi khc th hy ng b th n du ch l tm thi. (c)) B th khng thch hp v phng din ngi hi xin ng b th tay chn vv... cho cc c thn hay cho k b c thn nhp yu cu vi ch tm gy hi bi v iu ny s gy tn thng cho h. ng b th khi ngi in hay ngi c tm thn khng n nh yu cu bi v nhng ngi ny khng tht tm yu cu v cc i hi ca h khng ng quan tm. Chng nhng s chng phm gii nu khng b th cho h m s phm gii nu b th. Ty duyn, ngoi nhng trng hp trn qu v nn b th thn th mnh nu c yu cu. Ngoi ra, c hai cch thc b th thn th: (1) Cht t tay chn ri b th hon ton v (2) T giao np mnh tm thi cho ngi khc lm n bc chng hn vin thnh mc ch tn gio ca h. (2)) Gii thch chi tit vt bn ngoi thn c v khng c d ng b th Phn ny c hai ni dung: 1. Cch thc khng b th vt ngoi thn 2. Cch thc b th vt ngoi thn (a)) Vt ngoi thn khng c b th Phn ny c nm :[381] 1. B th khng thch hp v phng din thi gian 2. B th khng thch hp v phng din vt th 3. B th khng thch hp v phng din ngi nhn 4. B th khng thch hp v phng din vt cht 5. B th khng thch hp v phng din mc ch 209

(1)) B th khng thch hp v phng din thi gian Mt v d ca hnh ng ny l b th cm sau ba tra cho ngi xut gia hay ngi th gii mt ngy. (2)) B th khng thch hp v phng din vt th Vic b thi; khng ph hp v phng din vt th chng hn l b th thc n v thc ung tha cho mt ngi gi gii; b th thc n v thc ung b nhim, dnh phn, nc tiu, nng ming, nc mi, b nn ra v mu m; b th ti, hnh, tht, ru hoc n ung b dnh nhng th ny cho nhng ngi c nhng th ny hay ang gi gii cm dng nhng th ny, mc d h c th cng mun dng nhng th ny; b th mt a tr, mt ngi n bc hoc nhng i tng tng t ngay c khi qu v gii thch r ngha ca vic b th v nhng ngi ny vui v chp thun theo yu cu ca mt ngi m qu v khng a thch, ca ma qu , yu tinh, cho k thch gy g, k v n hay ng tr; b th thc n ung khng tt lnh v ngay c b th thc n ung tt lnh nhng vi s lng khng iu cho ngi bnh; b th thc n thm ngon khi c yu cu ca nhng ngi cc k tham n vn no ri; v b th kinh in cho nhng trit gia ngoi o thch thng mi, ang tm ch ch trch, hoc khng mun hc hi ngha ca kinh in. l cch thc din t trong B-tt a.1 Hy tm hiu thm chi tit trong Quyt nh Yu Lun (Vinicaya-sagrahai):2 Nu ngi b th mt bn kinh vn Pht gio y theo yu cu ca nhng ngi c tr tu non km th ngi

1 2

BA210 Bbh, Wogihara 1971:126; D4037: Wi 68b4-5. BA211 Vinicaya-sagrahai D4038: Zi 39a3-b2. {tn khc Yogcary-bhmi-niraya-sagraha tc Du-gi Hnh a nh Hp Lun}.

210

phm gii. Nu ngi xin thnh kinh t ngi khc ri b th cho h th ngi cng phm gii. Nu ngi b th nhng lng ngh rng ngi c th khu gi s hng th ni h hoc khin h hnh tr gio php thm diu th ngi s khng phm gii.[382] Nu ngi b th mt bn vn gio thuyt di tr hay mt tp lun do nhng trit gia ngoi o son tho cho cc chng sinh c tn tm sau khi ngi in chp n ra hay t cun sch m ngi sn c hay xin c ca nhng ngi khc th ngi phm gii. Cc B-tt xa b kinh vn ca cc trit gia ngoi o m h s hu v in chp kinh Pht hoc phi nhn thc rng kinh vn ngoi o khng h c thc cht, phi thng bo r rng cho ngi khc bit hay tt hn l xa b chng i v in chp cc kinh Pht. Nu c ngi hi xin qu v, mt v B-tt, mt xp giy trng d nh in chp kinh th qu v phi hi: Ngi nh lm g vi xp giy ny. Nu cu tr li l Ti s dng n vo mc ch thng mi v l xp giy m qu v d nh dng in chp kinh th khng nn b th. Nu qu v c mt khon tin tng ng vi tr gi xp giy th hy b th {s tin} cho ngi ta. Nu khng s tin tng ng vi lng giy v khng th b th tin ln giy, th qu v s chng phm gii. Nu qu v khng nh dng chng giy trng cho mt mc ch tn gio, th s tht l vui sng khin chng giy c tr nn hu dng qua vic b th n i. Cng ging vy, ngi s khng phm gii nu khng p ng li hi xin b th chng giy xut pht t tham vng chuyn ti mt quyn sch c ni dung tht s xu xa. Cng cng nh th cho trng hp c ngi xin giy in chp mt ni dung xong xnh. Nhng hy thc rng qu v s phm gii nu t khc li yu cu ca mt ngi mun in chp mt bn vn c ni dung cao thng. 211

(3)) B th khng thch hp v phng din ngi nhn b th Mt v d v b th cho ngi nhn khng thch hp l vic b th mt kinh vn theo yu cu ca mt ngi trong khi qu v vn mong mun tm hiu vn bn ny qu v vn cha nm c mc ch ca vn bn nhng khng cn b dnh mc ca s keo kit. L do v sao vic cho ny li khng thch hp c nu ra sau y. B th gio php ny l nhm vo bt k trong ba mc ch: (1) Loi b tnh keo kit (2) hon tt vic i hun tp tu gic ti thng v (3) vin thnh mc tiu ln lao ca nhng ngi khc. Nh vy, nu qu v khng b th th qu v vn c th hon thnh hai mc ch cn li trong khi, nu b th, hai mc ch ny s khng cn c thc hin na. [383] Qu v khng cn thc hin mc ch th nht v trong trng hp ny, qu v khng cn tnh bn xn nn chng cn loi b phin no ny. Nu qu v khng b th th qu v s thy s hun tp tu gic ti thng s tng trng trong lc, nu b th th s tng trng s khng bng. Hn na, nu qu v khng b th th qu v s thnh tu c s hun tp tu gic ti thng v li lc v hnh phc ca ton b chng sinh v nh vy, qu v s c th mang hnh phc n cho ngi hi xin cng nh tt c cc chng sinh khc. Trong khi nu qu v b th th ch c mt chng sinh c hnh phc m thi. Cc mc ch ln, nh u c cp theo cch thc ny trong B-tt a.1 Nhp B- Hnh Lun cng dy rng:2 ng b ci ln v ci nh. Do , y khng ch c vn khng phm gii nu khng b th.

1 2

BA212 Bbh, Wogihara 1971:126-127; D4037: Wi 68b6-69a6. BA213 BCA: 5.83c.

212

Cch thc t chi b th l trnh dng t ng th l, nh: ta s khng b th vt y cho ngi m thng bo bng phng tin thin xo ri mi ngi i. Phng tin thin xo c ngha nh sau. Trc ht, vi tm thanh tnh, cc B-tt cng dng mi vt s hu cho tt c ch Pht v ch B-tt mi phng. y cng ging nh cch thc cc t kheo gi tng y v cc vt dng tng t v ring ra trong ngh cho thy tr tr hay s ph ca h. Bi v cc t kheo cng dng tng y nh vy nn mc d h dnh vt dng s hu nhng li c gi l cc B-tt sng trong gia nh tn gi1 v dt khot l c cng c tng trng v lng. Sau , cc B-tt gi vt dng s hu ca mnh lm tin nh th dnh cho ch Pht v ch B-tt. Nu c k hi xin v nu vt dng y thch hp cho k ny th B-tt s b th vi ngh Ti khng c vt dng s hu no m ch Pht v ch B -tt li khng b th cho mi chng sinh. Nu vt dng y khng thch hp b th, th tu theo cc vt dng c ca h c cng dng ln ch Pht v B-tt theo cch thc tng t nghi thc nhn vt dng s hu ca mnh, cc B -tt thng bo cho ngi xin bit tnh trng v ni vi t ng du dng Ny thin nhn ca ti, vt ny thuc v ngi khc. y khng phi l th m ta c th b th cho ngi. Hoc cch khc l B-tt c th b th s tin gp hai hay ba ln tr gi cun sch m h t chi b th cho ngi xin. [384] Trong mi trng hp, th ngi xin b th s ngh v B -tt nh sau Khng phi l lng tham chp ngn ngi ny b th cun

BA214 Cc B-tt sng trong gia nh tn gi ngha l cc tng s thuc truyn tha c xc nh do bi vic t b th tc trong {gia nh } mi thnh vin ch c mt b y bt c tu tp nhng iu h nn tip thu v trnh nhng g h nn xa b.

213

sch cho ta; ng y khng c quyn b th cun sch ny. Hnh ng ny l s rng lng ca ngi khn ngoan. (4)) B th khng thch hp v phng din vt cht Mt s v d cho vic b th khng thch hp v phng din vt cht l b th cha m; b th cc thc n ung c su b; b th v, con, n bc vv... m qu v cha bo trc hay bo trc nhng h khng ng ; hoc b th v, con l nhng ngi thuc loi quen vi s tin nghi. Mc d qu v khng nn b th v, con vv... phc v cho ngi khc, ti bao gm cc b th ny vo nhm vt cht v b th vt cht l hnh thc b th c nht mnh nht. Quyt nh Yu Lun dy rng ngay c khi qu v khng tho mn mt yu cu xin b th ba loi tng y v bt k loi y phc no khc ngoi nhng loi y m c Pht cho php ngi xut gia c s hu, qu v s khng phm li nu qu v khng c thi tham chp chng v chng l cn thit qu v nui dng cng c. Do , lun dy rng:1 Nu cc B-tt xut gia b th vt dng c d bao gm cc tng y khc vi tam y ca h c c Pht cho php,

BA215 Vinicaya-sagrahai. D4038: Zi 39al-3. Ba loi y tng: lp o trong, o gia, v o chong ngoi cho m t tng hay ni. Cc tng ni phi lun gi mt b y tng. {Mt b o tng (skt. kya tn phin m: c-sa) s gm ba loi o hay ba th tng y (hay tam y) tc l ba lp o cho tng s bao gm: (1) ni y (skt. Antaravsaka tn phin m Y an--hi) dng mc bn trong; (2) tng y (skt. Uttarsaga - tn phin m Y ut-a-la-tng) dng mc khi th trai, ging kinh, l bi nn cn gi l nhp chng y; v (3) i y (skt. saghti tn phin m Y tng-gi-l) o p ngoi ch dng khi i hnh kht, l thp, knh l cao tng hay nghe kinh. Tng S v Chic o C Sa. Thch ng Tr. Truy cp 10/10/2011. <http://www.phattuvietnam.net/nghiencuu/14930.html>}

214

vn l ti sn ca chnh h, v cn thit duy tr s thoi mi ca h, v ri b th sau khi xem xt k cng nhng ngi mun c v hi xin th h s khng phm li. Ngay c khi khng b th th h cng khng phm cht li no nu l do khng b th l v mc ch nui dng cng c v nu h khng tham chp vo chng. B-tt Gii Kinh dy rng:1 Ny X-li-pht, nu cc B-tt li cho i ba loi tng y ca mnh, i x vi ngi hi xin quan trng hn chnh mnh th h khng tu theo vi tham vng { xem xt c nn b th khng}. Do , nu B-tt xut gia b th ba loi tng y ca h th h s phm gii. [385] (5)) B th khng thch hp v phng din mc ch V d cho vic b th khng thch hp v phng din mc ch l khi qu v p ng yu cu xin c dc, kh gii, la hoc ru, vn nhm lm hi cho chnh bn thn qu v hay ngi khc; khi qu v p ng yu cu xin b th cc mn chi v gii tr c quan can n mt him ho b ngn cm v vic tch tch ly cc nguyn nhn ti sinh ci thp; hoc khi qu v p ng yu cu xin, hay hc v by, phc v vv... nhm sn bt cc chng sinh. iu ny c ngha l tht s khng thch hp ngay c khi ch dn v cc th ny nhm mc ch gy hi cho sinh mng v ti sn ca h. Mt s v d khc l b th t ai hay ao h khi m chng c hi xin gy hi chng sinh c ng trong cc vng nc hay t kh; b th cho nh cm quyn

BA216 Trch dn ny ca B-tt Gii Kinh {skt. Bodhisattvaprtimoka} l t trong B-tt Hc Lun {skt. iksamuccaya} Vaidya 1961b: 80; D3940: Khi 81b4-5.

215

nhng ni chn ny lm hi ngi sinh sng ; hoc khi c hi xin nhng vt th bi mt ngi m qu v khng a, th thay vo li em b th cho k th ca ngi ny. (b)) Cch thc b th vt bn ngoi (vt ngoi thn) Qu v phi b th vt ngoi thn nu thi im b th khng b o s ngn cm nhn vt th v nu vic b th cho ngi ny l ph hp v thch ng. Hn th na, nu qu v, vi t cch ngi b th l mt c nhn ngc li vi iu gii thch trn {tc l bn thn ngi cho v l do g khng thch hp gi vt th} v tham chp kinh vn, th qu v phi b th cho ngi hi xin v nhng ai mong mun hiu kinh vn ny, ngay c khi qu v vn cha hon tt p dng n. Ni th ny, nu qu v c bn th hai th qu v b th bn ny v nu khng c th b th chi ph in chp kinh vn. Nu qu v khng c tin th dt khot l qu v nn b th kinh vn vi ngh : D vi vic b th ny, ti c th vn cn ti d trong kip ny nhng iu khng sao; ti s khng dung th cho lng tham chp ca mnh. V vt cht, qu v phi b th tt c ngoi tr nhng th lit k trn. Nu qu v l nh cm quyn v c ngi hi xin v con ca ngi khc v vv... th tht khng thch hp p ng yu cu b th ny qua vic chia r gia nh ca h nhng qu v c th b th cho h ton b gia nh v nh v cc th tng t cng nhau. Cng nh vy, qu v phi p ng yu cu b th chi m vi cc th ny khng th tr thnh nguyn nhn khin ngi ta ti sinh ci thp; b th cc by khng lm hi chng sinh khc; b th t kh hoc ao h m chng sinh tr ng khi khng c s nguy him no xy ra; v b th n, thc ung khng c su b. [386] Thm ch qu v cng nn b th thuc c, kh gii, la v ru nu c ngi xin nhm em li li cho chnh h v ngi khc.

216

Vn: Ngi phi lm g khi b th vt cht v c hai ngi cng hi xin, mt ngi th ngho v ngi kia th giu? p: Nu qu v cng gp hai ngi ngay t u ny v c th p ng yu cu ca c hai th c b th. Tuy nhin, nu qu v khng th lm nh vy th trc tin qu v phi ngh : Ta s p ng yu cu ca ngi ngho kia v lm vic b th cho ngi ny. Nh vy, qu v phi cho ngi giu c bit tnh hnh v ni li l du dng:Bn i, ti d tnh ngay lc u s b th vt ny cho ngi ngho kh kia v b th ti vt cho ngi khng c ti sn. Ti vit cc cch thc tu hc cc loi b th khc nhau v chng cc k quan trng cho nhng ngi mi hnh tr gii B tt. Ngoi tr vi trng hp c bit, ti gii thch tt c theo ch ca B-tt a.1 (b)) Phi lm g nu khng th b th Trong trng hp lng bm chp ch ng, khi c ngi hi xin, qu v hy ngh nh sau: Ti vt ny v bn thn ti chc chn s xa ri nhau bi ci cht; N s b ta v ta s b n. Vy th, ta cng c th hoan h b th vt ny, t n vo ch hu dng, chia tay n cng ging nh ti thi im cht i. Nu ta b th th ta s khng tham chp ca ci vo pht giy ta la i. Ta s khng hi hn v lng ta s hoan h v vui sng. Nu qu v khng th b th ngay c khi qu v qun chiu theo cch ny, sau thng bo cho ngi hi xin bng phng tin ca ba iu m h nn bit. Vic ny c m t trong C

BA217 mt th d v mt trng hp c bit s l li gii thch v cch thc dn dt mt ngi keo kit tr nn rng lng (LRCM: 378). y l trng hp c bit v thng thng qu v phi h tr.

217

s Ugra Vn Kinh1; vn thuyt iu qu v nn ni: Ti l ngi mi tu tp i tha v ti vn l ngi c cn c v thin cn cha chn mui. Ti cng b nh hng bi thi thiu rng lng. Hn na, ti l ngi chp mnh m vo quan im v ng v v nhn thc thng hng ca ng v cc thuc tnh ca ng. Do , hi ngi trc tuyt, hy th li v ng a ti vo tnh th kh x. Ti s c gng lm tho mn nhng tng ca cc ngi v ca tt c chng sinh. [387] Theo B-tt Hc Lun, iu ny nhm loi tr li lm tip theo ca tng vic nh mt tin tng ca ngi khc, nhng khng loi tr c li lm ca s keo kit, mt li lm ni B-tt m tt c u nhn vo. Tuy nhin, dng nh thc hin iu ny c th ngn nga vic phm trng gii v vic khng b th gio php v ti sn do tnh keo kit. Ba-la-mta Tp Lun cng dy rng:2 Nu ngi khng th b th do cn c qu thp Mc d c ngi n hi xin trnh cho h khng b ti thn hy an i h vi ngn t mm mng T nay nu c ngi n xin b th hy c gng khng h ti thn v tuyt vng v sa cha khuyt im keo kit. Ht lng c gng on tr s bm chp. (c)) Da vo cc bin php i tr cc chng ngi trong vic b th

BA218 Trch dn v C S Ugra Cu Vn i Tha Kinh {skt. ryagha-paty-ugra-paripcch-nma-mahyn-stra} D63: Nga 264b5265a4 t trong Tp B-tt Hc Lun {skt. iksamuccaya} Vaidya 1961b: 14-15; D3940: Khi 14al-15a4. 2 BA219 PS: 1.57-58; D3944: Khi 221bl-2.

218

Theo nhng chi tit c tm thy trong Quyt nh Yu Lun, {skt. Yog-cary-bhmi-niraya-sagraha c dch l Du-gi Hnh a nh Hp Lun} c bn chng ngi sau: (1)) Chng ngi khng quen b th (2)) Chng ngi ti sn sa st (3)) Chng ngi tham chp (4)) Chng ngi khng nhn thy mc ch (1)) Chng ngi khng quen b th Chng ngi khng quen b th l khi qu v khng mun b th cho ngi hi xin ngay c khi qu v c ti vt b th. Bin php i tr l trnh phm khuyt im khng quen b th bng cch nhanh chng tnh thc, xem xt tnh trng v qun chiu : Khuyt im ny dt khot l hu qu ca s khng quen b th trc y ca ta v: Hn na, nu ta khng b th vt ny, ta cng s khng thch b th trong kip sau . Do , hy rng lng. (2)) Chng ngi ti sn gim thiu Chng ngi ti sn gim thiu l khi qu v khng cm thy rng lng bi v qu v c t ca ci. Bin php i tr l b th sau khi qu v mong mun chp nhn ni kh ca s ngho kh vi ngh: Trong sut thi gian tri ln trong lun hi, ta khng gip tha nhn v phi chu nhiu ni kh khng th chu ng ni nh i, kht vv... cng nh l phi b khng ch ca mt tc nhn no khc m chnh l nghip ban u ca ta. [388] Bi th, ngay c nu ta cht t ni kh ca cuc i ny do gip ngi khc, th ch c tt hn cho ta khi rng lng; trong khi quay lng i vi ngi hi xin tht l iu khng phi. Ngay c khi khng c nhng ti vt kia, ta s vn s sng nh mt s loi cy di. (3)) Chng ngi tham chp 219

Chng ngi do tham chp l khi qu v khng cm thy lng chng no qu v vn cn bm chp nhng vt cht cc k hp dn v qu gi vn c em b th. Bin php i tr l nhanh chng nhn bit khuyt im tham chp ca qu v ri suy ngh Nhn thc sai lm cho rng ta hnh phc trong mi lin h n th c bn cht l kh s em li kh au cho ta trong trong tng lai. Hy hiu iu ny, on tr tm tham chp v b th ti vt ca qu v. (4)) Chng ngi khng nhn thy mc ch Chng ngi khng thy c mc ch l khi qu v khng hiu bit li ch ca vic t gic ng hon ho, vn ph thuc vo b th, nhng li ngh v li ch c nhiu ca ci ri mi b th. Bin php i tr l nhanh chng nhn bit khuyt im ny v xem xt cch thc, m ni chung, tt c cc vt do duyn sinh hu dit lp tc theo tng thi im, v ni ring, ca ci cng s tiu tan v la xa qu v; v sau hon ton hi hng cng c b th cho mc ch i gic ng. Nu qu v b th m ch ngh n nghip qu ca b th l ca ci v nhng th tng t th qu v s c nhiu ca ci nhng s khng t gii thot cng ging nh cc thng gia b th khng do d tt c hng ha ca h cho ngi khc nh i ly mt ci gi l li nhun, nhng li khng nhn c cng c. T Bch K Tng ca ngi Thnh Thin dy rng:1 T s b th cho ngi ny ta s nhn v mt phn thng to tt. Cho v nhn nh th c xem thp Thnh mun li lc trong kinh doanh.

BA220 T Bch K Tng (skt. Catu-ataka-stra-krik-nma) 5.95; D3846: Tsha 6a7.

220

(2) B th thun ty bng ngh Vic b th thun ty bng ngh c ngha l sau khi n ch vng ngi, qu v hng tm vo trong, vi ng c thun khit v tn tm t y con tim, qu v kin to bng cc tng mt lng khng l bt kh t ngh cc vt th phong ph v qun tng l mnh ang cng dng cho tt c cc chng sinh khc. [389] Vic ny lm tng trng v lng cng c khng my kh khn, v hn na, y l s b th ca cc B-tt thin tri nh cp trong B-tt a.1 Tuy ng T Vn Kinh2 dy rng y l vic c hon tt bi nhng ai khng c ca ci nhng cng vn thch hp nhng ngi giu c. Nhng cch th ny dnh cho cc B-tt thin tri b th khi h khng c ca ci v cng n vic lm cho n khi h t c mc th nht {a u tin}, qu v hoan h a m ti khng cn s ngho kh v ca ci. B-tt a dy rng:3 Nh vy, y l cch thc b th ca cc B-tt thin tri khi h khng c ca ci v cho n khi h t qu v hoan h a. V B-tt hoan h a t c qu v siu vt cc ci ti sinh ngho kh nn h cng ca ci bt kh cn kit trong tt c cc kip. (d) Tm tt Sau khi qu v th B-tt gii, hy c cc khn nguyn tu hc cch thc hnh b th cc mc cao, v ri sau hy hnh tr cc php ny. Hy thng hiu v tu hc nhng iu c php lm v khng c lm trong cc cch thc b th m qu v c th tin hnh ngay lp tc nh gii thch bn trn.

1 2

BA221 Bbh, Wogihara 1971:126; D4037: Wi 68b3-4. BA222 ng T Vn Kinh (skt. Subhu-paripcch) D70: Ca 156a4-b5. 3 BA223 Bbh, Wogihara 1971:126; D4037: Wi 68b3-4.

221

C th l qu v phi da vo cc bin php i tr s keo kit v thn th, ca ci v cc thin cn ca qu v. Sau khi qu v c gng tinh tn u n trong php b th, qu v phi pht tm hoan h trong vic thc hnh v phi khi ln cm xc nui tic v khng luyn tm theo cch thc ny sm hn. Bi v, nh ng T Vn Kinh1 dy rng mt khi qu v lm iu ny, qu v s c th hon tt c b th Ba-la-mt-a khng my kh khn trong mt kip sng khc, trong khi nu qu v chu thua khng lm g v b n qua mt bn, th, khng nhng qu v s lin tc b u bi cc li rt nng, m trong nhng kip khc, cc ngi cng s khng mun tin hnh b th, v nh th iu s tr nn v cng kh nhp B-tt hnh. [390] Hn na, B-tt Hc Lun dy rng:2 Tm B- l gc r ca cc b th nh th Vy nn, ng t b ng c ny lm b th ng Chin thng dy Hnh thc b th ti thng trn th gian l c mun b th km vi tm B- . Do , hy ton tm {gi chnh nim} vi B - tm tc l nn tng ca cc B-tt hnh hy tu tp, hy cu gii thot v hy khn nguyn tr nn gic ng to nn gc r ca tt c mi b th v loi b th ti cao, nn hy tu tp chm ch cc iu ny. y l iu mu cht tuyt vi c tng kt ngha trong ng T Vn Kinh.

1 2

BA224 ng T Vn Kinh D70: Ca 157a6. BA225 PS: 1.61; D3944: Khi 221b4.

222

223

Chng 11: Tr Gii Ba-la-mt-a

(ii) Cch thc tu tp tr gii Ba-la-mt-a (a) Tr gii l g? (b) Cch bt u tu tp tr gii (c) Phn loi gii lut (1) Gii lut kim ch (2) Gii lut tch lu cng c (3) Gii lut hnh ng v li lc chng sinh (c) Cch tu tp (d) Tm tt (ii)) Cch thc tu tp c hnh tr gii Phn ny c nm ni dung: 1. Tr gii l g? 2. Cch thc bt u nui dng c hnh tr gii 3. Phn loi gii lut 4. Cch thc tu tp 5. Tm tt (a) Tr gii l g? Tr gii l mt thi king trnh, hng tm thc xa khi vic gy hi chng sinh khc cng nh l nhng gc r ca cc nguy hi nh th. Do , qu v thc thi vic tr gii Ba-la-mt-a bng cch dn dn tng trng thi quen vi thi ni trn n khi qu v t c thnh tu. Tuy nhin, y khng phi l trng hp qu v tin hnh tr gii Ba-la-mt-a n ch vin mn trong th gii bn ngoi qua vic a cc chng sinh n mt trng thi thot khi tt c cc nguy hi. Nu khng, bi v vn cn chng sinh cha thot khi nguy hi, ch Pht nhp th trong qu kh khng th thnh tu c vic hon thin hnh tr gii ca cc ngi iu ny vn phi l v do , khng th dn dt chng sinh t ni nguy hi n chn t do. Bi th, d 224

mi chng sinh trong th gii bn ngoi c thot hay khng thot c s nguy hi cng khng khc bit nhau trong ng cnh ny; tu tp hnh tr gii ch l s thun thc trong ni tm ca qu v vi thi king trnh, xa lnh vic hi ngi. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 u chng sinh nh c c th c chuyn di Ni m chng s khng h b git? Do , bng cch thnh tu thi king trnh Ngi t gii hnh Ba-la-mt-a. [391] Mc d c hnh tr gii c phn ra thnh ba loi [tr gii kim ch, tr gii hun tp cng c, tr gii hnh vi v li lc chng sinh], trong ni dung ny, n c ging gii nh l thi king trnh theo ngha ca hnh tr gii kim ch nhnh chnh trong ba phn loi. Hn na, v phng din ng c, chnh mi iu gii loi b mi iu c2; v v phng din n thc s l g, chnh by iu gii, vn l bn cht hnh ng ca ca thn v khu, l s kin trnh by iu bt thin. Nhp Trung Lun Thch (Madhyamakvatra-bhya) ca ngi Nguyt Xng dy rng:3
1 2

BA226 BCA.-5.il. Mi iu thin (thp thin o) v mi iu bt thin (thp bt thin o) tht ra l cc ni tri ngc nhau khi gi gii khng vi phm cc iu bt thin tc l thi hnh mi iu thin. Mi iu bt thn cn trnh bao gm git hi, trm cp, t dm (ba gii v thn), ni di, ni vu khng, ni li v ngha, ni lng m, dm pha (4 gii v khu), tham lam, sn hn, v c chp nhng quan im sai tri (si) (3 gii v ). Nh vy ba iu thuc v thn v bn iu thuc v khu lp nn 7 iu gii. 3 BA227 Madhyamakvatra-bhya (MAVbh) ch gii v Madhyamakvatra 2.1a;D3862: Ha 231a2-4. y l cch dng theo ngha ca mt s gc t Phn ng c th to thnh t mi s'ito (ngha l "gii"): s'i (" xung"), s'i ("tr theo") and syai (cp. slta) (ngha l "lm h nhit").

225

N c gi l tr gii v n khng dung np phin no, v n khng cho li lm pht sinh, v n l ngun mt m dp tt ngn la ca nim au thng hay v n l ch da ca s hon ho bi do n l nguyn nhn ca hnh phc. Hn na, n c c trng bi by iu gii. Chng c Ba phm tnh: khng tham chp, khng hn th v chnh kin chnh lm ng c thc y ca chng. Do , tr gii c ging gii nh l thp o nghip {mi con ng ca hnh vi} trong ni dung bao hm ng c. (b) Cch thc bt u tu tp hnh tr gii L mt ngi pht tm cu gic ng {B- tm} v pht nguyn tu tp B-tt hnh, qu v ha mang li cho mi chng sinh trang nghim tr gii ca ch Pht ton ho; do , qu v phi thnh tu cc mc ch ca mi chng sinh. V vic ny, trc ht qu v phi pht trin sc mnh hnh tr gii thanh tnh ca chnh qu v; bi v nu s tr gii ca chnh mnh khng c thanh tnh v suy thoi, th qu v s a sinh ci thp v do , qu v s khng th vin thnh li lc ca chnh qu v hung chi l li lc ca ngi khc. Bi th, mt khi bt u hnh ng v li lc ca ngi khc, hy cao tr gii ca qu v. Qu v cn tp trung cao vo vic tr gi n v kim ch hnh vi ca mnh. ng bung li cht no. Ba-lamt-a Tp Lun dy rng:1 Nhng ngi c gng mang n cho tt c chng sinh S trang nghim t hnh tr gii ca ch Pht ton ho trc tin tnh ha tr gii ca chnh h; Vi tr gii thanh tnh, h pht trin uy lc. [392] V:

BA228 PS: 2.1, 2.48; D3944; Khi 221b4, 224al-2.

226

Nu ngi khng th thnh tu li lc cho mnh v phm gii Th uy lc u lo li lc cho ngi? Do , nhng ai phn u v li ch tha nhn Khng bung li vic tu tp tr gii. Hn na, tr gii thanh tnh c da trn vic tu tp nh c ghi thnh iu lut tip thu iu g v ng lm iu g. Hn na, vic ny ph thuc vo mt thi mnh m v bn b mong mun tr gi gii. Nh vy, hy pht tin mt c nguyn tr gii ca qu v qua vic qun chiu trong mt thi gian di v nhng hu qu nghim trng khi phm gii v nhng li ch ca tr gii. Lin quan n iu th nht, hu qu nghim trng ca vic phm gii, Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 Do , hy thy c ni s hi khn t V on tr iu phi on tr d l nh nht. Do , mt khi khip s cc hu qu nghim trng t nhng hnh ng sai tri ca mnh, qu v phn u kim ch khng ti phm, d l li nh nht nht. Hy ngh nh ti ging gii trc y v hu qu nghim trng ca thp bt thin hnh tc l cc hnh vi th lu nht vn khng thch hp.2 V phng din li ch ca vic gi gii, ti ging gii phn trc3 v ni dung ny cng c cp trong Ba-la-mta Tp Lun1 ca ngi Thnh Dng { ryara} v i.

1 2

BA229 PS: 2.49ab; D3944: Khi 224a2. BA230 LRCM: 158-203; i Php quyn 1, chng 14 and 15. 3 BA231 LRCM: 269-270; Great Treatise 1:342-343.

227

Nhng t cht thing ling, nhng kh nng ca con ngi, nh m hoan h V nim h lc ti thng v nhng mi v ti thng l s diu k ca cc gic th C iu g tuyt vi hn n t gii lut? Ngay c ch Pht v gio php cng khi sinh t y. Hn na, tu thuc theo vic tr gii dng tm thc ca qu v dn dn pht trin; vic tu tp ca qu v tr nn snh cng vi ch B-tt-ma-ha-tt2, vn c bn tnh bi mn; v qu v s t tr hu siu phm thanh tnh loi b c tt c cc mm mng ca hnh vi sai tri {c nghip}. Nhng trang sc th tc, khi c mang trn mnh cc ngi rt tr v rt gi, lm h trng rt bun ci v do l xu x. Nhng bt k ngi no c trang nghim gii lut gi, tr hay trung nin cng u hoan h ; do , n l th trang sc tt nht. Mi hng ngt ngo ca gii lut danh ting ta khp mun phng trong khi cc mi hng ngt ngo khc phi theo hng gi v do b hn ch. [393] Kem tm mi n hng, vn gii nhit, b cm dng cho cc ngi xut gia nhng nc gii nhit phin no th khng b cm v l thch hp cho h. Mt k bt chc dng v bn ngoi ca mt ngi xut gia nhng c c ht ngc gii lut th siu vit hn ngi khc. Ba-la-mt-a Tp Lun3 dy rng: Gii lut l con ng thnh tu c bit Thnh tu ngang bng nhng ai c bn tnh bi mn, v c c bn tnh v song ca tu gic ti thng. Khng cht t vt, l loi trang nghim tt nht.
1 2

BA232 PS: 2.47; D3944: Khi 223b6-224al. Thut ng Phn l Bodhisattva-mahasattva dch ngha l i B-tt. Ring thut ng maha-sattva hm s thanh tnh v i. B-tt maha-tt l tn phin m thng thy trong cc kinh Hn-Vit. 3 BA233 PS: 2.60-61; D3944: Khi 224b3-5.

228

 l mi hng ngt ngo lan ta tam gii v l nc thm khng cm ngi xut gia dng. Ngay c nhng k bt chc p y, nu tr gii lut H s hn hn nhng ngi cn li. Hn na, nhng li ch khc cng khi sinh t vic tr gii: mc d qu v khng dng li l khn kho v khng c gng ht sc trong gian nan, qu v s t nhin hun tp c ngay tc kh c nhng ngun ti lc cn thit; ngay c khng c v lc hay e da m tt c chng sinh u nh l qu v; khng c n i ph phim v dng h qu v; nhng ngi trc y cha h bit hay gip qu v th nay li i x t t vi qu v mt cch t nhin; ch thin v ngi u tn qu ht bi di bc chn qu v v mang v th t. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng1: Ngay c khi khng nhc n hay tri qua gian kh Ngi lp tc tch lu cc nhu yu v s phc v Chng h e da m c th gii bi yt ngi Ngi c c uy lc m chng cn dng cng hay chu cc nhc. Ngi thuc loi ngi m chng ai dm lng ngn. Thm ch nhng k khng quen bit ngi t trc Chng h gip hay p ng cc th ngi cn u bi yt ngi mt ngi hnh tr gii hnh. Thin nhn sng bi ht bi c bn chn ngi gia h, Khu u trn ; ch thin v ngi u ci u t bi trn nh u v mang theo tt c nhng g thnh c. [394]

BA234 PS: 2.62-64; D3944: Khi 224b5-7.

229

Do , ngi tr gii thuc v dng truyn tha ti thng. Thin tri thc vn qun chiu k nhng li ch v hu qu nghim trng trn y phi tr gii ca h nh c ging gii trong Ba-la-mt-a Tp Lun:1 Do tham chp hnh phc ca h {chng sinh}, ch B-tt khng phm gii lut, vn cn c gi gn. V Bi v ngi iu phc chnh mnh, ngi c c hnh phc; Bi v ngi c trang sc c xng tng bi bc thin tri, ngi gi gn gii lut; Khi vin thnh mi php tu, Hy nng da hon ton vo gii lut m khng kiu ngo. Hn na, sau khi qu v xua i ni s hi thun ty v cc cnh gii au kh v c mong i vi s th thng ca ch thin v ci ngi, hy tr gii ca mnh v vic a mi chng sinh trong gii lut. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:2 Bt c ngi no pht nguyn xc lp gii lut thun tnh Mi chng sinh trong th gii v lng V da vo gii lut lm li cho th gian c gi l tr gii Ba-la-mt-a. Do , hy xua i ni s hi v cc gii khn kh V c mong n cc diu k ca nhng vng quc v a v thanh cao;

1 2

BA235 PS: 2.49cd, 2.51c-52b; D3944: Khi 224a2-3,224a4. BA236 PS: 2.59,2.65; D3944: Khi 224b2-3,224b7.

230

Gn gi gii lut khng hoen v hy da trn S tr gii v ngi ang phn u v li lc ca th gian. (c) Phn loi gii lut C ba loi gii lut 1. Gii lut kim ch 2. Gii lut hun tp thin hnh 3. Gii lut hnh ng v li lc chng sinh (1) Gii lut kim ch B-tt a dy rng gii lut kim ch l by iu ca bit gii thot gii.1 Do , gi s c ngi th bit gii thot gii v cng hnh tr B-tt gii, th gii lut kim ch hoc l nhng iu bit gii thot gii thc th ca nhm cc c s hay tng s, hoc l mt thc hnh kim ch hay king trnh vn c lin quan n cc iu gii tht s . [395] Li na, gi s c nhng ngi th B-tt gii m vn khng thun tin th nhn bit gii thot gii, th gii lut kim ch chnh l s tu tp kim ch v king trnh, khng thc hin cc hnh vi sai tri v bn cht hay bt k hnh vi no b gii cm vn lin quan n cc iu lut bit gii thot gii. (2) Gii lut hun tp cng c

BA237 By loi trong bit gii thot gii c lit k theo ngi nhn gii: T-kheo {skt. bhikkhu} v t-kheo ni {bhikkhun}; sa-di nam {skt. smanera} v sa-di n {skt. smaer}, nam c s {skt. upsaka} v n c s {skt. upsik}, v hc tn ni {sikkhmn} tr thnh mt t kheo ni [Sau hai nm tr gii xem c th duyn tr thnh t-kheo ni] { y thut ng hc tn ni c ngi dch dng chiu theo ch Phn ca n ng thi nhn thy c s khc bit v cch xc nh trong mt s ti liu pht gio Vit ng dng ch ngi mi gia nhp tng on trong vng hai nm tp s v thng gi l hc n}.

231

Gii lut hun tp thin hnh {cng c} c ngha l qu v chuyn ch vo cc thin hnh, nh su Ba-la-mt-a chng hn, ri pht trin cc thin hnh m qu v cha pht trin trong tm thc, trnh khng lm tn hi n cc thin hnh m qu v pht trin v tng cng c hai ln mt tm cao hn. (3) Gii lut hnh ng v li lc chng sinh Gii lut hnh ng v li lc chng sinh c ngha l qu v chuyn ch vo li lc ca mi mt loi chng sinh v sau hon tt cc mc tiu ca h trong kip ny v cc kip sau theo mt phng thc thch hp m khng c hnh vi sai tri no.1 Bi v ti cp chi tit n cc iu ni trn trong tc phm L Trnh C Bn Tnh Gic2 ca ta, nht nh qu v nn c i c li tc phm ny. Nh vy, bi v cc bit gii thot gii l mt phng din ca gii lut cho cc tu s xut gia th B-tt gii, chng khng c tch ring khi B-tt gii. Li na, trong ba lp gii lut, gii lut kim ch tc l cc bit gii thot gii tht s hay l vic tu tp xc tin nhng g c tip thu hay t b nhng g b king trnh tht cc k quan trng trong giai on khi u, ngay c i vi cc B-tt tu tp theo cch ny. Quyt nh Yu Lun dy rng:3

BA238 Mi mt loi chng sinh {thp nht chng chng sinh} l (1) ngi cn s gip ; (2) ngi bi ri c c phng tin ng n; (3) ngi gip ; (4) ngi phin no do s hi; (5) ngi phin no do au bun; (6) ngi ngho kh; (7) ngi mong mun ni tr ng; (8) ngi mun hi ho tinh thn; (9) ngi hnh vi ng n; (10) ngi hnh vi sai tri; v (11) ngi cn c gi gii bi cc nng lc siu nhin. 2 BA239 Byang chub sems dpa'i tshul khrims kyi mam c chi tit ho t byang chub gzhung lam, Tatz 1986:115, 121-132. Tn y l Tshul
3

BA240 Vinicaya-sagrahai {Quyt nh Yu Lun} P5539: 80.5.5-7.

khrims le'u mam bshad.

232

Trong ba phng din ca gii lut, th gii lut kim ch bao gm v t mc hai gii lut kia; khi ngi hnh tr v gi gn gii lut kim ch th ngi cng hnh tr v gi gn hai gii lut kia v khi ngi khng hnh tr v gi gn gii lut kim ch th ngi cng khng hnh tr v gi gn hai gii lut kia. Hu qu l nu gii lut kim ch ca cc B tt thoi chuyn th tt c cc gii lut khc cng thoi chuyn. Nu qu v ngh rng bit gii thot gii l dnh cho cc bc Thanh Vn, nu qu v b qua cc php tc lut l v nghim cm ca gii ny v ni rng: C nhng iu gii khc, cc B-tt gii, hnh tr th qu v khng nm c im mu cht ca vic tu tp B-tt gii bi ngi ta thng ni rng gii lut kim ch l nn tng v ngun gc ca hai loi gii lut kia. [396] Hn na, kha cnh ch yu ca gii lut kim ch l king trnh thc hin cc hnh vi sai tri v bn cht. Hn na, tt c cc tha, thp v cao, u dy rng vic king trnh thc hin cc hnh vi sai tri v bn cht l vic king trnh thp bt thin nghip, vn cu thnh t im then cht ca cc sai lm chnh yu trong hnh vi sai tri v bn cht. Qu v phi ngn chn mt cch ng n chnh thn, khu, ca mnh, qua vic khng cho php d mt tia lo ln ca ng c n thun cho mi hnh vi sai tri . Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 ng cho mi thin hnh thoi chuyn l o php n diu lc qu v cao hay gii thot Bng cch tr gi cc gii ny, ngi t mc tiu ca mnh

BA241 LRCM: 371.13.

233

Vn l qun chiu c bit, trong , ngi ngh v vic gip chng sinh Hy kim sot thn, khu, ngi tht ng n Pht thuyt gin ngn: y l gii. Mi gii lut gm trong nn tng ny Vy nn hy tr gii kim ch. o s Nguyt Xng cng ging gii tu tp tr gii Ba-la-mt-a l xa lnh mi hnh vi bt thin trong chng tr gii Ba-lamt-a ca tc phm Nhp Trung lun Thch ca ngi v nhng li ging gii ny cng c th hin trong nhiu b kinh, nh B-tt a chng hn. Do , nu t u qu v luyn tm qua s kim ch nh c cp trn th qu v s d dng thnh tu hai loi gii lut kia. (c) Cch thc tu tp Qu v tu tp ba loi gii lut trong s lin h vi su phm tr ti thng1 v su Ba-la-mt-a. Khi qu v tu tp kt hp vi su Ba-la-mt-a th s rng lng ca hnh tr gii s xc lp cc chng sinh khc trong hnh tr gii sau khi qu v t n nh chnh mnh trong . Cc Ba-la-mt-a cn li c cp trn.2 (e) Tm lc ng suy yu m hy ngy cng tng cng tm gic ng {tm B-} nn tng ca cc B-tt hnh l gc r ca vic tin hnh tr gii v vv.... cng l cch tt nht t b vic
1

Su phm tr ti thng tc l: (1) Nn tng ti thng, (2) Cc vt th ti thng, (3) Mc ch ti thng, (4) Phng tin thin xo ti thng, (5) Hi hng ti thng, v (6) Thanh tnh ti thng. Xem li gii thch chi tit trong chng 9.(c').1 Phn loi b th. 2 BA242 LRCM: 371.13.

234

gy hi cho bt k chng sinh no. Hy thit tha thc hnh c tnh tr gii ca nhng bc t qu v cao v ri hy tu dng tm mnh. [397] Hy thnh tm hc hi tc khc nhng g cn theo, nhng g cn b v bt u hnh tr gii lut ca mt B tt bc thp. C th l hng ngy hy thng xuyn rn luyn mt thi king trnh nhng hnh vi m qu v bit l sai tri v bn cht, nh mi hnh vi bt thin chng hn, v nhng hnh vi sai lc do b ngn cm. Li na, trong s nhng gii cm ny, hy n lc lp i lp li vic p dng thi king trnh i vi cc vi phm trng yu v cc gii m qu v th nhn. Mt khi qu v lm nh vy, qu v s c kh nng thnh tu B-tt hnh trong mt kip khc nh l mt hu qu hot ho tng ng v duyn khi vi t kh khn v gian kh hn. Tuy nhin, nu qu v xem nh nhng iu ny, qu v s lin tc b nhim bi trng ti v phm gii; hn na qu v s khng th no tu hc B-tt hnh trong nhiu kip. Do , t nay hy phn u cho cc thc hnh ny.

235

Chng 12: Nhn nhc Ba-la-mt-a

(iii) Cch tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a (a) Nhn nhc l g? (b) Cch thc bt u tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a (c) Phn loi nhn nhc (1) Pht trin nhn nhc bt k nguy hi xy ra cho mnh (a) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k lm hi mnh (1) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k ngn tr hnh phc ca mnh v nhng k gy au kh cho mnh (a)) Chng minh rng sn hn l khng ng (1)) Phn tch v mt i tng th sn hn l khng chnh ng (a)) Phn tch cho thy bt k i tng c t ch c hay khng, th sn hn l khng chnh ng (b)) Phn tch cho thy bt k l ngu nhin hay bn nng, th sn hn l khng chnh ng. (c)) Phn tch cho thy bt k s gy hi l trc tip hay gin tip, th sn hn l khng chnh ng (d)) Phn tch cho thy bt k nguyn nhn thc y k gy c, th sn hn l khng chnh ng (2)) Phn tch v mt ch quan th sn hn l khng chnh ng (3)) Phn tch v c bn, th sn hn l khng chnh ng (a)) Phn tch nguyn nhn ca vic gy hi v s sai st t u 236

(b)) Phn tch s cam kt ca mnh (b)) Ch ra rng lng bi mn l ph hp (2) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai ngn tr s tn knh, ting tm hay danh d ca mnh v vi nhng ai xem thng mnh hoc nhng ai ni li xc phm hay kh nghe v mnh (a)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ngi ngn tr mnh ba s vic s tn knh, ting tm hay danh d (1)) Qun chiu rng ba th ny vn thiu cc phm tnh tt p (2)) Qun chiu rng ba th ny vn c cc khim khuyt (3)) S cn thit hoan h nh c nhng ai ngn tr s tn knh v vv... ca mnh (b)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai xem thng hoc ni nhng li xc phm hay kh nghe v mnh (b) Ngng c s khng hi lng vi thnh cng ca nhng ngi gy hi ln s tho thch khi h gp rc ri (2) Pht trin nhn nhc chp nhn kh au (a) L do phi dt khot chp nhn kh au (b) Cch thc pht trin s chp nhn (1) Bc b ngh cho rng khi kh au xy n th l tuyt i kh chu. (2) Chng minh rng chp nhn kh au l ph hp (a) Qun chiu v cc phm tnh tt ca kh au (b) Qun chiu v cc thun li ca s chu ng cc gian kh kh au (1)) Qun chiu v cc li lc ct li chng hn nh s gii thot v vv... 237

(2)) Qun chiu v li ch ca vic xua tan kh au bt kh t lng {au kh khn lng} (c) Cch thc m vic chu ng kh au khng cn kh na nu mnh tng bc lm quen vi n, bt u vi kh au nh (c) Gii thch chi tit t cc quan im ca cc nn tng (3) Pht trin nhn nhc v s xc tn vo gio php (d) Cch tu tp (e) Tm tt (iii) Cch tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a Gii thch v cch tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a gm c nm ni dung: 1. Nhn nhc l g? 2. Cch bt u nui dng nhn nhc Ba-la-mt-a 3. Phn loi nhn nhc 4. Cch thc tu tp 5. Tm tt (a) Nhn nhc l g? Nhn nhc l (1) khng ch trng n nguy hi xy ra cho bn thn, (2) chp nhn kh au pht sinh trong dng tm thc qu v, v (3) xc tn v gio php v gi vng tn tm. C ba yu t khng tng hp vi cc iu ny: tng phn vi iu th nht l s th hn; vi iu th hai l s th hn v thiu can m; vi iu th ba l thiu lng tin v khng a thch. Nhn nhc Ba-la-mt-a c ngha l qu v n thun hon tt vic to iu kin cho mt trng thi ca tm m qu v ngng c sn hn v cc xc cm tng t. iu khng ph thuc vo vic gii thot cho tt c chng sinh khi cc hnh vi thiu o c {ca h}, bi v qu v s khng th no lm vic ny c, 238

v bi v qu v thnh tu hon tt mc tiu ca mnh bng cch rn luyn tm thc ca chnh mnh. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 K hnh x ty tin nhiu nh h khng Ngi s chng th no i thay c h Nhng nu n thun chin thng tm sn hn Th iu ny khc chi nh bi mi k th. [398] u ngi kim cho s da thuc bao trm c b mt th gian y? Ch cn mang mt i dp da ny C khc chi ph che ton tri t. Tng t th, khng th no i c Vt bn ngoi, nhng nu mt khi Ta thay i trng thi ca tm mnh Th u cn i thay cc vt khc? (b) Cch thc bt u tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a Mc d c nhiu cch tu tp nhn nhc Ba-la-mt-a, m u, ti s ging gii v qun chiu ln cc li lc ca s nhn nhc v nhng khim khuyt ca s thiu nhn nhc. Cc li lc ny c cp trong B-tt a:2 Trc tin, cc B-tt xem xt cc li ch ca nhn nhc. H ngh rng nhng ngi c lng nhn nhc s khng c nhiu k th v s khng c nhiu phn ly vi nhng ngi thn cn ca h. H s c nhiu hnh phc v mn nguyn. H s khng hi tic vo thi im la b ci i v khi thn xc tan r, h cng s ti sinh vo hng ng ch Thin trong

1 2

BA243 BCA: 5.12-14. BA244 Bbh, Wogihara 1971:195-196; D4037: Wi 105b3-6.

239

cc ci hnh phc trng thi cao qu. Bng cch nhn vo cc li ch nh vy, h cng tr nn nhn nhc. H ng x vi ngi khc trong vic tr gi nhn nhc, v h cng tn thn lng nhn nhc. Khi nhn thy nhng ngi c c tnh nhn nhc, h ly lm hoan h v lng trn ngp nim vui. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 c dy rng Nhn nhc l phng cch hay nht Khc phc khuynh hng xem thng li ch tha nhn Nhn nhc, i tr sai st sn hn, Bo v mi ton ho ca th gian ny Nhn nhc l trang sc p nht ca ngi dng mnh Uy lc ln nht ca cc bc tu kh hnh V l dng nc dp tt la c tm Nhn nhc ra bt i nguy hi ca i ny v kip khc. Nhng mi tn trong li ni t nhng ai v k lut B lt cn bi gip nhn nhc ca thng nhn Nhng k v lun sau ny dng li hoa m Vn v s hp dn bi v trang sc ca danh thm.[399] Li na: Nhn nhc cng l th kho chm khc sc thn Pht Trang nghim thnh ho tng cho cc phm hnh tuyt vi. Nh vy, ngi Thnh Dng {skt. ryara tc gi ca Ba-lamt-a Tp Lun} tn dng nhn nhc bi nhiu li lc m n mang li: n ngn khng cho qu v quay lng b li li ch ca ngi khc do cc cm nhn sai lc ca chng sinh; n gip qu

BA245 PS: 3.3-5,3.8bc; D3944: Khi 225al-3,225a5.

240

v ngng khi tm sn hn, vn l k th hy dit nhiu thin cn; n l mn trang sc quyn r v n chu c tc hi ca nhng ai c cht quyn lc; n l sc mnh siu vit ca nhng tu s kh hnh, vn b giy v bi phin no; n l dng nc dp tt m la ln ca c tm; n l o gip khng th b m thng bi cc mi tn t kin ca nhng ngi hnh x v k lut; n l th kho tc tng kim thn Pht, thu ht nh mt v tm thc chng sinh. Hn na, Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 K no tinh tn tu tp v chin thng c sn hn c hnh phc trong kip ny v c nhng i sau. Khi qu v thng xuyn c nhn nhc, qu v s khng lm h hoi thi hoan h ca mnh, do , qu v lun lun hnh phc, ngay c trong i ny. Hn na, nhn nhc kt thc s ti sinh vo ci thp trong cc kip sau, khin ti sinh mt cch c bit trong cc cnh gii hnh phc v cui cng mang n s tt p chc chn, do , mt cch ti hu, qu v s c hnh phc trong kip ny v nhng kip sau. Hy qun chiu v cc li lc ny cho n khi qu v t n mt xc quyt mnh m, chc chn v mi quan h nhn qu, trong nhng li lc nh vy pht sinh t nhn nhc. V nhng khim khuyt ca sn hn, nhng khim khuyt v hnh cp sau y. Nhp B- Hnh Lun thuyt:2 Bt k nhng thin hnh no, Nh hnh b th v cng dng cc Thin Th {skt. sugata} M ngi hun tp c qua c ngn kip lng

1 2

BA246 BCA: 6.6cd. BA247 BCA: 6.1.

241

Tt c u tiu tan trong mt thong hn sn. Ngi Thnh Dng nu ln vn ny mt cch chnh xc nh c trnh by trong Nhp B- Hnh Lun. Vn-th-s-li Du H i tha Kinh {skt. Majur-vikrita-nma-mahynstra} c cp n vic thin c tch ly trong hng trm kip lng b tiu hy v Nhp Trung Qun Lun ca ngi Nguyt Xng cng dy rng thin c tch ly qua nhiu trm trung kip tu tp b th v tr gii Ba-la-mt-a s b tiu tan vi ch mt thong ngh sn hn.[400] V vic ngi th nhn v cc th nhn s sn hn hy hoi nh th phi l ai, th mt s cho rng l cc B-tt, trong khi mt s khc li khng nh l mt ngi th nhn thng thng. kin th nht ph hp vi cu k sau trong Nhp Trung Qun Lun:1 Cho nn, mt thong sn hn n con Pht {mt B-tt} Ph hy thin c pht khi do b th v tr gii tch ly hn nhiu trm kip lng. Lin quan n ngi khi sn hn, Nhp Trung Qun Lun ca ngi Nguyt Xng dy rng nu sn hn bi cc B -tt c th ph hy cc thin cn ca h, iu khng ni n s sn hn ca ngi khng phi l B-tt hng n cc B-tt. Bt k vic liu ngi nhn ca sn hn ny c ng l mt B-tt hay vic liu cc khim khuyt c hiu vn l nguyn nhn ca s sn hn l tht hay khng th vic hy hoi ca cc thin cn cng s ging nh c gii thch trn y [ngha l thin cn tch ly sut hng trm kip lng b tiu tan].

BA248 MAV: 3.6ac; D3861: Ha 203a5-6.

242

Ni chung, s ph hy ca cc thin cn khng nht thit i hi s sn hn hng ti cc B-tt hay khng phi B-tt. B-tt Hc Lun dy:1 2 Kinh thuc Nht Thit Hu B {skt. rya-sarvstivdin} cng thuyt: c Th Tn dy Ny cc t kheo, hy xem xt mt t kheo c tn tm h bi hon ton mt bo thp c cha mng tay v tc ca c Pht. Bch Th Tn, vng. Ny cc t kheo, v ny s tri nghim tr v nh mt v Chuyn Lun Vng mt ngn ln s lng cc ht ct trong phm vi tm mi bn ngn dm di mt t c che ph do thn th ca ngi ny khi h bi su cho n lp da vng chng trn gian. K tip, tn gi u-ba-ly {skt. Upali}, lc ang xa ni c Pht ang ngi, chp tay cung knh bch rng: Th Tn bo rng thin cn ca v t kheo ny rt ln. Bch Th Tn, lm sao m cc thin cn ny li c th cn kit, gim st, xa b v tiu tn? [401] Ny u-ba-ly, khi mt ti nh c xy ra cho mt o hu th iu ta nh mt vt thng hay mt ph tt. Tht Ta {cng} khng thy ht ni ton b tc hi ca n. Hi u-ba-ly, iu {ti li} ny lm suy gim, xa b v

1 2

BA249 ik-samuccaya D3940: Khi 84a2-7. Trch dn ny thuc v Phm H Th Dng Phc (quyn 10) Tp B-tt Hc Lun t Chnh Tn Tu i Tng Kinh. C mt bn dch Vit ca Thch Nh in (dch t Hn vn bn in 2010). C vi chi tit sai bit v ni dung ca on kinh vn ny vn c gc Hn vn. Cng tm thy mt s bn dch Anh ng na c ph bin, chng hn th vin i Hc Toronto Canada (Truy cp 30/10/2011 <http://www.archive.org/details/sikshasamuccayac00santuoft>) cho thy cc bn Anh ng d khc khc nhau v vn t nhng u ng ngha nn chng ti quyt nh theo st ni dung nguyn Bn Anh ng.

243

tiu tn cc thin cn to tt . Cho nn, ny u-ba-ly, nu ngi khng cm xc c ln mt tn cy chy ri th c cn chi phi cp v vic cm xc {c } hng ti mt thn xc c thc? Lp thuyt ca mt s hc gi: ngha ca vic ph hy thin cn l trong vic ph hy kh nng tr qu nhanh chng ca nhng thin c trc y, qu v lm chm qu trnh tr qu ca chng. Do , sn hn chng hn, s tr qu trc nhng chc chn khng phi l trng hp cc ht ging thin cn s khng tr qu khi gp duyn sau ny, bi v, nu cho rng khng c l trnh th tc no c th loi b nhng nhn cn loi b th {l trnh y cng} khng th loi b cc ht ging phin no c. p: Lp lun ny l khng c c s bi v (1) ngay c vic tnh ha theo phm phu ty tr cc bt thin c bng bin php i tr ca n l bn nng lc ca sm hi cng khng phi l s loi b cc ht ging ca n; tuy nhin, cc ht ging s khng th tr qu d cho sau ny chng c th gp duyn; (2) ngay c khi thin v bt thin nghip, vn c hot dng thng qua cc qu ring bit ca chng, khng b mt i cc ht ging, th d ngay c cc ht ging gp cc yu cu, chng khng cn c th tr qu c; v (3) khi qu v t c trnh cui cng v trnh nhn nhc ca giai on chun b [trnh th 2 v th 3 ca cp th t] th qu v khng loi b nhn ca c hnh dn n t kin v cc ci a sinh thp; tuy nhin, ngay c khi gp duyn, nhn ca c hnh khng th dn n t kin v cc ci a sinh thp c na.

244

Hn na, lp lun ny l khng c c s bi v on k trch dn phn trn [Vi Diu Php Bu Lun T Thch ca ngi Th Thn] ni rng:1 Khi cc nghip khi sinh lun hi C nghip nng, c nghip gn k C ci quen thuc, c ci gy trc ht Trong s ny, nghip ban u s chn trc. Bt k thin hay bt thin nghip no ang tu qu tht s tm thi ngng c hi tr qu ca mt nghip khc; tuy nhin, cng khng c ngha l {chng ta} khng th xc lp c rng vic hot ha ca qu i trc c ph hy thin c hay bt thin c khng. Cng khng ph hp cho rng: vic ph hy cc thin cn c ngha l tm thi tr hon qu trnh tr qu; nu khng, iu phi l theo l tt c cc nghip bt thin mnh m phi c xem l tc nhn hy dit ca cc thin cn. [402] Do , lin quan n vn ny, o s Thanh Bin {skt. Bhavaviveka} ni (nh gii thch)2 rng trong c trng hp tnh ha c hnh bng bn nng lc sm hi ln s ph hy cc thin cn vi t kin v c , th cc ht ging ca thin nghip hay bt thin nghip u khng th th tr qu khi gp iu kin i hi cng ging nh ht u b h khng th tr thnh cy gi d c th gp iu kin. Hn na, nh gii thch3 mc d qu v gt ra s hun tp ti li thng qua vic tnh ha bng bn nng lc sm hi4, iu
1

BA250 Abhidharma-koa-bhya D4090: Khu 94b4-5, cng c trch dn trong LRCM: 188.16; i Php 1: 242. 2 BA251 LRCM: 199-200; i Php 1: 255-256. 3 BA252 LRCM: 201-202; i Php 1: 257. 4 Bn nng lc ca vic sm hi bao gm: (1) Nng lc v h tr ngh nh n tt c chng sinh c th b lm tn thng, pht B-

245

ny vn khng mu thun vi thc t l qu v lm chm i vic pht sinh cc l trnh tu tp cao hn. Theo , i vi mt s ngi, sn hn ph hy ca ci v thn th qu him ca h tc l cc qu tng ng ca vic b th v gn gi gii lut nhng khng th ph hy kh nng d dng ti to ra cc thin cn bi vic b th v tr gii qua cc ngha v hu qu ng x tng hp mt cch nhn qu ca cc thi quen b th v tr gii cng nh l thi king trnh ca h. i vi mt s ngi khc, sn hn ph hy s xut hin lin tc ca mt loi ng x thin c tng hp nhn qu nh l tr gii v vv..., nhng sn hn li khng ph hy s to thnh ca mt thn qu him, ca cc ti sn v vv.... Mt s [B-tt] chng ng c o php qua h thng tin n s hon thin trong mt kip lng nu h khng khi tm sn hn i vi mt v B-tt khc c linh kin v s gic ng sp ti ca mnh (nh gii thch phn trn).1 Nu h ch khi mt nim sn hn i vi mt v B-tt khc nh vy th o php khng b loi b ra khi dng tm thc ca h nhng s tin b trn l trnh tu chm li theo di ca mt kip lng. Tm lc, cng nh trong trng hp tnh ha bt thin c, khng cn thit tnh ha tng hu qu ng x, v vic ph hy thin c, khng nht thit phi ph hy tng hnh vi hu qu ng x. Tuy nhin, bi v iu quan trng v cp thit l vic phn tch n theo cc kinh sch ca c Pht v song v vic suy lun da trn cc kinh vn , qu v nn nghin cu kinh sch k cng v tin hnh phn tch.

tm v quy y Tam Bo; (2) Nng lc v hi tic t kim tho v cng nhn cc hnh vi tiu cc ca mnh; (3) Nng lc v gii tr t ha khng ti phm cc hnh vi sai tri ; v (4) nng lc v hnh vi i tr tin hnh cc hnh vi thin c chng hn nh bi ly Pht, c chn ngn (Mt ch), cng dng, 1 BA253 LRCM: 334.

246

Nh vy, nhng khim khuyt v hnh ca sn hn l n t phng hot cc qu, vn cc k kh chu, v n ngn chn vic khi sinh cc qu thin c i nghch, vn rt th v. Nhng khim khuyt nhn tin ca sn hn trong kip ny l qu v s khng th no tri nghim c tm an lc v thin lnh; nim vui v hnh phc m qu v c trc y phai tn v qu v khng th no ly li nim vui v hnh phc ; qu v s khng th no ng ngon; v qu v s lm suy yu s n nh trong tm qu v c bnh thn. Khi lng qu v trn ngp s th hn th ngay c nhng ngi m trc y qu v quan tm chm sc s qun i lng tt ca qu v v s git qu v; ngay c bn b v ngi thn cng s cm thy kh chu v ri xa qu v; mc d qu v chiu tp ngi khc vi s b th ca mnh, h vn khng li; v vv.... Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Bm chp vo ni au tinh thn ca sn hn Tm cc ngi khng nm tri bnh an Khng tm ra hnh phc hay h lc Gic ng cha yn v ngi mt qun bng. C nhng ai ph thuc vo ngi ch Lo cho h bng ca ci v phc v S ni dy v s tr kh V ch khi tm sn hn kia. Sn hn ca ng ta lm bn b chn ngi Du ng ta chiu ngi qua ca ci H chng phc v ng. Ni tm li Chng ai no gin sn li hnh phc.

BA254 BCA: 6.3-5.

247

Bn Sanh Kinh cng dy rng:1 Khi b ngoi ngi hm hc v la sn hn Ngi khng th p du trang sc ngc ng Ngi c th c ng trn ging xa hoa Nhng tm ngi phi xt xa do sn hn. Qun hon tt cc mc tiu li lc cho mnh Giy x bi sn hn, ngi dm thn vo c o. Ph tan thnh tu ca mc ch v danh cao S cao thng ca ngi li tn nh nh trng m khuyt. Mc d bn b thng yu Ngi vn ri vo vc thm ca sai lm. Tr phn li - hi ca ngi suy yu Ngi hu nh phm gii v tm xo trn. Qua sn hn, ngi quen dn hnh c Nn a y gii d nhiu trm nm. C mi hi no ln hn th lm ra Gy hi ln cho mnh ngay c v k th? Sn hn ny l k th trong Ta bit c nh vy. Ai c th chu ng S tng cng ca n? [404] Hy qun chiu cho n khi ngi xc quyt chc chn rng cc hu qu nghim trng nh vy pht sinh t sn hn. Do , Nhp B- Hnh Lun dy rng:2

1 2

BA255 Jtaka-ml: 21.29-33; D4150: Hu 73al-4. BCA: 6.2.

248

Chng c li lm no nh sn hn V dng kh no nh s nhn nhc Do , hy nghim cn tu tp Nhn nhc trong nhiu cch khc nhau. Trc ht, hy hiu cc li ch v khim khuyt ri n lc tu tp nhn nhc theo nhiu cch khc nhau. L do n ng sau dng k u tin c ngi Nguyt Xng dn tri trong Nhp Trung Lun Thch Ch Gii.1 Ngi khng th no lng c cc hu qu ca sn hn cng nh ngi khng th no cn o c nc ngoi i dng vi mt ci cn. Do , v vic phng ln ca cc hu qu khng d chu v vic lm tn hao cng c, th ti li no ln hn l thiu nhn nhc phng chiu cc hu qu ti t v s hao tn cng c th khng c li lm no ln hn thiu i c tnh nhn nhc. V rng, mc d cc li lm khc cng dn n vic tr qu cc k kh chu, chng khng phi l nhng trng ti khi xem xt ring r, nu chng khng ph hy cc thin cn. Tuy nhin, nhiu sai tri khc hn sn hn li kt hp c vic ny sinh qu khng khip ln vic ph hy cc thin cn, nh t kin ph nhn nhn qu, t b gio php ti thng, ng mn i vi B tt, bn s, v nhng v tng t, do l xem thng h qu mc v vv.... B-tt Hc Lun cng dy nhng iu ny. (c) Phn loi nhn nhc Phn loi nhn nhc c ba phn: 1. Pht trin nhn nhc bt k nguy hi xy ra cho mnh 2. Pht trin nhn nhc chp nhn kh au 3. Pht trin nhn nhc v s xc tn vo gio php

BA257 MAVbh, D3862: Ha 237al.

249

(1) Pht trin nhn nhc bt k nguy hi xy ra cho mnh C hai : 1. Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k lm hi mnh 2. Ngng c s khng hi lng vi thnh cng ca nhng ngi gy hi ln s tho thch khi h gp rc ri (a) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k lm hi mnh Vic ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k lm hi mnh c hai : 1. Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k ngn tr hnh phc ca mnh v nhng k gy au kh cho mnh [405] 2. Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai ngn tr s tn knh, ting tm hay danh d ca mnh v vi nhng ai xem thng mnh hoc nhng ai ni li xc phm hay kh nghe v mnh (1) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k ngn tr hnh phc ca mnh v nhng k gy au kh cho mnh Vic ngng s thiu nhn nhc i vi nhng k ngn tr hnh phc ca mnh v nhng k gy au kh cho mnh c hai : 1. Chng minh rng sn hn l khng chnh ng 2. Chng minh lng bi mn l ph hp (a)) Chng minh rng sn hn l khng chnh ng C ba : 1. Phn tch v mt i tng th sn hn l khng chnh ng 2. Phn tch v mt ch th th sn hn l khng chnh ng 3. Phn tch v mt c bn, th sn hn l khng chnh ng (1)) Phn tch v mt i tng th sn hn l khng chnh ng 250

Vic phn tch v mt i tng th sn hn l khng chnh ng c bn : 1. Phn tch cho thy bt k i tng c t ch c hay khng, th sn hn vn l khng chnh ng 2. Phn tch cho thy bt k l ngu nhin hay bn cht, th sn hn l khng chnh ng 3. Phn tch cho thy bt k s gy hi l trc tip hay gin tip, th sn hn l khng chnh ng 4. Phn tch cho thy bt k nguyn nhn thc y ca k gy c, th sn hn l khng chnh ng (a)) Phn tch cho thy bt k i tng c t ch c hay khng, th sn hn l khng chnh ng Hy phn tch vi tng u l c s hp l khi tm th hn vi ngi gy hi? Khi , qu v c th ngh rng Thot tin, h c ngh lm hi ta, chun b phng tin, ri sau hoc l ngn tr hnh phc ca ta, hoc lm kh ta v thn xc hay tinh thn, nn s th hn l c l. Phi chng qu v khi tm sn hn bi v h lm hi qu v trong lc h t kim sot rng s khng lm hi qu v hay l qu v khi tm sn hn bi v h tuyt nhin khng t kim ch c v lm hi qu v trong lc b thc p mt cch v vng bi mt iu chi khc? Trong trng hp u tin, sn hn ca qu v l khng chnh ng bi v nhng k lm hi qu v khng t khng ch c mnh, v khi cc nhn v duyn bao gm cc ht ging {tp kh} c li t cc phin no m vn chng {cc tp kh } tr thnh thi quen, mt i tng gn v cc tri kin sai lm {t kin} c hi , chng lm pht khi tng gy hi mc d ngi gy hi khng h ngh l : Ta s khi c tm; trong khi nu cc nhn v duyn cha hi , chng s khng bao gi lm sinh khi tng gy hi ngay c khi ngi gy hi ngh rng: Ta s khi c tm. Nhng nhn v duyn ny to ra mun lm hi; iu ny n lt n, n hnh vi lm hi v ri iu ny to kh cho ngi khc; nn, nhng ngi gy hi khng h c d mt my may t ch. Hn na, h 251

tr thnh ta nh l ti t ca chnh phin no ca h bi v h ang chu s khng ch ca cc th khc: ngha l cc phin no ca chnh mnh. Trong trng hp sau, qu v khi tm sn hn bi v ngi gy hi tuyt nhin khng t kim ch c v lm hi qu v trong lc b thc p mt cch v vng bi mt iu chi khc, nn gy cho qu v au n; th th sn hn ca qu v ton ton phi l. [406] V d nh c mt s ngi b t ma nhp v chu s iu khin ca t ma c th mong mun gy au n cho nhng ai ang gip h thot khi tnh trng ma nhp v do nh p ngi gip v vv.... Cng nh vy, khi B-tt b ngi khc hi, cc ngi ngh rng: h lm vy bi v t ma ca phin no tc mt quyn t kim sot ca h. Khng mt cht sn hn i vi nhng ngi ny, cc ngi phi khi tm cu gic ng vi ngh: Ta s n lc trong B-tt hnh gii thot cho nhng ngi ny khi phin no. Do , T bch K Tng ca ngi Thnh Thin dy rng:1 Ta lng y khng nh nhau ch n cn h tr Nhng bnh nhn ma nhp du h ni sn Nn, thnh nhn thy phin no l sai st K ang phin no chng phi l lm li. o s Nguyt Xng cng khng nh rng: y khng phi l li chng sinh Vn chnh l phin no tinh thn. Vy nn, thin tri thc bit dng phn bin Khng nh nhau phn phi tri vi ai.

BA258 Catuataka: 109; D3846: Tsha 6a7-bl.

252

Mc d nhiu lp lun c a ra trong Nhp B- Hnh Lun {ca Tch Thin}, tht d xc quyt iu ny v n {nhn nhc} l mt bin php i tr sn hn mnh m. B-tt a {ca V Trc} cng c cng mt tng t, ch kinh dy rng qu v c th chu ng c nguy hi sau khi thin qun v tng ca cc cc php n thun1; do , hy khng ngng qun chiu v bin php i tr ny cho n khi qu v t c mt s tri kin lin quan n n. Nu nhng ngi ny t kim sot c mnh th h khng c bt k kh au no, v h khng mun kh au v v h c th kim sot c au kh. Hn na, qu v c th ngng sn hn bng cch ngh rng: Khi nhng ngi ny chu tc ng mnh bi phin no th h c th t t, nhy xung vc su, dng vt nhn, hung kh t hi mnh, tuyt thc v vv... [407] Nu h lm c iu ny i vi ci ng v cng trn trng v qu yu ca mnh th d nhin h s i hi ngi khc. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Do , mi vt u ph thuc vo vt khc V, bi v n lt n cng ph thuc, n khng t tn. Hiu c iu ny ch sinh sn hn Vi mi th, tt c u ch ta nh o nh m thi

Theo ging gii ca Sopa Rinpoche v cu ny th l do khin ngi b lm hi khi tm sn hn l v h ch n thun thy k gy hi l c lp, tht c v tuyt i c xem l k th nhn thc ny khi ln do v minh. Trong khi nu c nhn thc ng n v c tnh thiu vng t tn, t hu hay c lp ca mi php (k c ngi gy hi), ta thy r cc hu qu u ty thuc cc nhn v duyn th cc php u n thun c bn cht o, khng c mt k th tht s v c lp kia. Steps on the Path to Enlightenment. Vol3. Lhundub Sopa. Wisdom 2008. 2 BA259 BCA: 6.31, 6.33-34, 6.37.

253

Li na: Cho nn, nu ngi thy mt bn hay th ang lm iu sai tri Th hy ngh rng iu ny khi sinh do duyn c th V hy an tr trong phc lc Nu tt c chng sinh u t c thnh qu Theo nh h c vng Vy do chng ai mong au kh S khng ai th kh au. Li na: Trong khi b cc kh au ca mnh kim sot Mt s ngi t hy ngay c thn xc qu yu. Th sao ngi c th ngng trng hay k vng H s khng gy hi thn xc nhng ngi ngoi. (b)) Phn tch cho thy bt k l ngu nhin hay bn cht, th sn hn l khng chnh ng Li lm hi ngi hoc l bn cht hoc khng l bn cht ca chng sinh. Nu l bn cht ca h th vic khi tm sn hn l khng ng, iu ging nh khi tm sn hn i vi la v n nng v thiu chy l khng ng. Tng t vy, nu l ngu nhin th khi tm sn hn cng khng ng, iu ny ta nh khi khi v cc th nh th xut hin {ngu nhin} trong bu tri, tht l sai m sn hn ch v cc vt d ca khi v vv.... Qun chiu nh vy ri hy ngng sn hn. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nu vic gy chuyn hi ngi

BA260 BCA: 6.39-40.

254

L t nhin vi l tr Th tht sai khi gin chng Nh gin la v t thiu. Du, sai st tnh c V tnh chng sinh bn thin Th, sn hn vn khng ng Ta th gin khi trn tri (c)) Phn tch cho thy bt k s gy hi l trc tip hay gin tip, th sn hn l khng chnh ng Nu qu v sn hn i vi tc nhn gy hi, vn trc tip gy ra mi nguy hi, th qu v s phi ni gin i vi cy gy v vv... cng ging nh qu v ni gin i vi ngi gy hi 1. Nu qu v ni gin ngi gin tip gy hi th cng ging nh ngi thc p cy gy v cc th nh th gy ra s tai hi, chnh thi th ch cng thc p ngi gy hi2. [408] Do , hy ni gin vi thi th ch ny. Nhp B- Hnh Lun dy rng:3 Cy gy v hung kh trc tip gy hi Nhng nu ta gin d vi k vung cy Th bi thi hn th thc p h Tt hn l nn gin d vi thi hn th. Nu qu v khng ni gin ln cy gy th sn hn vi ngi vung gy cng khng ng; Nu qu v sn hn ln ngi vung gy th vic sn hn i vi thi th hn cng l iu ng n. Nu khng tin vo iu ny, th tm thc qu v b lc
1

V cy gy hay cc th dng lm v kh tng t l tc nhn trc tip nh trng ngi b hi. 2 Vai tr ngc li, thi th ch mi tht s gin tip gy ra s tai hi, khng phi cy gy dng nh, hay ngi gy hi. 3 BA261 BCA: 6.41.

255

vo t o. Do , hy xc quyt v s thng nht hon ton ca lp lun y v hy nh hng tm thc mnh khng sn hn ngi vung gy cng nh qu v khng ni gin ln cy gy. Hn na, hy dng lp lun ging phn trn ph nhn tng v mi th u c s t kim sot hiu c rng qu v khng nn phn bit cy gy v ngi vung gy qua vic liu rng chng c c hay khng. (d)) Phn tch cho thy bt k nguyn nhn thc y ca k gy c, th sn hn l khng chnh ng S tri nghim kh au pht sinh bi nhng ngi gy hi khng xy n m khng c nguyn nhn hoc pht sinh t nhng nguyn nhn khng c lin quan g vi nhau, nn, n xut hin t nhng nguyn nhn tng hp vi nhau; ngha l t cc bt thin nghip m qu v phm trong qu kh. Do , ngi gy hi b thc bch mt cch khng cng c khin gy hi do nghip lc. Hu qu l, hy t trch mnh vi ngh : y l li lm ca ta v ta sai lm khi sn hn k khc v hy ngng sn hn trong tt c cc dp. iu ny cng ging nh chng sinh to ra m binh bng nghip xu ca h ri chnh nhng m binh ny li lm hi h. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Trc y, ta Hi ngi nh th Th nay b hi Ging vy cng phi. Li na: Tr di khng mun kh au Li tham luyn nhn ca bao au kh.

BA262 BCA: 6.42, 6.45-47.

256

Sao nn ni gin vi ngi Khi au n y mi phn ti ta Cng ging nhng v binh a ngc V a ngc Rng L Gm ao Nghip hi ny ta t to [409] Nn sn hn bit bo cho ai? Nhng ai tm khi hi n ta u do bi nghip ta thi thc Nu v th h sa a ngc Chng phi l ta hy hoi h sao? Ngi Sha-bo-ba cng ni rng: Khi qu v ni: Ti khng c li, th iu ny chng t rng thc s qu v chng nhp tm cht gio php no. (2)) Phn tch v mt ch quan th sn hn l khng chnh ng Nu qu v ni gin vi ngi gy hi v ngi thiu kh nng chu ng kh au, th iu ny l mu thun bi v ngay c khi qu v tht bi gnh chu cht au kh trong hin ti, qu v ang tch cc to nhn cho v lng kh au trong cc ci thp. Do , hy t cm thy xu h vi ngh: Ta tht l ngu ngc v hy hnh ng kim ch cn gin. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nu ta khng th nm tri Ch mt cht au kh trong hin ti V sao khng ngng cn gin Nguyn nhn ca kh au trong a ngc.

BA263 BCA: 6.73.

257

Phin no pht khi do vic gy hi l hu qu ca nghip xu t trc; bng cch nm tri n, qu v lm cho nghip ny tiu tn. Nu qu v gnh chu cam kh, qu v s khng tch ly thm cc ti mi v s tng trng rt nhiu cng c. Do , qu v khng c xem ngi gy hi ph hy thin c ca h ra sao m hy xem h nh kiu ngi trong h c ngh n nh l ngi tin hnh cc hnh vi nhm ty sch cc ti li ca qu v. Bn Sanh Kinh dy rng:1 Ta khng ngh ngi ny t ph hy thin c M ngh rng ngi hnh ng ty ti li cho ta Nu ta khng nhn nhc ngay vi c ngi ny Th cn k no li t bc hn ta? Nhp Trung Qun Lun Thch ca ngi Nguyt Xng dy rng:2 ngi mun ni rng ngi tnh ha Cc qu ca nghip xu to khi xa Sao ngi li vn gieo thm mm au kh Qua vic ni sn v hm hi tha nhn. Do , cng ging nh qu v chp nhn chy mu hay phng nh mt phng cch iu tr bnh nng, iu thch hp l chu cht kh au ngn nga kh au to tt {do thiu nhn nhc}. [410] (3)) Phn tch v c bn, th sn hn l khng chnh ng Phn ny c hai ni dung:3

1 2

BA264 Jtaka-ml: 33.15; D4150: Hu 132a7-bl. BA265 MAV: 3.5; D3861: Ha 203a4-5. 3 BA266 Hai phn mc ny khng c trnh by r rng trong b lun nhng c bao hm trong dn bi ca sTag-bu-yongs-dzin, trang 139.

258

1. Phn tch nguyn nhn ca vic gy hi v s sai st t u 2. Phn tch s cam kt ca mnh (a)) Phn tch nguyn nhn ca vic gy hi v s sai st t u Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Li kim ngi v thn th ta u l nguyn nhn gy au kh. Ngi c kim, ta c thn mnh Ln th no ta nn sn hn? Nu, do bm luyn m qung, ta c c Ti tht mu m mang hnh dng ngi au n n khng chu c khi b chm Ta phi gin ai khi thn ny au? Li na: Nu c ai, v m h nn lm hi k khc Ngi b hi, trong bi ri ni gin k gy hi Vy th ai l ngi khng ng trch V cn ai l k quy li y? (b)) Phn tch s cam kt ca mnh Hy pht trin nhn nhc mt cch tinh cn vi ngh rng: Thiu nhn nhc v ni sn hn l khng ng n, ngay c i vi cc bc Thanh Vn, l nhng ngi ch tu tp thnh t mc tiu ring ca mnh. Do , d nhin l khng ng vi ti ri. Ti pht nguyn thnh tu li lc v hnh phc cho mi chng sinh khi ti khi tm cu gic ng {tm B-}. Ti hnh

BA267 BCA: 6.43-44,6.67.

259

ng v phc lc ca ngi khc v quan tm n mi chng sinh. Ngi Bo-do-wa cng ni rng: Gio php ca c Pht l khng phm li lm. Khi qu v tht bi trong vic nui dng nhn nhc vi mt gy hi rt nh th qu v a ra li nguyn: Cu cho vic ny nh tn gc r gio php. Bi , qu v khng gi gii na v iu ny bng r gio php. Chng ta khng c gio php nh mt h thng ton din; khi chng ta ph gii, chng ta lm tiu tn nhng ci m chng ta c c. Li na: Khi mt con b Yak {mt loi b tt} c ng yn ch hng, nu yn xit cht vo ui n th n s nhy chm ln v ci yn li p vo chn n. Nu ci yn c ni lng, dy ai s rt xung v b s vui sng. Tng t vy, nu ngi khng th lng vi ngi gy hi th ngi s tr na v chc chn l ngi s tr nn u phin hn. (b)) Chng minh lng bi mn l ph hp Hy qun chiu t y con tim ca mnh rng: Tt c chng sinh trong lun hi t v thy v khng c ai l khng phi l thn bng quyn thuc ca ta cha, m vv.... Do v thng, h cht i v tr nn khn kh bi ba loi kh au1. B ma phin no lm in o, h t hy hoi phc lc ca chnh h trong

Xin nhc li 3 loi kh au l (1) kh v au n (kh kh) tc l cc kh au th cht hay vt l; (2) kh v s thay i (hoi kh) tc l loi kh do s bin i hoi dit ca lut v thng mang li; v (3) kh v duyn sinh (hnh kh) l cc kh s tinh thn do v minh khng hiu r bn cht ti hu v thc ti. The Fourth Noble Truths. Dalai Lama. P50 57. HarperCollin. 1997. Bn Dch Vit V Quang Nhn. Truy cp 11/08/2011. <http://old.thuvienhoasen.org/tudieude-ducdatlailatma-02.htm>.

260

kip ny v cc kip sau. [411] Ta phi pht khi lng bi mn i vi h. Ni gin hay tr na th lm sao m ng c. (2) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai ngn tr s tn vinh, ting tm hay danh d ca mnh v vi nhng ai xem thng mnh hoc nhng ai ni li xc phm hay kh nghe v mnh C hai ni dung: 1. Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ngi ngn tr mnh ba s vic s tn vinh, ting tm hay danh d 2. Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ai xem thng hoc ni nhng li xc phm hay li kh nghe v mnh (a)) Ngng s thiu nhn nhc i vi nhng ngi ngn tr mnh ba s vic s tn vinh, ting tm hay danh d {ca mnh} Ni dung ny c ba : 1. Qun chiu rng ba th ny vn thiu cc phm tnh tt p 2. Qun chiu rng ba th ny vn c cc khim khuyt 3. S cn thit hoan h nh c nhng ai ngn tr s tn vinh v vv... ca mnh (1)) Qun chiu rng ba th ny vn thiu cc phm tnh tt p Khi ngi khc ca ngi qu v v lan truyn danh ting ca qu v, th iu khng phc v cho c hai mc ch: trong kip ny, n khng mang n cho qu v s trng th, sc khe vv... v trong nhng kip sau n cng chng mang li cho qu v cng c vv.... Do , ng tham chp vo danh ting v li ca ngi m hy t trch mnh vi ngh: S kh chu ca ta khi danh ting v li ca ngi khng cn cng chng khc g ting khc tr th khi lu i ct, m vn chng c cc yu t cn thit

261

ca mt ni tr ng, b sp . Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Tn vinh, danh ting v danh d Chng mang li cng c hay trng th Cng chng mang li th lc, hay sc khe Cng chng mang th hnh tt p. Mt khi hiu c phc li ca chnh mnh Th i vi ta, nhng th c ngha g? Li na: Khi lu i bng ct ca mnh sp Tr con khc lc rt bi thn Cng ging vy, tm thc ta tht kh di Khi li ngi ca v danh ting li tn. (2)) Qun chiu rng ba th ny vn c khim khuyt Hy khi tm chn ght ba th ny vi ngh : Li tn dng, danh ting v danh d lm ta phn tm vi iu v ngha, ph hy s chn ght ca ti i vi lun hi, lm ti ganh ght nhng ngi c phm tnh tt v lm h hng cc hnh vi thin c mnh. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Tn vinh, danh ting v danh d lm ta phn tm Ph hy s chn ght ca ta Lm ta thm ganh ght nhng ngi c phm tnh tt V hy hoi tt c nhng g thin ho. [412]

1 2

BA268 BCA: 6.90-91ab, 6.93. BA269 BCA: 6.98.

262

(3)) S cn thit phi hoan h nh nhng ai ngn tr ba iu ny Hy kt thc cn gin v cm thy s hoan h tn y lng vi ngh: Trong trng hp , vic gy tn hi n s tn dng, danh ting v danh d ca ta bo v ta khi b a cc cnh gii kh au, ct t tham luyn v, nh c Pht gia h, ng cnh ca ng vo chn kh au m ta sp vo. Ngh nh vy, t trong thm tm, qu v phi ngng cn gin v cm thy hoan h . Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Vy, chng phi nhng ai hy hoi S tn vinh, danh ting, danh d ny tin hnh vic bo h cho ta Khi lc sa cnh gii a dy? Ta chm ch tm ni gii thot V cn chi buc vi li danh Lm sao ta c th th hn Vi ngi cu ta khi vng tri buc? Ta sp sa bc vo ci kh Nhng, nh c ch Pht gia h, H mang n c may thot kh. Lm sao ta sn hn vi h y? (b)) Kt thc lng thiu kin nhn i vi nhng k ngn tr s ca ngi, danh ting hay danh d v i vi nhng k khinh khi mnh hoc ni nhng li xc phm hay kh nghe i vi mnh Hy ngn chn ni bt hnh vi ngh: V tm khng phi l vt cht nn k khc khng th trc tip lm hi n c. Trong khi tm c th b gin tip lm hi bi vic trc tip lm hi thn

BA270 BCA: 6.99-101.

263

th, m thn th khng th no b lm hi bi s khinh khi, nhng li xc phm v nhng li kh nghe. Nhng th ny khng lm hi c c thn th ln tm thc nn ta phi hoan h . Khi qu v ngn chn s bt hnh ca qu v th qu v khng c cho php th hn pht khi. Do , Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Bi tm thc khng l vt cht Nn cha ai hy c tm thn N li kt tht cht cng thn th Nn n tn hao v ni au th cht S khinh khi, nhng li xc phm V ngn t khng my thun tai Khng gy hi c thn th cht Vy sao tm li phi hn sn. Ngi Sha-ra-wa dy: Bt k ba v Geshe Kam-lung-ba, Neu-sur-ba (sNeu-zur-pa) v Drab-pa (Grab-pa) c nghe thy g, iu ny chng khc vi vic ni chuyn vi t v , nn cc ngi tr trong an lc. Bi v ngy nay, mi ngi u phn ng rt nhanh chng vi nhng g nghe dy nn h tr nn bt hnh. Khi c ngi r tai vi ngi Shen-don (gShen-ston): Anh ta ni ny ni n th ngi tr li: Ngi ta vn ni sau lng nh vua. Mi phm ti ni li chia r, vy hy sm hi i. [413] Khi c ngi ni vi hnh gi Shay-rap-dor-jay (Shes-rabrdo-rje) rng: Ngi ta ang ni chuyn v chng ta v ni rng cc th gi ca chng ta qu th lng th ngi tr li :

BA271 BCA: 6.52-53.

264

y, chuyn ni ca con ngi s cp v con ngi, h s ni v iu g khc c?. T , ngi ngng hon ton khng cn ni li chia r na. Phn bin: Khi c ngi khinh khi ti chng hn, nhng ngi khc s khng thch ti, nn, y l l do lm ti phin v chuyn . p: iu ny s c phn ng nu vic khng a thch qu v ca ngi khc l nhm hi qu v. ng ny, vic h khng a qu v chng ng chm g n qu v, vy hy thi phin no i vi s khinh khi ca ngi khc. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Vic ngi khc khng a thch ta Khng th no lm hy hoi ta Trong kip ny c nhng kip sau. Ti sao ta cm thy bt mn? Phn i: D nhin l vic h khng a ti khng lm hi c ti nhng l thuc vo chuyn ti c th b ngn tr trong vic tip nhn cc th t h, nn ti s ni gin nhng k khinh th, mng m hay ni li kh nghe i vi ti. p: Cho d qu v c tip nhn cc phm vt t h, qu v vn phi chng li trn ci i ny trong khi ti li sn hn s theo qu v. Do , trong hai la chn gia hai iu: cht yu trong khn kh c c hoc sng lu mt cch khng ng n la chn th nht s tt hn. Ngay c khi tip nhn c cc phm vt ca h v sng lu, qu v s vn phi cht bi v qu v cha thot khi lun hi. Vo thi im la i, tht chng c chi khc nhau gia vic qu

BA272 BCA: 6.54.

265

v vui sng mt trm nm hay vui sng mi ch c mt nm v hai trng hp ny khng c g nhiu hn vic n thun ch l cc i tng ca tr nh; v, vo lc , tht khng h c em li s khc bit no cho hnh phc v au kh ca qu v. iu ny tng t nh cch thc m trong mt gic m, s tri nghim v sung sng khng khc bit cht no trong phng din hnh phc hay au kh ca qu v khi tnh gic. Khi qu v qun chiu nh vy v thi bm luyn li lc v danh d, qu v s khng tr nn bun phin v nhng li kh nghe v s khinh b. Qu v khng quan tm n vic tr nn ngi c bit trong nh mt ngi khc, nn, qu v s khng nh mt s toi ca qu v. Do , Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Du khng thch b khinh khi v tng t V chng nh hng s thnh vng ca ta Ta b li nhng thnh t trn i Nhng chc chn l mang theo ti li. [414] Chng th ta cht tt hm nay Cn hn sng dai i sai lc. K nh ta c th sng lu Nhng sau ch l kh au ca ci cht. Ai c th tnh cn m Sau khi thy hnh phc c trm nm; K khc c khi tnh gic Ch thy mnh hnh phc trong pht giy. Vi c hai, khi va tn gic mng Hnh phc kia cng khng th quay v

BA273 BCA: 6.55-59.

266

Thi khc la i hu nh th Du i ngi c ngn hay di lu. Sau khi th c tht nhiu th Ta c khi vui hng tht kh lu Nhng ri ta khi ngi gp cp Lc la i ta trn tri v trng tay. (b) Ngng c s khng a thch thnh cng ca nhng ngi gy hi ln vic vui mng khi h gp rc ri Hy qun chiu nh sau: Sau khi ti pht tm B - v mc ch hon thnh li lc v hnh phc ca tt chng sinh, ti li sn hn vi ngi gy hi khi h c c hnh phc ring. Sau khi ti ni rng ta mun cho mi chng sinh thnh Pht th ti li khng hnh phc khi ngi gy hi c c d rt t thnh vng v danh d. iu ny tht l v cng mu thun. Qu v phi loi b s ganh ght i vi mi thnh tu ca ngi khc v cm thy hoan h t trong thm tm. Nu khng, tm B - ca qu v v s thnh tu li lc v hnh phc ca chng sinh khng l g c ngoi tr li l sung. Nhp B- Hnh Lun dy rng:274 V ngi mun chng sinh u hnh phc Nn ngi pht tm cu gic ng. Nhng khi h t tm ra phc hnh Sao vi ngi, ngi li ny hn th? Nu ngi mun cho chng sinh li lc Thnh tu Pht qu, ba ci tn nghim, Sao ngi li kh au khi c thy Mi li danh du nh nht ca ngi Khi mt thn nhn tm ni tr gip Vi ngi ny, ngi tt phi chm nom Lm i tng lo toan v rng lng 267

Ngi c hn khng, thay v hoan h ? Nu khng mun chng sinh c iu nh Sao c th c h gii thot y? V u l tm cu bn gic Ca nhng ai hn ngi thnh t?[415] D k th c vt chi t ngi khc Hay vt vn ti mnh thng qun N vn khng l vt ca ngi, sao gin d Bt k rng c hay chng c cho? Cc c ca qu v, vui mng khi k th ca qu v gp rc ri hay mong mun s hy hoi ca h, ngay c khi khng th lm hi h, chng ch mang n au kh n cho chnh qu v m thi. Tuy nhin, nu c nh th gy hi h, qu v nn chm dt n hon ton. Trong khi qun chiu rng khuyt im ny s lm tn hi qu v v ngi khc. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Khi k th ca ta au kh C g ta li hi lng? Nhng c mun n l ca ta S chng khin h thnh tai hi. C khi nu c mun lm ai au kh Th iu g y khin ta li hi lng? Nu ta bo ta s tr nn tha mn Th cn chi c th gy tht bi hn. Mt khi ta mc li cu sc nhn, khng khip Ca nhng ng ph nhng phin no kia,

BA275 BCA: 6.87-89.

268

Chc chn ta s b luc bi m binh Trong chic bnh dnh cho chng sinh m ph. Qu v s cm thy bt hnh nu qu v nhn mt cch tuyt i v cc chng ngi khng mong mi xy ra cho cc s vic mong mun ca qu v v bn b, cc s vic xy ra trong cc hng m mnh khng mun c, cng nh l cc thun li xy n cho s thnh vng ca nhng k th. Nu iu bt hnh ny gia tng th qu v s tr nn th ch. Nu qu v kt thc s khng a thch mt cch tuyt i i vi ba iu trn th qu v s ngn chn c bt hnh. Mt khi qu v lm c nh vy, qu v s khng cn cm xc th ch. Do , hy xua tan s khng a thch mt cch tuyt i t cc iu ny bng cch dng lp lun ging gii trn. Hy dng nhiu tip cn ngng cn gin v n l mt li lm to tt. Nhng gio hun ni trn bao gm nhng dng lp lun ca ch Pht v ch B-tt trnh by trn trang b cho qu v nhng k nng nh bi k th ln nht ca qu v: sn hn. Chng bao gm vic tranh lun v chnh phin no ca qu v v vic nhn vo bn trong chnh mnh. Khi qu v phn tch k cng vi tu gic phn bit v ngng sn hn qua s lp lun chi tit, qu v s ngn chn c nhiu loi sn hn khc nhau v qu v tr nn nhn nhc trong nhiu phng din.[416] Bi v y l mt tri nghim c c nh vic thu sut c hiu bit vn s dng lp lun khng sai st nm bt ngha ca cc kinh in ng n, n s lu li mt tp kh cc k n nh. Nhng ai phn bc thin qun phn tch vi tu gic phn bit l nhng ngi phn bc ton b vic nhp B-tt hnh v i nh vy. Hy hiu rng s phn bc l chng ngi ti t nht cho vic dng cuc i nhn nh v li ch ca mnh v tha nhn. Hy trnh xa n ra ko khng qu v s b u. (2) Pht trin s nhn nhc chp nhn kh au 269

Vic pht trin s nhn nhc chp nhn kh au c ba ni dung: 1. L do phi dt khot chp nhn kh au 2. Cch thc pht trin s chp nhn 3. Gii thch chi tit t cc quan im ca cc nn tng (a) L do phi dt khot chp nhn kh au Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nhn ca hnh phc ch i khi xy n Nhn ca au kh li xut hin thng xuyn. Bi v qu v lin tc tri nghim vi loi kh au no ph hp vi mnh, dt khot l qu v phi bit cch em n vo vi ng tu. Nu khng, nh cp trong B-tt Hc Lun, hoc l qu v s khi sinh th hn hoc l qu v tr nn nn ch i vi vic tu tp; mi tnh hung u gy tr ngi cho vic dng cng ca mnh vo c hnh. Hn na, mt s kh au s do ngi khc to ra, mt s kh au li do nghip trc y ca qu v, d qu v c n lc hay khng trn l trnh tu. Mt s kh au, nh s c gii thch di y, xy ra khi qu v xc tin hnh vi thin c v s khng xut hin khi qu v khng tin hnh vic ny. Trong thi gian ny, qu v khng th no xua tan cc kh au chc chn c to ra bi nghip lc t trc v cc duyn tc thi. Qu v phi chp nhn chng khi chng khi hin bi v (1) nu qu v khng thc hin iu ny th bn cnh kh au chnh, qu v s c thm kh au do s lo u pht sinh bi chnh cc tng ca mnh v khi au kh s tr nn rt kh chu ng; (2) nu qu v chp nhn kh au th qu v au kh chnh xy ra, khng dng n li nhng qu v s khng bao gi kh au do lo lng vn to ra s bt cp qu mc khi qu v tp trung ln kh

BA276 BCA: 6.12ab.

270

au chnh; v (3) bi v qu v s dng mt phng tin em kh au chnh vo ng tu, qu v s lm vi rt nhiu ni kh ca mnh, nn qu v c th chu ng c n. Do , pht khi s nhn nhc chp nhn kh au l v cng quan trng. [417] (b) Cch pht trin s chp nhn 1. Bc b ngh cho rng khi kh au xy n th l tuyt i kh chu 2. Chng minh rng chp nhn kh au l ph hp (1) Bc b ngh cho rng khi kh au xy n th l tuyt i kh chu Nu qu v c th cu cha cho mt tnh hung trong c kh au xy n th qu v khng cn cm thy rng n kh chu. Nu qu v khng th cu cha c, th tht v ch thy n kh chu, nn khng cn thit cm thy th, hay tht l khng hu hiu cho vic khng cm thy d chu; thm ch l mt s bt li. Nu qu v tht thiu nhn nhc, th ch mt cht kh au thi cng v cng kh cho qu v chu ng c, trong khi nu qu v gim thiu s thiu nhn nhc th qu v c th chu c kh au to tt. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nu c cch i tr Th sao li kh chu? Nu khng c cch tr Th kh chu ch chi? Li na: Ta s nhn nhc vi Nng, lnh, gi v ma

BA277 BCA: 6.10, 6.16.

271

Bnh tt, giam cm, nh dp Nu khng: tai ha tng thm. (2) Chng minh rng chp nhn kh au l ph hp 1. Qun chiu v cc phm tnh tt ca kh au 2. Qun chiu v cc thun li ca s chu ng gian kh ca kh au 3. Cch thc m vic chu ng kh au khng kh na nu mnh tng bc lm quen vi n, bt u vi kh au nh (a)) Qun chiu v cc phm tnh tt ca kh au Kh au c nm phm tnh tt: (1) Phm tnh thc gic qu v bc nhanh n gii thot. L do l bi v nu qu v khng kh au th qu v s khng pht trin quyt tm thot kh. (2) Phm tnh d p b kiu mn. L do l v khi kh au ging xung qu v th n s gim bt thi c tn ca qu v. (3) Phm tnh khin qu v xa lnh ti li. L do l v nhng tm trng au n m qu v tri nghim khi sinh t bt thin, do , nu khng mun cc hu qu th qu v phi trnh cc nhn ca chng. (4) Phm tnh khin qu v thit tha nui dng thin c. L do l v khi qu v b giy v bi kh au, qu v s mong cu hnh phc v mt khi qu v mun hnh phc ri th qu v s phi nui dng nhng thin c vn l cc nguyn nhn ca hnh phc. [418] (5) Phm tnh khi sinh l ng bi mn i vi nhng ai c n lang thang trong lun hi. L do l bi v sau khi qu v nh gi v hon cnh ca chnh mnh, qu v s ngh rng: Cc chng sinh khc cng au kh nh vy. T nm phm tnh ny v ni dung m chng th hin, hy t nhn thc cc phm tnh tt khc v khng ngng luyn tm vi ngh: Kh au ny l mt duyn m ta mun. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1

BA278 BCA: 6.12cd, 6.21. C cng hai trch dn trnh by LRCM: 115.14; i Php 1:162.

272

Bi v nu khng c kh au, s khng c quyt tm thot kh Hi tm thc, mi hy an tr mt ch! Li na: Hn na, cc phm tnh khc ca kh au l Ngi dp b ng mn vi s tnh mng Pht trin lng bi mn i vi chng sinh trong lun hi Cn thn trnh xa ti li v hoan h trong thin hnh. (b)) Qun chiu v cc thun li ca s chu ng gian kh kh au Vic qun chiu v cc thun li ca s chu ng cc gian kh kh au c hai ni dung: 1. Qun chiu v cc li lc ct li chng hn nh s gii thot v vv... 2. Qun chiu v li ch ca vic xua tan kh au bt kh t lng {au kh khn lng} (1)) Qun chiu v cc li lc mu cht nh s gii thot Hy khng ngng c nh tm thc vi ngh: Ti bit l trong qu kh, khi tri ln trong lun hi, ti kh v nhng ham mun tm thng v nhng nhu cu vt vnh, tuy vy, ti khng m xa n nhiu kh au, chu ng rt nhiu kh au khng mc ch, vn s, n lt n, to ra v vn kh au cho ti trong cc kip sau. Vi iu ny, gi th ti bit mnh ang xc tin cng c vn s thnh tu bt kh t lng cc li lc v hnh phc cho ti v cho ngi khc, nn tht vn thch hp cho ti vic chp nhn au kh hng ngn t ln nhiu hn trc

273

 nn d nhin ti s chp nhn cc au kh nh hn th. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 V tham mun, ta gnh chu Thiu t vv... trong a ngc ngn ln Vn khng thnh tu my may Li lc cho ta hay bt k ai khc. iu ny khng hi nh trn V n thnh tu c mc tiu ln Nn, vic ng y ch nn hoan h Trong kh au vn tr lnh vt thng cho tt c chng sinh. Nh vy, sau khi qu v qun chiu v cch m qu v lm trc y ch l s kh nhc vn khng hon tt c bt k mc tiu no cho chnh mnh v cho tha nhn, hy cao tinh thn, ngh rng: Ti sao by gi ta li khng chu ng kh nhc thnh tu mc ch to ln? Mc d, ta ang kh s, nhng tht l tuyt ho rng ta tm ra iu g nh th n y lm. [419] Hn na, hy pht trin mt thi v y {khng s hi} i vi gian kh trong lc suy ngh v cch m qu v b dn dt sai ng bi cc o s xu, khng c mc ch, theo , qu v chu ng cc thc hnh kh hnh, nh nhy trn inh ba, ngi st nm ngn la v vv...2. Qu v cng

1 2

BA279 BCA: 6.74-75. Ngi Tsongkhapa nhc n cc php tu kh hnh ph bin ca cc v thy dy ngoi o B-la-mn dng chng trong vic ty nghip. c bit, c php s dng nm ngn la trong vic t l nhm thanh tnh nghip chng. Khi nim nm ngn la (skt. Panchagni) trong 4 ngn la c t ln cn ngn la th 5 l la mt tri. Xem thm chi tit v 5 ngn la: Panchagni the Bath of Fire. Yoga Magazine Website. Swami Satyasangananda Saraswati. Truy cp 20/11/2011. <http://www.yogamag.net/archives/2002/esep02/panch.shtml>.

274

hy qun chiu v vic t y a ca mnh vi nhiu ni kh s trong nng nghip, thng trng v chin tranh v cc mc ch th tc, thp km. (2)) Qun chiu v li ch ca vic xua tan v lng kh au Hy qun chiu k cng v s khc bit gia kh au ngn hn v di hn vi ngh: Mt ngi sp b hnh hnh s v cng sung sng nu, thay cho vic hnh hnh, anh ta ch b cht mt ngn tay. S tht tuyt lm sao nu, tng t vy, bi gi tr ca mt t kh au con ngi m ti c th vnh vin xua tan kh au v hn ca lun hi ni chung, v c bit l kh au ca cc ti sinh xu chng hn nh a ngc vv.... Nu qu v lm tt th qu v s to ra dng kh v y i vi gian kh. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 C bt hnh chng nu mt k sp b hnh hnh c tha mng nu ch chu cht la tay? C bt hnh chng nu vi kh au trong i, Ngi li c ri xa khi a ngc? (c)) Cch thc m vic chu ng kh au khng cn kh na nu mnh tng bc lm quen vi n, bt u vi kh au nh Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Chng c th g trn i Li khng thnh d khi quen. Nn quen dn qua nhng kh au nh Nhng kh au ln ri cng s vt qua.

1 2

BA280 BCA: 6.72. BA281 BCA: 6.14.

275

Sau khi qu v xc nh t tng chp nhn kh au ta nh chic o gip, qu v tng bc pha trn n vi kh au, bt u vi loi kh au nh. Khi qu v lm vic ny, qu v s nng cao mt cch vng chc kh nng chp nhn kh au ca qu v. B-tt Hc Lun dy rng:1 Mt khi ngi tin trin trc ht qua vic quen chu ng vi nhng kh au nh, qu v s quen thuc vi nhng kh au ln v nhng kh au rt ln. V d: Cng ging nh tt c chng sinh u c ngh rng kh au l hnh phc thng qua kh nng ca duyn, vy, qu v nn duy tr thi hoan h mi khi tri qua kh au bng cch tp cho quen vic p dng t tng hoan h vo nhng tri nghim ny.[420] V cch thc hnh, C s Ugra Vn Kinh dy rng:2 Hy t gii phng tm mnh vn nh ta nh mt ming bng V Hoa Nghim Kinh dy rng:3 Ny thin n nhn, tiu dit mi phin no, ngi nn pht trin mt tm thc kh khut phc. Do , qu v cn s dng cm vn rt cng rn v kin nh; qu v s khng th no chp nhn c kh au vi mt tm thc mm yu.

1 2

BA282 ik-samuccaya Vaidya 1961b: 101; D3940: Khi 101b6-7. BA283 on trch ca Gha-paty-ugra-paripcch-stra D63: Nga 26b5-6 l t ik-samuccaya D3940: Khi 101a6-7. 3 BA284 on trch ca Gha-paty-ugra-paripcch-stra, D3940: Khi 101a7.

276

Nu thot u qu v pht trin mt mc dng cm mnh m, th ngay c nhng kh au to tt cng tr nn hu ch. iu ny ging nh trng hp cc chin binh lm trn thy mu ca chnh mnh tng cng dng kh. Nu ngay t lc u, qu v li h thp mnh v ni rng: Ti cha tng nghe ni n mt iu nh vy v thm ch, nu nghe, ti s khng th lm c mt iu nh th th ngay c mt cht kh au cng tr thnh nguyn nhn ko qu v ra khi ng tu. iu ny cng ging nh trng hp cc k hn nht trng thy mu ca ngi khc ri ng ln ra bt tnh. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Mt s, thy mu ca mnh Li cng tr nn dng mnh hn. S khc, trng thy mu ngi Qu n hn ln ra bt tnh. iu ny xut pht t mt tm dng cm Hoc s hn yu ca n. (c) Gii thch chi tit t cc quan im ca cc nn tng Vn: Cho rng ngi ta phi chp nhn kh au xy n, nhng kh au ny n t u v ta chp nhn chng nh th no? p: C tm c s chp nhn kh au. 1. Chp nhn kh au da trn cc i tng . Tng bo, ca b th, ging, gh, thuc v cc nhu yu phm l nhng vt dng lm tng trng hnh kim thanh tnh. Khng cht km vui hay bt mn, qu v phi chp nhn au kh pht sinh khi nhng th ny c b th cho qu v v qu v pht hin ra rng chng km v phm cht v s lng hoc chng c cho vi s thiu tn trng hoc sau mt thi gian di tr hon.

BA285 BCA: 6.17-1 Sab.

277

2. Chp nhn kh au da trn n nhng lo u th tc. Tm lo u th tc l (1) tn tht; (2) tht sng; (3) qu trch hay li; (4) au n; (5) phn r; (6) tiu tan; (7) gi; (8) bnh v (9) ci cht ca nhng i tng phi cht sau giai on h hoi. Sau khi qu v phn tch ni kh lin quan n tt c hay tng iu ni trn, qu v s chp nhn kh au. 3. Chp nhn kh au lin quan n nhng hot ng th cht. Bn hot ng th cht l di chuyn, ng, ngi v nm. Khi qu v m ngy tnh ha tm mnh khi cc ngn tr bng hai hot ng th nht [di chuyn] v th hai [ngi]) trong s bn hot ng trn. Tuy nhin, qu v khng c th gin trn nm, gh hoc ging rm hay l khi khng phi lc. 4. Chp nhn kh au lin quan n vic pht huy gio php. Gio php c th c pht huy theo by cch sau: (1) Tn th v phng s Tam bo; (2) tn th v phng s o s; (3) thng hiu gio php; (4) ging gii rng ri cho ngi khc gio php m mnh thng hiu; (5) tng cc bi tn vi ging to v r; (6) qun chiu v s ni c liu mt cch ng n v (7) tu tp thin ch v thin qun vi s ch tm ca mt thin gi. Khi qu v n lc thc hnh cc iu ny th qu v chp nhn nhng ni kh ang pht sinh. 5. Chp nhn kh au lin quan n vic kht thc sng. By kha cnh ca li sng kht thc l (1) qu v mang ngoi hnh xu v co ru, tc; (2) qu v mc qun o v v c mu sc n iu; (3) qu v sng kim ch khng lm theo hnh vi ca nhng ngi th tc v hnh x theo cch khc vi cch ca h; (4) qu v t b ngh nng vv... v sng nh s b th ca ngi khc, do , qu v sng ph thuc ngi khc; (5) bi v qu v khng tch ly v s dng vt cht t c nn qu v nhn ca b th, nh tng y v vv..., t ngi khc sut cuc i qu v; (6) bi v t b vic gn gi xc tht nn qu v quay lng i vi nhng ham mun th tc cho n khi qu v la b ci i ny; 278

v (7) bi v qu v t b vic ma ht, ci ct v nhng th tng t nn qu v quay lng i vi th vui th tc cho n khi qu v la b ci i ny nhm xa la bn b, nhng ngi ng hnh thn thuc, bn t lc tr th v tng t cng nh cc th tiu khin v hoan lc. Qu v chp nhn s kh au da trn nhng th ny. [422] 6. Chp nhn kh au lin quan n s mt nhc do n lc tinh tn. Qu v phi chp nhn s kh au pht sinh t nhng xo trn, gian kh v s mt nhc v th xc v tinh thn trong lc qu v ang n lc tu tp thin c. 7. Chp nhn kh au lin quan n s hot ng v li lc ca chng sinh. C mi mt hot ng v li lc ca chng sinh; qu v phi chp nhn s kh au pht sinh t nhng hot ng ny.1 8. Chp nhn kh au lin quan n nhng nhim v hin ti. Qu v phi chp nhn s kh au pht sinh t nhng nhim v ca mt ngi xut gia, chng hn nh cng vic lin quan bnh bt, tng y, vv... hoc cng vic ca ngi ch gia nh cng vic hon ho ngoi ng, trong kinh doanh, ca mt vin chc chnh ph vv.... Ngay c khi qu v b tc ng ca bt k kh au no khi ln ph thuc vo tm c s ny, hy ng bung b thi hoan h tinh tn chu ng tng loi kh au mt. Qu v hnh ng v mc ch gic ng, hy hoan h ng nhng kh au

Theo Sopa Rinpoche th ta ca phn mc ny l Nhn Nhc V S Xc Tn vo Thc Ti. y ging chnh l tri kin v Nhn Qu (hay Duyn Khi). V ni dung hon ton ph hp vi ni dung trn. Steps on the Path to Enlightenment. P412. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008.

279

nh vy tr thnh chng ngi khin qu v thoi lui sau khi qu v dn bc. (3) Pht trin nhn nhc v s xc tn vo gio php1 Pht trin nhn nhc v s xc tn vo gio php c ngha l pht khi lng nhn nhc v vic gi tn tm. C tm i tng: 1. i tng tn tm: y l nhng phm tnh tt ca Tam bo. 2. i tng cn c thc chng: y l thc ti ca hai loi v ng {nhn v ng v php v ng}. 3. i tng mong cu: y l ba i lc ca ch Pht v ch B-tt gm nng lc tr tu siu vit, nng lc ca su Ba-lamt-a v nng lc ni ti {Pht tnh}. 4. i tng cn c tip nhn: y l mong mun bao gm c nguyn nhn hnh vi thin c ln hu qu ca nhng thin hnh ny. 5. i tng cn c loi b: y l c mun xa la c nguyn nhn hnh vi sai lc ln hu qu ca nhng hnh vi ny. 6. i tng thin nh l mc ch cn thnh tu: y l s gic ng. 7. i tng thin nh l phng tin thnh tu mc ch: y l tt c nhng l trnh tu tp vi tm B-. 8. i tng ca vic tu tp tip theo thng qua tu hc v phn tch: Theo ngi Dro-lung-ba (Gro-lung-pa) th iu ny l lnh vc ca nhng iu am hiu, nh l v thng2 v vv.... [423] Chng Truyn tha Uy dng (Bala-gotra-parivarta) trong B-tt a cp v i tng th tm ny th gio php

1 2

BA285 BCA: 6.17-1 Sab. Ngi Lhundub Sopa ging thm vi tri kin cn nm bt l s phn nh r rng gia v thng hay thng hng, gia hnh phc hay bt hnh, thin hay bt thin vn vn. Steps on the Path to Enlightenment. P413. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008.

280

ti thng bao gm mi hai loi kinh in v vv... do , ti ngh rng qu v phi ly n lm i tng {ca vic tu hc}. Phng cch xy dng tn tm l tr nn xc tn v cc i tng ny theo nh chng vn l v ri qun chiu chng thng xuyn, am hiu chng m khng c mu thun. Theo ni dung ca B-tt a, ti xc nh mt h thng tm c s lin quan n nhn nhc chp nhn kh au v tm i tng lin quan n nhn nhc xc tn gio php. c bit, c ni dung chi tit ca nhn nhc v s xc tn vo gio php. (d) Cch tu tp Khi tu tp bt k loi nhn nhc Ba-la-mt-a no, cng cn kt hp vi su phm tr ti thng v tt c su Ba-la-mt-a. iu ny cng ging nh li ging gii trc y, ngoi tr b th nhn nhc c ngha l xc lp ngi khc trong nhn nhc Ba-la-mt-a.1 (e) Tm tt Hi tng v tu tp tm B- tc nn tng ca B-tt hnh l gc r ca c mun xc lp tt c chng sinh trong mt s nhn nhc m nhim b on dit. Sau khi qu v vng vng nng cao B- tm ny, hy pht nguyn tu tp nhn nhc ca cc hnh vi B-tt cc a cao v luyn tm trn c s y. Hy phn bit cch tu tp nhn nhc ca mt Btt s a v ri tu hc mt cch ph hp. Nu qu v phm gii nh gii thch th qu v phi n lc sm hi. Nu qu v b qua vic phm gii trong lc tu tp cc rn luyn ny, qu v s b lin tc hoen bi nhiu hnh vi sai lc ln lao v ngay c trong nhng kip sau, vic tu tp B-tt hnh tuyt diu ca qu v s cc k kh khn. Thy c tinh ty ca ng tu l ti thng, hy tu tp tc khc nhng g c th v khc ghi nh

BA287 LRCM: 371.13.

281

s tu tp nhng g qu v cha th tu tp trong lc ny. Nu qu v thc hin iu ny th, nh dy trong ng T Vn Kinh, qu v s thnh tu nhn nhc Ba-la-mt-a vi t kh khn v kh au. [424]

282

283

Chng 13: Tinh Tn1

(iv) Cch thc tu tp tinh tn Ba-la-mt-a (a) Tinh tn l g? (b) Cch bt u tu tp tinh tn (c) Phn loi tinh tn (1) Cc Phn loi thc t (a) Tinh tn nh o gip (b) Tinh tn hun tp cng c (c) Tinh tn ca hnh vi v li lc ca chng sinh (2) Phng php pht trin tinh tn (a) Loi tr cc duyn {iu kin} khng thun li ngn tr tinh tn (1) Nhn din nhng yu t khng tng thch vi tinh tn (2) Vn dng phng php loi b nhng yu t khng tng thch (a)) Ngng thi li bing tr hon (b)) Ngng tham luyn vo nhng hot ng thp km (c)) Ngng chn nn hay t khinh mit (1)) Ngng chn nn v mc tiu (2)) Ngng chn nn v cc phng tin t mc ch (3)) Ngng chn nn bi v bt k ngi u u l ni tu tp (b) Thu thp cc nng lc ca s thun duyn (1) Pht trin nng lc ca c nguyn

Thut ng tinh tn dng y c mt hm quan trng l c tnh tin trin u n khng ngng mt cch hoan h bt k mi kh khn chng ngi thnh tu mc tiu cui cng. Trong b sch ny, thut ng tinh tn s theo ny.

284

(2) Pht trin nng lc ca kin nh (3) Pht trin nng lc ca hoan h (4) Pht trin nng lc ca ngng ngh (c) Cn c vo vic loi b nhng duyn khng thun li v hun tp thun duyn, hy chuyn ch tinh tn (d) Cch thc vn dng tinh tn a thn v tm vo trng thi hot dng {trng thi hot ng tt} (d) Cch tu tp (e) Tng kt (iv) Cch thc tu tp tinh tn Ba-la-mt-a Phn ny c nm ni dung: 1. Tinh tn l g? 2. Cch thc bt u tu tp tinh tn 3. Phn loi tinh tn 4. Cch thc tu tp 5. Tng kt (a) Tinh tn l g? Khi qu v ch tm vo mt iu thin c {cng c} th tinh tn l s hng khi dnh cho thin c ny. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Tinh tn l g? l s h lc trong thin c, B-tt a gii thch rng l mt trng thi tm thc khng sai st vn hng khi trong vic tch ly thin c v lm vic v li lc ca chng sinh cng vi hot ng v thn, khu, m trng thi tm thc ny thc y.

BA288 BCA: 7.2a.

285

(b) Cch bt u tu tp tinh tn Hy thng xuyn qun chiu v cc li ch ca tinh tn v nhng khuyt im ca vic khng lm th, v qu v s pht trin tinh tn nu qu v t tp cho quen thuc vi s qun chiu ny. V cc li ch ca n, Thm Tm Tnh Gic i tha Kinh dy rng:1 Hy lun da vo tinh tn tn nghim, Vn xua tan mi au kh, ti tm, Vn l nn tng ca gii thot khi cc gii khn cng, V vn c mi Pht- tn thn. Nhng ai thng tinh tn Khng kh khn hon tt mi cng trnh Cho du l iu th tc hay siu th. Ai thin tri li nn lng do tinh tn? Ai nu cao gic ng ca Pht-, Bit sai st ca th v m ng, V lin tc kin gan cng hng khi. Vy cho nn ta dn dt h. i tha Kinh Trang Nghim Lun cng dy rng:2 Tinh tn l thin c ti cao Da vo , ngi c phn cn li. Qua ngi t i h lc C thnh tu th tc v siu th.

BA289

BA290 MSA: 16.65-66,70.

rya-adhyaya-sacodana-nma-mahyn-stra, {Thm Tm Tnh Gic i Tha Kinh} D69: Ca 147b5-7.

286

Vi tinh tn, ngi t cc th v mong c trong i Th c c thanh tnh ti hu c gii thot, vt xa tm nhn v cc hoi un V t Pht qu, s gic ng ti cao. [425] V na: Ngi no c tinh tn Th khng b ging h Bi thnh vng, phin no Nn ch hay thnh t nh. B-tt a cng dy rng:1 Bi v chnh tinh tn, ch khng phi iu chi khc, l nguyn nhn nn tng v ti cao cho s thnh tu ng n ca cc phm tnh thin c ca mt v B -tt nn cc Nh Lai ch ra v tuyn thuyt rng: Tinh tn l iu dn n vic chng c gic ng ton ho, v thng Tp B-tt Hc Lun cng dy rng:2 Nu ngi hon ton khng mi mt v c tinh tn Ba-lamt-a th chng c g m ngi khng t hay thnh tu c. V: Ch n c phi nhn cng hoan h gip Ngi thnh tu tt c cc loi thin nh V tn dng m ngy mt cch hiu qu. Cc cng c hun tp khng b sa st

1 2

BA291 Bbh, Wogihara 1971:201; D4037: Wi 108a4-5. BA292 PS: 4.2cd, 4.41cd-42; D3944: Khi 226b4-5, 228b3-4.

287

V cc mc ch ca ngi vt trn vic ca loi ngi S n r nh lin hoa xanh lam1. V nhng khuyt im do khng c tinh tn Ba-la-mt-a, Hi Long Vng Vn Kinh dy rng:2 Vic gic ng ca nhng k li bing l v cng xa xi v cch bit. K li bing thiu tt c cc Ba-la-mt-a, t b th n tr hu. K li bing khng hnh ng v li lc ca ngi khc. V Diu Php Chnh Nim Hin Ti cng dy rng:3 Nhng ai c thi bing nhc Nn tng duy nht ca kh au K no cm thy chy li Thiu thn tt c cc thin tnh. Cho nn, nu qu v thiu tinh tn th qu v s b li bing chi phi v s thiu ht tt c cc phm tnh thin c; do , qu v s nh mt mi mc ch tm thi v ti hu ca con ngi4.

Tn Phn (c trnh by trong nguyn bn Anh ng) ca loi hoa sen xanh lam ny l Utpala. N biu tng cho s thun tnh. Hoa sen ny thng thy trnh by trong cc thangka (tranh Pht gio Ty Tng dng trong tu tp v th phng), trn tay ca cc v Tr chng hn. 2 BA293 rya-sgaramati-paripcch-nma-mahyn-stra, {Hi Long Vng Vn Kinh} D152: Pha 40a5-7. 3 BA294 Sad-dharmnusmty-upasthna, {Diu Php Chnh Nim Hin Ti} D287: Ya 128a6. 4 Xin nhc li mc ch tm thi l c thin nghip khng b a sinh vo cc ci thp (bao gm sc sinh, ng qu v a ngc) v c duyn tip tc tu tp v mc ch ti hu l t gic ng.

288

(c) Phn loi tinh tn Phn ny c hai ni dung: 1. Phn loi thc t 2. Phng php pht trin tinh tn [426] (1) Phn loi thc t 1. Tinh tn nh o gip 2. Tinh tn trong tch ly cng c 3. Tinh tn trong hnh ng v li lc ca chng sinh (a) Tinh tn nh o gip Khi ch B-tt tinh tn, trc khi t mnh ch ng hnh s, cc ngi mc o gip vi mt t tng hng khi ban u nh l: cho n tp hp ca mt ngn t ca ba bt kh t lng i kip lng m mi thi k ny bao gm s ngy di nh mt ngn i kip1, ta s khng bung li vic thc hnh tinh tn. V mc ch gim thiu kh au ca mi mt chng sinh, ta s hoan h tr li ch nh mt chng sinh a ngc cho n ngy ta t c Pht qu. Bi v ta n lc trong phng cch ny cho mc ch ton gic, nn c g cn thit bn s tinh tn ca ta qua mt thi lng ngn hn hay lc i din vi kh au nh hn?.

Mi i kip s tng ng vi mt chu k thnh, tr, hoi, dit ca v tr. Mi chu k thnh hay tr hay hoi hay dit ca v tr bng mt trung kip (tc mt i kip bng 4 trung kip); v mi trung kip bao gm 20 tiu kip. Vy, lng thi gian ghi bn trn tng ng vi 3 A-tng-k kip. Tuy nhin, v thi lng chnh xc v cch t tn ca chng cn ty theo s nh danh ca kinh lun c th nn c th c khc nhau. Theo nh gii thch ca Geshe Sopa th chu k bt kh t lng kip lng (hay mt A-tng-k kip) ny tng ng vi 10 ly tha 60 ca mt kip lng. Steps on the Path to Enlightenment. Vol 3. P426. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008.

289

 l s tinh tn ta nh o gip. Mt v B-tt du ngay c c nguyn hay ch c tn tm vo s tinh tn cng s tin tu vng chi; cn thm bao nhiu na cho mt ngi vn c trang b s tinh tn ny, cho rng v B-tt ang nui dng v lng cc nguyn nhn cho vic tinh tn vi mc tiu gic ng v thng. B-tt a dy rng i vi mt ngi nh vy th tuyt nhin khng c hnh ng no v ngi khc hay v s gic ng li c th gy nn ch hay gian kh. Khi qu v tr nn duyn vi mt tm thc nh vy, dt khot l n s tr thnh nhn khai m tim nng ca qu v i vi i Tha; do , hy tu tp iu . V s tinh tn nh o gip. Tp B-tt Hc Lun dy rng:1 Trong nhiu kip lng nh s git nc ca bin, Kip lng trong cc nm c to thnh T nhng ngy di, m thu ngang bng nhau Thm ch bng c khong thi gian ca lun hi, Ngi mt ln pht khi tm B- ti thng. Du ngi phi hon tt mi hun tp khc Ngi khng thi ch nh lng bi mn ca mnh, V t gic ng siu phm m chng h chn bc.[427] to ra o gip v cng kin nh ny Trong khi vic xem nh kh au lun hi ca ngi c tuyn ha thi hnh ng n trc tin Cho k hng anh tr gi lng bi mn Hn na, ngay c nu qu v mt mt trm ngn nm mt ln pht khi tm B- v din kin mt v Pht, ni m mt nm y bao gm mi hai thng, mi thng c ba mi ngy

BA295 PS: 4.5-7; D3944: Khi 226b6-227al.

290

v mi ngy di nh khong thi gian t v thy lun hi n nay; v ngay c khi qu v tiu tn khong thi gian ny nhn vi s lng ct sng Hng hiu bit v tm thc v ng x ca mt chng sinh; th mt cch tng t, qu v phi n c ch thy bit tm thc v ng x ca tt c chng sinh. V Tn i tha Kinh {skt. rya-akayamati-nirdea-nmamahyn-stra} dy rng chic o gip ngoan cng l chic o gip khng mt mi; y l tinh tn Ba-la-mt-a ta o gip c phm cht cao nht. Tm li, nu qu v c th pht khi mt thi duy nht nh vy, qu v s c th d dng hon tt cc tch ly v lng v tnh ha c v s v minh. Vic ny tr thnh nguyn nhn ti thng cho s bt thoi chuyn; ch bi tm h lc bt k mt bao lu thi gian, qu v s nhanh chng thnh Pht. Nhng ai mun thnh Pht trong mt thi gian ngn nhng li chng hoan h cht no trong nhng v hn hnh vi v trong khong thi gian rt di cn thit s mt thi gian rt di t Pht qu v h tht bi lm sinh khi c dng kh tuyt vi ca ch B-tt. Sau khi khoc o gip nh th, qu v tinh tn i v hai mc ch: hun tp cng c {thin hnh} v hnh ng v li ch ca cc chng sinh. (b) Tinh tn trong tch ly cng c Tinh tn trong hun tp cng c l t mnh p dng tu tp su Ba-la-mt-a hon tt chng mt cch ph hp. (c) Tinh tn hnh ng v li ch ca chng sinh

291

Tinh tn trong hnh vi v li ch ca chng sinh l vic t mnh p dng ng n tu tp v mi mt hot ng v li ch ca tha nhn.1 (2) Phng php pht trin tinh tn Nh ging gii bn trn, bi v qu v to lp, duy tr v tng trng tt c thin hnh ca hai b t lng trong s ph thuc vo tinh tn, nn tu tp pht trin n v cng quan trng. Ta s bn lun v bn vn Nhp B- Hnh Lun ca i hc gi v i thin tri thc Tch Thin; lu rng n tht l y v d dng tm hiu cng nh duy tr tu tp. [428] Phng php pht trin tinh tn ny c bn ni dung: 1. Loi b nhng iu kin khng thun li ngn tr tinh tn 2. Thu thp cc nng lc ca s thun duyn 3. Cn c vo vic loi b nhng duyn khng thun li v hun tp thun duyn, hy chuyn ch tinh tn. 4. Cch thc vn dng tinh tn a thn v tm vo trng thi hot dng. (a) Loi b nhng duyn khng thun li ngn tr tinh tn Bao gm hai ni dung: 1. Nhn din nhng yu t khng tng thch vi tinh tn 2. Vn dng phng php loi b nhng yu t khng tng thch (1) Nhn din nhng yu t khng tng thch vi tinh tn C hai yu t khng tng thch vi vic bc vo o php: (1) Khng bc vo o php mc d qu v thy rng mnh c th
1

Mi mt hot ng v li ch ca tha nhn l cc hnh vi B-tt nhm tha mn mi mt nhu cu ca chng sinh trn c s tm thi v ti hu. Mi mt nhu cu ny chnh l mi mt loi chng sinh c nu trong chng 11. Phn phn loi gii lut. Steps on the Path to Enlightenment. Vol 3. P 548. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008.

292

tu tp c v (2) Khng bc vo l trnh tu tp bi v qu v tr nn nn ch vi ngh: Lm sao ta c th thc hnh php nh th c?. Thc ra th cn c mt l do khc khng bc vo o php l bi v qu v khng quan tm n vic liu qu v c kh nng hay khng nhng iu ny l khng ph hp y v li ging gii ny ch dnh cho nhng ngi i tm gii thot. Trong yu t th nht, c hai kh nng: (1) Qu v c tt li bing tr hon vi ngh: vn cn thi gian v (2) Qu v khng chn ch tr hon, nhng li b chong ngp bi s tham luyn vo cc hot ng thng thng v thp km. V ny, Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Cc yu t khng hp cho tinh tn L li nhc, tham luyn vi nhng thp hn V t khinh bi do nht ch. Cc nguyn nhn khin sinh li bing l khng a thch, tham luyn vo cc th vui thp km, tham mun ng ngh v thiu tm chn ght lun hi. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Li bing c, do tham dc T thiu hng th, ham chi, ham ng; V do t s thiu vng Lng chn ght sinh t lun hi. Mt s ngi cho rng hai dng u l hnh thc biu th ca li bing hn l nguyn nhn ca n.

1 2

BA296 BCA: 7.2b-d. BA297 BCA: 7.3.

293

(2) Vn dng phng php loi b nhng yu t khng tng thch C ba ni dung: 1. Ngng thi li bing tr hon 2. Ngng tham luyn vo nhng hot ng thp km 3. Ngng chn nn hay t khinh mit (a)) Ngng thi li bing tr hon iu ny lin can n ba s qun chiu v: qu v suy tng rng thn th hin nay ca mnh ang phn r nhanh chng, rng sau khi cht qu v s b a sinh xung cc ci kh au v rng s rt kh khn tm li mt i sng tt p nh th ny. Hy qun chiu cc ch ny ngn chn bing nhc vn cho l cn nhiu thi gian; do , pht khi s xc tn trong tm thc qu v rng chng c thi gian d tr. [429] Ba ch qun chiu ny c ging gii trc y trong phn ni v loi ngi c cn c thp1. (b)) Ngng bm luyn vo nhng hot ng thp km Qu v thy rng gio php ti thng l ngun ci ca nim h lc v tn cho kip ny v nhng kip sau, cng nh thy rng mnh lm mt i ngha ln lao ca n khi qu v phn tm vo cc chuyn phim v tr vui, vn l ngun gc ca nhiu kh au v ngha sau ny. Hy qun chiu iu ny v ngng bm luyn vo . Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Sao ngi c th t b ngun gc ca nim vui bt tn Ca nim h lc ln lao, ca gio php siu phm, tm vui trong cc th tiu khin, v phn tm Vn l nguyn nhn ca nhiu au kh?

1 2

BA298 LRCM: 83,98-132; Great Treatise 1:124-125,145-175. BA299 BCA: 7.15.

294

(c)) Ngng chn nn hay t xem thng Tm h lc trong gio php siu phm sau khi qu v khng cn li bing tr hon v ngng cc hot ng thp km tht vn cha ; qu v phi tu tp nh mt hnh gi i Tha. Do , nu qu v tr nn nn ch vi ngh: Mt ngi nh ti khng sc thc hnh c php th qu v phi loi b s nn ch ny. Ngng nn lng hay t xem nh mnh c ba phn: 1. Ngng chn nn vi mc tiu 2. Ngng chn nn vi phng tin t mc ch 3. Ngng chn nn bi v bt k ngi u u l ni tu tp (1)) Ngng chn nn v mc tiu Vn: Nu mc ch l Pht qu tc s on dit hon ton cc sai st v vin mn hon ton tt c cc phm tnh tt, tht v cng kh cho ti hon tt ngay c mt vi phm tnh tt hay loi tr mt t sai st, lm th no mt ngi nh ti c kh nng t n mt thnh qu nh th? p: Nu mt tng nn ch nh vy khi ln th y l mt khuyt im rt ln bi v n cu thnh vic t b tm gic ng. Ngay c khi t tng cha hon ton hin l th qu v phi kt liu n khi n mi trong giai on khi sinh. Lm th no ngn chn n? Hy t ng vin mnh vi ngh: c Th Tn ng quyn nng thuyt iu chn tht v ng n, khng bao gi sai tri v li lm dy rng ngay c loi rui vv... cng s c th t gic ng. Th nn, v sao ti li khng th t gic ng khi m ti vn khng t b s kin tr trong v tr sinh ra lm ngi cho ti mt c s th thng v ti c nng lc tinh thn phn tch, iu nn theo v iu nn b? [430] Nhp B- Hnh Lun dy rng:1

BA300 BCA: 7.17-19.

295

Lm sao ti c th t gic ng? Ti s khng nn ch nh th V Nh Lai tuyn thuyt chn l dy v iu y nh sau: Ngay cho n cc loi rui, mui Ong v su b s cng vin mn Gic ng v song, vic rt kh t, Mt khi chng pht nng lc tinh tn. Vy ti sao mt k nh ta Sanh lm ngi, bit li bit tai ng, Li khng th t thnh gic ng Chng no ta khng ngng hnh B-tt? Hn na, hy ngn chn chn nn nht ch vi ngh: Trong qu kh th c ch Pht qu kh, hin ti th c nhng v Hot Pht v trong tng lai s c nhng ngi s thnh Pht. y khng phi l trng hp ch mt ngi vn thnh Pht hon tt c l trnh tu tp. ng hn l, nhng ngi ch nh l ta y, tin ha dn, v s tr thnh cc v Pht. Bo Vn Kinh dy rng:1 B-tt ngh nh sau: Tt c cc Nh Lai, A-la-hn, ch Pht ton ho vn l nhng ngi thnh tu, l nhng ngi ang thnh tu v l nhng ngi s thnh tu gic ng hon, , ang v s t n gic ng hon ton qua phng tin ny, qua loi l trnh ny, qua cch tinh tn ny. Do , y khng phi l trng hp tt c cc Nh Lai kia ch l mt ngi, vn tr thnh mt v Nh Lai t gic ng hon ton. ng hn l ti y cng s t n

BA301 Ratna-megha-stra {Bo Vn Kinh} D231: Wa 21a3-6.

296

tt c s ton thin trong s gic ng vin mn, ton ho v v thng mt cch ti hu. Vi s tinh tn chung cng vi ton b chng sinh v vi s tinh tn hng n tt c chng sinh, ta cng s cu tm v n lc gic ng. [431] Tn Dng Cng c V Lng cng dy rng:1 Ngay c mt s ngi thi trc t trng thi thin th cng tng b ging xung nhng trng thi thp hn trng thi ny nhiu trc khi c qu thin th ny. Ngh nh th v ng vin chng ta, ngi [c Th Tn] khng t h thp uy tn mnh ngay c khi ngi lm vo mt iu kin khng khip. T h thp mnh l sai, lm cho nhng ai c cn c pht trin tr nn nn ch. V s thoi ch ny, v phm tnh tt p ca mt v Pht l v hn v cc thnh qu ng theo cc nguyn nhn, nn qu v phi thnh tu cc phm tnh tt p v loi b cc sai st thng qua v s ng ng trong khi dn bc trn o php. Sau khi qu v hiu c iu ny mt cch tng minh, qu v c th tr nn thoi ch khi t nhn chnh mnh.2 Tuy nhin, s nn ch c th ny s khng bao gi khi sinh ti mt thi im nh hin ti khi mt hiu bit thiu st v l trnh tu tp ang trong s hot dng. Gi y, khi tu tp thnh tu cc phm tnh Pht v lng, qu v gi nh rng chng c thnh tu mt phng din qua vic theo ui thc hin ch mt hay mt phn ca mt phm tnh v lm vic ct lc vi n. Tuy
1

BA302 Guparyanta-stotra {Tn Dng Cng c V Lng} D1155: Ka 196b7-197al. 2 y s nn ch c th xy n sau khi hnh gi hiu ra c bn cht ca gic ng v mc kh khn n th no thnh tu gic ng. Steps on the Path to Enlightenment. Vol 3. P 440. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008.

297

nhin, trong trng hp ny, vic qu v khng chn nn khng phi l mt du hiu tt. ng hn l hu qu ca vic qu v khng bit chc chn v cch thc xc tin trn l trnh tu tp hoc ch hiu bit s lc nhng khng t vo s thc hnh cho nn, qu v b l m bi s v s d dng b ngoi ca php tu. Cho n khi qu v tm n tu rn v nhn c s gii thch tng i y v giai trnh t khi bt u n khi kt thc, qu v li tht ln: Nu cn nhiu n nh vy th ai c th thc hnh ni? v s b cuc hon ton.1 Ngi Sha-ra-wa cng dy rng: i vi cc B-tt cha c dp xc tin thc hnh th tt c cc hnh vi B-tt dng nh d dng, nh mt ci ch bn tn, v thm ch khng h nn ch. Hin ti, chng ta ngay c cha t n mc m chng ta s chn nn hay t xem thng mnh. n khi chng ta hon ton tip cn gio php, th c mt mi nguy ln v s nht ch v t xem thng mnh. iu ny kh ng. (2)) Ngng chn nn v cc phng tin t mc ch Vn: t Pht qu, ngi ta phi b th tay, chn mnh vv... nhng ti khng c kh nng cho nhng k tch nh vy. [432] p: Qu v phi chu kh au n mc nh vy bi v ngay c nhng k sng thoi mi, khng xc tin tri nghim cc thc hnh B-tt, nh khi h i qua lun hi, s chu nhiu kh au

Theo cch din ging ca ngi Sopa th tnh trng hnh gi tng t nh khi thy qu ni t xa hin ra nh b, chng ta c th ngh rng: tht l d dng v thch th ln n nh ni. Khi ta n gn hn th qu ni trng tht ln. Khi t bc n chn ni chng ta li ngh: Ch bit bao gi ti mi ln ni n nh. Steps on the Path to Enlightenment. Vol 3. P 440. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008.

298

khng th din t c nh cht chm, phn thy, m, thiu t chng hn m vn khng hon tt c li ch ca chnh mnh. Kh au sinh ra bi cc gian kh din ra v mc tiu gic ng th khng bng c phn nh ca au kh {do lun hi} ny, v n cn c mc tiu v i v vic thnh tu cho c li ch ca chnh qu v v ca tha nhn. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nhng tht ng s l ta phi B th tay, chn v tng t. Khng phn kh au ln hay nh S hoang mang lm ta s hi. Trong v lng chc triu kip Ta s b m chm Thiu t, phn thy nhiu ln Bi vn khng t gic ng. Kh au no a ta n b gic u mang theo mt gii gii hn r rng. Tht ging nh cn au trong vt m ct i mt vt ni thng. Cc lng y cha lnh bnh tt Qua dng iu tr khng d a Cho nn ta gnh thm cht kh dit tr i bao kh au. V vic b th thn th {thn th}, qu v s khng b th ngay t lc ban u khi qu v cn lo s. Nhng thng qua vic tng bc tu tp b th, qu v s ht bm luyn thn th mnh. Mt khi sc mnh v lng bi mn ca qu v tng trng, qu v

BA303 BCA: 7.20-23.

299

s khng cn kh khn cho chng i s dng thn v mt mc ch v i. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Lng y thng thng khng s dng Liu thuc thng thng nh th u ng cha v vn kinh nin chng Bng nhng chm lo tht du dng Thot u, hng dn ch th ngi B th rau qu v vv... Sau , khi ngi thun thc Ngi dn b th c tht mnh. Mt khi ta hiu thn th mnh Vai tr cng ta nh rau qu Th kh khn chi vic cho ra Cc th nh l tht da ta. Mt s ngi cho rng bi v cc hnh gi ca Ba-la-mt-a tha {tc i tha} phi b th c thn th v mng sng nn h rt au n v tu tp trn mt l trnh rt kh theo. R rng l bn vn trn y bc b iu va pht biu bi v qu v khng thc hnh chng no m qu v cn nhn thc rng l mt hnh ng kh khn, nhng ng ra l lm vic khi m n tr nn d dng, ta nh cho i rau qu. [433] (3)) Ngng chn nn bi v bt k ngi u u l ni tu tp Vn: Vic t n Pht qu i hi ti sinh v s ln trong lun hi, cho nn, ti s b hi bi kh au ni . Ti khng kh nng l th.

BA304 BCA: 7.24-26.

300

p: Hy qun chiu nh sau. Ch B-tt xa sch mi ti li; do , hu qu ca li lm tc cm th v kh au s khng khi sinh bi v h ngn chn c nguyn nhn {ca phin no}. Qua tri kin vng chc rng lun hi thiu vng mt t tnh, ta nh cc tr o thut, cc ngi cng khng c kh au v tinh thn. Vi gi s l h lc v th cht v tinh thn ca cc B-tt tng trng, th h khng c l do g ng lng d rng h vn trong ci lun hi. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 V ti b xa sch, nn chng c kh au Thng qua tr hiu bit, chng thiu nim h lc T kin v li lm Lm hi thn v tm. Qua cng c, nn thn h lc; Qua tr hu, tm cng c an. Chu lun hi v li lc tha nhn, K t bi ti sao phi ng lng? V: Cho nn, sau khi ci chin m ca tm B- Vn xua tan mi chn nhm v mi mt, Ngi tip din t h lc ny n diu lc n. Du c mn cm no ai cam ng lng? Tng t vy, ng nn ch ngay c qua vic b tr hon trong lun hi trong mt thi gian di khng o m c, bi v thi gian di lu t n khng phi l nguyn do vic nn lng. Nu kh au l cc k mnh lit, th ngay c mt thong chc trong au kh cng gy nn ch. Nu khng c kh au v qu v

BA305 BCA: 7.27-28, 7:30.

301

c hnh phc th ngay c mt thi gian di cng khng gy nn ch. Bo Hnh Vng Chnh Lun ca ngi Long Th dy rng:1 Khi au kh, d thong qua cng kh gnh C cn u k n khong di lu? Nu khng kh v an trong h lc, Th ngi chi khong v tn thi gian? Ch B-tt thn khng h th kh; Th lm sao tm li phi u phin? Do bi mn, u lo v ci th; Nn cc ngi chu li di lu. Theo gng , hy ng nn tht ch Bng suy: Pht qu qu xa vi. Lun n lc, hy hun tp t lng Dt li lm v nhn v phm hnh.[434] Li na, bi v vic vin thnh cc t lng v lng khng phi l kh khn, hy ng t lm mnh nn ch vi ngh: Vic tr thnh mt v Pht i hi hon tt cc tch ly v lng v cng c v tr hu. Vic ny tht kh khn nn c th ti khng th no lm ni. Trc ht, hy t ng vin mnh vi c nguyn thnh tu v lng cc phm tnh Pht v li lc ca v lng chng sinh m qu v mun cu gip. K n, hy tp trung vo vic lu li lun hi trong mt khong thi gian khng o c v th B-tt gii vi ngh: Ti s vin thnh hai b t lng v lng! Sau , chng no qu v vn tr gii, d qu v c b phn tm hay khng, d thc hay ng, qu v s lin tc tch ly cng c v lng nh h khng. Bo Hnh Vng Chnh Lun dy rng:2

1 2

BA306 Ra; 3.25-27; Hahn 1982: 76-77. BA307 Ra: 3.15-20; Hahn 1982: 74-75.

302

Ch nh tt c mi phng H khng, t, nc, la v gi L v lng, nn chng ta khng nh Cc chng sinh kh au cng v lng. Vi lng bi mn, ch B-tt Cu chng sinh v lng ny Thot khi kh au v quyt a h sang bn ci Pht-. Ai gn gi kin trinh bng cch y Tht ng ngay khi pht c nguyn ny Ri sau , d ng m hay tnh gic V c khi v chng ngh chi H khng ngng tch phc c v lng Nh con s chng sinh l v lng Hy nn bit, do iu v s y Pht qu kia, chng kh du v bin. Ai tr li trong thi gian v hn truy tm gic ng v bin V li ch v vn sinh chng V thc hnh cng c v lng Th cho nn, du gic ng khn lng Sao c th, h khng thnh t c Trong thi gian khng my di lu Do kt hp bn v s1 ny?

Tc l Chng sinh v s, pht o v bin, cng c v lng v thi gian v hn.

303

Khng g tuyt vi hn khi ngh rng: Gi nh ta c th t Pht qu trong mt thi gian ngn v li lc ca chng sinh, bi v qu v b xc ng bi sc mnh mnh lit ca tnh yu thng, lng bi mn v tm gic ng ca chnh qu v. [435] Tuy nhin, khi qu v khng thuc vo bu khng gian tc ng ca nhng ng c ny, cng nh l qu v thy s cn thit ca mt thi di gian tu tp qua nhng hnh ng v tn v i hi nhiu cng vic kh khn th qu v c th ngh rng: Nu vy th ai c th lm c iu ?. Nu sau qu v cho rng qu v ang tm mt l trnh nhanh chng th qu v s trc tip lm tn hi n tm B- hnh v gin tip lm tn hi n B- tm nguyn. Cn c ca qu v i vi i tha s suy yu nhanh chng v s gic ng ca qu v tr nn xa vi v qu v mt cch ti hu mu thun vi nhng g m cc ngi Long Th v V Trc cho l ngh ca ng Chin Thng v cch thc tng cng sc mnh ca B- tm. Do , bi v vic tr nn thoi ch v duy tr tnh trng chng h mang li li ch g v ch dn n thm chn nn m thi, nn hy thu hiu k cng cc phng php thnh tu gic ng v t nng cao tinh thn ca mnh. Khi qu v lm c iu ny, vic hon thnh cc mc tiu k nh ang nm trong lng bn tay ca qu v. Bn Sanh Kinh dy rng:1 Thoi ch khng gip ngi thot khi nghch duyn, Nn, thay v t giy v trong u phin Hy pht trin nng lc kin nh cho mc tiu cn t. Ri ngay c vic rt kh cng tr nn d dng, em n gii thot.

BA308 Jtaka-ml, {Bn Sanh Kinh Truyn v cc tin kip ca c Pht} D4150: Hu 52b3.

304

Vy, hy t n iu phi xong bng phng tin ch by M khng t lm mnh s hi hay bt hnh. Hy t gip mnh vi s n nh ca ti nng sng chi Ri vic thnh tu tt c cc mc tiu u trong bn tay ngi. Thnh gi V Trc lin tc dy rng qu v phi hiu bit r rng c cc phng tin tu tp bao qut m khng b nn ch ln vic khng t tha mn vi cc phm tnh nh b. Hin ti, qu v ngh rng: Ta t c trnh cao trong o php tu tp, khi qu v to c mt phm tnh tt duy nht; cho d l mt phm tnh tt thc s, cng ch l mt kha cnh ca l trnh. Qu v hi lng khi qun chiu n thun v iu ny. Nhng sau , cc thin tri thc, t trong cc im mu cht ca o php, gii thch theo s hng dn ca kinh in v lp lun rng tht l mt phn ca thin hnh; nhng nu ch iu thi th qu v cha t n u ht. Khi qu v hiu ra c nhng g h ni th qu v tr nn v cng chn nn. [436] Do , nhng ngi khng tha mn vi mt phn cng c thnh tu c, tm cch vn cao thm v khng nn ch ngay c vi s cn thit tu hc v hn trui rn l cc k him hoi. (b) Thu thp cc nng lc ca s thun duyn Phn ny c bn ni dung: 1. Pht trin nng lc ca c nguyn 2. Pht trin nng lc ca s kin nh 3. Pht trin nng lc ca s hoan h 4. Pht trin nng lc ca x b (1) Pht trin nng lc ca c nguyn

305

Chng ta bit rng cc hnh vi do mong c ng vai tr nn tng cho tinh tn, c nguyn ni n y l vic mong c. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Cnh c hn hin ti ca ta khi T vic khng c nguyn gio php ca ta C trong hin ti v qu kh xa xm. Ai s ri b c nguyn n gio php? Thnh hin tuyn thuyt v c nguyn ny L ci ngun ca mi kha cnh cng c. Sau , bn lun thuyt v cch thc pht trin nguyn c2 Ci r , n lt, l thin qun thng hng V thnh qu to ra vn t nghip iu ny c ngha rng cch thc pht trin nguyn c l qun chiu xem lm th no cc hu qu d a v kh chu khi sinh tng ng t cc nghip thin v bt thin ra sao. l v tn tm vn c ging dy nh l ng vai tr nn tng cho s nguyn c, cho nn lng tin vo hai loi gm nghip v cc hu qu ca nghip s pht khi thnh hai loi nguyn c: loi nhm gii tr bt thin nghip v loi nhm tip th thin nghip. Hn na, qu v xem xt nghip v cc nghip bo ca n ni chung, c th l quan h nhn qu ng sau cc li ch ca cc hnh vi B-tt v nhng sai st ca vic phm B-tt gii. Hy thu hiu nhng iu y t nhng on lin quan ca chnh vn ny.3

1 2

BA309 BCA: 7.39-40ab. BA310 BCA: 7.40cd. 3 BA311 V nghip v cc hu qu ca n ni chung, xem i Php V. 209-242. V cc li ch ca cc hnh vi B-tt v cc hu qu vi phm xem v b th, tr gii, nhn nhc, tinh tn xem quyn 2

306

Mt khi qu v kht khao n i tha th qu v nhp mn vi th nguyn ra sch tt c cc li lm v thnh tu tt c phm tnh tt cho qu v v cho ngi khc. Qu v phi t khch l mnh vi ngh: Ti s phi thin trong nhiu kip tnh ha tng li lm cng tp kh ca n v pht trin tng phm tnh tt n mc vin mn nht. Tuy nhin, bi v ti chng my may c mt cht tinh tn cn thit ra sch nhng li lm hay thnh tu nhng phm tnh tt, ti ph phm thi gian ri rnh ca mnh mt cch v ngha. [437] Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Ta s hy bt kh t lng Li lm ca ta v ca ngi khc. dp tan tng lm li mt S mt mt i dng kip lng. Nhng ta chng thy ngay c mt cht N lc cn tiu hy mt li lm Ta l ngun ci ca kh au v lng. Th ti sao tim ta khng v tan? Ta s thnh tu v s Ho phm tnh cho ta v ngi. nui dng mt phm tnh tt. Cn c i dng cc kip lng ny, Nhng ta cha bao gi t to duyn Ngay c mt phn cho phm tnh tt. Bng cch no , ta c kip sng ny

LRCM. V bnh n thin v nh t thin cng nh l tr hu v tu gic xem quyn 3 LRCM. 1 BA312 BCA: 7.33-36.

307

Tht ng nhc khi ta phung ph n. (2) Pht trin nng lc ca s kin nh Pht trin nng lc ca s kin nh c ngh l qu v em li kt thc, khng c thoi chuyn v bt k iu g m qu v tinh tn. Th nht, hy ng c gng lm mi th; hy xem xt tnh th mt cch cn thn. Nu qu v thy rng qu v c th lm c th hy xc tin; nu qu v khng th lm c th ng dn bc. Ngay c qu v cng khng nn bt tay lm ngay nhng g m qu v s lm mt thi gian ri li b. L do l khi qu v quen thi b dang d na chng iu m qu v nguyn lm th, qua tp kh ny, trong nhng kip khc, qu v s b d s nguyn tu tp v vv.... Hu qu l ti li ca qu v s tng trng trong kip , v trong nhng kip tip theo, au kh vn l hu qu ca ti li ny s tng thm. Hn na, qu v s khng thnh tu cc thin hnh khc c bi v qu v s ngh tng n vic thc thi c nguyn trc ; s c mt kt qu thp km v qu v quay lng vi li nguyn trc ; v c nguyn trc t n s khng c tha mn v qu v khng theo rt ro. Tm li, ha nguyn lm mt vic g nhng li n d dang l mt chng ngi qu v thnh tu cc k hoch khc v vic to duyn ny cng s lm mt n nh gii nguyn m qu v th. Lin quan n ny, Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Trc tin ta kho st cng vic Ri mi quyt tin hnh hay khng. Nu khng sc th ng nhn bt u lm ch c quay lng. Nu khng, ta quen thi b vic trong cc kip V ti li cng kh au ca ta s tng nhanh.

BA313 BCA: 7.47-48.

308

Cng th, cc nghip khc cng qu bo S lm ta ngho nn v d dang. [438] Do , nu qu v mun hon tt nhng g mnh cam kt thc hin th hy nui dng ba nim tn nghim.1 Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Ngi phi tn nghim trong ba lnh vc: Hnh ng, kh nng v cc phin no. Nim tn nghim v mt hnh ng c ngha l, cho d c bn ng hnh no i chng na trn ng tu, qu v khng da vo h m t tay hon thnh cng vic. Nhp B- Hnh Lun dy rng:3 Mt mnh ta s lm iu . y l tn nghim trong hnh vi. Bng Hu Th (Suhl-lekha) ca ngi Long Th cng dy rng:4 Vic gii thot ph thuc vo chnh mnh Khng xy ra qua tr gip ca ngi.

Tn nghim (hay hnh tin) phn bit vi kiu mn hay t ho mt cch tng qut c xem l mt phin no tinh thn v chc chn kiu ngo t mn l iu cn b loi b. Tuy nhin, trong mt s tu tp tn gio, c cc trng thi tm thc c gi l tn nghim v trong mt s kha cnh no trng thi ny trng ging nh trng thi t ho. Nhng tn nghim l trng thi tch cc, thin c v l iu nn c nui dng. Steps on the Path to Enlightenment. Vol 3. P 456. Lhundub Sopa. Wisdom. 2008. 2 BA314 BCA: 7.49ab. 3 BA315 BCA: 7.49cd. 4 BA316 Suhl-lekha {Bng Hu Th Cc l th ngi Long Th Gi cho bn} 52ab; D4182: Me 43a4.

309

 ngh: Ch mnh ta s hon tt vic ny m khng k vng vo ngi khc cng c ngha nh nim tn nghim nn c t tn l Nim tn nghim trong hnh vi. Nim tn nghim trong kh nng c ngha l qu v thnh tu li lc ca chnh mnh v nhng ngi khc vi ngh: bi v chng sinh chu di p lc ca phin no chi phi, nn h khng th thnh tu ngay c li lc ca chnh mnh, hung h l ca ngi khc. Ta li c kh nng thnh tu li lc ca c chnh mnh ln ca nhng ngi khc. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Chng sinh trong ci i, l i tng ca phin no, Chng th thnh tu li lc cho chnh mnh. H khng c kh nng lm c vic nh ta Cho nn ta s c cc hnh vi v h. Hn na, hy tu tp vi ngh Nu nhng chng sinh ny khng ngng c gng thc hin nhng hnh ng thp nh, th sao ta li khng tin hnh cc hnh vi s hon tt kt qu ton ho nht?. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Nu k khc thc hin nhng hnh vi nh mn Th lm sao ta c th lng yn? Tuy nhin, khi qu v c c hai nim tn nghim [trong mt hnh ng v trong kh nng] ny th qu v khng nn lm iu vi s kiu mn, t s khinh thng nhng ngi khc. Tri

1 2

BA317 BCA: 7.50. BA318 BCA: 7.51ab.

310

li, phi c lng bi mn i vi nhng ngi khc v ng kiu mn trn ln vo. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Ta khng lm iu ny t kiu ngo Ta khng nn c ng mn kia. tng: nhng ngi khc khng c kh nng nhng ti c" ta nh kiu hnh, nn, n c gn tn l tn nghim. Nim tn nghim trong phin no c ngha l vi s xem thng cc phin no vo mi dp, qu v ngh rng: Ti s chin thng cc phin no ny; chng khng th nh bi c ti.[439] iu ny c ngha l qu v phi kin nh sau khi pht tm dng mnh on dit cc yu t khng thun li. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Ta s chin thng tt c; Khng g nh bi ta. Ta, a con ca Thng S T, S tip tc gn gi s tn nghim ny. Nu khng, khi qu v nh mt can m, th ngay c mt yu t nh, khng thun li cng c th lm hi qu v. Nhp B- Hnh Lun dy rng:3 Ngay n qu cng hnh ng ta chim thn Khi tm c mt con rn cht. Nu ta y tht l nhu nhc Th li nh cng hi c ta.

1 2

BA319 BCA: 7.51cd BA320 BCA: 7.55. 3 BA321 BCA: 7.52-53ab.

311

Sao cho ng k b cuc, nn ch Li tm thy t do trong yu hn? Ngi Sha-ra-wa dy rng: Hnh phc ca nhng k b b gio php chng vt khi hnh phc ca h trc khi lm vy. Hy xem xt mt thc t rng nu ngi b b gio php trong i ny, th sau ngi s phi chu v tn kh au. Nu ngi khng n lc th cc phin no s khng nhn ngi vi s bi mn. V php i tr cng khng ni rng: Nu ngi khng nui dng ta, th ta s hon tt nhim v cho ngi. Ngay c ch Pht v ch B-tt cng s khng th che ch cho ngi. Nu qu v vn dng ba nim tn nghim ni trn th ngay c nhng yu t khng thun li ln cng khng th gy chng ngi cho qu v, do , qu v phi khi pht ba nim tn nghim ny. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 i vi nhng ngi n lc vi lng tn nghim Ngay n cc chng ngi ln cng khng b quy ry. Do , vi tm thc kin nh Ta s vt qua nhng khuyt im ca mnh. Nu khng, c nguyn ch ng cc phin no trong ba ci ca cc hnh gi s tr thnh s xu h cho ngi tu hc nu h b nh bi bi cc phin no ca mnh. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Nu ta b cc khuyt im nh bi

1 2

BA322 BCA: 7.53cd-54ab. BA323 BCA: 7.54cd.

312

Th c nguyn ch ng ba ci ca ta tr thnh tr ci. y c gi l Nim tn nghim trong phin no bi v qu v xem nh phin no v do , mun tiu hy chng. Mt s ngi bnh lun Nhp B- Hnh Lun gii thch nim tn nghim v mt ch ng phin no ny theo mt cch khc nhng ta ngh li gii thch trn y l ph hp vi chnh vn. [440] Do , hy ngng trng ch vo ngi khc v hy khoc o gip t lm vic mt mnh. Tc l t tin v ngh: Khng ging nh ti, nhng ngi khc khng lm c iu ny nhng ti li c th. Nu qu v tu tp theo cch nhn ny th chc chn l qu v s nh bi c cc phin no chng s khng th no nh bi c qu v v qu v xem xt rng tht l mt li lm khi t b nguyn c sau mt thi gian. Hy t rn luyn mnh cho n khi tm qu v tr nn kin nh vi c mun hon tt mi th pht nguyn sau khi cn thn xem xt mnh c th lm c vic y hay khng. (3) Pht trin nng lc ca s hoan h Qu v pht trin nng lc ca s hoan h sau nng lc ca c nguyn, mt s nguyn c mnh lit, to nn s tinh tn cha tng hin din trc y v qu v thnh tu nng lc ca s kin nh (cn c gi l nng lc ca lng tn nghim) iu ny khin cho tinh tn vn pht trin tr nn bt thoi chuyn. Nng lc ca s hoan h c ngha l khi qu v trc tin xc tin mt hot ng no th qu v thc hin mt cch hoan h v mt khi qu v dn bc, qu v c mt thc am m th hin ch qu v khng mun cho hot ng ny b

313

gin on. Lin quan n cch thc pht trin thc am m ny, Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nh nhng k mun vui t chi a Ch B-tt rt nhit thnh Trong bt k hot ng no h phi lm. Mt cch am m, h tm vui trong cng vic. Nn, hy n lc vi mt thi nh nhng a tr m qu v ang tin hnh chi a khng bit nhm chn. iu ny c ngha l qu v phi am m v iu to ra cc hu qu vui sng cng nh l am m cc hu qu t chng. Bi v nu phm phu n lc ngay c khi h khng chc l liu h c mt kt qu tt lnh th cn g phi cp n cc hot ng chc chn s mang li cc kt qu tt lnh. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Mc d h hnh ng v mc ch hnh phc Vn khng chc l hnh phc s n hay khng. Nhng i vi nhng ngi m chnh cng vic l hnh phc Th lm sao h c th hnh phc tr phi h lm vic? y cng l l do v sao thi tha mn l sai. Nhp B- Hnh Lun dy rng:3 [441] Nu ta khng bao gi tha mn vi nhc dc Vn ging nh lim mt trn li dao Th lm sao li tha mn vi cng c Vn kt qu l hnh phc v an lc.

1 2

BA324 BCA: 7.62. BA325 BCA: 7.63. 3 BA326 BCA: 7.64.

314

Hy pht trin mt thi khng tha mn vi ngh: vic say m vi nhc dc ta nh lim mt trn cnh sc bn ca li dao; ngun v ngt chng ng l bao nhng li s b ct t. Nu ti khng th hi lng v vic tri nghim ny, iu vn mang li cho ti au kh to tt ch v mt cht vui sng tm thi, th c ngha g u c trong cm xc tha mn v cc tch ly cng c v tr hu, vn em li hnh phc khng sai st v v hn trong c tc thi v v lu v di?. Do , hon thnh cc hnh vi cng c m qu v xc tin, hy dn bc nh mt con voi m da b chy nng bc xung ao sen ti mt lc gia tra. Hy rn luyn cho n khi to c thi ny. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Vy, hon thnh cng vic Ta s dn bc y nh Con voi, b nng tra thiu t n mt ci ao ngm mnh. (4) Pht trin nng lc ca dng ngh Nu qu v tr nn mi mt v th xc hay tinh thn do tinh tn qu mc th qu v phi ngh ngi mt cht. Nu khng, qu v s kit sc v tr nn rt nn ch, bi , sau ny s gy chng ngi cho tinh tn ca mnh. Ngay sau khi dng ngh, hy tip tc tinh tn tr li v sau khi hon thnh hot ng trc y ca qu v, ng tha mn vi vic ny. Qu v phi tinh tn vi cc hot ng khc cao hn. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Khi sc lc ca ta suy gim Ta s vic sang bn v lm li sau

1 2

BA327 BCA: 7.65. BA328 BCA: 7.66.

315

Khi n hon thnh th ta n mt bn Ri truy tm vic k v k na. Vic k tip l quan trng bi v nu qu v xem xt mi phm cht tt p trc y l ri th y s l mt chng ngi ln cho vic thnh tu nhiu phm tnh cao hn. Trnh by trn y cho thy cch thc tu tp tinh tn. ng bt mnh lm vic qu sc. Qu v phi trnh c vic gng sc qu mc ln vic th gin qu mc v hy gi gn cho s n lc c lin tc nh mt dng sng. [442]. Nht Bch Ng Thp k Tng ca Mu hu dy rng:1 lm cho mnh c hng phn hn Ngi ng bao gi c gng hay th gin qu. Nh vy, cc thin c ca ngi l bt kh phn Bi thin c trc v thin c n sau. Ngi Bo-do-wa cng dy rng: Nhng trinh st ca Se-mo-dru-wa (Se-mo-dru-ba) chng hn, khng bao gi n c ni . Nhng nhng trinh st ca Chang-wa (Byang-ba) th khng vi v ngay t lc u v truy lng nhng k cp cho n khi h bt c chng. Cng nh vy, hy tu tp theo mt nhp iu ha m qu v c th duy tr c. Mt con rn, chng hn, b vi mt tc nh nhng khng bao gi ngng nn sm n ch trong khi mt con b cht li nhy tng bc di lin tip v ngng li nn khng bao gii n ch c.

BA329 ata-pacataka-nma-stotra {Nht Bch Ng Thp K Tng Mt trm nm chc cu k tn dng} 2.21; Bailey 1951:49.

316

(c) Cn c vo vic loi b nhng duyn khng thun li v hun tp thun duyn, hy chuyn ch tinh tn1 Sau khi qu v nhn din ba iu kin khng thun li cho tinh tn th qu v s ch trng n cc php i tr. Qu v khi pht ba nng lc: nng lc ca c nguyn vn l iu kin thun li cho vic lm suy gim cc chng duyn cha b lm yu, nng lc ca s kin nh vn l nguyn nhn cho s bt thoi chuyn mt khi qu v bt tay vo vic v nng lc ca s hoan h vn khng bao gi mun lm gin on mt hot ng mt khi qu v tham gia. Qua nng lc ca s tm ngng, qu v tr nn thin xo trong phng cch tinh tn. Ti im ny, qu v phi pht trin nng lc chuyn ch vo tinh tn, cho nn, ti s gii thch iu ny. V cch thc hnh ng khi qu v tinh tn loi tr nhng th cn c loi tr, Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Nh mt chin binh dy dn tin cng Mt thanh gm lm chin vi k th Ta s gt i nhng n nh ca phin no V mnh m tn cng chng, k th ca ta. Chng hn nh khi cc chin binh dy dn nhng ngi lo luyn quen vic chin u bc vo mt trn gm v vv... vi k th, h khng ch ch trng n vic tiu dit k th ca mnh. ng hn h phi hon thnh hai vic: kho lo trnh nhng nht gm m chm v pha mnh v tiu dit k th.

BA330 im ny trong b lun (LRCM 442.7) c trnh by u t LRCM 328.3 v li ch: (de gnyis la brten nas brtson 'grus brtson pa lhur blang ba ni) 'di ni par gzhan du chad (Da trn hai on trc, ch l v tinh tn). iu ny b thiu trong cc n bn khc. u ny khng c bao gm trong Ganden Bar Nying (220b.4). 2 BA331 BCA: 7.67.

317

Cng nh vy, khi hnh gi chin u vi cc phin no ca mnh, h phi n lc bn gan tinh thng hai iu: ch gi s phng th v nh vy, trnh cho tm thc khng b thng tch v tn cng tiu dit phin no bng cch dng cc php i tr. [443] Bi v, nu khng th trong lc h kh d dng php i tr ngn chn hot ng ca mt phn cc phin no, th hoc h b tc i mt s phng din no ca cng c bi cc phin no khc, hoc l h s pht trin ra mt li lm ln trong tm thc khin cho s tai hi ca cc phin no bng vi s to thnh ca cng c, theo vic t c tin b xa hn trong tu tp thin hnh dng php i tr s l iu kh khn. Minh ha dn ra l mt s ngi c th ngh rng kin thc l quan trng nht thc hnh gio php v ch ch trng n tri kin. Sau , khi h thm tra cc gio php, h xua tan m h v v minh qua phng tin tu hc, nhng ng thi, do khng cnh gic i vi cc phin no khc, dng tm thc ca h mt cch rt ro b nhim nng n bi vt hoen ca hnh x sai lc. Mt s ngi khc th c th cho rng gi gii cho tm thc l quan trng hn tri kin nhiu v do , nhn mnh mt thin. B qua cnh gic i vi k th l s m h, h s chng th no nghin cu hay tu hc gio php, do , h tr nn rt m h v vic xc tin nhng iu c thu nhn v loi b nhng th king trnh theo gii lut th lnh v do , h thng xuyn phm gii. Nu, trong trn chin, thanh gm rt khi tay mnh, qu v s nht n ln khng cht ngp ngng v s mt mng. Tng t vy, khi qu v chin u vi phin no v nh mt v kh chnh nim (vn khng qun cc kha cnh khch quan v ch quan ca vic xc tin nhng iu tip nhn v loi tr nhng th king trnh), qu v phi lp tc ti p dng chnh nim

318

v s s b a sinh vo cc ci thp. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nu l rt thanh gm trong trn chin Ngi nhanh l nht ln v s. Tng t th, nu ta nh mt v kh chnh nim Ta nhanh chng phc hi v s lo a ngc. Trong Bng Hu Th, h php Long Th cng dy v vai tr v cng quan trng ca chnh nim:2 Tha ngi, ng Thin Th tuyn thuyt chnh nim v thn L mt o php cn hnh tr . Hy bm chc v gn gi n Khi chnh nim suy yu, mi cng c tiu tan. Hn na, v i tng m chnh nim hng n, chnh nim nm bt mt i tng m tr tu hon ton phn bit c; chnh nim khng t nhn bit i tng. [444] Vn: Tr tu phn bit ng vai tr g? p: Ni chung, tr tu phn bit tt c cc th c thu nhn v c king trnh nh c ging gii trong kinh; c th, n phn bit iu c thu gi v iu c king trnh theo cc gii m qu v th lnh. Do , mt khi qu v gi chnh nim v cnh tnh {tnh gic, tnh thc} i vi nhng iu ny th qu v s thnh tu vic tu tp; qu v s khng thnh tu nu ch p dng chnh nim v tnh thc trong phm vi nh hp ca s ch n mt i tng thin.

1 2

BA332 BCA: 7.68. BA333 Suhl-lekha , 54; D4182: Ne 43a5.

319

Hn na, khi lm trn, cc chin binh c gng khng ri gm; khi h v tnh lm rt gm th h nht n ln lp tc. Hai hnh ng ny da trn ni s hi b git, ch khng phi l nhng li ni sung. Tng t vy, nhng hnh gi tu tp cng s nh mt chnh nim vn khng qun iu c thu gi v iu king trnh; ngay c khi h nh mt chnh nim, h nhanh chng ti p dng n ngay. Hai hnh ng ny c da trn ni s hi ang pht trin trong tm h v mt s a sinh thc s vo cc ci thp do phm gii v phm li xy ra khi b tht nim. iu ny n lt, li ph thuc vo vic to nghip v cc nghip qu ca n tr thnh trung tm ca s tu tp ca h v tr gi cch tip cn ny. Nhng ai khng nui dng c nhn thc rng cc im ny l nhng gio hun thm diu cht t gc r ca cc phm tnh thin lnh khi sinh t s tu tp lm hoan h cc thin tri thc, nn tng thing ling ca ng tu. Vn: Vy th v sao cn thit trng chng vi mt s s hi c nhng hnh vi sai tri nh b v khng n tip din m phi ngn chn n tc thi? p: Hy ly v d v mi tn c gy ra mt vt thng nh trn b mt thn th. Chng bao lu cht c t vt thng ny s lan rng khp c th. Qu v s phi m x vt thng v ht cht c ra. Tng t vy, ngay c khi mt ng x sai tri khng gy ra iu chi nghim trng hn mt vt thng nh trong tm thc, nhng nu qu v b qua, th n s nhanh chng lan ta khp tm thc qu v v tr thnh vt thng ln. Do , ngay t lc u qu v phi ngn nga khng hnh vi sai tri xy ra v nu n xy ra th qu v phi kt thc n ngay lp tc. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1

BA334 BCA: 7.69.

320

Cng nh cht c ngm khp ngi Vn chuyn theo dng mu Mt li lm lan ra trong tm thc Nu n tm thy mt c hi bt k. [445] Vn: Vy th nhng ngi mun chin thng phin no phi gi chnh nim v tnh thc ra sao? p: Qu v phi nhip tm nh Nhp B- Hnh Lun dy:1 Mt hnh gi phi nhip tm Nh k ang mang bnh y du m tt ang lo s khi mt kim s trc mt Da s git nu ri vi mt git du. Hy thu hiu iu ny qua cu kinh lin quan n vng bin gii trong cu chuyn ca Ka-chin-din.2 Trong lc qu v

1 2

BA335 BCA: 7.70. BA336 Ba-so-chos-kyi-rgyal-mtshan (mChan: 587.6) lin h n cu chuyn ca tn gi Ca-chin-din (skt. Ktyyana) c mi thuyt php bi v vua thuc bin cng. Khi ngi Ca-chin-din v cc mn n , v vua cho n h vi mt mn trnh din ln rt n tng. Sau nh vua bn hi Ca-chin-din v mn ngh g v cc mn trnh din, ngi tn gi tr li rng h khng h n chng, v ngi v cc t ang tu tp kim ch cc gic quan (Xem i Php 1:101-102). V vua khng tin vo iu ny nn ngi Ca-chin-din yu cu mt ngi vc mt ci h cha y n ming du m-tt i vng quanh cung in; v e da nu ng ta lm d ch mt git du th s b git. Ngi cng yu cu cho ti din cng mt mn trnh din n tng kia trong lc ngi n ng tin hnh cng vic. Sau khi ngi ny thnh cng, v vua hi ng ta c cm tng g v mn trnh din.

321

ang tp trung nu ni chung l qu v hnh ng sai tri hay ni ring l qu v tri nghim cc nguyn nhn ca s li bing, nh s bun ng chng hn, th qu v khng c ng thun theo chng m phi i u v y lui chng. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Nh vy khi rn b vo chn ngi Ngi s lin ng bt dy tht nhanh. Cng th khi bun ng v bing li Hy nhanh chng m y li chng i. Hn na, chng nhng khng ti phm li m cn ch ng t cm thy khng hi lng khi chng xy ra. Hy qun chiu nh sau: Bi v trong qu kh ta cng tip tc nh th ny nn ta tri ln trong lun hi n tn lc ny. c bit, ng trch l ta th B-tt gii nhng li tip tc c nhng hnh ng khng ph hp vi gii lut. Hy t truyn cm hng t kim ch t nay v sau vi ngh T nay, ta s khng li lm ny xy ra na. Hy thng xuyn vn dng c hai thi ny. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Mi khi mt sai st xy ra Ta s t trch v suy ngm tht lu Ta s lm mi iu c th li lm ny s khng th xy ra. Hy c gng n lc vi nhng nguyn nhn su xa lm khi sinh chnh nim mnh m v lin tc, vn l nn tng ca php tu ny. Hy theo ui cc hot ng nh gn o s gii, o

Ngi ny tr li l khng h n mt cht no, th v vua tin ngi Ca-chin-din v cc mn . 1 BA337 BCA: 7.71 2 BA338 BCA: 7.72.

322

hu xut chng v tu hc uyn bc, vn l nhn cho chnh nim mnh m ny. Lin quan n , Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 Trong mi tnh cnh th ny Ta s thc hnh ngay chnh nim, Mong gp thy bng ng c V tham gia cc hnh ng hp thi. [446] Tm li, qu v phi tu hc v phn nh k iu no m vic tu tp B-tt i hi qu v tip thu v iu no loi b, ri kin tr gi chnh nim lin tc trong vic thc hnh tt c cc hnh kim v iu m qu hiu vic c tip thu v vic loi b. Do , khng phm sai lm v i tng qu v cn tr gi n l cc k quan trng. (d) Cch thc vn dng tinh tn a thn v tm vo trng thi hot dng trng thi hot ng tt v hiu qu Phng php vn dng tinh tn chuyn ha thn tm vo trng thi hot dng l nng lc ca s thnh tho. Trong chng Cn Trng2 trong Nhp B- Hnh Lun, ngi Tch Thin cp n s cn thit phi tu hc B-tt; nhng hu qu cc k nghim trng nu qu v khng tu tp cc php ny sau khi qu v pht nguyn s thc hnh; cch thc xem cc phin no nh k th v nhng phng cch pht khi dng kh xem gian kh ca vic chin u vi phin no nh mt mn trang sc hn l mt gnh nng. Hy qun chiu nhng iu ny

1 2

BA339 BCA: 7.73. Tc l chng 5. Tc phm ny c dch Vit bi nhiu tc gi. Theo bn dch ca Thch Tr Siu th chng ny c t tn l Gi Gn Tm . B-tt Hnh. Chng 5. Thch Tr Siu dch Vit. Truy cp 12/04/2011. <http://www.bodetam.org/Vietnamese/BoDeTamLuan/BoTatHanhTriSieu/BoTatHanh00.htm>.

323

trc khi nhn trch nhim tu tp cc hnh vi B-tt. Do , ngng tt c nhng tr ngi ngn chn qu v dng thn v tm vo cc hot ng thin c, hoan h vn ln m ng trch nhim ny. Nhp B- Hnh Lun dy rng:1 c c sc mnh Cho mi vic trn i Trc khi xc tin n Ta s nh li khuyn V gi gn tm V hoan h khi hot Vn: S tinh tn do nhng n lc nh vy s to ra sc thi nh th no? p: Cng nh ngn gi thi mnh hoa gn qua li, th mt nng lc hoan h vn gy hng phn cho thin c kim sot thn v tm qu v. Khi qu v hnh ng vi nng lc ny th tinh tn c thit lp vng chc. Mt khi qu v lm c vic ny, qu v s d dng thnh tu cc tch ly {hai t lng}. Nhp B- Hnh Lun dy rng:2 Ch nh cc hoa gn Di sc mnh ca gi a y n v i Nn ta s hng hi Theo cch nh th ny Ta hon thnh tt c

1 2

BA340 BCA: 7.74. BA341 BCA: 7.75

324

Mc d nhng cng vic ny l kh khn, th b cuc l iu sai tri. ng hn, nh cp Nht Bch Ng Thp k Tng ca ngi tn gi Mu Hu, qu v phi n lc:1 Trng thi ti thng, vn kh t Khng th thnh cng khng c kh. Bit th, ngi tinh tn dng mnh Khng tm mnh n bn thn. [447] (d) Cch tu tp Qu v phi tu tp mi loi tinh tn bt k kt hp vi su phm tr ti thng v tt c su Ba-la-mt-a. S rng lng v tinh tn ang l vic xc lp cho tha nhn trong tinh tn sau khi qu v n nh c chnh mnh. Cc Ba-la-mt-a cn li cng tng hp vi phn ging gii trc y.2 (e) Tm tt Vic ghi nh v nui dng tm gic ng nn tng ca cc B-tt hnh gy cm hng cho qu v tu tp t tt c chng sinh vo trong tinh tn. Do , hy vng vng pht trin B- tm {tm gic ng} ny, ri khi c nguyn v tu tp theo nhng phng tin v tinh tn dnh cho ngi c trnh cao. Li na, hy n lc ti a nh l qu v c th lm c trong cc phng php tu tp tinh tn ca mt B-tt mi bt u. C th l hy ngn chn c hiu qu cc hnh thc nn ch khc nhau, chng c th ch b loi tr mt cch c nht bi tinh tn. Trong ngh, hy mc o gip tinh tn, l s hng hi v cc iu sau: mc ch ca gic ng, mc tiu vin mn hnh phc v loi b kh au cho mi chng sinh, giai on tu tp rt lu di, tch ly v lng v cc gian kh bt kh t lng. Hy n lc cho thi ny bi v, nh ng T Vn

1 2

BA342 ata-pacataka-nma-stotra: 2.20; D1147; Bailey 1951: 49. BA343 LRCM: 371.13.

325

Kinh dy, ch qua vic khi pht mnh m dy ln mt quyt tm nh th, th qu v c th tch ly c mt t sng cng c to tt. Nu qu v khng lm iu ny th qu v tht bi trong vic bo lu truyn thng i tha ca mnh v cng s thng xuyn b nhim bi nhiu hnh ng sai tri. Ri cng nh trong cc kip khc, qu v s thy rng vic tu hc B-tt hnh l rt kh. Li na, sau khi qu v nhn bit c nhng iu nh vy, ngay c nu qu v khng tu tp ton ho, hy t thc y mnh theo hng . Sau , nu qu v tinh tn theo ht kh nng ca mnh, th nh ng T Vn Kinh dy, qu v s nhanh chng thnh tu tinh tn trong nhng i sau vi t kh khn v khng kh au.

326

327

Chng 14: Thin nh v Tr Hu

(v) Cch thc rn luyn thin nh Ba-la-mt-a (a) S n nh t thin {an nh thin} l g? (b) Cch bt u tu tp thin nh (c) Phn loi thin nh (d) Cch thc tu tp (e) Tng kt (vi) Cch thc rn luyn tr hu Ba-la-mt-a (a) Tr hu l g? (b) Lm th no khi pht tr hu (c) Phn loi tr hu (1) Tr hu hiu bit chn {ti hu} (2) Tr hu hiu bit tc {tng i} (3) Tr hu hiu bit cch hnh ng v li lc chng sinh (d) Cch thc tu tp (e) Tng kt (v) Cch thc tu tp thin nh Ba-la-mt-a Cch thc tu tp thin nh Ba-la-mt-a c nm ni dung: 1. S an nh thin l g? 2. Cch bt u nui dng nh lc t thin 3. Phn loi thin nh [448] 4. Cch tu tp 5. Tng kt (a) S an nh thin1 l g?

Trong thin Pht gio c ba th loi chnh l: (1) thin t mt nh lc cao (thng gi thin nh hay thin ch), (2) thin

328

Bnh n thin l mt trng thi thin c v nht tm vn gi c nh {an tr} vo i tng ca thin m khng phn tn sang nhng s vic khc1. B-tt a dy rng:2 l mt trng thi nht tm bnh n ha ln cng hnh, th tc hoc siu vit ca ch B-tt l nhng ngi trc tin tu hc suy ngm v cc tng kinh ca cc B-tt. Bt k l n c nh hng v nh t thin {thin nh, thin ch} hay v tu gic {thin qun, thin minh st} hay v hng l trnh kt hp c hai, th hy hiu rng trng thi nht tm ny l s bnh n thin ca ch B-tt V Nhp B- Hnh Lun cng dy rng:3 Sau khi pht khi tinh tn

thu sut c bn cht tht ca mt s vic tc l t n tu gic (thng c gi tn l thin phn tch, thin qun, hay thin minh st) v loi th ba (3) l thin rn luyn c nh lc ln tu gic song song. Trong nguyn bn, thut ng c dng l meditative stabilization nhn mnh s bnh n ha tm thc t vic thin v khng ni r l loi thin no. i vi cc mc thin khc vi thin nh th hnh gi hoc t c nh lc mnh t cc rn luyn trong thin nh t trc , hoc ang nui dng song song nh lc cng vi tr hu. T y, chng ta s dng thut ng bnh n thin (hay an nh thin, n nh thin) ch tu tp thin nhm tng trng v nh lc nhng c th khng xc nh r l thin ch hay thin kt hp. 1 Theo gii thch ca Ngi Sopa th t V Trc gii thch trong B-tt a rng tp trung nht tm c ln mt i tng chng ta cn bit i tng mt cch t m. Vic bit cc i tng tip cn trong B-tt o i hi vic tu hc cc kinh in v lng nghe cc ging gii v chng. Steps on the Path to Enlightenment . Lhundub Sopa. Vol3. P480. Wisdom. 2008. 2 BA344 Bbh, Wogihara 1971: 206-207; D4037: Wi lllal-3. 3 BA345 BCA: 8.1ab.

329

Hy t tm ngi vo s tp trung thin. (b) Cch bt u tu tp bnh n ha thin Hy suy ngh v nhng li ch ca vic tu tp bnh n thin v cc khuyt im ca vic khng tu tp n. Ta s gii thch iu ny trong phn nh t thin.1 (c) Phn loi Bnh n thin Ph hp vi on trch dn trn y [t B-tt a], nu qu v phn chia bnh n thin cn c vo bn cht th c hai loi: th tc v siu th tc v nu qu v phn loi cn c theo khuynh hng th c ba loi [nh hng v thin ch, nh hng v thin qun hay loi kt hp c hai]. Nu qu v phn loi theo chc nng th c ba loi: loi an nh thin bnh n thn v tm trong s h lc ni trong kip sng ny, loi an nh thin {} thnh tu cc phm tnh tt v loi an nh thin thc hin li ch ca chng sinh. Loi th nht, tc loi an nh thin thn v tm trong s h lc trong kip sng ny, l tt c cc loi bnh n thin to ra s nhu hot {khinh an}2 khi qu v nhp thin vi s cn bng3. Loi th hai, bnh n thin thnh tu

1 2

BA346 LRCM: 468ff; i Php 3, Phn Mt. Trng thi nhu hot l trng trng thi m thn v tm tr nn hot dng; ty theo mc t n, trong trng thi c th bao gm (1) s kh dng ca tm tc l kh nng tr nn linh hot ca tm c th ci t ln mc ch thin c bt k m khng b tr ngi tinh thn no, cc trng thi th lu khc ca tm b loi tr; (2) s kh dng v th cht tc l thn th c th c s dng cho mc tiu mong mun thin c bt k m khng b cm gic kh khn, lc ny hnh gi khng cn cc cm xc th lu na v cm xc v thn th tr nn nh m mm mi (cm gic khinh an). Meditative States in Tibetan Buddhism. Lati Rinbochay. P69-70. Wisdom. 1983. 3 Trng thi cn bng trong thin l trng thi ca tm thc khi ang nhp thin m hnh gi khng cn b chao ng bi tro c (phn tm) hay b mt tp trung bi hn trm (bun ng hay mt tnh

330

cc phm tnh tt, l tt c cc an nh thin vn hon thnh cc phm tnh tt p c c cc v Thanh Vn bao gm cc tri kin siu vit, cc gii thot, cc vin dung, cc thn thng vv.... Loi th ba, an nh thin vn tin hnh li ch cho cc chng sinh, l bnh n thin vn hon tt mi mt hot ng cho li ch ca tha nhn. (d) Cch tu tp Khi qu v tu tp bt k loi thin nh cng hnh no, hy tu tp kt hp vi su phm tr ti thng v su Ba -la-mt-a. B th trong bnh n thin duy tr s bnh n thin cho chnh qu v v sau xc lp cc tha nhn trong . [449] Hy hiu cc Ba la-mt-a cn li nh ging gii phn trn.1 (e) T ng kt Vic ghi nh v nui dng tm B- nn tng ca B-tt hnh l iu to hng khi cho qu v tu tp t tt c chng sinh trong thin nh khng cu nhim. Sau khi qu v tng cng s n nh ca tm gic ng ny, hy c nguyn n cc bnh n thin cao v tu tp trong . Ngay c khi qu v khng th hon ton pht trin s bnh n thin, qu v phi n lc thng xuyn thc hnh tp trung nht tm trong chng mc m qu v c th lm. V nu qu v khng lm nh vy, qu v s lin tc b nhim do phm gii v trong nhng kip sau qu v cng s rt kh khn hc tp cc rn luyn cho vic bc vo nhiu cnh ca ca cc bnh n thin ca ch B-tt. Nu qu v khng bao gi b ri n lc ca mnh, th ngay c trong kip ny tm thc qu v s tr nn tng bc bt phn tn,

to, m h). y l mt trng thi cn bng ng v tm thc hnh gi vn sng sut linh hot trong khi thin. Trng thi ny s c gii thch chi tit trong quyn ba. Chng 1 v cc chng sau . Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. Vol3. P484. Wisdom. 2008. 1 BA347 LRCM: 371.13.

331

khin cho vic tch ly cng c tht s mnh m. Trong cc i sau, nh dy trong ng T Vn Kinh, qu v s c mt s an lc th cht v tinh thn v mt tm thc hoan h , t d dng hon tt thin nh Ba-la-mt-a. y, ta s khng ni thm v phn ny v ta s ging gii ni dung ny mt cch k lng trong phn nh t thin. (vi) Cch thc rn luyn tr hu Ba-la-mt-a Cch thc rn luyn tr hu Ba-la-mt-a c nm ni dung: 1. Tr hu l g? 2. Lm th no pht khi tr hu 3. Phn loi tr hu 4. Cch thc tu tp 5. Tng kt (a) Tr hu l g? Mt cch tng qut, tr hu l s phn bit mt cch thu sut trng thi bn th ca i tng ang c phn tch {qun chiu}, nhng trong ni hm ny, tr hu ch s thnh tho trong nm ti tri thc v cc th lin quan. B-tt a dy rng:1 Hy bit rng tr hu ca ch B-tt l s phn tch xuyn sut v cc hin tng {cc php} vn ang xc tin hoc c xc tin ln tt c cc iu mun bit v {s phn tch ny} vn vn hnh thng qua vic tp trung vo nm ti ca tri kin bao gm Pht hc, ng php, lun l hc, cc cng ngh v y hc.2 [450]
1 2

BA348 Bbh, Wogihara 1971: 210; D4037: Wi 113a6-7. Cng mt trch dn, nhng theo cch chuyn dch ca Ngi Sopa, on vn ny c din r hn thnh: Hy bit rng bn cht v

tr hu ca ch B-tt l vic thu hiu tt c cc php tc l cc i tng ca tri thc m hnh gi lnh hi cng nh l cc i tng ca tri thc m hnh gi nm bt thng qua mt s

332

 y, tr hu vn ang xc tin l tr hu trc khi thnh tu cc a {cp } B-tt; tr hu xc tin ch tr hu sau khi thnh tu cc a B-tt .1 (b) Lm th no khi s vic pht sinh tr hu Cch thc khi s vic pht sinh tr hu l qun chiu cc li ch ca vic lm tr hu pht sinh v nhng khim khuyt do khng thc hin vic ny. V ti s ging gii cc li ch v cc sai st v vic hay thiu tr hu v thc ti tc v ng trong phn tu gic, ti s khng i vo chi tit y.2 Nhng ti s ni mt t v cc loi tr hu cn li. Lin quan n vic biu th cc li ch ca tr hu, tr hu l gc r ca tt c cc phm tnh tt trong kip ny v cc kip sau. Nh trong Bt-nh Nht Bch Lun Tng, h php Long Th dy:3 Tr hu l gc r mi thin c thy c hoc cha nhn thy c. thnh tu cho c hai th ny Hy nm cht ly tr hu. Ngun gc to ln ca iu ngi tm

Theo gii thch ca Ngi Sopa, th i s V Trc phn bit thnh hai dng tri kin tng ng l vi tri kin ca cc B-tt cha trc chng tnh Khng v tri kin ca cc B-tt trc ng c thc ti ti hu. Steps on the Path to Enlightenment . Lhundub Sopa. Vol3. P484. Wisdom. 2008. 2 BA349 LRCM: 564ff; i Php 3, Phn Hai. 3 BA350 Praj-ataka-nma-prakaraa D4328: No 99b6-7.

phn tch ton din v nm ti ca tri thc gm Pht hc, lun l hc, y hc, ngn ng hc v cng ngh. Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. Vol3. P484. Wisdom. 2008.

333

V cho gii thot l tri thc. Nn, hy qu trng n ngay t u, Bm st tr hu, ngi m v i. Nh Bo Cng c Bt Thin K dy, tr hu ng vai tr nh con mt hng dn nm Ba-la-mt-a khc, nh hnh b th vv...1. Khi cc Ba-la-mt-a khc c b tc bi tr hu Chng c thm mt v vin thnh tn gi [ca chng] Cng ging nh bc tranh s hon thnh ngoi tr i mt Nhng th lao s khng c cho n khi i mt c v xong. S cn thit ca tr hu cho cc phm tnh tt khc c th c minh ha qua v d mt mn chu bu c bit bng vng rng s tr nn quyn r hn nu c im t vi mt vin ngc lc bo qu gi. Cng nh vy, nu mn trang sc bng vng ca nm Ba-la-mt-a t b th n thin nh c im t bng tr hu, vn c th phn bit c ng v sai th n s tr nn tuyt diu hn bi v tr hu s lm cho chng tr nn thun khit hn. iu ny tng t cch m thc, qua vic phn bit cc cng c v sai lc t cc i tng ca nm gic quan (mt, tai vv...)2, khin cho qu v xc tin iu cn tip thu v

BA351 Ratna-gua-sacaya-gth {tn y rya-prajpramit-

Nm gic quan (cn c gi l ng cn) bao gm mt, tai, mi, li, v thn (hay cc danh t Hn-vit tng ng l nhn, nh, t, thit v thn) tng ng vi cc gic quan ny s l cc i tng m chng th cm l hnh nh, m thanh, mi, v, v tip xc (hay sc, thanh, hng, v, xc).

ratnagua-sacaya-gth Bt-nh Ba-la-mt-a Bo Cng c Bt Thin K} 7.2; D13: Ka 6a5-6.

334

loi tr iu cn loi b. y l iu c ging gii trong Ba-la-mt-a Tp Lun ca tn gi Thnh Dng1. Cng c ca b th v vv... Mnh m hn khi c tr hu lm ch Cng ging nh nhng chu bu vng rng Rc r hn nu c cn thm ngc qu. Chnh tr hu ny lm cho qung i Kh nng thin c v mc ch ca tng ngi Nh nng lc cng thm ca tm thc hin by Cc i tng tng ng ca cc gic quan. Tng t vy, tr hu cng ng vai tr ti yu i vi cc phm tnh c s khc, nh tn tm v vv....2 Khi tr hu hin din trong vai tr th lnh, th cc phm tnh b th 3, tn tm v vv... ca qu v hiu r c cng c ca phm hnh v khim khuyt ca tnh bn xn vv... v do , qu v s tr nn thin xo trong vic on tr phin no v tng trng phm tnh tt. Ba-lamt-a Tp Lun dy rng:4 Trong s cc cn, nh tn tm chng hn tr hu lm ch, nh tm thc vi cc cn

1 2

BA352 PS: 6.1-2; D3944: Khi 231b5-6.. Cc phm tnh ny bao gm tn tm, tinh tn, chnh nim hay ton tm, nh lc v tu gic cn c gi cng tn l ng cn mt thnh phn ca 37 phm tr o (gm T nim x, T chnh cn, T Php nh tc, Ng Cn, Ng Lc, Tht gic chi v Bt chnh o). Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. Vol3. P493. Wisdom. 2008. 3 Ngi Tsongkhapa ch vit phm tnh u l b th v cc phn tip theo c hiu ngm do ch vv tc l cc phm tnh Ba-lamt-a cn li; tng t cho trng hp ca thut ng tn tm. 4 BA353 PS: 6.4; D3944: Khi 231b7.

335

Vi tr hu lm ch, ngi phn bit li lm v cng c Nn, ngi thin xo trong on tr phin no. Ch B-tt da vo tr hu tnh ha nm Ba-la-mt-a cn li, l b th v vv.... Ngay c khi cc ngi b th tht da cho ngi cu th, cc ngi khng b nh hng bi cc t tng nh t ho, nn ch vv.... iu ny nh th cc ngi xo mt lt t mt cy thuc. l bi v tr hu ca cc ngi khin cho thc ti hin l. Vi tr hu thy r c nhng phin h ca lun hi ln s an lc ca nit-bn, cc ngi thnh tu tr gii v s li lc ca ngi khc, nn cc ngi hnh tr gii lut thanh tnh. Qua tr hu, cc ngi bit c cc khim khuyt ca s thiu nhn nhc v cng c ca hnh nhn nhc ri iu phc tm thc mnh sao cho chng khng b ch ng bi kh au v cm nhn sai lc ca ngi khc v cc ngi. Qua tr hu, cc ngi hiu tng tn mi vic m bi cc ngi tinh tn; cho nn, s tinh tn ca cc ngi mang li i thnh tu trn ng tu. V thng qua tr hu da vo suy l, cc ngi thnh tu c nim h lc ti thng trong bnh n thin, vn tr vo ngha ca thc ti. [452] Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 Mt khi ch B-tt khai m tu nhn t tng Ngay c khi h th nhc thn khng h ngh ngi H chng bao gi t ho hay nn ch Ta nh ct i mt cy thuc m thi. Li na: Bc tr gi khng hnh tr gii lut v mc ch cho mnh H thy cc sai st trong ngc t ca sinh t lun hi V c nguyn gii thot cho ton th chng sinh

BA354 PS: 6.6,6.12, 6.14-15ab, 6.17; D3944: Khi 232al, 232a5-6, 232a6-7, 232bl-2.

336

Nn d nhin l h khng hnh ng v mc tiu th tc. Li na: Vt thng gy ra cho bc hin tr khng h hn Bi v h c ho tnh ca nhn nhc Nh con voi thun ha nht trong n voi Vn nhn nhc vi nhiu nhim v khc. Nhn nhc ring mnh n, s kt thc trong cn kit Nu c nng bi tr hu, li thnh tu i mc tiu Li na: Lm sao nim h lc ti cao ca cc n nh thin nh th Li c th c an lp trong tm thc nhng ngi l mng Vn da vo l l dn dt h n vi con ng sai lc Vn b nhim bi s khim khuyt ln lao cc li lm tch ly. Hai phm tnh tt dng nh loi tr ln nhau li chng t khng h mu thun i vi nhng ngi c tr hu. Khi ch B-tt tr thnh php vng v tr vi quyn lc chi phi ton b th gii th cc ngi vn khng b kim sot bi cc i tng ca cc gic quan. y l nng lc ca vic c tr hu nh l mt v thng th. Tng t, tnh yu thng ca ch B-tt di nhn chng sinh vi s tru mn th mnh lit nhng li khng b cht bm luyn no trn ln; mc d cc ngi c lng bi mn bn vng v rt mnh m, khng th chu ni cnh chng sinh b kh au, cc ngi khng li nhc b ln lt vi tuyt vng v bi , nh mt nhit tm i vi thin hnh; cc ngi c nim h lc khng th o lng, nhng tm thc cc ngi thot khi s thiu n nh, vn s lm cc ngi phn tn khi s tp trung ca mnh; v cc ngi thng xuyn s hu lng bnh ng bao la nhng khng h b qua, d trong chc lt, li 337

lc ca tt c chng sinh. Tr hu lm nn tt c nhng iu ny bi v n l th tho d cc chng ngi thnh tu mt sc mnh cn bng trong cc phm tnh tt lnh ny. Ba-la-mta Tp Lun dy rng:1 Ngay c ch B-tt cai qun nhiu i vng quc, C cc i tng ca gic quan ta ca thnh thn, Vn gi li bn cht khng hoen .[453] y l nng lc c tr hu nh mt thng th. Tnh thng ca cc ngi, bt kh phn vi vic gip tha nhn Mt cch ti hu khng nhim do tham chp. Bi mn ca cc ngi, khng cm lng trc kh au ca ngi khc Chng chu thua l li nhc do gnh nng ca tuyt vng. C h lc ti thng, cc ngi khng xa ri thc ti. Lng bnh ng bao la chng bao gi xem nh li lc ca chng sinh. i tr hu loi tr tt c nhng g chng li Nhng phm tnh tt ny v nh vy, lm cho chng p hn. Tn Tng Vinh Danh Th Tn ca ngi Mtcea {tn dch ngha: Mu Hu} cng dy rng:2 Chng h loi b tht tnh Ngi cng ha theo cng {s tn ti} c l3.
1 2

BA355 PS: 6.43-45; D3944: Khi 233b5-7. BA356 Var-vare-bhagavato-buddhasya-stotre-kya-stava {Tn Tng Vinh Danh Th Tn} 5.23a-b; Hartmarm, 1987:184. 3 y ngi Tsongkhapa ni v Nh (hai chn l) bao gm chn l c tnh c l, {thng tc hay tng i} (Tc ) v chn l ti

338

Do , qu v khng cn phi t b thc tnh vn chng t s xc thc to tt rng thm ch chng c n mt ht t ca iu m cc tin trnh suy tng ca qu v nm bt nh l cc biu tng ca s tn ti thc s. V qu v cng tng hp v khng mu thun vi c l, vn cho mt xc quyt su xa rng cc hu qu pht khi t cc duyn v nhn bn trong v bn ngoi tng ng ca chng. i vi ngi khc, nhng iu ny trng c v loi tr ln nhau hon ton nhng i vi nhng ngi c tr hu, c s tng hp v thiu vng tnh mu thun. Tn Tng Vinh Danh Th Tn dy rng:1 V nhng iu b loi tr v cm k ca ngi Mt s ngn t l liu ngha

hu hay tuyt i {hay ti hu} vn l thc tnh ca cc php (Chn ) v dng nh vi k phm th Tc v Chn l mu thun nhau. Chn l ti hu l cc php u thiu vng s tn ti t tnh. Di quan im ti hu th s vt u ch c quy gn, chng ch tn ti ty thuc vo s nh danh {do cch t tn, cch nh ngha, cch phn bit vi cc vt khc hay cch t thnh khi nim v s vt }. Chn l c l l cch thc m s vt trnh hin ra trc tm thc ngi thng. S vt nh tn ti tht s, c i tng c ch th, c nhn c qu, tt xu v chng dng nh tn ti tht s v tch bit. Ci nhn ny dng nh mu thun vi Chn thiu vng tht tnh hay t tnh. i vi mt thin gi trc tip gic ng tnh Khng th mu thun ny hon ton c gii quyt. Khng c mt c s bn trong hay bn ngoi no tn ti t tnh, ti hu hay c lp. Trong cng lc chng ta chp nhn lut duyn khi tc l mt nguyn nhn c th sn sinh mt hu qu ring r. vi tr hu, khng cn phi quay lng vi Chn tip nhn Tc . H thu hiu bn cht o tng ca cc php v ca lut nhn qu. Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. Vol3. P499-500. Wisdom. 2008. 1 BA357 Ibid.: 5.7.

339

Mt s li dy khc th khng, Nhng gia chng, chng h c mu thun. Hai d kin rng c nhiu d bit trong cc iu b loi tr v king cm gia cc tha thp v tha cao v gia kinh in v Mt in, v rng chng l tt c cc php tu tp ca mt ngi duy nht l mu thun i vi nhng ngi ang bi ri v thiu sc mnh ca tr tu tm ra ch ca v lng kinh vn. Tuy nhin, vi tr hu, thin tri thc bit rng chng khng loi tr ln nhau. C v s iu m ngi thiu tri xem l c mu thun vi nhau nhng ngi thin tri li xem l thiu vng s mu thun cc trnh by v Nh v nhiu tn ch c trong mt bn kinh vn li l cc iu cm k trong cc kinh vn khc v ngc li. Ni rng tr hu phn bit c tnh phi mu thun, ngha ch tm n sau cc trnh by l li tn thn v song v tr hu.[454] Tm li, mi phm tnh tt u bt ngun t tr hu. Ba-la-mta Tp Lun dy rng:1 Tuyt lm sao nhng php ti thng nh th n t tr hu Cng ging nh m hin yu mn con tr ca mnh. Thp lc ca ng thin th, ti thng nht trong cc sc mnh; Mi hnh ng ti thng, v song V tt c cc hun tp thin hnh khc ca ton th u khi sinh, da trn tr hu lm nhn. Cc cng ngh v kho bu qu nht trong cc ci S phong ph ca vic tu hc thing ling ta con mt; Gia h, tnh thc, minh ch v vv...;

BA358 PS: 6.39cd-42; D3944: Khi 233b3-5.

340

Cc phm tnh khc nhau ca gio php tuyn thuyt cc iu ny; Tht nhiu ca n t do v gii thot Mi kha cnh ca y v vn hu ch cho cc chng sinh, L mt nng lc B-tt thc thi nhng iu to ln u pht sinh t nng lc ca tu gic thm su. Nhng khim khuyt ca vic thiu tr hu l nh sau. Khng c tr hu, b th v cc Ba-la-mt-a khc nh th b m la. Bo Cng c Bt Thin K dy rng:1 Hng t k m khng ngi hng dn Khng bit ng, sao vo c thnh ? Khi nm Ba-la-mt ny thiu i tr hu; Thiu dn ng, h kh th sang b gic bn kia. Hu qu l b th v cc Ba-la-mt-a khc khng th tr nn thanh tnh v qu v khng th tm thy c chnh kin. Ba-lamt-a Tp Lun dy rng:2 Nu nhng mc tiu t thnh qu sau cng m khng tr hu. Th h khng th tnh ha qua b th ca mnh c Pht thuyt: B th v tha l nht b th. Nhng loi b th khc ch lm tng giu mnh m thi Li na:

1 2

BA359 Ratna-gua-sacaya-gth: 7.1; D13: Ka 6a6 . BA360 PS: 6.5,6.11,6.13,6.16,6.18ab; D3944: Khi 231b7-232al, 232a45,232a6,232bl, 232b2.

341

Gii lut khng th tr nn thanh tnh Tr phi nh sng tr hu xua tan bng ti. Gii lut thiu tr hu th s thng xuyn Tr nn nhim bi phin no ca v minh. Li na: Nu tm thc ngi nhim do tr thng minh sai lc Ngi khng quan tm n vic hnh tr nhn nhc Ngi thng khng thch cn nhc cng c v li lm V nh mt ng vua bt ti li ang tr thnh ni ting. Li na: Vi ngi thin xo, tr hu c tn dng nhiu nht Khng g khc vi t v thm diu hn. Thiu tr hu, ngi khng th thng bc trn ng tm linh Khng b che m bi sai lc ca dc vng Li na: Khng hnh tr tinh tn theo cc phng tin tr hu Tri kin ngi s khng tr nn thanh tnh. y, ng vua bt ti li ang tr thnh ni ting l v vua khng xng ng c danh ch mt ln ri suy thoi. Qu v khng th xua i bng ti v s m h ca o tng chng no m i quang tr hu cha sng chi nhng khi n sng rc r th qu v xua tan bng ti, cho nn, qu v phi n

342

lc pht khi tr hu bng tt c nng lc v dng kh m qu v c. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 Nh nhng tia sng bnh minh ca vng dng rc r Nng lc khng l ca nh sng tr hu pht sinh V trong tm thc chng sinh mi bng ti n tng B xua tan, ch cn danh nh ri li pha sau. Li na: Do , vi tt c nng lc m ngi b tr Hy chuyn cn vi cc phng tin pht sinh tr hu th kia u l cc nguyn nhn ca s m h: cc nhn ny t trn bn xu, gii i, bing li, ng qu, khng thch th trong phn tch v phn bit, thiu quan tm n s a dng ln lao ca cc php, ng mn vi ngh ta bit trong khi qu v khng bit, cc quan im sai tri quan trng, s nn ch vi ngh Mt ngi nh ta s khng th lm c iu ny, do , khng thch da vo bc thin tri thc. Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:2 Li bing, gii i v da vo bn xu cho ng ngh iu ng, khng c tr phn bit Khng quan tm n tr tu siu vit ca bc hin gi Hc hi vi nh hng ca lng kiu cng gi to. Thiu tn tm da vo cc hc gi V chp ng t cc xc cm khng tha ng Cht c mnh ca nhn thc sai lm vn l t kin y chnh l cc nguyn nhn ca m h.

1 2

BA361 PS: 6.25,28cd; D3944: Khi 232b7-233al, 233a2. BA362 PS: 6.52-53; D3944: Khi 234a4-6.

343

Do , Ba-la-mt-a Tp Lun dy rng:1 Hy phng s v tn knh mt o s ng tin cy V hy tu hc thnh tu tr hu. Mt khi qu v da vo bc thin tri thc, qu v phi tu hc theo sc ca chnh mnh bi v nu khng, qu v s khng lm pht sinh c tr hu vn khi ln t s tu hc cng nh l tr hu vn khi ln t s qun chiu, bi , qu v s khng bit thin tp v ci g.[456] V nu qu v c tu hc, th qu v s lm pht sinh tr hu vn khi ln t s qun chiu bng cch suy ngm v ngha ca nhng iu m mnh hc, v t y, qu v s thnh tu c tr hu bao la vn c khi ln t thin nh. Mt ln na, ngi Thnh Dng vinh quang dy:2 Tu hc t ta nh m ngi khng bit, lm th no thin tp? Thiu tu hc, ly g qun chiu? Vy cho nn, t nguyn nhn vic n lc tu hc Ngi thin nh ph hp vi t duy, v bi , t tr hu bao la. Tn gi Di-lc cng dy trong i tha Ti Thng Mt in:3 Cc khi nim ha ca tam gii c khng nh l tr ngn ca nhn thc Trong khi cc khi nim nh tnh keo bn v tng t c xc nh l cc che m ca phin no.

1 2

BA363 PS: 6.47ab; D3944: Khi 234al. BA364 PS: 6.48; D3944: Khi 234a2. 3 BA365 RGV: 5.14-15. P5525: 31.4.6-7.

344

Ch ring tr hu l nguyn nhn, loi tr chng khng g khc, Vy nn tr hu l ti thng Nn tng tr hu l tu dng Th nn tu dng l ti thng Tp B-tt Hc Lun (iks-samuccaya-krik) ca ngi Tch Thin dy rng:1 Hy kin nhn v tu tp n c trong rng su, Ri tinh tn cn bng thin. Phn t lun gii ca ngi [B-tt Hc Lun] dy rng:2 Thiu tr nhn, ngi s tr nn nn ch v khng th chu ng, nn s tinh tn v vv... ca ngi trong tu hc s gim xung. V thiu tu hc, th ngi s khng hiu hiu bit v phng tin cho c vic bnh n thin ln vic xua tan phin no. Do , khng cht nn ch, hy tu hc. Nryaa3 Cu Vn Vt Thng Qun Chn Ngn cng dy rng:1

BA366 iks-samuccaya-krik {Tp B-tt Hc Lun} : 22a-c; D3939: Khi 2b4. 2 BA367 iksamuccaya {B-tt Hc Lun} Bendall and Rouse: 179; D3940: Khi 100b3-4. 3 T Nryaa (phin m l Na-la-din) c nhiu ngha, theo kinh vn B-la-mn, y l tn ca v Phm thin Vishnu ti cao. Theo ngha khc trong Phn ng th ch ny ngha l Thy Tng, ngha khc na l ch ngh ngi ca tt c chng sinh v cng c ngha l Chng sinh ti cao lm nn tng cho tt c nam gii. Xem Narayana. Wikipedia. Truy cp 07/12/2011. <http://en.wikipedia.org/wiki/Narayana>.

345

L nh vy, hi t ca truyn tha diu ho, nu ngi tu hc th tr hu s n. Nu ngi c c tr hu th cc phin no s b lng xung. Nu ngi khng c phin no th cc ma chng2 s khng c c hi lm hi ngi. Kinh v lun xc lp iu sau y: nhng ai mong mun thc hnh gio php mt cch ng n cn phi tu hc su rng cc kinh tinh khit v cc lun v chng, l cc nguyn nhn v thng lm khi sinh tr hu vn hon ton phn bit c cc php mt cch thu sut, vn l sinh lc thing ling ca o php.[457] Tuy nhin, vic khng thnh tu c tr hu trong khi ngh rng s tu hc su rng l cn thit pht trin tr hu n thun l sai st v vic qu v khng nhn thc c tnh thit yu v thin qun ca tr hu phn bit khi m thi im chn mui cho tu tp, v l li lm ca tng cho rng thin qun l khng cn thit. Do , trong s qu v, nu c ai mun iu tt nht cho mnh th hy nn loi b cc tin tng sai lm nh vy nh l trnh xa thuc c vy. Ngi Nal-jor-chen-bo dy:

BA368 Nryaa-paripcch-rya-mahmay-vijaya-vhin-dhrai {Na-la-din Vn i Tha Vt Thng Qun Chn Ngn} D134: Na 92b2. 2 Theo cch gii thch ca Sopa Rinpoche, ngi dng thut ng cc ti li (eng. evils) thay v cc ma chng (eng. demons). Theo nh cch gii thch ny trong s bn loi ma chng th c n ba loi l ma chng ni ti. Ba loi ma chng ni ti c gi mt cch phn bit thnh cc ti li bao gm: (1) ma chng u tin l cc phin no tinh thn nh tham, sn, si, vn vn; (2) s hot ha ca cc phin no ny to ra nghip m kt qu l ng un ca thn v tm, cho nn ma chng th hai l cc un; (3) Khi chng ta ra i do nng lc ca cc phin no , nn thn v tm l ni chn ca kh s, kh khn, au n v hy dit cho nn ma chng th ba l ti li v ci cht. Steps on the Path to Enlightenment. Lhundub Sopa. Vol3. P510. Wisdom. 2008.

346

Ny Jo-wo-pa, t n trng thi gic ng nht thit tr th bt lun l ngi c khoe ra hay giu kn rng ngi ch tu hc vi mt cm nang, th ngi s khng th t n u nu thiu vic hc hi cc kinh sch cht y trn lng con b yak. Ngi Pu-chung-wa (Phu-chung-ba) mt thnh th m bn cnh chic gi nm ca mnh v ni: Chng ta phi hc cc kinh sch, do , ngay c khi ngi khng c c hi c, hy c nguyn l s c c tt c. Nu c k ni rng ngi nn thc hnh gio php m thiu i vic hiu bit v gio php th ngi s lm nh th no. Ngi Bo-do-wa lp li ba ln vi mt tng s ca Jen-nga-wa (sPyan-snga-ba), ngi ang i theo h tng ngi Ngi ang hng lc cho chnh mnh qu mc. Ri ngi ni tip: Ngi ang i theo thy ta, ngi ging nh bu tri che ph mt t, cho nn ng thm mun n cc v o s khc. Bi v ngi khng phi c cc chnh vn, cc lun gii ca cc chnh vn v nh du vo cc on lin quan, ngi khng c nhiu vic lm. Ngi sung sng v ngi chng phi lo ngh g n nhn v qu trong lc ngi thc hin mt s hot ng qua phng tin ca mt s mt php. V ngi c th no hi lng vi nhng chuyn ny chng? Ngi Sha-ra-wa ni rng: Cho n khi ngi thnh Pht th vic tu hc ca ngi vn cha kt thc. Vic tu hc kt thc khi ngi l mt v Pht. Ngi Ga-ma-pa (Ka-ma-ba) dy: 347

Mt s ngi ni rng: Nu cc ngi thc hnh gio php th cn kin thc lm g? v h suy thoi i. kin ny l mt him ha thc s i vi nhng ai trong chng ta l nhng ngi hc hnh t i. Mt s khc li ni: Nu cc ngi thc c gng th cc ngi khng cn kin thc. iu ny rt nguy him. Nu qu v ang c mt n lc ln vo vo gio php th tri thc l cn thit; bi v vic khng th no c hon tt trong mt kip ngn ngi, nn chng ta phi quyt tm: Ti s tu hc lin tc qua nhiu kip m khng lm gin on chui cc cuc sng c th gi v c hi. Mt s ngi ngh rng cc thin gi khng cn hc hi, ch nhng ngi ging Php mi cn. Nhng nhng ngi ging Php v khng tu hc n thun c nguy c phm li lm trong lc mt cch chnh xc l thin gi phi tu hc trnh i chch ng tu. Do , qu v phi xc tn rng tr hu v s tu hc nguyn nhn ca tr hu l cn thit cho vic thc hnh [gio php] ng n. Hn na, tr khi qu v t c xc tn v s cn thit cho thin minh st khi tu tp, th qu v s rt kh khn tin ln. Thm ch, mt s hc gi ni ting v kinh in ni rng: Hy hiu rng hoc vic hc ch l mt s chun b tu tp hoc l mt nn tng h tr nh ngn ni ng sau lng mt thung lng ch khng phi l nhng gio hun thc s. V l do ny, ngi cn tu tp nhanh chng t Pht qu v vic hc lm li lc cho gio php c Pht. y l mt s mu thun v ngha. Ch c hai loi gio Php: gio Php theo nh kinh in v gio Php vn c t vo trong thc hnh; loi gio php u lm r cc thao tc tu tp v loi th hai lm nhp tm tu tp sau khi qu v hiu r cc thao tc tu tp. Do , thc thi tu tp m khng phm sai lm l cch tt nht xin dng gio php. Hn na, xin dng gio php mt cch 348

khng sai lc v mt thc hnh ph thuc vo vic hiu bit khng sai lc v gio php kinh vn. Do , qun i ni dung hc hi vo lc thc hnh l khng ng bi v trc ht, qu v phi bit nhiu gio php ri sao , t ngha ch thc ca chng vo thc hnh khi n lc tin hnh nh th. Ngay c khi vo ban u qu v khng hiu gio php th cng ng nn ch m hy n lc tu hc theo nng lc tr tu ca mnh, cng kh thi cng tt, bt k l hc c t hay nhiu. ng tch ri hc hi v thc hnh. ng hn l ngay php tu m qu v thc hnh phi ng chnh l iu m qu v hc hi u tin v qun chiu. Cc B-tt mi bt u phi ph thuc vi mt lng tin chc chn vo mt phng php tu tp duy nht ca l trnh tc l mt s thc hnh khng b thin v hay thnh kin v mt pha m l ton din trong mi kha cnh ca ng tu. Khi nng lc tr tu ca h nh yu th h, trong duyn cnh chnh mnh, ch xc tin tin trnh ny v vic hc hi c theo sau bi s thc hnh. Nu nng lc tr tu ca h mnh m hoc d ban u c yu km, sau do duyn tr nn mnh m, th h s vng vng m rng sang giai on ca l trnh m h bit vic thc thi trong mi lin h n tt c cc kinh in v cc lun gii tinh khit ca chng. H khng cn phi hc hi g thm ngoi cc th ny [459]. Do , nu cc gio hun l chun xc v ton din th, mc d c tm lc, tt c nhng im then cht ca cc l trnh hin tha v mt tha, ca i tha v Tiu tha phi c cp; mt khi chng c din gii chi tit, th qu v phi c th xuyn sut tt c cc gio php. Cho n khi qu v t n iu tng t nh th ny, tht kh d cm thy vui mng v mt s phn tu tp ca qu v, nhng tht khng th nm chc ht v cc im then cht trn v s thc hnh ca ton b cc gio php. 349

Hu qu l, hy da vo cc o hu v o s xut chng. Hy to nn mt nn tng gii lut thanh tnh m qu v s t mnh cam kt. Hy thng xuyn lng nghe cc gio hun, hy thc hnh bn thi thin v duy tr i tng thin v cc kha cnh ch quan ca n. Sau khi qu v ch thnh khn nguyn ch thin v cc o s, hy n lc cho tt c cc nguyn nhn ca vic tin hnh t nhiu hng trong cc tch ly t lng v trong vic tnh ha cc chng ngi. Nu qu v thc hin iu ny th qu v s t chc chn mt cch su sc rng cc phm tnh tt trong tm thc qu v s c ci thin vng vng. Cc bc tin bi kit xut dy: Hy lm cho tt c gio php m cc ngi nghe trc y c hon ton r rng trong tm mnh. Ngi phi thng xuyn qun chiu, nh gi v cn nhc v chng. Nu ngi t cho mnh qun cc gio php th vic hc cch n nh tm vo mt i tng thin s chng em li c iu g. Nhng thin gi gii nht l nhng ngi thy gii nht. Nhng thin gi tm thng l nhng ngi thy tm thng. Cc ngi cn tri thc v gio php v v thin mt cch tng xng m vn c tri thc ln gio php tip tc cc cp cao hn bao gi ht; Mt khi ngi xc quyt mt cch chc chn t cc qun chiu nh th, th ngi s khng nghe li cc bn xu ni: Mi t tng, thin v bt thin, u l cc danh nh v do , phi b loi b. Tri li, qu v phi ngh: Cc gio php khng cp iu ny m thy ta cng chng khng nh n. Bng khng, nu ngi l ngi c cht t tn tm nhng chng c tr hu th ngi cng ging nh dng nc t trn cao chy xung i ai dn dt qu v i u th qu v s theo , tin theo bt k iu g c bo l s tht, cm thy mun khc khi thy ngi khc khc, mun ci khi thy ngi khc ci. 350

(c) Phn loi tr hu Phn ny c ba ni dung: 1. Tr hu hiu bit ti hu [460] 2. Tr hu hiu bit c l 3. Tr hu hiu bit cch hnh ng v li lc chng sinh (1) tr hu hiu bit ti hu Tr hu hiu bit ti hu {hay chn } tri nhn thc ti v ng, hoc qua phng tin ca danh nh hoc theo mt dng thc trc tip. (2) tr hu hiu bit c l Tr hu hiu bit c l {hay tc } l tr hu am tng nm lnh vc tri thc. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:1 Thiu tinh tn trong nm lnh vc tri thc Th ngay c bc siu phm khng th t ton tr. Cho nn, h phi n lc v nhng mn ny phn bc ngi khc chm lo cho tha nhn v hiu bit mi iu. Cc lnh vc ny c phn bit theo cc loi mc ch khc nhau theo ui. bc b nhng ngi khng tin gio php th qu v cn theo hc vn phm v lun l. gip nhng ai c tn tm th qu v cn theo hc cng ngh v y hc. t c tri thc v tt c cho mnh th qu v cn theo hc Pht php. t Pht qu th khng c s phn bit gia chng vi nhau; qu v cn theo ui tt c nm ti ca tri kin. (3) Tr hu hiu bit cch hnh ng v li lc chng sinh

BA369 MSA: 9.60; D4020: Phi 15b4-5.

351

Tr hu hiu bit cch hnh ng v li lc chng sinh hiu bit con ng hon tt mt cch khng th ch trch v li lc ca chng sinh trong kip hin ti v cc kip sau ca h. (d) Cch thc tu tp Khi pht trin ba loi tr hu ny, qu v phi kt hp vi su phm tr ti thng v tt c su Ba-la-mt-a. B th ca tr hu l vic xc lp cho tha nhn trong tr hu sau khi qu v t n nh mnh trong tr hu. Cc Ba-la-mt-a cn li c trnh by phn trn.1 (e) T ng kt Ngay c khi qu v c tr hu nhn thc tnh Khng th iu cng khng tr thnh B-tt hnh nu khng c tm B- {tm gic ng}, cho nn hy tng cng mt cch vng ch i tm gic ng nn tng ca nhng B-tt hnh. K tip, hy c nguyn c c tr hu ca nhng ngi trnh cao ri tu dng tm theo . T lc ny, qu v phi n lc khi sinh ba loi tr hu phng tin thnh tu vic i hun tp tr hu ti thng v song v qu v phi hc hi. Bi v nu qu v khng lm iu ny, qu v mu thun vi gii lut cn bn v s b hy hoi bi cc sai lc v cc phm gii; v trong nhng kip sau, qu v cng s khng a thch tu hc su rng. Hu qu l qu v s khng th hc tp cc rn luyn B-tt. [461] Trong khi, nu qu v n lc tu tp cc phng php pht trin tr hu trong kip ny, qu v ngn nga c vic vi phm v vic khng rn luyn su Ba-la-mt-a nh pht nguyn, v trong nhng kip sau, nh ng t Vn kinh dy, qu v s c th d dng thnh tu tr hu. Hin nay, trong su Ba-la-mt-a l trng tm ca cc l trnh Hin tha v Mt tha ch tn ti trong s o lng hn ch

BA370 LRCM: 371.13.

352

cc giai on ca tu tp v bnh n thin, nhng cc giai on tu tp v nm Ba-la-mt-a cn li bin mt. Do , ti ging gii nhng im mu cht mt cch vn tt v t i v phng php to ra tri kin vng chc v s tu tp ca nm Ba-la-mt-a . Di y, ti s ging dy mt cch chi tit hai ch ly t cc bn vn c xa: cc giai on v cch tu tp tu gic tr hu qun st thc tnh v s phn ha ca cc php v cc giai on tu tp nh lc t thin, vn l s bnh n thin. Tt c ch B-tt s thnh Pht o u thc hnh nh vy da vo su Ba-la-mt-a. B-tt a nhn mnh iu ny cui phn tho lun ca tng Ba-la-mt-a mt. V th, su Ba-lamt-a ny c bit n nh l con ng m ch B-tt trng qu kh, hin ti v tng lai u i theo. V bi v su Ba-lamt-a ny l i dng ca mi thin hnh, chng l s tm tt ton ho v cc im tu tp mu cht. B-tt a dy rng:1 Ch B-tt t gic ng v thng, ton ho bi su Ba-lamt-a ny c gi l mt con sng ln, mt i dng ca thin hnh; B th v vv... l cc nhn qu gi nht ca mi iu ti thng cho tt c cc chng sinh. Do , khng c g c th so snh c vi s vin mn bt kh t lng ca cc Ba-la-mt-a v cc hun tp cng c v tr hu siu vit v v thnh qu ca gic ng ton ho v thng.[462]

BA371 Bbh, Wogihara 1971: 216; D4037: Wi 115b2-4.

353

Chng 15: Gip Ngi Pht Trin - Bn Phng Tin Thu Phc T
(b) Tu tp t nhip php thu phc t, gip ngi khc trng thnh (i) T nhip php l g? (ii) L do chng c c nh l bn phng php (iii) Cc chc nng ca T nhip php (iv) Vic cn thit da vo T nhip php ca nhng ngi thu phc t (v) Vi ging gii chi tit (b) Tu tp t nhip php1 thu phc mn , gip ngi khc trng thnh Vic tu tp t nhip php thu phc t, gip ngi khc trng thnh c nm ni dung: 1. T nhip php l g? 2. L do chng c c nh l bn phng php 3. Chc nng ca T nhip php 4. Cn thit da vo T nhip php cho nhng ngi thu phc mn 5. Mt s ging gii chi tit (i) T nhip php l g?

T Nhip Php c tn Phn ng l catvri sagraha-vastni ch bn phng php thu np t (vi tn Phn tng ng) ln lc l: (1) B th nhip (skt. dna-sagraha), (2) i ng nhip (skt. priya-vdita-sagraha), (3) Li hnh nhip (skt. artha-carysagraha) v (4) ng s nhip (skt. samnrthat-sagraha).

354

(1) B th nh ging gii trc y trong chng ni v b th Ba-la-mt-a;1 (2) i ng l vic ging dy cc php Ba-lamt-a cho mn ; (3) Li hnh nhip l vic sp xp cho t cng vic v cc mc tiu nh c ging dy hoc dn dt h m ng cc mc tiu ny mt cch ng n; (4) ng s nhip l t n nh ha chnh qu v nhm mc ch m qu v xc lp cho tha nhn, v sau rn luyn h theo nhng mc tiu ny. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:2 B th nh trc dy; ch dy cc Ba-la-mt-a Dn dt ngi khc tham gia, v t mnh tham gia cng Ln lt ta gi chng l i ng nhip, Li hnh nhip v ng s nhip. (ii) L do chng c c nh l bn phng php Vn: V sao s lng cc phng php thu np t t thnh bn p: Nhm mc ch thu phc mn xc lp h trong thin hnh, trc ht, h phi hi lng. Hn na, iu ny li ph thuc vo vic qu v b th ti vt cho h, em li ch n cho thn h. c chiu lng nh vy, trc ht h cn phi bit cch kt ni vi o php. Ngha l, bng cch dng li ni du dng ging gii gio Php, qu v c th khin cho h loi b c v minh v nghi ng, v ri sau , khin h hiu r cc mc tiu mt cch ng n. Mt khi h thu hiu nhng iu ny, qu v khin cho h hon tt thin hnh bng cch lm vic hng theo cc mc tiu ny. Tuy nhin, nu bn thn qu v cha thnh t c thin hnh th khi qu v ni vi ngi khc: Cc ngi phi xc tin iu ny, phi t b ci kia, th h s tr li: Sao ng bo ngi khc Hy hon thnh mc

1 2

BA372 LRCM: 364-390. BA373 MSA: 16.73 ; D4020: Phi 24b6-7.

355

tiu ny khi m bn thn ng vn cha lm c iu ? ng vn cn ngi khc sa sai cho ng. H s khng lng nghe nhng iu m h phi tu tp. Nhng nu bn thn qu v ang thc hnh tu tp th h s ngh rng: Ngi ny c xc lp trong thin hnh dn dt chng ta theo , nn, dt khot l chng ta s nhn c li ch v hnh phc nu chng ta hon tt thin hnh ny. Sau , hoc l h s bt u tham gia hoc (trong trng hp h tin hnh) h s khng phn bc v tr nn bn vng trong vic tu hc. [463] V th, qu v phi kin nh trong ng x ca mnh. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:1 Hy bit rng c t nhip php: Mt phng php b th, Gip ngi thu hiu gio php, Dn dt h tin hnh V t mnh tin hnh nh th. (iii) Chc nng ca T nhip php Vn: Bn phng php thu np mn ny c tc dng g i vi cc t? p: B th khin h tr thnh bnh cha thch hp2 nghe gio php bi v n lm cho h hi lng vi ngi ging php. i

1 2

BA374 MSA: 16.74; Phi 24b7. Tm thc tip thu kin thc ca ngi hc hi c v nh mt bnh cha nc. (1) Bnh lng bao nhiu nc vo th cng u chy mt ht ch loi ngi hc xong l qun; (2) Bnh p ngc khng cha c nc ch loi ngi khng chu khim tn lng nghe gio php; (3) Bnh d cha c nc nhng v d bn nn lm cho nc vo b nhim bn khng cn dng c ch loi ngi hc nhng vi tm khng thanh tnh trn ln kin thc hc c vi cc thnh kin khc. A Commentary on Attitude - Training

356

ng gip cho h quan tm n gio php c ging thuyt bi v n gip cho h mt hiu bit chi tit v cc mc tiu v xua tan nhng mi nghi hoc. Li hnh nhip lm cho h tu tp mt cch ph hp vi nhng iu c dy. ng s nhip khin nhng ai xc tin trong cc gio php khng loi b chng m tu tp chng trong mt thi gian di. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:1 Bi php u, h tr thnh bnh cha; Php th hai, h khi s quan tm; Php th ba, h xc tin thc hnh; Php th t, h b cng tu tp; (iv) Vic cn thit da vo T nhip php cho nhng ngi thu phc t Bi v ch Pht tuyn thuyt rng T nhip php thu phc mn l iu t ti tt c mc tiu ca tt c mn v l phng tin siu vit nn nhng ngi thu phc mn phi bit da vo T nhip php. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:2 Nhng ngi thu nhn t Hy nng da ln phng thc ny T nhip php c tn thn nh cch tuyt vi Thnh tu tt c mc tiu cho mi ngi. (v) Mt s ging gii chi tit

Lama. The Berzin Archieves. Truy cp 12/20/2011. <http://www.berzinarchives.com/web/en/archives/ebooks/unpublished_manuscripts/commentary_attitude_training_rays_ sun/day_1.html>. 1 BA375 MSA: 16.75, Phi 25al. 2 BA376 MSA: 16.78, Phi 25a2.

Like the Rays of the Sun. Day One: Introductory Discussion. Dalai

357

C hai loi i ng. Th nht l loi i ng lin quan n cc tp qun th tc, ngha l trc ht qu v mang khoc mt biu hin trong sng, khng gin d, mm ci v sau lm vui lng chng sinh bng nhng cch thc th tc, nh hi thm sc khe chng hn. Th hai l loi i ng lin quan n vic trnh by gio php hon ho, ngha l qu v ch dy gio Php cho chng sinh v li lc v hnh phc ca h, khi u vi cc gio php v pht trin tn tm, tr gii, tu hc, b th v tr hu. Cc l trnh ca i ng nh sau: i vi mt k th s git qu v, th qu v s ni nhng li b ch khng khim khuyt t tri tim mnh. i vi nhng ngi rt chm hiu, qu v s c tnh to s th thch, thuyt Php khng mt mi v khin cho h khng ri thin hnh. [464] i vi nhng k th on, phn thy, phn s tr tr vv... v lm iu sai tri th qu v s ni nhng li du dng, hu ch, khng cht gin d v ging Php cho c ngi kh khn nht. cho nhng ngi c tm thc cha trng thnh c th loi b cc chng ngi v ti sinh trong nhng ci hnh phc, th qu v s ging cho h v cc php thc hnh s khi nh b th v tr gii. i vi nhng ngi c tm thc trng thnh, thot khi che chng v c mt khun kh h lc ca tm thc th qu v s ging Php ton ho v ti thng v T diu . Qu v khuyn khch cc c s v ngi xut gia l nh tr nn cn mn v i vi nhng k nghi hoc th qu v s ni nng mt cch cn k v ging Php gip h xua tan nhng nghi ng ca h. Li hnh nhip bao gm hai kha cnh: gip cho nhng ngi cha trng thnh c trng thnh v gii thot cho nhng ngi trng thnh. iu ny c trnh by vi ba phn sau: (1) Thu ht cc c nhn m ng cc mc ch ca kip sng ny l khin cho h s dng nhng phng tin ph hp vi gio php tip thu, bo v v tng trng cc ngun ti lc ca h. (2) Dn dt ngi m ng cc mc ch ca cc kip sng tng lai l xc lp cho ngi trong i sng ngi xut 358

gia, sng i kht thc sau khi t b cc s hu ca mnh. Mc d iu ny chn chn mang li hnh phc trong nhng kip sau, tht l khng chc lm c nh vy trong kip ny. (3) Dn dt ngi m ng cc mc ch ca c kip ny ln cc kip sau l khin cho c s v ngi xut gia thot khi cc bm luyn th tc v siu vit bi v iu ny to ra s nhu hot v thn v tm trong kip hin ti v s thnh tu bn tn tnh ha v nit-bn trong tng lai. Hy thc hnh Li hnh nhip ngay c khi n rt kh khn. Tht kh thc hin cc mc tiu ny vi nhng ngi cha tng tch ly cc ci r ca thin c thi hnh thin c. Thc hnh Li hnh nhip cng l kh khn i vi nhng ai c nhiu ngun ti lc v h sng trong tnh trng m c kh nhiu c s cho s tc trch. V cng tht l kh thc hin Li hnh nhip i vi nhng ai b tim nhim bi cc tri kin trit hc phi Pht gio bi v nhng ngi ny th hn gio php, do kh di ca mnh, khng hiu c suy l. [465] V giai trnh thc hin Li hnh nhip, trc ht qu v hy lm cho nhng ngi c tr hu nh tr th nng theo cc li gio hun ring bit d dng. Sau , khi hiu bit ca h t n trnh trung bnh th hy lm cho h nng theo cc li gio hun ring bit cho trnh trung cp. Cui cng, khi tr hu ca h m rng su rng th hy cho h tu theo gio php thm diu v cc li gio hun ring bit, tinh t. ng s nhip c ngha l qu v duy tr cc thc hnh ngang bng hay cao hn so vi nhng ngi m qu v xc lp cho h. Theo , mc d trong bt c vic no qu v lm, qu v trc ht phi tp trung vo li ch ca chng sinh v khng li lng quyt tm ca qu v v li ch ca tha nhn, qu v phi t gi k lut trong mi lin kt vi cc mu cu ny. Tn Dng

359

Cng c V Lng ca ngi Triratadsa {Tn dch ngha Tam Bo Cng Bc} dy rng:1 Vi k khng gi gii, dng li hp l Li mu thun vi li l nn b xem l khng th gip ngi khc t gi gii. Hiu iu ny, ngi t mi chng sinh trong tim mnh, V n lc t tr gi nhng yu km trc y. T nhip php cn c bao gm hai loi: thu phc t bng vt cht v thu phc mn bng gio php. Ti th l mt trong bn phng php thu phc mn . Ba phng php cn li c bao hm trong nhm th hai: thu phc mn bng gio php. Hn na, loi th hai ny cn bao gm gio php v cc i tng thin, gio php khi a vo thc hnh v gio php v vic t tnh ha qua vic thc hnh hai nhm php ny. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:2 Bn phng php thu phc t c phn thnh hai cch thc thi: Bng ti th v bng php th, Ngha l trnh by v cc i tng thin Hn na, T nhip php cn l phng cch m ch B tt ca ba thi thc hnh v li lc ca ngi khc, do , y l con ng duy nht i. i tha Kinh Trang Nghim Lun dy rng:3 Tt c ngi thu phc mn , ang hoc s thu np t

1 2

BA377 Guparyanta-stotra, D1155: Ka 197a5-6. BA378 MSA: 16.76, D4020: Phi 25al. 3 BA379 MSA: 16.78, D4020: Phi 25a2-3.

360

Hy thc thi theo cch ny; do , y l l trnh Cho s trng thnh ca chng sinh. Ni chung, mc d B-tt hnh l v lng, Lc Ba-la-mta v T nhip php l nhng php tng kt tt nht ca cc ngi. Bi v ch B tt ch c hai trch nhim l s trng thnh v cc t lng cho Pht qu ca chnh cc ngi v lm trng thnh cc dng tm thc ca cc chng sinh; cc ngi thnh tu c hai thng qua cc Ba-la-mt-a v php thu phc t. Do , B-tt a cng dy rng:1 Lc Ba-la-mt-a em li s trng thnh vin mn cc Pht tn m ngi s c. Cc php thu phc mn lm tm thc chng sinh trng thnh hon ton. Tm li, hy bit rng cc php ny l s biu hin tch cc ca cc phm cht thin c ca mt v B-tt. Do , ti ra trong phn ny hai nhm thc hnh. Nu qu v mun tm hiu thm chi tit th hy c B-tt a. V cch thc hnh nhng php ny trong v sau thi gian cn bng thin, Trng Lo2 dy rng:3 Cc hnh vi ca ch B-tt l Su Ba-la-mt-a diu k v vv... Hnh gi khi sinh cn bng thin Hon tt l trnh hun tp tht kin quyt Nhng B-tt mi bt u, th B tt gii v ang thc hnh con ng tch ly ch hnh tr su Ba-la-mt-a m thi, bt k

1 2

BA380 Bbh, Wogihara 1971: 226; D4037: Wi 121a5-6. BA381 Hdaya-nikepa {Tm Lu K} P5346: 47.2.3-4. 3 i Trng Lo l cch gi ngi Atia.

361

l trong lc tu tp cn bng thin hay thi gian sau khi thin {hu thi thin}. H duy tr mt s cc Ba-la-mt-a trong cn bng thin v s Ba-la-mt-a khc sau bui tu tp trng thi cn bng {thin}. Mt s kha cnh ca thin nh (vn l bnh n thin) v mt s kha cnh ca tu gic (vn l tr hu Ba-lamt-a) c nui dng trong cn bng thin, trong lc mt s kha cnh khc ca thin nh v tr hu c duy tr sau bui tu tp trng thi cn bng, cng vi ba Ba-la-mt-a u {tc l b th, tr gii, nhn nhc}. Tinh tn xy ra vi c hai trong khi tu tp trng thi cn bng thin v hu thi thin, trong khi , mt loi nhn nhc tc l mt s kha cnh no trong s nhn nhc ca s xc tn v cc gio php thm diu cng xy ra trong cn bng thin. Trng Lo dy rng:1 Trong nhng giai on sau bui cn bng thin Hy nui dng tri kin rng mi php u ta tr huyn thut nh tm o tng.2 Hy ch trng tm hu thi thin S tnh ha v tu tp qua phng tin. Trong thi gian cn bng thin Hy to duyn cho chnh mnh nh v Tu tht cn bng lng nh. Vi cc B-tt no m tm thc cha c trui rn trong nhng hnh vi thm diu nhng kh khn ny, khi nghe ni v cc hnh vi th h cm thy nn ch.[467] Mc d, trc tin h khng th thc hnh nhng iu nhng h s lnh hi c v sau , t tp luyn cho thm nhun vi chng nh l cc i
1

BA382 Mahyna-patha-sdhana-vara-sagraha, {i Tha o Thnh Tu Php Hng Tp} P5351: 51.4.1-3. 2 BA383 Tm th d v o tng (Bt o tng t d) l s so snh cc php u ta nh: (1) cc tr o thut, (2) cc gic m, (3) cc o gic, (4) cc phn nh ca chic gng, (5) cc bng che, (6) ting vang, (7) nh trng trn nc v (8) s pht x.

362

tng ca nguyn c. Ri h xc tin chng mt cch t nhin m khng cn dng cng. Do , lm cho quen dn l quan trng nht v nu nhng B-tt ny nhn bit s bt lc ca mnh trong vic tht s tin hnh cc hnh vi nh th v ri t b ngay c vic lm quen li ch cho vic trui rn tm thc, h s tr hon ln lao vic thnh tu l trnh thanh tnh. Tn Dng Cng c V Lng dy rng:1 Nhng hnh vi gy au n phm gii ngay c ch nghe v chng V ngay c ngi khng tin trong mt thi gian di Hy t lm cho quen dn chng n c mt cch t nhin theo thi gian. Cho nn, tht kh pht trin phm tnh tt m khng lm cho quen dn. Nhng ngi th B tt gii khng c la chn no khc ngoi vic tu hc B-tt hnh. Nhng ngay c nhng ai cha tip thu tm gic ng qua nghi l hy n lc khc su trong tm khm c nguyn tu hc B-tt hnh, do , gia tng cng lc hng hi tu hc chng. Ri khi h th gii, s tr gii s tr nn cc k n nh; cho nn, hy n lc thc hin vic ny. Qua ni dung lin quan n cc giai on ca ng tu dnh cho ngi c cn c cao, n y kt thc phn ging gii v cc giai on ca ng tu rn luyn B- tm v tu hc B-tt hnh ni chung.

BA384 Guparyanta-stotra, D11.55: Ka 198a7-bl.

363