Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
K to 12 Curriculum Guide
FILIPINO
December 2012
FILIPINO
Deskripsyon ng Batayang Konseptuwal na Balangkas sa Pagtuturo ng Filipino K-12 Pangkalahatang layunin ng Kurikulum ng K to 12 ang makalinang ng isang buo at ganap na Pilipinong may kapaki - pakinabang na literasi. Kaugnay nito, layunin ng pagtuturo ng Filipino na malinang ang (1) kakayahang komunikatibo, (2) replektibo / mapanuring pag-iisip, (3) pagpapahalagang pampanitikan ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng mga babasahin at teknolohiya tungo sa pagkakaroon ng pambansang pagkakakilanlan, kultural na literasi, at patuloy na pagkatuto upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap sa daigdig. Sa ikatatamo ng mithiing ito, kailangan ng mga kagamitang pampagtuturo ng mga guro bilang suporta sa kurikulum na magmumula sa administrasyon, ahensiyang panlipunan, pribado at publiko, pamahalaang lokal, midya, tahanan at iba pang sektor ng lipunan. Isinaalang-alang sa pagbuo ng kurikulum ang pangangailangang panlipunan, lokal at global na pamayanan, maging ang kalikasan at pangangailangan ng mga mag-aaral. Pinagbatayan din ang mga legal na batas pang-edukasyon, at mga teoryang pilosopikal ng edukasyon at wika nina Jean Piaget (Developmental Stages of Learning), Leo Vygotsky (Cooperative Learning), Jerome Bruner (Discovery Learning), Robert Gagne (Heirarchical Learning ), David Ausubel (Interactive/Integrated Learning),Cummins (Basic Interpersonal Communication Skills-BICS at Cognitive Academic Language Proficiency Skills-CALPS at ng ating pambansang bayaning si Dr. Jose P. Rizal na nagsabing nasa kabataan ang pag-asa ng bayan. Isinaalang-alang din ang nasa Banal na aklat na gintong aral na Ituro sa bata ang wastong landas upang sa pagtanda ay hindi siya mawawala. Dahil ang Filipino ay nasa disiplina ng wika, pinagbatayan ang mga teorya sa kalikasan at pagkatuto ng wika, mga teorya / simulain sa pagsusuring panliterasi at mga pagdulog sa pagtuturo ng wika (W1, W2, W3) at pagtuturo ng mga akdang pampanitikan at tekstong palahad.
Mga Pamantayan sa Filipino K-12 A. Pamantayan sa Programa (Core Learning Area Standard):
Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang babasahin at teknolohiya tungo sa pagkakaroon ng pambansang pagkakakilanlan, kultural na literasi at patuloy na pagkatuto upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap sa daigdig. B. Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards): K3 Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo, mapanuring pag-iisip sa wikang katutubo (MT) at Filipino sa tulong ng mga lokal na babasahin at teknolohiya upang mapaunlad ang sarili at mapahalagahan ang sariling kultura 46 Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagahang pampanitikan sa tulong ng ibat ibang anyo ng panitikan at teknolohiya upang makaangkop at makibahagi sa pagunlad ng tahanan at pamayanan 7 10 11 12
Naipamamalas ng mag-aaral ang Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikang tulong ng ibat ibang disiplina at rehiyonal, pambansa, saling-tekstong teknolohiya upang magkaroon ng Asyano at pandaigdig at teknolohiya akademikong pag-unawa upang matamo ang kultural na literasi
Pamantayan sa Bawat Baitang (Grade Level Standards): Grade Level K Grade 1 Grade 2 Grade 3 Pamantayan sa Bawat Baitang Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahan sa pagpapahayag ng iniiisip at damdamin sa wikang katutubo at ang kahandaan sa pagbasa at pagsulat upang makilala ang sarili at matutong makisalamuha sa kapwa. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip sa wikang katutubo sa pamamagitan ng mga lokal na babasahin at teknolohiya upang magkaroon ng malawak na pag-unawa sa sarili at kapwa at pagpapahalagang kultural. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahing lokal at teknolohiya upang magkaroon ng mapag-usisang pag-iisip at makalahok sa gawaing pangkaunlaran ng pamayanan. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahin upang magkaroon ng malawak na pag-unawa sa mga pangyayari sa pamayanan. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahin at teknolohiya upang magkaroon ng malawak na kamalayan sa kaganapan sa kapaligiran at makalahok sa gawaing pagpapaunlad ng pamayanan. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahing lokal at pambansa upang mapangalagaan at mapahalagahan ang kagandahan ng kapaligiran. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang anyo ng panitikang lokal at pambansa upang makapag-ambag sa pagkakamit ng maunlad at makatarungang bansa
Grade 4
Grade 5
Grade 6
pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang rehiyunal upang maipagmalaki ang sariling kultura, gayundin ang ibat ibang kulturang panrehiyon.
Pamantayan para sa Baitang 8 - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang pambansa upang maipagmalaki ang kulturang Pilipino.
Pamantayan para sa Baitang 9 - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at saling-akdang Asyano upang mapatibay ang pagkakakilanlang Asyano.
Pamantayan para sa Baitang 10 - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at saling-akdang pandaigdig tungo sa pagkakaroon ng kamalayang global.
PROGRAM STANDARD
Nagagamit ang wikang Filipino upang madaling mauunawaan at maipaliwanag ang mga kaalaman sa araling pangnilalaman, magamit ang angkop at wastong salita sa pagpapahayag ng sariling kaisipan, damdamin o karanasan nang may lubos na paggalang sa kultura ng nagbibigay at tumatanggap ng mensahe. Sa dulo ng baitang 3, kailangang nakakya ng mga estudyante na ipakita ang sigla sa pagtuklas at pagdanas ng pabigkas at pagsulat na mga teksto at ipahayag nang mabis ang mga ibig sabihin at mga nadaram.
Pagkatapos ng Unang Baitang, ang mga mag-aaral ay inaasahang nauunawaan ang mga pasalita at di- pasalitang paraan ng pahayag at nakatutugon nang naayon. Nakakamit ang mga kakayahan at istratehiya sa mabuting pagbasa at pagsulat upang maipahayag at maiugnay ang sariling ideya, damdamin at karanasan na may kaugnayan sa mga narinig at nabasang age-appropriate and culture-based materials. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard) Ang mag-aaral ay... nauunawaan at nagagamit nang may ganap na kahusayan ang mga batayang kasanayan sa pakikinig at pagsasalita upang ipahayag ang sariling ideya, kaisipan, karanasan at damdamin Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard) Ang mag-aaral ay... naibibigay ang lubusang atensyon sa nagsasalita at nakukuha ang mensaheng inihahatid upang makatugon nang maayos Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... nakikinig nang mabuti sa nagsasalita upang; maulit at mabigkas nang wasto ang mga salitang napakinggan. matukoy ang mga mahahalagang pangyayari sa napakinggang teksto maiugnay ang sariling karanasan sa napakinggang teksto matukoy ang damdaming ipinahihiwatig makasali sa isang usapan maipahahayag nang maayos ang mga sariling pangangailangan at mga kagustuhan
DOMAIN (Kakayahan)
Wikang Binibigkas
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
PERFORMANCE STANDARD
LEARNING COMPETENCIES
Ang mag-aaral ay... nabibigkas nang may tamang diin at intonasyon ang mga tugma/ tula
Napapalawak ang mga kasanayan sa pag-unawa, pagpapakahulugan, pagsusuri at pagbibigay-halaga sa mga kaisipan o paksang napakinggan .
nasusuri ang mga impormasyon upang maunawan, makapagbigay kahulugan, at mapahalagahan ang mga tekstong napakinggan at makatugon ng maayos.
nasasabi ang mensahe ng dipasalitang panuto (pakitang kilos) ng nagsasalita. naisasalaysay muli ang tekstong napapakinggan. nasasagot ang mga tanong tungkol sa tekstong narinig. napag-uusapan ang damdaming ipinahihiwatig ng mga tauhan sa kuwento, dayalogo, tula o awit na napakinggan.
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
PERFORMANCE STANDARD
LEARNING COMPETENCIES
Ang mag-aaral ay... nasasabi at napaghahambing ang mga katangian ng mga tauhan sa napakinggang kuwento sa tulong ng; - Character Map - Venn Diagram. napagsusunod-sunod ang mga detalye ng napakinggang teksto sa pamamagitan ng larawan/pamatnubay na mga tanong/timeline/kadenang kuwento naikukuwento nang pabigkas ang napakinggang teksto sa pamamagitan ng Story Grammar/CABLA Story. nailalarawan ang isang tao/bagay/lugar/pangyayari ayon sa larawan/napanood na palabas; Maikling video tungkol sa biodiversity/climate change
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
PERFORMANCE STANDARD
LEARNING COMPETENCIES
Ang mag-aaral ay... nahuhubog at napa-uunlad ang kasanayang mag-isip at kakayahang mangatwiran sa pamamagitan ng pakikinig upang magamitn nang wasto at angkop ang pasalita at di pasalitang pahiwatig.
Ang mag-aaral ay... nakikinig nang may pagsusuri upang ipahayag nang wasto ideya, damdamin, kaisipan at karanasan na may kaugnayan sa napakinggang teksto.
Ang mag-aaral ay... napag-uusapan ang mga personal na karanasan nang may tamang pagkakasunod sunod. naibibigay ang sariling ideya / damdamin/pananaw sa napakinggang teksto/balita. naibabahagi ang mga obserbasyon sa silid-aralan, sa paaralan, sa tahanan at sa pamayanan. Hal. Climate Change Traffic Safety nagkukuwento. Naibibigay ang maaaring epekto ng isang pangyayari (tulad ng Climate Change) sa pamamagitan ng dula-dulaan
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
PERFORMANCE STANDARD
LEARNING COMPETENCIES
10
Ang mag-aaral ay... Kasanayang Ponolohiya naipamamalas ang pag-unawa na ang mga salita ay binubuo ng mga tunog na may katumbas na tiyak na titk sa alpabeto.
Ang mag-aaral ay... nakikilala at nagagamit ang mga tunog ng mga titik upang makbuo ng salita.
Ang mag-aaral ay... natutukoy at nabibigkas ang wastong tunog ng bawat letra ng alpabetong Filipino; - (mga titik na hindi naituro sa MT) - Alpabetong Filipino patinig - katinig - kambal katinig - diptonggo (aw,ew,iw,ow,uw/ay,ey,iy,o y,uy). naiiugnay ang bawat tunog sa letrang kumakatawan nito. nakikita ang kaibahan ng mga tunog na napakinggan. nabibigkas ang mga salita na binubuo ng mga; - kambal-katinig/klaster - diptonggo. natutukoy ang unahan/gitna/hulihang tunog ng mga salita. nasasabi ang mga tunog na katinig/patinig na pinagsama sa napakinggang pantig o salita.
11
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
PERFORMANCE STANDARD .
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay... nadadagdagan, nababawasan o napapalitan ang isang tunog upang makabuo muli ng panibagong salita ( Add, delete or change target sounds to change words). o o o Pagpapalit - baka - saka Pagdaragdag baka - a+baka Pagbabawas hanay (-h) - anay.
napapantig ang mga salita. (may kakayahang bilangin ang pantig ng isang salita) nabibilang ang pantig ng isang salita. natutukoy ang mga salitang magkakasintunog.
DOMAIN(Kakayahan)
nauunawaan na ang mga nakalimbag Palabigkasan at Pagkilala sa K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO
DOMAIN
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nagagamit ang iba't ibang istratehiya sa pagpapaunlad ng talasalitaan at magamit ang mga ito sa pakikipagtalastasan.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay nagtatanong tungkol sa mga di kilalang salita upang malaman ang kanilang kahulugan. natutukoy ang kahulugan ng dipamilyar/bagong salita batay sa; - kumpas o galaw - ekpresyon ng mukha - paggagagad - ugnayang salita-larawan - gamit ng mga salita o kayarian salitang-ugat at panlapi o katangian kasingkahulugan magkasalungat na kahulugan homonyms. naiuugnay ang mga salita at mga kaisipan na napag-aralan sa aklat sa dating kaalaman. nagagamit ang angkop na salita sa pakikipagtalastasang pasalita o pasulat
Pag-unlad ng Bokabularyo
nauunawaan ang isang salita sa pamamagitan ng pagsusuri ng kayarian nito upang magamit nang wasto at angkop sa pakikipagtalastasan.
13
DOMAIN
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nasusuri ang mga nakalimbag na teksto bilang paghahanda sa pormal na pagbabasa.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay natutukoy ang pamagat, awtor at may guhit ng teksto/kuwento nauunawaan ang gawain ng mga awtor at illustrator
nagkakaroon ng kamalayan sa mga bahagi ng aklat at kung paano ang limbag ay nakakatulong sa wasto at naayon sa teksto.
naituturo ang simula at katapusan ng pangungusap/talata/kuwento nasusundan ang teksto ayon sa tama nitong pagkakaayos: bawat pahina, mula kaliwa hanggang kanan, mula itaas pababa. nauunawaan at nagagamit nang tama ang mga salitang tumutukoy sa kalakaran ng paglimbag: aklat, pabalat, panumila, katapusan, pahina, salita, titik, linya. nasusundan ang pagkakasulat ng teskto, mula sa kaliwa papunta sa kanan at mula sa itaas pababa. nauunawaan ang ugnayan ng teksto at ng mga larawan sa aklat nauunawaan na ang mensahe ng aklat ay nasa teksto at hindi nasa larawan. nakikilala ang malaki at maliit na
14
titik sa isang hanay ng teksto natutukoy ang mga salita sa teksto natutukoy ang mga pangungusap sa isang teksto natutukoy ang simula at katapusan ng pangungusap naipaliliwanag ang gamit ng malaking titik sa isang pangungusap nasasabi ang kahalagahan ng bantas sa isang teksto nakilala ang letter order natutukoy ang ayos at estruktura ng tugma at ng mga nakaayos na teskto kapag nagsasalaysay o tumutula. maunawaan na ang mga nakalimbag na teksto ay may kahulugan at kumakatawan sa mga binibigkas na wika
15
DOMAIN(Kakayahan)
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nakikinig at nauunawaan ang mga pasalita o di-pasalitang pagpapahayag upang makatugon nang naayon.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay naiuugnay ang mga personal na karanasan sa mga napakinggang kuwento. Nakikinig nang mabuti sa mga aklat/tekstong binasa upang Maisalaysay sa sariling salita ang napakinggan Maiulat nang malinaw ang napakinggan
Pag-unawa sa Pinakinggan
Napapalawak ang kasanayan sa pakikinig, pagsusuri ng mga napakinggang teksto upang makatugon nang mabilis at wasto.
nakasusunod sa maikling panutong napakinggan may 2 o higit pang pangungusap nahuhulaan ang nilalaman ng teksto batay sa pabalat/pamagat ng aklat. nagtatanong at sumasagot ng mga tanong tungkol sa napakinggan. nagagamit ang mga naunang kaalaman sa pag-unawa ng pinakikinggang kuwento. nakagagawa ng tuwirang ugnayan sa pagitan ng nakasulat at binibigkas na salita. nailalarawan ang mga tauhan sa kunwentong narinig (ayon sa kanilang mga katangian, mga pagkakapareho at pagkakaiba).
16
Naibibigay ang paksa ng kuwento/impormasyong napakinggan nakapagbibigay ng sariling hinuha bago, habang at pagkatapos mapakinggan ang teksto. nakapagbibigay ng sariling hula sa maaring mangyari sa kuwentong napakinggan naiguguhit ang paboritong parte ng napakinggang teksto. naisasakilos ang tula/awit/tugma na napakinggan.
Ang mag-aaral ay
Ang mag-aaral ay nababasa ang mga teksto upang makatugon nang naaayon
Ang mag-aaral ay nakasusunod sa mga panutong nakalimbag. Nabibigyang kahulugan ang mga pananda/logo/babala na mababasa naiuugnay ang binasa sa sariling karanasan nasasabi ang diwang nakapaloob sa binasang pangungusap/maikling talata o kuwento. nasasagot ang mga tanong tungkol 17
Pag-unawa sa Binasa
naipamamalas ang maayos na pagbasa upang maunawaan ang mensaheng ipinahihiwatig ng tekso.
sa binasang teksto. natutukoy at nailalarawan ang mga tauhan sa kuwento ayon sa sinabi/ikinilos napagsusunud-sunod ang mga pangyayari sa kuwentong binasa sa pamamagitan ng mga larawan/pangungusap nakapagbibigay ng angkop na pamagat sa maikling talatang binasa
Ang mag-aaral ay nakapagbibigay ng sariling wakas sa kuwentong binasa. napag-uugnay ang sanhi at bunga sa mga pangyayari sa binasang talata/teksto.
Tatas
nakikinig nang wasto at nakatutugon nang angkop at wasto naipapahayag ang ideya/kaisipan/damdamin nang may wastong tono at diin nababasa ang mga salita/pangungusap/maikling talata nang may tamang bilis, diin at intonasyon naisusulat nang malinaw at wasto ang mga titik/salita/parirala/pangungusap
18
Pagbabaybay
napahahalagahan ang wastong pagbaybay ng mga salita para sa malinaw na paglalahad ng mensahe.
naisusulat ang mga bagong salita sa pamamagitan ng invented o developmental spelling. naisusulat nang wasto ang mga pantig/salita/pangungusap na idinikta. naisusulat ang mga salita na may wastong baybay - tatlo o apat na apat na pantig - batayang talasalitaang pampaningin - natutunang salita mula sa mga aralin naisusulat ang mga titik ng alpabeto (mga hindi naituro sa MT) nang may wastong porma o hugis nasisipi ang malaki/maliit na titik naisusulat ang label, captions sa mga larawan, tsart at mga bagay. nagagamit ang kaalaman sa paggamit ng malaki at maliit na titik at mga bantas sa pagsulat ng; - impormasyon tungkol sa sarili
Pagsusulat
Nagkakaroon ng papaunlad na kasanayan sa wasto at maayos na pagsulat at paggamit sa mga pamantayan sa pagsulat.
Nagkakaroon ng panimulang kasanayan sa maayos na pagsulat ng palimbag at sa paggamit ng mga sangkap sa pagsulat.
Komposisyon
Naipamamalas ang kakayahang maisulat nang wasto at maliwanag ang damdamin, ideya, kaisipan at sariing karanasan sa mga tiyak na layunin.
naiintindihan na may saysay ang tekstong nakasulat. nakapagbabahagi ng kaugnay na pangungusap sa kuwentong isinusulat ng klase
19
naiguguhit ang kuwentong ginawa ng klase/paboritong pangyayari sa kuwentong napakinggan o nabasa. nasisipi ang salita/mailking pangungusap mula sa huwaran nakasusulat ng mga salita ng may sapat na ispasyo nakasusulat ng isang talaan/maikling pangungusap/talata upang maipahayag ang sariling damdamin at ideya.
Ang mag-aaral ay nakakapagpahayag ng sariling karanasan, damdamin at ideya sa pamamagitan ng maikling pangungusap o talata.
Ang mag-aaral ay nagagamit ang angkop na salita at bantas sa pagpapahayag ng ideya, karanasan, kaalaman, damdamin.
Ang mag-aaral ay nakagagamit nang angkop na salita upang maipahayag ang sariling ideya, karanasan, kaalaman o damdamin. nakabubuo ng mga payak na pangungusap tungkol sa isang bagay/ larawan/pangyayaring nasaksihan/napakinggan/nabasa
Ang mag-aaral ay Pakikitungo sa Wika, Literasi at Panitikan napapahalagahan ang mga pasalita at di-pasalitang paraan ng pagpapahayag ng damdamin, karanasan, kultura at kaalaman.
Ang mag-aaral ay nagagamit ang kaalaman kaalaman sa wikang binibigkas at literasi upang maipahayag ang sariling kaisipan, karanasan at damdamin at maiugnay ang mga nabasa/narinig sa sariling iskima.
Ang mag-aaral ay mapahalagahan ang mga mga tekstong pampanitikan sa pamamagitan ng maayos na pakikinig. nakapipili ng angkop na aklat batay sa sariling pangangailangan. naibabahagi ang karanasan sa pagbasa upang maisaloob, patuloy na maisagawa at maitaas ang antas ng ang pakikipagkapwa-tao.
20
naipamamalas ang paggalang sa edad, kasarian at kultura ng awtor nang narinig/nabasang awit/tula/kuwento. naipakikita ang pagkahilig sa pagbasa sa pamamagitan ng - pagpili ng sariling aklat na babasahin - paggamit ng mga resources sa silid-aklatan makagawa ng portofolio ng mga drowing at mga sulatin upang magamit sa pakikipagtalastasan natutukoy ang mga bahagi ng aklat at ang kahalagahan ng bawat isa - Talaan ng Nilalaman - (Talahuluganan)Glossary nagagamit nang wasto ang mga bahagi ng aklat upag matugunan ang pangangailangan Nakasusunod nang wasto sa mga panuto Napagsunud-sunod ang mga salita batay sa alpabeto Naibibigay ang kahulugan ng mga pictograph Nabibigay ang kahulugan ng mga simpleng mapa ng mga pamilyar na lugar Nakagagamit ng graphic organizers pagtatala ng mga 21
Mga istratehiya sa Pag-aaral Naipapamalas ang lubusang pagkaunawa na may mga istratehiya sa pag-aarla na magagamit upang makakuha ng mga bagong impormasyon at mapalawak ang dating kaalaman Napipili ang gagamiting pamamaraan/mga pamaaraan ng pagtuklas ng bagong kaalaman o pagpapayaman ng dating kaalaman
impormasyon mula sa tekstong napakinggan/nabasa Natutukoy ang mga nakikita sa silid-aklatan at ang kahalagahan ng bawat isa
22
K to 12 Filipino 2 Nagagamit ang wikang Filipino upang madaling mauunawaan at maipaliwanag ang mga kaalaman sa araling pangnilalaman, magamit ang angkop at wastong salita sa pagpapahayag ng sariling kaisipan, damdamin o karanasan nang may lubos na paggalang sa kultura ng nagbibigay at tumatanggap ng mensahe. Sa dulo ng baitang 3, kailangang nakakya ng mga estudyante na ipakita ang sigla sa pagtuklas at pagdanas ng pabigkas at pagsulat na mga teksto at ipahayag nang mabis ang mga ibig sabihin at mga nadaram. Pagkatapos ng Ikalawang Baitang, ang mga mag-aaral ay inaasahang nakakapagsabi ng pangunahing diwa ng tekstong binasa o napakinggan, nagagamit ang mga kaalaman sa wika, nakababasa nang may wastong paglilipon ng mga salita at maayos na nakasusulat nang kabit-kabit upang maipahayag at maiugnay ang sariling ideya, damdamin at karanasan na may kaugnayan sa mga narinig at nabasang age-appropriate and culture-based materials. Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan sa Pagganap Batayang Kasanayan (Content Standard) (Performance Standard) Ang mag-aaral ay... Ang mag-aaral ay... Ang mag-aaral ay... nakikinig nang mabuti nauunawaan at nagagamit nang naibibigay ang lubusang sa nagsasalita upang; may ganap na kahusayan ang atensyon sa nagsasalita at mga batayang kasanayan sa nakukuha ang mensaheng - matukoy ang mga pangunahing pakikinig at pagsasalita upang inihahatid upang makatugon ideya sa napakinggang teksto ipahayag ang sariling ideya, nang maayos - maiugnay ang sariling karanasan kaisipan, karanasan at sa napakinggang teksto damdamin - matukoy ang damdaming ipinahihiwatig - makasali sa isang usapan gamit ang telepono/media - naisasalaysay muli ang tekstong napapakinggan sa pamamagitan ng mga pangungusap/timeline/ pamatnubay na mga tanong sa pamamagitan ng Story
Wikang Binibigkas
23
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD Napapalawak ang mga kasanayan sa pag-unawa, pagpapakahulugan, pagsusuri at pagbibigay-halaga sa mga kaisipan o paksang napakinggan .
PERFORMANCE STANDARD nasusuri ang mga impormasyon upang maunawan, makapagbigay kahulugan, at mapahalagahan ang mga tekstong napakinggan at makatugon ng maayos.
LEARNING COMPETENCIES
nakapagbibigay ng maikling panuto/pamamaraan - ga mit ang mga pangunahing direksyon - paggawa ng isang proyekto/gawain nasasabi ang mensahe ng larawan/pangyayaring nasaksahin
nasasagot ang mga tanong tungkol sa tekstong narinig napaghahambing ang mga damdaming ipinahihiwatig ng mga tauhan sa kuwento, dayalogo, tula o awit na napakinggan sa kapwa tauhan sa napakinggan o sa saril
24
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
PERFORMANCE STANDARD
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay... nasasabi at napaghahambing ang mga katangian ng mga tauhan sa napakinggang kuwento naihahambing ang mga tauhan sa kuwento/tekstong napakinggan sa isang indibidwal napagsusunod-sunod ang mga detalye ng napakinggang teksto sa pamamagitan ng pamatnubay na mga tanong/kahalagahan ng mga ito nakapagbibigay ng maaaring mangyari kung maiiba ang isang pangyayari sa napakinggang teksto nakapagbibigay ng reaksyon sa napakinggang teksto sa maayos at magalang na pamamaraan natutukoy ang kahinaan/kamalian/suliranin sa tao/bagay/lugar/pangyayari ayon sa larawan/napanood na palabas/napakinggang teksto
25
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD Ang mag-aaral ay... nahuhubog at napa-uunlad ang kasanayang mag-isip at kakayahang mangatwiran sa pamamagitan ng pakikinig upang magamitn nang wasto at angkop ang pasalita at di pasalitang pahiwatig.
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay... nakikinig nang may pagsusuri upang ipahayag nang wasto ideya, damdamin, kaisipan at karanasan na may kaugnayan sa napakinggang teksto.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay... napag-uusapan ang mga personal na karanasan na may kaugnayan sa napakinggang teksto naibibigay ang sariling ideya / damdamin/pananaw sa napakinggang teksto/balita. Nakapaglalahad ng impormasyong natutunan mula sa napanood/napakinggang teksto nagkukuwento nang may tamang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari at may tamang organisasyon ng mga ideya Nakapagmumungkahi ng solusyon sa isang suliranin na napanood/ napakinggan
26
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay... nakikilala at nagagamit ang mga tunog ng mga titik upang makabuo ng salita.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay... natutukoy ang mga salitang magkakasintunog natutukoy ang unahan/gitna/hulihang tunog ng mga salita nakikilala ang mga tunog na bumubuo sa pantig ng mga salita - P (patinig) - KP (katinig-patinig) - PK - KPK - KKP - KKPK Napagsasama-sama ang mga ponema upang mabasa ang mga salitang may dalawang pantig Nahahati ang mga ponema ng salita Nadadagdagan , nababawasan o napapalitan ang isang tunog ng salita upang makabuo ng isang bagong salita Nababasa ang mga salitang - May kambal katinig - diptonggo Natutukoy ang bilang ng mga salita sa isang pangungusap
naipamamalas ang pag-unawa na ang mga salita ay binubuo ng mga tunog na may katumbas na tiyak na titk sa alpabeto.
27
28
DOMAIN(Kakayahan)
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay... nagagamit ang iba't ibang istratehiya sa pag-unawa ng mga salita.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay... nasasabi ang pagkakatulad at pagkakaiba ng mga pantig/salita ayon sa kayarian
nauunawaan na ang mga nakalimbag na salita ay binubuo ng mga letra na may kanya-kanyang tunog at pinagsama-sama upang makabuo ng mga salitang may kahulugan.
nababasa ang mga salitang madalas makita sa paligid tulad ng label/pananda/ nagagamit ang palabigkasan upang mabigkas ang mga hindi kilalang salita
nasasabi ang mensaheng nais ipabatid ng nabasang pananda/patalastas/babala/paalala na nakikita sa mga pribado/pampublikong lugar. nakapag-uuri-uri ng mga salita ayon sa kaisipang/konseptwal na ipinahihiwatig
DOMAIN(Kakayahan)
CONTENT STANDARD
LEARNING COMPETENCIES nagagamit ang pagkakaunawa sa gramatika upang madaling maunawaan ang mga di-kilalang salita 29
Naipakikita ang kasanayan sa Gramatika pggamit ng Filipino sa pasalita at diK to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO
DOMAIN(Kakayahan)
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nagagamit ang iba't ibang istratehiya sa pagpapaunlad ng talasalitaan at magamit ang mga ito sa pakikipagtalastasan.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay nakaklasipika ang mga karaniwang salita sa mga konseptuwal na kategorya (hayop,pagkain, laruan) nagtatanong tungkol sa mga di kilalang salita upang malaman ang kanilang kahulugan. (natutukoy ang kahulugan ng mga salita batay sa pagkakagamit ng mga ito sa pangungusap, pagkakarinig, pagkakabasa)natutukoy ang kahulugan ng di-pamilyar/bagong salita batay sa; - paggamit ng mga palatandaang nagbibigay ng kahulugahan (context clues) kasingkahulugan kasalungat katuturan o kahulugan ng salita pag-uugnay sa sariling karanasan sitwasyong pinaggamitan ng salita napag-uusapanang kahulugan ng mga salita at gamitin ang mga ito sa pangungusap naiintindihan na ang ibang salita ay magkasingkahulugan at ang iba naman ay magkasalungat natutukoy kung ang mga salita ay magkasingkahulugan o magkasalungat nakapagbibigay ng mga salitang magkakasingkahulugan/magkakas alungat 30
Pag-unlad ng Bokabularyo
nauunawaan ang isang salita sa pamamagitan ng pagsusuri ng kayarian nito upang magamit nang wasto at angkop sa pakikipagtalastasan.
nauunawaan na may iba't ibang gamit ang mga salita sa pangungusap (bilang pangngalan, pandiwa, at iba pa) natutukoy ang mga pinaikling salita (contractions) nabibigyang kahulugan ang mga dinaglat na salita nakikilala na ang dalawang salita ay maaring maging tambalang salita - tambalang salita na nananatili ang kahulugan naglalarawan layon gamit nauunawaan na ang mga wika ay mayroong iba't ibang antas ng pormalidad nagagamit ang wika nang may higit na control nababasa nang malakas at ng may tatas ang mga pamilyar na teksto na may ekspresyong angkop sa gramatika
31
DOMAIN
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nasusuri ang mga nakalimbag na teksto bilang paghahanda sa pormal na pagbabasa.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay alam ang ilang bahagi ng teksto, tulad ng bungad at hulihan ng pangungusap, simula at pagtatapos ng mga talata at iba pang bantas nauunawaan ang dahilan kung bakit nagbabasa ang mga tao- upang matuto at masiyahan nauunawaan ang pagkakaiba ng kathang isip at di-kathang teksto nahuhulaan ang pamagat batay sa pabalat ng aklat nakikilala ang pagbibigay ng mga salita (capitalization, bold print) natutukoy kung paano nagsisiumula at nagtatapos ang isang pangungusap/talata natutukoy ang kahalagahan malaking titik sa isang salita/pangungusap natutukoy ang kahalagahan ng bantas sa isang pangungusap - kuwit - tandang pananong - tandang padamdam natutukoy ang mga salita, pangungusap at talata sa binasang teksto
nagkakaroon ng kamalayan sa mga bahagi ng aklat at kung paano ang limbag ay nakakatulong sa wasto at naayon sa teksto.
32
DOMAIN(Kakayahan)
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nakikinig at nauunawaan ang mga pasalita o di-pasalitang pagpapahayag upang makatugon nang naayon.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay alam kung tama ang ginawang prediksyon matapos pakinggan o basahin ang kuwento nahuhulaan ang susunod na mangyayari sa kuwento nagagamit ang mga naunang kaalaman sa pag-unawa ng pinakikinggang kuwento nasasabi ang banghay ng kuwentong napakinggan napagsusunod-sunod ang mga pangyayari sa kuwentong napakinngan nakasusunod nang wasto sa panuto na may dalawa-tatlong hakbang Naibibigay ang paksa ng kuwento/impormasyong napakinggan nakapagbibigay ng sariling hinuha bago, habang at pagkatapos mapakinggan ang teksto. nakapagbibigay ng sariling wakas sa napakinggang kuwento naiguguhit ang mensahe/kaisipan ng tekstong napakinggan naisasakilos ang tula/awit/tugma na napakinggan
Pag-unawa sa Pinakinggan
Napapalawak ang kasanayan sa pakikinig, pagsusuri ng mga napakinggang teksto upang makatugon nang mabilis at wasto.
33
DOMAIN(Kakayahan)
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nababasa ang mga teksto upang makatugon nang naaayon
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay A. Paggamit ng Konteksto at Dating Kaalaman nagagamit ang mga personal na karanasan sa paghula ng mga maaaring maganap sa tekstong binasa naiuugnay ang binasa sa sariling karanasan nababago ang mga naunang kaalaman base sa mga bagong natuklasang kaalaman sa teksto B. Pag-unawa sa Pampanitikang Teksto Nasasagot ang mga simpleng tanong tungkol sa binasang teksto nahuhulaan ang mga susunod na mangyayari sa kuwento nakikilala ang mga pangunahing pangyayari sa kuwento nailalarawan ang mga literal na bahagi ng kuwento tulad ng tauhan, banghay at tagpuan Nasasabi ang banghay ng kuwentong binasa natutukoy ang pagkakapareho at pagkakaiba ng banghay o mga pangyayari sa kuwento, sa mga personal na karanasan nagagamit ang kaalaman sa tauhan at sa mga linya ng tauhan para sa epektibong pagbabasa nakikilahok sa mga malikhaing pagtugon sa kuwento tulad ng sabayang bigkas at dula-dulaan nakikilahok sa pagpalakpak, pagsagot, pagkanta at sabayang
Pag-unawa sa Binasa
naipamamalas ang maayos na pagbasa upang maunawaan ang mensaheng ipinahihiwatig ng tekso.
34
pagbasa na bahagi ng pagbasa ng tula o kuwento C. Pag-unawa sa Informational Text 1. Procedure Nasasagot ang mga simpleng tanong tungkol sa binasang teksto Nailalarawan sa sariling salita ang mga natutunan sa binasa nababasa at naisasagawa ang simpleng panutong nakasulat naipaliliwanag sa sariling salita ang pamamaraang nabasa naiguguhit ang pmamaraan na nabasa 2. Recount nasasagot ang mga simpleng tanong tungkol sa binasang teksto nasasagot ang mga tanong na ano, sino, saan, kalian, paano tungkol sa binasa naisasalaysay muli ang isang tekstong napakinggan nang may tamang pagkakasunodsunod 3. Explanation naipaliliwanag ang dahilan ng isang pangyayari nagagamit ang mga pangugnay na salita tulad ng una, pangalawa, sunod upang mailahad nang may pagkakasunod-sunod ang nabasang teksto D. Mga Istratehiya sa Pag-unawa K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO 35
nakapagbibigay ng dahilan o motibo para magbasa (para maaliw, kumalap ng impormasyon) humihingi ng tulong para maintindihan ang teksto nahahanap ang impormasyon sa teksto/kuwento na kinakailangan upang tugunan ang simpleng tanong natutukoy kung ang isang teksto at tunay o kathang-isip Nabibigyang kahulugan ang mga pananda/logo/babala na mababasa nasasabi ang diwang nakapaloob sa binasang pangungusap/maikling talata o kuwento napagsusunud-sunod ang mga pangyayari sa kuwentong binasa sa pamamagitan ng mga pangungusap nakapagbibigay ng angkop na pamagat sa maikling talatang binasa nakapagbibigay ng sariling wakas sa kuwentong binasa. napag-uugnay ang sanhi at bunga sa mga pangyayari sa binasang talata/teksto
36
DOMAIN(Kakayahan) Tatas
CONTENT STANDARD Naipapahayag nang wasto at naangkop ang damdamin, ideya, kaisipan, karanasan sa pasulat at dipasulat na paraan ng pagpapahiwatig ng mensahe
PERFORMANCE STANDARD Nakikinig nang wasto upang makatugon nang naangkop sa pamamagitan ng pagsasalita, pagbasa at pagsulat
LEARNING COMPETENCIES nakikinig nang wasto at nakatutugon nang angkop at wasto naipapahayag ang ideya/kaisipan/damdamin nang may wastong tono at diin nababasa ang mga salita/pangungusap/maikling talata nang may tamang bilis, diin, ekspresyon at intonasyon nakababasa ng 20 na highfrequency /sight words ng may pagkukusa nababasa ang tekstong pang ikalawang baiting (60wpm) naisusulat nang malinaw at wasto ang mga titik/salita/parirala/pangungusap
Pagbabaybay
napahahalagahan ang wastong pagbaybay ng mga salita para sa malinaw na paglalahad ng mensahe.
Nagagamit ang phonemic awareness at letter knowledge para makabaybay ng mga salita Natutukoy ang mga salitang may maling baybay sa isang pangungusap nagagamit nang wasto at angkop ang simpleng bantas at malaking titik
37
naisusulat ang mga salita na may wastong baybay - tatlo o apat na apat na pantig - batayang talasalitaang pampaningin - natutunang salita mula sa mga aralin - mga salitang dinaglat naipapangkat ang mga salita ayon sa baybay/kayarian nito Pagsusulat Nagkakaroon ng papaunlad na kasanayan sa wasto at maayos na pagsulat at paggamit sa mga pamantayan sa pagsulat. Nagkakaroon ng panimulang kasanayan sa maayos na pagsulat ng pakabit-kabit at sa paggamit ng mga sangkap sa pagsulat. Nakagagawa ng - Pataas-pababang guhit - Pataas na paikot - Pababang ikot Nakasusulat sa kabit-kabit na paraan na may tamang laki at layo sa isa't isa - malaking titik - maliit na titik - mga salita - pangungusap nasisipi nang wasto at sa maayos na paraan - malaking titik - maliit na titik - mga salita - pangungusap Form lower case letters correctly in a script that will be easy to join later naisusulat ang label, captions sa mga larawan, tsart at mga bagay. nagagamit ang kaalaman sa paggamit ng malaki at maliit na titik at mga bantas sa pagsulat ng; - mga salitang natutunan sa aralin
38
DOMAIN Komposisyon
CONTENT STANDARD nauunawaan kahalagahan ng pagsulat ng isang komposisyon ay may iba't ibang layunin.
PERFORMANCE STANDARD Naipamamalas ang kakayahang maisulat nang wasto at maliwanag ang damdamin, ideya, kaisipan at sariing karanasan sa mga tiyak na layunin.
LEARNING COMPETENCIES may iba't ibang dahilan sa pagsulat nakapagbabahagi ng kaugnay na pangungusap sa kuwentong isinusulat ng klase nasisipi ang salita/mailking pangungusap mula sa huwaran naisusulat nang wasto ang mga salitang/pangungusap na ididikta
Ang mag-aaral ay nakakapagpahayag ng sariling karanasan, damdamin at ideya sa pamamagitan ng maikling pangungusap o talata.
Ang mag-aaral ay nagagamit ang angkop na salita at bantas sa pagpapahayag ng ideya, karanasan, kaalaman, damdamin.
Ang mag-aaral ay nakagagamit nang angkop na salita/bantas upang maipahayag ang sariling ideya, karanasan, kaalaman o damdamin nakabubuo ng mga payak na pangungusap/talata tungkol sa isang bagay/ larawan/pangyayaring nasaksihan/napakinggan/ nabasa nakasusulat ng isang talaan/maikling pangungusap/talata /liham pangkaibigan upang maipahayag ang sariling damdamin at ideya
39
DOMAIN(Kakayahan)
PERFORMANCE STANDARD Ang mag-aaral ay nagagamit ang kaalaman kaalaman sa wikang binibigkas at literasi upang maipahayag ang sariling kaisipan, karanasan at damdamin at maiugnay ang mga nabasa/narinig sa sariling iskima.
LEARNING COMPETENCIES Ang mag-aaral ay Ikinukuwentong muli ang mga akdang binasa May mga dahilan na sa pagpili ng mga kuwentong babasahin (nasasabi ang dahilan ng pagpili sa kuwentong babasahin) gustong humiram ng mga libro para basahin sa bahay (nakahihiram ng aklat na babasahin sa bahay)
napapahalagahan ang mga pasalita at di-pasalitang paraan ng pagpapahayag ng damdamin, karanasan, kultura at kaalaman.
may mga paboritong manunulat at libro (naipapakita ang kawilihan sa pagbasa ng paboritong aklat at maa akda ng paboritong manunulat) mapahalagahan ang mga mga tekstong pampanitikan/pangimpormasyon sa pamamagitan ng maayos na pakikinig nakapipili ng angkop na aklat batay sa sariling pangangailangan nakapag bibigay ng motibo/dahilan para magbasa naipamamalas ang paggalang sa edad, kasarian at kultura ng awtor
40
nang narinig/nabasang awit/tula/kuwento naipakikita ang pagkahilig sa pagbasa sa pamamagitan ng - pagpili ng sariling aklat na babasahin - paggamit ng mga resources sa silid-aklatan makagawa ng portfolio ng mga drowing at mga sulatin upang magamit sa pakikipagtalastasan nagpapakita ng sipag at tiyaga sa pagsipi ng mga gawaing pasulat nakasusulat nang may pagkukusa upang magpahayag ng mensahe nakapagsasalita nang may tamang ekspresyon, lakas ng boses, katamtamang bilis at angkop na galaw ng katawan para sa mabisang pagpapahayag ng mensahe nabubuklat ang mga picture book nang may kasiyahan natutukoy ang mga bahagi ng aklat at ang kahalagahan ng bawat isa - Talaan ng Nilalaman - Index - May akda - Tagaguhit nagagamit nang wasto ang mga
Naipapamalas ang lubusang pagkaunawa na may mga istratehiya sa pag-aarla na magagamit upang makakuha ng mga bagong impormasyon at mapalawak ang dating kaalaman
Napipili ang gagamiting pamamaraan/mga pamaaraan ng pagtuklas ng bagong kaalaman o pagpapayaman ng dating kaalaman
41
bahagi ng aklat upag matugunan ang pangangailangan naiisa-isa ang mga paraan ng pangangalaga sa aklat Nakasusunod nang wasto sa mga panuto Napagsunud-sunod ang mga salita batay sa alpabeto Naibibigay ang kahulugan ng mga bar graph at table Nabibigay ang kahulugan ng mga simpleng mapa ng mga pamilyar na lugar Nakagagamit ng graphic organizers pagtatala ng mga impormasyon mula sa tekstong napakinggan/nabasa Nakasusunod sa mga tuntunin sa paggamit ng silid-aklatan Naisasagawa ang mga tamang gawi sa paggamit ng silid-aklatan Natutukoy ang mga print at electronic resources sa silidaklatan Nakagagamit nang wasto ng mga print at electronic resources sa
42
salid-aklatan
K to 12 Filipino 7 PROGRAM STANDARD (PAMANTAYAN NG PROGRAMA) Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at mga akdang pampanitikang rehiyunal, pambansa, saling-akdang Asyano at pandaigdig tungo sa pagtatamo ng kultural na literasi. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikang rehiyonal, pambansa, saling-tekstong Asyano at pandaigdig at teknolohiya upang matamo ang kultural na literasi Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang rehiyunal upang maipagmalaki ang sariling kultura, gayundin ang ibat ibang kulturang panrehiyon. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard) Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga impormasyon, konteksto, at epekto ng suprasegmental sa kahulugan ng tekstong napakinggan Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard) Ang mag-aaral ay nakapagbabahagi ng sariling pagpapakahulugan/ interpretasyon sa tekstong napakinggan Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... Nakapagbibigay-hinuha sa konteksto ng pinakikinggan ayon sa lugar, kausap at paksa Nakapagbibigay ng paksa ng tekstong napakinggan Nakalilikom ng mahahalagang impormasyon mula sa tekstong
GRADE LEVEL STANDARD (PAMANTAYAN PARA SA BAITANG 7) DOMAIN (KAKAYAHAN) Pag-unawa sa Napakinggan
43
napakinggan Nakasasagot sa mga tanong tungkol sa tekstong napakinggan Nakapagbibigay-hinuha sa kalalabasan ng mga pangyayari ng DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan Pamantayang Pangnilalaman Pamantayan sa Pagganap Batayang Kasanayan tekstong pakikinggan Nakapagsasaayos ng mga ideya o impormasyong napakinggan Nakapaglalahad ng mga detalye ng tekstong napakinggan Nakapaglalahad ng magkakasunod-sunod at magkakaugnay na pangyayari ng tekstong napakinggan Nakabubuo ng mga tanong batay sa tekstong napakinggan Nakalilikom ng mahahalagang impormasyon mula sa media (radyo, telebisyon, pahayagan, at iba pa) Nakapagtatala ng mga detalye ng napakinggang mediaNakapagbibigay ng sariling kuro-kuro, saloobin at pananaw tungkol sa napakinggan
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa media (radyo, telebisyon, pahayagan, at iba pa) bilang isa sa mga pagkukunan ng mahahalagang impormasyon
Ang mag-aaral ay nakapagsasalaysay ng ilang napapanahong paksa/isyu na may kaugnayan o batay sa napakinggang media
44
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... tungkol sa napakinggang media Nakapagpapaliwanag ng kabuluhan ng napakinggang media Nakapaglalahad ng mga napapanahong isyu mula sa napakinggang media
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa kahalagahan ng suprasegmental (tono, antala, haba at diin), at mga di-pasalitang palatandaan (non-verbal clues) sa pagpapahayag ng damdamin/saloobin, pananaw at iba pa
Nakapagpapaliwanag ng kahalagahan ng paggamit ng suprasegmental (tono, antala, haba at diin), at mga dipasalitang palatandaan (nonverbal clues) sa tekstong napakinggan Nakapagbibigay-hinuha sa mga detalye sa tekstong napakinggan batay sa paraan ng pagsasalita
Nakapaglalahad ng saloobin/damdamin at pananaw ng mga nagsasalita sa tekstong napakinggan batay sa paraan ng pagsasalita
45
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang paraan ng pakikinig Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang uri ng teksto (naglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad, at nangangatuwrian)
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagbabahagi ng paraan kung paano niya nauunawaan ang kaniyang pinakikinggan Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling damdamin/saloobin at pananaw tungkol sa ilang napapanahong isyu o paksa
Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... Nakapagpapakita ng sariling paraan ng pakikinig sa mga teksto Nakabubuo ng mga pahayag na naglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad, at nangangatuwiran Nakapaglalarawan ng mga: o bagay sa paligid o pangyayari Nakapagsasalaysay ng mga: o o pangyayari tungkol sa sariling buhay pangyayari tungkol sa buhay ng ibang tao
Pagsasalita
Nakapaglalahad ng mga katuwiran mula sa nakuhang detalye Nakapagpapahayag ng damdamin, ideya, opinyon, at mensahe gamit ang malilinaw na pangungusap
46
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nakapagpapahayag ng damdamin tungkol sa mga tauhan sa akda Nakapagbibigay-puna sa mga ginawa at desisyon ng mga tauhan sa akda Nakapagsasalita nang may maayos na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari/ideya Nakapagpapamalas ng organisadong pag-iisip sa pagsasalita Nakapag-iisa-isa ng mga ideya at pangyayari upang makuha ang nilalaman ng akda Nakapagsasalaysay ng mga pangyayari sa isang akda Nakapagsasaayos ng mga pahayag tungkol sa mga pangyayari sa paligid Nakapagsasalaysay ng mga pangyayari sa sariling buha
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa maayos na pagsusunod-sunod ng mga pangyayari/ideya sa paraang pasalita
Ang mag-aaral ay nakapagsasalaysay ng mga pangyayari/ sariling karanasan o karanasan ng iba sa masining na paraan
47
48
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang paraan ng paglalahad ng mga katuwiran
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapaglalahad ng mga katuwiran batay sa isang napapanahong isyu o paksa
Batayang Kasanayan Nakapagbibigay-katuwiran kaugnay ng mga napapanahong isyu o paksa Nakapaglalahad ng sariling opinyon/pananaw/pangangatuwiran nang may kaayusan, kaisahan ay kabuuan Nakapag-uulat tungkol sa nasaliksik Nakapanghihikayat sa pamamagitan ng pananalita Nakagagamit ng simbolismo para pagyamanin ang mga ipinahahayag
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang paraan ng paglalahad ng mga nasaliksik na impormasyon
Pag-unawa sa Binasa
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa pagpapakahulugan sa mga kaisipan sa teksto at akdang pampanitikan
Ang mag-aaral ay nakapaguugnay ng pinakamalapit na sariling karanasan o karanasan ng iba sa mga karanasang inilahad sa binasa
Nakagagamit ng dating kaalaman at karanasan sa pag-unawa at pagpapakahulugan sa mga kaisipan sa teksto at akdang pampanitikan Nakapagbibigay-kahulugan sa mga salita sa isang akda batay sa: o pagkakagamit sa pangungusap o denotasyon/konotasyon o tindi ng pagpapakahulugan
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap o o
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang akdang pampanitikang rehiyunal
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapaghahambing ng kultura ng ibat ibang rehiyon batay sa uri ng kanilang panitikan
Batayang Kasanayan Nakapaghahambing ng ibat ibang akdang pampanitikang rehiyunal Nakapagpapaliwanag sa mga katangian ng panitikan na natatangi sa bawat rehiyon: o o o o o wika tema at paksa tauhan tagpuan kaisipan
nakapaglalarawan ng mga natatanging aspetong pangkultura na nagbibigay-hugis sa mga panitikan ng bawat rehiyon (halimbawa: heograpiya, uri ng pamumuhay, at iba pa) nakapagpapaliwanag sa pagkakatulad at pagkakaiba ng mga tema at paksa ng mga panitikan mula sa ibat ibang rehiyon
50
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan nakapagbibigay ng haka kung bakit nagkakaiba o nagkakatulad ang mga panitikan ng ibat ibang rehiyon sa Pilipinas Naiisa-isa ang katangian ng relasyon ng tao sa lipunan na inilalahad sa akda Nasusuri ang mga elemento at sosyo-historikal na konteksto ng binabasang akda Nakapagbibigay-halaga sa mga anyo ng panitikan alinsunod sa isang payak ngunit malinaw na kasaysayang pampanitikan ng Pilipinas
Pagsulat
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa tekstong naglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad at nangangatuwiran
Nakagagamit ng ibat ibang kakayahan at estratehiya upang mabisang makapagsulat para sa ibat ibang layon Nakapagpapaliwanag sa kaibahan ng pasalita at pasulat na paraan ng wika na may tuon sa kani-kanilang katangian Nakapaglalahad ng mga katangian ng pasulat na paraan ng wika
51
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Napag-iiba-iba ang pasalita at pasulat na paaan ng wika Nakapaglalarawan gamit ang payak na panuring (pang-uri at pang-abay) Nakabubuo ng matatalinghagang paglalarawan gamit ang mga idyoma at tayutay Nakasusulat ng tekstong paglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad at nangangatuwiran Nakapaglalahad ng mga dapat tandaan sa pagsulat ng mabisang talata (mekaniks at kayarian ng talata) Napag-iiba-iba ang payak at masining na paglalarawan sa pamamagitan nang paggamit ng panuring Napag-iiba-iba ang payak at masining na paglalarawan sa pamamagitan nang paggamit ng mga idyoma at tayutay
52
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nakapagpapahayag ng damdamin, ideya, opinyon, at mensahe gamit ang malilinaw na pangungusap Nakasusulat ng simple at organisadong talata
Pagsulat
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa balita bilang isang uri ng tekstong nagsasalaysay
Nakasusulat ng tekstong nagsasalaysay Nakapagpapaliwanag sa mga katangian ng tekstong nagsasalaysay Nakasusuri ng halimbawa ng tekstong nagsasalaysay Nakapagpapaliwanag sa mga katangian ng balita Nakapagpapaliwang sa mga hakbang sa pagsulat ng balita Nakasusulat ng balita tungkol sa ilang pangyayari sa mga tekstong binasa
53
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga elemento at hakbang sa pagsulat ng suring papel Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga bahagi at hakbangin sa pagsulat ng pamanahong papel
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakasusulat ng suring papel ng isang nabasa, napakinggan o napanood na akdang pampanitikan Ang mag-aaral ay nakasusulat ng pamanahong papel kaugnay ng napiling paksa
Batayang Kasanayan Nakasusulat ng sanaysay na may kaayusan, kaisahan at kabuuan Nakasusulat ng suring papel sa isang akda Nakasusulat ng pananaliksik Nakapagpapaliwanag sa mga bahagi ng pananaliksik Nakapaglalahad ng mga paraan ng pananaliksik Nakahahanap ng mga angkop at ibat ibang pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang mga pinaninindigan, mabigyang-bisa ang mga pinaniniwalaan, at makabuo ng mga kongklusyon Nakapaghahambing sa mga primarya at sekundaryang pinagkukunan ng impormasyon
54
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa wastong gamit ng wika, pabigkas man o pasalita
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakababasa, nakasusulat at nakapagsasalita, nakapanonood nang may katatasan gamit ang wastong gramatika/retorika
Batayang Kasanayan Nakagagamit nang wastong wika, pabigkas man o pasulat Nakapaghahambing ng pormal at impormal na Filipino Nakapagsusuri ng mahahalagang detalye ng napanood, napakinggan, o nabasang impormasyon (media literacy) Nakapagtataya kung ang napakinggan, napanood o nabasa ay may kabuluhan at kredibilidad Gagap ang gramatika at bokabularyong Filipino
55
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa makabuluhang tanong at ideya sa ibat ibang paraan, para sa ibat ibang sitwasyon Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga primarya at sekundaryang pinagkukunan ng impormasyon
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng mga makabuluhang tanong at ideya sa ibat ibang paraan, para sa ibat ibang sitwasyon Ang mag-aaral ay nakahahanap ng mga angkop at ibat ibang pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang mga pinaninindigan, mabigyang-bisa ang mga pinaniniwalaan, at makabuo ng mga kongklusyon
Batayang Kasanayan Nakapagpapahayag ng mga makabuluhang tanong at ideya sa ibat ibang paraan, para sa ibat ibang sitwasyon
Estratehiya sa Pananaliksik
Nakagagamit ng ibat ibang kakayahan at kasangkapan bilang tulong sa pag-aaral Nakahahanap ng mga angkop at ibat ibang pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang mga pinaninindigan, mabigyang-bisa ang mga pinaniniwalaan, at makabuo ng mga kongklusyon Nakapaghahambing sa mga primarya at sekundaryang pinagkukunan ng impormasyon
56
K to 12 Filipino 8 PROGRAM STANDARD (PAMANTAYAN NG PROGRAMA) Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at mga akdang pampanitikang rehiyunal, pambansa, saling-akdang Asyano at pandaigdig tungo sa pagtatamo ng kultural na literasi. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikang rehiyonal, pambansa, saling-tekstong Asyano at pandaigdig at teknolohiya upang matamo ang kultural na literasi Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang pambansa upang maipagmalaki ang kulturang Pilipino. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard) Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kasanayan sa pag-unawa, pagpapakahulugan, pagsususuri at pagbibigay-halaga sa mga kaisipan o paksang napakinggan. Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard) Ang mag-aaral ay nakalilikha ng isang komik istrip na nagpapakita ng kanilang pag- unawa sa tekstong napakinggan. Batayang Kasanayan Natutukoy ang mga makabuluhang talasalitaan na ginagamit sa mga usapang napakinggan. Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang narinig batay sa paraan ng pagsasalita (tono, diin, paghinto at intonasyon) Natutukoy ang mga puntong binibigyangdiin o halaga ng tagapagsalita. Natutukoy ang paksang pangungusap sa napakinggang pahayag. Nakikinig nang mabuti upang: matukoy ang layunin ng napakinggang ulat at/o babasahin masagot ang mga tanong matukoy ang mahahalaga at dimahahalagang pangyayari
KEY STAGE STANDARD GRADE LEVEL STANDARD (PAMANTAYAN PARA SA BAITANG 8) DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan
57
58
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan masabi ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari masabi ang sanhi at bunga ng mga pangyayari mapatunayan ang kawastuhan ng impormasyon mataya ang saloobin , haka o opinyon at argumentong napakinggan.
Nakikilala ang mga pangkomunikatibong gamit ng mga pahayag batay sa sitwasyon, layunin at sa gumagamit ng wika. Nakalililkha ng isang artwork na nagpapakita ng kanyang pag-unawa sa napakinggan. Naibibigay ang buod ng akdang napakinggan. Naipapahayag ang sariling damdamin ukol sa mga impormasyong napakinggan. Naisasagawa nang mahusay ang proseso ng pakikinig na may pag-unawa gamit ang berbal at di-berbal na paraan ng pagtugon. Natutukoy ang mga panawag-hudyat na ginagamit ng nagsasalita upang: magpatuloy huminto nang bahagya tumigil at magwakas
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayan sa proseso ng pakikinig na may pagunawa gamit ang berbal at di-berbal na paraan ng pagtugon.
Ang mag-aaral ay nakasusulat ng talata ukol sa kanilang pagunawa at pagbabahagi ng kanilang damdamin sa teksto o pahayag na napakinggan.
59
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan
Natutukoy ang kontradiksyon/kasalungat sa napakinggang pahayag. Nagpapamalas ng kakayahang suriin ang teksto o diskursong napakinggan. Natutukoy ang di-sapat na impormasyon at iba pang pagpapakahulugan ng nagsasalita. Napag-iiba-iba ang katotohanan sa mga hinuha, opinyon at personal na interpretasyon ng nagsasalita at ng nakikinig. Naiuugnay ang pinapaksa ng nagsasalita sa iba pang paksa at karanasan. Nakabubuo ng makabuluhang tanong batay sa napakinggan. Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong isyu batay sa napakinggang impormasyon, ideya o mensahe Muling nasasabi o naisusulat sa sariling pamamaraan ang mga napakinggang pahayag, mensahe at teksto. Naisasaayos ang mga ideya o impormasyon mula sa narinig na teksto o diskurso. Nakapaghahambing ng katotohanan sa mga hinuha, opinyon at personal na interpretasyon ng nagsasalita at nakikinig. Naihahambing ang sariling saloobin sa saloobin ng nagsasalita.
60
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayang makagawa ng angkop na pagtugon sa pinakinggang usapan/talakayan
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagoorganisa ng isang talakayan, programa o positibong pagkilos na ukol sa programa o talakayang napakinggan.
Batayang Kasanayan Nakasusuri ng de-kahon at progresibong katuwiran. Nakapagbibigay ng sariling kuro-kuro, pananaw, kontradiksyon o saloobin sa narinig. Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong isyu batay sa napakinggang impormasyon, ideya o mensahe. Nakabubuo ng mahahalagang punto sa napakinggang impormasyon, ideya o mensahe. Nakukuha ang ibat ibang tala mula sa napakinggan sa pamamagitan ng: ugnayang pamaksa pagsulat kung ano ang narinig ugnayang sunuran pagbibigay-diin rebisyon Gumawa ng isang kampanya o programa na magsusulong ng positibong reaksyon gamit ang multi media sa mga isyung natalakay sa programang napakinggan. Mapalawak at mapayaman ang sariling interes sa pakikinig sa mga tekstong na nangangailangan ng mas mataas na antas ng pag-unawa.
61
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng mga kaalaman at kasanayan sa paggamit ng Filipino sa pakikipagtalastasang pasalita ayon sa sitwasyon, pangangailangan at pagkakataon.
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakalalahok sa usapang angkop sa ibat ibang sitwasyon at naisasalaysay ang mga bagay na narinig, nabasa at napanood.
Batayang Kasanayan Nagagamit ang angkop at magalang na pananalita sa pakikipag-usap. Naipapahayag nang mabisa ang mga kaalaman/palagay at saloobin sa pamamagitan ng: tono o lakas ng tinig bilis ng pagsasalita paghinto o pagpigil diin intonasyon Nagagamit nang wasto ang mga bahagi ng panalita. Nabubuo at nagagamit nang wasto ang mga pangngalang hango sa pandiwa sa pakikipag-usap sa kapwa Nasasabi ang pagkakaiba ng gamit ng mga pang-uring nagkakahawig ang kahulugan sa pagpapakilala sa sarili. Natutukoy at naihahambing ang panguring panlarawan at pamilang sa pagpapakilala ng tao bagay o pangyayari. Nagagamit sa makabuluhang pangungusap ang mga pang-uring panlarawan at pamilang Natutukoy ang mga panuring sa pagbibigay ng magandang saloobin sa ibang tao. Nagagamit ang ibat ibang uri ng pangungusap. Nagagamit ang ilang kataga o ingklitik na angkop sa pagsagot sa mga tanong.
62
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayan upang mapagyaman ang mga natatamong kaalaman at kakayahan sa paglinang ng pangangailangang pangkomunikatibo.
Ang mag-aaral ay nakapagpapaliwanag ng kanyang ideya at iba pang impormasyon ukol sa napapanahong isyu o paksa.
Naipapaliwanag ang mga impormasyon at naiuulat ang kahalagahan ng mga ito. May kakayahang mangatwiran sa mga napapanahong isyu sa lipunan. Gumagamit ng mga angkop na simbolo, imahen at pahiwatig sa pananalita. Higit na bihasang nakagagamit ng epektibot mapanghikayat na pananalit. Nagagamit ang kasanayan sa pagkuha ng impormasyon sa ibat ibang paraan tulad ng pagbabasa, pakikipanayam atbp. Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na datos sa pananaliksik. Nasasabi ang pagkakaiba ng tuwiran at dituwirang pahayag. Nagagamit ang magkakaugnay na pahayag sa pagbibigay ng sanhi at bunga ng mga pangyayari. Nakabubuo ng isang maayos at may kaisahang ulat/sanaysay, at/o katha sa magkakaugnay na pangungusap.
63
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng mga kaalamang gramatikal at retorikal na makakatulong sa pagtamo ng mabisang pasalitang pangkomunikatibo
Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng kanyang damdamin, sariling opinyon at nakapagpapalitang-kuro upang mahikayat ang kausap na pakinggan ang kanyang pananaw.
Nagagamit ang mga angkop na salita sa: pagtanggi pagtanggap pagpapahayag ng argumento pag-iisa-isa pagbibigay ng opinyon pagbibigay ng proposisyon pagbibigay ng alternatibo pagtutulad ng ideya paglalagom
64
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nagagamit ang salita/pangungusap ayon sa pormalidad ng pagkagamit nito Nabibigyang-kahulugan ang mga pahayag/pangungusap na na nagbibigaypahiwatig. Nakabubuo ng mga pangungusap na: nagpapaliwanag nangangatwiran nagsasalaysay naglalarawan
Nakakapagsasagawa ng panayam. Nagagamit nang wasto ang angkop na istratehiya sa : pagbubukas ng usapan paglipat at pagbalik ng usapan pagtatapos ng usapan Nakapagpapahayag nang wasto ng mga pagaalinlangan/pag-aatubili/pasubali. Naipaliwanag ang pagpagkakasunud-sunod ng mga hakbang sa pagsasagawa ng isang gawain
65
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nailalahad ang mga pagpapasya batay sa mga patunay at katwiran. Naipapahayag nang maayos ang matinding reaksyon sa bagay na di maunawaan at nagugustuhan. Nailalahad nang maayos ang pansariling pananaw, opinyon at saloobin. Namumuno sa isang pormal na pagtitipon o palatuntunan. Nakapagbigay ng pahayag ukol sa isang paksa sa isang pormal ng okasyon. Naibibigay ang buod ng akdang binasa Nakapagbibigay ng mungkahi, sariling pananaw at paghahambing ng sariling karanasan sa nabasang akda. Napauunlad ang sariling kakayahang umunawa sa binasang akda sa pamamagitan ng pagkilala sa kahulugan ng mga salita ayon sa: pagtutulad o pagkakakaiba kasingkahulugan/katulad ng kahulugan kasalungat na kahulugan talinghaga at idyoma/sawikain
66
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan pagbabagong naganap sa salita dahil sa: Paglalapi Pag-uulit Tindi o antas ng kahulugang ipinahahayag (klino/clining) Di-lantad na kahulugan ng salita (contextual clues) sa pamamagitan ng: halimbawa paliwanag pag-uugnay sa sariling karanasan pahiwatig kontekstong pinaggamitan mga salita /pahayag na pamilyar o pambansa (antas ng wika)
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang maiangkop ang kahusayan sa pagbasa sa layunin at antas ng kahirapan ng tekstong binasa.
Ang mag-aaral ay nakasusulat ng isang sanaysay o komposisyon batay sa tekstong kanyang binasa at sinuri.
Naibibigay ang buod ng akdang binasa sa malikhaing pamamaraan. Nakapagbibigay ng mungkahi, sariling pananaw at paghahambing ng sariling karanasan sa nabasang akda. Nakapagbibigay hinuha/kahulugan sa mga matalinghagang pahayag. Nasasabi ang bisa sa akda ng piniling salita, pangungusap ayon sa kahulugang: likas tago
67
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan matalinghaga atbp. Naibibigay ang mga bahaging nagpapahayag ng mga: talinghaga larawang-diwa pagpapatungkol (reperensya)
Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda batay sa mga nangyayari sa: sarili pamilya pamayanan lipunan daigdig Nabibigyang-puna ang istilong ginamit ng may akda Nakikilala ang mga bahagi ng akda na nagpapakita ng kapangyarihan ng tao batay sa kanyang: kilos gawi/ugali paniniwala paninindigan
68
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakalilikom, nakahahanap, nakapag-uuri at nakapaglalagom ng mahahalagang impormasyon mula sa ibat ibang sanggunian at media upang makasulat ng isang lathalain.
Batayang Kasanayan Nahahanap/natutukoy at nalalagom ang mahalagang impormasyon para sa sariling pagpapakahulugan sa daigdig na kanyang ginagalawan. Naiisa-isa ang katangian ng relasyon ng tao sa lipunan na inilalahad sa mga akda. Nakapagpapamalas ng kakayahang bumasa at sumuri ng tekstong binasa. Nailalahad ang mga halimbaw,patunay at iba't ibang damdamin ng tekstong binasa. Nakapaglalahad ng sariling kongklusyon, paniniwala, pagbabago sa sarili at epekto ng mga akda di lamang para sa sarili kundi para sa nakararami. Nabibigyang-puna ang estilong ginamit ng may akda. Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda batay sa mga nangyayari sa: sarili pamilya pamayanan lipunan daigdig
Pag-unawa sa Binasa Ang mag-aaral ay (Paglinang ng Talasalitaan) nakapagpapamalas ng kakayahang makapagsuri, makapagbigaykahulugan at nakakapaghahambing ng impormasyong inilalahad sa ibat ibang tekstong binasa ukol sa mga napapanahong paksa.
69
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nakapagpapatunay na ang mga pangyayari sa mga akda ay maaaring mangyari sa hinaharap. Natatalakay ang mga tradisyunal na balangkas, kalakaran, ideya, paniniwala na nakapaloob sa bawat akdang binasa. Nalilinaw ang pagpapahalaga sa pantay na papel ng babae at lalaki sa lipunan. Naiisa-isa ang mga epekto ng ibat ibang isyu na ating hinaharap Nakapagbibigay ng kuro-kuro at mungkahi ukol sa alinman sa mga sunod-sunod na paksa gaya ng: o Bio-diversity o Pagbabago-bago ng Klima o Disaster Risk Reduction o HIV and Drug Prevention o Consumer Education o Education for Sustainable Development o Peace Education o Karapatang Pambata at kanilang Responsibilidad o Intellectual Copyright Laws o Adolescent Reproductive Health o Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at ang mga Pilipino
70
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Information and Communication Technology Nababasa nang masidhi ang aralin nang mapili ang angkop na mga detalye ng mga ito para sa isang tiyak na layunin. o Naipamamalas ang kakayahang maiangkop ang bilis sa pagbasa sa layunin at antas ng kahirapan ng babasahin. Nakapagpapamalas ng kakayahang bumasa at sumuri ng tekstong binasa. Naipamamalas ang kakayahang maipaliwanag ang mga mahahalagang punto ng mga artikulo o tekstong binasa. Napayayaman ang mga kakayahan at kaalamang nagbibigay-diin sa tiyakang karanasan upang mahinuha ang kahulugan ng bawat tekstong binasa. Natutukoy ang mahahalagang punto/ideya para mabuod o malagom ang: buong teksto isang tiyak na ideya batayang ideya Nasusuri ang seleksiyon para matukoy ang impormasyong kailangan sa isang simpleng /payak na pananaliksik.
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang makapag-suri, makapag-bigaykahulugan at nakakapaghahambing ng impormasyong inilalahad sa ibat ibang tekstong binasa ukol sa isang/ilang mga napapanahong paksa.
Ang mag-aaral ay nakalilikom, nahahanap, nakapag-uuri at nakapaglalagom ng mahahalagang impormasyon mula sa ibat ibang sanggunian at media upang makasulat ng isang pangulong tudling o editoryal.
71
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nakahahalaw para makuha ang: diwa o mahalagang ideya ng teksto pangkalahatang impresyon sa teksto/pahayag Nakapagpapatunay na ang mga pangyayari sa mga akda ay maaaring mangyari sa hinaharap. Natatalakay ang mga luma, tradisyunal na balangkas, kalakaran, ideya, paniniwala na nakapaloob sa bawat akdang binasa. Nalilinaw ang pagpapahalaga sa pantay na papel ng babae at lalaki sa lipunan. Naiisa-isa ang mga epekto ng ibat ibang isyu na ating hinaharap Nakapagbibigay ng kuro-kuro at suhestiyon ukol sa alinman sa mga sumusunod na paksa: o Bio-diversity o Pagbabago-bago ng Klima o Disaster Risk Reduction o HIV and Drug Prevention o Consumer Education o Education for Sustainable Development o Peace Education o Karapatang Pambata at kanilang Responsibilidad o Intellectual Copyright Laws o Adolescent Reproductive Health o Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at ang mga Pilipino
72
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Pagsulat at Komposisyon
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pumili ng angkop na gramatika at retorika upang maipahayag nang pasulat ang sariling kaisipan, opinyon at damdamin.
Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling kaisipan, opinyon at damdamin nang pasulat gamit ang angkop na gramatika at retorika.
Naisasaalang-alang ang mga kasanayan sa paggamit ng Filipino sa pagsulat ng talata Nakasusulat ng talata na binubuo ng magkakaugnay na mga pangungusap na nagpapahayag ng isang buong palagay o kaisipan Nakabubuo ng talata na may wastong paglulugar (sintaks) ng paksang pangungusap sa: unahan malapit sa unahan katapusan di tuwirang nakalahad Nagagamit ang ibat ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa: depinisyon paghahalimbawa pagsusuri paghahawig o pagtutulad sanhi at bunga
Naisasaayos ang mga pangungusap sa loob ng talata upang magkaroon ng kaisahan sa pamamagitan ng:
73
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan pag-aayos ng mga detalye na lohikal ang pagkakasunud-sunod paggamit ng mga ekspresyong transisyunal paglalahad ng mga pangungusap nang may magkatulad na pagkakabuo Napalulutang ang pangunahing ideya at iba pang pansuportang ideya sa pamamagitan ng: paglulugar ng mahahalagang kaisipan sa unahan o hulihan ng talata pagsasaayos ng mga detalye mula sa di-makahulugan tungo sa pinakamakahulugan
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pumili ng angkop na gramatika at retorika upang maipahayag nang pasulat ang sariling kaisipan, opinyon at damdamin.
Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling kaisipan, opinyon at damdamin sa isang orihinal na komposisyon gamit ang angkop na gramatika at retorika.
Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng komposisyon Naisasaalang-alang ang sariling karanasan at kawilihan sa pagpili ng paksa. Naisasagawa ang angkop na paraan ng paglilista ng paksa. Nailalahad nang maayos ang mga kaisipan upang malinaw na makita sa target na awdyens/mambabasa ang ugnayan ng mga ito sa loob ng talata sa pamamagitan ng: kronolohikal na pagkakasunod-sunod lohikal na pagkakasunod-sunod patungo sa di alam; tangi patungo sa kalahatan; payak patungo sa pagiging masalimuot at mula sa abstrak patungong kongkrit pag-aayos batay sa kahalagahan ng mga ideya
74
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nakabubuo ng isang balangkas upang maipakita nang malinaw ang sariling ideya at intension sa pagbuo ng komposisyon. Nakapipili ng pamagat na may dating ng pagiging orihinal at may pang-akit sa target na mambabasa. Nagagamit ang iba't ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood. Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan Nagagawang kawili-wili ang panimula ng komposisyon sa pamamagitan ng isang: kaakit-akit na pahayag napapanahong sipi o banggit anekdota serye ng mga tanong at iba pa Nawawakasan ang komposisyon nang may pangkalahatang impresyon sa pamamagitan ng: pagbubuod makabuluhang obserbasyon kaisipang hango sa binuong komposisyon konklusyon
75
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pumili ng angkop na gramatika at retorika upang maipahayag nang pasulat ang sariling kaisipan, opinyon at damdamin na batay sa mga impormasyong nakalap.
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakasusulat ng isang lathalain ng sumusunod sa wastong estruktura at angkop na gramatika at retorika.
Batayang Kasanayan Naisasaalang-alang ang mga kailanganin sa pagsulat ng isang lathalain. Nakapipili ng isang napapanahong paksa. Nakapagtatala ng mga kinakailangang impormasyon. Nakapagpapangkat-pangkat ng mga magkakaugnay na ideya at impormasyon. Napalalawak ang mga kaisipang kaugnay ng paksa. Nakabubuo ng maayos na balangkas Nakabubuo ng isang: makatawag-pansing panimula mabisang wakas Nagagamit ang iba't ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood. Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan. Nakasusulat ng kathambuhay batay sa mga tiyak na katangian nito. Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon. Nakabubuo ng kathambuhay.
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng isang tiyak na uri ng paglalahad. 76
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nagagamit ang iba't ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood. Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan. Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng isang tiyak na uri ng paglalahad. Naibabanggit nang wasto ang may-akda, personalidad, organisasyon o grupo na nagpapatunay sa datos o impormasyong nagbibigay kredibilidad sa mga kaisipan at opinyong ipinahahayag sa kanyang editoryal o lathalain.
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng wastong pagpapahayag ng pasalita o pasulat gamit ang wastong gramatika at retorika.
Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng kanyang ideya gamit ang wastong estruktura at angkop na gramatika at retorika.
Nakatitiyak sa diwa o mensahe ng ulat na narinig sa tulong ng mga pananda. Nakabubuo ng pangungusap na : nagpapaliwanag nangangatwiran nagsasalaysay naglalarawan Nakapagpapahayag ng ibat ibang damdamin/layunin gamit ang wastong tono o intonasyon. Nakagagamit ng mga wastong pananda sa pagpapahayag ng kilos.
77
78
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pangkomunikatibo gamit ang wastong gramatika at retorika.
Ang mag-aaral ay nakapagpapaliwanag ng kanyang saloobin at opinyon gamit ang wastong gramatika at retorika
Natutukoy sa loob ng pangungusap ang mga kumplemento at pokus ng pandiwa tulad ng: kumplemento/pokus tagatanggap/benepaktibo kumplemento/pokus gamit: instrumental kumplemento/pokus direksyunal kumplemento/pokus sanhi: kusatibo atbp. Nakasusulat ng mga pangungusap na walang paksa nang maayos at wasto. Nakagagamit nang wasto ng mga pang-uring pamilang. Nagagamit nang wasto ang pang-abay na panangayon/pananggi para sa mga positibo at negatibong pahayag. Nakabubuo nang wastong mga tanong na kailangan sa talata.
Ang mag-aaral ay nakakapagpahayag ng mga kaisipan, ideya, opinyon ng pasulat gamit ang wastong gramatika at retorika
Nakagagamit ng maayos ang mga katagang pang-abay o ingklitik. Naisasaalang-alang ang mga panuring na ginagamit sa modipikasyon ng pangungusap.
DOMAIN (Kakayahan)
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nakasusulat ng mga pangngusap gamit ang wastong pananda at bantas 79
Wastong Gamit ng Ang mag-aaral ay Ang mag-aaral ay Gramatika nakapagpapamalas ng mga nakapagpapamalas ng kasanayang pangkomunikatibo, kasanayan sa K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO
80
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang gumamit ng impormasyon at talang nalikom mula sa ibat ibang lawak ng pag-aaral/pananaliksik.
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakasusulat ng pormal na sanaysay batay sa impormasyong nakalap gamit ang tamang pamamaraan ng pananaliksik.
Batayang Kasanayan Naisasaalang-alang ang mga kakailanganing impormasyon o datos sa pagsulat ng sanaysay. Nagagamit ang wastong pamamaraan ng in-text citation. Nagpapakita ng pagpapahalaga at paggalang sa impormasyong pagmamay-ari ng mga may-akda. Naisasaalang-alang ang mga kakailanganing impormasyon o datos sa pagsulat ng lathalain. Naisusulat nang wasto at may lohikal na pagkakasunodsunod ang mga impormasyon. Nagagamit nang wasto ang mga bantas gaya ng panipi at tuldok.
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang mangalap ng impormasyon upang makasulat ng piling lathalain
Ang mag-aaral ay nakakabuo ng piling lathalain na batay sa impormasyong nakalap gamit ang tamang pamamaraan ng pananaliksik.
Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang mangalap ng impormasyon upang makasulat ng ibat ibang klase ng artikulong pampahayagan
Ang mag-aaral ay nakakabuo ng piling editoryal o pangulong tudling na batay sa impormasyong nakalap gamit ang tamang pamamaraan ng pananaliksik.
Naisasaalang-alang ang mga kailanganin impormasyon o datos sa pagsulat ng editoryal. Naisusulat ang opinyon batay sa mga tunay na datos at di sa mga haka-haka lamang.
81
Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kasanayan sa pagbasa ng akda upang hanguin ang mahahalagang aspeto nito na maaring mapagkunan ng mahahalagang kaisipan at aral na maari nating magamit sa suliraning pangkasalukuyan.
Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakakapagpahayag ng kanyang ideya ukol sa mahahalagang aral ng akda.
Batayang Kasanayan Natitiyak ang kaligirang pangkasaysayan ng akda sa pamamagitan ng: pagtukoy sa mga kalagayan sa panahong isinulat ang akda pagpapatunay ng pag-iral ng kondisyong ito sa kabuuan o ilang bahagi ng akda pagtukoy sa layunin ng may-akda sa pagsulat ng akda pagsusuri sa epekto ng akda pagkaraang isinulat ito hanggang sa kasalukuyan. Nalilinaw ang kakaibang katangian ng akda sa pamamagitan ng: pagbubuod sa akda pagtiyak sa mga elementong makikita sa akda kaugnay ng kinabibilangan nitong genre ( awit o romansang metrikal ) pagtukoy sa mga papel na ginagampanan ng mga tauhan sa akda pagbibigay-kahulugan sa mga: o matalinghagang kaisipan o tayutay o simbolo paglalahad ng pangunahing kaisipan ng bawat kabanata pagtalunton sa mga pangyayari at tunggaliang naganap sa akda pagtiyak sa tagpuan pagtukoy sa wakas ng akda
82
DOMAIN
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nasusuri ang mga kaisipang inilahad (Diyos, bayan, kapwa, magulang): Naiisa-isa ang mga kaisipang ito gaya ng: o pagmamahal o pagtataksil o katapatan o pamamalakad/pamamahala sa bansa o atbp. Natutukoy ang mga bahaging tumitiyak sa mga kasipang ito Natitiyak ang kabuluhan ng mga kaisipang ito kaugnay ng mga karanasang: o pansarili o pampamilya o pangkomunidad o pambansa o pandaigdig Naipahahayag ang pansariling paniniwala at pagpapahalaga sa mga kaisipang ito sa pamamagitan ng pagsang-ayon o pagsalungat Nasusuri ang akda batay sa ibat ibang lapit at pananaw sa panunuring pampanitikan Naiisa-isa ang mga elementong romantiko na pangunahing katangian ng akda Napatutunayan ang ilang elementong klasismo, naturalismo, romantisismo sa ilang bahagi ng akda Natitiyak ang ilang mga bahagi ng pagiging makatotohanan ng akda sa pamamagitan ng pag-uugnay ng ilang pangyayari sa kasalukuyan
83
DOMAIN
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Naipakikita nang lubusan ang pagkakaroon ng malalim na pagkaunawa sa akda upang mapahalagahan ito. Nailalahad nang pasalita o pasulat man ang mga pansariling damdamin tungkol sa akda na may kaugnayan sa: o mga hilig/interes o kawilihan o kagalakan/kasiglahan o pagkainip/pagkayamot o pagkatakot o pagkapoot o pagkaaliw/pagkalibang o atbp. Naipakikita ang pakikiisa at pakikisangkot sa mga tauhan at pangyayari sa akda sa pamamagitan ng mga malikhaing paraan: o biswal o awdyo o pagtatanghal Nakapagbibigay ng sariling puna o reaksyon sa kahusayan ng may-akda sa paggamit ng salita at mga kaukulang pagpapakahulugan sa akda
84
DOMAIN
Pamantayang Pangnilalaman
Pamantayan sa Pagganap
Batayang Kasanayan Nabibigyang-pansin ang artistikong kakayahan ng may-akda sa paggamit ng mga salitang naglalarawan sa akda Nakapaglalarawan sa mga tauhan at pangyayari sa tulong ng imahinasyon. Natutukoy sa akda ang mga: o tradisyong katutubo at pambansa o pananaw panrelihiyon o kaugnay na pangyayari sa kasaysayan o kaugnay na pangyayari sa kasalukuyan o o o Naihahambing ang akda sa ilang katulad na akdang: nabasa napanood napag-aralan sa klase
Nakagagawa ng pagtatasa sa akda sa pamamagitan ng: o pagsusuri sa pagiging makatotohanan/ di- makatotohan ng akda o pagbibigay ng sariling solusyon sa suliranin ng tauhan Nakabubuo ng sariling pagwawakas sa akda batay sa: o posibilidad ng mga pangyayari o kilos ng mga tauhan o sariling mga paniniwala, kaisipan at pagpapahalaga o mga tunay na pangyayari sa buhay
85
86