Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
]lgA
rjc\]lgA
EGxkdX
ck'
ck'kdX
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
wkarjc]lgA
DcykA;wAL\
DcykA;wAL\
aj
aj*rjc]lgA
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rac]lgjH .jukxxiR ijwujjgj]k'k:
fs' uka pk,YeiGj]xjH
rj'\fmukdukA Lisr dlk coj]kdukA
svk'fln\rac]lgA
ijCkDkG-R
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
Qgk akchjalu Lmjau]\fs gjflij
YeJfjukAclaJeUikA cjj]lSrMikA Kfdk'
-glPruln\ rac*]lgA Sp<A sdlsmk]k
T>lpdxjH sis MikA LrkYz<Jfaluf\
rjc]lgaln\
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc]lgA pJrJrjs fonlsn'kA* ycoH (c)
rac]lgA akyYedlgA Lrk,_j]k'iR pJrjsr wJijj]k dukA
KSej]k'iR afs rCj]kdukA svk'k;
rjG> rac]lgA Qgk akchjajs agnCujHSelhkA
rjG<j]sSmfldk'k;
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
Part 1
rj
rj\
chl
chl\
fD>JG
pkpk-
i<fk
Elfj<l
chlA sv
svH
ykdoL
Dkro
Dkro\
TL
TLjplh\
jplh\
pjdykdX
ckwop\
ckwop\
SC,A pkpk-
Ljl
jl\
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
1 rj
rj\ (LpUaluj rj
rj\ svkd)
! #$ %&
xk<y t' EGxk rac]lgA 4 y]Ljsr Ll<kijrkSij Dj>hu]kSrsg rj'k BlR
rac]gj]k'k (LplQl DxlQl t'kA TalaksjH TalSalmkdosm t'kA dgkfkd)
2 fD>Jy
fD>JykH T<\
T<\ylA
ylA
rj* jgsmkk'Sflsm ssddX gkA KuGj gkA vkahj'kA Sash KuGj
t'\ svj srjrkA sel]jxjrkA TmujH ssdsd}kd
3 EGxkrjc]l
EGxkrjc]ljH rjH]H
dqjikxxiR rj'k rac]lgj]kdukA Lfjrk dqjijliR TgkS'l djmS'l dk
sdlmuxA dl}js]l\ rac]lgjs EGxkdX arcjH rmjs]ll -ilA; svlsf\
rlijrk dqjiksjH svlnA
4 i<fk (
)
7
(- -&
(<&! 34 5
7(
8- 7
& 4 & -3& '()* +
$-.
/ 0
1 2
1
7(-3- 7
& 4
&=
0
= >
?
@+
-dlC .oajdsx c{,*}j Ll<kijShu*]* ts akDs BlR SrgjmJ]k'k BlR
cfUilrkA Lrkcgnukxxirkaldk'k fJGulukA BlR ><ksspiijCIcjdxjHs}ir;;
fJGulukA ts rac]lgikA fUlzikA ts wJijfikA ts agnikA cGShldrlFrlu
Ll<kij'ldk'k Lirk fkUrluj -gkA fs'uj BlR Lfj'\ dHj]s}irkA
LrkcgnukxxigjH se}irkaln\
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
5 Elfj<l ())
A (*
7
-*
> A 3
7
(-
E > 0 -<
A (*
7
-*
7?E0 $? =
&
7
(%34
? 0 4
?
A (I%3-
E 40
A(L 2
-4 7
?M
N
A(L
$OP-(
Q
7(ERO
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
6 ykdoL $
T 0 -<
A (
< .
|MikA egjCkrlu tsRy uwalrsr Blr ekdq\k'k Lisr c\fkfj]k'SflsmlA
7 TL
TLjplh\
jplh\
0-* 7- -.
Ll<kisr ekdqk'is ekdqvsu Sd}* cIJdgj]s}
0
@ 7& 2
X@ & V&
+V&
$-3 V& 0 -<
=
)
10 L
L<jl
<jl\ <(
)(L 5.
>
-*= ?\)
(L 5
E([ $
-<(
0 -<& L ] A $. 0-<&
0 @
N
> N
0 @ 7
(< L
tfjgkakH dlq*vdxkA tl LrkYz<xkA tl rac*]lgxkA tl egjCk -glPrdxkA
Ll<kijrldk'k LSul r>jSu Ll<kijsRy dlgknUikA LrkYz<ikA Luksm SaH
Klds} Ll<kijsRy g rjhkA cp*i{rlgjhkA Klds} Ll<kilsf asMlgk glPUrjs'kA ak<p\ r>j(c) Ll<kijsRy ycohlsn'kA BlR clUA i<j]k'k
cIhl
cIhl\ ($)
$! $
! % ' %( ' %(
- ! $ ! $
$ (, ' %( ' %( $
' !/( ' !%0 1
2 3
!%4
Ll<kSi .oShldwrfujH TY>l<JajhkA LS<jsRy dkmkA>lpjdxjhkA rJ dlgknUA
iG,jfkSelsh ak<p\ r>j(c)ujhkA Lijmks dkmkA>lpjdxjhkA rJ dlgknUA svlgjSunSa
TY>l<JA r>JsuukA LS<jsRy dkmkA>lpjdsxukA rJ LrkYz<jfkSelsh
ak<pr>j(c)SuukA Lijmks dkmkA>sukA rJ LrkYz<jS]nSa rjualukA rJ K'frkA
c*fkfUG<rkaldk'k;
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
10 L
L<jl
<jl\ <(
pkpk- (L)
2
. &2
)L &
. &
# &2
&0 Y&
'Q A
E#$- 2
4 0I- 2
4=
4 E)& >
A L 2
4&
ML 7& =
$L E4 A 2
4N> N
10 b
(3-) % 7&
--<( -) % 7&
4
ML 7&
I
Ll<kSi BlR akj svu\ffkA Trj svk'fkA BlR QmkijH svu*fj}kfkA sixjijH svu*fkA
LYdaaluj svu*fkA ts']lX domkfhluj rJ Lyjuk' Spl,X tlA rJ selykk fSgnSa
fJGulukA Lflf\ dlgUX akj]k'irkA ejj]k'irkA rJ alYfaldk'k -glPru*]\ LG<R
rJlsf -gkaj Ll<kSi D>yjsh Lpl>jH rj'kA wJijfjhkA agnjhkakxx -ekdxjH rj'kA
Cej]s} ejClvjs KeYpijH rj'kA BlR rjS'lm\ dlihjsr Svlpj]k'k;
11 chlA svl
svlH ((A.)
5 %0 6! 8
(rj
(rjxksm saH L
Ll<kijs chlA Klujgj]s})
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
Dkro
Dkro\ (:)
Ll<kSi
2
(L 7-( )L 2
?0 7-( 40 A
2
($ 7-( )$
OI =
4 2
(OY &
@ )Y 2
(/L-(
=
(L OI?N
rJ ckDsmknSa
rJ gjigksm dosm ts'ukA
rJ gj]nSa
2
2
? L 7&c ?N
2
( 7&
0 ?N
>4
2
(
)
=
(
$
'%. 2
(Y& L 0-<=
> L& N
) 0 -<& 4 0 ((. L
A.< >
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc]lg
rjc]lgjrkSC,akxx pjdykA pkLukA
Lu
LukHdkGcj
Lkid
kidjhakxx pkpk-
pjd*ykdX
ck><j
LcG
TClL\
TClL\
pkLl
xk<G
az*gj>\
az*gj>\
pkpk-dX
rjc]lg
!;4< 4=
rjc]lgjrkSC,A ao'k YeliCUA
LfjrkSC,A TO pkL
5
3
)
*() 5
3 b
1
? =
( 5
3=
)& 5
3 2
4 A
$%> X. (>
$ d(/# e
4 ] 7& $(I
<$ N
> N
M A(* A?0I
= ?
4-?=
%L[ g
($=
L 7
3*
!@
L E)L A
N
5
f ? 2
(
) 2
5
3=
%-*
)#
Lu
LukH dkGcjk
N
A'# & A?0? 7
(
& A ? >4i
N
T 0 )L '8? M 7&
+
h &
-3 h & > $4 N
) . T M #d N
$(I h
< $ N
> N
>
A ( h
$ -'* T k? N
+
-3(> .
. R@ -
N
> -L 7E& 8
$/(<?
cG ShldrjulikA ts''kA wJijjgj]k'irkalu Ll<k Llsf glPru]G<rj;;LYCSul;Ky]Sal Q'kA fs' Lisr >lPj]kduj -dlCxjhkA .oajdxjhkA Kxx
cGicfk]xkA Lirkxxfldk'k; Lis LrkilpSlmkdomjulsf;LiSrlm\ CkelGCsvk'igln
c{,mjdxksm akjhkA ejjhkakxx tl dlgUxkA Ll<k Lyjuk'k; t'lH Ll<kijs LyjijH rj'k
LirkSCj Q'lsf aM\ Q'kAfs' LiG Lyjuk'j; Lis cjA<lcrA -dlCsxukA .oajdsxukA
KXsmkjujgj]k'k; -dlC.oajdsx dlkcoj]lH |MikA K'frkA a<lrkalu Ll<kijsr
.lgsmkkduj
SC,A 0 -<
< .
SC,A N> N
rjc]lg
rjc]lgjrkSC,akxx pjdykA pkLukA
Lkid
kidjhkA Kxx pkpk-
&
N
? 5
( -1 7&
(? )'* A
Bxksm rlFl[ rJ ijSglPj fjdxjH rj'\ Bsx ckgjfal]nsa; dgknlrjPjulu Ll<kSi Bsx
tlijP ijekdxjH rj'kA SglzjH rj'kA CYfk]xjH rj'kA Bsx rJ gj]nSa;
A(*
$% 2
4=
4() L e A(L( -3 2
4=
4] &)I)
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc]lg
rjc]lgjrkSC,akxx pjdykA pkLukA
ck><j rac]lg
rac]lgjs pkpk-l
.#N
X.R#N
0 (
E 8 7
L
? Y
(p &
M] *)1 A
Ll<kSi Bxksm TO Ye.lfA LrkYz<Jf Ye.lfal]nSa; rSulm\ clajeUikA fjSulm\ ijpogal]nSa eglwjfikA
pk:DjfikA -]gkSf
A I
> 1&
(#(
) #]
((
# 0I(
# s
&(
#
(
# =
X344 A
Ll<kSi BX rjS'lmk zkndgalu Yei.lfikA clu<l'ikA ... Tg]k'k zkndgaluijPjukA zkndgalu
glYfjukA edhkA zkndgalu hjDjfikA Tg]k'k Ll<kSi fjujH rj'kA BX rjS'lmk L.uA Sfmk'k
7
(<
0] *)1 A
Ll<kSi Bxksm TO Ye.lfA crxksm Ye.lfalS]nSa;
7
?
Y0) 3) %)3
Ll<kSi Bxksm rl]\ rjs rlaA svlk'igksmf\ -]nSa
7
(@p
$Y)
$Y
Bxksm <{puA rjs' .u]kilrkxxigksmflS]nSa
7
((/-
0
)4
0
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc]lg
rjc]lgjrkSC,akxx pjdykA pkLukA
pk<G rac]lg
rac]lgjs pkpk-l
3<7
&5
#
M7
&4& ) 7
& & )
0 * !] e% A
) 7
& f)) f
$') f 7
& (4
L$1
Ll<kSi BXs]liG]kA rgdjH rj'kA SalvrA rHSdnSa CjujH rj'kA ijvlgnujH rj'kA
gujH rHSdnSa[ cjyl\ dmSnSa[ rgdjH rj'kA gukA cIGzlidlCikA Lfjrkxx .lzUikA
YeplrA svSnSa
LcG rac]lg
rac]lgjs pkpk-l
A ? 0 3f( L 7
?0& 5
. =
X. 4 A
0
&'
$-0)L *
$-]
Y
$ A 3f <
$-
!
. )(L $
$ ]& .?
$-
Ll<kSi rjS'lm\ BlR Sfmk'k pJrjr\ gukA CgJgjr\ ckDikA lr iGrikA gjc\DjH LrkYz<ikA
CgJgjr\ -SglzUikA trj]\ rJ rHSdnSa agnjrk ak\ trj]\ fO> svk'fjrk LicgA rHdnSa
agnlrgA al\ svnSa tl C>\xkA sdX]k'isr agncau\ YeulcX dkyu\]nSa
TOalSrlmdomj agj]kilR LrkYz<j]nSa
A(*
=
4
)$)& 7
?M 5
t L)
$Y ]fN
&5
4$I . 7
?M)4$#N
'
) L
)
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc]lg
rjc]lgjrkSC,akxx pjdykA pkLukA
azgj>* rac]lg
rac]lgjs pkpk-l
=
]
Y )L=
M
)!=
OP
)%I A
Ll<kSi rjs SYdlPA sdl\ ts' sdlgksf rjs Cj sdl\ ts' rCjj]gkSf Lius]lA ak*
rJ ts' ckDsmknSa
7
?
'!
0 ? v
) -*
? 7&
L u3N
-L $3
4 M#k A
v
#-& )f4 /N
'#? )L 7
(- 7
(I)-
=
& *
7L =
5
<
)Q ? A (* ? 0 (&?
0 &? 0 (-*?
)Q? A
$. 7-L =
O'
=
%(& 7L =
%L/
)
ML)Y) 3*
#N
) 3*(40
)
)
Bxkm fkglSr T<jhkA egjhkA rYeplrA svSnSa rgdCjujH rj'kA Bsx rJ gj]nSa
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rjc]lg
rjc]lgjrkSC,akxx pjdykA pkLukA
TClL rac]lg
rac]lgjs pkpk-l
) $x )%'*- (] -w
)'* A
Ll<kSi edH sixjjH rJ Bsx dlkcojfk Selsh glYfjujsh TgkxjhkA coj]nSa
4 s
) L 2
-]
( s
) L
edhjsh ijekdxjH rj'kA fkgjufkSelsh glYfjujhkA ijekdxjH rj'kA gj]nSa
) g<
4 7
& )f4
I ) I)& ]1
N
& 4
8*
'L?) L v
L %p-'/-
Bsx rJ clGzjdxksm dosm Qgkaj\ do}nSa Bxksm am]A ckD.irjshu]lS]nSa rgdjH
rj'kA Bsx rJ gsmknSa TsflA ak<p* r>j(c) Sulmkxx ><kalrA sdlkA YC,_fsdlkA
rjS'lm\ BlR Lsej]k'k PlglxA selykk sdlmk]k'sr Bxksm eleX ij}kselykk al
svnSa
ck><juksmukA az\
gj>jsukA SC,A 10 fin svl
az\gj>jsukA
svlkd
?0Y y
@ ] L $ 0 -<= >
-= > >
?
@ N
T 0 * >
> N
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
CGkdX
rac]lgcauX
EGxkdX
QOykay]H
ck'kdX
Dj>*hl
Part 1
rac]gj]lR elmj cauA
rac]lg
rac]lgjs CG
CGkdX (5)
1.svyjufkA
2.Sp<A[icYfA[rac]gj]k'
3.QOy*
ay]kd
1
4.Lflf* rac]lgjs
caualsu'yjH
.
s Srsg rjH]kd
5.Dj>hu]
v
rac]lg
rac]lgjs yEGxkdX (14)
j
u
7.ckwop\
1.rjk svkd
f
8.g\ ckwopks Tmujhkxx TgkA
2.fd\>JykH kT<\ylA
A
9.Lm]A LrH
3.dqjikxxiR rj'\
10.L<jl\ (Ljl\)
rjc\]gj]H i
11.L<jljs LiclrA r>j(c)SaH chl\ svH (chl\)
h
4.Elj<l
k
12.L<jljrkA chljrkA Sij Tgj]H
f
5.yk]oL\
13.-pUs chlA svlH
k
6.T<\jplH a
14.fGJ> (iqj]*iqjsvH) rjc\
]lgA
rjc\]lgA
l
ck'
ck'kdX gkijPaldk'k
1 L>-xk ck'kdX
2 ss<- ck'kdX
L>L>-xk ck'
ck'kdX
1 -pUs L<jl\ QlfH Lfjrk Sij Tgj]H
2 Lfjrk SC,A r>juksm SaH cIhl\ svH
3 Licrs L<ljH r>juksm dkmkA>xksm SaH cIhl*svH
4 ck><j]kA yaxlrjsh Qmkijsh ijf\yjhkA Dkro* QlfH
5 DkrojrkSC,A r>juksm dkmkA>xksm SaH cIhl*svH.
ss<<l
ss<<l\ ck'
ck'kdX
fd>JykH T<ylajhkA ykdoThkA TLfjplH svkSlqkA gk ssddxkA vkahjrk Srsg KuGHfd.
>JykH T<ylajH Tmfkssduksm anjdn*_jH ihfkssdsdl* ejmj]H.
srjs flsq .lzA gk ssddX iu]H.
i<k Qlfk'fkA ck><j[ az*gj>*[ T,l rjc]lgxjH Elj<l KyS] QlfH Elj<uksm LiclrA aJR svlH ckwopjs lr* Srl}A jgsmkt'fkA -pUs gk ydLjH coy QlfH
Qgk EGxjH rj'k aSMl'jShu] SeldklX fd>JG svlH
T<fjplhjH alYfA '%0 3% 5 > % t'k svlH
T<fjplH eoG rjhujH tjulH '4$ D 3(
ED ( ?(
A (?
%B ' (? % 1
:$ t'k svl'fkA
ykdoL[ckwop\ TiujH svlk' fc>J<kdxkAL<jljH *Txl<* t' svlk' cauA ihfkssdujs
vokijgH KuGH ej'Jm -Srl}A ijghjShu]lujgjS]fln
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
rac]lg
rac]lgjs cau
cauX
ck><j djq]* sixxiJCjufkakfH coSgUlpuA isguldk'k
pk<G cogUR aUl<rjH rj'k sfMufkakfH Qgk icfkijs rjqH icfkSilxA -dk'fkisguldk'k
LcG"xk<yjs
LiclrA akfH cogUR Lcfaj]k'fkisg
LcG"
az*gj>"cogUR
az*gj>
LcfajfkakfH emjlyk.lz* dlnlykxx dmkA vki*
aluk'fkisguldk'k
TClL*"emjlyk
dlnk' vki* SgD alyjufkakfH LGglYfjisg
TClL*"
QOy
QOy
QOy
k k ay]H
ay]H
QOy
QOyk
QOyk ay]H
ay]H |fk
|fk caukA
caukA LfUliCUaln*
LfUliCUaln* rac]lgjH
rac]lgjH QOyk
QOyk ayulfjgk'lH
ayulfjgk'lH
c<julikdujekgk,s
c<julikdujekgk,s QOy
QOy ak}*[sel]jX
ak}*[sel]jX TiuksmTmujhkxx
TiuksmTmujhkxx haldk'k
haldk'k cYfJdX]
cYfJdX]
akRssdkA
akRssdkA akDikal
akDikal akqkiR
akqkiR CgJgikA
CgJgikA QOyldk'kQOyk
QOyldk'kQOyk ayu]k'
ayu]k' fknj
fknj sflhjuksm
sflhjuksm iGA
iGA
sixj]*dlnlflujgj]nA
sixj]*dlnlflujgj]nA cYfjdxksm
cYfjdxksm rac]lgcau
rac]lgcau Ligksm
Ligksm dlhjs
dlhjs elpA
elpA ayunA
ayunA
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
Dj>*hl
rac]lgj]lR
a]lCgJEJsh
Ll<kijs egjCk
elmj
elmj cauA
.irrldk'k Dj>hl
t'k eyuk'f*
sixxjulu
sixxjuluul aMk
pjic
pjicxjH r}k
r}k]
emjlyk .lzS]*
rjc]gj]H[
cIHA fjgjln*
c><juksm
jgj svk'f*
rac]lg
rac]lgjs
-.lzA
SC,ikA[
-L.jakDJdgjk
rj'ln*
LcG rac]lg
rac]lgjs
rjc]gj]k'f*
SC,ikA
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
>l
>l\
>l
>l\
>l
>ljs pkLl
ck><j >l
>ljH
TDla
TDla\
>l
>l\ rac*]lgj'* ak* >lkA TDlalkA egk,lG]* ck'kA c*YfJdX]* TDlal* alYfA ck'ldk'k
1 L
Ll<k |MikA a<lrldk'k
2 -glPr]G<R L
Ll<k L
Llsf aMlgkA Ts
Ts'k
F F ' D
F F ' D( 2)
BlR cl
clUA i<j]k'k
3 ak<
ak<p* r>j(c) L
Ll<kijs fjgkpofrlsn'kA
' %(
'D' %(
'D( 3)
8J 4!0 8J 4!0 (4)
BlR cl
clUA i<j]k'k
4 rac]lg
rac]lgjShu]k ak'j}kigkd
8
< 4!08
< 4!0 (5)
5 ijwu
ijwujShu]kxx -glPru]* ak'j}k igkd
6 L
Ll<k |MikA a<lrldk'k
( 6)
F F (7)
7 -glPr]G<R L
Ll<k L
Llsf
>l
>l\
ck><j >l
>ljH
ck><j
rac]lgjsh
>ljH
8
< 4!0 t'fjrk
SC,A
2:( !M 8J
2:( !M 8J
(rac]lgA
Ky]jsr]lxkA
Kaaln*)
SdX]k'iR
svlSfk
$
' (rJ rfk
eyk rJ
cfUAeyk)
T 0
A
&%$ L0
-qRI$
(.$ 0-<&
1 0 ( O'
>z
(
M $-<&&I&
>%L'@)Y> %L
( - v
pN
=
4 -(I $?
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
TO egkeoG ijxjSuukA
-gA.k dqjjgj]k'
rac]lgjsukA
Kmarlu gjflSi
ak<p* r>j(c)r*
icJhuukA
K'flrsxukA
rHdnSa egSgld
i*Lijmks
CElLjH Bsx
SvGS]nSa fJGulukA
rjs ilz*plrA
hAZj]smkduj
TDla
TDla\
(>
> 1)
0 @
N> N
$. 0-<&
0 @
(2)
5
*(
(*
5'(3)
>N> N
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
TalakA walL
walLkA
CG
CGkdX
TalakA walL
walLkA
frj rac]gj]k'fjsr]lX TgkeSq* Tg}j YefjEhA cao<aluj}k rac]gj]k'fjhks'
ycoH (c:L) Q'jH domkfH -xkdX KxxSlX LfjH rj'k Talajrk SulzUrlu Qglsx
cIJdgj]kdukA ejRfkmG'k aMkxxiG rac]gj]kdukA svnA
TalakA walL
walLjrkakxx CG
CGkdX
1 aLaoaJX rJjH BlR Talajsr fkmgk'k t'kA TalA BlR Talaluj rac]gj]k'ksi'kA
dgkfkd
(clPlgnukxx rac]lgjH Lsr rj svH Talajrk ck'lsnjH wkakL rjG>aln)
2 fkmG'* rac]gj]k'iG Talajs amk dlhjsr]lX akjrjH]lfjgj]kd
3 Talajs YeiGjdX dlqvsdlSl C>pAsdlSl aLaoA Lyjk sdljg]kd
4 TalakA aL\aoakA QSg igjujH -dgkf*[exxjulsnjH TalajSrlm fkmglR rji{jukxx hxjH
rjHS]fldk'k
5 -pUs L<jljhkA DkG-R Qlfhjs ckwpjhkA Talajsr Lrkzaj]H
6 dlgnA domlsf Talajsr]lX gk EGxk ejj]lfjgj]H dlgnaklulH fs'ukA ao'k EGxjs'
ejlR elmj
7 LyjSilmk domj EGxksdlk Talajsr akRdm]lfjgj]kd
8 rac]lgA glxkdxksmukA YeiGj QSg goejhldk'fkA rac]lg rjuaX LyjulisgukA
cYfJsxukA fkmglR
elmjlfldk'krjuaijgaluj rac]lgj]k' Talajsr ij}kejguhkA walL akyj]hkA
rjG>aln Talajrk
ayij cA.ijlH fc>J<* sdlk aL\aoA QlGmkSfln\
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
wkakL rac]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
clPlgn akchJxksm <\ wkakLuldk'k; dlgnA domlsf ao'\ sixxjulqv\ wkakL KSejlH
LiR TchlA pJrjsr ekyA fxxjuisrSlshulsn'kA Lis <{puA dykkSrluirlsn'kA r>j(c)
LgkX svufjgj]k'k rjjH EGx\ wkakL t'k fs' dgkfkdxk<G rlhk y]Ljrk edgA gk
dkk>]\ SC,A TalakA walLkaluj gk y]L\ rac]gj]hln\
wkakLuksm CG
CGkdX
1 Talalu rac]gj]k'k t'k TalakA Talajsr fkmG'ksdlk rac]gj]k'k t'k aL\aoakA rjk
svufk sdlk cAZaluj (walL) rac\]gj]kd;
2 walLjs egjPjujHs} cIfYgkA YelueoGj tjuigkalu 40 SeG Klujgj]kd
3 tliG]kA esmk] hlujgj]kd
4 rac\]lgA xk<yjs caulujgj]kd
5 QSg a<jH QSg wkakL]\ Qgkajk domlR dqjuksajH Q'jhPjdA wkakL Tlfjgj]kd
6 wkakL]\ akluj Ly>jujhkxx g\ Dkfk>l rjGi<j]smkd
Dk
Dkk>uksm EGxkdX
1 Ll<kijsr c\fkfj]H
2 r>j(cL)uksm SaH cIhl\ svH
3 Ll<ksi]kyjkxx .u.jsdlkeSpCj]H
4 glShlgk Dkfk>ujH DkG-rjH rj'k eoGakxx Qgk -u\ QlfH
5 glA Dkfk>ujH akL\ajrJxkam egShld zknjrk Sij YelGj]kd
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
wkakL rac]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
Dk
Dkk>uksm CG
CGkdX
1 gk Dkfk>dX]jmujH Lm]Slsm Tgj]kd
2 Dkfk>uksm EGxkdX]jmujhkA[gk Dkfk>dX]jmujhkA[rac\]lgjs ukajmujhkA selfksi
fkmGukluj]kd
3 Ckjuklujgj]kd
4 QOy\ ay]kd
5 dqjikxxiR rjH]kd
6 wkakL]G<glu 40 Sesg Dkfk>l SdXj]kd
Dk
Dkk>uksm ck'
ck'kdX
sixxjulqv pjicA wkaLuksm rjSlmk domj dkxj]kdexxjdxjH Srgs
tkd[rDA;akyj]kd[OgA;svkd[sixx;icYfA Pgj]kd[ ckzA;eo,kd[pjd\G[cIhl\ akfhlui
iGjj]kd;coykH d<\E\ elglunA svkd akfhlui wkakLuksm ck'kdxldk'k
<ylalu cAzfjdX
1 f]flu dlgnA domlsfukxx ulYf[
2 Dkfk>uksm >l\ Sd}fjrk SC,A wkALu\]\ fmcA igk' dlgUxjH |Gsmkd
3 exxjujH -sx vik}j flq\j aks'ykd
4 rac\]gj]k'is ak'jH domj rm]kd[ LiG]\ fmcA Klik' TgkikA cAclgikA akfhlui
<ylaln\
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
TOpkH EjfIG
A(
> > N
$ YN
$*N
> > >
N> N
> 0 -< >
< .
t' pjd\G svlkdukA fd>JG Liclrj SC,A
y]<jH 5 YeliCUA fd\>JG svlnA
Dkfk>l
rac*]lgSC,A g\ Dkfk>l Qlfk'fkA ck'ldk'k; Dkfk>uksm ck'k h.j]nsajH Ly>j.l,lujH
fs'ulujgj]hkA Dkf*>ujH esmk domlsf svyju segk'lxjs Dkf*>ujH EjfG QglsxsujhkA
SdXj]nA c]ljsr]kyjkA ihju segk'lxs Dkf*>ujH Kx<juj ijPjijh]kdsx]kyj\
Lyjuj]hkA ck'ln\segk'lX rac*]lgA exxjujH rac]gj]hln\ |Mika SYC,*_f; segk'lxjrk
Sij YeSfUdA rjk svu*f dkxj]H ck'ln\pkH<\ 10pjicxjH -mkalmkdsx dlnkdSul
Lfjs C>*A SdX]kdSul svuflH fD>JG svlH ck'ln\
fD\>JG
fD\>JG
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
yil
yilj>\
j>\ ck'
ck'kdX
EGxk rac\]lgjrk akkA ejkA rjuj]s} ck'\rjc\]lgxln\ yilj>kdX LidX 22
yd\Lln\ xk<yjrk akkA SC,ikA Lcyjs akkA rlhk yd\L\ iJfikA az\gj>js akkA SC,ikA
TClTjs akkA SC,ikA ck><j]\ akkA gk yd\L\ ijfaln\ TfjH ck><j]\ akkA xk<yjs akkA
SC,ikA azgj>js SC,ikA TCl]\ SC,ikakxx 10 ydLkdX ixsg Calu ck'ln\
f<kf\
f<kf\
LGglYfj Kyju SC,A rjc\]gjk' rjc]lgaln\ f<kf\ Kyjsuqks'M\ gk yd\LsjhkA
rjc]gj]H Calu ck'ln\ f<kfjs yd\LkdX]\ egjPjuj
ijf\
ijf\G rjc]lgA
TCl rjc]lgjrk SC,A rac\]gjS]fln\ ijfG |MikA vkgkjuf\ Qgk ydLkA domjuf 11
ydLkaln\ |MikA flq' eoG goeA 3 ydLln\ ijfyjs -pUs ydLjH coykH LL*hukA
glaSfjH coykH dlEjyorukA ao'laSfjH coykHTD\hlc\ coykHEhD*[ coyk'lc\ t'J
aks'ikAvo' ydL\ ijfG rjc]gj]k'iG]\ ck'ln\ ijfG rjc]gj SC,A O'P 1
%
t'k eyuH ck'ln\ Lfjs SC,A TYedlgA pk- svhkA ck'ln
\1
B<2
!:U%
2 1
! :U J0F 1
:( 1
$ 1
=$P 3( 1
-4%$ 1
QR 3(
S $ 2
rlFl rjuA BlR rjs selgkA akRrjGj rjs Sp,Us sfl}kA rJ rHdk' cODUA akRrjGj rjs
Lejsrsfl}kA rjs zknA akRrjGj rjs SYpl<s sfl}kA BlR dliH svlpj]k'k rJ rjs'
ekdqjufYedlgaln rjsSahkxx ekdqvdX eoGal]j eyulR trj] dqjuk'j
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
Dj>*hl
a]lCgJEJsh Ll<kijs egjCk .irrldk'k Dj>hl t'k eyuk'f* rksm
rlmjs im]k emjlyk .lzS]* cIHA fjgjln*
jgj svk'f* - .lzA L.jakDJdgjk rj'ln* rjc]gj]k'f*
rac]lgj]lR elmj
elmj cauA
sixxjuluul aMk pjicxjH r}k]
rjc]gj]H[c><juksm rac]lgjs SC,ikA[ LcG rac]lgjs SC,ikA
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
xk<l rjc]lgA
xk<l rjc]lgjs cauA cogUR Kpjk |qkakqA seljufkakfH Kisguln\
xk<uksm |MikA vkgkjuf\ g\ yd\Lln\ |MikA dlmjuf\ 8 ydLln\
{
-@< * O t'J gk coykdxkA QlfH ck'ln\ pk<l rjc]lgjH
rj'kA ijgajk dqjlH TYedlgA pk- Tg]kd
A =
%-L -=
0Y 0I=
$ Y $ I=
-1
-f
<x <O A
T
/ & *
T
3(
3&
> 1
#d
N
> c 4 -3 Y
7(-*
A * ?7
(<
L 2
(= ) &
0Y=
$ Y=
-1=
q
=
q<x g<
>
I 0(
f<j
f<j\ rjc]lgA
-pgijsukA ><alrjsukA LAzJdlgaln\ f<j\ (fjgkakH]lq\v) exxjudxjH duykSlX Lfjs
rlFsrSulG\ rjc]lgA LGj]kdulnjijsm QglX exxjujH dm]kSlsqlA f<j\ rjc]lgA
ck'ln\ exxjujH duyj pJGZSrgA Tgk'kdqjlH TO ck'\ r,\}smkA
f<j\ rjc]gj]lR cOdgUA h.j]l -xkdX]\
A(
> N
$ YN
$*N
> >
N> N
> 0 -< < > .
t'\ 4 YeliCUA eyuH ck'ln\
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
Tc\
fjDlyl\ rjc]lgA
Tc\fjDlyl
fjDlyl
-sgjhkA st<jdalsul elgYfjdsal -u Qgk dlgUjs egjnfEhA zkndgSal LSul t'\ CujhlulH r>j(c) fX eyuk'k LiR 2 ydL\ ck'\ rjc]gj]s} TO rjc]lgaln\
Tc\fjDlyl\
-pUs yd\LjH Elj<u\]\ SC,A coykH DlEjyorukA glas yd<jH coykH TD\hlckA
QlSffln\ rjc]lgA dqjlH TgkssddxkA KuGj LiR TYedlgA svSfln\
4$
:
!4 8
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
fc\
>J<\ rjc]lgA
fc\>J<\
>J<
fc>J< rjc]llgA ixsg SYC,_fuksxxfkA dqjuk'jmSlxA iGjj S]fkaln\ rlhk ydLkdxkA
300 fc>J<kdxkaln* eoGgoeA edhjhlsnjH rlhk ydL\ Q'jkA glYfjujhlsnjH TO g\
ydLlukA rjc]gj]hln\ LfUkaA coykHdOcG iHLc*gj dlEjyoR TD*hlc* t'ji YdaYedlgA
QlSfflsn'\ TalA ckuoFj(y) eyuk'k
QlSgl ydLjsukA rjGjH Elj<uksmukA coyjsukA SC,A Lsf rjykjH fs'15 YeliCUA
> > N> N
> 0 -< >
< . TO pjd*G svlkd LrgA ykdoL svkd; ykdoTH 10 YeliCUA[ SC,A
ykdoTH rj'kuG' TL*jplhjhkA -pUsckwopjhkA[ TmujshTgkjhkA[ glAckwopjhkA[ ej'Jm* glA
ckwkpjHrj'kuG'SC,A Tcfj<lys TgkjhkA 10 YeliCUA iJfA svlkd -sd 75 pd*ykdX
Tsr QlSgl ydLjhkA svljsdl* rlhk ydL\ eoGjul]kd
tijsmsjhkA svlS fc>J< ay'k SelulH TL*fjplhk TmujhjgkA Tiul asMijsmsuhkA
am]jsumkS]fln\ TO rjc]lgA tSlqkA ck'ln\ pjicjH QS'l -qvujshlS'l alcjshlS'l
sdljshlS'l -ukcjH Qgj]shjhkSal Tf\ rjG<jS]fln\ rjc]lgjs LiclrA chlA
iJ}k'fjs ak\ TYedlgA pk- svkd
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
fyliJ<\
fyliJ<\ rjc]lgA
fyliJ<\ rjc]lgA Cjulu ck'ldk'k 20 yd\Lsln\
fyliJ<js pk
3
3
!6B%=( p'$ 3
!
<4 3
!b
' : % 3
!- _ 3
!;-0 8
J 3
Zn ( 1
Vo <3
!(
%ZF$ :4
' %( ' %(
2' ! 1
1
O!< 1
O!2 1!0 3 3
Z$ 8
e 3
ZD %4: 3
!S VP$ 3
!` MF - 3
Z' ! 2'O - 3
!S4( r
3
3( 3
! 5 :/ 4b 3( 3
!
(= _ 3
! 0 3( 3
!B=(
=
' : 3( 3
Z
e 3
Z[oF 5 (!P Z ! e ' %(
u
Zcc [ -:40 3
!J' Oc 3
!PZ'J 3
!!: 3
( !
%42 3
Z[ ( > 3
!4( 3(
^
Z$
$ 3
!$ D et<J( B
:$ Z :4
- : 3
( JM :( Pb P=
V( D e! 3( 5 ! e- 1
.3
ZQ%! PDF 3
( :4/F 3
!P%' 4OB 3
(
' %( 2' ! e e
B ' : <4 1
B2 : 3
( 1
oJM 1
o:( 1
oPb 1
oP= 3(
LGA
r>j(c)uksmukA >kajYflpjdxksmukA SaH cIhlkA chlakA cpliG,j]kalylds}; Ll<kSi Bxksm TOalR rJ
eoGal]jgjdukA rjs ijPjdX elhj]lR .lzUA rHdkdukA svsn; rjc]lgikA rjG>pl rikA ijPjYedlgA
svlrkA rjs LrkYzX SfmlrkA alkYefJ]lrkA ijPjdo}Sn; cfUelijH Lmjukyk sdl\ LrliCUxjH
rjs'lqj k wJij]k' Li BxjH rJ igksn; .Ofjd egjfUlzS>lP ikA egShld vjukA KnGkdukA
rjs fJgkalrxjH f{jefjeoigl dk' jfj Kyl]kdukA svsn; LrkYz<X]k rj YedlCj]lrkA
pkgjfX igkSlX a ssdijmllfjgj]lrkA .lzUagkxSn; egShld\ Yeilvdgksm efls]k dJqjH L.uA
Yelej]lrkA Lijmks <OxjHdO cyjrk caJek svskilrkA ijPjdo}Sn; cIGzJu e}kdX ekfu]lrkA ijCk
<oyjdsx igj]lrkA cIGzju .nA .kwj]lrkA cIGzjshSfrk elhkA rkdglrkA rJ YeSfdA LrkYz<A svlgj
YeilvdRalG[cIjJDkdX gcljdX[ cgjfG fkmjuisgl\ trj]kA cI.lzUA rHdSn
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
aqsu Sfmk' rjc]lgA
aqsu Sfmk' rjc]lgA g\ ydLn\ -pUs ydLjH |qkA glA ydLjH LkA fd>JG
svlkdukA -pUs ydLjH DlE\ coySl coykH LL\hSul QlfkdukA glaSfjH TD\fy>Sl
coykH zlCjuSul eoGalukA Kys]ukA QlfH ck'ln\ segk'lX rjc]lgjs Selsh Dkfk>
rjG<j]nA
DcG rac]lgA
<hlhlu alGzjh ulYfsvk'igksm cOdgUlGA rac]lgxksm yd\LkX dc\yl]j vkgk]j
rac]gj]kilR Ll<k Lrkipjj gj]k'k; rlhk yd\Lkxx TO rac]lg gk yd\L\ vkgk]k'k
t'\ rj svnA
Dcyjs CG
CGkdX
1- ulYf <hlhlujgj]H
2 ulYfuksm pogA 16 dlpA (82 Ly>j ssaH) tjhkA Klujgj]kd
3 rlhk yd\Lkxx rac]lgalujgj]H
4 fd\>JykH T<\ylajH rac]lgs vkgk]k'k t'kxx rj Klujgj]H - rac]lgA
LiclrSlxA rj akyjulfjgj]H
5 rlhk yd\LkdxkA eoGjul]j rac]gj]k' Talajsr fkmglfjgj]kd
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
wAL rac]lgA
ulYf]lgrk xk<G[ LcykA Qgkaj\ TiujH Q'js caukA az\gj>\ TClukA Ti gjH Q'js caukA
SvGk rac]gj]H Tfln\ wA-]s} rac]lgA Tfk gk ijPak\
wALjs CG
CGkdX
1 LpUA rac]gjS]f\ -pUikA ej'Jm\ glaSfkA svkd
2 fD\>JykH T<\ylajSrlmkdomjSul chlajrk aklSul wAL\ t'k rjk svkdd
3 g\ rac]lgxksm TmujH falcA igklfjgj]kd
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
a
ajs Sahkxx dmadX
a
ak rac]lgA
rac]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
a
ajs SaH aM\
aM\ akchJ
akchJX]kxx dmadX
1; ajjsr dkxjj]kd
2; dER svkd
3; a\ rac\]gj]kd
4; ajsr ayi\ svkd akfhlui EGxk djElujH se}fldk'k
a
a\ CkYCo,j]H
QglX agjk dqjlH ajjs dkdX fjgkj Lmu]kdukA flmj fhSulmkdo}jsd}kdukA Ckjukxx icYfX
sdl\ ekf]kdiuG iJG]lfjgj]lrkA aMkaluj Lg ylhjH dijul Zrakxx ifkA Sash si]nA ajsr
Kugakxx h\ djmkdukA Dj>\hu\]\ Srsg akDA fjgj]kdukA svkd aj\ dkxjj]kSlX ts SaH EGxlu
TO dma BlR iJ}k'k t'\ rj\ svkdukA ikxk svkSlX ajjr\ ikxksvufk sdml]k'k t'\ rj\
svkdukA SinA
aj
]lgA (EGxkdX)
aj\ rac\
rac\]lgA
a
]lgjrk 7 EGxkdxlnkxxf\
a\ rac\
rac\]lg
]lg
EGxkdxlnkxxf\
1 TO aj
ajjs Sakhkxx EGxjsr BlR rac]gj]k'k t'k rj
rjk svH
2 dqjikxxiG rj'\
]gj]kd
rj'\ rac\
rac\]gj]kd
3 rlhk fin fD\
>JG (ssd Lqj
fD\>JG
Lqjk sd}H) svl
svlkd
4 Q'lA fd\
>jyjs ejySd El
fd\>jyjs
Elj<l Qlfkd
5 glA fd\
>jyjs ejySd r>j(c)uksmSaH cIhl
fd\>jyjs
cIhlk svl
svlkd
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
aj
]lgA (EGxkdX)
aj\ rac\
rac\]lgA
a\ rac\]lgjrk 7 EGxkdxlnkxxf\
1 TO ajjs Sakhkxx EGxjsr BlR rac]gj]k'k t'k rjk svH
2 dqjikxxiG rj'\ rac\]gj]kd
3 rlhk fin fD\>JG (ssd Lqjk sd}H) svlkd
4 Q'lA fd\>jyjs ejySd Elj<l Qlfkd
5 glA fd\>jyjs ejySd r>j(c)uksmSaH cIhlk svlkd
$! $
! % ' %( ' %(
- ! $ ! $
$ (, ' %( ' %( $
' !/( ' !%0 1
2 3
!%4
6 ao'lA fd>jyjrk SC,A ajjrk Sij pk- svH (pk-)
7 chlA iJ}H
aj
ajjrk Sijukxx pkpk}
z R-
>3Q> #0& .> c 4 )>
L v
L> -*'
> QA
T 7&(
#> 0
{
40 7
& ~
(
N
$I)?-?/p7
& >I4
T ML) f>#> 4(
1 7&(
# 4(
1> 1 7& (
#1> 7&(
#5
)
ML 7&> %)%
I
ML 7&
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
aj
]lgA (EGxkdX) aj
aj\ rac\
rac\]lgA
ajjrk Sijukxx pkpk}
z R-
>3Q> #0& .> c 4 )>
L v
L> -*'
> QA
T 7&(
#> 0
{
40 7
& ~
(
N
$I)?-?/p7
& >I4
T ML) f>#> 4(
1 7&(
#4(
1> 1 7&(
#1> 7&(
#5
)
ML 7&> %)%
I
ML 7&
Ll<kSi TO ajrk rJ selykk sdlmk]kdukA dgkn svkdukA cODUA
rHdkdukA alk sdlmk]kdukA svSnSa; TS<jr\ -pg eoGalu ijgk'k
rHdkdukA D>G ijClhal]kdukA svSnSa sixxA sdlkA ak sixxA sdlkA
-hjqA sdlkA TS<s rJ dqkdkdukA sixx ic\YfA Lqk]jH rj'k
Ckjul]k'fk Selsh ele alhjrUxjH rj'k TS<s rJ Ckjul]kdukA
svSnSa; TS< js iJmjsr]lX r iJmjsrukA dkmkA>S]lX r
dkmkA>SukA TnSu]lX r TnsuukA rJ edgA rHSdnSa; D>yjshukA
rgdjshukA CjujH rj'kA SalvrA rHdj cIGzjH YeSiCjj]nSa
rjc\
]lgA
rjc\]lgA
ck'
ck'*rjc]lg
*rjc]lgX
chlA iJ}k'fjrk ak\
ak\ TO pkpk
) 3* (40 '
) >
)) Q T 0
)%'N
T
1<
&) N
A
)
0L)Y) 3*
#N
Ll<kSi TO ajs SaH rjc]gjfjrkxx YefjEhA rJ BX]k
rjS,Pj]gkSf Tulxksx SC,A Bsx rJ domkfH egJnjrk ijSPual]gkSf;
BX]kA TulX]kA rJ selykk fgnSa; Bxksm gjflSi[ BX]k rJ
T<egijwuA rHSdnSa
dk}jdX]kSij TO pkpk- domj svl
svlnA
>
]I - ('@ %L L
#' .?> $
N
[
>1 A
$Y L
-)?$&
Ll<kSi TO dk}jsu Lis alflejfl]X]k egShldS]kxx cok akfhkA
akRdm' eknUdGikA rjSeikA vj]k zknel_j rkxx dlgnikA -S]nSa
TO dk}j dlgnaluj egShldk alflejfl]xksm ckd{fxksm fk]A do}kdukA
Ligksm <{puxjH c<rikA aukA svlgjukdukA svSnSa
rjc\
]lgA
rjc\]lgA