Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
ESTA EDICIN... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XVII
1902
GLOSA. A RAMN DEL VALLE-INCLN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GLOSAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
5
1903
MORALEJAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Grandmontagne tiene la palabra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Incipit el reinado de la grosera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
13
16
1904
LA SONATA DE ESTO, DE DON RAMN DEL VALLE-INCLN . . . . . . . . . . . . .
EL POETA DEL MISTERIO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EL ROSTRO MARAVILLADO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
29
34
1905
NOTAS DE ALEMANIA. BABEL, BIBEL Y BEBEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NOTAS DE BERLN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
44
44
Notas de Berln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Una funcin de gala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
El Rey de Espaa en Alemania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Notas de Berln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
47
48
50
53
1906
NOTAS DE BERLN. ESCUADRA Y BENDICIN DE SAN PEDRO . . . . . . . . .
Explicacin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA UNIVERSIDAD ESPAOLA Y LA UNIVERSIDAD ALEMANA . . . . . . . . . . . . .
LA CIENCIA ROMNTICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MORALEJAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Crtica brbara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Poesa nueva, poesa vieja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. La pedagoga del paisaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CANTO A LOS MUERTOS, A LOS DEBERES Y A LOS IDEALES. . . . . . . . . . . . . . .
59
60
63
87
92
92
95
99
104
1907
REFORMA DEL CARCTER, NO REFORMA DE COSTUMBRES . . . . . . . . . . . . . .
SOBRE LOS ESTUDIOS CLSICOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TEORA DEL CLASICISMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
111
116
120
1908
VIAJE A ESPAA EN 1718 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LAS DOS ALEMANIAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA SOLIDARIDAD ALEMANA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA REFORMA LIBERAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA CONSERVACIN DE LA CULTURA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA OBSTRUCCIN, EPISODIO NACIONAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SOBRE EL PROCESO RULL. LAMENTACIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SOBRE LA PEQUEA FILOSOFA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA MORAL VISIGTICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. AULARD: TAINE, HISTORIEN DE LA RVOLUTION FRANAISE . . . . . . . . . . .
EL CABILISMO, TEORA CONSERVADORA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EL SOBREHOMBRE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
129
133
136
140
147
155
158
162
166
169
173
176
MEIER-GRAEFE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ASAMBLEA PARA EL PROGRESO DE LAS CIENCIAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DE RE POLITICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ALGUNAS NOTAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DISCIPLINA, JEFE, ENERGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA CUESTIN MORAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EL RECATO SOCIALISTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GLOSAS A UN DISCURSO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SOBRE UNA APOLOGA DE LA INEXACTITUD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NUEVAS GLOSAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
180
183
193
198
203
208
214
217
221
227
1909
PIDIENDO UNA BIBLIOTECA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TROPOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UNA FIESTA DE PAZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GUERRA CON CUARTEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FUERA DE LA DISCRECIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UNAMUNO Y EUROPA, FBULA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
235
240
244
247
251
256
263
291
309
1910
IMPERIALISMO Y DEMOCRACIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LAS REVOLUCIONES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CATECISMO PARA LA LECTURA DE UNA CARTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA TEOLOGA DE RENAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ESPAA COMO POSIBILIDAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NUEVA REVISTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UNA EXPOSICIN ZULOAGA?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PABLO IGLESIAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA EPOPEYA CASTELLANA, POR RAMN MENNDEZ PIDAL . . . . . . . . . . . . .
317
321
326
332
336
338
342
345
348
349
353
357
361
365
372
375
382
382
385
390
1911
LA HERENCIA VIVA DE COSTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
OBSERVACIONES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LIBROS DE ANDAR Y VER. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Utopas geogrficas. La ignorancia del Rif.
Melilla como posibilidad. Los bereberes en
el Rin. El Turqu y su comandante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Monsieur Say, termita . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Una descripcin de la poltica internacional . . . . . . . . . . . . .
EL PROBLEMA DE MARRUECOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ARTE DE ESTE MUNDO Y DEL OTRO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Querer y poder artsticos. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Simpata y abstraccin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. El hombre primitivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. El hombre clsico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. El hombre oriental . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. El hombre mediterrneo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. El hombre gtico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ALEMN, LATN Y GRIEGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
UNA RESPUESTA A UNA PREGUNTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PROBLEMAS CULTURALES. SOBRE LA ENSEANZA CLSICA . . . . . . . . . . .
V. La cura por el latn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. La actualidad es germnica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. Amrica una Europa mejor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
401
405
410
410
415
419
424
434
434
438
439
441
443
444
446
447
451
455
465
465
467
469
473
473
475
477
482
502
506
514
519
521
1912
UNA VISITA A ZULOAGA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NUEVO LIBRO DE AZORN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CALMA POLTICA. UN LIBRO DE PO BAROJA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DE PUERTA DE TIERRA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La opinin pblica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Restauracin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NI LEGISLAR NI GOBERNAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
MISCELNEA SOCIALISTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EL TABLERO DE MARRUECOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LAS CORTES DE CDIZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
529
535
540
545
545
553
559
564
571
578
1913
SENCILLAS REFLEXIONES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Un fracaso literario. La realidad mxima.
Respetuosamente. La dictadura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. El hombre roto. Los viejos partidos.
La experiencia monrquica. Cuenta nueva . . . . . . . . . . . . .
COMPETENCIA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DIARIO DE UN ESPAOL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La situacin en diciembre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
La crisis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DE UN ESTORBO NACIONAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
SOCIALISMO Y ARISTOCRACIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
591
592
595
602
607
608
610
612
621
624
639
639
640
642
1914
COMENTARIOS DEL CONFERENCIANTE. UNA CARTA . . . . . . . . . . . . . . . .
LA GUERRA Y LA DESTITUCIN DE UNAMUNO. CARTA DE ORTEGA
Y GASSET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA DESTITUCIN DE UNAMUNO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ENSAYO DE ESTTICA A MANERA DE PRLOGO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Ruskin, lo usadero y la belleza. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. El yo como lo ejecutivo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Yo y mi yo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. El objeto esttico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. La metfora. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. El estilo o la musa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. El pasajero o una nueva musa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PRLOGO A PEDAGOGA GENERAL DERIVADA DEL FIN DE LA EDUCACIN,
DE J. F. HERBART . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Metafsica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
a) Metodologa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) Ontologa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
c) Synecologa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
d) Eidolologa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Psicologa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. tica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
655
659
661
664
665
667
669
670
672
677
679
681
682
683
686
688
693
693
694
699
710
712
716
717
719
724
725
727
730
732
733
736
738
739
740
741
742
742
744
747
763
764
765
767
768
770
773
776
778
781
783
785
787
789
791
792
795
795
796
799
800
802
803
804
806
808
809
810
812
813
814
815
816
818
820
822
823
1915
ESPAA SALUDA AL LECTOR Y DICE: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA CAMISA ROJA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CONTESTANDO A AZORN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA NACIN FRENTE AL ESTADO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NUEVA ESPAA CONTRA VIEJA ESPAA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EL GERMANO BRENO, COMO EJEMPLO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EL GOBIERNO Y OTROS TRES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ALMA DEL PURGATORIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
An es tiempo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Poltica defensiva . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ITALIA RESUELTA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Espaa irresoluta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LA UNIVERSIDAD DE MURCIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
829
832
834
836
839
841
844
846
847
848
850
852
854
856
856
857
862
866
870
870
872
874
874
876
879
882
882
885
887
889
889
890
892
893
895
898
901
906
914
919
922
926
928
NOTAS A LA EDICIN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NOTICIA BIBLIOGRFICA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
APNDICE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ANEXOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ANTOLOGA DE UN CIUDADANO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GRATITUD DE ESPAA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PROPSITOS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HERIBERTO JORGE WELLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
933
945
969
999
1001
1007
1008
1009
MAURICIO MAETERLINCK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ENRIQUE BERGSON. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HERMANN COHEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NDICE ONOMSTICO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
NDICE TOPONMICO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1011
1013
1015
1017
1033