CLASES DE ORACINS ORACINS CON SUXEITO EXPRESO : expresado na oracin (Ti sabes moito) ORACINS CON SUXEITO ELIDIDO

: con suxeito omitido (Vermonos ma) ORACINS SEN SUXEITO (impersoais) : - fenmenos atmosfricos e estn en 3 persoa do singular (Choveu a mares onte tarde), pero tamn poden estar en sentido figurado e entn s que teen suxeito (Ese ano chovronlle os suspensos) - cos verbos "haber", "facer, ser, estar (Non hai fantasmas) con "se " (En Galicia cmese moito) ou co pronome un/unha (Un sabe perfectamente o que fai) ORACIN COPULATIVA : con verbo copulativo + atributo (O neno feliz O neno est feliz O neno parece feliz) ORACIN PREDICATIVA : construda con verbos predicativos, dicir, todos menos ser, estar e parecer (O rapaz comeu unha maz) - ACTIVAS : verbo en voz activa, o suxeito realiza a accin (Os nenos xogan no parque). As oracins predicativas activas poden clasificarse en dous grupos : - intransitivas : non levan CD porque o significado do verbo completo, non necesita complemento (Juan correu - O meu irmn naceu s seis - O Sol sae polo leste). Os verbos intransitivos teen sentido pleno en si mesmos e non necesitan dun CD (nacer, morrer, ir, vir, durmir, vivir...) - transitivas : o significado do verbo necesita completarse cun CD (Xon regaloulle un ordenador) ou cun CD con outros complementos (Xon regaloulle un ordenador sa irm). O nico complemento incompatible co CD o Supl., se aparece un non pode aparecer o outro. Os verbos transitivos necesitan dun CD para ter un significado pleno (romper, dicir, regalar, coeceralgo=CD). As oracins transitivas poden ser : - reflexivas : O suxeito e o CD son a mesma persoa (Eu peitome - Ti peitaste) - recprocas : O suxeito mltiple realiza a accin mutuamente (Lus e Marta mranse) - transitiva non-reflexiva : o suxeito diferente do CD (Xon baou o can) - PASIVAS : verbo en voz pasiva, o suxeito recibe a accin (O paciente foi intervido polo cirurxin) A COHESIN TEXTUAL A cohesin textual unha propiedade que teen os textos. Refrese necesaria relacin entre os elementos (palabras, frases, oracins e pargrafos). Un texto ten varias propiedades, todas importantes : adecuacin (rexistro axeitado), coherencia (cantidade, claridade e orde das ideas), correccin (axuste s regras gramaticais e presentacin), ademais da cohesin. Mais, se falta esta, o escrito non pasa de ser unha lista inconexa de elementos e a interpretacin faise moi difcil. MECANISMOS DE COHESIN TEXTUAL CONECTORES : de causa : as, porque, de a (que), por iso - de consecuencia : entn, pois, polo tanto, por conseguinte - condicionais : se - hiptese : en caso contrario, do contrario, a non ser que, a menos que, salvo que - conclusivos : en fin, por ltimo, en suma, finalmente, rematando, en sntese, en resumo A DEXE : formas que sinalan persoas e cousas (dexe persoal pronomes persoais, posesivos e desinencias), lugar (dexe espacial aqu/este, a/ese, al/aquel) e tempo (dexe temporal hoxe, ma, onte) REITERACIN : repetir palabras para non perder o sentido do texto SUBSTITUCIN : substitur unha palabra por outra ELIPSE : omisin dunha palabra ou expresin mencionada anteriormente, cando se sobreentende o contexto. ESQUEMA DUN TEXTO - introducin : presentacin do tema - desenvolvemento : explicacins e comentarios pertinentes sobre o tema escollido - conclusin : pechar o texto e recordar o mis importante PALABRAS XUNTAS E SEPARADAS CONSTITUNTES XUNTOS - Substantivos e adxectivos : Se a flexin de xnero ou nmero se realiza s no ltimo constitunte ou

se a palabra composta invariable, a unin entre os seus compoentes prodcese directamente (cartafol cartafoles - vacaloura vacalouras - abrelatasinvariable) - adverbios : abof, acoto, adrede, amais, amodo, antonte, apenas, arestora, arreo, asemade, dabondo, decontado, decontino, decote, decoto, deseguida/o, devagar, disque - pronomes nominais : dezaseis, dezasete, dezaoito, dezanove, douscentos, trescentos, novecentos - conxuncins : con que, porque, senn CONSTITUNTES SEPARADOS - Substantivos e adxectivos : de realizarse a flexin de xnero ou nmero nos dous constituntes ou s no primeiro, estas escrbense de forma separada (sen guin). (garda civilgardas civs - camin cisterna camins cisterna) - locucins adverbiais : beira, a cada pouco, a carn, a deshora, a eito, mantenta, a mido, presa, a tempo, de certo - pronomes numerais : vinte e un, vinte e dous, vinte e tres, vinte e catro, trinta e un, trinta e dous, cento un, cento cinco, mil douscentos, mil trescentos - locucins conxuntivas : a mais, as e todo, con todo, des que SINONIMIA : 2 ou mis significantes a un mesmo significado, hai unha sinonimia total, cando dous termos son totalmente intercambiables (rematar/acabar), sinonimia conceptual, cando os termos se poden cambiar en todos os contextos (asno, burro) e sinonimia contextual, cando os termos poden intercambiarse s nun determinado contexto sen que vare o seu significado (a novela curta ou breve; Mara curta ou vergonzosa, pero non breve) POLISEMIA : un nico significante pero mis dun significado (cabeza, banco, pico, ollo, p). HOMONIMIA : teen unha orixe etimolxica diferente, hai 2 tipos: homgrafas (pronunciacin e escritura igual banco) e homfonas (pronunciacin igual pero escritura diferente botar/votar) ANTONIMIA - antnimos graduais : Establcese unha graduacin entre os termos (Blanco, negro - Fro, calor) - antnimos complementarios : O significado dun termo elimina o outro (Seco, mollado - Vivo, morto) - antnimos recprocos : A existencia dun termo implica a do outro (Pai, fillo - Comprar, vender) CAMBIOS SEMNTICOS O significado dunha palabra pode variar co tempo. CAUSAS CAMBIOS SEMNTICOS Causas histricas : cambio de significado das palabras a causa do transcurso do tempo (lmpada, cocia, reloxo) Causas sociais : Rechazo de palabras por posur connotacins desagradables para os falantes, son palabras tab (cancro enfermidade terminal descansar en pazmorrer) Causas lingsticas : o uso de das palabras xuntas pode facer que unha adopte o significado da outra (en telfono mbil, a palabra mbil pasou a utilizarse de forma nica para designar este tipo de aparato) causas psicolxicas : - Metfora : compara dous obxectos parecidos (ratoanimal / ratodo ordenador), palabras que nomean as partes do corpo para obxectos (p dunha lmpada / cabeza de familia / cu dunha botella) Metonimia : sase o nome dun obxecto para designar a outro co que ten relacin, coma usar o nome dunha parte para o todo (tocamos a cinco euros por cabezapor persoa), substitur o nome dun obxecto polo seu autor (Gozaba lendo a Castelaoas obras de Castelao) ou substitur o nome dun obxecto polo do seu lugar de procedencia (O roquefort cheme moi forteo queixo ao estilo de Roquefort, en Francia) ESTRUTURA TEXTUAL PROGRESIN TEMTICA a propiedade que permite enlazar os pargrafos e desenvolver un tema seguindo unha orde. Para que o texto progrese dbense ir incorporando novas informacins (o tema Informacin coecida e presentada no texto, idea principal - o remainformacins novas). Hai varias formas de progresin : - progresin temtica lineal : informacin coecida, engdeselle un rema

- progresin con tema constante : as distintas ideas tratan sobre un tema comn - progresin con temas derivados : unha vez enunciado o tema principal (hipertema), o resto dos temas son partes do primeiro. AS RECLAMACINS A reclamacin o texto que empregamos cando queremos expresar unha queixa ou unha denuncia, dunha situacin inxusta ou un produto defectuoso, ante a Administracin, alguna empresa, persoaUnha reclamacin estrutrase entres partes : encabezamento, corpo e peche A PUBLICIDADE 1. O texto publicitario unha forma de comunicacin que pretende transmitir informacin e incitar a certos comportamentos. TIPOS DE PUBLICIDADE - A publicidade comercial : est orientada ao consumo, pretndese que o receptor adquira un produto ou contrate un servizo. - A publicidade institucional : ten como obxectivo orientar o comportamento dos cidadns de acordo cunhas pautas establecidas e xeralmente aceptadas. - A propaganda poltica : busca a adhesin do receptor a unha determinada ideoloxa poltica. A publicidade est presente en todos os mbitos da vida. Carteis, paneis publicitarios, os distintos medios de comunicacin (prensa, radio, televisin), Internet e ata as pezas de vestir son vehculos idneos para a publicidade. A PUBLICIDADE SUBLIMINAL A publicidade utiliza a mido a linguaxe visual para impactar ao espectador e transmitirlle subliminalmente diferentes sensacins que se poidan asociar co produto que se quere publicitar. A publicidade subliminal consiste, polo tanto, no manexo das percepcins sensoriais e doutras actividades psquicas das que o espectador non chega a ter conciencia porque o estmulo non se asocia directamente coa mensaxe esperada, das que demasiado breve ou das que ten pouca intensidade. CARACTERSTICAS DA LINGUAXE PUBLICITARIA - A concisin : para que a mensaxe se transmita dunha forma rpida e eficaz, empregando un estilo condensado (Ex : "A ta vida avanza; a ta seguridade, tamn.") - A ponderacin : a intencin de destacar as excelencias do produto leva ao emprego de procedementos de realce : palabras de significado positivo - uso frecuente do comparativo de superioridade e do superlativo - hiprboles... (Ex : "Agfa: Nunca vira a vida desta forma! ") - A orixinalidade : co fin de chamar a atencin do receptor, acdese con frecuencia a recursos expresivos : metforas, anttese, paradoxos, dobres sentidos... No seguinte slogan, por exemplo, emprgase metaforicamente a expresin facer "zapping" : ("Cada tres anos, fai zapping co teu coche. ") FORMAS DE PERSUASIN - A racional : na que se argumenta para mostrar a conveniencia de adquirir o produto polas sas calidades obxectivas e valores de uso. Neste caso abundan os datos informativos. - A emocional : que trata de convencer apelando aos sentimentos e as emocins. - A inconsciente : que se apoia nos instintos e nos desexos mis ntimos da persoa para dirixir as sas accins. A MENSAXE PUBLICITARIA Os anuncios de publicidade son mensaxes constitudas por signos de diversa natureza, tanto lingsticos coma non lingsticos, que varan segundo a sa canle de transmisin. Nas mensaxes publicitarias poden aparecer, pois, os seguintes compoentes: - Elementos verbais : tanto orais coma escritos (mensaxe lingstica). - Elementos non verbais : en especial a imaxe (mensaxe icnica) e o son. En ambos os dous tipos de mensaxes distnguense un contido denotativo e uns contidos asociados ou simblicos (a sensualidade, a xuventude, etc.).

ESCRIBIR UN ANUNCIO Para desear e escribir un anuncio hai que ter en conta unha serie de factores : - A quen vai dirixido Que se quere vender - Con que medios se conta - Que vai motivar o receptor a comprar - De que xeito se vai introducir o produto - Cando mis conveniente lanzar a campaa publicitaria. Un anuncio deber convencer o consumidor do produto que compra, polo que haber que insistir no prezo axeitado, a calidade demostrable, unha presentacin atractiva e dar a sensacin de orixinalidade ou novidade. 2. PUBLICIDADE : unha actividade econmica a travs da cal se difunden mensaxes que dan a coecer produtos, servizos e ideas, co fin de convencer os receptores e incitalos ao consumo. O ANUNCIO : un tipo de mensaxe por medio da cal se intenta convencer o receptor de que compre e consuma algo. PARTES : - Titulo (texto breve destacado) - Slogan (Frase curta, doada de recordar) - Texto (ten unha extensin maior que o titular, calidades do produto). RECURSOS DA PUBLICIDADE : - Esaxera as calidades do produto e oculta as sas carencias - Engade ao seu verdadeiro valor o denominado valor engadido - Reflicte sempre un mundo ideal Neste mundo os personaxes estn simplificados, convertronse en estereotipos, ancin santo, mozos dinmicos, etc. CARACTERSTICAS DA LINGUAXE PUBLICITARIA : - Brevidade, frases curtas Variedade (Lxico variado, idioma distinto ao espaol) Orixinalidade (Embelecer a mensaxe, expresins variadas, sorpresa e interese) Connotacin (Termos que evocan valores positivos) - Apelacin ao receptor (Chamar a atencin do consumidor). 3. A publicidade unha actividade que pretende informar acerca de produtos, servizos e ideas, co fin de atraer os receptores e inicialos ao consumo. A publicidade adquiriu varias funcins: financia os medios de comunicacin, informa acerca dos produtos e servizos existentes no mercado, e propn modelos sociais e pautas de conduta. Pdense distinguir dous tipos : - A publicidade comercial : que persegue fins econmicos, xa que d a coecer produtos e servizos de consumo. - A propaganda : que pretende persuadir da validez dunha ideoloxa ou da conveniencia dun comportamento determinado. ELEMENTOS DA COMUNICACIN PUBLICITARIA. Despois de analizar a situacin do mercado, o emisor, que a empresa que comercializa o produto, encarga a unha axencia publicitaria a elaboracin da mensaxe. Esta mensaxe constite o anuncio publicitario, que se difunde por medio dunha canle ou soporte ao que adapta o seu cdigo. Por ltimo, o anuncio chega ata os receptores, que son os consumidores potenciais do produto. O CDIGO DA PUBLICIDADE Utiliza un cdigo mixto que depende do medio de comunicacin que se emprega para difundilo. Combnanse a linguaxe verbal e o non verbal : - A linguaxe verbal : adoita ir acompaado nos anuncios imprimidos con signos paralingsticos como o deseo do logotipo. Ten especial relevancia o slogan, frase breve e doada de recordar que exalta as bondades do produto. - Na linguaxe non verbal : inclense dous tipos de signos: os signos icnicos, que son as imaxes estticas da publicidade imprimida e as imaxes en movemento da publicidade audiovisual, e os signos sonoros, dicir, a msica e os efectos acsticos da publicidade radiofnica e televisiva. PROCEDEMENTOS DA PUBLICIDADE : - Exaltacin dos valores do produto (Destcanse calidades que o fan diferente) - Argumentacin afectiva (Pretndese provocar emocins no receptor) - Apoio en tpicos e valores compartidos - Manipulacin do cdigo lingstico. A LINGUAXE VERBAL DA PUBLICIDADE - Apelacin ao receptor : Emprgase a consulta, a segunda persoa ou o imperativo.

- Innovacin lxica : Incorpranse estranxeirismos, acrnimos, tecnicismos, neoloxismos. - Ponderacin : Utilzanse palabras de valor positivo, comparativos de superioridade e superlativos. - Brevidade e concisin sintctica : Elimnase o que non esencial. - Orixinalidade : Emprganse recursos retricos da linguaxe literaria. 4 A PUBLICIDADE : un sistema de comunicacin social que crea mensaxes coa intencin de que cheguen e convezcan ao pblico de que leve a cabo unha accin, esa accin pode ser de tipos diferentes : - comercial (comprar, visitar) - poltica (convencer, votar) - constitucional (concienciar) ELEMENTOS DA COMUNICACIN PUBLICITARIA : - emisor : publicista que acta por un encargo dunha empresa anunciante - receptor : consumidor, pblico en concreto, buscarn un sector, non vai dirixido a todo o mundo, teen en conta a idade e o nivel social - mensaxe : o contido do propio anuncio - referente : o produto que se anuncia, normalmente queren que o produto se convirta nun smbolo dun desexo ntimo do futuro comprador canal : os medios de comunicacin, internet, tele, radio cdigo : oral, escrito, sonoros, imaxe, movemento PUBLICIDADE DIRECTA OU INDIRECTA SEGUNDO O TRATO DA MENSAXE - directa : cando predomina o obxectivo e racional, beneficios que obteremos dese produto. Representar o produto, os seus beneficios e caractersticas. - indirecta : bscase seducir o receptor chegando parte mis emotiva. Non hai caractersticas do produto pero buscan que o produto se asocie cos desexos ntimos do receptor. Busca crear asociacins que xiran en torno a temas temticos, temas cos que xogan (prestixio, ertico, pasional, liberdade, xuventude, beleza, xito social). A publicidade polo tanto, embelece a realidade quitando aspectos negativos e pdesenos chegar a manipular. Transmite valores sociais e culturais, e para chegar a todos plasma estereotpos idlicos, ademais de cousas superficiais. O CURRCULO O currculo o documento que se utiliza cando se procura traballo. Recolle os estudos, os ttulos, a experiencia laboral e os datos persoais da persoa que aspira a un emprego. FONEMAS DO GALEGO FONTICA : a disciplina que se encarga do estudo da producin e percepcin dos sons da lingua FONOLOXA : estuda os fonemas (unidades lingsticas mnimas) como unidades capaces de diferenciar significados. O galego conta con 26 fonemas, 7 voclicos e 19 consonnticos : /a/, /b/, //, /t/, /d/, //, /e/, /f/, /g/, /i/, /l/, //, /m/, /n/, //, //, //, /o/, /p/, /k/, //, /r/, /s/, /t/, /u/, // O sistema voclico galego consta de 7 elementos. Os fonemas consonnticos podemos clasificalos atendendo ao seu xeito de producin : polo modo de articulacin : - oclusivas (/p/ /t/ /k/ /b/ /d/ /g/) fricativas (/f/ // // /s/) africadas (/t/) nasais (/m/ /n/ // //) laterais (/l/ //) vibrantes (/r/ //) polo punto de articulacin : - bilabiais (/b/ /p/ /m/) dentais (/d/ /t/) labiodental (/f/) interdental (//) alveolares (/l/ /n/ /s/ /r/ //) - palatais (/t/ // // //) velares (// /k/ /g/) pola sonoridade : - sonoras (/b/ /d/ /g/ /m/ /n/ // // /l/ /r/ // /e/) xordas (/p/ /t/ /k/ /f/ /z/ /s/ // /t/) LITERATURA O TEATRO ENTRE 1936 E 1976 O TEATRO DOS ANOS 50 : segue varias tendencias :

- obras do vello teatro das Irmandades pezas breves ao estilo do Teatro de Mscaras : escriben farsas mesturando o expresionismo e as influencias populares (Otero Pedrayo, nxel Fole e Jenaro Marinhas del Valle) teatro existencial : angustia pola posguerra, visin pesimista do mundo e dos ser humano (Manuel Mara, Franco Grande, Issac Daz Pardo) - teatro do exilio : escriben e representan teatro galego en Amrica (Lus Seoane, Eduardo Blanco Amor) O TEATRO DOS ANOS 60 : cranse dous certames teatrais que axudan a que comece a escribirse teatro con das motivacins, concienciar o pobo e prestixiar a lingua. Autores : - lvaro Cunqueiro : en 1959 recupera o famoso personaxe de Shaekespeare con O incerto seor D. Hamlet, prncipe de Dinamarca, esta obra creou moita polmica na sa poca (porque era unha obra en galego e por ter unha temtica pouco galega) . Innovacins literarias : - A historia de Hamlet mestrase co mito grego de Edipo (mata a seu pai e casa coa muller del) - maior proximidade orixe da historia, que procede da mitoloxa danesa. - introduce o coro da traxedia grega (presenta o contexto e resume o argumento para axudarlle ao pblico a seguir a historia) - mostra o teatro dentro do teatro ( unha representacin protagonizada polos personaxes) - Xohana Torres : caracterzase polo realismo asociado a temas sociais e polo protagonismo femenino. Tamn escribiu temas polticos ( outra banda do Iber) e temas de denuncia social coa temtica da expropiacin inxusta da terra (Un hotel de primeira sobre o ro) - Carvalho Calero : foi o primeiro catedrtico de Literatura Galega, intersase polo teatro como medio pedagxico e escribe unha serie de farsas (A farsa das zocas). Na sa obra posterior tratou temas transcendentais (amor, morte, arte, poltica)

A LITERATURA ACTUAL : A LRICA poesa dos anos 80 (Lois pereiro, Miguel Anxo Fernn Vello e Pilar Pallars): - presta mis atencin forma destaca o verso libre os temas principais son o amor, o erotismo, o intimismo, a terra culturalismo (afasta a literatura da sociedade) poesa dos 90 : - xorden grupos poticos - nace unha vontade das editoriais para recuperar as obras de autores pouco cannicos (de Uxo Novoneyra, Avils de Taramancos, Mara Mario) aumentan os concursos poticos as escritoras teen unha destacada presenza nestas ltimas dcadas (M X Queizn, Olga Novo, Lupe Gmez) implsase a traducin de poetas forneos (que son de fra de Galicia) A LITERATURA ACTUAL : A NARRATIVA narrativa dos anos 80 : - non hai ruptura coa literatura anterior cranse novas editoriais, favorecendo a publicacin de novos xneros de inspiracin urbana (novela policial, novela reportaxe, novela ertica) cranse mis premios literarios aparece unha ampla variedade de temas e formas a literatura xuvenil e a novela de aventura aumentan (Agustn Fernndez Paz, Xos Miranda, Marilar Aleixandre) correntes da narrativa actual : - novelas de iniciacin sentimental (Xoguetes para un tempo prohibido de Carlos Casares e A nosa cinza de Xabier Alcal) novelas de protagonismo feminino (Marilar Alexandre, M X. Queizn e Xoana Torres) xnero policial (Forcadela, Daro X. Cabana e Ramiro Fonte) literatura fantstica (Bretaa Esmeraldina de X. L. Mndez Ferrn) novela histrica (Daniel Cortezn , Alfredo Conde e Vctor Freixanes) literatura experimental (Polaroid de Suso de Toro e Panificadora de Xos Cid Cabido) literatura de consumo (Sabor a ti de Miguel Surez Abel, Xente de mala morte de A. lvarez Cccamo e Triler de Fran Alonso) panorama narrativo actual : destacan autores como Sechu Sende e Teresa Moure, anda que na actualidade, Manuel Rivas o escritor de maior difusin (Un milln de vacas / Que me queres, amor? / O lapis do carpinteiro) O TEATRO ACTUAL

Varios dramaturgos premiados no concurso de teatro organizado por Abrente xuntan esforzos por consolidar o teatro en galego e renovalo. Entre eles destacan : Euloxio R. Ruibal : que escribe as obras Zardigot e O cabodano, centradas na temtica da Guerra Civil. Manuel Lourenzo : que atravesa diferentes fases : - teatro mtico (Fedra / Electra) mitoloxa galega e a materia de Bretaa (Os fillos de Galaad / O bosque mxico do xabarn) - obras experimentais (Veladas indecentes) ciclo de mulleres apaixonadas (A noite dourada de Mim de Cora) teatro dentro do teatro (A cancin do deserto) Roberto Vidal Bolao : que tamn pasar por varias fases : - teatro social (Laudamuco, seor de ningures) maior forza dramtica (Cochos / Saxo tenor) desmitificacin de mitos (Veladas indecentes) a continuidade e as novas tendencias do teatro galego : a promocin do teatro galego mellorou moito desde a creacin do Centro Dramtico Galego. O proceso de renovacin lvase a cabo a travs da busca de novos contextos e escenarios : - introduccin de referencias literarias dimine o teatro comprometido socialmente culturalismo teatro histrico LINGUA E SOCIEDADE A LINGUA ESTNDAR Todas as linguas presentan unha forte tendencia diversidade, especialmente no plano oral. A existencia dunha variedade estndar (a que se usa nos mbitos formais, a que se describe nas gramticas) contribe a frear esa dispersin. A construcin da variedade estndar o que se coece co nome de normativizacin lingstica : fixacin dunha ortografa, unha gramtica e un dicionario que sirvan de modelos cultos a imitar. Normativizacin do galego A nova situacin legal do galego esixa para a sa normalizacin a codificacin grfica e morfolxica do idioma. Anda que na historia da lingstica galega houbo sucesivas propostas de normativa, a formulacin mis completa e coherente, entre as que consideran que o galego un idioma, son as Normas ortogrficas e morfolxicas do idioma galego, propostas polo Instituto da Lingua Galega e pola Real Academia no ano 1982, consideradas como oficiais pola Lei de normalizacin lingstica.