Vuursalamander uit Noord-Spanje: Salamandra salamandra bernadezi.

Marius van Heiningen

Meer info en fotos: http://wildnaturespain.blogspot.com.es/

Bij ons laatste bezoek aan mijn broer die in Asturias woont, had hij een aangename verrassing voor mij in petto. Op het beschaduwde en koele achterterras stond een grote afgedekte plastic groentekist, waarvan de onderste 10 centimeters waren gevuld met vochtige aarde en bladeren. Binnenin een oude dakpan en onder die dakpan....

Een dag eerder op de terugweg van een aangename fietstocht zag mijn broer ineens een vuursalamander die net begonnen was met een poging om een drukke verkeersweg over te steken (of zoals mijn broer zei: een salamander die net begonnen

was met de uitvoering van een zeer doelmatige zelfmoordpoging). Normaal gesproken neemt hij levensmoede amfibin mee om ze weer los te laten in een veiligere omgeving, ver verwijderd van verkeerswegen en ander onheil. Echter herinnerde mijn broer zich dat ik altijd al een amfibien liefhebber ben geweest en daarom besloot hij om deze keer een dagje te wachten met het terugzetten. Onder de dakpan zat dus een vuursalamander en bovendien een behoorlijk omvangrijke op de koop toe. Volgens mijn broer was hij een stuk dikker dan toen hij hem redde en was dat zeer waarschijnlijk te danken aan het dieet van naaktslakken en regenwormen die hij hem de avond tevoren had opgediend. Gebruikmakend van de gelegenheid zijn er snel een aantal kiekjes genomen en is de salamander toen weer gauw opgeborgen in zijn tijdelijke onderdak. Dezelfde avond is hij losgelaten in een vochtig hellingsbos meer dan een kilometer verwijderd van de dichtsbijzijnde wegen. Overigens vond hij een week later en bijna op dezelfde plek een exemplaar die de oversteek niet had gehaald.

Gewoonlijk hebben vuursalamanders een zwarte basiskleur met gele vlekken of strepen. De ondersoort bernadezi is echter zeer variabel en exemplaren die juist geel zijn met zwarte strepen komen vaak voor. Aanvankelijk was hij niet zo actief, wat niet zo verwonderlijk is want het is per slot een nachtdier.

Behalve zwarte strepen heeft onze salamander zwarte vlekjes op de poten. Het gaat hier trouwens om een landsalamander die behoorlijk slecht kan zwemmen

De oorklieren of paratoden zijn niervormige gifklieren, te zien als zwellingen net achter de ogen. Deze klieren zijn altijd opvallend gekleurd en de porin zijn goed zichtbaar. Overigens heb ik in mijn jeugd honderden salamanders en padden opgepakt en heb ik nooit enige last gehad van het gif. maar dat kan natuurlijk verschillen van persoon tot persoon.

Uiteindelijk besloot hij om maar eens te gaan poseren. De vuursalamander komt het liefst voor in vochtige loofbossen met heldere beekjes. Hoewel enige jaren geleden en midden in een dennenbos heb ik over een afstand van 2 kilometer 55 vuursalamanders (we hebben ze geteld) van een bospad afgezet, om te voorkomen dat we ze plat zouden rijden.

Je zou haast zeggen dat hij er hier zelfs lief uitziet, hoewel het in werkelijkheid gaat om een fervent jager die zich voedt met (naakt)slakken, regenwormen, spinnen, pissebedden, rupsen, etc.

Vuursalamanders komen in Nederland alleen maar voor in Zuid-Limburg en is ook in Belgie zeker niet algemeen, daarom zijn ze in beide landen wettelijk beschermd. De rijen gifklieren en felle kleuring komen op deze foto goed uit. Een felle lichaamskleuring die gebruikt wordt als een afscrikkingsstrategie wordt aposematische kleuring genoemd. Aposomatisme dient om eventuele vijanden te waarschuwen voor de giftigheid van de salamander