NR 29 (547) 15 LIPCA 2007 CENA 4,70 ZŁ (W TYM 7% VAT)

TYGODNIK SŁUŻBA ZDROWIA: Z głowy na nogi str. 9

ISSN 0867-4523
INDEKS 337 374

www.zolnierz-polski.pl

CZYM
na patrole

LOTNICTWO: Problem szkolno-bojowy str. 36

MISJE: Moc dziewięciuset chłopa str. 14
SAMOLOTY VIP: KTO DA IM SKRZYDŁA str. 19
AAAAAAA AAAAAAAA
W NUMERZE
NASZYM OKIEM

NIEBEZPIECZNA MISJA
Czterech żołnierzy 1 Brzeskiej Brygady Saperów
zostało rannych 8 lipca, gdy ich pojazd HMMWV
najechał na podłożony na drodze improwizowany
ładunek wybuchowy. Polacy wracali do bazy po
wykonaniu zadania zabezpieczenia zebrania
starszyzny plemiennej – szury
STR. 32

TEMAT NUMERU WOJSKO INTERWENCJE

CZYM NA PATROL? SŁUŻBA JAK Z NUT?

Podobno służba liczy się od dnia,
Kontrowersje związane
gdy pobierzesz plecak.
z opancerzeniem użytkowanych
Okazuje się jednak, że nie zawsze.
w Afganistanie pojazdów
Świetny przykład to kilkuset
HMMWV po raz kolejny przywołały
muzyków orkiestr wojskowych,
sprawę braku w Wojsku Polskim rasowych wozów
absolwentów nieistniejącego już
patrolowych. Niestety, mimo wieloletniego
Wojskowego Liceum Muzycznego,
zaangażowania w niebezpieczne misje, najwyraźniej
i problemy z naliczaniem
lekceważono ten problem. Teraz powoli się to zmienia
im wysługi. STR. 43
STR. 4

KULISYI
WOJSKO LOTNICTWO
KLUCZ WALCZY
KTO DA IM SKRZYDŁA? O PRAWDĘ
Piloci 36 Specjalnego SIŁY POWIETRZNE Dlaczego pisma niektórych żołnierzy
Pułku Lotnictwa PROBLEM zawodowych do ministra obrony
Transportowego kierowane drogą służbową
oblecieli niemal cały
SZKOLNO-BOJOWY pozostają bez odpowiedzi?
świat. Wozili ministrów, Szkolenie lotnicze w polskich Siłach Jak podpowiada życie
premierów, prezydentów. Powietrznych może być wkrótce – najprawdopodobniej giną
Teraz powoli mogą zwijać niewydolne z powodu braku w przepastnych szufladach
interes STR. 19 odpowiednich samolotów S T R . 3 6 niektórych przełożonych. STR. 28

TYGODNIK
www.polska-zbrojna.pl
Dyrektor Redakcji Wojskowej
Redaktor naczelny
Artur Bartkiewicz, tel.: (0-22) 684 53 65,
684 56 85, faks: 684 55 03; CA MON 845
365, 845 685, faks: 845 503;
sekretariat@redakcjawojskowa.pl
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa
Zastępca dyrektora Redakcji Wojskowej
sekretarz redakcji „Polski Zbrojnej”:
Wojciech Kiss-Orski, tel.: (0-22) 684 02 22,
CA MON 840 222;
wko@redakcjawojskowa.pl
Redaktorzy prowadzący:
mjr Artur Goławski , tel.: (0-22) 684 52 30,
CA MON 845 230; Aneta Wiśniewska,
(0-22) 684 52 13, CA MON 845213;
polska-zbrojna@redakcjawojskowa.pl
Publicyści:
Warszawa: Norbert Bączyk, Piotr
Bernabiuk, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Anna Dąbrowska, tel.: (0-22)
684 52 44, CA MON 845 244; Paulina
Glińska, tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON
845 229; Sylwia Guzowska, tel.: (0-22)
684 02 32, CA MON 840 232; kpt.
Grzegorz Predel, tel.: (0-22) 684 08 68,
CA MON 840 868; Roman Przeciszewski,
tel.: (0-22) 684 52 44, CA MON 845 244;
Tadeusz Wróbel, tel.: (0-22) 684 52 44,
CA MON 845 244; Bydgoszcz: Krzysztof
Egzemplarze czasopism dostępne w wewnętrznym kolportażu wojskowym są bezpłatne
Wilewski, tel.: (0-52) 378 25 90, CA MON
412 590; Gdynia: kmdr ppor. Mariusz
Konarski, tel.: (0-58) 626 62 07, CA MON
266 207; Krzysztof Wygnał, tel.: (0-58)
626 24 13, CA MON 262 413; Kraków:
Magdalena Kowalska-Sendek, Jacek
Szustakowski, tel.: (0-12) 613 17 80,CA
MON 131 780; Poznań: Piotr Laskowski,
tel.: (0-61) 857 24 46, CA MON 572 446;
Wrocław: Bogusław Politowski, tel.: (0-71)
765 38 53, CA MON 653 853;
Fotoreporter:
Jarosław Wiśniewski,
tel.: (0-22) 684 52 29, CA MON 845 229;
Współpracownicy:
Andrzej Jonas, Krzysztof Głowacki, Marcin
Kaczmarski, Włodzimierz Kaleta, Stanisław
Koziej, Tadeusz Mitek, Wojciech Piekarski,
Aleksander Rawski, Henryk Suchar
Dział graficzny:
tel.: (0-22) 684 51 70, CA MON 845 170;
Marcin Dmowski (kierownik), Monika
Klekociuk, Paweł Kępka, Andrzej Witkowski
Korekta:
tel.: (0-22) 684 03 55, CA MON 840 355;
Renata Gromska (kierownik),
Katarzyna Kocoń, Małgorzata Mielcarz,
Katarzyna Pietraszek, Joanna Rochowicz
Biuro Reklamy i Marketingu:
Adam Niemczak (kierownik) ,
tel. (0-22) 684 53 87, 684 51 80,
684 55 03, faks: (0-22), CA MON 845 387;
Joanna Brodowska, tel.: (0-22 ) 684 51 80;

2 Polska Zbrojna nr 29/2007

 FORUMI SŁUŻBA ZDROWIA
Z GŁOWY NA NOGI
Wojskowa służba zdrowia wymaga
pilnych zmian. Kierownictwo MON
pracuje nad programem
naprawczym, który ma rozwiązać
najdokuczliwsze problemy lekarzy
wojskowych STR. 9
WOJSKA LĄDOWE
POWRÓT
DO PRZESZŁOŚCI
– VIII zmiana PKW Irak będzie misją
o charakterze doradczo-
-szkoleniowym – mówił przed
wyjazdem nad Eufrat przyszły
dowódca Wielonarodowej Dywizji
Centrum–Południe gen. dyw. Paweł
Lamla. Zupełnie inny charakter
będzie miała ta najbliższa, której
żołnierze – jak zapowiedział
dowódca IX zmiany gen. bryg.
Tadeusz Buk – osiągną gotowość
bojową 25 lipca. STR. 34
Prenumerata:
RUCH SA, KOLPORTER SA, Garmond PRESS, GLM.
Informacja: (0-22) 684 04 00
Kolportaż i reklamacje:
PP DW Bellona – (0-22) 457 04 37,
6879 041, CA MON 879 041
Druk: Drukarnia Perfekt, ul. Połczyńska 99, Warszawa
Numer zamknięto: 10 .07.2007 r.
Zdjęcie na okładce: Aleksander Rawski/Paweł Kępka
Projekt graficzny: Łukasz Kaugan , CaStudio
Treść zamieszczanych materiałów nie zawsze
odzwierciedla stanowisko redakcji.
Tekstów niezamówionych redakcja nie zwraca.
Zastrzega sobie prawo do skrótów.
Nakład: 20 000 egz.
nr 29/2007
REDAKTOR
NACZELNY
Artur Bartkiewicz
To nasza wojna
W niedzielę z Afganistanu dotarła do nas smutna wiadomość – czterech polskich
żołnierzy wracających do bazy po wykonaniu zadania zostało rannych w wyni-
ku eksplozji miny pułapki. Na szczęście w przypadku trzech z nich rany okazały się na
tyle niegroźne, że po rekonwalescencji będą mogli kontynuować służbę w rejonie mi-
sji. Czwarty żołnierz będzie musiał wrócić do kraju. Wszystkim rannym w ataku sape-
rom z Brzeska Redakcja życzy jak najszybszego powrotu do zdrowia. Jesteśmy z Wa-
mi. Atak na naszych żołnierzy zbiegł się w czasie z dyskusją na temat sprzętu, jakim
dysponujemy w Afganistanie – w szczególności chodzi o otrzymane od Amerykanów
Hummery, które są słabiej opancerzone niż oczekiwała tego strona polska. Wypadek
naszych żołnierzy ma być dla krytyków koronnym dowodem na to, że jesteśmy niewy-
starczająco przygotowani do misji. Gdzieś w tle przewija się zaś zdanie: „Skoro to nie
nasza wojna, a nie jesteśmy w stanie zapewnić odpowiedniego wyposażenia naszym
wojskom, to wracajmy do domu”. Czy aby na pewno?
Dyskusja o sprzęcie jest potrzebna – i bardzo dobrze, że się toczy. To dzięki krytycz-
nym głosom dotyczącym wyposażenia indywidualnego żołnierzy wyjeżdżających na
misję jest ono dziś lepsze, niż miało być. To dzięki szczerości żołnierzy, których w Af-
ganistanie odwiedził minister obrony narodowej i dowódca Wojsk Lądowych, dziś
żandarmeria i prokuratura bacznie przyglądają się kilku przetargom i już wkrótce po-
znamy pewnie wyniki ich śledztwa. Teraz krytykujemy Hummery – i to jest nasze pra-
wo, a nawet obowiązek. Być może dzięki temu dorobimy się wreszcie porządnego po-
jazdu patrolowego (patrz materiał Norberta Bączyka „Czym na patrol?”).
Trzeba krytycznie patrzeć na wyposażenie i dyskutować o tym. Jednak trzeba też wal-
czyć. Dlatego że wbrew modnym ostatnim hasłom o „nienaszej wojnie” – ta wojna
jest nasza. Jest nasza nie dlatego że są w nią zaangażowani nasi sojusznicy, choć jest
to dość mocny argument. Chodzi o to, że jeśli my nie będziemy honorować sojuszów,
nie uszanują ich również nasi sprzymierzeńcy. Ale walka, jaka toczy się w Afganista-
nie, jest czymś więcej niż tylko wypełnianiem sojuszniczych zobowiązań. Polacy, Ame-
rykanie, Brytyjczycy, Kanadyjczycy, Niemcy i inne narody wolnego świata walczą tam
o prawo do wolnego i bezpiecznego istnienia. O najbardziej podstawową
z wartości, jakie wyznaje nasza cywilizacja – o wolność. I nie chodzi tu tylko o wol-
ność Afgańczyków, czy – jeśli spojrzeć na sprawę szerzej – Irakijczyków. Chodzi
o naszą wolność. Wolność, której granice wyznacza wolność drugiego człowieka.
Nasi przeciwnicy rozumieją tę sprawę inaczej. Dla nich wolnością jest ich droga ży-
cia. I tylko ich. Co gorsza, islamscy fundamentaliści mają skłonność do „eksportu”
tak rozumianej wolności. Można mówić, że zamachy w Madrycie bądź Londynie
były retorsją za wojnę w Iraku czy w Afganistanie. Za co retorsją były zamachy
z 11 września?
Europa ma za sobą koszmarne doświadczenia zmagań z dwoma totalitaryzmami.
Przed sześćdziesięciu laty chciały one narzucić jej obcy tradycji euroatlantyckiej wol-
ności „nowy, wspaniały świat”. Wygraliśmy, ale koszty były ogromne. Kiedy Amery-
kanie walczyli z nazizmem tysiące kilometrów od swoich granic, zabitych liczyli
w tysiącach niemal każdego dnia. I nie mówili: „to nie nasza wojna”, choć III Rzesza
nie stanowiła dla nich wówczas zagrożenia. Do tragedii by nie doszło, gdyby świat in-
terweniował szybciej.
Dziś Europie i Stanom Zjednoczonym nową wizję wolności próbują narzucić islam-
scy fundamentaliści. Są dużo słabsi niż hitlerowskie Niemcy czy sowiecka Rosja.
Jeśli jednak wzruszymy ramionami, poczują naszą słabość i swoją siłę. Nie możemy
na to pozwolić. Wolność jest bardzo łatwo stracić i bardzo trudno odzyskać. Nie daj-
my jej sobie odebrać.
PS Naszemu redakcyjnemu koledze, Arturowi Goławskiemu, życzymy szybkiego po-
wrotu do zdrowia. Jesteśmy z Tobą, Arturze!
Polska Zbrojna 3
TEMAT NUMERU
CZYM
na patrol? NORBERT BĄCZYK
Kontrowersje związane
z opancerzeniem użytkowanych
w Afganistanie pojazdów HMMWV po raz kolejny
przywołały sprawę braku w Wojsku Polskim
rasowych wozów patrolowych. Niestety, mimo
wieloletniego zaangażowania
w niebezpieczne misje, najwyraźniej lekceważono
ten problem. Teraz powoli się to zmienia.
Czas świetności HMMWV ma się ku
końcowi – prognozowali od pewnego cza-
su wojskowi analitycy, obserwując prze-
bieg partyzanckich wojen w Afganistanie
i Iraku. Te głosy długo jednak nie dociera-
ły do części wojskowych i decydentów, któ-
rzy jeszcze do niedawna byli wręcz za-
chwyceni tym wozem. Mówiono nawet
o „doskonałym pojeździe bojowym”, my-
ląc zupełnie pojęcia i jakby nie dostrzega-
jąc, że HMMWV to po prostu uniwersal-
na lekka ciężarówka. Zachwyty nad ame-
rykańskim pojazdem wynikały częścio-
wo ze swoistego „kompleksu Honkera”.
Samochód terenowy Honker, dobrze
sprawdzający się w warunkach krajo-
wych, w misji irackiej zaczął być wyko-
4 Polska Zbrojna
rzystywany jako wóz patrolowy. Jego nie-
dostosowanie do tego typu działań było
oczywiste, nie do tego przecież go projek-
towano, ale z braku innych środków mu-
siał wystarczyć. Doszło do tego, iż armia,
idąc za przykładem samych żołnierzy, za-
częła opancerzać te pojazdy. Powstał
w ten sposób wóz Skorpion – namiastka
chronionego patrolowca.
W porównaniu z Honkerem i prowizo-
rycznym Skorpionem amerykańskie
HMMWV rzeczywiście wydawały się
krokiem milowym w kierunku polepsze-
nia bezpieczeństwa żołnierzy. Ciężarów-
ka jest przecież bezpieczniejsza niż lekka
terenówka, można ją także skuteczniej za-
bezpieczyć. Nie znaczy to jednak, że Hon-
ALEKSANDER RAWSKI
Wnioski, jakie
płyną z doświadczeń
wojen partyzanckich
w Iraku i Afganistanie, pokazu-
ją, iż nowoczesna armia zaanga-
żowana w tego typu konflikty
potrzebuje do skutecznego
działania całego arsenału
wyspecjalizowanych
pojazdów
US DOD
ker okazał się samochodem złym. To
po prostu inna klasa pojazdów – zresz-
tą potrzebna wojsku, choćby w codzien-
nej, garnizonowej służbie. Gorzej jest
z HMMWV, gdyż w warunkach polskich
trudno znaleźć dla niego zastosowanie in-
ne niż pojazd pod zabudowy specjalne.
Paliwożerna, dość szeroka lekka cięża-
rówka jako środek transportu dla czterech
żołnierzy może i sprawdza się w US Ar-
my, gdzie paliwo jest tanie, ale nad Wisłą
już niekoniecznie.
A misje? Tak, HMMWV i jego klony,
dziś budowane na całym świecie, to pod-
stawowe pojazdy wojskowe służące w ope-
racjach stabilizacyjnych. Również nasi żoł-
nierze ich używają – dzierżawiąc od Ame-
nr 29/2007
rykanów – w Iraku i Afganistanie. Tak jest jenia. Formalnie (gdy mają wkm) można
dziś, ale czas świetności HMMWV szyb- je zaliczyć, tak jak KTO, do klasy APC
ko zbliża się ku końcowi. – Armoured Personel Carrier, ale z racji
wspomnianej zwrotności są raczej mało
Powrót mastodontów przydatne w klasycznej wojnie. Najczęś-
Wnioski, jakie płyną z doświadczeń par- ciej nazywane są APV – Armoured Patrol
tyzanckich wojen w Iraku i Afganistanie, Vehicle, choć w tej materii panuje pewna
pokazują, iż nowoczesna armia zaangażo- dowolność.
wana w tego typu konflikty potrzebuje do Dynamiczny rozwój pojazdów APV
skutecznego działania całego arsenału wy- można śledzić, obserwując amerykańskie
Gotowi na śmierć
T o, że żołnierze giną
w czasie konfliktów
zbrojnych, wpisane jest
w ich profesję. Ważne jed-
nak, aby do działania przy-
stępowali w poczuciu, iż prze-
łożeni zadbali jak najlepiej
o ich bezpieczeństwo na polu walki. Służba ze starym lub złym sprzę-
tem może budzić frustrację. Jednak nawet najnowsze wyposażenie
nie chroni zupełnie przed stratami. Kontyngent kanadyjski ISAF ma
doskonałe, opancerzone wozy patrolowe RG-31 (zdjęcie górne). Mimo
to 4 lipca tego roku potężny ładunek wybuchowy zniszczył komplet-
nie taki pojazd, zabijając w jego wnętrzu sześciu żołnierzy.
specjalizowanych pojazdów. Zarówno sto- zakupy uzbrojenia. Nasi sojusznicy reali-
sunkowo lekkich, nieopancerzonych, ale zują obecnie dwa ważne programy. US Ar-
o bardzo dużej dzielności w terenie, jak też my, poszukując następcy HMMWV, ogło-
ciężkich i bardzo ciężkich, odpornych na siła m.in. projekt Medium Mine Protected
ostrzał i pułapki minowe. Te pierwsze słu- Vehicle, w którego ramach oczekuje wo-
żą do rajdów grup specjalnych czy działań zów cięższych i większych niż popularne
w skrajnie niegościnnym terenie, drugie Humvee. Niezwykle ciekawy jest też pro-
powinny stanowić wyposażenie oddziałów gram US Marine Corps o nazwie Mine Re-
patrolowych poruszających się utartymi sistant Ambush Protected Armored Vehic-
szlakami, a co za tym idzie, narażonych na les (MRAP). W jego ramach marines na-
działania zaczepne partyzantów. Dlatego bywają setki, a ostatnio nawet tysiące(!)
HMMWV, stosunkowo lekko opancerzo- ciężkich i średnich patrolowców, takich jak
ny i słabo odporny na pułapki minowe, jest RG-31, RG-33, Golan, Alpha, Cougar,
coraz bardziej krytykowany właśnie jako Buffalo czy Navistar International Maxx-
patrolowiec. Jego konstrukcja, nawet w naj- Pro. Firmy, głównie z USA i RPA (gdzie
nowszych i najmocniejszych odmianach od dawna powstają różnorodne APV; obec-
M1114 czy M1151, nie jest dostosowana nie tamtejsze zakłady powiązane są z ka-
do tego, aby zamontować na niej zadowa- pitałem brytyjskim), wciąż otrzymują ko-
lające opancerzenie wraz z dużą ilością wy- lejne zamówienia, na które Pentagon prze-
posażenia dodatkowego. HMMWV nadal znacza miliardy dolarów. Amerykańscy
może być skuteczny w różnych akcjach ma- oficerowie nie ukrywają, iż w niebezpiecz-
newrowych, ale nie jako powolny wóz kon- nych operacjach takie wozy mają docelo-
wojowy czy patrolowy, gdyż wówczas jest wo całkowicie zastąpić HMMWV.
mocno podatny na zniszczenie. Warto zwrócić uwagę na fakt, że zama-
Czym zatem powinien cechować się pa- wiane pojazdy są coraz większe i cięższe.
trolowiec do działań w obszarze objętym Aby stworzyć w miarę skuteczną ochronę
wojną partyzancką? Zdaniem Ameryka- przed improwizowanymi ładunkami wy-
nów, Brytyjczyków czy Niemców, najbar- buchowymi, potrzeba bowiem solidnej
dziej dziś zaangażowanych w takie projek- platformy. Co rusz powstają też nowe
ty, potrzeba kilku klas takich pojazdów, któ- konstrukcje tego typu. Przykładowo
rych waga waha się od kilku do nawet kil- ostatnio niemieckie Biuro ds. Technolo-
kudziesięciu ton. Praktycznie wszystkie gii Obronnych i Dostaw zleciło firmie
wozy powstają na podwoziach ciężarówek, Krauss-Maffei Wegman pospieszne przy-
w układach 4x4 i 6x6. Ich cechą charakte- gotowanie 25-tonowego wozu Grizzly
rystyczną jest maksymalna ochrona zało- w układzie 6x6. Coraz więcej państw zda-
gi, choćby kosztem zwrotności czy uzbro- je sobie sprawę, iż jeśli zamierzają latami
nr 29/2007
angażować się w niebezpieczne misje sta-
bilizacyjne, muszą mieć w swoich arsena-
łach rasowe, ciężkie APV.
Biało-czerwone patrole
Choć brzmi to niewiarygodnie, przez
ostatnie kilka lat nie zrobiono praktycznie
nic w celu wyposażenia naszej armii w do-
bre opancerzone pojazdy patrolowe. I to
mimo rosnącego zaangażowania naszych
wojsk na arenie międzynarodowej. My-
śliwce F-16 czy Rosomaki wprawdzie
bardzo wzmacniają nasz potencjał obron-
ny, ale żołnierze patrolujący irackie mia-
steczka myśleli raczej o nowych hełmach,
lepszych kamizelkach i właśnie patrolow-
cach. A tych nie było. Dostaliśmy wpraw-
dzie ok. 140 HMMWV od Amerykanów,
ale te użytkowane przez 18 Batalion De-
santowo-Szturmowy to odmiany trochę
starsze i słabo opancerzone.
Na misjach wciąż korzystamy z pojaz-
dów dzierżawionych od sojuszników, a ci
często nie mogą nam zaoferować sprzętu
z najwyżej półki, gdyż sami nie mają go
dostatecznie dużo. Tak jest właśnie w Af-
ganistanie, gdzie zamiast oczekiwanych
HMMWV M1114 z opancerzeniem Frag
Kit 5 dostaliśmy starsze M1025/1026 ze
słabszymi osłonami, tzw. poziomu drugie-
go. Po raz kolejny zemścił się tu brak włas-
nego wyposażenia.
Tymczasem pierwszą jaskółką zwiastu-
jącą pewną poprawę w kwestii patrolow-
ców była decyzja nabycia przez Żandarme-
rię Wojskową opancerzonych pojazdów
Dzik-2 (Gucio) z AMZ Kutno. Obecnie fir-
ma ta z własnej inicjatywy prowadzi także
badania nad prototypem pojazdu Tur. Na-
wiązuje on konstrukcyjnie do takich pojaz-
dów jak MOWAG Eagle czy Iveco LMV,
a zatem do patrolowców, które powstały
przy wykorzystaniu ogólnej koncepcji
z HMMWV, ale od podstaw projektowano
je już pod kątem opancerzenia. Ponoć roz-
ważana jest również budowa jeszcze więk-
szego pojazdu o roboczej nazwie Żubr.
Wreszcie Wojska Lądowe przygotowa-
ły w ostatnim czasie wstępne założenie tak-
tyczno-techniczne pod nowy pojazd patro-
lowy, ale do publicznej wiadomości nie
przekazano jeszcze żadnych szczegółów
na ten temat. Może doczekamy się za ja-
kiś czas własnych rasowych pojazdów tej
klasy? Ideałem byłoby wyposażenie ar-
mii (nie konkretnej jednostki, tylko cza-
sowo oddziałów typowanych na daną mi-
sję) w kilka ich typów, podobnie jak czy-
nią to Amerykanie czy Niemcy. Nowo-
czesna armia musi być bowiem dziś przy-
gotowana nie tylko do konwencjonalne-
go starcia między państwami, ale także
do działań w warunkach szarpanej woj-
ny partyzanckiej. 
Polska Zbrojna 5
WYDARZENIA ZAPIS
Centrum
antyterrorystyczne

W Polsce powinien działać

zespół ekspertów zbie-
rający i koordynujący prze-
pływ informacji dotyczących
ewentualnego zagrożenia ter-
roryzmem – powiedział 4 bm.
Władysław Stasiak, szef Biura
Bezpieczeństwa Narodowego,
przedstawiając jednocześnie
dane dotyczące terroryzmu,
które jego biuro przygotowało
na polecenie prezydenta.
Minister Stasiak stwierdził, że
co prawda nie ma konkret-
nych informacji o zagroże-
niach terrorystycznych dla na-
szego kraju, ale potrzebne są

JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
rozwiązania mające lepiej
przygotować Polskę na taką
ewentualność. Po przeanali-
zowaniu zabezpieczeń anty-
terrorystycznych w innych

Dziewiąta i ostatnia?
państwach BBN uznało, że
jednym z problemów jest
obieg informacji.
Rozwiązaniem są specjalne
– Przygotowujemy żołnierzy na kolejną, X zmianę nie dlatego, że przewidujemy, iż może być X zmiana,
centra, w których specjaliści
tylko z tego powodu, że jako MON musimy reagować na każdą decyzję, jaką na wniosek
prezydenta RP podejmie rząd – powiedział minister Aleksander Szczygło 7 bm. podczas uroczystego analizują informacje i przed-
pożegnania na lotnisku wojskowym w podkrakowskich Balicach IX zmiany PKW Irak. stawiają decydentom propo-
zycje działań. Minister

S zef MON podkreślił, że de-

cyzja o wysłaniu polskich
żołnierzy do Iraku zależy m.in.
od mandatu ONZ, ewentualnej
prośby władz rządu irackiego,
a także poziomu wyszkolenia ar-
mii irackiej oraz od konsultacji
z sojusznikami. – Pewnie jednym
z tematów rozmów zbliżającej się
wizyty prezydenta Lecha Ka-
czyńskiego w USA będzie rów-
nież sprawa misji, w których bio-
rą udział zarówno polscy, jak
i amerykańscy żołnierze – stwier-
dził minister. Jak uzupełnił szef
MON 9 bm. w radiowych „Syg-
nałach Dnia”, decyzja w sprawie
dziesiątej zmiany zapadnie je-
sienią. IX zmiana PKW pod do-
wództwem gen. dyw. Tadeusza
Buka liczy 900 żołnierzy. Jej
trzonem są pododdziały 1 Dy-
wizji Zmechanizowanej, 25 Bry-
gady Kawalerii Powietrznej
i 49 Pułku Śmigłowców Bojo-
wych. Ich głównym zadaniem
będzie doradztwo i szkolenie
Irackich Sił Bezpieczeństwa
oraz wspieranie działań antyter-
rorystycznych. (AD, JS)
Stasiak uważa, że podobne
gremium powinno powstać
w Polsce. Sugeruje, że bazą
dla niego mogłaby być stała
grupa ekspertów przy między-
resortowym zespole antyter-
rorystycznym. Zdaniem
Stasiaka, na utworzenie ta-
kiego gremium potrzeba kilku
miesięcy. (TW)

Kierunek Bałkany
W ojskowych wyjeżdżają-
cych na półroczną misję
do Bośni i Hercegowiny w ra-
mach VII zmiany PKW EUFOR
pożegnano 3 bm. w Centrum
Szkolenia na potrzeby Sił
Pokojowych w Kielcach-
-Bukówce. Zmianę, złożoną
z 200 żołnierzy, sformowała
12 Dywizja Zmechanizowana
i Żandarmeria Wojskowa.
Polska grupa pod dowódz-
twem ppłk. Grzegorza Parola
będzie zajmowała się m.in. do-
starczaniem pomocy humani-
tarnej i patrolowaniem polskiej
strefy stabilizacyjnej. (ann)
Nauczanie od nowa
A kademia Obrony Narodowej jako nowoczes-
ny ośrodek badawczo-edukacyjny prowadzą-
cy studia strategiczne na rzecz organów władzy pub-
licznej, Wojskowa Akademia Techniczna staje się
ośrodkiem naukowym specjalizującym się w kształ-
ceniu dla MON w wybranych kierunkach, otwar-
tym na cywilny rynek edukacyjny, i nowy Związek
Uczelni Wojskowych Rodzajów Sił Zbrojnych utwo-
rzony na bazie Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk
Lądowych, WSO Sił Powietrznych i Akademii Ma-
rynarki Wojennej – to główne założenia reorgani-
zacji wyższego szkolnictwa wojskowego. Decyzję
w tej sprawie podpisał 5 bm. minister Aleksander
Szczygło. Program przygotowany przez MON prze-
widuje też promowanie na pierwszy stopień oficer-
ski kandydatów na żołnierzy zawodowych – absol-
wentów studiów I stopnia. Pełnomocnik ministra
obrony ds. reformy wyższego szkolnictwa wojsko-
wego prof. Bogusław Smólski podkreślił, iż kształ-
cenie w uczelniach wojskowych będzie podstawo-
wą formą pozyskiwania kadr. W specyficznych
dziedzinach, np. psychologii, kadry rekrutowane
będą z uczelni cywilnych. Jak tłumaczył minister
Szczygło, głównym założeniem programu jest to,
aby przy reformie nie zapominać o tradycjach. Dla-
tego resort zrezygnował z koncepcji łączenia trzech
wyższych szkół wojskowych w Uniwersytet Obro-
ny Narodowej. Reforma dostosowuje wyższe szkol-
nictwo wojskowe do wymogów ustawy „Prawo
o szkolnictwie wyższym” i programu profesjonali-
zacji armii. Nowy system wyższego szkolnictwa
wojskowego ma zacząć funkcjonować od roku aka-
demickiego 2008/2009. (AD, GP)
Bez gorsetu i bojowo 12

6 Polska Zbrojna nr 29/2007

Powodzenie misji
w Afganistanie zależy od
silnego zaangażowania
militarnego, a także pomocy
w rozwoju kraju i zdobycia
poparcia mieszkańców
– to główne konkluzje
konferencji „Afganistan 2007”.
Afgańskie
postulaty
U czestnikiem konferencji
zorganizowanej 4 bm.
w Akademii Obrony Narodowej
był m.in. minister Aleksander
Szczygło. Zdaniem prelegen-
tów, wśród których znaleźli się
oficerowie SGWP, Dowództwa
Operacyjnego i analitycy
Ośrodka Studiów Wschodnich,
największym wyzwaniem
w Afganistanie jest bieda i za-
cofanie oraz słabość lokalnych
władz i problemy etniczne. Na-
tomiast minister obrony pytany
o realizację postulatów części
wojskowych służących w Afga-
nistanie, aby wzmocnić opance-
O ZNACZENIU PRASY WOJSKOWEJ i roli, jaką mają do spełnienia jej dziennikarze, mówił minister obrony narodowej Aleksander Szczygło 5 bm.
podczas spotkania z pracownikami i kadrą zawodową Redakcji Wojskowej. Robocza wizyta ministra oraz towarzyszących mu dyrektora
Departamentu Prasowo-Informacyjnego MON płk. Wojciecha Hajnusa i rzecznika prasowego resortu obrony Jarosława Rybaka była również
okazją do zapoznania się z pracą poszczególnych działów i sekcji redakcji. (ATU)
nr 29/2007
rzenie pojazdów, którymi jeż-
dżą na patrole, powiedział, że
żołnierze nie mogą mieć postu-
latów, mają wykonywać rozka-
zy. – To nie jest związek zawo-
dowy, ale struktura hierarchicz-
na, i byłoby dobrze, gdyby
większość żołnierzy to zrozu-
miała – powiedział minister
Szczygło. Dodał, że nasi woj-
skowi mają sprzęt, który ni-
czym nie różni się od tego, ja-
kim dysponują inne kontyngen-
ty. W ocenie ministra błędem
byłego szefa MON Radosława
Sikorskiego było oczekiwanie,
że dostaniemy sprzęt od Ame-
rykanów. – Należało go zaku-
pić, i wtedy byłaby pewność,
że dostaniemy sprzęt na odpo-
wiednim poziomie – powie-
dział szef MON. Były minister
obrony odpiera zarzuty:
– Według mojej wiedzy, opan-
cerzonych hummerów brakuje
samym Amerykanom. Forma
pozyskania przez nas tego
sprzętu nie miałaby więc nic do
rzeczy – powiedział Sikorski
PAP. (ATD, NB)
LICZBA TYGODNIA
36 LAT ma nowy dowódca fre-
gaty rakietowej ORP „Gen.
Kazimierz Pułaski” – kmdr
por. Piotr Nieć. Jest absol-
wentem Akademii Marynarki
Wojennej Stanów
Zjednoczonych Ameryki
w Annapolis oraz gdyńskiej
AMW. Czteroletnie studia na
uczelni za Atlantykiem skoń-
Recepta w rotacji
Z daniem ministra Aleksandra
Szczygło, receptą na niepra-
widłowości w wojsku jest duża
rotacja na stanowiskach. Szef mi-
nisterstwa obrony odniósł się
w ten sposób do opisanych
w „Polsce Zbrojnej” nadużyć
w centrum szkolenia łącznoś-
ciowców w Zegrzu. – To niebez-
pieczny styk wojska ze światem
polityki i biznesu, który często
występuje, i stąd moje decyzje
personalne związane z armią,
czyli duża rotacja – powiedział
czył jako pierwszy
przedstawiciel na-
szej floty.
Z „Pułaskim” kmdr
por. Nieć związany jest od
siedmiu lat. (ann)
Więcej o kmdr por. Piotrze
Nieciu będzie można przeczy-
tać w następnym, 30 numerze
„Polski Zbrojnej”.
minister Szczygło 4 bm.
w TVN24. Zdaniem szefa MON,
oficerowie zajmujący ważne sta-
nowiska, np. w wojskowej admi-
nistracji, powinni się zmieniać po
upływie maksimum dwóch ka-
dencji, a więc po sześciu latach.
Minister uważa jednak, że same
regulacje prawne niewiele zmie-
nią. – Bez względu na przepisy,
jeżeli sam człowiek nie będzie
chciał się do nich stosować, to po
jakimś czasie znowu zgrzeszy
– stwierdził. (ad)
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
Polska Zbrojna 7
AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS
Poligonowy tydzień Lot
na diecie
W ojskowa Prokuratura
Okręgowa w Warsza-
wie postawiła zarzuty wyłu-
dzania nienależnych świad-
czeń i fałszowania dokumen-
tów 59 żołnierzom z 36 Spe-
cjalnego Pułku Lotnictwa
Transportowego. Piloci
i technicy obsługujący zagra-
niczne wizyty polskich
VIP-ów nocowali na pokła-
dach Tu-154M. Po powrocie
do Warszawy przedstawiali
w kasie fikcyjne rachunki
wykonane na zdobytym

JAROSŁAW WITKOWSKI
w podróży papierze firmo-
wym hotelu i w ten sposób

Karaoke na 200-lecie
rozliczali przyznane im diety
hotelowe. Zdarzało się też, że
nocowali w hotelu, lecz za-
wyżali koszty noclegu na

P okaz musztry paradnej orkiestry wojskowej

i kawalerzystów pułków ułanów na pl. Piłsud-
skiego rozpoczęły 7 bm. obchody 200. rocznicy po-
wstania Księstwa Warszawskiego. Po pokazie woj-
sko przemaszerowało Traktem Królewskim do Ła-
zienek na piknik historyczny, w którego trakcie war-
szawiacy mogli obejrzeć pokazy kaskaderskie kawa-
lerzystów. Poza tym w Teatrze na Wyspie zorgani-
zowano po raz pierwszy w stolicy konkurs karaoke
pieśni patriotycznych. Śpiewano m.in. „O, mój roz-
marynie” i „Jeszcze jeden mazur dzisiaj”. Kulmina-
wykonanych przez siebie
fakturach, również na papie-
rze hotelowym. Według na-
cyjnym punktem obchodów był wieczorny koncert szych informacji, dokumenty
na Agrykoli, którego scenariusz powstał na podsta- wyglądały na prawdziwe
wie „Śpiewów historycznych” Juliana Ursyna Niem- i przez lata nikt nie kontrolo-
cewicza. Podczas widowiska na scenie wystąpił chór wał rozliczeń lotników.
Opery Narodowej oraz soliści Studia Buffo. (ad) – Śledztwo trwało dość dłu-
go, bo musieliśmy sprawdzać

Zarzuty w śledztwie prowadzonym przez

Centralne Biuro Antykorupcyjne,
pory postawiono zarzuty trzem
osobom.
rachunki z wielu krajów
– przyznaje żandarm. – Spra-
na Szaserów a dotyczącym nieprawidłowości
w WIM – poinformował Jarosław
W sierpniu ub.r. przeprowa-
dzono na ul. Szaserów we-
wa dotyczy lat 1997–2003.
Tą metodą dorabiali do upo-

P rzekroczenie uprawnień w ce-

lu osiągnięcia korzyści mająt-
kowej przez inne osoby w trakcie
przekazywania Agencji Mienia
Wojskowego części nieruchomo-
ści należącej do Wojskowego In-
stytutu Medycznego – takie za-
rzuty postawiono dwóm osobom
Hołda, p.o. warszawskiego woj-
skowego prokuratora okręgowe-
go. Zarzuty usłyszeli gen. bryg.
w st. spocz. Roman K. i płk rez.
Sławomir Ch. CBA prowadziło
śledztwo od końca 2006 r. na zle-
cenie Wojskowej Prokuratury
Okręgowej w Warszawie. Do tej
wnętrzną kontrolę, która obję-
ła nie tylko dokumentację me-
dyczną pacjentów, ale także
sażenia. Proceder uprawiały
całe załogi – przyznał „PZ”
prokurator z WPO. Połowa
m.in. dokumenty związane z grona podejrzanych jest już
z przetargami. W jej wyniku rezerwistami. Kilku przyzna-
kilka osób zostało odwołanych ło się do winy i zapropono-
ze stanowisk, część spraw skie- wało dobrowolne poddanie
rowano do prokuratury. (ann) się karze. (ag)

Zjazd Koleżeński „Promocja ’77”

T akie wiadomości drukujemy

z ciężkim sercem. Odszedł nasz
redakcyjny kolega Piotr Prymlewicz.
Przegrał długoletnią walkę z ciężką
chorobą.
Piotr był fotoreporterem. Profesji tej
poświęcił prawie 30 lat. Jego fotografie
polskiej armii publikowała cała prasa woj-
skowa. W „Polsce Zbrojnej” pracował
najdłużej. Był skromnym człowiekiem, do-
brym i uczynnym kolegą. Takim pozosta-
nie w naszej pamięci, a jego zdjęcia jesz-
cze długo będą się ukazywały na naszych
łamach. Żegnaj Piotrze!
W
dniach 14–16.09.2007 r. na terenie WSOWLąd
im. gen. Tadeusza Kościuszki organizowany jest Zjazd
Koleżeński Absolwentów Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk
Zmechanizowanych im. Tadeusza Kościuszki – Promocja ’77
Informacji udzielają
telefonicznie:
(0-71) 7 658-231 – płk dr inż. Tadeusz DAKUDOWICZ
(0-71) 7 658-257 – ppłk dr inż. Aleksander WRONA
(0-71) 7 658-487 – ppłk rez. mgr inż. Kazimierz LASEK
lub mailem: wsowrona@interia.pl
Szczegółowy program spotkania i inne informacje będą
dostępne na stronie internetowej WSOWLąd: www.wso.wroc.pl

8 Polska Zbrojna nr 29/2007

ROMAN PRZECISZEWSKI/BELLONA
Z głowy na nogi
W ŁO D Z I M I E R Z K A L E TA
Wojskowa służba zdrowia wymaga pilnych zmian.
Kierownictwo MON pracuje nad programem
naprawczym, który ma rozwiązać najdokuczliwsze
W
problemy lekarzy wojskowych.
Wojskowa służba zdrowia choruje,
podobnie jak powszechny system opie-
ki zdrowotnej. To właśnie reforma kra-
jowego lecznictwa przyczyniła się po
części do resortowych kłopotów. Naj-
lepszym przykładem jest kuriozalne
przyporządkowanie wojskowych szpi-
tali Narodowemu Funduszowi Zdrowia.
Wiele złego zrobiły też nieprzemyśla-
ne decyzje (cztery lata temu w rezer-
wie kadrowej mieliśmy 300 lekarzy
wojskowych, których zwolniono z ar-
mii ze względu na brak stanowisk), jak
i równie szkodliwe zaniechania.
W resorcie przez lata nie powstała do-
celowa koncepcja wojskowej służby zdro-
wia. W wyniku zaniechania nie rozwią-
zano m.in. problemu kształcenia ofice-
rów lekarzy. W efekcie siłom zbrojnym
brakuje ok. pięciuset medyków. W jed-
nostkach nie ma specjalistów w wielu
niezbędnych dziedzinach. Szczególnie
chirurgów i anestezjologów. Tych pierw-
szych – w Wojskach Lądowych – moż-
na zliczyć na palcach rąk. Anestezjolo-
gów jest kilka razy więcej, ale często wła-
śnie robią specjalizację.
Są problemy z zapewnieniem opieki
medycznej na misjach zagranicznych, bo
brakuje specjalistów chętnych do wyjaz-
nr 29/2007
WOJSKO SŁUŻBA ZDROWIA
Rozmowa z płk. dr. n. med.
ANDRZEJEM WIŚNIEWSKIM,
szefem Inspektoratu
Wojskowej Służby Medycznej
I
J. WIŚNIEWSK
du. Załogę polskiego szpitala polowego
w Iraku tworzono po części z lekarzy bez
specjalizacji lub z jedną specjalizacją.
– Zabrakło specjalistów, więc personel
uzupełniono paramedykami – pisał je-
den z lekarzy wojskowych na łamach
„Skalpela”, pisma środowiska.
Kierownictwo resortu oraz oficerowie
powstałego przed sześcioma miesiącami
Inspektoratu Wojskowej Służby Zdrowia
(IWSZ) zamierzają postawić wojskową
służbę zdrowia na nogi. Będzie to trud-
ny, wymagający czasu proces. Do najpil-
niejszych zadań na dziś (a nawet wczo-
raj) specjaliści wojskowej służby zdrowia
zaliczają podjęcie decyzji co do sposobu Dlaczego wojskowa służba zdrowia jest
przygotowania optymalnego systemu na- w tak słabej kondycji?
boru lekarzy, by jak najszybciej zwięk- – Przede wszystkim szkodzi jej to, że
szyć ich liczbę w jednostkach. Równo- została rozbita na wiele różnych ośrodków
legle powadzone są prace nad rozwiąza- decyzyjnych. Niektóre z nich próbują po-
niami prawnymi, które umożliwiłyby dejmować decyzje wpływające na jej przy-
kształcenie na dużą skalę wojskowych szłość, nie mając do tego kompetencji. Za-
ratowników medycznych oraz zmiany rządzanie służbą zdrowia w armii musi
etatowe w jednostkach. być jasno i jednoznacznie zdefiniowane.
Jeśli ma na przykład odpowiadać za szpi-
WAM PO WAM tale polowe czy misje pokojowe, to mu-
O tym, że armii zacznie brakować le- szą one jej podlegać. Choćby dlatego, że
karzy, wiadomo było już pięć lat temu. trzeba wybrać i właściwie wyszkolić per-
Taki był efekt likwidacji Wojskowej Aka- sonel medyczny tych ośrodków według
demii Medycznej. Jej absolwenci byli zo- współczesnych potrzeb wojska. 
Polska Zbrojna 9
WOJSKO SŁUŻBA ZDROWIA
Czyli jakich?
– Nie możemy myśleć kategoriami
ostatniej wojny. Musimy być przygo-
towani do nowych wyzwań. Doświad-
czenia z misji pokazują, że trzeba
szkolić żołnierzy w zakresie udziela-
nia pierwszej pomocy zarówno w pod-
stawowym zakresie, jak i zaawanso-
wanych czynnościach ratowniczych.
MON jest gorącym zwolennikiem
i propagatorem tego kształcenia.
Wojskowi ratownicy medyczni mają
być w gotowości do natychmiastowego
działania w każdych warunkach. Ta go-
towość będzie kosztować, ale innego
wyjścia nie ma. Ratownicy medyczni są
najbliżej żołnierza, najszybciej mogą
udzielić poszkodowanemu odpowiedniej
pomocy. To pozytywnie wpływa na kon-
dycję psychiczną żołnierzy.
Kim będą uzupełnione wakaty w ko-
szarach po lekarzach, których coraz
bardziej brakuje?
– Część wakujących stanowisk w jed-
nostkach lekarskich zajmą ratownicy po-
trafiący udzielić poszkodowanemu po-
mocy i szybko przewieść go do szpitala.
Odpowiedzialność za ich działania oraz
nadzór w rejonie sprawować powinny
szpitale wojskowe. One również winny
odpowiadać za przygotowanie ratowni-
ków do działania w kraju oraz na misjach.
Ratownicy zmienią diametralnie dotych-
czasowy model służby w koszarach.
Czy wojsko rezygnuje z naboru ofice-
rów lekarzy?
– Jeszcze w tym roku zapytamy słu-
chaczy Wydziału Wojskowo-Lekar-
skiego UM, czy chcą pracować w woj-
sku i zacząć od piątego lub szóstego
roku studiów – w zależności od finan-
sowych możliwości resortu – przeszko-
lenie wojskowe w Centrum Szkolenia
Wojskowych Służb Medycznych. Je-
stem za tym, by, obserwując bacznie
możliwości finansowe resortu, odtwo-
rzyć, co się da, z modelu służby oraz
kształcenia lekarzy w ramach sił zbroj-
nych. Na początku będziemy robić to
wielotorowo, aby w pierwszej kolejno-
ści rozwiązać najbardziej dokuczliwe
problemy, jak chociażby coraz dotkliw-
szy brak lekarzy. Skoro oficera służby
medycznej w jednostce nie można
awansować, to trzeba pomyśleć o go-
dziwym dodatku dla niego, który – je-
śli przepracuje on w armii na przykład
25 lat – wliczałby się do emerytury.
Wkrótce zapadną też decyzje co do
szkolenia podchorążych – przyszłych
oficerów lekarzy. (WK)
10 Polska Zbrojna
bowiązani do co najmniej 12-letniej służ-
by zawodowej, co gwarantowało stałą ob-
sadę i rotację lekarzy w jednostkach.
Likwidując WAM, zakładano, że pod-
chorążych zastąpią kandydaci z cywila
– absolwenci akademii medycznych oraz
Wydziału Wojskowo-Lekarskiego Uni-
wersytetu Medycznego w Łodzi, który
przejął po części tradycje WAM. Leka-
rzy z cywila zgłaszało się jednak – i tak
jest do dziś – niewielu. W tym roku z kil-
kunastu kandydatów zdających egzami-
ny do studium oficerskiego – na 60 miejsc
przyjęto dwóch. A właściwie dwie, bo
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
były to kobiety. Wydaje się, że system
rekrutacji wymagać będzie poważnej ko-
rekty. Dla dwóch osób nie warto robić
kursu oficerskiego!
– Wciąż niemała część studentów goto-
wa jest płacić za kształcenie w akademii
medycznej. Dlatego słuszny wydaje się sys-
tem stypendialny, dający szanse bardziej
inteligentnej młodzieży, która pieniędzy nie
ma – ma nadzieję płk dr n. med. Andrzej
Wiśniewski, szef IWSZ.
Czy armia zdecyduje się rekrutować
kandydatów do służby spośród studen-
tów Wydziału Wojskowo-Lekarskiego
UM. Ustawa z 2002 r. powołująca uczel-
nię stwierdza m.in., iż uniwersytet pro-
wadzi działalność dydaktyczną, także
z uwzględnieniem potrzeb sił zbrojnych,
a minister obrony corocznie określa wiel-
kość potrzeb SZ w zakresie kształcenia
studentów w poszczególnych zawodach
medycznych. Dotąd były to zapisy mar-
twe. Resort nie zgłosił żadnego zapotrze-
bowania na kształcenie przyszłych leka-
rzy wojskowych w UM. – Próbowano,
ale wyniki z egzaminów lekarskich, uzy-
skiwane przez słuchaczy tego wydziału,
były najniższe ze wszystkich akademii
– twierdzi jeden z oficerów dawnego Za-
rządu Wojskowej Służby Zdrowia.
Żołnierze w jednostkach pozyskiwa-
nie cywilów do służby uważają za po-
mysł mało realny. Twierdzą, że lekarz
wojskowy powinien mieć odpowiednie
cechy charakteru, których nie zapewni
dyplom lekarza i trzymiesięczne prze-
szkolenie oficersko-medyczne.
Dlatego MON planuje nowy system
kształcenia lekarzy, dający podobne
efekty jak WAM. Minister Aleksander
Szczygło wyłączył kwestie kształcenia
lekarzy z opracowanego projektu refor-
my szkolnictwa wojskowego, ale z infor-
macji IWSZ wynika, że w najbliższym
czasie także w tej sprawie należy spo-
dziewać się propozycji.
ODZYSKAĆ DLA ARMII SZPITALE
Oficerowie lekarze w szpitalach woj-
skowych „ucywilnili się”. Tylko symbo-
SIŁOM ZBROJNYM BRAKUJE
OK. PIĘCIUSET MEDYKÓW.
W JEDNOSTKACH NIE MA
SPECJALISTÓW W WIELU
NIEZBĘDNYCH DZIEDZINACH.
SZCZEGÓLNIE CHIRURGÓW
I ANESTEZJOLOGÓW
licznie podlegają zwierzchnictwu woj-
ska. Nie są na etatach MON, pensje pła-
ci im NFZ. Mogą dostać podwyżki, ale
tylko zgodnie z przepisami finansowy-
mi MON, gdy są one przeznaczone dla
całej armii. To konsekwencja „wrzuce-
nia” placówek do funduszu. Jesteśmy
chyba jedyną armią, która tak nieroz-
tropnie potraktowała służbę zdrowia.
– Niemal 90 proc. pacjentów szpitali
i przychodni wojskowych to dzisiaj cy-
wile. To, że zajmują się nimi lekarze
w mundurach, ma też zalety – lecząc,
więcej się uczą, częściej też wykonują
zabiegi i operacje – mówi płk Wiśniew-
ski. Niestety, lekarza z wojskowego
szpitala prawie nie sposób wysłać na mi-
sję do Iraku. Szpital ma kontrakt, który
musi zrealizować. Jak nie ma specjali-
sty – bo jest na misji – to trzeba znaleźć
zastępstwo. Po powrocie zaś lekarz mo-
że nie mieć gdzie wrócić do pracy.
W każdym przypadku, wyjeżdżając,
straci więcej, niż zyska. A oficerowie
lekarze, wzorem cywilnych kolegów,
nauczyli się liczyć pieniądze.
Dla „kasy” coraz częściej odchodzą
z wojska. Pogarsza to i tak już trudną
sytuację wojskowej służby zdrowia.
– Obawiam się, że w tym roku może
odejść do cywila nawet 90 proc. ofice-
rów, którym akurat kończy się piętna-
stoletni staż w zawodowej służbie, po-
nr 29/2007

zwalający osiągnąć minimum emery-
talne – martwi się szef IWSZ. Podkre-
śla, że kierownictwo resortu widzi ko-
nieczność reformy szpitali wojskowych
oraz przyporządkowania pracujących
tam lekarzy MON.
BONUSY RATOWNIKÓW
Także lekarze w jednostkach przypo-
minają coraz bardziej cywilnych medy-
ków. Brygada czy pułk to obecnie… pu-
bliczny zakład opieki zdrowotnej. Jeżeli
dowódca nie podpisze umowy z NFZ, nie
nr 29/2007
będzie miał mu kto leczyć podwładnych
w koszarach. Lekarz w jednostce mógł-
by przyjmować także kadrę z rodzinami,
ale nikt mu za nadgodziny nie zapłaci.
Dowódcy narzekają też, że lekarze zaję-
ci robieniem specjalizacji oraz innymi
czynnościami właściwymi ich profesji
potrafią w jednostkach bywać gośćmi.
Lekarze z kolei skarżą się na decyzje
kadrowo-administracyjne zmuszające
ich do pracy bez większej nadziei na
awans. Pracują na stanowiskach kapita-
nów lub majorów za mniejsze pieniądze,
niż mogą zarobić w cywilu. Do tego są
często traktowani jak szefowie służby
– zagrzebani w papierach – i niewłaści-
wie wykorzystywani. Chociażby do tzw.
zabezpieczenia strzelań.
Instruktorzy z Centrum Szkolenia Woj-
skowych Służb Medycznych (CSWSM)
przekonują, że równie dobrze pierwszej
pomocy mógłby udzielić poszkodowane-
mu ratownik. – Czy koniecznie na strzel-
nicę musi jechać oficer? Dermatolog czy
okulista latami nie widzieli, jak się reani-
muje rannego.
W inspektoracie podjęto działania
mające na celu podniesienie rangi tej
specjalności medycznej. M.in. przygo-
towano zmiany etatowe w pododdzia-
łach medycznych jednostek, jak też
w polskich kontyngentach. Rozpatry-
wane jest podniesienie części etatów do
stopnia chorążego, a może nawet wyżej.
Ratownicy szkolić się będą w łódzkim
centrum. – Nie będziemy mieli z tym
żadnych problemów. Czekamy jedynie
na ustalenie szczegółowego zakresu me-
dycznych czynności ratunkowych, któ-
re mogą być podejmowane przez ratow-
ników w wojskowej służbie zdrowia, co
pozwoli na sprawne współdziałanie
z państwowym ratownictwem medycz-
nym – mówi płk lek. Piotr Jamrozik, ko-
mendant centrum.
– Chętnych na tę specjalność medycz-
ną nie brakuje. Ostatnio na 20 miejsc
zgłosiło się 50 osób. W większości po li-
cencjatach, a nawet z ukończonymi stu-
diami magisterskimi, pokrewnymi do
medycznych. Dla ratowników z tytułem
magistra wojsko przewiduje bonus – sta-
nowiska oficerskie w jednostkach – pod-
kreśla wagę specjalności płk dr n. med.
Jarek Ziaja, szef Oddziału Szkolenia
i Doskonalenia Zawodowego IWSZ.
Aby zwiększyć liczbę żołnierzy tej
specjalności, konieczne będzie kadro-
we oraz sprzętowe doinwestowanie
CSWSM. Obecnie nie ma w etacie cen-
trum ani jednej sanitarki. Wielu zagad-
nień można nauczyć ratowników prak-
tycznie, np. na szpitalnych oddziałach
ratunkowych, ale własne sanitarki uła-
twiłyby nauczanie ich działania w ewen-
tualnej walce i na misjach. 
Polska Zbrojna 11
NA CELOWNIKU
Rozmowa z gen. bryg. w st. spocz. prof. dr. hab. inż.
BOGUSŁAWEM SMÓLSKIM, pełnomocnikiem ministra obrony
ds. reformy wyższego szkolnictwa wojskowego,
nowo mianowanym dyrektorem Narodowego Centrum Badań i Rozwoju
Bez
gorsetu
Minister obrony zatwierdził 5 lipca pro-
gram reformy wyższego szkolnictwa
wojskowego. Czy można go uznać za
program autorski, za którego efekty bie-
rze Pan odpowiedzialność?
– Tak ważne przedsięwzięcia muszą
mieć lidera. Jeśli trzeba będzie zmierzyć
się z krytyką, to jestem gotów. A jeśli cho-
dzi o zasługi – nie przypisuję ich wyłącz-
nie sobie. Nie ukrywam własnego wkła-
du w program, ale jego ogólne założenia
zostały zdefiniowane już w pierwszym
dniu urzędowania przez ministra Aleksan-
dra Szczygło, a finalny kształt powstał
przy wydatnej pomocy wielu instytucji re-
sortu, w tym Sztabu Generalnego WP, do-
wództw rodzajów sił zbrojnych, departa-
mentów kadr oraz nauki i szkolnictwa
wojskowego. Był on przedmiotem dwóch
debat w zespole ministra obrony z udzia-
łem dowódców RSZ. Ważna była również
bardzo dobra współpraca z podsekreta-
rzem stanu w MON Jackiem Kotasem,
odpowiedzialnym m.in. za sprawy szkol-
nictwa wojskowego. Najważniejsze atuty
programu są takie: gwarantuje on wyso-
12 Polska Zbrojna
i bojowo
ką jakość kształcenia, niesie w sobie
otwartość systemową dającą możliwość
elastycznego pozyskiwania kadr do woj-
ska oraz jest akceptowany.
Czy po czterech latach dywagacji w re-
sorcie doczekaliśmy się ostatecznego,
stabilnego modelu szkolnictwa?
– Ostatnie lata to czas nowych wyzwań
i ogromnych zmian w armii. Zapewne nie
zdajemy sobie z tego sprawy, ale dzisiej-
sze wojsko w niewielkim stopniu przy-
pomina siły zbrojne sprzed dekady. Nie
możemy zatem mówić o trwałym mode-
lu szkolnictwa. Powinien on mieć trwałe
tylko podstawowe cechy, zaś jego kształt
musi się zmieniać. Wiemy, że szkolnic-
two jest niesłychanie wrażliwe na gwał-
towne zmiany. Dobrej uczelni nie zbudu-
je się w rok. Po dekadzie istnienia uczel-
ni niepublicznych dorobiliśmy się
zaledwie kilku spośród istnieją-
ARTUR GOŁAWSKI
cych trzystu, które korzystając
z intelektualnych zasobów szkół
publicznych, zdołały osiągnąć po-
ziom akademicki. Niech to nauczy
pokory tych, którzy niedawno bie-
gali z szabelką, chcąc ciąć, co się
da i „tworzyć” od nowa.
Które cechy systemu szkolnictwa
wojskowego powinny być nie-
zmiennymi kanonami?
– Reformę należy wprowadzić
tak, by jak najlepiej wykorzystać
wszystko to, co wartościowe i co mo-
że służyć utrzymywaniu wysokiego
poziomu profesjonalnego kształce-
nia żołnierzy. Czas dostarcza nam
ogromnej ilości doświadczeń. Myślę
o misjach i ludziach, którzy brali
w nich udział. Zdobyli oni zupełnie
nowe doświadczenia. Niewybaczal-
ną rzeczą byłoby z nich nie skorzy-
stać. Stąd zamiar, by umieścić w prag-
matyce przebiegu służby zawodowej
przepisy zapewniające, że zarówno
oficerowie, jak i podoficerowie, pojawia-
jąc się w szkolnictwie, nie zostaną ze-
pchnięci na boczny tor kariery, a kaden-
cja dydaktyka czy instruktora będzie sta-
nowiła istotny element rozwoju zawodo-
wego. Zwłaszcza w dokształcaniu pody-
plomowym chcemy wdrożyć mechanizm
przekazywania doświadczeń bojowych.
U nas przepływ personelu między jed-
nostkami a szkołami pozostał – mimo
deklaracji towarzyszących wdrażaniu
pragmatyki w 2004 r. – na poziomie śla-
dowym. Nieliczni dydaktycy wracali po
misjach do szkół, zaś dowódcy – do jed-
nostek. Trudno więc mówić o transferze
doświadczeń.
– Ustawa pragmatyczna jest mocno kry-
tykowana, m.in. za zbyt sztywne reguły, za
podział na rodzaje stanowisk – z czego na
nr 29/2007
szczęście się wycofujemy, a co szkodziło
efektywnemu zarządzaniu kadrami.
Mimo nowelizacji ustawy zachowano
w niej wymóg wykształcenia magister-
skiego dla kandydatów na oficerów. To
jest sprzeczne z deklaracjami, które le-
żały u podstaw reformy.
– Otóż nie. W reformie wracamy do
sprawdzonych rozwiązań umożliwiają-
cych uzyskanie stopnia podporucznika in-
żynierom i licencjatom. Wprowadzenie
przed czterema laty wymogu magisterium
było podyktowane chęcią wzmocnienia
pozycji studium oficerskiego. Chciano
wtedy podkreślić, że MON będzie czer-
pało z „ogromnych” zasobów absolwen-
tów uczelni cywilnych, masowo zgłasza-
jących się do służby wojskowej. W wielu
specjalnościach okazało się to jednak nie-
możliwe. Pomysł ze studium nie tyle się
skompromitował, ile załamał.
Trzeba więc szukać innego rozwią-
zania, które maksymalnie uelastycz-
ni rekrutację kadr.
– Dlatego chcemy, by oficerami mogli
zostawać absolwenci studiów pierwszego
stopnia. Przy nadchodzącym niżu demo-
graficznym, w sytuacji fiaska pomysłu stu-
dium oficerskiego jako podstawowego źró-
dła naboru kandydatów na oficerów, to je-
dyne rozsądne rozwiązanie.
To by znaczyło, że przepis umożli-
wiający promowanie licencjatów na
magistrów znajdzie się w projekcie
nowej ustawy.
– Zespół prawników w MON pracuje nad
uporządkowaniem systemu ustaw resorto-
wych. Tam właśnie znajdą się zapisy no-
wych wymagań w zakresie wykształcenia
oficerów. Zachowujemy prawa nabyte – ci,
którzy obecnie studiują w szkołach wojsko-
wych, skończą je na obowiązujących zasa-
dach. Zgodnie z przyjętą zasadą, drugi sto-
pień wykształcenia żołnierz będzie musiał
osiągnąć przed objęciem stanowiska ofice-
ra starszego. Ostatecznymi decydentami,
czy ma to nastąpić tuż po studiach licen-
cjackich, czy później, będą gestorzy korpu-
sów osobowych. Chcemy, aby program stu-
diów drugiego stopnia zawierał nie tylko
elementy kształcenia akademickiego, ale
i fachowego wojskowego. Zakładamy też
wprowadzenie kursów dla generałów, któ-
re trzeba będzie ukończyć między poszcze-
gólnymi stanowiskami etatowymi przypo-
rządkowanymi stopniom generalskim.
Co się kryje pod pojęciem „związek
uczelni wojskowych”? Ma to być miej-
sce towarzyskich spotkań rektorów czy
wstęp do ściślejszej współpracy w przy-
nr 29/2007
szłości? A może to zwiastun Uniwersy-
tetu Obrony Narodowej?
– Do pomysłu UON nie wracajmy. Za-
miar budowy uniwersytetu z kilkunastoma
kierunkami studiów dla 600 studentów na
roku plus Collegium Medicum sam się
skompromitował.
O związku trzeba mówić na tle całej re-
formy. Uczelni mamy dziś pięć, w tym trzy
rodzajów sił zbrojnych. Proponujemy, by
AMW, WSOSP i WSOWLąd utworzyły
zgodnie z możliwościami, jakie daje „Pra-
wo o szkolnictwie wyższym”, związek
uczelni RSZ mający luźną formę organi-
zacyjną. Jego elementami będą rada ko-
mendantów-rektorów i konwent, do które-
go wejdą m.in. zastępcy dowódców RSZ
ds. szkolenia. Konwent będzie określał mi-
sję uczelni i jej strategię. Wszędzie tam,
gdzie to możliwe i zasadne, związek ma
uczyć współdziałania, „wspólnego języ-
ka”, rozsądnej „jointności”. Nie będzie to
gorset uwierający szkolnictwo. Chcemy
w całym szkolnictwie wojskowym wpro-
wadzić standard kształcenia w części edu-
kacji wojskowej, którą można uznać za
wspólną dla wszystkich RSZ.
Szkolenie unitarne dla wszystkich
podchorążych można robić w jed-
nym miejscu i czasie, skoro dotyczy
to ok. 600 osób na roku.
– Z czasem związek może podlegać
ewolucjom, ale tylko wtedy, gdy będzie
to racjonalne i będzie służyło uzyskaniu
nowej jakości. Nie chcemy narzucać ni-
czego poza tym, że szkoła wrocławska
ma specjalizować się głównie w kształ-
ceniu korpusu ogólnowojskowego na kie-
runku zarządzanie, zaś dęblińska – kształ-
cić pilotów i nawigatorów na kierunku
lotnictwo i kosmonautyka. Obie na stu-
diach pierwszego stopnia.
W tej koncepcji Wojskowa Akademia
Techniczna ma skupiać awangardę ba-
dawczą wojska. Dlaczego?
– Trudno sobie wyobrazić armię bez za-
plecza intelektualnego i naukowo-badaw-
czego oraz ośrodka integrującego to zaple-
cze. Jeśli np. uznajemy, że bardzo ważnym
programem dla armii jest to wszystko, co
dotyczy kompleksowego wyposażenia no-
woczesnego żołnierza (tzw. żołnierz XXI
wieku), to musimy wskazać jedną organi-
zację odpowiedzialną za integrację wszyst-
kich podsystemów na tym żołnierzu. Po-
dobnie z sieciocentrycznością, robotyzacją
pola walki itd. Takich programów, integru-
jących środowiska badawcze w pracach na
rzecz armii, MON powinno wygenerować
pięć–sześć. Wojsku jest też niezbędny ośro-
dek do weryfikacji ofert z zewnątrz. Jeśli
go nie stworzymy, nadal będziemy mieli
kłopoty z „suwerennością” podejmowa-
nych decyzji, nadal będziemy borykać się
z problemami towarzyszącymi wdrażaniu
np. Rosomaka, gdzie każda z uczestniczą-
cych w tym procesie instytucji osobno ba-
da poszczególne właściwości wozu: jedna
strzela, druga ostrzeliwuje, trzecia spraw-
dza, czy działają układy OPBMR – a w koń-
cu rozmywa się odpowiedzialność za ca-
łość. Wykreujmy więc organizację – labo-
ratorium badań poligonowych, mającą me-
tody oraz zdolność, by badać uzbrojenie
i sprzęt wojskowy, tworząc dobre wyma-
gania taktyczno-techniczne.
Proponujemy,
by AMW, WSOSP
i WSOWLąd utworzyły
związek uczelni RSZ
mający luźną formę
organizacyjną
Czy WAT wchłonie wojskowe instytuty
badawczo-rozwojowe?
– Czeka je reorganizacja. Zmienia się
otoczenie – następuje silna integracja in-
stytucji zajmujących się w Polsce badania-
mi. Z 78 instytutów PAN pozostanie kilka-
naście, ale zintegrowanych, większych,
mocniejszych. Jutro będą się przekształcać
cywilne JBR i powstaną silne państwowe
instytuty naukowe. Zatem nie będzie już
miejsca na małe, słabe instytuty. Myślę
o przeorientowaniu wojskowych JBR-ów
ze struktur wyspecjalizowanych branżowo
na zorganizowane zadaniowo, aby skupia-
ły zespoły badawcze wokół wieloletnich,
ambitnych i ważnych projektów, o bardzo
dobrze zdefiniowanych utylitarnych celach,
o jakich przed chwilą wspominałem.
Największe zmiany czekają AON.
– Akademia zostanie przekształcona
w nowoczesny badawczo-edukacyjny
ośrodek akademicki, podległy ministro-
wi obrony, zdolny do prowadzenia dłu-
gofalowych badań w dziedzinie bezpie-
czeństwa oraz bieżących analiz i stu-
diów strategicznych na rzecz urzędów
prezydenta, premiera, ministra obrony,
a także innych organów władzy publicz-
nej. Do realizacji tych zadań będą: Wy-
dział Bezpieczeństwa Narodowego, Wy-
dział Zarządzania i Dowodzenia oraz
Instytut Badań Strategicznych. 
Rozmawiał Artur Goławski
Pełny zapis rozmowy publikujemy na stronie
www.zolnierz-polski.pl
Polska Zbrojna 13
WOJSKO MISJE

Na niedawnym po-
ligonie w Nowej
Dębie, na zaprosze-
nie dowództwa
IX zmiany PKW
Irak, w szkoleniu
żołnierzy wyjeżdża-
jących na misję
wzięli udział
mjr rez. Arkadiusz
Kups oraz instruk-
torzy współpracują-
cy z jego zespołem
Combat 56:
st. sierż. Jacek
Frucz – szkolenio-
wiec policyjny, oraz
Adam Pietrzak
– lekarz specjalista
medycyny ratunko-
wej. Dwudniowym
szkoleniem objęto
przygotowujących
się do irackiej misji
żołnierzy z części
pododdziałów
1 Warszawskiej PIOTR BERNABIUK

Przedłużenie ręki
Dywizji
Zmechanizowanej,
25 Brygady
Kawalerii
Powietrznej
i 21 Brygady
Strzelców
Podhalańskich.

Rozmowa z gen. bryg. IRENEUSZEM BARTNIAKIEM,

zastępcą dowódcy IX zmiany PKW w Iraku,
dowódcą 25 Brygady Kawalerii Powietrznej

Moc chłopa
Co pół roku kolejne jednostki Wojska
Polskiego uczestniczą w stabilizowa-
dziewięciuset

niu sytuacji w Iraku, tymczasem
25 Brygada Kawalerii Powietrznej jest
tam obecna nieustannie.
– Przygotowania do tej misji stały się
w kawalerii standardem, wypracowali-
śmy wzorcowy ich model.
Od czego zaczynacie przygotowanie
kolejnej zmiany?
– Rozpoczęliśmy je, zanim jeszcze
dostałem rozkaz, gdyż wiedziałem, że
najtrudniejsze będzie zebranie ludzi
i sformowanie zespołu. Poprzednia
zmiana wyjeżdżała w styczniu, a ja już
na początku lutego miałem ludzi na
obecną zmianę.
Po co aż taki pośpiech?
– Proces planistyczno-organizacyj-
ny, przeprowadzenia badań, certyfi-
kacji, jest mozolny. Wpływa na to
wiele czynników zupełnie od nas, do-
wódców, niezależnych. Jednym z ta-
kich wąskich gardeł są np. badania le-
karskie. Na wyniki czekamy tygodnia-
mi, nie wiedząc, czy żołnierz jest zdol-
ny do służby w misji.
A jak jest zdolny?
– Pierwsze trzy–cztery miesiące po-
święcamy na tak zwaną żołnierkę, na
przygotowanie indywidualne, wyszkole-
nie strzelca aż „do bólu”, żeby umiał po-
sługiwać się każdym z pięciu typów bro-
ni w drużynie.
Co się dzieje, gdy żołnierze już wszyst-
ko potrafią?
– W drugim miesiącu następuje zgry-
wanie w plutonach, w trzecim – treningi
kompanią, czwarty wypada w czerwcu...
W końcówce maja zamknąłem cykl, scer-
tyfikowałem swoją samodzielną grupę
powietrzno-szturmową i 18 czerwca
przekazałem ją gen. bryg. Tadeuszowi
Bukowi, dowódcy dywizji. Teraz, pod-
czas ćwiczeń „Eufrat”, pomyślnie prze-
szliśmy ostateczny sprawdzian.

14 Polska Zbrojna nr 29/2007

Żołnierze zostali wyposażeni
na wyjazd do Iraku w broń
krótką. Dla niektórych
pistolet był nowością.
Dopóki nie nauczą się
wyjmować go z odpowiednio
umieszczonej kabury,
odbezpieczać
i przeładowywać,
a następnie skutecznie
strzelać, dopóty nie zostanie
on ich sprzymierzeńcem.
Tymczasem może stać się
bronią ostatniej szansy.
Z
Zdaniem instruktorów, przydzielenie
żołnierzom wyjeżdżającym do Iraku bro-
ni krótkiej wywołało przeróżne kontro-
wersje i niepotrzebne dyskusje. Tak mó-
wi o tym mjr rez. Arkadiusz Kups: – Naj-
ważniejsze jest to, żeby P-83 sam wpa-
dał w rękę, układał się tak, jakby był jej
przedłużeniem. Żołnierz powinien z bro-
nią jeść, spać, biegać, aż dojdzie do tego
Jedziecie na bardzo niebez-
ABIUK (2)
pieczną wyprawę.
– To nie jest misja pokojowa,
PIOTR BERN
jak się jeszcze czasem słyszy.
Zmagamy się tam z przeciwni-
kiem, którego nie widzimy, któ-
ry może pojawić się w bazie lub
w mieście, ubrany i wyglądający
jak każdy inny człowiek. Może
będzie sprzedawał pomarańcze na
rynku? To on ostrzeliwuje bazę,
dyktuje warunki. Narzuca nam
swoją taktykę. Przykładem są mi-
ny pułapki. Mało tego, przechodzi
do tradycyjnego sposobu odpalania
ładunków poprzez kabel. Jest to naj-
bardziej niebezpieczna technika
działania. A nas widać, bo jesteśmy
w mundurach, w oznakowanych po-
jazdach. W dzień i w nocy można śle-
dzić każdy nasz krok. To jest w pew-
nym sensie nasza słabość.
W jakich sytuacjach żołnierze są naj-
bardziej narażeni na ataki?
– Podczas patroli i konwojów oraz
wówczas, gdy pocisk spadnie wprost
pod nogi, w bazie. Każde wyjście na
zewnątrz jest zadaniem bojowym
i wtedy zawsze jest niebezpiecznie.
Sztuką w tej misji jest umiejętność
nr 29/2007
etapu, że nie będzie mu w niczym prze-
szkadzała. A jak zacznie się coś dziać,
to ręka odruchowo trafi na kolbę.
Broń krótka przeznaczona jest do uży-
cia w sytuacjach krytycznych, awaryj-
nych i z pewnością na bliskich odległo-
ściach – od dziesięciu metrów do zera.
Ponieważ na wszystko będzie bardzo ma-
ło czasu, to na myślenie może go zupeł-
nie zabraknąć. Pojawi się też największy
stres, bo z bliska zobaczymy przeciwni-
ka, jego rysy, oczy, minę... W każdej
chwili może też dojść do kontaktu bez-
pośredniego, do walki wręcz. Stąd ko-
nieczność wypracowania odruchów.
Zza węgła
Kolejnym przykładem jest strzelanie
z ukrycia, zza opancerzonego pojazdu.
Jak można zajmować pozycję strzelecką,
nie wykorzystując go jako osłony? W za-
sadzie każdy to rozumie, tylko nie zawsze
stosuje, a siedząc blisko pancerza, nara-
ża się na rykoszety. Żołnierze ćwiczyli
wykorzystywanie pancerza jako osłony
i nagle klękali, jakby nie wiedzieli, że
między kołami jest prześwit. Stojąc, do-
staną w najgorszym wypadku w nogi,
klęcząc, narażają inne partie ciała.
Ci wojskowi, którzy byli w Iraku
lub Afganistanie, interesowali się 
wyjścia z krytycznej sytuacji, zapano-
wanie nad wydarzeniami, gdy wóz
płonie, gdy dowódca ma rannych czy
zabitych. Jedynie zimna krew pozwo-
li zadbać o żywych, wyprowadzić ich
spod ognia, wezwać wsparcie. Będę
robił wszystko, aby żołnierze w zespo-
łach bojowych mieli jak największy
komfort psychiczny, świadomość, że
gdzieś tam nad nimi wiszą śmigłow-
ce, i jak będzie trzeba, natychmiast
przybędą z pomocą.
A co będziecie robić teraz, po ćwicze-
niach „Eufrat”?
– Część żołnierzy wylatuje już 7 lip-
ca, część będzie miała prawie miesiąc,
by wypocząć z rodzinami. Zadecydowa-
łem, że w tej końcówce robimy sobie wol-
ne, i generał Buk, dowódca dywizji, to
zaakceptował. Dwie doby przed wylo-
tem zbieramy się w Krakowie. Z jedne-
go miejsca, z bazy lotniczej, zabieramy
wszystko, ładujemy bagaże, i w drogę.
Czujecie się dobrze przygotowani?
– Należałoby oddzielić problem wy-
posażenia i sprzętu od przygotowania
żołnierzy do realizacji zadań. Na temat
wyposażenia, jako zastępca dowódcy dy-
wizji i dowódca 25 BKPow, nie chciał-
EKSPERT
St. sierż.
Jacek Frucz,
szkoleniowiec policji
i instruktor Combat 56:
– Żołnierze podczas misji będą wyko-
nywali zadania zbliżone do policyjnych.
Zatrzymanie cywila do kontroli i prze-
szukanie go wcale nie jest proste.
Szczególnie gdy odbywa się wśród lu-
dzi, gdy reakcja świadków zdarzenia
jest nieprzewidywalna. Nie wolno wów-
czas rzucić gościa na ziemię i „opra-
wiać” go sposobami stosowanymi
w systemie Combat 56. Paradoks po-
lega na tym, że najbezpieczniej dla
obu stron jest wówczas, gdy stosujemy
techniki szokujące, gdy oddziałujemy
krzykiem i bólem. Nasz podopieczny
przeżyje wprawdzie szok, ale wkrótce
ból minie, tętno się uspokoi i pozosta-
nie co najwyżej nieprzyjemne wspo-
mnienie. Unikniemy w ten sposób nie-
bezpiecznej dla życia i zdrowia kon-
frontacji, mogącej zakończyć się trwa-
łymi uszkodzeniami ciała, czasem rów-
nież użyciem broni ze wszystkimi tego
konsekwencjami.
bym za bardzo dyskutować. Wiele zmie-
niło się od czasów drugiej zmiany, ale
ciągle trwa walka o lepszy sprzęt. A żoł-
nierzy trzeba dobrze wyposażyć, bo bie-
rzemy ich zdrowie i życie na sumienie.
Co w przygotowaniach do IX zmiany
było nowością?
– Rewolucja w strukturze organiza-
cyjnej. Rozwinąłem mocno elementy
ugrupowania bojowego, które są pod-
stawowym narzędziem działania. Wy-
ciąłem ze struktury nadmiernie rozbu-
dowany batalion dowodzenia, zastępu-
jąc go znacznie skromniejszą komen-
dą bazy. I z tych dziewięciuset żołnie-
rzy udało nam się sformować aż osiem-
naście elementów ugrupowania bojo-
wego, czyli dwudziestoosobowych plu-
tonów. Mamy więc czternaście pluto-
nów lądowych, szturmowych, grupy
specjalne i artyleryjsko-przeciwlotni-
czą grupę wsparcia ogniowego, ponad-
to mieszaną eskadrę śmigłowców. I te
zasoby podzieliłem na dwie grupy, na
lądową i samodzielną grupę powietrz-
no-szturmową. Dysponujemy potęż-
nym narzędziem do działania, które za-
mierzamy wykorzystać w sposób, któ-
rego z oczywistych przyczyn dzisiaj
jeszcze nie zdradzę. 
Polska Zbrojna 15
WOJSKO MISJE
wszystkim, co zapewnia bezpieczeń-
stwo. Dla nich bubel stanowi zagro-
żenie – przykładem VIST w warun-
kach pustynnych, pas z napisem WP,
buty dla wyjeżdżających do Afgani-
stanu, kabury, ładownice... Często
żołnierze kupują sobie to, co zwięk-
sza ich ochronę, i jeszcze walczą
z niektórymi przełożonymi, oczeku-
jącymi jednolitości.  ną i powtarzalnością. Trzeba
EKSPERT
Mjr rez.
Arkadiusz Kups:
– Czego możemy w ciągu dwóch dni na-
uczyć żołnierza? Głównie panowania
nad sytuacją. Na przykład podejścia do
obcego człowieka, przedstawiciela innej
kultury, religii – o nieznanych zamiarach
– ze świadomością, że odgrywamy ten
spektakl przed publicznością, która nie
będzie biła braw, jeśli popełnimy błąd.
Pierwszym pozytywnym sygnałem jest
Kpt. Sławomir Chrobak, dowódca 1 szwadronu 7 Batalionu
Kawalerii Powietrznej, był w Iraku dwukrotnie, w I i IV zmianie:
– Dowodzę bodajże najstar-
szym pododdziałem złożonym
z szeregowych zawodowych.
Ludźmi, którzy chcą robić to,
co robią, mają zapał, są zdy-
scyplinowani i bardzo wyma-
gający względem siebie. Nie
można ich jedynie nudzić ruty-
dać im emocje i perspektywę
czegoś konkretnego. I należy
korzystać z ich praktyki, z te-
go, co mówią na temat broni,
wyposażenia. To my mamy
najlepszą wiedzę o tym, bo to
my wyjeżdżamy potem za bra-
mę bazy. Nie wszystkie amery-
kańskie wzorce chciałbym
żywcem przenosić do nas, ale
z pewnością tak zwane efemki
(field manual), podręczniki,
w których wszystkie procedu-
ry rozbite są na czynniki pierw-
sze i nieustannie uaktualnia-
ne. Jedna z nich, dotycząca
działania w górach, funkcjono-
wała do 2003 r. Odkąd
Amerykanie zaczęli ponosić
straty w Afganistanie, kiedy
każdej operacji, ktoś to zbiera,
opracowuje, szuka przyczyn,
wyciąga wnioski i przelewa na
papier, który dociera do do-
wódców niższego szczebla.
U nas natomiast jest takie bro-
dzenie – jeden robi to tak, bo
mu się wydaje, że dobrze, dru-
gi według „Rangersa”, trzeci
dopadnie jakąś „efemkę”,
a czwarty chciałby robić we-
dług „efemki”, ale nie zna an-
gielskiego. I jak się zbierzemy
do kupy, to wszystko jest bar-
dzo chaotyczne. A przecież
większość zadań misyjnych
jest taka sama dla kawalerii,
dla batalionów z „szóstej”, dla
Świętoszowa czy Szczecina...
Dla chłopaków, którzy są za-
wodowcami, to, że noszą inne-
go koloru berety, nie ma
żadnego znaczenia. Na czym
się więc opieramy? Na do-
świadczeniu ludzi, którzy już
tam byli. Pozostali dopiero wy-
dorośleją, złapią właściwe po-
dejście do spraw, na miejscu.
Efekty już widać. Ktoś nas
wreszcie wysłuchał, że etat
drużyny w kompanii nie może
być ośmioosobowy. Mam więc
w plutonie cztery drużyny po
pięć osób wraz z dowódcą plu-
tonu. Po pięciu ludzi na pojazd.
Etaty zostały utworzone pod
zadanie, co ułatwia wyjazd
uformowanym pododdziałem
bez zbędnego zamieszania.

nasza pewność siebie, jednak pozbawio-
na agresji, arogancji. Jeśli sprawy zajdą
dalej, niż przypuszczaliśmy, musimy
wkraczać bardziej zdecydowanie.
PIOTR BERNABIUK
dostrzegli, że przeciwnik się
od nich uczy, natychmiast uak-
tualnili treść dokumentu.
Walczący opisują zdarzenia po

Czy nadal jedni żołnierze będą wyko-
nywali ryzykowne zadania, a drudzy
gnili w bazie?
– W moim pierwszym wniosku po ma-
jowym rekonesansie w Iraku stwierdziłem,
że konieczne jest rotowanie ludzi. Jeśli żoł-
nierz pojeździ tydzień na patrole, a potem
będzie stał na wieży, obserwując odpo-
wiedni sektor, to się nie zanudzi. Ochrania-
jący bazę również będą brali udział w ak-
cjach bojowych. Dotąd, gdy jedni pół roku
siedzieli w bazie, drudzy w terenie, ci
pierwsi byli zestresowani, drudzy zamę-
czeni, a wszyscy razem mieli dość.
Wszyscy więc ruszą do boju?
– Do najtrudniejszych operacji będę
starannie dobierał ludzi, bo nie może
być żadnej przypadkowości, bezsen-
sownego ryzyka.
Jakiego efektu Pan Generał oczekuje?
– Bazy nie można ochraniać, zamyka-
jąc się w murach. Nie można przez pół
roku skulić się i siedzieć na „przetrwa-
niu”. Trzeba zwiększyć aktywność, pro-
wadzić działania na pierścieniu zewnętrz-
nym, pięć, do dziesięciu kilometrów wo-
kół bazy. A to jest praktycznie cały rejon
Diwanii. Zakładam, iż uda nam się od-
wrócić sytuację, że to nie terroryści bę-
dą nas nękali, ale my będziemy ich ści-
gać. Na to musi się oczywiście nałożyć
dobra współpraca z gubernatorem pro-
wincji i z 8 Dywizją Armii Irackiej. Mu-
simy też mieć na to mandat, który otrzy-
mamy w rozkazie operacyjnym.
Co będzie siłą zmiany?
– Nie chcę poróżnić żołnierzy z 1 WDZ
i 25 BKPow, bo stanowią jedną siłę i bę-
dą wykonywać wspólnie zadania. Cieszę
się jednak, że będziemy mieli w składzie
pododdział kawalerii kpt. Sławomira Chro-
baka, wytrawnych zawodowców, z dużym
doświadczeniem bojowym. Wcześniej by-
li planowani do Afganistanu, przeszli więc
szkolenie daleko wychodzące poza pro-
gram. Nie ograniczaliśmy się w szkoleniu
do dokumentów instrukcyjnych, często
nienadążających za tym, co my już robi-
my. A robimy wiele rzeczy wynikających
z doświadczeń, które do oficjalnego obie-
gu wejdą dopiero za kilka lat.
Kawalerzystów widziano nawet
w Tatrach.
– Mieli tam zupełnie niekonwencjo-
nalne szkolenie prowadzone przez in-
struktorów z Tatrzańskiego Ochotni-
czego Pogotowia Ratunkowego, mię-
dzy innymi mjr. rez. Andrzeja Blachę.
A to są mistrzowie w stosowaniu tech-
nik linowych łączonych z działaniem
ze śmigłowca, znakomici specjaliści od
sztuki przetrwania w skrajnych, gór-
skich warunkach. Cieszy mnie, że ra-
townicy wysoko oceniali umiejętności
naszych chłopaków.
A w Łodzi...?
– Aby poczuli się pewniej, w Łodzi,
opierając się na systemie Krav Maga,
szkolili się w walce, w kontakcie bezpo-
średnim. To bardzo dobre szkolenie na
tak zwaną czarną godzinę, gdy już
wszystkiego zabraknie.
Jakie uczucia towarzyszą generałowi
kawalerzyście tuż przed opuszczeniem
kraju?
– Z jednej strony jest to dla mnie ja-
kieś wyróżnienie, żołnierskie spełnie-
nie się i wewnętrzna misja. Z drugiej,
jak każdy normalny człowiek, boję się.
O siebie i o swoich żołnierzy. Nie ukry-
wam też radości, że lecę na czele trzech
setek swoich ludzi. To ważne, że ci,
którzy rzeczywiście będą „zamiatać”
w prowincji, mają swego dowódcę
z kraju. I czuję moc całego zespołu,
tych dziewięciuset chłopa. 
Rozmawiał Piotr Bernabiuk

16 Polska Zbrojna nr 29/2007

 SAMOLOTY VIP WOJSKO
O wymianie
rządowych
Tu-154M mało kto
dziś myśli.

KTO
TO
PIOTR PRYMLEWICZ/BELLONA

da im skrzydła
Specpułk z warszawskiego Okęcia to jednostka
doborowa. Jego piloci spędzili za sterami
wojskowych samolotów pasażerskich setki,
a nawet tysiące godzin. Oblecieli niemal
cały świat. Wozili ministrów, premierów,
prezydentów. A teraz powoli mogą zwijać interes.

J
NORBERT BĄCZYK
ak-40 o numerze „048” należący
do 36 Specjalnego Pułku Lotni-
ctwa Transportowego 26 czerw-
ca, mimo trudnych warunków po-
godowych, sprawnie wykonał ko-
lejny lot, przewożąc ważne oso-
bistości z Okęcia na lotnisko Krzesiny. To
było jedno z ostatnich zadań tej 27-letniej
maszyny przed planowanym remontem.
Dołączy ona bowiem wkrótce do pozosta-
łych trzech polskich Jaków („047”, „044”
i „045”), które od wiosny przechodzą tzw.
płytki remont i modernizację w Mińsku na
Białorusi. W ten sposób w lipcu na krótko
Siły Powietrzne nie będą miały żadnego
samolotu Jak-40. Na szczęście remonty po-
trwają tylko kilka miesięcy i teoretycznie
już na początku sierpnia powinniśmy mieć
znów dwa, a we wrześniu cztery sprawne
samoloty tego typu.
Tymczasem, jak twierdzą niektórzy piloci
ze specpułku, „VIP-y straciły zaufanie do

nr 29/2007 Polska Zbrojna 17

WOJSKO SAMOLOTY VIP
tego samolotu i nie chcą nim latać”. Na-
stępców popularnych „jaczków” natomiast
nie widać. Podobnie jak śmigłowców dla
VIP-ów.
Czy leci z nami szyba?
„Analizując stan samolotów i śmigłow-
ców rządowych, trzeba jasno powiedzieć,
że nie możemy realizować zadań związa-
nych z transportem najważniejszych osób
w państwie. Utrudnia im to wykonywanie
konstytucyjnych obowiązków i zagraża ich
bezpieczeństwu w czasie lotów. Może do-
prowadzić do utraty prestiżu i spadku za-
ufania do rządu RP. Tymi maszynami prze-
wożeni są także goście naszego prezyden-
ta i rządu”. To bynajmniej nie głos jakiegoś
analityka-malkontenta, ale opinia ministra
obrony narodowej Aleksandra Szczygło.
Minister opisał w ten sposób możliwości
36 specpułku na spotkaniu Rady Ministrów.
Przedstawiciele rządu chcieli się dowie-
dzieć, jak wygląda sytuacja w tej jednostce
oraz jak MON zamierza rozwiązać istnie-
jący kryzys. Jeśli chodzi o sprzęt, krzepią-
cych informacji za wiele być nie mogło.
Bell 412
Mi-8
M28-Bryza
18 Polska Zbrojna
Teoretycznie specpułk ma dziewięć sa-
molotów i dziesięć śmigłowców – z róż-
nych przyczyn w większości są one coraz
mniej pewne. I nie chodzi tu tylko o wiek.
Nawet stosunkowo młode samoloty M-28
po ostatnich problemach z silnikami trzeba
było czasowo uziemić, i choć formalnie
przywrócono je do lotów, ich użycie wciąż
stoi pod znakiem zapytania. Podobnie rzecz
ma się ze śmigłowcami W-3 Sokół. Nieste-
ty, w ich przypadku kontrowersje budzą
kwestie serwisu – jego jakości, dopełnienia
procedur czy czasu wykonywanych prac
okresowych. Mamy tu do czynienia z czę-
sto sygnalizowanym problemem braku
płynnej i wzajemnie satysfakcjonującej
współpracy na linii wojsko–przemysł zbro-
jeniowy. Przykładowo w W-3 o numerze
„504” zareklamowano szyby po dość krót-
kim okresie eksploatacji śmigłowca.
Piloci z „trzydziestego szóstego” nie ma-
ją najlepszej opinii o współpracy z PZL
„Świdnik”, dostaje się też WZL nr 3 czy
Mielcowi. Jednakże to właśnie dwa Soko-
ły „salonki” wzmocnią w najbliższym cza-
sie Spec-Pułk. To maszyny pierwotnie
Jak-40
Łącznie
od początku 2006 r.
w pułku odnotowano
255 usterek i awarii.
Tu-154M miały ich 49,
Jak-40 – 67,
M-28 – 34, Mi-8 – 66,
W-3 – 35, zaś samotny
Bell 412 zaliczył
ich pięć
przeznaczone do Iraku. Również samolo-
ty Tu-154M miewają swoje kaprysy. Już
kilkakrotnie ich pasażerowie musieli znaj-
dować sobie inny środek transportu. Co cie-
kawe, w Tu-154 również wystąpił „szkla-
ny problem”. Kilka miesięcy temu w jed-
nym z dwóch latających w specpułku sa-
molotów pękła zewnętrzna warstwa przed-
niej szyby. Łącznie od początku 2006 r.
w pułku odnotowano 255 usterek i awarii.
Tu-154M miały ich 49, Jak-40 – 67, M-28
– 34, Mi-8 – 66, W-3 – 35, zaś samotny
Bell 412 zaliczył ich pięć. W najbliższych
miesiącach liczba potencjalnych awarii ra-
dykalnie się obniży. Powód jest dość pro-
zaiczny – z eksploatacji wycofano okreso-
wo Jak-40, zaś trzem śmigłowcom Mi-8
zostało po kilkanaście godzin resursu
i wkrótce też przestaną latać.
Największy wróg
Skąd ten sprzętowy marazm, mimo że
o wymianie sprzętu mówi się od lat? Na
nieszczęście największym wrogiem puł-
ku wożącego ważne osobistości są…
ważne osobistości. Do 36 splt przylgnę-
Do 36 splt przylgnęła
opinia, iż „wozi
polityków w luksusie
za nasze pieniądze”.
Opinia nieprawdziwa,
gdyż nawet
na pokładzie
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (4)
prezydenckiego
Tupolewa
specjalnych
luksusów nie ma
nr 29/2007
ła opinia, iż „wozi polityków w luksusie
za nasze pieniądze”. Opinia nieprawdzi-
wa, gdyż nawet na pokładzie prezyden-
ckiego Tupolewa specjalnych luksusów
nie ma.
Takie głosy sprawiły jednak, iż kolejne
ekipy rządzące zabierały się do pozyska-
nia nowych samolotów dla VIP-ów z po-
czuciem winy, iż kupują dla rządu „bar-
dzo drogie zabawki”, gdy tymczasem
pieniądze przydałyby się na inne, waż-
niejsze cele. W rzeczywistości jednak sa-
moloty i śmigłowce są bardzo potrzebne
zarówno przedstawicielom władz, jak
i całemu Wojsku Polskiemu. Przecież
dzisiaj, w czasach wzmożonej komuni-
kacji lotniczej oraz stale rosnących po-
trzeb transportowych, to właśnie statki po-
wietrzne 13 elt i 36 splt są najintensyw-
niej wykorzystywane. Jeśli zatem na ja-
kimś ważnym spotkaniu międzypaństwo-
wym zabraknie przedstawicieli Polski, bo
w drodze do celu odmówi posłuszeństwa
zdezelowany samolot, nie tylko politycy
odczują dyskomfort – będzie to miało tak-
że wpływ na utratę prestiżu Polski.
Tu-154M „101”
Tu-154M „102”
strzeżeniami odnośnie do prawidłowości
postępowania w procedurze przetargowej.
Jak czytamy w oficjalnych dokumentach
MON, „najważniejsze zarzuty dotyczy-
ły braku oświadczeń ekspertów, że w cza-
sie pracy przy przetargu nie zachodzi
u nich konflikt interesów. Brakowało
ewidencjonowania znaczącej części do-
kumentacji przetargowej czy protokołów
z posiedzeń komisji przetargowej. Poja-
wiły się rozbieżności pomiędzy wstęp-
nymi założeniami taktyczno-techniczny-
mi a warunkami przetargu” (mogło to
doprowadzić do uzasadnionych prote-
stów jego uczestników i w konsekwencji
zablokowania procedur). Faktem jest, iż
od początku przetarg ten był mocno kry-
tykowany przez część ekspertów za, ich
zdaniem, ewidentne ustawienie go pod
firmę Embraer.
Wybrać z głową
Obecnie w Ministerstwie Obrony trwa-
ją prace nad jak najszybszym sposobem
pozyskania nowych samolotów mających
zastąpić Jak-40. Minister Aleksander
29.06.1990 r.
20.12.1990 r.
ZAPAS KALENDARZOWEGO RESURSU
przepisami; niezależnie od tego w WZL
nr 3 mają być wyremontowane także czte-
ry silniki AI-25 do Jaków. Jednak to i tak
nie rozwiąże problemu, bowiem mimo
przedłużonego resursu, według dostęp-
nych danych nawet o kolejne pięć lat, oraz
statusu VIP, awaryjność tych prawie
30-letnich samolotów będzie zapewne na-
dal wysoka, a ryzyko ich eksploatacji dość
poważne. Dlatego w tej chwili nie sposób
odpowiedzieć na pytanie, czy polskie Jak-
40 będą jeszcze kiedykolwiek wozić naj-
ważniejsze osoby w państwie. Być może
w najbliższej przyszłości zastąpią je inne
samoloty z leasingu. Trzeba jednak cze-
kać na konkretne decyzje.
Trochę podobnie sprawa ma się ze śmi-
głowcami z Okęcia. Helikoptery Mi-8, mi-
mo leciwego wieku (są starsze nawet od
Jaków!), można także doposażyć czy
przedłużać im resurs. Zajmują się tym
Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 w Ło-
dzi, w których już dziś stoi w oczekiwa-
niu na remont połowa Mili specpułku
(maszyny o numerach „630”, „634”
i „636”). Najpewniej niedługo trafi tam
29.04.2009 r. –
20.04.2010 r. –

Jak-40 „044” 29.04.1979 r. 29.04.2007 r. w remoncie od kwietnia do lipca

Jak-40 „045” 29.04.1979 r. 29.04.2007 r. w remoncie od kwietnia do lipca
INFORMACJE DODATKOWE
Jak-40 „047” 05.06.1980 r. 05.06.2007 r. w remoncie od maja do sierpnia
Jak-40 „048” 10.07.1980 r. 10.07.2007 r. w remoncie od lipca do września
DATA PRODUKCJI

M-28 „0205” 15.04.2002 r. wg stanu technicznego w czerwcu niesprawny

M-28 „0206” 14.05.2002 r. wg stanu technicznego w czerwcu niesprawny
SAMOLOT
Sprzęt 36 Specjalnego

M-28 „0207” 19.05.2003 r. wg stanu technicznego w czerwcu niesprawny

Mi-8 „620”
Pułku Lotnictwa

– – nie uwzględniono
Transportowego

Mi-8 „630” 31.05.1977 r. 12.10.2008 r. usprawnienie w WZL nr 1

Mi-8 „631” 01.07.1977 r. 07.01.2009 r. resurs godzinowy na wyczerpaniu
Mi-8 „633” 23.09.1977 r. 15.12.2008 r. resurs godzinowy na wyczerpaniu
Mi-8 „634” 09.09.1977 r. 13.10.2006 r. oczekuje na remont w WZL nr 1
Mi-8 „636” 14.07.1977 r. 05.10.2005 r. oczekuje na remont w WZL nr 1
Mi-8 „660” 31.03.1983 r. 17.19.2007 r. resurs godzinowy na wyczerpaniu
W-3 „504” 23.05.1993 r. 01.09.2007 r. prace w WZL nr 3
W-3 „618” – – modernizacja w PZL Świdnik
W-3 „619” – – prace okresowe w WZL nr 3
Bell 412 „02” 01.05.1991 r. wg stanu technicznego –

Problem z maszynami przeznaczonymi
dla VIP-ów jest związany z dość dużą dy-
namiką sceny politycznej oraz nieprofesjo-
nalnym systemem zakupów wyposażenia
wojskowego, mogącym rodzić podejrzenia
o korupcję i nieuczciwy lobbing. W pierw-
szym przypadku wystarczy stwierdzić, iż
częste zmiany rządów czy nawet samych
tylko ministrów z oczywistych przyczyn
nie sprzyjały procesom decyzyjnym. Bar-
dziej irytująca jest natomiast sprawa dru-
ga, gdyż w Polsce przetargi na samoloty
czy śmigłowce dla VIP-ów prześladuje
wręcz jakieś fatum. Także ostatni, firmo-
wany przez Agencję Mienia Wojskowego,
zakończył się dość raptownie miesiąc te-
mu. Jego odwołanie było spowodowane za-
Szczygło powołał w trybie pilnym podse-
kretarza stanu w MON, Jacka Kotasa, na
stanowisko pełnomocnika MON ds. lea-
singu i zakupu samolotów VIP. – Z powo-
du wieloletnich opóźnień bardzo ważny
jest czas dostarczenia nowych maszyn.
Dostałem zielone światło, aby przygoto-
wać rozwiązanie, które będzie zgodne
z prawem i jak najszybciej doprowadzi do
pozyskania nowych maszyn – mówił na
posiedzeniu Rady Ministrów w połowie
czerwca szef MON. Powód do pośpiechu
jest, chociaż jesienią 36 splt będzie znów
miał cztery Jak-40, po remoncie na Bia-
łorusi; samoloty zostaną wyposażone
m.in. w nowe radary pogodowe i awioni-
kę zgodną z obecnie obowiązującymi
reszta tych śmigłowców. WZL nr 1 mo-
gą zatem przedłużyć żywot wiekowych
wiropłatów, ale nie będzie to proces szyb-
ki, mają bowiem dużo pracy przy innych
maszynach. I tak jak w przypadku Jaków,
remonty śmigłowców mają charakter wy-
łącznie doraźny. Następcy Mi-8 ze spec-
pułku pojawią się jednak dopiero po roz-
strzygnięciu wielkiego przetargu na śmi-
głowce. Warto też już dziś pomyśleć
o następcach Tu-154M. Najważniejsze
jednak, aby wszystkie przedsięwzięcia
były realizowane z głową, uwzględniały
potrzeby, oczekiwania i doświadczenia
użytkowników, a proces decyzyjny był
w pełni klarowny. Niby truizm, ale jak do
tej pory – jakby nieoczywisty. 

nr 29/2007 Polska Zbrojna 19

AAAAAAA POLSKI
WOJSKO AAAAAAAA
TRADOC
ARTUR GOŁAWSKI

Niepozorne przeformowanie kwatery 2 Korpusu Zmechanizowanego

może mieć poważne konsekwencje dla sprawności Wojsk Lądowych.
Pod warunkiem, że decydenci odważą się dać żołnierzom prawo mówienia
o błędach służbowych bez oglądania się na kwestie personalne.
I że to prawo będzie egzekwowane.

ŹRÓDŁO
EKSPERT
Gen. bryg. Marek
Ojrzanowski,
dyrektor

wojskowego
Departamentu
Transformacji MON:
– Im szybciej powstanie Centrum
Doktryn i Szkolenia, tym lepiej. DT po-
stuluje, by było instytucją o połączo-
nym charakterze. Proponujemy nazwę
Połączone Centrum Doktryn
i Szkolenia. Powinno ono objąć obsza-
rem odpowiedzialności całość sił zbroj-
nych, szczególnie w wymiarze opraco-
wywania doktryn, regulaminów i pro-
cedur użycia wojsk w różnych środowi-
skach. Powinno wprowadzać nowator-
skie rozwiązania w tym zakresie, brać
czynny udział w międzynarodowych
eksperymentach związanych z kom-
pleksowym planowaniem i realizacją
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI

działań militarnych, zajmować się

opracowaniem scenariuszy i udziałem
w ćwiczeniach, głównie na poziomie
sił zbrojnych (operacji połączonych).
Musi też zająć się instytucjonalnie zbie-
raniem wniosków i doświadczeń z reali-
zowanych przez nasze wojska operacji
(misji) oraz z ćwiczeń krajowych
i zagranicznych.
PCDiS powinno mieć Ośrodek Badań
i Eksperymentów, gdzie można by roz-
grywać wirtualnie wszelkie nowatorskie
propozycje, dokonywać symulacji,
wspomagać ćwiczenia i działania prak-
tyczne. Niezbędne jest tu zapewnienie
współpracy z istniejącymi w NATO i na
świecie podobnymi ośrodkami (w tym
w AON i JFTC).
Postulujemy, aby centrum powstało tak
szybko, jak to możliwe, także dlatego,
że system zbierania doświadczeń już
powstał; zajmuje się tym Zarząd
Szkolenia SGWP. My proponujemy,
by PCDiS podlegało właśnie P-7
i było jego organem wykonawczym.
Gdy centrum powstanie, DT zapropo-
nuje mu daleko idącą współpracę,
polegającą na spotkaniach i konfe-
rencjach roboczych, których celem
będzie wymiana informacji, idei
i koncepcji oraz ich testowanie meto-
dą symulacji.
CDiS powinno zająć się koordynacją działalności i rozwoju ośrodków szkolenia poligonowego
Wojsk Lądowych.
Centrala MON ustala polityczne kierun-
ki rozwoju sił zbrojnych. Sztab Generalny
planuje i koordynuje realizację programów
rozwojowych. Dowództwo Operacyjne
kieruje kontyngentami za granicą oraz szy-
kuje się do operacji kryzysowej na terenie
ojczyzny. Inspektorat Wsparcia dba o logi-
stykę. Inspektorat Wojskowej Służby Zdro-
wia zmaga się z problemami opieki me-
dycznej. Rodzaje sił zbrojnych przygoto-
wują jednostki do akcji. Szkoły wojskowe
kształcą kolejne zastępy żołnierzy. Wśród
centralnych instytucji brakuje tej, która de-
finiowałaby jednocześnie nowe koncepcje
prowadzenia działań militarnych, ustalała
adekwatne do aktualnych wyzwań sposo-
by szkolenia indywidualnego oraz zbioro-
wego kadry dowódczej i instruktorskiej al-
bo definiowała wymogi odnośnie do po-
trzebnych wojsku technologii i broni.
Takiej placówki nie mamy, ale „wakat”
nie potrwa już długo. Utworzenie trustu
najlepszych militarnych mózgów, pod na-
zwą Centrum Doktryn i Szkolenia, zapro-
ponowali w ubiegłym roku autorzy Strate-
gicznego Przeglądu Obronnego. Choć po-
mysł ma dłuższą historię. Był postulowa-
ny przez sztabowców z Rakowieckiej i Cy-
tadeli już w 1999 r.
Pole do popisu
Ośrodek fermentu intelektualnego w na-
szym wojsku działałby na ideowej licencji
US Army Training and Doctrine Command
(TRADOC), sformowanego przez Penta-
gon w 1973 r. po klęsce w Wietnamie. Mieś-
ciłby się w Krakowie. Zagospodarowałby
na starcie spadek ludzki i nieruchomościo-
wy po kwaterze 2 Korpusu Zmechanizo-
wanego. W myśl koncepcji rodem z SPO
byłby łącznikiem między polskim wojskiem
a Centrum Szkolenia Sił Połączonych
NATO (JFTC) w Bydgoszczy, i pozwolił-
by nam włączyć się w obieg informacji
w systemie transformacji sojuszu północ-
noatlantyckiego (wymienianych między
Sojuszniczym Dowództwem Transforma-
cji – ACT, Połączonym Centrum Analiz
i Wniosków – JALLC, Centrum Działań
Połączonych – JWC oraz JFTC).

20 Polska Zbrojna nr 29/2007

 CDiS mogłoby zagospodarować kilka kiem: że powstanie sprawny system zbie-
nieuprawianych bądź zaniedbanych woj- rania doświadczeń i wypracowywania kon-
skowych „poletek” nad Wisłą. Dobrze by- cepcji szkoleniowych. Jeśli go nie stworzy-
łoby, aby zajęło się koordynacją działalno- my, CDiS będzie instytucją fasadową – ko-
ści i rozwoju ośrodków szkolenia poligo- mentował jeden z autorów SPO. Zwrócił
nowego Wojsk Lądowych. Poprzez podpo- uwagę, że podstawowym źródłem infor-
rządkowany Ośrodek Badań i Eksperymen- macji zasilających taki system powinien
tów specjaliści z centrum prowadziliby być każdy żołnierz uczestnik ćwiczenia
– we współpracy z Centrum Symulacji bądź operacji militarnej. Przed powrotem
i Komputerowych Gier Wojennych AON do rutynowych zajęć w jednostce wypeł-
– badania, testy i ćwiczenia doświadczal- niałby on formularz meldunku, gdzie za-
ne; poszukiwaliby nowych zasad prowa- pisywałby uwagi i wnioski. Mógłby go
dzenia walki – adekwatnych do zdolności składać na ręce przedstawicieli centrum
naszych sił zbrojnych. Definiowaliby tak- drogą służbową bądź bezpośrednio – indy-
że przyszłe potrzeby i normy szkoleniowe, widualnie. Pozyskane informacje, po opra-
fermentu
tworzyliby, sprawdzali i rozwijali doktry- cowaniu, powinny zasilać centralną bazę
A merykański TRADOC,
mieszczący się
w Ft. Monroe w Virginii, był
wielolufowych wyrzutni
MLRS, a nawet latającego
radaru rozpoznania sytuacji
Motto TRADOC brzmi: „Tu za-
czyna się zwycięstwo”.
Komendantem TRADOC, sze-
obarczony nie tylko zada- naziemnej J-STARS. fem dla ponad 50 tys. żołnie-
niem sformułowania nowych TRADOC podlegają 33 szkoły rzy i pracowników, jest gene-
doktryn wojowania i szkole- wojskowe (centra szkolenia; rał William Wallace (cztery
nia wojsk. Miał również nie akademie) w 16 garnizo- gwiazdki, lat 61), weteran
wskazać decydentom z nach. Od placówek szkolą- walk w Wietnamie, były do-
Pentagonu, jakie technolo- cych spadochroniarzy i pan- wódca elitarnego 11 Pułku
gie i bronie będą niezbędne cerniaków, przez ośrodki dla Kawalerii Pancernej, a ostat-
armii przyszłości. Pomógł saperów i artylerzystów, po nio dowódca V Korpusu US
w ustaleniu wymagań tak- akademię podoficerów star- Army, który zdobył w 2003 r.
tyczno-technicznych m.in. szych, Szkołę Rangersów, Bagdad. Takie stanowisko
dla czołgu M1 Abrams, śmi- centra doskonalenia kapela- musi zajmować niekwestio-
głowca AH-64 Apache, ze- nów, finansistów, wuefme- nowany autorytet w mundu-
stawów rakietowych Patriot, nów, żandarmerii i wywiadu. rze. Także u nas.
ny. Wreszcie testowaliby efektywność no- danych. To przypomina zasadę działania
wych wzorów uzbrojenia i wyposażenia. podległego oryginalnemu TRADOC
Brzmi inspirująco, prawda? Centrum Zbierania Doświadczeń Wojsk
CDiS mogłoby też stać się brakującym Lądowych (Center for Army Lessons
ogniwem w łańcuchu dowodzenia opera- Learned). CALL zbiera i analizuje infor-
cyjnego: Centrum Operacji Lądowych macje z ćwiczeń i operacji bojowych, opra-
– dowództwem komponentu lądowego. cowując na ich podstawie wnioski rozpo-
Docelowo stanowiłoby mobilne stanowi- wszechniane wśród dowódców, sztabow-
sko dowodzenia wspierające szkolenie ców, zwykłych żołnierzy, a nawet słucha-
i certyfikację oddziałów i związków tak- czy szkół wojskowych.
tycznych. Według naszych informacji „Pro- Kamieniem węgielnym polskiego syste-
gram rozwoju i modernizacji technicznej mu zbierania wniosków i doświadczeń po-
Sił Zbrojnych RP w latach 2007–2012” winny być prawnie (być może ustawowo)
przewiduje, że COL powstanie w latach usankcjonowane prawo i obowiązek każ-
2009–2012. – Jeśli zostaną sformowane, dego żołnierza do wyrażania opinii o za-
CDiSz i COL powinny być odrębnymi in- uważonych błędach i niedociągnięciach,
stytucjami. Jako dowódca Dowództwa a także do przedstawiania rozwiązań do-
Operacyjnego pilniej potrzebuję Centrum skonalących, związanych z zadaniami służ-
Operacji Lądowych – powiedział „PZ” bowymi. – Istotą systemu zbierania i upo-
gen. broni Bronisław Kwiatkowski. wszechniania doświadczeń jest obiektyw-
ne wskazywanie niedociągnięć oraz świa-
Rewolucja mentalna domość, iż istotne są fakty i zdarzenia,
– Sformowanie takiej instytucji, sprowa- a nie tożsamość osób odpowiedzialnych za
dzającej do koszar ideę transformacji sił błędy – komentuje jeden z uczestników
zbrojnych, ma sens pod jednym warun- prac nad SPO. 
nr 29/2007
EKSPERT
Gen. Franciszek
Gągor,
szef Sztabu
Generalnego WP:
– Dyskusja na temat powołania
Centrum Doktryn i Szkolenia trwa.
Żadne decyzje jeszcze nie zapadły.
Analizujemy sytuację, zestawiając kosz-
ty z możliwym do osiągnięcia efektem.
Zastanawiamy się, czy instytucja, która
istnieje w bardzo dużych siłach zbroj-
nych, ma rację bytu w polskiej armii.
Ministerstwo obrony dysponuje takim
budżetem, na jaki stać nasz kraj, więc
chcemy tworzyć tylko instytucje rzeczy-
wiście potrzebne. Na pewno niezbędne
jest Centrum Operacji Lądowych.
Skłaniamy się ku rozwiązaniu, w któ-
rym, zwłaszcza w czasie pokoju, realizo-
wałoby ono część kompetencji Centrum
Doktryn i Szkolenia – głównie chodzi tu
o szkolenie dowództw dywizji czy kon-
tyngentów wyjeżdżających na misje.
Taką rolę już spełnia 2 Korpus
Zmechanizowany. Pamiętajmy też, że
w tym roku powstał w SGWP Zarząd
Szkolenia (P-7), który ma zbierać i opra-
cowywać wszystkie nowe pomysły doty-
czące szkolenia i doktryn.
EKSPERT
Gen. w st. spocz.
Czesław Piątas,
były szef SGWP:
– Oby Centrum Doktryn i Szkolenia oraz
Centrum Operacji Lądowych powstały jak
najszybciej. Potrzebujemy uzupełnienia
łańcucha dowodzenia o COL. Niezbędny
jest też ośrodek, który weryfikowałby
przyjęte doktryny, kreował zmiany w pro-
cesie szkolenia i artykułował potrzeby do-
tyczące zamawianego sprzętu bojowego.
CDiS powinno zajmować się też przekła-
daniem treści zadań operacyjnych na
struktury jednostek. Ważną jego funkcją
musi być zbieranie, analiza, przetwarza-
nie i dystrybucja wniosków z ćwiczeń
operacyjnych. Nie robi tego dziś
Dowództwo Operacyjne, bo jest za małe
kadrowo. Sądzę, że utworzenie CDiS
zmieniłoby organizację wojska.
Należałoby się zastanowić, czy nie „prze-
nieść” Zarządu Szkolenia SGWP do DO
z zadaniem koordynowania szkoleń pro-
wadzonych w rodzajach sił zbrojnych. A je-
śli powstanie COL, nie wiem, czy będzie
potrzeba utrzymania szczebla dywizji.
Polska Zbrojna 21
WOJSKO PODOFICEROWIE

KRZYSZTOF ROGOZIŃSKI

Podoficerskie dylematy
Pod koniec 2006 r. prezydent podpi-
sał tzw. małą nowelizację ustawy o służ-
bie wojskowej żołnierzy zawodowych,
wprowadzając wydłużenie okresu przej-
ściowego dla oficerów i podoficerów.
Dla oficerów o rok, dla podoficerów
o cztery lata, do 31 grudnia 2010 r. Tym
samym zyskali oni czas na osiągnięcie
tożsamości posiadanego stopnia woj-
skowego ze stopniem etatowym zajmo-
wanego stanowiska. Mówiono, że przed
zwolnieniem ze służby uratowano kil-
ka tysięcy podoficerów. Za sprawą no-
wego przepisu podoficerowie mogą
w okresie przejściowym powtarzać ka-
dencję na zajmowanych stanowiskach,
chociaż nie osiągnęli tożsamości stop-
nia ze stanowiskiem.
Jednak już w momencie wprowa-
dzania małej nowelizacji wiadomo by-
KRZYSZTOF WILEWSKI
Pojawiające się informacje o zamiarze wyznaczania
podoficerów na niższe stanowiska przynoszą oprócz
nadziei sporo niepewności co do dalszych losów
kadrowych żołnierzy likwidowanych
i restrukturyzowanych jednostek.
Optymizmem napawało spotkanie sze- Wprowadzenie zmian w zasadach
fa Sztabu Generalnego WP z pomocni- wyznaczania na stanowiska ma dla
kami dowódców ds. podoficerów, które korpusu podoficerskiego dwa aspek-
odbyło się 23 kwietnia br. Sprawa wy- ty. Po pierwsze, w odniesieniu do re-
znaczania podoficerów na niższe stano- strukturyzowanych jednostek propo-
wiska została też pomyślnie przyjęta zycja poprawki do ustawy przyjęta
przez szefostwo MON, zaś ze strony po- przez sejm i przekazana prezydento-
lityków spodziewaliśmy się szybkiego wi oraz do senatu 15 czerwca br. mo-
wprowadzenia poprawki. że okazać się spóźniona, zaś efekty jej

ło, że nie pozwoli ona wyznaczyć żoł-

nierza na niższe stanowisko służbowe.
W szczególnej sytuacji znaleźli się
podoficerowie z jednostek restruktu-
ryzowanych i likwidowanych, takich
jak brygady obrony terytorialnej. Dla
nich wprowadzenie wydłużonego
okresu przejściowego (art. 175 i 176
ustawy) nie niosło żadnej ulgi. W myśl
art. 45 żołnierza zawodowego zwalnia
się z zajmowanego stanowiska, gdy
jest ono likwidowane. Wyznaczenie
na nowe lub zmienione stanowisko
może nastąpić zgodnie z art. 38–43,
z których wynika, że nie można żoł-
nierza wyznaczyć dziś na niższe sta-
nowisko służbowe.
CZY WYZNACZAĆ WSZYSTKICH?
Sygnały o niepewnej sytuacji podofi-
cerów z jednostek restrukturyzowanych
i likwidowanych przekazywano do Kon-
wentu Dziekanów Korpusu Oficerów
WP z nadzieją na pozytywne rozwiąza-
nia. Spotkania przedstawicieli żołnierzy
z kierownictwem resortu zaowocowały
podjęciem działań w zakresie korekty
art. 176 ustawy. Nowe brzmienie prze-
pisu miało umożliwić podoficerom zaj-
mowanie niżej zaszeregowanych stano-
wisk. Zapewnienia najwyższych dowód-
ców dały im nadzieję na stabilizację.

22 Polska Zbrojna nr 29/2007

wprowadzenia mogą nie uratować art. 176 ustawy? Na niższe stanowi-
przed zwolnieniem części podofice- sko będzie mógł być wyznaczony każ-
rów, zwłaszcza zwalnianych z wyso- dy podoficer z wyjątkiem tego, wo-
kich stanowisk etatowych.
Po drugie, wprowadzenie zmian
w art. 176, dotyczących możliwości
bec którego tożsamość już została
osiągnięta. Podoficerowie mający
wyższy stopień wojskowy od rangi
wyznaczenia podoficera na niższe sta- stanowiska, którzy nie osiągnęli toż-
nowisko, zawiera drobną niekonse- samości, po wyrażeniu przez nich
kwencję. Z treści zmienionego artyku- zgody na piśmie będą mogli zgodnie
łu wynika, iż podoficer może być wy- z literą prawa zostać wyznaczeni na
znaczony za jego pisemną zgodą na niż- stanowiska niższe, „nietożsame”.
sze stanowisko (pkt. 3 w ust. 1 art. 176), Dochodzi więc do tego, że ci podofi-
ale preambuła tegoż przepisu wskazu- cerowie, którzy zajmują wyższe stano-
je, iż dotyczy on żołnierza mającego wiska etatowe i są „tożsami”, będą mieć
wyższy stopień wojskowy od rangi sta- ograniczoną, a może nawet całkowicie
nowiska, które zajmuje. Zatem podofi- odebraną możliwość wyznaczenia na
cerowie o stopniach tożsamych z obec- niższe stanowisko, nawet jeśli deklaro-
nie zajmowanym stanowiskiem nie bę- waliby chęć takiego wyznaczenia.
dą mogli być wyznaczani na niżej za- W praktyce po wprowadzeniu art. 176
szeregowane stanowiska. w obecnym brzmieniu starszemu cho-
rążemu sztabowemu – szefowi służby
TOŻSAMOŚĆ PODOFICERA (U-10) w restrukturyzowanej brygadzie
Jedną z intencji reformy armii i no- OT nie będzie można zaoferować sta-
wej ustawy z lipca 2004 r. było wpro- nowiska niższego (U-9 lub U-8) nawet
wadzenie zasady tożsamości posiada- za jego zgodą. Paradoksalnie, każdy in-
nego przez żołnierza stopnia wojsko- ny podoficer w stopniu starszego cho-
wego ze stopniem etatowym stanowi- rążego sztabowego, ale zajmujący sta-
ska, które ten żołnierz nowisko U-9 lub niższe, będzie mógł
zajmuje. Co wpro- przyjąć każde niższe stanowisko.
wadza zmiana Co ciekawe, zgodnie z art. 176
Podoficerowie
o stopniach tożsamych ust. 2 po wyznaczeniu na niż-
z obecnie zajmowanym stano- sze stanowisko tenże podofi-
wiskiem nie będą mogli zostać cer po zakończeniu okresu
wyznaczeni na stanowiska za- przejściowego będzie mógł
szeregowane niżej nadal służyć na tym stano-
wisku. Tak więc idea dążenia
do tożsamości stopnia i stano-
wiska w korpusie podoficerskim
została w tej sytuacji zachwiana. Może
bowiem w rezultacie prowadzić do
zwalniania młodych, wykwalifikowa-
nych żołnierzy.
MAŁO CZASU
Zaczęły się wakacje i czas wykorzy-
stywania urlopów zarówno przez żoł-
nierzy, jak i wdrażających oraz nowe-
lizujących ustawę. Sprawę skierowano
już do Konwentu Dziekanów Korpusu
Oficerów WP z nadzieją na skorygo-
wanie nowelizowanego przepisu art.
176 w izbie wyższej parlamentu. Nie-
zależnie od działań parlamentarzystów
podoficerowie (zwłaszcza z brygad
OT) liczą na zrozumienie i wsparcie
najwyższych dowódców. Mamy na-
dzieję, że tak oczekiwana nowelizacja
w zakresie wyznaczania podoficerów
na niższe stanowiska nie spowoduje, iż
dla niektórych z nas będzie to ostatni
służbowy urlop.  Redakcja wyraża szczere ubolewanie, że
St. chor. sztab. Krzysztof Rogoziński
jest pomocnikiem dowódcy 18 Brygady
OT ds. podoficerów
nr 29/2007
Sprostowanie
W artykule autorstwa pana redaktora
Artura Bartkiewicza pt. „Kilka słów
o kobietach” oraz w artykule pana redak-
tora Bogusława Politowskiego pt. „Syn-
drom blondynki” („Polska Zbrojna” nr 27
z 1.07.2007 r.) zamieszczono nieprawdzi-
we i nieścisłe informacje.
Nieprawdą jest, co wprost zarzucają auto-
rzy tych publikacji, jakoby kryterium dobo-
ru kadry do wyjazdu na misję w składzie
PKW Afganistan w jednostkach
11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej
stanowiła płeć żołnierzy zawodowych.
Rzekoma dyskryminacja bohaterki wspo-
mnianych artykułów w rzeczywistości nigdy
nie miała miejsca, a sugerowanie, jakoby
kobietom nie dawano szansy na dowodze-
nie, czy wręcz pisanie wprost o „odebraniu
pani porucznik dowodzenia plutonem”,
jest daleko idącym nadużyciem. Otóż,
wbrew temu, co pisze pan redaktor Artur
Bartkiewicz, osoba ta wyjeżdża do
Afganistanu na odpowiedzialne stanowi-
sko, nie ma zatem mowy o żadnym „braku
zgody na wyjazd”. Nieprawdziwe jest rów-
nież twierdzenie autora, iż „ambitna pani
porucznik nie pojedzie do Afganistanu, po-
nieważ jest kobietą”.
W jednostkach 11 Lubuskiej Dywizji
Kawalerii Pancernej o tym, kto planowany
jest do udziału w misjach i jakie stanowisko
będzie tam zajmować, zawsze decydowały
względy merytoryczne, nigdy zaś płeć żołnie-
rza, co starają się wmówić czytelnikom auto-
rzy artykułów. Należy też wskazać, iż służące
w jednostkach dywizji kobiety brały i nadal
biorą udział w misjach poza granicami kraju,
ciesząc się przy tym niezmiennie znakomitą
opinią i szacunkiem zarówno przełożonych,
jak również podwładnych i kolegów, co także
zadaje kłam tezie autorów o ich rzekomej
dyskryminacji.
dowódca
cz.p.o. gen. bryg. dr Mirosław ROZMUS
Od Redakcji:
C hcieliśmy serdecznie przeprosić do-
wódcę i żołnierzy 11 DKPanc za nie-
ścisłości, które wkradły się do wskaza-
nych w sprostowaniu artykułów. Nie było
intencją Redakcji narażanie na szwank
dobrego imienia 11 Dywizji, której zasług
dla polskiej armii nikt w Redakcji nie kwe-
stionuje. Artykuł „Syndrom blondynki”
miał na celu wyłącznie zwrócenie uwagi
na kwestię służby kobiet w polskiej armii.
do materiałów wkradły się błędy mogące
rzutować na dobre imię jednostki, jej do-
wódcy i służących w niej żołnierzy.
Polska Zbrojna 23
WOJSKO BROŃ KRÓTKA

Jedyne, co łączy większość pistoletów

znajdujących się w wyposażeniu armii państw
NATO, to nabój 9x19 mm Parabellum.

Pistoletowa
TA D E U S Z W RÓ B E L

W armiach państw NATO używane są Brownig HP (High Power), którego pro- BROWNING HP
różne typy pistoletów. Istnieje jednak pew- dukcję rozpoczęto jeszcze w 1935 r. w bel-
na standaryzacja. Dominują te na nabój gijskiej Fabrique Nationale w Herstal. By-

9x19 mm, którego natowska wersja ma po-
cisk o masie 7,5 grama. Jednak w armiach
państw środkowoeuropejskich nadal w uży-
ciu jest broń na naboje Makarowa 9x18
mm. Oczywiście ze względu na specyfikę
działania więcej typów i kalibrów broni ist-
nieje w siłach specjalnych.
Stary, ale jary
W armiach belgijskiej, brytyjskiej
i kanadyjskiej używany jest pistolet
ła to pierwsza na świecie, w tej kategorii
broni, konstrukcja z dwurzędowym maga-
zynkiem mieszczącym 13 nabojów. Co cie-
kawe, w trakcie II wojny światowej pisto-
let był produkowany w okupowanej Belgii
dla armii niemieckiej i równolegle w Ka-
nadzie dla aliantów.
Brownig HP został zmodernizowany
w latach 50., a następnie 80. Specjaliści
twierdzą, że chociaż zewnętrzne zmiany
w pistolecie były niewielkie, to faktycznie
Bez
odmienności
W armiach państw Unii Europejskiej
nienależących do NATO używa się
podobnych pistoletów. W armii fińskiej
jest to Browning HP, aczkolwiek siły
specjalne i żandarmeria wojskowa
dostały w ostatnich latach Walthery
P99. Browningi mają też Irlandczycy,

24 Polska Zbrojna nr 29/2007

 mamy do czynienia z nową bronią. Brow-
ning HP inspirował też konstruktorów wie-
lu późniejszych typów pistoletów. W przy-
padku niektórych podobieństwa są tak licz-
ne, iż uchodzą one za jego klony.
Równie długo pozostaje w użyciu nie-
miecki pistolet Walther P38, którego pro-
dukcję uruchomiono w 1938 r. Ćwierć wie-
ku później ta broń z aluminiowym szkie-
letem stała się, pod oznaczeniem P1, pisto-
letem służbowym Bundeswehry. Do dziś
P38 używają portugalskie siły zbrojne.
Nowa generacja
Następca Walthera pojawił się w Niem-
czech dopiero po około 30 latach. Został
nim zmodyfikowany pistolet Heckler
& Koch USP, któremu nadano wojskowe
oznaczenie P8. Jest to broń ryglowana
przez przekoszenie lufy z normalnym ze-
wnętrznym kurkiem. Jeśli chodzi o mecha-
nizm spustowy, istnieje możliwość wybo-
ru spośród trzech rozwiązań. Może to być
mechanizm z samonapinaniem, bez samo-
napinania lub samonapinający. Poza armią
niemiecką od 2006 r. USP mają w swym
arsenale siły zbrojne Estonii.
Natomiast armia grecka jest użytkowni-
kiem starszych modeli pistoletów, które po-
wstały w firmie Heckler & Koch – P9 i P7.
Na oba Grecy kupili licencję. W odróżnie-
niu od USP mają one magazynki mniejszej
pojemności, na dziewięć i osiem nabojów
9x19 mm.
Niemniej jednak największy sukces na
natowskim rynku pistoletów odniosła wło-
ska Beretta. W latach 80. wygrała rywali-
zację na nową broń, która miała zastąpić
w amerykańskiej armii Colta M1911A1 na
amunicję kal. 11,43 mm. Amerykanie wy-
brali model Beretta 92SB-F, któremu na-
dali oznaczenie M9. Pistolet ten – tak jak
chcieli – miał obustronną dźwignię bez-
piecznika, ale różnił się od modelu 92SB
kształtem szkieletu. Dokonano też drob-
nych zmian w mechanizmach wewnętrz-
nych. Później oznaczenie 92SB-F uprosz-
czono do 92F, zaś modyfikację pistoletu
nazwano FS. Drugim wielkim sukcesem
było zamówienie 230 tys. 92F przez armię że „98” ma mechanizm spustowy z sa-
francuską. Produkowany na licencji we monapinaniem. Zwiększono też liczbę
Francji pistolet dostał miejscowe oznacze- nabojów w magazynku z 13 do 15. Do
nie PAMAS-G1. Broń ta znana jest też ja- armii węgierskiej też trafił lokalny pro-
ko model 92G, bardzo podobny do 92F, ale dukt, pistolet FEG P9RC z 14-nabojowym
skrzydełko na zamku pełni wyłącznie rolę magazynkiem.
zwalniacza kurka. W wersji francuskiej pi- Podstawową bronią krótką wojskowych
stolet ma wyłącznie bezpieczniki we- w Czechach jest nadal pistolet Vz.82 (na
wnętrzne. Oczywiście w Beretty jest rów- nabój Makarowa 9x18 mm), lepiej znany
nież wyposażona armia włoska. pod cywilną nazwą CZ83. Jednak w tym
kraju powstało wiele interesujących kon-
Różnorodność strukcji. Niedawno Turcja postanowiła, iż
Poważnym konkurentem Beretty i He- podstawowym pistoletem jej sił zbroj-
ckler & Koch jest szwajcarski SIG-Sauer. nych będzie Kilinc 2000, kopia najbar-
Jego P226 trafił do brytyjskich sił zbroj- dziej popularnego na świecie modelu
nych pod oznaczeniem
L105A1, a P228 do
Żaden z nowych pistoletów czeskiej broni CZ75.
Jak widać, żaden
amerykańskich – jako nie powtórzył sukcesu z nowych pistoletów
M11. Pistolet ten jest nie powtórzył sukcesu
szczególnie ceniony rynkowego Browninga HP. rynkowego Brownin-
przez żołnierzy sił I raczej nie ma na to szans, ga HP. I raczej nie ma
specjalnych. Kompak- na to szans, gdyż
towy SIG-Sauer P225 gdyż współcześnie jest współcześnie jest
znalazł z kolei uznanie znacznie większa kon-
w oczach Kanadyjczy-
znacznie większa kurencja, zaś konstruk-
ków, jako następca HP. konkurencja, zaś cje są zbliżone do sie-
Natomiast armia nor- bie parametrami tech-
weska używa austria- konstrukcje są zbliżone do nicznymi. Można jed-
ckich pistoletów Glock siebie parametrami nak wskazać na pewną
17, lokalnie oznaczo- tendencję rynkową.
nych jako P80. Trafiły technicznymi Największym wzię-
one też m.in. do sił zbrojnych Holandii, Ło- ciem cieszy się broń o masie poniżej kilo-
twy i Portugalii. Broń ta znana jest już grama, wyposażona w mechanizm spusto-
w Wojsku Polskim. Pistolety Glock ma wy z samonapinaniem lub samonapinają-
Żandarmeria Wojskowa. cy. Są to pistolety ryglowane z reguły przez
Podstawową bronią krótką w hiszpań- przekoszenie lufy, ale np. Beretta czy Lla-
skich siłach zbrojnych jest krajowej kon- ma M-82 mają rygiel wahliwy, zastosowa-
strukcji pistolet Llama M-82. Wariant wy- ny wcześniej w P38. Długość ich luf waha
konany ze stalowym szkieletem i zamkiem się w przedziale 95–125 mm, a linii celo-
ważył aż 1,1 kg i mimo iż przeszedł testy, wania przekracza 150 mm. Niemal stan-
wojsko go nie chciało. W tej sytuacji pro- dardem jest zasilanie z magazynków dwu-
ducent stworzył szkielet z lekkich stopów, rzędowych, zawierających co najmniej
co obniżyło masę broni do 875 g i tym ra- 13 nabojów 9x19 mm. Najczęściej jest ich
zem zadowoliło wojskowych. 15, ale np. magazynek pistoletu Walther
Na krajową konstrukcję postawiła też P99 zawiera 16 nabojów, a Glocka o jeden
Bułgaria, wprowadzając do armii pistolet więcej. Zróżnicowanie panuje też co do ma-
Arcus 98 DA. To rozwinięta wersja mode- teriału, z którego wykonany jest szkielet
lu Arcus 94, który uznawany jest za klona broni. Mogą to być stopy lekkie lub two-
Browninga HP. Podstawowa różnica to, rzywa sztuczne. 

GLOCK 17

WALTHER P99
którzy rozpoczęli ich wymianę na HK USP
(kupili 1400 pistoletów za 800 tys. euro),
ale irlandzcy rangersi używają SIG-Sauera
P226. Sprawdzonego HP używają również
HK USP SIG-SAUER P226
Maltańczycy. W ich arsenale są też pisto-
lety Taurus PT92, brazylijska kopia Beretty
92F. W rodzime Glocki 17 wyposażona
jest armia austriacka. Pistolety Glock 17
BERETTA 92F
i 19 mają także Szwedzi. Cypryjczycy stali
się natomiast jednymi z pierwszych
posiadaczy belgijskich FN Five-SeveN
kal. 5,7 mm.

nr 29/2007 Polska Zbrojna 25

WOJSKO PROBLEMY

Z ciekawością przeczytałem polemikę Adriana Szmidta dotyczącą
„Bubli dla żołnierzy” („PZ” nr 25) i muszę stwierdzić, że to, co autor napisał,
ma niewiele wspólnego z rzeczywistością.
„Dlaczego większość nowo wprowadzanych
przedmiotów zaopatrzenia mundurowego ma
kolor czarny?” – pyta autor. A właśnie dlatego,
że są to głównie przedmioty znormalizowane
dla całych sił zbrojnych, a nie tylko dla pana
Szmidta. Również dlatego, żeby były mniejsze
zapasy i żeby małe środki finansowe mogły być
wydane na te nowe przedmioty, a nie na gro-
madzenie zapasów, odmiennych dla każdego
rodzaju sił zbrojnych. „W naszej armii po wyco-
faniu rogatywek polowych pozostaje tylko para-
dować w hełmie lub berecie.” Panie Szmidt,
mundur polowy nie jest do tego, aby w nim pa-
radować. Paraduje się w innym mundurze.
I jeszcze taki kwiatek: „Zwykłe żołnierskie pod-
koszulki byłyby OK, gdyby nie wychodziły ze
spodni. Są po prostu za krótkie. Poza tym po
kilku praniach mechacą się i rozciągają”.
Coś tu nie gra. Jeżeli koszulka po kilku
praniach się rozciągnęła i w dalszym
ciągu wychodzi ze spodni, to oznacza,
że pan Szmidt pobrał koszulkę stanow-
czo za małą. Może trzeba ją jeszcze kilka ra-
zy wyprać i wtedy będzie dobra?
Czym różnią się żołnierze?
„Kolejne pytanie: czy potrzebne jest wyposaże-
nie szeregowego zawodowego w tak wiele czę-
ści umundurowania wyjściowego? Może warto
przeznaczyć tę środki na zakup wyposażenia
polowego?” A dlaczego szeregowy ma się od-
różniać od innego żołnierza zawodowego?
Zresztą, w czym tą zwiększoną liczbę umundu-
rowania polowego szeregowy zawodowy po-
mieściłby, skoro już teraz „zasobnik żołnierski
wz. 97, jak się go zapakuje, to nie ma szansy,
aby pokrywa mogła to przykryć.” A ten zasob-
nik według Pana Szmidta to „stary sort”.
Panie Szmidt, czy pisząc o sortach, miał Pan
na myśli pierwyj sort, czy może wtoroj sort?
Mogę również zapytać autora, dlaczego pisząc
polemikę, nie wykorzystał informacji, które bez
trudu można znaleźć w internecie? Przecież
wszystkie rozporządzenia ministra obrony, któ-
re regulują należności, zasady wydawania
i użytkowania umundurowania (przepisy ubior-
cze) są publikowane. Pisze Pan o małej dostęp-
ności przepisów ubiorczych, o tym, że nikt nie
wie o tzw. „R-ce”, że nikt nie wie o położeniu
broni „przez kark” (ach ta ogólna mania wypo-
wiadania się w imieniu wszystkich). A czy
w ogóle Pan tych przepisów szukał, i gdzie Pan
ich szukał? Obawiam się, że nigdzie. Jeżeli jed-
nak chciałby Pan znaleźć te przepisy, służę po-
mocą. Wszystkie rozporządzenia MON są pub-
likowane w dziennikach ustaw, które są do-
stępne w każdej jednostce i w internecie, na
nr 29/2007
ZYGMUNT SZOSTEK
wielu witrynach: www.NETTAX.pl,
www.INFOR.pl, www.LEX.pl, www.SEJM.pl itp.).
I tak, rozporządzenia MON dotyczące przepi-
sów ubiorczych znajdują się w następujących
dziennikach ustaw: z 2005 r. poz. 53 i 54,
z 2006 r. poz. 996 (wprowadzające tzw.„R-kę
dla wszystkich żołnierzy rezerwy, a nie tylko dla
powołanych na ćwiczenia”) i 1137, oraz
Czy
tylko
same
buble
z 2007 r. poz. 477. Rozporządzenie MON
z 3 czerwca 2004 r. w sprawie umundurowa-
nia i wyekwipowania oraz ubiorów cywilnych
żołnierzy zawodowych i kandydatów na żołnie-
rzy zawodowych aktualizowane było trzy razy
(szczegóły w dziennikach ustaw z 2004 r.
poz. 1548, z 2005 r. poz. 1262, z 2006 r.
poz. 1151 i poz. 1633). Podobne rozporządze-
nie dotyczące służby zasadniczej żołnierzy ak-
tualizowane było w 2007 r. (szczegóły w dzien-
nikach ustaw z 2005 r. poz. 1827 i z 2007 r.
poz. 535), można tam znaleźć informacje na
temat koszulo-bluzy polowej wzór 93, która nie
została wycofana, oraz wiele innych informacji,
które powinny zainteresować Pana Szmidta.
Pozwolę sobie kilka przypomnieć.
Co się komu należy
Rozporządzenie ministra obrony z 14 listopada
2006 r. „zmieniające rozporządzenie w spra-
wie umundurowania i wyekwipowania oraz
ubiorów cywilnych żołnierzy zawodowych i kan-
dydatów na żołnierzy zawodowych” (poz. 1151
i 1633) wprowadziło należności:
− munduru polowego letniego dla wszystkich
żołnierzy zawodowych i kandydatów na żołnie-
POLEMIKA WOJSKO
rzy zawodowych, z wyjątkiem jednostek pływa-
jących Marynarki Wojennej,
− munduru ćwiczebnego tropikalnego dla żoł-
nierzy zawodowych i kandydatów na żołnierzy
zawodowych jednostek pływających MW,
− bielizny letniej i bielizny zimowej specjalnej
dla wszystkich żołnierzy zawodowych i kandy-
datów na żołnierzy zawodowych, w kolorystyce
odpowiedniej dla danego RSZ;
− czapki zimowej i rękawic zimowych pięciopal-
cowych dla wszystkich żołnierzy zawodowych
i kandydatów na żołnierzy zawodowych,
− szelek do przenoszenia oporządzenia, zasob-
nika piechoty górskiej, karimaty, śpiwora dla
pododdziałów specjalnych dla wszystkich żoł-
nierzy zawodowych (zamiast koca),
− skarpetek letnich dla wszystkich żołnierzy
zawodowych i kandydatów na żołnierzy
zawodowych.
Ponadto zastąpiono: pelerynę ofi-
cerską koloru khaki i pelerynę oficer-
ską koloru granatowego dla żołnierzy
zawodowych – peleryną-namiotem wzór
2000 z omasztowaniem, koszulkę gimnastycz-
ną i spodenki gimnastyczne oficerskie dla żoł-
nierzy zawodowych – ubiorem sportowym,
kurtkę polową wzór 93 z podpinką – ubraniem
ochronnym dla wszystkich żołnierzy zawodo-
wych i kandydatów na żołnierzy zawodowych,
z wyjątkiem jednostek pływających Marynarki
Wojennej, trzewiki – butami specjalnymi i trze-
wikami letnimi dla wszystkich żołnierzy zawo-
dowych i kandydatów na nich, dresy – ociepla-
czem ćwiczebnym dla wszystkich żołnierzy za-
wodowych i kandydatów na żołnierzy zawodo-
wych, skarpetki zimowe koloru czarnego
– skarpetami zimowymi dla wszystkich żołnie-
rzy zawodowych i kandydatów na żołnierzy za-
wodowych. Umożliwiono także przechodzenie
na własność z chwilą wydania m.in.: czapki zi-
mowej, kominiarki koloru khaki, oznak identy-
fikacyjnych z nazwiskiem, szalokominiarki, rę-
kawic zimowych palcowych, bielizny letniej i zi-
mowej, rękawic taktycznych, butów specjal-
nych i trzewików, oraz po okresie używalności
m.in.: ubrania ochronnego, beretów, mundu-
rów polowych, peleryny-namiotu, ocieplacza
ćwiczebnego, rękawic polowych.
Wspomnę jeszcze, że rozpoczęły się prace
m.in. nad nowymi przedmiotami mundurowy-
mi, w tym: tkaninami na mundury generalskie,
półbutami damskimi, kombinezonami i kurt-
kami zimowymi czołgisty, kombinezonami pilo-
ta (nowa tkanina), kombinezonami jednoczęś-
ciowymi MW i ubraniami sztormowymi.
Jeżeli według autora jest to niewiele, to co tak
naprawdę by go zadowoliło? 
Polska Zbrojna 27
KULISY LOTNICTWO MORSKIE

walczy o prawdę

ROMAN PRZECISZEWSKI

Dlaczego pisma
niektórych żołnierzy
zawodowych
do ministra obrony
kierowane drogą
służbową pozostają
bez odpowiedzi? Jak
podpowiada życie
– najprawdopodobniej
giną w przepastnych
szufladach niektórych
przełożonych.

28 Polska Zbrojna nr 29/2007

 O
ficjalny komunikat prasowy był
lakoniczny. Ograniczał się jedy-
nie do informacji, że minister
obrony Aleksander Szczygło przebywał na
lotnisku 43 Bazy Lotniczej MW. Wizyta
KMDR związana była z odprawą kierowniczej ka-
STANISŁAW dry MON, która odbyła się na pokładzie
CIOŁEK: – Na pole- fregaty rakietowej ORP „Gen. Tadeusz Koś-
cenie ministra przy- ciuszko” w Zatoce Gdańskiej. W trakcie od-
gotowaliśmy już
pewne propozycje prawy poruszano zagadnienia dotyczące
rozwiązań... perspektyw rozwoju MW, w tym przyszło-
ści lotnictwa morskiego. Na koniec pojawił
się niby mało znaczący komunikat, że na
pokład fregaty minister poleciał śmigłow-
cem pokładowym Kaman SH-2G z 28 Pu-
ROMAN PRZECISZEWSKI (2)
ckiej Eskadry Lotniczej...
– Lecieliśmy z ministrem około dziesię-
ciu minut. Zaraz po starcie szef resortu roz-
KMDR TADEUSZ mawiał z nami, pytał też o problemy służ-
DRYBCZEWSKI: by. Opowiedzieliśmy mu o mankamentach
– Wszystko rozbije codzienności. Minister z niedowierzaniem
się o pieniądze...
kręcił głową. Gdy stwierdziliśmy, że o tym
wszystkim już kilka razy meldowaliśmy
w pismach, które wysyłane były drogą służ-
bową, pan Szczygło był bardzo zdziwiony.
Powiedział, że nie otrzymał od nas żadne-
go listu i że o niczym nie wie – relacjonu-
je por. pil. Mirosław Makowski z klucza
lotniczego SH-2G.
W czasie wizyty dziennikarza „PZ” oka-
zało się, że listów do ministra obrony na-
rodowej było już przynajmniej kilka, kie-
rowanych imiennie nie tylko do Aleksan-
dra Szczygło. Wcześniej podobną kore-
A merykański wielozadaniowy śmigłowiec pokładowy ZOP Kaman SH-2G
przeznaczony jest do rozpoznawania, wykrywania oraz identyfikacji celów na-
wodnych i zwalczania okrętów przeciwnika. Może prowadzić akcje poszukiwania
i ratowania życia (SAR), jak również być wykorzystany jako śmigłowiec logistyczny
do zaopatrywania własnych jednostek pływających. Jest wyposażony w systemy
rozpoznania, dowodzenia, łączności i walki, transferu danych śmigłowiec–okręt
oraz w specjalne pławy radiohydroakustyczne (pasywne i aktywne), będące jedną
z najbardziej efektywnych form wykrywania zanurzonych okrętów podwodnych.
spondencję adresowano również do Jerze-
go Szmajdzińskiego, a później Radosława
Sikorskiego. Jednak żaden z listów nie spot-
kał się z jakąkolwiek reakcją urzędującego
ministra.
Łapanka na okręcie
Kiedy kadra klucza podpisała się pod
pierwszym pismem?
– O tym najlepiej powie panu kapitan
Zawada. Z tym że on jest już w cywilu
– podpowiadają piloci.
Kapitan Zawada? To nazwisko niektó-
rym znawcom militariów może być dobrze
znane. Wiąże się przecież z historią pozy-
SEBASTIAN BĄBEL
skania śmigłowców Kaman SH-2G Super
Seasprite przez Marynarkę Wojenną. Jak
wiadomo – pierwsze dwa egzemplarze tych
maszyn 12 września 2002 r. przybyły do
nr 29/2007
Polski na pokładzie ORP „Gen. Tadeusz
Kościuszko”. Kolejne dwa otrzymaliśmy
w ramach amerykańskiego programu Ex-
cess Defense Articles 25 września 2003 r.
Śmigłowce, pilotowane przez polsko-ame-
rykańskie załogi, przyleciały z niemieckiej
bazy w Nordholz i były przeznaczone dla
fregaty rakietowej ORP „Gen. Kazimierz
Pułaski”. – To cenny nabytek dla Marynar-
ki Wojennej, mogący przyczynić się do
zwiększenia jej skuteczności – cieszyli się
przełożeni. – Te śmigłowce są ekonomicz-
nym wydłużeniem okrętowego systemu
walki – perorowali inni. Niemal w tym sa-
mym czasie Christopher Hill, ambasador
USA w Polsce, wręczał „certyfikaty Ka-
mana” dziewięciu pilotom, sześciu na-
wigatorom i 20 technikom, którzy zakoń-
czyli właśnie w USA przeszkolenie. Jed-
nym z nich był kpt. pil. Robert Zawada,
dowódca klucza śmigłowców pokłado-
wych w 28 Eskadrze Lotniczej MW.
– Gdyby ktoś mi wtedy powiedział, że
tak szybko pożegnam się z mundurem, to
bym go wyśmiał – mówi były kapitan,
a obecnie przedstawiciel jednej z zachod-
nich firm lotniczych w Polsce. Dlaczego
trafił do rezerwy? Zawada sięga po do-
kumenty. Wynika z nich, że aby rozpo-
cząć szkolenie na wielozadaniowym śmi-
głowcu pozyskanym od Amerykanów,
trzeba najpierw zaliczyć minimum 150
godzin w powietrzu na innych maszy-
nach. Mało tego – dopiero po wylataniu
na SH-2G kolejnych 50–60 godzin pilo-
ci i nawigatorzy mogą przystąpić do za-
awansowanego szkolenia, czyli startów
i lądowań z pokładów fregat oraz lotów
na zastosowanie bojowe, obejmujących
wykrywanie i zwalczanie okrętów pod-
wodnych, a także rozpoznanie oraz radio-
lokacyjne wskazywanie celu.
– Od początku była to wielka lipa. Do
klucza kierowani byli piloci z minimalnym,
nawet kilkunastogodzinnym nalotem, a pro-
gram szkolenia na Kamanach coraz bardziej
krojono. Doszło do tego, że niektórzy pilo-
ci tylko raz na kilka miesięcy lądowali na
okrętach. Tymczasem Amerykanie uczyli
nas, że w lotnictwie pokładowym najważ-
niejsze jest ustawiczne szkolenie i ciągłe
podtrzymywanie nawyków. Oni w ciągu
dwóch miesięcy muszą minimum osiem ra-
zy, w tym cztery razy w nocy, siadać na
okrętach – opowiada Robert Zawada. Albo
inna sprawa: – Na okręcie do najważniej-
szych czynności związanych z bezpieczeń-
stwem lotów (tzw. helicopter controler) by-
li wyznaczani ludzie przypadkowi, niemal-
że z łapanki, bez certyfikowanych kursów
wymaganych przez przepisy NATO. Będąc
w rejsie, woleliśmy lądować na okrętach za-
chodnich niż na naszych. Na obcych czuli-
śmy się bezpiecznie i komfortowo, na na- 
Polska Zbrojna 29
KULISY LOTNICTWO MORSKIE
szych – nigdy. Poruszałem tę sprawę na
każdej odprawie. Bez rezultatu...
Kapitan powtarza, że nie mógł się pogo-
dzić z polskimi realiami. Chodziło przecież
o bezpieczeństwo kolegów, a także o wy-
korzystanie doświadczeń z drogiego prze-
szkolenia za oceanem. Czyżby w kraju nie
były one nikomu potrzebne? Pierwsze jego
pismo do ministra obrony o realiach służ-
by na Kamanach nie wyszło poza Brygadę
Lotnictwa MW, której podlegają eskadra
i jej klucz. Kapitana przekonano, że „więk-
szą siłę oddziaływania będzie miało podob-
ne w treści wystąpienie, ale podpisane przez
dowódcę eskadry”. Przystał na to. Nieste-
ty, żadnej odpowiedzi „z góry” nie było. Na
kolejny list, podpisany już przez niego, tak
samo. Zaraz potem znalazł się w rezerwie.
Z własnej woli. Jakby się poddał bądź zwąt-
pił w sens tego, co robi.
Co przeszkadza w służbie?
– Kapitan Zawada przeszedł do cywila,
a problemów klucza lotnictwa pokładowe-
go było coraz więcej. Na każdej odprawie
informowaliśmy o nich przełożonych. Co
pewien czas wysyłaliśmy także list do ko-
lejnego ministra obrony. Niestety, bez naj-
mniejszego efektu – dopowiada por. pil. Se-
bastian Bąbel, p.o. dowódcy klucza. Dziś
w etacie klucza jest dziewięciu pilotów, pię-
ciu nawigatorów i personel techniczny.
Nieduża grupa, jednakże latająca na bardzo
drogim sprzęcie. Operująca od fiordów po
basen Morza Śródziemnego. Wykonująca
jednocześnie zadania na ziemi, w powie-
trzu i na morzu. Niebojąca się prawdy.
Por. pil. Mirosław Makowski: – W mo-
rzu jesteśmy częściej niż niejedni maryna-
rze. Obstawiamy przecież dwie fregaty
i raz po raz musimy być poza domem.
Por. pil. Sebastian Bąbel: – Tylko dlate-
go w ubiegłym roku byłem cztery miesią-
ce w morzu. I co z tego miałem?
Por. pil. Mirosław Jaros: – Zgodnie
z obowiązującymi przepisami, 9 zł dzien-
nie dla osoby nieetatowej zaokrętowanej na
fregacie.
Por. nawig. Rafał Chojnacki: – A w ja-
kiej sytuacji znaleźli się nawigatorzy?
Z grupy personelu latającego zostali prze-
sunięci do pionu technicznego i natych-
miast dostali po kieszeni. Mimo niesamo-
witego w tym kluczu obciążenia.
Kpt. inż. Wojciech Gawan: – Gdyby nie
uciążliwości służby i stoicyzm przełożo-
nych, nikt by nie myślał o pożegnaniu
z mundurem. Tymczasem w rezerwie jest
już Zawada, mundur zdjął też kpt. nawig.
Robert Piwowarski, również przeszkolony
w USA. Czy przełożeni nie widzą, co eli-
minuje kadrę ze służby i szkolenia?
Lista żołnierskich pretensji jest długa.
Znajdują się na niej zarówno uwagi o ko-
30 Polska Zbrojna
nieczności docenienia kadry klucza
(w zwykłej eskadrze służy się za te same
pieniądze i nikt tam nie wie, co to jest kil-
kumiesięczna rozłąka), jak i uwagi czysto
służbowe. Dlaczego bowiem, mimo tak od-
powiedzialnych zadań, niektórzy piloci
pododdziału mają w planie jedynie 15–20
godzin nalotu szkolnego? Czemu w obu
fregatach nadal nie obsadzono etatu pod-
oficera, taktycznego kontrolera lotów,
a w sytuacjach awaryjnych, gdy trudno wy-
lądować na małym skrawku pokładu, „za-
ROMAN PRZECISZEWSKI
PORUCZNICY SEBASTIAN BĄBEL,
MIROSŁAW JAROS I RAFAŁ CHOJNACKI:
– O naszych problemach meldowaliśmy wie-
lokrotnie. Bez rezultatu...
Do klucza kierowani byli piloci
z minimalnym, nawet
kilkunastogodzinnym
nalotem, a program szkolenia
na Kamanach coraz bardziej
ograniczano. Doszło do tego,
że niektórzy piloci tylko raz
na kilka miesięcy lądowali
na okrętach
łoga dyżurująca musi wspierać przy lądo-
waniu załogę kończącą zadanie w powie-
trzu i nad morzem”? Albo – co zakrawa już
na ironię – dlaczego Kamany nadal nie ma-
ją odbiornika GPS kompatybilnego z syste-
mem taktyczno-nawigacyjnym? Ostatni
przetarg na jego zamontowanie unieważ-
niono. Zamiast niego śmigłowce mają być
doposażone w urządzenie umożliwiające
montaż w drzwiach przedziału operatora
karabinu maszynowego typu PK.
– Może jest tak dlatego, że w czasie lo-
tów nad morzem posługujemy się GPS-
ami, które kupiliśmy sami za własne pie-
niądze? – zastanawiają się niektórzy pilo-
ci. W ostatnim liście do ministra obrony
zaakcentowali, że „na całym świecie lotni-
ctwo pokładowe jest elitarne, przedstawia-
jące największą wartość bojową poprzez
wszechstronność wykonywanych zadań.
Jest to osiągane w wyniku wieloletniego,
bardzo kosztownego procesu szkolenia wy-
magającego zarówno użycia okrętów, jak
i zużycia dużej ilości środków bojowych”.
– Dlaczego więc nas się tak traktuje?
– wtrącają teraz retoryczne pytanie.
Wszystko zależy od Warszawy
Stanisław Ciołek jeszcze półtora roku te-
mu pełnił służbę w 56 Pułku Śmigłowców
Bojowych w Inowrocławiu w stopniu puł-
kownika. Wkrótce potem objął stanowisko
dowódcy Brygady Lotnictwa Marynarki
Wojennej i został komandorem. Przez ca-
ły czas jest pilotem.
– Dlatego ja tych chłopaków rozumiem.
Ich pisma przechodziły przez eskadrę, po-
tem brygadę, ja się pod nimi podpisywa-
łem i drogą służbową posyłałem wyżej. Co
działo się z nimi dalej, nie wiem – przy-
znaje dowódca.
Z kolei kmdr Tadeusz Drybczewski,
zmieniający akurat jeden ze sztabowych
pokoików na trochę większy gabinet szefa
lotnictwa Marynarki Wojennej, zauważa,
że „problem jest znacznie szerszy i doty-
czy nie tylko pilotów tego klucza”. Czy np.
piloci śmigłowców, uczestniczący w dyżu-
rach lotniczych i akcjach ratowniczych, nie
mają racji, domagając się dodatków za swą
„ponadnormatywną” pracę?
– Wszystko zależy od Warszawy, my sa-
mi nie możemy podjąć żadnych decyzji
w tej sprawie. Wszystko rozbija się o pie-
niądze, o nasz skromny budżet...
Z nieoficjalnych rozmów w sztabie bry-
gady wynika, że większość pism kadry kie-
rowanych drogą służbową do ministra obro-
ny poszła do wyższych przełożonych i naj-
prawdopodobniej „zaginęła w przepast-
nych szufladach”. Przypadkowa rozmowa
Aleksandra Szczygło z pilotami wieloza-
daniowych śmigłowców Kaman SH-2G
ma natomiast swoje konsekwencje.
– Na polecenie ministra przygotowali-
śmy już pewne propozycje rozwiązań, któ-
re mogłyby zadowalać naszych żołnierzy
zawodowych. Przesłaliśmy je wyżej – mó-
wi kmdr pil. Ciołek.
Kadra klucza jest jednak sceptyczna.
Przesłanie propozycji „wyżej” wcale nie
gwarantuje, że będzie lepiej. Dlatego też
jeden z techników podoficerów ma już te-
go dosyć. W kluczu lotniczym SH-2G
– jako technik śmigłowca z obowiązkową
znajomością angielskiego na poziomie
trzecim – ma etat U4. Na Krzesinach, gdzie
czeka etat starszego technika samolotu wie-
lozadaniowego, od razu będzie miał U7.
– W tym kluczu nie docenia się ludzi.
Tylko dlatego odchodzę – gorzko tłuma-
czy. Co będzie dalej? 
nr 29/2007
 24 października 2007 r. w Centralnej Bibliotece Woj-
skowej odbędzie się już po raz drugi gala finałowa
ogólnopolskiego konkursu dla jednostek wojskowych
„Lex et Patria”. Organizatorem imprezy są: Stowarzysze-
nie Żandarmerii Wojskowej „Żandarm”, Komenda Głów-
na Żandarmerii Wojskowej oraz Departament Wychowa-
nia i Promocji Obronności MON. Patronat honorowy nad
uroczystością objął minister obrony narodowej.
Wojsko Polskie od lat cieszy się niesłabnącym zaufa-
niem społecznym, dlatego warto, aby pamiętano o tych,
którzy przyczyniają się do utrzymania tak dużego kapi-
tału zaufania Polaków do munduru. Stąd też pomysł, aby
pokazać osoby, które dzięki rzetelnemu przestrzeganiu
prawa są wzorcem dla innych. Ich przykład spowoduje
z pewnością odrodzenie mody na zapomniane niekiedy
cnoty, takie jak przyzwoitość, uczciwość, bezinteresow-
ność. Natomiast pozytywna rywalizacja w konkursie
przyczyni się do wzmacniania poszanowania prawa
w naszej armii.
Zgłoszenia kandydatów indywidualnych z jednostek
wojskowych przyjmuje Komenda Główna Żandarmerii
Wojskowej.
Regulamin konkursu i kwestionariusz zgłoszeniowy
można znaleźć na stronie internetowej: http://www.zol-
nierz-polski.pl.

nr 29/2007 Polska Zbrojna 31

NASZYM OKIEM

C zterech żołnierzy 1 Brzeskiej

Brygady Saperów zostało rannych
8 lipca, gdy ich pojazd HMMWV – trze-
szeregowych – Andrzej Cyran, Michał
Ożóg i Krzysztof Trzebuniak, zostali ewa-
kuowani śmigłowcem do amerykańskie-
ci w kolumnie zespołu bojowego „Bravo” go szpitala polowego w Kandaharze.
– najechał na podłożony na drodze im- Trzej najlżej ranni po opatrzeniu już na-
prowizowany ładunek wybuchowy. Polacy zajutrz opuścili szpital – mają niegroź-
wracali do bazy po wykonaniu zadania ne obrażenia ciała, głównie potłucze-
zabezpieczenia zebra- nia, a jeden poparzenia rąk i nóg.
nia starszyzny ple- Wkrótce wrócą do służby.
miennej – szury. Hospitalizowany pozostaje
Poszkodowani, st. szer. Ożóg, u którego stwierdzono
chorąży uraz głowy oraz oparzenia rąk, nóg
Włodzimierz i pleców. Jak tylko pozwoli na to stan
Dorociak oraz zdrowia, zostanie ewakuowany do kra-
trzech starszych ju. Jego życie nie jest zagrożone. (ag)

Zaat
w
32 Polska Zbrojna nr 29/2007
takowani
afganistanie
WOJCIECH KALISZCAK (2)

nr 29/2007 Polska Zbrojna 33

 WOJSKA LĄDOWE
– VIII zmiana PKW Irak będzie misją o charakterze trzeby Sił Pokojowych w Kielcach. Wy-
kładowcy i instruktorzy z Bukówki oraz
doradczo-szkoleniowym – mówił przed wyjazdem nad zaproszeni przez komendę CSnPSP part-
Eufrat przyszły dowódca Wielonarodowej Dywizji Centrum– nerzy prowadzili kursy specjalistyczne.
W Kielcach albo na poligonie w Nowej
–Południe gen. dyw. Paweł Lamla. Zupełnie inny charakter Dębie zorganizowano m.in. kursy dosko-
będzie miała ta najbliższa, której żołnierze nalące dla oficerów centrów operacyj-
– jak zapowiedział dowódca IX zmiany PKW Irak nych, języka angielskiego z zakresu słow-
nictwa wojskowego dla kierowniczej ka-
gen. bryg. Tadeusz Buk – osiągną gotowość bojową 25 lipca. dry oraz instruktorsko-metodyczny dla do-

R
ozwój wypadków nad Eu-
fratem spowodował, że
IX zmiana PKW Irak bę-
dzie pełniła misję stabiliza-
cyjną. – Myśleliśmy, że po
przekazaniu odpowiedzial-
ności za prowincje 8 Dywizji Piechoty ar-
mii irackiej, Irakijczycy będą w stanie sa-
mi dać sobie radę – mówi p.o. dowódcy
2 Korpusu Zmechanizowanego gen. dyw.
Włodzimierz Potasiński, który był kierow-
nikiem ćwiczeń „Eufrat IX” – ostatniego
sprawdzianu dla wyjeżdżających w lipcu
nad Zatokę Perską żołnierzy. – Okazuje się,
że sytuacja w Iraku tak mocno się zmieni-
ła, iż musieliśmy zmienić przeznaczenie
misji. Stąd też ćwiczenia były ukierunko-
wane na to, żeby przygotować nowe do-
wództwo i pododdziały Wielonarodowej
Dywizji Centrum–Południe do udziału
w misji, może nie całkowicie innej, ale
z zupełnie innymi zadaniami. Wracamy do
tego, co było wcześniej, czyli podczas
I, II, III zmiany – do misji stabilizacyjnej.
Oczywiście doradztwo szkoleniowe pozo-
stało jako drugi element naszych zadań.
PRZYGOTOWANIE ZMIANY
Za formowanie i szkolenie IX zmiany
była odpowiedzialna 1 Dywizja Zmecha-
nizowana. W ramach trzymiesięcznych
przygotowań do wyjazdu nad Eufrat żoł-
nierze szkolili się na poligonie w Nowej
Dębie oraz w Centrum Szkolenia na po-
wódców kompanii i plutonów.
W ramach przygotowań do wyjazdu na
misję centrum zorganizowało również za-
jęcia dotyczące religioznawstwa i kultury
Iraku. Wykładała kadra dydaktyczno-na-
ukowa różnych uczelni cywilnych, takich
jak: Uniwersytet Jagielloński, Uniwersy-
tet Warszawski i Instytut Badań Studiów
Wschodnich. Ponadto przy współudziale
z policją odbył się kurs prowadzenia ne-
gocjacji. – Ta umiejętność może być nie-
zwykle przydatna np. w czasie negocjacji
z terrorystami, którzy przetrzymują za-
kładników, czy z osobami, które blokują
drogi lub organizują jakieś protesty
– twierdzi komendant kieleckiego cen-
trum płk dr Tomasz Bąk. – Kursy zapla-
nowaliśmy tak, aby wszyscy mogli nie ty-

Żołnierze nie powin-

ni zachowywać się jak ru-
tyniarze. Sytuacja w Iraku tak
dynamicznie się zmienia, że
IX zmiana będzie zupełnie in-
na niż te, na których byli
wcześniej

JAC E K S Z U S TA KOW S K I

do przeszłości
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI (2)

34 Polska Zbrojna nr 29/2007

FORUM | SŁUŻBA | WYDARZENIA | LUDZIE | MILITARIA | W GARNIZONIE | PORADY | ŚWIAT | TO I OWO | SPORT | HISTORIA
le teoretycznie, ile praktycznie jak najle-
piej przygotować się do działania w ra-
mach IX zmiany. Myślę, że sztuka ta nam
się udała, czego odzwierciedleniem były
ćwiczenia „Eufrat IX”, na których – mo-
im zdaniem – wymierne efekty przyniósł
kurs dla oficerów centrów operacyjnych.
Oprócz naszych wykładowców zajęcia na
tym kursie prowadziło czterech oficerów
z Żagania, którzy podczas poprzednich
zmian pełnili w Iraku obowiązki ofice-
rów. Mogli więc przekazać swoją prak-
tyczną wiedzę tym, którzy teraz jadą na
te stanowiska.
ELASTYCZNOŚĆ SZKOLENIA
Płk Bąk na misji w Iraku był dwukrot-
nie: na II zmianie odpowiadał za wyszko-
lenie żołnierzy armii irackiej, a na V był
zastępcą dowódcy 1 Brygadowej Grupy
Bojowej. Doświadczenia z misji z pewnoś-
cią pomogły mu w przygotowaniu progra-
mów kursów dla żołnierzy IX zmiany,
gen. dyw. WŁODZIMIERZA
POTASIŃSKIEGO,
kierownika ćwiczeń „Eufrat IX”
Na co kładziono największy nacisk
podczas kierowanych przez Pana
ćwiczeń?
– Podczas ćwiczeń z dowództwem
i sztabem dywizji zwracaliśmy uwagę
na sposoby współdziałania w układzie
międzynarodowym nowego sztabu.
Natomiast ćwiczenia praktyczne z pod-
oddziałami miały na celu sprawdzenie,
w jaki sposób decyzje wypracowywa-
ne na mapach są realizowane w tere-
nie. Kładliśmy nacisk na aktywność
i jeszcze raz aktywność. Jej brak w re-
jonie odpowiedzialności rodzi więk-
sze zagrożenie.
„Eufrat IX” był nie tylko okazją do
zgrania wszystkich komponentów,
które przez najbliższe pół roku sta-
nowić będą jeden zespół, ale i dobrym
momentem do wyeliminowania błę-
dów. Udało się to zrobić?
– Każde ćwiczenia mają na celu prze-
de wszystkim sprawdzić, ale i szkolić.
My mieliśmy dodatkowe możliwości
nr 29/2007
wśród których ok. 130 jest z 21 Brygady
Strzelców Podhalańskich. Z większością
z nich, jeszcze jako szef sztabu 21 BSP, był
na V zmianie. – Myślę, że będą dużo lepiej
działać niż poprzednio, aczkolwiek przed
dwoma laty spisywali się bardzo dobrze
– mówi o swoich byłych podwładnych ko-
mendant z Bukówki. – Nie powinni jednak
zachowywać się jak rutyniarze. Na począt-
ku kursów staraliśmy się dowieść, że sytu-
acja w Iraku tak dynamicznie się zmienia,
że IX zmiana będzie zupełnie inna niż te,
na których byli. Dlatego nasze szkolenie
zmieniamy, wykorzystując bieżące mel-
dunki operacyjne z Iraku. Musimy na nie
reagować i na podstawie tego, co się dzie-
je nad Eufratem, wprowadzać poprawki do
szkolenia.
Dowódca IX zmiany PKW Irak
gen. bryg. Tadeusz Buk, który od 15 czerw-
ca dowodzi 1 Warszawską Dywizją Zme-
chanizowaną, przed zakończeniem ćwi-
czeń „Eufrat IX” nie ukrywał, że jego
wcześniejsze obawy odnośnie do przygo-
towania żołnierzy do misji zostały całko-
wicie rozwiane. – Oni są świetnie przygo-
towani do wyjazdu i przejęcia zadań od
VIII zmiany – stwierdził gen. Buk. 
Trzy pytania do
wyłapania wszystkich niedociągnięć,
gdyż i w kierownictwie ćwiczeń,
i w ćwiczącej dywizji byli oficerowie
amerykańscy, którzy bezpośrednio
przyjechali z Iraku. Mogliśmy więc na
bieżąco reagować na to, co jest najważ-
niejsze, co mniej ważne, co trzeba po-
prawić. Zatem uczyliśmy nie tylko ćwi-
czącą dywizję, ale też i siebie. W kie-
rownictwie ćwiczeń byli prawie wszy-
scy oficerowie, którzy przebywali już
na misji w Iraku na wcześniejszych
zmianach. Korzystając z uwag ofice-
rów amerykańskich, wprowadziliśmy
pewne korekty do przygotowań. Powin-
ny one wyjść na dobre IX zmianie.
Jaka jest Pańska rada dla żołnierzy
IX zmiany?
– Wszyscy muszą się przestawić na
bardziej ofensywne działanie. To nie
oznacza, że ta misja stabilizacyjna ma
być bardziej bojowa. Ofensywne działa-
nie to szybsze reagowanie na zagrożenia,
które mogą spotkać żołnierzy.
FLESZ
ELBLĄG. Program kształcenia w Akademii
Podoficerów Starszych Armii USA, wzajem-
na nauka i wymiana doświadczeń oraz za-
gadnienia etyki podczas wykonywania za-
dań służbowych – to część zagadnień po-
ruszanych podczas kursu dla pomocników
dowódców ds. podoficerów na szczeblu
wojsk lądowych (United States Army
Sergeants Major Academy Basic
Sergeants Major Course), który na bazie
16 Batalionu Dowodzenia im. Ziemi
Elbląskiej oraz 16 Żuławskiego Batalionu
Remontowego w Elblągu odbywał się
21 maja–28 czerwca. Kurs został zorgani-
zowany przez Akademię Podoficerów
Starszych Armii Stanów Zjednoczonych
(United States Army Sergeants Major
Academy).
TORUŃ. Z okazji przypadającej na 1 lipca
trzeciej rocznicy powstania Szkoły
Podoficerskiej Wojsk Lądowych w Toruniu
29 czerwca w toruńskiej podoficerce od-
była się uroczysta zbiórka, w której wzięła
udział niemal cała kadra oraz pracownicy
wojska SPWLąd. Podczas uroczystości
m.in.: przedstawiono rys historyczny szko-
ły, wręczono akt mianowania na stopień
młodszego chorążego st. sierż. sztab.
Leszkowi Mydle oraz wręczono kadrze od-
znaki pamiątkowe Szkoły Podoficerskiej
Wojsk Lądowych w Toruniu nadane przez
radę szkoły.
ZEGRZE. Płk dypl. Marek Stolarz został no-
wym komendantem Centrum Szkolenia
Łączności i Informatyki. Uroczystość odbyła
się 28 czerwca. Pełniący obowiązki komen-
danta ppłk Andrzej Jasiński wraz z płk.
Markiem Stolarzem zameldowali zdanie
i objęcie obowiązków komendanta CSŁiI
szefowi szkolenia Wojsk Lądowych
wz. gen. bryg. Piotrowi Pcionkowi.
W uroczystym apelu uczestniczyli przedsta-
wiciele władz samorządowych, kadra, pra-
cownicy wojska i żołnierze z pododdziałów
centrum. Płk Stolarz przybył do Zegrza ze
stanowiska dowódcy 9 Pułku Dowodzenia
z Białobrzeg.
Oprac. G.P.
Polska Zbrojna 35
SIŁY POWIETRZNE
PONAD CZTERDZIEŚCI LAT MINĘŁO, a Iskra
ciągle taka sama – dobra, ale nie na współ-
czesne czasy.
PIOTR LASKOWSKI
Wyższa Szkoła Sił
Powietrznych w Dęblinie
– główny ośrodek
wojskowego szkolenia
lotniczego z 82-letnią
tradycją – nie jest dziś
w stanie przygotować
pilotów polskich Jastrzębi.
Nie wiadomo też, czy stanie
się centrum szkolenia dla
pilotów zagranicznych we
wschodniej części Europy.
Problem szkolno-bojowy
S
Siły Powietrzne nie mają odpowied-
niego samolotu szkolno-bojowego, na
którym przyszli piloci samolotu wie-
lozadaniowego mogliby przygotowy-
wać się do wykonywania misji. I nie
chodzi tutaj tylko o szkolenie zaawan-
sowane klasy LIFT (Lead-In Fighter
Trainer) w ośrodku szkolenia lotnicze-
go, ale również o trening w eskadrach
lotnictwa taktycznego. Same symula-
tory bowiem sprawy nie załatwiają.
A samolot szkolno-bojowy o osiągach
i możliwościach taktycznych zbliżo-
nych do samolotów bojowych jest tań-
szy w użyciu i pozwala zaoszczędzić
na eksploatacji samolotów bojowych.
Tego typu działania praktykowane są
w światowym lotnictwie od lat.
Brak samolotu, który mógłby za-
stąpić wprowadzone do służby 44 la-
ta temu szkolne TS-11 Iskra, już te-
raz utrudnia wykonywanie zadań sto-
jących przed Siłami Powietrznymi.
To stare maszyny, bez odpowiedniej
awioniki, które w żadnym wypadku
nie ułatwią polskim pilotom przejścia
na samolot F-16.
Podczas gdy wszyscy zainteresowa-
ni głośno wyrażają swoje opinie na te-
mat zaawansowania technicznego
„efa”, nikt otwarcie nie mówi, że Iskra
była dobra, ale dla ery samolotów ty-
36 Polska Zbrojna
pu Lim czy MiG-21, a obecnie nadaje
się raczej do muzeum. W USA lata na-
wet kilka tych maszyn, które mogłyby
konkurować z polskim zespołem Bia-
ło-Czerwone Iskry, notabene w 2006 r.
reprezentującym nasze Siły Powietrz-
ne tylko (sic!) w Brnie w Czechach.
Co wybrać?
W WSOSP przygotowano co praw-
da nowe programy szkolenia na Iskrach
dla pilotów samolotów wielozadanio-
wych, ale dotyczą one tylko treningu
lotów w nowych formacjach. Reszta
jest po staremu. – Wyposażenie kabi-
ny nie nadaje się do szkolenia na F-16
– mówi mjr pil. Marek Stefni z wy-
działu szkolenia lotniczego dębliń-
skiej uczelni.
Tylko dzięki dużym umiejętnościom
kadry inżynieryjno-lotniczej można mó-
wić, że te maszyny jeszcze latają, a ich
sprawność wynosi aż 46,4 proc. W po-
równaniu z samolotem szkolenia podsta-
wowego PZL-130 Orlik, którego spraw-
ność wynosi tylko 21,9 proc., konstruk-
cja inż. Tadeusza Sołtyka sprzed lat ja-
wi się faktycznie jako ponadczasowa.
W 2006 r. w „Szkole Orląt” na Iskrze za-
notowano tylko jeden tzw. wypadek lek-
ki (zaświecenie lampki „brak ciśnienia
oleju” wraz ze spadkiem ciśnienia ole-
ju) i poważny incydent (odpadnięcie koł-
paka osłony przedniej w czasie lotu) oraz
WYŻSZA SZKOŁA
OFICERSKA SIŁ
POWIETRZNYCH
W DĘBLINIE w 2007 r., przy
etacie wynoszącym 90 stat-
ków powietrznych, ma
131 samolotów i śmigłow-
ców. Jednak z ogólnego sta-
nu ewidencyjnego, aż 40
z nich ma zakończony resurs,
a kolejne zakończą go w naj-
bliższym czasie. Samolot
szkolenia podstawowego
PZL-130 Orlik ma sprawność
wynoszącą tylko 21,9 proc.
nr 29/2007
 onów i JSF oraz południowokoreański
T-50 Golden Eagle koncernu Korean
Aerospace i Lockheed Martin.
Ciekawa jest oferta włoska, która obej-
muje 49 proc. udział zagranicznego kon-
trahenta w produkcji samolotu. Najmniej
atrakcyjne wydają się propozycje zakupu
używanych samolotów T-38A/C Talon
– nie najlepsze zdanie na ich temat mają
polscy piloci, którzy latali na nich w USA,
PIOTR LASKOWSKI (2)
czy nabycie F-5 – szkolą się na nich Hisz-
panie. Wydaje się, że szans nie ma czesko-
-amerykańska propozycja sprzedaży
L-159B Albatros II (wariant lekkiego sa-
molotu bojowego L-159 Alca) oraz polska
konstrukcja I-22 Iryda, chociaż co rusz
Długoletni w prasie pojawiają się informacje
okres użytkowania o jej reaktywacji. Proponowano ją
Iskier świadczy o tym, że nawet w tym roku dla lotnictwa
w obsłudze samolotów prze- indyjskiego. Szef lotnictwa Sił
znaczonych do szkolenia mamy Powietrznych gen. bryg. pil. Le-
bogate doświadczenie, więc szek Cwojdziński informuje
perspektywicznym pomysłem jednak, że siły nie starają się
jest zakup maszyn nowych o powtórne przyjęcie Iryd.
lub mało używanych Innym rozwiązaniem mógłby
być leasing samolotów szkolno-bo-
jowych. Z ciekawą propozycją wy-
szły fińskie siły powietrzne, oferując nam
24 incydenty lżejszego kalibru. Dla po- wydzierżawienie swoich Hawków Mk 51
równania na Orliku było 30 incydentów, i Mk 52, których mają za dużo, a używają
na An-28 tylko cztery, a jedenaście na ich do szkolenia na samoloty F-18.
śmigłowcach Mi-2.
W Dęblinie nie mają faworyta – jedne- Kogo szkolić?
go konkretnego typu samolotu, na którym Od nowego samolotu będą zależały
chciano by szkolić przyszłych pilotów ma- możliwości szkolenia polskich pilotów,
szyn wielozadaniowych. Nie opracowano i nie tylko ich. Istnieje bowiem pomysł
też jeszcze programu, według którego ta- o przeszkalaniu na samolot wielozadanio-
kie szkolenie miałoby się odbywać. Ma po- wy pilotów z innych krajów w ramach pro-
wstać później, gdy zostanie wybrany sa- jektowanego Międzynarodowego Ośrod-
molot lub inny wariant szkolenia. ka Szkolenia Lotniczego w Dęblinie. Jed-
Jak dotąd istnieją więc trzy koncepcje nak bez nowej koncepcji szkolenia i tre-
związane z przyszłym szkoleniem. Wy- ningu opracowanego według sojuszni-
daje się, że ta ze szkoleniem pilotów po- czych standardów nic nie ruszy.
za krajem jest w tej chwili najmniej bra- „Szkole Orląt” potrzeba ok. 16 nowych
na pod uwagę ze względu na wysokie samolotów. W kosztach zakupu mogły-
koszty (2–6 mln dol. za pilota). Dotych- by uczestniczyć na przykład państwa, któ-
czasowe szkolenie lotników w USA po- re chciałyby szkolić swych pilotów w Dę-
dyktowane jest po prostu koniecznością. blinie. Chodzi tutaj głównie o nowych
Długoletni okres użytkowania Iskier członków NATO. Rumuni, Węgrzy, Sło-
świadczy o tym, że w obsłudze samolo- wacy i Czesi muszą wyszkolić średnio
tów przeznaczonych do szkolenia mamy ośmiu pilotów rocznie. To piloci do prze-
bogate doświadczenie, więc perspekty- chwycenia i szkolenia u nas. Chociaż i tu-
wicznym pomysłem jest zakup maszyn taj pojawiają się problemy. Czesi mówią,
nowych lub mało używanych. I tutaj ofert dlaczego nie, nasi piloci mogliby się szko-
jest najwięcej. Brytyjski BAE Systems lić w Polsce, ale jak zakupicie do szkole-
proponował uruchomienie w Polsce pro- nia nasze samoloty L-159...
dukcji i serwisowania samolotów Hawk Dęblin ma dobrą kadrę dydaktyczną,
Mk 66, a później Hawk 128 oraz przysła- możliwość korzystania z poligonów
nie instruktorów z RAF. Z kolei rosyjski w Nadarzycach i Ustce (bardzo ważny
RSK MiG w porozumieniu z partnerami element w szkoleniu bojowym), jak rów-
zachodnimi stawia na samolot MiG AT. nież tradycje w szkoleniu dużej liczby pi-
My natomiast nie bardzo. W grę wchodzą lotów, także zagranicznych. Stąd też po-
też włoska Aeromacchi z samolotem mysł, aby szkolić lotników na przykład
M-346 do szkolenia m.in. pilotów Typho- z Iraku, Nigerii czy Libii.  oprac. G.P.
nr 29/2007
FLESZ
DĘBLIN. Bezapelacyjnym zwycięzcą fina-
łowych zmagań o tytuł najlepszego wykła-
dowcy kształcenia obywatelskiego
w 2 Brygadzie Radiotechnicznej został re-
prezentant 8 Szczycieńskiego Batalionu
Radiotechnicznego mł. chor. Bartłomiej
Korol. Radiotechnicy z Lipowca okazali
się także najlepsi w nieoficjalnej klasyfi-
kacji zespołowej prowadzonej w trakcie
konkursowych zmagań. Konkurs przepro-
wadzono podczas konferencji metodycz-
nej wykładowców kształcenia obywatel-
skiego, która odbyła się w kompanii ra-
diotechnicznej w Dębinie.
KOSZALIN. Płk dypl. Krzysztof Żabicki zo-
stał nowym komendantem Centrum
Szkolenia Sił Powietrznych. Uroczyste
przekazanie obowiązków i sztandaru cen-
trum odbyło się 2 lipca. Pełniący obowiąz-
ki komendanta ppłk dypl. Andrzej Witek
wraz z płk. Żabickim zameldowali przeka-
zanie i przyjęcie obowiązków szefowi
wojsk OPL SP gen. bryg. Stanisławowi
Babiakowi.
WŁOCHY. Integracja polskich i włoskich
sił powietrznych to jeden z głównych ce-
lów odbywających się we Włoszech od
29 czerwca do 12 lipca ćwiczeń „Polish
Tiger 2007”. Po raz kolejny piloci i tech-
nicy z 7 Eskadry Lotnictwa Taktycznego
i 33 Bazy Lotniczej z Powidza szkolą się
z pilotami z 51 Skrzydła włoskich sił po-
wietrznych w miejscowości Istrana.
Polacy wylecieli czterema samolotami
Su-22 (jeden jest dwumiejscowy) oraz
transportowcem CASA C-295M. Dowódcą
polskiej ekipy jest ppłk dypl. pil. Maciej
Trelka, szef 7 elt.
ZANIEMYŚL. Uczestnicy XIII Wieloboju
Terenowego Stowarzyszenia „Rodzina
Wojskowa” Sił Powietrznych strzelali, bie-
gali na orientację, udzielali pomocy i wy-
kazali się wiedzą związaną z F-16. Na
metę dotarli zmęczeni, ale szczęśliwi.
Tym razem na terenie wielkopolskiego
Zaniemyśla spotkały się 23 drużyny re-
prezentujące koła stowarzyszenia ze
wszystkich rodzajów sił zbrojnych.
Polska Zbrojna 37
 MARYNARKA WOJENNA

ROZSTANIE
KRZYSZTOF W YGNAŁ

i powitanie

Kilka dni temu ORP „Iskra” wyruszyła w rejs szkoleniowo-nawigacyjny

z podchorążymi Akademii Marynarki Wojennej. Barkentyna weźmie udział
w regatach „Tall Ships Races”. Wyjście żaglowca w morze poprzedziła ceremonia

A
nadania nowemu jachtowi imienia s/y „Admirał Dickman”. Jego matką chrzestną
została tegoroczna absolwentka AMW ppor. mar. Magdalena Kozłowska.

CHRZCINY. Ppor. mar. Akademia Marynarki Wojennej

Magdalena Kozłowska, wzbogaciła się o nowy jacht s/y „Ad-
matka chrzestna jachtu, mirał Dickman”. Ceremonię chrztu
w obecności komendan-
ta-rektora AMW zorganizowano na Nabrzeżu Pomor-
kontradm. dr. inż. skim w Gdyni. Ppor. mar. Magdale-
Czesława Dyrcza polała na Kozłowska, matka chrzestna jach-
kadłub szampanem, wy- tu, w obecności komendanta-rektora
powiadając tradycyjne AMW kontradm. dr. inż. Czesława
słowa: płyń po morzach
i oceanach.
Dyrcza polała kadłub szampanem,
wypowiadając tradycyjne słowa: płyń
po morzach i oceanach. Banderę
z rąk komendanta przyjął dowódca
jachtu st. chor. sztab. mar. Ireneusz
Kamiński. Od tej pory na jachcie
szkolić się będą podchorążowie i stu-
denci AMW. – To nie ostatni jacht,

38 Polska Zbrojna nr 29/2007

 FLESZ
GDYNIA. Podczas uroczystej zbiórki kadry,
marynarzy i pracowników jednostki kmdr Mi-
rosław Badurowicz przyjął 5 lipca obowiązki
dowódcy 43 Bazy Lotniczej Marynarki
Wojennej w Gdyni-Babich Dołach. W uroczy-
stości uczestniczyli szef lotnictwa Marynarki
Wojennej kmdr pil. Tadeusz Drybczewski i do-
wódca Gdyńskiej Brygady Lotnictwa
KRZYSZTOF WYGNAŁ (4)

Marynarki Wojennej kmdr pil. Stanisław

Ciołek. Dowódca brygady podziękował pełnią-
cemu obowiązki dowódcy od lutego 2007 r.
kmdr. por. Eugeniuszowi Trzpisowi.

Pożegnanie marynarzy „Iskry”

SIEMIROWICE. Decyzją ministra obrony
narodowej kmdr Krzysztof Grudnowski zo-
stał wyznaczony na stanowisko dowódcy
44 Bazy Lotniczej Marynarki Wojennej.
Od 2003 r., po reorganizacji jednostek
Gdyńskiej Brygady Lotnictwa MW do struk-
tury eskadr i baz lotniczych, służył na sta-
nowisku zastępcy dowódcy bazy, a od lute-
go 2007 r. pełnił obowiązki dowódcy.

ŚWINOUJŚCIE. Wikariusz generalny bisku-

pa polowego WP ks. prałat płk Sławomir
Żarski 1 lipca poświęcił kaplicę garnizono-
wą w Świnoujściu. Na uroczystość przybyli
m.in. kontradmirał Jerzy Lenda – dowódca
8 Flotylli Obrony Wybrzeża, i Janusz
Żmurkiewicz – prezydent Świnoujścia.
Budynek kaplicy w przyszłości na być ko-
ściołem garnizonowym pw. bł. ks. kmdr.
por. Władysława Miegonia. W uroczystej
mszy świętej oprócz gości i wiernych wzięła
udział Orkiestra Garnizonowa 8 Flotylli
Obrony Wybrzeża.
St. chor. sztab. mar. Ireneusz Kamiński, dowódca „Admirała Dickmana” (na zdjęciu z pra-
wej), przyjmuje banderę.
USTKA. Dwustu studentów uczelni cywilnych
rozpoczęło 2 lipca specjalistyczne szkolenie
jaki kupiliśmy – powiedział kontr- okrzepną, poznają marynarskie ży-
w Centrum Szkolenia Marynarki Wojennej.
adm. Dyrcz. Akademia wkrótce bę- cie. Przeżyją przygodę. Przejdą oni cykl szkoleń w specjalnościach:
dzie miała kilka takich jednostek. Podczas rejsu podchorążowie odbę- eksploatacja i naprawa urządzeń elektronicz-
Cieszymy się, że pełnomorski jacht dą na pokładzie ORP „Iskra” praktykę nych oraz elektrycznych pokładowa i tech-
będzie służył uczelni. marynarską. Zapoznają się z warunka- niczna ogólna, a także ogólnologistyczna.
Tymczasem ORP „Iskra” wyruszy- mi nawigacyjno-hydrograficznymi Wszyscy przejdą także szkolenie ogólnowoj-
ła w swój kolejny rejs, dowodzona i hydrologiczno-meteorologicznymi na skowe obejmujące główne aspekty działania
przez kpt. mar. Jacka Miłowskiego. akwenach, na których będą pływać. Na- żołnierza na polu walki. Kończąc szkolenie,
Pożegnał ją szef szkolenia morskie- uczą się obsługi urządzeń, takielunku. studenci uzyskają status podoficera rezerwy
go MW kontradm. Andrzej Rosiński. – Chciałbym, aby na naszym pokładzie Marynarki Wojennej, co po zakończeniu stu-
– Niech ten rejs będzie dla was speł- – powiedział kpt. Miłowski – nauczy- diów uprawnia ich także do odbycia dodatko-
nieniem marzeń – powiedział admi- li się pokory dla morza i podstawowych wego przeszkolenia na oficerów rezerwy.
rał. – Z ogromnym rozrzewnieniem rzeczy, jakie marynarz musi znać.
wspominam swoją pierwszą marynar- „Iskra” weźmie udział w regatach
ską praktykę. Wierzę, że wy również „Tall Ships Races”, odwiedzi porty:
na pokładzie „Iskry” poczujecie się Arhus, Kotka, Sztokholm, Szczecin,
prawdziwymi wilkami morskimi. Ży- Świnoujście, Rostock, Visby i Turku.
czę wam stopy wody pod kilem. Na morzu załoga spędzi blisko 800
– Po raz pierwszy żegnam „Iskrę” godzin, a rywalizować będzie z pra-
jako komendant akademii – mówił wie setką żaglowców różnych klas
admirał Dyrcz. Spędziłem na jej po- z kilkunastu państw.
kładzie 15 lat. Każdy rejs jest dla te- Powrót żaglowca do kraju planowa-
go okrętu ważny. Młodzi ludzie ny jest na 27 sierpnia.  Oprac. G.P.

nr 29/2007 Polska Zbrojna 39

WOJSKO ODZNACZENIA
Nowe
ordery, krzyże i gwiazdy
Żołnierze i funkcjonariusze za czyny męstwa i odwagi w czasie pokoju dostaną nowe
honorowe wyróżnienia. To już druga w ostatnich miesiącach nowelizacja ustawy
z 16 października 1992 r. o orderach i oznaczeniach dotycząca żołnierzy.
Przypomnijmy, że w połowie paździer-
nika 2006 r. – również z inicjatywy prezy-
denta Lecha Kaczyńskiego – parlament
uchwalił Order Krzyża Wojskowego. Jest
on nagrodą za wybitne czyny bojowe po-
łączone z wyjątkową ofiarnością i odwa-
gą w czasie działań bojowych przeciwko
aktom terroryzmu w kraju lub podczas
użycia wojska poza granicami państwa
w czasie pokoju. Jest to odpowiednik Or-
deru Wojennego Virtuti Militari. Do koń-
ca maja br. prezydent RP przyznał żołnie-
rzom 14 orderów, w tym w trzech przy-
padkach pośmiertnie.
Wobec nowych zagrożeń i coraz więk-
szego zaangażowania Sił Zbrojnych RP
w misjach stabilizacyjnych, istniała po-
trzeba wprowadzenia nowych odzna-
czeń o niższej randze niż Order Krzyża
Wojskowego. W ten sposób zostanie za-
chowany jego elitarny charakter, a bę-
dzie możliwe nagradzanie większej licz-
by żołnierzy, czego zresztą domagali się
dowódcy. Nie było dotąd odznaczeń
upamiętniających nienaganną służbę
wojskową w kontyngentach.
Grupa odznaczeń wojskowych zostanie
zatem powiększona o:
KRZYŻ WOJSKOWY – nadawany w czasie poko-
ju za czyny męstwa i odwagi dokonane podczas
40 Polska Zbrojna
RYSZARD CHOROSZY
działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu
w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych RP poza
granicami. Może być przyznany tej samej osobie
czterokrotnie, może nim zostać wyróżniona także
formacja walcząca, cywil oraz funkcjonariusz:
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura
Antykorupcyjnego, Straży Granicznej i Pożarnej;
WOJSKOWY KRZYŻ ZASŁUGI Z MIECZAMI,
MORSKI KRZYŻ ZASŁUGI Z MIECZAMI,
LOTNICZY KRZYŻ ZASŁUGI Z MIECZAMI – mo-
że być nadany jako nagroda za rzetelną i su-
mienną służbę w czasie działań bojowych prze-
ciwko aktom terroryzmu w kraju lub podczas
użycia Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa
w czasie pokoju w warunkach szczególnie nie-
bezpiecznych, niebezpośrednio w styczności
z przeciwnikiem. Żołnierz może być dwukrotnie
wyróżniony tym krzyżem.
WOJSKOWY KRZYŻ ZASŁUGI, MORSKI KRZYŻ
ZASŁUGI, LOTNICZY KRZYŻ ZASŁUGI – nada-
wany jako nagroda za dokonany w czasie służby
czyn przynoszący szczególną korzyść poszcze-
gólnym rodzajom sił zbrojnych, a wykraczający
poza normalne obowiązki.
Ponadto nowela ustawy o orderach
i odznaczeniach wprowadziła gwiaz-
dę pamiątkową jako nagrodę za nie-
naganną służbę w polskich kontyn-
JAROSŁAW WIŚNIEWSKI
gentach wojskowych. Jest to novum
w naszym systemie odznaczeń.
Kształtem nawiązuje do róży wiatrów,
umieszczona jest na niej także nazwa
państwa lub regionu geograficznego
nr 29/2007
terenu działania PKW. Gwiazda bę-
dzie przysługiwała żołnierzom oraz
funkcjonariuszom za co najmniej „je-
den dzień nienagannej służby rozpo-
czętej w ramach kontyngentu lub ope-
racji wojskowej na danym teryto-
rium”. Z wnioskiem o nadanie Krzy-
ża Wojskowego lub Gwiazdy wystę-
puje do prezydenta RP minister obro-
ny narodowej lub spraw wewnętrz-
nych i administracji. Jednocześnie no-
wymi odznaczeniami wojskowymi
oraz gwiazdą mogą być wyróżnieni
– w terminie do końca 2010 r. – żoł-
nierze służący poza granicami w la-
tach 2002–2007. Gwiazda może być
również nadana obywatelowi innego
państwa współdziałającego z polski-
mi kontyngentami wojskowymi poza
granicami kraju.
Jednocześnie przywrócono z okre-
su II Rzeczypospolitej (ustanowiony
ustawą z 8 stycznia 1938 r.) trzystop-
niowy Medal za Długoletnią Służbę.
Nawiązywanie do tradycji
Swiezczegółowy opis nowych odznaczeń wojskowych będzie zawarty w no-
welizacji rozporządzenia prezydenta RP z 10 listopada 1992 r. w spra-
opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu
i okoliczności noszenia odznak, orderów i odznaczeń.
Wzory nowych odznaczeń wojskowych oparto na polskiej tradycji
odznaczeniowej oraz symbolice państwowej i wojskowej. Zarówno
Krzyż Wojskowy, jak i Krzyże Zasługi Wojskowy, Morski i Lotni-
czy, z mieczami i bez mieczy, mają taki sam kształt krzyża kawa-
lerskiego jak odznaka Orderu Krzyża Wojskowego.
Przez nawiązanie do kształtu Orderu znaki
Krzyża Wojskowego utworzono charaktery- Wojskowego
styczną, łatwo rozpoznawalną grupę odzna- Krzyża Zasługi
czeń wojskowych nadawanych przede z Mieczami czy też każ-
wszystkim za działania bojowe przeciwko dorazowy udział w zmia-
aktom terroru w kraju i poza granicami lub nie kontyngentu lub ope-
podczas użycia polskich sił zbrojnych poza racji wojskowej oznacza
granicami państwa w czasie pokoju. się nałożeniem na wstąż-
Jednocześnie wyjątkowy charakter służby kę okucia w kształcie li-
w polskich kontyngentach w Afganistanie stewki o szer. 5 mm.
i Iraku stał się impulsem do opracowania W hierarchii starszeństwa
odznaczenia o zupełnie nowej symbolice. nowe odznaczenia plasują
Odznaczenia o charakterze pamiątkowym, się nie tylko za orderami, ale
mające w swej nazwie określenie gwiaz- także za Krzyżem Walecznych. Za
da, będą miały wspólny zasadniczy wzór nim znajdują się: Krzyż Wojskowy, Krzyż
odznaki i wspólne zasady komponowania Zasługi za Dzielność, Krzyż Zasługi z Miecza-
barw wstążki z użyciem barw państwa lub mi, Wojskowy Krzyż Zasługi, Medal za
terenu działania polskiego kontyngentu. Ofiarność i Odwagę, Medal za Długoletnią
Kolejne nadanie Krzyża Wojskowego, od- Służbę oraz Gwiazda.

PRZEWIDUJE SIĘ, ŻE NOWELIZACJA USTAWY WEJDZIE W ŻYCIE

Nowe regulacje wprowadzają więc
czytelny podział na trzy kategorie:
odznaczeń i orderów cywilnych,
wojskowych i wojennych. Dodatko-
wo chronią tradycję tych ostatnich,
czyli orderów wojennych, uznawa-
PO TRZECH MIESIĄCACH OD JEJ OGŁOSZENIA W DZIENNIKU USTAW,
CZYLI PRAWDOPODOBNIE NA POCZĄTKU IV KWARTAŁU BR.
nych w polskiej tradycji historycz- vacatio legis pozwoli na przygotowanie
nej za najcenniejsze. i wyprodukowanie przez Mennicę Pań-
Przewiduje się, że nowelizacja usta- stwową odznak i odznaczeń zgodnie
wy wejdzie w życie po trzech miesią- z wzorami rysunkowymi, które zostaną
cach od jej ogłoszenia w Dzienniku określone w rozporządzeniu prezyden-
Ustaw, czyli prawdopodobnie na począt- ta RP. „Polska Zbrojna” pierwsza publi-
ku IV kwartału br. Trzymiesięczny okres kuje ich wzory. 

DOTYCHCZASOWE MEDALE RESORTOWE

O BECNIE W RESORCIE
OBRONY NARODOWEJ
PRZYZNAWANE SĄ
NASTĘPUJĄCE MEDALE: ZA
ZASŁUGI DLA OBRONNOŚCI
KRAJU, SIŁY ZBROJNE
W SŁUŻBIE OJCZYZNY ORAZ
MEDAL WOJSKA POLSKIEGO.
Medalem Za Zasługi dla
Obronności Kraju wyróżnia się
osoby, które „wykazały męstwo
lub odwagę w bezpośrednim
działaniu związanym z obronno-
ścią kraju albo osiągnęły bar-
dzo dobre wyniki w realizacji za-
dań obronnych. A także posia-
dają szczególne zasługi w dzie-
dzinie rozwoju myśli i techniki
wojskowej oraz potencjału
obronnego, jak również w zakre-
sie szkolenia i wychowania woj-
skowego, zaś swoją pracą zawo-
dową bądź działalnością w orga-
nizacjach społecznych znacznie
przyczyniły się do rozwoju
i umocnienia systemu obronne-
go kraju”. Medal ustanowiony
w 1966 r. dzieli się na trzy kate-
gorie: złoty, srebrny i brązowy.
Złoty medal Za Zasługi dla
Obronności Kraju mogą dostać ro-
dzice, których co najmniej pięcioro
dzieci pełni lub pełniło nienagan-
nie czynną służbę wojskową, zaś
srebrny – za posłanie do wojska
czterech synów.
Z kolei Medal Siły Zbrojne w Służbie
Ojczyzny wręczany jest tylko raz
w roku z okazji Święta Wojska
Polskiego. Przyznaje się go żołnie-
rzowi lub pracownikowi wojska,
który wzorowo przesłużył lub prze-
pracował w wojsku co najmniej
5 lat (wtedy przysługuje medal
brązowy), 15 lat (srebrny) lub
25 lat (złoty). Jeśli dana osoba
rozpoczęła służbę po 15 sierpnia,
to okres do końca roku kalenda-
rzowego zalicza się do wymaganej
wysługi. Na ogół nie rozpatruje się
wniosków tych żołnierzy, którzy
uzyskali w opinii okresowej ocenę
dobrą lub dostateczną. A ponadto
medal o tym samym stopniu mo-
że być nadany osobie tylko raz.
Ustanowiony w 1999 r. Medal
Wojska Polskiego dzieli się na trzy
stopnie: złoty, srebrny i brązowy.
Może być nadany osobom, które
„aktywnie wspierają na arenie
międzynarodowej pokojową dzia-
łalność wojska, przyczyniły się do
rozwoju potencjału obronnego RP
oraz popularyzacji dziejów i trady-
cji WP na arenie międzynarodo-
wej, a także szczególnie zasłużyły
się w integracji dowództw sojuszni-
czych. Medal ten przyznaje szef
MON – z własnej inicjatywy bądź
na wniosek podsekretarzy stanu,
szefa Sztabu Generalnego WP
i dowództw rodzajów sił zbrojnych.

nr 29/2007 Polska Zbrojna 41

WOJSKO LIBAN

42 Polska Zbrojna nr 29/2007

 KOSOWO POLEMIKI
INTERWENCJE WOJSKO
Podobno służba jest liczona od dnia, gdy pobierzesz plecak. Okazuje się jednak,
że nie zawsze. Świetny przykład to kilkuset muzyków orkiestr wojskowych,
absolwentów nieistniejącego już Wojskowego Liceum Muzycznego, i problemy
z naliczaniem im wysługi. O sprawie tej mówi się od ładnych paru lat.
I od ładnych paru lat nie widać jej końca.
Służba jak z nut?
PAULINA GLIŃSKA
W
iększość muzyków
orkiestr wojsko-
wych to właśnie ab-
solwenci Wojsko-
wego Liceum Mu-
zycznego, jedynej
szkoły średniej w Wojsku Polskim funk-
cjonującej na zasadzie szkoły chorążych.
Większość z nich rozpoczęła swoją eduka-
cję, a zarazem służbę wojskową, w wieku
15 lat. Było to możliwe dzięki przepisom
ustawy o służbie wojskowej z 30 czerwca
1970 r., które stanowiły, że „na naukę do
szkół wojskowych kształcących kandyda-
tów na żołnierzy zawodowych oraz do or-
kiestr wojskowych mogą być przyjęci – za
zgodą przedstawiciela ustawowego – rów-
nież małoletni, którzy nie ukończyli 17 lat
życia, mający odpowiednią zdolność fi-
zyczną i psychiczną do odbywania nauki
w szkołach i orkiestrach wojskowych, je-
żeli złożą zobowiązanie do pełnienia za-
EKSPERT
Płk Krzysztof
Liminowicz,
szef Oddziału
Emerytalnego DSS:
– Kadeci w wojskowych liceach muzycz-
nych byli uczniami w wieku od 15 do
19 roku życia. Jednakże zgodnie z prze-
pisami art. 101 ustawy z 30 czerwca
1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych (DzU z 1992 r. nr 8,
poz. 31), dopiero w wieku
17 lat byli powoływani do
czynnej służby wojskowej.
Zatem tylko okres nauki w li-
ceum wojskowym od 17 roku życia
zaliczany jest do służby wojskowej
i tym samym do wysługi emerytal-
nej. Problem ten był już wielokrotnie
SYLWIA GUZOWSKA
wyjaśniany przez różne departa-
menty MON, w tym Kadr, Prawny
i Spraw Socjalnych.
nr 29/2007
wodowej służby wojskowej po ukończeniu
nauki”. Liceum niby takie jak każde inne
wojskowe, z tą tylko „niewielką” różnicą,
że od momentu wstąpienia do WLM słu-
chacze zostali skoszarowani i ubrani w woj-
skowe mundury. Przez dwa pierwsze lata
nauki nazywano ich elewami szkoły pod-
oficerskiej, kolejne trzy byli kadetami szko-
ły chorążych. Przez cały okres nauki
w WLM obowiązywały ich regulaminy
wojskowe – pełnili służby, brali udział
w ćwiczeniach wojskowych, wykonywali
rozkazy. Korzystali także z przepustek sta-
łych, jednorazowych, rozkazów wyjazdu.
Legitymowali się książeczką wojskową,
dostawali przysługujące im uposażenie
oraz dodatki. Liceum skończyli ze stop-
niem młodszego chorążego i dyplomem
ukończenia szkoły chorążych. Zostali skie-
rowani do orkiestr wojskowych, by peł-
nić służbę jako żołnierze zawodowi.
W czym tkwi problem?
Dziś wielu muzyków, zarówno tych
w służbie czynnej, jak i emerytów woj-
skowych, boryka się z niesprawiedliwym
w ich ocenie sposobem naliczania lat
służby. Podstawowym problemem jest
pobyt muzyków wojskowych w WLM
przed ukończeniem 17 roku życia. Zgod-
nie z obowiązującą wówczas ustawą
o służbie wojskowej, „małoletni przyję-
ci na naukę nie są żołnierzami do czasu
ukończenia 17 lat. Po ukończeniu 17 ro-
ku życia powołuje się ich do czynnej służ-
by wojskowej w charakterze kandydatów
na żołnierzy zawodowych, jeśli zostaną
uznani za zdolnych do zawodowej służ-
by wojskowej”.
Z przepisów wynika więc jasno, że do
okresów czynnej służby wojskowej wli-
cza się służbę pełnioną w charakterze
kandydata na żołnierza zawodowego, ale
nie wlicza się okresu bycia elewem. Je-
śli, mając 15 lat, nie jest się żołnierzem,
to rzecz jasna lata służby „nie lecą”.
Problem jednak tkwi znacznie głębiej,
bowiem jak traktować uczniów WLM, 
Polska Zbrojna 43
WOJSKO INTERWENCJE

Z prawnego
punktu widzenia
O kres nauki przypadający przed 17 rokiem
życia nie jest brany pod uwagę przy usta-
laniu prawa do wojskowych świadczeń emery-
talnych, biorąc pod uwagę art. 12 ustawy
z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emery-
talnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin
(tekst jednolity – DzU z 2002 r. nr 11, poz.
108 z późn. zm.), gdyż nie jest zaliczany do
służby wojskowej w Siłach Zbrojnych RP, jak
również do okresów równorzędnych z tą służ-
bą. Nauka między 15 a 17 rokiem życia w ro-
zumieniu art. 6 i 7 ustawy z 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 1998 r.
nr 162, poz. 1118 z późn. zm.), nie jest trak-
towana jako okres składkowy, jak również nie-
składkowy. Dlatego też nie może podlegać za-
liczeniu do wysługi emerytalnej w trybie art.
16 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żoł-
nierzy zawodowych oraz ich rodzin. W związku
z powyższym okres nauki między 15 a 17 ro-
kiem życia w Wojskowym Liceum Muzycznym
w ramach obowiązujących unormowań praw-
nych pozostaje bez wpływu na prawo do
świadczenia oraz jego wysokość, zarówno Dziś
w wojskowym, jak i powszechnym systemie wielu muzy-
emerytalnym. ków, zarówno tych
w służbie czynnej, jak
którzy, mimo że nie osiągnęli ustawowo i emerytów wojskowych,
wymaganego wieku, nosili mundur, jeź- boryka się z niesprawied-
dzili na ćwiczenia wojskowe, mieszkali liwym w ich ocenie spo-
PIOTR PRYMLEWICZ

w koszarach? Nie wiadomo. sobem naliczania lat

Obecnie obowiązuje zatem zasada na- służby
liczania lat służby zgodnie z wiekiem (od
17 roku życia), a nie z rzeczywistym pię-
cioletnim okresem szkolenia, chociaż i tak,

Wypowiedzi z NFoW wstąpienia do WLM podważa moją obec-

„suzafonek”:
– Jeżeli ktoś mi
powie, że pierwsze dwa lata
nauki były na innych zasa-
dach, to ciekawe jest porów-
nanie sytuacji, w której na
jednym roku rozpoczyna na-
ukę dwóch uczniów: 17- i 15-latek.
Kandydat 17-letni ma zaliczony cały
okres, natomiast 15-latek pełniący służ-
bę na identycznych warunkach i zasa-
dach ma zaliczony okres służby dopiero
od ukończenia 17 roku życia.
Niezaliczenie mi okresu służby od dnia
ność w tej szkole, równość wobec prawa
i sprawiedliwość. Powoduje straty finan-
sowe, opóźnienia w nabywaniu praw do
urlopów, praw emerytalnych i innych
świadczeń. Jeżeli jest dokument, który
mówi, żeby małoletni w WLM traktowani
byli na innych prawach, to chciałbym się
z nim zapoznać. Jeżeli wynika z niego, że
nie powinni być skoszarowani, mieć

44 Polska Zbrojna nr 29/2007

wnioskując z wypowiedzi, istnieje w tej
sprawie całkowita dowolność. – W mojej
jednostce wojskowej uznają całą służbę,
czyli od 15 roku życia. Na każdą zmia-
nę lub podwyżkę mam decyzję admini-
stracyjną, w której są podane paragrafy
oraz uzasadnienie, że posiadam wyma-
ganą wysługę upoważniającą mnie do po-
bierania odpowiednich świadczeń i urlo-
pów – to wypowiedź „przeempla” na
Niezależnym Forum o Wojsku. I kolej-
na, niejakiego „Juranda”: – Sprawa jest
o tyle dziwna, że niektórzy z naszych ko-
legów mają zaliczony pełny okres nauki
w liceum, inni pierwsze dwa lata po
1,3 proc., a jeszcze innym wysługę liczą od
17 roku życia. Właściwie we wszystkich
orkiestrach wojskowych istnieje ten prob-
lem. Lata służby, uwzględniane np. przy
nagrodach jubileuszowych czy urlopie
dziadkowym, naliczane są różnie w róż-
nych jednostkach. Co dziwne, zdarza się
i tak, że przy nagrodzie jubileuszowej na-
liczana jest służba od 15 roku życia, ale je-
śli już chodzi o emeryturę, obowiązuje
17 rok życia jako wiek początkowy. Jak
słusznie zauważa „Jurand” na NFoW:
– Skoro wiek jest barierą, to dlaczego
w innych przypadkach uznaje się i wli-
cza do emerytury pracę na roli, naukę w
niektórych szkołach zawodowych przed
Absolwent Wojskowego Liceum Muzycznego:
17 rokiem życia. Uważam, że jesteśmy
w pewien sposób dyskryminowani.
Być może problem tkwi także w tym, że
liceum muzyczne ustawodawca wrzucił
do jednego worka razem z pozostałymi
liceami wojskowymi, funkcjonującymi
na zupełnie innych zasadach. Absolwent
WLM z Orkiestry Garnizonowej Sił Po-
wietrznych w Bytomiu uważa, że odpo-
wiedzialny za te niedociągnięcia jest
właśnie w dużej mierze ustawodawca,
który zapomniał o specyficznym cha-
rakterze takiego liceum.
Próby rozwiązania
Zmiany prawa podczas służby osłabiają
motywację. Któż bowiem lubi zmieniają-
ce się reguły gry? Muzycy wojskowi chcą,
aby poważnie potraktować ich czas spędzo-
ny w WLM i stworzyć przepis, który w jed-
nakowym stopniu zaliczałby do lat wysłu-
gi cały okres nauki w liceum. Coraz częś-
ciej pojawiają się także głosy, że ta sytua-
cja jest sprzeczna z prawem. Wielu absol-
wentów WLM zaczyna się zastanawiać nad
wywalczeniem swoich praw drogą sądo-
wą. Jak przyznają, to smutne, że muszą
walczyć o coś, co im się należy. Uważają,
że pozostawiono ich samym sobie i pozba-
wiono złudzeń co do jednoznacznego roz-
wiązania tego problemu.
Jeśli jesteś zainteresowany: służbą
w „CZERWONYCH BERETACH”
chcesz mieć możliwość wzięcia udziału
w misjach stabilizacyjnych poza grani-
cami kraju, poznać smak przygody i zo-
stać spadochroniarzem,
ZGŁOŚ SIĘ DO NAS!!!
O głaszamy nabór kandydatów do służ-
by zawodowej na stanowiskach sze-
regowych zawodowych w nw. specjalnoś-
ciach:
– kierowca kat „B”
– kierowca-elektromechanik kat „C”
– kierowca-elektromechanik kat „C+E”
– operator radiostacji
– elektromechanik
– zwiadowca-płetwonurek
– płetwonurek
WYMAGANIA
– obywatelstwo polskie,
– wykształcenie gimnazjalne,
 – odbyta zasadnicza służba wojskowa,
– kategoria zdrowia – zdolność do służby
w wojskach powietrznodesantowych,

O d prawie dwóch lat wysługę naliczaną mam – niekaralność,

od 1991 r., tj. od ukończenia 17 roku życia. – dyspozycyjność,
Wcześniej, do 2005 r., uwzględniali mi cały, 5-letni – zgoda na wykonywanie skoków spado-
okres nauki w liceum. W marcu 2005 r. dowódca chronowych oraz udział w wojskowych mi-
POW, powołując się na akty prawne, wydał decy- sjach pokojowych,
zję, w której stwierdzał, że mam 16 lat i 7 miesię- – znajomość języka angielskiego będzie
cy wysługi (czego nie kwestionowałem, bo zaliczał dodatkowym atutem,
mi okres całej nauki w liceum wojskowym, tak jak – zaświadczenia lekarskie ze zgodą leka-
do tej pory było mi naliczane). W listopadzie tego rza pierwszego kontaktu o braku przeciw-
samego roku, czyli po upływie siedmiu miesięcy, wskazań do zdawania egzaminu z wycho-
dostałem decyzję od tego samego dowódcy (pod- wania fizycznego.
stawa prawna była identyczna jak w tej z marca), według której moja wysługa wynosiła
już tylko 15 lat i 10 miesięcy. Od tej niekorzystnej dla mnie decyzji odwołałem się do
dowódcy Wojsk Lądowych, w załączeniu przesłałem także decyzję z marca. Niestety, do- Z kandydatami do służby na ww. stano-
wiskach zostanie przeprowadzona
rozmowa z psychoprofilaktykiem.
wódca WL podtrzymał w mocy decyzję dowódcy okręgu wydaną w listopadzie, pisząc
w uzasadnieniu, że dowódca okręgu wojskowego działał zgodnie z prawem. Podobno Ponadto rozmowy kwalifikacyjne
jest to zgodne z obowiązującą ustawą o służbie wojskowej, ale czy przestrzeganie tej z ogólnej wiedzy wojskowej oraz egzaminy
ustawy nie narusza moich praw nabytych? O ile się orientuję, prawo nie może działać z wychowania fizycznego przeprowadzane
wstecz, a tu – moim zdaniem – zadziałało. będą w dniach:
– 9, 23 lipca
służb, pobierać żołdu, jeździć na prze- W życiu nie spodziewałem się, że do- – 13, 27 sierpnia
pustki i podlegać regulaminowi wojsko- czekam takich czasów, kiedy będą mi – 10 września
wemu, to MON ma jeszcze większy mówić, iż mimo tego, że mieszkałem – 8 października
problem, bo przed sądem będę sobie w koszarach i w niczym mi życia woj- – 12 listopada
rościł o odszkodowanie za wykorzysta- skowego nie oszczędzono, to tak na- – 10 grudzień
nie mnie jako nieletniego. prawdę nie byłem w wojsku i powinie- o godz. 9.00 w JW 4009, 30-901 Kraków,
nem się cieszyć, że miałem jedzenie ul. Ułanów 43
„dodo”: – Bałagan za darmo, ubranie oraz dach nad
decyzyjny, niekompe- głową i nie obciążałem budżetu Kontakt: szef sekcji personalnej,
tencja, wciskanie kitu, straszenie... swojej mamy. tel. (0-12) 355 56 55
lub (0-12) 355 55 38.

nr 29/2007 Polska Zbrojna 45

PRAWO PORADY

KOLEJNA
zmiana
GRAFIKA: MARCIN DMOWSKI

ustawy
4 lipca 2007 r. wchodzi w życie zdecydowana
większość postanowień ustawy z 24 maja 2007 r.
o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej oraz o zmianie niektórych
innych ustaw (DzU nr 107, poz. 732).
Przyjrzyjmy się tym postanowieniom.

nasz poradnik obrony narodowej z 29 sierpnia 2006 r.

Ile wolnego za służbę
Jaka jest podstawa prawna dotycząca
dni wolnych za służbę? Wcześniej one
się należały, teraz już nie, przynajm-
niej u mnie w jednostce.
Zagadnienie czasu służby żołnierzy za-
wodowych jest przedmiotem regulacji
art. 60 ustawy z 11 września 2003 r.
o służbie wojskowej żołnierzy zawodo-
wych (Dziennik Ustaw z 2003 r.
nr 179, poz. 1750; z 2004 r. nr 116,
poz. 1203 i nr 210, poz. 2135;
z 2005 r. nr 122, poz. 1025; z 2006 r.
nr 104, poz. 711, nr 191, poz. 1414
i nr 220, poz. 1600 i 1602 oraz
z 2007 r. nr 107, poz. 732). W myśl
jego ust. 3 – w zamian za czas służby
przekraczający normę czterdziestu go-
dzin służby w tygodniu, z uwzględnie-
niem trzymiesięcznego okresu rozli-
czeniowego dla czasu służby ponad tę
normę, żołnierzowi zawodowemu przy-
sługuje czas wolny od służby w takim
samym wymiarze.
Problematyka dotycząca tej kwestii
została szczegółowo unormowana
w przepisach rozporządzenia ministra
w sprawie dodatkowych dni wolnych od
służby oraz rozkładu czasu służby żoł-
nierzy zawodowych (Dziennik Ustaw
z 2006 r. nr 161, poz. 1138).
W szczególności, zgodnie z par. 9 tego
aktu prawnego, żołnierzowi zawodowe-
mu przysługuje dzień wolny od służby za
każde siedem służb dyżurnych lub dyżu-
rów pełnionych w okresie nie dłuższym
niż dwadzieścia osiem dni.
Mianowanie
na wyższy stopień
Czy żołnierz nadterminowy może być
awansowany na starszego szeregowe-
go, nie będąc na etacie st. szer.?
Pytam, ponieważ u mnie w jednostce
robią mi z tego powodu problemy.
Twierdzą, że nie można, ale nie podają
też żadnych argumentów.
Problematykę mianowania żołnierzy od-
bywających nadterminową zasadniczą
służbę wojskową na stopnie wojskowe
regulują przepisy rozporządzenia mini-
stra obrony narodowej z 17 czerwca
2004 r. w sprawie mianowania na stop-
nie wojskowe (Dziennik Ustaw z 2004 r.

46 Polska Zbrojna nr 29/2007

P
otrzeba dokonania kolejnych
zmian w ustawie z 21 listopa-
da 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony Rzeczypo-
spolitej Polskiej (Dziennik Ustaw
z 2004 r. nr 241, poz. 2416 z późn. zm.)
była przede wszystkim skutkiem no-
wych uwarunkowań użycia Sił Zbroj-
nych RP w okresie pokoju. Wynikają
one ze zmian w środowisku bezpieczeń-
stwa międzynarodowego i dotyczą
głównie konieczności użycia jednostek
i pododdziałów wojskowych w różne-
go rodzaju misjach wymuszania oraz
utrwalania pokoju, a także humanitar-
nych, prowadzonych przez organizacje
międzynarodowe (ONZ, NATO, UE),
jak i koalicje państw. Wynikały również
z konieczności dostosowania struktury
najwyższych organów dowodzenia Sił
Zbrojnych RP do zmieniających się po-
trzeb prowadzenia, zarówno narodo-
wych, jak i sojuszniczych, operacji po-
łączonych na terenie kraju.
Nowy rodzaj SZ
Doświadczenia ostatnich lat (zdecy-
dowane zwiększenie udziału militar-
nego Polski w operacjach międzyna-
rodowych) wyraźnie wskazały na po-
trzebę posiadania w siłach zbrojnych
jednolitych, dobrze przygotowanych
nr 150, poz. 1584; z 2005 r. nr 68,
poz. 598 i nr 133, poz. 1121 oraz
z 2006 r. nr 86, poz. 596).
Zgodnie z par. 9 ust. 1 wspomnianego
aktu prawnego, w czasie odbywania
nadterminowej zasadniczej służby woj-
skowej żołnierz może być mianowany na
stopień wojskowy starszego szeregowe-
go (starszego marynarza). Z kolei ust. 2
tego przepisu stanowi, że na stopień
wojskowy starszego szeregowego (star-
szego marynarza) można mianować sze-
regowego (marynarza), który:
1) ma wykształcenie co najmniej gimna-
zjalne i przygotowanie zawodowe lub
kwalifikacje (uprawnienia) niezbędne
dla potrzeb Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w czasie służby wojskowej osiągnął
bardzo dobre lub dobre wyniki w szkole-
niu i wykonywaniu zadań służbowych
oraz dyscyplinie wojskowej.
Z kolei w myśl par. 6 ust. 1 wspomnia-
nego rozporządzenia, z wnioskiem
o mianowanie na stopień wojskowy star-
szego szeregowego (starszego maryna-
rza) występuje przełożony żołnierza, od
szczebla co najmniej dowódcy kompanii.
Par. 7 ust. 1 rozporządzenia stanowi na-
nr 29/2007
Wojsk Specjalnych, których czynny
udział w operacjach jest częstokroć
gwarantem sukcesu. W tym zakresie
powstała także potrzeba powołania do-
wództwa szczebla operacyjnego zdol-
nego do równoległego dowodzenia
wojskami w kilku, a nawet kilkunastu
operacjach poza granicami kraju.
Wzorem innych państw NATO i UE,
powinno ono mieć zdolności nie tyl-
ko dowodzenia wojskami, ale również
planowania i dowodzenia operacjami
międzynarodowymi.
Na tle tych doświadczeń omawia-
na ustawa przewidziała utworzenie
kolejnego rodzaju Sił Zbrojnych RP
– Wojsk Specjalnych, oraz ustawowe-
go umocowania Dowództwa Opera-
cyjnego, z zaszeregowaniem jego do-
wódcy do poziomu dowódców rodza-
jów sił zbrojnych.
Kompetencje dowódcze
Jednocześnie w celu uproszczenia
systemu zabezpieczenia logistyczne-
go oraz zwiększenia zdolności wspar-
cia jednostek operacyjnych, w tym re-
alizujących zadania poza granicami
kraju, ustawową instytucją stał się In-
spektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, od-
powiedzialny przede wszystkim za za-
rządzanie gospodarką wojska w dzie-
tomiast, że do mianowania na stopień
wojskowy starszego szeregowego (star-
szego marynarza) jest uprawniony do-
wódca jednostki wojskowej, której ewi-
dencją żołnierz jest objęty, od szczebla
co najmniej dowódcy pułku (równorzęd-
nego). Ust. 2 tego przepisu wskazuje, że
w przypadku, gdy wspomniany dowódca
jednostki wojskowej nie ma uprawnień
do mianowania – właściwym do miano-
wania jest przełożony tego dowódcy.
Samo mianowanie na stopień wojskowy
starszego szeregowego (starszego mary-
narza) następuje rozkazem przełożone-
go uprawnionego do mianowania na ten
stopień – ust. 3.
Podkreślenia wymaga również, że ogól-
nym warunkiem mianowania na wyższy
stopień wojskowy jest posiadanie odpo-
wiednich kwalifikacji wojskowych oraz po-
zytywnej opinii służbowej (par. 3 ust. 1).
Sześć czy dziewięć
Służę w wojsku dziewięć lat. Od roku
jestem żołnierzem zawodowym. Ile lat
mogę służyć jako starszy szeregowy
zawodowy. Są różne opinie: jedni mó-
wią, że sześć lat, inni, że dziewięć!
dzinie logistyki, zarządzanie obroną
terytorialną, wydzielonymi siłami in-
żynierii wojskowej i obrony przed bro-
nią masowego rażenia, terenowymi or-
ganami wykonawczymi ministra obro-
ny narodowej w sprawach operacyjno-
-obronnych i rządowej administracji
niezespolonej oraz realizację zadań
wynikających z obowiązków państwa
gospodarza, a także państwa wysyła-
jącego. Wyznaczanie na stanowisko
szefa Inspektoratu Wsparcia Sił Zbroj-
nych będzie się odbywało na zasadach
analogicznych jak w przypadku do-
wódców rodzajów sił zbrojnych.
W dotychczasowym kształcie pozo-
stawione zostały kompetencje dowód-
cze szefa Sztabu Generalnego WP.
Znowelizowana ustawa o powszech-
nym obowiązku obrony Rzeczypospoli-
tej Polskiej dokonała przesunięcia kom-
petencji związanych z przebudową sys-
temu dowodzenia Siłami Zbrojnymi RP.
Powierzyła bowiem zadania w tym za-
kresie dowódcy operacyjnemu Sił Zbroj-
nych, podporządkowując mu – dotych-
czas podporządkowane dowódcy Sił Po-
wietrznych – Centrum Operacji Po-
wietrznych oraz – dotychczas podporząd-
kowane dowódcy Marynarki Wojennej
– Centrum Operacji Morskich. 
Prawnik
Obowiązujące przepisy ustawy z 11 wrze-
śnia 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych (Dziennik Ustaw z 2003 r.
nr 179, poz. 1750; z 2004 r. nr 116,
poz. 1203 i nr 210, poz. 2135; z 2005 r.
nr 122, poz. 1025; z 2006 r. nr 104,
poz. 711, nr 191, poz. 1414 i nr 220,
poz. 1600 i 1602 oraz z 2007 r. nr 107,
poz. 732) nie zawierają regulacji określa-
jącej maksymalny czas pełnienia zawodo-
wej służby wojskowej przez szeregowych
zawodowych. Stanowią one jedynie,
w art. 42 ust. 1, że pełnienie zawodowej
służby wojskowej w korpusie szeregowych
zawodowych odbywa się na podstawie
kontraktu na pełnienie służby terminowej.
Z kolei art. 12 ust. 3 wspomnianej usta-
wy przesądza, że kontrakt na pełnienie
służby terminowej zawiera się na okres
do sześciu lat.
Generalną normą przesądzającą, do
jakiego maksymalnie czasu żołnierz
zawodowy może pełnić zawodową służ-
bę wojskową, jest art. 111 pkt 5 przy-
wołanej ustawy, w którego myśl obliga-
toryjną przesłanką zwolnienia żołnie-
rza zawodowego ze służby wojskowej
jest osiągnięcie przez niego wieku
sześćdziesięciu lat.
Polska Zbrojna 47
PO SŁUŻBIE
LEKSYKON TAJNYCH SŁUŻB

W ywiad to bardzo ogólne pojęcie. „Wielki

Leksykon Służb Specjalnych Świata”
Jana Lereckiego, który właśnie wydała Książka
i Wiedza, wyróżnia kilkadziesiąt metod działal-
ności wywiadowczej. Najbardziej znany jest wy-
wiad aktywny, czyli szpiegostwo. Tu też jest
ogromne zróżnicowanie ze względu na konkret-
ny obszar zainteresowań (szpiegostwo atomo-
we) lub sposób działania (szpiegostwo elektro-
niczne). W leksykonie można znaleźć też wyja-
śnienia wielu terminów i słownictwa branżowe-
go specsłużb. I tak chociażby u Izraelczyków
„szeregowiec” to niewyszkolony, nienależący do
Jan Lerecki, „Wielki Leksykon Służb Specjalnych Świata”, Książka i Wiedza, 2007
żadnej organizacji amator prowadzący działal-
ność wywiadowczą na własną rękę. Ogólnie jest
przyjęte, że radiooperator to „muzyk”, a seksa-
gentka to „jaskółka”.
Znaczącą część publikacji Jana Lareckiego sta-
nowią hasła dotyczące polskich i zagranicznych
służ specjalnych, współczesnych i historycz-
nych, aczkolwiek ilość informacji o poszczegól-
nych z nich jest bardzo zróżnicowana. Szerzej
opisane są, co oczywiste, służby kluczowych
państw świata. W przypadku egzotycznych kra-
jów kończy się często na jedno- lub dwuzdanio-
wej notce. Autor już w przedmowie zastrzegł, iż
musiał wyselekcjono-
wać z zebranego ma-
teriału to, „co najistot-
niejsze, aby przyszły
użytkownik uzyskał
maksimum wiedzy
zawartej w minimum
słów”. Przyznał również, że ze względu na trud-
ność w dostępie do niektórych informacji w lek-
sykonie są „białe plamy”. Jednak w sumie pu-
blikacja jest godna polecenia, gdyż porządkuje
wiedzę z tego zakresu. I co najważniejsze, to
pierwsze tego typu wydanie w Polsce. (tw)

Bombowe asy
W iększość publi-
kacji poświęco-
nych lotnikom i ich wo-
jennym wyczynom to
wspomnienia pilotów
myśliwców. Trudno się
zresztą dziwić – opisy
podniebnych potyczek
mają w sobie coś z ry-
cerskich, honorowych
pojedynków, nawet je-
śli są rozgrywane w czasie brutalnej wojny.
Książka Mike’a Spicka dowodzi, że wyczyny
pilotów bombowców mogą być nie mniej inte-
resujące. Są nawet barwniejsze, jeżeli wziąć
pod uwagę różnorodność zadań, jakie wyko-
nują. Autor omawia udział bombowców i sa-
molotów szturmowych w czasie wojny w po-
Podziemna broń
wietrzu na wszystkich frontach – w Norwegii,
w podboju Europy Zachodniej i Bałkanów,
w bitwie o Wielką Brytanię, w rejonie Morza
Śródziemnego, Arktycznego i Pustyni
Zachodniej oraz w nieudanym podboju
Wschodu, aż po koniec Trzeciej Rzeszy.
Opisuje używane przez Niemców maszyny
i techniki bombardowań.
Jednak głównym tematem opracowania są lu-
dzie. Angielski pisarz prezentuje sylwetki wy-
branych lotników spośród około 600 człon-
ków załóg bombowców odznaczonych
Krzyżem Rycerskim – najwyższym wyróżnie-
niem dla żołnierza Trzeciej Rzeszy. (ad)
Mike Spick, „Asy lotnictwa bombowego
Luftwaffe”, Dom Wydawniczy „Bellona”,
Warszawa 2006
SŁOWO KAPELANA
„I dź i Ty czyń podob-
nie” Ł 10,37.
Przypowieść o miłosiernym
Samarytaninie ciągle urze-
ka, ale potrafi też nas,
chrześcijan, zawstydzić.
Kiedyś Szekspir włożył w usta Hamleta
słowa podziwu dla bohatera przypowie-
ści Jezusa: „Ten to byłby król, gdyby
królował!”. Na czym polega wielka moc
oddziaływania przykładu Samarytani-
na? Odpowiedzią jest polecenie Jezusa
– „idź i czyń podobnie”. To znaczy za-
chowaj przykazania Dekalogu streszczo-
ne w jednym: „będziesz miłował Pana
Boga swego całym swoim sercem, całą
swoją mocą i całym swoim umysłem,
a bliźniego swego jak siebie samego”.
Aby „zobaczyć” drugiego człowieka nie-
potrzebne są środki materialne, fachowa
wiedza, stanowisko. Dopiero wtedy, gdy

F undacja „Warszawa
Walczy 1939–1945” pod-
jęła inicjatywę opracowywa-
nia i wydawania cyklu książek
o walczącej stolicy. W serii
„Warszawskie Termopile”
ukazało się ponad 20 pozycji,
m.in. poświęconych wydarze-
niom 1944 r. w poszczegól-
nych dzielnicach Warszawy
– na Żoliborzu, Bielanach,
Pradze, Czerniakowie czy
Mokotowie. Dwudziestą piątą
książką z serii jest pozycja po-
święcona konspiracyjnej bro-
ni – zarówno z okresu
1939–1944, jak i Powstania
Warszawskiego. Publikacja
opisuje konspiracyjny system
produkcji w niewielkich warsz-
Juliusz Powałkiewicz, „Broń konspiracyjna”, Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”,
Warszawa 2005
tatach granatów, butelek za-
palających, pistoletów maszy-
nowych Sten i Błyskawica
oraz sposoby zaopatrywania
w nie oddziałów. Przeczytamy
też o znaczeniu zrzutów lotni-
czych z Zachodu oraz o broni
kupowanej od Niemców i zdo-
bywanej na nich. Przede
wszystkim jednak dowiemy
się o pomysłowości oraz od-
wadze polskich podziemnych
twórców techniki uzbrojenia
i zapoznamy się z ich sylwet-
kami. Dzięki swoistemu prze-
wodnikowi po stolicy można
też z tą pozycją w ręku od-
wiedzić miejsca ważne dla
tworzenia i dystrybucji broni.
Książka jest tym ciekawsza,
że została uzupełniona
o zdjęcia z czasów wojny,
a także fotografie powojenne
prezentujące wybrane rodza-
je uzbrojenia zgromadzone
w muzeach. Przeplatają się
w niej również wspomnienia
uczestników walk. (ann)
zauważymy człowieka, powinno nastą-
pić to, co spotkało Samarytanina: głębo-
kie wzruszenie. To, że kogoś spotkało
nieszczęście, że ktoś cierpi, pobudza do
czynu. Bywa jednak, że nie zmienimy sy-
tuacji drugiego człowieka, gdyż nie znaj-
dziemy środków zaradczych. Wtedy, kie-
dy nie da się już nic zrobić, można prze-
cież być blisko tej osoby, podać dłoń. Nie
trzeba nawet nic mówić, wystarczy, że się
jest, że się swoją obecnością odgania de-
mona samotności. Nie tylko w tzw. sze-
rokim świecie, ale i wokół nas jest dużo
cierpienia, bólu, na które tak naprawdę
niewiele możemy poradzić. Jest tego
świadomy także Pan Jezus i dlatego każe
nam pielęgnować zwykłe, a jednocześnie
tak bezcenne niekiedy – współczucie. Bo
cierpienie, jeżeli można się nim z kimś
podzielić, staje się mniejsze, może nawet
możliwe do uniesienia.

48 Polska Zbrojna nr 29/2007


Ma 90 lat, z czego 60 poświęcił pracy naukowej, w tym 56 historii
Wojska Polskiego. Na swoim koncie ma 315 pozycji naukowych
i popularnonaukowych oraz ponad trzysta własnoręcznie
narysowanych map. Prof. dr hab. Tadeusz Marian Nowak
nie spoczął na laurach, wciąż poszerza swój dorobek naukowy.
Stworzony
dla nauki
SY LW I A G U ZOW S K A
S
zybko nauczył się czytać, pisać i li-
czyć. Szkoła była dla niego żywio-
łem. Od czasów gimnazjalnych pa-
sjonowały go kartografia, hieroglify egip-
skie, język hebrajski. Zafascynowany dzie-
jami starożytnego Wschodu, rozpoczął stu-
dia historyczne na Uniwersytecie Jagielloń-
skim. Wiedział, że został stworzony do na-
uki, lecz nie przypuszczał, że jego życie
i praca będą związane z wojskiem.
Przełomowy 1951 r.
W tym roku w Wojsku Polskim powo-
łano do życia dwie instytucje naukowo-dy-
daktyczne: Wojskową Akademię Technicz-
ną i Akademię Wojskowo-Polityczną oraz
mającą na celu ożywienie prac naukowych
nad historią WP Komisję Wojskowo-Hi-
storyczną MON. Wtedy rozpoczęła się
przygoda prof. Nowaka z wojskiem.
1 sierpnia przybył z Krakowa do Warsza-
wy, by objąć funkcję sekretarza naukowe-
go Komisji Wojskowo-Historycznej. Jego
zadaniem było inspirowanie, prowadzenie,
koordynowanie i publikowanie prac histo-
ryczno-wojskowych. Jednak zanim profe-
sor przyjął propozycję gen. Stanisława Okę-
ckiego objęcia tego stanowiska, zastrzegł
sobie, że będzie zajmował się wyłącznie
historią dawną, na co generał przystał,
uznając, że do opracowywania dziejów naj-
nowszych jest wielu innych kandydatów.
– Dostałem zestaw 72 tytułów prac, obej-
mujących w sumie wszystkie zagadnienia
z historii wojska i wojen polskich, od Miesz-
ka I aż do udziału Polaków w Komunie Pa-
ryskiej w 1871 r. – mówi prof. Nowak. – Na
ich podstawie opracowałem szczegółowe
konspekty przyszłych prac naukowych i po
zatwierdzeniu ich przez komisję rozpoczą-
łem poszukiwanie autorów poszczególnych
dzieł. Nie miałem z tym kłopotów, ponie-
waż zwracałem się do ludzi, którzy mnie
znali z czasów studiów i pracy na UJ.
nr 29/2007
TRADYCJE
dawano wiele wartościowych prac. Należa-
ło tylko postępować rozsądnie. – Bezspor-
ny pozostaje fakt, że to nie był czas na pi-
sanie o wojnach polsko-rosyjskich. W sy-
tuacji, gdy mały ustęp tekstu nie pozwalał
na publikacje, wybór był prosty – usunąć
go. Uważałem, że na opracowanie i publi-
kacje dotyczące tej tematyki prędzej czy
później nadejdzie czas – mówi profesor.
Tadeusz Marian Nowak obala mit, że
w PRL-u nie było współpracy z Zachodem.
Jako przykład podaje kontakty ze Szweda-
mi, którzy podczas studiowania źródeł do-
tyczących okresu panowania Karola X Gu-
stawa zwrócili się o pomoc do naszych
historyków wojskowych. W ten sposób
rozpoczęła się współpraca i przyjaźń
polskiego naukowca i szwedzkiego
oficera. Przez wiele lat kpt. Arne Sta-
de przysyłał prof. Nowakowi w for-
mie przezroczy różne dokumenty.
Dzięki nim odnalazło się
SYLWIA GUZOWSKA (2)
Nie tylko praca
Ż ycie profesora to nie
tylko metodyka i meto-
dologia nauk historyczno-
dziesięć lat. W czasie stu-
diów ukończył roczny kurs
kartografii. Swoimi umiejęt-
z kory. Fotografuje od 14 ro-
ku życia. Z nostalgią wspo-
mina prawie 20-letni okres
wojskowych oraz historia nościami wspierał kolegów pracy w telewizji. Był eks-
myśli, sztuki i techniki woj- historyków, którzy, jak pertem w „Wielkiej grze”
skowej. Ważne miejsce zaję- stwierdził, potrafili świetnie i autorem 33 odcinków te-
ły w nim odkrycia archiwal- pisać, ale rysować już nie- go teleturnieju.
ne i edycje źródeł rękopi- koniecznie. W Warszawie
śmiennych. Jednak prawdzi- namówił do współpracy
wą pasją od najmłodszych ppłk. Mariana Krwawicza.
lat jest kartografia. Pierwsze Prof. Nowak malował też
mapy narysował, mając krajobrazy, rzeźbił figurki
Z okazji 90. uro-
W ciągu ośmiu lat ist- dzin i 60-lecia pracy nauko-
209 luf dział zrabowanych
nienia Komisji Woj- wej prof. dr. hab. Tadeusza przez Karola X i Karola
skowo-Historycz- Mariana Nowaka Wojskowe Biuro XII, a następnie sprze-
nej MON pod Badań Historycznych i Muzeum Wojska danych Portugalii.
opieką prof. No- w Białymstoku zorganizowały 26 czerwca Prof. Nowak przy-
waka ukazały się w warszawskiej siedzibie WBBH konferen- znaje, że od dzieciń-
24 książki i kilka- cję naukową. Historyk oprócz gratulacji stwa nie cierpi polity-
i życzeń otrzymał dedykowany mu nu-
naście wydaw- mer 2/2007 „Przeglądu Historyczno-
ki. Starał się jej uni-
nictw popularno- -Wojskowego” oraz XLIV tom kać: – Między innymi
naukowych. „Studiów i materiałów do hi- dlatego nie chciałem
storii wojskowości” zajmować się historią
Coś za coś współczesną. Jest ona zbyt
Profesorowi przyszło pra- przesiąknięta polityką i bywa
cować w ciężkich czasach PRL-u. narzędziem w rękach polityków.
Dostrzega on jednak w minionej epoce spo- Dobry historyk powinien być zawsze
ro plusów. Stwierdza, że mimo cenzury wy- obiektywny. 
Polska Zbrojna 49

GRY WOJENNE SILENT HUNTER 4
Huk torped, szum oceanu, niepokojące dźwięki
sonaru i pół metra wody pod kilem – to wszystko
i dużo, dużo więcej czeka nas w czwartej części
znanej wszystkim amatorom podwodnych wojaży
serii Silent Hunter zatytułowanej „Wolves of the
Pacific” (Wilki Pacyfiku).
ANDRZEJ POTOCZNY
Tak jak obiecywałem – po tym, jak dwa tygo-
dnie temu opisaliśmy grę przeznaczoną dla
miłośników długiego planowania i strategicz-
nych, długofalowych decyzji – przyszedł czas
na coś dla miłośników akcji. Jej miejsce:
Pacyfik, czas: grudzień 1941, cel: przekonać
japońską flotę wojenną, że rozpoczęcie wojny
z USA było jej największym i zarazem ostat-
nim błędem. Droga jednak do tego daleka.
Jak wyglądał dla Amerykanów początek woj-
ny z Japonią, wiemy wszyscy – klęska w Pearl
Harbour, ofensywa Japonii na wszystkich
frontach i szok wywołany tym, że ktoś ośmie-
lił się podnieść rękę na „kraj wolnych”.
Uruchamiając grę Silent Hunter, trafiamy
w sam środek wojennego piekła. Jako do-
wódca okrętu podwodnego US Navy mamy
za zadanie odmienić losy konfliktu. Nikt nie
obiecywał, że będzie łatwo.
„Kosztowna” symulacja
Pierwszą walkę stoczymy jednak nie z nisz-
czycielami przeciwnika, tylko z własnym kom-
puterem. Osoby, które miały do czynienia z
serią o „cichym łowcy” (ang. Silent Hunter),
wiedzą dobrze, że jakość grafiki rośnie z każ-
dą kolejną częścią serii. Silent Hunter IV jest
dobitnym potwierdzeniem tej reguły. Falujące
morze, wierne odwzorowanie wnętrza nasze-
go okrętu, a także sylwetek okrętów przeciw-
nika, efektowne wybuchy i smugi dymu uno-
szące się nad okrętem nieprzyjaciela, który
miał pecha stanąć na naszej drodze – to
wszystko niestety „kosztuje”. I nie chodzi tu
tylko o cenę gry, ale również o jej wymagania
sprzętowe. Zasadniczo, jeśli nie jesteśmy wy-
posażeni w PIV z zegarem 2 GHz, 1 GB pa-
mięci RAM i kartę graficzną dysponującą co
najmniej 128 MB RAM pamięci – zatoniemy,
zanim jeszcze uruchomimy grę. A to i tak ma-
ło – prawdziwe atuty gry zobaczymy dopiero
na sprzęcie o klasie lepszym.
Jeśli jednak jesteśmy w stanie poradzić sobie
z wysokimi wymaganiami programu, możemy
zaczynać. Gracz, który nie miał do czynienia
z poprzednimi programami z tej serii, na po-
czątku może dostać zawrotu głowy. Silent
Hunter nie jest bowiem prostą rozgrywką,
a skomplikowanych meandrów nawigacji ło-
50 Polska Zbrojna
Wilki
na haczyk wyjątkowo atrakcyjny okaz. Wtedy
zaczyna się kilka minut prawdziwych emocji,
których ukoronowaniem jest widok płonącego
i nabierającego wody japońskiego pancernika.
A potem... znowu cierpliwość, bo nasza nad-
mierna aktywność zazwyczaj wywołuje zainte-
dzią podwodną nie da się opanować w pięć resowanie wrogich niszczycieli.
minut. Mierząc się z japońską flotą, musimy Aby uniknąć nieprzyjemnego kontaktu
mieć świadomość, że mamy do czynienia z bombami głębinowymi, najlepiej po każdym
z wysokiej jakości symulatorem okrętu pod- „występie” zejść na dużą głębokość, uspoko-
wodnego, i chociaż możemy ułatwiać sobie
zabawę, wyłączając kolejne opcje i zmniej-
szając realizm rozgrywki, to i tak czeka nas
trochę nauki. Jako kapitan okrętu musimy
bowiem znać się na wszystkim – od nawiga-
cji, poprzez umiejętne manipulowanie głębo-
kością zanurzenia, sprawne obsługiwanie pe-
ryskopu, aż po samą esencję walki – sku-
teczne odpalanie torped, obsługę działa po-
kładowego, a nawet... działka przeciwlotni-
czego. Tak, tak – mimo że nasza załoga to
doświadczone wilki morskie, może się zda-
rzyć, iż w kryzysowej sytuacji będziemy chcieli
wziąć wszystko we własne ręce. I Silent
Hunter IV stwarza taką możliwość.
Na początku recenzji pisałem, że Silent
Hunter IV jest grą akcji. To prawda. Jest jed-
nak drobne „ale”. Podwodne łowy to jednak
mimo wszystko nie to samo co bieganie z ka-
rabinem po dżungli. Bliżej im raczej do łowie-
nia ryb. Na początku potrzeba dużo cierpliwo-
ści. Gros naszej aktywności to pływanie po
gładkiej tafli oceanu i wypatrywanie, czy na
horyzoncie nie majaczy sylwetka wrogiego
okrętu. Gdyby przyszła nam do głowy zabawa
w czasie rzeczywistym, to jedna misja naszej
dzielnej załogi może nam zająć kilka godzin. ić silnik i powoli, jak gdyby nigdy nic, wycofać
Na szczęście gracz może trochę „podkręcić się na z góry upatrzone pozycje. To znowu wy-
zegar” i, przyspieszając upływ czasu, skrócić maga odrobiny cierpliwości. Ale cóż – cierpli-
oczekiwanie na walkę – ale opcję tę należy wość to pierwszy krok do zwycięstwa.
wykorzystywać ostrożnie. Po pierwsze, jeśli
przyspieszymy czas za bardzo, może się zda- Dla morskich wilków
rzyć, że z impetem wpadniemy na kilka japoń- Silent Hunter IV jest niewątpliwie grą wybitną
skich niszczycieli, a wtedy możemy nie wyjść i, nie oszukujmy się, jedyną w swojej klasie.
z walki w jednym kawałku. Po drugie, jeśli Drugiego tak realistycznego symulatora okrę-
obierzemy stały kurs i nie będziemy go kontro- tu podwodnego po prostu nie ma. Miłośnicy
lować, grozi nam wpłynięcie na mieliznę albo filmu i serialu „Okręt” mogą kręcić nosem, że
uderzenie o skały otaczające wyspy. tym razem autorzy gry rzucili nas do walki na
Nasza załoga – jak na dobrych żołnierzy przy- Pacyfiku i nie pozwolili po raz kolejny dowo-
stało – wykonuje z żelazną konsekwencją każ- dzić załogą niemieckiego U-Bota, ale z dru-
dy nasz rozkaz, nawet taki, który w prostej linii giej strony – wreszcie możemy powalczyć po
prowadzi do unicestwienia okrętu. Dlatego ru- stronie dobra, no i tym razem „nasi” na pew-
szając do walki, musimy uzbroić się w cierpli- no wygrają wojnę.
wość. Nagrodą za to – tak jak w przypadku ło- Jestem zresztą przekonany, że malkontenci
wienia ryb – jest moment, w którym złapiemy zamilkną po kilku pierwszych misjach, kiedy
nr 29/2007
Pacyfiku
znów poczują niepowtarzalną atmosferę walki
w głębinach oceanu i napięcie oczekiwania,
aż wystrzelona przez nas torpeda osiągnie cel.
Zresztą fanów serii nie trzeba do niczego na-
mawiać – i tak ochoczo sięgną po każdą kolej-
ną część niezależnie od tego, gdzie i z kim
przyjdzie im walczyć. A co można poradzić in-
nym? Cóż – jeśli lubicie gry realistyczne aż
do bólu, o doskonałej grafice, i nieobce są
wam arkana morskich potyczek – to gra dla
was. Jeśli natomiast wolicie nieco szybszą
akcję i pewniej się czujecie, mając pod sto-
pami twardy grunt, poczekajcie na naszą ko-
lejną propozycję. 

Silent Hunter IV jest

niewątpliwie grą wybitną
i – nie oszukujmy się – jedyną
w swojej klasie. Drugiego tak
realistycznego symulatora
okrętu podwodnego po prostu
nie ma

KONKURS
D la wszystkich, którzy mają ochotę wypłynąć na błękitne wody
Pacyfiku, mamy dobrą wiadomość. Na chętnych czeka pięć
gier Silent Hunter IV: Wolves of the Pacific. Wszystko, co trzeba zro-
bić, to udzielić poprawnych odpowiedzi na trzy pytania
i wysłać je do 3 sierpnia na adres: Redakcja Wojskowa,
Al. Jerozolimskie 97, 00-909 Warszawa, albo na adres e-mailowy:
joanna.brodowska@redakcjawojskowa.pl (w losowaniu biorą udział
tylko odpowiedzi z pełnymi namiarami na adresata).
1. Wymień imię, nazwisko oraz stopień przynajmniej jednego z japońskich dowód-
ców kierującego atakiem na Pearl Harbour.
2. Dlaczego podczas ataku na Pearl Harbour nie został uszkodzony żaden ze stacjo-
nujących tam amerykańskich lotniskowców?
3. Wymień trzy platformy (oprócz komputerów PC), na które przeznaczone są gry
dystrybuowane przez firmę Cenega Poland.

nr 29/2007 Polska Zbrojna 51

AAAAAAA AAAAAAAA
WYPOCZYNEK KONDYCJA

52 Polska Zbrojna nr 29/2007


Wielki tort
USA. Amerykańskie siły zbrojne konty-
nuują zakupy opancerzonych pojazdów
chroniących przed minami pułapkami
(MRAP). Firma BAE Systems poinformo-
wała pod koniec czerwca, że dostała za-
mówienie na 441 wozów za 213,9 mln
dolarów . W jego ramach dostarczy 425
pojazdów RG-33 4x4 w dwóch wersjach
– patrolowej i dla sił specjalnych. Zależnie
od źródeł, tych pierwszych będzie 251–
255. Pozostałe 16 to wozy ewakuacji me-
dycznej na bazie większego RG-33L 6x6.
W styczniu po parze RG-33 i RG-33L trafi-
ło na testy do marines i już tegoż miesią-
ca piechota morska złożyła pierwsze za-
mówienie na 15 RG-33 i 75 RG-33L.
Również w końcu czerwca kolejne zlece-
nie na wyprodukowanie 455 wozów
Cougar (na zdjęciu) za 221 mln dolarów
dostała firma Force Protection Inc. 395
wozów otrzyma podwozie 4x4, a pozosta-
łe 60 – 6x6. Mają one powstać do końca
2008 r. Uwzględniając ostatnie zamówie-
nie, firma zawarła już kontrakty na dosta-
wę ponad 1800 MRAP. Według szacun-
ków Departamentu Obrony w sumie za-
kupionych może zostać ponad 18 tys.
opancerzonych pojazdów chroniących
przed minami pułapkami . Koszty całego
programu sięgną 20 mld dolarów. (wr)
Największy w Azji
KOREA POŁUDNIOWA. Po dwóch latach prób morskich połu-
dniowokoreańska marynarka wojenna przejęła okręt desantowy
„Dokdo” o wyporności 14 tys. ton. Jest on największą te-
go typu jednostką w Azji. Kadłub desantowca ma
199 m długości. Poza 300-osobową zało-
gą zabiera 720 żołnierzy piechoty
morskiej wraz z siedmioma
opancerzonymi am-
fibiami,
nr 29/2007
AAAAAAAA MILITARIA
AAAAAAA
Mniej
KONTRAKT Tajfunów
NA NSM
NORWEGIA. Kongsberg Defence poinformo-
wał o zawarciu kontraktu wartości
2,746 mld koron na dostawę dla norwe- AUSTRIA. Pod koniec czerwca
skich sił zbrojnych morskich pocisków ude- konsorcjum Eurofighter, które tworzą
rzeniowych (NSM). Uzbrojone zostaną w nie Alenia Aeronautica, BAE Systems, EADS
nowe fregaty klasy Nansen i okręty rakieto- CASA and EADS Deutschland , poinformo-
we klasy Skjod. NSM, który – jak podaje wało, że osiągnęło porozumienie z au-
producent – jest pierwszym przeciwskręto- striackim rządem w kwestii renegocjowa-
wym pociskiem czwartej generacji, ma ma- nego kontraktu na dostawę samolotów
sę około 400 kg i może razić cele morskie bojowych Typhoon (Tajfun). Zamiast
i lądowe odległe o 150 km. (w) wcześniej planowanych 18, Austriacy na-
będą tylko 15 maszyn. Zmiany będą też
w części serwisowej kontraktu. W efekcie
zamiast 2 mld euro Wiedeń zapłaci o 370
mln euro mniej. (wt)
Dodatkowe Black Hawki
USA. Defence Security dolarów. Brazylia ma obec- 225 mln dolarów. W wiado-
Cooperation Agency poinfor- nie cztery zakupione mości DSCA z września ze-
mowała pod koniec czerwca w 1997 r. śmigłowce szłego roku informującej
Kongres USA o możliwości Sikorsky S-70A. Jest w nie Kongres o możliwości tej
sprzedaży Brazylii sześciu wyposażona 2 Eskadra transakcji podano kwotę
nowych śmigłowców 4 Batalionu Lotnictwa Wojsk 303 mln dolarów.
Sikorsky UH-60L. W pakiecie Lądowych w Manaus. Kolumbijska armia ma już
znalazłyby się dwa zapaso- Również w czerwcu pojawiła ten model śmigłowca. (ww)
we silniki T-700-GE-701C, się informacja, że
wciągarki, części zamienne, Kolumbia zakupi-
dokumentacja techniczna, ła 15 używanych
szkolenie brazylijskiego per- UH-60L z nadwy-
sonelu i wsparcie logistycz- żek amerykań-
ne. Jeśli zrealizowane zosta- skiej armii.
łyby wszystkie opcje, wartość Wartość tej trans-
kontraktu wyniesie 300 mln akcji wniosła
sześcioma
czołgami, dzie-
sięcioma ciężarówka-
mi, trzema działami, sied-
mioma śmigłowcami i dwoma po-
duszkowcami desantowymi. Eksperci woj-
skowi zauważają, że „Dokdo” może pełnić też ro-
lę lotniskowca, gdyż na jego pokładzie jest rampa star-
towa. Tak więc mogą operować z niego nie tyko helikoptery,
ale i samoloty pionowego startu. Ponoć w planach jest zbudo-
wanie jeszcze dwóch takich desantowców do 2016 r. (wrt)
Polska Zbrojna 53
MILITARIA ŚMIGŁOWCE

BOEING HH-47 Chinook

PAWEŁ HENSKI

Jednym z priorytetów
amerykańskich sił
powietrznych jest
wyposażenie lotnictwa
w nowe śmigłowce do
prowadzenia bojowych
akcji poszukiwawczo-
-ratowniczych (CSAR-X).
Mają one zastąpić do
2012 r. starzejącą się
flotę 105 śmigłowców
ratowniczych HH-60G
Pave Hawk.

ODMŁODZONY
Do wartego ok. 15 miliardów dolarów
przetargu na dostarczenie 141 śmigłow-
ców stanęły trzy firmy. Boeing zapropo-
nował dwuwirnikowy śmigłowiec HH-47
Chinook (odmłodzoną wersję CH-47),
Lockheed Martin – US101, a Sikorksy
HH-92 Superhawk. Niekwestionowanym
liderem w tej rywalizacji wydawał się Lo-
ckheed Martin, który wspólnie z firmami
Agusta Westland i Bell przygotował US101
– wersję znanego na rynku europejskim
śmigłowca EH101 Merlin. Dodatkowym
atutem Lockheeda był wybór US101 (pod
nazwą VH-71) na nowy śmigłowiec dla pre-
zydenta USA. Tuż za US101 typowano
HH-92 Superhawk firmy Sikorsky. Nikt nie
dawał szans przestarzałej i zbyt dużej – jak
się wydawało – konstrukcji Boeinga.
Gdy jednak siły powietrzne ogłosiły 9 li-
stopada 2006 r., że zwycięzcą przetargu zo-
stał właśnie HH-47, zaskoczenie było
ogromne. Wielu przedstawicieli tych sił
i Pentagonu otwarcie podawało w wątpli-
wość słuszność takiego wyboru. Zdziwie-
nia nie krył szef sztabu amerykańskich sił
powietrznych gen. T. Michael Moseley.
Do frontalnej ofensywy przystąpili prze-
grani, czyli Lockheed i Sikorsky. W listo-
padzie 2006 r. obydwie firmy zgłosiły swo-
je zastrzeżenia związane z przetargiem do
federalnej instytucji kontrolnej (US Gover-
nment Accountability Office – GAO).
26 lutego br. GAO podtrzymała zastrzeże-
nia przegranych oferentów, stwierdzając,
że rzeczywista ocena prawdopodobnych
kosztów eksploatacji śmigłowców przez si-
ły powietrzne rozmijała się z wymagania-
mi przedstawionymi w ofercie. GAO
stwierdziła też, że powinny one dopre-
cyzować warunki przetargu. Jeśli w wy-
niku doprecyzowania tychże warunków
oferta Boeinga nie będzie dalej uznawa-
na za najlepszą, przetarg powinien być
unieważniony. Decyzję o ewentualnym
powtórzeniu przetargu GAO pozostawi-
ła siłom powietrznym.
Pod koniec maja br. przetarg na śmi-
głowiec CSAR-X został wznowiony. Po-

54 Polska Zbrojna nr 29/2007


CHINOOK
prawiono zapis o warunkach oceny kosz-
tów eksploatacji śmigłowca, zapewniając
oferentom możliwość uszczegółowienia da-
nych na temat proponowanych przez nich
maszyn. Siły powietrzne USA planują osta-
teczne rozstrzygnięcie przetargu jesienią
2007 r. W ten sposób rozciąga się w czasie
kolejny (po kłopotach z przetargiem na la-
tające cysterny KC-X) przetarg na potrzeb-
ne amerykańskiemu lotnictwu maszyny.
Wbrew pozorom wybór śmigłowca
HH-47 jest bardzo racjonalny. Jest to zna-
na i sprawdzona konstrukcja używana
w lotnictwie amerykańskim od czterdzie-
stu lat. Pomimo swojego „zamierzchłego”
rodowodu HH-47 zostanie zbudowany
nr 29/2007
AAAAAAAA
SIKORSKY HH-92 Superhawk
praktycznie od podstaw. Dziś armia i siły
powietrzne używają śmigłowców CH-47D,
a lotnictwo sił specjalnych wersji MH-47.
W 2001 r. rozpoczęła się produkcja śmi-
głowców CH-47F, które zastąpią wersję
„D”. Wprowadzenie wersji HH-47 ozna-
czałoby unifikację, a dzięki temu spadek
ogólnych kosztów eksploatacji. HH-47, po-
mimo relatywnie skomplikowanej kon-
strukcji (dwa wirniki) i dużej głośności
(w treści przetargu nie było o tym ani sło-
wa), ma największy spośród konkurentów
udźwig, zasięg (ponad 2000 km bez tan-
kowania; ok. 1500 km HH-92 i ok. 1400
km US101) i pułap lotu (5638 m wobec
4200 m HH-92 i 4267 m US101). Atutem
AAAAAAA
Gdy si-
ły powietrzne
ogłosiły 9 listopada
2006 r., że zwycięzcą prze-
targu został HH-47, zaskocze-
nie było ogromne. Wielu
przedstawicieli tych sił
i Pentagonu otwarcie poda-
wało w wątpliwość słusz-
ność takiego
wyboru
LOCKHEED MARTIN US101
dwóch pozostałych śmigłowców może być
jedynie to, że potrzebują mniej miejsca do
lądowania oraz że są relatywnie trudniej-
sze do trafienia z ziemi. Chodzi tu szcze-
gólnie o tzw. ślad termiczny, który HH-47
ma większy, a tym samym może być ła-
twiejszy do namierzenia przez ręczne wy-
rzutnie rakiet przeciwlotniczych.
Kabina HH-47 ma być wyposażona
w pełni cyfrowe urządzenia, radar do ob-
serwacji w podczerwieni (FLIR), radar
do lotów z odwzorowaniem rzeźby tere-
nu i unikania przeszkód (nawet w sytua-
cji skrajnie złej widoczności), system re-
dukcji wibracji, odladzania wirników oraz
sondę do tankowania w powietrzu. 
Polska Zbrojna 55
ARMIE ŚWIATA FRANCJA
TURCJA
W
armii francuskiej
śmigłowce uważa-
ne są za bardzo
istotne narzędzie
walki, a wojsko uży-
wa ich z powodze-
niem już od ponad pół wieku. Wiropłaty
występują w arsenałach wszystkich rodza-
jów sił zbrojnych, a zatem w Wojskach
Lądowych (Armée de Terre), Wojskach
Powietrznych (Armée de l`Air), Narodo-
wej Marynarce Wojennej (Marine Natio-
nale) oraz Żandarmerii Narodowej (Gen-
darmerie Nationale), przy czym więk-
szość z nich podlega tym pierwszym.
Śmigłowce francuskiej lądówki zgru-
powano w Lotnictwie Lekkim Wojsk Lą-
dowych, w skrócie ALAT (L`Aviation
Légčre de l`Armée de Terre). Ta forma-
cja posiada nie tylko własne oddziały li-
niowe, w tym brygadę aeromobilną, ale
także dwie szkoły lotnicze oraz rozbudo-
wane zaplecze logistyczne. Ponieważ Pa-
ryż prowadzi aktywną i szeroką polity-
kę zagraniczną, helikoptery z charakte-
rystycznym napisem „Armée de Terre”
na belce ogonowej można spotkać w róż-
nych częściach świata, głównie zaś w by-
Śmigłowce
po francusku
NORBERT BĄCZYK
Francuskie wojska aeromobilne mogą poszczycić się długą tradycją i znacznymi
możliwościami bojowymi. Największą jednostką śmigłowcową nad Sekwaną jest
4 Brygada Aeromobilna. Obok niej istnieją liczne mniejsze formacje,
m.in. podległe siłom specjalnym. Francuzi bodaj jako jedyni na świecie latają tylko
na własnym sprzęcie.
56 Polska Zbrojna
łych afrykańskich koloniach Francji.
Dziś oddziały ALAT pełnią służbę m.in
w Dżibuti, na Wybrzeżu Kości Słonio-
wej, w Gabonie czy Czadzie, ale także
w Kosowie i Afganistanie.
Tylko na własnym sprzęcie
Co niezwykłe, oddziały śmigłowcowe
wojsk lądowych użytkują wyłącznie ro-
dzimy sprzęt. Mają ponad 400 wiropła-
tów sześciu różnych typów. Inną cechą
charakterystyczną ALAT był do tej pory
brak w jego arsenałach wyspecjalizowa-
nych śmigłowców szturmowych oraz śred-
niej wielkości maszyn wielozadaniowych,
jakie spotykamy w armiach innych państw.
Francuskie wojska lądowe mają bowiem
zaledwie dwie kategorie śmigłowców.
Lekkie śmigłowce pomocnicze HL
(d`Hélicoptčres Légers) rodziny Gazelle,
uzupełnione w szkolnictwie niewielką
liczbą lekkich Fennec AS 555, oraz śmi-
głowce transportowe, zwane manewrowy-
mi HM (d`Hélicoptčres de Manoeuvre),
rodziny Puma/Cougar. Lekkie Gazelle
w odmianach SA 341F2 oraz 342M/L1 sta-
nowią jedyne wyposażenie eskadr sztur-
mowych, rozpoznawczych oraz bliskiego
wsparcia i ochrony, do tego w wersjach bez
uzbrojenia wykorzystywane są w szkolni-
ctwie i jako maszyny łącznikowe.
Z kolei transportowe śmigłowce Puma
SA330 i Cougar AS 532 to wyposażenie
eskadr manewrowych. Francuzi nie ma-
ją też ciężkich wiropłatów transporto-
wych, takich jak CH-47 czy CH-53, któ-
re również mają inne armie. Jako cieka-
wostkę można dodać, iż największe i naj-
nowocześniejsze helikoptery francuskich
wojsk lądowych Eurocopter EC 725 HUS
(Hélicoptčre Unités Spéciales) Caracal
znajdują się wyłącznie w 3 Eskadrze
przeznaczonej do operacji specjalnych.
Jaka przyszłość?
Problemem Francuzów jest to, iż śmi-
głowce Gazelle i Puma są konstrukcja-
mi dość wiekowymi i niezbyt nowoczes-
nymi. Dlatego wymiana parku maszy-
nowego w wojskach aeromobilnych
uważana jest za priorytet w dziedzinie
długofalowych zakupów uzbrojenia.
W pierwszej kolejności zdecydowano się
na modernizację 24 śmigłowców Cougar
AS 532, tak aby pozostały one w służbie
do ok. 2025 r.
nr 29/2007
 Za pewien czas pełną gotowość opera-
cyjną osiągnąć mają pierwsze eskadry
5 Pułku Śmigłowców Bojowych wypo-
sażone w zupełnie nowe, bardzo nowo-
czesne śmigłowce szturmowe EC 665 Ti-
gre, które obecnie są wprowadzane i kie-
rowane w pierwszej kolejności do szko-
ły ÉFA w Le Cannes des Maures. Nie
przez przypadek Tygrysy trafiają naj-
pierw do pułku odpowiedzialnego za
wsparcie misji specjalnych, gdyż nad
Sekwaną przywiązuje się dziś dużą wa-
gę do rozwoju formacji tego rodzaju.
Koszty zakupów EC 665 są jednak tak
duże, iż trzeba było zrezygnować z pier-
wotnego zamiaru nabycia aż ponad
200 takich śmigłowców. Obecnie Paryż
zamierza kupić 80 sztuk (z opcją na dal-
sze 40), w tym połowę maszyn w odmia-
nie bliskiego wsparcia i ochrony HAP
(Hélicoptčre d`Appui Protection), uzbro-
jonej w pociski przeciwlotnicze Mistral,
30 mm działko oraz niekierowane poci-
ski rakietowe kal. 68 mm. Drugie 40 ma
być w najnowszej odmianie bliskiego
wsparcia i destrukcji HAD (Hélicoptčre
d`Appui Destruction), nieco cięższych,
lepiej opancerzonych, o zwiększonej mo-
Oddziały
śmigłowcowe wojsk
lądowych użytkują wyłącznie
rodzimy sprzęt. Mają ponad
400 wiropłatów sześciu
różnych typów
nr 29/2007
cy silników, uzbrojonych dodatkowo
w pociski przeciwpancerne. Można na-
wet spotkać opinie, że docelowo wszyst-
kie śmigłowce mogłyby zostać skonfigu-
rowane do odmiany HAD. Na razie jed-
nak to już dobrze poznane Tigre EC 665
HAP jako pierwsze będą wchodzić do
armii. Do końca tego roku Francja ma
mieć 15 takich maszyn. Odmiana HAD
nie pojawi się w linii przed rokiem 2010,
a jej dostawy potrwają do 2015.
Bardzo pilnej wymiany wymaga tak-
że flota śmigłowców transportowych
HM. Następcą Pumy SA 330B/BA ma
być inny produkt Eurocoptera, śmigło-
wiec transportowy NH 90 TTH, na któ-
rego zakup zdecydowała się również Ma-
rine Nationale (27 NH 90 NFH), i to
właśnie ona dostanie je jako pierwsza.
Pierwotnie planowano kupno na potrze-
by ALAT aż 133 NH 90, jednak po raz
kolejny gigantyczne koszty i opóźnienia
w programie tego śmigłowca zrewido-
wały plany. Przewiduje się, iż dla wojsk
aeromobilnych zostanie zakupionych
68 helikopterów NH 90 TTH, przy czym
pierwsze egzemplarze dopiero w 2011 r.,
a ostatnie – sześć lat później.  Détachement ALAT des Opérations
PUMA i GAZELLE
Śmigłowce ALAT, stan na początek 2007 r.
– Gazelle Canon – 25 sztuk
– Gazelle HOT – 35 sztuk
– Gazelle Mistral – 30 sztuk
– Gazelle Vivian – 72 sztuki
– Tigre – 7 sztuk
– Puma – 107 sztuk
– Cougar – 24 sztuki
– Cougar Horizon – 4 sztuki
– Caracal – 8 sztuk
– Gazelle nieuzbrojone – 118 sztuk
– Fennec – 18 sztuk
ARMEE DE TERRE (3)
TIGRE
Struktura
organizacyjna ALAT
N ajwiększą jednostką
ALAT jest 4 Brygada
Aeromobilna (4čme Brigade
Aéromobile – BAM) utworzo-
na w czasie restrukturyzacji
w roku 1999 w miejsce 4 Dywizji
Aeromobilnej (4čme Division
Aéromobile – DAM). Pokojowa kwatera
główna brygady mieści się w Essen-lés-
Nancy. Podstawową siłę brygady tworzą
cztery pułki śmigłowców bojowych
(Régiments d`Hélicoptčres de Combat
– RHC). Są to: 1 Pułk Śmigłowców
Bojowych z siedzibą w Phalsbourgu,
3 Pułk Śmigłowców Bojowych z Etain,
5 Pułk Śmigłowców Bojowych z Pau oraz
będący właśnie w likwidacji 6 Pułk
Śmigłowców Bojowych z Compičgne.
Obok brygady śmigłowcowej w skład
Lotnictwa Lekkiego wchodzą jeszcze
Oddział Lotnictwa Lekkiego Wojsk
Lądowych do Operacji Specjalnych (Le
Spéciales - DAOS) z siedzibą w Pau w si-
le trzech eskadr śmigłowców do operacji
specjalnych (Escadrille des Opérations
Spéciales – EOS), podlegająca także
DAOS Wojskowa Grupa Śmigłowcowa
(Groupe Interarmées d`Hélicoptčres
– GIH) do współpracy z Żandarmerią
Narodową, Eskadra Lekka do działań
w Górach (Escadrille Légčre de Haute
Montagne – EHM), zgrupowanie opera-
cyjne ALAT w Dżibuti, oddziały wsparcia
technicznego i badań lotniczych oraz
dwie szkoły lotnicze (L`École
d`Application de l`Aviation Légčre de
l`Armée de Terre - EAALAT) w Dax i Le
Cannes des Maures. W tej drugiej miej-
scowości mieści się także Szkoła
Francusko-Niemiecka Tygrys
(L`École Franco-Allemande Tigre – ÉFA
Tigre) szkoląca pilotów śmigłowców
Tigre/Tiger. Oddziały śmigłowcowe
4 Brygady Aeromobilnej współpracują
ściśle z formacjami Brygady
Rozpoznawczej (Brigade de
Renseignement – BRENS) z Metzu.
Z kolei oddziały DAOS podlegają bezpo-
średnio Brygadzie Wojsk Specjalnych
Wojsk Lądowych (Brigade des Forces
Spéciales Terre – BFST) z Pau. Łącznie
w ALAT, dowodzonym obecnie przez
gen. dyw. Jeana-Claude’a Allarda, służy
około 5,5 tys. żołnierzy, z czego 4,2 tys.
w 4 Brygadzie. Według oficjalnych
danych z wiosny, ALAT ma na stanie
448 śmigłowców, z czego ok. 200
w BAM.
Polska Zbrojna 57
W ZAPA
ŚWIAT ENERGETYKA
Wzrost cen gazu, niezbyt dobre pro-
gnozy na przyszłość dotyczące ropy – na-
wet do 100 dol. za baryłkę – każą się za-
stanowić nad tym, czy ludzkości wystar-
czy nośników energetycznych na najbliż-
sze 25–30 lat. Główna przyczyna niepo-
koju to kolosalny wzrost gospodarczy In-
dii i Chin oraz niepewność dostaw od tra-
dycyjnych eksporterów. Irak, pomimo

z niedźwiedziem
obecności amerykańskiej armii, pogrążo-
ny jest w chaosie i balansuje na granicy
wojny domowej. Iran i Wenezuela próbu-
ją wykorzystać surowce jako oręż w wal-
ce z „amerykańskim imperializmem”.
W Arabii Saudyjskiej kwitnie działalność
organizacji terrorystycznych kierowanych
przez skrajnych radykałów islamskich,
w Algierii zaś trwa wojna domowa. Nie
lepiej przedstawia się sytuacja w Nigerii.
KRZYSZTOF GŁOWACKI
W delcie Nigru, gdzie znajdują się boga-
te złoża ropy, powstała armia partyzanc-
ka, która wszczęła wojnę z rządem i kom- Surowce energetyczne
paniami naftowymi.
są dla Kremla
EUROPA NA CELOWNIKU substytutem broni
Brak nośników energii dla gospodar-
ki międzynarodowej oznacza, że rosyj-
strategicznej. Moskwa
skie „zapasy” stają się strategicznym za- dąży do uzyskania
sobem dla wspólnoty najbardziej rozwi- pozycji globalnego lidera
niętych państw świata. Władze na Krem-
lu są tego świadome, dlatego Moskwa w dziedzinie energetyki.
dąży do uzyskania pozycji globalnego
lidera w dziedzinie energetyki. Władi-
mir Putin modernizuje linie przesyłowe,
otwiera nowe złoża i zwiększa liczbę od-
wiertów. Widoczna jest także poprawa
w kwestiach technologiczno-wydobyw-
czych i finansowo-inwestycyjnych. Ro-
sjanie, mimo podjętych działań, nie tra-
cą z pola widzenia Starego Kontynentu.
Nie tak dawno doszło do parafowania
przez Moskwę strategicznego porozu-
mienia z władzami Algierii. W myśl
umowy, Rosjanie mają przejąć znaczną
część afrykańskich dostaw gazu do
państw Europy Zachodniej. W zamian
Algieria ma dostarczać skroplony suro-
wiec klientom Gazpromu w USA. We-
dług zachodnich ekspertów, zawarty
układ jest poważnym zagrożeniem
i oznacza wielki krok ku ustanowieniu
monopolu na rynku energetycznym.
Obecnie Stary Kontynent eksportuje
około 60 proc. gazu. Przewiduje się jed-
nak, że w najbliższym okresie import
„płynnego paliwa” stanowić będzie na-
wet 80 proc. europejskiej konsumpcji.
Ostatnio Rosja, Bułgaria i Grecja pod-
pisały ostateczne porozumienie o budo-
wie ropociągu z bułgarskiego portu Bur-
gas nad Morzem Czarnym do greckiego
portu Aleksandrupolis nad Morzem Śród-
ziemnym. Rurą, którą do końca dekady
zbuduje konsorcjum kontrolowane przez

58 Polska Zbrojna nr 29/2007

ASY
Cudze bierzecie,
swego nie znacie
Gaz wydobywany w Polsce jest
o połowę tańszy niż kupowany
od Gazpromu, bo jego cena
sięga mniej więcej 70–80 do-
larów za 1000 m sześc., ła-
twiej dociera do odbiorców
i sprawujemy nad nim pełną
kontrolę. PGNiG zamierza
zwiększyć w 2008 r. wydobycie
krajowe z obecnych 4,3 mld
do 5,5 mld m sześc.
nr 29/2007
rosyjskie państwowe firmy paliwowe, po- na początku br. Rosjanie odcięli dosta-
płynie ropa z pól naftowych w Rosji i Ka- wy ropociągiem Przyjaźń. Obecnie sku-
zachstanie. Przebiegająca przez Bałkany piamy się na wsparciu rodzimych firm,
„nitka” ominie zatłoczoną tankowcami głównie PKN Orlen i Grupy Lotos, w po-
cieśninę Bosfor w Turcji, pozwalając szukiwaniu nowych złóż. O pieniądze na
zwiększyć liczbę dostaw i zmniejszyć inwestycje nie musimy się martwić – oba
koszty transportu. Jakby tego było mało, przedsiębiorstwa mają dobrą kondycję
niedawno włoski koncern Eni zaczął bu- finansową. Zamierzamy także przystą-
dować ropociąg przez Turcję z portu Sam- pić do wydobycia ropy z dna Bałtyku.
sun nad Morzem Czarnym do wielkiego Petrobaltic, kompania wchodząca w skład
terminalu portowego Ceyhan nad Mo- Grupy Lotos, planuje czerpać surowiec
rzem Śródziemnym. Ta rura ma być go- z dwóch złóż położonych w okolicach
towa do końca dekady i transportować od Gdańska. Według szacunków, zawierają
50 do 75 mln ton surowca ze złóż w Ro- one co najmniej 110 mln baryłek ropy
sji i Kazachstanie. naftowej. Jak donosi fińska prasa, powo-
łując się na ekspertów kompanii Neste
STEPY PEŁNE GAZU Oil, eksploatacja nowych złóż będzie
W orbicie wpływów Kremla jest rów- rentowna z dwóch powodów: wysokich
nież Turkmenistan. Kraj ten ma ponad cen na ropę i niewysokiego poziomu
20 bln m sześc. gazu, który znajduje się wód. Głębokość Bałtyku u wybrzeży nie
głównie pod dnem Morza Kaspijskiego przekracza 100 m, tymczasem na szel-
i w dorzeczu Amu Darii. Niestety, mimo fie Morza Północnego, gdzie jest zloka-
tak dużych złóż, państwo jest znacząco uza- lizowany główny rezerwuar nośników
leżnione od Rosji. Problemem jest oddale- energii, osiąga pół kilometra. Kompania
nie od potencjalnych nabywców i to, że na- Lotos rozpocznie wydobycie w 2008 r.
wet wówczas, gdy władze sprzedają suro- Jej menedżerowie mają nadzieję, że za-
wiec bezpośrednio, zawsze muszą korzy- pasów ropy w okolicach Gdańska wy-
stać z rosyjskich gazo- starczy do 2033 r.
ciągów. W efekcie Mo- Stare polskie porzekadło Jeśli chodzi o gaz,
skwa kupuje większość rozwiązaniem po-
turkmeńskiego gazu
mówi: umiesz liczyć, zwalającym częścio-
i odsprzedaje go jako licz na siebie. Dziś, wo uniezależnić się
swój Europie Zachod- od Kremla jest poło-
niej po zawyżonej cenie. w obliczu surowcowej żenie większego na-
W kwietniu 2003 r. ekspansji Rosji, nabiera cisku na rodzimą eks-
Turkmenistan podpisał ploatację. – Pod ko-
z Gazpromem ramowy ono szczególnej wagi niec br. rozpocznie-
kontrakt stulecia. Przez my wydobycie su-
25 lat, począwszy od 2010 r., republika ma rowca, m.in. z odwiertu koło Wilgi,
dostarczać Rosji 100 mld m sześc. gazu w pobliżu Warszawy – informuje Zbi-
rocznie i dostawać za to 4,4 mld dolarów. gniew Tatys, szef polskiego oddziału
Dla Kremla to niezwykle korzystna amerykańskiej spółki FX Energy, która
transakcja. Formalnie oznacza ona, że poszukuje u nas złóż gazu. Zwiększenie
nikt inny nie będzie w stanie kupić turk- wydobycia „błękitnego paliwa” powinno
meńskiego gazu. Dodatkowy surowiec być wstępem do ucieczki z rosyjskiej pętli
idący przez rosyjską sieć przesyłową po gazowej. Dziś gaz pozyskiwany ze złóż
prostu się nie zmieści. w okolicach m.in. Jasła, Lubaczowa, Sa-
Rosja zaktywizowała także swoją po- noka lub w Bałtyku pokrywa niecałe
litykę energetyczną wobec Kazachsta- 32 proc. rocznego zapotrzebowania.
nu. Według ocen specjalistów, zapasy Oprócz tego PGNiG wraz z prywatnymi
surowcowo-mineralne republiki są war- koncesjonariuszami prowadzi z powodze-
te ponad 8 trylionów dolarów. Ilość ro- niem prace poszukiwawcze. Niedaleko
py naftowej sięga 7 mld ton, zaś gazu wielkopolskiego Kościana znaleziono za-
ziemnego 2,5 bln m sześc. soby szacowane na 10 mld m sześc., w oko-
licach Międzychodu i Lubiatowa odkryto
W STRONĘ NIEZALEŻNOŚCI złoża gazu oceniane na 7 mld m sześc.
Stare polskie porzekadło mówi: umiesz W sumie polskie rezerwy surowcowe na-
liczyć, licz na siebie. Dziś, w obliczu su- dające się do wydobycia to co najmniej
rowcowej ekspansji Rosji, nabiera ono 105–110 mld m sześc. Mówi się jednak
szczególnej wagi. Zwłaszcza że impor- o kilkakrotnie większych, jeszcze nieudo-
tujemy ze Wschodu niemal 100 proc. zu- kumentowanych i nieodkrytych złożach.
żywanej w kraju ropy. Na szczęście Pol- Zdaniem analityków, przy obecnej wiel-
ska ma gdański Naftoport. Niedawno kości wykorzystywanego gazu powinny
mieliśmy okazję go „wypróbować”, gdy one starczyć na kilkadziesiąt lat. 
Polska Zbrojna 59
AAAAAAA AAAAAAAA
WYDARZENIA ZAPIS

Szturm na meczet
się w ubiegłym tygodniu.
Komandosi podjęli szturm
w niedzielę, ale zakończył
się on niepowodzeniem.

PAKISTAN. We wtorek
(10 bm.) pakistańskie siły rzą-
dowe przypuściły szturm na
okupowany przez radykałów
islamskich Lal Masjid (Czer-
wony Meczet) w Islamaba-
dzie. Akcję militarną przepro-
wadzono po fiasku negocjacji.
W momencie zamknięcia nu-
meru gazety podawano, że
zginęło ośmiu żołnierzy i po-
nad 50 islamistów, a podobna
liczba miała się poddać. Jed-
nak według naocznych świad-
ków liczba zabitych jest
znacznie większa.
Nie był to pierwszy atak na
kompleks świątynny, gdzie
ekstremiści zabarykadowali
NATO
Radykałowie z Czerwonego
Meczetu, którzy żądają m.in.
wprowadzenia w Pakistanie
szarijatu, czyli prawa kora-
nicznego, oskarżani są o ter-
Polskie poparcie
CHORWACJA. – Polska po- reszcie. Wicepremier zazna-
roryzm. Taki zarzut posta-
czył, że prywatnie sądzi, iż ra-
piera dążenie do wstąpienia
wiono mulle Abdulowi Azi-
Chorwacji i krajów Europy tyfikacja umów przez parla-
zowi, którego schwytano,
Południowo-Wschodniej do menty narodowe mogłaby za-
gdy przebrany za kobietę
NATO i Unii Europejskiej kończyć się przed końcem tej
próbował wymknąć się z ob-
– przypomniał wicepremier, dekady. Roman Giertych pod-
lężonej przez służby bezpie-
minister edukacji Roman kreślił, że Polska „wskazuje, iż
czeństwa świątyni. Tamtejsi
Giertych 6 bm. w Dubrowni- mnożenie warunków przystą-
ekstremiści są też łączeni
ku, gdzie uczestniczył w mię- pienia do paktu północnoatlan-
z ostatnim zamachem na pre-
dzynarodowej konferencji tyckiego nie jest właściwe”.
zydenta Perveza Musharrafa.
przywódców państw europej- Obecny w Dubrowniku sekre-
Jego samolot został ostrzela-
skich „Szczyt Chorwa- tarz generalny NATO Jaap de
ny 6 bm. podczas startu z ba-
cja 2007: nowe europejskie Hoop Scheffer zauważył nato-
zy lotniczej w Rawalpindi.
wyzwanie”. Jego zdaniem, miast, że kandydujące do soju-
Anonimowy oficer wywiadu
z wypowiedzi, jakie padały na szu kraje bałkańskie wprowa-
ujawnił, że na dachu jednego
szczycie, wynika, że możliwe dzają obecnie reformy niezbęd-
z domów w pobliżu lotniska
jest, by zaproszenie do NATO ne do członkostwa w jego
znaleziono dwa działka prze-
nowych krajów oraz data ich strukturach. Powiedział też, że
ciwlotnicze oraz lekki kara-
wstąpienia do paktu zostały z wejściem do NATO łączą się
bin maszynowy. (tw)
podane już na najbliższym nie tylko przywileje, lecz także
szczycie organizacji w Buka- obowiązki. (ted)

Symbol geniuszu Tajemniczy tunel

ROSJA. Słynny Kałasznikow to nie
tylko przykład nowej myśli technicz-
nej, ale także symbol talentu, kreatywnego geniuszu naszego na-
rodu – oświadczył prezydent Władimir Putin z okazji 60. rocznicy
skonstruowania automatu AK-47 przez inżyniera przemysłu zbro-
jeniowego gen. Michaiła Kałasznikowa. Mający 87 lat konstruktor
zaapelował ze swej strony o wzmożenie walki z podróbkami jego
dzieła. Przedstawiciel Rosoboroneksportu Walerij Warłamow po-
dał, że stanowią one około 90 proc. światowego handlu kałaszni-
kowami. W nielegalną produkcję tej broni jest zaangażowanych
11 krajów, wśród nich USA. Według danych firmy, Rosja traci
przez to około dwóch miliardów dolarów rocznie. (w)
IRAN. Dziennik „Washington Post” podał 9 bm., że w pobliżu
irańskich zakładów nuklearnych w Natanz powstaje tunel. Gazeta
opublikowała zdjęcia lotnicze terenu budowy, które analizują eks-
perci rządowi i agencje wywiadu. Przypuszcza się, że Iran liczy
na to, iż schowanie materiałów promieniotwórczych w podziem-
nych bunkrach uchroni je przed zniszczeniem w razie ataków lot-
niczych. – Sądzimy, że są to prace nad budową kompleksu tuneli
związanego z zakładami w Natanz. Ma on najprawdopodobniej
służyć jako ochrona urządzeń do produkcji materiałów nuklear-
nych, które mogłyby zostać tą drogą ewakuowane w razie nagłej
potrzeby – stwierdził w telewizji Fox News były inspektor kontro-
li zbrojeń w ONZ David Albright. (wr)

w skrócie wybrzeżu Morza Czarnego, zaś do międzynarodowych manew- koreańskimi rakietami – to

Dwie bazy
RUMUNIA. – W tym roku po-
wstaną wspólne rumuńsko-
-amerykańskie obiekty woj-
skowe, namacalne symbole
mocnego sojuszu między na-
szymi krajami – oświadczył
4 bm. ambasador USA w Ru-
munii Nicholas Tauban. Tym
samym potwierdził otwarcie
dwóch baz wojskowych.
Pierwsza z nich – „Mihail Ko-
galniceanu”, znajduje się na
druga – w Babadag niedaleko
wybrzeża. Ponadto Ameryka-
nie uzyskali dostęp do poligo-
nów w Cincu i Smardanie.
Ostrzeżenie
ministra
UKRAINA. – Jakiekolwiek pró-
by zablokowania manewrów
zostaną udaremnione – ostrzegł
5 bm. przebywający w Odessie
minister obrony narodowej
Ukrainy Anatolij Hrycenko.
Jego wypowiedź odnosiła się
rów wojskowych „Morska Bry-
za 2007” na Morzu Czarnym,
które rozpoczęły się w tym ty-
godniu. Hrycenko podkreślił,
że zgodę na ich przeprowadze-
nie wydał parlament. Protesty
przeciwko ćwiczeniom zapo-
wiedziała m.in. Komunistycz-
na Partia Ukrainy.
Biała księga
JAPONIA . Budowa „tak szyb-
ko, jak to możliwe” tarczy
chroniącej kraj przed coraz
nowocześniejszymi północno-
jedno z zaleceń z białej księ-
gi – dorocznego raportu ja-
pońskiego resortu obrony,
pierwszego, gdy zyskał on
formalny status minister-
stwa. Poza zbrojeniami Korei
Północnej, która przeprowa-
dziła pierwszą próbę jądro-
wą, i koniecznością wzmoc-
nienia systemów antyrakie-
towych, autorzy dokumentu
zwrócili też baczną uwagę
na rosnący potencjał militar-
ny Chin, m.in. zapowiedź
pozyskania przez nie lotni-
skowców. (t)

60 Polska Zbrojna nr 29/2007


US DOD
Poszukiwanie wyjścia
Za Atlantykiem trwa dyskusja, jak zakończyć udział w coraz bardziej
niepopularnym konflikcie w Iraku, tak by nie wywołać jeszcze głębszego
kryzysu na Bliskim Wschodzie.
IRAK. W administracji USA
nasila się debata nad wycofy-
waniem wojsk z Iraku – po-
dał 9 bm. dziennik „New
York Times”. Według jego
informatorów, niektórzy do-
radcy prezydenta George’a
Busha zalecają mu, aby ogło-
sił zamiar rozpoczęcia stop-
niowego wycofywania żoł-
nierzy amerykańskich z Bag-
dadu i innych miast, gdzie
ponoszą największe straty.
Ponoć zwolennikiem takich
działań jest sekretarz obrony
Robert Gates. Natomiast kil-
ku republikańskich senatorów
wezwało Busha do zmiany
lub przynajmniej „rozważe-
nia” obecnej strategii, opartej
na niedawnym zwiększeniu
do 170 tys. liczebności sił
amerykańskich, które kon-
centrują się na próbach za-
pewnienia bezpieczeństwa
w stolicy Iraku i zachodniej
prowincji Anbar.
Jednak rzecznik Białego
Domu Tony Snow oświad-
czył, że rząd amerykański nie
planuje rychłego wycofania
wojsk z Iraku. Prezydent
Bush jest jak dotąd przeciw-
ny temu, by wytyczyć granice
nr 29/2007
czasowe dla ich obecności,
co zalecała m.in. komisja
Bakera i Hamiltona w grud-
niu 2006 r. Wezwała ona do
wycofania większości od-
działów bojowych do wiosny
przyszłego roku.
Zwolennikami szybkiego za-
kończenia udziału w wojnie
w Iraku są demokraci.
Tymczasem szef australijskiej
dyplomacji Alexander
Downer przestrzegł, że zbyt
szybkie wycofanie wojsk ko-
alicji z tego kraju mogłoby
spowodować wybuch regio-
nalnego konfliktu na Bliskim
Wschodzie. Taki rozwój wy-
padków jest tym bardziej
prawdopodobny, że panuje
duże napięcie na pograniczu
iracko-tureckim. Ankara żą-
da, by władze irackie i Ame-
rykanie aktywnie zwalczali
kurdyjskich separatystów ma-
jących bazy na północy kraju
i stamtąd dokonujących wy-
padów na terytorium Turcji.
Jednocześnie gromadzi od-
działy wojskowe w pobliżu
granicy. – Na północnej gra-
nicy Iraku mamy do czynie-
nia z wielką mobilizacją, któ-
rą służby bezpieczeństwa
i wywiadowcze oceniają na
ponad 140 tys. żołnierzy ze
wszystkimi rodzajami sprzętu
– poinformował iracki mini-
ster spraw zagranicznych
Hosziar Mahmud Zebari.
Turecki minister spraw zagra-
nicznych Abdullah Gul ujaw-
nił pod koniec czerwca, że są
już szczegółowe plany opera-
cji militarnej przeciwko rebe-
liantom kurdyjskim w pół-
nocnym Iraku.
Nadal nie gaśnie też konflikt
wewnętrzny między irackimi
szyitami i sunnitami. Stąd
niektórzy amerykańscy na-
ukowcy sądzą, że najlepszym
rozwiązaniem byłoby stwo-
rzenie trzech federalnych
stref – kurdyjskiej, szyickiej
i sunnickiej. – Być może nad-
chodzi moment, gdy jedyną
szansą na większą stabiliza-
cję Iraku może okazać się
miękki podział kraju
– stwierdzono w opubliko-
wanym w ubiegłym tygodniu
raporcie politologów
Edwarda P. Josepha z Johns
Hopkins School of Advanced
International Studies oraz
Michaela O’Hanlona z Bro-
okings Institution. (tw)
Dokumenty
zbrodni
ROSJA. Federalna Służba
Bezpieczeństwa poinformo-
wała 8 bm. o odtajnieniu
materiałów archiwalnych do-
tyczących masowych represji
w latach 1920–1950. – Teraz
będzie mógł do nich zajrzeć
każdy, kto zwróci się do sto-
sownego urzędu FSB i wyja-
śni, w jakim celu chce po-
znać ich zawartość – powie-
dział szef Urzędu Rejestracji
i Zasobów Archiwalnych
FSB Wasilij Christoforow.
Zastrzegł, że dane dotyczące
etatowych tajnych pracowni-
ków organów bezpieczeństwa
i ich współpracowników nie
zostaną ujawnione.
Rosyjscy obrońcy praw czło-
wieka oceniają to posunięcie
władz pozytywnie. Mają jed-
nak zastrzeżenia odnośnie do
wprowadzonych ograniczeń
w dostępie do dokumentów.
Nie wiadomo też, czy odtaj-
nione zostaną jakieś nowe ma-
teriały, czy też – jak zauważy-
ła w rozmowie z agencją AP
członkini ruchu obrony praw
człowieka Ludmiła Aleksieje-
wa – te ujawnione już wcze-
śniej, do których dostęp bez
żadnych wyjaśnień ograniczo-
no pod koniec lat 90. (wr)
W nowej
jednostce
WIELKA BRYTANIA. Książę
Harry, który ze względów
bezpieczeństwa ostatecznie
nie został wysłany do Iraku,
przechodzi obecnie szkolenie
w batalionie elitarnego pułku
Royal Gurkha Rifles – poda-
ła 9 bm. gazeta „The Sun”.
Na zakończenie treningu po-
rucznik Wales, bo tak w woj-
sku nazywa się młodszego
syna księcia Karola, dostanie
tradycyjny, zakrzywiony nóż
Gurkhów – kukri. Będący
trzecim w kolejności do bry-
tyjskiego tronu książę Harry
służył wcześniej w pułku ka-
walerii Blues and Royals
(pancerna jednostka rozpo-
znawcza). (ted)
Polska Zbrojna 61
TO I OWO
UCY WILIZOWANY
SZPIEG
Ekspansja
demokracji
D o niedawna Afganistan był dla
mnie jednym z wielu egzotycznych
miejsc na mapie. Ot, pamięta się coś z hi-
storii o spacerującym tu ze swoim woj-
skiem Aleksandrze Macedońskim, o bu-
forze chroniącym „perłę korony brytyj-
skiej” – Indie, a także o całkiem niedaw-
nej radzieckiej interwencji. I tyle. Jednak
od pewnego czasu kraj ten stał się mi, jak
każdemu Polakowi, znacznie bliższy.
Mam niemal wrażenie, że jest „tuż za ro-
giem”. I jak go tak obserwuję, ze zdziwie-
niem dostrzegam, że ten niezbyt demo-
kratyczny dotychczas kraj przyczynił się
do tego, że zalążek demokracji pojawił się
w Wojsku Polskim. Zaiste, niezbadane są
ścieżki fortuny. Demokracja jak to demo-
kracja – polega m.in. na prawie do swo-
bodnego mówienia. Wiadomo – vox po-
puli vox Dei. I tak nasze wojsko poczuło
moc, tupnęło nogą. „Chcemy mieć taki
sprzęt jak Amerykanie, i basta!”.
Postulat w zasadzie słuszny i trudno mieć
do niego zastrzeżenia. Każdy z nas chce
posługiwać się w pracy jak najlepszym
sprzętem. Ja np. pracuję dużo przy kom-
puterze i bardzo chciałbym, żeby monitor
był przyjazny dla moich oczu. Mój praco-
dawca wzrusza jednak tylko ramionami,
i tak sobie w majestacie prawa ślepnę. Co
tam jednak oczy – żołnierze na misji na-
rażają życie. Codziennie. Należy im się
jak najlepszy sprzęt – bez dwóch zdań.
Co jednak, jeśli tego wymarzonego sprzę-
tu nie można zapewnić natychmiast?
„Nie jedźmy na misje bojowe” – podno-
szą się głosy. I to przestaję rozumieć.
Czułbym się bardzo niekomfortowo, gdy-
by np. policja przestała łapać przestęp-
ców, bo ma gorsze od nich wyposażenie.
Albo gdyby strażacy przestali gasić poża-
ry, bo ich amerykańscy koledzy są lepiej
zabezpieczeni przed ogniem. I trochę się
boję, że dziś w Afganistanie – a jutro
w kraju – ktoś zacznie narzekać na sprzęt
i powie: przepraszam, poczekam na lep-
sze wyposażenie. Kto mnie wtedy obroni?
62 Polska Zbrojna
JACEK SZUSTAKOWSKI
Dymiący fiołek
GWIAZDĄ IV MAŁOPOLSKIEGO PIKNIKU LOTNICZEGO
BYŁ JEDEN Z NAJBARDZIEJ WIDOWISKOWO LATAJĄCYCH
PILOTÓW AKROBACYJNYCH ŚWIATA TUREK ALI OSMET
ÖZTÜRK. Jest pilotem od 1984 roku. Pracował jako pilot
doświadczalny i kapitan odrzutowych samolotów dyspozycyjnych.
W powietrzu spędził ponad 4500 godzin. Od 2000 r. lata wyłącznie na
pokazach lotniczych jako profesjonalny pilot akrobacyjny w zespole Acromach
Sky Dancers. Miliony ludzi podziwiają jego akrobacje na najszybszym dwupłatowcu
świata Acromach Super S2S, nazwanym przez niego „Purple Violet” (fiołek). „Fiołka”
zbudował sam Ali Öztürk z Barrettem Brummettem na bazie samolotu Pitts Special. (szus)
Ostania walka czołgu Kosmiczne jajo
W ażą się losy czołgu z Nowej Huty. Jak do-
nosi „Gazeta Krakowska”, pojazd, któ-
ry nieodpłatnie wyremontowało Muzeum Lot-
Statek kosmitów rozbił się niedaleko
bazy lotnictwa w Roswell w stanie Nowy
Meksyk w 1947 r. – ujawnił porucznik lot-
ników Polskich, miał powrócić przed Muzeum nictwa USA Walter Haut w liście, który po-
Czynu Zbrojnego na obchody 750-lecia mia- zwolił otworzyć dopiero po swojej śmierci
sta. Jednak członkowie krakowskiego Poro- – czytamy w „Fakcie”. Wojskowy zostawił za-
zumienia Organizacji Kombatanckich i Nie- przysiężoną relację o katastrofie statku
podległościowych nie chcieli, aby maszyna z czasów, kiedy był oficerem prasowym ba-
produkcji radzieckiej zniknęła z os. Górali. zy. Najpierw, jak twierdzi żołnierz, sporządził
Uznali, że pojazd jako symbol minionej epo- dla prasy informację o tym, że w pobliżu jed-
ki musi być zdekomunizowany, ponieważ no- nostki rozbiło się UFO. Ale dzień później woj-
sko zmieniło wersję i podało, że to nie sta-
si inicjały „IS” (skrót od „Josif Stalin”). Dla po-
tek, lecz balon meteorologiczny roztrzaskał
zostałych kombatantów czołg jest natomiast
się na pustyni. W swoim liście Haut ujawnia
pamiątką po tych, którzy walczyli za ojczyznę. jednak, że widział w hangarach jednostki
Krakowski oddział IPN uznał, że czołg może statek kosmitów – przypominający jajko
wrócić na stare miejsce, ale bez tabliczki „IS”. metalowy obiekt długości ok. 4 m i szeroko-
Teraz jednak jest kolejny problem – nie ma ści ok. 2 m. Oglądał też dwa ciała. – Miały
środków na przetransportowanie pojazdu na ok. 120 cm wzrostu i nieproporcjonalnie du-
dawne miejsce. (ad) że głowy – opisuje porucznik. Opowiedział
też o trwającej miesiącami akcji zacierania
przez wojsko śladów katastrofy UFO. Czy na-
leży wierzyć amerykańskiemu wojskowe-
mu? Trudno nam ocenić. Z UFO jest jak
z yeti – albo się w nie wierzy, albo nie. Jedno
jest za to pewne – w prasie zaczął się sezon
ogórkowy. Pojawiają się więc informacje
o różnych sensacjach – biciu wymyślnych re-
kordów, tajemniczych kręgach w zbożu, no
i oczywiście o UFO. (ann)
Nonsens tygodnia: Wojskowa Agencja Informacyjna
Weekendowe wydanie „Dziennika” kusiło czytelnika dużym materiałem na temat lo-
sów polskich żołnierzy w Iraku. Redaktor Talaga, który przez kilkanaście dni towarzy-
szył naszemu kontyngentowi, zdał dość ciekawą relację, opisując blaski i cienie służ-
by w Diwanii. Postanowił nawet wyręczyć instruktorów przygotowujących żołnierzy
do wyjazdu, informując tych ostatnich, że do Iraku nie jadą na wakacje.
Dotychczas wydawało się wojskową cenzurę, oskarża- ło nam się o uszy coś o bia-
nam, że wszyscy sobie z te- jąc armię, że nie podaje peł- łym wywiadzie i o praktyko-
go dobrze zdają sprawę. nej informacji o ostrzałach, wanej od zawsze zasadzie,
Choćby dlatego, że w „Pol- rannych żołnierzach czy ofia- że podczas działań wojen-
sce Zbrojnej” opisywaliśmy rach zespołu stresu bojowe- nych informacje należy po-
już, iż aktualna sytuacja go. To wydało nam się nie- dawać z głową. Nie ma to
w Iraku nie przystaje do mi- zwykle interesujące. „Czy my nic wspólnego z cenzurą,
sji szkoleniowo-doradczej, wszyscy – obywatele Rze- tylko z troską o bezpieczeń-
jaką teoretycznie powinni czypospolitej – nie mamy stwo żołnierzy – o które
pełnić tam polscy żołnierze. prawa do pełnej informa- dba też, co zresztą wyraź-
Ale nie mamy pretensji – ni- cji?” – pyta dramatycznie nie podkreśla, redaktor Ta-
kogo nie zmuszamy do lek- dziennikarz „Dziennika”. laga. Tekst ciekawy – ale
tury naszej gazety. Zacieka- A my pytamy: „Czy prawo do za chęć uczynienia z armii
wił nas inny passus tekstu. pełnej informacji mają nasi agencji informacyjnej wita-
Oto redaktor zżyma się na przeciwnicy”? Bo kiedyś obi- my w tej rubryce. (ap)
nr 29/2007