A ORIXE DA LINGUA GALEGA Substrato: Pegadas das linguas anteriores latn. 1. Linguas preindoeuropeas: Orixe na Idade da Pedra. 2.

2. Linguas indoeuropeas: Primeiro milenio a.C.. Especial importancia as clticas. O Latn: Base fundamental da lingua galega. S. II a.C. VI d. C. 1. Palabras patrimoniais: Palabras mis vellas que experimentaron todas as evolucins no paso galego:

a) Perda do n-, -l- intervoclicos (cena cea) b) P, t, k intervoclicos por b, d, g (lupu lobo) c) Pl-, fl-, cl- iniciais por ch- (pluvia chuvia) 2. Cultismos: Palabras que se engadiron tarde (xa formado o idioma) e non sufriron grandes transformacins. 3. Semicultismos: Cultismos que se transformaron algo mis, anda que non tanto como as palabras patrimoniais. Superestrato: Elementos incorporados nosa lingua despois da romanizacin. Xermnicos: Durante os reinos suevo e visigodo (S. V, VI e VII). rabes: A partir do S. VIII sobretodo a travs do casteln ou portugus, xa que o contacto directo do pobo rabe con Galicia foi pouco intenso. A LITERATURA POPULAR Annima e de transmisin oral. Funcionalidade especfica: divetirse, ensinar... Aceptacin da comunidade: enorme difusin. Variabilidade formal: versins e adaptacins. Linguaxe sinxela e expresiva predominan os recursos de repeticin, smbolos e dobres sentidos. LITERATURA POPULAR EN PROSA: 1. Contos: Narracins breves acontecementos ficticios. b) Contos exemplares e relixiosos. c) e Contos de animais. d) Contos humorsticos e de burlas. 2. Lendas: Narracins breves de sucesos que se presentan como reais. a) Lendas etiolxicas: Explican orixe dun lugar, feito,... b) Lendas haxiogrficas: Santos. c) Lendas histricas. a de d) Ct- por it- (tectu teito)

LITERATURA POPULAR EN VERSO: Cantiga: Composin potica de tipo lrico. 1. Cantigas de labor: Amenizaban o traballo.

a) Contos marabillosos: fantsticos.

2. Cantigas infants: Nos xogos. 3. Cantigas de festa: Celebracins. 4. Cantigas de romara: romaxes nos santuarios. Festas

5. Cantigas de divertimento: Asociadas tempo de lecer. 6. Romances: Carcter rima par e asonante. narrativo

O REFRN: Expresin fixa que transmite o pensar popular. A ADIVIA: Dito breve ou xogo de palabras que agocha un enigma.

A LITERATURA MEDIEVAL GALEGO-PORTUGUESA SOCIEDADE E SITUACIN: Dividida en estamentos (nobreza, clero, burguesa, campesios). Comunicacin oral: O galego en calquera contexto. Comunicacin escrita: Ata finais do S. II Latn. A partir do S. XIII Galego. LRICA GALEGO-PORTUGUESA: Lrica Corts da Provenza + Poesa Popular. TRANSMISIN: Trobador: Pertence nobreza. Compositor. Xograr: Procedencia social baixa. Interpretaba tocando e cantando (algns compuxeron). Segrel: Aqueles que compoan e interpretaban as suas cantigas. Soldadeira: Muller de procedencia social baixa que acompaaba con danzas e instrumento. Cancioneiro da Ajuda. Cancioneiro da Biblioteca Nacional de Lisboa. Cancioneiro da Biblioteca Vaticana.

CONSERVACIN DAS CANTIGAS: Cancioneiros.

XNEROS: *CANTIGA DE AMIGO: Composicin breve sentimentos dunha muller enamorada. Protagonista: Moza namorada. Tema: Tristeza pola ausencia, ledicia ante a chegada, ansiedade... Marcos: Campestre, marieiro ou domstico. Natureza simblica. Subxneros: o o o o Barcarolas ou marias: Mar

confidente.

Cantigas de romara: Ambientadas na festa e romaxe. Albas ou alboradas: Ambientadas no albor do da. Bailadas: A moza expresa a sa ledicia amorosa e convida s amigas danza.

*CANTIGA DE AMOR: Textos en que un trobador manifesta os seus sentimentos amorosos. Orixe Can proenzal. Protagonista: Trovador Subxneros: o o Cantiga de mestra: Rima e recursos mis complexos. Mis prxima can. Cantiga de refrn: Recursos de repeticin: paralelismo e refrn. Mis prxima s cantigas populares e de amigo.

vasalo servizo dunha dama de clase alta senhor.

Tema: Eloxio da dama ou coita de amor (amor non correspondido).

*CANTIGA DE ESCARNIO E MALDICIR: Composicins en ton burlesco e crtico. Froito da influencia provenzal sobre unha poesa popular autctona. Destinatario: Crtica mundano. Mis contra un colectivo. Finalidade: Hilaridade e facer rir (burlas indirectas: escarnio; directas: maldicir) Forma: Total liberdade de expresin.

Temas ou ciclos: Segundo a temtica. o o o Poesa contra colegas. Escarnios de soldadeiras. Burlas e parodias do amor corts. o o o Stira dos estamentos da sociedade medieval. Stiras poltico-guerreiras. Stiras morais.

CANTIGAS DE SANTA MARA: A poesa profana deu paso relixiosa. Autora: Realizada en equipo e coordinada polo rei Afonso X (O Sabio). Finalidade: Honrar e gabar a Virxe Mara salientando as sas virtudes. Forma: Notacin musical e algunhas ilustradas. Clasificacin segundo a forma: o o o o o o o Cantigas lricas ou de loor: Oracins de gabanza. Cantigas narrativas ou de milagra: Narran un milagre da Virxe. Tradicionais: Milagre popular. Histricas: Acontecementos concretos da historia. Fantsticas: Imaxinativas. ntimas: Relacin entre o protagonista coa Virxe. Familiares: Milagre no mbito prximo rei.

Contido: Segundo o tema:

PROSA MEDIEVAL: A maiora froito de traducins galego de obras noutra lingua. PROSA DE NON FICCIN: Pretende ser fiel historia. Prosa haxiogrfica: Vida de santos. Traducin de textos latinos (S. XIV e XV). Necesidade de espallar a doutrina da igrexa. (Libro dos Miragres de Santiago). Prosa xurdica: Consrvanse fragmentos de versins galegas dos seguintes textos: o o o o o o Flores de Derecho. Cdigo de las Siete Partidas de Afonso X. Fuero Real de Afonso X. Crnica Xeral Galega (1295 1312). Traduccin da Primera Crnica General e da Crnica de Castilla. Xeral Estoria (X. XIV). Traduccin da General Estoria. Crnica de Sta Mara de Iria (S. XV). Narracin da historia das sas igrexas.

Prosa historiogrfica: Consrvanse varias obras, algunha delas parcial:

PROSA DE FICCIN: Resultado da conxugacin da tradicin literaria latina, conservada nos mosteiros, coa arte xograresca. Ciclo clsico ou troiano: Crnica troiana (S. XIV) e Historia troiana (S. XIV). Ciclo artrico ou materia de Bretaa: Dous fragmentos en galego do Libro de Tristn. E A demanda do Santo Graal en Portugus. Ciclo carolnxio: O texto Historia de Carlos Magno e Roldn.

OS SCULOS ESCUROS poca de decadencia. Galego: perdeu case toda relacin coa cultura escrita. 1 gramtica mp S. XIX. Nos documentos oficiais. Na Igrexa. No ensino.

O castelan a lingua do rexurdimento culto, e o galego sobrevive nos pobos. O galego viuse invadido por termos castelns non ter unha norma de referencia. LITERATURA ORAL DOS SCULOS XVI, XVII E XVIII. Poesas da vida coti: As composicins + representadas son as cancins de traballo, de berce, de cego,... Poesa de sucesos: Episodios gravados na memoria da xente. Vilancicos: Composicins annimas. Combinan elementos cultos + dramticos. Soneto de Monterrei. Sonetos polas exequias de dona Margarida de Austria (Xon Gomz Tonel e Pedro Vzquez de Neira en 1612). Cancin galega en loor de Don Diego das Marias Parragus. S.XVII Dcimas ao Apstolo Santiago (Martn Torrado) 1627. Entrems famoso sobre a pesca no ro Mio, de Gabriel Feixo de Araxo. (1671) Dilogo de Alberte Bieito. compartan o aprecio por galicia, anda as: literatura

LITERATURA ESCRITA DOS SCULOS XVI E XVII

OS ILUSTRADOS DO SCULO XVIII Algns intelectuais do S. XVIII escrita escasa. Autores: Frei Martn Sarmiento. Xos Andes Cornide. Diego Antonio Cernadas de Castro. Frei Benito Jernimo Feijoo. Padre Sobreira. O REXURDIM ENTO ETAPAS DO REXURDIMENTO 3 Etapas no S.XIX: 1 Etapa: 1808 a 1833: Algns textos son mostras de literatura patritica ou panfletos e dilogos. Destacan: Alborada e gloga de Belmiro e Benigno de Nicomedes Pastor Daz. 2 Etapa: 1833 a 1863 = Prexurdimento. 3 Etapa: Desde 1863 abo da publicacin de Cantares Gallegos de Rosala de Castro asta o final do sculo. Rexurdimento Pleno.

OS PERCUROSRES O conxunto de escritores no S.XIX son os Percursores por ser os iniciadores da literatura galega contempornea. Alberto Camino (1820-1861): Poeta elexaco. Fancisco An (1812-1878): Carcter folclorico, recrea tradicins e costumes. Xon Manuel Pintos (1811-1876): E o que mis presentou ocupacion por Galicia.

A PROSA DE SCULO XIX MARCIAL VALLADARES NEZ Vida: Naceu no 1821 na Estrada (Pontevedra). Estudou Filosofa e Letras na Universidade de Santiago. Morreu 1903. Obra: Fixo o Diccionario Galego Castellano. embrado porque escribiu a pirmeira novela en galego. Masina ou a filla esprea (1880) ANTONIO LPEZ FERREIRO Vida: naceu en 1837 en santiago. Obra: Plasma nas sas obras diferentes perodos hitricos. A terceira de Bonaval(1894) O cas telo de Pambre (1895) VALENTN LAMAS CARVAJAL. Vida: Naceu en Ourense en 1849 e Morreu en 1906. Obra: Fundou o primeiro xornal escrito integramente en galego. A sa obra en prosa mis singular O catecismo do labrego (1889) ROSALA DE CASTRO 1837-1885 Naceu en Santiago en 1837. Da Obra en prosa de Rosala de Castro escrita en galego s se conservamo o Conto Gallego Tamn escrbiu en galego as sas obras poticas msis significativas: Cantares gallegos e Follas novas. CANTARES GALLEGOS: (1863) Sau do prelo o 17 de maio de 1863. Mtrica: Combinase as formas populares de arte menor cunha mtrica mis innovadora. Temas: Obra reindicativa. Estrutura: Poema inicial pdeselle a unha rapaza que cante. Poema final a rapaza declara que o cumpriu. FOLLAS NOVAS: (1880) Mtrica: Novas combinacins. Temas: Poesa social + Poesa intimista. Estrutura: 5 partes: Vagueds: Poesa ntima. Do ntimo: Diversifcanse os suxeitos que interveen nos poemas. Varia: Mltiples realidades. Da terra: Protagonismo dos labregos. As vivas dos vivos e as vivas dos mortos: Ausencia do varn pola inmigracin.