Dr.

Hikmet Kvlcml
nkilap Mnevver nedir?
Henri Barbs

Yaynlar

nkilap Mnevver nedir?

Henri Barbs

Yaynlar Dijital Yaynlar ndir - Oku - Okut - oalt - Dat

Bu kitap ilk defa: 1935 ylnda Marksizm Bibliyotei Yaynlarnda yaynlanmtr. Bu kitap KXz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar Yaynlar

NDEKLER

Yay nevinin Barbs'n

Notu l m ve Dnya

7 13 15 17 21 23 29 39 43

Barbs ve " E n t e l l e k t e l " l e r i m i z Barbs'n Tarih ncesi Barbs Platonik veya B a r b s Nasl Barbs'n Ana Barbs'n EKLER Nazm Dr. Hikmet Son D n e k Deildir.

Barbs Oldu? Fikirleri Gn

45 47 49 51 55 H i k m e t K v l c m l ) . . 59

Fuat S a b i t

Dr. S u p h i Nuri leri Barbs ld (Kerim Sadi) Zaruri Bir z a h (Dr. Fuat S a b i t )

O K a d a r " Z a r u r i " S a y m a d m ki C e v a p k (Dr.

BARBS'N Barbs'n tem kova ken Mar, -bizde grlenls

LM

VE iki

DNYA gece btn Devrimci alan ekmek MaMosalnr-

nnde: bile

" g n

bir d a k i k a

s u s m a d . " Ve ile, ordu oldu,

ancak vurguncu bir m e

frnclar nnde

geit yapt. deildi. bayrak ve Parisli Neden bu

Barbs cokun man

Fransz'd. ls havaya taa

Moskova, ardnda: skm" akt. Paris,

Fransa bir bin

yas? "Kzl 300 b a a k orkadar, rma, iinde, komnistinden sosyalistine ve radikaline insan

Barbs'n yumruklarn saatlerce, Barbs

taa

k o m n i s t idi. Bugn

henz

Komna'y

boan

bir Em-

peryalist ocadr. vik u r u n a , dan veya medi. iinde Fransz ln tan hibir Roma Fakat, bete nerede olgun

Habe katliamnda, hkmetin tutan adna Arjantin dnyaya nn b a y r a k gibi insana hibir

Mussolini faizmibir bolednyasnlke kral gndernedir?

ne 1 milyar kredi a a n gerici bu y z b i n l e r c e bete hkmet papas, in birini efi, Yeryznn

merkezinde, emperyalist bakan, kylsne insan geldiyse, ycelten ykselten sre ile bir

Paris'i i n e t e n devlet

drdn Barbs'n dolduran rgt Barbs'n bir a l e v saana,

basal

kuli'sinden,

kadar yertopluluklar oradan ve sol insanbardak-

yznn

milletler ve

bir y n

gazetelerine, bilincini (sayg)

bereketli

bir H o m m a g e

haftalarca

boanrcasna Bu milletleri

yad. zorlad? Barbs dnyay bu k a d a r nasl

kim

sard?

BARBS

VE

"ENTELLEKTEL"LERMZ

Ne yarmdr" -* ayn
1

"Barbs'n demek,

Ate'ini ne,
( )

okumayan "Ben de

bir aa ne

iinin... yukar ayn

kafas... yollarla ki ezne atein de bir

neticeye

gelmitim" ** siyasi

sanmak;

"unutmayalm etmiyor...

(Barbs) cmle

stad

deildir,

politikaclk

menfaatsizdir(?!)"(***) "ta bandan ve en... hem deyince "btn en... de

samasn

savurmak, komnizmin emperyalizm

Barbs'

itibaren'****' dnyada"ki

koruyucusu" lnn en...

dmankafamz

byk " R u h u " s a y m a k hem Barbs' aydnlatmaz.

doyurmaz, Barbs dikleri

gerek

bizim

aklmza

"sapna

kadar a d a m "

de-

"adam"

gelir. YOK!" bunu, yani; bu adam olmay, olsun Barbs pekala

"BZDE Niin?

ADAM te, Ve

bize

retebilir.

biz y a l n z ancak o

kadarcn Barbs'

a n l a y a b i l i r ve almakla

anlatabilirsek, gevi getirmeyi

zaman, ayrt

azmza

birbirinden

edebiliriz. Barbs, ne byk, ne k-

"Byk adam, k a d a m ,
<i>

kk a d a m . . . " Adam'dr.
Hikmet'tir. ii

sadece:

Bunu y a z a n air N z m n e m i n d e "atei Bunu da syleyen bizim

(Bay air m e r a k e t m e s i n ; [Bkz. Ekler B l m , ( M e e r bizde

Fabrika c e h e n Sayfa 45]

okumayan"

yoktur.) [Bkz.

Doktor Fuat Sabit'tir. kfl b a r u t u n a [Bkz. Sayfa 49] bileyim kimsenin nesz B. ne

ne ok B a r b s v a r m Nuri'dir. (Byle " k u t u p l a r buz t u t m a d (Karl

haberimiz yokmu.) b i l g i n l e r i m i z sa da atan -ne hi

Sayfa 47] kltrnn Sadi niin

<?*>

Bu s a m a y amal!) Bunu

katan P r o f e s r Suphi

kefeden" na <***>

olduka, Trkiye Kerim abuk

Nevzat G r k e n ' d i r . "Cehalet Sayfa [Bkz. 51]

Marx'n,

Waytling'e

bard

unutulmu:

bugne

kadar hibir vakit,

iine y a r a m a m t r . " )

Onun nda, grmek"

iin,

bizde

resmi

otoriteliin rnek:

veya

arlatanln

d-

ezilen

ynlarn

gnlnde

"adam

olmak" veya

"adam

isteyenlere

bir g z e l

Barbs'tr.

BARBS'N Barbs, kat bs gide Barbs, 35 genlemesi 62 y a n d a "ta bile batan "ta kadar 35

TARH

NCES olarak ld. Hatta ve Tersine, dodu Faonun Bargit-

bir d e v r i m itibaren" ihtiyard. kadar batan

delikanls

Barbs deildi. olmad. sonra Ondan Barbs

itibaren"

yana

genleti.

yana

"Alayan Suppliant"

Kadnlar": (Roman) 1895

Pleureuses" snrlarnda 20 ylnda girdi: "lgn Yldzl Szler Oysa iiri Yalnz ile biraz

(iir),

"Yalvaran Alayan ile-

Erkekler:

szldanmt. (yani deyimi Kadnlar' yaynlad "sessizlii ldr"erek edebiyata

yanda -kendi

acmalar bir kla byk ben bir

besleyen; uan gnlm iin rahatlk veriyor;

henz

konumuyorum." Barbs, "henz" olan iyimser gzkr. mant onu d-

sahneye sorup

atlan

anlamaya

ynelik

ndrr: "Ey! Daima Ey! nsana Henz Henz Tm Henz hazr Yarini elde hoa bir getirdii esrarengiz giden sylenmemi olan hazine byk edilmemi duran sz gibi ve szlerin grmenin mutlu sahalar. veriler... " (Sessizliin l m) bayram...

okamalar;

zaferler,

Ancak,

kitlelerin,

hayatn,

hareketin

dnda

kalm

bir "l gibi bkt, ile

edebiyat"tan

ne k a r d ? T a m

15 yl, t a n e s i z bir d e i r m e n Barbs de en sonunda

hep s y l e n m e m i s z l e r t e n usand. "byk Y a r na nsann bir adeta kendi

kendine

"konumu" artk o da

olmas

rahatlk"

duyamayacan bir " a c m a ve

anlamt. bir hazine" 15 giden edesz

harcanmayan Bu

k",

"yarna

yapamyordu. biyat yl, veriler"i

sebeple,

keye

ekilerek geen "hoa

gerekten ve "elde

"esrarengiz

saha"lar, ile,

edilmemi baka

zaferleri"

Barbs'

vakitsiz

"ihtiyarlatmak"tan 1908'de ekline ve

bir e y e

yaramad. ve "yksek bir bir iir ina-

Cehennemi'ni gzellii dedii

yaynlad

inanlarla

kucaklatran hl, aa

esere

nyorum" "biz"liine "Ve te

zaman,

Barbs, idi:

kalabalklarn

inememi ilk ve son

bir " b e n " lmz: olarak

Ben!"

(Cehennem) "hi"lii Mistisizme nnde, gm-

sadece

"ben"

kalmann dervii gibi

Nirvana'y lp,

zleyen

bir d o u

susuyordu: sanyorum var, ki, evremizde, szp syrp drt kan atan bir ve yanda en bir sevinli Hi!"

"yle tek kelime

yalnzlmzdan peeyi

anlarmzn (Cehennem) Sa ren Onun nn bir solu,

stndeki

kelime:

n iin

arkas

hi o l a n , y e r i ve varlk

g ne

hilikle dolu Gene

ghi!

insan 35

yaama

kelime? din

iin,

yandaki "din

Barbs'n

gznde

safsatalarkullandk-

uydurduu

yalanlarnn",

"din

kfrlerinin

lar" c e n n e t v e c e h e n n e m demekti. Ama herkesin

deyimleri gibi

gerekte: deil,

Hayat ve lm anlad

sand

Barbs'n

a n l a m d a , yani: "Kiliselerin baka nem cennet yoktur."

Hayat = C e h e n n e m ; byk yoktur. mezar Yaama

lm = Cennet

idi. eyden cehen-

iine

gtrdmz baka

korkusundan

Barbs Ve u

yayordu.

Demek

bir

cehennemin da, ancak

iinde

idi.

halde

yazabilecei

roman

bir C e h e n n e m

olabilirdi.

Buraya 1"Bende myordu. 2-

kadar gelen yce,

Barbs'te aheser bir

u ey

drt zellii kuvvetli vardr" " yeni Onu bir

buluyoruz: yazar idi: yanlalan, duyan, benzeyu-

Barbs bazen Hayattan

"sessizlii

haykrtan"

derken tanrlardan bir ac

usanmt: an insanlk parampara niin yiyen insann bu

nsanlar, baka olan" byledir? "puhu zerine "puhu" hep byle

barsaklarnda akamdan tiyordu. vasna

her akama

birbirinden

"Promete'ye" kuu,

Fakat

aklayamyordu. sanki babasnn da "arzu"su idi. ondan... muhakkak."

Promete'nin sanyordu. "Bizim, Fakat, niyor. olduu 3Gerei gene grmek ileke 4vipuhu, tiklerimize "Kim, Her e y i nsann ne yi 25

cierini gibi

giriyormu arzu hemen belirti.

uuyor" insann

Barbs'e gre yznden bes, midi nk ve

olduumuz

Nerdeyse:

Allah

baki Karl

heves diyecek. Barbs, insan dedii kalamyor: gsterecek? te Her eyi o Promete'ye zek a d a r idealist ilham yok. bile sayyordu. zaman M a r k s da ideal idi: geri iliklerine

kesmeyelim. Promete'yi araycs gerei

yalarnda, ak kendine her eyi kimde Btn

Gerek aldm. kendi

"Esrarengiz

aldm" cesaretini

sormaktan sylemek olacak!"

dehas mistisizm tanr

g r m e k ve dnda

sylemek birey

lks:

Barbs'

denizinden var"dedikten ncilini, eyin

k u r t a r a c a k yol... tanmyordu: sonra: hayattan ve kltne, varyordu. hiliin ne yle bu hayata, basit ncilini nsann ne yapp kim etyaza"Fakat ne hurafe-

"nsancl

zlemin doru iten sanki bir sayan son

bizi mthi

cak?" s o r u s u n a , gerekletiren hereyi "Hi. mizdir, memizdir, Bu insan hie Cehennem'in yle tam

bir insan Barbs, bu

insan A l l a h l a t r a r a k etrafndaki demek olduunu ne felaketi-

laik t a r i k a t a cmlesinde ki, bizim ey

yasalatryor: yokluumuz, ve lmszle-

sanyorum tersine, her

gereklememiz bizdedir." =

nk klt, bu

acaba

bir h m a n i z m

i n s a n i y e t i l i k Dn-

myd? Ve acaba ya Devrimi

k, y u k a r d a gidinceye

iaret e t t i i m i z y o l u , kadar a y d n l a t a c a k

meydanna

myd?

Gryoruz, realist bile slubu

o ile

kadar kuvvetli herkesin toplum

psikolojik tahlilleri eken

ve

cokun

dikkatini ortasnda atan"(*' anm

Cehennem'inde kalm, bir

gen

Barbs, aralndan

yapayalnz ve

atlan de

dnyay can

seyreden

bir d e l i i n

nn-

"armha

gerilmeye

melankolik bir d a gibi

romantik, hasta ve

ktmser, ihtiyarlam Bu sava!

bezgin,

karanlk...

gzkr. ihtiyar d a n birdenbire renk v e zerine den bir y l d r m : Evren

anm, Onu

canlandrd, ile

imlendirdi. Hasta

Bambaka vcudunu kurtard ve

bir d n y a n n rten

hayat

ieklendi.

kuvvet ve Barbs

ate, ondan

gerek Barbs' sonra Barbs

diriltti, oldu.

ykseltti...

*) C e h e n n e m laktan

romannda odaya

Barbs, gizlice

bir otel bakarak,

odasnn tavana yakn grdklerini anlatr.

yerindeki

at-

yanndaki

BARBS

PLATONK

VEYA

DNEK

DELDR

Bu mii

sanki

"Barbs'n onu az

prehistory'si"

sayabileceimiz bu durum, idi.

geiinde FranOrada

hatrlamak, evrenin,

kltmez. ok t a r i h s e l

nk

yaad sa, halen ve

bir z o r u n l u l u u

kkburjuvazisi byk bir d e v r i m bir

o u n l u k olan grenei ve

bir lkedir. dncesi ile

btn lemi, va

kkburju-

asr g r m

burjuvazi bu

ar

basar.

Kk pek

entellekteli

Barbs,

hakim ise

etkilerden

kolayca d-

yakay

syramazd. balad Onun Evren derhal

Kapitalizm'in ilk e v r e n s e l iin, sava

a t r atr s a l l a n p ancak evren Karl

klmeye

iflas

krizi

sava

ile a l m t r . dedii gibi;

zvestiya

gazetesinde

Radek'in

biter b i t m e z : olmayna kendisini hayli Fransz da ciddi hayret ve etin etmeko-

"Barbs'n dik. mnist vard. neklerine dnyay muoyunun nunda anlad Bu

komnist

Fransz

aydnnn, ayran aryordu.

henz bir

ordusundan O aydnlk varis savan

prejjeleri uygarlnn yerini

[nyarglar] gzel geleBarbs, kaso-

olan

ansiklopedistlerin

tutan manivelay

dehetlerinden

kurtaracak aryordu...

tekilatlandrlmasnda ki... " saldrana Ve ve o

Fakat,

en

nsaniyetilik, bayrandan Partisine Fakat ra

meydan zaman,

bo yani

brakan 1922'de

bir t e s l i m Komnist

ibarettir. istedi

girmek

girebildi. devrimcilii deil, bizdeki ukurla, asl ondan son-

Barbs'n

karakterli

gzkr.

Barbs'n Bu

ge g e l m e s i bakmdan, kara

geldikten baz

sonraki unbu21

geliimi surlarn

nemlidir. aydnl

bulak

bastrdklar

Barbs'n

lutlara

eren

ban

karlatrmak

bile

glntr.

Fakat iki

yle

bir k a r l a t r m a tertemiz 1den nevri bs, kadar 2ve yce

yaparsak, buluruz:

Barbs'

zellikle u

noktada

Barbs,

banda

hret

olmad ve

srece sap

baz

temel-

hokkabazlklara dnen edebi klah

bavuran

bir b a l t a y a deildi. dahi,

olur o l m a z Bar-

kapc

bir a y d n sonra devrim

Tam bu

tersine,

bir g o l d u k t a n iman ile

gcn geti.

sonuna

kullanmak Barbs'n saman bir

cephesine

idealistlii, alevi gibi

bir m e k t e p yanp

kaknnn

toyca

he-

veskrl, can",

snen

bir " g e n l i k deildi. nefesi

heyeBiraz kendi

satlk

blf,

sahte

bir s a b u n

kp ald

havalannca "ruhu" sanan

kt bir kez

yeri balon

unutan, deildi.

kitleden

Barbs la

bir

ynn

bulduktan gibi ba

sonra atld

geriye

kalar-

bocalamad.

Bir g l l e dmann

hedefine zerinde

ve y r n g e s i n i bir a-

kaybetmeksizin rapnel gibi

kronometrik

patlamay

bildi.

BARBS

NASIL

BARBS

OLDU?

Barbs' pan u 1-

"Cehennem"den

kurtaran

ve

bizim

Barbs

ya-

a r t t r : Kitle ve hareket adam adam olmak;

2- Tekilat 3 1-

olmak; adam adam olmak. oldu: Barbs, hayatn bir y a z a r d r . ve kitlenin Fakat ken-

Enternasyonal Hayat ve kitle

direktifi disinden len

yukardan alr.

deil,

aadan, ate

ki yl,

cephenin Fransz sonra: u

hattnda, " P u v a l " deniile omuz omuza

evren

savann Ancak

Mehmetikleri

dvt.

ondan

"Milletler,, larn derisini

kendilerini aarak ile

veya

bu

ekilde gbei o

altrp zerinde

soyananlaail-

smrclerin yazd yle

caklardr" d n c e s i hamn kokan "askerlere kimden bir

"Ate"inde, anlatr:

satrlardaki ekerci

geldiini

(Az

dkkan

Puval

siperde bana yazacak, Senden,

Barbs'e bak! Sen

emekleyerek yaklar:) madem ki yazarsn, deil ve ilerde mi? ha-

Hit hemeri; dair de

bizden bizim

bahsedeceksin, can yoldalardan

- Elbette yatmzdan - Bana Puval Kalemimi mak

yavrum.

bahsedeceim. bak! ba bota ey... ile, not almakta onu olduum ktlar gsteriyor. a-

tutarak

dinliyorum;

bana

bir sorun

istiyor. bak! Kusura u: kalma Eer hemerim... kitabnda Senden bizim iman bir dile-

- Bana im var.

Diyeceim

yoklar

konuturacaksan, usturuplayacak - Anam yerine

onlar msn?

olduu ya,

gibi biz olsun

mi kaba maba budur. sen

syleteceksin, saba olsun

yoksa

Malm ben, nk Byle sana, gene

laf ederiz... her laf yerli

babam;

kaba

koyacam, hit bak! da,

dorusu edersen, domuz yle

- Ama, rusuna -

ayar

tipler, biri

iin

domi? tiplere

bakmazlar Olabilir,

herifin

demezler ve o

fakat, (Le

ben,

diyeceim

aldrmayacam." te ten Barbs,

Feu)[Ate] byle dinledikten ve yangn grdk-

kitleyi a iki

s o n r a d r ki, "Koyu karanlk Bu ve (Le

kavutu: bulut izgi yn ne arasndan ne gene 1915 sakin bir aydnne ki,

lk szyor. kadar zavall gne

ktan

kadar clz, olsun, sz, btn

kadar yasl, gsteriyor

dnceli Feu'nn,

olursa son Atei

vardr."

Aralk) ve btn

Bunun dnyada, ve

iin

Barbs'n gzleri yanklar

Fransa'da bir imek

bunalan ile

kamatrc uyandrd. tekilat

keskinlii

abukluu 2Barbs, Ate,

hareket ve edebi

adam

oldu:

1916'da

kan

1917'de

Goncourt dln Donkiot'lar Kitle gibi,

kazand. bu

Fakat

Barbs, stne nn, ve kese

bizim manda Bab-

edebiyat gibi Ali

zaferceizi olduu ense

yatmad.

yaylmna kak

borlu

kaldrmlarnda bakmad.

kak y i y e r e k bizim

iirmeye bile

Barbs,

Donkiot'larn kudretli Birer o k Bir Sa-

ryalarnda ve gibi dorucu,

gremeyecekleri bir eli

kadar kalem Olan gibi

kuvvetli, tutard. Olacak,

yksek verimli giden,

hedeflerine

Aydnlk,

vann sa,

Szleri,

Zincirleme Ulv,

romanlar gibi yazlar

yannda; da yarabir n

sa'nn

Yudalar, yakndan kuru

Zola

tyordu. lazml

Fakat iinde

baklrsa

Barbs,

anarik

edebiyat

kakas Bu

kartrmakla sebeple

birey si-

yaplamayacana lahn, btn ezilen

inananlardand. ve bunalan

edebiyat

kitlelerin

kaynaan urunda

hareketi usta bir

iinde, e z i l e n l e r i n s i l a h r gibi

bilinli

birlii v e t e k i l a t bildi.

kullanmay

A) iin de,

Ate: iin

Byk

emperyalist Ate'in ald

savanda, aydnlatt yl (1917

adsz zemin Mart)

askerin zerinA.R.A.C. 1 Mays yaralsava

isyann

anlatr.

daha

Goncourt Eski

dln

(Cumhuriyeti (1919) larnn

Savalar Lyon'da at. eski Yani,

Dernei)ni

kurdu.

dolaysyla ilk

savalar ve Ate'te

sava

kongresini

canlandrd

ezilenlerinin

dileklerini,

hayatta 1920'den

yasalatrd. beri aydnlar hak v e a d a proletar1925

B) A y d n l k (Clarte): let ya uruna ile birlemeye Fas

aryordu. kar

"Fikir

iilerini

yanyana, Fas

savana

durmaya kltan

ar" geiren ii

Temmuzunda

smrge ana

halkn vatan

Fransz snf ile lafta

emperyalizmine birlemeye kaldka Romain

kar,

aydnlarn sava

aryordu. yarard.

Emperyalist 27 Austos

aleyhtarl

neye

1932'de

Amsterdam'da aleyhtarlar aleyhtaredebi

Rolland'la

beraber,

"emperyalist ve

sava

kongresini" lar dnya de

tekilatlandrd komitesinin byle

emperyalist oldu.

sava

bakan

te A y d n l k vs.

tezlerini

gerekletirdi. Balkan emperyalist ikenceleri, bzdklarnn yerinde devrimci

C) Cellatlar: ezilenlere tyor ve Faizm makla ziran kar

yaptklar

grerek anla-

reddediyordu. kurbanlarn kendi Paris'te kurtarmak kendine "Faizm Barbs, iin yalnz etmi Cellatlar olurdu. 4 yazHa-

kalsayd, 1933'te,

ihanet

Aleyhtarlar o zamandan iin,

Enternasyonal beri, "btn

Kongresine" anti faistler

n a y a k olan

ile T h a e l m a n n ' banda beri

kurtarmak

enternasyonal

komite"nin 1928'den ve ayor

alyordu. kltr uruna faizme sava at

Monde,

ilh... ki Barbs adeta igds ile, arkasndan bir sfr

Grlyor organizasyon olacan

getirmeyen Onun ile

ajitasyon-propagandann, iin her e d e b i y a t a t l m n bildi. ile

anlyordu.

bir kitle

h a r e k e t ve t e k i l a t Bylece birbirlerini Barbs'te,

hzlandrmay

ajitasyon-propaganda kuvvetleniyordu.

organizasyon "Dev-

tamamlayarak

1932'de

Timci Ayn

Yazar

ve

Sanatkrlar teorik organ Gide'le

Dernei"ni olan

kuranlardan de Gorki,

biriydi. Romain

tekilatn

Komn'

Rolland Onun lirken

ve Andre iin

birlikte,

Barbs ynetiyordu... nedense Trke'ye iaret ettii gibi evriu iki

Barbs,

Dimitrov'un

kesilip a t l m o l a n ( * s z l e r i n d e hayat ile ispat etti. kitle

basit g e r e i abde

G e r e k artist G e r e k artist,

[sanat],

hareketinden zde,

ayrlamaz.

yalnz szde deil,

ite v e d v t e

artisttir. 3Nihayet Barbs, enternasyonal Savalar btn prensibini bir kan oldu: Daha

ilk,

"Cumhuriyeti sava biter

Eski bitmez,

Dernei"ni Fransa'nn ortaya ve att. "Eski,

kurarken, dnyann Nitekim savaelele

Barbs

savalarn 1920 lar ylnn

birletirmek ii 1

Maysnda eklindeki

Cenevre'de, birbiri ile

Enternasyonali" giriti.

denleri,

verdirmeye O,

inanlarn deildi.

fare

deliinde

saklayan

tavan

aras

aydn-

larndan

1 9 2 0 - 2 1 y l n d a n i t i b a r e n , III. saflar bildirdi. ra, "te arasnda yeni bir iftira dnya

Komnist Enternasyonali'nin kurmaya gittiini kirli dnyaya insanlaile

Sovyetler'e bakn,

bulatrmak ve Rusya'y

isteyen

Grcistan'

ne y a p t l a r " e s e r i

cevap

verdi. Fas ulusu ile birlikte Fransz emperyalizmine devrim kar

Ezilen kt. rnn

Balkan'da yanna

cellatlarn

elinde

inleyen

kurbanlaAntiem-

kotu.

Enternasyonal

i Y a r d m ' n n ,

peryalist

Lig'in

kurucularndan rmesine faizm

oldu. ramen, dman 1922 olan, ile 1930 ara-

Salnn snda; lar yapt.

(

eriyip

Anti-emperyalist, toplayan btn

veya

sava-

enternasyonal emperyalist
karalayan bandan dair olan satrn

kongrelerde

militanlk tekiykitle

"Enternasyonal

sava

aleyhtarlar"
Dimitrov'un 26 satrn reten

* ' ( B a r b s ' e dair usulen f o r m a le ve krparak s a k a t l a r : savala artistin Yaznn ilikisine 43

Kerim Sadi, sonundan ve bize

yazsn Asl ve

alr.

bir ey

platonik

"devrimci"leri

utandran

yutar!)

latlar izm

ile,

faizm

aleyhtarlar eklinde

tekilatn,

bir t e k s a v a ve faondan geldi.

aleyhtarlar

birletirmek giriimi 1933

Hastalna S a v a ve batan baa

bakmayarak, Aleyhtarlar d o l a a n ve

sonbaharnda kurmak o iin idi. katlan,

"Amerikan Amerika'y

Faizm

Lig i" n i

mitinglere

"Sava Kadnlar remli rim ve ehidi

Aleyhtar 1934 o Kongresi"

Genlerin yaznda ile

Enternasyonal panik 30 buzlu niversiteleri

Kongresi"ni

canlandrd. aktif s u r e t t e yreine feda

-bizde

uyandran-

"Dnya vekzl dev-

"Brksel 1935 VII.

Kongresi"ne

katld. ederek,

ylnn,

Austosunda, Moskova'nn uruna

arteryaskleoritik cierlerini Komitern giden de o o l d u .

Kongresi

BARBS'N

ANA

FKRLER

Barbs,

dnya

devriminin

yazar

idi. z

Niin? olarak

Barbs, edindii uzun

son bu

"Enternasyonal dnceyi, ta

Yazarlar

Kongresi"nde Monde'a birlik,

Aydnlktan

kadar gelen

edebi

s a v a l a r ile s a v u n u r . n i l e b i l e c e k balca likte o n u n slogan:

Barbs;

d m a n l k v e d o s t l u k deBu seferberBarbs'n kltr

e y e t r a f n d a

s e f e r b e r olur.

nsanlk kltrn meale,

korumaktr. kltrdr.

elinde tuttuu deyince, l k ta akla

ve ykselttii hayattan

Fakat

kopmu, Tam

soyut,

metafizik,

mutlak ve bugnifadesi,

bir kalp g e l m e s i n . byk ve kendisidir. devrimci nk

tersine,

Barbs'te savan Kltr

kltr, edebi

sosyal Barbs

politik artisttir. mant

meselesinde,

Barbs'n 1- Tez:

diyalektik

hareket

unlardr: dmanl. birlii. kurtuluu ve dostluu. harehare-

ovenizm, Kafa ve

sava ve faizm kol iilerinin

2- A n t i - t e z : 3- Sentez: Barbs,

Sovyet ve ezilen

uluslarn

emperyalizmin kapitalizmin kltr

oven, zne

militarist dmand. zere

faist o

ketlerine, yani ketler min ile, bu o

nk idiler.

z;

mahvetmek kar kol

Kapitaliz-

kltr d m a n l n a ile; btn kafa ve

nasl

durulabilirdi? Ancak ( a y d n l a r ile ile. Btn birli-

bir t e k yol ii ve

alanlarnn olmalar

kyllerin) gericiliini ekilde iin

t e k c e p h e ve tek o r d u d u r d u r a c a k olan en

dnya i ne

geni

alanlar

gerekleebilir? dostu idi ve

Sosyalizm

biiminde. ate

Barbs geri

onun

Sovyet

emperyalizme dostu idi.

aan

memleket ve

smrge

isyanlarnn

Barbs Onu lay bizzat

bir a y d n kendi

sfat

ile

bu

dncelere

nasl

erimitir? sanat an-

azndan

dinleyelim.

Barbs'n

noktada

toplanabilir: -I-

Sorunu 1teyi

yle

koyar: ve ayrt grr iki yarnn etmek ki, bu yazarna olduuna olan iki Bu o dzeni var." i s t e m e y e n l e r var. devrin en Bu iki decek gre, biten, esas grev, yazar realisosyal ile ikisi

"Bugnn olduu gibi

gereklie birbirinden arasnda etmek ynnde Yani kamp

baknca farkl bir

itibar bu

eilimden, ibarettir. bir de

kmldantan, kurulu adalet dzeni ve

dvten var,

muhafaza genel kar

isteyenler

deitirmek bir d e v r i m

isteyenler

isteyenler,

bir de

g r m e y e n yazar, anlamyor bir kalem

iinde y a a d Byle veya kahya

byk gertonla dikte fark kat ettii yok-

ekliini tketen hesap tur. gitsin zarn,

demektir.

bir y a z a r n , efendisinin ve uaktan adn

efendisinden dolduran cahil

pusulasn

Byle daha

kimseler,

hi o l m a z s a baka

yazarln

pislemesin,

namusluca

ilerde a l s n l a r . devrimle

Bugn ve yagncelliini

yazar olmann yetenekte en etmek iinde

ilk art, olmaktr.

gericiliin

grecek 2dece snda manevi kere mak

"Fakat ayrt ve

esasl yetmez, bir

akmlar semek

birbirine gerekir.

kartrmamak, Bu akmlar nk da karr. ekilde

sakar-

durum

almak

gerekir. unsuru

burada Bir kar-

unsurlara, giriilmi gerekir."

hareket bulunan

ahlaknn sosyal

faciaya

bilinli

Madem lum rim sen kara

ki

ister

istemez insan iki

toplum olmaz-

iinde madem iki

yayorsun ki t o p l u m d a orduya

-topdev-

dnda yaayan ve g e r i c i l i k d i y e de bu iki

akm birinin iinde

insanl

blmtr, ban

ordudan

iindesin.

Avc

nnde

gmen

k e k l i k gibi,

bulunduun

durumu merte

boyere bile bile Aksi-

grnmezlikte kabul et; ya

geitirmeye d e v r i m d e n , ya

kalkacana,

gericilikten yanaym

de...

ni u

zaten veya bu veya

yapamazsn, bu akmn akmda geri

bari rol

ikisinden oyna... akar.

birini

se...

Koyun gibi

gibi u

peinden

srkleneceine, Hareketin Devrimci ortada

insan ahlak mi,

veya leri Onu

bilinli

budur. Hareket mi?

gidebilirsin

ama

duramazsn.

d u r m a m a k t r ve tarih aka

durmaz,

gerici

g s t e r m e m e k edebi ki, insann sonular, aresiz btn olay, btn Ve her insan btn

ahlakszlktr. tarafndan bal ezilmesi bir ile bundan ilebal yi veya iki zt bahalde olanlar altnda

"Madem kan ri btn

birbirleriyle gelimeler iki zt

sistemden birbirine tutarlar." olumlu iin Bu

gelmektedir... Kapitalizm

yolsuzluklar kutba

bulunurlar. veya fena

yekdierlerini zerinde Onun hi baka

bir s i s t e m d i r ve yapmaya ate

blnmtr.

sistemin zorunludur.

olumsuz olumlu, kutbun Bu ka var. iki

bir etki ortas

olumlular duramaz. u

o l u m s u z l a r o l u m s u z etkilerinde ortaktrlar. olan hatt yle Evet, zerinde ise, kimse k u t b u n d y a n i t o p l u m d insan gibiler, kk yok mu?

bir d n y a ,

bir y l d z d e m e k t i r ki Bu zellikle burjuva

bir e y g r m y o r u z . tarafszlk arasnda getirdii manevi liberalizmdir bir yana Bu niyet ki, liberalizminin

tarafsz dnen "Aktel aln, landrmak yetlere hi

iddiasnda etkisi oktur. dnce atlaklar birok bin bir ve bir

burjuva aydnlar

burjuva kendinden gayet kemali saffetle, bozmadan

liberalizminin gemeleri, O kt drt ve verir. kafalarnn Heyhat ki; bu zihniyetini bir

kargambalaaahsihele tebestakm shhattakm saymak olmadan,

kolaydr.

beklemeksizin; insani afiyet ldrc yapm mall

temkinini

dierlerine gayri zatlar

smler saarak, vaziyetler te birok tezadlar almak beslerler. yaadklar

mrteci imkann halde,

bilameliye iinde

paradoks cihetten

mnevverlerin

mmkndr." Entellektellerin, almalar yarg, sade ve kk saplant] suya ounlukla burjuvann maalarn mlkiyet ok hakim snftan [nbyle Demek ken31

zel

prejjeleri kere o n l a r drr. kerameti

ile y k l

bulunmalar, Fakat s a k n ,

"tarafsz"

geinmek

kaygsna

"tarafszm"

d i y e n l e r var.

eyhin

dinden nilen

menkul ey var nedir?

olmasn? mdr? Nitekim

Acaba Barbs

gerekten bu de: zarar tnedii."

"tarafszlk"

de-

Daha

akas,

"tarafsz"

baylarn

yaptklar "dealin, yksekte, Ayr itibar Barbs "kisi rin

soysuz ta bulutlar

dnyaya arasnda

dokunmayacak

kadar

tutulan ile ayn

grlere tutulan diyor: durum ortas)

iaret e d e r .

Ancak gerekte,

sonu m?

grlerden

ne

kar? Tarafszlk

hayr ortas

yoktur. deildir.

Hayrul Bir

umuru

evsatuha durum

(ileve

hayrls, O

nc

kuruntu

hayalettir. ri

hayalete tehdit iin

ynelenler, edilen kltr ve

demokratik savunamazlar. istirahatlarn

zgrlkleOlsa savunurlar.

savunmazlar, bir an mi, onun kendi

olsa,

kendi dediniz?

keyif

Hareketsizlik Hayr, gibi, r gibi, daima tek

ad;

kt

harekettir. bovermilikleri Onlar, ederler.

Onlar ile,

btn, kurulu 'apolitik bunun ve bir

tarafszlar iktidalasiyasi'ler da sebebi bir anbuz

tembellikleri, olurlar. yardm

kuvvetlendirmi hakim

btn Ve

politikaya

ayndr. vcut

nk,

btn Derin

yolsuzluklar dnlm manevi sosyal

ktlkler btnlk tuzla

halindedirler. her H.K.) ve bir

layna olur larn

katmayan (ab, prensip bile,

trl Hatta ss

gr, ve

gider. bir

manevi sanat ile,

yoksullukiin sanat oluruna

haline

getiren

sekterleri balayc

kollektif yaamdan ve

ayrllar

ii

(konformist)

tutucudurlar."

-IIBylece, bs, trr. nin bu "Kim bir t a r a f t u t m a n n gerekliliini neresi ispat eden Bararaevre-

sefer dner, t u t u l a c a k tarafn hakl?" ve Barbs; Pekala sorunu kural

olduunu ki, der,

biliyorsunuz bu

durumu

gelecei u

k a d a r y k s e k o l a r a k ele kar: ne diye "Gerein yazar-

alnd kimde la

zaman,

mehur

meydana sonra,

olduu

bilinir mi?"

Bilmedikten

kalkarsn?

Barbs'e "eylerin bir zaman iimiz sosyal ruma yok.

gre: esasna dair bir olan tartma metafizik kaps gerek sorunu, hibir

kapanmayan "Fakat sz

aar. "Onunla

konusu

olan

metafizik

gerek deil, bilimlerin kohalde midir? boyun

geliimdir. ve uyarlar Acaba

Burada

gerek,

uygulamal

k a d a r p l a k bir a k l k l a gerek, yazarn ahlaki daima

gzkr." O

arayacaz;

bir k l t r g t m e k t e ahlaki eseri, bir k a n u n a bile bile Ve

"Bir s y l e n t i y e edii, olmad. nellikle nk yeti, u gun ylan o hikaye

gre, edilir.

Hibir s a n a t

a h l a k d bugn ge-

Fakat a h l a k i y e t var, stn olan resmi

a h l a k i y e t i k var. yani gibi,

ahlakiyet, dedii

snf a h l a k i y e t i d i r . bir d e v r i n ahlaki-

m e h u r bir nl devirdeki halde, hakim

szn

snf a h l a k i y e t i d i r . " srf a h l a k i olmas, geree ahlaki uysa-

bir s a n a t e s e r i n i n d e m e k deildir. tarafndan en

bulunmas insann

K a p i t a l i s t snf soyulmas veya

iin

insan iin iin,

ezilmesi,

ezilen apul a-

halk y n l a r etmek, sndan ki faizm ise, en

byk ahlakszlktr.

Habeistan' kltr

uygarlk ahlakdr.

Proletarya Bugn

e m p e r y a l i s t e ahlakszlktr. hakim snflarn gre,

birok a h l a ibarettir. insanlhangi,

s a y d m z eyler, Gerek nerede?

rezaletlerinden edebi gerei;

Barbs'e

ilerici

prensibinde

aramaldr.

nsanln

geliimi

yoldadr? Bugn 1doru? "Biz lar meye ge Fakat insanln geliimi ile, 2iin iki y o l v a r : hangisi

Nasyonalizm Barbs btn milli

Enternasyonalizmden, ele alyor: smrge kmasn Zaten

kltr s o r u n u n u milli serbeste etmeye

kuvvetimizle, kltrlerin ka yardm

kltrlerin, ortaya mecburuz. girmi

halkistesmr-

yrelerindeki ve bu

yrelerinin u artla eviren, Gene u

kltrleri ki,

kurulu kltr

yoluna

bulunuyorlar. onu insanlarn sokulmaolarak

iine ayrlk

zehirleyen, ve kart

aleyhine sn. kart

sokucu bu

unsurlar

artla Zira

ki,

alandaki

bamszlk ve

geici

olmasn.

insanlarn

geleceine

ilerlemesine
33

karan tr

her ey,

ister bir rejim, bir ey

ister olarak

bu

rejimden

kan

klve

olsun,

kendiliinden bakarak bu milli milli us'a

deil,

amalarna

sonularna Barbs larnn ve

vurulmaldr." besledii iin, smrge ayaklanmataraftardr. konuluu kadar ancak mmta-

dnceyi kurtulu kltrn yani

hareketlerinin bu

Fakat

anlamda

Sovyetler'de, kndr. bana

enternasyonalizmde Nasyonalist

sonuna

Klasik

ekliyle

kltr

bunun

taban

zttdr.

Barbs'e gre: ve dou prensiplerine ey en etkili gereke ve

"Gerileyi salam Niin? "Btn ysyla bir trini milli

kantlar veren nk: zulm gleri,

Nasyonalizmdir."

zlmesi zor milli rolne deen altda

bir

fikre ve

ve

dolauursuz dok-

kltrn

ynne,

yolsuz beinde alt

doktrine olan

dayanrlar. Nasyonalizm'in kalabalklarn

Dnyann amac,

devlet

toplumun

tabakalarnda tepelemekzt). bile" bir

rpnan tir. Hatta gene ama, ve

Enternasyonalistlemesini

Nasyonalizm yeryznn anti-niversal bir duvar her

anti-niversaldir. "btn olurdu. haline gelir. kar altna yaplr verilir. bir alnr. ve Byk

(Enternasyonalizme yerlemi millet lke olsayd yce

lkelerinde

Nasyonalizmde Dnce tek

btn

arasnda uruna, millet l-

baka ve

lkeye

lkenin Aile

bykl

zaptedilir snde bir anlam bir

angarya

duygularna, soyut nesneye bir kale,

agrandisman ve yn

bu

saldrgan u halde iin insan

ortak yuva, Sosyal

hapishane

klna

sokulur. zaman, ve patlama savan

insan iinde

ldrmek sosyal

vatan ldrlr.

ldrlmedii Kkrtma polis

vatandan z olan

ovenizm Ve birbirine

(fanatik uymahalde

milliyetilik), yan bir

tututurur. yanyana ve

insanlar kar

kitlesini, kin

karmakark sava amaya

bir

yabanclara Artistik yanlarn ret kalr. eser i

beslemeye davar artk gibi

srkler. Ik taibadeil,

yaratanlar ve Bundan gleri,

uslandrlrlar. geri

mealeleri millet

ekmekten millet

byle,

yalnz

aleyhinde

halk keskin ve

aleyhinde bir

millet militarizm

vardr. olur. budur.

Bu, te

acem

klc

gibi

iki

yz

de

dnce milli

aleyhinde

suikast ye-

hata

denilen gre ahlaka

ey llp sahip

Hibir ve

kltr,

srf kendi

teneine bir insancl

biilmi olma insanlk birbiri

bakasnda tamaz.

bulunmayan Denebilir ve ki, par-

hakkn para ile

nasyonalizm alar

yznden kadar

para boazlar

doranr dururlar." silahl "faizm son

sonuna ve

"Faizm getirici derece snda uygar kaba

faistleme: egemenlikleri biz de, u

Parababalarnn eklindedir." dnya i Ve

ve

yola derece aama-

yayldka

savann artk

bulunduumuzu anlaya kar

syleyebiliriz. at savan Barbs der

Bu,

yrtcln,

daniskasdr." ki: "Nasyonalizm ve ile

Tahlilini

buraya

getiren

Enternasyonalizm" sorunu, 1burjuva 2yle

arasnda,

insanln

geliimi

kuruluu

konur: stedii zorunlu Adaleti bireydir." gibi manivela olan ve Tabii Nitekim oynatmak iin,

"Nasyonalizm: diktatrlne "Enternasyonalizm: zorunlu "alan olan

bireydir." bar burada alan korumalar iin,

insanlara ama,

"insanlar"dan insanlara kar

insanlar"dr. baka insana,

burjuvalar,

insandan

birey saylrlar. ne milleti millete e z d i r m e y e n sistemi, biricik Enkl-

B y l e c e ne insan ternasyonalizm, tr tan ideali sonra u ve

insanln

biricik

ilerletici Sorun bu

biricik g e r e k olur.

kadar a y d n l a n d k -

gene "gerein cevab ve icad

kimde olduu "Kitap yoldan ile

bilinir mi?" d i y e n l e r e , demek olan ve yazar, -deyim kadar anlayn budur." var m? hindi

Barbs ona

veriyor: bir

sanatkr gerei

paralel

simetrik etme u

bulma olan

yerindeysekategorik olaylar

grevi cevab

ykml 'evet erefli

bir bilgin ve

ekilde

verir: en

bilinir!' da

karsnda tereddt gre

verebilecei eden,

cevap

Hl Barbs'e gibi

yolunu akldan

aran, yana zoru

ikillenen olan,

bunlar, korkak

baba

kabaran

bir

takm

cahillerden

baka

kimseler

deildir.

"Bu duruma merlenen, ku ile

kararszlk, zg zihin

bu

ynn

bulamay, birisidir. atma

bu

endie, Pesimizmle

imdiki katkorkar."

hastalklarndan bir hayli bir yksekten

zellikle desteklenen

ve

biraz ortaya

da

cehalet

buhran

eklinde

-IIInce, nalizm dnyada iki kltr kamp olduunu ideali grdk. olarak Nasyo-

ve

Enternasyonalizm. setik. imdi

Kltr

enternas-

yonalizmi

ne y a p a c a z ? Buraya k a d a r sz iin ve idi. Bundan ekilde kar b) sonra kendini kltSzleri, c)

Prensipler atlmtr. hareket gsterir. r ve balar. a) Bu

hareket

Barbs

Emperyalist

savalara

faizme savunma;

enternasyonalizm

dncesini kafa ve kol

e y l e m l e s a v u n m a k iin, Gerek

iilerini

birletirme; birliinin

enternasyonalizmi, d e m e k olan

gerek

alanlar Sovyetler

enter-

nasyonali A) nk

sosyalist

Birliini

koruma. Niin?

Aydnlar, :

kltr s a v u n m a s n d a

birlemelidirler:

1- Bundan de egoist bir

kanamayz: bamszlk inzivaya kltr,

ada

kltr a k m l a r n n "Havalara

stnkap

iddias

bounadr.

saklanmamz, 2- Yoksa

ekilmemizi

olaylar yasak

ediyor." kltr

aleyhimize

dner:

Kapitalizmde, Buna nimet

tekelinden yararlanan onlara mektir. den Yoksa bor,

imtiyazllar, kltre kar

aydnlardr. nankrl

karlk, etme-

aleyhimize iiler, kendi

dnebilir: herkese bana ait olan kltrn koruyamaz. o yani bakalar, herkesin emaEer klaleyhine

"Nihayet netileridir. onun tr

aydn Kltr

kendini

savunulmas kendileri iin

bakalarna bizim

braklrsa aleyhimize,

kullanacaklardr." 3- Yahut "Madem yazarn bir ey bir

36

yazarlktan ki burada

karz: yazarn, rolnden ayrlmas ve Onun Bir bahsediyorum yazcdan ilk yapaca ve baka ey;

hibir ekilde olmas ta sz

rolnden konusu

deildir.

fikri

realiteye

kadar savunmaktr.

fikrin

savunmas

ise,

yazarn

onu ruha

aydnlatmasndan, ve iin gnllere ne

gzlere ilemesinden

gstermekle ibarettir." tarihten

de

kalmayarak, Kltr nekler alr:

savunmak

yapmal?

Barbs

r-

"Edebiyat kurulu gelenei La ve baz sil dzene

denilen kar Eski 17.

tam devaml

sanatn bir Virjil,

sanatkrlar ve 16. hatta hakknda savunulmasn vardr:

arasnda ayaklanma yzylda romantizm yapt temve

muhalefet Lukras,

vardr.

Roma'da yzylda

Boetye, natralizmin,

ansiklopedistler, ve hmanistlik kltrn

idealistlik hep

kaamaklar, ederler. Yalnz Evet, kalmayan, bu asil Ve

devrimci

hepsinin fakat ve ve bu

bir kusurlar orada baz ne

Danklk

sistemsizlik... ten dan geri gelen

ampiyonlarn sosyal genel, edenler, kiiler ada krizlerin ne

yetitirmekarkasnsistemli yzyllar kurbu-

daima

cesur gelenek, gelenei kalm modern klasik

de

bir ey iinde

oldu. tek

temsil bir alay ve

uzun olmaktan zamanlarda,

balarna zellikle, byk

tulamadlar. nun en

sebebi,

hmanizmann manevi olan

karmakarka yoksulluundanburjuvaziolan

zelliinden, dr nin burjuva u mak halde iin ve Fransz

zihinsel

geriliinden, mirass bizlerin,

devriminin altnda kalan

kapitalist

egemenlii

ilerimize

ilemi

zihniyetimizdendir." aydnlara den i, devrim bulak geleneini fikirlerinden srekli savunyakay bir birlik

burjuva kendi

kltrnn aralarnda

k u r t a r m a k ve

sistematik,

rgtlemektir/*' B) A y d n l a r , a l a n 1Lafla kitlelerle birlemelidirler: Niin? n k :

peynir gemisi ruhun ve

yrmez: kltrn ibarettir. ile Ancak platonik Platonik yaplm realizm bir biimde sadn-

"Anlayn, vunulmas ya baka bo

lakrddan kvlcmlar deildir.

savunma,

gereinin bir ey

maytap sayesinde

oyunundan yerle gk

birletirilir."
<i> Kltrn t o p l u m d a k i b i b l i y o t e i m i z i n VI. byk roln kaynaklarndan itibaren k a v r a m a k iin, bakla. numaral "Sosyete ve T e k n i k " kitabna

2dnlar, kar

Kitlesiz

aydn,

gemisiz

kaptana

benzer. ovenizme hangi

Y a z a r ve ve sosyal

ay-

emperyalizme, kltr

kapitalizme, yi

faizme meka-

savunacaklardr. Bu

ama,

nizmaya "Kltr Bir byk

( }

dayanarak? biz (yani

sebeple: yalnz kolu bamza ile zafer savunamayz. kazanlamaz; zoruner-

aydnlar) yalnz byk keif alan

dnr, Biz de, ii

demiti. * luyuz.

kitlelerle eitlik iin

birlemeye ve doruluk de.

nk, kurmak

kitleleri,

toplumu Ve bu

evesinde birlemeye C)

istiyorlar. Zira

eridirler

Onlarla onlardr." dostluk: halleden, sosyal

zorunluyuz.

kurtarc

olan,

yalnz ile

Sosyalist

Sovyet

Cumhuriyetleri meselelerini

Birlii

Yeryznde kafa ve kol

btn

milliyet

kknden

iilerini

birletiren, sistem

smry

kaldran,

devrimi savan,

baaran faizmin

biricik ve

Sovyetizmdir. en

Emperyalist

her t r l

gericiliin b y k kalesi

byk dman, u halde Barbs yasala-

alan ve ezilen insancl kitlelerin tarihli

kitlelerin en ideal

orasdr. lkesidir. yle

vatan, bu

Sovyetler

23-5-1935 t r y o r d u : "1917'den Sosyalist eitli

Monde'da

dncesini

beri

tarihe

ne

olup

bitti? Bu

Ekim devlet,

insanlar

bir

devlet

meydana

getirdiler.

tekiler gibi, ktasdr.

milliyetlerden

birleik, birlii bir

gerek iinde milletler

bir

yeryz

Bolevikler, dzenli jim, kanuna sosyalizm nihai Eer iin,

sosyalistler dayanan yollarnda bar bu ve

gerek kurdular. eliki bir arada

enternasyonal Bu ve reanlayaamaya olsayd, ve ne gerici

rejimi milli

yryerek bar tm iin

mazlklar gtrd. bizim

iinde dnyaya

rejim

yaylm faizm

ne sorunu

bakas

ortada

sava,

yrtclklar u halde

kalmazd. idealimiz bu hedef olmaldr. yoksulluk, ta nk; sava gibi kamu bizi skp

bizim saldrya tehdit ey

zgrlnn kemiren atacak

(

uramas, eden

ve tek

uursuzluklar

kknden

sosyalizmdir."
"Ne Y a p m a l " v e "Komnizm ocuk H a s t a l " eserle-

*)

Barbs,

Lenin'in

rindeki t e z i

kastediyor.

BARBS'N

SON

GN

Sovyet yazarlarndan geen son gnlerini ve alyor. Pek

Miel halka iyi

Keltzof, nasl tandm

Barbs'n

Moskova'da

tanndn uyumlu

yle yazyor: ve biraz ksk

"Telefon sesi -

iitiyorum. Gryorsun ya, Ve ay iinde, tam da ehirde beni dar tekrar grmeye kmam

karlayoruz. siz geleceksiniz.

phesiz, Gribe

Moskova'da

tutuldum.

Doktorlar

yasakladlar. Fakat svyordu. rak dedi ki: kimse sonra Barbs farkna gene bsbtn ve varmadan geliriz, gidelim metroda(* bir Barbs Bir odada toplantda kapal beni kalamyor, grnce ikide apknca bir gz darya krpa-

- Haydi, tur yapalm; Metroda na yor, zel. tutuldu. derin, Yok

kimseye

aktrmayz. ve uzun heyecadola-

ocuka

bir sevin uzun

Geitlerde derin dorusu, ayan! nefes bu

merdivenlerde alarak couyordu:

bana

anlattklarndan burasn sklyor. grdkten Paris

ok

daha

gParis bunun

Hayrete

nsan bile gibi

sonra, metrosu

metrosunu yannda pis

hatrlamaya bir kuyu

kalr! skt. Herkes onu Komnist Barbs'e tand ve

Vagonda her taraftan

iki gen kzn ona iaretini Barbs

arasna

doru tayan yolda,

glmseniyordu. bir sadece gen

Genler sokuldu. izin ve-

Enternasyonali - Merhaba riniz.

(

elinizi skmama

*) M o s k o v a ' d a

yeni

yaplan

yeralt

treni

Barbs, mddet

gen

Moskoval'nn skt. Ak Paris'teki iki kzla

elini bir

iki

eli

arasna bana

ald dnd:

ve

bir

kuvvetle da

gururla

- Burada Sa - Adnz - Ksenya - Ksenya manlarnda - Amma ediyorum. - Gorki'den Gorki'niz manlar veren ve

kadar

tannyorum. istedi.

solundaki nedir?

konumak

apovalova. m? Bak sen, ben sanrdm. Ben bir romandan geliyorum. ya, ite tam roman yazd Ne budur. ve akllara bu Sizin rohayret kmyorum. Seyahat gene bu ismi ancak Rus ro-

olduunu fikir Gorki mi? ha!

ehrinden Grdn gzel m

olaanst alacak lkeniz

Devrim mrl ona

romanlar oldular. ltfen

derecede var. Bunu

tercme

eder misiniz... hepsi Btn glmeye btn Kendisi can neta skc

Tercme baladlar elenmi, uzaklarda, ve

ettim... en uzun

vagonda glen

bulunanlarn oldu.

Barbs hale

genlemi, yabanc

tannmaz diyarlarda

gelmiti. yapan btn

bask gibiydi. dmann o

kuruntularndan Fakat Bu vcudu

kurtulmu sinsi bir

dileri kadar

ile seyrek ile

kemirilmiti. glen bu

grnmez

ldrc

dman, iin,

gzleri ya

ebediyyen

kapatmak

son

hamlesi

saldrma-

hazrlanyordu." Barbs'n emek arkada deinde "Hele Barbs hakk son diye daha bir gn yle iyile u iken de, Matmazel Anet Vidal anlatyor:

Barbs diye Anet

lm

"Habeistan'dan onu sonra veriyor:

h a b e r v a r m" diyen

inliyor. Vidal'a

dnrsn" "Bu anda

cevab

kimsenin

dinlenmeye Ve Barbs

yoktur." nefesini veriyor. ilk i i r l e r i n d e , insann "gelecek" iin "iman sarhonelerin Fransa diye deil, "Habeistan

Habeistan" Barbs, u" iken,

hatrasnda

kendisinden

kalabileceini

msralamt:

" Yiitlik te duran bu

delisi ilk,

olan

gururum." henz 20'sini dol-

t a z e " y i i t l i k g u r u r " u d u r ki, sanki kutsal prl prl manevi bir mit

Barbs'e ve

bir s a l t a n a t v a d e d i y o r d u :

"Salam Ta Ve Kral

iimde sonsuz

yanyor nimetim bekliyor." "Krallk" ne biim birey olacakt?

kran saati

olacam

Barbs'n Kendisi yle

umduu der: ihtiam o

"Yoksulluun Gerekten gnller Barbs maktansa kraln

olacaktr." bir y o k l u k " haline geldii gn

"muhteem "Kral" bir kral bin

lkesinde sarayl yok

oldu. olmad, kere zaten raz o byle Fakat, kzlca bir e y hibir oll

olmaya

idi.

arkasnda

grlmeyen zalimlere gibi

milyonlarn ve

kyameti, kar ekil-

Barbs'n mi

tabutunu

emperyalizme kard. nimet"i

bir d e v r i m

bayra

gklere

Bu

maherin nasl "son-

"ihtiam" suz"

nnde,

Barbs'n

"kran

olamazd!.. niin adam yetimiyor? cceler dolu Hayatn, Boylar da, "parmak niin ocuk"u

Bizde gemeyen nk, tekilatn tekilat zelliini Barbs

hret delisi bugnn

" a d a m " yok? hareketin ve

adam:

kitlenin

enternasyonal

adamdr. ve

Ezilen bu

kitlenin

hareket ve apnda

hayatna

karmayan kimseye

hayatn "adam"

dnya

anlamayan yle

bugn

denmiyor.

bir a d a m d . "Trkeye domasna Barbs bir tercme"sinden zenelim. parlak ziyade Barbsle"tercbir

Barbs'n rin me" Trkiye'de edilmez.

nk

Barbs

"kitap"

deil,

sava

"hayat"tr. 1-X-1935 H. Kvlcml

EKLER

Nazm Dr. Suphi

Hikmet

Fuat Sabit Nuri leri

Kerim ve Dr. Hikmet

Sadi

Kvlcml'nn

Kar

Yazs

NAZIM Bence, sl zm

HKMET Henri Barbusse, bir y k s e k , nasl ve en bir h a k i k i niin artistin nala-

almas, geldiini,

nasl btn

yaamas, bir insan

dvmesi

soyuna

muazzam

llerle

gsteren O, k v e ate ve

bir a b i d e d i r . muhit fikriyatnn eyay byk karmakarbir harbin yalnz

bir k k b u r j u v a silik gsteren

alaca

karanlndan,

kanyla bir

y k a n a r a k syrlm, deil, bir

proleter saflarna bayraktar

imanl

n e f e r gibi

inklap

o l a r a k da

girmitir. Henri emekinin dr. Ve bu kafas Barbusse'n ve bir h a k i k i "Ate"ini okumayan kafas bir iinin, bir

mnevverin

bir p a r a sokmayan

yarmbir dil, birinden

kitab ve

evirerek yreinin demektir. Henri

ktphanesine en

insan

byk d e e r l e r i n d e n

mahrum Bence, Trkeye Bu

kalm bugn

Barbusse

iin y a p l a c a k ilk i " A t e " i n

evrilmesi

olmaldr. cahil kk burjuva mesela KERM

a h e s e r de,

b i r o k a h e s e r l e r gibi, katlolunmadan Barbusse'

mtercimlerinin SAD

elinde biz,

nce,

davranmal,

onun

diliyle

okumalyz.

DR. Onun dm. cihan

FUAT

SABT Moskova'da hayata okuduum air btn girmi, asil "Le fakat Fue" ile tanettii

921'de

air

domu,

itirak

harbinin

facialaryla,

r u h l a r gibi, harbin

devrimci facialarn,

olmutu. btn Ben tim.

"Ateinde,

szlayan anlatr. ayn

bir y r e k ile

plaklklaryla de, aa

yukar

yollarla stn

ayn

neticeye

gelmizalim nedulikrah

Kafkas c e p h e s i n d e yalnz ile de yllarca

dman sonra brakt

ile d e i l ,

bir t a b i a t ticenin lar v e ile

cenkletikten arkada

vardmz kszler,

milyonlarca aliller

kurbann

srsne kstah

mukabil, harp

-sefih

menkbelerini ve

dinlediimizaltnda

zenginleri bir y u r t

emperyalistlerin grnce, iinde kv-

sngleri bu

inleyen

harap

olduunu

neticenin

arzi

bir h a d i s e tabii

olmayp,

cemiyetin

rand me

tezatlarn

bir v a r

olduunu

anlam ve

devri-

karmtm. Barbusse ziyade, ifadesini canlandran benim iin, heyecan ile o k u n a n stad bir

Artk, yazardan ekil ve

ruhumun

derinliklerinde duygular, oldu.

kaynaan kudretli Ondan

henz

bulamayan

sanatnn sonra iin bir Barihha-

tesiriyle busse

bir d e r t o r t a her y a z y

imzasn

tayan

o k u m a k benim Marks'tan verem

tiya o l m u t u . yat n hakknda svire'de

Sonralar, edindiim

Magdelaine malumatla

hususi

olduunu,

mr-

geirmek mecburiyetinde faizme ve harbe

kaldn

biliyordum. bu

Fakat byk

dnyann ruhu

doru

srklenmesi da

muhta olduu

istirahatten

ayrdn

endie

ile

gryordum. sol

Amsterdam cereyanlar ypratt.

kongresi, tek c e p h e d e

Amerika

ve

Rusya

seyahatleri, bsleri onu

birletirmek teeb-

zd,

Bugn, riyetin inand ragatle

onu

kaybetmi

bulunuyoruz. durup

Fakat

mazlum

bee-

kurtuluunu hakikatleri zalimlerin btn

urunda

dinlenmeden ekinmeden, ve -ufak yalnz bir

arpan, asil bir fe-

hibir t e h l i k e d e n suratna haykran

istisnadan kalmamisali

sarfnazar yarak, daima

mnevverlerin

hilafnabu

szle

fikrini

hareketiyle

birletiren

byk a d a m n

aramzda

y a a y a c a k ve

bize yol

gsterecektir/*'

<?>

Dr. sayl "O

Fuat Sabit, a y r c a Y E N A D A M nshasnda Barbusse elinde silah can veriyor!" Henri ki, Barbusse hasta

mecmuasnn iin u

Mart

1936 t a r i h ve ifadeyi tekine imalin

114

karakteristik bir c e p h e d e n

kullanyor? kouyor ve buzlu ufuk-

Henri

cierleriyle

nihayet, larnda

d v e r e k len

bir k a h r a m a n gibi,

DR.

SUPH fikir

NUR ve

LER hislerimin kitab ne olduunu soruyorsunuz. senelerce hakkn-

Benden, stadn evvel da

"Ate"

namndaki Harp

ilk k t harbin sonra

zaman,

okumutum. ilk eser

hakknda, Bundan

realitesi her

yazlan bizde

budur.

memlekette, "Garp

hatta

harp

hakknda Birey y o k " Erich

eserler yazld. kitab kt.

Ezcmle,

C e p h e s i n d e Yeni "Ate"ten oldu. ziyade

G a r i p t i r ki, kitab

ilk k a n evrensel

Maria

Remarque'n ayn yolu

Barbusse'den olan Andre bu iki

b a h s e t m e k iin Gide'n stat, hatra

nihayet takibe kabil deil-

mecbur dir. ve

gelmemesi en kuvvetli

nk

Fransa'nn

kalemlerine iin bu-

hislerine ve

tenkit

kabiliyetlerine

malik olduklar

gnk snda rim, iki

Fransa'nn,

burjuva, ve

kapitalist ve kendilerini,

emperyalist naar

hava-

yaayamamlar Moskova'ya

hata

diyebiliBu

Rus-Sovyetler alemine neden

dar a t m l a r d r . olduklarn Herhalde ki, bu

burjuva

edibin

komnistlemi meguldr.

btn bunlar iki s-

cihan

matbuat eken

aratrmakla

Moskova'ya tat, yl ben siyasi daha

bir k u v v e t var,

unutmayalm

deillerdir, hissi, daha

politikaclk etmiyorlar. fikri ve ezcmle ve

Bunlarn

temate,

menfaatsizdir. hakiki

bunlarn

gidiini

grdm ki:

bir t r l Gide,

sebebini ipokrit daha

kefedemedim. ve Hristiyan olduu emin

Diyorlar

"Andre

Avrupa'nn

ahlakndan bir y e r e

kaarak, gitmi Ve ve

ahlak telakkilerinin orada artk takip ki,

insani mekten busse,

edilmeBar-

bulunmutur. ve

yine

diyorlar

Henri

Avrupa'nn

ezcmle

Fransa'nn

haksz ve

tecavz

eden

emperyalizmine etmek iin

kar nc iin,

milletlerin

hak v e

hrriyetlerini bunun

mdafaa

Enternasyonal'e Barbusse'n

girmi;

doruluunu son szlerini

anlamak

lm son

yatandaki nefesinde, lmtr. hr-

hatrlamak Habeistan, ve

kafidir.

Barbusse

"Habeistan, te,

Habeistan" kk

diyerek

milletlerin ve bu bu

ezcmle

milletlerin

istiklaline

met e d e n lelci.

istiklali

kurtarmak isteyen

byk beynelmi-

Fakat,

bir t e z a t d e i l d i r ,

bir h a k i k a t t r .

KERM

SAD

BARBS Istrap eken kaybetti. en de, insanlk en deerli

LD ocuklarndan birini daha devrin

"Ate" adn

tayan Henri

lmez eserin Barbusse,

muharriri,

byk ediplerinden bir g n e Somun, gibi

Kremlin

hastanesin-

snd. azatlk isteyen milyonlarca insann kurtulmak yklenmi mcahitti. sadakatle seviin hai bal

bar v e

dii

ve

t a k d i r ettii beeriyetin

Barbusse, davasn ve ei

zincirlerinden btn uuruyla bir bir

savaan kiki

bir e n t e l l e k t e l ve Oktabr

az

bulunan

snfna olan bu

ihtilaline

sarslmaz

inklap ta

mcahit,

halk d o s t u v e s u l h komnizmin

mdafii yolda bir koru-

Barbusse, yucusu

batan

itibaren,

atein

olmutu. tamiri faizme Pleyel ve imkansz kar bir kayptr. savan o nk ruhu o, emperyalist Amsdnbir

lm, harbe terdam yada ve ve

alan

demekti. Btn

kongrelerini

canlandrmt. ve faist

istila

yama

harplerine

irticaa

kar

mcadele beraber, Harp l

hareketi hep onu

yaratanlarn gryorduk. Demokles'in

banda,

Romaind

Rolland'la

tehlikesi

klc

gibi Yarn, bir

tepelerinde yuvarlak devrin

asbalk

durduka,

i n s a n l a r onu

unutamaz. andran

sahnesi

zerinde

kablettarihi

facialar karan-

Shakespeare'in lk kelerinde

katil kald

kahramanlaryla zaman da

beraber mazinin

i n s a n l k onu

unutmayacak.

1 nalini r

Mays kuran

1920'de ve

Cenevre'de

eski

muharipler enternasyobirbirleriyle olan iin Henri arpanlaBarbusse', n

bylece

cephelerde muvaffak bir III.

kardee ve

birletirmeye yllar yeni

1920

1921 buldu.

dnya

savaanlarn

safnda aka (Clart) ni ve

Barbusse 1920'de kurdu

Enternasyonal'e

katldn

bildiriyordu. mecmuasn Henri

arkadalaryla ki, Aydnlk

beraber Aydnlk

g r u b u n u n fikirlerii Yardm" 1922

yaymtr.

Barbusse, Bi rl i i" n i n beri

"Enternasyonal de

"Antiemperyalist

kurucularndandr. yapt bu

Maysnda,

kuruluundan dolay

bakanln Btn

dernein

faaliyetinden yetlerine dnlk"

takibata edebiyat baka, kadar,

urad. brakm

militan faali1919'da neretti. hi e s i r g e m e birok i"Ay-

ramen,

deildi.

romanndan 1930'a

birok eserler daha Barbusse, shhatini

1922'den den,

emperyalizm ve eski

ve faizm

aleyhindeki

enternasyonal faal

kongrelere tirak etti;

muharrirlerin tekilatlandrd. halkna sava kar

kongrelerine

olarak

bunlar Fas

1925 T e m m u z u n d a bir mstemleke

Fransz yani i-

emperyalizmi, bir y a m a ilerine" larda yazd ve

sava,

soygun

at

zaman,

Barbusse nerediyor. sonra

"fikir

hitaben

mehur

beyannamesini

Balkan-

beyaz t e r r e ki, siyasi ok

dair y a p t

bir a n k e t t e n

"Cellatlar"

mahpuslarn sevdii Rusya'y "sa'nn iin

urad

i k e n c e l e r e a h a d e t eder. de seyahat basmtr. -ve etmi,

Barbusse

Sovyetler baknz

Birlii'ne

" G r c i s t a n ve Arada "sa",

ne y a p m l a r " gibi

y u d a l a r " vs. hcuma

eserler yazan Barbusse ki, ve lmne faizm

mistisizme haftalk

kat

urayanetti harp

1928'de kadar

"Monde"

mecmuasn

tesis

direktrln de alan,

yapmtr.

"Monde"

aleyhin-

devrimci 1932

kltr ylnn

koruyucu, banda

deerli

bir c n k t r . Artistler ve Rolmec-

Henri

Barbusse

"Devrimci

Muharrirler land,

Dernei"ni Gorki,

kuranlar Andre

arasndayd.

Romaind

Maksim idare

Gide'le idi.

beraber " K o m n "

muasnn

komitesi

yesi

Barbusse, Amsterdam'da raber nayak

emperyalist toplanan oldu; Harbe

harbe

kar

27

Austos

1932'de begelen seildi. etti. topve

kongreye

Romaind

Rolland'la meydana reis

kongre Kar

neticesinde

"Emperyalist 1933'de Kongre, land.

Cihan

Komitesi"ne kongreyi Pleyel

faizme 4

kar

enternasyonal Paris'te

davet

Haziran

1933'de

salonunda

Onun

teebbs

zerine, idare Cihan yesi btn

1932'de komiteleri Mcadele

Amsterdam'da birletiler.

1933'de "Faizme tn

Pleyel'de seilen ve Harbe Kar

Bugn, bayn iin

Komitesi"nin Barbusse, kurtuluu

dnyada

milyonlarca ve

vardr.

Henri

zamanda Thalmann'n arpan

antifaistlerin bandayd. ramen ediyor;

enternasyonal gittike

komitenin

Shhatinin sonbaharnda Faizm ediyor, Btn da yazd.

bozulmasna seyahat

Barbusse, orada

1933 ve

Amerika'ya

"Harp

Aleyhindeki memleketi ilerinin Harbe de

Amerikan

Birlii"nin

kuruluuna

itirak

dolaarak saysz arasnda ve Faizme Zola'ya Kar

mitinglerde dair gzel

bulunuyor. bir kitap

Genlik

Enternasyonal "Cihan Ta-

Kongresi'nin Kadnlar lebeler nnda

dirilticilerinden ayn yln

biridir. Aralk

1934 y a z n d a aynda

Kongresi"ne, Kongresi"ne

"Brksel 1935

faal

olarak "Kltr

itirak e d i y o r . Koruma in

Hazira-

Paris'te t o p l a n a n Kongresi"nin

Enternasyonal Son derece bir de-

Muharrirler yorgun rol er

promotrlerindendir. Barbusse bu

olmasna "Ulus

ramen, ve

kongrede zerinde

esasl

oynad, bir

Kltr" bu

mevzuu

dikkate

nutuk

verdi,

kongreden bakanlna Fransz daha

doan seildi.

"Enternasyonal Barbusse, 14

Muharrirler Cemiyeti"nin Temmuz le son hrriyet nutkunu gn

Komnist sonra, davet

Partisinin Sovyet zerine

efleriyve

sylemi,

artistleri

yazarlar giderek

tarafndan Komnist

vukubulan

Moskova'ya kongresinde

Enternasyonalinin son kitabn

yedinci ad 40,7

alklanmtr. Henri Kremlin

Nerettii 22

"Stalin"dir. atele zatrreden itibaren,

Barbusse,

Austos'ta girmiti.

Hastanesine'ne

Balangtan

hastalk v a h i m zatrre ve

bir

hal ay ree

ald.

Esasen

son

yllarda

iki

defa thasgn

birka intifah

nce ve

zatlcemp arteryo

geiren gibi

Barbusse, mzmin sekiz

berkloz, talklarn en nl

skleroz

mevcudiyeti

yznden hekimler ihtimamlar bedeni

pek z a y f l a m t , hastala sarf kar

p r o f e s r l e r ve en byk den hasta,

savatlar. al30 b-

Barbusse'e maktan Austos tn gece

edildi. kar

Lakin,

bitkin gecesi alnan

hastala

koyamad. balad ve

uurunu

kaybetmeye yolda

tedbirlere

ramen,

Barbusse

8.55'de

solunum

merkezlerinin tabutu

felci

neticesinde gn ve

ld. konservatuarnn bir halk kitlesi, akmeettii hazr byk

Barbusse'n byk "Ate" tr. lengi

Moskova muazzam bir nehir

salonunda yazarnn

braklm tabutu

nnden

halinde

Saysz de

elenkler arasnda Kzlorduya onbinlerce Rusya

Fransz

konsolosluunun refakat ak

vard. alaynda

mensup Moskova

uaklarn iisi

cenaze

ba

bulunmutur. bir portresini

Beyaz

istasyonu, kzl

Barbusse'n

ereveleyen cenaze am,

bayraklarla ve

donatlmt. Sovyet Koltzof

Matem Reisi sz

mitingini Bulganin

heyeti Andre

bakan Marti ve

Moskova Mihail

yazar

sylemitir. Cenazeyi tayan ve tren trenin lokomotifi saat 10:45'te gr dd-

ald

Enternasyonal etti.

marnn

nameleri

arasnda Eylln kitlesi tir.

ar a r yedinci

hareket gn,

Paris'te

drt yz

bin

kiilik

bir

halk

emsalsiz

bir s a m i m i y e t l e c e n a z e harp gibi mallleri idi.

alayna

itirak e t m i bayraklar

Tabutun

arkasndan bir

gidiyordu,

usuz sonra nna

bucaksz Barbusse, gmld.

orman

Heyecanl

hitabelerden ya-

Perlaezde,

Komuna

kahramanlarnn

Mezarlktan yle

karken

halk

byk

bir

teessrle

karsna

haykryordu: olunuz! Yalnz deilsiniz, onu biz de kaybettik!.."

"-Metin

DR.

FUAT

SABT

ZARUR Hikmet lerde sebep ona de arkadalar dair Kvlcml'nn nklap ben ay risale arasnda Henri de kard udur: bir

BR

ZAH hakknda risalede bu ld genler son gnineledii iltifatna zaman benim Ben de

Barbusse varm. Henri isteyen

M n e v v e r adl

Hikmet'in Barbusse inklap

evvel

karmak

intibalarm yle

sormak

nezaketinde

bulunmulard.

ezcmle "...air cihan olmutu. btn larla tn letikten arkada sefih ginleri bir cemiyetin umu ayn

demitim: hayata szlayan anlatr. gelmitim. deil, kszler, ikrah bu inklaba ile zalim vardmz air btn bir Ben girmi asil yrek de Kafkas neticenin dullar ve dinlediimiz sngleri neticenin tezadlarn(*) karmtm.
m r e t t i p han-

domu, 'Ate'inde

fakat ruhlar ile

itirak gibi,

ettii inklap

harbinin

facialaryla,

harbin yukar de

facialarn, ayn yalnz yolscenkmukabil zenharap olmayp oldu-

plaklklaryla neticeye ile sonra brakt menkbelerini ve bir dman

aa

cephesinde milyonlarca aliller altnda

bir tabiat ile

yllarca

kurbann harp

srsne inleyen hadise bir varisi

kstah bir tabii

emperyalistlerin grnce iinde ve kvrand

yurdunu anlam

arzi

<?> Y u k a r y a n a k l e t t i i m p a r a d a altn i z d i i m " t e z a t l a r " kelimesi tas k o l a r a k risalede cemiyetin "tesadfler" eklinde ifade e d e n kvrand kar bulunan bunu en kmt. Bunu le t a b a n t a b a n a zt bir m a n a bu y a n l t a n tesadf" idi. ki,

grnce fikirlerimMarksizme, [eletirici]

ok s k l m t m . addetmek

iinde

"tezatlar" byk darbe

diyalektik dnceye etmek zahmetinde Marksist gzyle

Yazlarm o l a r a k beni

satr satr t e t k i k ikaz etsin.

Hikmet'e a k s n ve

derdi samimi

mnakkidin

derhal

Benim zettiim de ne

bu

hasbhalimden kararak

kendimi

Henri

Barbusse'e

ben-

manasn kadar da demek

mstehziyane da

"memleketimizbizim ile haberimiz bir has-

Henri

Barbusse varm bulunan Bunda

yokmu!"

insafszlnda hasl oldu.

Hikmet

bhal y a p m a k z a r u r e t i maya ve

eniyetten

ayrlma-

"autocritique" sebepsiz

hududunu

amamaya

alacam. deil,

Hikmet, serinkanl kendimi kendileri inklap

infialinin

homurdayan anlayacakt

dalgalaryla ki, ben

d n m olsayd, Henri gibi, Barbusse'e daha

o satrlarla mesela iken

b e n z e t m e k deil, sralarnda ekirdekten baka de toy

benim, bir

mektep kaplm

ocuk

cereyana en taze

yetime

inklap israf sonra, cep-

olmadm, ettikten Henri hesine

kuvvetlerimi bir

cephelerde yaptktanile

-hadi

syleyeyim:

mevki

B a r b u s s e gibi, geldiimi

srf h a d i s a t n ve

diyalektii de

inklap

anlatmak

belki

onunla

aramzdaki

mvazilikte Hem tim:

bir t e s e l l i ki

bulmak kendimi

istemitim. Henri Barbusse'e benzetmi-

farzedelim

Bu, c r m

m? O Henri kouyor ve

B a r b u s s e ki nihayet, buzlu

hasta c i e r l e r i y l e bir dverek

cepheden len

tekine

e l i n d e silah, ufuklarnda memnun

bir k a h r a m a n samimi bir

gibi, i m a l i n inklap ise

can v e r i y o r ! olmas ve

Hikmet

bundan Kald ki

beni t e v i k e t m e s i Barbusse'le m den ve

lazm gelirdi! edecek

Hikmet kendimi

Henri

mukayese

k a d a r llusion'a ne c i h a n

kaplmayacael-

bilmez d e i l d i r !

nk

benim

edebiyatnda

ele g e z e n A t e ' i m var, Barbusse'leri Bu vaka, fakat menfi yetitiren

ne de Z o l a ' l a r , A n a t o l e bir c e m i y e t iinde

France'lar

dodum. ola-

tek bana, imdi

nihayet

bir m e n f i vakalarla

z i h n i y e t e delil birleince de

bilir, nin

arzedeceim yannda deil,

meseleolduu

cephesi ben

bir d e asl

mspet cephesi Kvlcml

a n l a l y o r ve kaplmtr. 1Geen

Hikmet

bir illusiona

Kendisini sene

birine

benzetiyor: ilk t a n m a m z d a adl risalesini Lenin'in Karl

H ikmet'le Meslei

Marks ve

timai

tercme

etmeye

baladm mzda eseri dn lar v e

sylemitim. da vard.

Bunu

inkar e d e m e z . hafta sonra

nk Hikmet beri

yanayn

bakalar alakalem ilan ettii

Birka ederek, tercihen

tercme eserlere

senelerden bast. Tabii,

hazrlahataolarak ve on-

birok hakl

anlalmazlklar arasnda. gibi da Marks' doduu

Kerim

Sadi'nin

t e n k i t ettii sekiz 2-

e h i r ile

evlendirdi

yanda

faklteye

profesr yapt! yapt yaz ve az mna-

Doentlerden anladm

bazlaryla ki, bizim

kaalarndan Marksizm Yeni eden naleyh surette doan bu

mnevverlerimiz hatta aykr

arasnda

hakknda ve

ok e k s i k v e en salam

t e l a k k i l e r var. ile t e l v i Binaebir

bunlar bizde

bir c i h a n

gr

felsefe

m a a l e s e f hala bu eksii

anlalmamtr. doldurmaya de

bo

zamanlarnda niyetiyle, nerettii,

sistemli

almak beri

Kerim

Sadi'nin

ayn

maksatla bir iki

senelerden kitap Bu da

nsaniyet

Ktphanesi'nde

ben

karmay Kerim

dndm. Hegel ben felsefesine de, dair bir risale

arada

Sadi'nin iin

hazrladn

rendiim Marcel

bir t a r a f t a n Biyoloji ve

Sorbonne

profesrlerinden

Prenaut'nun tefrika

Marksizm'ini Hegel zere, bir

t e r c m e ve Yeni A d a m ' d a felsefesine zeyl ve

ederken bir

dier taraftan olmak

Marksizme

mukaddeme arasnda Engels'in

klasik A l m a n hat tekil

felsefesiyle

Marksizm dair

mutavasst eserini

eden

Feuerbach'a

tercme iin

ettim. baz

Eseri

Franszca

tercmesinden mphemiyeti

evirmi

olduum

yerlerinde

grdm

Franszcaya kadar itinal

tercme birey istedim, oktan

kusuruna yapmak

atfederek ve

mmkn

olduu

gayretiyle

Almanca hala

metniyle

kontrol

etmek

fakat A l m a n c a s n bitmi olan

tedarik

edememek yznden, baslamad. tercme

tercme

bugne

kadar

Feuerbach'n kala tii bilen

benim

tarafmdan beri bir

edildiini ilan

peet-

Hikmet,

senelerden yine

neredeceini brakarak olduunu

dzinelerle

eserleri

tarafa

alelacele son -

Feuerbach' kan

tercme ilan

etmi ve etmitir.

baslmakta

risalesinde

3- On mi ve

sene evvel nshalar btn

Dr.

efik H s n t a r a f n d a n t e r c m e edilolan Manifest'i ederek Kerim Sadi'nin ze-

kalmam haiyeleriyle

tekrar ve re

tercme Halbuki de

baslmak

olduunu

hepimiz

biliyoruz.

Hikmet'in basmak

dier meoldu-

aisine unu 4karan

tercihen iitiyoruz. imdi

alelacele

Manifest'i

zere

reniyoruz bize o

ki

Henri

Barbusse zaman birey

risalesini Hikmet'e

de

genler

mracaat zaman

ettikleri

gitmiler. veya

Hikmet

syleyecek Buna

bulamam b i r e y dibir yoksz

sylemeye Drt ay

lzum sonra da

grmemitir. ayn mevzua

kimse iki

yemez.

dair

formalk hakk evvel

risale y a z y o r , tur. Fakat

buna

kimsenin mevzuya

birey d e m e y e dair k e n d i s i n d e n grnce

bunda, olanlara

ayn o

sylemi ekli Biz

irkin

saldrlar

meselenin

deimitir. bu ilerde ziyade samimi anormal edebiyat bir i n k l a p n n bir bir rpn taraftan etmeyecek sistemli, velt Bu meyz-

saisinden den,

gryoruz. alakalem ve hatta da bir

Marksist

tercme okutmadiliiki

edilmi,

okuyanlar

tatmin gibi,

yacak eserlerle mize evrilecek

dolduu binlerce

dier taraftan varken, azalan

ortada eserin

muhalledat zaten

tercmesini israf edilmi

vermek oluyor.

suretiyle,

kuvvetlerimiz

G r l y o r ki ihtiyacyla ilave eden

hlyalara ben

kaplan, deilim,

kendini adna

birine

benzetmek kelimesini

rpnan

"Kvlcm"

Hikmet'tir!

Yeni 1936 Dr.

Adam

Fuat

Sabit

DR.

HKMET

KIVILCIMLI

KADAR

"ZARUR" K

SAYMADIIM

CEVAPIK hayati ve ne nihai surette koayn

Kk burjuva puamayan zamanda en

ekilsizliinden zihniyeti

mnevverin basit

acayip

menur, ne

vakalar

biimsizletirmekte

fantas-

m a g o r i k d e v a y n a s d r. Doktor Fuat Sabit'in Bir 5 Mart zah"n 936 tarihli Yeni gayri Adam meco

muasndaki menur ile

"Zaruri dev

okuyuca

ihtiyari

aynasn

dndm. "Hikmet risalenin Bizde Kvlcm'n gibi t e z i gelen Henri de u:

Mesele, Barbusse' "nklap ucuz v e insann

kendi

tabiriyle Bu

hakkndadr.

ise ad

Mnevver Nedir?" kalp bir " i n k l a p l k " yerde etin

her n n e

gsne

etiketi ile

yaptryor. alp gsne

nklaplk takverdii

oturduu deil,

elceizi

bir m a d a l y a Bu yaaya

bir y a a y v e

sava

prosesssdr. cihanda "n-

rnek

Barbusse'dr.

Barbusse'n 1-

klap

M n e v v e r " olarak tannmas: 3Enternasyonal tantmak adam,

Kitle a d a m , iledir.

2- Te-

kilat a d a m , 1mazsa 2bu te

oluu

Netice: hi ol-

Barbusse' bu

isteyenler,

yaplan

ankete

bakmdan

cevap vermelidirler. diyenler, Barbusse'n en aa

nklap

mnevverim

karakterini risalenin

benimsemi fikri bir bu... kimse,

olmaldrlar. u halde, bu risale ana "hakknda, fikrin do-

ana

parman

kaldracak

evvela

ruluu

veya

yanll en

zerinde iptidai

reyini

verecektir.

"Otokritik" d-

almlar na

bertaraf,

"adab

mnazere",

mevzuun

svmamay

icabettirir. mesele hakknda m? ne buyuruyor? O halde 2Hi... Te-

Fuat S a b i t asl zimiz neyi doru

mu? Y a n l

Cevap yok... 1-

kendisiyle

k o n u m a m z arzu ediyor? kerametlerini. kendisinin ve

Kendisini,

Kendisinden

menkul (Hatta, darbe"

"diyalektik dnceye tezimizle fazla dorudan megul

kar

en

byk alakas tuhaf

sayd

ana

doruya

bulunmayan bir

yanllaryla

olmaymza,

mazohizmle Elinizde deil, iin

hayflanyor.) brakamyorsunuz, gene syleyeyim: izzetinefs ama u -benim de elimde brakn Biraz

deilFuat olsun sna

onun

dedikodular atn.

Sabit'ler. mspet aln, Fuat

Dkkanc ilim

valyeliini prensip

atmosferine

yaraan

mnakaa-

Fuat

Sabit'ler! Marksizm kapitalin bibliyotei ikinci III. ylna bast.

Bak

Sabit, ile

1. N u m a r a s : Marks'n tiini,

mnasebetini, 4.: 6.s: Marks'n Tarih

Numaras: poliilk s-

felsefe ve

sosyolojisini, ve t a k t i i n i , 7.

ekonomi

sosyalizmini

ncesinde

nfsz s o s y e t e y i v e dini, Bu sralan

Numaras:

Emperyalizmi, veriyor. takip etmiyor 5.si mu? Tr-

bir d o k t r i n i n Trk

basamaklarn

2 . Kitap kiye 8. tini, ii Kitap 9.

Osmanl

burjuvazisinin 7.si olduka

sabkalarn, bugnk inklapla

snfnn varln, ksmen Kitap,

burjuvaziyi, mnasebekaraketmiyor myanp

mnevver

zmrenin

Trkiye'de Bu kendi

Marksizm

kalpazanlnn tekil

teristiini mu? rettip

anlatyor. sen, olarak

zincirleni

bir s i s t e m "tezatlar

Halbuki hatas

makalende

kelimesi diye

risalede

tesadfler

km" 8 ile

yakldn n ve

halde,

bakasna

srf 3

rakamnn

karmasolarak bir

bir d e e d a t n n d m e s i n i deer bir cinayet

asla

affedilmez, Ve bu

"hakl

tenkide"

sayyorsun.

buluuna

de yalan

veya

yanl "velut

kattktan

sonra

705

sahifelik Marksizm anormal bir r p -

bibliyoteinde

bir m e s a i d e n sana!

ziyade,

n" g r y o r s u n . Bu

Aferin

Baya ben

anlayl gene senin

imisin... (kap arkas

gibi f e r a s e t l e r i n e deil),

ramen, asl

dedikodularna da ksa 1gezen iinde sin. a) naslsa cevap

"inklap

mnevver"

mevzuunson iki

azndan vermekle ki;

kardn szm "Benim ne

prensip yanllklarna bitireceim: cihan edebiyatnda yetitiren

Diyorsun 'Ate'im

elden

ele

var ne de 'Bu

Barbusse'leri

bir c e m i y e t

dodum." iki

sebeple n o k t a var.

Barbusse'e

benzeyemezmi-

Burada

sakat

nklap

mnevver nklap Ve

demek,

romanc

veya

edebiyat bir m o d e r n

d e m e k deildir. sosyete

m n e v v e r daha onun ana

umumi

kategorisidir. adam

vasflar

(kitle + tekilat + btn tezimiz o bu

enternasyonal) idi.

olmaktr. iin rnek

Risaledeki deil, bir

Barbusse Ate'i gsterdii

yazd iin

ondan

sonra

karakteri Aksi hal

inklap olmas ki,

mnevverdir. iin bu beheme-

taktirde, oturup

bir m n e v v e r i n

inklap kafi

bir r o m a n y a z m a s romantizmi

gelirdi

hi d e i l s e , olurdu. Ne Deyazk,

inklaplkla mek keke b) sen

birbirine

kartrmak anlamamsn.

tezimizden

bireycikler girmeseydin.

mnakaaya Barbusse'

inklap La ilam

mnevver Palice'in derlerdi. i

yapan

iinde

yaad-

sosyetedir, buna

demek, malumu bir

hakikatini Bu,

tekrarlamaktr. alakas dermasrda

Eskiler

Marksizmle

olmayan viane

kaba

mekanisizmdir. Bu "kaza ve

oluruna

brakan inklap

fatalizmdir. arasnda biricik

kader"cilikle

nevverlik cihann Senin olma, saldr, ,

dalar

kadar fark vardr. olduunu ne unutmak Fuat Sabit? da.

Yirminci buna Sen

bir s i s t e m

derler. Barbusse Fran-

sosyetenin ve

kabahati zaten

olamazsn sen

olmamalsn Trkiye'de olmak

Barbusse kitleci, "Zola'lar,

Trkiyelisin.

geni iin

tekilatAnatol

enternasyonal

mnevver

Franse'lar, san, na bu

Barbusse'leri

yetitiren

bir

cemiyet" uykusu kendi bilen

sayklaruyuduumuhitinin militandr. ilk sy-

senin

bulutlar arasnda mi? kendi nklap artlarn

bir B a r u h mnevver bulmay Trkiye'ye nce

delalet

etmez iinde

realiteleri Barbs' ii,

salnda

Fransa'dan

getirseydik,

inklap

mnevver olmak Bu diyalektiin bu

iin,

Barbslkten etin mi

rlmak olacakt. Fuat S a b i t l e r ? 2-

anlalmas byledir. ki kadar

geliyor

Ne y a p a l m ki:

Diyorsun

"kald edecek

Hikmet

kendimi

Henri

Barbusse'lerle yacam te Hikmet nla bir

mukayese bilmez kk deildir." burjuva bir

illizyona

kaptrma-

entellektelinin mukayeseye o bir

fakirizmi

de

bu...

senin

byle

kaplp de

kaplmayacaasla ile illizyon

uraamaz. Kendisini illizyon bile

Fakat

mukayeseyi

saymaz. etmeyi

inklap

m n e v v e r rnei inklapla

mukayese kendi

sayan

bir m n e v v e r , bir

deil,

glgesine

inanmayan baka

mnevverdir.

Daha

dorusu

mnevverden Niin

hereydir. mnevver rnei bir ile mukayese veya

kendinizi

inklap Fuat

etmeyecekmisiniz neticesi n sine iin sizi o

Sabitler?

Byle

mukayese

kadar m

korkutuyor?

Sana

mukayese yapttam netice-

deil,

m u k a y e s e n i yar yolda iin dokunduk. ben siz

braktn,

vardrmadn asil ruhlar

"Btn diyen Fuat

gibi... bilakis

de... her gn, ile

inklaba her

karmtm" her an Bobi-

Sabitler,

saat,

kendinizi yunuzu raz boy Kalan HAM: knda, 1elinde

inklap ki,

mnevver rnei hi o l m a z s a

mukayese grdke

edin. belki

ln

cceliinizi

atmaya

heveslenirsiniz. Fuat te u: geen yl grdm iddia gn Trkesi bir Sabitler... ikisini dolduran d e d i k o d u l a r hak-

yalandr... "zah"nn lafn o

uzun

ksas

Lenin'in baslm

risalesi,

bulunuyordu.

Aksini

derecesinde

yalan ile

senden

ummadm tahkik

iin

herhalde

aldatlmsn.

Acele

gaf y a p a c a n a , 2Baz

edebilirdin yaplmas

"Aack!" dolaysyla baz ihti-

tercmelerle

ift

mallerin a)

karanlna, basit bir

-"asilane"-

kubur sklarna grrsen

gelince! nceki

Bunda

hemzamanlk hatrla: iini

bir yl

formlasyonu b) Kt c) "ikaz"

ltfen

kastlar g r r s e n Fuad

davulla

ilan

etme. aktif bir

Kanaatimce

Sabitlere iliklerine

pasif " t e v i k " d e n kadar s a m i m i Almancasn Kvlcm -kendi

layk g r m e k v e Ludwig

olmaktr. bulursan yerine tabirinlegeFuad "bir

d) Netice tir. Bir d a h a

Feuerbach'n Ve

karlatralm. neredelim. olduktan

Hikmet

Sabit de

imzasyla sahibi

(Maamafih sonra",

mevki

ekmek gene

parasndan cann

tr

Marksizm Biz kusura Yeni 1936 Hikmet

Bibliyotei bakmayz.)

kalbn

sokarsa

saolsun.

Adam

Kvlcm