Documentos de Académico
Documentos de Profesional
Documentos de Cultura
HADKATS-SED _____________________________________________________________5
KNC BLM_____________________________________________________________ 32
HAZRET- PEYGAMBERN KUREYTEN EKT SIKINTIYI BLDRR ________________32 UBEYDE B. EL- HRSN EHD EDL __________________________________________ 36 HAMZANIN EHD EDL _____________________________________________________ 36 CAFER- TAYYRIN EHD EDL______________________________________________ 39
NC BLM _________________________________________________________40
PEYGAMBERLER EFENDS HAZRET- MUHAMMEDN LMN BLDRR ________ 40 HAZRET- FTIMATUZ-ZEHRNIN LMN BLDRR ________________________ 48 AL MURTAZANIN LMN BLDRR_________________________________________ 60 HAZRET- MAM HSEYNN MEDNEDEN MEKKEYE GTTN BLDRR _________77 MUSLM- AKLN EHD OLUUNU BLDRR ____________________________________ 88 HAZRET- MAM HSEYNN MEKKEDEN KERBELYA GTTN BLDRR________ 97 HAZRET- MAM HSEYNN YEZDN ORDUSU LE SAVAMALARINI BLDRR____ 108 HURRN VE BAZI KMSELERN EHD OLUU __________________________________ 108 HAZRET- MAM HSEYN VE EHL- BEYTN EHD OLUUNU BLDRR _________ 128 EHL- BEYT KADINLARININ KERBELDAN AMA GDN BLDRR ______________ 141 ON K MAM _________________________________________________________________ 156
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
FUZL
(lm: 1556)
Hayat:
irin adnn Mehmed, babasnn adnn Sleymn olduu bilinmekle birlikte, hangi ylda ve nerede doduu kesin olarak bilinmemektedir; ancak, bata Badad olmak zere Kerbel, Necef, Hlle, Kerkk, Menzil ve Ht gibi yerleim merkezlerinden birinde doduu sylenebilir. Fuzlnin, byk Seluklu mparatorluu zamanndan beri Irakta yerleen ve byk bir Ouz areti olan Bayat aretinden olduu bilinmektedir. Fuzlnin iyi bir renim grd; devrinin btn bilimlerini rendii; Trkeyi olduu kadar Arapay ve Farsay da bu dillerde iir yazacak, divan dzenleyecek lde iyi bildii eserlerinden de anlalmaktadr. irin edeb bilgilerde olduu kadar, slm bilimlerinde de derin bir kltr bulunduu grlmektedir. Yaad srece bugnk Irak topraklarnn dna kmayan, hayatn Hlle-Kerbel-Badad dolaylarnda geiren Fuzl, Farsa divannn nsznde belirttii gibi yabanc memleketleri gezmekten holanmam ve yine Irakta, 963/1556 ylnda lmtr.
Edebi Kiilii:
Irak topraklarnda doup byyen Fuzl, Trk, Arap ve Fars kltrlerinin ortaklaa etkisi altnda yetimi; Allahn yeteneklerle donatt esiz bir ir ve bilgindir. Fuzl, bilgisizlii hogrmez; iirlerinde chillikten ve chillerden yaknr. Hayat boyunca okuyan, alan, yazan ir, mrn madd sknt iinde geirmitir. Zamannda, bilgili olmayan kiilerin st makamlara geldiini; buna karlk bilgili, erdemli ve drst insanlarn madd ve manev sknt iinde kvrandn grm; her eyin temelinin sevgi, ak olduunu; kint ile yaradln gereinin kavranabilmesi iin irfn n da gerekli bulunduunu anlamtr.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
Eserleri: Yalnzca edeb bilgileri ve dilin (Trke, Arapa, Farsa) edebiyatn bilmekle yetinmeyen Fuzl, felsefe, mantk ve dier bilim alanlarnda, zellikle slam bilimleri shsnda kendisini yetitirmi; lnceye kadar durmadan renmeye almtr. Eserlerinde derin kltrnn izleri kolayca grlr. Manzm eserlerinin yansra mensr kitaplar da bulunan Fuzlye byk nn kazandran ve lmsz kiiliini ortaya koyan eserleri, Trke Dvn ile Leyl ve Mecnn adl yine Trke mesnevsidir. irin, dilde yazd manzm ve mensr eserleri yle sralanabilir: I. Trke Eserleri a) Manzum Olanlar: 1. Trke Divn 2. Leyla ve Mecnn 3. Beng Bde 4. Terceme-i Hads-i Erbn 5. Sohbetl-Esmr
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
Zih Kerm ki her dem umm-i mekremeti Atya cmle-i halk mid-vr eyler Zih cevd ki mcrimleri tesellidb Heme afv- gnhyla iftihr eyler eviri: Tanr ne ulu, ne cmerttir! Btn insanlar, her n balama, cmertliinden pay alma umuduyla yaard. Allah ne ycedir! Gnahkrlar avutup, her zaman sular balamakla vnr. Eger melmete sabr eylemezsen ey gfil Melmet eyleme k, yri selmetle Keml-i k melmetdedr hayl itme Ki k zevk vire olmasa melmetle eviri: Ey gfil! Azarlanmaya dayanamazsan, ak knama; esenlikle ek git yoluna. Ak, knanmakla olgunlar. Azarlamayla birlikte olmazsa, ak zevk vermez.
Lutfdur her cevr kim ukna ol mh ider Klmaa nuzzra gfil olan gh ider Her cefsnda habbn bin inayetdr nihn Kim ki gfildr cefsndan nn ikrh ider eviri: Sevgilinin klarna ektirdii cef, ltuf gibidir; bakanlara, bilenmeyeni bildirir. Sevgilinin her ezsnda bin ihsan gizlidir; ektirdii skntdan habersiz olan, ondan tiksinir.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
10
Ars-i ka zver, r-yi zerd ek-i gl-gndur Dil-i szn cism-i derd-nk em-i pr hndur Bu zver hsl olmaz bezm-gh- sahn- cennetde Met- hne-i mihnet-fez-y dny-i dndur eviri: Ak gelininin ss, solgun, yz, gl renkli gzya, yank yrek, dertli bir beden ve kanla dolu gzdr; bu ss, cennet bahesinin elence yerinde elde edilmez; iinde sknt ekilen bu aalk dnya evinin bir metadr.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
11
12
13
BRAHM HALL PEYGAMBERN EKT SIKINTILAR Derd ile hursend olan derdine dermn istemez Zevk-i mihnet bulsa, k raht-i cn istemez Her kimi isterse cnn lem-i knda ferd Sabreder tenhla ensr avn istemez eviri: Dertle mutlu olan kii, derdine derman istemez; mihnetin zevkini alan k, rahat aramaz. Cnn, kendi ak leminde kimi yalnz olarak isterse, o kimse, yalnzla katlanr; yardmcya ihtiya duymaz. Gfil olmaz derdden derde giriftr eyleyen k- rif degl derdini izhr eyleyen
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
14
Telllah bu ne ruhsr- mergb-i dilrdur Ki dil derkinde ciz cn temsnda hayrndur eviri: Bu ne gzel, bu ne i ac yzdr Tanrm! Dilim tutulur da, ona hayranlkla bakarm. Yr istemez ki k ayr yr ola Her lahza bir tereddd ile b-karr ola ster ki levhi sde olub nak- gayrdan Peyveste kendu nakna yne-dr ola eviri: Cnan, knn bakalarna yr olmasn, her n bir teredddle kararsz yaamasn istemez; bakalaryla hi iliki kurmasn, srekli kendisiyle ilgilenmesini ister. Eyle kim mauk k dem-sz istemez
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
15
16
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
17
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
18
19
20
21
22
23
24
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
25
26
Benzemez Ysufun ahvline ahvl-i Hseyn Nitekim Ysuf olub beste-i zincir-i mihen Ddi zincire vel klmad zincir-sfat Tr-i b-dd- adv cismini ravzen ravzen
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
27
28
Dime kim h- Kerbel elemi Gam- Eyyb-i dil-fegrcadur Sanma kim zahm- n-i kirm-i zaf Darb- emr-i b-drcadur
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
29
eviri: Ehl-i Beyti anp, her n kanl gzlerden yalar aktmak boa gitmez; bu musibet gzyalarnn her bir damlas iin ceza gnnde, ulu Tanrnn bin rahmet denizi belirir.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
30
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
31
Keml-i itidal-i tab ol gyetde kim bulmaz Tagayyr ger zemin smn zr zeber olsa Tekebbr eylemez mirca ksa pye-i kadri Mizc kesr bulmaz fer-i hk-i reh-gzr olsa
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
32
Gam degl ger dneyi mahv itse devr-i rzgr n nihl-i br-ver kalmdur andan ydgr
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
33
34
35
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
36
37
38
39
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
40
41
42
43
44
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
45
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
46
47
48
Hazer kl nle-i mazlmdan ey seng-dil zlim Ki tr-i hnun peykn gerddan gzr eyler Sinn- berkdur h- tazallm ihtirz it kim Eger i seng-dilsen zahm ann taa kr eyler
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
49
50
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
51
eviri: Gne dodu da, gzelliiyle her yeri aydnlatt. O temiz nur, yeryzne ayak basnca, her toprak paras bir kandile dnp k sat.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
52
53
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
54
55
56
57
58
Her zamn uk bir derd ile devrn zr ider Bu emen her lahza bir mihnet glin izhr ider Derd talmin virb gerdn tarkat tflna Bu bellar dersidr kim-be-dem tekrr ider
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
59
60
61
62
63
64
65
eviri: Vefaya yabancsn, dorulukla ilgin yok senin. in gcn adaletsizlik etmek, bakalarna sknt ektirmektir. Vefadan szedip durursun, ama ne yazk ki, verdiin sz tutmaya niyetin yok.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
66
67
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
68
69
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
70
71
Meh-i gerdn-i iffet ismet Hem Hasen nm hem hasen sret Evveln gevher-i hizne-i cd hirin nak- kr-gh- vcd Matla- nazm- Ehl-i Beyt-i Neb Nr-i em-i Muhammed-i Arab Lal-i nb ki rh-perver idi Gayret-i ehd rek-eker idi Devr-i zlimden old zehr-m Zehr llin klub zmrrd-fm Cigerin pre pre kld anun Ahgerini erre kld anun mm olub ol errenn eseri Bir ciger d old her ereri
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
72
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
73
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
74
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
75
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
76
77
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
78
79
80
81
82
83
84
85
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
86
87
h- eyvn- rislet mh-i gerdn-i vef Maden-i ihsn refet menba- sdk u saf Hzin-i genc-i erat mazhar- esrr- dn Serv-i gl-zr- nbvvet drr-i dn
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
88
Dav-y mahabbet itmek sn olmaz Cem olmaz eger gnl pern olmaz k gam odna yanmasa em-sfat Makbl-i harm-i vasl- cnn olmaz
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
89
90
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
91
92
Ey ho ol kim nakd- cn bezlinde ihml itmedi Raht bahtn kayd- mlk ml p-ml itmedi Hak yolunda tutmad hr- taalluk dmenin Py-bendi mlk olup ende-i ml itmedi
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
93
94
95
96
97
Kande kim eylesem makm bana Fitne hem dem bel mlzmdur Harem-i Kabeyi bellarla Mbtel eylemek ne lzmdr
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
98
99
eviri: Ben, batp yok olmak zere, bel denizine girdim; cann seven kii, girdaba benzeyen evremde dolamasn. Sonsuzluk lemini yurt edinmeye karar verdim; mlkn, kkn, ayvann seven, yanmda durmasn. Es-Selm ey nak- nal-i merkebn mihrb- dn Halka-i fitrk-i rahun rite-i habll-metn Tarh- ordu-yi hmynun trz-i mehd-i mlk Nak- etr-i br-ghun znet-i rzemin eviri: Sana selam olsun ey bineinin nalndaki ss, dinin mihrb; yrek atnn terkesinin kay, slmn salam ipi; kutlu ordusunun szeni, mlk beiinin ss; adrnn iinde kurulan davann nak, yeryznn zineti olan kii!... Geldi ol dem ki klam cnum cnna fed Eyleyem arz- mahabbet klam izhr- vef eviri: Canm cnna feda etmemin, sevgimi belirtmemin, vefm aa vurmann zaman geldi. Zillet ile lezzeti olmaz haytun dostlar Nakd-i cn sarf eyleyp dnyda km almak gerek Acz ile dnmek addan sehldr himmet dutup Acz ile nmek addan sehldr himmet dutup Y ehd olmak gerek y intikm almak gerek eviri: Ey dostlar! Zilletle yaayarak bu hayatn tad olmaz; can verip, dnyada km almak gerek. Acz iinde dmandan kamak, olduka kolaydr. aba gsterip ya ehd olmak, ya da c almak gerek.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
100
101
Budur ol menzil ki toprana kaynar kanumuz Bundadur zra mekn- cism-i ser-gerdnumuz
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
102
103
104
105
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
106
Biz ibtid-y hilkat gz- mrden Nezr-i nisrun eylemi nakd- cnmuz Mmkin degl mlzemetnden mfrakat T safha- vcdda vardur ninumuz
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
107
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
108
El-Vid ey dostlar kim geldi hangm- sefer Ar pervzna murg-i rhum ad bl per Ysuf-i Msr- kablem ekmez oldum habs-i ten Eyledim zindn-i teng-i dehrden kat- nazar Nice ihml eyleyem mlk-i bak azminde kim m-i mrm eyledi izhr-i sr-i seher Muztaribdr evk-i terfmde h- Evliy Muntazrdr lezzet-i ddruma Hayrul-Beer
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
109
110
111
112
113
114
Dimen ki tg-i addan ehde yetmez feyz Zll- ravza-i rdvndr b- tg-i ad Zll- hancer-i bed-hh sehl sanman kim Harret-i dil-i ahbb ref ider ol su
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
115
116
Ey ho ol sat ki cn sarf- reh-i cnn ola Gsterip k vef makna kurbn ola
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
117
Rahmet ana ki rh-i mahabbetde virdi cn Endie-i taalll tehr klmad Dmen tagallbinden idp vehm ihtirz Kesb-i rz-yi dstda taksr klmad
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
139
140
EHL- BEYT KADINLARININ KERBELDAN AMA GDN BLDRR Gkden indkde bel bulmazd menzil konmaa Olmasayd arsa-i lemde hk- Kerbel Kerbeldan gayr yokdur bir mbrek buka kim Ola anun ekser-i eczs terkb-i bel
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
141
142
Muheddert- ser-perde-i rislete b-ek Keflet-i kerem-i Kird-gr hsn-i hasndr Ne ihtiml-i halel setr-i iffetine anun kim Harm-i hrmet-i kurb-i Nebde perde-nindr eviri: Peygamberlik hareminin kadnlar, hi kuku yok ki, ulu Tanrnn ltfuyla salam bir kale gibi korunmutur. Onlarn iffetine zarar gelmesine ihtiml yoktur; zira, o hanmlar, Peygamberin sayg gsterilen yaknlk harminde saklanmtr.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
143
Sanma tkmek Ehl-i Beytn kann sn olur htirz it kim sana her katre bir peykn olur.
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
144
145
146
147
Ey ki hergiz klmayup ende rz-i haden Seyyit- mahzdr peyveste efln senn Ol zaman ki Mustaf hasm ola hkim Kird-gr Sen dahi b-ek bilr sen kim nolur hln senn eviri: Ey ceza gnnden kesinlikle korkusu olmayan kii! Hi durmadan ktlkler yapyorsun. Kyamette, Hazret-i Muhammed muhalefet edecei zaman, hi kuku yok ki, halinin ne olacan sen de biliyorsun.
148
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
149
Mtet ricl ve efnl-mevtu sdti Ve zden hyreten min budi dti eviri: Yaknm olan erkekler ld; lm btn ulularm yok etti. Geleneklerimden uzaklatmda, ardm kaldm.
h kim kld cef arh vef-drlara Dalar urd dem-a-dem dili efgrlara Bunca masmlar zr giriftr itdi H rahm eylemeyp zr girftrlara
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
150
Y Rasl-Allh beybn- bel seyyhyuz Gelmiiz der-ghuna zr dil-efgr hazn em-i nzhet-ghumuz bd- fendan fevt olup Hem-dem olmdur bize nrn- h- ten Rahtmuz seylba gitmi mlkmz olm harb Hlmz olmu mkedder gnlmz endh-gn
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
151
152
Kerbel ehdine At: Mh- Muharrem old afakdan kup hill Klm az tkp kad- ham birle ek-i al Evld- Mustafya meded klmam Frt Girmesn mi yerlere an bu infil okdur hikyet-i elem-i h- Kerbel Elbette ok hikyet olur mucb-i mell Fehm eylesen gam- hed erhin itmege
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
153
154
155
156
Kaynak: Fuzl, Erenler Bahesi, haz: Servet BAYOLU, Ankara, 1996, Kltr Bakanl Yayn
www.hbektas.hitit.edu.tr | Belge Ba
157