FUNCINS DE NUTRICIN RELACIN E REPRODUCCIN NOS ANIMAIS

A NUTRICIN NOS ANIMAIS

1
Os animais estn constituidos por clulas moi especializadas que viven nun ambiente que lles proporciona os nutrientes necesarios e recolle os productos de refugallo e que se manten constante e homoxneo. Este ambiente o medio interno, que acuoso e est composto por os lquidos que baan os tecidos, esta circunstacia determina que para levar a cabo as funcins de nutricin necesario unha serie de sistemas para intercambiar sustancias entre o seu medio interno e o exterior. As principais superficies de intercambio son: Superficie de absorcin dixestiva a traves dela penetran os nutrientes resultantes da dixestin dos alimentos Superficie respiratoria na que por difusin entran e saen os gases como O 2 e CO2 Superficie excretora pola que pasan desde o medio interno o exterior Neste complexo proceso interveen os aparellos dixestivo, respiratorio, circulatorio e excretor. Nos organismos mis sinxelos pode faltar algn destes aparellos.

A nutricin nos animais

1.1 O proceso da nutricin O proceso da nutricin consta das seguintes etapas: Inxestin A ingestin a introducin do alimento no aparello digestivo e realzase a travs da boca. Dixestin Ao longo deste proceso transfrmase o alimento en materia que o organismo sexa capaz de absorber Circulacin Os nutrientes e o O incorporados o medio interno deben ser distribuidos por todas as clulas do organismo Excrecin os productos de refugo obtidos do metabolismo deben ser expulsados polo proceso da excrecin

Aparellos dixestivos dos animais

O modelo de aparello digestivo vara segundo o tipo de animal que estudemos. Con todo, pdense reducir a dous modelos bsicos que son o de forma de saco e o de forma de tubo. En ocasins, como en animais endoparsitos, pode non existir aparello digestivo. Saco unha estrutura pouco evolucionada na que o orificio de entrada serve tamn como va de sada. Aparece en Porferos, Cnidarios e Ctenforos. Esta estrutura aparece como deformacin evolutiva dunha estrutura en forma de tubo, como no caso de moitos Equinodermos.

Tubo Consiste nunha estrutura mis ou menos alargada na que existe un orificio de entrada, chamado boca, e un orificio de sada, chamado ano. O alimento percorre o tubo nun nico sentido, desde a boca ata o ano. Poden aparecer glndulas asociadas, a sa misin consiste en facilitar a dixestin do alimento.

2.1 Evolucin do aparato dixestivo nos animais O aumentar a complexidade dos animais obsrvase unha evolucin no aparato dixestivo A dixestin faise progresivamente mis extracelular Aumenta a rexionalizacin do tubo dixestivo Aparecen as glndulas dixestivas Prodcese un desenvolvemento muscular que producen os movementos peristlticos Aparece un control hormonal da dixestin 2.2 Aparello dixestivo dos vertebrados

A. tubo dixestivo Est composto por boca, esfago( nas aves ten un ensanchamento, chamado bucho), estmago ( o peces primitivos carecen de estmago e nos demais presenta diferentes graos de desenvolvemento, as aves presenta unha zona musculosa para triturar o alimento que a moella), intestino delgado ( nos herbvoros e moi longo e cun gran cego no que existen numerosos microorganismos capaces de transformar a celulosa), intestino groso, recto e ano B. glndulas anexas Son as salivares, o figado e o pncreas

Fases do proceso dixestivo

As fases do proceso dixestivo son inxestin, dixestin, absorcin e exestin. Inxestin A inxestin a introducin do alimento no aparello dixstivo e realzase a travs da boca. Para levar a cabo o proceso da inxestin necestase algn tipo de estrutura especial, como pode ser a existencia de distintos tipos de dentes ou de pico, rdula (moluscos) pezas bucais especiais para a succin, espiritrompa de bolboretas ou redes filtradoras que tamizan o medio

onde viven. Animais herbvoros de gran tamao posen poderosos dentes que esmagan a abundante cantidade de masa vegetal. Poden ter, ata, modificacins no seu aparello digestivo para aproveitar mellor ese tipo de alimento, como no caso dos rumiantes.

Dixestin Ao longo deste proceso transfrmase o alimento en materia que o organismo sexa capaz de absorber. A dixestin do alimento realzase por procedementos mecnicos e qumicos. O modelo mis complexo de dixestin pdese atopar nos vertebrados superiores, tal o caso da dixestin en Mamferos. Existen tres tipos de digestin: A dixestin intracelular. Consiste en dixerir os nutrientes dentro da clula, utilizando as enzimas digestivas dos lisosomas. Este o nico sistema do que dispoen animais pouco evolucionados para dixerir o seu alimento. A dixestin mixta. Comeza na cavidad gastrovascular, segregando enzimas proteolticas. Posteriormente, as sustancias nutritivas son atrapadas polas clulas que revisten a cavidad, mediante vesculas de endocitosis. As macromolculas fagocitadas sofren a dixestin intracelular. As partculas non dixeridas explsanse a travs da boca, nico orificio existente. A dixestin extracelular. realizada por todos os vertebrados e por algns invertebrados. Prodcese no exterior das clulas, dentro do tubo dixestivo. Este proceso supn a transformacin do alimento en molculas asimilables polo organismo; transformacin que se consegue mediante unha dixestin mecnica e unha dixestin enzimtica.

Dixestin mecnica: se tritura o alimento, fragmentndolo para que poida ser atacado mis fcilmente por enzimas dixestivas. Algns animais posen pinzas que utilizan no exterior do tubo dixestivo, outros teen pico ou dentes. Algns presentan un estmago musculoso, triturador, que comprime o alimento, machucndoo con estruturas endurecidas ou, ata, con pedras que tragou con antelacin. Dixestin enzimtica: o alimento previamente machacado sofre o ataque de enzimas especficas. O seu efecto produce molculas mis pequenas, fcilmente asimilables.

DIXESTIN EN MAMFEROS A dixestin en Mamferos realzase en tres zonas diferenciadas do tubo dixestivo, na boca, no estmago e no intestino. Boca: na cavidad bucal o alimento transfrmase no bolo alimenticio, mediante a mastigacin e a saliva. A mastigacin unha dixestin mecnica na que o alimento redcese a fragmentos pequenos por accin dos dentes. A saliva unha secrecin das glndulas salivales. Contn enzimas dixestivos que actan sobre os glcidos. O alimentos mesturado coa saliva mediante os movementos da lingua. A deglucin consiste en levar o bolo alimenticio cara ao esfago. Estmago: na dixestin gstrica o bolo alimenticio transfrmase en quimo. Os mollos gstricos estn formados por mucina, cido clorhdrico e pepsinxeno. A mucina protexe a parede gstrica. O cido clorhdrico evita o desenvolvemento de bacterias e acta sobre o pepsinxeno transformndoo en pepsina, que unha enzima selectiva para as protenas do bolo alimenticio. As protenas son transformadas en pptidos mais pequenos. Las demais molculas orgnicas non son atacadas por ningn tipo de enzima no estmago Intestino: no duodeno do intestino prodcese a digestin total dos alimentos. O quimo transformado en quilo nos espazos das vellosidades intestinais, mediante os mollos

intestinais(disacarasas, enterolipasa), mollos pancreticos) e bilis. Unha vez formado o quilo acaba a digestin e empeza a seguinte fase, a absorcin CADRO RESUME DOS PROCESOS DIXESTIVOS Saliva Secrecin gstrica Secrecin pancretica Secrecin intestinal Maltasa, sacarasa, lactasa Productos resultantes

Ptialina Glicidos Polisacridos

Disacridos Lipasas Enterolipasa

Monosacridos

Lpidos

Acidos grasos Grasas Pepsina Tripsina Erepsina Glicerina

Protenas

Protenas

Polipptidos

Pptidos

Aminocidos

Absorcin Nesta fase, as molculas dixeridas atravesan a parede do tubo dixestivo e incorpranse ao metabolismo do animal. A absorcin prodcese no intestino por difusin simple e por difusin facilitada mediante transporte activo ( que require enerxa). Para favorecer a maior absorcin posible os animais posen distintos tipos de estruturas que aumentan a superficie do intestino. As adaptacins mis caractersticas son: Aumento da lonxitude do intestino.- principalmente nos herbvoros Cegos intestinais.- son tubos que xorden do tubo principal e que non teen orificio de sada. Neles prodcese unha lenta absorcin dos nutrientes Existencia de vellosidades e microvellosidades.- son repliegues da parede do intestino. Vlvula espiral.- Estrutura que teen os tiburones no interior do intestino en forma de escaleira de caracol que obriga ao quimo a reducir a sa velocidade de circulacin permitindo ao animal unha mellor digestin e absorcin. Absorcin en vertebrados Nos vertebrados, a maior parte dos compoentes absorbidos pasa ao sangue, por un circuto que conecta o rego intestinal co fgado. O circuto sanguneo chmase sistema porta-heptico. Con todo, os lpidos viaxan polo sistema linftico para non obstruir os vasos sanguneos. Isto debido a que os lpidos son apolares e non se mesturan co auga do plasma sanguneo. As molculas orgnicas son absorbidas no tramo inicial do intestino. A auga, os sales minerales

e vitaminas producidas pola flora intestinal son absorbidas nos tramos posteriores do intestino, principalmente no intestino groso. Neste tramo intestinal, a pasta semilquida que circula polo tubo digestivo transfrmase nas feces fechis,reducindo notablemente a cantidade de auga. Exestin Consiste na expulsin das sustancias que o organismo non absorbeu. Esta expulsin prodcese por: Defecacin: expulsin de feces compactas que se eliminan a travs do ano e que conteen pouca cantidade de auga. Un exemplo son os excrementos de mamferos. Deyeccin: expulsin de feces lquidas, producidas no intestino groso, a travs da cloaca. Un exemplo son as deyecciones das aves.

A respiracin
Os animais necesitamos enerxa para poder realizar todas as nosas actividades. Esta enerxa obtmola a partir da oxidacin de molculas orgnicas na respiracin celular. Este proceso realzase nas mitocondrias das nosas clulas e necesita osxeno para levarse a cabo. vez, desprndese dixido de carbono pola oxidacin desas molculas orgnicas. Estes dous gases intercambimolos co medio que nos rodea. A respiracin divdese en tres fases: Respiracin fisiolxica: que consiste en captar osxeno do exterior e expulsar dixido de carbono. Intercambio de gases: o osxeno captado do exterior difunde no lquido interno que baa as clulas do animal e o dixido de carbono sae ao medio externo. Respiracin celular ou mitocondrial: oxidacin de materia orgnica utilizando osxeno e liberando dixido de carbono. Para realizar o intercambio gaseoso necesario que a estrutura implicada cumpra as seguintes condicins: As paredes do rgano onde se produce o intercambio de gases deben ser delgadas. A superficie debe estar hmida, xa que a auga facilita a difusin. A zona adxacente debe estar moi irrigada, dicir, con moito lquido do medio interno do animal, de forma que os gases poidan ser captados ou expulsados rapidamente.

Nos animais danse distintos sistemas de respiracin. Estes sistemas presentan distintos graos de complexidade, dependendo do tipo de animal, das sas necesidades enerxticas e do medio no que vive. Os animais, como as esponxas, ou as medusas, vermes planos non desenvolven estrutura respiratoria ningunha, debido a que son animais sinxelos, que realizan o intercambio de gases de todas as sas clulas co medio acutico que as rodea. A maior parte dos animais estn constitudos por un nmero tan elevado de clulas que resulta imposible que todas elas poidan realizar o intercambio gasoso co medio que os rodea. Por iso, necesaria a presenza dun sistema respiratorio que capture o osxeno suficiente para todas as clulas do corpo, recolla o dixido de carbono liberado e se expulse fra do animal.

Tipos de sistemas de respiracin

Os tipos de sistemas respiratorios que podemos atopar entre os distintos animais son a respiracin cutnea, branquial traqueal e pulmonar. Respiracin cutnea

A estrutura respiratoria o tegumento corporal. A pel a encargada de realizar o intercambio gasoso. Para iso, a pel debe ser moi fina, estar hmida e moi irrigada polo medio interno do animal. Atopamos este sistema respiratorio en animais como os anlidos, algns moluscos, e anfibios; mesmo, en certos equinodermos. En moluscos e anfibios necesario complementar a sa funcin con outros sistemas respiratorios Respiracin branquial

As estruturas respiratorias son as branquias, en forma de repregamentos tegumentarios ou estruturas moi finas que estn moi irrigadas e envolvidas por auga. Poden ser branquias externas, pouco evolucionadas, ou internas, mis evolucionadas, xa que ao atoparse no interior estn mis protexidas. Non obstante, necesitan un mecanismo para producir movemento na auga que as baa. As branquias aparecen en moitos animais de vida acutica, como anlidos, moluscos, crustceos, peixes e anfibios. Ademais atpanse en crustceos terrestres. Os peixes suxeitan e estenden as branquias mediante arcos branquiais. En quenllas e raias aparecen cinco arcos (seis nos menos evolucionados) e catro arcos nos peixes seos. Unha estrutura sea chamada oprculo, protexe estes arcos branquiais. A auga circula dende a boca

s fendas branquiais, premida pola lingua e creando unha corrente que favorece o intercambio gasoso entre a branquia e a auga. Respiracin traqueal

Os insectos, miripodos e, en menor medida, nos arcnidos, utilizan un sistema de tubos, chamados traqueas, que conectan as clulas de todo o corpo co aire do exterior do animal. Este sistema respiratorio prescinde do sistema circulatorio para transportar o osxeno s clulas. Estes animais teen un sistema circulatorio aberto, no que o sangue (hemolinfa) circula demasiado lento para achegar o suficiente osxeno como para elaborar respostas e movementos tan rpidos como os producidos por estes seres. Os tubos brense ao exterior a travs duns orificios que se poden pechar mediante espirculos. orificio que comunican las trqueas de los insectos con el exterior Respiracin pulmonar Os pulmns son as estruturas respiratorias, que conectan co exterior mediante unha serie de tubos. Son repregamentos que se desenvolven nos vertebrados terrestres a partir do tubo dixestivo. Existen dous tipos de pulmns. Uns teen forma de saco: o pulmn sacular, presente en anfibios,reptiles e mamferos mostra distintos graos de evolucin. Outros, con forma tubular, conectan cuns sacos areos que se estenden por outras zonas do corpo e que se enchen de aire, diminundo a densidade do animal. Atpanse nas aves. En anfibios, os pulmns presentan o interior case liso, sen repregamentos, polo que a superficie de intercambio gasoso demasiado reducida. Isto implica a necesidade doutros sistemas respiratorios En rptiles, os pulmns presentan repregamentos, co que a superficie de intercambio de gases aumenta respecto aos anfibios. As serpes posen un nico pulmn desenvolvido, para evitar excesiva compresin nun corpo tan estreito En aves, os pulmns reciben o aire do exterior mediante uns tubos ramificados. Ademais, os pulmns reciben a achega de osxeno dos sacos areos, que foron encheduras de aire cando o animal inspirou. Como o aire atravesa os pulmns e chega a estes sacos, dise que estes pulmns teen estrutura tubular, con entrada e sada. Este tipo de respiracin moi eficaz xa que o animal, ao coller o aire, enche os pulmns e os sacos areos. Os pulmns pdense baleirar na seguinte espiracin e volver encherse co aire dos sacos sen necesidade de usar para respirar os msculos do voo, que son os mesmos que serven para inspirar. Ademais, o animal reduce a sa densidade ao encher o seu interior de aire. Hai que ter en conta que os sacos areos, dependendo das especies, se introducen mesmo nos sos.

En mamferos, os pulmns mostran grande desenvolvemento da sa superficie interna. Unha serie de tubos ramificados transporta o aire aos sacos alveolares, compostos por pequenas cmaras, chamadas alvolos, que son os lugares onde se produce o intercambio gasoso co sangue.

5.1 A ventilacin pulmonar A ventilacin pulmonar, ou respiracin fisiolxica, prodcese por dous movementos, chamados inspiracin e espiracin. A inspiracin consiste na entrada de aire nos pulmns. A espiracin a expulsin do aire ao exterior. A respiracin pode ser relaxada ou forzada. A respiracin relaxada realzase cando o individuo leva a cabo actividades de pouco gasto enerxtico ou en repouso. O diafragma contrese, baixando cara ao abdome. Aumenta o volume da cavidade torcica, co que os pulmns se expanden e succionan aire do exterior. Neste momento xa se produciu a inspiracin. Cando o diafragma se relaxa, os pulmns son premidos e expulsan o aire que conteen, dende abaixo. Entn prodcese a espiracin.

Fixioloxa da respiracin

A respiracin forzada realzase cando o individuo leva a cabo unha actividade enerxtica forte. Os msculos torcicos elevan as costelas cara a diante. Con iso, aumenta o volume da cavidade torcica moito mis que na respiracin relaxada. Prodcese a inspiracin. A espiracin pode consistir, simplemente en relaxar os msculos intercostais, co que o peso das costelas baleira os pulmns. Pode axudar a presin de msculos torcicos internos que premen as costelas cara aos pulmns e a forza dos msculos abdominais, que premen o abdome cara a dentro, co que os pulmns se baleiran dende abaixo. Esta espiracin realzase ao inflar un globo ou tocar a trompeta. Denomnase espazo morto ao volume residual de aire que sempre queda no interior dos pulmns despois de facer unha espiracin forzada. O espazo morto presntase naqueles pulmns que teen ventilacin bidireccional, dicir, o aire mvese en dous sentidos: o de entrada (inspiracin) e o de sada (espiracin); por iso nas aves desapareceu, xa que, debido aos sacos areos, a ventilacin unidireccional, dicir, entra por un sitio e sae por outro. A existencia deste espazo morto determina que o aire que est en contacto cos alvolos tea unha concentracin de osxeno menor que o aire atmosfrico, o que dimine a eficacia do intercambio gasoso. O espazo morto tamn o presentan aqueles animais que teen respiracin traqueal, xa que, ao producirse a ventilacin, sempre queda no interior das traqueas un volume residual de aire que non se elimina. O control da respiracin efctuase no bulbo raqudeo, activando ou relaxando os msculos que interveen na respiracin. A variacin de concentracins de osxeno e dixido de carbono no sangue son os estmulos qumicos que necesita o bulbo raqudeo para controlar a velocidade e intensidade da respiracin. 5.2 O intercambio e o transporte dos gases O intercambio de gases realzase por difusin, tanto nos pulmns como nos tecidos O transporte de gases nos vertebrados se leva a cabo no interior das clulas sanguneas por unha protena, a hemoglobina, que cambia de estructura dependendo da concentracin de osxeno que a rodea

Capacidade dos pulmns 0.5 l. Aire corrente 2 l. Aire de reserva 1 l. Aire residual 1.5 l. Aire complementario que entra o sae por unha inspiracin/expiracin forzada TOTAL.........5 L.

A NUTRICIN NOS ANIMAIS II

1. O transporte de sustancias
Os nutrientes adquiridos para o funcionamento do metabolismo do animal distribense entre todas as clulas do seu corpo. Os produtos de escoura explsanse ao exterior. Os animais con estrutura sinxela non teen necesidade de sistemas de transporte, xa que as clulas poden adquirir ou expulsar substancias do medio no que vive. Non obstante, os animais con grande complexidade interior necesitan un medio circulante que sirva para distribur os nutrientes e recoller os residuos metablicos. En moitos casos tamn necesaria a presenza dunha bomba impulsora que mobilice ese medio circulante a travs de todo o corpo. O medio interno O medio interno o lquido que transporta as substancias nutritivas. A sa composicin e a sa cor vara. Pode conter clulas en moitos casos. Os distintos medios internos que se poden atopar en animais son hidrolinfa, hemolinfa, sangre e linfa. Funcins do sangue Transporte de gases, nutrientes, productos de refugallo e hormonas Defensa contra axentes infecciosos Homeostase: mantemento da constacia do medio interno gracias s seguintes procesos As sales do sangue regulan o pH O volumen total de sangue, varia para manter o equilibrio osmtico. O sistema circulatorio contribe a que a temperatura se mantea constante nos animais homeotermos. O sistema respiratorio e excretor controlan as propiedades qumicas (equilibran a sua composicin)

Funcins da linfa Levar a cabo a drenase dos espacios tisulares para evitar a acumulacin de protenas Intervir na defensa inmunitaria por medio dos linfocitos Transportar grasas Os vasos Son condutos polos que se moven os lquidos circulantes. Nos vertebrados existen dous tipos de vasos: Sanguneos (arterias, veas e capilares) Lifticos( capilares, vasos, ganglios O rgano propulsor o corazn Est formado por tecido muscular cardiaco (miocardio) que se contrae e relaxa para imulsar os fluidos circulantes. Existen diversos tipos de corazns: Tubulares, accesorios, tabicados

Modelos de sistemas de circulacin

Os Porferos e Cnidarios poden utilizan a sa cavidade interior como sistema de distribucin. Ademais, as clulas exteriores intercambian substancias coa auga. Os Platelmintos transportan as substancias por difusin, de clula a clula. Os animais con sistema de transporte interno utilizan un lquido circulante que pode transitar por un sistema circulatorio abierto ou cerrado. Destaca a complexidade do sistema circulatorio nos vertebrados. Sistema circulatorio aberto Observmolo en artrpodos e moluscos (ags cefalpodos). O medio circulante non transita sempre canalizado. Existen zonas entre os tecidos onde se acumula o lquido, chamado hemolinfa. O conxunto de zonas onde se extravasa a hemolinfa denomnase hemocele. O corazn impulsor da hemolinfa est aberto ao hemocele por uns orificios denominados ostolos. Este corazn presenta unha forma tubular e disponse na zona dorsal do animal. A hemolinfa entra por succin e expulsada cara a diante a travs dunha arteria que se ramifica e desemboca no hemocele. A hemolinfa mvese lentamente, polo que os animais que dependen deste sistema para abastecer de osxeno as clulas, non poden ter movementos rpidos. Os moluscos presentan uns corazns accesorios, formados por vasos sanguneos con capacidade contrctil.

Sistema circulatorio pechado Neste modelo de sistema circulatorio o medio circulante, chamado sangue, pasa sempre a travs de vasos sanguneos. Presntase en anlidos, cefalpodos e vertebrados. En anlidos o corazn tubular e atpase na zona dorsal do animal.

En vertebrados, o sistema circulatorio alcanza diversos graos de complexidade, segundo o nivel de evolucin que presente o animal. O sistema circulatorio pode se simple ou doble, cunha circulacin incompleta ou completa. Circulacin simple: aparece en peixes. Nesta circulacin o sangue s pasa unha vez polo corazn en cada volta. O corazn tubular e mostra un seo venoso que recolle o sangue, unha aurcula e un ventrculo impulsor. O sangue vn das veas do corpo cargada de CO 2 cara ao corazn. O ventrculo impulsa o sangue cara s branquias, onde se osixena e circula por arterias para repartirse polo corpo. O retorno do sangue ao corazn realzase mediante veas

Circulacin dobre: o sangue pasa das veces polo corazn por cada volta do circuto. Atpase en vertebrados terrestres. O percorrido realzase dende o corazn, sando polo ventrculo esquerdo, aos tecidos do corpo, para volver ingresar no corazn pola aurcula dereita. Esta circulacin denomnase circulacin maior. O circuto contina dende o ventrculo dereito aos pulmns, para volver outra vez ao corazn pola aurcula esquerda. Esta circulacin a circulacin menor. Este segundo circuto pode ter unha osixenacin incompleta de sangue, en anfibios e rptiles, ou completa en aves e mamferos. Circulacin en anfibios: o corazn en cgados funciona como o corazn dun peixe. En anfibios adultos est tabicado, formando tres cavidades, das aurculas e un ventrculo. O sangue provn dos tecidos chea de CO2 e entra no corazn pola aurcula dereita. Pasa ao ventrculo e explsase fra do corazn. O sangue que vai aos pulmns osixnase e volve polas arterias pulmonares de novo ao corazn, entrando pola aurcula esquerda. No nico ventrculo prodcese a mestura de sangue osixenado e carboxilada, polo que o sistema pouco eficaz, ao bombear sangue osixenado aos pulmns e sangue carboxilada s clulas do corpo.

Rptiles: teen tamn unha circulacin dobre e incompleta, semellante aos anfibios. Non obstante, o ventrculo est parcialmente dividido, co que a mestura de sangue osixenado e carboxilada menor e a eficacia do corazn maior. Os crocodilos posen un corazn con ventrculos divididos por un tabique completo, igual que aves e mamferos. Aves e Mamferos: Posen unha circulacin dobre e completa. O sangue entra carboxilada no corazn pola aurcula dereita e atravesa a vlvula tricspide para entrar no ventrculo dereito. Emerxe do corazn polas arterias pulmonares cara aos pulmns, onde se osixena e volve ao corazn polas veas pulmonares. Entra pola aurcula esquerda e atravesa a vlvula

mitral para entrar no ventrculo esquerdo. Sae do corazn cara aos tecidos corporais transportando o osxeno necesario para o funcionamento aerobo das clulas. O dixido de carbono verquido ao sangue e volve polas veas cara ao corazn, para entrar de novo, pola aurcula dereita.

Os seres humanos temos un sistema circulatorio pechado, cun corazn situado na cavidade torcica, entre os pulmns, e protexido polas costelas. Consta de das aurculas e dous ventrculos. O corazn latexa unhas 72 veces por minuto, anda que esta velocidade vara segundo a actividade que se estea a desenvolver e segundo o tipo de individuo. O ciclo cardiaco o periodo que tanscorre entre unha contraccin cardaca e a seguinte. Divdese en tres etapas: Sstole auricular Sstole ventricular Distole xeral O movemento cardaco modificado polo bulbo raqudeo en funcin das necesidades enerxticas dos tecidos A regulacin da actividade cardaca A contraccin do msculo cardiaco segue a lei do todo ou nada, polo que unha excitacin que chega valor mnimo produce unhya contraccin mxima do msculo. Esta excitacin ten lugar no chamado tecido nodal, que est formado polos seguintes elementos: O ndulo sinoauricular, situado na aurcula dereita. A sa estimulacin provoca que o corazn se contraa a 70-80 pulsacins por minuto, polo que se denomina marcador do paso O ndulo auriculoventricular, situado dereita do tabique interauricular, p do ventrculo dereito, capta a estimulacin proveniente do ndulo sinoauricular. Por si mesmo este ndulo pode facer latexar o corazn a un ritmo de 40-60 latexos por minuto O fascculo de His, formado por fibras do tecido nodal que , procedente do ndulo aurculoventricular, descenden pola parede interventricular e ramifcanse nas denominadas fibras de Purkinje polas paredes dos ventrculos, propagndolles a estes a

excitacin. O fascculo de His capaz de contraer por si s corazn a un ritmo de 15 latexos por minuto

A excrecin
No metabolismo celular frmase unha serie de substancias que deben ser expulsadas do organismo, pois algunhas delas son moi txicas, como as escouras nitroxenadas. Outras non o son, pero poden supoer un problema para o animal, dependendo o seu hbitat, como son os sales minerais para animais acuticos. Moitas escouras metablicas explsanse a travs da pel, mesmo en animais moi evolucionados. Non obstante, aparecen estruturas especializadas na filtracin do medio interno que, ademais de expulsar substancias txicas, controlan os parmetros de auga, sales minerais e nutrientes no interior do animal Productos de refugallo Productos non nitroxenados os principais son CO2, auga, sales minerais e pigmentos biliares Productos nitroxenados A expulsin de nitrxeno pede realizarse mediante distintas formas moleculares, como son o amoniaco, aurea ou o cido rico. A expulsin en forma de amonaco implica a posibilidade de capturar abundante cantidade de auga de xeito constante, posto que o amonaco debe ser expulsado inmediatamente e disolto en auga. Se isto non fose as, o animal morrera. Por iso, os animais que expulsan amonaco como produto de desfeito nitroxenado son animais que viven en auga, como os peixes osteictios. Este tipo de animais reciben o nome de amoniotlicos. As quenllas e as raias, anfibios en fase adulta, tartarugas e mamferos expulsan urea como produto nitroxenado de escoura. Estes animais reciben o nome de ureotlicos. A urea forma cando os radicais amina se unen ao carbono. Esta substancia, malia ser txica, pode ser almacenada no interior do animal sempre que estea disolta en abundante auga Animais que necesitan restrinxir a perda de auga, como insectos ou rptiles, ou que non poden acumular grandes cantidades de auga debido ao seu modo de vida, como as aves, expulsan cido rico como substancia nitroxenada de escoura. Estes animais reciben o nome de uricotlicos. Esta substancia explsase en forma slida e non produce perda de auga.

rganos excretores
Os organos excretores nos animais, en xeral, son pequenos tbulos que poden variar en nmero e que, cando se reunen en rganos compactos constituen o que se denomina ril. Os organos excretores levan a cabo tres procesos Filtracin.- Saida de lquido do medio interno a travs dunha membrana por diferencia de presin hidrosttica Reabsorcin.- Incorporacin o medio interno de aquelas sustancia tiles que foron filtradas. Este proceso se leva a cabo ben por transporte activo o por difusin simple Secrecin.- a extraccin por transporte activo levada a cabo por las clulas que tapizan o tubo excretor, de molculas do medio interno, co fin de que sexan eliminadas desde o sangue filtrado glomerular

Modelos de aparatos excretores en invertebrados Os nefridios son os rganos excretores da maior parte dos invertebrado. Distnguense dous tipos Protonefridios Son estruturas sinxelas que aparecen en acelomados ou pseudocelomados. Consiste nun tubo moi ramificado e pechado polos seus extremos e que se abre o exterior por un nefridioporo

Metanefridios Aparece en anlidos, moluscos e algns artrpodos. Son tubos enrolados, con das aberturas. Un extremo o nefrostoma, que est en contacto coa cavidade celmica e extrae desta todo tipo de substancias. No tubo do metanefridio, chamado nefroducto, prodcese a reabsorcin dos compostos tiles para o animal. As substancias txicas explsanse ao exterior a travs do nefroporo.

Tubos de Malpighi (ou Malpigio) Esta estrutura aparece en insectos. Son tbulos cun extremo pechado e outro aberto ao tramo final do intestino do animal. Capta substancias da cavidade interna e explsaas ao intestino. Nesta zona reabsrbense as substancias tiles e explsanse ao exterior as escouras nitroxenadas.

Glndulas verdes (ou antenales) Aparecen en crustceos. Atpanse situadas debaixo das antenas. Estn formadas por un saco que recolle os compostos txicos, un longo tubo que remata na vexiga, que unha zona

ensanchada onde se acumulan as substancias nitroxenadas, que se expulsan a travs de nefridioporo.

Glndulas coxais Son estruturas similares s glndulas verdes de crustceos, que aparecen en arcnidos. Atpanse ao lado das coxas, que son os primeiros artexos das patas

Modelos de aparatos excretores en vertebrados Os vertebrados posen rganos especficos para a eliminacin de substancias nitroxenadas. Os rganos encargados de levar a cabo estas funcins son os riles. Son rganos pares, formados por tbulos renais. En peixes e anfibios na fase adulta e en embrins de rptiles, aves e mamferos, o ril est constitudo por un grande nmero de tbulos que, na sa zona inicial, en contacto co sistema circulatorio, posen un tramo ensanchado denominado cpsula de Bowman. Preto desta cpsula aparece un nefrostoma atrofiado. A cpsula de Bowman absorbe o lquido que se filtra dos capilares do glomrulo.

Os anfibios, como outros animais, utilizan, ademais das sas estruturas renais, glndulas da pel para expulsar substancias txicas. En rptiles, aves e mamferos. O ril est constitudo por uns tbulos denominados nefronas. As nefronas son tubos que se dividen nas seguintes partes:

Cpsula de Bowman: unha zona inicial ensanchada, que recolle o lquido que se filtra dos capilares do glomrulo. Tbulo contorneado proximal: zona tortuosa onde se produce a reabsorcin de substancias disoltas no lquido filtrado e que son necesarias para o organismo, polo que pasan de novo ao sangue. Asa de Henle: un tramo estreito e curvado, onde se concentra o lquido que circula pola nefrona. Est rodeado de vasos sanguneos. Tbulo contorneado distal: outra zona tortuosa, onde contina a reabsorcin de substancias e aumenta a concentracin do lquido circulante. Desemboca no tbulo colector.

Formacin da urina Ten lugar nas nefronas en tres etapas: Filtracin do glmerulo o sangue e filtrado ao interior da cpsula de Bowman Reabsorcin ten lugar no tubulo renal e afinalidade deste proceso recuperar as sustancias utiles que se filtraron na cpsula de Bowman Secrecin o paso dalgunhas sustancia como ins de potasio e hidrxeno e dalguns frmacos desde o sangue o filtrado que se encontra na nefrona. Esta secrecin ten lugar principalmente no tubo distal. Como se produce o control da funcin renal A funcin renal contrlase a dous niveis: A nivel do glomrulo. O control realzao o sistema nervioso simptico e o hormonal. Ambos os dous poden producir variacins na presin sangunea glomerular, co que variara o filtrado. A nivel dos tubos colectores. O control realzao a hormona antidiurtica ou ADH, que segregado polo lbulo posterior da glndula hipfise en funcin da informacin que recibe sobre a concentracin do medio interno. Se o medio se concentra, recuprase mis auga e os ourios saen mis concentrada. Se os lquidos do medio interno estn menos concentrados, descrgase menor cantidade de hormona e os ourios saen mis diluda.

A RELACIN NOS ANIMAIS

1. A RECEPCIN DE ESTMULOS
O medio no que viven os animais est en continuo cambio. Moitos deses cambios son detectados polos animais mediante os rganos dos sentidos. Os cambios detectados que inducen a elaboracin dunha resposta denomnanse estmulos.

Para poder detectar estes estmulos, o animal dispn de sentidos que recollen informacin visual, tctil, auditiva ou qumica, e rganos efectores para realizar respostas axeitadas. Os sistemas de coordinacin integran a informacin recibida e elaboran a resposta que deben levar a cabo os rganos efectores. Estes sistemas de coordinacin son o sistema nervioso e sistema endocrinoo. 1.1. Receptores Mecanorreceptores Termorreceptores Quimiorreceptores Fotorreceptores Nociceptores 1.2. rganos sensoriais Tctiles Equilibrio. Estatocistos Auditivos. rganos de Johnston Olfativos Gustativos Visuais. Oocelos, ollos compostos (insectos)

2. SISTEMA DE COORDINACIN NERVIOSA

2.1. A transmisin do impulso nervioso A principal caracterstica que teen as neuronas a capacidade para recibir, conducir e transmitir informacin procedente dos estmulos, mediante os impulsos nerviosos. A informacin transmtese mediante cambios de polaridade nas membranas das clulas debido a presenza de neurotransmisores que altern a concentracin inica do interior celular.

Cando non existe estmulo, dise que a neurona est en repouso e a sa membrana est polarizada, xa que existe maior cantidade de cargas ou ins positivos no exterior que no exterior.

Esta diferencia de polaridade posible grazas a existencia da bomba Na/k de membrana celular que continuamente, forza a saida de tres ins sodio e deixa entrar dous ins potasio o que crea unha desigual distribucin de cargas elctricas. Os ins potasio flen libremente a travs de protena de canal, pero os ins sodiao non poden entrar na neurona porque os seus canais estn pechados na situacin de repouso. A diferenza de potencial que hai entre o exterior e o interior da membrana de arredor de 70 mV e denomnase potencial de repouso. Cando chega un estmulo a membrana se volve permeable aos ins sodio e a entrada de este sodio cambia a polaridade da membrana de maneira que , nese punto, o interior da neurona se fai positivo e o exterior negativo. A diferenza de potencial nese momento +40 e +50 mV e denomnase potencial de accin ou impulso nervioso. Neste momento dise que a membrana da neurona est despolarizada. A entrada de sodio dura pouco sa que inmediatamente comeza a sada de potasio o exterior da clula e se recupera asi o potencial de repouso e a membrana se repolarzase.

A inversin da polaridade nun punto da membrana estimula as zonas prximas, xerando nelas o mesmo fenmeno. Desta maneira, a mensaxe nerviosa desprzase ao longo do axn. A este desprazamento denomnase propagacin do impulso nervioso O impulso nervioso propgase mis rapidamente nas fibras mielnicas que nas amielnicas, o cal est relacionado coa existencia da envoltura de mielina. Nas fibras amielnicas, a propagacin do impulso continua, dicir, a onda de despolarizacin e repolarizacin prodcese en todos os puntos da fibra. Nas fibras mielnicas, debido a que a mielina acta como illante, a propagacin do impulso discontinua, dicir, a onda de despolarizacin e repolarizacin solo prodcese nos ndulos de Ranvier onde falta a mielina, que fai que a velocidade de propagacin aumente. 2.2. Sinapse As neuronas se conectan entre si mediante, sinapsis transmitindo informacin dunhas a outras. As neuronas, na maior parte dos animais, non se atopan fisicamente unidas. Existe un pequeno espazo entre elas, chamado fenda sinptica, ao que se verque o neurotransmisor dende a membrana presinptica, membrana da neurona que enva o impulso nervioso, membrana postsinptica, membrana da neurona que recibe o impulso nervioso. O neurotransmisor a molcula responsable de despolarizar a membrana da neurona que recibe o impulso nervioso, abrindo as canles para o sodio que permanecan pechados. Unha vez que a neurona emite o impulso nervioso debe volver ao inicial potencial de repouso. Para iso, a membrana repolarzase, pechndose as canles para o sodio que estaban abertos pola presenza do neurotransmisor. O neurotransmisor destrudo por accin enzimtica e o potencial de repouso alcnzase ao expulsar o sodio a bomba de Na+/K+. Tipos de sinapsis Interneurales: Neurona-neurona

Efectoras: Neurona-rgano efector

Receptoras: Neurona-receptor

3. TIPOS DE SISTEMAS NERVIOSOS

Os animais presentan distintos tipos de sistemas nerviosos. Atopamos sistemas tan sinxelos como os de Cnidarios ou tan complexos como os de vertebrados. As posibilidades radican na presenza dunha red difusa, un sistema nervioso ganglionar ventral, un sistema radial ou un sistema formado por un tubo neural dorsal. 1.1. Sistema nervioso ganglionar ventral Neste modelo o sistema nervioso localzase na zona ventral do corpo, no mesmo plano onde sita a boca. Est formado por ganglios, que son aglomeracins de neuronas, e cordns nerviosos, que estn formados polas prolongacins das neuronas. En Platelmintos observamos dous ganglios na zona anterior do corpo, que son os ganglios ceflicos. Estes continanse por cordns nerviosos, chamados conectivos, que enlazan cos demais pares de ganglios, que inervan todo o corpo ao longo de toda a zona ventral do animal. Existen cordns secundarios, chamados comisuras, que inervan a parella de ganglios de cada zona do corpo. O sistema completo d unha estrutura en forma de escaleira de ns, cos chanzos formados polas comisuras e os conectivos formando os pasamns. Os ns son os ganglios nerviosos.

En Moluscos aparece un anel periesofgico, en torno ao tubo dixestivo, con tres ganglios cerebroideos. Desta zona sae un par de cordns nerviosos que inervan o p e outro par a masa visceral. En Cefalpodos o sistema nervioso mis evolucionado e s pose dous cordns nerviosos que parten dun cerebro moi avanzado. En Anlidos existen dous ganglios cerebroideos unidos. Estes ganglios continanse por unha cadea ganglionar ventral formada por fusin dos pares de ganglios en cada metmero, polo que perde o aspecto de "escaleira de ns".

En Artrpodos o sistema nervioso aumenta a concentracin ganglionar, principalmente na zona ceflica, debido ao desenvolvemento dos rganos dos sentidos.

Aparece un cerebro formado por tres ganglios unidos, chamados Protocerebro, que inerva os ollos, Deutocerebro, que recibe a informacin das antenas e os rganos olfactivos, e Tritocerebro, que controla as pezas bucais. Despois deste terceiro ganglio contina unha cadea ganglionar ventral moi concentrada, que controla, de forma independente do cerebro, as partes do corpo. 1.2. Sistema nervioso radial Atopmolo nos Equinodermos, animais que presentan simetra radial. Teen un anel oral do que parten cinco ramas que reciben a informacin do sistema ambulacral. Un segundo anel oral, mis profundo, o que salguen outras cinco ramificacins, controla o movemento dos brazos. Por ltimo, un anel aboral, do que parten outras cinco ramificacins nerviosas, inerva a pel, entre as placas drmicas. 1.3. Sistema nervioso tubo neural dorsal O sistema nervioso dorsal en forma de tubo caracterstico de Cordado, chegando ao seu mximo desenvolvemento en Vertebrados. O sistema est formado por un tubo que se ensancha na zona anterior do animal, na cabeza, e contina ao longo da zona dorsal, as costas, do animal. A zona anterior ensanchada o encfalo e a continuacin do tubo recibe o nome

de medula espinal, sistema nervioso central. Desta estrutura central, parten os nervios, que inervan todo o corpo e que forman sistema nervioso perifrico. As capacidades que facilita un sistema nervioso tan perfecto como o que posen os vertebrados fai que sexan animais moi verstiles. Ver e mirar con precisin, olfactear e recoecer os olores, or e, mesmo, entender son tarefas que supoen a existencia previa dun sistema nervioso complexo

4. SISTEMA NERVIOSO EN VERTEBRADOS

4.1. Sistema nervioso central O sistema nervioso central est formado por o encfalo e a medula espinal O encfalo Est constitudo por tres vesculas iniciais, que son o Prosencfalo, Mesencfalo e Rombencfalo. Posteriormente, no desenvolvemento embriolgico, orixinan por subdivisin, cinco vesculas. O Prosencfalo orixina o Telencfalo e o Diencfalo. O Mesencfalo non divide. O Rombencfalo orixina o Metencfalo e o Mielencfalo.

O Telencfalo est subdividido en dous hemisferios e contn dous lbulos olfactivos, que se atopan moi desenvolvidos en peixes, pero pouco a pouco van reducindo o seu tamao en vertebrados mis evolucionados. Forma os hemisferios cerebrais. O cerebro en Mamferos alcanza o seu maior desenvolvemento. O cerebro ten a capacidade de controlar movementos, recoller informacin de sentidos, almacenar recordos e elaborar respostas complexas mesmo utilizando eses recordos para modular a resposta final.

O Diencfalo un tramo pequeno que forma parte do cerebro. Na zona superior aparece o epitlamo, que en peixes, anfibios e rptiles ten unha funcin fotorreceptora. Tamn atopa o tlamo, lugar onde se regulan estmulos sensitivos. Na zona inferior est o hipotlamo, que regula a actividade hormonal da hipfise e a temperatura do corpo. No Mesencfalo aparecen os lbulos pticos en vertebrados inferiores. En Mamferos forma os tubrculos cuadrigminos. O Metencfalo orixina o cerebelo. Este rgano controla os movementos posturales e coordina o movemento. Nesta vescula atpase en Ponte de Varolio, que unha zona de cruzamento de vas nerviosas, na que as fibras que proveen da zona dereita do corpo se dirixen zona esquerda do cerebro. O contrario acontece coas fibras que proveen do lado dereito. O Mielencfalo orixina a medula oblonga ou bulbo raqudeo. Regula, ademais, actividades das vsceras, tales como a degluticin, o ritmo cardaco ou o ritmo respiratorio.

O Encfalo est protexido por tres membranas protectoras ou mennxes que son duramter (externa e dura), aracnoide (central como unha tea de araa) e piamter (interna e fina). Entre a aracnoide e a piamter hai un liquido chamado lquido cefalorraqudeo A medula espial Medula.- Cilindro nervioso que percorre o interior da columna vertebral. Atpase protexida polas tres envolturas das meninxes. Nace do bulbo. Na medula a substancia branca externa e a gris interna, ao revs que no encfalo. A substancia gris ten forma de H ou de s de bolboreta distinguiendose: Hastas anteriores Hastas posteriores. Estas hastas estn separadas pola comisura gris no centro da cal est o conduto ependimario, que o conduto central da medula e a continuacin das cavidades enceflicas. Est cheo de lquido cefalorraquideo.

Os estmulos motores saen polas raices motoras dos nervios raqudeos que nacen nas hastas da parte ventral da medula (Hasta anterior). Os estmulos sensitivos entran polas raices sensitivas dos nervios raqudeos que van desembocar nas hastas da parte dorsal da medula (Hasta posterior). 4.2. Sistema nervioso perifrico

Se divide en somtico sensorial-motor e autonomo o vexetativo 1.3.1. SNP somtico o sensorial-motor Formado por los nervios que unen o SNC cos receptores e cos efectores, estes nervios poden ser: Espinais.- saen da mdula, son 31 pares

Craniais.- saen do encfalo, son 12 pares

Segundo o tipo de impulsos que transmitan os nervios clasifcanse en: Sensitivos. - Recollen e conducen sensacins Motores. - Transmiten respostas Mixtos. - Realizan as das funcins.

1.3.2. SNP autnomo Este sistema acta con independencia da vontade Funcin. - Rexer a actividade dos aparatos dixestivo, circulatorio, uroxenital, glndulas, sono, a fame, a sede, etc. Est composto por: . Nervios Centros nerviosos localizado no hipotlamo e medula. 1.3.2.1. Sistema simptico

A sa misin est relacionada con funcins orgnicas nas que se d gasto enerxtico. Acta durante os estados de urxencia. 1.3.2.2. Sistema parasimptico

A sa misin oposta ao anterior, relaxa o organismo e dismine o consumo de enerxa Seguro que algunha vez che sucedeu que levaches un susto forte. Notaches que no momento do susto lle suceden algunhas cousas peculiares ao teu corpo?; por exemplo, acelera o teu corazn e respiras mis prsa, a boca qudache seca etc. Todas estas cousas que che suceden dbense a que est a actuar o Sistema Simptico, que est a preparar o teu corpo por se tes que facer algo ( sar correndo!). Tras o susto, o teu corpo vaise relaxando pouco a pouco, o teu corazn vai latexando mis devagar, respiras mis tranquilamente e volves ter saliva na boca; agora o que acta o Sistema Parasimptico que, como ves, fai xusto o contrario que o Simptico.

Exemplos de accins do sistema nervioso vexetativo

4.3. Funcionamento do sistema nervioso 4.3.1. Actos voluntarios Son actos conscientes que dependen da nosa vontade. Neles interveen a medula espial e o encfalo. Prodcense cando un receptor recibe un impulso e enva a informacin s vas sensitivas, que o levan medula espial e destas ao cerebro, onde se elabora unha resposta.

Actos involuntarios ou reflexos Respostas automticas e rpidas do sistema nervioso aos cambios do medio. Son actos involuntarios que se elaboran e coordinan na medula espial, sen que sexa necesaria a intervencin do cerebro. O conxunto de elementos que interveen nun acto reflexo constiten o arco reflexo. O arco reflexo mis simple est constitudo polos seguintes elementos: Receptor: estrutura que recibe os estmulos.

Neurona sensitiva: capta a informacin e leva a mensaxe medula. Interneurona ou neurona de asociacin: capta a informacin e leva a mensaxe medula. Neuronas motoras: levan o impulso nervioso dende a medula ata o efector. Efector: rgano encargado de efectuar unha resposta.

5. A COORDINACIN HORMONAL
O segundo mecanismo de control que teen os animais o sistema endocrino. O sistema endcrino un sistema de coordinacin. Recibe sinais, procesa a informacin recibida e elabora a resposta axeitada que deben realizar os rganos receptores das hormonas. O sistema endcrino xera respostas lentas que transmite mediante substancias qumicas, chamadas, hormonas as cales circulan polo sangue e actan sobre os rganos que recoecen estas substancias. Estes rganos, denominados rganos branco, producen respostas acordes coa concentracin de hormona detectada en sangue. Tanto o sistema hormonal como o nervioso utilizan como primeiro mensaxeiro un composto qumico; no primeiro caso unha hormona e no segundo un neurotransmisor sinptico. Fronte a esta caracterstica que lles asemella presentan as seguintes diferenzas:

Actividade Velocidade de resposta Duracin de resposta Especificidade da resposta Capacidade de resposta Procesos que controla

S. nervioso

S. hormonal

Rpida

Lenta

Transitoria Moi especfica Posea

Duradeira Variable, segundo as clulas Carece (depende do sistema nervioso) Lentos e xeneralizados

Rpidos

Unha hormona unha substancia qumica que se sintetiza nunha glndula de secrecin interna e exerce algn tipo de efecto fisiolxico sobre outras clulas ata as que chega por va sangunea. Actan como mensaxeiros qumicos e s exercern a sa accin sobre aquelas clulas que posan nas sas membranas os receptores especficos. As hormonas adoitan ser segregadas por clulas agrupadas en rganos chamados glndulas. s veces son segregadas por neuronas. Neste caso, as hormonas reciben o nome de neurohormonas. 5.1. Sistema hormonal en invertebrados En invertebrados non aparecen autnticas glndulas. As hormonas son segregadas por clulas nerviosas, polo que as hormonas son neurohormonas. Este tipo de hormonas estn encargadas de regular o crecemento do animal e da sa maduracin sexual. Tamn poden controlar cambios de cor, que permiten ao animal mimetizarse co mbito.O estmulo que produce a secrecin hormonal visual. Os cambios de luz son detectados polos ollos. En Artrpodos o crecemento do animal implica que o exoesqueleto sexa cambiado por un novo, de maior tamao. A este proceso denomnaselle muda ou ecdisis. A muda controlada por mecanismos hormonais. Os crustceos posen clulas neurosecretoras nos chamados rganos X e rganos Y. A secrecin de neurohormona polo rgano X, que se atopa nos pednculos oculares, inhibe a muda. A secrecin de neurohormona polo rgano Y, que se atopa nas antenas, activa a muda. En Insectos a muda e metamorfose estn controladas pola interaccin de das hormonas: ecdisona ou hormona da muda e a hormona xuvenil. A primeira favorece as mudas e o paso forma adulta, mentres que a segunda impide as transformacins do organismo larvario a adulto antes de tempo. 5.2. Sistema hormanal en vertebrados En vertebrados. As zonas de secrecin hormonal mis importantes son: Hipotlamo, hipfisis, tiroides, paratiroides, pncreas, glndulas suprarrenais, as gnadas e a placenta. 5.2.1. 5.2.2. Regulacin da secrecin hormonal (sistema hipotlamo-hipfise) A producin de hormonas est regulada en moitos casos por un sistema de retroalimentacin ou feed-back negativo, que fai que o exceso dunha hormona vaia seguido dunha diminucin na sa producin. Pdese considerar o hipotlamo, como o centro nervioso "director" e controlador de todas as secrecins endcrinas, o hipotlamo segrega neurohormonas que son conducidos hipfise. Estas neurohormonas estimulan hipfise para a secrecin de hormonas trpicas (tireotropa, corticotropa, gonadotropa).Estas hormonas son transportadas ao sangue para estimular s glndulas correspondientes (tiroides, codia suprarrenal, e gnadas) e sern estas as que segreguen diversos tipos de hormonas, ( tiroxina, corticosteroides e hormonas sexuais, respectivamente), que ademais de actuar no corpo, retroalimentar a hipfise e o hipotlamo para inhibir a sa actividade e equilibran as secrecins respectivas destes dous rganos e da glndula destinataria.

A REPRODUCION NOS ANIMAIS

A reproducin pode definirse como a expansin da materia viva no espazo e no tempo destinada autoperpetuacin dos organismos. Os seres vivos (animais e vexetais) presentan dous tipos de reproducin: -Reproducin asexual (agmica).-Sen gametos -Reproducin sexual (gmica).-Con gametos 1. REPRODUCIN ASEXUAL -Lvase a cabo coa participacin dun s organismo aproveitando condiccions ambientais favorables -Non un proceso complexo - til en organismos ssiles ou pouco movibles -Non aumenta a variabilidade xentica xa que os novos seres son iguais xenotipicamente que o seu nico proxenitor -Este tipo de reproduccin dificulta la adaptacin e a evolucin das especies A modalidades bsicas da reproducin asexual son:

-Biparticin -Poliembrionia.- O embrin nas primeiras fases do desenrolo fragmentase en varias partes, cada
unha das cales orixina un novo ser

-Fragmentacin -Xemacin
2. REPRODUCIN SEXUAL Consiste na unin de dous gametos que se forman nos chamados rganos sexuais. Na maioria dos seres vivos os gamentos orixnanse en individuos diferentes o cl caractriza o seu sexo e asi denominamos sexo masculino ou macho( ) aos individuos que producen o gameto masculino e sexo feminino ou femias ( ) aos individuos que producen o gameto feminino. Cando os sexos estn separados dise que os seres son unisexuais ou dioicos.Pero se un nico individuo pose os dous sexos decir,elabora vez gametos masculinos e femininos entn dise que hermafrodita ou monoico. A unisexualidade en moitos casos determina dimorfismo sexual, osea diferente aspecto nos seres dun e outro sexo.(home-muller,galo-galia).

As formas fundamentais de reproducin sexual nos animais son: a anfigonia, a

partenoxnese, metaxnese e a clonacin

2.1. Partenoxnese unha forma de reproducin sexual na que un vulo desenvolve un individuo sen necesidade de ser fecundado. Os vulos que teen este comportamento denomnanse ovos partenoxenticos. Este proceso dse con frecuencia en insectos e crustceos. Pdese provocar experimentalmente (Partenoxnese experimental) actuando sobre os vulos de certos animais factores fsico-qumicos. 2.2. Anfigonia Reproducin sexual na que interveen individuos de dous sexos, cada un dos cales forma gametos propios. o caso xeral dos animais superiores. 2.3. Metaxnese un tipo de reproduccin alternante (asexual+ sexual) 2.4. Clonacin Proceso de reproduccin inducido artificialmente. xito moi baixo. A principal aplicacin e para obter clulas nai embrionarios A clonacin un proceso de formacin de organismos idnticos a partir de un solo proxenitor mediante das tcnicas Divisin de embrins Transferencia de ncleos Clonacin teraputica.- Dos embrins en estado de blastocisto se obten clulas nai pluripotentes, estos son cultivadas en medios especiais e programados para producir lneas celulares capaces de desenvolver distintos tipos de clulas o tecidos

TCNICAS DE CLONACIN

Diferenzas entre reproduccin asexual e sexual

3. APARELLOS REPRODUCTORES 3.1. Aparello reproductor masculino Testculos. -Constitudos por tbulos seminferos onde se forman os espermatozoides Epididimo. -Tbulo retorcido onde maduran e se almacenan os espermatozoides Conduto deferente. -Comunica o epiddimo coa uretra (conduto exagulador) Pene. -rgano copulador rganos secretores. -Fabrican os espermatozoides-Vesculas seminais-Glndulas de Cowper-

Prstata 3.2. Aparello reproductor feminino tero. - Lugar onde se desenvolve a xestacin

Vaxina. - Lugar onde se depositan os espermatozoides Ovarios. -Cos folculos onde se formar o vulo Xenitais externos(vulva) -Labios maiores e menores -Cltoris

-Glndulas de Bartolino. -Segrega un lquido que humedece a vaxina

3.3. Gametoxnese o conxunto de procesos que conducen formacin dos gametos. Distnguensen das modalidades de gametoxnese 3.3.1. Espermatoxnese a formacin do gameto masculino e lvase a cabo nos testculos dentro dos tubo seminiferos Espermatogonias(sitas nas paredes dos tubos seminiferos)

Crecemento e mitose

Espermatocitos de primeira orde (n)

Mitose reduccional

2 Espermatocitos de segundo orde (n)

2 Mitose

4 Espermtidas

Formacin dun flaxelo Eliminacin de citoplasma e reorganizacin de orgnulos

Cambios estruturais

Formacin da acrosoma Disposicin en espiral das mitocondrias

4 Espermatozoides

Nos tubos seminiferos estn as clulas de Sertoli que cumpren as seguintes funcins: manter a rixidez do tubo, coordinar a espermatoxnese, facilitar a liberacin dos espermatozoides Unha vez formados os espermatozoides van ao epiddimo onde se almacenan

Morfoloxa do espermatozoide A morfoloxa tpica dun espermatozoide :

Cabeza formada polo ncleo e unha prominencia chamada acrosoma que contn encimas que axudan a penetrar as membranas do vulo

O colo, estreitamento que segue a continuacin da cabeza O segmento intermedio percorrido en toda a sa lonxitude por un filamento axial que continua na cola. Helicoidalmente arredor deste filamento atpanse numerosas mitocondrias que proporcionan enerxa A cola ou flaxelo, formada polo filamento axial unha pequena porcin de citoplasma que remata antes de chegar ao final.

3.3.2. Ovoxnese E a formacin do gameto feminino, proceso que se leva a cabo no interior do ovario nos folculos ovricos Ovogonias (clulas xerminais sitas nos ovarios)

Crecemento e varias mitoses

Oocitos de primeira orde

1 mitose reduccional

Oocito de 2 orde + Primer corpusculo polar

2 mitose

Ovulo +2 corpsculo polar

Na ovoxnese de cada oocito de primeira orde so obtense un vulo.

Morfoloxia do ovulo

A morfoloxa tpica do vulo :

Membranas Membrana plasmtica (rodea o citoplasma) Capa pelcida ( capa protectora) Coroa radiada( conxunto de clulas foliculares acompaantes) Citoplasma Deuteroplasma (conten vitelo)

Plasma activo ( sin vitelo atopase o redor do ncleo) Ncleo co nucleolo (mancha xerminativa)

O vitelo unha sustancia de reserva que est contida no citoplasma dos vulos, formada principalmente por protenas e lpidos. O futuro embrin extrae dela a enerxa e as molculas necesarias para fabricar as sas estructuras 4. A FECUNDACIN a unin do gameto masculino e o feminino para orixinar o ovo fecundado o cigoto. Existen dous tipos de fecundacin: 1. Fecundacin externa, que adoita ter lugar no medio no que habitan os organismos, producndose a liberacin simultnea ou moi prxima dos gametos. Presntana organismos acuticos e algns terrestres, como insectos e anfibios. 2. Fecundacin interna, ten lugar no interior das vas xenitais das femias. Os machos depositan os espermatozoides, ben poendo en contacto as cloacas ou por medio dun pene. Este tipo de fecundacin caracterstica de animais terrestres, como os rptiles, as aves e os mamferos, e tamn se d nalgns peixes. As principais vantaxes da fecundacin interna son: 1. Que se pode producir no medio terrestre sen que tea que existir un medio lquido externo, xa que as vas xenitais da femia proporcionan o devandito medio. 2. Que o encontro entre os gametos mis seguro. Aditanse producir menos vulos que na fecundacin externa, e non obstante as posibilidades de que sobrevivan son maiores. 4.1. Mecanismo da fecundacin No momento da cpula os espermatozoides xunto con plasma seminal son depositados na vaxina ou no tero das femias Na especie humana os espermatozoides depositados na vaxina se atopan cunha mucosidade cida que provoca o ascenso dos espermatozoides hacia o tero Este medio cido est controlado por os estrxenos e cumple varias funcins: facilitar o paso dos espermatozoides, eliminar espermatozoides anmalos o inmviles, eliminar o lquido seminal, lavar os espermatozoides, etc. Os espermatozoides que logran penetrar no tero ascende polas trompas de Falopio e si se atopan cun vulo se producir a fecundacin No momento que os permatozoides se ponen en contacto con vulo as cubertas que protexen ao ovocito poden ser atravesadas por varios espermatozoides, pero solo un deles chega a fusionar a sa membrana plasmtica coa do ovocito. Esta funsin desencadea unha reaccin cortical onde os grnulos vitelinos verquen o seu contido zona pelcida e modifican os receptores especficos formndose a membrana de fecundacin que impide a penetracin do resto dos espermatozoide Unicamente penetra a cabeza e o colo do espermatozoide, mentres que a peza intermedia e o flaxelo quedan fra e dexeneran.

Unha vez que o contido do espermatozoide pasou o interior do vulo e se formou a membrana de fecundacin, o nucleo espermtico (ponucleo masculino) dirxese cara ao ncleo do vulo (pronucleo feminino) e ten lugar a cariogamia, e aparece o ovo ou cigoto que comenza a preparar a sa primeira divisin mittica: A membrana nuclear disgregase Os cromosomas se fan visibles Os cromosomas homlogos de cada par dispnse no ecuador do fuso acromtico e d comenzo a primeira divisin celular do futuro embrin A fecundacin un proceso controlado xa que o vulo solo pode ser fecundado por un espermatozoide da mesma especie e non polo doutra especie xa que na zoa pelcida ten uns receptores especficos dunhas protenas presentas na membrana da cabez dos espermatozoides. Estas molculas se asustan especficamente, por iso os receptores dos vulos solo identifican as protenas dos espermatozoides da sa especie e rexeitan os das demais Excepcins: cabalo e asno das hbridos estriles Egua e burro Cabalo e burra Destes cruzamentos nacen machos (masculinos) ou mulas (femininos) 4.2. Caractersticas e tipos de cigotos que aparecen nos animais Oligolecito. Presentan pouco vitelo e chase distribudo uniformemente. Presntano os animais o embrin dos cales non obtn os nutrientes do vitelo, senn do corpo da nai (mamferos) ou do medio exterior. Exemplos: equinodermos e Amphioxus. Heterolecitos. Vitelo mis abundante e desigualmente distribudo, de maneira que se acumula mis no polo vexetativo que no polo animal. Exemplos: anlidos, moluscos e anfibios. Telolecitos. O vitelo moi abundante, ocupa case todo o cigoto, o citoplasma queda reducido a un pequeno casquete que se sita no polo animal. Exemplos: peixes, rptiles e aves.

 Centrolecitos. Teen forma mis ou menos ovalada e o vitelo sitase no centro,

mentres que o citoplasma se sita na capa superficial. O ncleo sitase no centro do vitelo. Exemplo: insectos.

5. O DESENVOLVEMENTO EMBRIONARIO O desenvolvemento embrionario o conxunto de divisins e cambios que acontecen no cigoto despois da fecundacin ata que o embrin queda totalmente formado. Nos animais que teen desenvolvemento directo, o ovo orixina directamente un individuo que ten a mesma constitucin que o individuo adulto. Este tipo de desenvolvemento posible grazas grande cantidade de alimento que almacena o ovo (rptiles e aves) ou relacin alimenticia que establece o embrin co corpo da nai (mamferos). Nos animais que teen desenvolvemento indirecto, debido a que o ovo ten poucas reservas nutritivas, d lugar a unha pequena larva que busca o seu propio alimento. As etapas nas que transcorre o devandito proceso son: segmentacin, morfoxnese, diferenciacin e crecemento. 5.1. Segmentacin o proceso no que o cigoto comenza a dividirse por mitose orixinndose novas clulas chamadas blastmeros que constituirn a mrula. Nesta mrula as clulas emigran as zonas perifricas e se forma a blstula que presenta unha cavidade central chamada blastocele que est chea de lquido. Coa formacin da blstula termina o proceso da

segmentacin. Este proceso depende da cantidade e localizacin do vitelo distinguindose os seguintes tipos de segmentacin: Holoblstica ou total. - Cando a segmentacin afecta a todo o ovo o Igual. - cando os blastmeros resultantes son todos de igual tamao, as acontece nos ovos oligolecticos. A blstula denomnase holoblstula o Desigual. - Como acontece nos ovos heterolecitos. A irregular distribucin do vitelo fai que as divisins no polo vexetativo sexan mis lentas e isto d lugar a blastmeros de diferente tamao. A blstula denomnase celoblstula Meroblstica ou parcial. - Cando a segmentacin afecta solo a unha parte do ovo. o Discoidal- No caso dos ovos telolecitos extremos. A segmentacin afecta tan s ao disco do ovo onde se atopa o polo animal. A blstula as formada denomnase discoblstula o Superficial. - No caso dos ovos centrolecitos, o ncleo divdese repetidamente sen que tea lugar a divisin do citoplasma. Posteriormente os ncleos fillos emigran periferia, onde arredor de cada un deles se forman surcos de

divisin que non penetran no material vitelino. A blstula resultante denomnase periblstula. 5.2. Morfoxnese (Gastrulacin) A gastrulacin o paso de blstula a gstrula, que a estructura que xa presenta dous o tres tipos de clulas embrionarias diferentes. Nunha zona determinada da blstula se produce unha invaxinacin e se forma un orificio chamado blastoporo, o blascocele vai disminuindo de volumen ata que as clulas invaxinadas contactan coa parede interna da blstula aparecendo ulna nova cavidade chamada arquentern.

A capa externa se denomina ectodermo e a interna endodermo que son as das primeiras follas embrionarias o blastodrmicas. En este estadio se deten o desenvolvemento embrionario nos celentereos e porferos polo que reciben o nombe de animais diblsticos No resto dos animais se forma una terceira capa celular chamada mesodermo e no seu seo brese unha cavidade chamada celoma ou cavidade xeral do corpo que queda chea de lquido e recuberta por epitelio No celoma situaranse a mayora dos rganos do animal adulto, ou ben unicamente algns moi concretos, coma os rganos excretores ou as xenitais Os animais que teen celoma reciben o nombe de celomados. Os animais triblsticos, como platelmintos e os nemertinos, non se forma o celoma e debido a iso, estes animais denomnanse acelomados Existen un tercer grupo de animais pseudocelomados cunha cavidade corporal similar ao celoma en canto a funcin, pero moi diferente embriolxicamente xa que non de orixe mesodrmica

A presenza do mesodermo determina a aparicin de rganos especficos especializados e o inicio dunha progresiva cefalizacin. O mesodermo podese formar por enterocelia ou por esquizocelia Enteroceleia. O mesodermo frmase a partir de das invaxinacin da rexin dorsal do endodermo. Este proceso dse en equinadermos e cordados Esquizocelia. O mesodermo frmase a partir dalgunhas clulas do endodermo que migran cara blastocele, onde dan lugar a dous cordns mesodrmicos situados a mbolos lados do arquentern. No interior destes dous cordns frmanse as cavidades celmicas. Posteriormente, os cordns sofren segmentacin transversal formndose as os sacos celmicos. Este tipo de formacin del mesodermo dse en anlidos e artrpodos

5.3. Diferenciacin (Organoxnese) A partir de diferentes grupos de clulas das distintas follas embrionarias frmanse os esbozos primarios dos rganos, e despois, os rganos definitivos. No ser humano a organoxnese segue o seguinte proceso. A partir do ectodermo frmase Epiderme Epitelios de revestimento de venta, boca e ano Glndulas sebceas e sudorparas Estruturas de orixe epidrmica: uas, pelos, plumas, etc. Sistema nervioso e elementos sensoriais de ollos, nariz e oidos

A partir do endoderma frmase Epitelio de revestimento do tubo dixestivo, vas respiratorias e pulmns Glndulas do fgado e pncreas Glndulas tiroides, paratiroide e timo Vexiga urinaria e revestimento epitelial da uretra

A partir do mesoderma frmase Tecido conxuntivo Epitelios de revestimento das cavidades celmicas Derme Mesenterios Tecido sanguneo, corazn e sistema vascular Sistema esqueltico e muscular Aparato reproductor e excretor

5.4. Anexos embrionarios

5.5. Crecemento Cando todos os sistemas do ser vivo xa estn formado comenza a fase de crecemento. Nela o organismo aumenta o seu tamao. Despois do nacemento o novo ser continua o seu desenvolvemento alcanza o estado adulto e, se sobrevive, avellenta e morre. 6. MODALIDADES DE REPRODUCCIN Tendo presente o lugar onde se da o desenvolvemento embrionario os animais poden dividirse en tres clases Ovparos: As femias depositan os ovos fora do seu corpo para que se desenvolvan. A fecundacin pode darse tanto dentro como fora do organismo materno. E propia de moitos invertebrados e vertebrados. Ovovivparos: As femias reteen os ss ovos dentro do corpo, no oviducto se leva a cabo o desenvolvemento embrionario. O embrin obten a s alimento do vitelo. Son ovovivparos os peixes, lagartos e serpes. Vivparos: Asfemias reteen os ovos no interior do seu corpo. O embrios obten o alimento da nai. Son vivparos os mamferos 7. AS TCNICAS DE REPRODUCIN ASISTIDA Inseminacin artificial A inseminacin artificial consiste en introducir nas vas xenitais da muller, de forma artificial, certa cantidade de esperma. Para aumentar a eficacia do mtodo, a muller sometida previamente a unha fase de estimulacin hormonal, co fin de favorecer a ovulacin

 Fecundacin in vitro unha tcnica de reproducin asistida que consiste na extraccin dos vulos da muller por puncin a travs da vaxina e a sa fecundacin cos espermatozoides do varn no laboratorio. Os embrins depostanse, pasados uns das, no tero materno mediante transferencia intrauterina.

8. MTODOS ANTICONCEPTIVOS Os mtodos de barreira. Os mtodos de barreira impiden que o esperma penetre na vaxina. Entre eles cabe destacar os preservativos, masculino e feminino, e o diafragma. Preservativo masculino ou condn. doado de usar e protexe de modo efectivo contra a maiora das enfermidades de transmisin sexual (ETS). A sa eficacia dun 80 a un 90%. Preservativo feminino. similar ao anterior en canto a eficacia e tamn protexe contra as ETS, pero necestase unha aprendizaxe para o seu correcto uso. Diafragma. un disco cncavo de goma, cun anel flexible, que se coloca no fondo da vaxina e acta como barreira para os espermatozoides. A sa eficacia dun 60 a un 80% se se utiliza sen espermicida.

 Os mtodos anticonceptivos cirrxicos. Os mtodos son a ligaduras de trompas nas mulleres e a vasectoma en homes. A ligadura de trompas. Consiste en cortar ou estrangular as trompas de Falopio, o que impide a liberacin de vulos dende o ovario ao tero. A sa eficacia do 100%. A vasectoma. Consiste en cortar e selar os vasos deferentes, o que impide a sada dos espermatozoides dende os testculos. A sa eficacia do 100%.