DECLARACIN DA FILOSOFA ESPAOLA

Madrid, 5 de maio de 2012 A Conferencia de Decanos das Facultades de Filosofa de Espaa, o Instituto de Filosofa do CCHS-CSIC e diversas asociacins filosficas espaolas que representan unha grande parte do profesorado das universidades e centros de ensino secundario, vimos de celebrar durante os das 4 e 5 de maio de 2012, na Facultade de Filosofa da Universidade Complutense de Madrid, unhas xornadas de debate sobre A situacin da filosofa no sistema educativo espaol. Como conclusins destas xornadas, adoptamos os seguintes acordos: 1. Consideramos que unha sociedade democrtica debe contar, entre outros requisitos imprescindbeis, cun sistema pblico de educacin que cubra todas as etapas formativas (infantil, primaria, secundaria e universitaria), que proporcione unha formacin de calidade e que sexa accesbel a todas as persoas sen discriminacin algunha por razn de sexo, nacionalidade, clase social, etc. Estimamos que unha sociedade democrtica debe contar tamn cun sistema pblico de investigacin integrado polas universidades e os centros de investigacin especializados, dotado de recursos suficientes en todos os mbitos cientficos, tecnolxicos e humansticos, e baseado no mrito, a creatividade e a responsabilidade social dos investigadores. goberno central e os autonmicos nos tres ltimos anos, e que s en 2012 superan o 20% en educacin e o 25% en investigacin. Ademais, rexeitamos o RD 14/2012, de 20 de abril (BOE de 21 de abril), de medidas urxentes de racionalizacin do gasto pblico no mbito educativo, porque un ataque frontal contra un dos peares fundamentais do noso Estado de benestar: o sistema pblico espaol de educacin e investigacin. 4. Mis concretamente, todos estes cortes econmicos e mudanzas lexislativas estn pondo en perigo a calidade e mesmo a continuidade da docencia e a investigacin en Filosofa. Por iso, vmonos obrigados a lembrar s administracins pblicas que os estudos de Filosofa son un dos eixos fundamentais da tradicin cultural de Occidente, e que hoxe en da as sociedades democrticas mis avanzadas soen reservar un lugar especfico a estes estudos nos seus diferentes niveis educativos: institutos, universidades e centros de investigacin. europea estendeuse por todo o mundo e encetou un dilogo cada vez mis fecundo con outras tradicins filosficas e culturais. Deste modo, a Filosofa chegou a converterse nun patrimonio vivo de toda a humanidade, a travs do cal poden comunicarse todos os pobos da Terra. Proba diso que a Organizacin das Nacins Unidas para a Educacin, a Ciencia e a Cultura (UNESCO) recoece Filosofa un papel fundamental na formacin cvica e cultural dos cidadns de todo o mundo. Por iso, en 1995 fixo pblica a Declaracin de Pars en favor da Filosofa e editou o informe Filosofa e democracia no mundo, en 2005 estableceu o Da Mundial da Filosofa (que se celebra o terceiro xoves do mes de novembro), e en 2007 editou o informe A Filosofa, unha escola de liberdade. 6. A Filosofa unha escola de liberdade porque educa os nenos e os rapaces no exercicio autnomo e rigoroso do pensamento, ensnaos a reflexionar sobre o mundo e sobre si mesmos cunha mirada crtica, e capactaos para dialogaren racionalmente cos seus semellantes, recoeceren a pluralidade dos diferentes puntos de vista e buscaren o entendemento mutuo nos diversos campos da experiencia humana, conforme a criterios comns como os de verdade, xustiza, beleza, etc. Por iso, perante os conflitos e incertezas dunha sociedade cada vez mis complexa e globalizada, os estudos de Filosofa son un instrumento fundamental para a comprensin do mundo e a comunicacin racional entre todos os seres humanos. A Filosofa pode practicarse en diferentes lugares e por diferentes medios: a docencia, a investigacin, o asesoramento tico, a mediacin social, a xestin cultural, a creacin artstica e

2.

3. Por todo iso, rexeitamos rotundamente os drsticos cortes orzamentarios que veen aplicando o

5. A Filosofa unha parte consubstancial da civilizacin europea. Aln diso, a tradicin filosfica

7.

literaria, etc. No entanto, e en consonancia coas recomendacins da UNESCO, consideramos que os estudos de Filosofa deben ter un lugar especfico no sistema pblico de educacin e investigacin, porque s dese modo se garante a sa transmisin xeracional e a sa renovacin permanente, e porque toda persoa ten dereito Filosofa, dicir, dereito a recibir unha formacin especializada que lle permita acceder ao patrimonio do pensamento filosfico e adquirir os coecementos necesarios para o exercicio da profesin filosfica. 8. A comunidade filosfica espaola est experimentando unha mudanza de ciclo histrico. Desde os anos da transicin democrtica, iniciouse unha poca de crecente expansin, modernizacin e diversificacin dos estudos de Filosofa en todos os niveis educativos. Esa poca estivo protagonizada por unha brillante xeracin de profesores, investigadores e escritores que situaron a filosofa espaola en p de igualdade coas filosofas doutros pases do mundo. Esta internacionalizacin da filosofa espaola un importante contributo ao patrimonio comn da lingua espaola como vehculo privilexiado para situar a nosa cultura no lugar que lle corresponde nun mundo cada vez mis globalizado. Engdese a iso o meritorio traballo realizado nas outras linguas oficiais do noso pas. Porn, a xeracin que fixo a transicin filosfica xa se xubilou, e o relevo xeracional dos que temos proseguido proseguido o seu labor est a verse afectado por procesos moito diversos, que poen comunidade filosfica espaola novos desafos e tamn algunhas dificultades: as sucesivas reformas lexislativas, o chamado proceso de Boloa, o novo papel das axencias de avaliacin na carreira docente e investigadora, os drsticos cortes orzamentarios en educacin, universidades e investigacin, e, por ltimo, a ameaza de reducin de centros, titulacins e materias de Filosofa. Nesta mudanza de ciclo histrico, os asistentes s xornadas de Madrid decidimos unir as nosas forzas, at agora moito dispersas, e pr en marcha un proceso de vertebracin da comunidade filosfica espaola. A partir de agora, constitumonos como Rede Espaola de Filosofa (Red Espaola de Filosofia, REF), para facilitar a cooperacin entre todas as persoas e organizacins relacionadas coa profesin filosfica, e para defender esta profesin perante as administracins pblicas e perante a cidadana espaola. A REF contar cun Consello de Coordinacin no que tern representacin a Conferencia de Decanos de Filosofa, o Instituto de Filosofa do CCHS-CSIC e as asociacins filosficas do profesorado universitario e de ensino secundario. Os primeiros pasos encomendados a este Consello de Coordinacin son os seguintes: a) Creacin dunha Web que sirva de medio de comunicacin interna, arquivo documental e difusin pblica das actividades da REF. b) Constitucin de tres comisins de traballo, representativas do profesorado universitario e non universitario, que elaborarn propostas concretas en tres campos diferentes: A) o currculum das materias filosficas do ensino secundario; B) a renovacin dos estudos de Grao, Mster e Doutoramento, que ter de inclur unha maior atencin didctica especfica da Filosofa; e C) o perfeccionamento dos procedementos e criterios de valoracin aplicados polas diferentes axencias de avaliacin estatais e autonmicas. Estas propostas sern debatidas e consensuadas no seo da REF, para a sa posterior presentacin e negociacin co Ministerio de Educacin, as comunidades autnomas e as axencias avaliadoras. c) Preparacin dun Congreso de Filosofa de mbito estatal, aberto aos profesores e investigadores de todas as reas filosficas e de todos os niveis educativos, e aberto tamn aos profesionais da filosofa que desempean o seu labor fra das institucins acadmicas. d) Apoio difusin de dous importantes informes editados pola UNESCO: Filosofa e democracia no mundo (1995), y A Filosofa, unha escuela de liberdade (2007). O traballo da edicin espaola destes dous informes ser coordinado pola SEPFI. 10. Esperamos que a posta en marcha da Rede Espaola de Filosofa permita crear un espazo de comunicacin entre todos cantos amamos e practicamos a Filosofa neste pas. Invitamos a todas as persoas e organizacins espaolas relacionadas coa profesin filosfica, para que participen nas actividades da REF. E, por ltimo, comprometmonos a establecer vnculos de colaboracin con outras redes filosficas nacionais e internacionais.

9.

Entidades asinantes desta Declaracin Conferencia de Decanos de las Facultades de Filosofa de Espaa Instituto de Filosofa del CSIC (IFS, CCHS-CSIC) Asociacin Andaluza de Filosofa (AAFi) Asociacin de Estudiantes de Filosofa de la Regin de Murcia (ASEFI) Asociacin Espaola de tica y Filosofa Poltica (AEEFP) Asociacin de Filosofa Bajo Palabra (AFBP) Asociacin de Filosofa Prctica de Catalua (afpc) Asociacin de Hispanismo Filosfico (AHF) Asociacin Profesional de Filosofa (APF) Red Ibrica de Estudios Fichteanos (RIEF) Sociedad Acadmica de Filosofa (SAF) Sociedad Espaola de Estudios sobre Friedrich Nietzsche (SEDEN) Sociedad Espaola de Fenomenologa (SEFE) Sociedad Espaola de Filosofa Analtica (SEFA) Sociedad Espaola Leibniz para Estudios del Barroco y la Ilustracin (SeL) Sociedad Espaola de Profesores de Filosofa (SEPFI) Sociedad de Filosofa de la Provincia de Alicante (SFPA) Sociedad de Filosofa de la Regin de Murcia (SFRM) Sociedad Hispnica de Antropologa Filosfica (SHAF) Sociedad de Lgica, Metodologa y Filosofa de la Ciencia (SLMFC) As organizacins relacionadas coa profesin filosfica que desexen subscribir esta Declaracin e vincularse Rede Espaola de Filosofa (REF), poden facelo enviando unha mensaxe cos seus datos de contacto a:: conferdecafilo@gmail.com

Traducin ao galego de Lus G. Soto.