Está en la página 1de 4

MUSEO ARQUEOLXICO PROVINCIAL DE OURENSE

PEZA DO MES
abril 2012

escaparate coas imaxes de san xoaqun e santa ana

escaparate coas imaxes de san xoaqun e santa ana


Os escaparates, definidos polo Diccionario de Autoridades de 1732 como Alhaja hecha manera de alhacna almario, con sus puertas y andenes dentro, para guardas buxerias, barros finos y otras cosas delicadas, de que usan mucho las mujeres en sus salas de estrado para guardar sus dixes, eran mobles de luxo en forma de armario de pouco fondo, cerrado fronte por unha ou varias portas vidradas. A sa alma ou armazn estaba realizada con madeiras lixeiras, case sempre conferas s que se chapeaba con outras de importacin como pao santo, bano ou caoba que se enriquecan con aplicacins de materiais exticos como carei, cunchas, ou marfil para formar magnficas composicins. O bronce dourado utilizbase para as guarnicins das bocachaves, bisagras e remates. Co mesmo primor e esmero estaba traballado o interior. Os fondos adoitaban cubrirse con veludo, damasco, finos traballos de taracea e marquetera ou con delicadas pinturas semellando un pano de fondo, que harmonizaban coa imaxe ou coa peza a expor. Eran en fin, verdadeiros obxectos de desexo, mobles exclusivos, mostras de ostentacin e poder, pezas indispensables na decoracin das casas da nobreza espaolas do sculo XVII, e as o reflicte a condesa DAulnoy en 1679 cando no seu novelesco viaxe a Espaa describe con verdadeira admiracin e deleite os que ve na sala-estrado do pazo da duquesa de Terranova ...O que mis me gusta sobre todo son os escaparates,

armarios cerrados por un cristal grande, que garda canto se poida supor de raro e exquisito.... Pezas semellantes aparecen citadas por primeira vez na documentacin do ltimo cuarto do sculo XVI e nos inventarios do Sculo de Ouro pervivindo ata ben entrado o sculo XVIII. O seu uso foi decaendo ata ser recuperados polo historicismo da segunda metade do sculo XIX, podendo ser identificados coas actuais vitrinas, voz con que dende finais do sculo XIX comezaron a denominarse. Moble tipicamente espaol, tamn se utilizaron de forma habitual tanto en Npoles como en hispanoamrica, onde se coecen tamn co nome de nichos, para conter obxectos de luxo e imaxes de devocin realizadas nos mis diversos materiais (cera, chumbo, prata ou madeira), especialmente Belns, figuras do Neno Xess, Dolorosas ou escenas intimistas e tenras da vida de Mara destinadas a unha devocin privada dentro do mbito das clausuras femininas ou en oratorios domsticos. precisamente dun mbito privado de onde procede este escaparate, que ingresou por compra nos ano noventa formando un conxunto con das tallas de San Xoaqun e Santa Ana e unha cmoda con traballos de marquetera, cunha curiosa escena de gaiteiros. O noso escaparate un moble en forma de templete ou capela con tres lados acristalados; a sa caixa, traballada en madeira de pieiro vernizada, asntase sobre uns ps de volutas cun pequeno motivo acorazonado. Cbrese cunha pequena cpula chapeada con finas follas de madeira cos cantos cortados a bisel e dispostos ao bis, formando unha espiga. Est rematada cunha especie de

brazo esquerdo seprase e elvase para soster un bastn que hoxe non conserva. Pola contra a composicin de Santa Ana repousada, serea, o movemento a penas se insina. O manto recllese no brazo formando un gran pregue que caen verticais polas costas evocando a maneira de facer dos imaxineiros andaluces. O vivo colorido do manto contrasta co delicado estampado de granadas e talos do velo curto coa que vai toucada. O seu rostro, cousa inslita, mis que ancin maduro, de faccins clsicas e delicadas dirixe a sa mirada cara baixo, concentrada. San Xoaqun, que vai toucado cun turbante a turca eleva os ollos nun xesto implorante, alleo a sa muller. Ambas tallas destacan pola calidade e colorido da sa policroma e estufado dos mantos e tnicas; a dela en verde, smbolo de esperanza, e laranxa; a del, azul e vermella, ambas rematadas con fimbras ou orlas douradas punzonadas formando un debuxo xeomtrico. Unha antiga tradicin , que arranca do sculo II, atribe os nomes de Xoaqun e Ana aos pais da Virxe Mara. O culto a Santa Ana mis antigo na igrexa oriental, onde se remonta ao sculo VI, pasando igrexa latina redor do sculo X. O culto a San Xoaqun mis recente. Todo o que se coece deles, mesmo os seus nomes, procede da literatura apcrifa: o Evanxeo da Natividade de Mara, o Evanxeo apcrifo de Mateo e o Protoevangelium de Santiago. O mis antigo destes remntase arredor do 150 d.C. No Oriente o Protoevangelium gozaba de grande autoridade, algunhas porcins da sa historia lanse nas festas da Virxe Mara. No Occidente, non obstante, foi rexeitado polos Pais da Igrexa. No sculo XIII, partes do Protoevangelium foi incorporado por Jacobus della Vorgine na sa Lenda Dourada difundindo o seu culto sendo defendido mis tarde polo abade e humanista alemn Trithemius. A sa autenticidade foi cuestionada na revisin doutrinal de Trento e diferentes expertos declararon a falta de historicidade desta lenda; por un lado os nomes de Ana e Xoaqun non designan personaxes reais senn que, como xa fixo notar Le Nain Tillemont no sculo XVII, son denominacins simblicas e a sa historia, os vellos esposos que tras longos anos de esterilidade son pais pola graza divina, presenta claras similitudes con outras anteriores contidas no Antigo Testamento. Con todo, a forza da tradicin e o unnime consentimento da igrexa manter as sas representacins. Durante toda a Idade Media sern moi abundantes as de Santa Ana Triple como s ou trono de Xess, iconografa que se manter durante parte do sculo XVI, desaparecendo paulatinamente polas directrices doutrinais de Trento. O seu culto rexurdir con forza no sculo XVIII. Abundan as figuras exentas de San Xoaqun e Santa Ana acompaando Virxe Nena ou eles ss, flanqueando temas marianos. Coa creacin das Academias, nun afn educador promovranse as imaxes de Santa Ana ensinando a ler a Virxe nun intento se santificar o ensino e impulsar a transmisin cultural dentro das familias.

florn con follas de acanto e adornos de grandes tornapuntas, que serven para cubrir as xuntas. Tanto a fronte coma os lados rematan en arco formados por unha madeira cintrada. As superficies acristaladas enmrcanse de maneira simtrica cun motivo decorativo de pequenas flores, talos, roleos e tornapuntas realizados cunha pastillaxe en xeso dourado auga seguindo os gustos decorativos dos mobles de finais do sculo XVIII. No interior, a traseira est pintada, con dubidoso gusto, imitando un brocado de seda de cor rosa espolinada con grandes rosas en cor azul e talos verdes que nada ten ver, o noso parecer, coa calidade e policroma das imaxes de San Xoaqun e Santa Ana que contn, feito que, como xa vimos, os ebanistas case sempre coidaban con esmero. precisamente esta falta de coidado nas policromas, xunto dificultade para a contemplacin ntida das imaxes o que nos leva a pensar que o moble estaba destinado para expor unha soa talla. Deste xeito a imaxe podera estar centrada, actuando a decoracin da porta como un marco perfecto. Por circunstancias que descoecemos, o expositor acabou sendo utilizado para preservar as imaxes de San Xoaqun e Santa Ana ao tempo que se colocaba unha cartela na que o cardeal Quevedo e Quintana conceda corenta das de indulxencias a quen rezase un Noso Pai, unha Ave Mara ou unha Salve no ano 1777, xusto un ano despois de ser nomeado bispo de Ourense. Cidade que lle deu sona e situou na historia, a pesar de todas as sas contradiccins, nos convulsos anos do reinado de Carlos IV e da Guerra da Independencia. Pensamos, sen embargo, que as tallas de San Xoaqun e Santa Ana puideron ser realizadas, reinterpretando modelos anteriores, unhas dcadas antes de ser expostas no escaparate. Dende o punto de vista da sa composicin forma un conxunto asimtrico. A de San Xoaqun aberta, o seu brazo e con el o corpo xiran, nun movemento en torsin para recoller o manto, que forma un pregado amplo e profundo orixinando e transmitindo dinamismo. O

MUSEO DE OURENSE
O edificio histrico que a sede do Museo est pechado ao pblico por obras de reforma. Anda as, cando posible, faciltase a sa visita, libre e tamn con posibilidade de gua, para coecer os restos conservados e descubertos como resultado da intervencin arqueolxica realizada. O soar foi ocupado dende poca romana da que quedan algns testemuos fragmentarios, pero relevantes na historia da cidade de Ourense, e seguidamente por unha necrpole altomedieval, para finalmente erguer nel o pazo do bispo de Ourense, construcin civil romnica do sculo XII, moi completa e que se definiu na sa totalidade espacial e volumtrica, anda que foi obxecto de engadidos e modificacins ata configurar o actual conxunto, monumento histrico-artstico declarado en 1931.
FAChADA DO
EDIFICO PrAzA MAIOr

Mis informacin e imaxes na nova pxina web:

http://www.musarqourense.xunta.es

ESCOLMA DE ESCULTURA
En canto se realizan as obras de remodelacin ofrcese aos visitantes unha visin das coleccins do Museo a travs dunha coidada seleccin de pezas de escultura, dende a protohistoria ao barroco, na sala San Francisco. Esta a antiga igrexa da Venerable Orde Terceira (VOT) de San Francisco, que se sita ao lado do cemiterio e do ex-convento do mesmo nome, onde est o claustro gtico e a nave da igrexa cos seus monumentos funerarios gticos e renacentistas. telfono : 988 230 430 o horario de visita o seguinte: martes a sbado: 9.30 a 14.30h 16.00 a 21.00h domingo: 9.30 a 14.30h luns pechado

ESCOLMA DE ESCULTUrA, SALA SAN FrANCISCO

Outros servizos do Museo


Os servizos de informacin xeral, biblioteca e consulta de investigadores estn dispoibles na situacin provisional do Museo, na ra Xlgaros s/n (Centro Santa Mara de Europa, A Carballeira), 32002. Ourense. telfono: 988 223 884 Horario de atencin ao pblico: de luns a venres, das 9.30h s 14.30h e das 16.00h s 20.30h

PEZA DO MES:
EDITA: Museo Arqueolxico Provincial de Ourense. TEXTO: Ana Mara Veiga romero. FOTOGrAFA: Fernando del ro. MAQUETA: Araceli Gallego. ISSN: 1579-9956 Depsito legal: VG 97-2004

También podría gustarte