UNIDADE 5

O INICIO DA IDADE MODERNA: A POCA DOS DESCUBRIMENTOS

1. CAUSAS DOS DESCUBRIMENTOS

A comezos do S.XV o mundo coecido polos europeos limitbase a Europa e as riberas do Mediterrneo. O resto do mundo era descoecido (Interior e sur de frica, Oceana, Amrica), ags por viaxes dalgns europeos (Ex: Marco Polo). A partir do S. XV os europeos levaron a cabo unha serie de expedicins martimas que cambiaron o seu coecemento do mundo. Causas: A) Bsqueda de novas rutas comerciais con Oriente, debido a interrupcin do comercio entre Europa e Extremo Oriente pola conquista do imperio Bizantino polos turcos (1453).

Toma de Constantinopla polos turcos (1453)

Mapa do sculo XV que incle as terras coecidas Europa, Norte de frica e algo de Asia

MARCO POLO
Viaxe de Marco Polo

B) Avances tcnicos, que melloraron a navegacin. Entre eles: A mellora dos mapas: Destacaban os portolanos (= mapas onde s se dibuxaban as lias de costa e obstculos martimos). O uso de instrumentos de navegacin : comps, o astrolabio, cuadrante. Os novos tipos de barcos, coma a carabela. Vantaxes: Maior velocidade (velas cadradas e triangulares) Maior capacidade de carga. Non haba remos (mis espazo para bdegas) Gran autonoma (poda realizar longas viaxes). Levaba canns (poda defenderse

As carabelas

2. AS EXPLORACINS PORTUGUESAS
Desde inicios do S. XV os portugueses buscaron unha ruta cara a India navegando hacia o sur (bordeando frica). Destacan as exploracins o organizadas polo infante

Henrique (O Navegante):
a) Madeira. b) Illas Azores. c) Costa africana, chegando ao Golfo de Guinea (1460)

d) Expedicin de Bartolome Das (1488): logrou dobrar o Cabo de Boa Esperanza, chegando ata o ocano ndico

e) Expedicin de Vasco da Gama (1498): chegou India

- Desta forma, os portugueses abriron unha nova ruta entre Europa e a India bordeando frica. Estableceron puntos de abastecemento ao longo da ruta (ngola, Mozambique), as crearon un grande imperio e Portugal converteuse nunha grande potencia.

3. AS EXPLORACINS CASTELS
Castela foi a gran competidora de Portugal, na bsqueda dunha nova ruta hacia as Indias. Os castelns navegaron hacia o oeste, tentando cruzar o Atlntico e circunnavegando a Terra. Destacan 2 expedicins: Viaxes de Coln (1492-1502): descubrimento e exploracin de Amrica. Viaxe de Magallns e Elcano (1519-1522): 1 volta ao mundo

1 VIAXE DOS EUROPEOS A AMRICA (VIKINGOS SCULO X):

Reconstrucin dun poboado vikingo en Terranova (Canad)

A) O DESCUBRIMENTO DE AMRICA:
- Cristovo Coln = navegante xenovs que pretenda alcanzar as costas de Asia navegando hacia o oeste. - Presentoulle o proxecto ao rei de Portugal, quen o rexeitou, e posteriormente aos Reis Catlicos (reis de Castela e Aragn), quenes o aceptaron. - O 3 de agosto de 1492 partiu a expedicin, formada por tres navos: a nao Santa Mara, e as carabelas Pinta e Nia.

Mapa de Toscanelli, no que se pensa que se inspirou Coln no seu proxecto

Pero Clon cometeu un erro de clculo. Pensaba que a Terra era mis que pequena do que en realidade . Pasaron dous meses sen divisar terra. A tripulacin chegou a amotinarse.
Por fin, o 12 de outubro chegaron a unha illa do Caribe (San Salvador). Coln pensaba que chegara as illas de Cipango (Xapn), e chamoulle Indias s terras descubertas e aos seus poboadores indios.

 Coln fixo tres viaxes mis s Indias, nas que explorou as illas do Caribe e as costas de Centroamrica e Venezuela. En 1504 volveu definitivamente a Espaa. Morreu en 1506, convencido de que chegara a Asia. Pero xa catro anos antes, un navegante italiano, Americo Vespuccio, determinara que aquelas terras pertencan a un novo continente (Amrica, na sa honra).

Estatua de Coln, Barcelona)

B) A PRIMEIRA VOLTA AO MUNDO.

- Dirixida por Fernando de Magallns e Sebastin Elcano. - Partiu en 1519. Formada por cinco barcos e 250 marieiros. - En 1520 atoparon o estreito que comunicaba o Ocano Pacfico co Atlntico (Estreito de Magallns). - Magallns morreu en Filipinas (1521). A expedicin dirixida por Elcano regresoude volta a Espaa. - Chegou un so barco en 1522, tras tres anos de viaxe (s 16 marieiros voltaron). - A viaxe consegiu dar a volta ao mundo e demostrou que a Terra era redonda.

Fernando de Magallns

Xon Sebastin Elcano

Expedicin de Magallns e Elcano

4. A AMRICA PRECOLOMBINA
-Antes da chegada dos espaois Amrica existan dous tipos de culturas precolombinas (= antes de coln):
Tribus de cazadoresrecolectores con formas de vida moi primitivas Grandes imperios e civilizacins. Destacan 3 principais: a) maias. b) incas. c) aztecas.

 Antiga civilizacin situada na Pennsula do Iucatn (Mxico) e en parte de Centroamrica. Cando os espaois chegaron no S.XV a civilizacin maia estaba en decadencia polas guerras constantes. Organizbanse en cidadesestado. A sociedade dividase en 4 grupos (nobres, sacerdotes, campesios e escravos).

 A maiora da poboacin era campesia. Adicbanse agricultura (millo, cacao, cabazas, tomates). Artesana e comercio moi ricos. Grandes avances en ciencias: astronoma, matemticas. Tian calendario e escritura propia. En relixin, facan sacrificios humanos (escravos, prisioneiros de guerra) para contentar aos deuses Arte moi rica. EX: pirmides graduadas.

Pirmide de Chichen- Itza (Mxico)

- Maior imperio da Amrica precolombina. - Ocupaba as actuais Per, Ecuador, Bolivia e parte de Arxentina e Chile.
- As cidades (Ex: Cuzco) estaban conectadas cunha rede de varios miles de km de estradas (a pesar de non coecer a roda).

Quipus: sistema para rexistrar e contabilizar, xa que os incas non usaban escritura

- Sociedade inca estaba formada por 4 grupos: nobres, pobo, servos e escravos. cabeza estaba o emperador (o Inca = fillo do sol). - Maiora da poboacin era campesia. As actividades econmicas principais eran a agricultura (millo, pataca) e a gandera (llama e alpaca).

- A artesana estaba moi desenvolvida, con obxectos de ouro e cobre e cermica decorada con motivos vexetais, humanos e animais. - Na arte destacan edificios (templos, pazos) de grandes proporcins.Ex: templo do Machu Picchu (Per).

 Imperio situado no val de Mxico. A sa capital era Tenochtitln (actual Cidade de Mxico). Os aztecas eran un pobo guerreiro que se organizaba en tribos, divididas en grupos sociais: sacerdotes, nobres, homes libres e escravos.

 Economa baseabase na agricultura: millo, cabaza, tomate. Os aztecas tian sometidos a moitas tribus, a quen cobraban tributo e usaban sa poboacin para facer sacrificios humanos. Por iso eran moi odiados polos pobos sometidos.

5. CONSECUENCIAS DOS DESCUBRIMENTOS

- Houbo consecuencias positivas e negativas: Hexemona europea sobre o resto do mundo: sobre todo de Portugal e Castela, que crearon dous grandes imperios ultramarinos. Para evitar enfrentamentos entres eles decidiron facer un reparto das terras descubertas, o Tratado de Tordesillas (1494) estableceu un meridiano que separaba as das zonas de influencia: Oriente para Portugal: frica, a India e Brasil. Occidente para Castela: maior parte de Amrica.

Tratado de Tordesillas (1494)

Consecuencia

Selo conmemorativo do V centenario do Tratado de Tordesillas (1994).

 Avance nas ciencias: - Xeografa: as exploracins permitiron un coecemento exacto das terras e dos ocanos. - Cartografa: os descubrimentos permitiron a realizacin de mapas das terras exploradas.

Mapa de Juan de la Cosa (1500)

- Botnica e Zooloxa:
descubrimento nas terras exploradas de numerosas especies vexetais e animais novas.

quetzal

llama

 Posta en contacto de pobos que non se coecan: os descubrimentos favoreceron os intercambios de saberes e produtos novos (caf, tabaco, cacao, pataca, tomate, millo). Pero tamn provocaron o contaxio masivo de enfermedades non coecidas polos indxenas (viruela) e a morte de millns deles. Xenocidio indixena por parte dos europeos: que dominaron, botaron das sas terras e masacraron ao longo dos sculos poboacin autctona americana

Esceas do maltrato indxena polos europeos