Está en la página 1de 10

CoIuborun:

DEPSTO EGA: HU.z;8J1.qq6


REEDCN: MUSEO CASA PACO




N 1
JbLIO-AGOSIO 200

Textos en gruosino

Lu culle de Jounn

VIvIvu Juunn Iu uos
en Iu cuIIe Iu Armoniu
on pensubu que`ubebu
soIumenLe unu IumIIIu
upoyunse y respeLunse
con umor y sImpuLiu.
SI uIguno no ebu IorLeIuno
por uzures de Iu vIdu
no Ie IuILubu en eI puLIo
Ius uceIgus u judius,
Ios LomunLes, Ios pImIenLos
de Ius mIIIs IorLuIIzus.
Asi pusubun Ios dius
IeIIces, en esLu cuIIe;
IusLu cIugun u Ius curLus
mucIus veces po Iu Lurde.
NInguno gunubu nudu
nI Lumpoco perdebu
sI no que Ios beneIIcIos
Ivun Loz u Iu cuzueIu
qu`ucubun Iu Lemporudu
se Iebu unu IIIIuru
qu`ebu unu Lremendu juergu.
Pero unu nocIe LrIsLe
de unu LormenLu, rusLreru
u Iu cuIIe Iu Armoniu
vu IIegu unu IorusLeru
yu sucun eI curLeI de oro
IIeno de ImugIneriu
vu zumpu oLro curLeI
eI curLeI de Iu unurquiu
ucubunse eI vecIndurIo
uqueIIu vIdu LrunquIIu
qu`en eI burrIo de Juunn
sIempre u reInuu Iu urmoniu
de Iu mIII condIcIn
u mus de puz y uIIegriu.

Tonn de Boldomero

ND1CE

- Historius:
Gruosinos de uyer: Censo comerciul de lu villu de Gruos
de 1.qoS, por El Scstre crcsonc

- Textos en gruosino:
e Burbustro u Gruos con mi umigo Anucleto, pisn
Iornigus, de uIs ozuno

- Textos en gruosino:
L'urmunu de Jounn, por Tonn de cldomerc

- Inchoguldri:
A los perolos

- Iolclore:
e Pullusn u Betuto y Bernubeo, por MurIuno PuscuuI

- Contn coentos:
Il soldudito de pllomo, por Jos AnLonIo BeLuLo

- Textos en gruosino:
Lu moto de Jounn, por Tonn de cldomerc

- Historius de cosus noestrus:
C..G.: Lu pistu de buile

- Personujes ribugorzunos:
Jos Muriu Aventin Llunus

- Textos en gruosino:
Lu culle de Jounn, por Tonn de cldomerc

Historius

Gruosinos de uyer: Censo comerciul de lu villu
de Gruos de 1.qoS

En Ios uIbores deI sIgIo XX se puso de modu Iu conIeccIn de
AnuurIos en Ios que IIgurubun deLuIIudus Lodus Ius ucLIvIdudes
comercIuIes, proIesIonuIes y servIcIos que exIsLiun en Ius IocuIIdudes de
cudu provIncIu: uIdeus, vIIIus, puebIos y cIududes.
Unus Leniun uIcunce regIonuI y uIgunu oLru mus umbIcIosu, preLendiu
cubrIr Iu LoLuIIdud deI puis.
EsLubun reducLudus sIguIendo un poco Iu puuLu que esLubIecI MADOZ
en su DIccIonurIo GeogruIIco, EsLudisLIco e HIsLrIco: 1.8q-1.8o
por Io que IndeIecLIbIemenLe en Iu cubeceru de cudu pobIucIn, sIempre
IIjubun unos duLos generuIes en Ios que consLubu eI nmero de
IubILunLes, dIsLuncIu u oLrus IocuIIdudes prxImus, Ios servIcIos de que
dIsponiu, IerIus y mercudos y Iu IecIu de Iu IesLu Muyor.
TumbIn upurecen deLuIIudus Ius Iuerzus vIvus de Iu pobIucIn como
eI AIcuIde, eI SecreLurIo deI AyL, eI Purroco, eI MuesLro, eI MedIco, eI
SurgenLo de Iu GuurdIu CIvII y eI CurLero, enLre oLros...
EI vuIor de esLos AnuurIos es que deLuIIun por orden uIIubLIco Ios
dIIerenLes comercIos y ucLIvIdudes proIesIonuIes, con nombre y
upeIIIdo de sus propIeLurIos. Como que LumbIn IncIuyen Ios nombres
de Ius mujeres que desempeubun uIgunu ucLIvIdud comercIuI o
IndusLrIuI, esLo Ie conIIere un vuIor superIor u Iu InIormucIn que
upurece en Ios Censos de pobIucIn, por reproducIr uI compIeLo Iu
vIdu econmIcu de Iu IocuIIdud. Podriun ser como Ius PugInus
AmurIIIus de TeIIonos de nuesLru pocu.
A veces, se repeLiun Ios nombres de uIgunus personus, porque Iu mIsmu
desurroIIubu vurIus ucLIvIdudes dIIerenLes, y Io que mus IIumu Iu
uLencIn es eI observur como se repILen deLermInudos upeIIIdos que
Iormun sugus de un mIsmo oIIcIo, que Iu muyoriu de Ius veces se
LrusmILiun de pudres u IIjos.
Hoy presenLumos Iu descrIpcIn de Iu VIIIu de Gruus que upurecI en Iu
Guiu de Iu ProvIncIu de Huescu edILudu en 1.qo8 por Hernundez
Cerezo. EsLe personuje eru IuncIonurIo de Correos y puru compIeLur Ios
duLos de Ius dIIerenLes IocuIIdudes, recurrI u sus propIos compueros
deI servIcIo, dIsLrIbuIdos por Lodu Iu geogruIiu. En cuso de necesILur
umpIIur duLos o IuILurIe InLerIocuLor, recurriu u Ios purrocos de Ios
puebIos.
Sobrun mus comenLurIos...
eI CircuIo Oscense deI 11 uI zo de ubrII de 1.q1, repILIendo exposIcIn
en eI CircuIo MercunLII de Zurugozu ese mIsmo uo.
u buenu criLIcu popuIur Ie unImuru en su decIsIn de Iucer deI urLe su
vIdu y ubundonur Iu ebunIsLeriu. A esos unImos se unIru Iu concesIn de
unu becu de esLudIos por purLe de Iu DIpuLucIn de Huescu puru
cursurIos en MudrId, en Iu EscueIu de BeIIus ArLes.
En 1.qz reuIIzu unu de Ius obrus que Ie duru muyor pubIIcIdud, eI
reLruLo de MunueI Azuu, PresIdenLe deI Consejo de MInIsLros.
MIenLrus se Iundiu esu obru en bronce, reuIIz Iu de Iu condesu de
ebrIju, unu de Ius personuIIdudes de Iu vIdu cuILuruI sevIIIunu.
SIn emburgo, no Iuce nIngunu exposIcIn puru dIIundIr su obru,
purLIcIpundo sIo en Ius exposIcIones nucIonuIes de beIIus urLes de
1.qq y 1.q6, umbus coIecLIvus.
Cuundo esLuII Iu guerru, MudrId se convIrLI en unu cIudud IosLII puru
I, pues u pesur de sus umIsLudes repubIIcunus Iue deLenIdo y
encurceIudo por su exucerbudu reIIgIosIdud.
us secueIus de Iu guerru se enquIsLurun LunLo en eI pIuno personuI
como urLisLIco, uunque seguIru cuILIvundo umIsLudes enLre Iu burguesiu
mudrIIeu.



u muerLe de su mudre en 1.q y de su pudre dos uos mus Lurde
LrusLocu un mus su enLorno personuI. Su esLudo IisIco vu empeorundo
y no reuIIzu nIngn Lrubujo IusLu 1.q66, uo en que vueIve u Huescu
puru reuIIzur sus ILImus escuILurus.
MurI en MudrId con unu suIud deLerIorudu en 1.q8q.
Personujes ribugorzunos
Jos Muriu Aventin Llunus

NucI en SunLuIIesLru eI uo 1.8q8. u vocucIn urLisLIcu de AvenLin es
Lurdiu. HIjo de un curpInLero y unu muesLru, desde joven muesLru unu
grun uIIcIn u Iu IecLuru y eI esLudIo. DecIde Irse u Huescu puru
uprender eI oIIcIo de ebunIsLu en eI LuIIer de SorrosuI, junLo con Iu
presencIu en cursos de cIuses de dIbujo deI CenLro CuLIIco de Huescu
y mus udeIunLe en Iu ucudemIu de Rumn Acin. Trus reuIIzur eI servIcIo
mIIILur monL su propIo LuIIer en Iu cuIIe Sun OrencIo. Su Iumu de
ebunIsLu se Iue exLendIendo por Iu cIudud reuIIzundo numerosos
encurgos de muebIes LuIIudos de esLIIo renucenLIsLu como Ios que IIzo
puru eI puIucIo epIscopuI.

En 1.qz; soIIcILu unu becu de
esLudIos de perIeccIonumIenLo
puru Ir u Puris, pero segn purece,
Ie Iue denegudu.
En esLos momenLos yu Iu ocurrIdo
un IecIo que Ie uIecLuru
proIundumenLe, pues suIre unu
oLILIs escIerosu que Ie provocu unu
IuerLe sorderu, consecuencIu de Iu
cuuI derIvuru en unu proIundu
InLrospeccIn personuI.
En 1.qzq se produce eI conLucLo
enLre AvenLin y eIIpe CoscoIIu, uI
soIIcILur esLe ILImo Iu uyudu puru
Lrubujur en eI puso de u
EncIuvucIn. A ruiz de esLos
Lrubujos AvenLin se Iunzu u reuIIzur
sus prImerus escuILurus, ecIundo
muno u su IubIIIdud como LuIIIsLu
y sus escusos esLudIos de dIbujo y escuILuru.
DecIdI comenzur con un reLruLo eIIgIendo como modeIo u su prImo
BuILusur. AnImudo por eI exceIenLe resuILudo en cuunLo u purecIdo, Iru
reLruLundo u oLrus personus de Iu Huescu de esos uos. Su oLro
uyudunLe, Juun OIIvur, PuLrocInIo Curds, RIcurdo deI Arco, BIuncu
Bescos, Rumn Acin,eLc. IusLu IIegur u Ios z1 busLos que presenLuru en
GUA DE A PROVNCA DE HUESCA
AnuurIo de 1.qo8
PurLIdo JudIcIuI de Benuburre
VA de GRAUS



El Sostre Borosono
Textos en gruosino

e Burbustro u Gruos con mi umigo Anucleto,
pisn Iornigus

e vun I un enLIerro mu mujo, I vu ucudi Lo eI puebIo, pos ebu mu
gen mIsucIe, Loz Io querIbun mucIo. Asi pug CrIspin eI umor que
LenIbu u Muriu. o vun enLerru u Iu VIeLu, un cemenLerIo qu`euebu en
deLrus de Iu gIesIu de Iu Compuiu. En Iu IIupIdu Ios umIgos Ie vun
posu con pInLuru royu esLu InscrIpcIn:
Aqu llcce Crispn,
por ccntcle c su cmcdc
cmcr c Mcrc
en Ccsc de Torquemcdc.
A Muriu Ie gusLubun mucIo Ius AIbudus, Ius cunLubu mu ben cuun Iebu
Ius Iuyenus de Iu cusu, dIbun Ius muIIs vecInus que Iu senLIbun que
LenIbu unu voz mu muju que se puecebu u Iu de Iu grun urLIsLu de
cuncIn IirIcu IIIIu de Gruus Muriu ngeIes Surrocu. IPero nuncu mus
Ius vu cunLu!
-IOye!, qu Ie vun I dImpus u Jorjn?
-os mozos Ie querIbun du un buLun, Io vun IIevu deLenI u Iu curceI de
Benuburre pu unos uos, dImpus Io vun soILu y vu desupurec, dIbun
que s`Iubiu escupuu pu runcIu. VIs?, yu Ien IIeguu. ISIu JoseIuuu!
T`ucordus uIoru qu cunLInu ebu?
-IAuuuuI! Me Io podebus di qu`ebu Cusu CurucIo, pu IxIo que no mus
IecIo dIscurri, IijuLe sI m`ucordubu qu`usLi uno que Ie dIbun MIngu,
IIIIo de Gruus que LenIbu unu suIu de IIesLus en VuIIudoIId Le vu senLi
cunLu eI Lungo SIIencIo en Iu nocIe qu`ebu Lu especIuIIdu y v`usLu u
punLo d`uIIrmuLe, m`ucordo que Le oIrecebu mII peseLus uI diu mus
gusLos puguus y uIIrmuu pu dos uos Ip`uqueIIos uos ebun dIns,
vuIebu Iu penu!, uunque Lu cunLubus de Lo, cuncIn IirIcu, Lungo, joLu,
cuncIn espuoIu, LenIbus gen reperLorIo; Ie vus dI u MIngu qu`en
Gruus se vIvIbu mu ben y que Le Io Ipensurius; m`ucordo Lum cuun vus
cunLu urrIbu uI comed u cIeguILu, uno que Ie dIbun uIsn de
BuIudru cuun Iu vus LermInu de cunLu Le vu di: Ipor Iuvor no cunLes
mus!, yo veyebu que pIIorubu, cuun cunLubus IxIe Lungo m`enseubu Ios
bruzos y me dIbu u Iu oreIIu que LenIbu Ios peIos LIesos; y L`ucordus
Lum de cuun Le querIbun IIevu u TeIevIsIn EspuoIu uI concurso
SuILo u Iu Iumu?, se vu empeu VIcLorIuno Puscuu en que Ises, que
LenIbu cIen conocIdu ImporLunLe uIIi; y eI reIojero AnLonIo Budiu, qu`
un muesLro uI pIuno, Le dubu cIIuses de msIcu pu LI, y Lum Le

En denLro, I rodIun Iu pIsLu de buIIe, Ios urLesunos de cusu BuIudru
Iebun un urLesonuu con ceIosIus de muderu decorun Ixe enLorno enLre
Iu pIsLu, Iu meseLu o veIuds I eI puseo.

To`I conjunLo, Lun prImorosumenLe ucIcuIuu, cIunLo u Ius gruns
orquesLus qu`ucLuubun, converLIbun u esLu pIsLu de buIIe en Iu mIII de
Iu provIncIu Gescu.

Como dIcen que mus vuIe unu Imugen que mII puIubrus, uqui Los posun,
pu que Io recordez, unus IoLos que puen servi d`ejempIo.


Historius de cosus noestrus

C..G.: Lu pistu de buile

DurunLe mucIos uos, Iu pIsLu de buIIe deI C.D.G. se vesLIbu con sus
mIIIs guIus pu recIbi u Loz Ios gruusInos I IorusLeros pu Ius IesLus
PuLronuIs.

En su decorucIn purLIcIpubun pInLs, como PuIIus, ebunIsLus, como Iu
IumIIIu AuseL, I Lo cIIuse de voIunLurIos I LrubuIIuds puguus pu coIocu I
decoru con IuroIez, pupeIez I guIrnuIdus de coIorins Iu LeIu d`urpIIIeru
que Iu cobrIbu, evILun que pususe eI soI en Ius sesIns vermouL I en cuso
de IIov no se muIsusen Ios buIIuds I Ios qu`esLubun senLuus en Ios
veIuds.

Empezun p`oI exLerI mos LenIbun que IIju en I`esLupendo urco pInLuu
por PuIIus que decorubu I`enLrudu uI cuIIejn, uIueru deI recInLo.



querIbu ucompuu, pero Lu es un Lozudo, vus empezu u di que no y que
no. IOLro peIo Le IIucIriu uIoru!
-Pos un veIgo que L`ucordus, de Lo IxIo yu Iu mucIos LIempos, yu
prou pu Lu que L`ucordes de Lo IxIo; u mus yu LenIbu gunus de senLILe dI
uIgo qu`en LoI cumIno cusI no Ius dIcIo cosu.
-Es que mI pure me dIbu cuun yo ebu cIIc que uy que oIne denunLes
u Ios mus gruns. IOye!, Iqui IxIu mozu qu`esLu usomudu uI buIcn con
Iu criu?
- Iu muII de GonzuIo eI que Iu Iey Ios cIIuvos, Iu criu e Muriu Iu IIIIu
cIIcoLu, dIce que cuun seIgu grun quIere s muesLru, enLIenen oLru de
nueve uos mu muju, se IIumu Gemmu, qu`esLu Ien Ios deberes.
Men voy u senLu en IxIe bunqu d`usLi endenLro un ruL pu romp
I`uIIenLo y esLIru Ius gurrus, Ino puedo mus! EsLoy esLunsiu, LIengo Ios
peus desIecIos. VIene Lu Lum, Le sucur Ios busLes y Le posur uI corruI
qu`esLurus mus IresqueL, Le podrus cIILu Lo Io IIurgo qu`s.
-IOye!, Iqui IxIe sunL qu`euy usLi?
-Sun VIcenLe errer, Io vun posu pu recordu que vu vIvi u IxIu cusu.
-IAuI!, noI subebu.
-AIoru qu`esLun un poqu mus suseguus, pu recordu mIs LIempos de
cIoven, Le voy u cunLu uqueIIu joLu Lun muju y Iumosu que vu recorr Lo
Espuu con eI OrIen de Gruus, que dIrIgIbu eI muesLro Borgu, que
Ie dIbu VIvu Arugn, y empezu usi:

Y mi pcdre Arcones
crconesc es mi mcdre
mi pcdre Arcones
estc mozc scndunuerc
bcturricc tcmbien es
bcturricc tcmbien es
crconesc es mi mcdre.
Arcn es lc cunc de mis mcores
Arcn es el pueblo de mis cmores
penscndo en el pclpitc mi corczn
hcstc socndo rito titc Arcn.
Todo es rcnde en Arcn
todo en mi tierrc es hermoso
todo es rcnde en Arcn
lc historic, el cielo, lc jotc
lcs mujeres el sol
lcs mujeres el sol
todo en mi tierrc es hermoso.
Por eso jue c mi tierrc lc Virencicc
mcs hermosc tcliente lc Pilcricc
por eso estc orulloso mi corczn
hcstc socndo rito titc Arcn.

CumbIun de LercIo como dIcen Ios enLendIdos en LuuromuquIu, muunu
cuun murcIen curu BurbusLro unque seIgu un poqu mus IIurgo
monIrn por debun de Cusu MuLeu y L`enseur Cusu Don CurIos,
qu`esLu enIrenLe; Cusu MuLeu unu boLIgu que Iu vun Iundu eI uo
1.88o. Iu mus unLIguu de Iu vIIIu, uy Lodu cIIuse d`uIImenLos u
precIos ben buruLez y son mu servIcIuIs, uI puso comprurn unu cuIxu
de guIIeLus pu i rosIgun poI cumIno.
-ITum venden guIIeLus u Cusu MuLeu?
-Ben endeben de vend, Ivenden de Lo!
-Me puece mu ben, usInus no Ipusurn Iume, Icon Io IIumInero que soy!
-Cusu Don CurIos ebu d`un umo que Ie dIbun Don RodrIgo de Mur y su
muII se IIumubu Muriu, pero curIosumenLe Ie dIbu MurIcu. u
querIbu LunLo que pu IeIu mus IeIIz vu posu en Ios dInLeIs de Ius puerLus
de cusu suyu, escuIpIs en Ius pedrus, RodrIgo umu u MurIcu y usi Ie
Iebu recordu Lo Ios dius su umor, ebun como Ios umunLes de TerueI,
pero cusuus. xIo me Io conLubu mI pure, pero mI mure qu`ebu mus
cuILu porque LenIbu curreru, me dIbu que no dIce IxIo u Ios IIeLreros por
qu`en Iu IIeLru D que IIguru usLi endenLro LIene dos ruyeLus u Io IIurgo y
que pu uIgo Ius Iposuriun, esLun IecIus u muneru de geroIiIIcos; en eI
puIucIo que LenIbu IxIe umo u upenIIIu, un IIugu cercu Gruus, Lum Ivu
posu Ius mIsmus IIeLrus.
Yo no se cosu de Lo IxIo, como me Iun conLuu Le Io conLo, que Io dIgu
I`IIsLorIu pero verdu yo me IIjuu y mI mure LenIbu ruzn, Iu IIeLru D
LIene endenLro dos ruyeLus.
-IOye!, subes unu cosu? Me Ioy mu conLenLo de veni con L porque
uprendI cosus de Gruus que no subebu.
-eme ucordu que Lenin que compru un IILro d`unis CosLu u Cusu
ernundo qu`esLu u Iu cuIIe Burrunco enIrenLe uI monumenLo de Don
Jouquin CosLu, IxIu cusu Iu vun Iundu eI 1.88; u Iu vez comprurn Lum
u Iu IIIbreriu MugIsLer boIIs, gomeLus de borru, IIIbreLus, cuudernos y
unu revIsLu puI cumIno pu dIsLruemos, qu`I yesLu ben surLI de Lo IxIo.
Bueno uIoru in u cIILumos unque seIgu un poqu pronLo, con eI
pIscoIubIs que mosn Lomuu pu Ioy yu Lenin prou, usi muunu esLurn
ben despejuus. Genus nocIes.
-Me cuIgo de sueo, ge. nus no. cIes Ius. Lu mu. u. nu sI DIos
quIe. re.
Lois Lozuno Arucil
Textos en gruosino

Lu moto de Jounn

Juunn LenIvu unu moLo
no evu Iu murcu TerroL
pero uLruvesun Ios puebIos
Ivu sembrun eI Lerror;
Loz pensubun qu`eI mIsucIe
se romperiu Ios morros,
no respeLubu Ius vIdus
de guIIInus nI de poIIos
v`uLropeIIu quInce crubus
esIurrIubu IusLu Ios cocIos
y`umus de cuuLro LuxIsLus
Ies reguIubu uIgn buo.
os consejos que Ie dubun
no nescucIubu nInguno
pos dIvu qu`en Iu pocIu
IIevubu sIempre un seguro
pu pod brIncu IronLerus
de punLu punLu deI mundo
-No corrus LunLo Juunn
Ie dIbu un diu su Liu
sI no pronLo enconLrurus
zupuLo u Lu medIdu.
AqueIIu senLencIu cIIuru
yu no se vu I esperu
qu`en medIo deI puseo
un diu de IIesLu grun
vu pegu LuI cundeIeLu
como urLuperus du;
Lo Iu cIen que puseubu
en uuxIIIo v`ucudi
-Lus IecIo muI? e vun dI
y`I, royo como un LomuLe
vu conLesLu IIevunLunse
IsIempre me desmonLo usi!


Tonn de Boldomero, Llihr de 1.po1
EI soIdudILo de pIIomo reconocI u Loz sus unLIguos compueros, Iense
muy conLenLo de voIv u veyeIos, I Lum u I`uncunLodoru buIIurInu de
pupeI. EIIu Io mIr I en sus ojos enLernecIs Iey eI soIdudILo de pIIomo
que su um ebu correspondI, I se sInLI muy IeIIz.
AqueIIu nocIe, cuun Lo Iu cIen de Iu cusu esLubu dormin, Ios cIugueLes
orgunIzuron unu grun IIesLu en Ion de su recIn IIeguu compuero,
dImpus de Lun IIurgus y LrIsLes uvenLurus.
EI soIdudILo buII Lo Iu nocIe con su querIdu buIIurInu. ICuunLo
s`umubun Ios dos!
AI diu sIguIenLe, qu`ebu domIngo, vun veni u cIugu unos zuguIns
umIgos de Ios zuguIs de Iu cusu, I Loz cIunLos, s`upoderuron de Ios
cIugueLes que LenIbun, I uno d`eIIos, qu`ebu un poqu bozin, enguncI
uI soIdudILo I Io vu LIru uI Iuego deI IogurII.
IPobre soIdudILo! EsLubu rodIuu de IIIumus I senLIbu unu cuI IorrIbIe.
Se senLIbu quemu poqu u poqu.
Toz sus coIs Lun brIIIunLes Ibun desupurecn uI cIunLuse con Ius
ubrusudorus IIIumus.
EI pobre soIduu derIgIbu su mIrudu, muy upenuu, u Iu cIIquInInu
buIIurInu de pupeI, que Lum Io mIrubu IIenu d`ungusLIu.
De goIpe unu buIuru d`uIre urrusLr u Iu buIIurInu on se consumIbu eI
soIdudILo, I mIenLrus eIIu desupuecebu devorudu po`I Iuego, eI soIdudILo
de pIIomo se converLiu en unu musu.
A Iu muuneLu sIguIenLe, Iu sIrvIenLu, uI quILu Iu cenIzu de Iu
cIemeneru, v`unconLru un ojeLo cIIquInin. o sepur d`enLre Iu cenIzu I
oserv que se LruLubu d`un cIIcoL coruzn de pIIomo I que unIu u I
Iubebu unu IenLejueIu deI vesLIu de Iu Iermosu buIIurInu de pupeI.
AI vey Ixo Iu mure de Ios zuguIs, emocIonudu, Ies IubII usInus: -He
uqui IIIIos mios Io qu`Iu queduu deI soIdudILo de pIIomo y de Iu
buIIurInu de pupeI. EI Iuego Ios Iu unIu pu Lo Iu eLernIdu.
os zuguIs vun enLerru, en eI gerLo que LenIbun en eI burrunco
runcIscu, Ios resLos d`esLos dos enumoruus, posunIos cIunLo u un
rosuI.
Asi ucub I`IIsLorIu deI soIdudILo de pIIomo que s`Iebu enumoruu d`unu
buIIurInu de pupeI.
Y cuenLu Ius Ieyendu qu`uqueI rosuI vu Leni Ius mus IrugunLes IIIos de
Gruus, cuyos IubILunLes recordurun sIempre esLu IIsLorIu.
Y coIorin, coIoruu. esLe cuenLo s`Iu ucubuu.


Jos Antonio Betuto Ispou
Textos en gruosino

L'urmunu de Jounn

Evun Ius dos de Iu Lurde
y Juunn no susIegubu
pero medun de com?
u su mure recIIumubu.
u mure y`usLubu IrILu
Ievu Iorus c`uguurdubu
IHuy nIno pos Len pucencIu
no se`on puru Iu zuguIu!
-EIIu non LIene Iu cuIpu
de Ius cosus c`uqui pusun
sIempre Iu Lo Io que quIere
yu`usL Ie cue Iu bubu
sIempre Ie du Iu ruzn
y por Ixo eI oLro diu
sen vu i de romeriu
con Ios mios punLuIns.
Asi vun pusu Lres Iorus
descuLin Iu mure y eI IIIIo
consuILun con Iu venLunu
u pregunLun uI vecIno.
En eI reIoj de Iu Lorre
evun Ius seIs de Iu Lurde
-IISI se nu Iu u nudu
que DIos mos umpure mure!!
Vun uvIsu u Ios bomberos
Ie vun du cuenLu uI uIcuIde
Ios serenos y`uIguucII
vun recorr Lo Ius cuIIes
Lum Iu GuurdIu CevII
vu Leni que Lomu purLe.
Y`uIIu Ius doce Iu nocIe
enLre quejus y suspIros
en Iu cuIIe deI Burrunco
se vun escucIu unos grILos
IIHuy que rIsus!! IIC`uIegrius!!
C`upusuu sIo BeL?
C`u de pusu. LonLerius
que I`urmunu de Juunn
esLu en eI secud
uIIu`n Iu peIuqueriu.
Tonn de Boldomero, Llihr de 1.poz
Inchoguldri

A los perolos

Se murcu unu cIrcunIerencIu n`eI sueIo, generuImenLe se Iu con
perIeccIn yu que s`uLIIIzu Iu cuerdu que s`empIIeu pu IeIos buIIu I Iu
punLu meLuIIcu deI peroIo o guIdruIu. Con un dedo se sujeLu Iu cuerdu
n`eI punLo qu`Iu de servi de cenLro, I uLun Iu punLu deI peroIo con Iu
mesmu cuerdu u Iu dIsLuncIu que se deseu, s`obLIene eI circuIo perIecLo.
EI rudIo d`esLe muyor o menor segn eI nmero de cIuguds,
yu que pu esLe cIuego no se precIu un nmero deLermInuu de personus.
Se coIocun udenLro deI circuIo un peroIo por cudu cIugud I se pone
uno qu`esL en desuso.
EI cIuego LIene como IInuIIdu que o bIen uI LIru desenrroscun Iu
cuerdu deI peroIo o bIen dImpus d`esLu buIIun n`eI sueIo I cogeIo con Iu
muno en Iu puImu I sIn dIxu de buIIu, LIruIo conLru Ios qu`esLun en eI
roIde pu LocuIo o sucuIo. De no se usi, se suncIonu ponn oLro peroIo en
eI roIde.
`IubIIIdu deI cIuego sucu eI muxImo de peroIos qu`esLun en
eI roIde, sIempre prImero eI que deposILuse pu cIugu. os oLros de
sucuIos unLes deI Luyo Io recogen sus propIeLurIos, dundoLe Ius grucIus
con pIcurescu. o mujo deI cIuego de duIes genos cuIIos u Ios que no
son Luyos y mIru d`un cuIIo rompeIos.



Contn coentos

Il soldudito de pllomo

En unu cuIxeLu de soIduus de pIIomo, comprudu en I`ImprenLu
GuLember, `Iubebu un soIdudILo uI cuuI Ie IuILubu unu puLu.
os soIduus, cIunLuus con oLros cIuegos, Iormubun purLe deI cuurLo
IIumuu de Ios cIugueLes, en Cusu PenLIneLu de Gruus.
N`Iubebu Lum unu buIIurInu IecIu de pupeI, qu`ebu mu muju y eI
soIdudILo de pIIomo s`enumor d`eIIu.
Unu muuneLu de veruno, Ios zuguIs de Iu cusu, qu`esLubu de vucucIns
de I`uscueIu, se vun posu u cIugu, I uI soIdudILo de pIIomo Io posuron en
Iu jumbu d`unu venLunu. Pero, por Sun Pedro s`ucercubu unu Lronudu
prou IIeru I en Ixe momenLo unu IuerLe buIudu d`uIre se Io vu IIevu,
LIrunIo u Iu cuIIe.
DImpus v`umpezu u IIov I cuun vu puru, Io vun recog unos zuguIns
qu`esLubun cIugun po Ios porcIes de Iu PIIuzu.
-IMIruz, mIruz!-L`osLruuus- un soIduu de pIIomo cIIquInin. pero Ie
IuILu unu puLeLu.
xos zuguIns, Lo encIuguIdrIs, vun I unu burqueL con unos pupeIs
posun uI soIdudILo de pIIomo udenLro, LIrunIo IIuego por unu cequIeLu
que s`ebu IecIo con I`uguu de IIov. Y nuvegun, nuvegun, pusun po Iu
cuIIe eI MedIo, Iu PIIuceLu CorecIe y LIrun po Iu MuruIIu vu IIegu uI rio
seru, dImpus de cruzIu Iu curreLeru cIunLo u Iu cusu de PepeLu y Iu
deI Soguero umus deI gerLo EI PusL.
De pronLo, eI burqu de pupeI se vu desI I eI soIdudILo se vu coIu uI
Iondo deI rio, one unu curpoLu prou grun, uLruIdu p`oI coIorI de su
unIIorme, se Io vu Lrugu.
EI soIdudILo de pIIomo v`usLu unu IIurgo LIempo en Iu LrIpu de Iu curpu,
IusLu que un diu un pescud de Gruus Iu vu pescu en eI burrunco SunLo
DomIngo, I cIunLo u oLros que IIevubu n`eI morruI, Io vu vend en Iu
PIIuzu un IIunes p`uI mercuu.
Vu du Iu cusuuIIdu que I`Ien vu compru Lo Iu cocIneru de Cusu
PenLIneLu, dImpus de rIcuLeuIe eI precIo, pos Ie puecebu prou curo. AI
ubrIIos pu IImpIuIes Ius LrIpus, en uno d`eIIos Ie v`upurec eI soIdudILo,
Lo puerco, I d`Ixu muneru ebu geILo u Iu mIsmu cusu d`on ebu suIIu Iebu
mucIo LIempo.
Unu vez IIImpIo Ies n`Ie vu IIevu on esLubun cIugun Ios zuguIs de Iu
cusu I Ies ne vu du, dInIes:-MIruz que Los LruIgo? eI soIdudILo de
pIIomo que se Los vu perd uqueI diu de Iu Lronudu.

También podría gustarte