Está en la página 1de 9

ELESTACIONAMIENTOENLACIUDADDEMEXICO,UNPROBLEMAENLAMIRA RonanBolaosLinares ProfesordelaFacultaddeArquitecturaUNAM Mxico Enlaevolucindelosmediosdetransporteterrestresseconsiderabahastahaceno mucho,lamovilizacincomofinydirectrizresolutivadelainvestigacinyeldesarrollo generadoenestecampo.Elfinconsentaenunprimermomento,hacerajenoel esfuerzofsicoquedemandabalamovilizacindemodoqueoperaraconanimales comomediodelocomocin.Lascondicionesurbanasmnimasexigidasparaestetipo detransporte,prcticamenteselimitabanalespaciorequeridodelpasodelanimaly sujinete,ypodancomplementarseconamarraderos,abrevaderos,yotroselementos accesoriosnoesenciales.Lasbajasdensidadesdepoblacinydemediosdetransporte noimplicabanunconflictoenlaocupacindelespacio.

. Alinstrumentarmediosdetransporterodados,fuenecesarioircontemplandola mejoradelospavimentoshacindolosmslisosyuniformes,conlaideadeprolongar lavidatildeloscarrosocarruajes,altiempoquesepermitaunrecorridoconmayor confort. Coneleventualdesarrollodelosmotoresdecombustininternaylaproduccinen serie,elnmerodeunidadesindividualesdetransportefueincrementandoconforme sehacamsaccesible,convirtindoseeventualmenteenelmediodetransportede pasajeroshegemnico.As,lasnecesidadesurbanasapuntabanaincrementarla diferenciadelaszonasdecirculacinparapeatonesyautomviles,controlarpasosde mayorafluenciaconsemforos,yconformesedensificabanlaspoblacionesy aumentabalavelocidad,formularestrategiasdediseoquepermitanunflujoms continuoyorganizadoenlamovilizacin. Paraelao2010seestimaquedebehaberalrededordemilmillonesdeautomvilesy camionetascirculandoenelmundo,1proporcinqueequivalemsomenosaunode estosvehculosporcada7habitantesdelmundo. Cmoesposiblehaberllegadoatalproporcindeautomvilesporhabitante? Laexplosinennmerosehagestadograciasalasistematizacindelprocesode produccindeautomviles,alaincipientefabricacinenpasesconmanodeobra econmica,aladiversificacindemodelosquesedirigenadiferentesbloques socioeconmicos,entreotrosfactores.Nohabraentoncesdesorprenderquela industriaautomotrizsehayaestablecidocomounnegocioaltamenterentableypor tantounaindustriapoderosaymuycompetitiva.

Plunkett,J.W.(2010)."IndustryStatistics,TrendsandIndepthAnalysisofTopCompanies. AutomobilesandTrucksTrends."Consultadoen:2010.12.09,2010,de http://www.plunkettresearch.com/Industries/AutomobilesTrucks/AutomobileTrends/tabid/89/Default. aspx.


1

Elprocesodeexpansinquelaindustriaautomotrizhaseguidosehahecho acompaardelapopularizacindelaideadeadquirirunautomvil,demodoqueel automvilhaoperadoenelideariopopularcomo:unbienutilitario,unindicadorde estatus,unfondodeahorro,unaextensindelhogar,unproductodeintercambio,un sitiodealmacenaje,entreotrascosasademsdeunmediodetransporte.Tal versatilidadhaincididoconstantementeenlavisindelconsumidorquemsallde losfinesutilitariosloterminaencontrandocomounanecesidadsocialbsica,una formadeseabledeencajardentrodelapercepcinsocialdelsentidocomnvigente. Losmediosdetransportedesarrolladosenparalelodesdelainvencindelautomvil nohanalteradohastaahoralatendenciaquetieneelmercadodecontinuar incrementandolaadquisicindeautomvilesanivelglobal.Siadvertimoslas tendenciastecnolgicasdelaindustriaautomotriz,encontramosqueenuncortoplazo sebuscaquehoyendaloscochestenganmejoresndicesdeeficiencia,usenfuentes deenergahbridasoalternativascomoelbiodiesel,eletanol,LPGpropanoybutano, gasnaturalcomprimido,hidrgenoonicamentebateraselctricas. Amedianoplazosevislumbraunatendenciaconunamayorgamadeproductosquese ajustenanecesidadesmsespecficas,habrautomvilescadavezmsbaratosque permitirnquemsgentepuedahacerseconuno. EncontramosenIndiaunbuenejemplodelatendenciaalaalza.Estepascuenta actualmentecon8millonesdepropietariosdeautomviles,peroconlaofertadel nuevomodeloNanodeTataMotors,conunprecioinferioralos$3000USD,habral menosotras14millonesdefamiliasconlosmediosparahacerseconuncochedeeste tipo,sinembargoelincrementopodraalcanzarhastaun65%llegandoa30millones depropietarios,segninformalaagenciacrediticiaCrisil.2 ElabaratamientodelosautomvilescomoelNano,estprovocandoquelasotras compaasautomotricesseafilienaestatendenciacontaldemantenersu competitividad,demodoqueenalgunosaosveremosquelaofertadecoches econmicossediversificaryharquelatendenciaalabaratamientocontine, ampliandolaofertaaunmayorsectorpoblacionalconrecursosparacomprar unidades.Contaminenonoveremosquehabrmscochesenelmundo. Decuntoscochesestamoshablando?En1999lacifradeventasdecochesanivel mundialrozabalos40millonesdevehculosmientrasqueenelao2010estapodr cerrarmuycercanaalos56millones.Elincrementoenlaventadevehculosanivel mundialhaaumentadoun37%enestosltimosdiezaos.3

CrisilResearch(2009)."NanoreinforcesIndiaassmallcarhub:CRISILResearch.PressRelease." Consultadoen:2010.12.14,dehttp://www.crisil.com/Ratings/Brochureware/News/CRISIL Research_tatananopr_230309.pdf. 3 Gomes,C.(2010,2010.11.26)."GlobalAutoReport."de http://www.scotiacapital.com/English/bns_econ/bns_auto.pdf.


2

LaventadecochesenMxicorepresentael1.53%delvolumenmundial,mientrasque laparticipacindelapoblacinmexicanaanivelglobalenelao2010seestima cercanaal0.16%4.Estocaracterizaalmexicanocomobuencompradordeautomviles, alostentarunaproporcinenlosporcentajesdecasi10a1. EnlaCiudaddeMxicoelusodelcocheestmuyextendidoyesposiblequesea consecuenciadeunaseriedecausasyargumentostalescomoqueelautomvil: Excedenotablementeelndicedeconfort,queofreceeltransportepblico. Estdisponiblelas24horasdelda, Permitehacertrayectoscortos,medianosylargosentiemposrazonables, Ofrecemejoresndicesdeseguridad, Permiteeltransportedepersonasconcapacidadesdiferentesy Enmuchoscasoseslanicaposibilidaddeaccesoconlaquecuentanmuchas porcionesdelaciudad. Portantoelautomvilseconcibecomoelmediodetransportepreferidoporlos habitantesdelaciudaddeMxico,situacinqueconllevaaquedentrodelaeconoma familiartanprontoexistaunexcedenteenelingreso,seadestinadocasi inmediatamentealaadquisicindeuncoche. ElcrecimientodelaofertadetransportepblicoenlaCiudaddeMxiconoha mantenidoelpasodelincrementodelapoblacin,cadaesfuerzoimpresoenel sistemadetransportepblicodelaciudadsehapercibidocomoaisladoeinsuficiente. Tomemosporejemploalmetro,elcualhadisminuidoelnmerodetrenesen circulacinlosltimosdosaosde290a2665,ynohaincrementadoelnmerode kilmetrosdevasdesdefinalesdelao2000cuandoseinaugurlalneaB,eltotal siguesiendode201.7km.6EnestemismoperiodolapoblacindelaZona MetropolitanadelValledeMxico(ZMVM)hatenidounatasadecrecimiento poblacionalmediadel1.7%anual,7esdecirqueenestosaoshahabidounaumento aproximadode1.7millonesdehabitantes.Asimismodesdeelao2000ladensidad depoblacin(hab/ha)hacomenzadoamarcarunatendenciadeincrementouniforme queenelao2010sesitaen126hab/ha.8Entoncesnosencontramosconun

INEGI(2010)."Resultadospreliminares.Censodepoblacinyvivienda."Consultadoen:2010.12.14, dehttp://www.inegi.org.mx/. 5 INEGI(2010)."ComunicacionesyTransportes.Principalescaractersticasdelsistemadetransporte colectivometro."Consultadoen:2010.12.14,dehttp://dgcnesyp.inegi.org.mx/cgi win/bdiecoy.exe/514?s=est&c=24970. 6 STCMetro(2010)."DatosdeOperacin."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.metro.df.gob.mx/operacion/cifrasoperacion.html. 7 SETRAVI(2010)."Vialidades.Estadsticas."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.setravi.df.gob.mx/wb/stv/estadisticas. 8 Escobar,J.L.andJ.S.Jimnez(2009)Urbanismoysustentabilidad:estadoactualdeldesarrollourbano delaZMVM.RevistaDigitalUniversitaria10,
4

incrementoenelnmeroydensidadpoblacionalquenosevecorrespondidoporel sistemadetransportemsextendidoyutilizado. Devueltaconeltransporteprivado,surgelainterrogantesobrelainfraestructura preexistenteysutasacorrientedecrecimiento,serstacapazderecibirel crecimientopoblacionalqueseacompaadelconsiguienteincrementoen automviles? Todalatecnologaprevistaparaestemomentohistrico,tecnologaquehabrade revolucionareltransporteparticularliberandolasplazasdeestacionamientoenlas calles,onofuelosuficientementeeconmicacomoparacomercializarseo simplementenuncallegadesarrollarse.Porlotantonilapromesadeloscoches voladores,nilaideadeautosplegablesodedimensinreducidahacambiadolaforma detrataraltransportedentrodelosesquemasdediseodelaarquitecturayel urbanismo,yaquelasdirectricesdecrecimientodelascallesyavenidassemantienen msomenosigualesaaquellasexigidasporlosanimalesyjinetesylosprimeros vehculosconruedas.Eldesarrolloprevistoenesterubronohasidoelquese esperabahacemediosiglo. Lastendenciasdeconcienciaplanetaria,talescomolareduccindecontaminanteso lasnuevasapuestasporenergticossustentablesnohanafectadolascaractersticas delainfraestructuraderodamientoenningunaformasignificativa,porelcontrariolas nuevastecnologasbuscanadaptarsealascondicionespreexistentes,lasnuevas apuestasdetransporteindividualofamiliarsesiguenpresentandoenelformato convencionalqueconocemoshastaahora: Automvil.contenedorconmecanismoderodamiento Tambinesnecesarioapuntardentrodeestemarcocontextualunacomparacin entreelincrementoenelparquevehicularyloskilmetrosdesuperficiede rodamientoconstruidos.Seestimaquelatasadecrecimientodelparquevehicularen elDFescercanaal6%anual.Deacuerdoalaproyeccindedatosdelastasasde crecimientoobtenidasen1990habraaproximadamente1vehculoporcadakilmetro desuperficiederodamiento,mientrasqueenelao2010laproporcinsehavuelto crticacon76vehculosporkilmetrodesuperficiederodamiento.9Lascifraspodran hacersemsalarmantessitomamosencuentaquelaCiudaddeMxicoesunadelas zonasconmayorincrementodevehculosenelpasyquenocuentaconunatasa elevadadecrecimientoenlasuperficiederodamiento.Taldesproporcinaadeal conflictoladensificacinvehiculardelaciudad.
9 INEGI(2009)."ComunicacionesyTransportes.Caractersticasseleccionadasdela infraestructuraydeltransporteterrestre."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.inegi.org.mx/sistemas/sisept/default.aspx?t=sctr04&s=est&c=25035.

Peseaquelademandatendienteenelmercadoestoptandoporlareduccinde contaminantes,lapoblacincontinuarcreciendoyseseguirexpandiendoenrea,la densidadirtambinenincrementoyeltransportepblicoparecenuncaacabarde cubrirlasnecesidades,eltransportepblicotampocoseterminadeplantearcomo unaopcindemayorcrecimientocomomediodetransportequeelautomvil.Los trasladosdeautomovilistasengranparteconcentradosenlaciudadcentral,unazona delimitadaporlasdelegaciones:VenustianoCarranza,Cuauhtmoc,MiguelHidalgoy BenitoJurezirnenincremento.ElreadelaCiudadCentralcorrespondeapoco menosdel10%delasuperficiedelDF10ypocomenosdel3%delaZMVM11. Enconsecuenciahabrmuchosmscochescirculandoenlapartecentraldelaciudad quedecontinuarconlatendenciahastaahoravista,repercutirentasasintolerables detrfico,contaminacin,ruido,estrs,etc.Ademshayquedestacarquela intensificacindelusodelautomvilincideenelsedentarismo,yportantoenlabaja actividadfsicadelosciudadanosautomovilistas.Raznporlacualnohabrade sorprendernosquelaestadsticaurbananosconduzcaaserelprimerpascon personasconsobrepesoenelmundo.12 Entoncestenemosquelafaltadeespacioparacircularyestacionarlosautomviles,no soloesproductodeladensificacindelaciudadyelincrementoensunmero, tambinseestgenerandoporlafaltadelseguimientoalaspolticasdecrecimiento urbanodelamanodenuevasplazasdeestacionamiento,porlaimposibilidadde generarunnmerodenuevosestacionamientospblicosqueverdaderamentecubran lademanda,ylaapropiacindelasvaspblicas,entreotrosfactores. Laapropiacinindebidadelarroyovehicularsehaidogestandoconelapartadode plazaspblicasdeestacionamiento,conobjetosomecanismosquenopermitenel libreestacionadoyporelapartadoacuentadeloscuidacochesofraneleros,quienes iniciaronoperandoconunprocesodepropinacaritativaporcuidarloscoches,yque hoyendaoperanconunaformadeextorsindescarada.Estasubeconoma perpetradaporlosfranelerosoperacoludidaconlapolicalocal,raznporlacualha podidoevolucionarlibremente,alpuntodeserunproblemaenquistadodifcilde resolver.
10 SIEGE(2007)."SEDECO.MonografasdelasDelegaciones."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.siege.df.gob.mx/.
11

SMADF(2005)."InformeClimatolgicoAmbientaldelValledeMxico2005."Consultadoen: 2010.12.14,de http://www.sma.df.gob.mx/sma/download/archivos/informeclimatologico/05capitulo1_2005.pdf. 12 Tllez,C.(2010,2010.01.26)."Mxico,primerlugarmundialenobesidadinfantil;modificarelDIF dietadedesayunos;CCEsecomprometeaponerenletrasgrandescontenidonutrimental."LaCrnica deHoy.Consultadoen:2010.12.14,dehttp://www.cronica.com.mx/nota.php?id_nota=483571.

Lasmedidaspropuestasparaapalearlaproblemticaurbanageneralhancontribuido consolucioneseconmicasquemsomenosdiluyenlossntomasperoque difcilmenteatacanelproblemaderaz.Lafaltadecontrolyseguimientoenlas estrategias,aunadoalafaltadeculturacvicahanderivadoenunaproblemticade mayoresdimensiones. Apartirdel2004secomenzaduplicarlasuperficiedevasrpidashaciendo segundospisospormediodeestructurasareasquerpidamentepermiten incorporarmayornmerodecarrilesdecirculacin,peroquecontribuyenal aislamientoyconsiguientedesmembramientodelaCiudaddeMxico. Desdeelao2005secomenzaimplementarunsistemademetrobsqueyahaba sidoprobadoenotrasciudadeslatinoamericanas,haciendomseficienteeltransporte depasajerosporalgunasdelasprincipalesavenidas.Aunqueestetipodetransporte mejoralascondicionesactuales,absorbeymonopolizaunodeloscarriles preexistentes,reduciendolasuperficiederodamientoqueelincipientenmerode automvilespodrademandar.Cabedestacarqueenhoraspicoestesistemacongrega aunelevadonmerodepasajeroslocualhaceinsoportableelserviciodadasu excesivaocupacin.Esteesunargumentorecurrentequedesalientaalos automovilistasparaoptarporestamodalidaddetransportepblico. Afinalesdelao2009secomenzconunalneademetronueva,lalnea12que buscarmejorarlascondicionesdetransportedelSurconectandoalorienteconel ponientedelaciudad.EstalneadenominadadelBicentenarioentraren funcionamientoconretraso,inaugurndosecuandopasadaslasfiestasdel bicentenariodelaindependenciaqueledieronnombre. ExisteenlaCiudaddeMxicounpanoramadeconflictosquepresentavariasdolencias, laprimeratienequeverconeltransportepblicoqueconsubajsimacapitalizacinno articulauncrecimientoadecuado,existedesorganizacinygrandominioporpartedel transporteconcesionado(microbusesytaxis)elcualpeseaquefunciona,distamucho desereficiente,ordenado,limpiooadecuado.Aesterespectoseraimperante intensificareincrementarlosesfuerzosenlaconstruccindelmetro,accionandoun plandeincrementopaulatinoyrazonadodecuotascontaldepoderoperaren viabilidadeconmica.Sernecesariodiversificarypotenciarotrosmediosde transportepblicoaltiempoquesemejoranlascondicionesdecalidadyservicio.El transporteconcesionadotendraquesustituirseporpocoapoco,conopcionesde transportepreexistentecomo,metroymetrobs,ynuevasopcionescomotranva elctrico,trenessuburbanos,funiculares,etc.Enelcasodelostaxis,laspolticasy regulacionestendranquemultiplicaresfuerzosalpuntodeoperarconextrema calidad,reduciendolosriesgosqueincluyealgranparquevehicularpirata,los vehculosenmalestado,ylascarenciasenlaeducacinvialdelosoperarios. Paraapalearlasemisionescontaminantesdehumosyruidohabraqueestablecer horarioscerradosalostransportesdecargadeciertotonelaje,destinarplazas especialesparacargaydescarga,controlarlasemisionesmedianterevisiones rutinariasverdaderamenteestrictas.Promovermscorredoresdeemisionescero

comoaquelquehaempezadoaoperarenelEjeCentralLzaroCrdenas,incentivarla entradaalmercadocomercialdelosvehculoselctricos,seandecompaas extranjerasomexicanastalescomoVehizero.13 Promovereincentivaroperacionesinmobiliariasdeintercambiodomiciliario,por mediodelpagodeladiferenciaresidualycorrespondientestasas,conelobjetode acercareldomicilioallugardetrabajo,reduciendotiempodeusodelautomvil,de modoqueenalgunoscasoslanicaplazadeestacionamientoendemandaseaaquella deldomicilioparticular. Promoverydiversificarnuevoscentrosculturalesydeentretenimientoenlaciudad contaldereducirladensidadenaquellospreexistentes,permitiendounusoms razonadodelautomvilyunademandadeplazasdeestacionamientomenor. Paraagilizarelflujovehicularcabraconstruirvassubterrneasdealtavelocidadque permitierancruzarlaciudad,ascomoaumentarelnmerodeaccesosprincipalescon losquecuentalaCiudaddeMxico,lacualhistricamentesiemprehatenidocinco. Habraquecompletareincorporarcircuitosexterioresquepermitanreconducirel trficodecarga,deformadinmicayeficientealingresarycircularporlaciudad. Esmuyimportantemejorarlascondicionesdeloscuerpospoliciacoseincrementarla implementacindemedidasquepermitanasegurarlaobservanciadelaley. Encuantoalnmerodeunidadesencirculacinhabraquegenerarpolticasque ayudenadisminuirlastasasdecrecimientodevehculosprivados,contransporte pblicodecalidad.Dinmicaseincentivosdeviajescompartidos,transporteescolary laboralcolectivodebajaemisinascomoestablecerunplandesustitucinde transportesoficialesporunosdebajaonulaemisin,instaurarunsistemade parqumetrosquepermitacontrolarymejorarlascondicionesdelasplazaspblicasde estacionamientoenlaszonasdemayordemandahastaelpuntodeerradicaralos franeleros. Unasolucinacortoplazopodracontemplarlaconstruccindeestacionamientos subterrneosdebajodevialidadescercanasaloscentrosdealtademandade estacionamiento,ascomopromovermecanismosautomatizadosenestacionamientos nuevosypreexistentesquepermitanunamayordensidaddeestacionado. Esimperanterecuperarlapeatonalizacindelaciudad,regenerandolasaceras, hacindolasmsregularesygenerosas,instrumentadopolticasqueconcedanla preferenciaalpeatnantelosvehculosyseanrealmenteincorporadasenla concienciayeducacinciudadana,mejorandolacalidadylaexperienciaencada trayecto. Nuestraciudadhadeproveersedesolucionesparapoderrecuperarlaautoridadsobre lasplazaspblicasdeestacionadovehicular,administrandotalcomohaceconlos

13

Vehizero(2009)."Vehizero."Consultadoen:2010.12.14,dehttp://www.vehizero.com/.

parqumetros,diferentessistemasquesignifiquenunasolucintantoparaelvehculo comoparaelpeatndelcualaquenlaCiudaddeMxicoapenassinosacordamos. Bibliografa


CrisilResearch(2009)."NanoreinforcesIndiaassmallcarhub:CRISILResearch.Press Release."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.crisil.com/Ratings/Brochureware/News/CRISILResearch_tatanano pr_230309.pdf. Escobar,J.L.andJ.S.Jimnez(2009)Urbanismoysustentabilidad:estadoactualdeldesarrollo urbanodelaZMVM.RevistaDigitalUniversitaria10, Gomes,C.(2010,2010.11.26)."GlobalAutoReport."de http://www.scotiacapital.com/English/bns_econ/bns_auto.pdf. INEGI(2009)."ComunicacionesyTransportes.Caractersticasseleccionadasdela infraestructuraydeltransporteterrestre."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.inegi.org.mx/sistemas/sisept/default.aspx?t=sctr04&s=est&c=25035. INEGI(2010)."ComunicacionesyTransportes.Principalescaractersticasdelsistemade transportecolectivometro."Consultadoen:2010.12.14,dehttp://dgcnesyp.inegi.org.mx/cgi win/bdiecoy.exe/514?s=est&c=24970. INEGI(2010)."Resultadospreliminares.Censodepoblacinyvivienda."Consultadoen: 2010.12.14,dehttp://www.inegi.org.mx/. Plunkett,J.W.(2010)."IndustryStatistics,TrendsandIndepthAnalysisofTopCompanies. AutomobilesandTrucksTrends."Consultadoen:2010.12.09,2010,de http://www.plunkettresearch.com/Industries/AutomobilesTrucks/AutomobileTrends/tabid/89 /Default.aspx. SETRAVI(2010)."Vialidades.Estadsticas."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.setravi.df.gob.mx/wb/stv/estadisticas. SIEGE(2007)."SEDECO.MonografasdelasDelegaciones."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.siege.df.gob.mx/. SMADF(2005)."InformeClimatolgicoAmbientaldelValledeMxico2005."Consultadoen: 2010.12.14,de http://www.sma.df.gob.mx/sma/download/archivos/informeclimatologico/05capitulo1_2005. pdf.

STCMetro(2010)."DatosdeOperacin."Consultadoen:2010.12.14,de http://www.metro.df.gob.mx/operacion/cifrasoperacion.html. Tllez,C.(2010,2010.01.26)."Mxico,primerlugarmundialenobesidadinfantil;modificarel DIFdietadedesayunos;CCEsecomprometeaponerenletrasgrandescontenido nutrimental."LaCrnicadeHoy.Consultadoen:2010.12.14,de http://www.cronica.com.mx/nota.php?id_nota=483571. Vehizero(2009)."Vehizero."Consultadoen:2010.12.14,dehttp://www.vehizero.com/.

También podría gustarte