Está en la página 1de 12

CoIuborun:

DEPSTO EGA: HU.z;8J1.6


REEDCN: MUSEO CASA PACO




N 12
NOVIEM8kE-DICIEM8kE 2008

Asinus churrum en Gruos

ullu: s.I. nsLrumenLo pu segu u run de LIerru, Iormuu per unu


cucIIIIu puncIudu, menos corvu I mus uncIu que Iu de Iu seguderu,
enguncIudu u un LocIo IIurgo que Iu unguIo con Iu Ioju. ull: Segu
con Iu duIIu.
enteuoerus: s.I. Deseo InLenso que se sIenLe uI vev uIgo. Cuun
pusu devun Iu pusLeIeriu se Ie Iun denLeguerus.
esIuruuluo, -du: udj. MuIIurcIuu. mus desIurguIuu que un cumuI
d`oIIveru bIIuncu, MIru que IIevus Ixe IuIxo IIIbros prou desIurguIuu I
en zubucurus uIguno.
esincosu: s.I. Ruzn que se du pu I unu cosu o pu no I-Iu. T son
desIncusus pu no veni u vev-mos, pu vo que no LIenen brencu gunus de
veni.
esminchuo, -du: udj. Que no LIene gunu de com.
espurci: ReIerin-se sobre L u dos personus que s`esLun peIeun:
sepuru-Ius. SIempre esLubun 'zurpu u Iu greu`, I sI Ios querebus
despurci Le meLebun u peIu.
evn: udv. Delcnte. (ReIrun) EI que vu devun, sIempre vu devun.
evuntul: Delcntcl.
e vez: udv. Al mismo tiempo. Tocu Iu guILurru I I`urmnIcu, I eI
sube I L de vez.
i: Decir. Me vu di que Lornuriu muunu JJ ReIerin-se u unu
personu: du per nombre, llcmcr. Ebu un muesLro que Ie dIbun don
Jess.
imposJ ispos: udv. Despues. DImpus de Iu DespIerLu se vu uI
RosurIo I`uuroru.
oln, -tu: udj. poco usudo. MuIo. `uo prou doIn, muI doIn
Ixu zuguIu.
ormiderus: I.pI. Soeru, gunus de dormi. Qu dormIderus
m`enLrun dImpus de com!.
recho, -u: udj. Derecho, rectoJJ ul drecho. En IIineu recLu. Pusu uI
drecIo.


ANDOLZ. RaIael; Diccionario aragones. Mira editores. Zaragoza. 1992.
ARNAL PURROY. Maria Luisa; Diccionario del habla de la Baia Ribagorza Occidental. Gara
d`Edizions. Zaragoza. 2003.
FABRA I POCH. Pompeu; Diccionari General de la Llengua Catalana. Edhasa. Barcelona. 1977.
MONEVA Y PUYOL. Juan (edicion y estudio de Jose Luis Aliaga Jimenez); Jocabulario de Aragon.
Coleccion Cuadernos Jean-Joseph Sarohandv. editorial Xordica. Zaragoza. 2004.
REAL ACADEMIA ESPAOLA; Diccionario de la lengua espaola. Espasa Calpe S.A. Madrid. 1956.
TOMAS ARIAS. Chabier; El aragones de Biello Sobrarbe. Instituto de Estudios Altoaragoneses. 1999.
ND1CE

- Inolvidubles uruosinos:
Vicn de lo 1mprento, por Tomus CusLIIIn

- Contn coentos:
Lu bellu dormiente, por Jos AnLonIo BeLuLo

- Historius:
Gruosinos de uyer: Andresn, por El Scstre crcsonc

- Textos en uruosino:
Iruses inozentes, por Luisn de Iierro

- Textos en uruosino:
'ende lu Peu el Morrul, por Luisn de Iierro

- Inchouuldri: Il plun

- Iolclore:
Lus uuitus en lu Idud Mediu (II), por MurIuno PuscuuI

- Cocinn con El [ogoril: Setus

- Historius:
Lu curtu, por Jos gnucIo MurIosu

- Textos en uruosino:
Los cromos (I), por MIgueI ngeI CIuveriu

- Historius de cosus noestrus:
C..G.: L'uscoelu de msicu

- Personujes ribuuorzunos:
nuel Sumbluncut y Sulunovu

- Asinus churrum en Gruos, por ConcII GIrn

Inolvidubles uruosinos

Vicn de lo 1mprento

VIcenLe ucumbru vu nuc en Gruus un o de novIembre de
1.1=. EI negocIo IumIIIur, unu ImprenLu ubIcudu en medIo Iu cuIIe
Benusque, duriu nombre uI upodo con que vu s conocI u Io IIurgo de
Lodu Iu suvu vIdu: Vicen de lc Imprentc.

T Iu vIdu de VIcn cIIru uIreded d`Ixu ImprenLu, Iu GuLemberg,
on LrubuIIubu cIunLo u I`IneIubIe GonzuIo, su Iermuno, su pure, uIsn, v
I`InoIvIdubIe uIs ozuno, LIpgruIo que vu uLerrIzu en Gruus, provenIenLe
d`OrIIueIu, u medIuus de Ios qo.

VIcn ebu un Iombre
cubuI, ImpuIsIvo, cuusLIco v
sobre L muv LrubuIIud. e
vu Locu vIvi unu posguerru
duru v dIIicII v I nuncu
perdebu Ixe senLIdo de
I`Iumor Lun suvo pu suIi de
sILuucIns compromeLIdus v
soILu uqueIIos dIverLIus
cIuscurrIIIos. QuI no recordu
con IIIurIdu cuun uLendebu
en Iu IIIbreriu u Ios empIIeuus
de buncu, que Ie Ibun
presenLun Ius IIeLrus de pugo
v Ies respondebu
ImperLurbubIe: correcLo,
correcLo, vu Ius puez Lornu
por on Iun venIu, nIno. O
cuun uIguno Ie pregunLubu
por Iu suvu numerosu proIe IemenInu, respondebu ImperLrrILo: sI Le
Iu IIevus, Le`n dov oLru de reguIo.

e vu Locu vIvi Iu Guerru deI 6 v uIIi `Iuv unu uncdoLu que
denoLu un curucLer muv sInguIur:


corLe enLre LremendIsLu v nuLuruIIsLu, expunsIones de eroLIsmo verbuI
osudus v IrecuenLes escupes de unu reLrIcu suI generIs, de un esLIIo
InImILubIe en eI que, sI
bIen es LrusunLo de un
proIundo conocImIenLo
de Ios cIusIcos, u menudo
se du, por desgrucIu, ese
depIorubIe puso de Io
subIIme u Io rIdicuIo.
ExpresIvIsLu empedernIdo,
SumbIuncuL combInu
puIubrus en un uILernuLIvo
juego sIncrnIco-
dIucrnIco de Iu Ienguu v
en un desIguuI uso cuILo-
pIebevo de Iu mIsmu,
cuundo no enLrecruzu
esLos cuuLro senLIdos v
usos producIendo como
muLucIones neoIogisLIcus
v periodos LorLurudos o
uberrunLes como jumus se
Iu vIsLo en Lodu nuesLru
IILeruLuru.
Los Alicdos, revIsLu en Iu que coIuborubu ngeI SumbIuncuL

Su produccIn IILerurIu IncIuve numerosus noveIus breves v oLros
gneros enLre Ios que cube mencIonur dos IIbros de cuenLos 1ess
ctcdo c lc columnc (1.z=) v Con el corczn extcsicdo (1.z6) v seIs
exLensos reIuLos: Lc cuerdc de deportcdos (1.zz), Lc ccsc pclidc
(1.z6), crro en lcs clcs (1.z;), Lc cscensin de Mcrc Mcqdclenc
(1.z;), El hijo del seor Estete (1.z) v El cire podrido (1.z),
obrus pIonerus de Io que se conoce como noveIu socIuI. De Iu obru
escrILu en eI exIIIo desLucu Ccrctcnc nczcrenc (1.q), donde
recuperu sus recuerdos de Iu conLIendu v eI senLIr de Ios poIiLIcos en eI
exIIIo.
Personujes ribuuorzunos

nuel Sumbluncut y Sulunovu

(Gruus, 1.88= - MjIco D, zq--
1.6). EscrILor, poIiLIco v jurIsLu
urugons. SIendo muv nIo se
LrusIud con su IumIIIu u BurceIonu
en cuvu UnIversIdud esLudI
DerecIo. AI ser eIegIdo dIpuLudo u
CorLes por eI PurLIdo RepubIIcuno
ederuI -deI que Iue uno de Ios
Iundudores, con su umIgo v muesLro
eI grun ubogudo BurrIobero-
consLubu como su proIesIn Iu de
ubogudo. DesLucudo perIodIsLu
poIiLIco, Iue coIuborudor, reducLor v
IusLu dIrecLor de mucIos
perIdIcos de IzquIerdus, desde Iu
LendencIu IIberuI-repubIIcunu IusLu
Iu unurco-sIndIcuIIsLu, como: EI
MercunLII VuIencIuno, u Cumpunu
de GrucIu, EI enemIgo deI PuebIo, u TIerru, EI MoLin, os MIserubIes,
EI DIIuvIo, TIerru v IberLud, SoIIdurIdud Obreru, C.N.T., eLc.
SumbIuncuL Iu pusudo u Iu IIsLorIu poIILIcojuridIcu sobre Lodo por su
ucLuucIn en eI TrIbunuI de CusucIn de CuLuIuu (1.6-1.), como
bruzo de Iu jusLIcIu revoIucIonurIu. u IIguru de SumbIuncuL Iu sIdo
InLencIonudumenLe dIsLorsIonudu, v con IucIIIdud, debIdo u sus
upurIencIus de LrIbuno de Iu pIebe v de esLruIuIurIo esLIIo de vIdu v mus
un de escrILuru. OLros IILeruLos Iun suIrIdo purecIdu desIIgurucIn v,
sIn emburgo, Iu IIsLorIu de Iu IILeruLuru espuoIu Ios esLu
reIubIIILundo.
Y en cuunLo u escrILor de obrus de creucIn, nos Iu dejudo
SumbIuncuL unu Iurgu IIsLu de noveIus, reIuLos corLos v gIosus
IILerurIus (umn de sus mucIus e ImporLunLes LruduccIones) de un
desLIIudo conLenIdo IumunIsLu con su mensuje u menudo
socIuIIzunLe, cuundo no revoIucIonurIo, con IrecuenLes upunLes
de


Unu nocIe d`oLoo Ie vun IurLu en Iu Compuiu Ius munLus. No
se Ie vu ocurri oLru Ideu que IeIe Io mIsmo uI OIIcIuI de Iu mIsmu.
AsInus que se IIevunLubu unLes de Locu dIunu pu Iese Iu cumu u
escondIdus.

Ebun, Lum, muv Iumosus Ius LerLuIIus de Ios domIngos en Cusu
pez con sus gruns umIgos ArLuro VIIus, VIcenLe Ins, BuIdomeru,
Cuvero,. Unu Lurde cIurrubun de qu`en Ius cusus sIo mundun Ius
muIIs. Uno vu dI: No, en cusu miu mundo vo. VusoLros soz unos
cuIzonuzos. En esLus esLubun, cuun upuece un zuguI v Ie soILu uI
susodIcIo: Pupu, que m`Iu dIcIo mumu que Le`n Ius Iu sIn encend Iu
esLuIu v que LIens que veni enseguIdu u encendeIu. CosLu poco
ImugInu Iu curcujudu generuI deI personuI.

PersonuImenLe, sIenLo un curIo enLruubIe por nuesLro
personuje que vu sub dIsIruLu de Ius cosus esencIuIs de Iu vIdu: Ius
muIIs, Iu gusLronomiu, Iu cuILuru v uqueIIu muruvIIIosumenLe
desordenudu v cuLIcu ImprenLu ebun eI norLe de su vIdu.

u miu nIez esLu usocIudu u su personu con Iu compru semunuI
de Ios Lun esperuus cupiLuIos de EI CupILun Trueno, EI JubuLo v
RoberLo AIcuzur v Lum uqueIIu enLruubIe Zurugozu deporLIvu que
cunLubu GonzuIo po Ius cuIIes de Iu vIIIu.

VIcn de Iu mprenLu vu s un gruusIno noLubIe que vu deju su
ImpronLu cuILuruI en mugniIIcos v morduces urLicuIos en eI IIbr v
sobre L un IucIud InIuLIgubIe pu sucu udebun uqueIIu numerosu v
pecuIIur IumIIIu, en LIempos prou dIIicIIs v compIIcuus.

CurIosumenLe IuIIeceriu eI mIsmo diu que su udmIrudo D.
Jouquin CosLu, un 8 de Iebrero de 1.8;, en medIo deI Iervor popuIur.




Toms Custilln Muriosu
Contn coentos

Lu bellu dormiente

Ebu unu vez. Iu mucIos IIusLros, qu`en un puebIeL cIIcoL cercu de
Gruus, vevIbu unu IumIIIu que LenIbu mucIus IIncus pu IIubru I unu
cuLerbu d`unImuIs que dubun mucIu Iuenu. os cIovens de Iu cusu
ebun vu un poqu muvores I no LenIbun nengn IIIIo pu segui con Ius
Iuvenus d`unu cusu Lun grun.
En Iu cupIIIeLu de Iu cusu `Iubebu un Sun AnLonIo prou mujo uI que
sIempre Ie pedIbun eI mIIIugro de pod Leni un Ieredero pu que podese
Ie prosperu I`IucIendu.
Por IIn, como ebun Lun devoLos, eI SunLo Ies vu conced IxIu peLIcIn,
subn que Ies IIenuriu d`uIIegriu, I vun Leni unu Iermosu IIIIu.
Iocos de conLenLos Loz, ugeIos I pures, vun pensu en Ie unu grun
IIesLu, convIdun u Loz Ios vecInos deI IIugu I puebIIos d`uIrededor, pero
IoI! desLIno, se Ies vu pusu envILu u unu vIeju cuscurrubIus que vevIbu
en unu covu cerqueLu de Iu IuenLe EI Igonero, muv cercu deI rio.
EI diu de Iu IIesLu Ibun IIegun Ios convIduus vesLIs con sus mIIIs
ropus I Loz Lruebun unu puLucudu de reguIos muv genos pu duIene u Iu
nInInu.
De Gruus vun ucudi cIen represenLun u Ius mIIIs cusus de Iu VIIIu,
como de Iu Cusu HeredIu, de Ios Burduxi, de Ios unLn, de Iu Cusu
OIIvun,. I Lum mucIu cIen represenLun uI puebIo, como eI PrI deI
SunLo CrIsLo, eI uIcuIde, eI curu purroco I Ios gremIos deI IIugu.
Tum vun convIdu u cIen de Loz Ios IIugus d`uIrededor, CupeIIu, xep,
TorrobuLo, Torrodseru, us VenLus,.
EnLre Ios mucIos reguIos que Lruebun vu desLucu eI que vun du eI
gremIos d`uIpurguLeros I IIIuds, qu`ebu unu ruecu I un Iuso IecIo de
muderu de buIxo muv LrubuIIuu po Ios urLesunos curpInLeros de Gruus.
Cuun mus uIIegres esLubun en Iu IIesLu v`upurec Iu vIeju cuscurrubIus,
Iu que no ebu sI InvILudu, I Ies vu di:
- Yo Lum LruIgo un reguIo pu Iu nInInu. EI mio seru un reguIo que Los
Ieru LrIsLes u Loz.
dIspus Ies vu ecIu Iu muIdIcIn:
- Cuun LIengu dIecIsIs uos se puncIuru en Iu muno con IxIe Iuso I se
morIru.
Toz se vun quedu cosLernuus con Iu muIdu d`IxIu vIeju. Con I`uIIegriu de
Iu IIesLu se vun i oIvIdun d`IxIu muIdIcIn I recogn Ios reguIos, eI Iuso
Iue u puru u un cuurLo con oLros zurrIos que I`Iebun LruI Ios InvILuus.




OrquesLu que se reuIIz puru SunLu CecIIIu en 1.61.


DenLro de Ius cuILuruIes desLucubu Iu de msIcu.

Se tc c reclizcr lo mcs ccelercdcmente posible lc creccin de
unc escuelc de msicc en lc cucl podrcn cprender qrctuitcmente
todos los socios u [cmilicres de los mismos que lo deseen pcrc lo cucl,
no solcmente se cprenderc sino que se cdjudiccrc el instrumento
que necesiten unc tez cumplimentcdcs lcs normcs que de cntemcno
tendrc que lletcr c ccbo el clumncdo de estc escuelc. Este prouecto
es mcs trcscendentcl de lo que supone, uc que este ncelo serc el
[undcmento de unc extensc lcbor de culturc musiccl pcrc lc puestc
en mcrchc de cucdro de rondcllc, orquestc, enscuos u
per[eccioncmiento de nuestro [olllore loccl (Dcnces, Albcdcs, 1otcs,
etc.).


Historius de cosus noestrus

C..G.: L'uscoelu de msicu

Seguin con I`IIsLorIu deI C.D.G. En esLu ocusIn mos cenLrun en
I`uscueIu de msIcu que se vu creu por esLu enLIdu en I`uo 1.6o, bujo
Iu buLuLu de Ios proIesores MurIuno PuscuuI v VIrgIIIo BurreI. Unu
ruIoIIudu de crios d`enLre nueve v once uos, s`upunLuron p`uprend u
soIIIu.
TumbIn se cre unu ronduIIu, Lenin de proIesor u runcIsco
Purru.
Segn eI LexLo que envI Iu JunLu DIrecLIvu de CenLro DeporLIvo
Grudense, en murzo de 1.6o, se Iuciu un IIumumIenLo u Ios socIos v
enLusIusLus deI C.D.G. que podebun InscrIbIse en ucLIvIdudes
deporLIvus, cuILuruIes v oLrus.




RonduIIu PIIuzu, en Io que uIoru Iu BuIIungu. z de ocLubre de 1.61.
DIecIsIs uos dIspus, mos uIconLrun con unu cIoven muv guupu I
muv uIIegre qu`ebu I`udmIrucIn de Loz I I`orguIIo de sus pures.
Toz s`Iebun oIvIduu de Iu muIdIcIn que Ies ebu ecIuu Iu muIvudu
vIeju, muerLu Iebu mucIos uos.
Como Loz Ios cIovens, eIIu Lum ebu muv presumIdu, I ucercunse Ius
IIesLus de Gruus, se vu queri Ie unus medIus de IIunu pu no pusu IrIo po
Iu nocIe en eI buIIe de Iu pIIuzu. Con Lun muIu suerLe que sIo empezu u
LrusLIu con Iu ruecu, se vu puncIu en un dedo v se vu quedu dormIdu.
o mIsmo Ies vu pusu u Loz Ios de IxIu cusu, pures, ugeIos I LrubuIIuds
que LenIbun. Tum u Ios unImuIs suvos, LozInos, poIIos, guIIInus,
cocIos, mIsInos,. To IxIo, Iu cusu, Iu eru, I Loz Ios corruIs, se vun rodIu
de burceros I IIusLns, Ien cuusI ImposIbIe ucercuse sIn puncIuse u
esLrIcuIIuse Ius muns pu InLenLu enLru en eIIu.
u muIvudu vIeju ebu dIcIo Lum que sIo podriu dIsperLu u Loz Ios de
Iu cusu sI un cIoven d`un puebIo muv IIejuno besubu u Iu IIIIu, d`IxIu
muneru se LemInuriu eI IecIIzo.
To vu permunec usi mucIos uos, IusLu q`un cIoven de unu cusu de
PunIIIo que pusubu por usLi buscun LrubuIIo se v`uIconLru con Lo IxIe
punorumu I como ebu prou espIngn s`ebu uLrevi u cruzIu Lo IxIos
ImpedImenLos IIegun IusLu Iu cusu I LIrun Iu puerLu ubuIxo. EnLr Lo
decIdI pu comprobu Io que `Iubebu denLro I se vu quedu cIeIuu uI
vev u Lo Iu cIen dormIs proIundumenLe. EnLre eIIos se enconLrubu Iu
Iermosu cIoven I no vu pod resIsLIse de duIe un beso, I en IxIe
momenLo, Iu LoLuIIdu de Iu cIen se vu desperLu cIunLo con Iu cIoven I
Loz Ios unImuIs.
os pures, muv conLenLos d`Iub LermInuu con eI IecIIzo, Ie vun di u
uqueI upuesLo zuguI que pedIse Lo Io que querIse, qu`eIIos se Io duriun.
I Ies conLesL que sIo querIbu LrubuIIo, pues ebu u Io qu`Iubiu venI u
buscu, con IxIo se conIormubu. Tum Ies vu di que s`Iebu enumoruu de
Iu moceLu I se querIbu cusu con eIIu.
os pures, mus conLenLos q`unus puscuus, Ie vun di que por eIIos esLubu
IecIo, que se cususen I Iuesen IeIIces. D`IxIu muneru vun pod Leni un
cIoven en cusu.
Asi LermInuriu eI cuenLo, Iueron IeIIces v comIeron perdIces (cuzudus
en onLuIIus). esLe cuenLo s`ucubuu I po Iu cIImeneru s`Iu escupuu.



Jos Antonio Betuto Ispou
Historius

Gruosinos de uyer: Andresn (Terceru purte)

Que poco podiu ImugInur nuesLro personuje, que su vIdu Ibu u dur
LunLo juego.
I, que pensubu que su exIsLencIu eru Lun monLonu, sIempre u Iu
sombru de su Iermuno Jos...
ue su sobrIno, que se moviu en Ios circuIos poIiLIcos de Huescu, quIen
consIguI Iu IIcencIu puru LrunsporLur bugujes v vIujeros.
EI BoIeLin OIIcIuI de Iu ProvIncIu de Huescu, en su prImer nmero deI
uo 1.1o, edILubu en Iu pugInu , eI sIguIenLe comunIcudo de Iu
ComIsIn ProvIncIuI, uprobudo eI 1 de dIcIembre unLerIor:

Buuujes.- Circolur
Anuncicdc lc subcstc pcrc lc prestccin del Serticio de cqcjes de lc
Protincic, desde el :' de Enero cl (: de Diciembre del co prximo u
hcbiendose presentcdo unc proposicin suscritc por Don 1ose Lpez
Ccrdiel, tecino de Ccmpo, en lc que el proponente o[rece reclizcr dicho
serticio por unc pesetc menos de lcs consiqncdcs como tipo pcrc lc
licitccin, o secn :;.ooo pesetcs.
Lc Comisin Protincicl, hcciendo uso de lcs [ccultcdes que le concede el crt'
o8 de lc Leu Drqcnicc hc ccordcdo cdjudiccr de[inititcmente el serticio de
que se trctc cl nombrcdo D. 1ose Lpez Ccrdiel por el tiempo u sumc
exprescdos u con sujecin c lcs condiciones del plieqo que sirti de bcse c lc
subcstc. Lo que por medio de lc presente circulcr, se hcce scber c los
Auuntcmientos de lc Protincic u c los contrctistcs de lcs di[erentes etcpcs,
c [in de que desde :' de Enero prximo cesen en lc obliqccin que se impuso
c los primeros por circulcr insertc en el oletn D[icicl del (: de Mcrzo
ltimo, u en lc que cdquirieron los sequndos por medio del oportuno
contrcto, u pcrc que los Alccldes se dirijcn en lo sucesito cl hccer los
pedidos, en tirtud de orden del Seor Goberncdor Citil u Autoridcdes
Militcres, leqtimcmente constituidcs, cl cdjudicctcrio D. 1ose Lpez
Ccrdiel, o c los representcntes que este debe tener en los pueblos seclcdos
como ccbezc de etcpc.

Por eI precIo de Iu udjudIcucIn, debiun cubrIr Ius ruLus mus
ImporLunLes de Iu ProvIncIu de Huescu purLIendo de BurbusLro v
IIegundo u pobIucIones Lun dIsLunLes enLre sI como Benuburre, BIeIsu,
BroLo, SubIunIgo, CunIrunc, Ans o HecIo. Pero LumbIn Leniun que
IIegur u TumurILe, Monzn, rugu o Huescu, enLre oLrus... sIn oIvIdur
nuesLru ruLu enLre Gruus v Cumpo, con InLencIn de IIegur IusLu
Benusque.



N`Iubebu de IumboIIsLus,
(d`Ixos unu ruIoIIudu)
Lum d`IIsLorIu sugrudu,
d`unImuIs v IusLu d`urLIsLus.
bun LucIun d`unus IIIsLus
Ios nmeros que LenIbun.
MucIus vezes mo`n suIIbun
un monLn de repeLius
v Ios IIevubun cogius
en IuIxos que rebuLIbun.


Cuun vu Le`n IuILubun pocos
con Ixos cromos LruLubus
v por cudu uno L en dubus
quInce u venLe sIn soIocos.
Y no ebu cosu de IIocos
v qu`uIguno Le cumbIubu
por uquI que Ie IuILubu
p`ucubu Iu coIeccIn
Ios qu`I LenIbu en monLn
v un Ius grucIus Le dubu.


En un uIbum Ios pegubun.
Y con Ios oLros. qu Iebun?
Pues enLonces Ios cogebun,
con mus zuguIs mos cIunLubun
v u coLu mos Ios cIugubun.
IQu genos ruLos pusubus!.
A cusu u vezes IIegubus
con mucIos cromos perdius
mus, como ebun repeLius,
pocu ImporLuncIu Ie dubus.



Miuoel nuel Cluveriu Abizundu
Textos en uruosino

Los cromos (I)
(Recordn uqoellos tiempos de zuuul)


M`ucordo, de cIIcorrn,
de vev vu u mIs Iermunos
que IIevubun en Ius munos
de cromos un gen monLn.
Y, seguin Iu LrudIzIn,
como u cuuIquIer zuguIn,
Ime uIgunu coIeccIn
u vo sIempre m`Iu gusLuu.
Y esLu deI L comprobuu
qu`en Gruus `Iubebu uIIcIn.


PusLIIIus de cIocoIuLe,
v Lum cIocoIuLInus,
ebu Iu Iormu mus IInu
pu mIru d`enguLusuLe
v u Iu vez d`uIIcIonuLe.
Cudu vez suIIbu un cromo.
IAIoru m`expIIIco vo cmo
Loz Ios qu`en coIeccIonubun
cIocoIuLe en meredubun
u pIuzos de Lomo v IIomo!


OLros cromos Ios vendebun
en Iu ImprenLu de VIcn,
sIempre u rebuLi de cIen
cuun novedudes Lruebun.
Segn Io que Le vuIebun
v Ius perrus que LenIbus
con LunLos sobres suIIbus,
v cusI sIn esperu,
IIoco de curIosIdu,
en Iu cuIIe Ios ubrIbus.
En cuso de no poder cubrIr uIgunu zonu, se compromeLiun u
subconLruLur Iu gesLIn, u sus expensus, con oLros represenLunLes.
us condIcIones de Iu subusLu no mencIonun en nIngn momenLo Iu
Iormu nI eI medIo que se uLIIIzuru puru reuIIzur eI servIcIo.
EsLumos en Ios InIcIos deI sIgIo XX. TimIdumenLe se empIezun u ver
Ios prImeros uuLos, pero en nuesLrus querIdus monLuus, Ius curreLerus
no dejun de ser mus que meros cumInos, que u veces nI sIquIeru
permILen eI puso de un curruuje.
SIempre nos Iubiumos pregunLudo que LIpo de veIIcuIo uLIIIzuriu
Andresn...
SoIiumos pensur en unu curreLu, o en unu guIeru uunque podiu ser
demusIudo pesudu puru LrunsILur por uIgunus zonus, LumbIn en unu
dIIIgencIu que quIzu serIu demusIudo Iujosu puru eI puis, v porque no
unu LurLunu... ISI unu LurLunu!
u sorpresu Iu Ido muvscuIu uI descubrIr unu IoLogruIiu de Andresn
v su LurLunu, en un InLeresunLisImo IIbro recIn edILudo: GuIneu en
PuLus, que upurece cILundoIo con su pIe de pugInu, en eI cupILuIo que
IubIu de Iu durezu de Ios vIujes que se InIcIubun en Iu monLuu...
Segn Ios documenLos
consuILudos v que se
conservun en eI
urcIIvo IIsLrIco de Iu
DIpuLucIn de Huescu,
Andresn reuIIz eI
servIcIo de Bugujes
enLre Gruus v Cumpo
desde prIncIpIos deI
uo 1.1o IusLu IInuIes
de 1.1 en que IuIIece
su Iermuno Jos.
o LrIsLe de nuesLru
IIsLorIu, es que puru
poder cobrur Ios
derecIos oIrecIdos en Iu subusLu por eI servIcIo de bugujes, Luvo que
pusur unu generucIn compIeLu de descendIenLes: NI Andreson, nI su
sobrIno, nI su Iermuno Jos, vIvIeron Io suIIcIenLe puru IIegur u cobrur
Io que con mucIo esIuerzo consIguIeron.
Aunque vu dIjImos en Iu oLru enLregu que nuncu segundus purLes
Iueron buenus, en esLe cuso que son Lercerus purLes,... eI que Io Ieu, que
juzgue.

El Sostre Borosono
Textos en uruosino

Iruses inozentes

Con el borro de to tio

Tu Gruus venIbun sIempre Lo Ios IIunes u compru con Ios
burros, curguus de IIenu, cuuLro poIIos, dos conejos I unu cesLu IIenu de
gegos con puIIu, ven upuuus.
To Io Lruebun d`encurgo pos no LenIbun que rodu como
uIIgunos Ies Locubu. brIndunIos por L`oI IIugu, I, u medIu muunu,
podebun iu po Ius LIendus u compru.
Un IIunes de prImuveru que Iebu un diu muv mujo, vun suIi Loz
Ios de cusu, Ios crios, eI Lio I eI cocIo. SIo s`ebu queduu eI guLo
encurguu de vIgIIu u Ius ruLus por Ios cuurLos.
uILubun vu pocos dius Iu IesLu deI IIugu Ibun Ien u Iu memorIu
Io que LenIbun que compru. us bebIdus, Ius guIIeLus, Ius muduIenus
seriun de cusu, I Ius LorLus IecIus n`eI Iorno pumbILu cuun Ios
rondubun.
Vun progrumu eI diu, vun conomeLru eI LIempo, pu unu vez
IecIus Ios encurgos IIegu u mILu Lurde uI puebIo. `ombre u Ierru Ios
burros u cusu Ierro, upuu unu suIIuLuderu u PubIn eI cuIderero. us
muIIs i po Ius LIendus I Ios crios u corre p`oI puebIo. u mozeLu u Iu
pIIuqueriu u probuse un vesLIdo nuevo. EI Lio u corLu Ios cupons que
LenIbu n`eI BunesLo, I usi, ben progrumuu. Ies vu IuILu mucIo LIempo.
Ebun Ius cuuLro de Iu Lurde I sIn pod emprend eI cumIno, Loz
LenIbun cosus que Ie, pos Ius LIendus no cerrubun nI pu isene u com, I
Ios buncos po Iu Lurde ubrIbun oLru vez.
ombre un poco rubIoso de LunLo Leni qu`esperu se Ie secubu
eI zeboIIIno que LenIbu que pIIunLu, I bun pensu Iu muII, eI murIdo I
Ios crios Lornuse uI IIugu. IPos Lenin que uvIsu u Iu mozeLu! qu`en cusu
PepeLu Iu modIsLu esLuru Iense Iu ILImu pruebu deI besLIdo que se Iu I
cuun se desucupe su Lio vu Iu recogeru.
AI suIi po Iu curreLeru Iu mure en Iu modIsLu v`unLru, pos Ie
IuILubu un pur de orus pu podeseIo IIevu. u pobre mIsucIu rovu se vu
posu deI soIocn que Iu vu di, I`ombre I`usperubu Iueru I no Iebu mus
que rou.
IPos nusoLros mo`in uI que pIIunLu eI zeboIIIno! Iu muI
InozenLe dIce. mIru nenu, L vu L`envendrus Icon eI burro de Lu Lio!

Luisn de 1ierro
u curLu me ImpresIon v no dud en ponerIe seIIo puru que
IIeguru u un desLInuLurIo que seguro esLuriu ImpucIenLe por recIbIrIu.
Me promeLi u mI mIsmo que cuundo LuvIeru Iu minImu
oporLunIdud me ucercuriu IusLu Iu IocuIIdud de Gruus puru InvesLIgur v
ucIurur quIenes erun Iu reseudu PeLru v su querIdo vuvo.
Aos mus Lurde, cuundo mIs cIrcunsLuncIus personuIes me Io
permILIeron, vIuj IusLu vuesLro puebIo v pregunL por PeLru.
No me Iue dIIicII uverIguur Iu verdud de unu LrIsLe IIsLorIu que
Lodo eI mundo conociu v recordubu.
os gruusInos me comenLuron que PeLru eru unu nIu IurIunu
que u Ios Lrece uos se Iue u servIr u BurceIonu porque su ubueIo, que
murI de penu poco despus, no podiu uLenderIu.
gnoro sI Iubo mus curLus, sI nuesLru proLugonIsLu IIeg u
uverIguur u LIempo que, puru que IIegurun u su desLIno Leniun que
Lener eI nombre v dos upeIIIdos deI desLInuLurIo, su dIreccIn v
udemus IIevur eI correspondIenLe Irunqueo. o que esLov convencIdo
es de que mI uccIn sIrvI puru Iucer mus IeIIz u un uncIuno que suIrI
Io IndecIbIe por no poder uLender u unu nIeLu que, como mucIus oLrus,
Luvo que Ir u servIr sIendo nIu u unu IumIIIu ucomodudu en Iu grun
cIudud.
o que Lodos me corroboruron es que eIIu, unu vez que conocI
Iu muerLe de su querIdo ubueIo, jumus voIvI uI puebIo.





Jos Iunucio Muriosu Asensio

Historius

Lu curtu

MI nombre es AnLonIo Currucedo MurLinez, v uunque
suImunLIno, IuI durunLe qo uos, Lodu mI vIdu, curLero en BurceIonu.
En 1.qz recogi, en uno de Ios buzones que dIurIumenLe recorriu en mI
queIucer dIurIo, unu curLu sIn Irunqueo v sIn remILe en cuvu porLudu
podiu Ieerse:

A mi ucuo en Grcus.

Me IIum poderosumenLe Iu uLencIn, v no pude evILur IeerIu v
uIoru Iu LrunscrIbo:



Duerido ucuo:

Hcn pcscdo dos meses desde Scn Miquel cucndo me
c[irmcron con estc [cmilic de crcelonc. Se portcn bien conmiqo u
lcs otrcs cricdcs me ensecn el trcbcjo dicrio. En mis rctos libres,
mi imcqinccin tuelc hccic Grcus, lc escuelc, mis cmiqos, los jueqos
u sobre todo me ccuerdo mucho de usted.
Espero tolter pronto u compcrtir los buenos rctos que
pcscbcmos juntos.
Me ccuerdo constcntemente de cucndo bcmos c dcr de
comer c lcs qcllincs u c los conejos u especiclmente cucndo me
permitc cuudcrle en el huerto.
Lcs nctidcdes estcn uc muu prximcs u cunque c m no me
importc estcr solc o compcrtirlc con lcs que son chorc mis
compcercs de trcbcjo, su[ro porque no quiero que usted pcse slo
uncs [iestcs tcn seclcdcs.
Espercndo noticics suucs, le mcndo muchos besos desde
crcelonc.

Petrc.


Textos en uruosino

'ende lu Peu el Morrul

D`ende 1.q se puede subi con grun IuzIIIdu u Ixu Lun querIdu peu.

Tun bIeju, como Ios LIempos,
Tun cunLudu, po Ios poeLus,
Tun escrebIdu, por genus pIIumus,
`uIubudu, por LunLu cIen que Iu besILu.
Toz se IIenun de suLIsIuzIn po Iu bIsLu que d`enduIIi se recreu.

SIo uI unpezu u sobi I Ien purudeLus en cuuIquIer reIIuno pu romp
I`uIIenLo, pueze que Le dIze. vu IuILu poco, IurrIbu! Un poco mus I
gozurus d`un punorumu que nuncu oIbIdurus.
Dun geILus por Lo Ixu peu, I recorrn Ios pocos resIduos deI cusLIIIo,
eI Lorren I muruIIus, comproburus qu`en LIempos pusuus Iu peu
pueze qu`esLubu bejIIunLe u Lo Io qu`en Gruus pusubu.
Tornun u I`uuLuuIIdu, podrn comprobu I`esIuerzo d`uqueIIu cIen que
bu InLenLu I Lum remozu Iu peu rebesLInIu con Lrujes mujos como u
unu mozu cusuderu. mucIu Iu cIen, Iu muvoriu IorusLeros, que suben
por Ixe cumIno que
s`empezu u desmoronu
IIebunse Iu LIerru,
urrusLrunse Ius pedrus,
Ien rujeLus prou
Iondus, dIxun peus uI
descubIerLo I IIerros
reLorzIs u urruncuus.
Pos un usInus I suben
con IIIusIn pu gozu
dIxu murubIIIu.
A nusoLros Ios de
Gruus mos Locu Iu obIIIguzIn de no deIruudu uI IorusLero. ApIIunu eI
cumIno pu quI quIeru que seIgu I LIengu I`uIun de sobi u Iu peu I no Ie
IuIgu IrenLe nI repuro eI besILu un sILIo como Ixe.
No Lenin que dIxu en suco rompI I`esIuerzo que bun Leni unos
gruusInos uI querimoIu presenLu como unu IIozIdu I guupu mozu.
Pos. de no se usInus, se mos podriu quedu poco u poco sIn dumos
cuenLu, Ien unu bIeju I urrugudu LIonu!
Luisn de 1ierro
Inchouuldri

Il plun

EsLe cIuego ebu pruLIcuu po Ius zuguIus.
En Iu cuIIe, en eI sueIo, se murcubu con LIzu un`uspecIe
d`escuIeru dIvIdI como muesLru eI dIbujo.
Con unu pedru pIIunu cIIcoLu v u Iu puLu coIxu s`Ibu empujun
p`uIunLe sIn que Iu pedru s`ensuIIeru de Io murcuu nI que Locuse
nIngunu ruvu.
S`empezu p`oI prIm recLunguIo, se LIru Iu pedru, se suILu
p`oncImu v u Iu puLu coIxu s`Ibu suILun de recLunguIo en recLunguIo sIn
pIsu Ius ruvus IusLu IIegu uI IInuI.
o mIsmo se Iu en Ios demus recLunguIos, LIrun Iu pedru uI
correspondIenLe recLunguIo v sIempre u Iu puLu coIxu Ie Io mIsmo qu`en
eI prImero.
SIo se puede descunsu Ios dos peus one esLu Iu pedru.
Asi IusLu qu`Ius repusuu Loz Ios recLunguIos.


Cocinn con El [ogoril

Setus

us seLus mus uprecIudus po Ios IubILunLes de Iu RIbugorzu son Ius
sIguIenLes:

ROVEN (ucLurIus deIIcIosus)
EI sombrero puede uIcunzu IusLu 1= cenLimeLros o mus I de coI
nurunju con redIs concnLrIcos mus o menos vIsIbIes. us IIumInus
Lum son de coI nurunju, buIxun IucIu eI pIe. AI LocuIos deIxun suIi un
IIiquIdo nurunju, Iu IecIe, que se Lornu verde con eI puso de Ius Iorus.
Es comesLIbIe I se Lrobu en bosques de pInos de Lo Iu RIbugorzu.

CEP (BoIeLus eduIIs)
Como Loz Ios boIeLos, eI cep IIevu Lubos I no IIumInus buIxo eI
sombrero. Son bIIuncos I IIuego verdosos uI muduru. EI sombrero de
coI uveIIunu con unu curne espesu bIIuncu. EI pIe Io LIene muv
punzudo I bIIunco con un poqu de murrn.
un exceIenLe comesLIbIe I se Lrobu sobre Lo en I`AILu RIbugorzu, en
bosques de pInos. En Iu Buju RIbugorzu se IocuIIzu eI boIeLus uereus,
mus oscuro.

MOXARDN (CuIocvbe gumbosu)
de coI bIIunco o cremu, eI sombrero prImero convexo I IIuego
upIIunuu I puede uIcunzu Ios 1= cenLimeLros. us IIumInus upreLudus
son deI mIsmo coI. TIene un oI u IurInu.
exceIenLe sobre Lo cuun cIoven I esLu en corros de bruIxus en
prudos o muLorruIs de Lerrenos cuIcureos de Iu monLuu. Se Lrobu en
prImuveru.

TROMPETA (CunLIureIIus IuLescens)
unu seLu pequeu en Iormu d`embudo, murrn p`oncImu I umurIIIo
por ubuIxo.
Crece en grupos en eI musgo o eI brezo de Ios bosques de pInos. un
gen comesLIbIe I IucII de desecu.

RGON (TrIcIoIomu Lerreum)
TIene un sombrero de u 8 cenLimeLros, grIs con IIbrIIIus. us
IIumInus son de coI grIs puIIdo. HubILu en Ios bosques cIIuros de
pInos. Gen comesLIbIe.

También podría gustarte