Jose Antonio Rojas Carrera

jarcius@gmail.com
VOCABVLĀRIVM LATĪNVM
VERBĪS ATQVE IMĀGINIBVS EXPLICĀTVM

Cap. XIII

(Notā bene: ↔ = contrārium, antonymum)

VOCĀBVLVM SŌLVM IMĀGŌ VERBĪS EXPLICĀTA

(AVT CVM IMĀGINE)

ūnus annus duōdecim mēnsēs vel trecentōs sexāgintā

quīnque diēs habet. (XIII, 7-8)
annus, annī, m.
annī tempora sunt quattuor:

annus est spatium temporis quō Sōl

Terrā circumdātur.
ver, aestas, autumnus, hiems.

mēnsis, mēnsis, m. ūnus annus duōdecim mēnsēs vel trecentōs sexāgintā

quīnque diēs habet. (XIII, 7-8)
 diēs, diēī, m.,f.
(↔ nox, noctis) diēs est dum sōl in caelō est. (XIII, 35)

ūnus annus duōdecim mēnsēs vel trecentōs sexāgintā

nox diēs
quīnque [=365] diēs habet. (XIII, 7-8)

saeculum, saeculī, n.

Saeculum est centum annī. Centum annī vel

saeculum est longum tempus. Duo saecula sunt dūcentī
annī. (XIII 8-10)
 hōrologium
tempus, temporis, n.

hōrologiō tempus ostenditur.

Centum annī vel saeculum est longum tempus.

hōrologium

hōrologium tempus monstrat tempora annī sunt quattuor:

aestās et hiems, vēr et autumnus. (XIII, 80-81)

vēr aestas

hiems autumnus
 faciēs, faciēī, f.

faciēs fēminae faciēs virī

Iānus est deus cui duae faciēs sunt. (XIII, 15)

puer manū faciem tangit

prīma pars diēī est māne (XIII, 35-36)

māne

prīmā parte diēī, sōl in caelō esse incipit. itaque māne

est et gallus cantat.
 prīma pars diēī est māne, pars postrēma est vesper
vesper, -ī, m. (XIII, 35-36)

vesper est fīnis diēī atque initium noctis

(XIII, 37-38)
Vespere diēī quī dīcitur “aequinoctium” sōl cadit post
parvam īnsulam Sanctī Petrī, prope Gadēs.

nox, noctis, f.
(↔ diēs, diēī)

Nox est tempus ā vesperō ad māne. (XIII, 36)

nox diēs

initium, -ī, n.
initium est pars prīma.
(↔fīnis)
vesper est fīnis diēī atque initium noctis
(XIII, 37-38)
māne fīnis noctis est atque initium diēī (XIII, 38-39)
 hōrologium sōlāre

hōra, hōrae, f.

Diēs in duōdecim hōrās dīviditur. Ab hōrā prīmā diēs

initium facit. (XIII, 40-41)

Merīdiē sōl altissimus in caelō est. (XIII, 44-45)

merīdiēs, -ēī, m.

Hōra sexta, quae hōra media est inter hōram prīmam et

duodecimam, ‘merīdiēs’ nōminātur. Hōra sexta vel
merīdiēs diem dīvidit in duās aequās partēs: “ante
merīdiem” et “post merīdiem”. (XIII, 41-44)

lūna, -ae, f.

Nocte sōl nōn lūcet, sed lūna et stēllae lūcent. Lūna ipsa
suam lūcem nōn habet, lūx lūnae ā sōle venit; itaque
lūna nōn tam clāra est quam sōl. (XIII, 46-48)
 stēlla, -ae, f.

Nocte sōl nōn lūcet, sed lūna et stēllae lūcent. (XIII, 46)
Sōl est stēlla clārissima, quae lūce suā et terram et lūnam
illūstrat. (XIII, 48-49)

lūx, lūcis, f.

Lūna ipsa suam lūcem nōn habet, lūx lūnae ā sōle venit.

Sōl est stēlla clārissima, quae lūce suā et terram et lūnam

illūstrat. (XIII, 48-49)

fōrma, formae, f.

forma stellae Figūra A formam triangulī habet.

Figūra B habet formam circulī.
kalendae, kalendārum, f.

Diēs mēnsis prīmus “kalendae” nōminātur. Diēs

prīmus mēnsis Iānuāriī dīcitur ‘kalendae’ Iānuāriae.
(XIII, 57-58)

īdūs, īduum, f.

diēs tertius decimus post kalendās ‘īdūs’ nōminātur.

(XIII, 62)
diēs nōnus ante ‘īdūs’dīcitur “nōnae”. (XIII, 68-69)

nōnae, nōnārum, f.
aequinoctium, -iī, n.

ante diem octāvum kalendās Aprīlēs (id est diēs diē octāvō
ante kalendās Aprīlēs) nox atque diēs aequī sunt; is diēs
‘aequinoctium’ dīcitur, nam eō quoque diē nox aequa
est atque diēs.

Aestās est tempus ā mēnse Iūniō ad Augustum.

(XIII, 81-82)

vēr aestas
aestās, aestātis, f.

hiems autumnus
hiems, hiemis, f. hiems ā mēnse Decembrī ad Februārium. (XIII, 82)

vēr aestas

hiems autumnus

vēr, vēris, n. vēr aestās

hiems autumnus

Vēr ā mēnse Mārtiō initium facit. (XIII, 85-86)

autumnus, -ī, m. Autumnus ā Septembrī incipit. (XIII, 86)

imber, imbris, m.

imber est aqua quae dē nūbibus cadit.

(XIII, 90)

nix, nivis, f.

nix frīgidior est quam imber.

(XIII, 90-91)

lacus, lacūs, m.
in Germāniā hiemēs frīgidiōrēs sunt quam in Italiā: altā
nive operītur tōta terra et lacūs glaciē operiuntur. (XIII,
95-97)
 hieme Germānī super glaciem lacuum lūdere possunt.
glaciēs, -glaciēīī, f. (XIII, 97-98)

iuvenis in equō super glaciem vehitur.

urbs, urbis, f.
urbs est oppidum magnum!

December est mēnsis duodēcimus ac postrēmus =

December est mēnsis duodēcimus atque ultimus

postrēmus, -a, -um

(= ultimus-a-um)
dīmidius, -a, -um

cum dīmidia pars terrae lūce illustrātur, diēs est

cum dīmidia pars terrae lūce nōn illustrātur, nox est

Hōra sexta vel merīdiēs diem dīvidit in duās aequās

partēs: ‘ante merīdiem’ et ‘post merīdiem’. (XIII, 43-44)

aequus, -a, -um:

Lūna ipsa suam lūcem nōn habet, lūx lūnae ā sōle venit;
itaque lūna nōn tam clāra est quam sōl. Sōl est stēlla
clārus, -a, -um clārissima, quae lūce suā et terram et lūnam illūstrat. (XIII,
(↔ obscūrus-a-um) 46-49)
 Neque tōta lūna sōle illūstrātur,

tōtus, -a, -um

(↔pars)

Sōl

Nēque tōta lūna sōle illūstrātur, sed tantum ea pars

quae vertitur ad sōlem; cētera pars obscūra est.
(XIII, 49-51)

exiguus, -a, -um, adi.

(=parvus-a-um)

Cum exigua [=parva] pars lūnae tantum vidētur, lūna

‘nova’ esse dīcitur. (XIII, 51-52)
 calidus, -a, -um, adi.
(↔frīgidus-a-um)
indēclīnābilis, -e, adi.
et, sed, quia, quattuor...sunt vocābula
indēclīnābilia quod ūnam tantum
formam habent.
ūndecim, adi. num.
trīgintā, adi. num.
sexāgintā, adi. num.
ducentī, -ae, -a, adi. num.
trecentī, -ae, -a, adi. num.
Sed post merīdiem āēr calidior est quam ante merīdiem.
ūnus-ūna-unum adiectīvum dēclīnābile est quia
varias formās habēre potest, quibus indicat
numerum (singulārem aut plūralem), genus
(masculīnum, feminīnum, neutrum), casūs…
septem vērō adiectīvum indēclīnābile est, quia
ūnam tantum formam habet.
11
30
60
200
300
 Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ...
quīntus, -a, -um, adi. num.
quīnta littera alphabēti Graecī est Ε

Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ...
sextus, -a, -um, adi. num.
sexta littera alphabēti Graecī est Ζ

Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ...
septimus, -a, -um, adi. num.
septima littera alphabēti Graecī est H

octāvus, -a, -um, adi. num. Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν...

octāva littera alphabēti Graecī est Θ

Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν...
nōnus, -a, -um, adi. num.
nōna littera alphabēti Graecī est Ζ

decimus, -a, -um, adi. num. Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν...

decima littera alphabēti Graecī est Ζ

Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν...
ūndecimus, -a, -um, adi. num.
undecima littera alphabēti Graecī est Ζ

Α, Β, Γ, Δ, Ε, Ζ, Η, Θ, Ι, Κ, Λ, Μ, Ν...
duodecimus, -a, -um, adi. num.
duodēcima littera alphabēti Graecī est Μ
 nōminō, nōmināre, v.
(=dīcō, dīcere)

diēs mēnsis prīmus ‘kalendae’ nominātur [=dīcitur]

nōmināre est nōmen reī dīcere.

sōl est stēlla clarissima quae lūce suā et terram et lūnam

illūstrat. (XIII, 48-49)

illūstrō, illūstrāre, v.
(:illūmino, illūmināre)

incipiō, incipere, v.
(↔fīniō, fīnīre) vēr ā mēnse Mārtiō initium facit. autumnus ā
Septembrī incipit.
(incipere est initium facere)

operiō, operīre, v.
(↔aperio, aperīre)

post imbrem, via aquā operītur


volō, velle
(velle est voluntātem habēre,
in animō habēre aliquid facere)
Mēnsēs calidissimī sunt Iūlius et Augustus.
eō tempore multī Rōmānī urbem relinquunt et vīllās suās
petunt, neque enim tōtam aestātem in urbe vīvere volunt.
(XIII, 99-101)
=
mēnse Iūliō et Augustō quoque mēnse, magnī
calōrēs sunt in urbe. itaque Rōmāni ex urbe exīre
in animō habent et villās rusticās petere.

praeteritum imperfectum verbi quod est “sum”

eram, eras, erat, erāmus, erātis, erant hoc tempore: sum
illō tempore: eram

vel
(vel =sī tū vīs)
(vel = quod īdem est)

in calendāriō indicātur diēs prīmus mēnsis

Iānuāriī vel kalendae Ianuāriae
tunc eō tempore
nunc hōc tempore
igitur ergo, itaque
item Mārtius ūnum et trīgintā diēs longus est (et item Māius,
(=etiam; eōdem modō) Iūlius, Augustus, Octōber) (XIII, 30-32)
=
Mārtius ūnum et trīgintā diēs longus est (et etiam
Māius, Iūlius, Augustus, Octōber)
quandō? quō tempore?
superlātīvus “altissimus” est gradus superlātīvus adiectīvī
quod est “altus”