Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1850.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 RATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SITE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

QM1IUM SS, PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTÏCORM

OUI
ÂB vEVO APOSTOLICP AD INNOCENTE III TEMPORA
lfLOBEERBHT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OAKSIUM Q.VUEEXSTITEREMONUMENTORUM CATHOLICJETRADITIONISPER DUODLTJMPIUOIIA
ECCLESLE SPECULA,
M1XTAEDITIONES ACCURATISSIMAS, INTERSE CUMQUE NONNUtLIS CODICIDUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERO.UAM DILIGENTER CASTIGATA ;
BISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUEVARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISS1MAS EDITIONES QVJE.TRIBUS NOVISSIH1S S^ÏGDLIS DEBENTUR AIISOLIÎTAS
DETECTIS, AUCTA ;
' 1ND1CIBUSTARTICULARIBUS ANALWICIS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENT1
SUBSEQUENTIBUS,DONATA ; «eSS?^---
CAPITIJLIB
INTRA IPSUM TÉXTUM RITEDISPOS1T1S, NECNON ET TITULIS SINGl/LARUM PAGINARUM MARGINEM JtÎPtfRÏÔllKM
DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANT1BUS, ADORNATA ; i^S-V"'
OPERIBUS CUM DOBI1S
TUMAPOCRYPHIS, ALIQUAVERO AUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEiilr, ,
ECCLESIASTICAM.POLLENTIBUS,AMPLIFICATA; ^ :
|f
DUOBDSLND1CIBDS GENERALIBL'SLOCUPLETATA : ALTERO SCIMCET RERUM, QUOC.ONSULTO, OUpiQUIU - ,.
UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBET TIIESIASCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATOB ; ALTEttfe^"' CC^/
SCRIPTURJË'SACREE,EXQUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUU %4? A'SiSy%r
^Ssssr*»5^
SCRIPTURJ3 TEXTUS COMHENTATI SINT.
ElUrlOACCURATISSIMA, CJETERISQUE OMNIBUS FACILEANTEPONENDA, SI PERPENDANTUR : CHAnACTERUM NlTIDITAf
CHARTE QUALITAS, INTEGR1TAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUMVARIETAS
TUMNUMERUS , FORMA VOLUMINUM PERQUAH ÇOMMODA SIBIQUE INTOTOOPERIS DECURSU CONSTAJJXER
SIMILIS,PRETII EXIGUITAS,
PR.ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA, METHODICA ETCIIBONOLO<fîcÂ[r^Nv
6EXCENT0RUM FRAGMENTORUSI OPUSCULORUMQUE HACTENUS HICILLICSPARSOBJJM, ._'tâ\
PRI5IUM AUTEM IN NOSTRA BIBLIOTHECA, EX OPERIBUS ADOMNES /ETATESJ g | ^) \%"
. LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. ] T *£. \V0\
SERIES SECUNDA, . W'Ç % \j\
IN QUAPRODEUNT PATRES,DOCTORES-SCRIPTORESQUE ECCLESIJE LATJNV^A A \"5>\
A GREGORIO MAGNOAD INNOCENTIUM III. \**\ "5^/ \-t\
Stccuvantc 3.^. SDligne, \C
BISLIOTHECiE iiLERI UNXVER&JE, \
SIVE
CCR8DUM,COMPLETORUM IN SINGULOS SCJENTIdîECCLESIASTIC^ IUMOSEDITOKE.

PATROLOGI^E ÏOMUS XCIÏ.

VENERAB1LIS BEDJE
TOMUSTEUTIUS.

VENEUNT6: VOMMINA42 FRANCISGALUCIS.

PARISIIS, APDD ED1TOREM,

IN VIA DICTAD'AMBOISE, PROPE PORTAI! VULGODENFFAl NOMiNATAM,
SEC PETIT-MONTROUGli.
1850-
VENERABILIS MDM

ANGLQSAXONIS PRESBYTERI ->

OPERA OMOTA

INTER SE COLLâTIS,
EX TRIBUSPR^ECIPUISED1T10NIBUS
KEMPE
IN ANGLIASTUDIODOCTISSIMORUM
DUABUSQUE
GOLONIENSI, VIRORUM
SMITHET GII.ES,
NONSINE INGENTtL1TTERATOUUM
P1AUSUIN tUCEM VULGAT1S,

NQVISSIKG
AD.P&ELUMREVOCATA, ORDINE
MELIORI VARIIS
DIGESTA, MONUMENTIS
AUCTA, MAXIMIM
ET, QUOD
QU1BES
EST,INNUMER1S, MENDIS
SCATEBAST, DILIGENTER
EXPURGATA
,

AGGURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECoe CLERï UNIVERSiE,
SIVE
OUHSUDM IN SINGULOS
COÎIPLETORCM SCIENTIiEECCLESIASTIC2Î
RAMOSEDITORE.

TOMUS TERTIUS.

TENEUNT6 VOLUMINA
42 FRANCISGALLICIS.

PAR1SIIS, APUD EDITOREM,

M VIA DICTA D'AMBOISE, PROPE PORTAMVULGOD'ENFER
JSOMINATAM»
SEU PETIT-MONTROUGE,

1850
 ELENCHUS OPERUM

Qum m HOC xeii TOMO CQNTINENTUR.

ESROS:TIOSE&.

In Evangciium b. Matlhoei. col. 9

In S. Marci Evangelium. 131
In S. Lucoe Evangelinm. SOI
In S* Joannis Evangelium. 633

Ex lypïs MIGNE,au Pelil-Monuougo.

 IN MATTBLEI EVANGELIUM

ÉXPÔSITIO,

LIBER PRIMUS.

CAPUT PRIMUM. A cernentem ; sivé definiens,quia Ecclesia iri fide Chri-

Liber generalionis. Mos etenim ésl Scripluraruni sli foriiler persistere staluit, ul Aposiolus : Certus
sacrarum disputalionis volumini nomen imponere, sum , inquit, quod nequemors, nequevilà, nequean-
sicul Genesis dicitur eo quod incipit de nalura ei gélus , neque principa'tus, neque alla aliqua crcaiurà,
condilione rerum dispulare; et ideo Maithceusistud poterït nos separare a chàritale Dei, qiioe "
est ik Clirisio
nomen itididit Evangeliosuo, qui in principiogehea- Jesu Dominonoslro'(Rom.vin, 58).
logiam humanilaiis Chrisli memoravil ^ iicet in se- David aulem rex genuit Salomonein,ex ea qum fuit
queniibus doeir'mse ei miraculoruni feceril mentio- Vrioe. Quaerilurcur nomen Uriae poneret laciio no-
nenii mine Beersabaî. Sed respondendum est quia Uriae
Jesu ChristLJésus enim propiium nomen est as- nomen quasi justi viri posuil : Beersabaî vero ta.cuit
sumplEecarnis, quod Latine Salvalor inireprelalur : ob scelus immanissimumadullerii el homicidii quod
Cbrislus nomen est digniialis, quod Latine unclus perpetratuin est proptér earm
dicitur. lu veleri etenim lege sacerdotes et reges un- Joram auteriigenuit Oziam. De Joram aulem Ocba-
gebanlur, et isle merito unclus dicitur, qui verus ziam nalum legimus, qui genuit Joas, cui successit
sacerdos est, semelipsum offerens pro peccalis no- (ilius ejus Amasias, et post hune Azarias, qui et
slris, et rex omnium regurn, in cujus nomine onine B Ozias: sed propterea trium reguin nomina in ge-
genu flectitur, et qui, Psalmista leste, oleo sancti néalogia Salvaloris omittuntur, quia Joram se niis-
Spirittis unctus est prae consortibus suis. cuit impiissimaî genti Jezabél, etutjuxta proefim-
Fitii David, fdii Abraham.Quaiiitur cur Davidanle lionein ejus 1restessaresce décades lièrent.
Abraham nominaverit, vel cur istos lanlumniodutôt Josias genuit Jechonianii el fralres ejus in trahsmi-
. patribus imermissis ; sed, ut Hieronymus ait, ordo graiioneBabylonis. Quod Hioronymus vilio scriplo-
proeposlerusest, sed necessario commutalus, alio- rum ioter Groecoset Laiinos confusum es^ejaiarravit,
quin Abraham nominaio, ac deinde David, necesse et patrem qui in HebroeoJoacliim nomin^ljisSesi,non
habuit Abraham iterum nominare, ut ejus lilium in Ghaldxani ductum, sed defuncium//w-ierra sua,
David esse raonsliaret. El nolandura quod hos ideo et lilium Joachim de captiviiale redieiiiejji, Salaihiei
nominavit quia his Cbrislus fuit ex eorum semine genuisse perhibebal, Augustinus verWjçansa hoc
nasci promissusi Abrahie namque ila : In semime mysterii factum esse narra vil, ni JeclitôiafrqUirifrr/
luo benedicenlur.omnes familial terrce (Gen. xii), terpretalur proeparalio Dei, bis mimerolus'TîsrTjn
quod semen Cbrislus est; Davidvero ila : De fruciu fine prioris, el in capile sequenlis catalogi ponerelur,
venlris lui ponamsuper sedem meam (Pial. cxxxi, lapidem angularem Christum designans, in quo pr£-
11). G ptiravit Dcus Pater duos populos quasi par-ieiesin
Judas aulem genuit Phares el Zara de Thamar, unam jungere domuin. v
Quairitur cui-Thamar el Kaab aiieuigenas el pecca- Jacobautem genuit Joseph. Inlerrogari solet quo-
trices tanlummodo nominaverit in genéalogia Chri- modo MalihocusJoseph Jacobpatreni habere dixerit,
sli. Sed respondendum est ideo hoc feeisse evange- Lucas vero Ileli nariaverit. Sed respondendum est
listam, ul oslenderet Christum non solum Juda?oruin quod isii Jacob el Ileli fralres eranl, habentes diver-
sed el gentium salvatorem. Thamar inlerprelatur sîs lemporibus ex diverso venienies-génère, qui avi
amaritudo sive palma, et signilical Ecclesiam, quse Joseph esse videnlur, ex una eademque ùxore Esai,
fuit amara in peccatis, sed obdulcala est propter nomine Matban, qui per Salonionein gémis ducii,
graliam Clirïsti; cui eliam palnioe vocabulumconve- flliumhabuit Jacob el Malhal, qui per Nathan genus
nire videlur,'ob ceriamihum victoriain el coronam ducil ex eadem tribu, sed non eodem génère, eo de-
coelestiumpraemiorum. Raab inlerprelatur laiiiudo, functo , fllium accepit Heli: et sic Jacob et Ileli di-
quse eliam Ecclesiam convenienier significare vide- verso génère patrum fralres sunt uter'mi, quorum
tur, dilaiatain per lotum mundum, sicutscriplum esi: aller; id est Jacob, defiuiclil'rairis Heli accipiens
Dilata locumlenloriilui, el pelles-tabernaculdrumluo- uxDfem, genuit Joseph secundum naluram suara ;
rum exlenderëneparcas (ha. LIVJ2). Rmh inlerprela- secundum vero pra?ceptumlegis, fralris fllium.
tur videns,signilical Ecclesiam purilaie mentis Dèum Virunï'Marioe.kl est, minislrum Maria?: non liLti
PATROL.XCII. 1
 n BEDJE VENERABILISOPP..PARS H. SEGT, L —\É\EGEXICA ÇENUINA. 14
subeat nupUarum oesiimatïo,sed quod in Scripturis A j niinalis progeniloribus/si islam sententiam ad priora
sponsa?vo.ceniuruxorcs mémento. vis addere^ si vero adsequcniia, demonstrat quod
Dequanalus Jésus Cbrislus. Pulehre posuit non isto modo incipïebat fieri.
de quibus, sëd de qua, id est, sola virgine, sine virili .Cuniesset despqnsalamater ejus Maria Joseph. In-
semine. Omnes'ergo generaliones ab Abraham us- terrogari solet quare Christus ex virgine, et tameii
que ad David, generaliones qualuordecim: nain pri- desponsata, nasci voluissei. Sed respondendumest
ma iessaresce decadis incipiensabAbraham in David, quod quatuor çausis"hocitagestum esseeredimus: ut
tcrminàtur secundum David, id est, juxta Divid'a Maria in ,.<Egyptofugieris, solalium minislerii habe-
SalOmoneinchoans, in Jecboniam priorem, hoc est ret a Joseph, et ne quasi aduliera lapidarelur , et
patrem, qui Joachim apud llebroeosvocalur, desintt. Christus quasi fornicaiionis filius despicereiur, el lit
Terlia a secundo Jechonia, id est, filio Joachim, qui geniis Christi per Joseph osiënderei.
Hebraice Jochin dicitur, inilium. sumens, usque ad Qui fuit propinquustlarioe. Quia non erat.consuè-
Christum periingit, ulipse Cbrislus connumeretur : ludo historicis mulieres in genealogia numerare, et
iste vero ntimcrus quâlerdenarius itr pôsitus, tri- ut diabolumlaleret nàtiviiastjùs.'sestiuianlem Cliii.
pïicem ïsraelitici populi historiée demorisirat dislin- sium de Joseph semine natum ; aliter enim in eum
1
ctioiiem,'quàrum prima sub pairiarchis et -saeerdo-» manus extendere non auderet.
iibus el judicibus fuit ante règes ; secunda sub regi- Inventa est in utero habëns de Spifilu sancle. A
bus, et propheiis, et sacerdotibus; lerlia sub ducibus, . Joseph in utero eam'habere dicit inventam; et licet
. et propheiis, et sacerdotibus. pôst règes. Nàrnray- quasi specïàliter flicat de Spirhu sanclo, tamen cre-
sliçedecem ad Decalogum, quatuor ad'Evangelia, dere debenius quod hominem Jèsum nonsolus Spi-
tria ad Tririilalïs fidemrespiciunt : quia per concor- ritus sanctus, sed tota Trinitas in utero. Virginie
diam legis ël Evangelii fidës sanclte Tririilalis proe- formavît. Ideo namque ^specialiierquasi de Spiriin
dicaïur-:'qùadragenarius vero numerus lypumprse- sanclo dicit-, quia illam Oeus Trinitas formavitin
sentis sséculilenere Videiur,dùm anni quadripartitis Virgine; qui adveniu suo donum Spirilus sancii in
"vicibus«urrunt-, et mundus quaiùôr partibus termi- se credentibus large ministravit.
naiu>; quemadmodumdenaiiiis numerus quater du- Joseph aulemvir ejus cum essetjuslus, el nolleleam
•ctus, efficit quadfaginia, et bene binarius numerus traducere,v.oluil.occutiediniillereeam.
addiiûs est, quia duo Tèstamentâsiguilieat, per quse Ea quippè juslîtia " ut: miserïcordiler propinquoe
Christus uniyersatn régit Ecclesiatn: et quïd sihi in consuleretjustus erat.de-qua Scriptu.ra'dixit: ili-
bono placeât; quidiii pravo displiceat, patele.cii; seu sericordiamvolo. 'el iion$acrificiu)n (Malih. xn, 7) •;
duo proecepia «harilalis aiimçrus ipse demonstïjl, - non ea qua Scribaeet:.-PIiarisaei elati, justos se quasi
•in quibus iota lex pehder et propueise. Potesl eliam oemulàiorëslëgis asstimabani, cum crudeliier proxi-
aliter quadragenarius humérus intelligi : seplies seni morum sanguinem effunderenl, propler Iransgressio-
quadragintavduofaciunt ; et quemadinodum ïsraeli- nem legis, qùamnequaquam ipsi observabani.
licus populus de jEgyptiaca servilule liberalns, se- Ipse aulemsalvum faciel poputum suum a peccalis
plies sena, id est quadragiiila duo arclissima!vinsin torum. Illum, de quo diclum est.in Evangelio,popu*
deserlo meiaius est castra ; sedaccepto duce Jésù; luiii sine dubio : Quoiquoi aulem receperuhl eum, el
aperto mox Jordane promissassedes viclis hoslibus reliqùa (Joân. xi,12):;iion illum, de quo diclum esi:
adil i; sic Domiiius Jésus quadragesima secunda ge- In propria vénil, elsui eum non receperunt (Jonn.
neralionëj et quo mundus credente Abraham caecila- i,llj.
tis tenebras discussit, in carne veniens ad parlicipan- El non cognoscèbateam^donec peperilfiliumsuum
dum nobiscum mortalilatem descendit. Et per lot primogenilum.Non, ut quidam maie ocstimant,-Maria
viros quasi ejusdem numeri mansiones ad intelligi- pnsi Chrisium alios lilios de Joseph peperit, quifra-
bilem Jordanem, id est, virginemMariamsancti Spi- tres sunt Dominidieli ; sed donec hocToco prp in(i-
fïlus gurgiie plenam, duce Jesu Christo veniumsil : j. nito tempore ponilur, sicul in Psaimis dictum;esl;
qui quasi hamus posiius, loruiosum draconem adun- Donéc ponaminimicostuos , scqbellumpedîimtuorum
caium.occisusoccidit.Malthaïusab Abraham incipiens (Psalm. cix, 1).El nblandum quod omnes unigenili
'
usque ad Joseph descendendo, genêàlogiam Cbfi- primogeiriti dici possunt. Porro omnes primogenili
. sii exposùit.;Lucas.-veroa Christo incipiens, usque non possnnt, ctinveos alii sequuniùr ; et recte pri-
ad ipsumDomimimascendendo, sepluaginlaseptëm mogenitus dictûs est, quia in mullis fratribiis pri-
generaliones enumeravit. In descensione humiliias mus devicia morte surrexït,.eisque resurgendi prae-
Christi designatur, gui,juxta Aposiolum,semctipsmn •bebaiexemplmm
exinanivil, formant servi accipiens (Philip, n, 7) M'n .':' CAPUT II.
ascensionelexailatio riioslradesignatur, quia -ad hoc! Cum nalusessetJésusin DeihlehemJàda. Addislin-
•humilialus est Christus, ut nos exaltaret.Poiro nu- -clionemalterius Betblebem, quoeesi in tribu Za'bu-
merus ille myslicus prorsus omnium remissionemi Ion, nominavit. ,
signilical pëccaior'um; iinde in Evangelio dicilur.:' EccéMaijiab Oriente,usque, Venimusadorare eum.
Non dicp.tibi usqueseplies,elrejiqua (Malth.vin, 22). Maginoh propler magicam arlem sic noininantur,
Christi autemgeneraiipsic erai. Supêrius jam. no- sed pTopleraliquam pbilosophiam, ïn qûa successo-
 SB. IN MATTH^ElEVANGEL1UMEXPOSITlO. - LIB. I. 14
resBalaam êssè creduniur , el propter propheliam A , cnpiebanl : sive hserelicos, qui Christum alii in hu-
ejus incitaii, visa nova Stella natum rcgem quaere- manitaie ejus, alii iir divinitate, nec non et in mem-
bant, qui confringere omnes duces alienigenariim bris suis occidere qnaerëbanl.: nox vero significat
prophetaïus est ex divine eorum. ignorantiam, qua Judsei in errore suo relicii sunl,
Et congregansomnes principes sacerdotum, usque,' quando àposloli lucem fidei gentibus intimabanl.
in BelhlehemJuda:. Quod magis lune Stellanon ap- El eratibi, usque, ex Mggplo bocdvtfilium meum.
paraît, quia eos anie duçebat, ad Judseorum factum Obitus Herodis. significat -finem odii Judseorum,
est damnationem, ut exquisiti ab Herode, locumna- quando anle dîem judicii Christus ad Judscos per
liv'iiatis Cbrisli exprimèrent, ne-ullam cxcusaiioriem doctores ultimi lemporis revertetur; non quod gen-
baberent ignorantise, post negleelam fidem : cum . tilitaiem relinquat, sed ut in ulrisque regnet.
anle nalivilatem ejus non solum quod riasçi.debe- TuneHerodesvidensquomodoillususesseta magis*
ret, sed ubi nascilurus esset, demonslrarent. Mys-^ Verisimile esi quod postquam magi niliil renunlia-
lice autem très Magi 1res parles mundi significant, verunt Herodi, eum putasse ilios fallacisstellsevi-
Asiam, Africain, Europam , sive hùmanum genus, sione deceptos,ad se, noninvento rege nato, erubuisse
quod a tribus flliis Nôe seminarium sumpsii. reverlere , et ila timoré depujso , aliquod temporis
Et éeceStellaquant viderunt in oriente anlecedebal**quievisse de .persequendo puero ; sed post, rébus
eos, usque, duin veniens starel-supra ubi eral puer. divulgaiisquasin templo factsedicloequefuerant a Si-
Porro haecStella propheliam significat, quseab inilio meoneet Anna, sensissese a Magisillusum, aedeinde
promisssebenedictionissemini Abrahaequasi prseter- ad necemChristi cupiens pervenire, non soluncla Be-
iens Christum veniurum esse promisit, usque dura lhlehem,verumin omnibuscircafinibus,sicutmOdum
natum in plenitudine temporis osiendebai. in nullo tenuil. Omnes a filio unius nociis usque ad
Videnlesautem slellam, gavisisunl gaudio ntagno filiumduorum annorum occidil. Secundum lempus,
valde. Id est, intelligentes finilam esse propheliam quod exquisierat a Magis, tractans iniquus rex quod
inenarrabili gaudiograiulantur, qui de iribus parti- possibile esset régi Deo nascenli,- cui famulabanltir
bus mundi ad fldemChristi conveniunt. sidéra coeli, in invalidiore selale anni unius vel duo-
Et mirantes domum, inveneruntpuerum cum Maria rum puer apparere oculis hominum ; et rursus si
matre ejus. Id est, per fidem Ecclesiam ingredien- vellet parvitate corporis celare aeialemnaturae,utrum
tes, Christum cum primitiva Ecclesia invenerunt, post annum nalivilatis Domini an duos banc necem
quse ex braelilïco populo conversaest ad fidemejus. . conficeret, non apparet ; nisi forte dicamus quod
Et proçedenlesadoraverunl eum. Nequaquam ad- p post annum evolulum, .el quatuor dies sequentis anni
orà'rent, si eum Dominumnon credereni.. Mysticeau- infantes jusserit occidi, ubi dies passionis eorùm a
tem procedebant populi credentium, et adorabant eaiholica veneratur Ecclesia.
vera fide et pura confessione» Tune adimplelumest, usque, noinit consolari, quia '
Et aperlis thesauris suis, et reliqua. In auro regalis. non.sunl. Quoerilur quomodo Rachel filios Juda, id
dignilas oslenditur Christi ; in thure, ejus verum est Belhlehem, quasi suos plorëti quseesi maler filio-
sacerdolium ; in myrrha , morlalitas cafnis ; aliter : rum Benjamin. Sed respondendum est, sive quod iii
in auro spiritalis setisus, in thur^e.olfactusvjrtulum, Belhlehem sepulla sit, et inde mairis nomen acce-
in myrrha morlificaliocorporis designatur, quse quo'- pe'rii, sive quod eohjunctae sunt Iribus Juda et Beu-
iidie omnia ab isia Ecclesia in tribus parlibus mun- Jamin per occasionem in Belhlehem finibus occiden-.
di dispersa Dominoofferuniur. Alii 1res species plii- dorum puerorum ultra terminosJuda, eliam in Ben-
Iosophisein hîs nnmeribus intelligere volunt-: phy- jamin perseculionem dessevisse. Rama enim nomen
sicam, elhicam, logicam,quas post fidem ad laudem loci est juxia Gabaa, sed interpretalur excelsus, et
Dei iste mundus obiulit, cum anlea inani studio im- significat quod lamentatio pereussionis longe sit la-
pendit. Alii in auro allegoriam,iii myrrha historiam, teque dispersa. Secundum vero allegoriam Rachel,
in ibure anagogen, dicunt insinuari. D qu;e ovis Dei, sive videns Deum inlerprelatur,
Et responsoaccepta, usque, per aliam viàmreverst signilical Ecclesiam, quse tola mentis intentione
sunt in regionemsuam. Regio nostra est paradisus, Deum videre cupit ; et ipsa est ovis centesitna, quam
ad quam per obedientiamreverli débet genus hùma- relictis nonaginta novem ovibus, id est ordinibus
num, quod Inde per inobëdientiam expulsum est. angelorum in coelOj, pastor bonus quserebat in terra.
ïlerodes vero significat diabolum , ad quem redire Interfecljp parvulorum occisionem significatmarty-
post acceptam fidem prohibemur. rum Christi, quos Ecclesia plorans non vult tempo-
Eece angélusDominiapparuit, usque, el secessilin ralém consolalionem accipere, quia ad istud sseen-
JEgyptum. Joseph significat doctores -, Maria Eccle- lum non sunt reversuri qui sèmel sunt cum Chrislo
siam ; ^Ègyptus vero , quai tenebrae inlerprelatur, coronali : sive interfeciores marlyrum déplorai,
signilicalislam gentililaiem; et lieeefigura Christi quos primum in filios habere desiderabat. El non
in/Egyplum significat transitum ejus cum Ecclesia sunl, id est, ad vitâm destiiiati, sed ad, sclernam
sua de Israelitico populo per prsedicalores ad gén- damnationem lendunt.
ies. Herodes vero significat odium Judseorum, qui Defuncto aulem Berode. Hie namque Josephj
nomen Christi delere, et credenles in eum peidere Enochi et Eliao,et praedicalorumnovissimi lemporig
1S BEDJ; VENERABILISOPP. PARS il. SECT. I. — ËXEGETICAGENU1NA. 16
typum lenel, quia a Deouioniii,(initoodioJudoeorum,A qui susceperal carnis vestimentuni de iludaeis,qui
post ingressumgentium ad fidem, Christum Judaico certitudinè dépravât* legis et pondère pôccalorura
populo.prsedicabuiit. premebaniiir. Porro zonapellieea significat môrtali-
Audiens.aulem quod Archëlausregnaret in Judoea, taiem assumplse carnis. Àliosensu, significatvestr-
usque, quoniamNazaresusvocabitur.Archelairegnum menlum Joannis de-piiis camelorum quod Clirislus
imperium Anlichrisli significat in sequaeihus suis, sibi induit Ecclesiam ex gèntililale conversam ad
quorum se eonsorliojungere liment verseiidëi proodi- fidem ejus, quoeântëa cultura idolorum et foedilale
calores. Galjlaea inlerprelatur transmigrâiiopéïpe- vi'ta?fetebat. Zona pellicea significatmorlificationem
trata. Nazareth vero virguliuin sive fi rs : et sighi- membrorum, quse"surit super lerram; locuslse, quse
,iicai Ecclesiam cathnlicain, in qua'habitai Cbrislus in mariiimissoient manere locis, sed a venlo raptae,
«un praidicatoribus suis, qme ab infidelitate ad ïi-. et in càmpum«pars», fruelus dévorant, significant
dem, a viliis ad virtules irasmigràverat : cl qua; credentes in Christum, qui de infidelilaierapli san-
pullulai imperfeciionebperum, floresciiquein virlii- cii Spiritus venlo, in càmpum projiciunlui'Scripiu-
libus, per propbeias dicit plurali numéro, quod rarum,. el ibi depasio frumenio sensuum el duîce-
fîxuin teslimoninm non posuil de Scripturis, nam dine allëgoriarum, Judàis lahiuin siipuiam carnalis
Nazaraus polesl dici sanctus Dei, quia omnes pro- B obscrvantiaerelinquunl.
phetae sancïum Dei veniurum nunliabaul. Videns aulem muîios Pharismorumel Sadducceo-
_ CAP.UT111. rum, venientes,etc. Pharisaei inteiprelantûr divisi,
In diebus illis venilJoannes Baptisla, usque, ap- eo quod singnlarem sibi prae cacierisscienliamlegis
propinquabil enimregnumcoelornm.In deserto Judafae et observaniiam mandaiorum Dei vindicabaiit. "Sad-
'
dicit, quia siçut illis anle prophelalum est, Ecce duca'i vero 'interprelanlur justi, qui se ïpsosjùslio-
relinqueturdomusvesïradéserta: sic in diebusJoan- ros esse caeterisjactabanl : nolenles aceipere pro-
nis ex mnlta parte fuit Judsea déserta, qui ïever- phetias, neque angèlorumofficia,neque resurreciiô-
tentibus paulo anle Judseisde captivitate, quas sub nem.'nisi lanlum quiiiquelîbros legis,quasi ab ipso
Zorobabel fuit, mulli propler uxqres et filios in cà-» Domino dictatos Mnysi: isiius bouresis quidam de
piiwtate acceptes, ad terrani suam redire nolénies, Sadduco aucibr esse probatur, a quo derivaiionèni
in peregrjnaiione remanseruiii. Mysticeautem Joan- nominisducuht sequa'cesejus.
nes significat Salvatorem, qui proedicabat désertât? Progëniesviperârum,quis demohslravitvobisfugere
Judaeoe,id est, propler transgressionemlegis a Deo ab ira venlural Vipera enim mortilërum ësl animal:
derelictoe,regnum appropinquassedicit : quod ille - nâni maritus per niorlern seminare solet, demërso
appropiuquabat qui adituin coelestisregni hominibus in gultur. feminse capiié, a qûo illa preeciso,semen
reseravil : sive Ecclesiam fuiuramesse pradicabat, raoniferaeprolis accipil : sed instante par'tus leni-
qua; ssepissime in Scripturis coelestis regni nomine pore, comesla matris vulva erumpunt. Sic dènîque
nolalur. Phafissei et Sadâucsei, quando pèrverso dogmale
Hic est enim, de quo diclumest per isaiam vrophc- filios perditionisgenërabânt, iiiprimitus deceplionis
tariidicenlem: Voxclamanûsin deserto: Voxntfmina- semelipsosnoxa perdebant.
lus, quia verbum prsecedebat; clamanlis, id est, Facile ergo fructum.dignum poenilenlioe.Id est,
Domini per ipsum loquentis, Parate viam Domini juxta modum culpse emendare sludele, et ne velilis
(Isa. XL,3); ad hoc enim Vox verbum praaibal, ut dicëre : Palrem babemus Abraham, noli'e de carnalï
viam Domini ad cor noslrum per fidem prsodicalio- prosapia patriarchsegloriari : quia non qui filii car-
nis slerneret ; reclas facile semitas ejus, ad se ye- nis, hi.ftlii sunt Dei, sed qui fide et operibtis eum
nienii Domino semilas facil, qui nujlum ei obsla-r imilari siudènt, hi ajslimanturin semine.
culum opponitquo it.erfeslinamis impediat. Dico aulem vobisquoniampetens est Deusde lapi-
Ipse autem Joannes habebalveslimenlumde pilis dibus istis, etc. Lapides enim génies appeliai, qui
cameloriim.Ausleritalem veslium ôstendebal, quia n insensibles creaiuras pro Creatore colebani, et qui
poeniienliamproedicabat,co quod poeiiilemia sit in absque pietale duritiam lapiduni possidebant in
eilicio et cinerë facienda. corde, de quibus Deus spirilale semen Abrabaj exci-
Et zonam pelliceamchca lumbosejus. Zona pelii- tavit per (idem.
cea morlificationem carnis, et li.enaiam luxuriam Juin securis ad rddicemarborumposila est. Id est,
ostendil fieri debere in poeniieniibus. senlentia judicis, qui, sicut ferrum quod secal per
Esca autemejus eral locusiqet met silveslre.Locii* manubrium lenelur, ila Diviniias in judicio appa-
Sta modum digiti lenel, et est bona ad manducan- rens, non ad ramos, sed ad radicem posila, facul-
dum : habet alacrem volalum, sed cito deciduum; tatem pravis ulira peceandi abscidii.
hoec osiendit dooirinam Joannis bonam esse obe- Omnis ergo arbor, usque, et.in ignem millelur.
dienlibus, opereqne eam perlicieniibus : sed cito Id est, omnis volunias quse modo fruclum bonse
veniente eminenliore doetriiia Chrisir limendam. operationisnêgai, lune in igné oeternoedamnaiionis,
•Porro'mCHHvéstrefolia sunt arboris.-mifaedulcedi- justi Judicis senlentia excisa, senliet poenam
itisv qùdd;'<lécirinae-Joannis nitniam suavilalem Ego baptizovos in aqua, usque, Forlior meest. In
ostendil. Mysticeaulem Joannes significatChristum, poeniiesiiianibaptizare se dicit, qui poiesialem non
17 IN MATTIL-ElEVANGEL1UMEXP0S1TI0. — LIB. I. 18
habuit peccala dimiltere : sed tamen profuit cum S,impleiidoeexemplum prorogare, ul fidèles discant
ne
fide susceptumbapiisma Joannis, qui sequenli ba- nnllum sine baptismo perlëcle justum existere,
plismati Chrisli praeparabataccipientes. despiciant potentes ab humilibus roeis baptizari,
Qui aulem post me veniurus est, (orlior me est. cum peccala me dimiltentem meminerint, caput
Fortior est peccata dîmittere, qui Deus est et homo, servi manibus submisissead baptizandum.
quam ego qui lantummùdosum simplex
homo. Baplhalus aulem confeslimascendilde aqua, et'ecce
Cujus ego non sum dignus calceamenta^portare,Id aperti sunt ei coéli,et vidit Spirilum Dei descendenlem
est, coelesiemejus nativjtatemmiliiusurpare, qui de sicut columbain,el venienlemsupei-se. Ilaecergo no-
virili semine natus sum. Alter evangelista dicit, bis sunl celebranda mysterîa, qui sicut nobis sui
Non sum dignus, ut solvamcorrigia calceameniiejus. corporis inlinctu bapiisma dedicavit, sic quoque
Moseral apud Hehrseosut qui uxorem defuncli pro- nobis posi acceplum bapiismaSpirilum sanclmn et
pinquus accipere voluisset, alleri jure propinquitalis dari et coelesiisregni adilum paiefacium monslravit,
cedenti, de uno pede calceamenliiinexlrabere de- et fiammeum gladium quo Cheruh cuslos primum
buisset, ejusque. domus discalceali domus vocari intercludit, secundus in baptismoexsiinguimanife-
consuevil. Sed Joannes, quem JudaeiGlirisiumsesii- slavit. Benc Spirilus sanctus in specie columbse
"
mabant, nec false.sibi, nomen.sponsi, qiiod non apparuit super Christum, ut suse nalurse simplici-
eratj nec-sponsam, quse alleri debebatur, vindica- latem oslenderet, nosireeque vitse posl bapiisma
bat," ne perderet quod erat. Aliter corrigia ligala iniiocentiam demonsirarel : est enim colutnba a
mysterîum est inenodabilè nativilalis Chrisli, juxia malilia fellis aliéna; ita eliam a nobis omnis ama-
illud prophelicum: Generalionemejus quis enarrabil ritudo et ira el indignalio auferri debel, cum omni
(Isa. Liit, 8)? cujus solutionis indignum se esse malilia : nullum ore vel ungulis laedit, et nos vi-
professusest. deamus, ne moidenles ab invicem consumamur,
Ipse vos baptizabit in spiritu et igni. Id est, in et ut uianus nostras a rapinis conlineaaius. Super
gratia Spiritus sancii, et remissione peccaiorum: aquas natnque seder.e fertur, ut provideps rapium
sive ignem dicit iribulalionein carnis, quia per con- accipilris umbradeclinet in aquis : sic el nos Scri-
trilionem carnis peccata post bapiisma perpelrata pinrarum fluemis adsedere convenit, quarum- spe-
Eemilluniur. culis edocti aniiqui hostis proecavere valeamus in-
Cujus'ventilabrum,usque, paleas aulem comburet sidias, nec non alienos pullos columba quasi suos
igni inexslinguibili.Manus poteniiamsignificatChri- nuirire periiibetur, sic denique Chrisiianum non
sli, in qua est ventilabrum, id est,.discrelio judicii, Q tantum quse sua, sed quse aliorum sunt quserere
et permundal aream Ecclesise; paleas aulem com- oporiet; narn ideo Spirilus sanctus super Salvato-
buret,id est, levés et inslabiles in anernam damna- rem in- specie columb;»apparuit, qui non veniebat
tionem millet. ut per zelum peccala puniret, sed adhuc per man-
Tune venilJésus a Galiloeain Jordanem ad Joan- sueludinem tolerarel : in igné vero super simplices
nem, ul baplizarelur ab eo. Hic ostenditur lempus li.qmiuesapparuil,' ut eos ad punienda in se peccala
Joannis baptismi in tricesimo fuisse Salvatoris anno, spiritalis fervor accenderei, quse Deus per mausuG-
unde nobis opporluua videtur astas praedioandi,seu tudmem vindicare parcerel.
sacerdotiumaccipiendi : in ea Davidrëguuni susce- Et eccevoxde coelisdicens: Hic est Filiusfneus, in
pit, el Ezechiel dona prophétisepromeruit. Intérro- quo mihi complacui.Ac si dicerelur : liiie-placiluan
gant aliqui cur Salvalor bapiisma Joannis âcciperét, meum constilui, hoc est qui: mihi. plaçai, salutem
qui omnino culpse-conlagione earebai. Sed respon- generis humani. Sanelaevero TrinilaiLsin baptismo
dendum esi, sive ul in se primum susciperel quid- declaratur mysterium, dum Filius Dei haptizalur.iu
quid ad salutem humanogeheri darel, sive ut bapii- nomine, Spirilus Dei descendit in columba, Pater
smaJoannis a Deo esse comprobaret, sive ut susce- Deus sonat in voce ; ut. ostendereiur in nqminé Pa-
pta in se ad diluendas noslrorum scelerum sordes D tris, et Filii, et Spirilus sancii, credenles esse ba-
fluenta sanclificaretaquarum. ptizandos.
Joannesautemprohibebateumdicens':Egoa le debeo CAPUTIV.
baptizari,et lu venisad me.'Ad se eum venisse ëxpa- Tuna,Jésus ductus est in desertuma Spiritu, ut
vit, qui per sui Spirilus gratiam lolius mundi pec- tentaretur a diabolo. Quod Christus a suo Spiritu
caium lulit, el a quo ipse debuit ab originalispec- ducius in deserium locum certaminis voluniate in-
cati conlagionemundari, qui a muliere rçatusculpse gredilur, admonet nos ul accepta in baptismo re-
na;vo non carebal, sicùi scriptum est : Quid est missione peceatorum, et gratia Spiritus sancii con-
homo,ul immaculalussit, et ul mundusappare&lnatus tra aniiqui hosiîs insidias, aceingamur, menteque
de muliere(Job. xsv, -i). deserenlessseculuinquasi.mamiadeseni solaseternaa
. Respondensautem Jésus dixit ei : Sine modo, sic vitaegaudia discamusesurire.
enim decelnos implereomnemjustiliam; lune dilnisit Et cum jejunàssel qiiadraginta diebus, et quadra-
eum. Ac si dixisset, primum me bapliza in aqua ginta npelibus,posteaesuriit. Hoc jejunium quadra-
quod prsecepi, ul poslmodum in spiritu baptizeris, gesiqiale anlea a Moyseet lîiia observalum legimus,
•qjiod quferis; quia sic decet nos omnis .jusiitioe el per quod dcmouslralur Evangelium a loge et
19 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT, I. — EXEGETICAGENU1NA. 2ft
propheiis non discrepare : nec non et hoc jejunio jA devitàbàt, ui humana disceret infirmitas ne tenlare
nobis post bâptisma omiii iempore prsesenlis soeculi Deum audeat, quahdo.liabet quid façiat ut quod ca-
sobfie vivëndum suggérïlur, ut a vitiis et amicitîa vere oportet évadât. ; .
tnuhdi jejunélur; Porro jejùniùm Domini"ante pas- lierumassumpsit eum diabolùsin montentexcelsum
sionem noslrum in se significat laborem, rëfectio wldè, usque, et glonam eomm. Mystice mons iste
vero ejûs post resurrectionem suamIn nobis signi- supërbiam diaboli signilical, qua ipse deceplus est
ficat consolàliohem. Mysliceautem significat esuriës ël alîos dècipere. geslii, et ostendil eioinnia régna,
Domini desiderium salutîs nostrse. mundi. Non ergo ei àmplificare poterat visum, airt
Et accedénstentatof dit illi : Si Filins Dei.es, die ignolum aliquid psteudere, sed vanitatem pompsa
ûi lapides isli panes fiant. Accessit per- assumptam mundanae, quam ips.e,quasi spéciosam diiigebat, et
specièm tentandi pèrmissioné, qui longe erat veto ideo in amorem Chrisloj venire desiderabat. Aliter-,
maUtisej non enim dedignabâlur lentari, qui yeneràt Ostendit eiomnia régna tiiimdi, id est, boulines hu-
occidi, et quia ejus meniem dëlectâtio peceâtï non jus sseculi, quorum alii prbpter fornicàiionem, alii
momôrdit. Ideo omnis illà diâ'bolicà"tentatio non •-prop'ter avaritïam decepti, a diabolo reguniur in
intus fuit, sed foris.Bene de lapïdibus panem facere mundo.
siiasit, ut quî,durùs est nienlè, duritiam osténdefel.]5 Et dixit illi : Hoecomnia libi dabo, si prociden&
serhiohë. Die, non fac djeebat, quia scriptum nave- iidoraveris me. Anliquus bostis contra, primum hG-s
rat, Dixll Beùs,,Fiat lux, el faclâ est lux. minem tribus lentalionibus se erexit, ià est, gula,
Qui respondens dixll-.:Scriptum est : Non in solo vana gloria et avarilia, iisdem vitiis secundumvin-
pane viviihomo. Qui sicut corpus terreno vivit.cibô, cer.e tentavit ; gula cum dixerat : Die, ut lapides,
sic anima Dei verbo quod de ejus ore pfocedit, dura isti panes fiant; vana gloria, cum dixit: Mille le
sùse voluntalis eonsilium p.er sacras Seriptûras rê- deorsum; avarilia, quando dixit : Hoec omnia dabo,
velare voluerit nostroefragililati..Quod aulem-tenlâ- libi, si procidènsadoraverisme ; sed eo modo a se-
tus per sentenlias Scriplurarum diabolo respondit, cundo victus excessit quo se primum vicisse gloria-
exempla nobis humilitatis dédit, ul quoiies a pravis batur. .,
homihibuS aliquid patimur, ad. dëctrinâm magis Tune dicit ei Jésus >Vade, Satanas. Subauditur in
quam ad vindictamexciiemur. aî.iernàm damnaiionem. Si aulem secundum aliud
Tûnc assumpsitéum diabolùs iA sanctànt civiiàiem, exemplâr quis voluerit Jegere, Vade nlro, Satanas,
et statuit eu% supra pinnaculum lémpli. Non ista potest ila senlire, quod rétro anteriora tempora
assumptio ex imbecillitàtfr venit Salvatoris, sed de respiciat, quibussibi reum.diàbolustenebat mundum;
superbia inimici, quia voluntatém Salvatoris pùtàyit " quasi Dpminus diceret : Attende rétro, quando de-
nëcessitalem. Sancia civitas Jefiisâleni. est, ubi cepisli primum hominem, et posteros ejus per varïos
unius Dei eultus erat, et observaiio legis Moysi: idolorum eultus deludebas, et sufficiat Ubi usque
pinnaculum aulem summiias est lempli, quoi! in hue : nune aulem non solum me suhveriere non va-,,
supëriorïhus àequale erat, sicut mos est in jfÊgypto lebis, sed a.poleslale quam te habere plaudebas per
et Palseslina domus sedificare. me projiceris. Salanas inierpretalur adversarius.
" El dixit ei : Si Filius Dei es, mille te deùréum.lu sive transgressor : et recte relrorsum vadit, quia
omnibus suis tenlaiiohibus hoc agit diabolùs, ut inimicus est veritatis ..atque transgressor omnis
jnléHigat si Filius Dei sit; sed Dominus rësponsià- jùstilise,
nem sic tempérai, ut eum ambiguum relihquat : nam Scriptum est enim: DominumDeum adorabis, el illi
hic ostendilur quod diabolùs, qui omhës Cadere s,pliservies.Forte quserit aliquis cur hic prseceptum
vult, përsuadére potest, sed praëcipitare non potest; sit soli Deo servire, cum Apostolus dicat : Per cha-
et quemadmodinn Dominus super pinnaculum poni xitalemservile mviçem (Gai. v, 13); sed facile patet,
vbluit, sed ad èjus.imperium déorsummilli noluit: nam "Grseca,lingua servims duobus modis solet ap-
jla-decët nt nos, si qûis sùadet viam"vér-îiàiisascen- pellari.et diversa significàlioiie: dulia dicitur ser-
:si aulem vult nos ad ima de - vitus communis Deo.vel bomini, sive cuilibet naïu-
dere, obtemperemus ;
altiludine virlutum prsecip'itarè,non illum audiàmus. rae., lalria vero vocatur servitus quse est soli Divi-
'Scriptum eài enim, quia angèlis.,suis, et reliqua, nitaiis cullui débita, et cum nulla est parlicipanda
Hoeëprôphetia est de virô jjusto, sed maie 'inier- crealura. Jube'mur per charitatem servire invicem,
pretatur diabolùs Seriptûras, dum ad Christum de quod Grsece duleum dicitur ; jubemur uni Deo ser-
angelorum auxilid quasi iïifirmum Ioquilur, et lacet vire, quod est Graecelatreum.
quod de se Ioquilur ila : Super aspidem el basiliscum Tune reliquit eum diabolusxeleççe angeli accesse-
- '
ambulabis(Psal.Tîc,l5). runt. Diabolùs teniat, ut humana infirmitas osten-
• Ait illi Jesûs : Rursus scriptum est :•Non lenlabh; datur ; angeli miiiistrant, ut victoris diviniias com-
Dominum Deum tuum. Notandum quod necessaria probolur. Cognbscamu.sigilur in illo curam noslram,
testimonïa tanlùm de Deulerohomio proluleril, ut; quia nisi hune diabolos hominem cerneret, non
secundse legis sacramenla monslràrèt : hujùs ergoi lenlaret. Veneremur In illo divinilalem suam, quia
rei exemplum prsebuit hic verbis, ël postea factis, liisi Deus super omnia exislerel, ei nullo.modo an-
d,um ssevientes in se"Judseos fugiendo ac latendo geli mihistrareut.
 ai IN MATTILSl EVANGELIUMEXP0SIT10. — L1B. I. 2'2
Cum autem audisset Jésus-quod Joannes tradilus A i nali luxu conversaia est, Chnstp cémente lucem
esset, secessilin Galiloeam.Marcus dicit : Posiea au- Evangelii reeepit. -
tem cum trad'itusessetJoannes.(incarcerem) venit Jé- Exinde coepitJésus, proedicareet dicere: Poînilen-
sus in Galiloeam,:Lucas vero de iradilo Jo;anne-lïihil tiam. agite, appropinquabil enim regnum, eoe/orunu
dixit, sed ita narraiionem. suam. contexit. Eh conr Quod eadem praedicat quse aniea Joannes dixerat,
summata, inquil, lentatione, diaboljusrecessil ab. eoi attendit eis Dei Filium se-esse, cjijiispro.pheta fuit
- -- v
usque ad tèmpus,el regressusest Jésus invirtute Spi- Joannes. ,
ritus in Galiloeam,Quod lamen secundum evangeli- Ambulant,aulentjuxta mare Galiloeoe viilit,duos fra-
slam Joannem non conlinuo factum manïfesïatur,., 1res,Simonem,qui vocalur Peints, et.Andrëamfratrem
cum dicit, aniequam Joannes Baptista missus esset; ejus, millenles reie in mare,: erant enim, piscatqres.
in carcerem, Jesum in Galilaeam isse; et hinc post\ Id est, incarnaïus est Dominus in mari isliu.smundi :
vinum de aqua factum ad Gàpharnaum descendisse! spiritales vidil piscatores, quos a.nié"çonsiiiulionem
cum maire et discipulis, ef sic; Jérusalem ascenr- mundi ad opus prapdicationisaptos prsesciyit. Simon
disse el post aliqùà Joannem in Enrionbapiizasse. interpreiaiur obediens; Pelrus, agnoscens; Andréas^
'In bis vero constat quatuor evangelistas non^çon- . viriJis; et hoc bene ad dpçtorum personam conve-
traria, Evangelio.Joannis narrasse, sed post-bapiismai **" nit, quia hi solummodo ad opus magisterii habiles
primum ejus àdvenlum in Galilaeam, quando illicj sunt,. qui sapienliselumineillusiranturad cognosçen-
de aqua vinumHfecit,proelermîsisse. dum,.etbene operaiites,I)eimandat,isobediunt,elhpc .
" Et relicta civtlale
Nazareth, venit el habilaiit-inv, aliis ad scieudum facièndumque viriliter suggerùnf.
Càpharhaum tnaritimam in finibusZabulon el Neph- El ait illis': Yenile post nie, facieni vos fieri pisca-
lhalim. Nazareth vicùlus est in Galilaeajuxtamon- tores Iwminunu QùodTaulem secundum Joannem
tem Thabor, unde»et Dominus Salvaior noster Na--- , Evangelislam Andréas, ai testiraoniunt Joannis Ba-
zaraeùs vocalus est: Capharnaum vero oppidum estt plistae Dominum!jilxta Jordanem esse seçutus dici-
juxla stagnum.Gennesar in Galiloe'ageutium, in fi- tur, et Peirus nomen accepisse,'et Philippus vocatus
nibus Zabulon. Myslice-autem,quod tradilo Joannej esse, cseieri 1res eyangelistaevocatos dicunt de pi-
Jésus incipit prsedicare, significat quod cessante, scàtione,. ita intelligendum, non eos siatim insepar
lege, consequenter oritur Ëvangelium. Nazareth in'-, . rabililer illi adhsesisse, sed tantum qujs esset agnp-
terpretatur vir-gullum ejus, sive Hos, et significatl visse, euînque admirantes ad .proprià remeasse.
flore'm figurarum, qua? sub lege imperfeclaemane- Al illi, conlinuoreliclisretibus suis, seculi sunt eum.
banl, quibus .rebâtis Jésus Christus traiïsgreditur. lorsilan dicit aliqûis : Quid uterque dimisit piscator,
ad Capharnaum, :quod inier<pretalurvilla puiclier-.qui pêne nihil habuit; sed pensare debemus quia
riroa, sive ager,pingiiedinis, vel villa consolationis: mullum reiiqùit qui desideria habendirecusavit.
et docet nos, ad.fiuelum spiritalis doclrinae, qui int El procedensinde, vidil alius duos fratres, Jacobum
Evangelio est, transire : in sancta quippe Ecclesia, Zebedoei,et Joannemfratremejus,i>inavi cumZebedoeo
quse est villa pulcherrima in- décore vîrlutumj ett pâtre eorum, reficientesrelia sua, elvocaviteos. Quaerï
ager pinguedinis in opulenlia bonorum operum^ ett v aulem potest qu'omodo primum binos voçaverit,
abundantia charilatis, et- villa consolationis in san- et posl. paulum alios duos, sicut narrant Maubeeus
ctarum Scripiurarum solatio et spe futurorum ha-,.. el Marcus-; cum Lucas dicât Pétri socios fuisse filios
bilans, Salvaior per doetores suqs praedicatquolidie; Zebedsei, et ab eo vocatosad adjuvandam extrahere
Ëvangelium. lïaecbene maritima dicitur, quod juxtai relia explelis naviculis in ipsa piscitim,captura, et
mare mundi posila persecutionum fluctibus lundilur,, DoniinumPeiro dixisse : Ex hoc jam erishomines ea-
et lamen undis volupialum mersos-relibnsEvangsliii piens (Luc. v, 10);;;et sic illos, adduclis in terram
Iiberare non cessât. Quse in finibus Zabulon, quodl navibus, Dominum fuisse pariler secutos. IJnde in-
est habitaculumforiitudinis posilaest, et Nephlhalim,, telligendum est hoc primo factu,m esse quod Lucas
quod est dilaiatio, quod in medio genlium ad dila-• Jjjnsihuaï,
; nec tune eos. a Domino vocatos.-sed tan-
tandum fortiiër verbum Dei eonsislit, atquecreden- lum Petro. pmdiclum fuisse quod/hpmines essèt
lilms refugium prolectionis impendit» capturus , et posiea fieret qnpd Matlhaeuset Marcus
Vl adimplerelur quod diclum est per prpphetank k narrant, binos et binos fuisse vocatos, ut sequeren-
Isaiam : Terra;Zabulon eklërra Nephlhalim, usque,, tur Dominum.
lux cria est eis. Duaesunt Galilsese: alia trans Jorda- IîlL autèm,slqlim reliitis-.retibus et: pâtre, secuti
nem, in qua viginli civitates Salomon dédit Hirami sunl eum. Isii quatuor discipulï daqs significant
pp*
régi Tyrorum in sorte tribus Nepbthalim ; alia juxiai pulos, de amore et soÙjcUndinibushujus saeçuliad
stagnum Genesareth in iribu Zabulon circa Tyberia- - spiritale sludium per gratiam Déi vocalos ; nam Pe-
deni, ad cujus distinctionem trans J.ordanem.dicit; U trus el Jacobus significant Judoeos fidèles, cogno-
Galilsesegentium, et reliqua.. Seentes Dominum, suppjaiilanlesque vilia : Andréas
Populus qui sedebatin lenebris vidil- lucem ma- vero et Joannes significant gentes, viriliter creden-
gnam. Sancla Ecclesia de prîstinis erroribus ablata, les in Clîrisïum, el graiia Dei sâlvalos; duae
natnqu»
spiritalis Galilsea, id est, transmigratiq facla est, naves duas Ecclesias ex circurneisione et prseputio
qiue prius ritu genlili in unibra morlis, id est, car- significant vocatas : relia, praedicationem
Evangelii;
25 BEDi; VENERABILISOPFVPARS-H. SECT.--1. — EXËGETICA GENUINA. U
mare quoquè, mundum; pisces, homines voluplali- iA '
''CA'PDT V
bus mundi submersos, et carnali sapientia dèditos ; Videns aulem Jésus lurbàs ascendil in montent,et
portus, finem pfseseniis'vilse. Zebedseus inlerprela- cum sedisset accesserunt ad eum discipuli ejus, et
tur iluens, et significat labentium rerum instabilila- aperiêns os suum, doçêbatèos,
dicens, etc. Nam Lucas
tëm. Moraliier; autem quatuor nomina in se onus- narrai eum in montera
ascèndissë, et illie in ora-
qûisquë-fidelis potest habëre, slilïa in quatuor vir- lionë pèrnoclasse; et cum dies sit factus, quod duo-
tutibus sluduerît ostendere : est Simon Peirus^'cum deéim de discipulis suis
eligeret, quos et apostolos
aghoscit pèr prudenliam peccata,, et bis deîelis per nominaret ;r.et post desçens,um de monte, quod in
mandatorum Dei fortem obédienliam ; poenariim loco campestri turbis
standp prsedicaret : quod ita
ëvàdit injuriàin ; Andréas yero, cum viriliter per
potest inlèlligi quod in aliqua excelsiore montas
tëmpèfànliam sustinël fénlàtiones; -Jacob aulem
parte essëi primojeum duodecim eleelis discipulis,
non'ficte -vocatur, qui supplantando per fortilîidi- ac deindé , nbnde
nionie, sed de ipsiiis celsitudine
nem vilia Tincil: et conveniénter Joannes, id est cum iis descehdissëi'-inloçum campestrem, quasi in
graiià Dei, nomihari potest, cum per juslilîâ'm Crea- lalus mbntis, et hic sietisset, doneç lurbaecongre-
toris niàndalà impleverït, et tàmen sibi inde hiliïl ad eum, et post consede'rët, et accedenti-
' • jxgarentur
tribue'rit,-sed Deo. bus discipulis et proeseniibusturbis tinum sermonem
El•circuibalJésus lotam Galiloeam,dôcehs in syn-
baberet, quem Màithaeus Lucasque. narraverunt.
agogis eorum,elpmdica'ns-Evangêlium regriï,el sanans i» monlem ascendil, qui majora prsécep'a
emnèfn lànguorem et "omneminfirmilalem in populo. Myslice.
commendare voluit, et cum sedisset utique
Uf suo exemplo studiosos împigrosque dbceret esse jusiitise forma servi apparuisset, accesserunt discipuli
dèbere' magis'tros, et verbum Dei-sine personârum in^ devoiione animi, et pieiale fidei, ut montes seierna-
acceptionë ministrare : in synagogis éorum,, ut in lës susciperehtpacis jùstiiiam populo propinandam.
Cpnvéntîculismullprum non inanes fabulas, sed quse sermonis sive manifesta-
ad- ûiilitalem proficiant audiehtium', prsedicàreht. Àpërtiooris longitudinem -
lipnem doclrinae demp.nstrat.
Sànàns' opinent langûorém.corporum^et infirmilatem Beàti pquperesspiritu, quoniamipsorum est regnum
animarum', prsebëns nobis ëxemplum, ut in spïrîlaiî- coelorum. Id
bus et ebrporàlibiïs,prpmpti simus ad prseslandum est, volu.nlaria paupertale humiles;
': nani istas bealiiudinës Isaias enumeravjt alio ordinq,
proximis nostris sdlaiiuii\.' sed ebdem sensu, et istis congruil Spiritus timoris
'Et abiit opinio^ejusin tolam Syriam. .Quoegeriersj-
secundum Isaïam, quia per. humilitatem regnum
litër dicitpr omnis rëgio à'fluininé Euphratë usque C
dimitti vide-
ad mare inagnuni,,et a Cappadoëia et Armenia us- acquirilur, guo.d pr.optej' superbiam
batuf. ;'..' , : .
que ad. JEgyplum, habeiis in se très pr.ovih.cias iria-
Beali mites. Utique qui improbitatis amariludine
ximàs, Commagënam, Phceniciani et'Palaestinâm, cedunt,_po,ssidebuot lerramnon malediciionis.
in qua g'ensJudsBorum'habitat. spi-
sed animam sine defeetu pa-
"JSt obtulèrunl èi omnesmaie habentes>varlis,languo- nam ,germinaniem,
et el cùravit scenlem, quibus congruit Spiritus pietatis ,,quia se
tibùs', usque', lùnaliços pqralyticoii, eos. conformât obediendo divinis Scripturis.
tùnàiici dicuntur quorum,dolpr in ascensioné lunae
Beali^qui lugenl. Videlicet non communi luclu
Crescebât, non quod inde vëre fieret, sed ob dsemo ssecularis
îiuifi fallaeiam, ut-hac çrealurse infamïa in Creatoris tfisi-itiae,sed secundum Deum.poeniteniiae
vel eliam aelermedamnationis
reduridarèt blaspliemiam. Paràlylici sunl qui yigo've peccatorum instinçtu,
aul àmofe coelôsliûm desideriorum.seu per
sunt corporis deslituii, nam paralysie Grsece,dis- metu,
«eterna laeiilia
sôlulio dicitur Latine, Myslice Galilaea,jquaë volu- •compassionem proximorum , quia
tus qualuor
bilis sive roia iuterprelatur, et Sy.ria, quse sublimi- consolabuntùr. Sunt riamque lacrymae
: sunl humidaead abluenda peo-
taièm sonal, hune mundum significant, quUicël se spéeïèbus distiucise
in sublime erigat, iàmèhï ad defectum vergii, et ad n cala,;''«t- resliiuendum perdiium baptismum; sunt
-iihâ rolàtur : et fama ejus per totum orbëm est' di- salsse-et aniarse adTesiringendam carnis luxuriant;
ùt : In suiit cjlidae contra frigus infidelitalis, et ad accen-
spersa'; o'innem, t errant exiii'.sonus eorum
Tune curaii siinl dëndum ârdôrëm,charïiaiis.; sunt purte ad'resrituen-
(Rviu.'x, 18). quôque dsemoniaci, dam vilae mundiliàm : horum esi
id est, gèniiles ad fidem conyersi idoja reljnquebant, Spirilus Scienliae,
in sacris Scripturis di-
nec non liitiatici'et paralyliçi sanati sunl, id est, in- ël merilo, quia semeiipsos •-
diceruhl esse lugëndos.
stabiles ei per varios errores nulanles confortaban-
. Bedii qui esuriunt et sitiunt jusiitiam. Id est, qui
tûr; unde Subdiitïr:
Et seculqisunt eum turbai multoedé'Gptil$a,'_elDe? loià même iniplehdi paslurn justiliac desîderant,
el esi decem m- et studio perseverandi in eo siiiunt, infastidiosa
capoli, reliqua. Decapqlis regio
bîum Irans Jordanem ad orîeniem eirca Hippum.; refeciione salurabuninr, quibus congruit spirilus
bene autem dieuniur turbaoeum fuisse secuia?, quia fortiiu'd'uiis, id est, sine pigfitia et defectu boni
'
posiquam cogniiip iiominis ejus usque ad .fines terras, opéris. . ''
Beali 'miséricordes. Miséricordes sunl qui sëmet-
pervenil, ëx omiii naiipne lurba fidelium secuia est
yesîigia maivdâtorunV ejus. ipsis benefaciendo copsulurîl, el çorryendis proxi-
S5 IN.MATTIliEl EVANGELlUxM EXP0SIT10. — L1B. I. 26
mis diligeniiam impenduni, ut a miséricorde judice A gimus yiclorum ira sale seminalas ; et hoc convenit
misericordiam" consequantur aeiernam-; quorum aposiolicae doclrinae, ut sala sapienliae compescat
eslspiritus consilii, quo sibi et aliis consulere non in terra humanascarnis luxum sseculi, aut '
fcediia-
desistunt. " lem viiiorum germirïare.
Beali mundocorde. Id est, simpliciler Deum quse- Quod sisal evamieril, in quo salielur, ad nihilunt
rentes et nibil ^amariiudinis habenles, toia Aranitate valet ultra nisi ut miltalur foras, et conculcetur ab
vacantes, el sincero amore Deum contemplantes:: hominibus. Id est : Si vos per. quos condiendi sunt
horum est spirilus intellecius, quia eorum aspeciui populi propter melum persêcutionumaut errorem
sapienliaethésaurus palet. amiseritis régna coalorum, exira Ecclesiam posili
-Eeaii pacifici.Utique quorum Caro adversus 'spi- inimicorum opprobria sustinetis non dubium.
ritum non concupiscit, el alios pacificando invicém, . Vos estis lux mundi. Id est : Vos quia vera lùce
eliam cum bis pacem habere desiderant qui oderurit illuminati estis, lux eis qui in mundo sont esse de-
pacem; et sic merito .filii Dél vocaburitur, in quibus betis. Non potest civilasabscondisupra mowtempo-
Deo flihil cpnlrarium invenitur : ad hos enim refer- sila, id est, aposlolica doclrina super Christum fuft-
tur spirilus sapienliae, quia eorum ration! cuncta data , sive Ecclesia super Christum ex mullis gënli-
obtempérant, et ipsa ratio subjicilur Deo petava bus fideiunitale constructa, et charitaiis bitumine
uiique senlentia, qua:dicitur : conglulinala , quse fit lula intrantibus, et laboriosa
Beali qui perseculionem* paliuntur. Ad Domini re- adeunlibus : habitatores cuslodit, et omnes inimir
" - -
Eurreclionem"pertihëre videlur, quia seplimô die; eos secludit.
hoc est, sabbato transèunle, et oclaiêa die quasi Neque accendunl-lucernam,et reliqua. Sub modio
capite_dierum redeunte, caput surrexit Ecclësfae ergo lucernam ponit-j quisquis lucem doclrinaecom-
devicto perseculionis labore; septenario namque modis temporalibus obscural et legit ; super cande-
numéro septempliciter multiplicatb , quadraginta labrum vero, qui se itâ miiiisterio: Dei subjicit, ut*
novem etficiuntur, cui uni mique octava, el capile supërior sit doclrina veritatis ; quam servilus Cor-
dierum sa?culi addito, quinqùaginta' rëperiuhtùr : poris. Aliter Salvator accendit- lucernam, qui hu-
unde et nos utique SpirituS"sanëlK gratia et remis- manse tesiam naturae, flamma suse divinitatis im-
sionepeccatorumaccep'a, in coelorum regnum in- plevit, et hanc super candelabrum, idest, Eccle-
ducimur, ubi haereditatem accipimus, consolamur siam posùit-, quod in>frontibus hoslris fideinsuae
et- paseimur, -misericordiam consequimur, et mùn- incarnalionis fixit. Quaelucerna non poluit sub mo-
damnr et pacifieamur, ut jam post.iransaciam septi- .1 dioponi, Id est>,sub mensura legis includi, nec-in
manam bujus sseculi-vilain-intremus résurgentes sola Judaea, sed in universo illuxil orbe..
futuram. Et sic.fit ut qui primus erat dies Tabentis Sic luceat lux vestra coram hominibus';el reliqua.
vitse, fiar tunCprimus seternse* Quia expeditunicuique per opéra bona placere Deo,
Beali estis cum vobis maledixerint-homines, usque et non hominumfalso favore gaudere.
Menlientespropler me.- Superipres aulem senlenlias Nolile pulare quod veni solvere-legem aut prophe-
generaliter digesserat usque ad'Oclavam5-inde jam las; non veni solvere, sed implere. Implere venit
coepit loqui> praesenles>compellans-, quamvis non quae imperlecla fuerant, iram tollehs, et talionis
sblum ad eos istapertineant, qui praesenles audie- vicem excludens, el occullam mentis concupisceh-
bant, sed eliam ad illos qui absentes vel post.futuri tiam prohibens.
erant, sicut superius dicta, in: quibus-non dixit: Amenquoque dico vobis, donec transeat coelumet
Vestrum-est regnum coelorum, aut DOSpossidebilis, terra, iota unum aut unus apex non proeleribila lege,
sed ipsi ad eos perlinebant tanlum, quibus pr^esen- donec omnia fiant, Hoec enim transeunl, quando
tiafiter loquebalur. Sed ideo maxime ad eos apo- mutantur in melius. ïola vero, quae est caeteris lit-
stropham fâeit proesentibus loquens, quia-intimare 'teris minor, et apex,"quae esi ejus summa portiun-
eis volebat dignitaiem gradus eorum praedicenspas- D cula, ostendunt quod vel m'mima legis praecepta-ad
siones, quas pro nomine ejus passi erant. perlëctum perducuntur,-et quia omnia lëgi's Sacra-
Gaudeleel exsullale, quoniammercesvestra copiosa «menta plena sunt spiritalis.' Apte autem iota Grae-
est in coelis.Qui vanam sequilur gloriam hoe implere eum, et non ioth posuii'ïïebraeum, quia iota in nu-
non potest ui laceralus infamise opprobriis exsultet méro decem èxprimit; el Decalogiimlegis énumerat,
in Domino: sicut:scriptum est: Ne quoemsgloriam, cujus quidem apex et perfeclio Evangelium est.
ël non dolebis eum ingloriosus fuerls. Nos gaudere Qui enim solvêritUnumde mandatisislis minimis,
debemus ut nobis prsepaTëturmerces in coelesiibus. et docueril sic homines, minimusvocabitiirinregno
Sic enim persèculi sunt prophelâs qui fuerunt anle ccelorum, et reliqua. Minimum est mors crucis, et
vos. Bene exhortatus est eos.ëxerriplo'prophelàrum, qui secundumid quod solveril alios docuerit, et non
qui timoré persecutibnis nori'defecerunt a praedicà- secundum id quod invenit ël legit, minimusnoeabi-
lione veritatis. lur in regno coelorum; vel^foftasse ibi non erit, ubi
Vos estis sal terroe. In terra humana rialura, in nisi mà'gni esse non possuui. Potest et moraliter
sale sapieniia verbi significaiur. Salis enim nàtura accipi,quiâ quamvis in semetipsa Scriptura s'olvi
terra efficitur infrucluosa, uhdequasdarn urbes le- non possit, lamen Qui non implclDei mandatusa
 27 BEDJE VENERABILISOPP; PARS IL SECT. I-, -, EXEGËTICAGENUINA.
in semetipso, solvil, el fil despeciissimus.in Eccle- A non quod dis?oiient Eyangelia, sed quod unus qua-.
sia sancio'rum. drans duos habeat minulps nnmmos. Pars distincto*.
Dko.enim vobis.quod nisi abnndaveriljuslitla ve- rum membrorum hiijus mundi lerra invenilur, ideo
stra plus quam scribarum el Pharisoeorum,.etreliqua.. dicit no.vissimumquadrantem, idest, lerrena pec-
Id est : Nisi nonsolumilla minima legis. praeçepta cata ; elquod dicit, Donec solvas,^TO infinito po-.
implevefilis, quod est jusi'uia Pharisaeorum, ut non nilur, sicut alibi : Donec ponam inimicostuos (Psal._
occitlant,, sed'eliam isla quse a mèadduntur,,quod GIX);. Adversarinm,autem cui jubemur consenlire,-
est justilia eorum qui regnum Dei intraluri,sunt,.ut alii diabolum, alii carnein, alii Deum, alii praece-
nonirascanlur, coeleste regnum intrare idonei non ptum Dei intelligere voluerunt, non ut persuasio-
estis* nibus.diaboli aut carnis obedire debeamus, quibus
Audistisquia dictum anliquis est : Non décides,etc. in. baptismo abrenunliamus, sed bèneVolierga Illos,.
In quibusdam Codicibus addilur ita : Qui frascitur esse jubemur, resislendo, ne obiemperantes ultionem,
s?'ne causa ; sed radendum est,, quia- ira viri justi- eis. deceptionis eorum.açcumulemus.
tiàm.Dei non.operaiiir. , Audisiis quod diclum esi. antiquis:' Non rncBc/ia-
Qui autem dixerh Racha, reus est eoncilio,ïtacha beris, usque, Jam.:moechatusest eam in corde $uo:_
est Hebraeum.verbum, id esi, inànis aut vacmis, el B Inier, passionem et, propassionem apud veteres,dif-
inlerpretatur cenos, quem .nos vujgata injuria absr •ferentia haeeest : Qui yîderijtmulierem et ejus &m-,
que çerebro possumus nuncupare. Quo ergo:elogio ma merit tilillata , hic propassione përcqssus est ;
slullilïae denotari potest, qui fideliter Deum crédit, qui aulem delectalioni consensum prsebuerit, de-
et Christum Dei sapientiam noverit, ' . propassione ad passionem transit ; et sic iribus gra-
Qui aulem dixerlt F.atue, rfewserll gehennoeignis. dibus peryeniliù; ad peccatum, suggestione, dele-
Magni pjaculi perieulum est, quem Deus appella- ctatione, consensu, Etisiius peccatitres sunl diffe-
verit salem, et slultorum inlelligenliam salienlem, renliee in corde,.in facto, in consueludine, quasL
conlumelia infàtuati sensus lacessere, vel .maledicto très mortes : una in domo., cum in corde consen-.
stultilise exasperare. Isiiusmodi ergo aelemi ignis titur. libidini ; altéra quasi jam extra .portant pro-
pabulum erit, Gradus itaque sunt in isii.s peccalis a lata, cum in factum procedit assensio ; terlia aulem
levioribus. ad grayiora., donec ad gehennam ignis cum vi consuetudinis malseanimus tanquam lerrenav
venialur. Nam in judicio a.dhuc defensioni locus preniitur mole.
tialur, dum adhuç motus comprimitur corde conce- Quod si oçulus luùs. dexter scandalhet te, usque-
plus ; in eoncilio autem- cum jam vox ihdignantis. ~ Quam tûlum corpus tuum e,at in gehennam.Non in-.,
erupit, non Cumipso rèo agitur, ulrum dàmnaiidus congrue ënim;dexter oculus potest accipi dilecius
sit, sed in 1er judicanles conferiur, quo supplicio amicus, el in rébus div.inisconsiliarius, cui-non esk
cnlpabilis "damnelur. Gehenna vero ignis certà est. parcendum ne abjiciatur, si nos vult scandalizans
damnatio, et poena damnati. Isii ergo gradus, qui- in haeresimducere. '-
bus modis invisibiliier exhibeantur animarum mé- Et si dextera manus tua scandalisaile, et reliqua.
rilis, quis di.cerepotest ? Nomengehennam traxisse In dextera accipitur adjulo.r,dilecius et minisler in',
putan.t a vaile idolis consecratà, juxla murum Jé- divinisopèri.bus, ita in sinistra intelligunlur qusesunt
rusalem olim càdâveribus mortûorum repleta, quamT corpori neçessafia, quia sicut in oculo conteniplatio,.
et Josue rcx contaminasse in Regum libro legilur. ita in manii significaiur actio. Possumus eliam in,
•Sioergo offeras munus timm ad altare, et reliqua; oculo dextro et manu dextra quosljbei intelligere.
Istud secundum liileram fieri-potest, si prsesens est propiuquos, qui eliam sunt causa scandali ampu-
fràter qui habeat aliquid adversum nos, id est, tandi,
quem nos lsesimus; nam nos adversus illum habe- Dictum est aulem : Quicunque dimiserit uxorem,
mas;, sinosille, laeserit,-ubi opusnon est a faciente dei ei libellum repudii, Quod in posteriore parte ipse
. injuriam veniam postulare, sed tantum ut dimiitas, JJ(Salvator Moysen fecisse exponit propter duritiam
sicul.tibia Deo commissa cupis dimittf. Spiritàliter cordis eorum, non ut dissidium concederet, '.
sed
ergo cogimur-intelligerefidem esse altare in templo bomicidiiimau.ferrët. -,
Dei, quod nos sumus, super quod spiritale donum Ego aulem dico vobis, quod omnis qui dimiserit
sive Prophelia, sive oralio, sive aliud aliquid quod uxorem'sumn, excepta fornicqtionis causa, facit eam
Deo bene ofieratur,, aliter aceeptum non erit, nisi moecham;et qui dimissam.duxerit, adultérât. Non
fiçleipuritate fulcialur ; etsi'in menlem venii ut ad- hic inlëlligilur tantum fornicalio in stupro, quod in
versùs fialrem aliquid babëamus, necesse esi ut alienis. viris aut feminis eommiltilur, sed omnis
«oram D.eôchara cogitalione ad fralrem recurramus Côncupîscenliavel ayaritia vél idololatria, quaeho-
celerrimo dilectionis affectu, aique inteniiouem inde minem faciunt.a lege Dei abôrrare. Si ergo uxor
'
revocariles., çoeptum munus periiçiamus. Imjusmodi aliquid bominem cogal, qui talem dirait-
Esto çonsenliensadversdrioluo, usque, Donecred- lit, causa l'orni.catiohisdimitiil, non tanium illius,
dtis novissimumquadranlem, Judicem intellige Chri- sed et suaeillius qui foiniçatur, suaene fornicet.,
stum, ministrum vero angelnm, carcerem poenas Ilerum audistis quod diclum est andquis : Non.per-
. lënebrarum. Quadrans hic in alio loco duo minuta , jurabis, usque, Nàn potes unum capilhim album
 S9 IN-MATTH^EIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. I. 50
facere, aut nigrum. Judaei permiltebapiur in Deum A. tôlière, remltléei el pallium. Lucas hoc capiluliim
jurâre, non quia facerent recte , sed quod melius '. versa vice posuit, dicens : Ab eo qui auferl vesti-
est et Deo quam daenionibusyel aliis creaturis hoc mentum, etiam tunicam noli prohibere. Quod de \e-
exhibe're",quia qui jurât aut venerâlur aut diligil stimento et lunica dictum est, hoc faciendumest
eum per quem jurât, et quia perjurare non potest, de omnibus quse aliquo jure tempofâliler noslra
qui non jurât. Ideo raro et non nisi necessitale uta- esse dicimus. In lunica, quae interior vestis est, •
mur juramenlo, cum pigros ad credendum videri- significanlur necessaria ; et si ea coiitemnere con-
mus homines, ut Apostolusait : Quoe scribovobis, venit, quanlo magis superflua, quse per pallium,
eccecoram Deo, quia non mentior ( Galat. i ). Sedes quod exterior yeslis est, significantur moraliter.
autem judicium Dei significat, qui in coelosedere Spiritaliter aulem omnis doctor alicujus tunicam
dicitur, non quia habeat membra sicut,nos collo- aufert, cum ab eo quaeanimo latent peccata confi-
cala, sed quoniam in universo mundi corpore ma- tenda deposcit, ut est invidia, superbia, et his
ximam spec'iemcoelumhabeat, et terra minimam, similia. Et pallium ipse diniitlit, cum exteriora quae
lanquam proesenlïorexcellenti pulchritudini vis,di- corpus gessil facinora , Simûl confitéfi non éru-
"
\ina, minimam -vero ordinet in infimis sedëre in bescït.
coelo, lerramque calcare dicitur. Spiritaliler autem » Et quicunque le angarizqveril mille passus, vade
pandas animas coelinomine significat, et lerrae pec- cum illo alia duo. Hoc leslimonio compassionisini-
calrices. Spiritalis autem qui omnia judicat, el a que affecuimpraecipit, et studium solatii ïmpendere
nemine judiealur, convenieuter sedes Dei dicitur. ei qui a le expelil, quod ultra vires,velle debes bi-
•Peccator aulem cui diclum est : Terra es, et in sinuare. Aliter si quis volens credere le ihterroga-
terrant ibis, per justitiam digna mèrilis tribuenlem verit quid sil Deus, tu non solum ei Pairem, sed et
in infimisordinalur. Filium, et Spirilum sanctum osiendere festina.
Sit âiilenisermovesler,Est est, Nonnon ; quod au- Qui petit a le duel, elvolenli mutuari a te ne aver~
lem his abundanllusest, à maloest. Ac si diceret : Quod taris. Non hoc tantum de eleemosyna dictum intelli-
est, sufficiatdicere, el quod non sufficiatnon. Sive gimus, cum et diyiles pauperes fiunl, si semper de-
• ideo bis dicitur Est est, Non non, Ut quod ore.conr- derint, sed docloribus praecipitur ut gratis accepta
fir'mesoperibils probes , ut quod verbo neges faclis gratis tribuant, quia istiusmodi pècunia nunquam
non confirmes. Non dixit : quod ampl.iusest, ma- déficit. lia enim-omni petenti dabis , quamvis non
lum esi, sed arnalo est, ab illius videlicet inflrmi- semper id quod petil dabis, cum eum, indicata
tate, a quo cogeris.jurare ; et hsec infirmitas, ma- -, justifia, non" inanem dimiltis, quam,non petat
lum est, lu aulem bene facis , qui béne juraliohe quod dabis. Ël insuper oponet spirilalem docio-
uterïs, ut alleri persiiadeas quod uliliter suades. rem auditoribus suis verbum Dei accommodare, ut
Audistisquia diclumest: ôculumpro oculo, dentem boni operis.ab illis retribulionem possit accipere.
pro dente; egoaulemdicovobisnon resisleremalo.lii Audistisquia diclum: Diligesproximum luum, et
lege emendalur culpa, in Evangelio peecatorum odio habebisinimicumtuum ;' ego autem dico vobis:
ahferunlur exordia. In Iëge quatuor gradus videnlur Diligile inimicos veslros, benefacite hit qui oderiint-
esse vindicise. Primus est, ne Isesus uïciscatur se vos, et reliqua.. Sciendum est ergo non impossibi-
gravius ; secundus quem Iex posuit, dicens : Oculum lia, ut quidam aeslimant, in dilectione inimicqrura
pro.oculo, no vindicta injuriam transeat, et haecest. Christum prsecipere, sed perfecla, quse fecit David
inchoatio pacis, ad quam perveniendam duo gradus in Saul, et martyr Slephahus cum pro perseculo-
adhuc restant, id est, ut non reddat tanlum, sed ribus oravit. Hic ergo minus intelligentibus difficijjs
minus, Verbi gratia, pro duobus pugnis unum ad oritur quseslio, quod inveniunlnr in propheiis ad-
tertium pervenit, dum nihil màli rependil, imo versus inimicos imprecaliones, quse putantur niale-
bonum pro malo ; nec tamen adhuc ibi est quod dictiones, sicut est :.Fiat mensa eorum(Psal. LXVIII),
ait : Non resislere malo , id est, ut non solum irro- J), et reliqua. Sed hsec propheta dixit non yoto optan-
gatum non rependas, sed etiam ne aliud irrogeiur tïs , sed Spiritu praevidentis.Et Dominus dixit : Vm
non résistas , quod etiam consequenter ëxpônit libi, Capharnaum(Matlh. xi). Non hoc malevolentia
dicens : optabat,. sed merilo infidelitatis futurum ei fore
Sed si quis te,perçussent in dexteram maxillam, ceroebal. Rursus alia oritur quaestio,quia Dominus
proebeilli et altérant. Non enim ait : Tu percuiere jubet.pro inimicis orare, et Joannes pro peccan-
noli, sed adhuc ad përcutiendum te para : docens tibus usque ad morlem non rog'are ; et hoc ideo,
medicus animarum ut. quorum saluli consulere vel- quia sunt in fralribùs quaedam peccata inimicorum
lent, eorum imbecilliiates aequo animo lolerarent. persecutione graviora, Peccalum-usque ad morlem
Myslicejubemur percuiienii alieram prsebere déxie- esse puto, post agnitiônem Dei per gratiam sancii
ram, non sinistram, quam juslus non babet. Id Spirilus impugnarefraternilatem, et adversus ipsam
est, si nos-haerelicusin dispulaiione percusserit, et gratiam invidiaefabibusagilari : et peccatum non ad
dexlerum dogma vulneraverit, opponanliir ei dex- mortem, cum quis débita officia fralernitali non
lr&, donec victus lassescat inimicus. exhibuerit per aliquam infirmitalein ahimi.
Et ei qui vult judicio contendere, et lunicam tùam Ut silis filii Patfis vcs'.ri}usque, Pluit superjuslos
 Si BEDiE. VENERAB1L1S'OPE-.- PARS II. SECT. I, — EXEGET1CAGENU1NA. 32
elinjuslos, Non ait; Facile isla qui eslis Filii Dei , A El.cumoralis, non, erilis sicut hypocriioe,usque
sed, ut sitis Filii Deu Nam unus.est naluraliter Fi- Receperunhmercedemsuanii Anguliplalearum sumr
lms Dei, nos aulem pqlëstate.accepta, in quantum nbi via per iransversuni allerius viae lendit, el qua-
ea quae ab illo. prsecjpiuntur implemus, effieimur drivjum reddit. Non enim le videri ab hominibus
filii Deu.Ortum-solem dicii super bonos et malos:: ajicubi oraniem nefas.est, sed propler hoc ageré, ut
Christum ,- solem juslitise pluviam., doclrinam veri- laudandus ab hominibus videafis.
tatis, quia bonis et malis apparuit, el est evangeli- Tu aulem-tum orabis, inlra in cubiculum tuum^
zalus Christus. .....' usque, Paler luus qui videlin absconso^reddel libi.
~
\Sienim diligitis eos, qui vosdiligunl,usqùë, Nonne Id est, revërtere in mundam cordis conscientiam
£lhnici.hoçfaçiunt? de visibilibus adorandum invisibilemDominum, et
Publicani quideni apud èos Romani exaçtores di- claudebstiùhi carnaliùm. et
phanlasmatum ; - turbis,
cuntur, qui yecligaliavel publicasseculi.lucrasectan- quae obsirepunt in cogitatione résiste, ut intima
turj nam êfooç Graece, </eHSs.dicituri Latine. Ideo corde ad Patrem spiritafis dirigatur oratio.
genliles elhniei dicunlur, qui sunt laies ut fuerunt Ordnlesaulem nolilé inullum loqui, usque, Nollle
geniti. Et hujus sententisesensus est lalis : Si ergo
ethnici et, publicani sunt ërga amatorës suos naluia 1 ergo assimilarieis. Ethnici ergo sicut hominem"judi-
duce benefici, quantum.vos dilectione Iaiiores debe- cem, itaLieum verbis arbilrànlur in Senlentiam.lrar
et
bitis etiam non amantes amplecti, quia quibus est hi, ideo putant se in multiloquiosuo exaudirj,
Scit enim Paler vesler quid opussil vobis, antequam
gradus- professioniseximior, necesse est ut sil cura
virtutis uberior. petatiseMi)?..Consurgil enim hoc Ioco quaedamJisere-
'Èsioteergovos perfeclisicut et Pater veslercoelestis sis philosophorum, qui dicunt : Si Deus antequam
perfeclûsest. Sine dilectione inimicoruùVquissupe- petamus scit quibus indigemus, frustra scienti lor
riûs dicta p'oiest implere? Perfeclio namquë miseri- quimur. Quibus. respondendum en non nos esse
cdrdise, qua' plurimùnr consulëlur Iaboranii animas,. narratores, sed rogatpres. Aliud est narrare, aliud
ultra dilectipneminimici porrigi non poiesi; et ideo scientem miseràbiliier,exorare.
sic clauditur -.Esiote ergo perfecli\ et jeliqua. ha - Pater- nosler, qui es in coelis-.Fd est, in sanetis et
lamen ut Deus intelligaïur përfectus tanquam Deus, jûsiis, quibus dicitur ; Templum,,Dei sanétum est»,
et: anima perfecla tanquam anima. -Gradum ergo quod estis.vos.
quemdam ascendil qui proximum diligit, sed bene- Sanciificetùrnomen, tuum. Quomodosanctificelur
yoleniiiimperficiet, qui èam proeceplo.adinimicidi- ab. hominibusnomen Domini, quod semper est san-
leclionem perduxerit; nam quod ï'n lëge scriplum C ' cium, rogamus'Quod nomen Domini sanctum in
* est : Qderisinimlcum
tuum, non est accipienda vox hoc sseculo ostendatur, ul nos qui in baptismo saa-
jubenlis justo, sed permittehtis'infirmo. clifiçati sumus, ineo perseveremus. El hoequdtidia-
CAPUT VI. , num opus est, ut imploremus sanctilicationem, qui
Allenditene justiliam veslramfacialis coram homi- quolidiedelinquimus.
Advenialregnumtuum. Quando enim Deus.nonrer
nibus, ut videanïiniab eis.
Ac si diceret":' Cavete ne laudem ab hominîbiis gnat, aul-quandoapudeum incipil,quodseniper fuit, et
esse non desinit? Nostrum quidem regnum pelimus
quàeratis, et o.b hoc fruclu privemini mereedis ; unde a
subditur : Deo;nobis promîssum, et Chrisli passione quaesi-
ul sseculoanle servivimus, poslmodum,
Âlioquin mercedemnon habebilisapud Patrem ve- lum, quiin
dominante , regnemus, ut : Venlte,benedicti
slrunïqui est in coelis.Qui eniminanem vulgi favorem Cliristp
seqùitûr, hocilli pro mercëde deputabitùr, et ob hoc (Mallh. xxv),,et reliqua.
ab acierni Régis nupliis, puisas januas repellilur, Fiat volunlas-fua,sicut in coeloet in terra.. Id est,
sicul est in angelis yo.luntastua, qui sunt in coelis,
quia:bic eum amare non probalur.
Cum ergo fàciseleemosynam,noli tuba c'anere,et, " ita fiai in hominibus, qui sunt in terra, ul nulla mi-
reliqua. Manifes'turnest bypocrilas esse, qui"se ju-_ séria impedienle eamdein apud te beatitudinemac-
stes simulant, et- non exhibent ; et proinde a Deo -, quiranl. Aliter : sicut jusii faciunt volunlalem tuam,
' cordis „ ila el pecaïores ad le convertaniur. Sive coelumet
inspeCtore non aliud accipiuiit, nisi fallaciae
isupplicium. terrain, corpus et animam accipimus.
" Te autem facienié eleemosynam,usque, Et Paterr Fiat volunias tua.~In hoc ut sicut corde condele-
luus qui videl in absconso,reddel libi. Clamurlegi Dei secundum inieriorum hominem, ila
Videturenim humanaelaudis delectalio in sinislraa corpus nullis lerrènis voluplatibus immulalum huic
significari, et in dextera înteniïo implendi praecëplaa delectationi adversetur.
divina. Et quid esi eleemosyna in absconso, nisi inn - Panem noslrumquotidianumda nabis hodie. Panis
ipsà bona conscieniia, quse huinanis oculîs dèmon- quotidianusaut pro omnibus hujus vjtae necessilaii-
strarinôh potest, quaeet efficitur in volnmaie bon'a,, bus diolus est, aut pro -sacramenio"corporis Christi,
quamvis non sit quod tribuatur.in pecunia; nam inn quod quolidie accipimus, et ne moveant qusestionem
i- aliqui, qui non communicenl quo;idie sacramenio
lus solel sinistra operari, qui eam non inlûs, sed fo-
ris faciunl. Chrisli : resial ul panem quolidianum mlclligamus
35 IN MATTILEI EVANGELÙJMEXPOSITIO. - LIB. I. 51
divina prsecepl'a,quae quolidie meditari oporlet ël A exsultàlionisfestivos nos ostendamus, et principale
operari. cordis nostri oleo perungamus spiritali.
El dimittenobis, el reliqua. Salûbriler ëninï quod Noîile ihesauri'zarevobisthesaurosin terra, usque,
pèceaiores sumus admonemur , qui pro peccalis El'ubi fures non effodiunl, nec furanlur.
oràre compellimur. Qui orare nos pro debilis ël pec- Per 1res species adversilâlis, hoc est acfuginiSj
calis docuii, palernam misericordiam promisit, et tîneae ei furum,omne vèiat avarilisegenus, elrepre-
veniamsecuturam adjunxit, el cerla nos «ponsione hendit; quia aliae res sunl quas rubigo oïfuscatvel
constringens, ht non aliter a Deo , cùi dëbitores consumit, ut est aurum, argentùm, et caeterameial'a.
sumus, verilam petâmus quam sicut dèbitoribiis np- Alise qiiae a vèrmibus vel pulredinedissolvuntur, ut
stris Simillirâus; in qu'a pactïônë si "meniiniur,tô- sunt vestes, vasâ lignea, quaecarie dispereunt. Aliae
lius oralionis nullus est fruclus. per fures auferuntur, ut sunt gemma;, lapidespré-
El'nenos inducasin lenlaiionem.Nonenim për se tiosi, qua'mvfs alià sordé non possunl consnmi, et
ipsum inducil Deus, sed' induci palilur, quèm suo ita nulla res semper ill.tsà durare potest. Unde di-
aùxilio deseruerit. El ideo non hic oraïur, ut nos citur": Omneopus electumjuslificabilur, et quiopera-
tentemur, sed ul in lenlaiionem non ïnferamur. lur illud honorabilurin illo ; el omne opus corruptib'ite
Aliud nanrque est in lenlaiionem induci, aliud fê in fine dèficiël,et qui operaturillud pèribil cum ipso.
tenlari. Sine lentatione nullus esse probatus potest, " Allegoriceserugo superbiam significat, quse ubi fue-
ideo non oral cui necesse est igné examinare, ut rit, spiritalium donbrtim ibesaurum dissipât, et vir-
igné non contingalur, sed ut non exuralur. lulum decorem offuscat. Tinea autem invidiam dési-
Sed libéranos a mato. Videlicet, ul ab omnibus gnât, quse lalenter corrodens studium bonum , et
qusediabolos et mundus operaniur securistemus ac unitalis paelionem demoliri non cessât. Fures nam-
luti, ut aulem nulla omnino timeatur lentatio, non que sunt daemonesel haeretici,semper ad hoc inienti,
hic in prsRsenii sperandum est fieri posse, quia hsnc ut spirilales thesauros hàbenles depraedeùtur, et
bealitudo hic inelioalur, el in futuro perficielur. onusios ornamentis virlulum spolient. Âlio sensu,
Amen aulem, quod in fine scribilur, signaculumesi omnis namque res sôrdescit, cum i'nferiorimiscetûr
Dominicaeorationis, quod -Aquila.interpretatus est naiurae. Sic et animus noster terrenorum cupiditale
fideliter; et nos vere possumus dicere signifieare sôrdescit, quamvis terra munda sit in Suoordine ; in
lotius oralionis islius purissimam veritatem, et in- spiritaliuih vero desideiio mundus persévérât,' " -- quiâ
dubiianier omniaillis conferri a Dominoquae rite po- quaecunquecoelëstiasunt, mundi sunt.
stulant, si conditionis ullimse pactuni servare non 'Ubi est thésaurus luus, ibi est et cor tuum.
negligUut.• Hocnon solum de peciiriia, sed et de cunctis pasi
Si enimdimiserilishominibuspeccataeorum, usque sionibus sciendum èù : lascivi ludicra, amatoris li-
ATeePaler veslerdimitlel vobispeccalavestra.. bido, gulosi Deusventer est; huicservit unusquisque,
Si non dimiserilis hominibus ait, quasi non sint a quo vincitur.
homines qui dimiitunt, id est, non humani neque Lucerna corporislui est oculus luus, usque, Totum
lerreni. Unde scriptum est : Ego dixi : DU eslis, et corpus luum tenebrosumerit.
reliqua. Vosautem sicut homines moriemini. Ad eos Est autem oculusmentis intentio, qu.e si perversà
dicitur qui propter peccala liomines;ex diis esse me- omne opus pravum est, quod sequjlur,
ruerunt. - -- - praccedit,
rectum esse videalùr ; nam per corpus
Cumautemjejunalis, nolile fieri sicut hypocritestri- quamvis cunclis
opéra quae apparent-signantur : quse si recta
stes. Exterminantenim facièssuas, ul appafeanl homi- facit inlentione, etiamsi coram hominibus ali-
nibus jejunantes. Amen dico vobis, quia receperunt quis
quid imperfeciionis habere videanlur, omnia in bor
mercedeinsuam.. niim cooperanlur.
His verbis intentio nostra ad înieriora gaudia
Si ergo lumenquod in te est tenebroesunl, Ips'mle-
dirigi docelur, ne foris, quaerentes mercedem, liuic D nebroe
sseculoconformemur. Quod dicit. Exterminant, non quantoeerunl. Si cordis intentio appetilu fém-
fa^
est Scripiuraetriium. Exsuies quoque exterminateur, poralium in vobis csecalur, quanto magis ipsum
clum esi tenebrosum, el nihil proderit, quia quo-
qui extra terminos mitlunlur. Pro hoc ergo sermone
modo tu feceris, libi impulalur, non quomodo acci-
semper accipere solemus demoimntur, quod hypo-
critsefacere soient*ul trislitiam et luelum forti animo pienli provenerit.
lsetanti in vullu simulent. Hoc capilulo inielligitui Nemopotest duobusdominisservire, usque, El alte-
quod non solum in:mundi. pompa, sed etiam in sor- rum contemnet.Videlieet diabolum audit, qui .Deum
dibus luctuosissolel esse jaclanlîa. diligit. Nullius enim sçienlia Deum ôdisse ferre po-
Tu aulem cum jëjunas, unge capul luum oleOyet lesi, ei ideo eum qui non timet, conlemnii, dum ejus
faciem tuam lava, usque, Et Pater luus, qui videl in mandata non custodit.
absconso,reddet libi in propatulo. Non potesilsDeo servireet marnmonoe.Audiat hoc
Pahesiini autem, quorum hoc more Ioquilur, festis avarus, et studeal divitias, quse mammonaeSyrjaço
diebus solenl capita oleo perungere : el nobis prseei nuncùpantur sermone, magi ut dominus distrjbuere,
pit ut virluies exercenles. non oleo pecca.toris,sed quam ut servus cuslodire. .... .. = •.
 SS BEDJî VENERABILISOPP, PARS II. SECT. I EXEGETICAGENC1NA. 38
Ideo dico vobis, ne solliciti sitis animéevestroe,et, j^ temporalitas : illud tanquam bonum, hoc tanquam
reliqua: necessarium.
Quod ait,,ideo dico Asobis,ad superiqra respicit, Nolite sollicitiesse de craslino. Graslinus enim dies
»e lemporalium sollicitudine convincaminicum divi- epflicilusipse erit sibi. Quia annuos fruclus terra pro'
tibus hujus saecuHthesaurizare. De. caïnali aulemi fert, de proesenllbussollicites esse debere concessit»
cibo et yesiimënto nos non deberë esse; sollicilos: qui fulura, quod cras ."significat,cogitare prohibuït.
ncoipiamus, de spiritali auteni çibo et vestimentoi Suffieit diei inaliila.sûa. Sufflcit ergo nobis prae^
semper -sollicitiesse debèmus. sentis temporis.cogitatio, fulurorum curam, quae
Npnne anima.plus:est quam.escat-et Corpus plus incerla est-,,relinquamus. Hanç ergo curam arbitrer
g«ara6èïïiwentoi?'Admonet ergo in bac -sentenliai .idèo nomiriavit maliliam, quia poen'alisest, et'ad
ut meminèrimus multo amplius nobis Deum dédisse, hanc perlinet mortalitatem, quam pec.cahdo meriii^
qui nos fecitet ëomposuit, quam quodvis alimentum mus.. Càvendum namque est ne aliquem judicemuSj
et legunienium. Quo loco quseri Solet utrum istes : qui commissis sibi procurât necessariâ ne de.sint»
cibus çorporeus ad animam pertineat; cum sit ipsai çum.ipsè Pominqs lqculoshabëre dignatus est.
ïncorporea,. an non. Sed animam hoc loco pro ista1 CAPUT Vil.
vita -posjiam noyerimus,, cujus rëtinaculum est alj- ' R ""
• Nolilejudiegre, ut non judicemini, usque, Js qua
inentum istud corporeuni. .,'.,:' Viensummensifueritis, remetielm:vobis.
Bespicke valalllia soell,usqùe El; Paler vesler pa- Hoc Iopo prsecipiexistimo ut ea facla quse dubium
sçitilla.ïd est, si yolatilia, quorum moïtalis.est ani- est quo animo fiant in meliorem partem interprète*
ma, Dei aluntur providenlia., quanlo magis homines,' mur, quia incertuni est animo quid fjclum sit,
" quo
quibus çeléfhitas promittilur. yel qualis fnturns sit qui mine-vel bonus vel malus
JNonnèvosplures estisillis ? Hoc est, charius yaletis' Updë Apostolus : Nolite, inquit, antetempus
apparet,
quam irratipna.bilia, sicuiisuhï aves. judicare.(l Cor, ïv). De mànifesiis, quaebono animo
.Quis autemveslruni cogitonspotest.adjicere ad sla- fieri non possunt ita dicitur.: Exfrùctibùs eorumco-
turam suam cubïlumunum, et'dë vesiimehloquid sol-
gnescetis£os(Maith, vu) ; potest movére quod ait :
liciii estis? . " ,- . In quoeûnqueenimjudiciojudicaveriiis, judicabilur de
si
Ac .dicat : illi 1
èrgo relinquile çuram tegendi vobis. Nuuquid tèmere enim, siedt nos de
aliis, i.ta
corporis, cujus cura factum.esse videtis, ut iànlae! judicabit de nobis Deus. Aut, in qua
staturae corpus habeatis. , . mensura, reme-
tielur,- nullo modo hoc eéi apud Deum; sed dictum
Considèrfltelilia agri, et reliquavlslà vero docu- /i est,quomodo ipsa temeritas qua punis alium te pu-
menta de ayibus et Iiliis~~nonallegqrice pohùniur, ; niât necesse esi. Unde diclum est : Omnis
qui per-
sed ut de rébus minpribus/majofa.peKÎuaderentur. cusseriÇgtadio,gladip peribil
(Matin, xxvi). Non gla»
Dico.autemvobis quod ,«éc'Sa/omon,et.reliqua,Rê- . dio ferri, sed gladiopeceati. .
vera quod serlcum, qusepurpuraf egumpotesi fipribusi Quid autem vides [éslucam inocula fratris tut,
compârari, quid ita rubet ut.rosa; ;quid ila-candet1 usque, Et îrabemin octdotuo nonvides.
ut lilium, quod magis est oculorum quam sërmonisj Mulli, supérbia-ei pdio praeventi, acerrime corri-
judiçium, piunt eos quos subita ira vident lurbatos, oculum
.Si,-autemfenumagri, quod hodie est, et crus in cll-- menlis a solito purilaiis statu quasi festucairruëhie
banum millitur, Deussic yeslit, et -reliqua. mutasse, aique hinc eos magis. amant vituperare
Cras pro fuluro p.onitur tempore. Etest sensus':. quam èméndàre, et idéo imppssibile illis dicitur ut
Si quse ciio decidua concremantur igné, arlifex om- feslucam fratris oculo quis demat, qui suo îrabem
nium, lam-venusta,ornât specie, quanto, magis Vos 5 inôculo,gestat. Qui fieri polest ut-si irasceris bomini,
procuràbit in necessariis, qui ad seiefnam hseredi-. velis eum corrigi ; si aulem pderis, non pôles eum.
latem 'perlinelis.; yelle corrigere. Quantum inièr îrabem el feslucam
Nolile solliciti esse, dicenles: Quidmanducïtbimus,Ddistat, tantum ihter odiumet iram.
aut quidMbemus,aut quo operiemur? Hypocrita, ejiceprimum'îrabemde oculoluo, et lune
Noia.ndumquod non ait i Nolile quoerëre cibum, videbisejicere, et reliqua.
etc.. Sed.fluid, i.nquit, wanduçttls, et reliqua. ,Ubi: Primo expelle odiuma te, et deinceps jam eum
mihi videnlur argui, qui, sprèla çommunipiie,,lain quem diligis emèndare poieris;
tiora yel ausleriora sibi. alimenta vel indumènta 'le*-, . Nolile sanctumdarecanibus, usque, Et conversidis-
quirunt pro his cum quibus vila.mducu'nt. rumpant vos. Canes et-porcos pro coniemploribus
Hoec omnia gentesinquirunl. Scilicet quibus curaj accipimus; non co.nyeriitigilur isliusmodiin lulo in-
est non fulurorum, sed comparai}sunt jumentis insi- fi.delitalîsmanenlibus porcis vel hoerelicis,vel homi-
pienlibus, et similesfactl sunl illis. nibus ad vomitum peccatorum revërlenlibus, evan-
Scit enim Pater vesler, usque Et hoec omnia adj i- gelicam.panderemargarilami Ne conculcent, id est,
eientur vobis: Qualité regnum1Dei, quod esi bonumj edntemiiàhi illud, et conversi incipiani vos dissipare.
àppélêndum, el necessariâ sine quibus haec vila non, . Petite et dabitur vobis, et reliqua. Petiiio pertinel
-potest pèràgi. Non dixit nobis dari, sed adjici, quiaj ad .impetran.damsanitaiem firmitalemque animi, ut
nobis in inténtione aeternitas, in usu vero débet esse2 ea quse proecipiuntur implere possimus ; inquisitio
 37 IN MATTllEl EVANGELÎUMEXPOSlïlO. — L1B. I. 58
'aulem aâ invehiehdamverilatem. Cum quis a'uiemA eus. Nullus sapiënlium ab haerelicisvel infidelibns
veram viam invenerit, pervehiel âd ipsampossessio- flagranliamsanctilalis, aul.dulcedinempoterii inve-
•nem, quaelamen pulsanti aperietur. m're veritatis. Aliter spinas reoret iribulos possesi-
Omnisaulem qui petit accipit, el reliqua. Ergo gnificare sseculi curas, et vitiorum compûncliûnes,
pêrseverarttiaopus est,.ut accipiamus quod peiimus, ut : 'Ferratua spinas et iribulos germinabiltlbl (Gen.
•et inveniamùs quod quaerimu's-, el quod. pulsamus ïn) , ficus vero ei uva diitcedinemnovaeconversa-
aperiatur. . . lionis, quam Dominus esuriii in nobis, et feïvorem
Aut quis ex vobishomo,quemsi pelieril filius situs dileclionis,quselaetificalcor hominis. '
•panem,nunquidlapidemporrigel ei? Sic omnisarbor bona fruclus.bot'iosfacil, mala au-
Panis inielligitiir charilas, sine qua caetera11ibil •temarbor fruclus mglosfacil, et reliqua. '
" Per
"suntsicut sine pane mensa inops • esse videtur ; -cui arborent intèUigimus seu bonam seu malam
'contraria est cordis durïtia, quam lapidicoinpa'ravit. Voluniatem.Fruclus aatem opéra, quaenec bonaevo-
Aut si piscem-petierit, nunquidserpenlem porriget Iuntatis, mala, nec malae esse possuni voluntaiis
'ei? Piscessunt fides ihvisibilium,vel propter aquam iona, quâe fit etiam bona, dum converiitur ad sum-
bapiismi, vel quia de invisibilibuscapitur, seu quod mum etincommutabilé bonum, et implelur bono, ut
îiujus mundi fluctibus non frangiliir : cuiconirarium B faciatfruclum bonum. Ac per hue est-quod dicilur
-
pos.uit serpenlempropter venëna fallacise,,quaepri-. ',' auctbr omnium bonorum, hoc'est, etnai'urse bonaeel
mo hôminipraesêminavil.Quodaulem in Evangelio voluntaiis.
secundum Lucam hsec duo subsequitur ovi et scor-. Omnisarbor qàoenon facil fruclum bonum,excide-
pionis comparalio, in jovoindieauirspes, in quonoii- f«r, et in ignem milietur. Quiaunusquisque versus'
dum perfeclus felus est, sed foven.dosperaïur ;'vel per yalidam judicii, sentenii-imin gehenuse ignem
quod spei conirarium est rétro respicerë, quae se in- milietur, qui hic boni operis fruclum/ecisse non
ea quseanle sunt exiendit. Et ideohuic conirarium invenilur.
posuit scorpionemi cujus aculeus venenàlus. reiro Nonomnis.qui dicitmihi, Domine^Domine,intmbit
limendjis esi, quia monifera desperatio in fine,est in regnumcoelorum,et reliqua. '''..
formidanda. Utruraque enim servis Dëinecessarium est, utet
Si ergovos,' cumsilis malt, noslis'bon'a data dare opus sermone, et sermo-operibùscomprobetur.
filiis veslris, usque Peienlibusse. tlulti mihi dicenlInllla die i-Domine, Domine,
Malôsappellatbujus saeculiamatores; et in rerum nonne in luo nomine prophetavimuset in luo.nomine
nalura bpna sunt qusedant, quamvis sinl teinporalia „ doempnia?et reliqua.
quia Dominiest terra.et plénitudei.ejus(Psal. xxni). Non enim ipsiu.smerlium, qui talia facit, sed in-
Aliter Apostoli.qui electionismeriio bonitatemgene^ yocalio nominisChrisli hocagit.obcondemnationeaa
ris humahiexcesserant-supërnaebonilalis intuiiu.mali eorum qui invocant, vel ob ulililatem eorum quiau-
esse dicunlur, quia nihil.est per-semetipsumimmu- diunt et vident.
•labilevel bonuai,nisideilas sola. Quod Lucas,vero Et lune confiteborillis quia nunquamnovivos, elc.
dicit : Dabit Spirilumbonum,osiendit Spirilum san- Signanter dixit Confitebor,quia m.ulio anle lempore
ctura plenitudinemesse bonorum Dei. -, - dieere simulabant. A'o»n'ovivos dicit, id est, non
'
Inlraie per angustamporlam, usque,,Et pauci sunt , approbo vos, quia nullo modo Dèus probat, quem
"• fi'deipietas non commendat.,
qui Inveniunteam.
Lala via estquae tendilad saecuHvoluplates, cujiis Omnisergo qui audit verba mea hoec, el facUëa,
•
inquisitionè aut inventione opus non est, quia sponie . assimilaboeum liiro sapienli,qui oedificavil suam do-
seoflerunl. Angustamvero viamomnes inveniunt,nec munisupra pelram. Si petra Christusest, sicut mulia
qui inveniuntslatim ingrediunlur per eam, siqûidem prsedîcant Scriplurarum teslimonia, ille -
ajdificavilin
imilii de mèdio itinere veritatis -, soeculivoluptalibus Cbrislo, qui quod audii ab illo facit.
' T» Et descenditpluvia, et veneruntflumina,etflaverunt
capli, reverlunlùr.
Atléndite a falsis propheiis,usque, Inlrinsècus au-. .venti, et irruerunl In domumillam, et reliqua.
lëmsunt lupi rapaees. Pluvia quoque-, quia domum subyeriei.e nilitùr,
-Specialiterde haerelicisdicilur, qui videntur con- diabolùs esi ; flumina, Anliclirisii; venii,"spiriiales
"lineniia, caslitate, jejuniose cîrcumdare quasi qua— nequitiaein coeïesiihus.Qui autem non solum verba
dam veste pietatis, sed ex inieniione venenali aiiinii, Dei audit, sed lirmiter facil,.nihil horum tiriiet,quia
et insidiisrapacibus comparantur lupis. domum sedificatam.habelsupra pelram..
Aliter, cautius consideraie eos qui perChristianum Et omnisqui audit verba mea hoec,et fâcil ea similis
nomenvos seducere nilunlur, dulcibus sermpnibus. .erit qui oedificavildomumsuam-superarenam.
scandaluniinlëreiiles.sedquomodo-isli sunt noscen- Fundamenium siabile et firmuin Dominusnos-
di ostendil. . ter Jésus Christus, .super quod, fundatur catholica
A fructibuseorum cognosceûseos. Hoc est, àd vui- '.Ecclesia : super arenam vero, quse fluida est, et in
lum nolite atiendere,"sed ad opéra. Etenim si non unam copulam red.igi non polest, omnis haeretico-
- '''. ;:run) sermo ad hoc aj.dificalur,ut corruat.
verbis, moribusblasphémant.
Nunquid colligunlde spinis uvas, aut de trlbulis fi- Et descenditpluvia, usquë Et cecidit, Quidenim in
39 BED^E VENË-RABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUlNA. 40
pluvia nisi mullimodas diabolicas lentationes; per A Et factum est cum eonsummasselJésus veroa hoec,
flumina manifestas perseculiones, per venios mali- admirabanlur turboe, et reliqua.
gnes Spirilus inlelligi voluit, ante quos nullus persi- Tuibas autem infidèles dicit, quislupebant nqà
stera valet, qui spe in. Deum fixa, non permanet. credendô ; aut omnes gëneraliter demonslrat, qui
Potest etiam per impetum fluminis exlremi judicii in eo tantam sapienliam .yenerabantur. Scribseenim
diseriinen inlelligi, quando, ulraque domo consum- docebant quaescripta sunt in Moyseet propheiis-;
mata, omnis qui se exaltai humiliabitur, et fut se hu- Jésus vero, quasi Dpraiuusipsius Moysi,pro libertate
miliai exallabilur(Malih. xxin). voluntaiis suae, vej ea; quaeminus in lege videbanlùr
Et fit ruina ejus magna. Quianon habetsublevantis addebatvel commulans proedicabatin populo, sicut
solatia, sed audient : Ile in ignem aiternum (M.atlh. supra legimuSi . . • ..
xxv)»

LIBER SECUNDUS*

, . \ ,CAPUT VIII. . B genus humanumdésignât, quod extenta manii Salvat-

Cum aulem descendissede monte, usque, Domine, toris hoc est:, incarnato, Dei Verbo , humanamqué
si vis, pôlesme mundare. contingente .naturam , ab erroris -prise! varieiate
Istud miraculum potest inlelligi post uirumque mundatum est, et sacerdoli oslensum, de quo dici-
sermonem Domini factum fuisse,;non solum,quem tur : Tu es sacerdos.inoeternum ( PsaL CLIX) ; cui
Matlhseus,verum'etiam quem Lucas interpqnil, iicet offerunl corpora sua hosliam viventem,sanclqm,Deo
alio loéo Lucas Marcusque illud commemôraverint. placement(Rom, xn),.
Mystice-descens'ioDomini de monte incarnationem Cumaulein introisseiCapJiarnqunt, usque Et piale
ejus significat, et post hsec seculoesunl eum-turboe. lorquetur. Quserilur quomodo conveniat quod Mai*
mullte, quia poslquam Verbumcaro factumest, et ha- * thseus ipsum ceniurionem ad Dominum.accessisse
bilavit in nobis (Joan. i), qui antea lanlum notus in dicat, cum Lucas,.nunlios ad eum misisse narrai?
Judaea, post admirabilisfactus est in.universa terra, sed pie qiiaerenlibuspalet quod Maithaeus,causa bre-
Si UÎ'S,inqùit; potesme mundare. Devolunlale Do- vilalis dixerit accessisse ipsum, Cujusvolunlas, licet
mini non .quasi incredulus dubitavity.s.edquasi col- aliis. deferërilibus, perlala esi ad- Dominum. Sicut
luvionis.suseconseiuSiion prsesumili , enim Htemorrhoissa, quia credipil, magis Dominum
Etexlendens Jésus manum,-tetigiteum dicens: Vo*C letigit, quam turbae,a quibus premebatur, ila centur
lo, mundare. Extendit,curalionis manum, qui mise-r rio quo magis credjdii, eo.magis aëcessit.
ricordise suae prolendebat affectum; Tetigit segro- Domine,.puer..jMewsjaçei. Non irnina lanlum r.emi-
tum, quia in potestate habuit sanitatiseffectum, di- ser.abiliSjquod jacel-; sed in alia, quod paralyiicus-;
xit, Volo, mundarei In volo oslendit pieialis clemen- terlia, quod,malë lorquetur. Et hocideOj ut angu-
tiâm, in mundare majestatis- suae potentiam-, quia slias animae suae demonstraret, et beiievoleiiliara
ipse dixit, el faclaiunt (Psa/ xxxn).Non ut aliqui .pu-- Domini-invitàret:'sic.decet prselatos sibi subjectis
tant jungendum est, et legendiim, Volomundare,sed misereri.
sëparalim, ut primo dicat Volo , deïrtde imperet :El ait illi Jésus :Egoveniamet curabo'eum.Magna
mundare. Volo aulem propler Photihum dicit, impe- Domini'sublimilas,sed major humilitas, qui solo ver-
ràl propler Arrium, tangii'propler Manichseum. - bo valebat .curare, non dedignatur servum languen-
- Et ait illi Jésus : Vide hemini dixeris. Et ïevera tem yisîtare.
quid eral necesse û't sermone jaclàret quod corpore Et rëspondtnsceniuno,aiU Domine,iionmm dignus
"prséferebat,nisi ut docerèt nos non soluma mercede ut inires sub leclummeum. Propler vilseeonscientiam
abstineamus pëcuniaë;sed ëtiam gratise genlilis.non ausus est hospitem habere Ghrislum,
Sed vade, ostëndele saùerdolî, et àfféf munus quod D cujus elsi fide praedilus, nondum lamen s.acramenlis
proecepilMoySesin iesii'monium illis. - erat imbntus. .
Très ob causas misiteumad sacerdotes : primum, Sed tantum die verbe, etmnabilur puer meus.^-Ma-
quialëx prsecëpit ul mundata lepra offerrent sacer- gna fidesceniurionis, qua verbi opusin-Chrislo confi-
dotibus munera ; deinde ht leprosum vidèrent mun- letur. -.:'--
dalùm, et sYlvarentur'credënles ; aut si non crede- . Nam et ego homosum sub potestateconslitutusfha-
rent, iiiexcûsabilesessent ; et rièlegemfrangere vi- benssub me milites; Hominem se potestate subdilum
dcreiur. Si quem riiovet quomodo Dominus Mosai- dieit, et tamen se minoribùs posse iinperare, utsub-
cum vîdealur approbarë sacfificium, cum id Ecclesia audialur : Quanlo magis omnipolens Deus super
non rëceperit, meminerit illius sacfosàncium cor- omnia, per angelicamdicere potest niilitiam infir-mi-
•
poris sacriliciilih nondûm in ara crucis oblalurn, nec taii ul recédai,^-et tecedii : et saiiitàii ut veniat, et
esse aposlblorum eonlèstaiione et fide cr'edèntiu'm véniel. Unde sequiiur :
.eonfirmalum. Myslice vir iste peccalis languidum FAMac dico, V'ade;el vadil ; et alii, Veni,-etvenit;
 il IN MATTH.EI EYANGELIUMEXPOSITIO.—LÎB. U. 42
et servomeo : Fachoc, et facil. Vuli osiendere Deum A (Joan. ix) ; in cujus occasu plures sananiur segroti
posse implere quod vellet ,.non lanlum per corporis quam anle, quia in carne vivens paucos Judaeorum
advenlum , sed eliam per minisleria angelorum. docuil, postea per orbem genlibus solulis dona per-
. AùdiensaulemJésus, miratus. Miratur inlelligentiarn misil.
suae majeslalis, quod et nobis mirandum significat. Videns autemJésus lurbas multas circa se jussit
Taies motus cum de Deo dicunlur., non sunt signa discipulossuos ire trans frelum. Exhortalio Jësu sem-
perlurbali animi, sed docenlis.magistri. per est, ut amaros sseculi fluclus, inconfuso fidei
El sequentibusse dixit : Non invenilanlam fidem in navigio transeamus, quoad liilus paradisi, ipso gu-
Israël. Non de omnibus reiro pairiarchis el prophe- bernanle, perveniamus.
iis Ioquilur, sed de omnibus sévipraesenlis,qui per El accedensunus scriba, ail illi : Magisler, sequar
legem inslructi non credèbant. Centurio Christo do- te, quoeunqueieris. Quod Malihseus dicit tune islud
çenle minime credidil, spontaneam genlium fidem gestum esse, quando jussit ut ireni, Lucas vero Am-
significans. bulantlbusillis In via (Luc. ix), non est conlraribm
Dicovobis,quodmulti ab Oriente, et reliqua. Idest, quod ulique ambulabanl ut venirent ad fretuin. Scri-
ex omnibusgenlibus sicut oporiet Evangelium prae- ba iste si dixisset : Domine, sequar te, non luisset
dicari, vel ab Oriente, qui stalim illuminaii irans- * repulsus, sed qui magisirum unum de pluribus sesti-
eunt, et ab Occidente, hi qui passiones pro fide us- mabat, et erat liiteralor , et non spiritalis audiior.
que ad mortem toleraverunt, recumbent non carna- Ideo non habet locuni, in quo possit reclinare Jésus
liter jacenlès, sed spiritaliter requiescentes. caput suum.
Filii autemregni ejicientur, usque et slridor den~ Ait illi Jésus : Vulpesfoveas habentel volucrescoeli
tium. Filios regni Judseos dicit, in quibus antea re- nidos; Filius autem hominisnon habet ubi, etc. Ac si.
gnavit Deus.Stridordentiumet fletusoculorum,veram dixisset : Quid me propter divilias sseculivis sequi,
demonslrat resurrectionem membrorum. Interiores cum tantue sim pauperiatis, ut nec proprio ular
quoque lenehras dicit, caecitatemcordis, exieriores teclo? Possumus juxla allegoriam per vulpes bsere-
quoquenoctem selerme damnaiionis, ubi duplex os- îicos accipere significalos , qui nihil in virtutibus
tendilur gehenna, id est, nimii frigoris per strido- Chrisli, sed in sua confidentes aslutia, velut vulpis
rem dentium, et intolerabilis esse fervoris, per ffe- callida seducere salagunt; per volucres, malignos
tum oculorum, ut beatus Job ait : Ad caloremnimlum Spirilus , qui in cordibus Judaeorum domicilia ha-
transeunl ab aquls nivium(Job. xxiv). bent, ubi habitaculum non invenit caput Chrisli
Et dixit Jésus cenlurioni, usque el sanalus est puer Deus.
exilla hora. Probalûr fides Domini, el roboratur sa- Aliusaulemde discipulisejus, ait illi : Domine;per-
nitas servi. Myslice cenlurio elecios ex genlibus milte me primum ire, el sepelirepatrem. Non discipu-
ostendil, qui, quasi centenario milite slipali, spirita- latum respuil,.sed e.xpleta primum palerni funeris
liam sunt virtutum perfectione sublimes. pielate, liberior hune assequi desiderat : in quo et
Et eumvenissetJésusin domum Pétri, vidil socrum Filius hominis caput reclinat, quia in ejus huinili
ejus jaceutem, usque el surrexit, el minislrabat eis. peciore divinitas familiari quadam requiescat man-
DomusPétri circumcisio est, quaeapostolatui ejus sione.
tradila erat ; socrus vero ejus Synagogaest, quia il- Jésus aulemail illi : Sequere me, et-dimiltemorluos
la quodammodomater est Ecclesiae,qusea verospon- sepelire morluossuos. Morluosenim sepelire, est pec-
S0 laliter commendatur Pelro : Tu es Pelrus, et super calores in peccatis suis fovere : quod illi faciunt qui
liane pelramoedificaboEcclesiammeam ( Mallh. xvi ). jusiificant impium pro muneribus , et iniqua geren -
Porro socrus Pétri in Synagoga febricilabat, quia les benedicunt. -' i
persequens Ecclesiam invidiaefacibus laborabat. Un- Et ascendenteeo in naviculam,seculisunleum disci-
de dicilur : Filii matris meoepugnaverunlcontra me puli ejus. Mare quod Dominuscum suis transire de-
(Cant. i). Cujus manum Dominustetigit, quia carna- jj • siderat, praesenlissaeculitenebrosus accipitur aeslus.
lia ejus opéra in spiritalem usum convertit ; quae Navicula, quam ascendunt, nulla melius quam do-
eisresurgens minislrabat, quia nunc quotidie per minicae passionis^arbor inielligitur, de qua alibi di-
spirilale officiumcredens Domino ministrat. Mora-^ citur : Si quis vult post me ventre, tollat cruçemsuam,
liter aulem unaquseque anima, quae carnis conçupir et sequatur me (Marc. vin).
scentiis mililatj quasi febribus sestiiat ; sed ad la- Et eccemotus factusmagnus in mari, ita ut navicula
ctum divinsemisericordiae convalescens, per conti- operireturfluclibus.Illa tempeslas non ex se orta est,
neniiaefrena lasciviam carnis consiringit, etipsis sed poteslaii paretimporanlis, quaienus se esse lerrae
membris quibus servierat, immunditise ad iniquila- marisque Dominumcunctis oslenderet.
lem, serviat justiliae in vitam aeternam. - ; Ipse vero dormiebat.0 res mirabilis ! is qui nun-
Vespereaulem facto, ebluleruntei mullosdoemonia quam obdormit dorniivit : dormiebat ergo corpore,
habenles, et ejecit Spirilus verbe, et omnes maie ha- ut apostolos evigilare faceret, prsecipue aulem ne
bentes, curavll, Omnes non mane, non meridie, sed nos unquam animo dormiamus.
ad vesperam curaniur, quando verus Sol ôccubuil, El accesserunt,et suscilaverunleuni, dicenlés: Do-
i]!e qui dixit : Quandiu in mundosum, lux sum mundi mine, salva nos, perimus. Suscitant Dominum, ne
PATROL. XCII %
 43 BEDJE VENERABILISOPP; PARS II. SECT, I. ~ EXEGETIGAGENUINA. M
flueluum feritaledispereantj quia cujus mortem.vide- â lilis, qui, diabolicis dôclrinis illusus , idola pro Deo
rant* maximis yolis resurreclionem quaerebant, ne colebat, et Judaici;qui contemplor-divinoe legis
ejus morte carnali mens eorum in perpeluum periret semper exstileral :.qui nqn in 4omo,id est, in-sua
morte spiritali. conscieiilia babilabantj sed in mohumenlis, Hoc est,
Et ail illis Jésus : Quid limidi estis-,-modicoe'fidëi? in operibus delëctaba'ntur mortuisi Quid enim sunt
Marcus:;Necdmnhubetis fidem(Mard iv)? Lucas au- corporaj nisi.sepulcra mortubrnhii Sa3vinimis, qui
lem, EM est fides vestra (Luc-,vin) ? id est*,si potenr divinas vel humânas leges pro nihilo ducebant, quae
-
tem me in terra esse erediiis, quare non in mari per vincula significata sunt. -
simul me ut vere Deum et .creatdrem 'omnium su> îlâ 'iït n'ehibp'ôssilpjir viàhiUiamtransiré. Antë ad-
.scepisri.S'?-quare" non omnia a me facta j in mea esse vèntû'm ii'àmijïïëSalvatoris prôphëtis èl pfsedïcalori-
polestale'-cre.dilisîifinarie'ditjftitaï,pusilloefidei? fra- bus êànctîs gëntîlïtas ihviâ'fuit, qiiia éuiquam cuin
giles in fide corripiuntur, alieni oninino a fide pu* S&yitia fùrorîs obëdirè fécusavit : ët^cohipedés àc
-
niuntur, sjcu.tJudsei et hsereticw - catenas rupit, id est, leges humanas ; et lit"Lucas
..Tune surgens imperavitvenlis etmari, et facta est sefibit; àgêbatûr à daëmohlôin dësërto, qui, trâns-
Iranqùillilasmagna: Ventum quippë surgëns -
incrépa- "grë's'sislëgibus, jam vùlgarériï'côrisuëludiiiémexces-
-
vit, quod per siiam resurrectionem diaboli "Stravil• siteupiaitàtum scélëribus.
' Et
superbiam :îempeslalem aqiiae eessare féeit; dura ëxcléinàvérûhidicenles: Quid nobisel libi, Fili
surgëndo de sepulero Judaeorum rabieni lâbefë'cit. Déit'Èoii est îstà çoniessio v'oluniatis,quia proemium
Porro hominesmirati sunt, dicenles: Quàlls est
' " -li\c\ non seqùitû'r cohfitëntis, sed extorsio necessitatis,
quia vëtttiet mare obëdiunlei ? . vëlut servi
fugitivî. Si post muîtum temporis Domi-
' ~Non discipuli; sed naùlsë dicéhtës : Quaïis est isié num
vident siium, nihil aliud nisi dé verberibus dë-
qui sicut hôhïo vidéiùf, et sicut ;Dêtis p'olëntiàm precahtur : sic dasmohesDominum in terris cernen-
ostèndît-. Sunt -qui àllegorice hané îïâviculam p'faè-s hëhtes versari, ad judicaiidos se venisse credebaiit.
s^ntëmMnntsig^ificarfr-Ebcïésîâm^-tenliôs.nlalighG's Venistiqnte lempustorquerenos. Seiebat enim dia-
Spiritus, et homines iniques , qui dësi'dëfâhtut Ec-
sed licët bolùs esse sibi certam in judicio Dei.damnationem
clësià Mètibus; et préssufis îmmérgatuf ; fuluram , cui per Isaiam dicilur : Voequi proedaris;
Jésus ad tenipuS âuxilîum -siïbtraliendb dormire Vi-
nonne et ipse pmdaberis ilsai, xxxm)? sed dispenr
dêàiû'iHpi'ëcibus ta'mëh honëstis suscita tus, mâligno-
sationem. divini çonsilii, quae nobis manifestanda
rûm ' spirituum incitatiôriem compëscëre facit -, et
minas et fiante aura erat,. scire non - potuit, Unde dominiei advenîus
perseculorum miligat, Spirilus S poteutiam perlimescpnSi ad suam tendere damna-
'
saucti, "Ecclesiam ad'-oeïèr'hse ijuiëtis' pbrlà'm 'iisque
àiitëm nos c'alhbïïbà tio.nem., . .
përducïi. Trop'olo'giëë Èiifgulï Eral autem non longe.ab eis grex porcorum, usque
fide imbuti na'yem cônscénflmius, mare cùm Jesu Millenos in
gregemporcorum, Marcus dicit circa mon-
trânsire conàm'uf : qui nobis quasi 'Mer sequoris tent fuisse
Crebrescentë immûhdô- gregem porcorum (Marc, v) ; cui nihil
frëmitus'ôb'dôrmit*,quando;
répugnât, q,uod Lucas dixit, in monte (LMS.vin),
rumspirMum Vëlpfâvo'rUm Wo'mlnuinimpëtû,Mer Grex enim tam rnagnus fuit, ut aliqui essenl in mon-
medios virtutum nisus fidei splendor obtenebrescit,
cëlsitMb iabës'cît. VWtini intër hujùsmodi tëj aliquiçirça montem.
ipëi pro-
cëlîas hëcëssé est lit illum'sêdûlo ëxciiemùs, qualilër -Et ait Jésus i Ite, Jîrubèseat Manichoeus,qui ho-
•unam dicit esse substantiam,
ijtee gubërhator 'nobis sâlùtïs in'dulgêatlîlius, lit} de minum et béstiarum
lumuîtibus iiberàli, âidfflirenîufejus cifca nos beirë^ diim pro unius hominis saiutë duo niillia, ut Marcus
' : commémorât, porcorum suffocantur, in quorum la-
yolentiàs, el mirantes gralias agamusv
"'Et cuinv'énissitWangfr'èlù'mînrèàioWëmGe'ràs'eno- men intëritu immuridl iiômines indicatiiur. Non in
rtfiii.G'érasauïM est Arâbiârtfâns fordânëmi jun'éta eum accipiet potesialem diabolùs ad perdehdum,
mônii'Galaad, quem tëMit-tribus Manà'ssëjnon lon- ii nisi-quimoréporciyixerit, ei-monlem.-sùperbia;pa-
in scitur. , ^ ;_
gé a siagho Tiberîâdîs, quod pofci praeCipuatï
eiint. SighîBeat géhlels'quas Dominus post «ommini Al illiexeuntesabierunt in p'orcoi, usque et mortui
HT
pàs'sibniset glôfiàtn rësteèclio'ms -per prSdica'tôrès sunt In aquis. Ecclesia a daembnnm dominatione
in
dignatusest visitare, unde bene Gerasa intëf'prëtatùr-, bêra, sacrilegos suos ritus abditis agent qui Cliri--
colonûiii ejiciens, ¥ei advëna pro'pinquahs. sto credere notant. Et notaridumest quodnec peeo
OccUrreruntei duo!habenté& doemoiiia.Qilo'dMâïcùs ribus nocere .possunt dsemones, quanto- minus
êlLtieâs unum commémorant, intëliigas enujhïfâmo- hominibus,- jnïsi-concessa a Deo potestate, quam in
sioris personne, quem regio iila maxime flolëiat i nobis bonus Deusocculta jusliiia darewolest, -injuste
-._•.. ...--.
séu'aHëgorice sicut tinus a doemôniopôssëssus; sic non potest.
etidùo illi genUles poli idolis'oëeupalî typuni non P'âslbrës àùtëm'fùyefùnî, elvenienies in~clvllaïem,
" - r
inconvëuiënter exprimant. nùntiàvëruiit'omnia,.et dé his quiâoemohià"habuërunt.
De monumentisexeunlessoevinhiii's.Is'tidilb liôiûi- Quod pastorés pbrcôriim fugiéntes isia imn'tiaut, si-
nes, qui à âsémonibus vexabàbl'ur, duôrùin populo• gnificat quosdam éliàrn primates impiorum, qtian-
tum non iîïçonvëniënter 'iiguram'gesta-vërûrit: geii- quam Chriçlisnaïn legeni. fùgiant",qîiod po'té'nliâiH
 45 IN MATTH^l EVANGELIÙMÈXPOSITIO.— LÎB. II. 46
tamen ejus,per gentes stupendo et miràhdo praedi-,A et ideo fit sïgnum carnalé, ut pfobetur spiritalë, el
care noncessant. datur inlelligi quia ob peccata corporum iridébilitâ-
Et ecceIota civilas exiit obviantJesu , el-viso eo , tes veniunt; idcircd primo dîmiitùntur peccata", il
rogabant ul trantirel a finibuseoruin. Ut nonnulli af- sanitas resliluatur. Quinque siquidem siint diffêrëii-
biîrantur, non supèrbia hoc faciunt, sed humilitaté, liae caosarum, pro quibus in liâc vilâ corporalibus
cônscii fragiiilatis suse , judicanles se praesënliaDo- molestiis àffligimur; aut ad augéridà mérita për-pa-
mini indignos, quod et Petro contigissè legimus, lienliam, ul bealus Job ; aut ob custodiain Virtulum,
quando dixit : Exi a me,'Domine,quia homopèçcator sicut apostolo Paulo dalus esi stimulus carnis sûafe,
sum (Luc.y). Myslice aulem quod Geresâni invene- angélus Satanaexolaphizans, ne m'ag'nitudinércvela-
runt hominem veslilum, et mente sàna sëderé ad lionum exlollerelur ; aut ad corrigenda peccata, sic-
pedès Jesu, ut Lucas, dicit: Ël cognoscenlesquod ut Maria sorôr Aaron,"propter lemeriiaYis verba
factumsil, regaiit Jestiin ut discedatdb eis (Luc. vin), lepra percussaest ; aut ad gloriam Dei, sicut infirmitas
significat mulliïudihemvetuslgm vil'amsuam hono- Lazari non ad morlen), sëd pro gîorià' Dei fuit ; dut
rare, et Chrisliânam legera pâli nolle, nec implere ad inehoalionein seternaèdamnàiibnîs, quod repro-
posse, admirantes lamen fidelem populum â'pristina. borum est proprium , sicut Anliochus et Herodes
ac perdita convërsatione sânatum. B praesenti miseria cunctis osténdebâftt quod passuri
~
CAPUT IX. perpetuo érant in géhenna. Unde dicilur : Duvlici
El ascendensnavlculamirànsfreiavlt, et venitin cl- conlritionecontere ëos (Jerem. XVII).
vitaiem sûam: Hic oriiur'quaestio, quia Marcus dicit Ul sciatis autein quod Filius hominis habel potesia-
quod factum'sil in Capharnaum : quse diffieiliussôl- tem in terra dimillèndi peccata, lune ail pàralylico :
vereiùr, si MàîlbsêusNazareth nominaret ; nunc vero Surge, toileleetumluum, et vadeIn domumluam.
veniens in Galilaeam, recte dicitur venisse in suam Toile, ait, leetum tuum, ut quod fuit teslimonium
civilàtem, in quocunque oppido essel Galilsea;,prae- inRrmitàlis sit probâiîb sanilatis. Vade in domum
serlim quia et ipsa Capharnaum ila exeellëbat in tuarii, ne, Chrisliana fide curalus, in viîs Judaicae
Galilâsa,ut tanquam metropolis haberêtur". perfidiaejam môrerïs. Spiritaliier sanus qui Iangui-
Ecceoblulerunlei parabjticumin lectojacëniein. Pa- dùs erât, domum reportai leetum, cum anima, pec-
ralylici hujus curaiio post earnale merilum ad catorum remissione accepta, ad intérnani sui cusu>
Chrisium suspiràhlis ànimse salvationem significat, diam cum ipso se corpore refert, né quid post vé-
ouaeprimo ministris, Id est, bonis docioribus indi- niam unde ilerum juste fèrialur admitlat.
get, qui eam Christp àfferant, quia bene quatuor, Videnlesaulem turboe,tlmuerunt,ete. Quam admi-
Marco narrante, réperiuntur, sive quia quatuor librjs ^ randa divinaepotenliaevirlus, ubi nulla intervenieute
Evangelii omnis praëdicatorum virtus firmatur, sive mora, lam ieslina comitalùr salus.
"quod quatuor virtulibus flducia mentis ad prome- Et cum translssetIndeJésus, vidil hominemseden-
rëridam sospilalem erigitur sobrietaie , sapientîa, tem in telonio, Mqtthoeumnominefit ait illi : Sequere
jusl'uia et virtule, quibus ulilius nihil est in humana me. . ,
vila. Id est, Miseriçordiseinluitu aspexit humanis slu-
El videns Jésus fidem'iïlorunv, dixit paralijtko : diis deditum, et teniporalibus lucris inhiantem, sicut
Cohftde,fili, rémittunlur tibi peccala tua. Lucas dicit Petrum ut negationis realum agnosceret, respexit.
Homo (Luc. v), Quod si quem movet, sciât utrumque Telos enim Grsece, Latine yectlgal inlerpretatur.
illum dicére simurposse : et, Fide, fili; et, pimiitun- MatllioeusHebra'ice, donalus dicitur Latine ; nec im-
tur libi, homo, peccata tua. merilo, quia tantum supernsegratise munus accepit.
Et ecce quidam de scribis dixèrunt Inlra se : Hic Porro caîteri evangelistsepropter honorem ejus, no-
blasphémai.Quid dicant esse blasphemiam , Mâreus luerunt eum vulgalonomine appellari.sed Levi dixè-
consequenler exponit, dicens : Quis, inquin.nl,~po- runt. Ipse vero se Malthaeum et publicanum nomi-
test dimilierepeccala, nisi solusDeus (Mare, n) ? Haeëj).nat, secundum quod a Salomone prsecipitur : Jusfus
con"!memoranles,quieumlanlum hominem putabant, prier accusatorestsui (Prov. xvui). In principio ait,
liCet nescientes ver'u'm,dicebant z'Quia nemo potest ut in se osiendat nullum de salute desperare debere,
dimiitere'peccata,nisi solus Deus, et quibus ipse dat Cum ipse de pubîicanosit in apostolum commutatus.
polèslalem dimittëndi ; et ideo Christus probalùr Levi hic, proeaddilus,sive assumplussignificat, quod
esse vërus Deùs, dimitténs peccata quasi Deus. " assumpius est per electioneth a Domino, et additus
Et cum vidisset'Jésus cogiiàliones eortim, etc. Et numéro aposlolorum.
quodam loco osténdit se Deum, qui potest occulta El surgens seculus est eum. Lucas dicit : Rehçtis
cordis cognoscere, modo tacens Ioquilur : Dum vë- omnibusseculusest eum [Luc. v). Sequi enim imitari
strâs éogitationesintueor, ex vobis intelligite quid est. Et bene sequêbalur, dum relinqueret propria,
psiralyticus consequatur. Quid est facîliùs dicere : qui rapere solebat aliéna , et quomodo sequendum
Ùimitl'uniurlibi peccata,aut dicere: Surge el ambuta? sil docuit, quod coiilemnens
negotia humana, lactus
ulrùm sint paralytieô peccata dimissa, solus noverat, est fidelisdominicorunidispensatpr talentqruni.
qui dimittebat. Surge autem et ambula, lam ille qui Et factum est, discumbenleeo in dopîot eçce mulli,
Burgebatquam lii qui videbant approbare poierant ; publicani el peccaiôres,et relioua.
 17 BED^Î VENERABILISGPP. PARS II. SECT. I. —EXEGETICA GENU1NA. 48
Lucas dicit ei in domo Levi factum esse grande A cala noslra evolaverit, tune indicendum jejunium,
conyivium, et significat quod Chris,lus in affcctu tune recipiendus esi luelus.
credenliura recumbit, ut frualur bonorum spiritali Nemo autem immittit commissurampanni rudis in
convivio, quo dives egel, pauper autem epulalur. veslimenlumvêtus , lollil enim pleniludinemejus a ve-
Et viâentes Pharisoei, dlcebant discipulis ejus : slimento,et pejor scissura fit. Docet namque hoc re-
Quare cum publicaniset peccatoribusmanducat ma- sponso Dominusnon posse jejunii el conlinenliae
gisler vesler? Duplicierrore lenebantur Pharissei, qui ausleriora praeeepta sustinere apostolos, needum
superbisefaslu a justilia longe excesserant, el magi- passiohissuaeet resurrectionis fide solidatos, quibus
slro veritatis derogabant susceplionem peccaiorum. adhuc veteri cousueludini deditis, inconvenieuler
Mysticeaulem per Matlhseieleclionem et vocationem novus pannus assuilur, id est, aliqua parlicula do-
. publicanorum fides exprimitur gemium, quse prius clrinae, quaead novaevilae temperantiam perlinel :
,mundi lucris inbiabant, nunc cum Dominoepulis quia si hoc fiât, et ipsa doclrina quodammodoscin-
charitatis et sedula reficiuntur bonorum operumi ditur , cujus particula, quae ad jejunium ciborum
devolione : profecto supercilium scribarum Judaeo- valet, importune traditur, cum illa doceat générale
rumque invidiam, qua de genlium saluie lorquentur, jejunium, non.aconcupiscenlia ciborum tantum, sed
insinuai, eonvi.vaniibuscum Dominopublicanis mur- B ab omni Iaetitiatemporalium delectationum.
murantes Pharisaei de jejunio glorlanlur, quia qui Neque millunl vinum novumin ulres veleres,etc.
legem sequuntur famem patiunturseternam ; qui veroi Utres veleres fuerunt apostoli ante infusionem Spi-
verbum in interioribus animse receperunt coelestis rilus sancii, sed illis post triumphum resurrectio-
alimenii uberlale recreati esurire et silire non pos- nis, el per gloriam ascensionis jam roboralis, qua
sunt. utribus novis vinum novum venerat, dum Spiritus
AlJésus audiens ait : Non est opus valenlibusmédi- sancii fervor corda illorum repleverat. Aliler vesti-
as, sed maie habenlibus.Seipsum medicum dicit„cu- mentum insinuai opéra nostra bona quse foris agi-
jus cruore sanali sumus : sands aulem et justos ap- mus et coram hominibusiucemus ; vino autem 'novo
pellat eos, qui sub lege sua praesumentes, EvangeliiI fervor fidei,fspei el charitatis , exprimitur, quo in
gratiam non quaerunt; maie habentes eos vocat qui, novitatem sensus riostri reformamur.
suae fragiîitatis conscii, Christi gralise poenilendo, Hoecillo loquenle ad eos, eccè princepsunus acces-
colla submitiunt. sit, usque impone manum luam super eam, et vivel.
Euntes aulem discite quid est : Misericordiamvolo, Hune et Marcuset Lucas archisynagogum,el nomine
et non sacrificium.Quidam slultse vituperaiionis eu»- _ Jairum esse dicùni, el Dominonuniiasse nondéfun-
les discant per operà miserieordiaè,ut supernaesibi- clam, sed morli proximam; Malthaeus vero, causa
met-miserieordiaèpracmiaconsequanlur brevitatis, atiendens non verba patris, sed volunla-
tem : non crcdëbal enim Pater vivam invenire posse
Non enimveni vocarejustos, sed peccatores.Id esi, filiam
non ut falso se justiûcantes inani favore extollerem, pro qua rogaverat. Myslice Jairus, qui inter-
pretatur illuminatus, sive illuminans, Moysesintelli-
sed ut poenitentesmisericordiler'colligerem.
gitur, qui de Spiritu sanclo illuminatus, verba vilae
Tune accesseruntad eum discipuli Joannis, dicen- acceperat, ut per hsecalios illuminaret : quid enim
les : Quare noset Pharisoei jejunamus fréquenter, di- per pedes Jesu, nisi ipsius humanilas intelligitur, ad
le'ipulïaulem lui non jejunanl? Marcus et Lucas ita quam juxta alios evangelistas,procidit legislalor cum
-hoc narrant, quasi alii aliqui hanc ei quaestionemin- toia. progenie patrum, MedialoremDei et hominum
tulcrinl,unde colligendum esta pluribus quibuslibel longe sibi dignilatis gloria prseferendumesse eogno-
banc quaestionemDominoesse objectam : spirilaliler vit. Filîa namque Synagogaest quse unica erat Moysi,
autem illi jejunabant, qui, spirilalibus bonis absti- et quam fere paler duodecim annorum mododefun-
nentes, jejuno corde tabescebant traditiohes liomi- ctam esse conqueritur, quia post educalionem le-
nùin sëquendo ; qui vero Christi incôrporanturamo-
p gislatoris, et post instructionem prophetarum, post-
re, non possunt jejunare, auia ipsius sanguine epu- quam ad inlelligibiles aetalesanimus perveneral, et
lantur el carne. spirilalem solem generare debebaf, errorum languore
Et ait illis Jésus : Nunquid possuntfilii sponsi lu- constërnala est, et morte exstincta ; sed eam veniens
gere, quandiu cumillis est sponsus ? etc. Sponsus ergo Redemptor dextera potentiaerevocavit ad vitam.
Christus, sponsa Ecclesia, de quo spiritali connubio El surgens, Jésus sequebatureum, et discipuli ejus.
aposloli sunl creati, qui lugereac jejunare non pos- Ubi enim adventus Jesu cum doctoribus appropin-
sunt, videntes in lhalamo Sponsum eum sponsa ; quat, siatim ubi mortis exitus, et vitaopatet introi-
quando vero transierunl nupiise , et tempus passio- tus.
ns ac resurrectionis advenerat, lune jejunabant. El eccemulierquassanguinisfluxumpqliebaturduo-
Nam iste Lucas ante advenlum Salvatoris cum dësi- decim annis, accessit reiro, el tetigit fimbriamvesli-
dërio sanctorum celebratus, sed et nunc esse non menliejus. Mulier ista sanguine fluens, sed a Domino
dësihit, quoad usque veniet Sponsus judicare viv'os curata, Ecclesia est de genlibus congregala.-Et no-
et morluos. Trôpologice, in Isetiliasumus, quandi u tandum quod archisynagogi duodennis sit filia, e'
îipbiscuqiest Sponsus; cumautem ille propler peç- mulier hseç ^uodecîm amiis sanguine fluens, hoc
19 IN MATTHM EVANGELlUMEXPOSIT10.— LIB. II.' 80
est, eodem lempore quo nala sit ista, illa coeperit iL Domus Jesu coelestisest Jérusalem ; duo coeci,duo
inlirmari.Una enim pêne âetotehujus sseculi, et sy- populi sunt, observatione lilterae el ritu genlili ob-
nagogain palriarchis nasci, et extera natio coepit caecali,de fuluris inscii. Dominoergo per hoc ssecu-
idôlolairia per orbem foedari. Accessitaulem reiro, Ium transëunle, et in domum suam cupienle reverti,
sive juxta, quod ipse ait : Qui mihi minisiral, me se- secuti sunt eum duo caeci; quia praedicaloper apo-
qualur(Joan. xii, 26) ; sive quia transaclio incarna- stolos Evangelio,multi ex Judseis et genlibus coepe-
lionis sacramento jam per fidem coepiteum sequi. runt sequi Redemptorem, postulantes sibi misereri,
Dicebatinlra se : Si letigerotantum fimbriam vèsli- ui iumen lidei et bonorum consequereniur operum..
menliejus, salva ero. Id est, si fidem percepero in- Et dixit eis Jésus : Credilis quia possumhoc facere
carnalionis ejus, ab omni peccatorum ineorum ini- vobis? Fidem çorum ipse noscens,inlerrogat ul fidem
quitale mundabor. Credidit, dixit, tetigit. In bis enim confessio promal, quia corde creditur ad juslillam,
tribus speciebus omnis sanitas promeretur, id est, ore aulem confessiofil ad salutem.
fide, verboet opère. Dicunlei : Utique,Domine; lune leligilseules eorum,
At Jésus convenus, et videns eam dixit: Confide, dicens,etc. Hoc est, quia jam meulem vestram fides
filia, fides tua le salvamfecit. Conversusa severitaie illuminai, ipsa vobis oculorumlucem restituât.
justi judiciii, ad suoelargitalem miserieordiaè; unde B Et comminalusest eis Jésus, dicens: Videlene quis
per prophetam dicitur : Convertiminiad me, el ego sciai; illi aulem exeuntes,ei reliqua. Dominushoc hu-
reverlarad vos (Zach. i, 5). Videnseam dixit : Quia mililaliscausa praccepil,illi autem propler memoriam.
quos proescivitel proedestinavit,hos el vocavil(Rom. graliaebeneficiumnon possunt tacere.
vin, 50). Confidefilia, namque jam fidem habebal, Egressis autem illis, ecce oblulerunt ei hominem
sed ab ea fidei perseveranliam postulabat. mutum, elc. Homoiste genlilem significat populum,
Et salva facla estmulier ex illa hora. Ex hora ergo qui confessionemversefideinon habebat, et idolola-
dominici adventus ad fidem convertuntur, et a Do- trise dedilus erat ; sed per praedicatoresad Salvato-
mino, qui salvi fiant, quolidie in idipsum augen- rem ductus, sanatus est.
lur. El admlratoesunl turboedicenles: Nunquamsic ap-
Et cumvenissetJésus in domumprincipts, et vidis- paruit in Israël, et reliqua. In lurba nalionum con-
«et tibicineset turbam fluctuantem alque tumulluan- fessioest. Pharissei autem Judaeorum demonstranl
lem, dicebat:Recedile,tibicines.Magistrisunt, carmen infidelitatem. Haeçde duobus caeciset muto daemo-
lugubrecanenlés, et qui Synagogamlsetiiiamdomi- nio solus Malthaeusponit; illi aulem caeci duo, de
niese inhabilaiionis,merito inlidelitalis amisjt; quasi quibus et alii non sunt, narrant isti, sed tamen si-
inler lienles el ejulanles usque hodie in domo prih- ^ mile factumest; ssepe enim similia el in eis aliquid
cipis mortua lalet : nec lamen fundilus a Domino conirarium , quod solvi non potest, invenimus : ut
dimissa, sed circa finem sseculierit reslituta saluli ; intelligamusnon idem esse factum, sed aliud simile
unde apte subjungitur : vel similiter factum. .
Nonest mortua puella, sed dormit. Allegorice,cum Et circuibalJésus civilalesel caslella, usque, cu-
animapeccaverit, et nobis quasi mortua esse videlur, rons omnem infirmitatem. Qui urbibus videlicet et
lamen illi ad vitam eam revocanti, non incongrue castellis, id est, magnis el parvis Evangcliumprsedi-
viva esse dicilur. cavit, non considerans potenliam nobilium, ' sed sa-
Et deridebant eum. Quod proprie Judaeorumpér- lutem credenlium.
fidiam blasphemiamqueosiendit, et demonstrat pue- Vidensautem turbas, miserlus est eis, quia erant
rilitalemsensuum,et lasciviammorum, unde dicilur: vexati,etc. Inluiiuclenienliaesuseaspexit Jésus genus
Tenlaverunlme, el deriserunt. humanum per varios errores a diabolo vexatum, et
El cum éjecta esset turba, inlravit. Moralilernon misertus est eis, consiiiuens pastores, magistrôs
resurget anima, quaeintrinsecus jacet mortua, nisi " videlicet, ad viam veritatis ducentes.
prius a secretioribus cordis excludalur inopporluha Tune dicit discipulissuis: Messisquldem mulla, et
sseculariumcogiiationummulliludo. reliqua. Messis mulla, omnis lurba est credenlium ;
Et tenuitmanumejus, et surrexit puella. Quia nisi operarii pauci, aposloli sunt et imitatores eorum,
prius mundatae fuerinl manus Judaeorum sanguine qui milluulur ad messem.
plenae,mortua eorum non cohsurgit Synagoga ; quae CAPUT X.
bene ad laclum divina; pietalis surgit el ambulat, El convocallsdiscipulissuis,dédit illis polestalemspi-
quia non solum a sordibus scelerum surgit, sed con- riluumimmundorumul ejicerenleos, et reliqua. Recië
linuo in bonis operibus prolicit. in aposlolatumdivina gratia duodecim convocantur,
Exiit fama hoecin universam lerram illam. Quia ul salutem quam verbo praedicarentnumérosuo com-
ceelienarranl gloriamDei, et opéra manuumejus an- mendarent: 1erqualerni ad praedicandumsunl missi,
nuniiat /û-mamenfum.Moraliler 1res illi mortui a ut per universas quadrati orbis plagas bapiizarent in
Dominosuscilaii iria resurrectionis animarum signi- nomine Patris, et Filii, et Spirilus sancii: Hi enim,
ficantgênera, sicut superius monslravimus. sunt coelestisJérusalem ab' Oriente poiise, 1res ab
Ettranseunle inde Jesu,secuti sunt eumduo coeci Aquilone, Ausiro et Occasu; similiter quia ipsis
usque, cumvenissetdomum,accesseruntad eumcoeci_- prsedicanlibuscunçtaeper orbem nationes Ecclesiam
6Î BED^E VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. - EXEGET1CAGENU1NÂ. 52-
sunl ïngressuri : in. quo etenim sacramento ternse i\.trinomium fuisse : erat enim Jacobi fratris Domini,
tribus fiîiorum Israël ex omni parle labernaculi ca- ut ipse in Epistola sua scribit, unde ei fraler Do-
stra melabaniur. mini vocabalur.
Duodeçim autem aposlolorumnomma hoec sunl, Simon Chanànoeus,et Judas Iscarioles, qui tradidil
Calalogus àutem îii Evangelio ponitur, ut psëudo- eum. Et hos cum additamenlo posuit ad dislinclio-
àpostoli excludahtur. nëm Simo.nisPétri, et JudseJacobi. Simon autera
Primus Simon, qui dicilur Pelrus, cl Androeasfra- Chanànoeusa Cana vico Galilseaecqgnpme.naccipit,
tër ejus. Pelrus dicitur ad distinclionem allerius Si- . quod zeloles, id est, aeniulafordicilur. Judas aulem
mônis. Idem ergo est Latine Pelrus quod S.yriace Scarioih, aut a vico in quo or'tus est, aut ex tribu
Cëplias, éi in utraque lingua nomen a pëlra'esi de- ïsacbar prsesagiumsu;e damqaiionis vocabulumsum-
rivatum : de qua pëtra Paulus ail : Pelra aulem erat psil Isàchar, quod dicitur merces , pretium.prodi-
Christus (I Cor. x, 4). Andréas Groecumest, et «sô tioriis, insinuai. Sçarioth memoria niortis dicitur ;
TOÛ k»Spbç,hoc est, a viro virilis appellalur. Simon, unde arguitur non repente persuasus, séd diulius
pôn'ensmëmorèm, vel audieiis tristiiiam, interpréta- me.ditando dominicae traditipnis. ^patrasse flagi-
lux."illi'lempori congruit quo mortis Domini vel suoe lium.
n.egationis moerorëm deposuit; sed cônfeslim suse =P .Hos duodecinimisit Jésus, proecipicnsel dicenseis.
mortis trisiitiam aûdivit, dicente Domino: Cum au- Non solum hos duodeçim aposlolps appellasse,disci-
lem senûeris, exlendesmunus tuas, etc. (Joan. xxi, piilos debemus, sed omnes magisierio.ejus eredentes,
1S). Jacôbus Zebedsei,et Joannes frater ejus, qui ex quibus hos duodecini elegit, quos et apostolos
ob eximium yirtutis ciiltum lonitrui, hoc est Bo- hominavii, sicut Lucas commémorât. Hos dupdecim
riarges, sive, ul eniendalius scribitur, Boneregeseh, Dominus Jésus misit ad praedjçandum, quia mullis
suiji a Dominovocati atque çognominati, ul in Evan- figiirarum indiciis aniea erant praenotaliad dispen-
gelio Marci scriptum est. Nec frustra, quorum unus sanduni divina mysteria. Hi sunt duodecini veri filii
e coélestibus intonans, vocem iliam ibeologicam, Jacob, hi duodecini fontes ïn Helim, lii duodeçim
quam nemo prips ediçere nbverat, emisit: In prin- exploraiores a Mose missi, hi duodeeimlapidesde
cipiq ëratV'erfcwm,etc.(Joan. i, 1). Sed el'ambo seor- Jordane elevati3 hi duodecini leunculi in ihrpno Sa-
sum a Domino in monlem duçï, et afiquando sonum lomonis, et alia his similia.
de nube lerrificum percipere meruerunt. In viam genlium ne<abieri.tis,usque, Ile ad oves
Phjlippus el Bartholomoeus.Pbilippus os lampadis quië perierunt domus Israël. Non est. istud.ei .loco
in'ierpretatur,et recte : qu'iaa Domino vocalus,mox conirarium quo dicitur.: Eunles doçe.leomnesgénies,
inyenlo Nalhanae.lilumen, quod agnoverat, pnedica- .: èfreliqua".( j/a(t/i,.xx.v.iii,19.) : sed Judsais primum
vit,, dicens,: Quem.sçrjpsilMogses in lege, ele. Bar- oppnebat praedicari,.ne se quasi juste excusarent
ijjplpmaeusSyrum est, et inlerprelatur filins suspen- dicenles ideo se Dominum rejecisse qui ad alienigé-
deniis aquas, hoc est filius Dei ,,qui .mentes praedi- nos miseril apostolos. Tropologiceaulcni nobis prae-
çatorumsuortim adcoeleslia contemplanda suspendit, çipilur, ne in errore hserelicorum ambulemus, sed
ut térrenprum,cm'da djclorura suoTumiguitis lii.e- qui gravi deliclo a domicilie Ecclesise recessimus,
brient. . . îlluç iierum per poenitenliamredeamus.
Thomaset MgMoeus.publkame, Thomas abyssus Eunles proedicatedicenles : Appropinqùqvitenim
vel geminus, inde el GroeceDidymusappellalur ; quia regnum coelorum.Non aliqua .elementp.rummolione,
quo.csete.risdiuiius duhitayjt, eo doininiçaeresurre- sed per fidem collocalainin nobis; unde dicitur :
ctionis yerilatem altius didiçit. Mattbaeus donalus liegnum,Dei iiitervosest.
dicitur, videlicet quia magno munere Domini de pu- Infirmosenraie,usque, Gratis accepislis,gratis date.
blicano in apostoji.et evangelislsedelegalus .csi,offir Hanc eis dédit potesiaiem, regnum Dei pollicentibus,
cium. ^ ut magniludinem , promissofum magnitudo probarel
JacobusAlphoeiel Thgddoeus,Jaçobus Alphaaiipse •JJsignqrum :.hoecquolidie sancta façit Ecclesia, cum
est;qui nominatur fraler Dominj, quia Maria uxor infirmos in bono opère curât exhprtalione, mprluos
Alphseisoror fuiimatris Domini,quam MariamC.Ieo- in infidelilate vel peccalis per poeniieniianijeypcat,
phae Joannes evangelisla cqgnominat; yelideo quia leprosps variis errprum m.aeuliscorrigendo. sanat,
AlphasusCleophassitdictus;seu ipsa Maria defuncto dsemones per exoi-cismi gra.ii.ao)ab lipminibus eç-
Alphseo,ppsi natum Jacobuin.^CIeoplise.nupsît, cui pellit. , ...
Simeonem genuisse filium, eunique cpnsobrïnum .Nolitepqssideremnim, neque argenlum,nequepe-
Domini esse.,eçclesiastiçatradji hisloria : merilo Al- cuniamin zonis testris :.âiàn peram in via, -nequeduas
phaei filius sçribitur Jacob, id.esl, docli,,çujus vita tuniças,Mque caleeamenla,nequelùrgam; (ligniis est
ïanlaî erat ausleritalis, ul verus, sil supplantalor joper.qriusçiba suo. Potdst ëlenim inlelligi in auro
çawialis:jde.siderii;vinum etsicerani ppn bibil, çar- .ssecul.arissapientise sensus; in argento, rheloricae
nemnuUam^Qmedit, nunquam aitonsûs,est, neque arlis facundia; p.ecunia vero aonis inclusa sapiënlia
usus balneis. Thaddseus,quem Lucas Judam Jacobi est occultala; unde dieitur : Sapiënlia abscondlta,et
vocat,et;alibi Lebbaeusdicitur, quod inquam circu- thésaurus.oecultalus,quoeulililas- h ulrisque(Eccli.
las, iid-êst,xordis xultor ; xcedendumque ;iest einn xx, 52)? IJJ duabus tunicis. dupliccm animam,. in
S3 IN MATTHMl EVANGELIUMEXPOSITIO. .-«.LIR,. II. SI
pera soeculionera, in virga praesidium carnis intelli- i.illis el genlibus.Lucas dicit : Gontingelautem vobisin
gâmus; et quid per calceamenla nisi mbrluorum lestimonium; signijieat perseculipne nominis Chrisli
operu'msigna.nturexempla? non solum Judpeis et ggnlibiig eorpra maliiise, sed
in qudmcunquecivitatem aut castellum intraverilis, ipsis aposiolis fieri lestimonium innpcenl.iae.
inlerrogaiequis in ea dignus est, et ibi manete, donec Citittautem tradentyos, nolite çogilare, usque, sed
exeatis. Hoc ergo për famam populi legendum est, spirilus Pqlris qui Ioquilur in vobis. Ae si apçrie
ne prsediéaiionisdignitas sùsçipieniis infamïa'deiur- membris suis infirmanlibus dical : Nolite terreri, vos
belur. ad ceriamen acçeditis, ,sed ego prselior ; vos verba
Et ibi maneie,donec exeatis. Dat consiaiilise géné- edjijs, sed ego syni qui (oquor.
rale mandaium, ut hôspitalis nècessitudinis jura eu- Tradei qsutemft'dier fratrem h,i mprteni, et paler fi-
stodiant. lium, usque, erilis pd.io.omnibuspropler nomen meiim.
Inlrantes aulem in dqniùm, salutalë eam dicenles, îjluilus inter eos fidus affeçtus est quorpni diy.ersa
usque, Pax vestra ad vos revertalur, Qilôd enim est fides ; prscdixit ergo eis futuram perlurbaiionem,
Groecex«ïpt, et 'Latine ave , hôc Hebrseo sermone Ul quasi anle çognilam ley.ius'portarent.
appeliatuTSalom; quod autem prsecipit, taie est : Si Qui autçin perseyerayerilusque in.finem, h\c salvui
aulem orta fuerit eonlradictip, vos lamen mercëdem \ frit. Palienlia quse custos est y.irlulum, docet quia
habebilis de bbkta pace ; illi bellum, quod * hab'èïe non coepissevirlutis est, yel faceie, sed perfeeis.se.
'voluerunt, possidebunt. Cwjf qutem persequentuxvos in civilateista, fugue
Etquicunquenon recipli vos, neque audieril sermo- inaliqm. Non limendo passiqnenv, sed deçlinando,
nes vestros, exeuntes de domo vel ciuilate, excutile ut tribulationis occasio seminarium fieret Evan-
pulveremde pedibus vesirh. Exçulitur enim pulvis in gelii.
lestimonium sui laboris, et illorum dâmnalionis, ut Aine»dico vobis±nonçqnsummabitiscivilalesIsraël,
iuexcusàbîies sint,quod ad eos usque pervenerit donecveniat Filius hominis.Id est, non ad (idem per-
' '' ' "
evangelica"praedieaiio. , dueetis, antequam resurrectip erit perpetrata, et in
Amen dico vobis,'lolerabihus erit terroeSodoinorum tpip prbe prsediçanjdiEyangelium çpqeessa potestas.
ël Gomonhoeorumin die judicii, quam illi civitati. Spiriialiier autem de civilate in çiyifatem fugimus,
Quia ipsi unam legem tantum, hoc estnaiurse, sper- çuni de uno Scripturarqm leslimonip, çurrimus ad
nentes ; Judaei vero simul et naturse et lilteràe, m- alia volumina, ut ,ante yeniat :pr.a;sidjum.SaIyatqris,
super prophelarum et apostolorum dicta contempse- guam yieioria poppedalur adyersariis.,,
runt : nam Lolh aspeclu et auditu jusius, aliquid eos ^ Non est disciptçlmsuper magk}rum, usque, Etser-
.docuisse legitur, sed nulla signa ibi fecisse perliibe- vus sicut Dominus.ejus. Ac-si diçerel : Si ego Donii-
lurj atque ideo cui mullum datum est, mtiltûïn quoeri- nus et magister patior, necesse est; ut yos, disci
tur'ab eo (Luc. xu, 48). puli et jiuri homines, nanç per&ctionis regulam se-
, Ecce'ego niitlo wçs sicut oiies in medio liiporum. quamini. , -,
Quod dicit, Ecce ego, aucioritas et fortitudo est Dei- Si patrem fqnillias Beel%ebu,.b voçaverunt, quanto
laiis : et quia oves roese estis, mittoyos;'et volo'ut magis domesliçqsejus. Se patrem fa.mijias appellat,
mansuetudinem et humilitatem îiabeatis, ne propter doraestipos dicit discipulos, quibps coeleste regnum
seditionem luporum, id est persecutorum, paiien.tiam prqniisit, quo,s Judsei eqdem instinçtu maiitioe ca-
et constanliam vestram .perdatis. lumnianlur,
Eslole ergp prudentes sicût serpentes, et ïimpliçes JVeergo timueritiseos. Quia vana res cito est.de-
sicut coluniboe.Deyiien.t insïdias per simpliçitatem, pidua.
non faciant. Prudenlia serpenlis est qupd unani au- Nihil enim operlum gitpd non revelelur, neque oç-
rem petrse opponit, alferam cauda ocçludit, ne au- Çultumqug4.nonççietur. Et gstsejjsus : ^plitç timere
diat ineanlantes, qui in capitibus yenena ad medi- rajjiem bla,sp.hem,anl]um, qiija yeniet dies judicii, in
camen.taquaerunt: ita vir apostplieus Gmneniyiiam ) qua et yirtus îipstra ef eorjipi dgm.pnsirabitur Jie-
suam circa principalem pariem animae ppnit, ut il- quitia. :*-'
Isesa maneat Çhrisip adjuvante, qui est pelra ; et Quod 4lçp vobisin tpnebrjs,dicj\ejrçliimine; et quod
'
imbuenle subtili sanctarum Seriplurarum dpcumentp, in aureaudistis, proe,diçale. super feçla. Qupd.didicis.tis
quod cauda significat, nimium satagit ne audiat in- mystice e.t absçons.e^Jpquiinini publiée;.et quod
eanlantes, hoc est, yigorem mentis empllientes. ,er,udivijn p,aryoJudoese lp,cpjaudacler idicit.ein.tp(o
.Ilem serpens per angust.um fpramen pelrarum jngre- mundo. Paisestino jnpre çulminibus subliniata super
Jiens, squamis se exuit veterjbus : sic débet jCfari- jeçia praedicare doçet, quse ipsi non nostro more,
.,stianus per strieturam poeniienti.sedeponer.eyeierem §e.d piano schematé faciunt oequalia.
boniinern cum aclibus suis, u.t in.duat noyum, çui El nolite limere eos qui ocçldfmt corpus, qtyjnwm
secundum Deum creatus est. aulem nqn possunt pcçidere; sed pjilius eum t'unete
Çaveteab hominibus. Homines enim iidem sunt qui potest et animant et corpus pe^dere in gehenngm.
:
quietlupi, qui sunt peçcatores ,.et fragiles, sed-.ja- Nomen gehennsea Salvatorç primum ppnilur nam
, Menféroces. , .- . . idoluni Baai juxta. Jérusalem ad radiées montis
. Tmdenl.enim vosm concilïis, usque, in lestimonium Moria, ubi Syl.oafluit, non seme.lesse, legimus : haec
55 BEDiE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. i. — EXEGETICAGENUINA. S6
vallis irrigua et nemorosa nabenat îucum idoio con- A est me dignus.Accipere enim crucem, et post Do-
secralum, ubi populus filios suos dsemoniaccende- minum [ire, est abslinenliam carnis vel compassio-
bat : etappellatur lucus illô Gehennon, id est, vallis nem proximi aeteniaebealiludinisstudio exbibere.
filiorum Ehnon. Ipsum locum comminalurse Domi- Qui invenit animam suam, perdet illam, et reliqua.
nus cadaveribus morluorum implelurum, ut non vo- Animamdicit prcesenlemvitam, quam qui negave-
cetur Tophelh et Baai, sed polyandrium, id est, rit in perseculione, prseparat perdiiioni selernae;
tumulus morluorum, et sic hujus loci vocabulo qui tota die pro Christo mortificandam iradiderit,
duplex poena ignis et frigoris denoialur. illic vivificabit.
Nonne duo passeresasse veneunt, et unus ex illis Qui recipitvos, me recipit; el qui me recipit, rect-
non cadil super terrant sine paire vestro. Hic est sen- pit eum qui me misit. Docet in se eliam medialoris
sus : Si parya et villa animalia absque Deo auclore officîum, quod Deus per illum transfusus in nobis
non decidunt, et in omnibus est providenlia; vos sit ; quia non aliud apostolos quam Deum récépissé
qui seterni estis, limere non debelis, ut absque Dei constat, quia et in illis Christus, et in Christo Deus
providenlia vivatis. Quaerat aliquis quomodo dicat habitai,
Apostolus: Nunquid de bobuscura est Deo? cum uli- Qui recipit prophelam, usque, mercedem jutli
°
que bos preliosior existai. Sed aliud est cura, aliud accipiet. Non dicit personas -esse suscipiendas, sed
providenlia. nomina : quia licei iiidignus sit qui susceptus fuerit,
Vestri autem capilli capills omnes numerali sunt. anle Deum lamen mercedemsuam non perduut sus-
Deniquehic numerus non in aclu est comparaiionis, cipienles.
séd in facuitate cognitionis. Et quicunquépotum dederit uni ex minimisislis,
Noliteergo limere : mullis passeribusmeliores estis calicem aquoefrigldoe tantum in nomine discipuli,
vos. Melioresdicit, quia ralionales, et ad inaaginem amen dico vobis, non perdel mercedem suam. Levis-
Dei creali. . simo praeceplo delevit vilium inhospitalilalis, potum
Omnisergoqui confitebiturme coram hominibus, suadensdare frigidaeaquae, ne et in calida lignorum
usque , tiegaboet ego eumcoram Pâtre meo, qui est pauperlas quseralur, et est sensus : Frustra causa-
in coelis.Confiiebitura Filio apud Patrem qui perFi- ris inop'iam, cum aliud habet conscienlia, et non
lium"accessum habet ad Patrem : bonus videlicet potes fallere eohortem ; sed scio quod quanlumcun-
Christianus Dominumconfitelur ea fide quseper di- que seminayeris, lanlum et inessurus es.
ieciionem operalur; et Dominus illum confitetur
CAPUT XI.
coram Paire suo, et in seterna scilicet beau'iudine
remunerando. Et Chrislum coram hominibus ne- ^ Et factum est, cum contummasset Jésus proecipiens
gare est ejus praeceplisnon velle acquiescere : quem duodeçimdiscipulis suis, transiil inde, ut docerel in
Dominuscoram Paire suo denegat, quia sua visione civilatibuseorum.Nunc implet bonus magister factis
indignum esse judical. quod ante promisit vërbis; transiit ergo et praedi-
Nolile arbitrari quod venerimpacem miltere In ter- cavil in civilatibus Judaeorum, ut eis occasionem
rain : nonvenipacemmiltere, sed gladittm. Quia una- credulilalis tribueret; et si oblatum munus supernse
qunequedomus et infidèles et credentes habuit, ideo gralise spernerent, inexcusabiles forent.
gladio praedicalionismissum est bellum bonurn, ut Joannes autem cum audissetin vinculisopéra Chri.
pax separarelur mala : his videlicet contra fidem, slî,"usque, an alium exspectamus.Nonquasi ignnrans
illis pro fide dimicanlibus. interrogal, cum ipse ignorantibus Agnum Dei digiio
Veni hominemseparare adversus patremsuum, et demonstrarei ; sed interficiendusab Herode discipu-
filiam adversusmalrem suam, et nurum adversus so- los miltit ad Salvaiorem, ut per occasionem yiden-
crum suam ; et inimicihominis, domesliciejus. Lucas tes signa, crederent in eum; et hujus senienlise
dicit : Erunl enimquinqûe in domouna diiiisi: très in sensus talis potest esse : Manda, inquit, mihi : ad
duos, ërduo in très divideritur, et tàmen concor- inferna descensurus sum : utrum te et inferis de-
dant : quia quaemàler est filii, ipsa et socrus est D beam nùntiare, qui nuuliavi superis, an non conve-
uxoris ejus, idëoque illa ipsa et,in filiam suam et in niat Filio Dei ul gustet niorlem, et alium ob hseo
nurum dicitur ' esse divisa. Allegoricé tria ad eos sacramenla missurus es.
pertinent, qui- fidemsunimaeTrinilatis servant : duo Et respondëns Jésus ait illis : Eunles remaillait
his congruunt, quia fidei unilale dissentiunt. Patèr Joannlquoe audistis et vidlstis. Coecivident, claudi
diabolùs est, cujus eramus filii non creaiione, sed ambulant, leprosi mundantur, surdi audiunt, mortut
imilaiione. Mater et socrus Synagoga esi, quse in resurgunl, pauperes evangelizantur,et bealus est qui
filiamet nurum est divisa : quia carnalis Synagoga non fuerit scandalizatusin. me. Ile, inquit, et dicite
Ecclesiam Chrisli persequi non cessai. Joanni signa quaecérnitis, csecos videnles, et cse-
Qui amai patrem aut malrem, usque, non est me tera : et quod his non minus est, pauperes evangeli.-
dignus. Post Deum ama patrem, ama malrem; si zantes. Hsec roagisffi rigorem, hsec proeceploris
aulem ùlrumque servari non polëst, odium in suos, comprohant veritatem, quando omnis i.nler nobiles
pielà«.in Dominumimpendenda. et iguobiles, apud eum qui salvare potest, aequalis
ht qui nonacciplt crucemsuam, et sequltûr me, non cit. Quod autem aii : 'Bealusqui non fuerit scandait*
 11 IN MATTHiEI EVANGEL1UMEXP0S1TI0. - LIB. II.
xatusin me, intérim nuniios perculit, sicut in sequen- A est pueris sedenlibusin foro, qui clamantes ceoequali
libus demonstrabilur. bus dicunt : Cecinimusvobis, et non saltaslis; lamen-
Abeun'.ibus aulem illis, coepitJésus dicere ad lurbas lavlmus vobis, et non planxlslls. Forum dominicum
de Joanne, usque, ecce qui mollibus vesliunlur, in Synagoga est, vel ipsa Jérusalem, ubi olim sedens
domibusregum sunl. Quia turba Joannem non disci- gens Judaeorumprophelas accipiebat; cui quolidie
pulis, sed sibi de Chrisio dubilanti interrogare pu- patria voce admonitus recte exprobratur, quod nec
lavit : Quidexistis,inquit, indeserlum videre? arundi- psalmis allecti primo Davidicis, nec ihrenis postea
nem? nunquid ob hocfAdrf. ul] hominem.videretisca- correcti prophelicis, voluerint annuere.
lamo similem? qui omni vento circumferlur, et deeo Venit enimJoannes nequemanducans, nequebibens,
dubilaret quemanlea proedicaverat?an qui contra me et dicunt, Doemoniumhabet : venit Filius hominis,
invidise slimulis cogitur, ut prsedicalionesua lucrum manducans et bibéns, et caetera. Sicut inquit
qusereret lerrenum, cum deliciis pascitur ? sed lo- lune, ila et nunc ulramque salulis viam respuislis :
cusiis vescilur el camelorum induitur pilis ; islius- quia cum Joanne lamentante, et poenitenliamprsedi-
modi cibus et veslis hospitio recipiuntur carceris, canle, humiliari noluerunt : el cum Christo, qui
nam laie habitaculum habet praedicalio veritatis : cum caeteris ulendo cibo et potu laeliliam regni prse-
"
qui aulem falso praedicant, adulatores sunt, et de- figurabàt, gaudere renuerunt.
liciis affluunt, et in domibus regum moljibus ve- Et juslificata est sapiënlia a filiis suis. Ostendil
sliuntur. filios sapienliaeintelligere, nec in abstinendo, nec in
Sed quid existis videre? prophetam? eliam dico manducandoesse jusiiliam, sed in oequanimitate to-
vobis,plusquamprophetam. In eo Joannes caeteris lerandi inopiam : et lemperantia non se corrum-
propheiis major est, quod quem illi praedicayerunt pendi per abundanliam, quia regnum Dei non est
veniurum, hic digito praesentemdemonstravit. esca, etc.
Amen dico vobis, non surrexil major inter natos Tune coepitexprobrare civilatibus in quibus fàcloe
mulierumJoanne Bapiisla. Hominibus ergo prsefertur sunt plurimoe virlules ejus, quia non egissent poeni-
qui de mulieribus sunt naii et de concubilu viri, lenliam. Ideo exprobrat civilatibus his, quia post
non ei qui Spiritu sancto et Virgine natus est, non factas virlutes et signa quamplurima, non egerunt
cunclis hominibus, palriarchis et propheiis Joannem poenitentiam.
praelulit, sed Joanni cseleros exsequavit, ut aequalita- Vos libi, Corozalm, voe Ubi, Betzaida. Corozaim,
lém cumcaeteris habeat sanclis. quse inlerprelatur myslerium meum, et Betsaida,
Qui autem minor est in regno coelorum major est n quae domus fruetuum, vel domus Venalorum dicilur,
illo. Multi hoc de Salvatore volunl inlelligi, quod qui J'civitates sunl Galilaeaeet Tiberiadis, sitàejuxla lacum
.minor est tempore, major est dignilate ; nos aulem Genesareih, qui Jordane ïnterfluente efficitur, et ab
simpliciter inlelligamus quod omnis sanctus qui est evangelist.i mare Galilsese el Tiberiadis dicitur.
cum Deo, jam maior est illo qui adhuc consislit in Plangil ergo Dominus civitates quse quondam mysle-
prselio. rium Dei lenuerunl, et virtuium fruclum gignere
A diebus aulem Joannis Baptistoe, usque, Nune debueruut, in-quas et spiritales venatores missi
regnum coelorumvim patltur, el viotenli diripiuni il- sunt, quod post lania mifacula détériores genlilibus
lud. Regnum coelorum quid esi, nisi locus jusiorum : exstiterunt, et ingrati gratiam Dei spernere non li-
cum vero quis per superbiam tumidus, vel carnis muerunl.
facinore pollulus, ad poenilenliam, quam Joannes Quia si in Tyro et Sidone factoeessenl virlules quoe
prsedicavit, redit, et viiam aeternam percipit, quasi facloesunt in vobis, olim in cilicio et clnere poenilen-
in locum peccator inlrat alienum. Grandis namque liam egissent. In cilicio asperitas peccali significaiur,
violentia est, nos in terra generaios, posse regnum quam sinisira pars in die judicii est inluenda ; in
coelorumpossidere per viriutem, quod non possu- cinere monis signiiicaiio est, per qnam tota generis
mus per BaUiram. "1 } humani massa in pulverem est redigenda. Cur no-
Omnesnamquepropheloeel oex usque ad Joannem . lentibus praedicatum sit, et non his qui olim cre-
prophelaverunt. Non quippe post Joannem excludit dere voluerunt, ipsius est scire cujus universaeviae•
prophelas, sed ipsius Domini tempus ostenditur; misericordia et verilas. Noiandum aulem quod Ty-
quia quem illi dixerunt veniurum, Joannes ostende- rus metropolis est Phoeniciaein iribu Nephlhalim,
rit veriisse. quondam in ssecula allô mari posila, sed nunc lerrae
Et si vultis recipere, ipse est Elias qui venlurus est. conligua, el inlerprelatur angusiia ; et SidOn, quse
Qui habet aures audiendi, audiat. Qui habet aures urbs est Phoeniciae,olini terminus Chananaeorum,ad
dicendo, mysticum demonslrat esse quod dicit; una Aquilonem respiciens, et posiea regionis Judae ;
namque in amborum vila auslëritaiis et rigoris eral cecidit autem in sortem tribus Aser; sed non eam
mensura : ambo ineremo, ambo contra iniquum re- pôssedit, quialioslës nequaquam expellèreprsewaluit.
gem et reginam decerlabant. Joannes praeco:Re- Sidon venatio : significantquë.hae duas génies quas
demptoris, Elias, secundum Malachiam, erit :u- venator diabolùs in angustia peccati cqmprehcndit,
dicis. sed Salvaior Jésus per Evangelium liberavil.
Cui similemmtimabo geueraiionem islam? similis El tu,Caphani(nim,nunquid usque adcoelumexalta-
 69. BED^S VENERABÏLISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 60
cens, an usqueadinjernumdescendes?Inalteroexem- A,ego reficlamvos. Ad Evangelii gratiam invitai Salva-
plari rëperiniùs : Et tu; Gàpharnaùm;quoeusque ad ior,' gravi' peccatorum pondère oppressos : vel gra-
'coeïum exaltaia es, usquëad infemum descendistl.'Et vissimo legis jugosubjectos, unde el sequitur.
est duplex iïHelligsniia; vel ideo ad inferna descen- ' Tollïle
jug'um ineum super vos, el-discitea me quia
des, quia Contra praëdicationemmeam supèrbissïme milis sumelhumilis corde, el reliqua.
rëstiiisii; vel quia exallatâ es usque ad coelummëo Jugum enim Christi Evàngeliumest, quod Ju-
hôspilio et meïs signis, majoribus pleetëris snppli- dseoset génies in unilaie fidei conjungit.
ciis, quod bis quoque credere hbluisti. In Caphar- ;'CAPUT XII.
naum aulem, qiisé inlerprelatur villa pulcherrîma, Abiit Jésus pér'salasabbaie. Isle:gressns incarna-
Cqndëmnalur Jérusalem'incredulà, 'cui dicilur per fionem èjùs"significat inter hommes conversantis.
Ezechielem : Juslificalâ esi Sodoma soror liia, etc. Sala significantpopulos; et bene sabbàto, quia lune
Unde cpnsequenler subditur. 'érat vacanduni a vitiis, et in ejus conlemplatione
. Quid si In 'Sodoihis fâctoe fuissent virlules, forte per fidemimnïotahdum.: -
mansfs.senlusqueiiihunc diem. .Majorisinjustilise rë- Discipuli àuiem éjus esurienles, coeperuntvetîère
prelienditur Jérusalem, cum Sodoma exemplo L'olli spicas et mdndù'càre:Secundunï alium evangelislam,
'npnfuerii cbrrecia, et Jérusalem Filif Dei verbis.et* ' Fricabant mainbus; et mailducabant ; esuriebant
' lujraculis semper ex'stjterit ingràta, et oninés sah- enim saluiem generis humahi, et coeperuntdocirinis
clos persécutaest, jfrecnon ipsum Sâlvatorem'. homines' a Vitiis exèmplis bôiiorum operum segre-
. Verumlamendi'cô vobis quod. terras Sodomorum gare, et in visceraEcclesise corivertere.
'
rèmissius"eritpi diejudicii quant libi. Remissio'r erg® ' . Vidëntes'tiutein Pharisoeidixerunlei : Ecce, disci-
çrlt eorum poeiia,,quorum minor est'culpà. puli lui 'fadunt quod non licet eis facere sabbatis.
In illo lémporerespondensJésus, dixit : Confilëor Semper enim Judoeiet doclrinse apostolorumetgen-
, libi, Paler, Dominecozliac terroe,Confessiononseaa- tium inyidebant saluli,' quasi iransgrëssorem legis
per.p.oeniteniiam,sed gratiarum aciionem signilical. Christum repreliendebant.
.Çpnfundanlur enim qui Sâlvatorem non natum, sed Al illedixit eis:Nonlegistis quidfecenl Davidquando
cyeajum çalumnianlur, quia Pâirem sibi inyoçat esuriit, et qui-cum eo erant. Christus de iransgres-
Deum, coeliet terrse Dominum. sione legis illum reprehëndeutibds teslimonium de
. .Qulaqbsçondislihoeça sqpienlibuset pnidentibus,et Scripturis et eximia prophetia opposuit, ac si dixis-
.revelqstiea pqrvulis. Gratias agit et exsullal in Paire, sët:SÏ l'ypicus David propler necessilalem legis
gpod appstoïis .ad.ye.nlussui aperueri.t saerariîenia, „,' praecëpia fregisse legitur, qtianto magis verunï Da-
quse ignorayerunt Sçribaeet Pharisaei, qui sibi sa^-: yid suorum necessiiaiiconsùlerè licebit.
., pientes yidebantur, Aut non legistis pi lege, usque,1quia lèmpio major
lia tqmen,quandosic fuit placitumante le. His Do- est hic. Àdverbiumloci est, et est sensus : Si propler
mini verbis .exemplahumilitatis.accipimus, non te- neçéssitalëm victimarum sâbbatum absque culpa
inere disculere super çonsilia de alioruni vocaiione, violatur a sacerdotibus, qu'anlomagis in inea prse-
; ajiorumye repulsione prsesumanius,Cum enira'intu- sentia necessitalem paiientes, mei discipuli sine
. jisset utrunjquëj non mox vationem'redd.idit, sed culpa s'abbatanon cuslodiunt,quiasacerdoteselsab-
sic placilum_.dixit, hoc videlicet oslendeps, quod bala in'm'ea teneo potestate.
injusium esse non polesl quod plàcuit justo. Si autemscirelisquidest, misencordiamvolousqueIn-
- Omnia mihi tradita sunt a Pâtre meo. Et tradea- nocentes.Si intelligerevoluissetisquod misericordiam
tem Pairem, et accipieniem Filium myslice intelli- Deus geherï humàno perapostolos niagis impendere
gere licet; alioquin cum coeperit habere qui accipit eligit,quamavobisîègaliavictimacarnaiiierobservaii,
incipiet non habere cum dederit; cum omnia legis, nullo modo eos in niinimisdetrahere obleelasset.
omnipotenlem Patrem agnoseis, cum tradita legis, Dominus est Filius hominiseliamsabbali. Et ciim
Filium confiieris, cui pernaturam unius substantiae jyl inde transissei,venitlu synagogameorum. Quia-Fiiius
jure sunt omnia propria, non per gratiam dono eol- hominis. is esi, et Filius Dei ; et non solum saeër-
jat.a.. Tradita dicit non visibilià elemënla, quaeipse dotibus,sed eiianrsabbalis dominalur.
'
condidii; sed,ante rebelles, nunc per Filium ad Pa- Et ëcce homomanum habensâridam. Hic -homo
trem. accessum habentes : iradila autem non alia geniîlis est populus,qui secundum Lucam déxleram
. sunt, quam quse in Filio soli nota suntPalri, nota babebat andam, et sinistram sanam t quia déxleram
vero,Filio soli esse quse Patris sunt. pauperi non porrigebat, et in lerrenis laborâns,in
El nemonovit Filium, nisi Paler : neque Patrem divinisvaeabat.
quis novil, nisi Filius, et cui voluerit. Filius "El inlerrogabanteum, dicentes: Si lieet'èabbaliscu-
revelare. Ut et _•Patrem intelUgamus, et ipsum rare? ut accusarent eum. De Iransgressione legis
' àccusare
.:FiIiuni per Filium revelari; ..qupd ipse est men- cogitabant, si sabbatis curare liciluui esse
, }is npstrse lumen,: verbo'enim.suo se Pater déclarai. dixissel; si vero negarel, inclemenïem dicere voliie-
, Er-ubescalEunémius, lanlam. sibi noliliam Palris et riint/quia opus miserieordiaèprohiberet,
Filii, quantam habentiu se Eequalitalenalurse. Ipse àulënt dixit illis : Quis erit ex vobishomoqui
--y.;ymileadmeomnesqui laborçliset onerali eslies et habeqlovemunam. et sieeciderithoecsabbatisin foveamt
 IN MA-TTHJEIEVANGELIUMEXPOSITIO. - LIB, II, 62
Ci
tienne tenebit, etc. Dignam ulrïque ayarilîoe et cup^ ^. . Et linum fumigansnon exslinguef,,GentiIemvideli-
dîtatis eorum paradigma opposuii, quod nequaquam cet ,pqpulum non per amàrissimum errpris fumum,
in lerrena substanlia observabant otium sàbbati, emiitat, at nunc ip Ecclesia'linum fum'igantem.ex?,
faucibus. avariliae suëcensi, licet eum opus miseri- siinguél, quia in aliquo paupere et despecto aliquid
côrdiîe hominibus impendere derogarent. boni conspicil esse quocl sibi prqdesse poluisset : sed
Tune ait homini : Ëxtende manum tuam, et exten- hoc ideo sprevit, quia eum <iuïPec<î?ior;6mpulat,
dit. Per praedicalores gentes fidem operibus implere apt pauperem cernjt. ..
monebat. .....;'. Donec ejiciat. ad. yictoriamjudicium. El in npmlnê
El resliluta sanitati sicut altéra. Quemadnioduman- ejus gentessperabunt. Ad yiclorïamjudicium ejic.iebal
lea tantum corporis curam gessit, ila ppslmodum damualionis suae, quando morte superata surrexit,
animae in ëleemosynis Iargiendq curant agere festi- pi adhuc ejiciet.in die tremendi examinis,quando om-
'
navit. . . ., './'." .', nes.adversarios suos in seiernam damnationemtrudet
eoecusei
] Exeunles aulem Pharisoei, usque, quomodo eum , Tune oblatus est ei doemonhimliabens,
perderent. Bene exire djcunlur, qui se a fide Christ! mutus; et curavit eum. Homo iste gent'ilem pppiilum
fidem
.segregabant, el eorum societaie aOenabànt, quibus significat, quia oblatus per prsedicalore.sad
Psalmista ait : Accedile ad eum, etc., quia Chrislun: ? Christi ; caecus,quia viam, yerilatis igpçrajjat.;. mu;
quasi transgressorem legis inlerficere cogiiabanl. lus, quia os ad laudem Conditprjs non aperuit ; d«-
qui mânum jusserat exjtendere, ac si ipsi saltem if jEnoniaçusfuit quia peridplplatriam doeinonibusser
cibi assuinptione non extradèrent manus, yiebat. Hujusmodi ignoraniisededilos adliue quptidji
Jésus aulem sciens, usque, el çuravil eos opines Ecclesia piis precibus, doelrinis elexempHs, oflëri'!
Quia Deus erat, secretam cordis eprum negpîtlan Dpmiiionon cessât,
sciens, et devilans infidelium turbas? fidelium sib \ El slupebant onines turboe, usque, Filius David
elegil consortium; quas non tantum a çorppris,, set y\sQ signe slupebant, quia cum simpH.cemhominep
etiam a cordis infirmilate curavii. ex seniine David nalum .esse cre4e.b.autKet.Day«
Et proecepiteis ne manifeslumeumfaçerent,utadim .filiumnominabanf, quem miseripordem essç ce.r,ne
plereiur quod diclumest pex Isaiam prophetam, di baril, quia Davidmisericors pie parçere deprehçns'
çeniem, etc. Non propter, timorèm passionis praeee persecutore noverat. v
pit ne se manifestarenl, sed ut occasionem perdend Pharisoeiaulem 'audieiites,gixerunt ; Hic non ejiq
seipsos non haberent. ,-doempnesnisi in Reefaebubprincipe doemoniorum.Je
. Ecce puer meusquem.elegi. Puer et electus secun jus aulem sciens pogilaiiones:.eoxum^dixjl eis, Quoi
dum humaniiaiem Deus est, et eligens divinilaçem, ^negare non polueruiH maie inlerpretati sunl, qui
In quo bene çomplaçultammoemeoe,Bene compta ,opus SpirUus sancti immundp ^pirilui depulabant
cuit,, quia dohis invenius non est in ore ejus, noi Baal ipse est Beel, zebubi.djcilur niuspa ; et propte
quod Deus animam habeai, ita ut aliter sil Deus niuscas quae ibi pu.lredinempt sapguiqem observa
aliter anima ejus; sed propler infirmitatem huma bant viclimarum, Beelzebut nominalusest, quod vi
nam dictum. est, ut ppssisintelligere etsperare ii çst muscarum, siye habens musegs.
auxilium divin» cleme.n.tife; nam yisibi.libusest ai Omne regnum, divisnm contra se, desolabilnr; e
invisibilia.perducenda. ut Psalmista.ait : Sub umbr.t ..çninls.çivilas vel domus.divisa çon}ra,,sef.npnslabil
ùlarum tuarum protègeme (Psalm. x.yi, 8). Et si Satanas Satanam ejkil, adversus se diyisus est
Ponam spirilum meum super eum. Secundum quoi gupniodo ergo siqbll regnum,ejus?.Et.esi( sensus ;.,S
,.homoest, p_pno; s.eçunduniqupd est Deus, sgnipe ego, juxia yestrain se.ntenti.am,in principe dajmp
hakiit. / niorum daemones expello, saltem ipde poteslali:
Et judicium genlibusnuntigvil, Licet omnibus ini meum regnum siabile iixsimqueperpè.ndere, quia mi
minere fulurum judicium nuntiet, tamen geritibu simpl cuip Pâtre fantam habere supier illum cerniii
nunliasse, qua se speçialiter quïd jnin.isleriuni.piin Q pj)teslalem. .-,'.-
tiationis corde credujo perci.peredeçreyerunt. 1... ,/dep ipsi judiçes;.yeslr{emnt. Si ego in Beelzebu
Neque aiidiet qliqnis in plalea.vocemejus. Id'ëst jBJiçio,in qiip eji.çiunléxprçistse yestri, siyeapostoli
non quia lalam viam ambulant, sed quia angustan quj talepi pplestatem non tenent [Forte potestalen
:pprlam intraré student, aurjbus cprdjisejus ypeen , tenent] super djabolum; sed quia illi Deo et non dia
audire coptendunt, bplpdéputant opus suum, vos danuiabiles pslendunt
Arwndinei»guqssatapt,non canfringel, Israelillçun quia opus Spiritus sancii immundo spiritui ascribitis
..pqpplum, Ijcet unum sit ;regnunî, arundinem fiu.a.S/ .Si aulem egp in Spirifu Dei, usque, in vas rggnun
£§alamnominal, quiaûrmamentumfidei, yinçulumqui Pej, Si ego.per Spjritum sançtum daeniones ejiçip
charitatis invicem observare neglexit, qupd çonfrin- adilum çredenlfibus regni coelestis patel'ac'tum sçi-
. gère nolujt, quia locum ejus ;perdiiipnis in nece ejus tpt.e, vel eliam Ecclesiam, vel sacram Sçriptqram,
;prsebere disiulit; anterarundmeinquassaiam ponfrin- regnum Dei noiinnayit, siçu,t alibi.^icit,: RegnumDej
jget, quia nipdp in Ecclesia quilibet p.ecçatprspla- inler vos est; et iterum : AufexetwavobisjegnumPei
stiumsiyein d.oplnna,.sjye;exemplis,^iygrinquQçun- 0 reliqua (MgUh..pi, 45),. -.--
t:.fluesui indiguerit, negat. . . . . .Aut qupmodo.pQjestquisqiiam, ùs^e,iunçdpWW
55 BED;E VENERÂBILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGET1CAGENUINA. 64
.Uiusdiripiqt. Domus significat mundum; fortis,dia- JA vero diversarum genlium idolis serviebat. Cui, in-
bolum; vasa, corda sunt pravorum bominum : hoec quit, signum de coelodivinilalis meoenolo ostendere,
yasa diripiebat Christus, vincio diabolo, quando sed de terra passionis meaeexemplum osiendam.
desirucia morte surrëxit, et nobis spem resurgendi Sicut enimfuit Jonas, et reliqua. Si enim para-
et ad coeleste regnum perveniendi donavit. sceve cum prselerila nocie numerabis, et sabbalum
Qui non est mecum, contra me est. Diabolùs non cum sua nocte, et noctem Dominicain cum subsé-
cum Christo, sed conlra Chrislum; quia Christus quente die, très dies invenies. Porro cor lerrae se-
bûmilis est ac benignus, ille superbus et invidus , pulcrum nominavit. /orms-quia columba, sive dolens
nostram feliciiatem a Christo oblatam auferre inlerprelatur, significat Chrislum, super quem Spi-
cupit. rilus sanctus in specie columbse descendit : quia
Et qui non congregat mecum, spurgil. Christus dolores noslros portavit in corpore suo super iignum.
congregat,praedicans virtutes quibus ascendendo ad Ninive inlerprelatur speciosa; significat Ecclesiam
inlûitum divinae potenlise oertingant, diabolùs vero décore virlutum ornatam. Quod vero Christus duas
ad vilia trahendo spargit. hocles et unum integrum diem in sepulcro jacuerat,
Omne peccalum, usque, spirilus blasphemioenon , significat quod simplici morte sui corporis duplam
remiltëtur. Omnia peccata per poehïtentiam dixit' B morlem corporis et animaedestruxit.
posse dimilli, spirilum aulem blasphemiaedimilli ViriNinivltoe,Usque,plusquamJona hic. Non sen-
posse negavit, quia^ibimelipsis conscii erant scele- lentia poiestatis, sed vitsecorreelionis. Ninivitaegen-
ris sui, opusque sanctî Spirilus aliorum saluli invi- tem Judseornmdamnabilem esse oslendunt, quia Jo-
dentes, dsémonîorumprincipis esse dixerunt. nas parvo tempore tantum verbis proedicabat,Chri-
El quicunquedixerit verbumcontra filium hominis, stus vero mullo tempore et verbis docebai, et signa
usque, nequein hoc soeculo,neque in future. Qui pro- divinaepotenlise oslendebat.
pter visam carnis infirmitatem in divinilatem meam Regina Austri, usque, plusquam Jona hic. "Haec
credëre renuerit, për poenitentiam remissionem enim genlem Judaeorum dignam dainnatione esse
potest accipere ; qui vero per desperatibnëm Spiri- ostendil, quia ipsa venit a finibus lérrae discere sa-
lum sanctum dicit non posse in baptismo peccata piemiam a Salomone. Judaeivero sapientiam discerè
dimittere, seu sacramenlum dominici corporis et a Christo renuerunt, qui est Dei virlus, et Dei sa-
sanguinis àccëptum, nullain posse remissionis mili- piënlia, in medio eorumcojpmorante. Regina Austri,
tatem, plus cseieris cibis afferre, nechic necin fuluro et viri Ninivilaeuniversitalein sanelorum significant;
soeculo percipiet remissionem : et quia desperanti quia sancii per poeniléniiam e'mendarestudent deli-
hic et in fuluro negalveniàm,procul dubioaliquorum " Cta sua, aut prsecaventne per sapïenliampeccenù
remissionem in fuluro indicat peccatorum, sicut Cum aulemimmundus spiritus exieritab homine.In
sunt otiosa verba, et superflus; cogifationes, si bene tempore data: legis.a Judieisspiritus immundus exie-
agere sludet, et prave gësta ante diem mortis emen- bat, et modo in baolismo ab unoquoque fidelium
dàre desidérat. exirë compellitur.
Aut facile, usque, ex fructu arbor agnoscilur. ÂT- Ambulalper loca arida, quoerensrequiemet non in-
bor bona Christus est, fructificans saluiem ; arbor venit. Loca arida corda sunt credenlium, non habeii-
mala, diabolùs perditioném proferëns consèiilienti- les humorem Iuxurise; in quibus circumiens, çon-
bus sibi : sive Judsei mala arbor mërito dicuntur, sensum pravoesuggestionis suaenon inveniet.
qui fructuni bonae operationis arbori màlae,'id est, Tune dicit : Reverldr in domummeàm unde exivi.
diabolo deputabant; unde digria reprehenslone eos Et veniens,inveniteam vacanlem,scopismuridalamet
increpat dicens : ornatam. Vacanlem domum, id est, lorpentem ab
Ex abundantia cordis os Ioquilur. là est, ex né- operibus bonis inveniet, et simulatiohe virlutum per
quilia cordis yeslri verba profëruntur blasphemioe. bypocrisin ornalam:
Dico autem vobis, usque, reddent de eo rationem TV Time vadlt, et assumit seplemalios spiritus secum
ni die judicii. Ac si dixisset : Si superflus; est Iocu- nequiores se, el mirantes habitant ibi. Sumens itaque
lionis ratio reddenda, quanlo magis criminosseblas- sëpiem principalia vilia, unde totius nequitiaegermen
phemise vestraeaeternam damnationem generabunt. pullulât ; ipse vero est octavus.
Ex verbis luis, usque, condemnaberis.1(1est, de Et fiunt novissimahominis UR'uspejera priorilfus;
bona loculione coronaberis, de mala autem dam- sic erit et generationi huic pessimoe.Pejus enim fuit
nandus eris. Israelitico populo post depravatam legem, quam in
Tune responderunlet, usque, Signum videre.Lucas ^Egypto ante legem, et unicuique hominum melius
dicit quod a coelosignum videre desiderarent ; deni- est viam veritatis non agnosoere^ quam de agnila
que taie signum voluerunt habere divinilalis ejus, rétro redire.
quale factum est sub Ehaprophëla, quando ignis de Adhuceo loquenlead lurbas, eccemater ejus et fra-
coeloveniens duos consumpsit penteconlarchos. lres stabant foris, qùoerenlesloqui ei. Dixit aulem ei
Quirespohdens,usque, Signum nisiJonoeprophetoe. quidam:Ecce mater tua et fralres lui foris slam, quoe-
Generationemmalam dicit, propter Iransgressionem rëntes te. Non simplicitér ut sestimatur, sed cum dolo
mandatorum Dei; adultérant, quia dereliclo Deo matrem et fralres foris siare perhibebat cjupiena
 RR INMATTH^El EVANGELIUMEXP0S1TI0. — L1B. II. 66
explorare utrum proeponeret malernum affectum,A nem possidentis vulneratam ad selernamdamnationem
çraedicalionis officio. trahunt.
Al ille respondens,usque, meus (rater, soror et ma- Alia vero cecideruntm terram bonam, usque, aliud
ter. Non quasi nesciens interrogat aut malrem, et trlceslmum.Bona terra significat corda perfecta, in
mater lemere filios despiciens, quia in lege jubebat quibus verbum Dei in alio générât fidem Trinitalis,
patrem et malrem honorare ; sed ostendere vblens quam significat tricenarius numerus; in alio loco
majorera esse spiritalem propinquitatem quam car- perfectionera bonorum operum, quod sexagenarius;
nalem ; sicul alibi dixit discipulis suis : Qui anmt in alio perseverantiam, qusead selernamducit remu-
patrem aut malrem plus quam me, non est me dignus nerationem, quod in cenienario numéro figuratur.
(Matlh. x, 37). Mystice vero. mater Synagoga, et Alii in iricenario conjugatos, in sexagenario vidua-
Judaei foris stare dicunlur, quia credenti gentililate tos, in centenario virgines voluerunt intelligere.
întrare in fidern Christi nequibant. Sed interrogat Qui habet aures audiendi, audlal. Qui habet volun-
aliquis quomodo populos genlilis voluntatem Patris tatem, auribus cordis intelligat.
facientis mater Chrisli fieri possit : sed quia credën- • Et accedentesdiscipuli, dixerunl ei : Quare in
para-
do^fratreset sorores el'ficiuntur, procul dubio mater bolis loqueris.eis?et reliqua. His non est dalum, ut
fit prscdicando,quando alios Deo doclrinis ad fidem I"Marcus ait; illis autem, quia fortissimi, omnia in
générât. parabolis fiunt. Qui enim intrare student in sanctua-
CAPUT XIII. rium Dei, intelligent novissima mysleriorum regni
In illo temporeexiensJésus de domo. De Israelilico Dei. Et recte in parabolis audiunt, quia clausis sen-
videlicet populo, in quo ex virgine carnem sum- sibus cordis verilalem cognoscere nolunt.
psii. Qui autem habel, dabitur ei, et abundabit; qui autem
Sedebat secus mare. Id est, per apostolos diversis non habet, etiam quodhabel,
auferlur ab eo, Qui amo-
naiionibus proedicabaturin mundo. rem habel verbi', dabilur ei et sensus intellîgendi
Et congregaloesunt ad eum turboemulloe.Per proe-
quod amai; quia vero non habet amorem audiendi,
dicatores lurbae credenlium ad Christum collect» simul naturali
ingenio, vel littéral! exercilio aliquid
sunt. habere videaiur, eliam hoc non amiltat, ut nulla
lia ul navicuiam ascenaeret, usque, In parabolis verse sapienliae dulcedine
gaudeat. Et licet spéciali-
dicens. Navicula significat Ecclesiam, quse fluctibus tés de
aposlolis diclum esse videatur, quibus dalum
perseculionumcircumdata est in mundo. Qui vero in est chariiatem fideique poiitis nosse mysterium re<
Jittore stanl, et nec fluctibus maris tanguniur, nec ~ gni Dei ; et Judaeis quia in parabolis videnles non
in riavem possunt ascendere, el non carent verbo videbant, et audienles non
intelligebant quod legis
Dei, significat eos qui noviier ad fidem venientes, litteram essent amissufi ; poiest lamen et generaliter
errore sunl infideliiatis exuli, et adhuc per iavacrum accipi, quia saepeingeniosus doctor se
privât sapiën-
baptismalis Ecclesiam non intraverunl. Sive turba, lia negligendo, quam simplex et studiosus elaboran-
quse in littore slabat, significat eos qui hic in solidi- do dégustât : el idcirco nonnunquam studiosus tar-
tale fidei persévérant, et nec errore infideliiatis diiatem inlelligentiaepermittil, ul eo majora retribu-
tanguniur, nec adhuc januam paradisi inlrare si- tionis praemia inveniat, quo magis élaborât studio
nu ntur. inventionis.
Ecce.exiït qui séminal seminaresemen suum.Chri- Ideo in parabolis loquor eis, quiq videnlesnon vi-
stus exiit de sinu Palris in mundum, semen doclrinae dent, et audienles non audiunt, neque intelligunt. ,
Buaespargere per se, et per prsedicatores suos, ut
. Nunc aperit aposlolis quod ideo turbis in parabo-
fruclus bonse operalionis in cordibus fideiium cre-
lis loquebatur, quia superba inteniioue se videnles
sceret.
ceciderunt el volucrescomede- et audienles aestimabant: et ob hoc se coelestimagi-
Quoedam secus.viam,
slerio subdere nolebanf, ui.simplicibus el humilibus
runt ea. Secus viam semen cadit verbi Dei, quando .
D coeleslia cognoscenlibus, ipsi remanerenl
cor auditoris pravis cogitationibus auditam proedica- mysleria
vacui intelligentiaespiritalis. Monabsurde ad hoc di-
tionem conculcat, et immundi spiritus ea de memoria
lollunt. cimus Judaeosfuisse excsecatos, ne dicta in parabolis
Alia autem cecideruntin pelrosa, ubi habebanl ter- a Domino intelh'gerent, ut fide ejus irrilata, eum
ram mullam: et conlinuo exorta sunl, etc. Petrosa crucifigerent, a quo post resurrectionem, ejus mira-
culis quse fiebant in nomine territi, lanto amplius de
significant duriliam cordis, ubi non est altitudo
mortis Domini humiliaii, eum vëhementius
terrae, id est, studium disciplina;, sole orto perse- reatti
verbum Dei diligerent, quanto sibi tantum scelus dimissum esse
cutiouis, sive occultaetentationis arescit
tantaerat superbia, ut tali esset'
in corde susceptum cum gaudio, quia caret radice gauderent: quod
charitatis. humiliaiione dejicienda.
Alia cecideruntinler spmas, et creveruntspinoe,et Ut adimpleretur in eis prophetia Isaioe prophète
tttffocaveruntea. Spinaesignificant divilias, quae cor dicentis: Audituaudietis, et non intelligetis,et videnles
pungunt doloribus, ne a quaerenlibus invenianlu'r; videbitis, et non videbilis.Hsecde lurbis, quse habenl
et cum invenlsefuerint, ne reservenlur j el ïnteirtio- yïsmn et auditunocorporis extrinsecus, et semelipsos
 67 BEDJE VÉNÉRÂBILISOPP. PARS il. SECT. 1. — ËXÈGËTÏCA GÈNUINA. 68
privàvérùht visu et audïlu corppns et cordis inirin-JA qui suscipiëns"granum' prsedicàtionis, et hutnore fi-
secus. dei fovens facit in agro pullulare pectoris sui. Quse
jnc>'assafi/mest enimcor populihujus. Ihcrassa'tum minima est omnibus disciplinis,quia ad primara do-
dicit cor JûdseorUffimalitiae cfassiludinë,"et abuh- ctrinam fidem non habet, quando Deum qui, est au-
^ " " '
daiitîà peccati. , ^ '..'. ctor vifoe moriuum, et scandalum pracdicat crucis.
"
Aùribus'graviter aûdieruni. Quia verbum Domini Hsec philosophorum dogmalibus mullo minor esse
ingrate sûscepëfunt, et ocuïos suos claûsefunt, et videtur compàraia, sed quia eorum documenta in
•post salutem non "meruerunt: quia non natur.â', sed modum olerum emollila, cito crescunt et corruunt ;
vo'iuiïfaïtecsécisunt. 'lisec minima cum in "anima credèntis, vel in loto
Vestri aulem beali oculi, quia vident, él'aures vè- "mundo fuerit praadieata, non in olera, sed ïn arbo-
slroe,quia audiunt. Amehqulppedico iobis, quia muili rera crescit, ilâ'ul'in ràmis.ejus, id est, dogmatum
yràpïietoeël ju'stï ciipiërilnt videre'quoe'oidëlis,éï non divérsilalibus ânimsc"requiescant. Potest in grapo
viderunt, et audirë quoeàudilis, ël non àudiërunl. sinapis dôminicoeincarnationis humilitas designari,
^ Abrabarn; Isai'aset Michâ propliëisëviderunt, sed a quod aceeptum homo Joseph sépelivit in horto, cre-
longe âspieiëntés, et spéculum in sén'igmàlësaloiàn-,;." vit vero in arborem, quiasurgensaseenditin coelum.
ies:: apostôli vero Dominumin proesëntiàrumhaben- 1 Ranios expandit, id est praedicalores,in quibus quj-
tps, non opus habëbaht per ângëlos imi- per varias que fidèles ab hujus.vilaa fatigaiione requiescereiït,
doceri visionùm ispecies. Quos Vérô'Matiiiseuspro- spargit,_ .: , .
phelas et justos appèllat, hos Lucas prophelas et Aliam pàraboiam locutus'esïeis : Simileest regnum
reges nomiriavit;Quia nimirum ipsi sunl rëgés magni, coelorumfermenta^quod accèplumnniller abscondltjn
qui icntationuni suarum moiibus non «onsentiéndo farjnoesalis Iribus, donec fermentalumest totum. ïlsec
suceumber.e,sed;regendo noverunt pràeesse. : rriùiiër est supradiéta aposlolica praedieatio, siva
Aliam parnbolampropo'suilillis, dicens: Simile est Ecclesia ex diversis gentibus congregata ; hsec tulif
regnum coelorumliomhli qui seminavilbonum semen fermëntum, id estnotitiam Scripturarum, elabscon-
in agro -suo.Bene similis dicilur, qui ei Per omnia dif-in farina salis tribus': ùt spirilus, et anima, et
aplus esse probatur, Bonum ilaque .semen in agro corpus, non diserepent inter se, sed consentien'lès
çorppris sui séminal, quia semen bonae voluntaiis ad in tin'um, quodcunqùe"aipaire posiùlaverini, impe-
1
Operum perfeclionemperducere siudet. , irént. Sive nitilief Ecclesia in propagines filiorum
Cum aulem dormirent homines, venit hiimicusejus, Noe, per fermen'lum fidei non ad triplicem, sed ad
.et.superseniinavilzizaniain medio tritici, et abiii. Haeé,_' divhiila'tisiinilatem perdiicit, et secundiinï Plalonem.
quidem sententi.n cautos nos esse admonel, ne dum ires passiùnes hunianse animaeper ifermenium adu-
itorpemus inertia, diabolùs foeditatemviiiorum super namus, quando ex ralio.nabîli q'uoà in cerebrp puta-
semen bonse voluntaiis-spargat. , tit, prudeiiiiàhi pôssidemus ; in irascibjli co.nira
. Cumautem crevissethèrba, et fruclumfmsscZ, tune vilia, quod ïn relie putaliat, rigbrem tenemus, in
apparueruni et zizqnia. Accedentesaulem servi palris- conëupïscibili,quod in jecbre sestimabat, desiderimn
jamillasi dixerunl ei : Domine, nonne bonum semen viriulùni sumiinus.'Satum genus est niensuraeapud
,éeminasiiinsagrotuo? etcrllic nobis patienliaeexem- "Palaestinos,hàbëiis unum et dimidiùm môdium.
ptant prsebelur, ut sicut paterfamilias iii dolo ini- Hoecomniain parabolis loculus est Jésus ad ïurbds
-ftiicipaliens fuit, sic in aiiqua nos Icesione'nbnsia- et sine pdrabold l'ocuiûsest nihil. P?aminfidëlïbustur-
lim ad vmdictâm,.sed magis ad toleraniiam rëcurra- bis hucusquë in parabolis îoquitûr. Discipuli, id est
nius%.;,..•--.. ëredehtes, domi inlërrogant, ut sëcreta mysteria
, Serpi aulem dixerunl ei, usque, eradir.alis simul 'sciant. """.."'""'
çuni-eisel triticum. Hic denique discretionis et tole- Aperiam in parabolis os meum,etc. Hoc leslimo-
randi malos habemus exemplum, ne si magis ulci- liiùm de "sëpluàgesimopsalmo sumpfum est, et ex
scendp lalionem nialis reddanius, bonis prDebeamus.- r»vpersôna Dominidicitur. Quia non est inventas neque
scandalumjmitationis, . , in coelo neque in terra, neque subius terrain, qui
.. Sinile ulraque crescere,usque, trilicum autem epnr dignus sit àperlrë libruin, et solvérè sigiiacufaejus.
Kgregatein Iwrreum meum. Hipc habere doçemur lon- Tune dimissisturbisvenit in domum,el accesserunt
ganimitaleni patienlii»,, ut longànimiiaie Justitiam àdeùm discipuliejus dicenles: Edissere nobis parabo-
.niediiemur, el in judicip patienliam non negiiga- lam zizaniôrumagri. Dimissis Judaeorum turbis, i'n-
.w«s. .. . ...-.-,„'.- gre'ditur ecclesiam"genlium, el ibi discipulis fidëlibus
Aliamparabolamproposuiiillis, dicens.: gimile est dévote dlscenlibus, divina ëxpbn.it sacramenta.Qusé
regnum.coelorumgrano simpis, quod accipiens home ergo a Dbmîiio sunl éxposita","" his debemus fidem
seminavitin agro suo, Quod minimum quidemest om- accômmodarè; quae autem lacita sunt, et nobis. reli-
nibus seminibus: cum.aulem creverit, majus est omni- cia, breviter perstringamus. Homines dormientes,
bus bleribus: et fit arbor, itaul volucresCoellveniant, mâgistri sunt Écclesise; servi, angeli sunt, qui quo-
'et habitentInramis ejus. Granum sinapis prsedieaiio lidie vident faciem Palris. Sed niagislris vigilandùm
est Evangelii, et notifia Scriplurarum, quee ducit ad est, ne inimicus^ id est, diabolos,'superseminet zizà-
Yitani. Qui séminal, sensus poster el animus est, àià, hoc est hajrétieorum dogmàla. In éo'qùod dièît,:
69 IN MATHLEI EVANGELIUMEXPOSITIO. -^ LIB. III. 70
Slnite-ulraque crescerë, poenilëntiae locus dalur,tie -i A et in fine sseculiincoelestes-mansiohes recipiunturj ;
cilo ampuiemus fratrem. Huie senientiaeconirarium impii vero in exleriores lenebras miltunkir. . -
vidglur illud Apostoli,: Cum lmjusmodi,'nec cibum Ail illis Jésus : Ideo ôninis scriba dec/tt»,'usque,
sumile, Sed inler iriiicum et zizaniamj,quandiu,herba. Neva et vêlera. Admonet apostolos,- ut quïdquid ia
est, aut nulla aut difficilis est dislanliaÉ et hic mo- Evangelio pracdicarënli' legis et prophëtarum vô-
nemiir a Domino, ne ubi quidambiguum est-,cito cibus comprobarent ; ac si apertë dicëret : Ille in
senlenliam prbferamus, sed Deo judici lerminum saiictà Ecclesia doclûs praedicalorest*: qui- et nova-•
reservemus. ... . scit prof erre dé suaviiale regni, et vélusla dicere de
Simile est regnum coelorumthesav.roabscondilo:in terrore suppliciii .
" Et factumest, cum consummassetJésus "purabolas
agro, usque, et émit agtùmillum. Thésaurus absCO'ni
ditus est coelesiedesiderium t ager, disciplina' coe- islas, usque, sapiënlia hoecël virtutèsî- Differt inter
lestis studii est, in quo abscondétur thésaurus a fa- Synagogam, quse côngregàlîo, et Ecclesiam; qusevo-
yore Iiuniano, ut ah immundis Bpiriiïbus sefvêlùï. catio interpretalur, quod pecora et inanimala :quas-
Quem profecto agrUm venditis Omnibus comparât* que congregari possunt, convocarï aulem nisi ra-
qui euiicia sua tërféna desidêria per cûstodîam ioe±\ lione utentia non possunt ; ideoque -rectius novae
leslis desiderii Calcat. Sive ihesaurus in agro duo' »1 grâtioe populum quasi raiîonabite âd unilalem fidei
sunl'lestatnênlà, in quibus milita senliens latere, convocatam Ecclesiam nôminare placuit ecclesia-
•'
pêV csntemptum temporalîum ïërum olium sibi slicis viris, quam Synagogam; quasi irrationabilîum '
comparât, Ul sit di'ves in agnUidne Dei thè-- congregationem. - . .' ;
; quod
saurùm tnht non invidiâ ceïat, sëd àbscôndit ne Nonne hic est fabri filius; usque, et scandallzaban-
perdàt; - turin eo. Error Judaeorum salus est genlium. Ne-
Iier'umsimileest regnumcoelorumhomini negoliatorl, . quaquamsinecerli myslerii causai Christus in carne
quoerénûbonas niargaritas, etc. Inventa una margà- âpparens, fabri filius appellari votait. Veraciter fa-
rita prèliosa, ômniâ quas habuit vëndidit; quia in her esi paler ejus, qui omnia quoe in coelo et in
sunt fabricavit ex hihiib ; et quia adhuc quo-
comparalioiie coelestis viloeomnia habita vilëscunt. terra
Si vero sànctos ïiomines scruiarë vis, unum JeSum lidie vasa iroeïn vasa misericordia^fabricat^^^
* Jesusdixil eis •: Non est propheta sine iionore, nisi-
Chrislum, qui absque culpa est, omnibus mèliorém
snvenies. Si întelleciuni quaeris, illum solum;caeteris in patriasua. Non solum ipse prophetaruni. caputt
praeeminere probaveris': In priïïcipiù erat verbum;' sed Elias, îeremias et câîteri quiqué minores in :
in exteris civi-tatibùs iiabëbantor|
(Joan.i, 1), et mandalis omnibus" sië eharltâs est,**'.propriis quam
ëxëellehiior, in qu'a bniriia resiauraritur, et in cé- quia propemodum haturale est cives civibus invi-
leris libris ËYângeiiùnifô'riius éssô probalùf. dere, «ieut Judsei non piaesentiam operum-, sed
co'nsiderabant na'turae.
Iterum simileest regnumcoelorumsagenoemissoein fragililatem Et non fecitibi virlulesmuitus propter IncredulilttlÈtn
mare,.usque, nialosaulem foras miserunt. Sagena -Si- lllorum. Nolebat enim illis miracula divïnitaïis suae
gnificat Ecclesiam, quoeomnes communiterad ve- ne quo magis cernèrent clare'scere divini-
nîam pecçatorum invitât : quae ad liltus, id est, âd aperire,
lalis poieniiam, eo magis despecia veritate damna-'-
finem sseculi trahiiuVper doctrinam praedicatprùm,
biles fièrent. •> -•

LIBER TERTIUS.

'CAPUT XIV;- - -. J) eam, «le» Velus historia narrai Philippum majbris

In illo- temporeaudivit Hirodés telrarclm fdmam sïleredis filium, sub quo-Christus fugttin Mgjp\nm,-
de Jesu. Et ail puer-iè'suis: Hic~eslJoannes Baptisla : Arethse régis filiam aecepisse uxorem ; sed éxortis
ipse sitrfexil a m'orlms, el ideo' virtutés opemnïur lit simuilatibus inler socerum et genefum, nec non et
eo. Herodes benesentiens de resufreclione morluo- huer fralres tulisse Arelham de Phiiippo filiam
rum, omiii modo pueris suis pvaedicabatquod sancii suam, dedisseque eani Herodi quasi inimicophi-
-
in.majori virlute résurgent, quia Joannem nulla lippi; ad augmentant iwjuriavSed Herodes a Joanne
signafacientem; resurgere de morte pulavit,4uda?i • increpatus, eo quod Viveïrlis ïratris iixbrem accë-
vero Chrislum non resurgere, sed sublatum a di- perat, magis amans uxorem quani prsecepta Deî,
scipulis crediderunt; quia Joannem ideo vïrîules vôlebal Joannem occidere: sed timeiis populum ab
facerë dixit, qui a morte reswrexissét, et promptio- eo baptizatum, arguméntum invenil juràmenl'i, lit
rem animum genlium ad fidem alienigena osiendit, cogiiatum seelus ' perficeret, sicut ^n sequehtibus
quani JudfeGrom. manifeslalur.
'.Herodes enimtenuil Joannem, et allîgaviteum, et Die aulem natalis Merodis, salluvit filia Beredla-
posuitin carcerempropler Herodiaimn uxorem fratris dis, usque, et propter eos qui pariier reciimbëbânt,
mi. BîcelM enimilli J-oâmes ; Mon tkeUÎU JvâiipK- jussit dan, Duosaiiique moflaiiiim ieguntiir çe!ë>?-:
 ri BEDiE VENERABILISOPP.PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. ,-72.
brasse natale suum, sed utërqùe utad foedavit san- A verba Dominum inspexissej,el Philippo dixisse quod
guine : et mènent nos, magis lirhorem mortis li- Joannes commémorai : deinde quod Joannes a Phi-
Imendo diem, quam naliviiatis celebrare luxuriando. lippo, hoc Marcus a discipulis responsum esse com-
Non pôlest excusari Herodes propter homieidinm, mémorât, volens inlelligi hoc ex ore cseterorum
quia ad hoGjiiraverat, ni futurse occasioni machinas .respondisse Philippum.
praepararet. Timebat Herodiadis enim ut illicilae Responderunt ei : Non habemus hic, nisi quinque
huptisesolverenlur, propler quodpfoemonebatfiliam panes, et duos piscës. Per quinque panes, quinque
caput ejus postulasse, ut linguam haberet in pote- sunt libri legisMoysidesignati ; per duos pisces, pro-
state quam sciebat velle pfohibere incestum. Nequa- phétise et psalmodia; : banc iriplicem dislinctionem
quâm enim. Herodes pro hujusmodi petitione cou- ïnslrumentum Velus edocet, dicenie Scriplura : Quia
trislatus est; sed mos est hisioricorum ita res nar- oportet implerl omnia quoescripla sunl in leqe Moysi-
rasse sicut tune a praesenlibus facta fuisse vidéban- el Psalmis de me (Luc. xxiv, 44).
luf :simulabat enim tristitiam in facie, cum laetitiam Qui ait eis : Afferle illos mihi hue. Audi, Marcion,
liaberel in mente. audi, Manichaee^jubet ut illa sanclificet, atque mul-
Misit quoque, el decollavil «oannem m carcere, liplicet : in quem sperant oculi omnium, qui omne
usque, et tulit main suoe. Deeollaiio Joannis signi- "-animal implel behedictione, escam omnibus'tribuens.
ficat Judseos Christum, qui caput est prophelarum, El cum jussissel tùrbam discumbere supra fenum.
perdidisse : minutas est Joannes capile , exallatus Discumbere est flores et voluptaies islius sseculi, et
est Cbrislus in cruee, quia Chrislum oporiebat îllecebras carnis, mentis despectu calcare; sive,
crescerë, Joannem autem miniii. secundum alium evangelistam, super terrain quin-
El accedentesdiscipulUusque, Venerunt et nunlia- genos el cenlenos, quia per poenitenliam quinqua-
verunt Jesu. Isli vero qui sepelierunt, et nuntia- genarii, ad perfectionem cenlenarii asçendilur. Di-
verunt, illos significare videniur qui lege sibi car- versi discubilus diversi sunt Ecclesiarum convenlus.
naliter exstincla, ad gratiam Iransierunt Salvatoris, Acceplisquinque panibus, el duobus piscibus. In
qùia sepullurâ Joannis abolitionera significat legis. manus accepit, quia opère omnia ipse complevit.
Quod cum audisset Jésus, secessit,usque, in locum Aspiciensin coelum.Quia inde nobis auxilium spe-
desertumseorsum. Non limore mortis, sed parcendo rare docuit.
inimicis, ne homicidiumbomicidio jungerenl. Aliter, •n, Benédixit ac fregil. Quia quidquid haberent san-
truncato Capile Joannis, id est, perdito Judaeorum ctitalis lex et prophète, ostendit.
oraculo prophétise, Christus secessit in desertum _ El dédit discipulis panes, usque, el saturait sunl.
Ecclesise, quseanle virum non habuit. Qui videlicet .sacramenla Veleris Testamenti sua
Et cumaudissent turboe,secutoe*unt eum pédestres dislribulione Dominus primum prsedicaloribus Evan-
de c'witalibus.Proprio eum labore recuise sunt turbae gelii patefecit; deinde illi omnium genlium turbis
gentiunij de pristinis erroribus ad fidem Christi spiritalis alimouise reiëctionis prsebuerunt.
conversae. Et tulerunt reliqulas duodeçim in cophinos plenos
Et exiensvidit lurbam multam, el misertus &st eis, fragmentorum. Duodeçim cophini,.duodeçimapostoli
et curavil languidos eorum. Ut plena fides. statim sunt, qui inde sacramenla collegerunt, quia quae a
prsemium consequeretur : egressus ergo Jésus, si- rudibus inlelligi nequëunt, a perfeclis ' inquirenda
gnificat, quod turbae voluntalem habuerunl eundi, sunl.
non vires proeveniendi; et ideo egreditur, ul mise- Manduc'antiumautem fuit numerus quinque millia
reaiur. virorum, exceptis mulieribus el parvùlis. Necdum isla
Vespereaulem facto, accesseruntad eum discipuli mulliludo ad septenarium pervenit numerum : qua-
dicenles: Deserlusest locus, et hora jam proetèriit: di- tuor millia comedunt, quinque pisces significant
mitte turbas, etc. In illo vespere, quando verus sol eos qui in sseculari adhuc habita posili, exierioribus
appropinquante fine sseculi,occubuit, significatquod[ jj bene noverunt uti. Quatuor millia seplem panibus,
Judsei murmurabant contra génies, quod magis àplii sublimes sunt spiritali inius gratia erudïli, mulieres
essent quserere sibi escas in convemiculis hsereti-- et parvuli; sexus et fragilis setas minor, qui munëre
corum, quam divinorum uli pastione librorum. adhuc indigni sunt.
Jésus autem dixit eis : Non habentnecesseire ; date; Et statim jussit Jésus discipulosascenderein navicu-
'Misvos manducare. Ad fraclionem eos panis pro-- - ta, et proecedereeum trans fretum, donecdimilleretlur-
vocat, ut illis Se non habere lestanlibus, exhibitio> bas. Quare discipulosabegerit, solus in monte oraturus
signi manifestior fieret : et simul insinuans nostrai. Joannes manifestât, cum dicit eum fugere, ne eum
'
corda per eos pascenda quorum sunt exemplis ad1 regem facereiit. Ubi docemur ut in bonis quse fa-
amanda coelestia suscilata. Si quem movet quod1 cimus, huraani favoris relribuiionem vitemus. Mar-
Joannesdicit, Dominum tentare Philippum, unde> eus dicit quod Dominuscoegerit discipulos suos trans
escoepossint turbse dari, et coeteri evangelistse nar- fretum ad Bethsaidam prsecedere, quse est in Gali-
raverunt discipulos dixisse Domino : Dimilte turbas,, lsea cïvitas Andréas et Pétri. Quid est quod Lucas
et reliquat quibus ille, secundum Maitbseum, res- dicit, quia' Joannes-secessitin locum desertum, qui
pondii: Non habent.necesseire, Intelligitur post haec< est Belhsaida, et reliqua, po'lëst inlelligi, ni fallor,
,/*s - IN MATTHJEIEVANGELliJ.M EXPOSITIO."- L1B. 1ÏL U
«um non -dicit,Quseest Beihsaida, sed, Qui est ; quod î i pestale lerrihis, fluctibus inérgi coepit, inhrmiores
ipsam inlelliginonvoluerit civilatem,,sed desertum in Ecclesia,qnos lurbo lenlalionumtcrrel, exprimit,
locumad confiiiiaejus perlinenlem. quos ne Fumliius mergantar divinae proteciionis
El dimissàlurba, ascendil in montent solus orttre. dextera exlrahit.
Et cuinascendissetin naviculam,cessavit venins.
Docetnos a lerrenis progredi, et ad verlicem corse-
In quodcunque enim cor Deus per gratiam sui amo-
sublimionsascendere. ris veneril, moxuniversa mundi viiiorumqueet spi-
Vespereaulem facto, solus erat ibi. Naviculaautem ïiluum malignoruniprailiacompressa quiescunl.
in mediomari jactabalùr fluctibus,eral enim contra- El cum transfi'classent,venerunlin lerramGenesar.
rias ventus. Labor hic adversitales istius saccuji el Terra dicilur Genosar, en quod sil juxla stagnum
flalns spiriluumimmundorum, qui ad coelestis pa- Gencsarelb;
quemâdmodumTiberiadesdicilur a pro-
trise litius pervenirë conantur, significat. xitna civilate, qua; Cenereth vocabalur, sed ab He-
Quarla aulemvigilianociis, venit ad eos, ambulant ' rode lelrarcba restaurai.!, in honorent Tibeiii C-,i!~-
supra mare. Ullima vigiliaosiendit quod his divina saris Tiberias appellata est. Inlerprelatur ergo Ge-
pieiaspraebetauxiliumqui in pressons fragilitatem nesar orlus principiiim; lune,enim nebis plena rc-
humanam,et pusillanimilatemsuarum virium con- 13 iribtieiur iranquilliias, qu ndo nobis per Chrislum
sidérant. paradisi resiituitur haerodiias.
Et videnleseum, usque, quod phantasma est, 0 El cum cognovissenl eumviri loci illius, miserontin
Marcionel Manichace,si Dominusnon est nains ex universamregionemiltam, el obtuterunlei omnesmak
Virgine, sed in.pbaniasmale visus, quomodo nunc habenles.El rogabanleum ul vel fimbriam vestimenli
apostoli tiineni.ne pbaniasmata videanl? ejus langèrent; et quicunque leligerunt,salvi facd
El proetimoréclamaverunt. Confusus clamer, et sunt,
incerta vox magni timoris judicium est ; sed juxla In facto hoc fnma genlium fides designatur. Qui
Psahuislani: Prope est Dominusomn':businvocantibus praeseniiumsalule non conlemi, per ciicuiiumvariis
eumin verilale, errorihus decepinsinvitant, ul ad verum medicum
Habetefiduciam,egosum, nolilelimere. Quodpri- curranl. Fimbriam minimum maiidaium inlellige,
mum versabalur in causa, hoc curât, dicens : Habete quod iransgredi non licet ; vel assumplionemcarnis,
fiduciam: el quod sequiiur, Ego sum: nec subjungit per quam v'enimusad verbum D..i.
quid sit, l'ecilul ex nota, voce eum inielligerent; CAPUT XV.
sive ul eum ipsum esse répétèrent, quem locntiun Nam Deusdùiii Honora patremtuum, et malrem;
ad Mnysemnoveraul: HoecdicesfiliisIsraël, Qui es-, el qui maledixeritpalri vel mairi, elc. Ilonor in vit»;
misitme ad vos. necessariis minislrandis el malediclio in deirahcn-
dis insînualur. Ilanc legem scribae et Pharisacisuh-
Respondens a ulemPelrus dixil : Domine, si tu es, verlenics, docuerunt pessimos filios dicere
pareu-
jubé mead le veniresuper aquam. Al ipse ail : Veni. tibos : Munus quod ex me est tibi
ïn omnibusnamque locis ardenlissimse fidei Pelrus Hmcnles proderil, ul illi
el eodemardo^e hic manifes- accipere quod Deo viderunt mancipatum,
invenitur, fidei, quasi
te dicit: Tu praeeipe,et subito solidanlur aqnse : ac magiseligereni inopem ducere viiam, quam de con-
secralis coinedere.
sic fiel corpus levé quod per seipsum est grave. Et
descendensPelrus de navicula, ul veniret ad Jesum. Non Hypocrita,benede vobisprophelavillsaias, dicens:
dicunt non veramcarnem Chrisli ambulare su- quod bonus esset sermo de malilia eorum pro-
Qui
dicant Pelrus phelatus, sed quia bene conveniebatmoribuseorum,
per aquas, quomodo ambuiaver'.t, Labiis enim eum honorabinl, ubi dicebant : Ma-
quem verum hominemnon negabunt.
gisler, scimusquia verax es, el viam Dei in verilale
Firfensveroventantvatidum,ti»iuit: el cumcoepisset doces,et nonest libi cura de
aliquo, non enimrespicis
meral,clamavitdicens: Domine,salvummefac. llelin- personam hominum (M.atth. xxn). Sed cor eorum
TJ
quimr paululum, ul fidesaiigeatur, et intelligat se longe tait ab eo, ubi voluissenleum capere in ser-
nonfaciliiate posiulalionis,sed potenlia Dominicon- mone, lestante Luca,
qui ail, quando dicebant : Li-
scrvaium. cetcensuindure Coesari,an non (Mallh. xxn).
Et continueexlendens manum, appreliendil eum, Non quod inlral in os, coiiimunicalhominem, sed
et ail illi : Modicoefidei, quare dubilasti? Quem alibi quod procedilex o e. Cibi qui in lege prohibiii sunt,
ncgantemrespexit, hic ei manum porrexit, ne in et quibus génies uluniur, Judaei commune? nonii-
profundummergereiur. Si Pelrus, quem superius nanl, et comedeniemeoinquinarepuiaut; sed Sal-
ardenlissimam(idem habere diximns, talher repre- vaior omnia munda esse osiendit, quae cum munda
liendiiur, quid nobisdicenduni esi, qui hujus mo- percipiuntur conscienlia. Si haeciia se nabeui, quo-
dicaefideinec minimambabeuiusportiunculam.Mys- modo poiest stare quod Paulus ail: Non potcsiis
tice vero Pelrus Ecclesiam significat ad coelesiem calicemDominibibere,el calicemdoemonioritm (l Cor,
patriaintcndentem,et hujus saeculiffuctusreclo fidei x ). Sciendumigiiur quod ipsi sibi et Dei creaiura
vestigio, et bonorumoperum sludio calcantem.Quod per se quidem mundi sunt, sed idolormn ac dscniQ.
aulem a tenore fidei paululumreflectiiur, et in leiii- uiorum invocattafacit ea immuu.la.
PATROL.XCII. 3
 75 BED.*; VENËIVAB1L1S OI'IW PARS IL SECT. .1. — EXEGETICACENU1NA. "8
Scis quia Pharisoei audito,verbojscandqlizatl.sunt,. ,-uoinino supplieent pro audiendà Ecclesia. Sicque
Scis quia in islo sermone flinnis-super-tiiip «bser- fit ul si menlemab inteniione.nonmutiivériijiiequâ-
vaiionum Judaicarum. destruitur, qui in sumendis quam Irùctu peiiiionis Iraudetnr.
abominandisque cibis religionem suam silam arbir Dimitte;eam, quia damai post nos. Hoc faciebant
tianlur. -; .-'-.• . discipuli, ignorantes mysieria Domini , sive pro .
Omnis plqntallo, quam non planlavit meus Paler Syropboenissa misericordia commoli, vel impor-
coelestis,'eradiçabitur. Si ita est, quid est quod Pau^ (uuilaie êjus carer.e cupientes, ne quasi medicum
lus ail : Ego planlavi, Apollqrigavit, sed Deus dédit inclemeniem crebrius inclamarct. Quod Marcus
incrememum (IÇor.ui); sed solvjturiiusesiio in islam ttiulierem- dicit ad Dominumin domo venisse,
eo quodsdicil : Deusaulemincrementum,dédit. Plan- el Mattlisuus quasi post ambulantem clamare, ita
tai Deus, et nenio potest eradicare illam plantaiio- intelligendum est, quod primum ve.neril ad Jesum
nem, nisiilla iribuerit adsensum.Undeinlsaia dici- mulier, ubi eralin domp, sed ibi responso non im-
tur : Ego vos planlavi vineam,quomodo conversiestis pelrato, egrëdienlem secutâ sil, douée nierait audire
in amariiiidinemi>Hhraliéna-, quod sequitûr': ;
Sinjteillos, usque Amboin foveam cadunt. iPhari- iV«ii.sumJnissusnisi ad ovesquoe'perlerilnldomus
sneosipra'cipit dimillendos arbitrio suo, siçut Apo- • ' Israël. Non quod ad génies missùs non sil, sed
slolus dicit : Hoereticumhominem post vnam et se* quod primum ad Israël inissus sil, ui, illis noii iecî-
cundam conlentionémdèviia. Merilo caeci caecorum pieutibus EvaugeHum,jusiafieret ad génies trausmi-
ducesdieuntur, qui non solum sibi ne in laqueuiii in>- gratio ejus.
cidant -pros.picign.tjsed sibi eiiain obsequeuies ad Non est bonùmstimerepaiiemfiliorum,usque Demi-
-~
praecipiiium mortis secum tiahunl. norum suorum. Mira sub persona mulieris Eccles'iae
Adhuc et vos sine intellectu xstis. Corripiuniur fides praîdicatur, patienlia éthumiliias. Fidès, qua
apostoli a Domino, quod in re manifesta myslicam credidit salvari posse filiam sualn. Patientia; qua lo-
quaeraul intelligenliam. ties contempla, in prëcibns persévérât, llumiliias, qua
Quoe autem: procédant de pre, de corde exeunl, cl se noncanibus, Sed calulis comparai. Mensâ quoque
'
ea çoinquinant hominem. Ergo aninrae principale est Scripiura sancia, de qua caiull noircrusias de
non juxla Platonein in cerebio, sed juxla Christum pane puerorum edunl, sed micas. Quia conversi ad
ïn corde est ; unde diabolùs adjnlor cogilalioniim fidem, qui erant in genlibus despeclî, non Hueras
rnalarum et incêniqr non auclor esse potest. Non supërficiemin Scripluris, sed spifitalem sensnni,
enim scit occulia rimâri cordis, sed ex corporis ha- , quo prolicere possinl, inquirunt. El-boc- sub niensa,
bita quid verseinus. inlrinsecus aestimare; et cum 'quia sui cordis el corporis officia-ad implënda di-
quemlibet alictii vitio,intenta m videl, illicil, el se- vina prxcepla supponunt.
ducere festinat. . . - & mulier, magna est fides tua, etc. In hac muliere
El egressusinde Jésus, tecessitin parles Tgri-et Si- fides laudatur gentiuni, quse inox ad praedicationem
donis. Hic denique calumnialoribus derélictis, in apostolorum perfectam sibi-suisque oblinebat sa-
parles exU'farum genlium secedil.- lutem. ,.!.'..-
El ecce mulier Chananoeoe,a finibusillis egressa El sanata est filia ejus ex illa hora. Propler humi--
clamavit, dicens : Miserere inei, Dominefili David. lem iidelemque sermoném matris, dacmonium dese»
llaec niulier Ecclesiam significat, de prisco yanae riiilfiliam; ubi dalùr inlelligi quod per cunfessio^
conyersationis habitacùlo :ad Dotninnm venienlem. nem in baptismo, a diabolo liberentur parvuli, qui
Filia meaa doempnio,vexalur.Ecclesia seilicet jam needum per se aliquid possunt boni-aut mali.
çredens pro popuiis suis, ul ël ipsi ab errore saL Et cum transisselinde Jésus,venii.secusmare Gall-
venlur, divinae supplicat pietaii. Iiem hsec filia loeoe,et ascendens in monlem, sedebat ibi. Id estr
anima quséiibel esi,, in Ecclesia malignorum spiri- peraëla dispensaiione saluiis genlium,',per prsedicaT
tuum decèptiOnibus mançipaia, pro qua mater Ec- ) lores in Judacam reyertilur, Ascendil;in' moniem?
clesia sollicita Dominum interpellât, ut dum ipsa provocans nos ad coeleslia; sedebatque ibi, mon-
suis siudiis non valet, ille eam interius ad agnitio- stràns in coelestibusrequiem esse quaereiidam.
nem verse lucis^inspirando excilet. Et aecesserunlad eum turboemiilM, habentessecum
Tropologice vero filia à dsemonioVexalacujusli- mutes, etc. Sedente ergo Domino in monte, hoc èsl,
bét est conscienlia, sordibus viiiorum polluta, cujus gloriosë in arcé coelorum régnante, turbse fidélium-
emendaiionem a.pio Çpndilorë débet cominuis fia-, "dêvpia mente accedunl,. et secum ducunt mulos-
-..;
gilare lamentis. veibo cônfessionis, caecoserrore infideliiatis, surdos
Qui nonrespondilëivei-bum, Noluit.rêspôiidere, ne prsclatoruin prseceptis inobcdiehles, clàudos in- ope-
conlrarins sehteniiav suoevidéretur, quà dixil iln ribus pràvis, débiles ]iecc;itoriHiisarcina : quos
viamgenlium ne abkritis (Maith. x), et- propter hoc ôiiines. ëvangêiicis docuniëntis, ad pedes Jesu pr.o-
calumnialoribus occasionem daret. Mystice autem jiciunt, quia ëos curandos humanilali ejus subji-
Dominus si Ecclesise"primielacrymse postulaisinon ciuiïl. ""'."" 1. •
impétrant, obsiinaio est clamore fréquentàndus, et Jésus aulemconvocatisdiscipulis suis, ait ': Misereor
sanctorum ejus sunl appëlënda;-suffragia"-,lit ipsi turboe, usque -Ne 'déficient in via. Hic affectas eî
77 . IN SIATTILEI EVANGEL1UMEXPOSITIO.— L1B. RI. '78
=compassiohumansefragiliiaiis.exprimitur, el-ëxem- tKde coeloostendereleis. Posl prseâictas refectioncs,
plum magîslris praebeiur, «onsîlia cum discipulis manna de coeloundiquemisso, in -exemptant Moysî
communicanda.Turbam vero ir'uluo illum suslinen- voluerunl niulto lemporé relici.
*em, id.est, in fidesanclse Triniialis, sive ante le- Al ille respondens ait : Fado vesperej de. fî*
gem, sub lege, sub gratia secum perseveraniem : démentis enim possunl pluvii serenique dies prae-
Dominusnon vult jejunam diniiuere paslione sacrse nosci; sed legis doctores Salvatoris advenlum non
monilionis, ne lassescens in hujus vilae itinere., ad potuerunt intelligere ex vaticinio propbelarum. Spi-
-opiatammansionem non pervcniai. ritaliter aulem facto vespere, dicitis : Eerenum en'/,
Alilli dixerunl? Seplem.panes,-etpaucospisciculos. rubicundumestenimcoelum.Significatquod per san-
In seplem panibus Novi Tesiamenti Scriptura dési- guinem passionis Chrisli in primo advcniu indulgen-
gnaiur, in qua per gratiam sancii, Spiritus mentium lia peccalorum datur.
epulas iiivenimus; in pisciculis vero sanclos accipi- Et mane,• Hodielempeslas,rutilai -enim triste coe-
mus, per quos fit-eademcondila Scriplura. J,um. Significatquod in secundo advenlu, igné prsc-
Et proecepitturboe discumbere super terrain.. In cedenie, venturus est.
ïefeciione quinque panum super fenum lurba discu- Et reliais <abiil.llecte abiii, reliclis adulteris,
4juil,'hicvero super terra, quia in lege jubemur Ii quia, juxla Apostolum: Nulla socielas luci ad tene-
<lesideria carnis calcare, in Novo vero Testamento •bras ( // Cor. vi).
ipsas facultales"temporalesrelinquere. El cum venissenldiscipuliejus 'trans frelum, obliii
.Et accipiensJésus seplem panes el pisces, etc. Per sunt panesaccipere. Hoecoblivio indicium est quod
£raclionem panum aperlionem significat sacrameu- Apostoli minimam carnis curam habehant, Do-
torum, quibus per Aposlolorum dislribulionem minum panem vilae fiabcnies, quo >reficiebanlurin
mundus erat. nulriendus. Quod aulem gralias egit, corde.
igaudium suum osiendit de salule geneiis humani, Qui d.cit illis: Inluemini, et .ciweiea fermente
•et nos ad agendas Deo gralias in omnibus infoi- Pharhworum el Sadducieorum.Marcus hoc loco suh-
<mavit. - - .' - jungil: El'fermenio Herodis (Marc. vin). «Fermen-
Et comedermil omnes, -et saluratl sunl. Saluran- luin Pharisaeorum esi, legem verbis pra'dicarc,
tur, qui iniernaedulcediitis paslum invenire mémo- faclis impuguare; fermentnm vero Herodis est,
rise commendant. adulierium., liomicidium, et quod oiïgo -scelerum
Et quod superfull de fragmentis tulerunt seplem est, odium ac persecutio in Christum et sanclos
sportas.plenas. Sporta, quae contexiiur ex jjunco et ejus. .
.•palma, significat sanctos et perfeclos- quosque in ^1 Tune venitJésus in partes Goesareoe Philippi. Haee
iEcclesia,qui viriditate fidei et altitudine spei coe- civitas a Philippo tetraroha restaurala, in honorent
lesliunr praemiorum«apaces sunl, ad accipieuda Tiberii Caesaris, sic appellala est; nunc vero Pa-
.aliiora quaeque.prseceplaet consilia, quia geneialeni neas dicitur, et est sila in provincia Phoenicis,
populi Dei conversationem mentis alque operis ad radiées Libani, iibi duo fontesJor el Dan oriun-
-sublimiiaie irauscendunt. tur.
Erant aulem qui manducaverunt quatuor- millia Tuncinterrogabat di..cipulossuos, dicens.: Quem
rlwminum,extra inulieresel parvulos. Bene quatuor dieunl hominesesse Filium hominis. Piilchre interro-
«aillia fuisse legunlur, ul ipso numéro eos doceret gat, non quem me, sed Filium hominis, homines
•evangelicisipasiosesse çibariis, sive qualuor virluli- esse dicunt, quia qui de Filio hominis loquuntur ho-
sbusrefecios. Prudenlia scilicet, in qua coguilio fil mines sunl. Qui vero de divinilate ejus intelligunt,
Terum appeiendarum et fùgiendarum. Temperantia, dii appellantur.
in qua est refrenalio lerrenae cupiditaiis. Foriiiu- Vesaulem quem me essedicilis?Non nesciens de se
«dine,in qua est animi firmilas adversus temporales sentenliam discipulnrumet exlraneorum interrogat:;
«moleslias. Jusiilia., quae »per.cseieras omnes dif- sed ui.confëssionem fidei illorura , digna mercede
funditur dilectione Deiel proximi. In mulieribusel ^ remuneret.
iparvulisinfirmos et ad seduceudum faciles inlelli- RespondensPelrus, dixit: Tu es ChristusFilius Dei
igimus. wui.VivumBeum appellal.expiimcns nomenet natu-
El dimissaturba, ascendit.in naviculam,el venitin ram, ad disiinciionem falsorum deorum, de quibus
.finesMagedan,-Hunelocuin licet Marcus Dalmanulba canimus: Os habent, el nonioquentur., oculosha-
nominaveril, lamen non est dubilandum sub duobus iient, eic.{Psa<. exm).
•vocabulisunum-esse. Inlerprelatur enim Mageda, Bealuses Simon Barjona. Barjona Syriace, Lilinc
pomaejus, sive mmiia, significans horiuni. De quo dicitur filius columboe.Hic simplicitas Pétri ostendi-
dicilur : Hor-lysconclusussoror mea sponsa,s(Cant. tur, qui filius graliaespiritalis appellalur.
IV). Ubi poma virlutum. gignunlur, el a -cusiodibus Quia caro el sanguis non revelavitlibi. Hoc est,
mnrornm lola die el nocte «uni laude nomen Do- sapiënlia carnaji hominesinflati.
niini annuiitia.tur. Et ego dico libi quia tu es Pelrus, et super hanc
CAPUTXVI, ipelram oedificaboEcclesiammeam. Melaphorice e*
El accesseruntad eum Pharisoei, usque Ul signum dicitur : Super hanc pelram , id est, Salvalor«R!T
 79 BED.E YENERABILISOPP. PAUS H. SECT. I. -- ;EXËGETICAGENUINA^ $9
quem confessiis es, a:dificalur Ecclesia, qui fideli A . Qui enim voluerit.animamsuam salviim facëre, us-
cpnfiessorisui.iiominis parlicipium douavil.- que invenieteam. Ecclesia videlicet aliud habel,tem-
. Et portoeinferi non proevalebunt adversuseam. Por- pus persecutionis, aliud pacis. In tempore persecu-
tas inferi haereticaril praviiàlëm nominal, sive vilia tiunis ponenda est anima, in tempore pacis fràngenda
et peccala, unde mors ad animam venit. suntdesidwia lerrena. Et ideo felices quioderunt
El libi dabo.clavesregni coelorum.Id est, discer- custodiendo, ne perdant amando.
nendi scienliam poienliamque, qua dignos dëbeas Quid enim proderit homini, si universum,etc. Quia
,in.regnum recipere, et indignos secludere. nihil prodest tempore pacis lucrifacere caduca.ut
Et quodcunque ligaveris, etc. Hsec poles|as Sine perdantur aeierna/SuIijungii :
- duhio eunctis datur- Aposlolis, quibus ab eo post Aul quam dabil-homo commulationeinpro anima
"resurrectioncm dicilur generaliler : Aecipiie-Spiri- sua. Pro lsraele dabilur iEgyptus et iEiliiopia, pro
lum sanctum,eie. (Joan. xx); Nec non episcopis el humana Vero anima hoc solum*quod Psalmisla ca-
-présbyteris, et omni Ecclésise idem officiumconi^ nil : Calicemsalutaris accipiam,etc.
' Filiiis'enimhominisvenlufus
mitiiiur, quamvisquidam eorùm, non recle inielii- eslf usque -cumangelis
,gentes, arbitreutur se posse damnare innoxios, et suis.'Post térrorêm laeia subjuugit,-quasi dioërët.-;
absolyere reos;quod nequaquam possunt, sëd ten- B Times moriern, sed audi gloriam Iriumphanîis, et
tantes sèmetipsos concessa potestate privarè." angelorum mirtisterià, quia qui minor est-Pâtre in
Et proecepilJésus discipulissuis ul neminidiccrent homine, sequalisest in majestaie. -
)quiaipse essetChristus.Causas aulem lune prohibitse •Amen dico vobis, sunl quidam-de-his stanllbus, elc.
prsedicaiionisexponit,cumsubjiingit : -'-- Regnum Dei hoc loco Ecclesia vocalur,-et nonnullos
, Exinde coepitJésus eslendefe discipulis;usque -Et ex discipulis promittebat eo Usque vieluros in cor-
lertia die resurgere. Est aulem sensus : Tune me prae- pore, donec conspicerent Ecelesiam Deiconirahujus
dicaie, cum isia fuero passus, quia nunc non prodest mundi gloriam ereciam. VenienteFilio hominis -in
Chrislum prsedicare, el majestaiem ejus divulgarë, regno suo, hoc est potesiatëm extendenic. Quod si
quem posl paululum visuri sunl flagellaium et cru- regnum Dei hoc lôco coelesiem beatiiudinem-veli-
.cifixum. .-."-'.- •musaceipere, ël hoc quidam de asianiibusviderunt
Et-assumenseum Pelrus, coepitincrepàreillum, dj- in montai • ~..- : -../.
xens : Absitaie, Domine, non erit libihOc. Sive, ut CAPUT XVII.
melius habetur in Graco :Propilius esta libi, Do- Etpost-diessex, assumpsitJésus Petrum, etc. Quoe-
mine, non erit islud. Seorsum namque assumpsit , rilur cur Maithseuset Marcuspost dies sex Jesum
J
?enm, ne praesenlibus condiscipulis viderelur ar-. assnmpsissesecum/discipulos lesientur.Lucas dieis-r
guère magislrum, et coepitincrepàre amantis affeëtu, Post dies fereecle (Lvc. u). Sed facilis est responsÙK
•el.qnasi dicere : Hoc non recipiunl aures nièae, nec quia hic medii dies ponuntur ; jbi primus, quo hsec
lieri potesl ul sil Filius Deioccidendus. , promisit.elextremus: quo promissacomplevit.Et in
-, .QuvconvèrsusdixilPetro-: Vade pou me^-S'atanas. fàiione mystica, i.Hicposl sex mundi selaies sanclis
Satanas quippe inlerprelatur adversarius,quia con.- ab omni labore quiescendum; hic vero!tempore oc-^
?trarja,.inquit, loquer'is volunlali niese, Satanas àp- tàvo désignai esse resurgendum. Très solummodo
pèllaris; sed-sëquère tonverlendovolunialeni luam, dueil secum, vel quia multi vocatï, pauci vero electiî
juxla voluriiatcm meam. v , -, vel quia hi; qui nunc sanclaeTriiiiialis sunl fide ini-
- Scandalum-esmilii.Quianonsapiseaqnoe Dei sunl, buti, tune ejus seierna visione merentar laetari.Bene
sed quoehomimmuMëae voluntaiis est ul pro sainte addidit seorsum, quia lune jus'ti a pravis sèparanlur,
linnsimiiiMnoriar; lu autem, volunlalenr luam desi- quorum nunc viiiisçremunlur, licet fidei intenlione
,-derâns, non vis granum irilici cadere in terrain, ut disjùncii sini." r '--' . "
inultoslaflëral fruclus. . .. El transfiguralùsestanteeos. Nonsnbslantiamverse
: - Wunedixit Jésus discipulissuis ; Si quis vult post •vcarnis ainiltendo, sed gloriam fulurae resurrectionis
me vénire. Hevelaio suaepassionis niysiério, bor- suaevel nostraé osièndendo; quia qualis luncapôsto^
>tatur «os, el siniul omiiî-sâd seqnemlum suse pas- lis apparuit, ialis post judicium omnibus electis ap-
sionis exemptant, piohiillens in foitiro salutem' aiii- parehit. In ipso autem judicandi tempore bonis et
mariun. inàlis in forma servi videbitur, ut ipsumjudicëm é-se
-
.AbnegelsemeipsumVnm en'.mnos abii'ëgain'us,dmh 'intelligere vàleani pérverSi,quem aiiié'arespùebani.
vilainus quod--perveiusiaiëm fuimus,-et anniliiiiur Et rësplendullfacièsejus tient sol, vcstlmentâaulem
;
;quo per iinvilaichi vocanmr. ejus, etc. Nam quianihil sole clàriûs novîmus \idèré,
-' Eixollat criictm suam, et sequalUrme.-Aller ëvan- ideo non solum Domïnï, sëd ël sanetorum gloria in
gelislà dicit quolidie ciucéin esse portamiam, quia resurrëciioiie sôlis aspeclui coinparaïur; Vesiiinënia
duobus videlicet modis crux lùllilur, çunr aul per aulem Dominisancii ëjus ajccijiiu'niur,quse anleas-
'
abslinemiam corpus afficiiur, aiil per eoinpassîoneni ceïisum monlis despeelâ yidebaiiiur, quià, juxla
proximi-'al'fligilûr animu.s, ul AposloluS : Casligo Aposiolum: Nondumapparuitquidërimus(I Joannii).
tôrpus meum, etc. (ICor. ix) ; eiileruni : Qùk i»'- El Marcusdieil oandida esse ul uix, qualia fulio non
non Cvr. - faceie terrani; id esi, Salvaior non vult
firiuàtùr, et'ego infirmer (Il xi),? ; poiest super
8! IN KVTT-H.ElËVA.TJEUUM ËXP0S1TK).-- US. III. 83
in icrra dare-fiilelibussuis claritaieni, quae eis ma-, Ai Si jam venisli in gloria, cur pra;eur,îorlu'us non ap-
nei. conservât»in coelis, seu docior auiniarum, vel paria?
eximiussui corporis mundator.iamam mundiliam af- Al illé respondensail eis ; Elias quidem venlurus
fçrre nequaquam.potest, quaiuam Dominus,qui Ec- est, elc. Elias omnia resiiiueus anle diem Dominima-
clesiam suam purgat ab oinni.iuquinamenio carnis gnum venlurus promillilur, ul cdfda patrum in filios
el spirilus. Gonverlu, id esi, ul Chrislo credant, el résistant
Ecce apparuit eis Moysesel Elias cum eo.loquentes. Aniichrislo, et hoc quod morti débet restituât.
Lucas hoc-loco manifeslius scribit, dicens : Erant Dico vobis quod Elias jam venit. Hoc dicit dé
aulem Moysesel Elias vlsiin majeslate,et dicebantex- Joanne, qui in spiritu Elias eral.
cessumejus. Moyses et Elias oracula legis et pro- JEf?ioiicognoveruntcum, elc. Hoc est, spreveruut
phétisedésignant, qua; in Dominocompléta, el nunc el decollaverum.
doclis paient, el in fuluro ele.clis manifestius paie- Sic el FUlus hominispassurus est ab eis. Quia He-
buni. InMoyse quidem, qui mortuusest, hi qui anle rodes el Ilerodiades illudenles, et ad judicium Pilati
diem judicii-a morte sunt resuscilandi;, el in Elia, rémittentes, crucifigenlibus consentirent, Jicet ipsi
qui needummortuus est, hi.qni vini sunl inveniendi, cum non interficerenl.
desigpanlur, quia siniul obviam Dominoin aéra Va- "^ Et cum venissetad (urbain, accessitad eum homo,
pi-nlur, et ad vilain oeiernaniduceiilur. eic. Ilunc rumorë vulgi Mâllhaeusluoaticiim, quem
Dicitei Pelrus : Domine,bonumest noshic esse,etc. Marcus sordum mulumque scribit, non quod luna
El quidem, ul alius cvangelisla leslatur, .beatus daemonibusserviat, sed quod cinsiim ejus dseinonob-
Pelrus nesciebai quid dixii, dum sibi in lerra po- servans corripil homines, ut per creaturam, si pos-
silo coelesliàpromissa d.iri speravit, diinique in coe- ait, infamelCreaiorem. Juxla iropologiainliiiiaticus,
lesti conyersaii.onelabernacula figenda puiavil, ubi qui in coeplonon persistit, significat eos qui nunc in
nulla adversilaiis aura remaiiebit, et dum prophelas ignem libidinis, nunc inaqiiam cupidilatis ferunlur.
el legem ab Evangelio sequesirari puiavit, cujus Accusaniur apostoli non posse illum curare, non
quasi. ininistri fueruni. Sed noverat; quid ail, cum quia hoc ad ilIorum.referaiui:imbeeillilatem, sed ad
dixit : Domine, bonumest nos hic esse, quia rêvera curandorum infideliiatem..,
solum hominis bonum est, intrare in gaudium-,Do- 0 generatioIncredula,elc. Dicit enim hoc non Ise-
mini sui, el huic coiiicniplandoassislere. dio superalus, sed ul pius medicus noir homini, sed
Adhuceo loquenle,eccenubeslucidaobumbraviteos. viiio iralus.
Ul inde discal qui materiale tabernaculunrqusesiyit, r El increpavitillum Jésus. Ex prsecedçntibnspecca-
in resurreclioiiem non tegmine domorum, sed Spiri- lis hune lunaticum dicmon jnvasisse coguoscitur,
tus sancii gloria sanclos esse prolegendo». dum ipse non dsemona Dominocorripiiur.
Et exiit ab eo doemonium.Nam secundumMarcum
El-eccevoxde nube dicens, elc. Noiandùm quod
sicut mysieriumTiinitaiis, Dominoin Jonlanebapii- exivit damans mu11uni, et discerpens eum ; sive ut
odium incuierei virlulis, sive ul suae vindicaret ex-
z.alodeclaralur, ila-in monte clarilic.itn, quia quem
in baptismo.caiifiieniur,.inresurrectione collaudabi- pulsions injuriam.
uius. Nam hic Spirilus sanctus in nube lucida,-iilic Amen quoquedico vobis, si habùerilis fidem sicut
in -columba,quia qui nunc sinipbei corde fideniqiiani granum sinapis, elc. Nonenim ulaliqui pillant, grano,
fides. comparatur parva, sed magna; sicut
pereipit serval, tuiic aperla luce conteuiplabiiur sinapisnec carnalfcest iranslalio monlis, sed ejus qui a Do-
quod credidcral. mino tran-Ialus fuerat ex lunatico.
Et videnles discipuli, ceciderunt, elc. Tiinebant Hoc au'em genusnon ejicitur, nisi per. oraliouemet
enim, quia se errasse cogiioverant,vel visa nube, vel jejunium. In hoc non solum apostolos, sed et omnes
audiia voce. '"'•", ad vilain instituons, ut noveiimiis qu.tque majora
""Et accessitJésus,
usque Nolile iimere. Tetigit enim r. lenianienta hoc remedio esse superanda.
clemenier, ùi mens, metu sublalo, dicenlis verba Et cum venisset Capharnaum, accesseruntqui di-
audiiumadinitierél. drachma accipiebanl,eic. Posl Augusluni Caesarem
Levantesaulem oculossuos, neminem viderunl,etc. Judaeatrihularia facla esr, unde el Joseph profecuis
Solus Jésus, ablalis nube M'jse et Ella, cernitur, ne iu Beildehem, nulrilusin Nazareth,quodesi oppidum
inceitum videretur lesiimoiiiumdare Paler, .sive in Gililaese,urbis Capharnauni, ubi censores qui exige-
Christo legis nubila et pipphelioe mysleria impleta bant tributn non audenl ipsum, pro «ignoriimmagni-
aperiunlur. tudine, seil discipuluin coiiveriire; sive nialiiiose,
' •
El descendentlbusillis de monte, elc. Nonvult ha^c sicut alibi, inlerrogaut.
prjrdicari, ne posl lantam gloriam crux scandalum Et cum intrdissetdomum,proeveniteum Jésus, di-
fiât. cens: Prseveuit enim Dominus, ne seandalizenlur
Quid ergo scriboedicunt, quod lEliam opor'el pri- discipuli ad postulalionem tribuli, eum enim vident
mum venlre. Hsec iradilio Pharis;eorum est, juxla nosse quaegesta sunt se absente.
Malaciiiam,quod Eliasveniat ante advéutam'Chrisli, Quid libi videlur, Simon, elc. Qui enim ex utraque
cl restituai omnia in aniiquum statum. Ac si dicat : subslanlia régis filius natus eral, solvere iribuù non
85 IÎEDJE VENERABILISOPP. PARS'II. SECT. I. — EXEGETICA'GïïNBlfn. M
(i'elfcbat;sed-per assumpiam liumaoilalem,.ul cru- ji quoque salus acquirilur.. Quo igiuir ordiue scamlala-
eeni pro nobis susiimrii.sic et tri buta dedii. declinare possimus insinuai, si nos ipsos- ne qtierè
Vade'ed:mais-,el mine'hamum,etc..Myslicepiscis,. hedamus aiieridinms, si peccanteui zelo jastiiise cof-
qui piiinusest captas^ in profnndom'jiis eral, W est; ripiums, si ex corde poeiiitendimiserieordiaèpielatis-
prinius Adam, ni per secundumAdamnm | rimusJibe- que viscera pandimus.
rarelur. Staier, id, est, confessio, duo habet di-"" Si autem non te audierit, elc. Mâllte poslreruo-dî-
drachmata; et meriio, quia .pro peceatore el jusie- eeudumest ut deteslaliouis loco eui» babeanl,. et qui
reédebatui', divisHm>estpret*Biiïi'. : non potiiitpudore salvari;«alvetar opprobriis. Quan-
CAPUT XVIII. do autém dicilur : Sil libi sicut eihnicuseï pnblkanus
Quis pvlas major sil.in regno coelorum? Trihulo pro (Mallh.ïini); oslenditur niajoris esse deiestaiionisy
Pelro atque Dominoretidiio, arbiirati sont eum apo- qui sub nominefidelis agit opera-inTideliuin,quam qui
slolis omnibus esse proelatum, et itleo irilerr©g;.nl perfecie.-genii1e& sunt.
-
quis major sil in regno coelorum, id est Ecolés'isà Quoecunqueatligaveriiis, etc. Potestatem- tribuil
Et advbcansJésus parvutum; -etc. Vel simpliciter aposlolis,-ut sciant qui a tahbus condemnantur, hu-
selale parvulumriitsimililudinem innocèntiaedenïon- inanam senienliaîo divina roborari.
slrarel,-vel seipsum, qui mmistrare,'non minislrari ' Quia si duo ex vebis consensermi, elc; Ppssmir.is
venerat, ul eis humililaiis exemptait! iribucret, os- et hoc spiritaliicr intelligere, quod ubi spirilus et
tendit. anima, corpusque, coiisènserint, de om»ire quani
Nisi conversi fùeriiis, elc Ut insiar- seiaiis par- peiierini, impeirent a Pâtre ; nullique dubium, quirt
valaesimplic'uaiem s'nie-arrogaïiliaconservent. bnnarum rertim p.oslulatio sit, ubi corpus ea vull
Quicunque ergo humiliaverii se sicut parvutus, habisie qliiusprilns. . - '
iste, elc. Qui sicut parvulus, non lâ-stismëminit, non Tune accedens-Pelrus-ad eum dixit: Domine, quo-
cernens mulierem dclecialur, eise in exeinplum niei iies peccaverilin nie fraler meus, eic. Ut peccanii fra-
IniKtiliaverit,hic intrabii in regnum coelorum. tri.diniiilere', inteirbgaius respondit, quadringeniia
Qui aùlëm scahdalizareril, elc. Mïilto ntiliiis ést noiiaginla vitibus, ul loties peccânti fralri diuiiUërét
noxiumpoena temporal!, quamvis alrocissima, vilain in die, si poeiiiïentiàïn'ex corde fëcisscl, quoïies ilie
finire côrpoream,- quam laedeudo fratrem inbriem péceare non possel.'
animaemereri përpeiuam. Ideo assiinilâtnm est regnumcoelorumhomiiii régi.
V.oemundo a scaudalis. Cum necesse siiVlin isio qui voluit-ralionemponere'cum servissuit, elc. Juxla
mundo Soandala; vae qui suo vitio scandalis palet : ,,J taorein Syroruiii, el Àiaxime Paloeslinoriiinparabo-
et. gcncnalisenleriiia Judas perculitur, qui prôdiltoni lam. posuit, ut quid per similiiudinem teneâtur. Qui
aimnum pra'paravérai: " r.ilionem cum servis suis posuit, quis melius quam
Si aulem manus lua , tel" pes luus , scandaiixal Redeniplor nosier iulelligilur, de quo Psalmisla :
te,.etc;.ln nianu neee<sarios, propler opus, aniîcos ; Deus,inquit, judicium luum régi da, elc. (Psal. LXXI).
in;pcdc, propler minisierium discu^iis, inénicuda- , El cum eoepisseïralionem punere. Servus hic qui
biles in laesioneanimae adnionel exelùilendos. deceni lalcnla debuil, Judaicus est populus,qui, I)e-
Et si oculus luus scandalizal te, etc. Scandalum, calogo legis constriclus,.niullarum transgressionum
Gnccinn yerbuuir est, quod nos offendiciilnin, vel debiiis fuerat obnoxius, quem -Dominus suus jussit
iropaclàonempedis dieimus. El si is enju-;provisione venundari cum omnibus qu:e habuit,-quia propler
epuS liahéimis, in iler nos erroris dêfiectçre quaeiii, delicioriiin magniiudinem, in exleram irsididil pole-
penitus nobis est ejus omiuenda socielasV si.acm naiionuiu, ul quod uoluerunt volo persolverc,
Dico vobis, quid angeli eorum, elc. Angeli parvii- cogereniur lornienio.
lorum, id esi lïuhiilium, assidua conietnplalione Dei Procidens aulem servus ille, elc. Cum ergo se 'e-
perfrùunlur. Faeiem quoque humano more galis populiiscqangusiains penserai, ad pièces cou-
J punit pro
visione el ngniiiorié cérlissima. ]) versus, qupd prius sponte notait, posiea, vi coaclus,
Venit enim Filius hominissalvarc quod perieral."hl se facluruni promisil ; et cui poeniienli per_lsaiani
est, "rësiaiii'.arequod conlritum et abjectum eral, et dicilur : Deleviiniquitntesluas ut nubem, el quasi ne-
ideo salvatum ab'eo nolite perdere. bulanï peccala lua (lsai. xuv). Sëd quid posiea ser-
Quid vobisvideiur, si fuerini ulieuicenluinoves,elc. vus hic iiigraïus fëcerii, aiidiamus.
Eadeiii per parabolam, quae an.len verbis doçens, Egressus aulem servusille, elc. Liberatus ergo de
al per bonum pastprem ovicnlam humeris ob ni- eaptivilate Judaicus populns, non solum Redempiori
miam iiifiriuiia'eiii, reporlatam, id esi, genus huma- suo minime gralias cgit, sed etiam i-eccaiisprislinis
îium suo sanguine redempluin, el numéro angeloFum nova superadjiciens, in coniempium Domini sui,
Sociaiumdissolverei. conser>um suuin, hoc esi, gc-niilempopulum quasi
Si autem peccaverilin le fraler tuus, elc. Si pecca- sibi obnoxium, faiigare non disiulii.
veril in nos fraler nosier, dimittendi habémus poie- Videniesauiem conservi ejus quoefiebanl, aie. Qui
siaiem ; sed corrip'endus est fraler seorsum, lie per- sunt conservi isli, nisi àp.osloliet praediciuoiejEvan-
m'aneaiin pcccaip. El, siquidem audierii, lucrilaci- gelii, qui quolidie pro salute credenlium contra do-
siiiis'aniiuaiiiejus, ci 41èrallcrlus remëdium uobis tain persceuioruin Dominumimplorant, ut in Acti-
83 IN.MATTH/EI EVAS'GELIUMEXP0SIT10. — LIB. 111. 8b'
bus aposlolorum Icgilur : El nunc, Domine, respice A, ergo solunimndocarnalisest causa, idest foruicalio,
in «îinaseoiton, etc. * et una spiritalis, id esi limor Domini, ut uxor di-
Serve nequam, omnedebilum dhirsi libi, etc. Libé- iniiiatur, sicut multi religionis causi feei>se le-
rali abaagustiis, millam posiea cmiipassioiiemerga guniur.
proximos pauperes habcbant, sed debitores suos Dicunt ei discipuli : Si ila est causa homini cum
airociie.rrepetebani. uxore, non expedit nubcre. Id est, si lam grave est
El iratusDominus ejus tradidil eum lorloribus,etc. jugum uxorum , non expedil liberum voluntarie se
Id esi, blasphemum populum in manus Romanorum; subjicere servituii, cum gulosa, maledica, et vaga
sive inalignis spiriiibus, qui incorrigibilem animam erit suslinenda.
nequiiiamque eorum oeternis crnciatibus sine 'fine Oui dixit eis : Non omnescapiunl verbumistiid, etc.
punirent. > Id esi, bis datum esi .qui peiiverunl virginiiaiem, et-
Sic et Pater meuscoelestisfacielvobis, ec. Ex qu- tilacciperenl labnraverunl, non quibus necessitatein
hus videliiet diclis constat quia si hoc quod in nos casus el fortuna imposuit.
duliiiquilur non ex corde dimiuimus, et illud rnrsmn Sunl enim eunuchi, qui de malrls uterp sic nati
a nobis exigii.urquod nobis jam per | oenitentiamdi- sunl, elc. DuOergo sunt gênera eunuchorum carna-
"'
missum fuisse gaudehamus. . lia, tcil.um spiritale, cui proemium promiuiiur, eo
CAPUT XIX. quod propler Chrislum cuin possenl es»e viii, fuinl
El factum est cum consummasselJésus sermones eunuchi : caeteris quibus ca-limoniaenécessitas esi,
islos, etc. Hinc ergo intipii ea narrare, quae in Ju- non voluntas, nihil omnino debelur.
daeaDominusfecil, doeuil, sive passus est; et primo Qui potest eapere, capial. Hortantis vox esi, et
quidem trans Jordanpm ad Orieniem, deinde eliam mil.les suos ad prsemium puriicilia: conciiaiitis, ac
lis Jordanem, quando venit Jerichum, Belbphage si dical : Qui polest pugnare, pugnet, superel ac
cl Jerosplymani. Nam omnis Judoeorum provinëia, Iriiimphet.
quamvis generaliier, ad distinclionem aliarum gen- Tune obla'i sunl ei pnrvuli, ut manus Imponerel cl
lium , Judsea dicta sit, specialius lamen meridiana orarel. Puiabanl enim quia Dominuscorpore mundus
ejus plaga appe.llaturJinlica, ad distinclionem Sama- lanlum laudarel, non el voluntate, nescienles quia
rise, Galilacae,Decapnlis, el caHerarum in- eadem Dominus illos non bealilicavil eunuchos, quos pue-
provinëiaregionum. rilise nécessitas fa il caslos, sed continenliie virtus.
Elseciiioesunt turboemulloeel.curavil eos ibi. Galî- Discipuli autem increpant eos.. Necdum haben.les
laeosin Jndaeaefinibus curai, ut peccala genlium in plenissimam fidem, puiabanl eum in siiuiliiudinem
' boni num, offerentiUm
eam veniani, quse Juo'seaeparabalur, adn.itleret. impôttimbale lassari. .
Si licet hominidimittere uxoremsuam quacunque Jésus vero ail eis : Sinile parvulosvente ad me, etc.
ex causa, Interroganl,*ul quasi cornulo quodciinquc Signilicanjerdixii, lalium, non islpruni, ul.ostende-
responderit (eneanl syllogismo. Si diceret diinilleu-. ret non aelalemregnare, sed mores.
dam esse, et aliam duccndam, sibimci praedicaior El cum imposuisseteis manus, abiit Inde. Imponi.l
pudicitiae,dpcere videreiur; si non dimilli respoiw ergo I).'minus paivulis manus, quando humilibus
dcrel, quasi sacrilegus adversus doctrinam .Moysi,. auxilii sui gratiam uibuens, secundum voluniateui
el per Moy^enDei lenerelur. Sed. Scripluram in le- suam eos dirigii, ul suis possinl obsequi prsece-
stimoniumdueens Dominus, ul decipulam Iranseal, piis.
et naiuralem legem, pri.inamque Dei senienliam se- Et ecceunus accedens ait illi : Magisterbone, elc.
cundo opponens, quae non volmitaie Dei, sed pec- Âudicrat, credo, lanlum eos qui parvuloruni velint
caulium necessilale eowessa esi. esse similes, dignos esse inlroilu regni coelestis, at-
Quia qui fecil ab inilio masculumel feminamfecil que ideo cupiebal non parabolas, sed aperte quibus
ios, etc. Singulari numéro protulil, ul unius cooju- - Oijerummeritis yilam selernam coiiscqui ppssil, ex-
gis.consorlia necteren.tur. Praemium nupiiarum, ex ni poni.
Juobus unam fieri carncm. Casiilas juncta spirilui Quid me interrogasde bono? unus est bonus Deus.
unus efficitur spirilus. Non bonitalis lestimonium renuit, sed magislrï abs-
Quod ergo Deus conjunxit, homonon separet. Quod que Deo excludii errorem, in cujus comparaiione
Deusunam ef'ficicndoearnem conjnnxil, non potest nullus est bonus.
homo séparaie, nisi forle solus Deus. Homo séparai, •Siaulem vis'ad vitam ingredi, serva mandata, elc.
juando propler desiderium secundaeuxo'ris pi imam Adolescenlem isium lenlatorem esse ex eo probare
Jimiltil. possumus, quod fraudulenler quae sinl illa mandata,
QuomodoMoysesad duriliam cordis vestri pennisil quasi non ipse legeril, interrogat, aut Dominus pos-,
•lo&isdimittere uxores vestras, elc. Non Deus,,sed sil Deo jubere contraria.
Moyses.pennisil, videns desiderium secundarum, Omnia hoeccuslodivi, elc. Menlilur adolescens, si
qu'a mahiit indulgere discordiaui, quam oJia et ho- qupd in mandatis proposilum esi opère complesset.
nijçidiaperseverare, ul, juxla âposiolum, consilium Diliges proximumluumsicut teipsnm. Nequaqiiam
esset hominis, non imperium Dei. irislis abiissel, qui sua vendi el pauperibus audisset
Quia quicunque dimiserit uxorem suam, etç.Una erogari debere.
 87 BED^E VENERAB1LISOPP. PARS il. SE'CT. f. '— EXEGETICA GERUINA. SS
Si vis pùrfectas cite",vàde,'éic. Failli-useu'm sac- ii récipere Deiiaiis, quam in paradiso lhore serpomis
eus contëmuitar, quani volohias: Mu'li, divilias re- perdideral. Hnj'ls vineseoperarii primo paires, deinele
ïinquëhte-, Dbïufmunnon sëquiininr, quem sequi est legis doctores et ~pr.ophelae,ad exiremum apostoli,
imitari. In praeceptïs legalibus activa vita commen- sacrorum in ea morum excolebantj prout lempus di-
dahalur, de ctrjiis përfeclione glorianlem ad evange- ciavçrai, venuslatem,
lif.aë conlemplationis decorenr Salvaior Cransmisii El e^ressuscirca horam lerliam, elc. Ab-initioenim
" - .
dicéiis : Fade, vende, etc. . usque àd-Iinemmundi istius, ad erudieiidam fidelium
Amendico vobis, quia dives difficileintrabU in re- plebemj Dominus destinare prsedicatores,non de-
gnum coelorum.Non ait : Impossihileest, sed difficile, sisiil : cujus mane ab Adam âd Noe usque prolen-
qnii maxlmilaboris est, in pee.miis confidentes"au- de! at ; hora vero tertia, a Noe usque ad Abraham,
lam regni coelestisintrarë. Uiide Salomoirait: Qui sexfa vero, usque ad Moysen; nona a Moyse usque
amat divilias, fruclus non capielex eis. ' ad advenlum Domini fuit, in quibus antiquus ille
rjFacilius est camlum per forainenaeus'transïre, etc. populuSj'dum recta fide Deum colere-sluduil, quasi
Quod nttelïigens'Psataiisia ail: Divltiiesi affluant,nv'tite in cultura vinea; laboravit. Undecima^vero est ab
cor dpponerë(Psaf. txi). Et de seipsoàii : Quoniam adveniu Domini usque ad fineur mundi, in qua gent-
unicuset pàupér sum ego (Psal. xxiv). Aliiori autem 'il tiles, qui anlea olicsi stabanl, per operatores apo-
sensu fàcilius est Clirisïum pâli pro dilecîôrïbus" siolo', ad vineam Domini vocantur; qui dieebani :
s.aeculî,-qiiam dilectores saecui ad Christum posse Quia liemo nos condùxit, id est, vilae vias aperuit.
.converti. Cameli enim nomine se votait inlelligi, Possuinus etiam easdem borarum diversitaies ad
quia spontë- huniilîatus, infirmitâlis nostrae oiiera ununiqûemque hominem per aHalum momenta di-
SlIStulît. •'.'.' stîhguererquia 1 ad-vitam bonam alius in puerilia,
Audiiishis discipuli, etc. Quo pertinët isla respon- alius in adolescehliaj-alius in juvenluie, alius in se-
sio, nisi quia inlellexerunl omnes qui divilias amant, nectule, 'alius in decrepila anale-perducilur.
etiamsi aâipisc'i n..queant, in divilum numéro de- Cum -autem sera factum esset, elc. Tempore:enim
' ' prselerito; futnri. temporis per si.militudinemexponil
pnlari, '"."',-
1
Apud homineshoc Impossib'ûeest, etc. Itl est, pos- ralionem, inquo Cbrislus totius créalurae procuraior.
sibilc est Deo ul' per vérbuni a cùpidiialè lëmpnra- cl rector omnibus mercedem restiluel, ul recipiat
liûm. ad ainorëm converlantur auëruorum.' PoSsu- unusquisque propria corporis, prout gessit. Et incï-
mtïs in divitelsto Jin'laicum intelligere poputam, piet a novissimis usque ad primos, vel quia plerum-
falso ta obsérvaliûne legis glorianlem, ëi êyangéli- que anle remunerantiir sërio venîentes, quia prius
cam perlëciionem "spèmeniém: cui'mérilo camëlus, ^ ad regnum exeunt de corporë, vel quia azqiiaièm
id est,, gentilis popuhis praefertur, qui facilïiis àr- vjtse setemaereliibulionem sorliuntar.
'
Cum venissenl ergo qui circa undecimam horam
duam viam maridàlorUmDei ëlegil ingrëdi^ sicut in.
lsaia legimus, quod cnmëli Madiam'et Epliam por- abieranl, etc. Quasi ergo posl murmûralioneni-de-
tas Jérusalem cùm donis et inuneribus iiigredianlur. narium aeceperunl, qui posl longa inferni lempora
Tune Petrus respoiidens,été, Ac si diceret : Feci- ad gauilia regni peivenerunt, quem nos quasi sine
nms quodjussisti, quid dabis "nobis pràimii ?" murmùralionë post .Médiatorisadventuni suinimus,
'Àinen.dico vôblsqtod vos qui seculiestis me, élç". quia mox, ut dé côrporeexinius, sine niora illa per-
Quia enim diiodenario ssepe numéro sole'luniversitas cipimus.
•Atille respondens uni eorum, etc. Isie aniieus qui
designer, per xir sedes âposiolorum, judieanliûm
Omiiiiimnumerosiias, él per xn iribus Israël, uni- increpalur proioplasiiim el eos qui in illo leinpore
versitas éofum qui judicandrsunt osiefiditur. credideranl poiest significàre, Cùidicilur : Nonneex
Et oinnïsqui refiquerildornum, etc. Et est sensusV deiiarip convenislimecum, id est, recepisli- merce-
'
Qui rarnilîa pro Salvatore uuïïiseril spirilalia re- dem, quani libi proiniserain, hoc esi, imaginem et
cipiet, quse comparaiioue el inerito sui ita erant,- ir, siniililudinëm nieâm. Quid qnaeris amplius, el non
quasi ^larvo numéro cenleiiarius comparëtur. lam. ipse pliis accipere quani aliud nihil accipere
Mnlti antèm erunlprimi, novissimi, 'et novissimi desideras?
et neen et im-' "'Vole autem el huic novissimo 1 Vere enim
piimi. "Hoc iii'Juda" latrone, :û quolidie dure, eic
plelur, quia alii quod spiritu incipiuui càri'iè consom- Ji.d.ri oculum pr.ivuui, id est, nequam babenles in-
mant, alii sero Incïpinnt, sed bono fine consnmhianl. tenti liiëm, qnesii sunt conira benignilalem Dei;
: ':-— '' CAPUT XX. el slulte, cum collatio regni non lîumàni est me-
Simile est regnum coelorumhomini palrifamilias, riti, aut diguilalis, sed. divinae esi prae laiio'honi-
etc."Pâlerfamilias coiidilbr noster est, qui iû vineam talis.
suam, id est, Ecclesiam, quoi sàncios àli Ab-1 jûsto Sic érunl novissimi:primi, et primi novishimi. Id
risque âd ùllimum sanctum, qui ïn fine mundi vën- est, Judaeî de "capilevérlentur in caudam, el génies
tunïsest, prolulif, quasi"lot palihites misit. de câuda innîahuulur in caput.
''Conventïcneautem facta cum opérariis, etc. Dena- Midli enuii sunl voçaii, elc. Quia ad fidem.mnlti
ïiiïs'imaginem régis habol, et ùuusquisque qui ad ventant, et ad coe'esie regnum pauci perducuntur.
Ecclesiam propiuqual in Christo débet imaginent' El ascënilensJésus' Jeroèolymam, assumpsit duo-
£9 IN -MÀTTILE1EVANGELiUMEXPOS1TI0. — L!Ii. 1SI. 90
decim,etc. Crebro hoc i| sum discip.uli'sdixer.it.sed 1ksed ulerque Sine Christo caccuserat; qui, adcoelos
'
quia, mullîs in medio dislaniibus, -poleral labi de Domino asccndcnie, qu-ia per se videre non pote-
memoria quod audieraut, itérât nunc Jerosolymâm rant, audienles praeconiaSalvatoris,'et confessi sunt
nscensurus,ul ad lenlaiionem eos praparel, ne cum filium David, el'suae saliitis el illuminalionîs spem
veniret perseculio crucis, el ignominia,quasi minus habere siuduerunt, et quis esset verus religionis eul-
praeniunitiscandalizarenlur. tus, invesligandoperquirebant.
Timeaccessitad eum mater filiorum Zebedoei,elc. Turba autem Inircpabût eos, etc. Multi primo Ju-
Unde opinionemregni sumpsil, cum ille ignominiam daei, ul in Aciibus âposiolorum legimus, deinde
nuuiiarel passionis, nisi ex verbo quod Dominus eliam gentiles, acriori ac fortiori pérsecutione fré-
dixerai : El die lerlia resurgel: Pntabal enim eum quenter instabant, ne illuminandus Christum mun-
1
post resurrectionem illico regnaturum , et postulat dus invocarel. Nec tàmén eos qui ad vilain eranl
errore muliebri, et pielalis affecta, nesciens quid praedesiinàiiaelernam, vesanus impugnanlium furor
peteret. QuemadmodumPelrus, quando tria taber- disposita valebâl salule privare. Moraliler lurharn
nacula puiabal aslruenda. increpantem - lumultum cogitationum curarumqm;
Respondens^aulemJésus, dixit eis: Nescilis'quid. carnalium, uostr'o. spiritali sludio atque oraiioni're-
petaiis. Mater postulai, et Dominus discipulisloqui- sislentem, inlerprelari v.aleniiis,quem finira animi
tur, intelligens preces ejus ex filiorum descendére consiantia oportet superare.
voluntaie. Bonum desiderium ,- sed inconsiderala Et steilt Jésus, et vocavit etis, etc. Siare etenim
pelilio : quae ideo non confurtdilur, quia de amore Déi esi, incommulabilicogilalione, mulabiliacuncia
Domini nascebainr. Quare non volunlatém eorum, disponere : quod "etsi propter nos lempoiàlia pertu-
neque proposilum, sed solam ignorantiam culp'avil. lit, inde tamein lucem nobis' Iribuii; unde hàbeiê
Polestis bibere calicem, elc. Nomin:;enim calicis miiliibililatisiransituni nescit.
sive baplismi, passionem désignât martyrii, qua et Miserais autcm'eirum, etc." Tactus misericordise,
' Posiea
ipsum et illos decebat consummari : quam Jaeobtis quod natura sive débilitas tuleral, donat.
ab Herode, Joannes a Doinilianbsuscepit, a quo in sequunlur Jesum nonuampedibus quam virlutibus,
fervenlis olei fuit doliummissus, nec non et in"Insu- quem videl el sequilur qui bonum quod inlelligit
lara PaihmUmrelegalus. Inde videbi'musmartyrium operamr.
animo non dëlïiisse,licet non fudeiit sanguinem per- CAPUTXXI.
sécuter. El cum appropinquassent Jerosolymis, etc. Belh-
Sedere autem ad déxleram meam, elc. Hoc est: , i pliage enim erat vieulus sacerdolum, in monte Oli-
Non est meum dare superbis. Hoc enim adhuc eranl. vetî, èi interprétai ur domus buccoe,sive domus ma-
Sed si vultis illud accipere,, nolite -esse quod estis : xillarum. Belha'nia,quam huic Lucas adjungii, villula
aliis paratum est, et vosalii estote, et vobis paratum sive civiias in ejusdem mentis latere est consiitiità,
est. Quid esi, alii "estote? prius huniiliaihihi/qui et dicitur domus obedienliae, quas Jërosolymam
jam vultis exallari. venlurus proeseniiasua sublimavit, quia multos ante ,
: El audienlesdecem, iiidignali sunl de duobûsfra-
passionem suam docendo, donis piae corilëssionis
trlbus. Inielligiiniurvel ex responsione Domini, vel et obedienliaespiritalis implevit. Quse pulchre civi-
ex indignaiioneâposiolorum, quod fiiii mairëm igno- laies in monte Oliveli positse refcrunlur, hoc est in
rantes , mensuram suam iinmodica cupidilàte 'ac- ipso Domino, qui ôos spirilalium chàrismalum refo-
censi, iuimiserunt ad grandia posiulanda. vet unctione.
Jésus aulemvocavileos ad se; et ail, etc. Milis ma- Tune Jésus misitduosdiscipulos,elc. Id est, docto-
gister nec duos cupidilaiis, nec decem indignalionis. res, qui indocla lolius orbis liuora quasi contrapo-
increpat et livoris; sed docet exempta eum majorera" sili castelli moeriia evangelizando penelrarenl. Dos
esse,-qui minor fuerit ; et ut si dicia parvipenderent, quidam duos apostolos Petriim et Philippum iiilc'r-
erubescerent ad opéra. 1) preialus est, qui primum Judaieos fines iransgré-
Et egredienlibusillis a Jéricho, etc. Hoc Marcus dientes, gentiles ad Christum deduxërunt. Philippus
de uno faclum caecocommémorai. Quse ila sdlviiur Samariam, quasi asinam, Pelrus Cornelium, quasi
quseslio, ul illa soluta est de duobus, qui legiohem pullum asinse, pracsenlavit.
dajmonum in regione Gerasehorum paliebanllir. Jé- Et slalim invenielis asinam alligalam, elc. Asiua
richo, quaeinlerprelatur luna, defectum noslrsemu- Synagogam, qusejugiim legis Iraxerat, pullus asinae
tabilitaiis et mortalilalis significat, de qua Christo" lascivumac libenim naiîonnra populum demonslrat.
ad coelesiem Jérusalem redeuute, mulla lurba cre-
Ulrumque ingredientes mundum praedicatorésperfi-
denlium- subsecula est. Duos vero csecos plëriqùe disevinCuliset funiculïs peccainr'uminvenerunt alli-
Pharisajos et Sadducseos, alii ulrumque poputam'
galum, ut Aposlôlus: Omnesenim,inquit, peccaveruinl,
Veieris et Novi Testamenii inlcrprelantur, qui nec- etc. (Rom.m). Solusergo Mallhseus,quiHebraicoser-
dum poierahl dicere : In lumine tue videbimuslu- mone Evangeliumscripsil, asinam Dominoadduciam
men:--Secusviam dicit, quia videbantur habere noti- commémorai; reliqui 1res pullum, ut ostenderet
tiam,-sed:viam,quse Christus est, ignorabant. Aller Synagog.e eliam, si poeniicret, salutem non esse
qi.idem scriptam legem; aller naturalem sequens, dubitandam. Porro duo discipuli geinimim praedica-
91 BEDiE VENERABILIS-OPP. PARS II. SECT. L - EXEGETICAGENl 1NA. 92
-tornm ordinem in cicumcisionem et prxpuiium, 1\ Judeis comprehensus etligatus, suar jam viçiima-
sive gemina; dileciionis saeramentum oslendtini. tionis sacramenla. inchoarel.
Et si quis vobis aliquid dixeril;.c\c. Pr.Tcipilur El ejiciebatomnes vendenles, etc. ExcogilaverUnt
doçioiibus ne, obsistcnle adversitale, p; oedicaredé- banc prsedam de populo sacerdotes, m hosliac-diver-
sistant, eo quod eliam talium licet peccalores sint, ssede liinginquo venienlibus vcnderenlur, nt ipsi
aliqui ordinanlur ad vil.nn. rursum empth susciperent, et ne banc siropham eo-
Hoc autan lotumfacium est, eic. Iloçleslimonium rum inopia veniehtium dissiparel, pOsncruninum-
in Zacharia scriptum est. Sed sciendum est, quod mulariosj qui sub haccauiioiiepecuniam darent. Sed
secundum lilleram in pârvo itineris spaiio,super quia in lege usuras- accipere eral •prohibiium, et
.ulrumque animal Dominus. sedere non quiverit/ prodëssë non poterat pecunia' fenerala, quse nihil
Ergo cum bistoria. vel impossibilitalem habeat, vel commodibabereni, excogiiaveruntel aliam lechna«r,
lurpiludincm, aliiora..peiamus. Filia Sion ciyilas est Ul pro nummulariis lolobystas lacèrent, qui coliby-
Jérusalem, el significat Ecclesiam (idelium, quse est da, qnaeiios tragemala, vel vilia munuscula, appei-
fi|ia, supernae Jérusalem, quae est mal'T omnium lamus : verbi gratia, uvarum passa el poma diversi
nostr.um, qua, ex priepulio el circuinciMOiieper. genenis, pro lëneralipne pëcuniae:icCiperent,;Ulquod
prsedicatoresadducla, Je»ns supersedebal, quia, in B ; in nummonon licebat,,iii Jiis rébus exigèrent quae
eorum praccordiishabitat, dicens eis : Disciiea me, immmis coemuntur, . isto -modo lairones lemplum
quia milis sum, elc. (Mallh. xi). Dei.inlatronum speluncam .converterant, qui lucrà
rEt imppsuerunl super çob veslimenla sua; etc. de religione seclabantur. Mystice ingredilur Jésus
Vestis apostolica, vel doclrina vlriuwm, vel disertio. lempluni Palris, id-est, Ecclesiam, ul episcopos et
Scripiurarum.vel ecclesiasiicorumdogmaiumyarie- omuem turbaur de ea avariiioestadenles expellai.
las inlelligi potest, quibus nisi anjma îiisiructafue- Observa propler avariiiam sacerdoium aliaria Dei
rit el ornata, sessorem habere Deum non mereiur. nummulariorum mensas appellari, qui vendunl gra-
Plurimq aulem lurba straverunt, etc. Portante Do- tiam Spiritus sancii, el omnia faciunl ul subjeclos
minum asino, mnlti veslimenla sua in via slernuul, devoreni popu!os; de. quibus dicilur-: Qui dévorant
quia sanct'rniariyres proprisese carnis amiciu.exuenr plebemmeam, etc. (Psal.ui.). Moraliler quoque in;
les, simplicioribus Dei famulis viam suo sanguine nienle nostrayqua^debel lemplum Dei esse, si quan-
p»rant,. ul videlicet inoffensogressu mentis, ad su- do in laesioneproximi.Cogitationes profert, quasi in
pernse nioenia.civiiaiis, quo Jésus ;ducii, incedant. spelunca latrones résident, qui simpliciter gradientes
Moialii.erJésus asinamsedéns Jërosolymam tendit, inierficiunt.
quando quilibei fidelis animam regens, vidéiieel Accesseruntad eum. coeciet claudi, elc. Sanavît
jnnienlum suum, ad pacis iulimoe yisionem ducil. csecos, ut et ipsis caluninialoribussuis istorum illu-
Vestiuienia vero in via sleriiunt, qui corpora sua minaiio corporalis . fierel spiritalis lucerna cordis.
edqmanj, ut ei iler ad.mentem parent, vel exempla Guravit çlaudos > ut fide claudicantes ad Chrislum
bona sequentibusprsebeant. currendo meliores acciperem pedes.
Alii aulem coedebgnlramos, etc. Ramos de arbori- Videnlesautem principessacerdoium, elc. Quania
bus caedunlqui jn doclrina veritatis senleiitiasPa- dementia sacerdoium! :Maximum,ut .mihi videlur,
trum excerpunt, el bas in via Dei ad andiioris ani- inler omnia signa qua; Dominus exhibuil aspicie-
nium yeiiieniishumili praedicationesubmituint, . bant, ut homo.et in jllo conlemptibilis, scribis et
Turboeautem quoeproecedebant,etc. Praccessit fide Pbarisaeis conlra sesaevienlibus, et. videntibus sua
poputam Judaeorum, eadcmque subsequiiur genli- lucra destruij.ad unius flagelli verbera potaerit tan-
liiim niuhiludo. Una omnes yoee Osawwllebraicum, lam e'jicere multiludineni, ei alia lacère, quoe infini-,
quod Latine sonat Salva., clamabant, quia quod satas lus non feçiss.etexercitas. Igneum etenim quiddam
mundi sit Christus agnoscebant. Addebanl ÎII excel- afque sidereum radiabat ex oculis ejus, et diviuiiatis
sis, quia advenlus ejus non lanlum hominum satas, ,. majeslas lucebat in facie; cumque manum non au-
.sed (olius sit mundi, lerrena juugens coelesiibus, ul deant.injieere, lamen opéra calumuianiur, et lesii-
omne genu ei fleciaïur coeleslium, terrestrium et monium populi et puerorum, qui clamabant : Osan-
infernorum. na filio David, vertuni in calumniam, quia videlicet
Eiinlravil Jesiis In lemplumDei. Ingressus civita- Jipc non diçatur nisi soli Filio Dei.
letn primo Itempluniadiit, nos quoque inl'ormans ut Jésus autein dicit. eis : Ulique. Nunquam, elc.
iii: omni Iocp religionis divinae.stadium oralionis Quam moderaie tempérai, responsionem! Non dixit-,
omnibus terreni.sjiego,tiispraeponamus.Décima ergo quod_seribseaudire, cupiebant : Bene faciunt-pueri,
die mensis praecepil Moyses agnum sumere, et quod mibi leslimonium perbibent. Nec jursum : Et-
usque ad decimum quairlum diem seryare, prsefigu- rant pueri, debelis seiati ignoscere; sed profert
rans islum.pomini àdvenluin, post habiium.in Belha- exem.plumde Psalroo vm, ut, lacente Domino, lesli-
nia convivium. Décima die-meosis in çivilalcmante monium Scripiuraruiti puerorum diclafirmarel.
Pascha quinquediebus, in qua sustinebai donec dc- El reliclis illis, abiit, elc. In illo egressu vocalio-
çimo quarto die mensis Mosalcum agnum accipiens, nem genlium prsefigurabat, et quod in Israël per-
cum discipulis in Jpcuni oralionis egressus «bi a manere non,poluit. Et hoc quoque inlelligendum
 83 IN MATTHvElEVANGELIUMEXPOSlTIO. — LIS. III. 84
est, quod (anlaepauperialis, eiilanulli sit adulatiis îi Alilli cogitabant, elc. Si cuira de coelo esse ba-
ul in urbe nisxima nullum hospitem nullamque u.- ptismum Joannis r.espondissent, conseqiicns erat
veneril mansionem ; sed in agro parvulo apud Laza- responsio : Quare ergo non estis baptizaii ab eo?
rum,.sortnésque, ejus hahilarei. Si vero dicere voluissent humana decepiionc com-
-liane aulem reveriens in civitalem esuriit, elc. posilum, sedilionem populi formidabant, qui ab eo.
DÎSCIISMS noclis leiiebiis el virina meridie, qua Do- gregatim receperat baptismuin, et eum habuit sieut
minus passione sua illu^lralurus. .erat orbem, cum Prophetam.
in civitalem reverteiviur, esuriii, vel.verilaiem hu- Et respondentesJesu dixerunl, elc. Non nescire se
mana; carnis oslendens, vel salulem credenlium, et dicit quod consequens eral, quia .venins mentiri non
credulilalem Israelis.sesiuabal. Vidil ai bpr.em cum potest, sed eis nolle ost".nderequi meiidicio legebani
l'oliislanlum, hoc esi, Synagogaui cum supersiiiio- quod scireni. Impleturque illud prophelicum : Pa-
nibus Pharisaeorumel verborum ornamenlo sine ullo rmi lucernam Christo.meo, id esi, Joannem, el ini-r
fruciu veritatis immobilem ; cl arefarta esi ficul- micosejus induam confusione(Psat. xni). ,
nea, quia, esuriente Domino, cibos quos ille cupie- Quid aulem vobis videtur, etc. Homo iste Deus
balnon babebat. Siccaveninl folia, el, fraciis.raniis, Pater est, qui omnes homines quos creavit palernp'
radix vivel : de qua in novissimo tempore, si crede- J diligit affecta. Hujus filiis niaj irgcnlilis est populus,.
revoluerinl, virgulla fidei pulluleui, implelurque ex tempore Noe procréants, qui secundum Lucam
Scriptura dxens : Eslarburi tpes. in eadem parabola rigidns et luxurinsus descrihiinr.
El videnles discipuli miraii sunl, dicenles, etc. In Unde pracipienle Paire per naturalis legis noliiiam :
pro'xtmo passurus debuil discipulorum an'mos anti- Vade pperare in rinea ; hoc esi : Quod libi non vis
cipatione miraculi signare. Poiuil ergo Salvaior ear fieri, alleri ne fcceris (Tob. iv), superbe respondit
dem virtute etiam inimicos siccare suos, nisi eorum Nolo. Posiea vero in adventu Salvatoris operaliis
pêr patieniiani exspeclarel Siluiem. est in viiiea. Dei, quia, arta pceniieniia, sermonis
RespondensaulemJésus ail eis, etc. Mysticepro-? cnuininaciani labore correxil. Secundus aulem po-
pier superbiam suam diabolos exprimitur, qui, prae- pulus Judaiorurii est, qui respondit Moysi : Omnia
dicantibus verbum doclorihus,.ei ab eorum cordibus quoecunquedixeris, faciemiis. Kl non ivil in vineain..
repellitur qui ad vilain sunl prseordiuali, el in lur- Venit enim Joanuçs in via juslilioe, elc. Viam ergo
bulénlis amarisqué infide'.ium menlibus. vesaniam ju-ai iae Joannes pnedicans venit, quia Chrislum,,
suse tyrannidisexercere permiltilur; lanioque acrins qui çonsummaiio legis ..et propheiarum. est, adesse
in eos dessevil, quanto amplius se dolela Isesione ,. digilo demonstravil. Porro regnum Dei polcsi Evan-
piorum fuisse depuisuin. , geliuin Dei inlelligi, in quo gentes Judseos praece-
El omniaquoecunquepeticrilisin oralione credenles, duni, quia citius crediderunt. . - . .-
accipietls. Hic quoerilur cur Pau.lus, qui tertio Domi- Aliam parabolamaud've. Homo erat paterfamiligs,
num ut a se angélus Saianac discederel rogavit, hoc qui plantaviivineam,elc. DeusPaler planlavit vineain,.
non potuerit impelrare. Sed .hiijus motio quaestionis quia in terra repromi.ssio.nisejeelis genlibus popu-
anliqua jam Palrum cxplanaiione reserala est, qui, lum suum collocavii. Sepemcircumded.it,vel muium
veraciter inlellexeruni, illos solum in jimuiue.Sal- p'rhis, vel anxilia angelorum. ElJfodllinea lorcular:,
yatoris pelere,. qui ea quse ad salutem perpétuant aut allaria, aul illa quorum 1res l'salmi tilulo p.r:nno-
pertinent peiii.nl.S;epe si ea quae ad veranî salutem lanliir. Eioedificavilturrim, id est, lemplum. De quo
respiciunl petimus, ipsi malé viveudo àu.iiium nobis Micbeas : El -lurris nebulosa (Mic.h. iv). El locavit
justi judicis ayeitimus. El si pro peccanlibus s.ilu- eaiii agiicolis, quos alibi operarips conduclos appel-
briter ul resipiscanl oramus, alque ex noslro meriio lai ; el abiisse dicitur non loci mutalione, sed ui
digui similis aiidilu, ipsorum laiiien perversitas, lie vinitoiibus liberum reliquisse operandi osieudaïur
impetremus, obsi»iii. Sed hic sperandum est quod arbilrium.
quamvis eorum salvalioneui impelrare nëqueamus, ,.t Cum autem tempusfrucllium appropinquasset,elc.
nequaquam lamen l'ructu précis nosirse priyemur, Servi qui primi missi sunl, Moyses el Aaron inlelli-
quia amoris quem illis impendimus, ïnercede dona- gi possunl, quos fiagello caesosvacuos dimisernnt.
bimnr. Fil eliam aliquando, quod pie pciita, si hic Vexalus est Moysespropler eos, eic. Et ipsum David
sialim non oblinemus, in fuluro cum dilaliorie aucla servum suinmi .pairisl'amjlias alfectum contuineliis
possideamus. sive in capile vulneratum, quod Evangelium Marci
Et cum venisset in lemplum, etc. De poieslaîe sonat, ahjecerùiu"dicenles . Quoenobis pars in David,
calutnniantur quam Dei dubiiaiit; et subinielligi aut quoehoerediiasin filio Isai (HI lieg. xu)? Re-
votant diaboli esse quod facial, addenles quoque : gnum siuiul ejus ia.uob.li, et religioiieui impieiaie
Quislibi dédit hanc poieslutem? ManifesiissimeDei muiaverunl. . . ,
Filium neganl, quem pulanl signa alienis viribus lierum misit alios slrvos., elc. Servos islos chorum
exhibere. propheiarum inteiiige. Sed qnem liorum hou sunt"
. Respondensautem Jésus dixit eis : Interrogabe v s, persccuti? ei.ocriderunl eos qui pr.onunliabani de
esc. Proplerea inlerrogat, ul suo vel silcntio, vel advenlu Doniini Salvaîoiis. Quod vero dicil : Alium
sealenlia çondemiienliu;. coecideiunt,alium ceciderunt,,alium vero lapidaveru.nl,
 95" BEÏÏM VENEUAMLISOPP. PARS H. SECT. I. - EXEGËTICA GENULNA. S5V
tegadïiis Epislolârn Pauli ad Hebra?os,et ex ea pie- A A nem vero ire, est aeijonum saecularium luctis in-,
liissime discimus qui servorum Dei quanta pëfpessi biare, per quaeqUissecundum mysterium Incama-
sunt. •' tionis domiuiese;yivere dissimulai.
Novissiwe aillent misil ad eos filium'suum, etc. Reliquivero lenuerunlservesejus, eic. Missisitaque-
Quod ait : Qiïia"véreSuiitûr Filium meum, non de exè.rciiibûs,aiigelorum sive ducibus Romanorum,
ignOrantiavenit, sed sémpër ambigerë dicitur Deus perdidil >uperbos m.irtyrum persecutores, ;el civi-
ut libéra volunias lioininI.reservei.ur,et post toi sce-- talem illoruni succendil, quia illorum non solum
Iera àdhuc eis locuni miserieordiaèrèservavit. animaesëd caro quoque iii quà habitaverant, gehen-
'
Agricoloeautem videnlesfilium, etc. Manifestissime nae flamma cruciabilur. Quod sequitur, de reproba-
pjroTiàiDominus, noii per ignoraniiam, sed per'invi- tione Judasoruin ei vocatione geutium apcriissime.
diam priiicipes Jiulseorunicrurifixisse Filium Dei. sonât. -.-..
Intelïéxpruni hune esse, de quo diclum est : Postula Eiegressiservi ejûs in vias, etc. Viae-intellignnlur
s me, et dabo libi génies,etc. (Psal. n), quando aië- dogniatà et èrrorës gentilinni. Sed ex omnibus his
banl : Ecce mundus lotus posl eum àbiit (Jo-m. xii). ad nuplias venërùnl, id est, Christo eredideruni, et
Cujîis sibi liaerediialcmvindicabani, quia fHem quae de ipsa"qualilate convivantium aperlé osienditur
per eum est, ëô occisô, exslingueië, el sua.ni niagis, J? quod per bas régis nuplias praeseiis Ecclesia desi-
.juaeex lege esi, justitiam pràelerre, àc genlibus ini- gnatur,' In qua cum bonis mali conveniunl.
buëndis conabmiur inserere. Quod vero extra vi- Intravil aulem rèx ùlviderel, etc. Ingressusrégis
neam est occisus, significat vel quod extra poriam advenitim Domini in judicii die ostendit, quando
sil p:\ssus, vel qUod prius aib incrcdulorûm cordibus fidem et meriià singulorum discernere venit. Porro
'
repulsus, a'ç deinde sit cruel âddietus. mïus qui veste nupliali non inventas asseritur, om-
Cumvënerii Dominas vineoe,etc. Irilerrogant, non nes qui- in malilia suntsociali désignât. Vestis au-
quod ignoret quid responsuri sinl, sed ut propria lem nupiialis praeceplàsunl Dominiet opéra quseex
responsione daninenlur. lege el Evangelio complentur, novique hominis
Dicit illis Jésus : Nunquani legistis in Scripturis : efficiunlinddmentum. Amicum vocat, quia ad nup»'
Lapideni • quem, elc. Quomodo, inquit, implëbilur lias invitàlUs èsl; arguiî impiidentise, quod veste
hsec Prophelia, nisi quia Christus, a vobis reproba- sordida munditias poltaerit nuptiales. Al ille obmu-
tus ël occisus, credilurus est genlibus praedicandus, luit, quia omne. lune cessai excusalionis argumen-
iil quasiIapisangulàris ex utroque populo unam sibi tiiin, quando ille loris inerepat, qui teslis conscien-
fideliuhi civilatem acdifieet. - ' . ' yi;. liasaniiiinm inius accusât.
Ideo- dico vobis quia auferetur a vobis regnum Tune rex dixit minislrls, elc. Liganlur lune pedes
Dei, etc. Regnum Deisacras dixit Scripluras, ablâtas et maiiiis per districtionem senieniiaCiqui modo a
a Judscis, et liebis tradilas, ul fruclus earum fa- pravis operibus ligari noluefuiit; Inlëriores quoque
ciàmns.; v leriebras dicinms, coecilatemcordis; exleriorës ve-
Etquicecideril super lapident istum, confringe- ro aelernamnoctem damnationis, in quam lùnc in-
l'nr, elc. Qui per mala opéra Christum offendif, Cbn- vitas projicitur, qiii nunc sponte cecidii in eaecita-
fiingetur quidem, sed lamen per palieniiam Dei ré- tem cordis. Illic dénies stridere et oculi ilerë pêîhi-
servaiur ' ail salutem; qui vero Christum penitus bentur, qualénus singula qiiseque niembra supplicio
negaverit, irruens super illum lapis conieret eum, sûhjaceanl, quaehic singulis qulbusque vitiis sub-
ut ne testa quidem remaneat, in qua hauriatur aquae jecla serviebant.
pusillum. Alio sensu : Peceanies hic quatii, in ju- Tune abeunles Pharisoei, elc. , Csesar Augustus
dlcio aulem superveniet cum poenapefditionis. Herodem filium Anlipalri alienigenam et proselytum
CAPUT XXII. regem Judaeisconstituerai, ut tribulis prseésset, et.
El respondensJésus dixit iterum In parabolis, elc. Romano paTeret imperio. Mitlunt igitUr Pharisaei
Regnum coelorum Ecclesiam jusWum appellat, U j discipulossuos, quasi minus notas aiqiie suspectas
qliam"régi similem esse dicii, illi inique Se quo di- cum llerodis miiilibus seu iîludenles quod tribula
cilur: Deusjudicium tuum Régi da, etc. (Psàl. LXXI). Romanis solvebanl, et non d'ivinocultui dedili lan-
Qui fecil nuplias filio suo, quia ei.per Incamationis . tum erant ; aul ut abscondile facileque deciperënt
îii'ysteriuin sanctam Ecclesiamsoeiavit. eum, vel ut deprëhcnsi minus erubescerent apud
El misit scrvsx suos, etc. "Misitprophelas de do- eum. Nam consilio malo deprehenso, lanlo minus
miuicà incarnatiope praedicatores, qubs posiea sub nascilur cohfusio, quânto l'iierit persôna deterior.
' occ'sorum
nomine laurorum commémorai, eo quod Màgister, scimus- quid veràx es, elé. Magistrum
secundum legem ullionem de inimicis exercebant. el veracem vocanl,'ni, quasi homo honoratusët
Misit iterum apostolossub nomine altiliorum notâtes, faudatus, mysterium eis sui cordis simpliciler ape-
ob-gratiam înleruae piiiguëdinis, seudesideiia subli- rîretét fraiidulenler provocant, ul, magis Dominum
mis coiiiëniplatiaiiis. Hanc epulaiiouem prophète quam Csesarem^timens, dicat iributa solvi non de-
fuluràm^apostolijam faclani nuntiabaiit. bere, ul siatîm lïerodiani aûdientës teneant quasi
"Illi aulem hèglexeruni, eic. In villam ire, est la- principcmconlra Românbs seditionis.
bori terreno immodciaie incumbere; in hegoiiaiio- Cognila autem Jésus nequilia'eorum,-etc. Non S6-'
M IN AIA-TTHJEI EVANGELIUMEXPOSITK). — LlB. IV. 08
Cundumserniones eorum pàcificusblauderrspowlii, ,A i' lai e corruplionis , aiqu.? sine ullo terreni reattis
sed secundum conscienliam eorum crudelem asp'cra actu perpeiua Dei visione fruunlur.
dixit, quia Deus plernmque ad animam .Ioqui- De resurreclioneautemmorluorumnon legistis, elc.
lur, non ad corpus; voluiuaiibus respondei, non De quinque libris Moysiprofert leslimoniumad pro-
verbis. baudamaelernitaiem aiiinianfm, propler Sadilucseos,
Ostenditemihi numistnacensus. elc. Sapiënlia sa- qui illus lantummodo'recipiunt, quia stultum eiai
pienier agit, ul suis potissimum lentaiores sennoni- proferre le-limonia propheiarum, quorum illi aù-
bus co.nfitehlur; el ad hoc interrogat, ut ad sermo- ctoritatem non sequebanlur.
n.emeorum competenter respondeau Non est Deus morluorum, etc. Postquam proba-
Dicuntei, Coesaris,etc. Hic-,CarsaremTiberinmsi- verat Deum non posse fieri animarum, nisi perse-
iniroducit resur-
gnificari, privignumei qui in locopraecesseratvilrici, verarenl, consequenler corpnrum
sub quo et Dominus passus est, intelligere debe- reclionem, cum quibus simul bona malave gesse-
mus. runt.
Pharisoeiaulemaudienlesquodsilenliumimposuissêl,
Reddlte, inquit, Coesariquoeejus sunt. Numiiiuni, elc. lu unum convenerunl dicenles apud se : Lo-
iribulum et pecuniam; et quae sunt Dei Deo, déci- B
omnibus unus, ut si viccril, omnes vi-
mas et primilias. Aliler, quëmadmodum a vobis qualur pro
deamur viciores ; si.anieni vieius fuerit, vel solus
Caesar exigit impressionem imaginis suae, sic et
videalur confusus, ei quid mandatant magnum sit
Deus ni quëmadmodum illi reddilur nummus, tic ul quidquid ille responderil, occasionem
Deo anima, lumine vulius ei illusifata alque si- interrogat,
habeat caluinniandi, aliud asserens magnum esse de
gnala.
pluribus.
In illa die accesseruntad eum Sadducoei,elc. Qui Ail illi Jésus : DiligesDominumDeum tuum, etc.
animas simul cuin corporibus creduni interne, recte Primum ergo el maximum omnium mandatant est,
istiusmodi finguhl fabulai», quaedeliramenti arguât cognilio atque confessiodivinaeunïlaiis, cum exse-
eos qui resurreclionem asserant corpoïum. Potest cutione bona?
operaiionis.-Bona autem operatio In
aulem fieri ul hoc aiiquando in génie eorum acci- dilectione Dei et
proximi perficitur. .
dent. CongreguiisaulemPharlsoeis,inlerrogavilJésus, elc.
In resurreclioneergocujus erit de seplem,eic. Tur- Non reprebendunlur quod filium David dicunt,
piiudinemopponunt fabulse,ul resurrectionis dene- sed quod Dei filium esse non creduni. Dominussi-
geni véritaiem. Verum myslice seplem hi fralres quidem David esi, Deusanie tempora manendo, et
sine iïliis defuncti reprobis quibusque çongruuni, " filius David in icmpore homo nascendo.
qui per totam hujus saeculi vitam, qua; seplem die- Et nemo paierai respondere ei verbum, nequeausns
bus volvitur, a bonis operibus sicriles existant : fuit, elc. Verbum quod palcret insidiis non inve-
quibus viriiim misera morie praereptis, ad uliiinum nicnies, confutaii ultra non inlerrogani, sed aper-
et ipsa mundana conversalio, quam illi absque Iruciu lissime compieliensuni Romanae iradu.nl poteslati.
Vitalisèperis exegerant,quasi uxor infecunda lians- Ex quo intelliginiiis veneoa invidiavposse quidem
ibil. superari, sed difficileconquiescere. Ad isium ergo
Respondensaulem Jésus, ail illis : Erralis, etc. qui dolis iniquorum superari non polujl,.simpli<;i
"Quia Laiina cousuëiudoGrsecoidiom.linon respon- cordeet pia devqtione,quasi ad salmis auctoiein ac-
dël, simpliciier dictum inteîligamus, quod nubeiei cedainus, ut iljuminemur, el vulius nostri non eru-
devins, et nubi de uxoribus scripium sit. Sunt enimi bescenl, quia invenilur a non lenlanlibus, et fidem
sicut angeli in coelis absque ullo moilis iuetu ei in illum habeulibus apparet.

LIBER OUARTUS.
'
Confusis,ut dignuni eral, ac repudiatis lenlalori- D poeniieniiaoaggravantes, ut aul necesse est poeni-
bus ad suos Jésus sermouem converti), ul illorum leniiam rejiciat, aul suscipiens, dum ferre non va-
confusioislis fierel disciplina. Infriiciuosus namque let, scandalizatus amplius peccel, quasi non melius
est sermo, si in quo ul aller conl'undilur,sic non sit propler misericordiamdare ralionem, quam pr'o-
aller erudiatur. . p;er crudelilatem. De talibus reeie subjunxil, qnod
..-...- CAPUTXXIII. sarcinas ipsas uno suo digilo non langèrent, hoc
Tune Jésus loculus est ad tur.bas, usqiie Dicunt •esi, ne in minimisquidem eu perficerèni, quseconliii
enim el non faciunt, etc. Per catbedram legis osten- morem pairum sine fide el gratia Jesu Chrisli el
dil, et propler saçerdoliuni nominisque digniialeni servare et servanda Iradere pra-sumebani.
exlioriatur p pulos ul subjicianiur eis, non opéra, Dilatent enim phylacleriasua, elc. Piclaciola Dé*
sed doclrinam , considérantes. Horuni in Ecclesia calogi phylacleria vocabant, qiia3 in fronte quasi ob
nunc exempla imitantur, qui subjectos docent, quod custodiam et munimenium sui portabant, non in-
ipsi implere dissimulant, vel peccanlibus. pondus telligentes quod hsec in corde assidus meditatione
 D9 BEDJE VENERA'BILISOPP. PARS IL SECT, I;- É'XEG'ETICA'GENUINA. m
porlanda sinl, non in corpore Dominimandata. E at 1V Duces coeci excolantes culicëm, et reliqua. Sieiit
eliam fimbiiâ parvâ^ct lirevis, in.-qu'allier pallii tune, sic èi-niine, cônlfa prècepluin Dei, qua; digna
snmmilalilfus propler differenliam veslium eorum sunl, sicrit est judicium, cl quae siiperius posuii,
posila, sic ut in carné circumcisiôex praecëptolegis, devoranius aique negliginius, et opinionerrireligionis
Quam mulier in pallio Domini, quae sanguine fluehaî- in parvis, quae lueruni habent, diligenliam demon-
tetigit, :sed non est.coiTipunclasùpersliiiosis senlibus siTamus. Possunt aulem lnêc per allegoriam àd Ju-
Pharlsseomm. dieos referri, ijui dimiserunt Barabbam, qui noh sot
Vos aulem nolile vocari rabbi, etc. Hic molli do veral Salilialuni, qiiod màgnà diligentia" observa-
vocaiione "Pairiiin el magi'stroruni moveul quoestlo- bant : occiderunt âuiem ©omin«ni, spiriialifer Sab-
iie's, sed facile solyuntuT;qupd (jpombdp uiûià par . batuminsinnantem, per:judicium et misericordiam
naturam Deiis, ël unus filius, non prsejudicàt^caete- cl fidem,: qua; pli maxime conlemnebant: Nain et
ris, ne per adoplionem dii voceniiir ël" alii^ "ila et culicîs nomine non absurde sediliosus et homicida
unus paler et niagisicr non* proejudicai aliis,, ut figuraïur, quia hoc animal et slrependo inquièlat,
' ci sanguine deleclaïur, et eameli nomine, propler
abusiveappelléhlUr paires'.et'maglslrU ,' ''"'-;
: Qui--major est ves'trum,erit inmisler vesler. Ac.si îniniiliiatem «e ad subyehend.a onera inagnitudine,
<lical: Qiiicunqué vult fraireiiï praëvenïreTeghahdo,';B congruenlerintelligitar Dominus..,.'.••
,prius illum nëcësSëest prsevëniat obsèqhërido. Unde Qui mundatis quod deforis est calicisj et reliqua.
Simulaiionis arguuntUr =el mëndacji, quod foris iii
Âposlolus"ait : Honore invièeiiiprievënienies.(ïloin;
habilu ostenderent sanctitaiem, iiiirinseeus; autem
^xn)^ vincâl ëiini offieiis, iit possil viiicëre sanciilaie>
; Qui autem exaliaverit.se, 'hitmiliabllur,'eic. tîmilis essent viliorum sordibuspleni.
: qui se îticaule de meriiis ëïioilit, saltem in fu ïïro Munda prhis quodintus estcalicis, et reliqua, lloc
' -si est: Munda prius cor et eonscieuliam a cpneupi-
persëvëraî, iiumiluihilur a Domino; et qui pro-
scenlia éi prayis desîderïis, a fraude et dolo, el sic
-videsede bëiififaetrshunfiliat, ëxàllahitur ah eb.
Voevobisscriboe,usque Nec inlroeunlts sinitis in- foris per Opéra ostendes yeraci.ier sanetiiatem. Hoc
troire. Aë-si dreatVVic vobis qui sciïis adventam ' contra illos'valet qui.eorporalia peccala, fprriicatio-
"meum corporeum a propheiis prsedicaium, ël nec nem, furlum, et caetera talia, quasi gravissima de-
ipsi creditis, nec alios doclrina; simulationë sinitis leslanlur; «pirilalia vero qise non minus damnât
adverierè'. Moraliler.vero bac -seiiteiiiia arguit ôm- Aposlolus, hoc est, amàriiudinem, iram, ïndignatio-
Ticm inagisirum, qui mails operibus anté discipulos nein, clamofem, supèrbiam, et «caetera,ui levia con-
^•suosinlroilumregni coelestis chindil. tëmnunt.
Voevobis.'scriboeetl'harisoei,elc. D.versa eos lucrà Voe'vobis,scriboeël-Pharisoeihypocritoe,etc. Sicut
•tam dé:discipulis quôs dé advenis miscebaïit populo sepulçrà'"foriscaleë.piarmorë el auro ornaia sunl,
•'Dëi'quam per imaginem sanctiialis caplâniés osten-; iniiis aulem ossibus plenâ morluorum, sic perversi
dit. Et erat sémet filius gëbennaç, vidons magistro- inagîstri quia alia docenl, et alia faciuiit, mundiliàm
. Tiihi vilia, ël inlëlligens déslruere êos operibus, vi^stium-etverboium huniililalem demonstrani, In-
', tj'iiod verbis dôcebant, et ad vomitiim reverlens gën- tus aiitëm pleiii sunl omni spurcilia et iniquitale.,
lililaliâ saae, ei -quasi tpra'ivaricatoi"inajoris poense •Qui.oedificalisvepûlcrà Pjophetarum, etc. Simula-
•dignusexsvUëfal. li'.mt "quidemse, ob favorem vnlgi capiandum, pa-
Vie vobis duces coeci, etc; Avafiliaeet inipieialis, trum suorum liorrere peifidiam , mëmorias prophë-
-arguitstrophaG inyënlores el iproeceplores,.qiiodin larum; quiab eis obeisi siint, magnifiée ornando,
temple aul lhaliari "juranlem nemo përjurii Tèum sed ipso opère lestlficaniur quantum palërnaeneqin-
tenebat; eum autem qui ta auro, quo ipsi dëlectà- liae consentianl, Doininiim qui ab eisdem propheiis
aul in , esi occideutesv -
lianiur, dono, quo pascebanlur. jurabai, quasi proenui.itiaiusinjuriis agendo
perjurii reum, id staiim in quo juraverat exsolvere Et vosimple'emensurampairum vesirorum.Uoe
•cogebani. El ideo hsecsanciiora dicebanlur-,ut promr j» est : Quod illis défini, vos impiété : illi inierfece-
•plioresliomines ad dona offerenda efficerent, quam • runt servos, vos Dominum crucifigrle. Non hoc ju-
àdpreçes..ïn lemplq)fùndendas.,Spirilaliier. àotem:;' bendb dixit, sëd"quod faClnriès'sënl bsteh'déndo.
"~
itempluin et -àiiare ipsùm Christum,atarumetdonûm Serpenies et progeniesviperarum. Id est : Sicut de
iaudes ;ei„"sacrificia,precum sigisfiCant, qiise in éo .wipéris -viperae nascuntaï, sic vos de homicidis"bo-
'
sper,eumonerimus,;, non enimipse per -hsec,sed isia inicida!nali ësiis. : ;; '
per illum sa'nçtifiçantar. . --:'... , 'Quomodofugietîs a judicioigehennoeiîJiinquld se-
, Vas vobis, scriboeicl Pharisoei hypocritoe,qui deci- -pulcra sanctorum sedificanies, an polius a malilia
-. mqtis mëntham,,etc. Arguit eos avarilia;, quod pro- cordii vësira munda'nles,.
plçï. alknonia sacerdoium: et Lcvilarum, quorumi .ideo •ecceego'mitioad vos prophelas,usque Dé ci-
pars crâl Dominus, sludiose eliam vilium olerum dé- vilatein civitalem.-Id est : Ipse Filius Dëimisil apo-
chiras exigant ; ei,judicium in disceptiilione negôiio-- siolos, qui projdietas ànte miltebat. Simulque'ob-
runi niisericordianique in pauperes, ,pupilIos ett serva^ pxla Àpostolum scribenlem ad Corintliios,
yiduas, et fidemin Deum, quse magna sunt, practer-. varia doua-esse (liscipnloruiivChristi : alios prophe-
"oelitant, las , qwvenlura 4>roedicant;alios sapientes , qui
 *ni IN MATÎHJEI EVANGELIUMEXPOSIT.O. — L B. IV. 102
noverunl quando debeanl proferre sermon<m; alios J4. dixit, qui falso sibi nomen Chrisli vïndicabani, essii-
scribas in legë doelisstaios, ex quibus Siephanus, lerunt : ex quibus luit Simon niagus in Samaria, qui
Pelrus, Paulus occisi suni, et perseeutione molli a eliam magnam se Dei dicebat esse viriuiem. Hsec
Judsea expulsi ad genlium poputam transmigrarunt» quoque inler caetera suis volûminibiisscripla dimit-
Ul venialsuper vosomnis sanguisjustus, ei reliqua. -lens : i Ego sum speciosus, ego paracielus, ego om-
Qmunndoa Judcciscxquiritnr sanguis, quem non ipsi nipotens, ego omnia Dei. i
fuderunt, nisi quia moris est Scripluraruin, duas Audiluri enim estisproelia el opinidnes proetiorum,
saepegeiioraiiones;hominum, bonorum scilicet, ma- et reliqua. Admonentur ne slaiim abundanle pertur-
lorumque compulare? "batione praeliornmdesolatiouemprovincioeuliimum-
A sangttine Abel jftsll, el reliqua. Cur Abel, qui quenrbis ac lempîi excidium instare ptilarent, sed
primusTuit, elZachariam, qui nequaquam ultimus, quod polius in quadragesimum diffërcnda sirït
ponerë voluii, ni^i forie* quia per Abel pasiorëm, annum.
qui in campo, cl Zachariam sacerdolem, qui in auto Consurgensenim gens in genlem, el teliqiia. Hsec
templi necatus est, .ulriusque gradus martyres esse juxla lilierain excidium urbis praecessissemanilëstum
debere ex laicis et ex altaris offtcio mancipalis sub est. Potest vero myslice regnum super regnum, et
eorum voluil intimare vocabulo? De isto VCTO Za- jB peslilenlia eorum quorum sermo serpit ut cancer,
charia muliorum fuit conlenlio quis fuerit; sed nos et famés audiendi verbi Dei, et commolio universâe
illum puiamus qui a Joas rege Judae inler lemplum lerrae, et a vëra fide separalio in haerelicis magislris
et altare fuit occisus. Sed quacritur, cur hic Bara- inlelligi, qui, contra se invicem ,dimicantes, Eccle-
chisedicatur filius, cum in historia Regum Joiadae siae victôriam faciuni.
filius asserilur? Barachia scilicet in lingiia nosira Tradeni vos in tribulullonem,et reliqua. Notaudum
benedkiusDomini dicitur, et sacerdotis Joiadaejùsti- aulem quod haec Dominiloculio parlim ad capiivi-
lia Hebraco nomine demonslratur,'et in Evangelio latem Judaicam, qnaea Romanis facta esi, parlim ad
quandoqueNazaraû uiunlur. Pro filioliaracbite filium diem judicii perlinet; cl péraposiolos omnium cre-
Joiadae Hîeronymus scriptum se invenire leslatur. denlium persona designatur, quodjuxla fmem mundi
Quolies volulcongregarefilios tuos, et reliqua. Ani- hi qui aposlolicamfidem sequunlur in trihulationibus
manlis pouil siinilitudinem, quse tam magnum in prohandi sunt.
filios habet affectant, ul eorum inûrmilale affecta, et El lune scatidalhabuniurmulli,et reliqua.Quodprin-
ipsa infinnelur. El quod in caeteris difficilius inve- eipio factam legimus praedicationis Evangelicse,et
ntas, alis suis filios prolegens, contra milvum pu- per partes agitur; maxime aulem erii Antichrislo in
gnal; sic etiam mater nosira sapiënlia Dei, quseper *• 'J fine saeculiadvenieute, quando nimiétate lormënio-
carnis susceplicnem infirmata est, prolegit iiifirmi- rum el porlcnlis signorum, niulti scandalizabunlur,
latem nostram, et resistil diabolo, ne nos rapiat ; et El mulli pseudoprophetoesurgeni, et reliqua. Qui
quod illa contra milvum conatur affecta, hsecadver- ergo in obsidione urbis etobsidenies alieni a Christo
sus diabolum përlicil poiestaie. durabani, melius de hsereticisaccipiendumpuiamus,
Ecce relinqueturvobisdomus vestra déserta. Prae- qui, contra Ecclesiam venienles, cbrisios se esse
dixil enim quod, hserede occiso, Romani venire mentiuiilur, quorum primus Simon niagus fuit, exlre-
dëbuerunl;et quasi nidum vaciium diripienles, iule- mns autem ille major caeteris eslAuiicbristus,
runl eorum locum, genlem et regnum. El proedicabiturhoc Evangelium regni, usque El
Dicoenim vobis: Non me videbilis,et reliquat Hoc lunevénielconsummaiio.Perspicue signilical non anle
•profecto myslice de illo ejus advenlu intelligere advenisse mundi finein, quam Evangelium in lolo
cogimur, quo in clarile venlurus est. Aliter, habent orbe proedicetur : opportuniiaieiii vero lune illius
Judsei datum sibi lempus poenilenlise,confiteanlur temporis esse, cum pra'dicatani -fuerit Evangelium
benedictum, qui-venit in nomine Domini, el Chrisli omnibus genlibus, ad adjuloriuni,scilicet, elisalutehi
ora conspicient. credenlibus, in lestimonium vero et damnaiionem,
CAPUT XXIV. 1 illud non cre.dentibus. .-..-.
ËtëgrestttsJésus de lemplo,usque quinondestruatur. Cum ergo viderilisabominalidnemdes&lalionis,etc.
Juxla historiam, manifeslus est sensus ; mystice vero Hsecde advenlu Aiitichrisii inlelligi possunt, sicut
Dominus providens infinnilali nosira; omniailla sub- manifestissime apostolus Paulus praedicabal. Potest
verti fècit, qualenus ombra et typo cessante vero- et simpliciier aul-de Christo aecipi, àut dé imagine
rum, ipsa jam veritas per orbem declarala pahnam Caesaris, quam Pilaïus posuil ta temple; aut de
leneret. Adriaui equeslri staltta, qu;c in ipso sanctorum loco
Sedcnle aulem ees-upermontent Oliveti, usque Et usque in pracsenieindiem sietit. Abominaiio quoque
eonsummaiienissoeculi."Myslicedesignans quod quie- secundum yerilatem Scripluraruin idolum n'uncir.-,
tusnianens in sanctis superhoriim delestaïur amen- païur.
liam, qui frueiiferam sanctsc Ecclesiae celsiludineni Tune qui in Judoeasunt fugienl ad moules, usque
semper inhabilare delecialur. Non reverlaturtollere tunicamsuam. Hacejuxla hisio1-
Jésus aulem respondensdixit eis : Vldete ne quis riam facia esse constat, juxla vero sensus spintales,
vos seducat, el reliqua. Molliquod hic Salvaior ora> cum viderimus ahominaiioncin desolationis slare ub»
 103 TSEDJEVLNERABILISOPP. PARS^IÏ. SECT.I. — ÉXEGËT1GAGENUINA. 104
non decet, hoc est, haeresesel flagilia regnare inler A sus de môme sine manihus diaboli regnum stravii.
eos qui coelestibus mysleriis.videbantar. esse conse- Statim-autem posl iribuiaiionem dierum lllorum,
'
çnili, et.opérantes iuiquitalem, pacem Tidelium per- jisque El slelloecodent de coelo. Sidéra in die judicii
lurbare, tune qui in-Judaea, hoc est, in corifessione videbunlur obscurarvnon de misiulïone suae lucis
veraefidei pçrsisiimus, virlutum cuimen ascendere accedente,,scd superveniente verse lucis clarilaie.
debemus. Tune qui super leetum est, hoc,est, carna- :Quod vero dicit ; El slelloecoelierunt
accidentés, hoc
lia aiiimo expedens spiriialiter vivit, ii.e descepdat est, suoluminecarentes.
adinfimos aclus pristinaé conversaiio.nis, neque • El virlulescoelprunvcommovebunlur. Hoc -est, an-
ea qusercliqueral mundi carnisye desideria. répétai. gelicaeirement polestates. Myslice vero Ecclesia est
Domus namque nosira veLmundus hic, vel ipsa in sol, et luna, et stelte, cui dictum est : Speciosaul
qua degimus nosira inielljgenda esi caro. El qui in lima, eleclaut sol (Cant.\i), quia lune non appare
agro, hoc est, Ecclesia, non respieiat rem ssecula- bit impiis persecutoribus ultra modum saevienlibus.
. rem, el labeulis vi'.aerelinacula, quibus renuniiavit. Tune slella! cadent de coelis,- et virlules coelorum
Voeproegnantibusjetc. Hoc quoque secundum his- commovebuniur.Quoniam niuki qui gratia fuîgere
toriaiii dici potest, quod in persecuijone Anlicli.risti videbaniur,;persëqueulibus impiis, et cadent quidem
seu Romanse caplivilatis pragnanies et nutrienlesA» fidèles, et firmissimi-turbabuniur.
.in.eri,filiorum Sarcina.proegravaii,expedilam fugam El tune apparebilsignumFilii hominisin coelo.Signum
babere non quiverinl, Spiriialiter anima quae desi- hic aul crucis intelligamus,ul videanl Judaeiin quem
deriis carnalibus in illa uliitna persecuiione occu- compunxerunl,autvexillum Vicloriae iriumphanlis.
pata invenilur sélénium vae subite oppressa cogilur. El lune plàngenl.se omnes iribus lerroe. lllae,scili-
Orale aulem ut non.fiai fuga vestra hieme, vel sab- cel, quae, in terris gèniise, honorem suum non in-
balo. In hyempdurilia frigoris prohibel ad soliludinem lellexeruni, sed comparai»; sunt jumentis însipieutî-
,pergere, et in mo.nlibusdesertisqne laiilare. In Sab- bus, el similes facti sunl illis (Psal. XLVIII).
bato transgressio legis est, si fugere yolueriht, aut Et millet avgelossuos cum tuba, el reliqua. De hac
mors itnminens, si remanser.int. Si aulem de con- luba Ioquilur Aposlolus, q:ioesublimia divinaelaudis
sumniaiipne intclligilur, hoc prsecipil, ut non refri- resonetsacramenia ; .-.
gescat fides uostra, et in Chrislum chantas, neque Et congregpbunteleelosejus a quatuor vends, el re-
otiosi in opère Dei virtulum Sabbato torpeamus. liqua. Id est, a quatuor mundi climalibus, et non
Et nisi breviaiifuissent dies illi, et reliqua. Haec solum hoc, sed a summo lerrae-usque ad summum
enim. Iribulaiio, quanlo caeteris pondère grayior, , coeli, id est, ab.extremis lerrae finibusper directum
.lanlo-cst lemporis. brevitale futura moderaiior. Tri- • usque ad ullimos fines ejus, ubi longea speelanlibns
bus namque annis et dimidioEcclesiam impugnalura circulus coelilerrse videtur-insidere.
esse créditai', quantum de propbelia Danielis et Ab arborp autem [icidiscite parabalam, usque Sci-
Apoealypsi sancii Joannis cognosci pnlest. lote, quod prope est in januis. Ac si dicat : ^Estaiis
Si dixerinl vobis: Ecce in deserloest, el reliqua. Si advenlum etFavonii ac verisintroilum ; ita cum om-
•quis promiserit vobis quod in deserlo genlilium el nia hsec quaescripta sunt viderilis, noliie puta'rejam
philosophorum dogmate Christus moratur, aut haere- adesse consummaiionem mundi, sed quasi prooemia
ticoruni penelralibus, qui Dei poljicentur arcana ,se et iirsecursores quasdam venire, ut osiendani quod
irosse, nolite fidem accommodare,ne locum decipiendi prope sii, et in januis. Mystice.: Cum videris Syna-
In.veiiianl. ... gogam fruciumjusiiliae,quem veniens.ad se.Domi-
-, Skul enim fulgur ab Oriente exivit,,el reliqua. nus non venit, proferentem, diem extremi- discri-
Quod ergo dixit ab Oriente in Occidentem pervcniu- minis etseslatem veraepacis ac lueis esse.in proximo
,rum,adveftlùm suum, contra, illos valet, qui per ter- non ambiges.
rarum particulas noniinanlur, el dicunt apud.se esse Coelumet terra transibunt, el reliqua: Coelumenim
Christum. Quod aulem ait, sicut fulgur, contra eos •\ el terra per coinmutationem innovaiionis'transibunt,
valet qui occulte congregantîanquamin penelralibus, sed verbum Dominisine effectu completionis nulio
et paucos,.tanquam in deserlo. Ad manifestalionem modopraeieribil. Unde et propheta ex persona Do-
qupque clarilalémque per.linel Ecclesise fulguris mini ail : Verbummeumquod egreditur-de ore meo,
nomen, significans eliam n.octem,vel nubila sseculi nen reverletur admevacuvm (lsai,h\).
hujus; lune enim fulguris candor apparei. De die aillent, illa el liera, nemo scit,.elc. Ergo
Ubicunquefuerit corpus, illiccongregabunluraquiloe, post resurreciioném, interroganlibus de die judicii
Id est, in coelum,quo bine secum levavil corpus, in aposlolis, manilëslius respondil : JVoreest veslrum
homine suscepto : quod, secundum Aposlolum, Ra- nesse tempora-(Act. i), .et leliqua. Unde,palet,.quod
pieinur.in nubibusobviantChristoin aéra, el sic sem- ipse scil; sed nescire dicitur, qui uescienies facit,
per cumDeoerimus (I Thess. iv). Innuit eliam stil- id est, non eis prodit quod inutiliter scirent, ul,
dium sanciorum, quod 'aquila caeieras aves volaiu incerli de advenlu judicis, sic quolidie vivant, quasi
•transgrediens in ipsum solis radium oculos gaudet die alia julicandi sint.
mfigere, nec non et illud, quod,lapidem venenis- re- Skul enim in diebus Noe, ei reliqua; Subitum ad-
sistentem suis nidis solet afferre, illum qui exci- venins sui. diem, plurimis affirmai exemplis, cum
103 IN MATTHJEIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV 100
eumdem diebus Noe vel Lolh seqniparat, quando A unus eorum aiebat : Sic nos exlstimethomo ut mini-
monalibus repenlinus superyenit inleritus. . stres Christi, et dispensatoresminlsler.iôrumDei (I Cor.
Skul enim fuerunl in diebusillis, usque Nubentes, iv). Fidelis entai débet esse servus in, dévote tri-
et nuplumtradentes. Non hic, juxla Marcioniset Ma- buendo domini sui pecuniam, et non abscondendo ;* '
nichaeidogma, conjugiavel alimenta damnantur, sed prudéns vero in discernendo diligenter capaçitalem •
potius liciiorum arguitur usus immoderalus. Cum singulorumfamulorum. - -.- -,
superius bella, famés, et cselera commemoraiitur Ul det illis eibumin tempore,et reliqua. Id est, ut
futura, nuncea qusepacis in.diciasunl : aeslimandum spe prsemiorumminisirent conservis in tempore suo
est, -juxlaAposlolum,quod -postpugnasel dissensio- éibaria doclriiiarum. Lucas dicit.-_:Triticl mensuram
oes brevis seculura pax,ui fides credenlium compro- (Luc. xu), ostendens quod.„pro qpaliiale audientium
belur, ut ex iransactis malïs sperent judicém esse formari débet sermo doctorum, ut ad sua. singulis
veniurum. congruai, el tamen a communis oedificationisarce'
Usquein eumdkm quo inlroivilarcam Noe. Mysli- nunquam recédât.
ce autem arcam perfecle ingredilur, cum Dominus Bealus ille servus, usque Super omnia bona sua
Ecclesiam in die judicii pnesentia suse visionis seier- conslituel eum. Id est, omnia coelestis regni gaudia
nus habilator illustrât. Et qui sanclis hiccerlantibus ' non uiique ul liorum soli dominïum teneant, sed ut
luxuriantesinsultant, illic coronalis, seterna damna- eorum abundantius caeteris sanclis aeierna posses-
tione plecientur. sione fruantur, ul Aposlolus: Quiproesunlpresbyleri,
. Tune duo eruntin agro, el reliqua. Significataulem duplici honoredigni habeanlur, elc. (J Tim. y).
eos qui operantur in Eeclesiaeminislerio, tanquam in Si autem dixeril malus seivus illë, usque Manducel
agro Dei ; assumelur autem ille qui non^adulterans autem el bibal cum ebriis. Sicut in uno fid.elidispen-
verbum Dei, sed sicul ex Deocoram Deo locuius in salore lotus bonorum reelorum, quomodo yel vivat
Christo fuerit; qui vero Christum aiiflunliaverit non vel remuneretur ordo docetur; sic el in hoc nequis-
caste, sed occasione, relinquelur ab eo. simo servo cunciorum prsesulum malorum damnan-
Duoemolenlesin mqla, el reliqua. Molenles appel- dum pariier opus el damnaiio narralur seterna : qui,
lal eos qui, in plebibus consliluti, reguntur a doclo- neglecto Domini amore, non modo ipsi Juxuriaeva-
ribus ob lemporalium negoiiorum orbem atque cir- cant, sed et subdilos injuriis stimulant. Quamvis
cuitum; et feminarumnomine signilical,quiaconsilïis typice possit inlelligi percutere conservos, corda in-
eis régi expedit peritorum. Assumelurea pars- quae firmorum, nec adhuc fide, spe el charitale solidaio-
connubia propler ainorem lanlum generis exercue- _, rum, ostenso pravscoperationis aut locutionis exem-
"
rii, lerrenamque substantiamob acquiienda coelestia plo, viliare.
dispensaveril; altéra relinquelur. Veniet Dominus servi illius in die qua non.sperat,
Duo in leclo, et-reliqua. Illi, videlicet, qui olium et reliqua. Hoc ipsum doeet, ut sciant quando non
et quietem monasierialisvilae eligunt, quorum duo putatur dominus, tune eum esse veniurum, el dividet
de duobus generibus affeciionum esse perhibeiitur. eum, id esi, a consorlio sanctoruin separet, et par-
Qui enim propler Dominum continenliaesiudueril, tent ejus ponat cum hypocrilis : cum bis, videlicet,
ul, sine sollicîtudine vivens, cogiiet quse Dei sunt, qui erant in agro, el qui molebant, et nihilominus
assumelur a Deo; qui qua alia raiione relinquelur, derelicti sunt. Quod dicit illic esse fleium et slri-
ut cujuslibet-peccatricis animae lapsùm sub Judae dorem dentium, duplicem poenam gehennasexpri-
specie Jeremias describen's ail : Viderunlea hottes-, mit, id est, ignis et frigoris. Unde et in Job.scriptum
el derlseruntSabbala ejus (Thrcn. i). Iîa;c tria gênera est : Adcalorem nimiumtransit ab aquis nivium.
hominum, 1res viri sunt, quos Ezcehiei propheia
liberalos vidit, Noe, Daniel el Job. Nam Noe arcam CAPUT"XXV.
in undis crexil, atque ideo figurain reelorum lenuit. Tune inquit, simileerit regnum.coelorumdecemvir-
Danielvilamconlinenlium significavït,quodclin aida nv ginibus,usque Et quinqueprudentes. Regnum coelo-
regia absiinenliaededilùs fuit. Job in conjngio posi- rum , Ecclesiam nominavit. Geminaïus quinarius
lus, et curam domus proprise exercehs, plaeuil, per numerus denaiium perficit; et quia ex ulr.oque sexu
quem digne bonorum conjugum ordo figuratur. fidelium multitude colligitur, sancta Ecclesia decem
- Vigilateergo, usque Quia nescilisqua hora Filius yirginibus similis denijntiaiur, in qua quia mali cum
hominis venlurus est. Nesciente enim palrefamilias, bonis, et reprobi cum electis admixti sunt : recte
fur domum perfodit, dum a sui eusiodia spiritu lor- similis vireinibus prudenlibus et fatals esse perhi-
pente, improvisa mors, carnis habitaculum irruni- betur. Quod vero dixit, sponso et sponsse obviant
pens rapit dominumdomus ad supplicium nescien- venire virgînes, sic intelligendum pulo ut ex ipsis
lëm. virginibus constat ea quaedicitur sponsa, lanquim si
Qui puiasfidells est. servus, el reliqua. Difficulla- omnibus Chrislianis in Ecclesiam concurrenlibus,
tem, non impossibililatemperliciendaevirlulis osten- filii ad malrem concurrere dicantur, cum ipsis liliis
dil. DominuûChristus super fainhiam, id est, Eccle- congregalis consiet ea qnse dicitur mater. Videntur
siam, quam suo sanguine de manu inimici redemit, iiaque mihi quinque virgines sijjnificare quinqnepar-
co!t>titaii apostolos, ci se^uaces eorum. De quibus tiiam enniioeniiam in illecebris : continendus enim
PATROL.'XC1I. k
107 BEDJE YENÊRABILISOpp. PARS II. SECT, I, - EXEGETICA GENUINA. 108
aniini appëlitùs â voluplàle"oculorum, aurium, olfa-. Icoelo collocatur : qui lamen'proficiscens fidelibus
ciendi, gusiattdi, lângëndi. -•' suis spiritalia doua çoncessii.
Sed quinque fuluoe accëplis lampadibus, ël reli- Et uni dédit qumqùe lalefila, et reliqua. Quinque
qua. Ih-oleo laeiitia' mentis exprimitur ; qui autem igiiiirlalénlià donum quinque sensuum exprimitur;
non proptêfca gaûdëi quod' Deo iiitiihsecûs placé), duobus vero iniëllectus et operaiio desigtianlur :
non habet oleumsecum. Prudentes auein accepêrnnt untas aulem lalenti nomine intellectus'laniummodo
bleuinsëcuiii in va'sissuis,, cum lampadibus, id est, designatur. •
hétiliarn bonorum opérum in corde atqué conscien- Unkuiq'uësecundumpropriam wVtateiB.'êl"reliqua.
lia p.osuéfunl: Ut ApostolUsdicit : Probel se Ipsum Non pro largitaté ergo ël parcitaie tribuéns, sed pro
homo, et lune in Semélipsogloriam habëbit, et non accipienlium viribus. Deïiique eliliequi de quinque
in -alièro. N lalentis decem ïecerat, et qui de duobus quatuor,
Moraiiiautém façieiltesp'onso,etë. Dorrnire enim, simile recipit gaudiuin, quia reïribulor ille non con-
moriesi; ànie somnum vero dorhvitarë, est-ante sidérai lucri magnitudinem, sed Sludii volunlatem.
Mbrlehv per pondus aegrilùdiuis ad sortinummortis Bene autem alia quinque vel alia duoïn tacrum ve-
pervëhiré, '_' . nisse referun'iur,'qui'â dum utrïquë sëxui impeudi-
Media aùléin mêle clampr factus est,-etc. Subilo B'iiirprsedïcaiio, quasi accepta talenta gemïnànlur.
enihi quasi iriterhpësia rioctë dies judicii subrèpil, Qui^autem unum acceperat, et reliqua. Talenlum
ëô qûbfl :minime vàlëàt prsévidërl quando vëniat, et ergo in terra abscondere, est acce'ptiim ingëniûih
securis omnibus, angelôrum elamor ei liiba-prsece- terrenis aclibus implicare : tacrum spiritale non quse-
-Uéniiumforlitadinum Chrisli Tesonàbil adventum. rere, cor a terrenis cogitationibûs nUnquam1 levare.
tuiic 'surrêxërunïpmnes virginesHlloe,etc. id est, Post mitllum vero temporis, cl reliqua. Grande
èlecti sïmuiac reprobï a somno mortis exeilali,'suâ vero lempus est inter asceiisionëm Salvatoris, et se-
secum opéra numërant, pro quibus-recipiant. cundum ëjus adventum.~Considerët quisquë quid ac-
-Faiûoeaiïlémsapieiiiibùsdixerunl, el reliqua. Te- ceperit, et quod lucrum de accëplis reporièt; quia
stinionium Opérum suorum lune frustra foris qùae- is qui nûilc pie -tribûit, districie in judicio mérita
ruhl, quorum nunc reiribulionem ob amorëm v'a- exquiret, '".'"
cuaelàudis perdunt. Elaccedèns qui quinquelalenla, usque inlra in gau-
' • Ne
fofie non sufficiatnobiset vobis,eic. Hoc non diuin Domini lui. Per euge quoque verbum gà'uiliùm
de avarilia, sed de limore'respondeht. Sibimélipsi suum Dominus insinuât, qui bè.ne lâbùraniem ser-
"iri—
lesiinloniumiiniuscujusqUevix sufficit, 'qùanto iiii- ^ viim ad;gaûdium ihviiat ailernum. JEHJC q uoque
- • J
nus sibi el proximo. lerjectio esî Iaélanlîs,:éi beiië gaudehs Dominusser-
lie' poilus ad vèndenies, etc. Non eonsilium dé- vum bonum ac fidelein in gaudium suum iuiràre jù-
disse se putandai;sunt, sëtl crimenearum ex Obli- bel, quia ipse esi solus ad quem Propheta ait : Loe-
que cbmhiôinorassé, ac si dicant : Videamiis nunc tificabisnosin gaudio cum vuliu tuù, et reliqua. Et âd
-
quid vos adjuvant, qui vobis laudes vèndere côn- -bona niulta invitât, quia ad coniparaiionëin futuro-
•sueveninl, ël vos in èrroïêm inducere, ut non Co- rum,-qiiae permanent, praesenlia, quae transeuni,
>an'iDeo, sed ab Ivominibu'sgloriam qusere're'iis. quasi pauca esse yidentur.
DuWiaw.bmirem emere-,venit sponsus, el reliqUa. Accedensaillent el qui unum talenlum acceperat,
Id est, incliiiahiibiis se illis in ea quae foïis sum, usque eccehabesquod luumest. Vere quod scripium
vêiiit ille qui judicat. El quse.parai* eranl, id est, est, ad excusandas excus'ationes in peccalis, hiiic
quibus bonum coram Deo leslimonium conscienlia sérmo contigit,- ut ad pigriiiam et negligenlïam
perbibebal, lutraverunl, cum eo ad nuplias, id est, superbiaequoque crimén accéderei : el quem sim-
ubi munda anima,pùro et perfecto Dei verbo fecunda plicïter orare debuerat, e contrario calumniaiur, et
"c'opuiatûr.Et clausdest janua, id est, aâiius ad re- dicit se prudenli fecisse consilio; ne dum lucra pe-
gnum Coelorum; non enim poSljudiciiim pàtét pfe- U cunia?quaereret, etiam dé sorle periclila'relur, id
'cum âui'mërilorum locus. est, frustra de aliis ralionem reddere cogar : sufficit
Novissiinev'eniunlet reliquoevirgines,usque, neseiô unïcuique ut pro se ralionem reddat.
vos. Eccè apérirë Clamant, et rëpulsionîs suae do- Serve mate et piger, usque quod meum est, cum
lûre compûlsse*appellàtionefn dominaïuis ingèmi- usura. Malus appëHàtur,quia calumniam Dominofa-
nant; preces ôfferunt, et nêsciuntar, quia tune vel- cit; piger, quiatàlentum notait duplicâre, ut inal-
ûi incognitos Dëus deserit quos modo suos per viisé téré superbiae, in altero negligentiae damnetui-. Si,
hiërifu'mlion agnoscil. înquilj durum et crùdelem'essemenovferas, etaliena
Vigildle itâque,quia nescilis dièm, nëquë horam. seciarijTibiquemeterèubinonserue'rim; aliter, melere
'
Generâîis ad discipulos exhofialio subinferlur, eslubinonseminavi, eliam eosimpielaiis reos osien^
quia semper dëbemus exirémurii diem mëluere, dere,,in quibus verbum legis vet Eyangelii non mini-
ijuem nunquam pbssiimus prsevider.e. slrâlûm est. Quare non'libi îsliusmodi cOgitalioincus-
SicUienim përegreproficiscens,et reliqua. Garnis' sil amorèm'?ùl scires me mea àiligentiusqusesiturum,
enim prbprius locus est terra, quse. quasi ad pere- et daréspecuniàm nummulàriis, seu trapezitis, id
grina ducitar, dum per Redemptorem nostrùui in est, prsedicationéni Evangelii cseieris doctoribus -,
•ano IN MATTUJSIEVANGELIUMEXPOS1T10.— LIB. IV. . HO
quoi! fecerunt et apostoli, o.rdinantes persingulas A Quandiu fecislisuni de his-frairibus méis,'Cl reli-
provincias presbyleros cl episcopo? : yel, cun.ctis qua. Hoc de pauperibus spiritu dixisse videlur, ad
credenlibus, ut quïdquid sermone dicërent opère quos nianum tendens dixerat : Fralres mei el mater
expièrent. meahi sunl quifaciunt voluniaiem Palris mei, qui.in
Tollitetlaqueab eo talenlum, et reliqua. Quodquo- coelisest. ...
lidie in sancla Ecclesia, cernimus : quia pleriquë, El ibunt hi in suppliciumoelernum.Frustra Orige-.
dum bene minislrant, exteriora quse accipiunt, per nés post mulla annorum curricula impiis^nec non et
adjunctam gratiam ad intellectum quoque myslï- diabolo de inferno spondet liberationem, cum Domi-
cum perducuniur. nas supplicium oetërnumesse prsedicavit. ,
Omni enim habenli dabitur, et abundabit, et reli- CAPUT XXVI.v .
qua. Qui fidemet voluniaiem habet bonam in Do- El factum est. cum consumma.sselJésus sermones
mino, etiam si quid minus in opère ut.homo habue- hos omnes, dixit discipulis suis: Sci-lisquod. posl bï-
' " - ., .-'-.-•
ril, dabitur a bono judice : qui aulem non habuerit duum Pascha fiel. ,-
fidem, etiam cseleras virtutes quas videbalur nalu- Posl omnes itaque sermones, quos ab inilio Evan-
raliler possidere, perdit. Hsec mullis modis de cha- gelii sui usque ad tempus passionis in audilu disci-
rilaleëtde ingenîo elde seienlia possuntinterprelaru B* pulorum aut lurbarum faciendo et prsediGandocom-
..' CummitentveneritFilius hominisin majestate sua, pleverat : ex illo ergo die quo venit in Belhaniam,
et reliqua. Idem quoque Filius Dei, qui el Filius ho- atque illud de unguento facium est, usque ad diem,
minis lune véniel in majestale sua, ut judicel, qui quo ista omnia gesla atque dieia. sunt..Intelligimus.
«une est. Ac si dical : Quod in proximo est, venit •etiam, Evange.listisnon commemoranlibus, çonsum-
in humilitaie.sua ul judicaretur, tune sedebit Domi- ptum fuisse quadriduum, ut occurreret dies quem
nus super sede.inmajestatis suse-; id est, régnât su- anle biduum Pasebae Malthseus et Marcus diffinie-.
per sanclam et gloriosam Ecclesiam suam, de, qua runt. Myslice vero post duos dies clarissimi luminis.
scriptum est : Sedes tua Deus in Sicculumsseculi.. Veterisac NoviTestament!,verum'pro mundoPascha:
El congregabunlur ante eum omnes.génies,,..et celebralur. Pascha vero, quod Hebraice dicitur
reliqua. Duo sunl flaque ordines hominum.in ju- Pasehe, a transita nominatur, eo quod cxlermina-
dicio colleclorum,qui lamen. in quatuor diyideniur. tor videns sanguinepi in forihusjsraeliiarum per-
Perfecloruin ordines duo sunt : unus, qui cum Do- Iransierii; sive ideo solemnitaiis;hujus diem my-
mino jndicabii, et non judicanlur, dé quibus Domi- stice per legem iransilumesse vocatum, quod Agnus
nus ait :...Sedebitis et vos -super sedes duodeçimrp. Dei in eo de hoc mundo, sive ipse transiturus, sive
"" nos salubri
(Maiih. xis, £8) ; alius, quibus dicetur : Esurivi, el transita,-quasi de JEgyptiacaessetser-,
dedislisinihi manducare(Mâith. xxv, 25); hi judica- viiuie ducturus.
buntur, ei regn'ilwnt. Iiem repioboTumordines duo Et filius,-inquit, hominis iradetur ul crucifigalur.
sunt : .iiiius,eorumqui extra Ecclesiam inyeniendi Erubescant truipillant.Sslvatorem -morram timuisse
sunt, hi non judic'abuntur et peribunt; de quibus passionis : praescivit, et lamen non declinâyit insi-
Psalmisia ait : Non resurgunt impii in jûdkio dias, nec terretur nec.fugil, in tantum etiam cseie-
(Psal. i, 5). Aliter quoque reproborum est eorum, ris ire noleniibus, pergat inlrepidus.; quando Thq--
qui judicabunturet peribuni ; quibus dicilur : Esurivi, mas dixit : Eamus, et nos meriamur cnméo.
el nondedislismihi manducare(Matth. xxv), etc.' Tune cengregati sunl principes sacerdoium, et re-
. El statuetovesquidema dexl'rls suis, et .reliqua. liqua. Congregantur iqeunies eonsilium, .quomodo
Dexlram atque sinislram juxla illud inlellige, quod Dominum occidant, non liméntes seditionem, ut
alibi legis :. Cor sapienlis in dextera ejus, et cor sermo simplex demonstral, sed caventes ne auxiliè
slulli in s:nislra illius (Eccle. x, 2). populi de suis manibus4olleretur.
Tune dicel rex his qui a dexlris ejus erunt, usque Cumautemesset,Jésus in Belliaiiia, et reliqua. Re-
et venistisad me. Ilaec secundum hisloriani résonant JJ j" çapîtu.landoMalthaeuset Marcus ad illum diem rè-
de perceptioneregni,etmunificeniiabenevplenlise,qua deunl in Belhaniam,qui erat anle. sex dies Pascbse,
indigentibuscorporaliler consulilur. Juxta al.iiorem el narrant quod Joannes de coenaet unguento re-
vero, intellecium, perfeclionem ostendunt charitatis, Xert, unde venlurus eral Jésus Hierosolymam,.et sic
qua esuriens et siliens jusliliaro pane verbi et potus redeuni unde fuerantdigressi ad sermonem Domini,
sapienliaedivinsereficiiur : el qua errans a via ve- quem habuit anle-biduum Paschae, Et facium Judae
ritaiis, per poenilenliani in hpsp'ujum mairis Eccle- conjungaïur ad eonsilium sacerdoium^ quod habue-
sise perducitur; ei qua infirmus in fide assumitur, runt, tractantes de nece Domini.Moraisr in Bellia-
et qua in carcere angusliarum, iribulaiionum et tri-" iiia Dominus, id. esi, in domo obedienliae, qua
Sliliseppsitus, consolationis ope subyehitur. quondam fuit Simoiiis, jam anle leprosï, sed curaii
Domine,quando.tevidimusesuneniem?el reliqua. a Domino, nomine prislino periBanenle, ul virlus
Sive per gloriam Christi mirantes dicunt, sive quod curantis appareat. Quidam Sinionëin Ieprosum vo-
parvum eis tune videlur omne bonum quod fecerunt tant intelligere parlent populi q use credideril Domi-
pro magniludine terroris et abundanlia relribu- no, el ab eo curaia sit. Simon quoque 'obedieiis di-
tionis. cilur. . -
m BED.E VENERABILISOPP. PARS 11. SÈCT. I. — EXEGET1CAGENUINA. 112
Accessit ad eum 'mulier, et reloua. Mulier isli A ipse enim dixit : Ego sum veritas ; cum soeielalem
Maria'-Magdairna fini,-quse alias adhuc peccairù fraiernitatjs aliqua djscordiae peste commaeulant.,.
pedes rigâvit,' nunc vero justificala, caput illius o!e< Dëum produnt, qiiod tiens ebaritas est.
sanclo perfudiu A'abasirum est genus cândidissimi Prima- aulem die azymorum, el reliqua. Primum
marmoris, variis coloribus interiincii, in quo un- diem azymorum quarium deeimum, quo agnum oc-
eidere sôlebanl àppellant ; quia Pascha proprie de-
guenta optime incorrupta servare pëihibeni : et bas
citur circa Theb'asvEgyplias et D'atnascuni"Syrise buil nominari, in quo a Jùdseis tentas ac ligatus
eaeleris candidius; probàvissimum vero in Iiidia ipsius' immolaiioiiis sacravit exordium, licet se-
-
Porro unguenlum illud Marisejuxla alios Evangeli- quenti die sit crucifixus.
stas ex iiardo piincipali arbore-in unguenlis essi Ile Ineïvitatem ad'quemdam, el reh'qua. Consulte
per-hibëtur, ël pisticum,"id est fidèle, eo quod solen autem",sive aqu'sebajuli, quos alii Evangelisise inse-
aliqui medicoruin siinilîbus-herbîs unguenla aduliez riinl, seu Domini domus, sunl prsetèriiiîssa vocabula,
rare ; Tri'ort?enim Gnece fides dicitur, unde pislicun ut. omnibus vêrum Pascha celebrare voieniibus, hoc
derivatur; et a Marco spieatum asserltùr, jd est est Christi sacranienlis imbui, eumque sive mentis
non solum a radice nardi, sed etiam quo "preliosiui hosp'uiosuscipëréqusereiilibus", danda faculias '
de-
B .'""- ' "
esset, spica mm quoque et foliorum adjeciioiie^odo- signetur.
risac -viriulis,illtus erat accumula'ia•gratia. Mystict El fecerunl discïpuii, et reliqua. In alio Evangelio
hsec devotro-Marisefidem'sauclae désignai'Ecclesia?. scriptum esi, Invenerunt coenaculummagnum stra-
quse capul Salvatoris unguento saneto perfundit, tHftî,et reliqua. Coenaculnm magnum, lex spiritalis
cum potenliam divinae i viriulis ej >s digna rêve de angusliis litterae egrediens, in siibiimi loco reci-
renlia conlilelur et pnedicat. Cum vero assnmpia, pit Salvatorem. Aquae bajulus prseco est graiiae,
humanitalis ejus mysierià indigna suscipil reveren- quem qui fuerit in domum seculus Ecclesise, hic per
tîa; inpedes inique Dominiunguenti nârdi pisticum, spirilum illustrantëm superficiem Iilierae transcen-
id est, fidèle ac verum profunditur. dendo, in alto mentis solario Chrislo refectionem
Fidélités autem discipuli,Andignali sunl -, 'dicenles, praeparat, quia cuncta vel Pascbse sacramenla, vel
Uiquid perdilio hoec? Pomit enim islud venunddr, caeteralegis décréta ejus esse sacramenla cog'noscii.
multo, el duri pauperibus. Maiibseusel Mardis hsec -Vespereautem facto, et reliqua. Yespe a ergo lune
synechdoehice , a toto videlicet partem ponunt facta fuit quando lux mundi, id est Sol verus, ad oc-
Joannes, distinctius loquens, Judam haec lociilurt casuin iriortis properavit ; et tune cuin discipulis
esse testatur, cujiis ex bac occasione fûrandi con- Dominus discubuil, qui eis quiëiem aéiernam prse-.
suetadinem votait inlimare : eseteri vero quae loculi .paràvit.-
sunl, ob curam paupermn proferebant. Amendico vobis, quia ûniis veslrum me tradiluriis
.'•Scient aulem Jésus, et reliqua. Se non sempei esi. Pracdîcitde prodilore , et lamen non désignât
corporali prseseniia cum aposlolis e^se mansurum spccialitër, ne manifeste coargutus impudentior fie-
dicebat, quos divinilalis suse polènlia nunquam rel : mitlit criinen ïn numéro, ut agal conscius i oe-
omitlebat, sicut alibi leslatur : Ecce egovobiscum niientiam : et limeriiès fragilitaiem siiam, plus cre-
sum.èl reliqua. -.'• di'inLmagislro quam sibi.
Miltens enimhoecuiiyuenlumhoc, el reliqua. Quod Nunquid ego sum, Domine? Tristes de peecale
vos puiatis perdiiionemesse unguenti, olfkium esi inlerrogant, cujuscônscièntian non babebani.
sepulturse. -, Quiinlingit mecum'manum In paropside, et reli-
- Amendico vubis, ubicitnque proedicalumfuerit Im qua. Judas cseteris coiiiristiitis el retrahentibûs ma-
Evangelium in loto mundo, etc. Non lam in loto isis num, et inierdicenlibus cibos ori suo, lemeritaie et
quse sepeliërit Salvatorem, -quod unxeril caput ejus, inipudeniia, qua proditurus erat, eliam manum cum
et attende noiiiiam futuroruni, quod passurus posl magislrb mittit in paropsidém, ut audacia bonam
biduum et morilurus, sci.it Evangelium suum lotc j. conscientiam- méntiretur; Est aulem paropsls, ut
• :
orbe ceiebrandum. -" - quidam dicunt, quadrangiilumvas escarium, ob hoc
- Tune abiil unus de duodeçim,qui dkebatur Juda, ità dictum quod paribus absidlbus sit, hoc est, aequis
Iscâriotes; ad principes sacerdoium; etc. IlaeC sen laleribus, pro quoMarcus catinum, vas fictile aptum
lënlia ad illam jungenda est ubi superîus consiliun ad immittendum liquorem, posuit: et poluil fieri ut
sacerdoium de inierfectione'Christi retulit,' in éi in ipsâ mensa vas fictile quadrangulùm conlineret
quod -dicit : AbiilMnïisde duodëcim, etc., oslëndi liquamen, in quod cum magislro discïpulus manum
eum non invitaliim, non ulla necessitatë consul miltere possët : ut implerelur^roplietia, Homo pa-
ctum, sed sponle propria sceleratse mentis- inissi cis meoe,elc.
eonsilium.. Filius quidem hominis vadit, skul scriptum est de
El exinde quoerebal opportunltateni; et reliqua illo: Voeautem heniihi illi per quem Filius hominis
Multi hodie scetas Judse néfarium ëxhbrrént, ne tr'adelur. Poena'prsediciiur, ut quem pudor non vice-
tamen cayenl Cum pro mulieribus falsuin conir: tat, côrrîgànt dehuntiaia supplicia. Moraliler vero,
quemlibel dicunt teslimonium : profecto qui verita vae bodie liominiilli qui, insidiis in menle positis,
lem pro pecunia ncant, Dominumpecunia vendunt ad mensam malignus accedit, et sacrosanctis myste-
 {ta IN MATTIEEl EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. IV. 11$
i iorum Chrisli oblalionibus parlicipare non-mëtait, A conimendatos, in monlepi, ducitr Olivarum, ut ly-
iradens Filiumhominis non Judceispeccatoribus, sed pice designel nos per aclionem sacramentorura suo-
lamen peccatoribus membris videlicet suis. rum, perqueopem suaeiniercessionis ad alliera vir-
Bonumerat ei si natus non fuisset homoille. Non lutum doua et cliarismata Spirilus sancii, quibus in
' -
ideo putandus est anle fuisse-quam nasceretur, quia corde perungamur, conscendere debere.'
nulli possït esse bene, nisi ei qui fuerit, sed sim- Tune dicit illis Jésus : Omnesvos scandalum palie-
dictum est, niulto melius esse non subsislere, mini in me, in istanocte. Praedicil quod passuri sint;
' pliciier
quam maie subsistere. ul cum passi fuerint non desperent-salutem , sed
Respondensautem Judas qui tradidil eum, dixit : agentes poenitentiam Hbereniur. Et signanter addw
Nunquidego sum; Rabbi? Ait Illi, Interrogat, ne ta- dit : In ista nocte scandalizabimmi, quia qui scanda-
cendo se p.rodereviderelur : et non Dominum-,-sic- lum patiuiitur, in nocte eiin lenebris susiinent. Nos
ut caeleri, sed magisirum vocat, quasi cxcusatio- vero dicamus ; No&proecessll,dies aulem appropin-
nem habeat, si, Domino denegalo, sallem niagistrum quuvil(Rom. xni, 12)..
prodiderit. Scriptum estenim: Perculiam pastorem, el disper-
Tu dixisti. Ac si "dicat: Quia non dix). gentur ovesgregis. Hoc aliis verbis in Zacharia pro-
Coenantlbusautem eis, aceepit Jésus panem, usque Bpheta.scriptum est. Perculilur aulem pasi'or bonus,
hoc est corpus meum. Fiitiiis Pasehse veteris solem- utponai animam, pro .ovibussuis, et de mullis gre-
niis, qùae in commemoratione aniiqui de ^Egypto gibus erronum fiât unus grex et.unus pastor.
iiberationis populi Dei agebatur, transiit ad novum, Respondensautem Pelrus ait illi : El si omnesScan-
quod in suae redemplionîs meraOriam Ecclesiam dallzatl fuerint In te, el reliqua.. Non est temeritas;
Srequentare volebat, ut videlicet pro carne- agni ac nec mendacium: fides est apostoli Pétri, et ardeas
sanguine sui corporis et sanguinis sacramentum sub- affectas erga Dominum Salvatorem. In-lanlum enim
stiluerel. Benedixit panem et fregit, quià. homi- el affecta et charitate efferebatur, ut iinbeciililate
nem assumplum ita morli subdere dignatus est, ut carnis suse, et fidem verborumDei non contuereluri,
ei divinaeimmorlalitatis veraciter inesse polénliam quasi vero dicta ejus efficienda non essenl.
demonsiraret, ideoque velocius eum a morte resu- Ail illi Jésus : Amendico libi, qiùa in hac noctean-
scilandum docereU tequamgallus canlel,- 1er me nëgabis. Marcus' ve.r.o
Et accipiens'calicem, gralias egil, et dédit, illis-, dixit : Priusquam gallus bisvocemdederit, termene-
dicens: Bibiteex hoc omnes, Gratias agit, utostendat galurus es ;.el apparet quod irina'- illa negatio, ante
quid unusquisque in fiagello Culpa; proprise façerô ' primum coepia, anle secundum vero galli eanlum sit
debeat, si ipse aequanimiler flagella culpoe portât ^parada. Nec interesl quàntis morarum intervailis
aliense, et quid in correptione facial subditus, grar enunliala sil irina voce, quam cor ejus lolam ante
lias Pairi agit sequalis. . primum galli canlum tania formidine pnssiderel, ut
Hic est enim sanguis meus Novi Testamenli, qui . possel Dominumnon solum semel, sed- ilerum et
pro mullis effwndeiur lu remissionem peceatorum. tertio interrogalus, negare.
Quia ergo panis carnein confirmât, vinum vero san- Alt illi Pelrus : Etiamsi oportueril me mori leçum,
guinem operatur in carne: hic ad corpus Chrisli et reliqua. Valida esi utmors dilectio. Per amorem
myslice, illud referiur ad sanguinem verum, quia mentis non timuerunt damnum mortis, sed vana fuit
et nos in Christo, el in nobis Chrislum manere praesumplio humana sine proleclione divina, juxla
oportet. Vinum dominici calicis aqua miscelur ; illud Psalmographi: Nisi Dominus custodieril civi-
attestante enim Jeanne, aquse populi sùnt. talem, etc. (Psal. cxxvi,. 1)..
Dicoaulem vobis,non bibam amodo de hoc genimine Tune venit Jésus cum illis in villam quoe dicitur-
vitis, et reliqua. Id est, non ullra. carnalibus Syn- Gelhsemani.Huic senleniise nonestconirarium quod
agogae, quae vitis sive vinea Christi appellalur, Jesum Lucas in moniem Olivarum, Joannes in hor-
cseremoniis delectabor, in quibus eliam ista Pascha- tum egressum përhibent. Monstratur enim usque
p.
Iis agni- sacra locum lenuere. proecipuum; aderit hodie locus Çelhsemani ad radiées monlis Oliveti,
enim tempus meae resurrectionis, aderit dies ille ubi intelligimus illum fuisse hortum de quo Joannes
cum ipso in regno Dei positus, id est, gloria.vitse narravit. Neque ecclesia desuper oedificata constat.
immorialis sublimatus, de salute ejusdem populi Cum in monte oral Dominus, quasi tacite nos ad-
foule gralise spiritalis regeneraii, novo vobiscum monet, pro coeleslibuslanlum bonis supplicare de-
gaudio perfundar. Aliier, velus vinum corpus quod bere ; al cum in vaîleorat, elhoc in valle.pinguium,
de propagine Adam susceperat, et novum vinum im- sive pinguedinis, quod Gelhsemanisonat, ipsius seque
raorlaiitatem renovatorum corporum intelligere dc- insinuai nobis humiliiaiem, semper in orationibus
bëmus. Cumverodicit: Vobiscamnovumbibam,etiam el inlernae pinguedinem dileciionis esseservandam.
ipsis resùrréctionem ad induendam morlalitalem Aliier, appropinquans mbrtiDominus, oravil in valle
promillit. pinguedinis, aperle iusinuans quia per vallem-hii-
Et hymnodlclo, exlerunl In montent Qliveli. Pu\- militatis el pinguedinenicharilalis pro nobis morlem
dire discipulos sacramenlis sui corporis, ac sangui- subiit.
nis imbutos, hymno eliam pise iniercessionis Ratri Et dixit Jésus discipulis suis ;.-Sedele hic, el reli- '
lia BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGET-IGAGENUINA. iffi
qua. In domo qûa Pascha manducabant, jussit pau- A Iterum secundo abiii, usque-,.fiai volunlastua. Se-
lisper exspedare discipulos redeuntcm, osiehdens cundo oral, ut si Njnive saivari aliier non potest,
quod ejus solius oraiïo hoslrum omnium est redem- nisi arueiil cueurbjia, fiât volunlas Patris, quae non
estcoiilraria Filii. voluntali, dicenie ipso per pro-
Etassumpio Pelro.ebduobus filiis-Zebedoei,contrit pheiam : :Ul fa'cemmvoluniaiem-luam,.Deus-meus vo-
slâricoepil\èl moeslusesse, Tristari, coepit, ut verila- Mt. (Psal-, xxix, 9)., - . .
lem assumpti probaret hominis, vereque~,conirisla-r El, venit iterum, eiinvenil eos domnenles; erant
lus,sit-:.sed népassio in animo illius dominarclur, enim, oculi eorum gravati. Solus orat Dominus pro
pér passionem coepit conlrisiari. Aliud est- enim omnibus, sicut -et solus paiitur ,gro universis : lan-
conlrisiari, et aliud incipere conlrisiari : <conirisla- guescebânt auteni et opprimebantar oculi âposiolo-
•balur-nontimoré patiend^ sed propter -infèlicissi- rum negal-ionevicina.-.
mum Judam et scandalum omnium! âposiolorum, et Et relictis illis, iterum abiii:. et oravil tertio, eum-
rejectionem populi Judaeorum, eteyersionem mi- demsermonemdicens, Sicut lenlatio cupidilatis irina,
seraeJérusalem. ita tentatio mortis trïna est, cupiditaii, quae est in
- Tmnc'aitillis ; Trislis est anima mea
usque ad mor- curiositate. ppponilUr timor mortis : sicut enim in
lem: Non propter morlem trislis est Dominus, quia " illa cognoscendarumrerum est avidilas, itajii isla
eonditio. corporalis affectas, non formido morlis mëlus amittendaetalis noiitiae. Cupidilati vero bo-
effendil. Nam qui corpus suscepif, omnia debuit sub- norum vel laudis opponiluf timor ignominiaeet con-
ire quae corporis sunl.:;ut esuriret, siliret, angëre- lumeliarum:; cupidilati aulem voluplalis opponilur
lur, contrislaretur ;; divinitas per hos mutari affectas timor doloris. Non absurde. ergo- iiiielligiiur, pro-
nescit. -'.--. pter irinam .tcntationem passionis 1er Dominum
Suslinele hic, et vigilale mecum. Non a somno - orasse, ul transiret calix, -sed ita, ul polius iniple-
prahibet, cujus lempus non erat imminente discri- r.ctur volunlas Patris.
mine," sed a somno infideliiatis. suse, et torpore Tune venit ad discipulossuos , usque, Ecce appro-
mentis. Scïebat enim, ihgravanle diabolo, fidem pinquabit, qulme tradel. Intelligrtur post illud quod
eorum consopiendam : parem secum vïgilànliam im- eis diclum est, Dormlteet requiescile., adsiluisse
perat, quibus eadem passio imniineret. " Dominum aliquanium, ut hoc fierel quod- praemi-
El progrèssuspusillum, procidit in faciem suam, Seriit, el lune inlulisse, Ecce appropinquabil hora.
erans, et dicens: Paler mi, si ppssibiletsl, trahseata Ideo post illa verba secundum Marcum positum est,
wecalixlslë.. Ruil in faciem, ul humililatein mentis Sufficit, id est ,rquod requiëvisiis. Jam aulem quod
Iiabitu cariiis ostendat; et postulât; ut, si possibïle • ad-eos revertens, dormienl.esquerepérions, primum
sit; iranseat.abeocalix, non, timoré patiendi, sed objurgat, secundo silet, tertio quiescere jubei, .ralio
misericordia prjoris populi, ne ab.illis bibat calicem isla est quod primum' post resurreclionem dispersos,
propinatum..Unde 'signainer non d ixil, Transeai a nie et dilfidentes; et irepidps -reprehendii. Secundo,
callx:scd, calixisie, hoc esi, populi JudseorUm,qui misso Spiritu paracleto gravatos adeontinuanilaul
excusaiionem ignoraniisehabere non polésf, si.me Evangelii libertaiem oculps visitav.it.Tertio vero, id-
occident,.'habens legem et prsophetas, qui'de me est, clarïtatis suae reditu, securiiaii eos et quieii
quolidie vaiicinantur. ;'•- restitue!.- -, "
Vcrumldnieu, non sicut ego.volo,sediskiit tu,Non, Adhuc ipsoéloquente, ecce Judas, usque. missi a
inquit, fiai hoc quod huînaiïo affeciu loquor, sed principibus sacerdoium el.s.enioribuspopuli. Concor-
prppterea quod ad terras lua voluntalë descend!. dai facium Judse. cum:inuiatione mentis ejus qui,,
Ml-venit.ad discipulossuos, et. invÈnit.èos.dormien- relictis armis vïtalibus,- pergit contra magisirum
iés; et:dicitPelro: Sic non pOluistis.unaJwra'vigilare cum fuslibus, ad auciorem yilse accessit cum me-
mecum? Petrum singijlalim infra caeteros increpat, dilatione mortis., -
,quia pwe-cseleris nunquam se seandalizaiurum.fuë- j». Qui-autem4radidit eum dédit eis signum,,-dicens,
ral glôrialus, quod nunc irislitise magniludine som- et reliqua. Putabat miser signa quae Salvaiorem
nuni non potaissetextergere. , -. viderai, façieniem, non majestale-divina, sed magieis
-Vigilale et, orale, ul non inlrelis m lenlaiionem. artibus façia.; el qui eum forte audierat in monte
Hoc est : Ne lehtatio vos uiiinia superet -orale; et in- uïinsfigurjituBï, timeb a ne. simili transformaiione
' -
tra silos casusleneat., làberélur de manibus.ministrorum: dat ergo signum,
- Spirilus.'quidempromptus-est, care aulem infirma. ut sciant ipsum esse quem osculo demonstraret .
®uas in se osiendit volunlaies, hunianam videlicet, Ave, rabbi,-eVosçùlatus esi eum. Suscipil autern
quseest carnis,, et divinam^quaeest deiiatis : formi- Dominus oscutanviradiloris , non quod simulare nos
dare qiiippë in pàssione, hunianae est Iragilïiàlis ; , doceatjSeil ne prodilionem fugëre vid.eaiur, simul
susciperëaUlem dis'pensalîonem passionis, diviiise et illud Dayidicunvcomplens : • Cum his qui odemnt
est voluntaiis el Viriulis. Aliier, ad eos hic sermo, pacem, eràm pacificus(Psal. exix, 7).
conversus est, qui sëspoponderant uunqnam negain-i Amice;ad quidvenisli?-Verbumamiçex.a^.ccjrifpKcnv
sos ; illorum enim spirilus prompius, sed caro erat est iuieliigendum,-vel c-ertejuxla illud quod supra,
âifijma, quia nonduni taducranl viriutem ëx alio. \cg\mus, Awice,-quomodohue inlrusli?
117 IN MATTHiEl EVANGELIUMEXPOSITIO. - LIB. IV. W8"
Et ecce unus ex his qui eranl cum Jesu exléndens1A passionem eumdem Dominum a. longe sequilur Pe-
manum, ei reliqua. Hoc ulique Pelrus , eodem men- lrus, signiûcabat Ecclesiam seeuluram quidem, hoc
tis ardore quo csetera fecit ; sciebal eriim quomodo est imilaturam Domini passiones; sed longe dif-
Phinees puniendo sacrilegos, mercedem jusliliae et lerenter, Ecclesia. enim- pro se paljtar, at ille pro
sacerdetii perennis acceperat. Juxta allegoriam.vero Ecclesia.
saêvus servus est populusj Judaeorum principibus Et ingressusintro, et.-.reliqua. Quomodo Petrus
sacerdoium in débita mancipalus obsequio , quia in ingredi posset Joannes manifestai : vel .amorë ma-
Domini passio'nedexlëram auriculam, id est, spiri'la- gistri, vel humana curiosilale , scire cupiens quid
lem legis inielligenliamperdidil; sinistra lamen, hoc judicaret de Dominopontifes, utrumeum neci ad-
esi, uiiliiaie litlerse contentas, qusevidelicet auris diceret, an flagellis csesumdimitlcret.
Pétri gladio deeidit: non quod'ille sensum intelli- Princeps aulem sacerdoium,usque cum mulii, etc.
gendi audienlibus lollat", sed divino ablalum judicio Bene autem convenil nomen ponlificis aclionis suae
negligenlibuspandat. Verum eadem dextera auris, Strenuitaii : inlerprelatur enimCaiphas invesligalor,,-
secundumLucam , in bis qui ex eodem populo cre- vel sagax, sive vomens ore ; sagax.enim fuit ad
dere maluerunt, divinse diguaiione pieialis prislino explendam doli sui nequiliamj sed impudens ad
est resiituia-officio. Aliier, auris pro Dominoam-J R proferendum niendaeium ; et implela est Scriptura :.
putata, et a Domino curata, significat audilum ab- Scrulali sunl iniquitalem, defecerunlscrutantes scru-
lala veluslaie renovalu'm, utsit innovilate spiritus, tlnio : sagilloepanulorum facloe sunlplagoe eorum
et non in yeluslale litlerse; quod cui praeslitum (Psal. LXHI,7).
fuerit a Christo.praestabilur.et regnare cum Christo, Novissimeaulem veneruntduo falsi lesles, el reli-
quod sonat nomen servi Malchus,qui rex sive regna- qua. Fais) lesles eum calumnianlur, siyequod non
lurus inlerpretalur. eodem sensu intellexerunt quo dicla sunt, et pancis
Tune ait illi Jésus : Couvertegladium tuum, et reli- additis vel mntatis quasi juslam catamniain.facinnl,
qua. id esi, cessel yindicla, remissio largiatur. commutant et aiunt : Ego dissolvam lemplum hoc-
, Omnesenimqui acceperint.gladium,.et reliqua. Id manufactum; et Salvaior: Vos, ip.quit, solvile, non.-
est, ipso peccato aiitaisemoriuntur, qui semetipsos ego, quia illicilum est ut ipsi nobis inferainus
in praesenii,vice lalionis ulciscidesiderant. morlem. Deinde vertunt : El posl.Iridaum..aliudnon-
An pulas quod non possumrpgare Patrem, meum? manufactumoedificabp,ut proprie de lemplo Judaico
el reliqua. Ac si dicâi : Non indigeo duodeçim âpo- dixisse videatur.. Dominusautem, ut ostenderet an.i-
•
siolorum auxilio, eliamsi omnes me defenderent, qui, mal vivum et spirans lemplum, dixerat .: El[egof
possum habere duodeçim lëgiones. Angeliciexerci- in triduo susçilabo illud : aliud est aedificare, aliud
lus. Aliier aute,nt hic numerus omne genùs bomi- suscilare.
num significat eum Romano imperio; hi sunt angeli Et surgens princeps sacerdoium, et reliqua. Ira
Dei qui Dei exercuerunt judicium, quando post suam pra;ceps elimpatiens.non invenienscatamn.iaclocum,
resurreelionem, anno quadragesimo secundo missia excutil de solio ponlificem,ut insaniam mentis molu
Dominosceleratamurbem perdiderunt. corporis demonstraret. •:.'•
• In illa hora dixit Jésus turbis, el reliqua.Stullum El princepssacerdoiumait illi : Adjuro te per Deum
est, inquit, cunrgladiis uitro se offerentem quserere, vivum,etc. In adjurando arguitur cpndemnaretacen-
et in nocte quasi laiilanlem per prodilorem invesli- l'em,.quia confilenli credere .notait.
gâre, cum quolidie in lemplo dpceat ; sed ideo in DicitilliJésus: Ju dixisii. Simili senlentia adversus
tenebris^adversum me congregâmini, quia potestas Pilatum usus.est, ul propria sentenlia condemnentur.
vestra in lenebris est. ; Marcus posuit, Ego sum, ut osienderel lanlum va-
- Hoc autem lolum factum est, etc. Scrïplurae ergo lere quod ei dicit Jésus, Tu dixisii, quantum si dicc-
propheiarumsunt, Foderunt manus meas, elc.(Psa/, ret, Ego sum..
xxi, 17). •j»
] Verumlamendico vobis,usque Venientemin nubibus
Tune, relictoeo discipuli, fugerunl. Mystice sicut coeli. Id est, in perpétua felicitate regnaturum pro-
Pelrus; qui culpâm negaiionis.in lacrymis abluit, èl baveritis eum, et venturum cum majesiate, ut judicet
confessione dominici -amoris i'unditus exstirpavit, in aequitaie,quem modo-in tafirmilaie posilum, in-
recuper'alionemeorum osiendit qui in marlyrio la- juste judicatis.
buniur. lia caeleri discipuli, qui articulum compre- Tune princepssacerdoium,etc. ConsueludinisJu-
hensionis fugiendo praevenerant,-docent eos qui se daieseest,, cum aliquid blasphemiseet quasi contra
minus idoneosad loleranda suppliciasenliunt-,quibus Deum audierint, scindere veslimenla sua : quod
luttas est multo prsesidia laiebrarum petere, quam Paulum et Barnabam fecisse legimus. Myslicevero,
^e discrimïni ceriaminum exponere>. in passione Domini seidil ipse ponlifex yestimenla
Pelrus autemsequebniur-alonge,et reliqua. Miran- . sua, ul oslendâl Juda>os pro sceleribus ipsorum
dus est, et lamen venerandus, qui Doniinumjion poniificiumsacerdotalegloriam perdidisse.ctvacuàni
reliquit, eliam cum limeret. Quod enim limet, na- sedem habere ponlifices :-quod vero lunica Domini
turse est-, quod sequilur, devotionis; quod negat, nec ab ipsis qui eum crucilixer-unl, nec amilitibus
sïbcepiionis; quod poenilci, (idei. Mysiico,.quod'ad scindi pnluerit, significatquod soliditas sanclae et,
 119 BED.'EVLNERABILISOPP. PARS II. SECT.'I. - EXEGETICA GENU1NA. 420
universalis Eeelesiae., quae vestis sui Redemptoris3 A significat, si per stalum lemporum vis intelligere
solet appèllari, nuiiquam.valéat-ullo pacto per.tur- nieritam causarum..
baiîonis disrumpi. Et recprdalus est Pelrus verbi Domini, etc. In alio
Alii autem palmas in faciem-ejusdederu'nl,el rëli*- evangelisla legimus,. RespexilDominas Peirum, Mihi
qua. Qui lune a Judaiis caesusest, nunc eliam fâl- videlur illa resurreclio divinilus facla, ut ei veniret
sorum Cliristianoruih blasphemiis caedilur, colaphis5 in mentem quoties jam negasset, et quid ei Dominus
vero caeditùr ab his quièi honorés suos prseferttnK pnedixisset. Atque ul-misericorditer Dominorespi-
Spuunt in faciem ejus illi qui ejus prseseiilisegratiam! cienie, poeniteret eum, et salubriter fieret, sicut
respuunt. Palmas ïn faciem ci- dant,- qui' perfidiat quolidie dicimusin aliquo periculo, vel labore po-
caeçaii cum non venisSe affirmant, tanquam prâ> sili, Dpmine, resplcein me, etc.
seiviiàm ejus exterminantes et repellentes.- Èrrorr El egressusPelrus, flevitamare. Egreditur foras,
Iiaereticorum de Christo tribus generibus terminai: ul ab impiorum eoncilio sécrétas, pavidsenegalionis
lui-: âûl enim de diyinitate, aut de, hùmanilâle, autt sordës Hberis flelibus abluat : sic quolidie convenit
de utrôque-faltaniHr. poenileniibusa-pravorum consorlio segregari.
Pelrus viro sedëbal forts in atrio. Non appropin- CAPUT XXV1Ï.
quabat Jësu inipisiris, néaliqua suspicio-nascefeiur. El vinctumadduxeruni eum, eic. Joannes déclarât
El accessituna ancilla-àdeum, dicens: El hl cum' quod mox comprëhensum.noeie ligayerunt, et sic
Jesu Gàliloeoeras. Prima utïqué mulier prodit eu m,> adduxerunt eum ad Annam primum, et sic ad Cai*
n,t eliam iste.sexus peccasse in necem Dominivide- pliam, deinde ad Pilatum, nec non et ad Herodem,
reiur, el per passionem Dbmini redimerelur; unde' ut ulerque Domino illuderet. Habebant enim hune
resurrectionis. accipii prima myslerium," ut veteremi morem ut quem adjudicassent morti ligatum duci
praevaricationis abolerefcerrorem. iraderent.
' Exeunteaulém illo
januam. Èxiilergo post primami . Tune vidensJudas, qui ëum tradidit. Quid ad nos,
negalionem ânie atrium, ei.mox gallus cantavit.quodI inquiunt, pèrtinet acèeptum pretium ? Tu illud pro-
Marcus commémorât: quo rëverso iterum m atrium,, baveras, tu fae inde .qqod volueris. Nihil quidem
fil quod sequilur. uefando proditori profuit egisse poeuilenliam, per
Vidit eum alià ancilla, elc; A duobus hic compel- quam scelus corrigére non potuii. Si quando sie
latus est, ancilla scilicet, quam commémorant Mal- fraler peecat in fralrem, ut emendare valeat quod
thaeus"et Marcus; et àb alio, quem commémorâtt peccavit, potest ,ei di.mitti. Si aulem permanent
Lucas. Posl primam igitar negalionem rëdiens in v-, opéra, frusira'voce assumilur poenitentia, hoc quod
atrium, slabal, juxla Joannem, ad focum, et ani- in psalmo de eodem infelieissimo Juda dicitur :
madverlil eum ancilla, cuin resurgeret ut exiret, ett Et oratio ejus -fiât In peccaium(Psal. cvin, 7 ), ut
.dixit his qui ad ignem aderant talus in alrio, Ei hic: non solum emcndàre non quivéritproditionis-iiefas,
erat cunï J-esitNazareno : ille aulem qui foras exie.- sed ad prius scëlus etiam; proprii,-homicidii crimea
r.it, hoc audito rediens, jurai illis conlranitentibus> addiderit.
quod non riovisseï hominem. Consilioautem-mllo, emerunt-ex illis agrum figuli-,,
Et postpusiHum accesserunt-qui slabant, elc. -Mat- etc. Ager, interprétante Domino, mundus vocatur;
thaeus. el Marcus plurali numéro 'ehunliant eos quii -figttlus vero nosier Cbrislus est, qui nos primitus de
cum Petro aiebant. Lucas vero et Joannes sihgulari. ljmo lerroe,créa vil, iterumque per corpus lerrenum
Inlelligëhctam est quod aut ptaralem numeru-millii recreavit. Cujus.sanguinis pretium in peregrinorum
pro singùlari-usilala locuiione posuerunt, aut quodI dalum est.sepullurani;; quia nos qui peregrini eramus
unus maxime tanquam sciens, et qui eum: viderai,, a lege el propheiis, prava eorum siudia suscipimus
iifu'rmabat: cseleri autem, seeuli ejus fidem, Pelrumi ip salutem, et. requiem, in'prelio sanguinis seternam
simul arguebant. ' possidemus. , .
~ 'Nam et
loquela lua manlfeslumte facil. Non quodI,|>. Tune implelum,est quod diclumest per Jeremiam,
alia IinguaGalilaeiibquëreniur, sëd quod unaquseque ; etc. Hoc lestimonium in Jeremia.non invenitur, in
|-.rovincia.etregio suas habendo propr.ietales, verna- Zacharia vero invenitur qusedam simililudo ; el
cutam loquendi sonum vitare non possiû quanquam sensus nonmultam discrepet, lamen ordo
El conlinuogallus canlavil. Quodenim Pelrus ant.e; d verba, diversa sunt. Est. apud. Jeremiam , quod
primum galli canlum negavit illos significat quii emerit agrum a filiis frairis sui, ei dederiteiar-
Chrislum anle resurrectionem Deum esse non pù- genlum; non quidem sub hoe. nomine prelii, quod
laverunt, ejus morte lurbali. Quod vero. bis-aiil-e i posiium est apud Zachariam Iriginia argenleis, ve-
secundum galli canlum negavit, illos significaëse ; rumtamen agri.emptio non esi apud, Zacbariam : et
credendus est qui nunc in illo, vel secundum ho-- induhitanter accipere debemus, quaecunque per eos
minem, vel secundum Deum, errant in ulraque sub- Spiritus sancius dixitj singula esse omnium, el omnia
siantia, et ideo verilaiem nëgani. Primus enim gallii singulorum. Cum igilur et qusedicta sunt per Jere-
camus capiiis est resurreclio, hoç est ipsius Domini. miam ,: lam sint Zachariaequam Jeremiae, et qu;e
Secundus autem ipsius, sed in eorpore universae e dicta sunt per Zachariam, lam sint Jeremiaequam
Eçclcsjaî'wMoralités aulem gallus aliquem doetprumi Zicharix, quid opus erat ut emendarel Malthaeus,
 ' IN MATÎ1LEI EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV. m
121
cum aliud pro alio sibi nomen occurrens, a se scri- A damnai oblalum, sed arguit offerenles, j'uslum essé
ptum relegisset, ac IIOHpolius sequens auctorilaiem pronumians qui crucifigendus est. Vos, inquit; vide-
Spirilus sancii, a quo ïneniem suam régi plus nobis riiis; ego minister sum legum vcslrarum, vos san-
ille utique senliebai ? guinem fundilis.
Jésus autem sielit anle proesidem,elc. Hune locum Tune dimisilillis Barabbam. Non mirum, si pa-
de accusationibuseorum manifesliusLucas explanat, cem Judaei habere nequeunl, quibus esi auclor
et arguunlur Judsei impietalis, quod accusantes Sal- sedilionis dimissus, id est diabolùs, qui jam olini
vatorem, ne falso quidem aliquid verisimilë, quod ei patria lucis ob culpam superbiae pulsus, et in lene-
objicere possînt, inveniunt, el ideo, sicut Marcus brarum fuerai carcerem missus. Quia vero Barabbas,
dicit, convenientia eorum lestimonia non erant. filius patris, vel filius magislri eorum inlerprelatur,
1
Dicit ei Jésus : Tu dicis. Sic ipse sermonëm suum potest Anticbiisli typum gererej quem illi quibus
tempérât, ul et verum dicat, etsermo ejus calumnise dicilur, Vos ex votre diabolo estis, Dei Filio sont
non pateat. praelaiuri. •
Tune illi dicit Pilatus, elc. Elbniciis quidem est Jesum aulem fiagaltaium,etc. Primitns ipse Pilaïus
qui condemnal Jesum, sed causam refert in poputam flagellavit, post mililibus tradidit illudendum, ut
Judaeorum.Vide in quaniis le accusant : Jésus aulem B saliati poeniset opprobriis ejus Jud;ei, rnorlem illius
nihil respondere votait, ne, crimen diluens, dimilte- ' silire ultra désistèrent. Mystice aulem Pilatus, qui
* os malleatoris interprelatur, signilical diabolum, qui
retur a prseside, et crucis utililas differrelur.
Per diem1autem solèmnem,elc. Hanc ulique habe- secundum prophetam malleus universaeterra;, per
hai eonsuetudinem,qui per talia aliense genli placere quem Dominusvascula sua in minisierii usum for^
gaudebal. manda percutit, cum electos suos variis leniationibus
Habebat aulem lune vxnclum insignem, etc. Ba- probare permittit.
rabbam filium magistri ëorum, Lucas propter sédi- Tune milites proesidis,usque Ave, rex Judoeorum.
lionem faclam in civilate, et homicidium, missum Mslites quodeunque fecerunt, lamen nobis qui credi-
refert in carcerem. A quo quis vincilur, ejus filius mus, sacramenla iribuebant. In eblamyde coccinea,
appellalur. quam Marcus purpuram nominat, eo quod qusedam
Sédenie aulem illo pro trlbunall, etc., In muliere purpura sit rubra et cocco siniillima, peragentium
autem species plebis géntilium est, quae jam fidelis cruenia sustentât, sive ejus carnem, quam passiotii-
eum cum quo conversabatar, incredulum poputam bus objecit, insinuai. In corona spinea, maledicluin
ad Chrisli fidemadvocal : quse quia ipsa mullum solvit aniiquum, sive susceptionem nostrorum pecca-
sit passa , pro"Christo in eamdem gloriam futura , lorum, pro qua mohalis fieri dignatus est, osiendit.
illum cum quo conversabatar, insinuai. Ilac enim In calamo venenata oecidit animalia, sive calamum
vice, non ante, se intellexit diabolùs per Chrisli tenebatin manu, utsacrilegium scriberet Judaeorum.
mortem uadandum , et spolia humain generis sive Potest in uiroque Dominihabita inimicorum quidem
in mundo, sive apud tartaros, amissurum : et ideo senlentia probroso, sed ipsius Domini electione.
salagebat per muliereni, per quam spolia mortis in- gloriosissimo, omnis eleclorum ejus muliiludo, quse
yaserat, Chrislum eripere de manibus Judaeorum, ne in martyres venerandos,, et caeieram fideiium ple-
per illius morlem ipse amitteret mortis imperium. bem distinguitur, apertissime designari. Alba etenim
Porro tribunal sedes estjudicum; solium, regum; veste secundum Lucam induiiur, cum munda jusio-
calbedra, doclorum. rum confessione circumdatur. Purpura sive cocco
At illi dixerunl ; Barabbam. Hseret us([ue boïiiè vesiilur, cum triumpho victoriosorum martyrum glo-
'
Judaiis sua peiilio, qui pro Salvatore, inlerfectorem; riaiur. >
prodalore vilae, elegerunt adempiorem, ut hactenus Et exspuenlesin eum, el reliqua. lîaecfacimit usque
eam quam vendidere sive animse,seu corporis, liber- hodie pagani et haerelici, miliies ulique diaboli, quasi
laiem recipere non meruerint. n arundine caput Chrisli lëriunt, qui divinilaii illius
Dicunt omnes: Crucifigatur. Quanta perfidorum coutradicenles, errorem suum eonlirmare auctorilate
crudeliias , quae innocentem occidere ,• pessimo ut sacrse Scripiurae conantur, Per arundinem enim sor
sibi videbatur mortis génère, desiderâl ! sed a Do- let scriplura confici. Spuuni in f iciem ejus qui ejus
minoelecta eral : ipsam enim crucem babilurus erat prseseniiam gralias verbis exsecrandis ex inierna
signum, ipsam diabolo, superalo, lanquam tropseum caecaementis insania conceplis respuuni, et Jesum
in fronlibus fideiium positurus. Christum in carne venisse deneganl.
Vïdensautem Pilatus, usque «os videritls. Pilatus Et poslquamilluserunt ei, el reliqua. Quando 8a-
accepit aquam, juxta illud propheticum : Lavabo gellalur Jésus, et conspuilur et irridelur, non habet
inler Innocentesmanus meas ( Psak xxv3 (j), ut ïn propria vestimenia , sed ea quae propler peccala
lavacro manuum ejus géntilium opéra purgarenlur, nosira sumpseral ; cum autem criieifigereiur, el
et ab impielate Judaïorum qui clamaverunt, CIKCJ- illusionis atque irrisiouis pompa praterierii, luuc
fige eum, nos alienos faceret. prislinas vestes recipit, et proprium assumit or-
Innocensego sum a sanguinejusti hujus. Judex qui natum. . .
çngitur contra Dominum ferre sententiam , : non Exeuntesaulem,InrenerunthominemCgnnoeumte'x*
 525. BEIME VENERABÎLISOPP. PARS 11.SECT. I, - EXEGETIÇA GENU1XA. 124
Primitus secundum Joannem porlabatipse,, posl A quia praedilus eral tiiulo, dignilateni prâleiiilit. Ul
imposila esi Simoni, qui obediens .inlerprelatur, Cunciis,légère, hoc esiaudire et credere, volentibns
venienii de ciyitaie Liby^e Çyrenae,quae liserés in- innoiescat, qui suum per cruceni non perdiderit, sed
terpretatur ;:quia niniirumChristus pro nobis passus, confirmant potius, el corroborant imperium.. Quan-
prsebèns.exemplum fidelib.us, ut sequaulur vesligia tum vero.ad liileram, haetrès lipguaeibi prae caeteris
ejus.,El Simon, de pago egrediens, crucem portai eminebant : Hëbraca, piropier Judseos in lege glo-
posl Jesum, cum poputas nalionum,.paganis rîtibus rianles ;_Groeca,propter .genlium sapientes; Lalina,
. derelictis, vesligia dominicae passionis obedienter propler Romanos, jam pêne omnibus genlibus impe-
am'ple'ctitur. - -.- .. ., ranles. Veljn't notait ergo. Judaei, omne mundi re-
El.vénerunl in locum qui dicitur Gelgolha-, e.lc. . gnuni, omnis mundapa sapiënlia, omnia divinselegis
Golgoiha namqueSyrum nomen est, el inlérpretaïur saGramenia.ieslariiur quia Jésus Judaeorum est, hoc
Calvaria;., Est autem ipse locus in tielïa lunç extra est, imperator, credenlium et coufitenijumDeus.
urbem ad septenirionalem 'plagara monlis Sion , et Tunecrucifixisunlcumeoduo lalrones, etc. Lalrones
Galvarisenon ob c'alvitium.primi hominis, quem ibi qui cum Domino sunt hinc inde crucifixi, significant
quidam errantes sepultum frustra suspicantur, sed ob eos qui sub fide el confessione Chrisli, vel agonem
dccollaiionem reorùm alque damnaioruni dicilur ;-el B.m.ariyrii, vel quaalibet çouiinenliaearctioris instiiuia
propiercaibi crucifixus est Dominus, ut ubi prius subeunt. Sed quicunque haec pro seterna solum coe-
area damnalorum, erigerenlur vexillà martyrii. Mo* leslique gloria gerupl, hi profecto dextri latronis mé-
ralem quoque crucis figurant) describii Apostolus, rita ac fidejdesignantur. Al qui,sive humanaalaudis
ubi ail ; In charîtaie radicall el fundatl, ul poss'iiis intuilu, seu quallbet minus digna inleniione mundo
coniprehenderecum omnibussanclis, etc. (Ep/ies. m, abrenuntiant, non immerilo blasphemaloris me.ntem
17,18). imitantur etactus,
Et dederunt ei vinum bibere, elc. Ama.ra vïlis vi- ...Similiter-el principes sacerdoium,.etc.- Itaque eos.
num. lëcit amarum, quod propinant Domino Jesu, hsec confilentes, propria condemnat senlentia. Qui
ut impleàtur quod scriptum esi : Dederunt In escam entai alios salvos]fecil,ulique seipsum, sivellei, sal-
mèam (el, -elin' ski mea potaverunt me acelo (Psal. vare polerat.
i,xvni, 22). Quod autem dicitur: Cumgusiasset,.no- , Si rex Israël es, elc. Fraudulenla promissio. Sur--
luit bibere, Iioc-indicatquod gustavérit quidem pro rexit ergo, -etiamsi de ernee descenderit, similiter
nobismoriis amariludinem, sed terlia die resurrexerit. non creditis. , - .
Marcus vero quod gustasset laouit ;-quod notait, ape- „ .. Id Ipsumet lalrones, et reliquat floequia secundum.
niii dicendo, Non accepil : quod Marcus.ait, myrrha- - Lucam unus fecit, aller-vero digua inveclione red-
lum.vinunt Fel posuit pro amariludine, et myrrha- arguit, et Dominumfideli.supplicalioneprecalur, po-
lum vinum amarissimum est; quanquam fieri possit luit usilalo loeulipnis modo per pluralem numeruiïi
ut el -ferle-et myrrha vinum amarissimum redde- significari. Usque hodie haec geri in Ecclesia yide-
rent. mus, cum mundanis tacii afiliciionibu.sveri simul ac
Poslquam aillent..cruclfixerunl cum,,elc. Joannes falsi fuerint Chrisliani., Illi quidem qui fiela mente
aulem dislinctius explicat quëmadmodum hoc ge- dominicaepassionis sacramenla gestanl, ad praesen-
slum sit, Quadripartite aulem vestis Domini quadri- lis vilaegaudia cupiunt libérai! a Domino. Al qui
partite™ ejus figuravii Ecclesiam, loto scilicet qua? simplici inlentionë cum Aposlologloriantur in cruce
tuor terrarum partibns orbe diffusam, et omnibus Domini nostri, ita potius a preasentibus serumnis
eisdem pârlibus concordiler distribulam. Tuniça optant eruijUt spirilum suum in manUssui commen-
vero illa sortila omnium partium significatuniialem, dent auctoris. Potest-ïn.'.duobus latronibus nierque
quae quia charitatis vinculo conlinetur, quae super- populos designari, quia uterque blasphem;ivii,quan-
emineniiorem habet viam, et super omnia praecepia do in morlem Domini pariier consenserunt. Sed
est, mérita vestis, qua -significaiur, desuper con- n aller, maguiludine signorum exierritus, egit peeni-
lexta perhibetur. Quid ïn sorte, quse non personse, îenlïam, el usque hodie Judseos inerepat blaspbe-
velmeritis, sed occulta Dei judicio concedilur, nisi manles. ,. . • .
gratia Dei conïmendala est, quaein unilate ad omnes - Asexta autem hora tenebroe(acte; sunt, -elc. Quod
pervenit. vero Marcus recapitulando horam scilicet exprimil,
• ' Et' sedentesservabant eum. Diligentia militum el qua maxime Judsoi clamaverunt ul Dominuscrucifi-
sacerdoium nobis proficil,ut major et aperliorvirlus geretur. Quod ergo maxime videri fecjsse nolebanj,
resurgentis appaTeat. hoc eos hora ténia fecïsse osiendit : verissime indi-
Et imposuerunlsuper caput ejus, elc. Pulchre titar cans magisfuisse Domini neealricemlinguain Juriseo-
lus, qui Chrislum regem lesletur, non infra, sed su- ram quam miliiiimmanus, qui eum hora sexlacru-
pra crucem ponilur : quia licet in cruce pro nobis cifixérunl. Ralionis igitùr, imo divinse piuialis-ordo
hominis infirmilale dolebat, super crucem tameri poscebat, ut eodem temporis articulo quo olim Adae
la-,
régis niajestatè fulg'ebal. Qui apte ëliam, quia rex prsevaricanli occluseral januapa paradisi, non
simul et sacerdos est., cum eximiam Patris suae troui Dominus pieniienti januam paradisi reserarel,
carnis hosliamin allare crucis offerret, régis quoque, eiqua hora primus Adam,peccando morlem huis
123 IN MATT1LEI EVANGELIUMEXPOSITIO. —- LIS. IV. 126
mundo invexit, eadem secundus Adam morlem mo- iV aulem civitalem, in qua visi sunt- résurgentes, aut-
riendo destruerel. Ilierosolymamcoelestem talelligainus, aul hanc ter-
Et circa horam nonam, etc. Quorum suscepil nn- renam.quae anle sancla fuerat appellaia, propter
luram, eorum déplorai miseriam. Ipsa enim natura, tentpluni, et sancta sanctorum, ad distinclionem
quam ille susceperat, propler peecatum derelicia aliarum urbium, in quibus idola coiebantur.
fuerat a Paire, non filius, qui unum cum Paire est. Centurio aulem, el qui cum eo erant, cuslodienles
Oslendiique quantum flere debeant qui peccant, Jesum. Non solus cenlurio glorificavil Deum, sed et
quando sic flevil-quinunquam peccavil ; el osiendit milites. Quanta ergo csecilas"Judaeorum, qui tôt
quam patientes et sperantes inter flagella debeant per Dominumvirlutibus factis, tanlis in morte ejus
esse qui peccatoressunt, quando ille ad immorlalir apparenlibus signiscredere respuerunl! Unde merilo
îaiem non nisi per mortem transit. per centurionem fides. Ecclesiae designatur, quas,
, Quidamaulem illic slantes, etc. Quos puto milites vélo mysteri'orum coelestium per mortem Domini
Romanos fuisse, non intelligentes sermonis Hebraei reseraio, conlinuo Jesum, el vere juslum hominem,
proprielalem. Sin autem Judseos, qui hoc dixerint, et-yere DeiFilium Synagoga lacente confirmât. Nam
inlelligere volneris, et hoc more solilo faciunl ut el ipsa somma centenaria, quse in flexu digilorum
Dominumimbecillitate infament, qui alienum auxi- a sinislra manu transit in déxleram, Ecclesiaesacra-
lium depreceiur. mento et fidei apertissime congruit : cui pro lege,
Qui Continuacurrëns unus ex eis, etc. Poslquam Evangelium creditum ; pro lerrae diviiiis, regnum
omnia perfeceruut, dabant quod essent. Judaeiquo- est coelesle promissum.
que ipii eranl acetum, dégénérantes a vino prophe- Eranl aulemmulleresibimùlloea longe,quoes.eculoe,
iarum el palriarcharum, tanquam de pleno vase , de elc. Minislrabanlautem Domino de substanlia sua,
iniquilaie mundi hujus impleti, cor habenles "veiul ut meleret eorum carnalià, cujus illse metebaul
spongiam caveruosis quodammodo alque lorluosis spirilalia : non quod indigeret cibis.Dqminuscrealu-
lalibulis fraudulenmm. Ilyssopum, cui circumposue- rarum, sed ul typumosienderel magistrorum, quod
runl spongiam,quoniam herlia est humilis et, peçtps victu aique vestilu ex discipulisdélièrent esse con-
purgat, ipsius Chrisli humilitaiem congruenler'acci- lenli.
pimus, quam circumdederunt, et se circumvenisse Cuni aulem sera facium esset, venit quidam homo
putaveruni; unde esi illud in Psalmo : Aspergesme divesab Arimailiia,elc. ûives refertur non de ja-
hyssopo, el mnndabor (Psal, L, 9). Per arundinem clanlia scripturis, qui virum nobilem alque diiissi-
vero, cui imposita esi spongia, Scriplura significa- f, muni referai Jesu fuisse discipuluin, sed ul osiendal
iur,. quaeimplebaïur hoc facto, . causam quare a Pilalo corpus Jesu poluerit impe-
Jésus autem iterum, damans vocemagna; emi&ilspi- irare. Arimaihia aulem ipsa Raniathaim, ea. civilas
rilum. Poslquam accepta acelo, dixit : Consumma- llelcauae et Samuelis,,in regione-Thamnilica juxla
lumest; hanc [hoc] magna voce prolulil. In hoc quid Diospolim. . "•-...
dixeril, Lucas aperte désignai : Paler, in manus luus Et acceplocorporeJoseph, involvit illud in sindone
commendospirilum meum.Quod aulem dixeril, emisii munda. Ex simplici sepullura Domini ambiiio divi-
spirilum, ostendil divinae poteslalis esse euiiuerë tum condemnatur, qui né ïn lumulis quidem possunt
spirilum, ul ipse quoque dixerat : nemo potest .tôl- carere diviiiis. Possumus aulem juxla intelligeutiam
ière animam,etc. spiritalem hoesentire quodcorpus Domini non auro,
El eccevélumlemplisclssumest, elc. Josepbusquo - etgemmis et serico, sed linleaminé puro obvolven-
que refert virlules angelicas, prsesides quondam dumsit; quanquam et hoc significetquod ille ta
lempli, luncpariter conclamasse, Transeamusab his sindone munda involvatJesum, qui pura eum mente
sedibus. Myslice scïnditur vélum lempli, ut arca susceperit.
lestamenii, et omnia legis sacramenla, quae lege- El posuit illud in monumenlo novo, etc. In novo
baniur, appareant, alque ad poputam transeant na- J} ponilur monumenta, ne posl rcsnrreciionein csieris
lionum. corporibus remanentibus surrexisse aliud (ingeretur.
Et terra meta est, etc. Non dubium est quid signi- Potest et novum sepulcrum Mariae virginis u'erum
fiée! juxla lilteram, magnitude signorum : ut cruci- demonstrare ; saxumque oslio apposilum, cl saxum
fixuni scilicet Dominum suum et coelum et terra magnum illud ostendere, quo non absque auxilio
omnia demonslrarent. Sed mihi videlur lerroemolus plurimorum poluisseï sepulcrum reserari. De monu-
et reliqua lypum-.ferre gentium, quod prisiinis er- menlo Domini ferunt qui noslrse aeiatis tempore de
rorum vitiis, et cordis emollila duritia, qui prins Jerosolymis venere, quod domus fueriL rolunda, de
simileserant lumulis morluorum, posiea agnoverint subjaeente rupe excka, tanlse aitiluiKnis, ut iniro
Greatarem. cojis-isîenshomo vix manu extenia culnien possit
El mulla corpora sanctorum qui dormieranl, mr- atlingere ; quse habeUinlroiluin.ab oriente, cui lapis
rexerunt, elc. Saneiorum corpora suri-cxer^nt, lit ille magnus advolutus atque importas est, in cujus
Dominumostenderehl resurgenlern; et lanlum cum monument! parte aquilonali sepulcrum ipsum, hoc
monumenta aperla surit, non ante surrexerunt quam est locus doniinici corporis, de eadem peira f;c(us
Bominus, ut esset prïmogenitusex mortuis. Sanctam est, seplem habens pedes longitudinis, trium-y.er.o
 12-7 BEBaE VENERAIIILISQPPi PARS il. SECT. i.'— i.XEGETIC.-VGOUiN\. lâS
palmariimmensura casieropavimenioalitas eminens: A venerunt, id est, vespere aromata paraveruni, sel
qui videlicet locus non desuper, sed a lalere meri- parata mane ad sepulcrum detuierunl, quod Mat-
diano per lotum paiulus est,undè-corpus inferebaïur, thaeus quidem brevitaiis causa obscurius postal, sed
coior aulëm ejusdemmonumenti actaculi-rubicundo evangelisiae alii- quo- ordine- sit factum evidentius
et albo dicilur esse permislus. ostendunl. Sepulio namque sexta feria- Domino, re-
Eral autemibi Maria Mugdalene, elc; Omnibusad versa; a monumerito mulieres, paraveruni aromala
sua remeantibus solaemulieres qusearciiusamabanty el unguenla, quandiu- operari licebat, et sabbaio
f.'unussubseculae,quomodo'poneretiir inspicere cu- quidem siluerunl secundum mandatait!, sicut Lucas
rabant, uleï lempore congruo munus possent devo- aperte désignât. Cum aulem iransisset sabbalum,
lionis offerre. Sëd et h.aclenussanciae mulieres dïei vesperaque advenienle lémpus operandi rediisset-,
Parasceve-préparations idem faciuul, cum animse mox prompte ad devotionem emerunt quse minus
humiles, et quo majoris sibi consciie fragilit-alis, ëo paraverant aromata, sicut Marcus commémorât, ut
inajori Salvatoris ainorè ferventes, passionis ejus venientesungerent eum-,
vesiigiis-ln hoc sseculo, quo reqnies esi praeparanda El valdenianeuna sàbbuioriim,venerunt ad monu-
fulura, diligeuler obsequunlur ; et si forte valeaul menlum. Sed quaeritur quomodo dicat evangelïsta,
ïmiiari, pia curiosilate, qùo ordine sil eadem passio Vespereautem-sabbali,quoelucescilin prima sabbati,
'compléta, perpenduni. cum consuelus ordo temporum habeat vesperam-
- Altéra aulem die, quoe est posl Parasceven. Quia magis tenebrescere in nociem quani in diem lucescere.
ergo sexto diëbomo factusel tota est mundi crealura Sed myslice loquens ëv-angelisla,quantum dignitatis
perfecia, scplimo autem cônditor ab opère suo re- haecsacrâtissima nox de gloria deviclaemorlis aece-
quievii, unde et hanc sabbatum, hoc est requiem, perit, instauare studuit. Siquidem ab exordio murfdi-
voluil appëllari, recle Salvaior eadem sexto die cru- usque hue, lia temporum cursus distinguebatur, ut
cifixus, humanse-resiauraiionis implevil arcanum. diesnociem prsecederel,juxla ordinem primaecondi--
Sabbaio aulem in sepulcro reqûieseens, resurre- lionis. Hacàutem nocte per mysterium resurreciio-
ciionis, quoe octava die eral- Ventura, exspeclabat nisDominj, temporum ordo mutatus est. Nam qui-
eventnm, ubi nostrae simul devoiionisacbeatae reiri- nocte surrexit a moriuis, die vero sequenle ejus-
buiibnis ptelucet exemplum, quos in hac quidem dem resurrectionis effectum' discipulis osiendit,
sexta sseculisetaie pro Domino pâli, el velul mundo reetissime nox illa sequentis diei conjuncta est luci,
necesse est crucifigi. In seplima vero aetate, id est, ac sic temporum ordo statutus, ut dies nociem se-
cum lethi quis debjlum solvit, corpora quidem in lu- „ qualur. El quidem aptissime quondam diem seque-
mulis, animas autem secreia in pace cum Domino batur nox,' quia homo a lucë paradisi peccando-
manere, et post bona oporlet opéra quiescére, do- lapsus, in hujus sseculiténebras dècidit. Aptissime
uée octava landem veniente aetate, et jam corpora nunc sequilur dies noctem, quando resurrectionis"
ipsa resurreclione glorifieala, cum animabus simul per fidem a peccàli lenebris et umbra-morlis, ad-
incorruplionp.maeternsebaerediiatis accipïaul. lucem vitse Chrisio-largiënle redueimur. DuaeUîiius:
Conveneruntprincipes sacerdoium, etc. Myslice in noniinis ejusdemque amoris ac devotionis feminaî,-
nomine seducloris elfurto discipuIorum,.verum licet quse dominicuni venerunt visere sepulcrum, duas
ignorantes vaticinantur. Seductor enim erat Chri- fideiiumplèbes, Judaicom scilicet ël géntilem dési-
stus, non ut illi arbilranlur,a verilale in errorem gnant, quaeimo alque simili sludio passionemresur-
mittens, sed a Talsiialein verilalem,-quia sicyl dia- rectionémq-ue-sui Redemptoris celebrare desi—
bolùs est mediaior, ad morlem homines séduCendo, derant. -
ita ël Christus mediaior est ad vitam mundum Deo El ecce lerroemotusfaclus est magnûs, Terraemolus-
reconeiliando. Discipuliquoque Salvatoris tares spi- significat corda carnalium per fitlem passionis et
riialiter eranl.quia contemptoribus etingra'lis Scri- resurrectionis conculiènda ad poeniienliam, ac sàlu-
pinram Novi et Vetéris Testamenli, per juslum abla- Q berrimo pavore-permola ad vitam sublimahda-per-
lam judicium, in usus Ecclesiaî conférebant; el Sal- petuam.
vatorem, qui eis promissus et missus fuerat, illis Angélusenim Domini,usque Et sedebal super eum.
nocte dormilaniibus, id est iufidejilale lorpentibus, Advenit angélus, ut obsequium servitulis, quod Do-
disluleran't, et genlibus credendum iradèbanl. Et mino debuit, exs.olverei.Revolvit lapidem, uiegres-
eral illis pejor inlidelitas resurrectionis quant crude- sus Dominijam facti hominibus praestel indicium.
l'nas crucis. , Stans apparuit angélus, qui adventum-Domini in
Illi aulem abeuiiles, usque, signanteslapidem cum mundo prsedicabat, ul etiam slando signaret, quia is
çustodibus. Quantum in.ipsis est, manum importèrent quem prsedicabatad debeUandum,mundi principem
iste sedens, ut etiam sedendo îigurarel eum,
resurgenli, ut diligentia eorum noslrae fidei profiCe- veuirét; sedem regnijam conscen-
rel : quanta enim amplius reservaretui', lanto magis superalo morlis auclore,
resurrectionis virlus ipsius ostenditur. disse perpelui. Sedebal super lapidem quo osliuni
claustra infernorum sua
Vespere autem sabbali, usque videre sepulcrum. monumenliclaudebalur, ut;
viriule dejeciis superasse docerei.
Vespere 'iiiidem sabbali venire coeperunl ; sed lu- illum
cescente marie in prima sabbati, ad sepulcrum per- Eral aulem aspeciusejus skul rulyur, el veslimenla
129 IN MATTIJJEI EVANGELIUMLXPOSiTIO.— LÏB. IV. 130
ejus skul nix.Dl ipso quoque sigoificaret habita- ac  A dicantibus Evangelium aposlolis Viam ta cordibus
vullu quia is gloriam resurrectionis nuniiabat qui et hominum prsepararet.
terribilis ad damnandum reprobos, el benignus esset Ibi me videbunt. Id est, ibi mea membra inve-
ac blandusad consolandum elecios. niunt, et vivum corpus agnoscunl in eis qui eOs
Respondensaulem angélus, dixit mulieribus; Nolile suscipiunt : secundum illud quod Galilseainlerpre-
limere, vos. Ac si aperte dicat : Paveaut illi qui non latur revelalio, non jam in forma servi inlelligen-
amani adventum supernorum civium, et carnalibus dum est, sed in illa in qua oequalis est Patri ; illic
pressi desideriis, ad eorum se societalem desperant erit revelalio tanquam vera Galilaea, cum simlles ei
posse periingere; non vos, qua; vesiros concives erhnus, ibi eum videbinms,siculi est (I Joan. m, 2).
vi'delis. Qiioe cum abiissent, ecce quidam de custodibus,
Scio enim quodJesum, qui crucifixus est, quoeritis, usque el securos vos faekmus. Omnes igitur qui
etc. Scio, inquit, quod funus Salvatoris, charilatis slipe templi et his quse conferurttar ad usus Eccle-
officïocelebrare venistis, sed hic prseseniem cer- siae abutuntur malis.rébus, quibus suam expleant
nere non habelis, qui jam sua virtule surrexit, licel volupiatern, similes sunl scribarum,- sacerdoium
nunquammajestate seiilialis absentent; et si mois redimenlium mendacium, et sànguinem Salva-
verbis non creditis, verilalem resurrectionis, vel I toris.
vaeuo probate sepulcro ; subjunxil : Undecim discipuli in Galiloeamabierunt, elc. Quid
Et cito eunles, usque Ibi eum videbilis, ecce proe-
est ergo quod Jésus praecedildiscipu'os in Galitoatn,
dixit vobis. Felices feminse, quoe angelico doclae
ut videaiur ab eis? Sequuniur illi, ut videnles eum
eraculo, iriuinphum resurrectionis mundo annun- nisi quia suirexit Christus a moriuis pri-
liare merueruni, ac mortis imperium'quam Eva adorent,
ntiiia; dormientium ; sequuniur aulëm hi qui sunt
serpeniino seducta aftlatu induxil, praedicare diru-
tum! Chrisli, et .ipsi in suo ordine ad yilam de morle
Proecedetvos In Galiloeam.Id esi, in volutabrum transmigrant, ibique eum videnles adorant, quia in
specie suse divinilalis contemplantes sine fine col-
genlium, ubi ante error erat, et lubricum vesiigtam laudant. Cui visioni
stabili pede non ponebat. Inlerprelatur enim Gali- congruit illud : Tune enim re-
velata facie, sicut Apostolus leslalur : gloriam Do-
laea, volubilis, sive rota, vel transmigraiio facta :
mini spéculantes,in eamdemimaginenttransformamur
moraliler, in morlificatione carnis agnoscitur, in
(II Cor. m, 18), quicunque modo revelamus ad
iransmigratione mentis videlur.
El exierunl cilo de monumenlocum timoré magno, eum viam nosiram, ejusque vesligia sequimur 'fide
elc. Mérita quem movet quomodo Marcus scribat, G non ficia.
El nemini quidquam dixerunl, cum Lucas, Matlbseo f Quidam aulem dubilaverunl. Cognoscunl ergo
concordans, dicit : El regressoea inonumenlo,nnnt'm- Dominum, quem missïs in leiram vullibus adorani ;
verunl hoec omnia, etc.; nisi inielligamus ipsorumx sed ineral menlibus eorum non contemnenda du-
angelorum, nemini ausus fuisse aliquid dicere, id[ bietas, quia se non corpus in quo passus esi resus-
esi, respondere ad ea quse ab illis audierant : autt cilatum, sed spirilum quem fiuila passione tradidit
certe custodibus, quos jacenies videront. , solum videre puiabant.
Et ecce Jésus occurrit illis dicens: Avele. Prima? ; El accedensJésus, loculusest eis, dicens: Data est
resurgentis Domini salutatioiicni audire mereban-, -. mihi omnis potestas in coeloet in terra, ti.vc de as-
lur, m maledicium Evsc mulieribus solveretur. Mo- sumpla Ioquilur humanitale, quam suscipiendo mi-
raliler occurrit Jésus cum salulalione, omnibus3 noralus est paulo minus ab angelis, et in qua resur-
virluium iter inchoamibus- pracb.endoauxilium, u!! gendo a moriuis, gloria et honore est coronatus
ad salutem perpetuam pervenire queant. (Hebr. i, 9), et consiitutus super opéra manuum
Idoeaulemaccesserunt,eic. lstae àccedunt el tenentt Patris, omniaque subjecta sub pedibus ejus : inier-
pedes ejus, quia adoraverunt eum. Caelerum illai pi que omnia, eliarn mors ipsa ejus pedibus substracia
quae-qusercbal viveniem cum montas, et nesciebatt est, quaeei ad tempus visa est prsevalere.
adhuc Filium Dei resurrexisse, mérita audit : Ne» Eunles ergo docele omnesgénies, elc. Prius ergo
langasme, nondumenim ascendi ad Patrem meum. docere génies, id est, scientia veritatis insliluere,
. _Tunc ait illis: Nolite limere. Et in Veteri etin i ac sic baplizare prsecipit, quia sine fidé impossibile
Novo Instrumenta hoc semper observandum estt est placere Deo; et : iVisiquis renatus fuerit ex aqua
qUodquandoangustior aliqua apparueril visio, pri- et Spiritu sancto, non potest inlroire in regnum Dei
mum timor pellatur, ut sic mente placita possintt (Joan. m, 5); ad extremum vero subjungit : Docenles
quaedicunlur audiri. eos servare emnia quoecunquemandavi vobis, quia
Ile, renunliatefralribus meis, ut eant in Galiloeam,, sicut corpus sine spiritu mortuum est, ila et. fides
ibi me videbunt. Hsecpromissio dominici aspectus,, sine operibus morlua est.
quia mullis compléta est, propheiice dictum acci- El ecce ego vobiscumsum omnibus diebus usque
piendum est. Galilsea namque interpreialur vëi1 ad consummationemsoeculi.Marcusait : El Dominus
Iransmigralta, vel revelalio. Transmigraverat enimi quidemposlquamloculusest, assumplusest in coelum,
gratia Christi de populo Israël ad gentes, ul prse- etsedii a dexiris Dei; quia enim ipse Deus et -homo
131 BEÙM VENE-RAB1LISOPERUMPARS II. — EXÉGETICA"GENUINA. îôâ
est, assumpius est in coelum,-et sedit ah humani- i,l hensibiliS)qua omnia cognoscii novissimael antiqua,
tate, quam de terra susceperat; ma'net -cum san- intelligit çogitaiiones a longe, et omnes vias sin-
clis in lerra diyiiïitate, qua terram pariter implet et gujorum'praevidei. Adest eleclis graïia piae prple-
coelum. Notandum, inlerea quod pressens ubique ciionis, qua illos specialiterpérprsesentiam dona vel
divina,majestas, aliter eleclis suis, ajiier'est repro- flagella, quasi filios paler erudit, atque ad posses-
bis ; adesl enim reprobis poientia nàiurse ineompre- sionem fulurse hserëdilaiis erudiendo proveuit.

-: -- •
.'• O-RÂTÏO.DO-'MÏNIGÀ.'EXPLAMTÀ;
Paler noster, qui es in coelis. Apud evangelislam * - sive cprporaliter, sive ulroque modo înlellïgâtiir.
Maltbxum, seplem petitiones conlinere videlur'ora- Hic est etiàm remissio quam;poseimus, ubi est com-
tio, quarum- in tribus aelerna poscunïur, reliquis mïssio pëccatorum. lise lentationes, quae nos ad
quatuor lemporatia : quae lamen, propter seierpa g peccandumvel altictani vel impelluniur. lire tleni^
cpnsequendaj sunl necessariâ. Nam quod dicimus : que malum unde eupimûs liberavi, illic autem nihil
Sançtificelur nomen luum ; Adveniatregnumtuum, isiorum est. Evangelista vero Lucas in Oratione
et fiai volunlastua skul in coeloel in lerra. Quod non Domlnica petitiones non seplem, sed quinque am-
absurde quidam inlèllexerunt ta spiritu et corpore, plexus, neque-ab. i.slo utique discrepavit. Sed quo-
omntao sine fine retïnenda esse, et hic ïnchoanlur. modo isla; sepiem-sint intelligenda, sua ipsa brevi*
Quaniumcunque proûeîmus , augentar.in nobis. latecommonuil, Nomen quippe Dei saiiciificatar in
Perfecla vero {quod in alia viia sperandum est) spiritu ; Dei aulem -regnum in carnis resurreclione
semper possidëbuntur. Quod vero dicimus : venturum est.-Ostendens ergo Lucas lertiam peti-
Panem nostriim quolidianum dd nobis hodie; el; lionem duarum superiorum esse quodam modo re-
Dimiiienobis débita nosira, sicut el nos dimitlimus peiitionem, magis èâm prsétermittendo fecil inlel-
debitOribusnostrls; el : Ne nos inducas in lenlaiionem; ligi. Deinde' 1res Mas adjungit de pane quolidiano,
et : Sed libéra nos à malo, Quis non videal ad prae- de remïssione. pëccatorum, de lentaiione viianda.
senlis vlla: imligentiam perlinere? In illa ilaque-vilà Al vero quod ille in ullimo posuit, Sed libéra nos a
seterna, ribi nos sempér^speramus futuros, et no- malo, isle "non posuit ut inlelligëremusad illud su-
ïaiinis Dei sanclîlicatio, et regnum ejus, et yotaiitas C perjus quod de lentaiione dictum est perlinere;-ideo
ejus, in «osirO "spiritu et corpore perfeçlé atque quippe dicit : Sed libéra, non ait, el libéra; tanquam
iminortalitcr permanebunt. Panis vero quotidianus ' unam rpetiiionëm-;esse denronstrans. Noli hoc, sed
ideo dictas est, quia hic esi necessarius, qûantus hoc, utrseiat unusquisque. in eo se liberari a malo
animae-carnïque fcribuehdusësl, sive spiritaliler, quod non inferatur ta lenlaiionem.

IN -
.MAfiei;':ËVATî6ELtUM

>. \ ;• . ';;. .JXPOSITK).

' ' '

"EPISTOL.A ÀB ÂGCÀM.
Exposiiionem Evangelii;secundum Marcum, opï- 0 péril furio, delëclalus est ; et fidem eorum devotio-
lulante ipsa evangelica -gratia, senipturi, primo quse nëmque, per hsec considerans, factum confirmavit,
fuerit eidem Marcocausa Evangelii scribendi, bre- et'in perpetuiirt legendam Scripturam Ecclesiis tra-
viier insinuandum esse censuimus. Cum.Romanse didit. Clemensin sesto .Disposiliouunilibro hsecita
urbi clarura veri.Dei lumen proedicantabealo Peiro gesla esse describit.- Cui simile -dat tesiimonium
apostolo fuisse! exprtum, adeo, sernio'.veritatis .unir etiam îlierapollles ëpiscopus, noniine Papias, qui et
v.ersonim mentes plaçilo illusirabat. audiiu, ui quo- hecdiçit, quod,Petrns in prima,epislola sua, quam
lidie audienlibus eum nulla unquam saliclas .fieref. dp urbe Itema scripsii, meminerit-Marci, in qua
Unde neque audiliô sola eis suffecif, sed Marcum tropice Romam "Babyloniam.nominarit, «um dicit':
diseipulum ejus Omnibusprecibus pbsecranies .orant, Salulat voisea Ecclesia, quoe in Babylone electa est,
ui ea. quse ille verbo praedicabàt, ad perpetuani eo- et Marcus films meits. Assumpto ilaque Evangelio
rum commonilionem habendam Seripturae traderet, qiod ipse confecerat, perrexit in yEgypium,el pri-
quovdomi forisque in hujuseemodi verbi mediialio- - muni Alexandrise Glirisium annuntians, consliluit
nibus-permanereni. Nec prius ab obsecrando.dési- Ecclesiam lama doclrina, et. vilae contineniia, ut
stant, quam quaeoraverani impetrarent. Pelrus vero, omnes seciatores -Christi adexemplum suicogeret.
ut per Spirilum sanctum religioso sô spolialum com- DeniqUë Philo disërlissimus Judseorum, videns
 ' L!B. I. 154
IÔ5 IN MARCI EVANGELIUMEXP0S1TI0.
Alexandria; primam Ecclesiam adhuc judaizantem, A coînmoniius hortaiu, proul Donïtaus dederit, scrï-
quasi in laudem gémis suse librum super eorum pturi, maxime quoe in Patrnm venerabilium exem-
conversâïione scripsit. Et quomodo Lucas enarrat plis invenimus, bine inde collecta ponere curabïmus.
Jerosolymse credentes omnia habiiisse communia, Sed et nonnulla propria ad iiniiationem sensus eo-
sic et ille qUodAlexandriae sub Marco fieri doctoré rum, ubi ôpporiunum videbitur, inierponemus, h>
cernebài mémorise iradidil. Traduut aulem hune ctoremque supplex obsecro, ul si haec nosira opu-
nalione Israeliiica, et sacerdolali ortum prosapia; ac scula iranscriptione digna duxeril, annolaliouem
posl passionem ac resurrëctioriemDomini Salvatoris, nominum eorum quae supra opposite.sunt, diiigens
ad prsedicai-ionemapostolorum evangelica fide ac scriplura conservet,'quomodo in expositione Evan-
sacramenliâ imbuium, aiqué ex eorum fuisse nu- gelii beali Lucae,quam anle annos plurimos auxï-
méro,-de quibus scribit Lucas, quia miiltd eliam . liante Dei gratia composuimus.-constat esse factila-
lurba sacerdoiumobedlebatfidei (Ad. vi). Quapropier lum. Oramem pro nobis sanctitalem luam coelestis
ni.polé legalibuSinsiitulus edïctis, optimum per om- semper gratia prolegat. Sed et hoc anle omnia con-
nia vivendi ordiuem genii, quam âd fidem vocabat, clus qui haec forte leciuri suntdepreeor in'Domino,
praemonsiravit.Sed et ëanonicam Pascbse observàa- ul pro .ni;'is et corporis et animi fragilitalibus,
liam, quseuniversis Chrisli Eccîesiis foret imiiabilis, B apud pjum Judicem intercessores exislere dignen-
osiendit. In cujus Evangelium tuo, dileclissime an- tur.
lislitum Acca, nec non et aliorum frairum plurium

LIBER PMMUS.

CAPUT PRIMUM. ab iniiio evangelicaepraedïcalionisincipiens, perve-

Inilium EvangeliiJesu Christi, etc. Sicut sCriplnm nit ad lempus usque aseensionis Domini, el praedï-
est in isaia propheta. Conferendum hoc Evangelii calionis discipuloruni ejus cunclis genlibus per or-
Marci principium principio Maithaei, quo ait,: Liber bem. Lucas, a naiiviiaieprseeursoris inchoans Evan-
geherationisJesu Chrisli, filii David, elc. Alque ex gelium terminavil in ascensione dûminiea, cum re-
utroque unus Dominusnosler Jésus Christus," Dei el deunles discipuli Jerosolyniam advenlum sancii Spi-
hominis Filius est intelligendus. Et apie primus rilus diviiiis. in laudibus. exspeçtabant., J.iannes, ab
evangelista Filium hominis eum, secundus Eiltaro <J au.erniiate verbi Dii, per quod omnia facia sunt,
Dei nominal, ut a minoribus paulalïm ad majora principium sumens, et ipse ad lempus usque domi-
sensus nosler exsurgerel, ae per fidem el saGt-a- nicae resurrectionis evangelizandu pertingit..,Sçri-
-menla humaniiatis assumpiaê, ad agnilionem divinse- piurus ergo Evangejium Marcus, congrue primo
selernilatis ascenderel. Apte qui humanam erat ge- omnium ponit leslimonia propheiarum quibus hoc
neraiionem descriplnrus a Filio hominis coepit, Da- fulurum jam olim prsecinebant. Ut eo cunclis vera
vid videlicet sive Âbrahae,de quorum slirpe sub- ac sine scrupulo dubietalis suscipienda quse scribe-
sianliam carnis assumpsit. Apte is qui librum «uum ret inlimaret, quo haec a propheiis sanclo Spiritu
ab iuiiio Evangelicaeprsedicaiïonisinchoabat Filium impletis antea praescita ac praedicta ess.e uionstra-
magis Dei appellare votait Dominum-noslrumJesum ret, simulque uno eodemque Evangelii sui principio
Christani, quia nimiruni el humanoeerat nalurse de et Judseos qui legem. ac prophelas susceperant, ad
progenie pairiarcharum, sive regum, veritatem car- suscipienda etiam Evangelii sacramenla qua; ipso-
nis suscipere, et,divinae fuit potenlise: Evangelium rum propbetse praedixeranl instiluil, el gentiles, qui
mundo prsedicarë.Evangelium quippe bonum ntai^ per omnia Evangelii proeconia ad Dominum véné-
îium dicitur. Quod aulem melius est nunlium quam : rant, ad aucloritalem quoque legis et propheiarum
Poenilentiam.agite, apprppinquabit enim regnuni coe-" suscipiendam venerandamque provo,cat, ne si qui
lorum (Maith. m) ? Hominis itaque est humanilus juxla tacrelicos aul Velus solummodo Téslamenlum,
nasci, Dei vero, regni coelestis inlroitum poeniten- aut solommodoNovum suscepisset, alienus a tesla-
libus praîdieare. Et ideo Malihseusrecte Filium Da- menta Dei remanerel.
vid puncûpat, quem in carne venienlem asseverat.
Eccemhio angëlum Jmeum, etc. Arigehis.'vocâliir
Recle MarcusFilium Dei, quem in prima yoluminis
.sui fronte auctorem Evangelii et sponsorem regni Joannes, non natarsésocieiale juxla hseresim Ori-
gçnis, sed oflieii dignilate". Angelùs enim Graecé,
désignai aelerni, Ubi nolandum. quod Evangelisise Latine niihtius dicilur:' Quo noinine recle àppeiiari
sancii, qui dispensationem nobis dominicaeincarna-
tionis scriplam rejiquere, uno quidem spiriiu accensi poluit lioiîio ille qui fuit missusa Deout leslimonium
ad officiumscribendi acçesseruni, sed diversum nar- perhiberel de lumine (Joan. \), et venienlem in cariië
ralioiîis suae primordium singuli, diversum statuere Dominum'mundonunliarel. Nec mirandum mystice
lerminum. Maithaeus namque, a iiaiivitate domiuica Angelum nomiiiari eum quo inler halos mulierum
surrexit (Mattli. xi), cum constat omnes
exordipm sumens, ad lempus usque dominicae re- major nemo
surrectionisseriem suaenarraiionis perduxit. Marcus, qui sacerdotii gradu riie.funguntur obev.ingclizai,di
 ISJ HEDJE VENERAB1LISOPP. PARS. II. SECT.L—EX-EGETICA GENUÏNA. i-36
oflicium angelos posse vocari, dicenle propbela : A sit, quam si omnium omnia propheiarum uno unius
Labia sacerdotiscuslodientscienliam,ct legemrequirent hominis ore dicerenlur. El ideo indubitanier accipi
ex ore ejus,, quia angélus Domini excerciluum.est debere quseeunqueper eos sanctus Spiritus dixil, et
(Malach. n). singula esse omnium, et omnia' singulorunu Cum
' Vax clamanlisin deserlo': Paroleviam
Domini,etc. ergo et quse dicta sunt per Isaiam lam sint Mala-
Constat quia unigenilns Filius Verbum Patris voca- chiae quam Isaias, et quse dicia sunt per Malachiam
lur, Joanne aties'taniequi ait : In principioerat Ver- tam sint ïsnise quam Malacbiae..quid opus eral ut
bum, et Verbumeral apud Deum^ el Deus eral Ver- eniendaret Marcus, cum, aliud pro aiio sibi nomen
bum(Joan. i). El ex ipsa nosira loculione cognosci- occurrens a se scriptum legisseï? ac non potius se-
mus quia prius voxsonal, ul verb.um poslmodum quens auctorilalem Spirilus sancii, a quo mentem
possit audiri. Joannes ergo vox a prophela vocalur, suam régi plus nobis ille ulique sentiebat, ita hoc
quia' verbum praecèdil. Advenlum ilaque dominicain scripium relinquëret? Sic .enim admonendo eonsti-
prsecurrens vox dicilur, quia per ejus ministerium tuerai ei Dominus ad informandos nos laniam ver-
Patris Verbum ab hominibusaudilur. Qui eliam ta borum suorum inter prophelas esse coneordiam,
deserto clamât, quia derelic.tseac destituée Judaeae ut non absurde, imo congruentissime , eliam Isaiae
solàlium redemplionis annunliai. Quid aulem çlama- B deputaremus quod per Malachiam diclum reppe-
ret, aperitur cum suhdilur : Parole viam Domini,ve- rimus.
clas facile semitas ejus. Omnis qui fidem reclam et Fuit Joannes in deserlo baplizans, etCv Cunclis
bona opéra proedicat, quid aliud quam venienti Do- genlibus liquet quod Joannes baptismumpoenitentiae
mino ad corda audienlium viam parai, ul haecvis non solum preedicavit, verum eliam quibusdam
graiiae peneiret.'ui lumen verilalis illusiret, et reclas dédit, séd lamen baptismum in remissionem pec-
Deosemitas faciat, dum mundas in animo cogiialio- catorum ,dare non poluil. Reniissio etenim pecca-
nes per sermonem bonaepraedicalionisformat? Sanê torum in solo nobis baptismo Christi iribuilur. No-
notandum quod ex lestimoniis propbeticis quaepo* tandum ilaque quod dicilur, proedkans baptismum
suit Marcus,unum solummodo in lsaia, allerum vero poenilenlioein . remissionem peccalorum, quoniam
invenilur in Mâlachia. Nec lamen falli aut fallere bapiisma quod peccata solveret ^ quia dare non po-
ut
puiandus est evangelisla, qui hoc scriptum dicat in terat, prsedicabat, sicul incarnaium Verbum Pa-
lsaia quod Isaias non scripserit, sed potius inlelli- tris proecurrebat verbo prsedicationis, ila bapiiMiiiim
gendum quod etsi non haec verba,qusede Malacbia poenileniiaequo peccala solvuntur prsecurreril suo
posuit inveotanlur in Isâia, sensus lamen eorum baptismale, quo peepata solvi non possunt. Et ba-
invenilur in Isa'.a, et in nonnullislocis aliis, et nïani- G ptizabantur-ab. illo in Jordane flumine, confitenies
feslius in eo quod hic ipse subjunxil : Voxclamanlis peccala sua. E.xemplum confitendi peccala, ac me-
In deserlo': Parale viam Domini, reclas facile semitas liorem vitam promittendi, datur eis qui bapiisma ac-
•«jus.-Quis enim non videai quanta sil in utraque cipere desiderant, sicut eliam praedicanie Paulo in
seiiientia concordia ? Nam quod dixit Mala'cbias, Epheso mulli credenlium veniebant confitenies et
miltendum angeium ante faciem Domini qui prae- annunliantes .ictus suos, quaienus , abdicaia vila
pararei viam ejus, hoc est ulique quod dixit Isaias, veieri, renovari mererentur in Chrisio. Unde eliam
voieni clamanlis audiendam in deserlo, qui dieerel : beaio Peiro ostensis in lineo coeléstidiversis generis
Parale viam Domini, rectâs facile semitas ejus. Quia animanlibûs diclum est : Surge, Pelre, occideet man-
sicul Joannes recle angélus poluil vocari, pro eo duca (Acl. x). Quod-est aperte dicere : Occide infi-
quod faciem Dominievangel'zandopraevenil,ita recte dèles ab c-oquod taerant prius, ab renuntiaiione sce-
appellari et vox poluil, quia Verbum Dei sonando Ierum et promissione piae religionis, ac sic fidei
praeibai, sicut el supra diclum est. In ulraque Chrisliaiiaesaciarnentis. imbulos in sanctse Ëcclesiie
aulem senlentia similiter paranda via Domini prse- membra commuta.
dicatur. Ideoque non fallitur evangelisla", qui hoci.n El eral Joannes vestilus pilis cameli, etc. Pilis, in-
diclum ab lsaia scribit : quod etsi non eîsdeni ver-. qu'il, veslitus, non lana. Alterum ausieraevestis in-
bis, eodem tantes sensu ab ipso scriptum inventa dicium esi : allerum iuxuriae mollioris. Zona autem
Poluil aulem lier! ul anirtio Marci Evangelium con- pelliceaqua acëinclus fuit el Elias', morlificaiionis
scrihenlis pro Malacbia Isaias occurreret, ut fierii indicium est. Porro quoil sequilur : Et locustas et
solei.Quod lamen sine ulla dubitalione emendarel, mei silvestreedebai, liabitatori solitudinis congruum
saltem ab aliis admonilus, qui ipso adhuc in carne. est, ul non delieias ciborum. sed nëcessilatem hu-
vivenle hoc légère potuërunt, nisi cogiiarel recorda- manaecarnis explërei. Potest hsbitus et victus ejus
lioni susequae sancio Spirïiu regebaïur, non frustrai për significationcm, eliam qiialiUJem inlerriae con-
occurrisse aliud pro alio nomen prophetae, quia ita( versaiionisejus non incônvenienter ëxprimere. Nam-
Dominus hoc scribi constïtuit. Cur autem ita con- que auslerioribus uiébatur indumenlis, sicul etiam
slittieril Dominus., prima illa causa ulilissima débett Dominus in Iaudibus ejus proieslalus est dicens ad
facillimecogiiari, etiam sic esse insinuatum, lia om- Judoeos : Quid exislïs in desertumvidere? timninem
nes sanclos prophelas uno spiritu loculos mirabilii mollibûs veslilum? ecce qui mollibùs vesliunUir,in
ïnter se coiisenlione conslare, ul hoc multo ampliusi domibusregum s'unl (Malth. xi), quia viiam peccan»
137 IN MARCIEVANGELIUMEXP0SIT10. - LIB. I. 138
tiumnon blandimenlis fovït, sed vigore asperse in-j À manenlem super eum, hic est qui baplizal in Spiritu
vectionis increpavit dicens : Genimina viperqrum, sanclo. El ego vidi et leslimoniumperhibui,quia hic
quis vobisdemonslravitfugere a ventura ira (Matth, est Filius Dei. Baptizamurautem a Dominoin Spi-
xxui) ? Zonampelliceamhabebat circa lumbos suos, ritu sancto, non solum cum ïn die baptismatis fonte
quia carnem suam crucifixit cum vitiis et concupi- vitae in remissionem peccalorum abluimur, verum
scentiis, quod eorum esse proprium qui sunl Jesu eliam quolidie cum per gratiam ejusdem Spiritus ad
Christi, Aposloio attesiante, didicimus. Locuslas et agenda quae Dep placent accendimur.
mei silvestreedebat, quia dulce quidem sapiebat tur- Et factum est in diebus illis, etc. Triplicem ob
bis praedicaiioejus, existimante populo el cogitanii- causam Salvaiora Joanne accepil baptismum. Primo, .
bus omnibus in cordibus suis de eo ne forte ipse ul, quia homo naïus erat, omnem jusiitiam et hu-
e'ssel Christus. Sed qcius finemsorlita est illa opir miiilatem legis impleret. Secundo, ut baptismale suo
nio, iulelligenlibus ejus auditoribus quod non ipse Joannis bapiisma comprobaret. Tertio, ut Jordanis
Christus, sed praecursoret prophela esset Chrisli. In aquam sanclificans, per descensïonem columbae
melleetenim dulcedo, in locusiis est alacer volatus, Spiritus sancti in lavacro credenlium monsirarët
»edcita deciduus. advenlum.
Et proedicabatdicens: Venietforlior,elc.Mos apud B Et statimascendensde aqua vidit coelosaperlos, etc.
veleres fuit ut si quis eam.quaesibi competeret aeci- Myslerium Trinitalis in baptismale Dominidemon-
pere uxorem nollet, ille ei calceamentumsolverel, siratur. Dominus baptizatur, Spirilus descendu in
qui ad liane sponsus jure propinquitatis . veniret. specie columbae,Patris vox teslimontam Filio prse-
Quid ergo inler hominesCbrislus, nisi sanetae Eccle- bentis auditar. Aperiuntur aulem coeli, non rësera-
siaesponsus apparuit? De quo et idem Joannes dicit: tione elemenlorum, sed spirilualibus oculis, quibus
Qui liabelsponsam sponsus est (Joan. m). Sed quia et Ezechiel in principio voluminis sui aperlos eos
Joannem homines Christum esse putaverunt, quod esse commémorât. Sedit quoque columba super
idem Joannes negat, recle se iudignum esse ad sol- caput Jesu, ne quis putaret vocem Patris ad Joan-
vendam corrjgiam ejus calceamenlidenunliat. Ac si nem faciam, non ad Dominum. Pulcbre autem cum
aperte dicat : Ego Redemptoris vesligia denudare dixissel : Et Spirilum tanquam columbamdescendent
non valeo, quia sponsi nomen mihi immerilus pon lem, addidil, et manentemIn ipso. Hoc elenim Me-
usurpo. Quod.lamen inlelligi et aliter, potest. Quis dialori Deiet hominumdonum est spéciale collalum,
enim nesciat quod calceamenta ex moriuis animali- ut implens semel eum Spiritus sanctus, nunquam
bus fiant? Inçarnalus vero Dominus veniens quasi récederet, sed perpes iuillo maneret. Nam fidelibus
calcealus apparuit, qui ta divinilaie sua morlieina , ejus ad insignia virtutum et miracula facienda ali-
nosirae corruptionis assumpsit. Sed hujus incarna--. quando gratia Spirilus conferlur, aliquando lollitur.
lionis myslerium humanus oculus penelrare non Quibus tamen ad operationem pietalis et juslitise,
sufficit. Invesligari enim nullalenus potest quomodo ad amorem Dei et proxiinïconservandum, nunquam
corporalur Verbum, quomodo summus et vivificator gratia Spirilus abest. Undede'illo Spiritu promitti-
Spiritus intra uterum malris animaïur, quomodo is tnr, dicenle eis Domino-.Vosautem cognosceliseum
qui initium non habet et exisiilconcipiiur. Corrigia quia apud vos manebit, et in vobis erit (Joan. xiv).
ergo calceamenli esi ligatura mysterii. Joannes ita- Verum specialiter in Dominomanet Spirilus semper,
que solvere corrigiam calceamenli ejus non valet, non quomodo in eleclis ejus juxta mensuram fidei,
quia incarnaiionis myslerium nec ipse invesiigare- sed sicut Joannes ait : Vidimus gloriam ejus, glo-
sufficit, qui banc per prophétise spirilum agnovil. riam qua%uU nigenilia Paire, plénum gralioeet verita-
Ego baplizavi vos aqua, ille vero baplizabilvos Spi- tis (Joan. i). Manet aulem in illo Spiritus, non ex
ritu sanclo.Non quidem adhuc Joannes Dominum eo tantum tempore quo baptizatus est in Jordane,
manifeste Deum aut Deiesse Filium, sed lanlum sed ex illo potius quo in utero conceptus est Virgi-
virum se forliorem prsedicat. Non enim rudes adhuc le nali. Nam quod in baptizatum descendere vïsus est
audiiores lanii capiebant arcana sacramenti, quod Spiritus, signum eral conferendsenobis in baptismo
Filius Dei seternusnomine assumplo ex Virgine de- gratise' spirilualis, quibus in remissionem peccalo-
nuo natus esset in mundo, -sed paulatim, per agni- rum ex aqua el Spiritu regeneralis ampljor ejusdem
lionem glorificataehumanilatis, inlroducendi eranl Spiritus gratia per impositionem manus episcopi
ad fidem divinae oeicrnilatis. Quibus lamen quasi solet coelitus dari. Sicut eliam hoc quod apertos
lalenier quodam modo ac yelalo sermone Deum coelos vidit post bapiisma, nosiri utique gratia fa-
hune esse verum déclarât, dum eum Spiritu sanclo ctum est, quibus per Iavacrumundse regeneratricis
baptizalurum esse confirmât. Cui enim dubium, janua panditur regni coelestis, quse, peccanlibus
nullum posse alium gratiam sancti Spirilus, nisi quondam protoplastis ac paradisoejeclis, toli generi
Deum dare? Tempore aulem proeedente cum capa- humano inierposilis cherubim et flammeo gladio
ciores jam ad intelligendum eosdem suos videret clausa est. Exslinguilur namque haecflamma cuique
auditores, etiamFilium Dei illum aperte praedicavit, fideiium, cum aquis vitalibus tingiiur. Reconcilialur
dicens: Sed qui misitme baplixare In aqua, Ille mihi ahgelicis spiritibus, cum ad pacem sui redierit
dixit: Super quem,videris Spirilum descendentemel Creatoris, adeo ut si percepta iideisacramenla pur?
PATROL.XGII. 5
 m BEDM VENERABÎLISOPP. PARS II. SÈCT.L — ËXÉG'EÏÎCAGÈNU1NA. HO
cordé ël ëprpofë servâvërit, ntax sbiulus. càfiie A . în règtiumbei(ÀiL xiyj.Ténlatiif quàdraglniai!iebus
régna possit inlrarè coeiëslia. Âlipquiquoniodoiulhc et qtiadfaglhta iio'ciibùs,ut indiçel quod quandiuliie
Bperirehtur Domino Çôé'lï,qui buta homo fiéret et vivëiiiés Domiriqsërvîmus, sîve prospéra blandiànlur
habitaret nobïscuniJîii iérrà, coeluhipafitè'r dïvina (qliodad!diës peritaëlj, seu -nosadvérsà fériant (quod
potenlià cpnj.inëhàiet terra ta ? Sëd ël hoc quod vox nbciisiigùrse cbttgruil), semperambuîanl'ibus;lnlege
paterha de coelis'innolu'it: tu es Filius meusdile- Dominiadsit toto orbe àdvèrsàriiis, qui ïtèr nostrum
cius, in te complâcul, iioti ïpsê Filius qliod nesciëbat tehiandb impedirè non cessât. Êratque cum bestils,
docetiif, sed nobis qupd crëderë dëbeamuSostendi- et angeli MhÏMrubariiMlî:Inler bestiak comriioralur
tur : Ipsum videlicet qui bàplizâiidiiscumaliis vénît ut bônlo, sëd ministerio uiitur àngelîcôht Deus. Et
ad Jbannëta liômo, yer'uta ëssé "DëiFilium ; non nos cum in ére'mo sàncié -cbnversàlidnisbestiales
solum IpSius Jôanhis, ééclei iotius mundi bomiùûm, hômihummoresitnpolluiâ menle toleramus, ministe-
et idèo vèrâciter in Spiritu sancto bàpiizâre Vàiën- riûiii angëlorummérëmur, â qùîbus cbfpore absolut!
lem. Nos quoque Vôx ëadêm doéuit per aq'uam ad seternaîn coelisgâiitlia trànsféramuf;
abtaiibhis et spirîtuni sànciificàiioriisDel pôsséîilios Pbslquariiautertitràdiiûstst Joannes, venitJésus iii
effiçi. Quolquotenim receperunl cum, dédit ëis pole- . Galiloeamproedlcans EvangeliumregniDei, etc. Joanne
sidlëni filios Del fieri (Joan. i). Bëiieaîitemin specie •P Iràdilb, rëëtë iricipitipsë prsedicaré. Bësiiièrilëlegé,
columbae descendit Spiritus sanctus, quod niultam co'hsequénteroritur Ëvàiïgëlïum. Si autem Salvaior
sinîplex est animal, alque a malilia fellis alienum, eadem prsèdïcat.^iiseJoatîhes Bàptista ante dixerat,
ut liguraie nobis insinuaret quod slmplicia corda ostendil se ejusdem Dëiessë filiutaj cujus ille pro-
quserit, née babiiare dignatur in nicnlibus impuris, pheta est. Nembauleni piiiët tradillonémJoannis in
qiialis fuil Simon ille cui dicebat Pelrus : Non est carcerem, slâtim pôsi jejûiiium quadrâginta dierum
libi pars, neque sors in sermonehoc; In (elleenim eltehtaliohem Dominifàctam. QtiisquîséiiiniJoannis
amaritudinis et obtigalioneïmquilqtis vidéo té, esse Evangeliumiegerit, invenietDominumante iradilio-
(Acl. vin). neih illius multad docuisse, ë! mirâciila fëcissë.De-
:
Et statim Spiritus expulit eum in desertum,etc." nique hâbës in Evangelioipsius : Hoc fecil inilium
Malihams similiter, exposlio Domini bàptîsmatë, signimm Jems in Caiià Gtililoeoe(Joan, H). El ite-
et voce de coelis faciâ, quse dicerel : Hic est Filius rum: Necdumènim ertil inlssusin carceremJoannès
meus dilecius, in quo mihi complacui,corilinupsub- (Jtidn; ni). Ferunï àulem quia cum légisset Joannes
junxit : TuneJésus duclusest in desertum à Spiritu; • Malthsei,Marciet Lùceévôluminajprobaverilquidem
ulientqrelur'a diabolo (Matlh.vt). Verum ne cui ( lëXtilm Mslprlàe, et vérà éOsdixisse firmaverit, sed
veniret in dubium"a quo eum spiritu diiclum sive ufiiuslanlum auni iii quô et paSsusest, posl carce-
expulsum dicerent in desertum, consulté Lucas, rewlJôâhnis; bisioriàni texisse. PraétermissOilaque
primo posuit : qùià Jésus pleniïs Spiriiu sancioré- ailiio ciijus aetaa Iribus expositâ fueraiit, supërioris
gressas està Jofdàné, ac déirideirilulit : Ëi agebalur.' temporis, anleqtiàm clâùdërelur Joannes in carcere,
in Spiriiii iii desertum,ne quid éonlra eum vataisse gësià narravit, sicul mafiifësium esse poleril iis qui
spiritus immundus, pularelur, qui plenus Spiritu Evârigëliot'ùmdiligéhier qiiaiuor volumina legerint.
sàncfo, qiio vôlëbat dïgrëdiëns, quaevoïepat agebàl.. Qiïserës et dissonaniiàmquoevidébatur Joannis esse
Quadfagintâ aulem dies et iioctes, quibus eum len- cuin cseieriS-tallil. Cuin ergo dixissel Marcusquod
lût, taiurri hujus sseculi iëmpus insinuant, quibus venitJësus in GuliloeamproedicdnsEvangeliumregni
membrà ejus, videlicet sanclâm Ecclesiam, leniarë Dei, subjonxit était: El dicens: Quoniamiinplelumest
nitaquam desislit. Qtaïa nîmirum qùadriparlituâ lempus,et appropinqunViî 'regnumDei. Poeniiemini,et
esi mundus, iii quo Domino famulàmùr. De- créditeEvangelio,Impletum est lempus,inquit. Illud".
cëni veto praecepta sunl, pér qUoium observan- nimiinm de quo dicil Aposlolus: Pasiquam aulem
tiam uominofâmulahles contra hôsiis indefessi mâ- veniiplénitudetemporis,misitDeiisFiliumsuumfacium
lïtïàm cërtamus. Déeëin autem quaîër duëtà quâ- ri-ea; muliere, factmirsubiegs^ui-eos qui sub lege eranl
dragihia faciùnt. Idéoquë tomm mïlitrsé riostrse rèdimerel (Gnlul. iv). Ergo impleia sunt lefiipora,
tëmpûs apte quadragenâriodierum ac hoeitain nu- poeniiemini.Quam olim est quod hoc ©lamalur, et
méro comprëheiiditar. BapiizaluSergo Dôminusex- uiiuain aliquando audiatar : Quoniam impleia sunt
péllïtuf à'Spiritu il) desertum, et leriiatur a Salaiia, lêmpora, et appropiiiqUavit-rêgnumDéi! Poeniiemini
ut exemptai!) vilae suis fidélïbus'proebéât,qui post et tredire. Evaugelib. Renuntiaie operibus montas,
acceptant in baptismo remissionempëëCatôrùm,non crédita in Deum vivum. Quid prodesi credere sine
solum ad exerceiidaopéra virlutum, verum etiam ad bonis operibus? Non le bonorum opérum meritum
lolérandâin pi opter jusf)iïam pérseculionémsint aé- adduxii ad fidem; sed fides incipil, ut bona opé.a
conseqiianiur,
'ctagéndï. Secedït eriimin desertum, ut iiosdoeeat,- Et proeieriensiecus iiim-eGaliloeoe, vidit Sûnonern
relictis mundi ilïecëbrîs, et sociélalè pfavorum, di-
vinis per omnia servire mândalrs. Tëntaïur sdlita- et Andream,etc. Isli primi vocàiï sunt, ut Dominum
rïus a diabolo; ni nobis ïusïnuël qùod onïtïës'qui vo- seqnëreiitar. Piscalores et iliilieraii niiitantur ad
tantpièvivére iii Christo, persécutionëm pa'liuiilùr, prsedicandum, né fides credeiittam non in virtute
et qùod per muttas irlbu'luiionesoporlët nos inlrarè Dei, sed eloquènliaâtquè doci/îiia*uiaretar. Qusérit
 Ul •• IN MARC!EVANGELIUMEXPÔSITIO.^ LIB. t. r's >• lia
autem potest quomodo binos vocaverit dé naviculis Aïemina, quae pritaa sediicla est, a carnalis concu-
pisealores : primo Petrum et-Andreàm, deinde prO- pisceniiaefebre curari; tenta vir, qui maiè suadenlis
gressus paululum alios duos filios Zebedse'ysicut dicta conjugis aiidivit, ab errons siii lépra mundari,
narrant Matlhseuset Marcus, cum Lucas.dicat ambas ut ipse esséi ordo reslaurationis îh Domino, qui
eorum nayrculassimplelas magna illa captura, pi- eral el easus îh prbtoplâsiis: Et discerpens eum spi-
sciura, sociosqué Pétri cemmemorel Jacoburtï et ritus immundus, et èxcldmàhsvoce magna exivilab
Joannem filios Zêbedsciyocalosad adjuvaiiduih,cum eo. Lucas de spiritu immUndoait quod sic exierit ab
relia plena exfrahere non possent, simnlque mirâtes • homine, ul nihil ei hocérct. Potest ergo videri con-
lanlam multitudinempiscium qusecapia eiat, et ëum irarium, quomodo secundum Marcumdiscerpens,vel ;
Petro tantum dixisse l Noli limere, ex hocjam homi- sicul aliqui Codiees habent convexanseum, cui rilhîl
nes eris eapiens(Luc. v), simul eum tamen subduciis nocuit secundiim Lucam-.Sed et ipse Lucas : Et
ad terrain navibus secmos fuisse, CJndeet intëliigen- - cuin projecissetillum (inquit) doembnlumin médium,
dum est hoç primo esse faciumquod Lucas insinuai, exiit ab illO,'nihilqueeinocuit (Luc. iv). Unde intelli-'
neg tune eos a Dominovocatos, sed lanlum Pëtro gilur hoc dixisse Marcumcbnvexànieum,sive di'scér-
fuisse praediclumquod homines essel capiurus. Quod pens, quod Lucas dixit cuin projecisset eum in mè-'
non ita diclum esi, quasi jam pisces nunquamessel *»dium, ul quod seculus ait, nîhitque ei nociiil, hoc
capiurus,Namel post resurreclionemDominilegimus inieiiigalur quod illa jactatio membroriim àiquë
esse pis.catos. Diclum est ergo quod deinceps esset véxatio non eum debiliiavil, sicut soient exlrc dse-
homines, non dictum est quod jam non esset capiu- monia etiam quibusdam membris ampùtatis aut
rus pisces. Unde datur secundum Lucam inlelligi eos evulsis.
ad çaptaram piscium ex more remeassè, ut postea Elmirali sunl oniries,ila ùl conquirërent,etc. Visa
fifiretqupd Mallhseuset Marcus narrant, quando eos virlute miraculi, novîtatem dominicaeadmrfantùr
binos vocavit, et ipse jussit ut eum sequereniur, doclrinae, atque ad inquisitionëmeorum quseaudie-
primo duobus Pelro el Andrese,deinde aliis Zebe- rant per ea quae viderànt ëxcitàntur. Quia nimirum
doeiduobus filiis. Tune enim non subduciisad terram ad hoc fiebani signa quaeVelipse Dominusin àssurii-
navibus tanquam cura redeundi, sed ila eum secuti ; pto homine faciebat, vel"discipulis facere dédit.,'
sunt, tanquam vocanlem ac jubentem ut sequeren- ut per haecEvangelioregril Dëi, quod pfaedicabatùr,
iur. El ingrediuntur Capharnaum, et statim sab- certius crederetar, dum hi qui coelesiïâ lerfigënis
batis ingressussynagogamdocebal eos. QuodSâbba- gaudia fulura promittebant, coelesiïâin terris ac
. lis maxtaie medieïttoedodrinaeque suae donà fré- t, divina opéra monstra'baril.Vérum discipuli ut puri
quentai, docet se non sub lege esse, sed.supra homines donânte Dominoctaicla gerebaut. At Do-
legem, qui eamdem quoque legem adimplere, non minus ipsè sirigularis virlulè poleTiliseet sanïtates
autem solvere, yenerii; née Judaicum eligëre-Sab- ac miracula operabatar, et quse à Paire àûdiebat,
balum, quo vel igflemaccendere, vel manum pedem- loquebatur in miindo. Namet prius (lesté Ëv'arnge-
que movere non liçeat, sed verum Sabbatum, di- . lio) eral docéiiseos qudsipoiëéldïèmhabens, ël non
leciamque Dominoesse requiem, si, saluti studenles sicul scriboe(Mallh. vu). Et nunc, lurba attèsta'rite,
animarum, ab opère' servili, id est, a cunclis conti- inpolestale impératspirilibusimiinindis, et obédlunlei*
neamus illicilis, (Jtfarc.)).
El slupebantsuper-doclrina ejus, etc. Illi enim ea Et protinûè ègrédlëritësde synagoga, vëneriinliii
doeebant populosquseseripjta sunt in Moyseel pro- domum Simonis, etc. Si virùriï à dsëmoniolïbéfà-
pheiis : Jésus vero, quasi Deus et Dominusipsius lum moraliler animuin ab i'mmUnda éogifa'tiO'he
Moysi,pro liberlate voluntaiis suae, vel ea quae mi- purgalum significare dixèrimus, consequeiltërfetai^
nus videbantar addebat in lege, vel commuians na febribus lenlalà, sed ad iniperium Dotataï cùràJ
proedicabatpopulis, ut in Matthseo legimus : Diclum ta, carnem ostendil a coricupiscentiaé susefervore per
est anliquis,egoaulemdico vobis(Mallh. y). irjContinentioe pfsecepla frenàlànî. Omnis enim àmari''-
'
El erat In synagogaeorumhomo iii spiritu immun- ludo, et ira, el indignatib, ël danibr, el blàsphemra.
do, elc. Nonvoluntaiis isla confessio est, quam prse- (Ephes, )v), spiritus îminuiidifuror est. Fèrnkatio-
mium sequilur confitendi, sed necessiiatis extorsion nemverOjimmimdilidm^ibidmèmjébncupisceniiàmma-
qusecogit invitas confiteri. Et velut si servi fugilivi lam, elavariliam(quoeestidolorumservilus[Ephes. v])
poslmulium temporis dominum suum videant, nihil febrem illeceltrossecarnis mlëUige. Et statim di-
aliud nisi de verberibus deprecantur, sic et daemo- cunt ei de illa, el accédonsefetiauifeain apprehensu,
nes, cémentes Dominum,in terris repente ver-sari, manu ejus. In Evangelio Lucie scriptum est quod
ad judicandosse venisse eredebanl. Proesenlia Sal- rogaveruni ilium pro ea; et staiis super ilfa'mim-
vatoris lormepta sunl dsemonuin, El commlnatusest peravit lëbri. Modo enim Salvâtor. rôgatùs, modo
ei Jésus dkens : Obmutesce,et exi de homine.Quo- ullro curai aegrotos, ostendens se Cohlraviliorum
niam invldiadiubolimors iulravil in orbemlerrarum quoque passionës, el prëcibus semper anhuëré fide-
(Sap. su), ideo conlra ipsum morlis auctorem primo iium, et ea iionrtunq'uàmqùeëîpsi taînime ih.se in-
debuit medicina salulis operari ; primo lingua ser- lëlligunl, vel inlelligénda dafe, vël pie peténlibus,
peniina, ne ultra virus spargerjel, oçcludi; deinde etiam non intellecla, dimittéjè, et juxta hoc qupd
 -
415 . ,-BED.EVENElUfïILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 144
postulat ; îklicia quis intelligit?Ab occullis, \.monte, cujus commemorationem facit Mallhaeus.
Pg-'ilraisla...
meïsmunda me, Domine(Psal. xvm). Namque Marcus ita sequilur :
Et conlinuo dimisiteam febris, el minislrabat eis. El venitad eum leprosus depreeans eum, etc. De
Nalurale est lëbricitanlibus incipiente sanitate las— hoc leproso mundato eonnectit, ut ipseintelligatur
sescere," et segroiationis senlire molesliam. Verum quem MallhaeusCommémorât lune esse mundatum ,
saniias quse, Domini confertur imperio, simul tota quando post illum sermonem Dominus de monte
redit. Nec solum ipsa redit, sed et tanio roboreco- , descendit. Sic enim ait Matthseus-(Cum autem des-
miiante, ui eis continuo qui se adjuverantminislrare cendisse de monte, ' seculoe sunt eum turboe multoe
sufficiat, et, juxla leges tropologise, m.embra quse (Mallh.ym). Et ecce leprosus veniensadorabat eum
servierant immunditiae ad iniquitaiem ut frucliûca- dicens: Domine, si vis, potes me mundare, elc. Et
renl moni, serviant juslitise in vitam selernam. quia Dominus ait : Non veni solvere legem , sed
Vespereautem facto cum occidlsset sol, afferebant adimplere (Matlh. v), ille qui èxcludebalUr a lege,
ad eum, etc. Solis occubilus passionem morteinque purgari se Domini poteslaie prsesumens, non ex lege
significat illius quidjxit : Quandiu in mundosunii lux sed supra legem esse gratiam judicabal, quseleprosi
sum mundi (Joan. ix). Et sole occidente, plures dse- maculam posset abluerë." Verum ut in Domino po-
moniaci quam ante, plures sananlur segroti. Quia B teslalis aucloritas, ita in illo fidei conslanlia decla-
qui lemporaliter in carne vïvens paueos Judaeorum ratur. Ille in faciem procidit, quod humiliiatis est
dpcuit, calcato regno morlis, omnibus per orbem et pudoris, ut unusquisque de susevitse maculis eru-
genlibus, fidei salulisque dona transmisit. Cujus bescat; sed confessiohëm verecundia non repressit.
ïhinisirjs quasi vilae lucisque proeconihus Psalmisia Osiendit vulnus, remedium postulavit, et ipsa reli-
canit : lier facile ei qui ascendilsuper accasum (Psal, gionis et.fidei plena confessio est. Si vis, inquit,
LXVII).Super occasum quippe Dominus ascendil, pôles me mundare. In voluntale 1
Domini tribuit po-
quia unde in passione occubuit, inde majorera suam lestatem. De voluntate autem Domini non quasi
gloriam resurgéndo manifeslavil. pielalis incrédulus dub'uavit, sed quasi colluvionis
' Et doemonla mulla ejkiebat, etc. Lucas de his suaeconscius non j)r*sumpsit. Jésus aulem miserais
scribit aperlius : Exibant etiam doempniaa mullis . ejus extendit manum suam, ël tangens eum ait illi:
clamanlia, etdicenlia : Quia tu es Filius Dei. Elincre- Volo, mundare. Et cum dixisse!, statim diseessil ab
pansnon'sinebatea loqui, quia sciebanl ipsum esse eolepra,el mundalus est. Nihil médium est inler
Chrislum (Luc. iv). Doemouiaergo Filium Dei con- opus Dei atque praeceptum, quia ïn praeceplo est
litabanlur ; el sciebanl ipsum esse Chrislum, quia «opus. Denique.dixit et facta Sunl (Psal. xxxn). Vides
quem dierum XLjejunïo fatigatum diabolùs hominem - ergo quod dubitari non potest quin-votaiitas Dei
cognoverai, nec lentando valebat an el Dei Filius polestas sii? Si ergo volunlas ejus potestas est, qui
esset experiri ; jam nuiic per signorum potentian: unius voluntaiis asserunt, unius ulique asserunt
vel intellexit, vel potius suspicatus est esse Filiure polestatis. Ilaque quasi poteslatem babenssanandi,
Dei. Non ergo ideo Judaeiseum crucifigerepersuasit, et jubendï auctoriiatem, operandi leslimonium non
çuia Chrislum sive Dei Filium non esse putavit, sec refugif. Voloenim dicit propter Photinum , imperat
quia se morte illius non praevidit esse damnandum propter Arium, tangïi propler Manichaeum. Et lex
Vere enim de hoc myslerio a saeculis abscondiK quidem langi leprosos prohibe! ; sed quia Dominus
dicit Aposlolus quod nemoprincipumhujus soeculico legis est, non obsequitar legi, sed legem facit. Non
gnpvit. Si enimcognovissent,nunquam Dominumglo ergo ideo tetigit, quia sine taclu mundari non po-
rioecrucifixissent(I Cor. n). Quare autem Dominussi 1 tarai, sed ut-probaret quia subjeelus non eral legi.
loqui daemoniaprohibeat, Psalmisia manifestât qu i Nec contagium limebat ut homines, sed quia coma—
ail: Peccatori aulem dixit Deus : Quare lu enarra ; minari non poleral qui alios liberabat, lepra lactu
juslitias meas, el assumis teslumentummeum per o > Domini fiigatur, quae solebat contaminare langen-
luum ? Tu vero odisti disciplinam (Psal. sus), e ' p lem. Sininlque illud mïrabile, quod eo sanavit gé-
cselera. Ne quis dum prsedicantem audit, sequatu nère, quo fuerat'obsecralus. Si vis, potesme mundare.
errantem. Improbus enim mâgister est diabolùs, qu i Volo, inquit, mundare. "Habes voluniaiem, eliam
falsa veris ssepe permiscet, ul specie verilalis testi habes pielalis effeclum. Non ergo (ut plérique Laii-
monium fraudis obtexai. norùm pulant) jungendum est el Iegendum Volo
JE( diluculo valde surgens, egressusab'iit in deser • mundare, sed separalum, ut primum dicat volo,
um locum, etc. Si occasui solis mors exprimiiu deinde imperet, mundare.
Salvatoris, quare non diluculo redeunte resurrecti > Et comminalusest ei statim, et ejecit illum , etc.
ejus indicetur? Cujus manifeslala luce abiit inde Quare prseoipilur nemini dicere, nisi ut dicerel non
sertum genlium, ibique; in suis lidelibùs orabai i vulganda nosira bénéficia, sed premenda, ut non
quia corda eorum per gratiam sui Spirilus ad virtu solum a mercede abstineamus pecuniie, sed etiam
tem oralionis excilabat. Et erat proedkans in sync graiise.
gogis eorumet omni Gallloea,et doemoniqejiciens. I 1 Sed vade el estendele principi sacerdotum,etc. Os-
Iiac prsedicaliooequam dicit eum habuisse in omr i tendere se sacërdoti jubetur, ut intelligeret sacerdo»
Galilaa intelligitar eliam sermo ille babitus >•x ^ata non legis ordine", sed graiia Dei suprà legem
 118 •'"•' IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO. — Lin. I. iift
esse curalum. Offerre autem sacrificium, ut osien-'JA A. .lAPUT.H. .
derel Dominus,quodlegem non solveret, sëd adim-
pleret, qui secundum legem giadiens supra legem! El iterum iniravit Capharnaum, elc. Salvaior
-sanaret eos, quos remédia legis non sanaverant. Ett omnium Deus salulari omnia lustral incessu. Et
bene addidit : lu leslimoniumillis, hoc est, si Deo> tune in desertis, nunc in civilate, nunc ad mare,
credant, si impieiatis lepra diseedat. Quod si quemt doclrinae coelestiset virlutum doua turbis minisirat.
movet quomodo DominusMosaicumvidealur appro- Nunc in monte solus orat, nunc laboranies in mari,
bare sacrificium, cum id non receperit Ecclesia,( . ne perire debeant, adjuyat. Ubique munera salulis
memineat nondum coepisse sacrificium sanctumi imperlit, ut omnes gradus ac condiliones ad suam
sanclorjm, quod corpus ejus est. Nondum enim, gratiam perlinere demonsirel. Juxla mysticum vero
oblulerat in passione holocaustum suum. Non au-. . inlellectum, post facium in civilate miraculum, sece-
'
lem oportebal auferri signiûcantia sacrificia, prius- dit in deserium, ibiquê, convenientas ad se lurbas
quam illud quod sigoificabatur confirmatum essett benigna pielaie suscipit, ul ostendat se magis quie-
coniestaiione âposiolorum praedicantium, et fidëj tam, et a sseculicurisremotam diligere vitam, atque, .
credenlium populorum. Quia vero lypice vir iste» ob hujus appelilum, se sanandis curam adhibere
peccalis languidum genus désignât humanum, recte. B ' corporibus. Et quidem more humano, quasi
frequen-
non solum leprosus, verum etiam, juxla Evange- liam se quserentium dectaians, nolebal manifeste in
lium Lucse, plenus lepra fuisse describitur. Omness civitalem introire. Sed allegorice docebat quia lu-
enim peccaverunl,el egenlgloria Dei (Rom. m). Illa, multuosis carnalium meniibus aperiam sui manife-
scilicet, ut, exieula manu Salvatoris, hoc esi incar- stationem veriias non extabet, sed quoscunque ab
nate Dei Verbo, humanamque contingentenaluram,> illecebris rerum lemporalium viderit esse
discretos,
ab ertoris prisci varielale mundentur, possinique» iis suorum lucem donorum Iargius infundit. Verum
Cum aposlolis audire : Jam vos mundi estis pro- quia nec carnales superna pietas deserit, quin eliam
' iis
pter sermonem quem loculus sum vobis (Joan. xv), gratiam suae visilationis, per quam et ipsi spiri-
et qui diutius abominabïles a populo Dei erantt luales effici valeant, indulget, post desertum Domi-
caslris seoreti, jam aliquando lemplo reddi, el sa- nus in civilatem redit : multisque eodem convenien-
cërdoti queanl offerri, illi utique cui dicitur : Tu ess tibus Ioquilur verbum : ac sanato paralytico pluiibus
sacerdos in oelernum(Psal. cix), audienles ab Apo- occasionem inlernae sanationis quae est in fide trï-
siolo : Templum enim Dei sanctumest quod estis vos s huit. Quod vero docenle Dominoet domo lam mulli
(1 Cor. m) ; ofleranique pro emundaiiohe sui sicutt , convenerunt, ut non caperent, neque ad januam,
praecepit Moyses , id est exhibeant,corpora sua ho-. G nostram proprie salvationem qui de genlibus ad
silam viventem,sanctam, Deo placëntem(Rom, xu). fidem venimus désignai, quia prsedicante in Judsea
At ille egressus Coepitproedicare, el diffamareser- Dominoliecdum intrare ad audiendum valuimus. Ad
monem, ila ul jam non posset manifeste in civitalem , quos lamen etsi foris positos verba suae dockrinse
introire, sed foris in desertisloch esset; el conyeniebaul
l feeit pervenire, quia nos ipse per sanewrum ora
ad eum undique. Unius perfecta salvalio, multas3 praedicaiorumcollegit, et quamvis exlra synagogam
ad Dominumcogit lurbas : ut enim ipse se interiusi in qua ipse proedicabatinventas, Evangelii sui fecit
exleriusque doeeret esset sanatum, nequaquam per- esse participes. Et veneruntferentes ad eum paralyti-
ceplum beneficium, ut ab ipso a quo acceperat jus- cum, quia a quatuor porlabalur. Curatio paralylici
sus, lacet : quin potius evangelislse functus officio, hujus salvationem désignai animae post diuturnam
mox egressus coepilprsedicare et diffamare sermo-. illecebraccarnalis inertiam ad Chrislum suspirantis,
nem. Unde mérita quoeritur quidnam sit quod Do- quae primo omnium minislris qui eam sublevent et
minus uonnulla quse gessit abscondi jussit, et nec, Chrisio alferani, id est bonis docioribus qui spem
ad horam pôtaerunl abseondi? Nunquid enim uni- sanationis opemque iniercessionis suggérant, indiget.
geniius Filius Patri et Spiritui sanclo coaeternus, jj." Qui bene quatuor fuisse referunlur, sive (piia qua-
hac in re velle habuit quod implere non poluil ? Sed[ luor sancii Evangelii libris omnis prsedicantium vir-
noiandum quod Redemplor nosler per morlale cor- lus, omnis sermo firmaïur, seu quia quatuor sunt
pus omne quod egit hoc nobis in exempta aciionisj virlules quibus ad promerendam sospitatem fiducia
prsebuil. Miraculumnamque faciens, et laeeri jussit, mentis erigitur. De quibus in seiernse sapieniiselaude
et lamen taceri non powit. Ut videlicet electi ejusj dicitur : Sobrielalemenim et sapientiamdocet el ju-
exemplum doctiinse illius sequentes, in magnisquaeÏ slitiam cl virlutem, quibusutilius nihil est in vila ho- '
faciunt laiere quidem in votantaie habeaut, sed utt minibus(Sap. vin). Quas nonuulli diversis noininibus
prosinl aliis, prodanlur inviii, quatenus et magnae 3 prudenliam, foriitudinem, lemperanliam el justitiam
humilitalis sit quod sua opéra laeeri appeiunl, ett nuncupanl. El cum non possent offerre eum illi pree
magna;sublimilalis sit quod eorum opéra laeeri nonj lurba, nudaveruntteclum ubi eral. Desiderant para-
possum. Non ergo Dominus voluil quidquam fieri et,[ lylicum Christo offerre, sed lurba inlerposiia ab,
minime potuit, sed quid velle ejus membra debeant, omni parle inlercludunlur, quia saepe anima post'
quidve de eis eliam noleniibus fiai, dodriuse magis- infirmi eorporis desidiamad Deum resipiscens, su-
lerio exemplum dédit. pernseque gratise remedio cupiens innovari, prisçss'
 147 BED^E VENERAB1L1SOPP. PARS II. SECT. I. — EXKGETtr.AREMIINA.- «a
""cbnsuetûdiriisobsiaculo relardalur. Ssepeinler ipsas A. statim cognito, Jésus spiritu sue
quia sic. cogitarent
orationis secretse dulcëdines, et quasi, suave cum inler se, dicit ïllis : Quid isla cpgilalis in. cordibus
Dominocolloquium, turba çogitaiionuminlerveniens veslris? Ostendil se Deum, qui potest cordis occulta
'
âëiém mentis né CbriStiiSvidèatur ïmpedil. Et quid çognoscere. Et quodam modo tacens Ioquilur : Ea-
ïnter liseë âgendûm? Nëii inique ïh infimis exîerïus dem majeslate et pptpntia qua cpgilationes vestras
qlâ lùrbaè iumÉtûântûf rèmànëridum, ised leetum ïntueor, possum et hominibus dçlicta dimiiiere. Ex
dôtaus ïiï qua Christus dbCét àscèndëiidum, id esi vobis inielligïte qiiiçî.parâlytieus cpnsequalur. Quid
sacroe SCïiptaf'éÈsublïfiiilas est âppëtënda, Iexque est façiliusdicereparalylko : Dîmitlùntur libi peccala,
Doihiniciini Psàitaïstà dié hbctaqùè ihëdiianqa. In an dicere : Surge et toile grabatum luum et ambula?
çûô ertint Cèrrîgiijunior vianï sudnï? In cuèiodiéndo, înier dicere et facere, mulla distantia est. Uirum
il\'4\i%'sëfmonesIMÔS (Psàl. cxvni). El pàtefacienles, sint paralylico peccala diniissa, solus noverat qui
"stibmïseftifiigtâbâïûm jit quo paralyticus jacebat. dimitlebat, 'Surge aulem et ambula, lam ille qui sur-
Paiëfaéto iëctô sëgèr ânté Jesùrri sobmïilïtur, quia, gebatquam if qui surgeniem videbant approbarepo-
TféserâlisSçrlptafâfum myslériis, ad noti'tiàmChristi terant. Fit ergo carriale signum, ut probetur spirï-
pêrvënitur, liôc est ad ejus humilitaiem fidei pietate •" tuale, quanquam ejusdem viriulis sit et corporis et
•déscëhditur. Et bêhë domus Jesu juxta àltertas B animaevilia dimiiiere. El dalur nobis inlelligenlia,
ëvàngëîistà; narrâliohëm legulis esse contacta repe- propler peccata plerasque eyenire çorporum débili-
Tillif, quia"sub Contèmptibïlïlittërarum velamine si tâtes. Élidcirco forsan prius peccala dimilluntur, ut
àdsït qui ïëseïêt divina, spirhualis grâtiae virlus ïn- çausis debiîitatis ablalis, sanilas reslitaatar. Quin-
"veniètur. Dônudàiïô elënim tegùlàrum in domo Jesu que siquidem sunt differenlisecausarum pro quibus
à'pèïiib est ih viittatë litlerse sensus spirituaiis el ar- in bac vita molestiis corporalibus affligimur. Aut
câïi'ô'riim"coeïesttam.Quod àùtein cum grabalo depo- enim ad mérita augenda per paiienliam jusii corpo-
m'tu'rmfifmus, significat ab .homliié in isla adhuc ris infirmîtate gravamur, ut beali patres, Job et To-
Carnecoristliulô Chrislum dèberë cognosci. biaset innumeri martyres in ulroque Teslamenio. Aut
fâi'mvidisêél àiïtemèësiis fidénïlllorum, etc. Cùra- ad cuslodiani virlutum perceptarum, ne superbia
îiiïù's hbihinériîa pàïàlysï Dominus, primo peccalo- tentante dispereânt, sicut apostatas Paulus., cui ne
rtifli Viheulàdissolvit, ùt ôstendéret eum ob nexus magnitadinerevëlatioitam extollerelur, datas est sti-
ïulpà'rûiii àfluùnï dîssbliitiônefuisse damnalum, nec mulus carnis suaeangélus Salanae,qui euni colaphiza-
"nisibis rëlaxatis mémbroruïn posse récupération^ ret. Aul ad inleliigenda et corrigenda peccala nostra
Saiïâri. Sic et illi pàràiyîico, qui juxta Probaiicam sicut Maria sorpr Aaron in eremp obyerba lenierita-
fis'cïnSm diu môlum àquoe frustra prseslolabalur, û lis et superbiaelepra perçussa est. Velsicut paraly-
'lànàïô' 'à Domino dicitur : Ecce samis factus es., ticus de quo tfaciamus, qui nonnisi dimissis primo
fàni noli péceare, iiè dëièriûs libi aliquid conlingat, peccalis, poiuit ab infirmilatecurari. Aut ad gloriam
(Jotih. xiv). Dei saivantis sive per seipsum sive per famulos suos,
'
fïli, inqùïi, dimillùhiur libi peccata. Ô mira \m-. sicut coecusnatus in Evangelio,qui nequeipsepeecq-
militas! Despëctum et debilem lolisque membrorum vlt nequè parentes ejus, sed ut manifestarentur opéra
éôtapàginibus dissoiuïumfilium vocat, quem sacerdo- "Deiiii illo. Sicut Lazarus, cujus infirniilas non fuit
lès non dïgnaïehlur àitingere. Autj-eclé ideo filium, ad morlem, sëd pro gloria Dei, ut gloriûcarelur Fi-
quia dîmitlùntur ci pëècàia sua. Iriluendurn satic lius Dei per ëam. Aul ad inchoalionem daninalionis
quanti proprià cujusquè fides apud Deûm valeàt, ubi oeternse,quod reproboriim est, et proprium, sicul
tant! vâtail aiiehà, iii tbiïïs ïibïno repenle, hoc est. Ahtjôchus et Herodes, qui ulrique suo tempore ad-
ëx'tërtas înieriusque jam sàlvalus exsurgerel, allo- versus Deum répugnantes, quod lormemorum in
-rumqùémërilo aliis iâxârehîiir errata. gelieriha"perpetuopassuri essent, praesenlium affl'i-
Eranl àiitèm illic quidam describis sedenleset cogi- ctionummisera cunclis oslendebant. Quibus congruit
lantê'èih ;cbrdibïïs suis, été. Verum dicunt scribse. illud prophelse : Et duplici convritloneconiere eos.
qûod riëmo dimiltèrë "péceatà nisi Deus potest, qui B Unde necesse est in omnibus quae lemporaliier ad-
per éës"quoqiie dimîltit, quibus dimittendi tribuil versa palimur, cum humilita.te Domino gralias aga-
poiesiatem. Et idèo 'Christusvere Deus esse proba- mus-,et infirmitatis nostraecopscii de collatis nobis
ïur, quia àihiïttëre peccata quasi Deus polest. Verum remediis graiulemur. Necesse est ut ad conscien-
Deo tëslimonium reddùnt, sed pèrsonam Christi ne- liam noslram reversi sotarter opéra nosira simul el
gando lallunlur. Érraht ilaque Judsei, qui cum Chri- cpgilaiiones.explpremus, el quidquid nos peccasse
stum eiDeum esse et.peccala dimiiiere posse cre- deprehéndimus, digna casligatione purgemus; quid-
dant, Jesum lamen Chrislum ëssè non çréduiit. Sec quid de his quse nos recle feeisse eïedebamus, vilio
nVullôdëmentiuserrant Âxiàiii,qui cum Jesum Chri-
in nobis elaiipnis périsse «omperimus, el hoc hùmili
stum esse, et péëçaîà posàë diniillere, Éyangel.i
' verbis devieti, nëgàfe lion audeant, nihiiominui satisfàciiôné ëàsiigënïus. Hièc ënim tiobis ssépiusfit
Deum negare non lïméni. Al ipse perfidos salvar< causa hagellor.iim.Câïteruhi innocentés et justos ob
dësiderans, et occultoiiun cogniiione ei virtute ope augmentaprsemibrùm flagellari, perfeclorum est, et
ïum Deum se esse manifestât. Nam sequilur : Qut donum spéciale virorum. Verberibus aulem lempo-
 149 IN MARCIEVANGELIUM.EXPOSITIO, --LIR. ï. . ," 150
rallbus ad seterna lormenta cpmpelli, impceniienliup A.de letane.ario in eyangëlistam sil repente mulatus.
est poenareproborum. Et purgeas seculusest eum. Iii Evangelio Lucas
Ùt aulem scialh quia poteslaiem habel Filius homi- plenius. scriptum est,: El relictis êmnibns surgens
nis, etc. Si et Deus est juxla Psalmislam, qui quan- .spculmeHemn(Lnc, y)Jnteîligeùserg©Matlhseusquid
tum dislat Oriens ab Oçcasu etangayit a nobis iniqjii- £\t yeraciter Dominumséqui* relictis omnibus sequi-
lates noslras, et Filius hominis poteslaiemhabel ht lur. Sequi enim imilari. est. Ideoque ut pauperein
lerra dimiltendipeccata, ergo ideni ipse etpeus, et Pirisluiii non jam gressu quam, affecta consectar.i
filius hominis est, m et hpmpChristus per djyinitaiis posseï, reliquit propria, .qui rapere solebat aliéna,
suse potentiam peccata dimittere possit, et idem Perfectamque nobis abrenuniiaiionis sseculiformant
Deus Christus per humamtaiis suse fragil'italemprp Jrjbuens, non solum taera reliquit vectigalium, sed
peccatoribus mori, Spiritualiter aulenj de grabajo pericutam pontempsit, qoodeyenire poleral a prin-
sbrgere est animam se a çarpalibus desideriis ubi çipibus sseculi.,quia,yesiigaltam'raiioiies imperfecta*
oegrajacebat abslrahere. Grabatum vero tallere est alque înçompositas rçliqserit. T-anlaenim cupidi-
ipsam quoque carnem per continentiae frena correp-r laie sequendi^ominuni.4!tcM)sest., ni in nullo pror»
lam, spe coelestiumpraemiprum a deliciis sçgregarç sus hujus viise respectum vel cogitationem sibimet
terrenis. Sublatô auféra grabata domum ire, ad s* réservarit. Si quidem ipse Dotainus qui hune ex-
paradisum redire est. Hsec eie/ùm vpra esi domus terius imnana ajl.o.cuiionept se sequereiur- vocavit,
nosira, quaehominemprimasuscepii, non jureamissa, intus divinaipspiratione ut mox ypcanie.nisequereiur
sed fraude, tandem restituta per eum qui fraudu- accendit, ipse ïnyisjJpililer,quo mpd.o sequendum
lento hosii niliil debuit. Aliter sanus quilanguerat esset edocuit, Propter qupd ille mérita obedientiae
domum reportai grabatum, cum anima, remissjpnç dum humana contemnens negotia deserit, domini-
accepta peccatorum , ad talerpatn sui çusiodiam cprujn fidelisdispepsatpr faclus est talemorum.
çum ipso se corpore refert, ne quid post yeniam Et factum est çum pecumperei in domo illius,
unde iterum juste ferialur admiilal. Et staïknitiesur- multi publicani, etc. Scribit evangelisla Lucas quod
nxii, el sublalo grabato abiil coram pmnlbus, ita ul fecerit ei conviyium magniim Leyi in domo sua»
mirarentur omnes, el lionoriftcarent Deum dicenles, quod mysleriorum.liguris aP.ta congruit. Qui enita
Quiâ nunquam sic vidimus. Quani miranda divinse domicjlioChrisluni receperit injernOj maximis delec-
poie-ntiaevirlus, ubi nulla temporis interrenieiiie lalioiiibus exuberanliuni pascilur yoluptaium. Ilaque
niorula , jussu Salvatoris salus iëstina çomitar: Dominuslibenler ingredilur, el in ejus qui çrediderit
fur I Mérita qui adfueranl, damnaiis hlasphemiae recumbil affecta. Ei hpc est bpnorum opérum spir
jaculis , ad laudem taniaemajesiaiis stupenlia cordai ^ rituale convivium quo diyes pppulus eget, pauper
conVerlunt. El egressus est rursus ad mare, oinnisr. epulalur. Publicani aulem s'Cul eti,am nomine pror
que .turba yeniebatad eum, el docebal eos. Doeens bant, appellaotur ii qui yecligalia publica exigunt,
ïn Capharnaum Dominus, viiiutem doclrinae suse sive qui eondueiores sunt vectigaliumfisci, yel rerum
coelëstêïn parajylici curalionè commendabat. Quo publicarum, necnpn el ii qui ssîculi hujus Uiçra per
facto egressus esi ad mare, ut non solum civilem negolia seclantur, eodem ypcabulo censentur, VidLe-
vitam hominum in via veritatis institaeret, verum. ranl ilaque publicaniinia pçcçati.s ad nièliora çon-
etiam habïtatoribus maris Evangelium regni praedi- versum locum inyeniss.eRoenileniiae,ei ob id eliam
caref, eosque fluctivagos rerum labentium motus ipsi non desperant satatem, JNequeyero injiristtais
cbntêmnere ûc Fidei fïrmitale superare doceret..pe- vitiis permanentes publicani yentapt ad Jesum, ul
nïqUeadvenienlem ad se ibï turbam plurimam dpcet. Pharissei ei Scribae njurmurantes, sed pceiiitentiam
Ibi publicanum de leloiieo vocalum aposlojiim et agentes , ut seq.uensjEyangelistse sermo .significat,.
evangelislam facit. Ibi inultôs péccàtores per poeni- dicens : Eranl enim multi, qui el sequebantnr eum,
tcnliâm cor'réclos sua dignbS coenà, suorurh auditu Ibal autem Dominus ad cpnyiyia peççaiprum , ut
rcdditarcanorum, alque ab undis tumentibus, ac Q' occasionem haberét doceiidi3et spi-rilnalesinviiator
Cétis cupidilatmii râlléntium sequeslraios ad solidi- ribus suis praeberet cibos. Denique cum fequenter
latem quiëlae conversatlonis, quse est iii spe coeles- pergere ad çonviviumdescribanl,,nihil referlur aliud
lium bonorum perlra'hii. Nsimsequilur : nisi quid ibi feceril, qqid docueril, ut et tairoililas
El cum proeterirei,vidil Levi Aïpheï, etc. Ad lelo- Domini eundo ad peccatores, et poleniia .do.çl.i'i.nae
îiRiim, ad curam dispensaiioncmque vectigalium ejus in conversione poenïtentiunidemonstretur.
dicit; TE5,OS-enim Gfaece, Latine vectigal nomina- El Scriboeet Pharisoeividenlesquia inanducarelcum
tur : idem autem Lëvi qui et Matlhseus est. Sed peccateribiis,etc. Si per Malthaeiêlectionem el vo-
Lucas liaréusque, proptef verëcundiâm el honorem catîonem Publicanorum fides exprimilur genijuiii,
eVangelislae, nomen ponere liotaerunt vulgatûm. quae prius mundi lucrum inliiabant, atnunc cum Do-
Ipse autem Malihaeus,• juxla illud quod scriptum mino epulis chariiaiiseibonoruin pperum sedula de-
est, jusiufe accu^aior «ui est : in primordio sermo- volione reficiuntur, profecto superejlium Scribaruni
nis Mâllhae'umse ei publicanum -nominal; ut os- et Pharisseorum Judscoruminvidiam qua de genlium
lendat legénlibus nullmn debere convërsum de sa- salute lorquentur insinuai. Quibus ipse Ioquilur ; .
inte diffidere, cum ipse de pubucano in aposlolum, Amendico vobis, quia publicani et meretrkes priece--
 551 BEDiE VENERABILISOPP. PARSH. SECT. I. — EXEGÉTICAGENUINA; 152
dent vosm regno Dei. —Hoc audilo Jésus ail illis : A autem ille propler peccata a nobis récesserit et avo-
Non necessehabent sani medicum,sed qui.maie ha- laverit, tune indicendumjejunium est, lunciuclus
bent. Non enim venivocare-justos sed pèccaiores. recipiendus. iVenioassumentum panni rudis assuil
SuggiilatScribasetPharisaeos, qui juslos se putantësi vestimentoveteri. Alioquiil aûferl svpplementumno-
peççalorum consorlia declinabant'.Se ipsum inëdi- vuma veteri, et major scissura fil. Cum inlerrogatus
cum dicit, qui miro medicandi génère vulneralus est î esset Dominus, cur discipuli ejus non jejunarenl,
/propler iniquliàtes nostrag , et Uvore ejus sanati v? rëspondit carnales adhuc quosque el needum pas-
sumus.(bai. LUI);Sanos aulem et juslos appellat eos sionisresurreclionisquesuae fidesolidaws non posse
qui ignorantes Dei juslitiam, et suam votantes consii- sëveriora'jejunia et continentiaesusiinere prsecepta,
luere, jnstitioeDei non sunt subjecli (Rom.x) ; qui ex; ne per ausiëritatem nimiain etiam Credulilaiem
lege praesumeiites Evangelii gratiam non qùaerunt. quam habere videbanlur amiuant. Ipsos ergo adhuc
Porro maie habeitteset peccatores vocal eos qui suse discipulos tanquam vêlera vesiiirienta dicil, quibus
ifragilitatisconscienlia devicli, nec per lëgem se jus- iiiconvcnienter novus pannus assuitur, id esi aliqua
Jtilicariposse videnles, Chrisli gratiaepoenitendocollai particula doctrinoe quse ad novae vilae-lemperan-
submitlunl. tiam perlinet, quia si hoc fiai, el ipsa doctrina quo-
- Et erant discipuli Joannis, etc. Alii rëferunt evan-•B dam modo scindilur, cujus particula quae ad jeju-
gelisla; ipsos Pharisaeos ac discipulos Joannis haci îiium ciborum valetj importune tradilûr, cum illa
Dominum quoestione puisasse. Hic Vero ila sonare• doceat générale jejunium non aconcupiscenlia ci-
videlur evangelicus sermo, quasi alii aliqui quosi borum lanlum, sed ab omni Isetitia lemporaliumde-
hujus rei cura niovissel, banc ei qusesiionemintu- leclationum. Cujus quasi pannuin, id est parlem
lerint. Unde côlligendum a pluribus hanc Dominoi aliquam quse ad cibos perlinet, dicit non oportere
objeetam esse quaestionem, et a Pharisseisscilicet ett hominibus adhuc Vetericonsuetudini dedilis imper-
a discipulis Joannis, et a convivis, vel aiiis quibus- tiri, quia el illinc quasi conscissio videlur fieri, et
libet, quos hoc inovebat, quare discipuli Joanniset t, ipsi vetustati non convenii.
Pharissei jejunarenl ; discipuliaulem Salvaioris noni Et nemomïttit vinum, etc. Eosdem quoque veteri-
jejunarenl. Mysticoautem sensu potest ila exponi :' bus comparât utribus, quos vino novo, id est spiri-
quod discipuli Joannis et Pharisseorum jejùnant, tualibus prseceplis facilius disrumpi quam id posse
Chrisli autem non jejùnant, quia omnis qui vel de> continere dicit. Erant aulem jam ulres novi, cum
operibus legis sine fide gloriatar, vel, quod est gra- post ascensum Domini desiderio consolalionisejus
vius, tradiiiones sequilur liominum, vel certe ipsumi i. orando et speràndo innovabantur. Tune enim acce^
eiiam Chrisli precoiiiûm aure tantum corporis, noni perurit Spirilum sanctum, quo impleti cum linguis
autem et fidecordis percipil, spiritualibus abstinënss omnibus loquérëntur, a Judseis nescienlibus, sed
bonis jejunb corde labescit. Qui|vero.Chrisli'mem- lamen veie aitesianlibus, dictum. est-: Quia muslo
bris fideii incorporalur ainore, non potest jejunare3 pleni sunl isli (Acl.ri). Novumenim vinum jam'novis
qui came ipsius epulatur et sanguine. Aliier Joan- utribus veuerai, hoc est Spiritus sancti fervor spi-
nes vinum el siceram non bibit, Dominus cumi rilualium corda repleverat. Aliier. Cavendum do-
publicanis et peccatoribus manducat ac bibit, quiai ctori esi lie animaenondum renovalse, sed in velu-
ille abstineniia meritum auget, cui poleniia nullai slaie malitise perduranli, novorum mysleriorum
naiurse. Dominusaulem cui nalnraliter suppetebalt secrelà cominitiat. Quod si quaerit aliquis quid inler
délicla donare, cur eos declinaret quos abstinenii- vinum novum myslice et vesiimeniumdislet novum,
Lus polerat reddere puriores ? Sed jejunavit el Cbri- facile patet, quia vino inlus reficimur et iuebria-
slus, ne praecepium declinares, manducavit cumi mur, vestimento aulem forinsecus induïmur. Cum
peccaioribus, ut gratiam cerneres, agnosceres po- vero utrumque ad significantiam yitse perlineat
teslaiem. El ait illis Jésus : Nunquid possunt filiii spiritualis, vesiimenium.profeclo opéra nostra bona
nuptiarum,quandiu sponsus cum illis est, jejunare ?j « quae foris agiinus, el quibus coram hominibus luce-
Quanto temporehabent secum sponsum,non possunt t mus, insinuât. Vino autem novo fervor fidei, spei, et
jejunare. Veulent aulem dies cum auferetur ab ehs charitatis, quo in'coiïspectu noslri Condiloris in no-
sponsus;et lune jejunabunl in illa die. In Malthaeoil;a vitaiesensusnostri inlus ipsi reformamur,exprimitur.
posilum est : Nunquid possunt filii sponsi tugere, Et facium est iterum^cuin Sabbatis, etc. Legimus
quandiu cum illis est sponsus (Mallh. ix)? Sponsuis in sequenlibus quia erant qui veniebant el redibant
ergo Christus, sponsa Ecclesia.est. De quo sanclca multi, el nec manducandi quidem spalium habe-
et spiiilualiconnubio apostoli sunt creati. Qui lu- banl, et ideo quasi homines esuriebanl. Quodaulem
gere ac jejunare non possunt, quandiu sponsuni iin spicas segetuin manibus confricant, et inediam con-
lhalamo vident, el sciunt sponsum esse cum sponsa!. solaniur, vilae auslerioris indicium est, non praepa-
Quando vero irans'ierini nupiise et passionis ac re ralas epulas, sed cibos simplices quserentium. Pha-
surrectionis tempus advenerit, lune sponsi filii je risseiaulem dicebant ei : Ecce quid faciunt discipuli
junabunt. Juxia leges aulem tropologise sciendunn lui Sabbatisquoenon licet? Nota quod primi aposioli
quod quandiu sponsus nobisoum est et in lsctitiia Salvatoris lilieram Sabbati destruunt adversum Hc-
sumus, [necjejunare possumus, nec lugere. Cunii bionilas. oui cum cseteros recipiant apostolos, Pau-
 """
*K% l\f-HARGI F.VANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. I. 154
luni quasi transgressorem legis répudiant. Myslice A j tritici quoe reficiunt, ita ssepe sub ea quse videbalùr
autem discipuli per sala transeunl, illa videlicet de ulililatelilterse teguntur donâ divinsediléctionis, quae
quibus Dominusail : Levate oculos vestros et vidële: mentes fideiium esurientes sitieniesque justiliam
regiones,quia alboesunt jam ad messem. Et qui melil, suavitaiis internaedapibus pascant. Verum haecmon-
mercedem acciplt (Joan. iv), cum dociorés 'sancti tium refectio stullis quidem Sabbali delënsoribus
eos quos in fide veritatis instituere quseruht cura displïcet, sed a DominoSabbati probatur , quia qui
pise solliciludinis inspiciunt, et qualiier unumquem- solam liilerae superficiem sequuniur, nec veram men-
que quove ordine ad salutem altràhere debeant se- lium refeciionem nosse , nec ad iriternam pervenire
dula consideratione perpendunt. Alque ideo nihil animarum requiem norunl. Unde temeritas eorum
mélius esurire quam salutem intelligtinlur hoininûm, . mérita Veritatis oie contandilur, dum subditur :
quam ipse messorum primus quondam inlér preces Et ait illis : Nunquam legistis, etc.? Ad contatan-
esuriens, inox oblatis sibi eis quas desiderabal dapi- dam calumniam Pharisseorumveleris recordalur his-
bus, audivil: Surge, Petre, occideel manduca (Act. x). torise, quando David lugiens Saulem venit iii Nobe,
El mira sacramenti concordia, quia el ibi maciari ac et ab Abimelech sacerdote suscepius poslulavit ci-
manducarijubenlur animalia coelitus missa, et hicspi- bos (J Reg. xxi). Qui cum panes laieos non haberet,
cas Dominolustrante consecratas vulsisse discipuli,. dedil ei consecratos, quibus non licebai vesci nisi
alque juxta aliorum narrationem evangelistarum con- solis sacerdotibus et Levitis. El hoc lanlum inlerro-
fricantes manibus manducasse perbibeuiur. Hocest gavit, si mundi essentpueri a mulieribus: el illo res-
enim quod ait Aposlolus : Morlificatemembravestra pondenle ah heri el nudiusterlius, non dubitavent
quoesunlsuperlerram, elexultevosvêleremhominemcum panes dare, melius arbilratus (propbela dicenle,
aciibusejus(Coloss.m). Quia non aliter transit quisque Misericordiam volo, et non sacrificium [Ose. vi] ) de
in corpus Christi, non aliier doclorem profectus sui -famis periculo homines liberare, quam Deo offerre
fruclibus pascit, quam si, veteribus abdicalis concu- sacrificium. Hostia enim Deo placabilis homi-
piscents, novo dileciionis mandata novus homo nûm satas est. Opponit ergo Dominus el dicit :
fuerit fadns. Vellere Raque spicas, est homines a Si et David sanctus est, et Abimelech pcntilëx a
tcrrena inteniione quâ solum mentis quasi radîeem vobis non reprelienditur, sed legis uterqite manda-
fixerani eruere ; fricare aulem manibus-, exemplis tant probabili excusatione iransgressi sunt, et lames
virlutum ab ipsa etiam carnis concupiscenlia quasi in causa est, cur eamdeni famem non probaiis jn apo-
folliculis alque inlegumenlis arislarum purilalem slolis quam probaiis in coetcris? Quanquam et in hoc
mentis exnere. Grana vero manducare , est munda- (n."mulladisiantia sil. lsti spicas in Sabbalo manu confri-
fum quemque a sordibus vitiorum per ora praedican- canl, illi panes coniederuiit Levilicos.Ibi el ad Sabbali
tium Ecclesiae mcmbris iucorporari. Et bene haec solemnilalem accendebaul neomeniarum dies, quibus
discipuli prsegredientesante Dominum fecissememo- inconvivis requisitus fugit ex aula regia. Figurale au-
rantar, quia doetoris necesse est sermo proecedat, lem quod dicit, David et pueri ejus panes acceperc
el sic cor audiioris subsequens gratia supernae visi-. sanctificaios, osiendit sacerdotalem cibum ad usum
taiionis illusiret. Bene Sabbatis, quia sancii doctores Iransiiurum esse populorum, sive quod omnes vilain
el ipsi in prsedicandopro spe futuraequietis làboranl, sacerdolaleni debemus imiiari, sive quia omnes filii
el audiiores seque suos admonent non propter amo- Ecclesia; sacerdotes sunt. Ungimur enim in sacerdo-
rem saeculisupervacuis insistere negoliis, sed pottas liùm sanctum , offerenles nosmelipsos Deo hoslias
pro seterna requie bonis insudare laboribus. Item spiriluales. De qua iota hisloria pro eaptu noslro
per sata ambulant cum Domino, qui diviiiis obtem- plenius in exposilione libri Regum dixim'us, et de
perare siudentes imperiis solerter eloquia sacra me- mensa ac panibus proposiiionis, in libro exposiiionis
ditari delectantur. Esuriunt in satis, cum in eisdem labernaculi et vasorum ejus. Quod vero Dominus
sacris eloquiis quse Iegendo perlranseunl panem vi- Abialhar principem sacerdoium pro Abimelech ap-
laeinvenire desiderant, hoc est, ad illa curant ver-Jj) pellai, nihil habet dissonaniise. Ambo etenim fueruut
ba pervenire, quibus ampliorem in se sui Conditoris illic, cum veniens David panes petiit et accepit, Abi-
amorem incendant. El hoc in Sabbatis, cum sopila melech videlicet princeps sacerdotum , et Abialhar,
mente a lurbulentis cogitationibus vacare gaudent, filius ejus. Occiso autem Abimelech a Saule, cum
et videre quam swanisest Dominus, quamque bealus viris domus suaegeneris sacerdotalisocloginla quin-
vir qui sperat in eo (Psal. xxxui). Assumptoque pie-, que, fugit Abialhar ad Davidet cornes faclus est lo-
latis el humililalis habita , ad requiem animarum tius exsilii ejus. Posiea régnante eo summi sacerdolii
suarum altingere contenduiit. Vellunt spicas quse et ipse gradum accepit, ac tolo tempore regni illius
forte occurrunt, et tandiu versant manibus contri- in ponlilicaiu perseverans, mullo majoris exccllen-
tasque purgant, donec ad escam perveniant, cum tïaequam paler suus effectus est. Ideoque dignus fuit
lestimonia Scripturarum ad quselegentes perveniunt cujus memoriam Dominus etiam vivenle pâtre quasi
meditandoassumunt, et tandiu scrutaiione sedula suniini faceret sacerdotis. El dicebat eis : Sabbatum.
discuiiuni, donec in eis medullam dileciionis qusei propter hominemfacium est, et nonhomo propter.Sab-
latere videbatur invenienles exlrahant. Sicut enim batum. Majorest cura sanilati et vilae hominis, quam.
asperilale arislarum, quse borrent, velantur grana çus'.odkeSabbali adhibenda. Sic enim et mandatum
ISS BEDJE VENERABILISOPP. PARS IL SECf. I. — EXEGET1GAGENUINA. , 158
estsabbatum .euslodiri, ul tanien si nécessitas essel, A cere in lenlaiionem, non esse aliud quam non liberare
reus non esset qui sabbatam violasse!. Ideo Sabbato a malo, ejusque perdere animam, esse a perdilione
circumcidi non est prohibilum, quia necesse erat non sajvare, Si quem vero movet, quare Dominus
fieri, Nam el Josue murés IJieriçho seplem diebus cum corpus esset curaturus, de animaesalvaitanè
cum exerçiiu cireuiyil. jEl Maçphabaei necessitale inlerrogâyerit, inielligat vel animam more Scripiu-
instante Sabbato pugnabanj. Unde discipulis esuriep- rarnm pro homine pnsitain , sicut dicilur : Hoesunt
libus, d.uodliciium non eral in lege, necessitale' far animé que exierunt de femore Jacob (Expd. r), vel
mi.£facium est licitata, Ta.Iisiiaep causa est* qualis qûod illa miraCula propler anitase salutem faciebai,
hodie in jcjunjis legilimis : ubi si quis seger jeju- Vel.quod ipsa manûs sahatip salutem animas signir
nium çorr.uperit, nulla raiione rêus tenelurs, îtaque fiéabat, quse à bonis (ut prsedixi) cessans e^eribus,
DominusesiFilius hominis,etiam Sabbali. Si, inquit, àfldam quodamiiiodo déxteram habere videbalur.
David rex saeerdptaii cibo pastus excusab'ilis est, et ÂÏilli tdcebànt. Et circumsplcienseoscumira , con-
juxta allerius evangelislae narralionem sacerdoles tristàlus super coecitatecordis eorum, dicit liomini:
sabbatam per lempli minisleftam violantes çrimine Ëxiènde manum luam. Et exlendit ; el nsliluta est
cârent, quanta magis Filius hominis qui venis rex mànus0. Sânàhda màhus arida jubetur exlendi,
est ël verus sacerdos, et ideo DominusSabbati, évul- B quia Infructuosa débilitas animaenulîo meïius or-
sârum sabbato spicarum noxa non tenetar ? dine, quam eleéinosynarum largiiaie curalur. Unde
face-
CAPUT iii. 1 .. Jôârinës Bàpiïstâ, -lûrb'is sciscîtantibus quid
Et iriiroivititerum in synagogam, etc. Homo qui rêfft, Ul non Vëtal arbôfés âridaê mitlererilur in
hiàhum habet àridam, iiumanuin genus- indical in. ig.iiëm,hoc sôlUiliprsecipil : Qui habet duas lunicas,
fecundiîatë boni operis arefactum, sed Domini mir- dei non hàbènii. El qui habet escas , similiter facial
SeratiOiiecui atarri. Çujus dextera qusein .primo pa- (Luc, iii). El in Ëcclésiâslicp dicilur : Fili, non sil
reille duni velitaearboris poma deçerperel aruerat, manûs tua ad actipîendum poirecla, et ad danduni cor-
per Rêdemptoris graliam dum insohtes manus in rëpiû (Êccii. ïv). Frustra ënira manus ad Deum
cruels arbore tenderet, bonorum opérum succis est pro peccalis rogâtu'fus' ëxpahdit, qui non lias ad
restiluta saluti. Et bene in synagogamanus eral ari- vîdùàhi ïOgantëm , béheficium collaiurus , exien-
da, quia ubi scienliai;do.num majus, ibi gravius est dèr-it. .
ihexcusabllis. noxse periculum. Ël ipsi observabant Ëxeniilesâuîè)ii P'harisoei, itaffin cUmHerodianis,
eum si Sabbatis curaret, ul accusareni illum. Quia ' consiiiuin.fdciëbàni. adversuseum, quomodoeiimper-
dëstructionem Sabbati quam în discipulis arguëbant, dërèiii. -Herodiâiïôs Hërodïè telfârchse ministres
pfôbâbilï magistër excusaverât exempta,.nunc.ipsum ; dicit, qui propler iaïmicîtiâs quas dominus ïpsbrum
ôbsërvàndo màgistrum calumniari yoîunt, lit si sab- advêrsiié Joaniiëiir êxër'cébat, étiàm Sàïvâioreni
bato curëf, ïrâhsgressionis : si non curêl, crudeliia- qlîèiii JOaiinésprsiàicâbàt, insidiïs rnseqUëbânluret
lis aut îtabëcillïtàiis arguant. Et ail liominihabentj odiis. Mhgn'aâutëni ihsipSéntiâ fuit éos qui sa'lulé
niaiïidii'àriâami Sïïfgem médium.Et dicit eis: Si ii- ptarlùuim indigeïranï ', de. iiëcë Salvatoris agerë
cé't Sabbatis bënéfacèré, an maie? Prsevëniens JDomi- cofislliuin. Qui qùà'iiluta ïréquilisésttideant, osiendi-
iliil Ëàlu'Dîniâm Judaeoiùriiquam sibi perfida menie ttir, cuin êl'lioÉ îti cïita'ëh fëpatant, quod ad vef-
pitàfërlrii, arguil èbs quia legis prseceplaprava 'inr bùmillïus sàlvàïnqui lânguebài éxiendiî dexieram,
tôrpfëiâïiôhé "vibiaréh'1,sestimandoin Sabbata eliam quasi noii ipsorùhï quisqûé fiiajôrà Sabbatis egërit,
a bonis'Opërîbusfèriàndùm, cum ïex a malis absii- cibos pôflàn'dô, pôrrigëiïdo Calicem, ëseterâquequse
rï'ërèjubë'ât dicens : Oinneppus sèrvïïenon fackiis m\' victui nëcëssàiïa sûiit ëxséquëndo. Néqûe ênim ille ,
eo, ii est pèccaiùm. ti'mhis ehïm qui facit peccatum, qui dixit, éfaclasuW, Sàbbata.îabwassé pôlerat
servus€st pcccàtï. Qu'ôpnëceptb ëiiam ïuiuri sseculii ebnv'incî.
formata iii pfsëseritîb'ùsàdùriibrâi ; ubi illi qui per sex Èt'Jesuè cilni discipulis suis sècéssil ad màfë. Se-
hujus ïâïéuiî ieiàtès bôiiâ ièèerûht, îji seplim'âI'T) cëssil iquàsi libnio ïuglëns përseqUênliuminsidias,
sétàtë màioï'iiîn ïàhtummo'do, nbnaûlèm ei bono- quiâ'hëqîië' adliac Vénéraihbra passionis ejus, "ne-
rum SUT*ïëfias ïialiïtufï. Nain éi'si Saécùiariàopérai qhë extra Jëïiis'ëlëm fuit lôcus ;pàsstanis. Sëcessii
cbnqiiiësëaiit, nô'fi ô'tiôsusîàméii boni opèrîs actusi fùgiëhs sësé 'otiio"péîsëquêfites ; sëd illué accessit
est in Dëilaiidîbris quîéscëre.' Animamsalvanifaccre, ubi ptar'ês"inVëiiitsèsë pèf âmôrëffi sôqUènles. Nam
an perdefe? Hoc est, ïiôminêm cùfSre, "annon ?ldemi siibilitar : Et inïïlla iuHa a Gâtit&'delJùdaia secuia
est quod ptoemisé'fat, Béhe fàcë'rë, an maté ? Noni esl'êuih, ëi à'b-JifoSùiym'kel ûb'Iâiimoeà, et lions
quod Dëùs summé b'oniis', âucîor lïiali nobis auli Jtii-'dànëni, et q'ùi-lilrcatijruin el Si'âoiiënï, midiî-
perditiônîs ëssë pô'ssit, sëd qiïodëjùs hoir salvâfés tado nïagnd, aWdïëntesque fàciëbal , venerunt ad
Seriptar» éônsuetadinè pèrdérë dicàtïïr. Sicut dicittir ëiiin. 'Ecce PhâfissSlèl Hérôdiâni, inàgistrî videli-
indurasseCorPliârà'onis, noii qîiô'dnïôîlèiiidu'ràvërit, cet plebis ôt régis mlnîsiri, iinaiïiméDominum Con-
sëd qûbdmërîiis prsecèdëhlibùsbbdùi'àtota taisèrifior-'- silio'përdëfe qijâïrùnt. Ai lùTba indtictà et vulgus
diler ëmollire hotaèrît: Et nos Citai iogâtaus, JVenéii undêëûnquë tbflÈ'étuhî Uiiantaii il!uni dilectione
inducàs iii tënlMonehi (Mallh. vi), prolihUsàddëhdô,, sequuniur. Illi Vidéntes opéra virlutum ejus, et
Sëd-libéra nos a miilo;ifianifësle dbcëniuf ëjtlsindu- vërbà docirinss aMiéntës , nihii aiiipliusdiscere,
*K7 IN MAROIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. I. . 158
ad confitendum ejus majestatem compulsi. Perculsi
quam ul cum persequerentur, volebant. Isli opi- À "'' ënim
riione tantum dueti vïr'tulum ejus, congeslo agmipé praésènlla "viriulisëjus ,.' ac nimium perlerriii,
permagno ventant âd aùdjpndum ëùrii , opëniquë hequa'quam celare audebâiit, quem Filium Dei esse
salutîs Hagilândam. TJnde mox suoe voiuntaiïs aç jamjamque cognoverànt. TJbisalis superque ariano-
8esi.de.riiconsequi mërenlur effectum, plurlmis'à rum est miranda vel potius dolenda csecitas, qui
Domino sanalis, ut in sequenlibus legilur. Ubi et Illum post resurrectionis et ascenslonis ipsius glo-
exemplum dédît suis, si in una civitaie përsecuïio- riam, posl dilatatam loto orbe fidem Evangelii,
nèm palëfëntùf, in altéfàm fiigiendi. Dénique Pau- post sedifi.oaiasin omnibus genlibus eeclesïas, Iau-
lus exempta simili'et pràecëpto Domini edoctus, datumquë in eis nomen Domini salvatoris, a solis
fugit' ex Dàmà'scb, ufiï insidiis appélebatur pravo.- orlu usque ad occàsum, repente nëgaiu Filium Dei,
Wm. Sed tadë digrèssùs, innumëros alibi, qui se ad qu'ettidaemonesmor.tali adhuc su'bhabita carnis in-
piëiatem sêquëfen'lur, populos invenit. juxla vëro dutum, Filium esse Dëi apërta voce profitenlur. Sic
leges âllègôrîae,Dominusin éo quod egressus de syn; ënim sequilur : El clamabantdicenles: tu es Filius
*
àgoga secessit ad mare', ubique. venienlem ad se Dei. Et véhemenler comminabalureis, ne manifesta-
plurimam populi multitudinem sanalurus ac doctu- renl illum. Quare aulem spiritus immundos de se
rus excepit, hoslram manifeste saîvaiibnem pracfi- Ploqui probibeal, Psalmisia manifestât, qui ait:
guravit, ad quos venire per•fidem relicta ob perfi- Peccalori aulem dixit Deus, Quare lu enarrasjustilias
diam Judsea dignatus est. Recle epim incredulse dit meas, et assumis testamenfum meum per os tuum?
ac diversis errorum anfraclibus jactalaè naliones, Tu vëro odisti disciplinant, et prqjeçisii sernionea
instabilitati, amàrîtudini , obscurîlali fiuctuanlis meos post te (Psal, XLIX).
pelagi comparahiur. Sed Dominus--venit ad mari Prohibetur ergo Dominum pradicare peccalor, ne
cum discipulis, multaque lurba a diversis provinciis quis dum prsedicantem, seqûalur errantem. lmpro-
secuia est eum, quia praedicantibus Aposlolis cords bus ënim magistër est diabolùs, qui falsa veris s.aepe
genlium adiit. Et poslquam in eis dilectam sibi "përita'sCet,ht spéçîé yërilatïs lestimonium fraudis
domum propîlius consecravit; jam multos ad se obtexat. Cseleriim, non soli daemones, qui jnyiti
venientes bénigne suscepit, ac clesideratae salulis cônfitebantur, lubenler silere de Christo, sedet illi
donavit esse cômpoies. Quibus apte congruit quod qui ab eo sanali sponta çonfileri volebant. -Imo
sequilur : Et dixit discipulis suis, ul in navicula sibi ipsi apostoli qui éum post resurreclionem loto erant
deservirent propler tufbqm, ne comprimèrent eum. orbe prsedicatari, ante passionem ejus prseciptanlur
Multos etenimsanabal, ila ul irruerent in eum, ul iU „ omni'no retiéeré de illo, ne divina videlicet maje-
lum langèrent. Navicula etenim deserviens Domine •J statë prsedicalà, passionis dispensalio differrpiur.,
ïn mari, Ecclesia est, çongregata de genlibus , el et dilata passione, satas mundi quae per hanc futura
ftaclus sseculilabenlis libéra; mentis yirtule trans- erat, negarelur.
gressa. Ëi ascendens in montem vocavilad se quos voluit
Quse quanta sinum cordis amplius recipjendae ipse, et Veneruntad eum, el fecil ut essenlduodeçim
graiise sui condiloris dilatât, tanlp sublimius cunc- cum illo. Monsîlle in quo apostolos elegîl Dominus,
lis transëunlium rerum voluminibus, quasi fluçtir âliitiidinem désignât justitise qua instituendi erant,
bus pelagi tesluantis naviculaveniis agitata secundis et quam praedicaluri hominibus. Nam quia inissurus
insultai, Dislat autem inler comprimere Dominum, erat eos ad praedicandum Evangeiium regni coel.ër
et langefe illum. Tangit namque eum, qui fidem slis, merito per subliinitaiem loçi in quo elecli gunt,
ejus ac dileciionem vero corde snscipit. admonere voluil eos, non in infimis desideriisani-
Comprimunt eum qui carnalibus cogitationibus, mum dissolvëre, sed ad superna desideranda et
aut eliam factis pacem eorum, in quibus veritas ma- quserenda semper erigere debere. Sic etiam legem
cère consueveràt, turbant. Unde apte qui eum teli- daturus priori populo suo in monte apparuit : de
gerunt salvali esse perhibentuc, quia nimirum vëra j) monte quae agenda essent intonuil. Verum quia nec.
fides el dilectïo saluiem gignere solet seternam. dum erat tempus ut dicereiur : Poeniientiam agite,
Propter lurbata vero, ne se comprimeret, navi- apprppinquavit enim regnum coelprum(Mallh. ly) :
culam Dominus âscendit, quia lurbidas carnalium sed tantum dicebatur, Honora patrem luum et ma-
mentes fugiens, ad ëps potius qui iluxam sseculi lrem, ut sis longoevussuperterrain, quam Dominus
gloriam simul et abjectionem sperneré didicerunt, / i)eus luus dabit libi (Exod. xi), quamvis hsec eadem
vënire el mansionem apud éo'sfacere gaudel. verba lypice nobis regnum aeiernum, quod est in
Quotquotautem habebanl plagas, spirilus immun- terra vivemium promittant : nequaquam populus
di, cum illum videbànt, procidebànl ëi. Procidebànl loquenti in monte Doniinp appropinquare yaliiit;
quidem uirique Domino, id est, et qui habebant sed de inferioribus quae dicerenlur audivijt, quia
plagas infirmitaium corporation), et qui ab spiritibiis needum mente capaci ad inteljigenda mysleria quae
vexabantur immundis: sed inlirmi simplici inlen- dieebanlur, ascendere noverat : so)usque Moyses
lione obiinendâe salulis, daemoniaciautem yel po- quia legem spiritaliter audire didiçerat, montis in
tius habitantes in eis dsemones, vi diyini limoris quo erat Deus, verlicem conscendil. Bcue aulem
coacli, nec solum ad procidèndum ei, verum eliam dicilur, quia ascendens in montentDorrànm, vocavti
1K<1 rîF.n/F. VENERARILISOPP. PABS II. SECT. I. — EXEGETICAGRNIÎINA. ICO
ad se quosvoluil ipse. Non enim illorum eleclionis A j ut ex ipsa commutatione nominis , sacramenti viva-
ac studii, sed divinaeerat dignaiiônis et gratiae, ut cilas commendarelur. Idem ergo Graecesive Latine
in aposto'Ialumvocarentar. Unde et eis alibi dicil : Pet-rus, quod Syriace Cephas. Et in u Iraqne Itagua
Non vos me élegislis, sedego elegivus (Joan xv). nomen a petra derivatum est : haud dubium quin
i Fecitqué ul essentduodecini cumillo. Cerli ulique illa de qua Paulus ait : Petra autem erat Christus
gralia mysterii, ut videlicet mundi saluiem quam (J Cor. x). Nam sicut lux vera donavii Christus
verbo praedicarent, suo quoque numéro commen- aposlolis, ul lux mundi vocentur, sic el Simoni qui
darent. Ter etenim quaierni duodecini faciunt. Et credebat in pèiram Chrislum, Pelri largilus est no-
1er quatemi ad praedicandumsunt missi apostoli, meii. Cujus alias alludens elymologisedixit : Tu es
ut per universas quadraii orbis plagas baplizarent Pelrus, el super hanc pelram oedificaboEcclesiam
gentes in nomine Palrïs, el Filïi et Spiritus sancii. meam (Mallh. xvi). Qiiod vero Simon, ponens
Unde el de civitate sancta Jérusalem descendente moerorem, sive audiens irisliliam , interpretatur,
de coelo a Deo, scriptum est, quia erant ei ab illi lempori congruit, quando post resurreclionem,
oriente porloe1res, et ab aqullone portoe 1res, et ab viso Domino, vel morlis illius, vel suse negationis
austro portoe1res,el ab occasuporloe1res (Apocxxi).- nioeroremdeposuit : sed suseConfesiimmortis iristi-
Ubi figuraliler Oslendilur, quod prsedicantibusB tiam audivit, dicente Domino : Cum autem senueris,
aposlolis aposlolorumqué successoribus , cunctse exlendesmanus tuas , el alius le clngel, el ducelquo
per orbem naliones in fide sancise Trinitatis "Ec- nonvis (Joan. xxi).
clesiam essèni ihgressurae. In quo eliam sacramento El Jacobum Zebedoeiel Joannem fralrem Jacobi
ita quondamfilii Israël circa tabernaculum castrame- (Subaudilur a superioribusvocavii ad se, cum ascen-
tabanlur, ut ex omni parle per quadrum ternse tri- dérel in montem).Et imposuiteis nomlnaBoanerges,
bus niaiiereiit (Num. i). Quia primiiiva nimirum quod est filii tonilrui. Apte filii tonitrui sunl cogno-
Ecclesia quaeerat in Judsea, undique per circuilum miiiaii, quorum unus e coeleslibusintouans vocem
sui crëdentibus lolo orbe nationibus, spirilalia Deo illam tlieologicain,quam nemo prius edere noverat,
castra erat in fide elconfessione sancise'Trinitatis emisit : In principioerat Verbum, et Verbum eral
fixura. apud Deum, el Deus erat Verbum,etc. (Joan i). Quse
Et ul mitlèreteos proedicare Evangelium.Ei dédit taritae viriulis pondère gravida reliquil,. Ut si ali-
UHspoteslaiemcurandi infirmitaies, el ejiciendidoe- quahdo plus iutonare voluissët, nec ipse capere mun-
monla. PostqUam nefandos spirilus se proedicare dus possel. Sed et ambo ssepe seorsum et in mon-
proliibiiil, elegit sanclos, qui ël iinmuudosspiritus " tent a Dominoduci, et aliquando sonuin de nube
ejicerent, et ipsi munda Evangelium-'menteac Itagua terfificum percipere meruërunt : Hic est filius meus
praedicarent. Quibus etiam cseteras infirniiiales cu- dilecius,Ipsum audite (Marc, ix.)
randi, nec non et morluos suscilandi (ut Maifhajus Prisca quoquenominameriiis aptissiniageslabant.
evangelisla scribit) coiitulit facullalem, ul proniisso- Jacobus enim supplantalor. Joannes in quo el gralia,
rum coelesliummagniludini, atleslaretur eliam ma-'- ,. vel Domini gratia, dicilur. Namque ille el carnis
gnitudo factorum , fidenique verbis daret virlusi curam, Dominovocanle, supplantare, et ipsam car-
osiensa, et nova facerenl qui nova prsedicarent. nem, Herode irucidanie, gavisus esi coniemnere;
Unde nunc quoque cum fideiium numerositas ex- iste ob amoris prsecipui gratiam quam virgiuali
crevit, intra sanclam Ecclesiam mulii sunl, quii gloria meruerat, super Redempiorîs sui pectus iu
viam virtulum lènent, et signa virlutum non ha- coenà recubuit.
bent. Et Andream el Philippum el Bàrlholomoeum,et
Quia frustra miraculum foris oslendilur, si deesll Malthoeum, et Thomam. Andréas Graccum nomen
quod imus operetur. Nam juxta magistri genliumi esl,ei interpretatur virilis, ab eo quod Graete vir
vocem, linguoein signum sunt non fidelibus, sed infi- appellatur 'Avvp.Quo aptissime vocabulo decoralur
delibus (Cor. xiv). n ille qui ad proedicationemJoannis mox AgnuuiDëi
Eiimposuil SimoninomenPelrus. Non nunc pri- sequi, videre ël àudirë curavil, et poslmodumipsum
mum Simoni Pelri nomen indidit, verum longe; se vocanlem relictis omnibus sequi, ipsi perpetuo
anle cum a fraire Andréa ad se adductum intuilus,, adhserere «on lardavil. Philippus os lampadis sive
dixit: Ta es Simon filiusJoanna; lu vocaberisCephas, , lampadarum inlerprelatur. Et recle, quia vocalus a
quod interpretalurPelrus (Joan.i). Sed cum volens s Domino lumen gratise, quo ipse in corde accensus
Evangelisla nomina duodecini âposiolorum enume- alque illuslralus est, confesiim inventa fratri per
iare, necesse haberet Petrum dicere., breviter in-- oris oflicium propinare sluduil, dicens : Quemscri-
limare curavil quia non hoc ante vocaretur, sedi psil Moyses in lege ei prephcioe,.invenimus,.Jesum
ila et"11 Dominus cognominaverii, quamvis"noii n filium Joseph a Nazareth (Joan. i). Barlholomaeus
tune, sed quando Joannes ipsa Dominivërba po- Syrum est, non Hebraeum, et interpretalur, filius
intentas videlicet reddens audilores.
'suit, si hoc anle suspendenlis aquas, quod evidenter Filium Dei so-
Nam vocarelur., non ila videres my- nat, qui praediealôrumsuorum mentes ad coelestia
slerium petrae, puiaus eum casu sic vocari, nonn contemplandasuspendit, ul quo cclsa liberius pervo-
providenlia Dei. Ideo votait eum prius aliud vocari,, lànt, eo lerrenorum corda lëracius diciorumsuorum
 161 ÎN MARCIEVANGELIUM'EXPOSITIO.— LIB. I M62
gullis inebrieiif. Malthseus donatus dicilur, videlicet A£ désertas, a socio proditus, moderalë feras luum
quia uiagno Dominimunere de leloneario ac pnblica- errasse judicium , periisse beneficium. Ordinaiis au-
no, in apostoli est et evangelislsedelegatus officium. tem in monte aposlolis, qui ad praedicandum Evan-
Thomas, abyssusvelgeminus, quod estGrseceAiSufioî' - gêltam millerentur, apte subdilur : |
quaeutraque interpreialio ejus sialni congruit. Di- Et vpniuntad domum. Elecios namque in monte J
dymus elenim reete vocari potuit, propter dubium aposiolos ad domum reducit, quasi tacite eos ad- \
cor in credendo efiectu dominicae resurrectionis. monens ut post acceplum apostolatus gradum ad
Abyssus idem poluil jure d'ici, cum alliludinëm do- cpnscienliam suam redeant, et quo ampliorem do-
niinicseviriulis in resurreclione celebralam ceria fide cendorum curam susceperunt populoruni, eo soler-
penelravit. Notandum sane quod apostolonim no- tius ipsi habitacula mentium suarum considerando
mine deseribens evangelisla Malthseus, ila ponit : pénètrent, el ne quid ibi forte quod occulli Inspecto-
PliilippUsel Bartholomseus,Thomas, etMailhseuspu- ns oculos offendat invenialur, sedula examinaiione
blicanus.Gseteriergoevangelislse in conjunclione no- perquirant. Sic etenim quîsque, sic proximum rite
minumprimumponunl Matthieum, et posiea Thomam, régit, si a suo prius corde studiosa exploraiione
el publicanum eum non ascribunt, ne antiqùae cou- quidquid inerat pravilâlis expurgat.
versationis recordanles, suggillare evangelisiam vi- B ï 'Et conveniliterum lurba, ila ul non passent neque
derenlur. Ipse veroet Thomam sibi antepoiiit, etse pu- panem manducare.0 quam felixoccupàtio Salvaioris,
blicanum appellal, ut ubi abundavitpeccalum,snpera- quam beata frequeniia turbse confluenlis, Cui tantum
bundelgratia (Rom.v). Et Jacobum Alphoei,et Thad- studii ad audiendum verbum Dei, tanlum fuit curse
dseum. Jacobum Alphaei cum additamento postal, ad obtinendam saluiem, ut auctori salutiscum eis
ad distinclionem Jacobi Zebedsei. Ipse est qui in qui secum erant, ne vescendi quidem hora a solatio
Evangeliis nominalur fraler Domini, el ta Epislola vitse miseris impendendo, libéra maneret ! Utinam,
ad Galatas : quia Maria uxor Alphaeisoror fuit Marioe Domine Jesu, et in nostri lemporibus a;vi lanlum
mairis Domini, quam Mariam Cleophae Joannes gralisetuis fidelibus largiaris, qui doctores1suos assi-
evangelista cognominal, fortasse quia vel idem Al- duitale discendi, non solum ab appet'uu carnalîum
phseusetiam Cleophas est dictas vel ipsa,Maria, de- voluplatum, verum eliam uonnunquam ab ipsa quo-
functo post natum Jacobum Alphoeo,Cleophsenupsil.. que panis quotidiani perceptione prsepedianl. Sed
Quia vero Jacobus mérita filius Alphsei, id estdocti, quem lurba frequenlat externa, videamus quanti
sit cognomi.natus, ipsi testaniur apostoli, qui eum hune propinquorum aeslimalio pendat. Sequilur,
. posl Domini passionem statim regendaeHierosolymo- El cumaudissent sui, exierunt lenere eum, dicebant
rum ordinaverunt Ecclesiae. Thaddseusautem ipse C ' enim, quoniamin furorem versusest, Vere sicut
ipse
est quem Lucas et in Evangelio suo, et în Aclibus dicit alibi, Non est prophela sine honore, nisi in patrla
âposiolorum Judam Jacobi nominal. Erat enim fraler sua el In domosua. Quem enim caeteri quasi aucio-,
Jacobi fratris Domini, ul ipse in Epislola sua scribit. rem vitue, et sapientiam Dei adiré, videre, et audire
Unde etiam ipse fraler Domini voeabatur, allestan- desideranl, hune propinquî, quasi mentis impotem,
lihus civibus ipsius, quide virlutibus ejus siupenies esse ligandum decernunt. Quia enim alliludinëm
aiebant : Nonne Iste est [abri filius el Marioe, fraler.. sapientiae quam audiebant capere non polerant,
Jacobi et Joseph, et Judoe, et Simonis (Mallh, xm) ?1 quasi alieno eum sensu locutum esse credebant :
Et SimonemChananoeum,et Judam Scarioth,qui et juxta exemplum eorum qui sacramenttim carnis ejus
tradidil illum. Et hos cum additamento posuit, ad;- manducandse et bibendi sanguinis non ferentes aie-
distinclionem Simonis Pelri et JudoeJacobi. Simon bant : Durus est hic sermo. Quis eum potest audire ?
aulem Chanànoeusa Ghana vico Galilaesecognomen El proplerearétro abierunt,'eljam cum Illo non ambu-
accepit, quod evangelisla Lucas cum interpretatione labanl. Allegorice aulem in eo quod iùrb;i ad illilm
posuit, Simon Zelotes. Chana quippe, zëlus. Chana- convenienie frequenli, ut furiosusa suis coniemnitor,
nseusdicitur Zeloles, id est semulator. Judas autem . • salus credenlium de gentibus approbatur, et invidia
Searioth, aul a vico in quo orlus es!, aul ex tribui - Judseorum. perfidiaque notatur. De quibus ail, Joan-
Issachar, praesagiiim suse damnationis, vocabulum .- nés : In proprja venit, et sui eumnon reoeperunl(Joan.
sumpsit. Issachar quippe, quod dicitur merces, pre-. i). Multum sane distat inler eos qui verbum Dei pro
tium prodkionis insinuât. Scariolh, aulem quod me- mentis lardilate non inlelligunt, et eos qui hoc quod
nioria morlis interpretatur, arguit eum non repente intelligunt de industria blasphémant ac persequun-
persuasum , sed meditalum diulius dominicae Iradi- lur. His elenim spes salulis adhuc, si forte intelle-
lionis patrasse flagïiium. Qui non per imprudenliam, xerint, restât ; illis autem qui notantes intelligere ut
sëd per providentiaminler apostolos eligilur. Quanta[ , bene agant, et iniquilatem meditantur in cubili suo,
enim est veritas, quam nec adversarius minisier in- quse spes salvandi ultra remanet, cum et hoc quod
firmât? Quanta moraliias Domini, qui periclitari apudi pro salule animse suaerecle intelligendo perceperusu
nos judicium suum quam affectam matait ? Suscepe-. deteslando alque odiis insequendo rejicere conten-
rat enim hominis fragilitaiem, et ideo nec has par-. dunt ? Vide enim quid sequilur.
tes recusavil infirmitatis humana;. Votait deseri, vo- Et scriboequi ab Hierosolymisfdescenderanl,dice*
tait prodi, votait ab apostolo suo tradi, ul tu a socio) tant quoniam Beelzibub habel : el auiajn vrweipe
 163 BEDJE YENERABILISOPP. PARS H., SEÇT, I, *~ EXEGETÎGA GENUINA. 164
doemonumejicjtdoemonia,Nec sine causa qui lanlum A^ Nenw,potestvasa forlis ingressutjn domumdiriperet
blasphemiae Domino -taferebnnt, ab Hierosolymii nisiprius forlemaMget, et tune domum ejus db-ipiet.
descendisse dieunlur; sed fulurum ulique porlende- Foriem diabotani dicit, yasa ejus, Iwmtaes ab eo
bant eum a civibus. prbis illius usque ad morieu deceptos ; domum ejus , mundum qui in maligne po-
esse persequendum, Legimus quidem supra quia situsest-. Inquo usque ad Salvatoris advenlum, maie
inulta lurba a Galiloegsecuiaest eum, eleb Hierosoly, pacato poliebatur imperio, quia in cordibus infhle-
pils,et ab Idumoeaet trans Jordanem^et qui circa Ty- liuji) sine ulla coutradiclione quiescebat. Alligavit
ïum et Sidonem, muliltudo magna, audienlesquoefa- autem foriem Dominus; hoc est ab eleclorum sedu-
çiebal, veiierunlad eauiiTurba ergo ab IlierosolymiE ciione compesçuit diafeolum, et tune domum ejus
veniens secuia est Dominum, sicul et ab aliis regio- diripuilr quia ereptos a diaboli laqueis ëos quos suos
nlbu£ Judaeorum,siv,eetiam genlium. Quis enim ne- esse praevidit, Ecclesiaesu® «lembris adunavit, ac
scit idumscam, Tyrum et Sidonem,; provincias sive per distipetas in ea graduum ïariôrum diguiiales' èr-
civitales fuisse géntilium? Sed scriboeab Hierosoly- dinavit,: Vel cerle domum ejus diripuit, quia omnes
misdesceudenies Wasphemiis illum persequebantur mundi partes quibus olim bostis doininabatùr anii-
horrendis, quia sic nimirum erat passionis tempore quus, apostoloi-umqUe-successoribus,- ut ta sua quis^
fulurum, ut lurba illum populi Judaeoruincum pal- B que provinëia revocatos^ab errore populos ad viam
iïiïs ae. laudibus Hierosolymam perducerel; gentiles vilae conyerteretjdkîritaiit. Ostendil ergo per para-^
videre désidçrarent, sed scribseet seniofes populi de bolain, sed jam manifeslissïmam Dominus,quod nort-
ejus ncçe tractarent,. Turbis ergo, quseminus eru- concordi fallax operalione cum daemonibus,ut ca-
dilseyidebanlur, Domini semper faoïa mirànlibus, illi taniniabanlur, sed diversa prorsus atque adversa
contra vel negare hsec, vel quse negare neqniverani yirtule divinilalis hominis a dseinonibusliberaret t
sinistra talerpretationepervërtére làborahanl, quasi idëoque grande scelus commiiterent, qui hoc quod
non hoecDivinilalis^ sed opéra essenl imntandissim'i Dei esse cogooverant diaboli esse clamabant.
spiritus,- icLesi Beekebub,- qui deus eral Acca'roir. Ameii dico vobis quoniam omnia dimiltenlur fiiiis
ISam Beel quidem.ipse est Baal,-Zebub aulem muscâ hominumpeccala, et-blaspliemioe quibus blasphemave-
vpcalur. Nec juxla quaedammendosa exemplaria, t riiil. Omnia peccala et biâsphemiaenon passim dimit-
lillera, vél-d, in fine est nominis lëgenda, sed b. tunlur omnibus hominibus, sed iis qui dignam pro
Beelzebubergo Baal oeuscarum;idesl-vïrmuscarumj efratibùs suis in hàc vita poenitenliamegerinl; Neque
sive habens muscas inlerprelatur,- ob.sprdes videli- ultam habet locum pravoe asséiiionis vel Novaiianus
cet immolalilii cruorisî ex cujus spûfcissimo ritu p ut poeniienlibuseis qui in martyrio lapsi sunl ve-
vel nomine prtacipem daemoniorumêognominabarit.' niam negel esse Iribuendam ; vet Origenesj ut asse-
, El convocat\seis^In parobolis dicebat Ulis : Qkô- rat post judicium universalei Iransactis licèt soeculo-
mode potest Satanas Satanam ejicere? Et si regnum rum yojuminibus iniiumeris, eùnetos peceatores aq
iii se djvidatur; non polèst siare regnum illud: Et. si blaspliemos yéniata peeealprum esse consecuiliros,
domiissitper semelipsamdispertiatur, non poierit do- atque ad: regnum coeleste perducendosi Cujus erro-
j»i«. illa siare. Non potest regnum el civilas contra se rem sequentia quoque Domini verba redarguunt,'
divisa, perstare. Sed quomodo concordin parvoeres cuin subdiiur :-.--
crësçuiil, sk discordiamaximoedilabuntur (Sallust.): Qui auteiii blaspheinaverit in Spirilum sanctum,.
Si ergo; Satanas pugnat contra se, el dsenion ifiimi- non Imbétremissionemin (E/enmm,sed reuserit oeterni
cus est daentams;dëberel jam mundi vehisSe con- déliai. Qui ergo manifesie inielligehs opéra Dei cum
summalio, ne haberènt in eo locum advefsâria3 po- dé virtaië negare non possil, slimulàius invidia ca-
lëstates; quaïum inler se bellum-pats hominUmest» lumniaiur, ei Chrislum Deiqué verbum, el Spirilus
Si autem putaiis, o Scribse et Pharisaii, quôd reees- sancii opéra dicit esse Beelzebubj isti Non dimittetnr
sio daernonumobedieinia sit in principem suum, ut nequein proesmlisoecjilo,nequein fuluro. Non quod
homines ignorantes fraudulenia simulatione deîù- 0-negemus et ei, si poeniienti.amagere voluerit, posse
dant, quid polesiis-dicere de eorporum sànitaiibus, dimilli ab eo qui vùlt omhès homines salvos fieri,-et
quas Dominus perpetravit. Aliudest si membrorum in agniiionem veritatis venire.; sed quod ipsi judici
quoque debilitaies, et spirilualium virlutum insignia et largitori venioe credenles, qui ei se poemientiam
dbempmbûsassignaiis. El si Satanas cohsurrexeritin semper acceptaïuin, el hanc blasphemiam nunquam
semelipsum,dlsperikus est ; et non poleril siare, sed dicit esse rem'utendam^credamus hune blaspheuium
finëmhabet.Hoc dicens ex ipsorum confessionevole- exigenlibus merilis, sicul nunquam ad remissionem,-
bal inleilïgi, quod in eiim non crédendo in règno ita nec ad ipsos dignoepoeniiepiiaefruetus esse per-
diaboli esse dëleglsseht, quodutique adversum sedi- veniurum. Juxla hoc quod Joannes eyangelisia de
visumstare non possei. Eligantergo Pharisseiquod vo- quibusdam blasphemia; suae merito ex-çsecatis,vera- .
luerint. Si Satanas Sâlanani non potest éjicerë, nihil cissimë scripsit : Propterea non poieranieredere, quia
contra Dominu» quo'd dieerent ihvenire potuerinh iterumdixit haias : Exeoecayiipculoseorum, el indu-,
Si aulem potesi, mulio magis sibi prospiciant, et re- ravilcor -eor-um,ul non videanl oculh; et intelllgànt
cédant de regno ejusj quod àdvërsum se diyisum corde, elconserianlur, et sanem eos (Joan, xii). Sola
store non pOléslv ergo blasphemia m Spirilum sanetam.1 qua quisque ,
 lai IN MARCt EVA^GELlUtifEiPOSlfiO. ^ LÎB. I. ififr :
-
• in Vimililudinem dîaboa et angelorum ejus centra "À qu°d Psalmisia ail, Aécédileadeum, et Uluminamini
-
conscienllam suam, majéstalem Deiiatis oppugnafé' (Psal. xxxin).
non trépidât, non habèt remissionem in seternum, Et dicunt ei : Ecce mater lua el fralres tui foris quoe-
sed reus erit seternî delicli, sicul evangelisla mani- " runt le. El respondenseis ait : Quoeest mater mea et
feste déclarât, qui pbsito hoc Domini tëstimohio fralres mei? Inlus verbum, intus esi lumen. Italie :
subjunxit, atque ail : alibi, Ut inlranlés, inquit; videànt lumen (Lue, vin).
Si foris stables nec ipsi agnoscuntar parruiles,
Quoniamdicebant,Spirilum immundumhabel. Nam et ergo nostrum fortâsse non agnoseunior exeni-
ii sanctum non esse ; neque qui propter
neque qui Spiritum nos agnoscerour, si forts si.e-
hune esse quidem sed Deum non esse neque qui plum, quëmadmodum
mus ? Foris ënim stantëS notant Dominum videre
hune Deum quidem esse, sed- Paire Filioque mino--
iii lege.sen-
rem credun.tel confitentur, quia non invidentia dia- ' cognati ipsius,'cum Jpdsei spirilùaiém
sum non quâereniés",sesô ad custodiam liMeraeforis
bolica, sed humana, igoo.raniia dueli, faciunt hoe, r- et Christum potius ad càrnalia do»
irremissibilis blasphemiaecrimtae lenentur : qua pro- fixéf'uht, quasi
ceridâ côguht exirê, quani se ad diseenda spiritualia
prie principes JudaeQr.um et quique simili invidise
çonsë.nfiuntingrédi;
peste corrupti, majéstalem blasphémant, sine fine B El
tircurrtspiciëhseos qui m cirtvÀluejus sedebanl,
peribunt. Quod vero secundum Malihseum,dicitur, ail : Ecce mater inèit, 61 (mires mei. Qui enim fecerit ,
eumqui blasphemaverii.inSpirilum sanctum, vel ver- ;
. bum dixeril çpnlra Spiritum sanctum, non haberere- voluniaiemDei, hic fraler mêUs,èi soror mea, et mater
est. Cum is voiuntalëm Deifecerit soror el fraler
missionemneque in Iwc soeculo,nequein fuluro, datur Domini qui
dicrlurj propter ulrumque sexum qui ad fi-
inlelligi, quasdam culpas ta hoc sseculo, quasdam dem mirum non est; Mirandum vero
vero in futaro laxari. Quod enim de uno negalur, valde colligilur,
est quomodo eliam mater dicatuf; Fidèles
consequens iniellc.cluspalet quia de quibusdam con-
elenim discipulos fràlTés «ocarë dignaïus est, di-
cediiur. Sed tamen hoc de niinimis paryisque peeca-
cens : Ile, nunliale fratribus meis. Qui ergo frater
lis fieri posse credendum est, sicul est assiduus otio-
sus sermo , immoderaïus risus, vel peccatum,curae : Domini fieri ad fidemveniëfldb'polueriî, qtisërèndum
rei familiaris,quaeyix sine culpa vel ab ipsius agitur.,' ' est quomodo etiam mater ëssé pôssit. Sed "sciendunii
est nobis quia qui Jesu fratér et sofof est Crëdën'dô,
qù»culpam qualiier deelinare debeant sciurit, aut in" "
non gravitais culpis errore ignoranliae, qusecuncla mater èfficiiur prsedicàndo.Quasi enim parii D.o'mî-
eliam posl morlem gravant, si adhuc in bac vila'"•_nuiî), quem cordi aUdientisihtadërît. Et màlérejus
èfficiiur si per ëjbs vëcé'm amor Dominiin proxîiuî
posilis minime fuerint relaxata. Hoclamen sçîendtim "
est quia illic sallem de niinimis nil quisque purga- même generatur.
tionis obiinebif, nisi bonis hoc aclibus in bac adhuc CAPUT IV.
Ei iterum coepîi doCeréad mare. Si Evahgëliùnï
vita positus, ul illic oblineat promereatar.
Malihsciinspicirtiiis,patét proféeto liane doctjlnânï
El veniunlmaterejus-.el/mires,- et foris slanlesmi- Dominiad taàre éadem
die qiià supëriorem in domo '
serunlad eum vacanteseunù Et sedebalcirca eumlur-: celebratum
essè serm'oném. Terriiihato naihqùe eo
6s,,etc. Fralres Domini,non filii bealae semper vir- sermone, subjunxit coniiitao Mâliha;us dïceris'î/«
ginis .Marise,juxla Helvidinniinec filii Joseph ex alia illo die exiensde doino, sedebal il congre- '
secus'mare,
usore, juxta quosdam,pulandi, sed eorum potiusiniel- gale sunt ad eum turboe
muttoe,etc. (Matth. iïïi).
ligendi sunt.esse cognati. Sane quod Dominusad ma- Non solum autem factà et verba Domini,. verum -
lrem fralresque rogatas, ab officio verbi dissimulai' : eliam itinera ac loca in
q'uîbus'virilités bperàtUr et"
egredi, non materna;.réfutât obsequia pielalis, cu-
prsedïcat, coelesiibus suiit pfena Sâcrairiéniis. Post
jus proeeeptumest, Honora patrem luum et malrem, sermonem quippe in domo ïiabilum, libi nefandà
sed palernis se mysleriis amplius quam malernis1 '
blasplieiïiiadseuioniiiihhabere dictas ësf. egrëdtéh's
debere monslrat^ affeciibus : idem nobis exempta -i dofiebat ad
mare, ut ûstënderël se, rèlîcla ob cttlpam
quoi! verbo c-ommendans, cum ail, Qui amat patrem perfidiseJudaea, ad gentes salvandas esse trahsitu-
aut.malremplusquamme,nm eslme dignus(Matth. x). rum. Géntilium-
Non injuriose fralres contemnit, sed opus spiri- nàmqUe supërba él incrédula diù
corda mérita lumidis àniàrîsqiié fluctibus niaris as-
lale carnis cognalioni praelërens, religiosiorem cor-
siaiilaniur. Domum vero Domini perfidam fuisse
dium copulam docet esse quam corporam. Mystice
Judoeam quis nëscïal? Sëd rëlièla domo'iii qua bla-
aulem mater et Iratres Jesu, Synagoga, ex cujus
est ihipîorutaj coepit doèërè" ad
carne esi éditas, et poputas esi JudiBoiuni, qui Sal- sphemias perpessus
derelicta 6b tacredtilitateni Synagoga, ad
vatore talus docente, ventantes inirare nequeunt : mare, quia
colligendam per aposlôios populi geniïlîs miillilu- *
cujus spiriialiter tatelllgere dicta negligujit. Pneoc- dinem venit. Unde apte prsè'mitffiùfj quôd ëù ta
cupans enim lurba, ejus ingrediiur domum,- ejus domo inaïer àc fratfes èjiis féfis ste- ;
au^eullalura sermonibus, ul evangelisla Malihseus pffedicanie,
leriint et quasi aguili âb illo non sifit, Se sic de
déclarât : quia différente Judaea genlililas conftaxit '
domo exiens ad mare doclurus trâbsiêrif, quia post-
ad Christum, atque interna vilse mysieria quanta
fide vicinior, lanlo mente capacior hausil. Juxta quam Synagoga ad cuslodiàm Se littéM fbrls fixit, :
jnternisque doitanicie fidëi arcatas figuras"îëgîs âlp»
167 BEDJE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 168
leponere matait, Dominus sacramenta saldlis quse A raptum. Via ergo est mens assiduo malarum cogi-
illa spreverat, externis per Orbem nationibus con- tafionum mealu trita alque arefacta, ne verbi semen
lulit. -accipere ac germinare sufficiat; alque ideo quidquid
Etcongregala est ad eum lurba mulla, ila ut in boni seminis vieinia lalis vise conligerit, périt, quia
navem ascendenssederelin mari, et omnis turba circa improbo pessîmaecogitalionis transita conculcalum
mare super lerram erat ; et docebateos in parabolis a daemonibusrapitur. Qui recte volucres coeli, sive
mulla. Quod-turba multa ad Dominum doceniem ad quia coelestisspîritalisque sunl naturoe, sive quia per
mare congregata est, significal frequentiam popu'o- aéra volilaiit, appellantur.
rum prsedicantibus apostolis ad fidem veritatis con- Aliud verocecldil super pelrosa, ubi non habuit ler-
fluentium. Quod vero ipse havem ascendens sedebat ram multam, et statim exortum est : quoniam non ha-
in mari, prsefigurabat Ecclesiam in medio nationum bebalalliludinëmlerroe.El quando exorlus est sol, cx-
non credenlium et contradicentium oedi'icandam. oestuavil,et eo quod non haberel radicem exarUit. Et
Quasi enim Dominus sedet in navi, medio in mari hujus myslerium seminis Dominus exponit. In qua
posita,' cum mentes fideiium inter fidèles, commo- . videlicet exposilione discimus quia nequaquam ipsoe
rantium gratia susevisitationis illustrât, dilectamque res in una eademqne significationesemper allegorice
sibi in his mansionem .consecrat. Porro, turba quse B ponanlur. Namquepelram duriliam protervoementis,
circa mare super terram posita, verbis Dominiau- terram lenilatem animée obedienlis, solem dicil fer-
scullabat, ita ut nec fluctibus maris tangereiur, nec vorem perseculionis saevîentis: cum ïpse alibi solem
cum illo in navi iranscensis fluctibus sederet, illo- in bono ponat, dicens fulgere justos în fuluro quasi
rum apiissime gestat figuram quinuperad audien- solem in regno Patris eorum : et in structura domus
dum verbum convenerant. Et quidem pietale animi spiritalis fodiendum in alium, lerram ejiciendam, et
a reproborum amaritudine, obscurilate, insiabilitate, pelram in fundamento dooeat esse locandam, hoc
secreti sunt, sëd needum coeleslibus mysieriis quse est ab inlimo cordis sinu cogilationes terrenas ex-
desiderant imbuti. . purgandas, et fortitudinem fidei inviclae pro his in'
Et dicebat illis in doclrina sua: Audite; ecce exil fundamento bonorum opérum inferendam esse mo-
seminans ad seminandum. Ipse Dominus in sequen- -neai. ïn hoc ergo loco, alliludinëm lerrx- quse com-
libus hanc parabolam exponens, semen esse verbum peiehter exculla semen verbi debuerat excîpere,
Dei,,sennnan!em vero seipsum asseyent. Quod vero probilas est animi, disciplinis coeleslibusexercitati,
dicit quia exiit seminansad seminandum, nobis quse- atque ad auscultandum obediendumqiie divinis elo-
rendum relîquit. Exiit ergo seminansad seminandum, p quiîs regulariter insiituli. Pelrosa vero loca, quae
quia Dominus de sinu Patris egrediens venit in tenui cespile contéctà, suscépiiim semen cilo germi-
mundum, ac verbum veritatis quod apud Patrem nare queunt, sëd vim radicis figendoe non habent,
vidit, humano generi vel. per seipsum, vel per eos illa nimirum sunt praccordia quse nullis disciplina;
quos inslitait.jpse seminayit, juxla quod in ejus lau- siudiis erudila, nullis tentaiionum probationibusemol-
dibus, dicit Abacuc, Exisli in salutem populi lui, ul lita, dulcedine lanlum audili sermonis ac promissïs
salvos-facias ehrislos luos (Habac, ni), id est eos coeleslibus ad horam deleclanlur, sed in lempore
quos unctione Spiritus lui consecrare, ac lui sancii tentalionis recedunt; quia cum momenlaneam coe-
nominis participes facer.e dignaris. Vel certe exiit lestis oraculi dulcedinem insitoesibi austeriiaii proe-
ad seminandum, cum post vocalam ad fidem suam tendunt, quasi locus semini sanclo deputaïus, ma-
partem Synagogoeeleclam, ad colleciionem quoque gnant lapidum congeriem pauca lerrae humo coope-
genlium graliae suse dona difludil. Quod ipsum eliam riunt. Quse ideo ad fruclum pervenire jusliiîae non
suo ilinere designavit, cum post prsedicaiionemdomi valent, quia pariim eis inest desiderii salularis quod
habilàm ad mare doclurus exiit. Denjque in domo semen vilse concipiat, et mullum inest duriliae no-
prsedicans, quosdam ob blasphemiae suae scelus ir- centisquod fruclui salulis obsistat.
remissibile deseruit; quosdam ob devotionem pie- U Et dicebat, Qui habet aures audiendi, audiat. Quo-
taiis, malrem suam appellavil et fralres. Quod diffe- lies hsec admoniliuncula vel in Evangelio, vel in
rëntiam manifeste Judseae genlïs exprimii; in qua Apocalypsi Joannis inlerponitur, myslicum esse boc
multi Domino rebelles, Jionnulli sunl divina ado- quod dicilur, alque ad audiendum discendumque
ptione condigni. salubre insinuatur. Aures enim audiendi, aures sunt
Et dum seminat, aliud cecldilcirca viam, et vene- cordis, et sensus interiores, aures obediendi et fa-
runt volucres,et comederuntillud. In Evangelio Lucse ciendi quaejussà sunt.
ita de hoc semine scriptum est: Aliud cecidit secus Illis autem qui foris sunt in parabolis omnia fiunl,
viam, et conculcalumest, et volucres coeli comederunt ul videnles videant, el non videant : et audienles au-
illud. Quaecunqueergo Dominusin hacparabolaexpo- dlant et non intelligent : ne quando converlanlur, et
neredignalus est, pia fide suscipienda sunt. Qusevero dimiltanlureis peccata. Notandumin lus Domini ver-
taciia nostrse intelligentisedereliquit,oeque pia inten- bis quod non solum ea quseloquebalur, verum eliam
lione perquirendaac persiringcnda suntbrevîter. Se- quoefaciebat parabolesfuerunt, id esi rerum signamy-
menquod circa viam cecidit, duplici loesuradisperijt, sticarum, cumdicunl.ur illi qiiibus in parabolis omnia
el ab itineranlibus scilicetconculeatum-,et a volucribusi liebant, neque quse videbant, neque quse audiebant,
169 IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LlB. I. 170
ad intelleclum poluisse perducere. Quid enim ob- j^ tes, et omnia possidentes? Beneautem cum dixisset:
staret inluenlibus ne ea quse vidèrent ejus facta vel El oerumnoesoeculi,el deceplio diviliarum, addidit :
itinera inlelligerenl, si non his aliquid arnpliusquanj El circa reliqua concupiscenlioe. Prsecipit enim Scri-
carnis oculis palebat spiritualiler vellet inlelligi? Il- ptura : Concupiscenssapientiam, serva mandata, et
lis ergo qui foris sunt, neque appropinquant pedibus Deus proebet illam Ubi.Et ilerum dicit : Bealusvir
Domini, ut aCcipïantde doclrina ejus, in parabolis qui limet Dominum, in mandalis ejus cupit nimit
omnia fiunt, et facta scilicet et verba Salvatoris, (Psal. cxi). Cui «mira, qui, neglecia sapieutia
quia neque in his quse operabatur virtulibus, neque mandatisque Dominiconlemptis, circa reliqua con-
in eis quse prsedicabat arcanis, eum cognoscere cupiscens aberrat, nec fruclum accipere sapientise,
Deum valent. Ideoque ad remissionem peccatorum nec ad gaudium potest verse bealiludinis attingere.
quseper gratiam fidei ipsius oblinenda est, non me- Suffocant enim hujusmodi concupiscenlioeverbum,
renlur attingere. Hi aulem sunt qui circa viam, ubi quia importunis cogilationibus suis gullur mentis
seminalur verbum.Et cum audierlnl, confesiimvenit strangulant. Et dum bonum desiderium inlrare ad
Satanas, el aufert verbumquod seminalumest in corde cor non sinunl, quasi adilum flàius vilalis necaut.
eorum, etc. In bac Domini expositione omnis eorum Cui justo judicio contingit ut quantum circa reliqua
qui audire quidem verba salulis potuerunt, sed ad '.3 concupiscit, lanlum longe absit àb illo pauperum
saluieni pervenire nequeunt, distantia comprehendi- spiritu ac desiderio, quo cupiunt dissolvi,et essecum
tur. Sunt namque qui verbum quod audiunt nulla Christo (Philip, i). Quin potius timet miser quod rê-
fide, nullo inielleclu, nulla saltem lentandoeuiilitatis vera eventurum est ei, dissolviab hac vita, et esse
occasione percipere dignantur. Quorum indiscipli- cum diabolo.
natis acduris cordibusmandatum verbum, confesiim Et hi sunt qui super terram bonamsemlnali sunt,
immundispiritus quasi vilse triisevolucres semen eri- qui audiunt verbumet suscipiuntet fruclificant,unum
piunt. Sunl qui auditi verbi et utilitatem probant, triginta,el unumsexaginla,elunumcenlum.Terra bona,
et desiderium gustant, sed ne ad id quod probant hoc est fidelis electorum conscienlia, omnibus terras
perveniant, alios hujus viaeadversa terrendo, aîios nequam proventibus contraria facil, quia et com-
prospéra blandiendoretardant. Quorum primos Dor mendatum sibi semen vèrbi libenler excipil, et ex-
minus lerrse peirosse, secundos comparât spinosse. ceptant inler adversa ac prospéra constanler ad
Excipiunlur sane gentiles, qui ne audire quidem fructus usque tempora conservai. Fructificat autem,
verba vilaemerenlur. Nec mirum videri débet quare et facit unum triginta, et unum sexaginla, et unum
spinis divilias comparaveril Dominus, cum illoepu- centum. Triginta videlicet, cum fidem sanctseTrini-
gnant, istsedélectent. Recte enim spinse vocanluri " lalis electorum cordibus insinuai. Sexaginla, cum
quia cogilationum suarum punclionibus mentem perfeciionem docet bonseoperationis. Nam quia in
lacérant. Et cum usqùe ad peccalum perlrahunt, senario numéro mundi ornaïus explelus est, recle
quasi infliclo vulnere cruentant. Sed et exc.eptisvi- - per hune bona pperatio designatur. Centum, cum in
lioruui punctionibus, diviliarum cupido plurimum universis quseagimus quserendanobis in regno co>
meniem dévastât, ac securum esse non sinit. Cum Iesti prsemia demonstral. Centum namque quoecom-
enim quisque sollicitas invigilat, quo ordine sive putando in dexteram transferunlur, recle in signi-
arte ea quse nondum habet acquirat, qua rursum ficaiione ponuntur perpetuse bealitudiuis. Siquideui
providenlia ea qusejam acquisierat conservet,.qua triginta et sexaginla in loevaadhuc manu conlinen-
denique gloria ac dignitale acquisitorum copia per- tur, centum transeunt ad déxleram. Quamvis enim
frualur : quanlis necesse est misera mens per boras magna sit fides, quae nobis cognilionem nostri
singulas curarum slimulis exulceretur? Unde apte Condiloris révélai, magna sint opéra quibus fides, ne
Dominus in expositione spinarum appellaturus di- sitotiosa.consummalur, in hac lamen ambo sunt vila
vilias, prsamisilserumnas dicens : Et alii sunl qui in necessariâ, prsemiumvero fidei et operationis, quse
spinis seminanlur, hi sunt qui verbum audiunl:èt per dilectionem exerceniur, in fuiura est vita spe-
oerumnoe D
soecuti,el decepliodiviliarum, el circa reliqua randum.
concupiscenlioe inlroeuntes suffocant verbum: el sine
Et dicebatillis : Nunquid venit lucerna, ut sub~mo-
fruclu efficitur.jErumnoe(inquil), soeculi,et deceptio "df'o
diviliarum. Quemcunque enim supervacuus divilia- ponalur aut sub lecto? Nonne ul super candela-.
rum decipil appetitus, necesse est mox curarum brum ponalur? Quia supra dixeral aposlolis et eis
cum illis erant : Vobis dalum est nosse mysle-
serumnaconiinuarum comitans, sive eliam prsecur- qui
rium regni Dei: illis aulem qui foris sunt, in para-
rens, affiigat.Quid enim aerumnosiusillis, qui quanta bolisomnia
fiunt, nunc osiendit per eos, aliquando
plus habent, tanto plus egenl, et minus sibi ipsis etiam cseleris
habere videnlur? Juxta quod poetarum quidam phi- idem myslerium esse revelandum, et
largyris illudensait ; peelus omnium qui domum Dei essent intraturi fidei
Crescitamornummi,quaniuuiipsa peeumacrescit. flammis illustrandum. Quibus eliam verbis typice
(Juven.) fiduciamdocet proedicandi,ne quis timoré carhaliuin
Quantoque felieiores non solum appelilu verarum incommodorum lucem scienliae,quam novit, abs-
diviliarum, verum etiam ipso contemptu falsarum, coudat. Modii namque et lecti nomine, vitam haue
qui.se esse veraciter fatenlur tanquam nihil haben- présentent, etcarnêm, in qua vivimus; luceniaî au-.
PATROL,XCIL
 171 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGETICA GENUINA. m
'
tem vocabulo, verbum quo illustramur, désignât.^ Lspeeiaiiter.dictam esse videlur de aposlolis, quibus
Nam quia lempus vilse noslrse sub Côriadivinsepro- charitale fideque potius dalum est scire mysterium
vislonis mensura conlineiur, recte modio convpara- regni Dei, et de perfidis Judoeis,qui in parabolis vi-
tur. Lëcluni vero animae;corpus, in quo lempora- denles, non videbanl ; et audienles, non taieHige-
liter inhabiians, quiescit, recle appellari posse quis bant ; quod videlicet lilteram legis in qua glofiaban-
nnn videat? Unde sânato cuidam dicilur : Surge, lur, essent amissuri: poiest lamen et generaliler ac-
toile leetum tuum, et vade in domum luam^Mallli. cipi quod noniiunquam lector ingeniosusnegligendo
n j. ôUOuest aperte dicere : Surge de, corpore ne- se privet sapiënlia, quam tardusingenio, sedstudio-
giîgeniîoe; et corpus, in cujus desideriis diuttas ja- sus, elaborando dégustai.
cebas,"in exercitia bonorum opérum sedulusattolle: Et dicebat illis :Sic est regnum Dei, quëmadmodum
et sic domum oeternse habilationis, proemia bono- si liomo.jaciet semen in terram et dormiat; elexsur-
rum opérum percepturus, ingredere. Qui ergo amore gal nocteac die, et. semengerminet et increscal dum
hujus vitse. temporalis el illecebrarum carnalium, nescitilie.Ultro enimterra fruclificat,primumherbam,
'
occultât verbum Dei, quasi modio vel leeio lucer- deindespicam, deinde plénum frumentumIn spica, El
nam operit, quia concupiscenlias carnis pra;pônit cum se produxeril fruclus, slâlim milllt falcem, quo-
manifestation!veritatis, quam proedicaremeluit.fSu-1 3 niam adesttempus messis.Semen homojaelat inler=
per candelabrum aulem ponit lucernam, qui corpus ram, ©unicordisuo bonani intenlionem inserit. Et
suum minislerio Dei snbjicit, ut supèrior sit prsedi- poslquam semenj'aëlaverii, dormit, quia jam in spe
catio veritatis, et inferior servitas corporis : per boni Operisquiescit. -Node vero exsurgil aedie, quia
ipsam lamen corporis servitutem excelsior luceat inler adversa el prospéra proficit. Et semen germi-
doclrina, quse per o,fficia.corporalia,,idest, per vo- nal et ereséil, dum ille nescit ; quia et cum adhuc
cem et linguam el coeierescorporis motus, in bonis meliri incrementa sua non valet, sèmel concepta
pperibus insinuatur di.SG.eatibus. Super-eandelabruni virlus ad profectum ducitur. Et-ultro terra fruclifi-
ergo ponit lucernam, e.umdicit Apostetas : Non sic cat, quiaf roevenientese gratia, mens hominis spon-
pugiio, lanquein. aèrent, coedens,.sed casligo corpus lanea ad Icuclum-boili operis assurgii. Sed hsecea-
meum; et servituti subjkio : ne forte aiify pmdicgns, dem terra primum herbam, deinde spicam, deinde
.i.psejeprpbusefficlar(IGor,,i\). , plénum frumentum prdducilin spica. Herbam qùippô
Non enim est.aliquid abscondilum, quqa non inam- produeere, est taehoalïonis bonse adhuc teneritudi-
fesleiur: necfacluinestpccultum, sedut palapivpniat. • nem habere. Ad spicam vero herba pervenït, cuûî
Nolite, inquit, erubeseere Eyangelium Dei, sed inler., se virlus animo concepta ad profeeium boni operis
tenebras persëcutorum, lumen verbi supra veslri- pertràliît. Plénum vero frumentum ïn spica fructifi-
icorporiscandelabrum levate, fixa mente rettaentes cal, quando jam in tanlum virlus proficit, ut esse ro-
ilhini retributionis exiremoe diem, quo illuininabit bus'li el perfecii operis possit. Et cum se produirait
Dominus abscpndita tenebfarum, et manifestabit fruclus, statim mittil fâleëm, quoniam adest lempus
cogitationes cprdtam. Tune enim et vos a Deo.laus, messis. Omnïpotens enim Déus producio fruclu mit-
etadversarios veriiatis poena manet oeierna. lit falcem, et messem suam desecat, quia cum imuiii-
Si quis habel aures audiendi, audial.Si quis habet quemque ad opéra perfë'cta perduxeril, ejustempo-
sensum intelligendi verbum Dei, non se sublrabat, ralem vitam per emissam sententiam incidit, ut gra-
non audilum ad fabulas converlat, sed scriitandis num suum ad coelestiahorrea perducat. Cum ergo
eis quoe veritas dixit diligenler aurem accommodet, deside.riabona concipimus, semen in, lerram mini-
diligenler. mâuus implendis eis quae jam inlellexit, mus. Cum vero operari recla ineipimus, berba su-
.diligenler linguam praedieandis opportune-imporlu- . mus. Cum autem ad perfectam boni operis cresci-
neque.subjiçiat. mus, ad spicam pervenimus.Cum in ejusdem opera-
Et dicebatillis : Vldetequid audiatis. In qua men- tionis perfeetione solidamur, jam plénum frumentum
sura mensi fueritis, remetiefur vobis,et adjicielur vo- ijin spica proferimus. Nullus ilaque ad bonum propo-
bis. Si solerier (inquit) omnia quaevalelis bona fa- situin adhuc in mentis teneritudine esse eonspicitur,
çere, ac proximis inti.mare studetis : aderil divina quia frumentum Dei ab herba incipit ut granum
pîetas quse vobis, et in praesenli, sensum alliora ca- fiai.
jpïendi,ac poliora' gerendi, effectum conférât; et in El dicebat: Cui qssimilabimusregnum Dei, aut cui
fuluro, ;supra id quod sperare noslis, dona vobis paraboloecomparabimusillud ? Sicul granum sinapis,
seternserelribuîjonis vere adjicial; quod cum seminatumfuerit In lerra, minus estomnibus
v Qui enim habet, dabitur illi, El qui non habel,eliam seminibusquoe sunt in lerra. Regnum Dei proedicatio
quod habet, auferelurab illo. Tota (inquit) intenlione, Evangelii est, et nbtilia Scripturarum quse ducil ad
verbo quod audilis, reminiscendo et scrplando opé- vilam, et de qua dicitur ad Judoeos : Auferelur a
rant date: quia qui amorem habel verbi, dabitur illi vobisregnum Dei, et dabitur genlifacienli fruclusejus.
etiam sensus intelligendi quod amat. At qui verbi Simile est ergo hujuscemodi regnum grano sinapis,
amorem non 'Label audiendi, eliam si vel naturali quod, juxta Evangelium Mallhaei,açcipieushomose-
ingehio vel liiterarum sibi callere videtur exerçilie, minavit in agro suo (Mallh- y.iu). Homo qui séminal
nulla verse sapienlieedulcedine gaudebit, Quod etsi a plerisque Salvaior.intelUgilur, quod in aniiais CFÊ-
m IN MARCIEVANGELIUM EXP0SIT10. - LIB.'H. 17*
dentium seminet. Àb aliis homo ipse seminans in j t rum omnium iranscenderenaiuram.Magnaest enim
lerra sive agro suo, hoc est in semetipso,et in corde hujus altitudo arborïs, quia mentes auditorum suo-
suo. Quisest iste qui seminât, nisi sensus nosler; et rum prsedicatioEvangeliiad appelendacoelesiiasus-
animus? Qui suscipiensgranum praedicaiionis,et fo- tollit. Diffusa est ramis, quia per. prsedicaioresex
veiissementem humore fidei, facil in agrosui pecio- sese nascentes, lolius mundi lerminos oecupavit.
ris puilulare. Diulurnilaleprseminet,quia veritas quamproedicat,
Quodcumseminalum,inquil, fuerit In terra, minus nullo unquam finedelebitur. Sub umbra illius volu-
estomnibusseminibusquoesunt in terra. El cumsemi- cres coelihabitant, quoniam animoefideiiumqusead
natumfuerit, ascendilel fit majusomnibusoleribus, et coelesiiaper desideriumvolare, et negleclistempo-
facilramosmagnes,Haut possinlsub umbraejus aves ralium rerum cupiditatibussursum cor habere coh-
coelihabitare."ProedicalioEvangelii minima esi iu sueverunt, juxla Psalmistaevocem ; In prolectione
omnibusdisciplinis. alarum Domini sperabunt (Psal. ne). Unde et
Ad primam quippe doctrinam fidemnon habet sponsa in Canticiscanticorum,hoc est una de mul-
veritatis, hominem Dominum Dèuta mortuum et lis animabuscolleeta sanctorumEcclesia, gloriatar
scandalum crucis proedicans.Confer hujuscemodi et dicit: Sub timbraillius, quemdesidèrabam,sedi, el.
doctrinam dogmatibusphitasophorum,et libris eo- ]B fruclus ejus dulcis gutluri meo (Caiit.n). Quodest
rum el splendori eloquentlaecomposiiioniqueser- aperte dicere: Sub protectioneillius quemvidere de-
monura, et videbîsquanta minor sit cseterissemini- sidèrabam, me coeterorunisolalio deslilutam sub-
bus semenlis Evangelii.Sed illa eum creverint, nihil jeci, etgaudium aspeclus ac prsesenlia illius dulcis
mordax, nihil vividum, nihil vitale demonslrat. To-, . eordi meo, quidqukîextra illumest me contemnere,
tum Daccidummarcidumque ebullit in otara et in imo fastidire coegit.
herbas, quaeareseuntet corruunt. Haecautem prae- Et talibusmullisparabolisloquebalureisverbum,prpul
dicatio quae parva videbaturin principio, vel cum poleranl audire. Sine parabola auiepinon loquebqlpr
in anima credenlis, vel cum in tolo mundo sala fue- eis. Seorsum autem discipulissuisdisserebatomnia.
rit, non exsurgit in olera, sed crescit in arborem, Non hoc ita dictum est quasi nullumaperlum ad
ut in aliis Evangelislisapertissimedicitur. Ascendil turbas sermonem fecerit, sed per solas paranoïas
ergo granum sinapis seminalum ta terra sive agro loculus eis fuerit: verum ita poiius, quia nullus
Domini, et de olere mutaturin arborem, cujus na- facilesermo ejus invenilur, in quo non aliquid para-
Miraesta.ltitadine, amplitudine,annosilate, herba- bolarumsil intermislum.

LIBER SECUNDUS.

Et ail illis Hlp dieçumserp esselfacium: Trans- ( lalionumpro Christoaliquantumsopitis,lentaiiojui.b,us,

camuscontra.Eldljnlllenleslurbam,assumunteum,ila sunt rerum tranquillitatepotiti.
ut erat in navi, etalloe naves eranl cumillo. In hac Et facta est procella magna venli, el fluclusmlfle-
paviga.iioneDominus,ulramqup,unius .ejusdemque balur In navem,ila ut Implerelurnavls.Et erat ipse in
suse per.spnsenaturam dignatprostendjene,dum ipse puppi super cervicaldornikns.Discipulisnavigantibus
qui ut homo dormit in nayj, furorem maris verbo Christus obdormlvit: quia calcanlibus sseculuinfid.e-
çompeseit ut Deus, Porro, juxta .allegoriam mare libus futurique regni quieiemanimo medilantibus,et
quod cum suis transire desiderai, lenebrosusama- vel seeundo Spirilus sancii fiatu, vel remigio pro-
rusque sseculiprseseniis oeslusaccipjt.ur. Navicula prii conatus, infidos mundi faslus certatim post
aulem quam ascendil, nulla melius quam sacratis- lerga jacianlibus, lempussubilo dominicaepassionis
simoepassionisipsius tata.lligitararbor. Cujusbene- advenif. Unde bene hoc sero faclo
gestum fuisse
ficip quique fidèles adju/,1,Iranscensismundi flucti- perhibetur, ut veri solis occubitumnon sola Domini
bus, ad habilationem palrisecoelestis,quasi àd sla- dormitio, sedet ipsa decedentislucis hora significet.
.bililalem securi l.iitorjs pervenjunî. Aliseaulem na- Ascendenleaulem illo
puppimcrucis, qua somnum
ves quaefuissedicuntur çuni Domino,iiec lamen in morlis caperel, fluclus bîa.sphemanliumperseeutp-
altani duçlae,vel aliquid lempeslatis perlulissenar- " rum dsemoniacisexcitati proçellis, assurgunt. Qui-
ranlur, illos nimjrum signifl.cans qui ila fidedomi- bus tamen non ipsius patientia lurbatur, sed disçj-
nicaecrucis imbuii sunt, u.tflëcdumturbine Iribula-
pulorum imbecillitas concutilur, trépidât, periçl.i-
tionum pulsaii, tantum ta pace Ecçlesisesuseepta tatur.
fideimysleria epnserveni.; yelçerte qui post erebras El excitanteum, et dicuntei : Magistër,non ad le
tenlaiionumprpcellas a.l.iquanlulaad tempossereni- pertlnet, quia perimus? E' excitantDominumdisci-
lale concess.sepacj.sju.lui.ilur,Incertain namque est puli, ne eo dormierite fluctuumferitate
dispereant,
naves illse uirum puper îaçlse in portam deductse quia cujus mortem
- sint, an post experia maris periçula ad viderant^ maximis y&lis re-
portuinre- surreetionem quserebant, ne si dintius ipse mor-te
ducine. Unde utros.que recle possuntdesignare, et carnis sopiretur, eorum mens in perpetuum
spiritali
eos videlicet qui needum sunt tentationibus pro- morte periret. Unde bene
sequilur :
b.ati, el illos qui p'qstexaminationemcrebram tribu- Et exsurqenscomminatusest vente, et dixit mari
175 BÈD,E YENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 17G
Tace, o&mtjfesce. Et cessavilvenlus, et facta est Iran- i Lprsecipitatisunl. Significataulem nationem genlium,
quillitas magna. Venlo quippe exsurgens comminalus quam post somnum'passionis, resurreclionisquesuae
est, quia resurreclione celebrata"diaboli superbiam gloriam missis praedicatoribusSalvaior est visilare
slravit, dum per morlem deslruit eum qui habebat dignatus. Unde bepe Gerasa, sive Gergesii (ul qui-
morlis imperium. Mare quoque silere prsecepil, ac dam legunl) colonum ejiciens, sive, advena propin-
iranquillitatem reduxit, quia vesanam Judaeorumra- quans, inlerprelatur ; videlicet insiuuans quia gen-
biem, quoe Caputqualiens clamaverat : Si Filius Oei lium populus et eurn a quo nequiler incolebatur
est, descendatnunc de cruce, el çredimusei (Mallh. hoslem de suo corde repulerit, et qui eral longe,
xxvii), mortem superando ac de sepuloô resurgendo factussit prope in sanguine Chrisli.
dejec'it, Ubi nolandum juxla litleram quod .omnes Et exeunteeo de navi, statim occurrit ei de monu-
crealurae sentiant Crealorem. Quibus enim increpa- mentlshomoin spiritu immundo,qui domiciliumhabe-
tur et imperalur, seuliuni imperaniem. Non errore bat in monunienlis.Homoiste qui spiritu vexabalur
bsereticorum, qui omnia pulant animanlia, sed ma- immundo, et Domino "vesanus,sed mox eurandus
jesiate.Conditoris. Quaeentai'apud nos insensibilia, occurrit, figuram habet populigentilis, qui usquead
illi sensibilia sunt. tempora dominicseincarnationis, daemonicisdelusus
Etait illis: Quidlimidiestis? Necdum,habelisfidem,...B doctrinis idola pro Deo colebat. Qui domiciliumha-
Recle arguuntur, qui prseseiile Christo timebant, bebatIn nionumenils, quia in moriuis operibus, hoc
CumUliquequi ei adhseseril, perire non possit. Cui est in peccalis delectabatur. Qùid enim sunl corpora
simile est hoc quod post mortis somnium, discipulis perfidorum, nisi guaedam defunctorum sepulcra, in
apparens exprobravit increduliiatem illorum et du- quibus non Dei habitat sermo, sed anima peecatis
riiiam cordis, qui his, quia videranl eum resur- mortua recluditur ?
rexisse, non crediderunl (Marc. ult.). Iterumque Et nequecaleuis jam quisquameum poterat ligare,
dixit.ad eos : 0 stulli et lardi cordead credendumin quoniam soepecompedlbusel caleuisvinctusdirupisset
omnibusquoelocull sunt prophetoe.Nonne hoecopor- •calenas, et compedescomminuissel.El nemo poterat
luit pâli Christum, et ita inlrare in gloriam suam eum doinare. Catenis et conipedibusgraves et duroe
(Luc,ult.)1 Ac si per melaphoram navigii dicerel: leges signilicanturgenlium, quibus et in eorum re-
Nonne oportait Chrislum soporari, verrenlibus undi- publica peccala cohibeniur. Rupiisque catenis (u'
que fluctibusnavem in qua dormiebat, et ila exper- Lucas scribit) agébatur a doemonioin deserlo, qui
gelactum sedalis extemplotumidis gurgilum seslibus, etiam ipsis transgressis legibus ad ea scelera cupidi-
divinilalis suse cunclis palefacere virlutem ? Et ti- n laie ducebaïur quae jam vulgarem consuetudiuem
muerunttimoré magno, el dicebantad allerum : Quis exeederent.
putas est iste? Quia venlus et mare obediunlei. Mal- Et sempernocteac die m monumentiset in monlibus
thseus ita scribit: Porro hominesmiratisunl dicenles: eral, et damans, et concidensse lapidibus. Semper
Qualls est hic? etc. Non ergo discipuli, sed nauloe nocie ac die furebat daembniosus,quia geniilitas
et caeleriqui in navi erant mirabanlur, et de ejus, sive adversis . rêrum casibus laborarel, seu pax et
cui venlus et mare obediret, persona dubilabant.Sin prosperitas aliqua mundi blandieniis arrideret, ne-
aulem quis conleniiose voluerit eos qui mirabantur quaquam a servilio malignorum spirituum coilum
fuisse discipulos, respondebimus recte homines âp- mentis excutere noverat, sed per opérum foeditaiem
'
pellaibs , quia necdum potenliam noverant Salvalo- . quasi in monumentisjacebat, per facium superbisein
ris. Et nos quoquesinguli cum signo dominicse cru- montium jugis errabal, per verba durissima; in-
cis imbuii, sseculum relinquere disponimus,|navem :fideliiatis,quasi arreplis furibunda cauiibus, seipsam
profeclo cum Jesu conscendimus, mare, transire co- concidebat. Sed attestante Joanne Baptista Domi-
namur. Sed qui non dormilabit, neque obdormiet, nus de lapidibus suscilavit filios Abrahse, dum
Israël cuslodieus semper, nobis lamen ssepe navi- dura infideliuni corda ad gratiam pielalis con-
gantibus, quasitinler aequoris fremiius obdormivil, D vertit.
quando crebrëscenteinler mediosvirtulum nisus, vel Videns aulemJesiini a long* cucurrit, et adoravil
immuiidorum spirituum, vel hominum paucorum, eum, el damans vocemagna dixit : Quid mihiet libi,
vel ipso nostrarum cogitationum impetu fideisplen- Jesu fili Dei allissimil Quanla Arii vesanià Jesum
dor obienebrescil, spei celsiludo contabescit, amoris crealuram et non Deum credere, quem Filium Dei
flamma refrigescit. Veruminter hujusmodi procellas aliissimi daemones credunt et contremiscuni! Quse
ad illum necesseest gubernalorem curramus, illum impielas Judseôrum,eum dicere in principe dsemo-
sedulo excitemus, qui non servial sed imperet ven- niorum ejecisse dsemonia, quem ipsa daemoniafa-
tis. Moxtempesiates compeseet, refundet iranquilli- tenlur nihil secumhabere commune! Quihoc ipsum,
tatem, porlum salulis indulgebit. quod lune per dxmoniaciclamare furorem, poslmo-
CAPUTV. dum in delubris idolorum.dicereel confiteri nonces-
Et venerunttrans frelum marisin regionemGerase- sarunt, Jesum videlicet esse Chrislum Filium Deial-
norum. Gerasaest urbs insignis Arabisetrans Jtfrda- iissimi,.nec sese aliquid cum illo pacis aul socielatis
nem, juncta înonti Galaad, quem tenait tribus Ma- hab.ere.
cassai non longé a stagne Tiberiadis,. in.quod porçi Adjuro.le per Deum, ne melçrqueas, Dicebatenim
 177 IN MARCIEVANGELIUMEXP0S1TIO. — LIB. H. 178
AH: Exi, -spirilus imiminde, ab homine. Hostiebu- "A \ rii, non in eum diabolùs accipielpoteslaiem, aut ad
mana; salulisnon exiguum sibi ducit esse tormenlum probandùmtantum,non aulem etiam ad perdendum
ab heminis Isesionecessare, quantoque hune diutius accipiet.
possidere solebat, tanto difûciltas dimiiiere con- El exeunlesspiritus immundiinlroierunl in porcos,
sentit. , ^ et magnoimpetu grexproecipilalusest in mare ad duo
Undestudendum summopere est ut et si quando, millia, el suffocatisunt in mari. Significat quod jam
ut homines, a diabolo superemur, mox ejus la- elarificata Ecclesia, et liberalo populo genlium a
queos evitare satagamus, ne si aliquanto lardius dominalione daemoniorum, in abditisagunt sacrile-
ejus viribus resistatur, laboriosius quandoaue pel- gos rilus suos, qui Christo credere noluerunt, cseca
latur. et profjinda curiosilaie submersi. Et nolandum quod
El inlerrogabateum: Quodtibi nomenest? El dicit spirilus immundi in porcos irent, nisi hoc illis be-
ei : Legionomenmihi est, quia multi sumus.Non velut nignus ipse Salvator petenlibus, quos certe in abys-
inseiusnomen inquirit,sed ut confessa publiée peste sum posset relegare, concederei. Rem necessariam
quam furens tolerabal, Virluscurantis gratior emi- docere nos volens, ut scilicet noverimus eos multo
caret. Sed et noslri lemporis sacerdoles, qui per minus posse sua potestate nocere hominibus, qui nec
exorcismi gratiam daemonesejicere norunt, soient *B pecoribus qualibûscunque potuerunt. Hanc aulem
dicere patientes non aliier curari, nisi quantum poteslaiem Deus bonus occulta jusliiia dare nobis
sapere possunt, omne quod ab immundis spiri- potest, injusta non potest.
tibus visu,auditu, gustu, tactu, vel.alio quolibet Qui autem pascebanteos, fugerunt, et nunliaverunl
corporis, aut animi sensu vigilantes dormienlèsveper- in civitalemet in agros. Quod pastores poreorum fu-
lulerint, conlitendo patenter exponant. gienles isla nuntiant, signifieal quosdam eliam pri-
Quod vero dicebat spirilus, Legio nomenmlhl est, mates impiorum, quanquam Christianam legem fu-
quia multi sumus,significat poputam genlium non uni giant, potestatem lamen ejus per génies slupendo et»
cuilibet, sed innumeris ac diversis idololatrise culti- mirando prsedicare.
bus esse mancipaium. Et egressisunl viderequid esset factum. Et veniunt
Cui contra scriptum est, quod multitudinis creden- ad Jesum, et videntillum quia doemoniovexabalur
lium erat cor unum, et anima uno,(Acl. iv). Unde sedentem,veslilum et sanoementis, et limuerunt, elc.
bene in Babylonis conslruciione linguarum unilas In Evangelio Lucse scripium est, Sedentem ad pedes-
per spiritum superbise scissa, in Jerosolyma est per ejus. Significat autem mulliludinem vetusia sua vita
gratiam sancii linguarum varieias adunafa. Et illa delectatam, honorare quidem, sed nolle pâli Cbri-
confusio, hsec visio pacis interpretatur, quia videli- ' • stianam legem , dum dicunt quod eam implere non
cet eleclos in pluribus linguis el genlibus una fides possunt, admirantes tanien fidelem poputam a pri-
ac pielas loto orbe paciûcando confirmai ; reprobos stina perdita conversaiione sanatum. Sedere namque
aulem plures seclsequam lingusedissociandoconfun- ad pedes Domini, est eum a.quo dsemoniaexierant,
dunt. eos qui a peccalis correcti fuerint, fixa mentis inlen-
Et deprecaoalureum muilum, né se expelleretextra tione vesligia sui Salvatoris quae sequanlur inlueri.
regionem.In Evangelio Lucse ila scripium est : Et Veslitum resumere, est virlutum studia quse vesani
rogabanleum, ne imperarelillis, ut in abyssumirent. perdiderant, jam sana mente reeipere. Cui figurée
Sciebant ergo daemones aliquando futurum ut per apte congruit illa Domini parabola , in qua rediens
advenlum Domini milierentur in abyssum, non ipsi ad patrem filius luxuriosus el prodigus, mox siola
futura praedivinanles, sed propheiarum de se dicta prima cum annulo induitur, manifeste insinuans
recolenles. Ideoque gloriam dominici adventus; quod quisquis vero corde de amissis poenituerit,
quam mirabanlur, ad suam pertirnescebant tendere polest donante Chrisli gratia, prima juslitiae opéra
damnationem. de quibus ceciderai, cum annuloinviolatsefideirecu-
Erat aulemibi circa monlemgrex porcorummagnus Dperare.
pascens.Eldeprecabantureumspiritus, dicenles: Mille Et rogare eum coeperunt,ut disceàereta finibus eo-
nosin porcos, ut in eos introeamus. Et concessileis rum. Conscii fragilitalis suaeGeraseni, prsesentia
statimJésus. Ideo permisit, quod pelebant, dsemoni- Domini judicant se indignos, non capienles verbum
. bus, ut per interfectionem porcorum , hominibus Dei, nec infirma adhuc mente pondus sapienliaesus-
salulis occasio proeberelur. Paslores enim ista cerr linere valenles. Quod el Petro ipsi viso piscium
' vidua
nentes, slatim nuiitiant civilaii. Erubescat Mani- miraculo contigisse lègilur : Et Sareplana
chaeus. Si de eadem substantia et ex eodem auclore beali Elisecujus se sensit hospitio benedici, nihilo-
hominum besiiàruuique sunt- animse, quomodo ob minus se puiavit prsesentia gravari dicens : Quid
unius hominis salutem duo milliaporcorum suffocan- mihi el tibi, vir Dei? Ingressus es ad me ut remémora-
lur. in quorum lamen interitu figuraliler homines rentur iniquilalesmeoe,el occideresfilium meum (III
immundi, vocis et raiionis expertes, judicanlur, qui lieg. xvu). -
in monte superbiaepaseeutes, lutulentis oblectantur Cumqueascenderet navem, coepitillum deprecan,
in actibus. Talibus enim per eultus idolorum possunt qui a doemoniovexalusfuerat, ul essetcumillo; el non
dsemoniadominari. Nam nisi quis porci more vixe- admisit eum. sedail illi ; Vade in domum luam ad
 m MQM VENERABILISOPP* PARS H. SEGT; I. — EXEGETICAGENU1NA. iSÔ
'.nos,et annuntiaillis qûahla tibi Donlinus fecerit; et iVmeain extremisest,veni,imponemanus super eam, ut
miserlnssit luU Haecex illa Apostoli senlentia recle salvasit et vivat. In-Evangelio'Lucse ita scriptum
possunt inlelligi, cum ait : Dissolviet essecum Chri- est quia filiatinicaèrat illi fere annorùm duodecita,
sto; mullo magisOptimum,manere In carne, necessa- et hoecmoriebàtur. Filia ergo archisynàgogiipsâ est
Hum propter vos (Philip, i) ; ut sic quisque inlelligat Synagoga, quae sola legali institutione composita,
post^'émissionem pëccâlorum redeundum esse sibi quasi unica Moysiiiata eral. El hsec velut tiuodéei-
m conscieniiam bonam, et servieiidum Evangelio, mo aelatisanno , hoc est tempore pubertaiis appro-
propler aliorum etiam saluiem, ut deinde cum pinquante, "moriebàtur, quia nobiliter a propheiis
Christo requiescat, ne cum pràeproperejam vull esse edueata, poslquamad ihlelligibilesànnos pervenerat,
Cum Christo, negligai minislerium prsedicaiiôïïis postquam spirilalem Deosoboîem generare debebat,
fraternaeredemptioniaccommodaium. QuodveroMat- subitoèr'rorum langûbrë coîislernala, spiritalis Vîlse
thseus duos dicit a dsamonumlegione curalos, Mar- Viasingrëdi desperabilitér omisit; et si non aChristo
cus autemet Lucas unum commémorant, intelligas succurreretur, horfendam per omniâ corruisset in
unum eorum fuisse personaealicujus clarioris et fa- mortem.; . "-
mosioris, quem regio illa maxime dolebat, et pro ' Etablit cum illo, et sequebalureum lurba mulla:
cujus salute plurimUmsatagebat. Hocvotantes signi- R et comprimebantillum. Ad puellam pergens sanan-
fi'care duo Evangelislse$• solum comniemoraudum dâm Dominus a turba cbmprimilur, quia genti
judicaverunt, de quo facti hujus fama latiiis prseclâ- Judseaesalularia monila praebens, quibus aegram
lius flagraverat. vitiis ejus conscieniiam erigeret, noxia carnalium
Sed e.tallegorioesumma concordat) quia sicut linus populorum est cOnsuetudihegravalus;
a daemohiopossessuSj sic et duo génlilis populi ly- Et mulierquoeerat in profluviosanguinis duodeçim
pu'mnon ioconvénientèr exprïmunt. Nani cum 1res annis. Mulier sanguine fluënS;sed a Dominocurâta,
«fihosjNoegêneraveril y unius solum familia in pos- Ecclesia est congrêgaia de geniibussquaéingenito
sessionemascila est Dei, ex duobus réliquis diversa- carnalium déleciaiionùhi pollula fluxu, atquë a
rum.nationum quse idolis inanciparenluï, procréai! coetujamfueralsegrcgala fideiium,sed dum verbum
sunl populii Dei Judseani salvare decerneret, illa paràiam jam
Et venitquidam de archisynagogis nomineJairuSi promissamquëaliis proeripuitspe ceria satalem. Ro-
et videnseum, procidil ad pedesejus, etc. In hac, le- tandumque'quod el arcbisynagogiduddëiiis sil filiàj
Gtioneubi archisynagogussalvare filiam petit suam, et mulier hsecab anriis duodeGihisanguine fluxeritj
sed pergente ad domum ejus Domino, prseoccupans liée est eodem quo haecDatasil tempore, illacoeperit
hsemorrhoissamulier prseripit sanilalem, ac deinde " infirmai!;
filia arcbisynagogi ad oplatam pervenit sanitalenij Unde enim pêne eademque èaeculi hujus setalë-j
imo de morie revocata est ad vitam, satas oslendi^ el Synagogain patriarchis nasci, el gentium extera-
tur generis humani, quse Dominoin carne venienle rura natio per orbem coepit idololalriaesanië foedari.
ita dispensata est, uiprimo aliqui ex Israël ad fidem Nam el fluxus sanguinis bifariam, hoc est, et super
yenirëut, deinde pleniludo genlium intrareti et sib idololalriaepollutione%et super iis quoecarnis ac
omnis Israël saivus fieret. sanguinis delëclaiione gëruntur, potest recle in-
Quis ergo archisynagogiisiste, quid ad Dominant telligiî
pro filiarogatuius advenit, melius quam ipse Moyses Et fuerat mulla perpessaa compluribus mediciSjet
inielligilur? Unde bene Jairus, id est illuminans, ërogaveratomnia sud, nec quidquamprofeceral; sed
sive illuminatus,vo.catur,quiaaccepit verba vilsedàre magisdetëriushabebntiMedicossive faisos intelligë
nobis, et per haeccaeierosilluminât, el ipse a Spiritu tlieotagosjsive phildsophoslegumquedoctores sieeu-
sanclo, quo vitaliamonita scribere vel docere posset, lariunij qui mulla de yirluiibus viliisque subtilissime
illuminalus est. disputantes, utilia vivendi credendique insliluta se
Qui videns Jesum, proeidit ad pedes ejust quia «\mortalibusdare promittebanl, seu certe ipsosspiri-
prsevidensta spiritu veniurum in carne Dominum, lus immundos, qui velut hominibus Cbusulendo
humili corde se ejus potenlise subdidit : quem ila sese pro Deo colendos ingerebant. Quibus cer-
circa -finem sseculi hominem incarnahdum essè taiim audiendis gentililas quanta magis nàluralis
cognovit, ut oelernum ante omne saeculumDeum industrioevires expénderat, tanlb minus potuit ab
exisiere non dubitaret; Si enim CaputChristi DeuSj iuiquitatis susesorde purgari; Sed hoec ubi popu-
pedes ejus, quid aplius quam assumpia humanilàs, tam Judaeorum aegrotasse,véronique de coelo co-
qua lerram noslrse inorlalilalis tetigit; accipiendi gnovit adesse medicum, coepitel ipsa languoris slii
sunt? Et procidere arebisynagogum ad pedes Jesu^ sperare parileret inqnirere remedium;
est legislalorem cum toia progeiiiepatrum Mediâlo- Cum audisselde JësUvenil in lurba rétro, et tetigit
rem Dei et hominum longe sibi dignitatis gloria vesiimeniumejus. Dicebatenim quia si leligero vesii-
prseferendumesse cognoscere,et confneri cum Apô- meniumejus, salva ero: El confesiimsiccatu's«s( fous
Stotaj.quiaquodinfirmumëslDei;forlfusest hominibus sanguinisejus: Venit, et Dominumlangit Ecclesiai
(ICor.i). . cum ei per fideiveritatem appropinquât; Venitauieni
El deprecabatureum multuin, dicens: Quoniamfilia reiro, sive juxla id quôd ipse ait : Si quis mihimini"
135 IN MARCI EVANGELIUM:EXP0S1TI0. — LÏB. II. - m
slrat.me sequàtur (Joan. xn). Et alibi proeeipilur: }A.nata a prpftaviosanguinis muliere, mox filia arcbisyn
Post DominumDeum luum ambvlabls.&ive quia prse- agogi morlua nunliatur, quia dum Ecclesia a vitio-
sentem in carne Dominum non videns, peractis rum labe mundata, el ob fidei méritant filia est
jam sacramenlis incarnalionis illius , ad fidei et cognominala, continue Synagoga perfidise simul et -
agnitioiiisejus gratiam pervenit. Sicqùe dum parlici- ïnvidise luctu soluta est. Perfidise quidem, quia in
patione sacramenloriim ejus salvari a peccalismeruit, Christo credere notait. Invidioevero, quia Ecclesiam
quasi taclu veslimentorum ejus fonteni sui sanguinis credere dotait".Scripium namque esV in Actibus
siccavit. apostolorum : Sequenti aulem sabbato, pêne universa
Fons quippe sanguinis estorigo peccati. Çujusqué civilasconvenllaudire verbum Domini. Videnles au-
fons sanguinis, est immundse priniordiuiti cogilatio- lem turbas Judoei, repleti sunt zelo , el centradkebant
nis, ex quo p.eceatumomne nascilur. Sed Dominus his quoea Paulo dicebantur, maledicenles(Act. xui).
cum Verbis"evangelicisnon solum opéra et verba Et quod aiebant nuntil arcbisynagogo , Quid ultra
mala compescere, sed et cogilationum nequam vexas magislrum? per eos hodieque dicitur qui adeo
radicem. exsljrpare curavit, cum hoec ulraque sa- deslilutum synagogoe stalum vident, ut reslaurari
cramenlis evangelicis emundari donavit , quasi . posse non credant ; ideoque pro resuscilalîone illius
virlulem exsiccandi fontis obseeni suis vestimenlis 1" supplicandumesse nonaestiment.Sed quoeimpossibilia
indidit. sunl apud homines,possibiliasunt apud Deum(Marc.x);
Et slatim Jésus cognoscensin semetipsovirlulemquoe unde apte sequilur :.
exieral de eo, conversusad turbam aiebat : Quis tetigit Jésus autemverboquod dicebatur audito, ail archi-
veslimenlamea ? Non ut ipse quae nesciat docealur synagogo: Noli limere, lanlummpdocrede, Archisyn-
'nlèrrogat, sed ut virlus quam bene noverat, imo agogus, coetus dpctorum legis accipitur, de quo
quam ipse dederat, in muliere declararetur, ël Dominus ait : Super cathedram Moysi sederunl
declarata agnitaque virtule fidei multi ad saluiem Scriboeet Pharisoei, ( Matth. xxm ). Qui si cre-
perveniant. dere ipse voluerit, eliam gubjecla ei Synagoga
El dicebantei aiscipuli sui : Vides turbam compli- salva erit.
mententle, et dkis, Quis me tetigit? Quemturba passim Et veniunt in domum arcbisynagogi , et vident
comitans comprimit, una credula mulier Dominum lumultum ,. el fientes et'ejulantes mullum. El.loelen-
langil, quia qui diversis inordinale glomerantium tur, inquit , omnes qui sperant in le, in oeternum
hseresibus, sive perversis moribus gravatur, solo exsullabunl,et inhabiiabisin eis. Quia veroSynagoga
catliolieaeEcclesiaefideliler corde veneralur. Nam n: laetiliam hanc dominicaeinhabilationis mérita infide-
sicut quidam videnles non vident, et audienles non liiatis amisit, quasi inler fientes et ejulanles morlua
audiunt, ita eliam tangentes non langunt, qui non jacet. Nec lamep superna pietas funditus eam inter-
simplici, sed dubio vel simulata corde Christum tan- ire .palitur, quin potius circa finem sseculi reliquias
gunl. Unde cuidam amanti quidem , sed nondum ejus secundum electionem gratioe saluti et vitseresii-
plene credenti, dicit ipse : Noli me tangere. Nondum tuit. Unde apie subjungilur :
enimascendiad Patrem meum (Joan. xx). Aperte di- Et ingressus ait eis : Quid turbamini et ploralls ?
cens quid sit ipsum veraciler tangere, Patri scilicet Puella non est morlua, sed dormit. Hominibusmortua
oequalemcredere. qui suscilare nequiverant, Deo dormiebat, in cujus
El circumspiciebatvidere eam.quoehoc feceral. Non disposilione et anima recepia vïvebat, et caro resu-
obliviscilur fideiiumsuorum Dominus, nec in se spe- scilanda quiescebat. .Unde mos Chrislianus obtinuit
rantes inlueri desistii, sed omnes qui salvari me- ut morlui qui resurrecturi esse non dubilantur,
rentur, suo dignos intuitu ac miseralione jiidicat. dormientes vocentur ; sicut Âpostolus : Nolumus,
Iste autem pquper clamavit, el Dominus exaudivil inquit, vos ignorare fratres de dormientibus, ut non
eum. contristemini sicut et coeleri, qui spem non habent
Mulier aulem limens el tremens, sciens quod \D (I Thess. iv). Sed et in parte allegorise, cum anima
facium essel In se, venit et procidit ante eum, el di- qua; peecaverit ipsa. morialur, lamen ea ijuam
xit ei omnem verilaiem. Ecce quo inierrogatio Do- Dominus resuscitandam atque ad vitamaeternam
mini tendebat, ût videlicet confltente palam muliere praevidit esse venluram , nobis quidem mortua
verilaiem suae diutinse infirmitalis, subitsecredulila- fuisse, sed ei obdormivisse dici non incongrue
lis, divinoepropitiationis, ac donalsesibi sanationis, potest.
el ipsa cerlius confirmaretur in . fide, et pluribus Et irridebant eum. Ipse vero, ejectis omnibus,assu-
salulis et vilae praberelur exemplum. Denique se- mit patrem et malrem puelloe',etc. Quia verbum resu-
quilur, scitantis irridere quam credere malebant, mérita
Ille aulem dixit : Filia, fides lua le salvam fecil. - foras excludunlur, ut pote indigni qui potentiani
Vadeinface, elesto sanaa plaga lua. Nec dixit: Fides resuscîtantis ac resurgentis myslerium vidèrent."
lua te salvam factura est, sed salvam fecit. In eo Item foras turba ejicilur, ut puella susciteiur, quia
enim quod credidisti, jam salva faclaes : Adhuceo si non prius a secreiioribus cordis expellilur, impor-
loquenie, veniuiclad archisynagogum dicenles; Quia tuna saeculariummultitudo curarum anima quaein.
filia tua mortua est, quid ultra vexas magislrum? Sa- trinsecus iacet morlua, non resurget. Nam dum sa
 im BEQJE VÈNERAB1LISÔPP. PARS II. SECT. L *- EXEGETICÀ GENUINA. 184
perinnumeras lérrenorum desiderio'rumcogitationes A sima noxios actus solet fama comilari. Notandum
spargit, ad consideralionem sui sese nullatenus col-' aulem, quod quanta gravior animoemors ingruerit,
' - " -
ligit. tanto acrius necesse est, ut resurgere mereatur.
Et tenens mahum puelloe, ait illi: Tabatha cumi, poenitentis fervor insistât. Nam leviores et quoti-
quodest inlêrprélalum : Puella tibidico, surge, Quaerat diani erratus levions poenilentioepossunt remedio
diligens leciorquare verax Evangelisla diclum Salva- curarî. Quod oceuiie nolens ostendere Dominus,
toris ëxponens, inlerposuerit de suo : tlbl dico , cum jaeentem in conclavi morluam facillima ac brevis-
in Syrô sermone quem posuit non plus sil diclum sima voce resuscilat dicens : Puella, surge. Quam
quam.Puella, surge. etiam ob faeililalem" resuscitandi jam morluam
Nisi forte propler exprimendam vim dominicae fuisse negaverat. Delalu'm aulem foras juvenem
jussionis, hoc agendum pulavit, magis sensum moriuum, pluribus ut reviviscere debeat dictis cor-
loquenlis quam ipsa verba suis curans inlimare roborât, cum ait:VHuems, Ubi dico, surge. Qualri-
lectoribus. • duanus véro mortuus, ut longa premenlis sepulcri
Nam et familiare constat esse Evahgelislis atque' claustra evàdere posset. Fremuit spiritu Jésus, lur-
apostolis, cum de Veteri Testamenlo testimonia bavil seipsum, lacrymas fudil, rursum fremuit, ac
assumunt, magis sensum propheticum ponere curare B magna voce clamavit: Lazare, veni foras. Et sic tan-
quam veiba. Tenens aulem manum puellse Domi- dem qui erat desperalus, discusso tenebrariim pon-
nus, suscitavit eam, quia nisi prius mundalaèfue- dère, vit» lucique redditur. Sed et hoc notandum,
rint manus Judoeorum, quae sanguine plenae sunt, quod quia publicâ noxà publico eget remedio, levia
synagoga eorum morlua non consurget. autem peccata leviori et sécréta queunt poenitenlia
Et confestim surrexit puella, el ambulabat. Bene, deleri, puella in domo jaeens paucis arbitris exsur-
surrexit et ambulabat. Quemcunque enim peccalis git, eisdemque véhemenler ut nemini id manife-
mortaum supernse manus niiseralionis resuscilatura stent praecipitur. Juvenis extra portam lurba muIta
teligerit, n'on solum a sordibus et veterno scelërum comitante atqùe intuenle, suscilatùr. Lazarus de
exsurgere, sed et in bonis conlinuo proficere débet monumenta vocatus, in tantum populis innotait, ut
operibus, videlicet juxfa psalmistam, ingrediens ob eorum'qui videre testimonium, plurimae Domino
sine macula, et opéra exereens justitise. turbse eum palmis occurrerent, et multi propler il-
El obslupueruntslupore maximo. Et proecepitillis lum abirent ex Judaeis, et crederent in Jesum.
véhemenlerut nemoid sciret. El jussit dari illi inan- Quartum vero moriuum nuntianle discipulo Domi-
ducare. Ad lestimonium quidem verse resusciiatio- nus, aùdivil, sed quia qui pro ejus excitatione preca-
nis "daripuellse manducare prsecepit, ne noii verilas. renlur, vivi dèfuerant : Dimilte, inquit, ul morlui
sed phantasma, quod apparébat, ab incredulis pu- sepeliant morluos suos (Luc. ix), id est mali matas
taretar. Sed et si quis a spiritali morte surrèxerit, noxiis"laudibus gravent : et quia non adest justus,
coelesli necesse est mox pane satietur, el divini qui corripiat in misêricordia, oleum peccatoris im-
. scilicet verbi et sacrosancti allaris pârliceps effe- pinguet caput eorum.
. cius. Nam juxta moralem inlellôctum, très illi mor- CAPUT VI.
tui quos Salvaior in corporibus suscitavit, tria El egressusinde abiit in palriam suam, et sequeban-
gênera resurrectionis animarum significant. Siqui- lur illum discipuli sui; et faclo sabbato coepitin syn-
deiïi nonnulli consensum malae delectalioni prse- agoga d'ocere.Et multi audienlesadmirabanlur in do-
bendo, latente tantum cogilatione peeeati sibi mor- clrina ejus dicenles: Unde huic hoec omnia? El quoe
tem eonsciscunl. Sed laies se vivifieare significahs est sapientia quoedata est illi, et virlulestaies quoeper
Salvaior, resuseilavit filiam arcbisynagogi nondum manus ejus efficiuntur?Palriam ejus Nazareth dicit,
foras elatam, sed in domo morluam, quasi vitium in"qua erat hulrilus. Sed quanta Nazarenorum cseci-
secreto in corde regentem. Alii noii solum nôxise làs, qui eum quem in verbis factisque'ipsius, si mens
delectalioni conseniiendo, sêd et ipsum malum quo j. non leva fuissel, Christum cognoscere polerant, ob
delectanlur explendo, moriuum suum ,quasi extra solam generis nolitiam eontemnant. Saplentiam au-
portas ëfferunt. Et hos se si poenileant, resuscitari tem ad doctrinam, virlulem reforunt ad sanitales et
demonslrans, suscitavit juvenem filium viduse extra miraeula, quse facieb'at. Quse solerli ac pulchra di-
portas civitàlis elatum, et reddidit malri suse, quia stanlia commémorai Àposlolus dicens : Judoei signa
resipiseenlem a peccali tenebris animam unitati pelunt, el Groecisàpieniiamquoerunl; nos aulem proe-
résiliait Ecclesise. Quidam vero non solum eogi- dicamusChristumcrucifixum, Judoeisquidemscanda-
tando, vel facieiido illicita, sed et ipsa pëccandi lum, genlibus autem stulliliam. Ipsis vero vocatls
consuetudine se, quasi sepeliendo corrumpunt. Ve- Judoeis ël Gr.oecis,Christum Dei virtutemet Dei sà-
rum nec ad hos erigëndos minor fit virlus et gralia pieniiam(1 Cor. i). In qua nimirum sentenlia virtu-
Salvatoris, si lamen adsînl cogitationes sollicita;, tem ad signa retulit propler Judseos, sàpieniiam
quse super eorum salute velut devotte Christo soro- aulem ad doctrinam propter Grsecos, id est gentes.
rés invigilanl. Nam ad hoc inlimandum, resuscitavit Nonne iste.est fdber filius Marioe, fraler Jacobi, et
•Lazaruni quatuor dies in monunienta habentem, et Joseph, el Judoe, et Simonis? Nonne et sorores ejus
" sorore attestante
jam fetenlem, quia nimirum pes- hic nobiscumsunt ? Et scandalizabanturin ille. Scan-
•o* IW HARP) PV'iNfiRT.lIIMIT.XPASITIO.— J.JR. II. 1S6
dalum et error Judaeorum,satas nostra est,.et hx- A occulta cordis, quod mirandum intimare vult homi-
relicorum condemnalio. [In lanlum enim cernebant nibus, mirari se coram hominibus ostendil. Miranda
hominem Jesum Christum, ut hune fabrum, et enim erat fides Centurionis, qui sine homine do-
juxla alium Evangelislam, fabri clamarent filium; clore, sine eloquiis Scriplurarum, sine oraculis an-
fratres quoque et surores ejus secum esse lestaren- gelorum, tantum naturafi sensu diviuilus illuminato
tur. Qui lamen non liberi Joseph aut Mariae,juxla cognovit per miracula Deum esse verum quem per
hserelicos, pulandi sunt, sed potius juxta niorem humanse fragilitatis infirma hominem esse verum
sacrse Scripiurse, cognati ipsorum sunt intelligendi, noverat. At contra, non minus admiranda Nazare-
quo modoAbraham et Lot fralres appellaniur, cum norum infidelitas, qui et doewribus abundanles, et
esset Lot filius fratris Abrahae.Et mulla hnbes hu- eloquiis divinis in quibus Christi prsedicahatur ad-
jiismodi. venlus, ipsum eliam prseseniem habentes Christum,
Non autem sine cerli provisione sacramenli Do- agnitionem sui illis el verbis ingerentem et signis,
minus ta carne apparens, faber et fabri filius oesti- nihilominus increduli durabant. Sed in uno eorum,
mari ac dici votait : quin potius eliam per hoc se Judaeorum miranda noialur caecitas, qui née pro-
ejus ante ssecula-filium esse docuil, qui l'abricaior phetis suis credere de Cbrislo, nec ipsi inler se
omniumin principiocreavitcoelumet terram (Joan. i). B nalo voluerunl credere Christo. In allero fides co-
Nam etsi, humana non sunt comparanda divinis, ronalur gentium, qui inler Judseos nàtum, sed
lypus lamen integer est, quia pater Chrisli igni expulsum ipsi cum oraculis sacris mediatorem Dei
operatur et spiritu.. Unde et de ipso tanquam de et hominum, hominem Jesum Chrislum suscipéré
fabri filio praecursor suus ait : Ipse vosbaptlzabitin nieruerunt.
Spiritu sanclo et igni (Mallh. m). Qui in domo ma- Et circumibal castella in clrcuilu docens; el voca-
gna hujus mundi diversi generis vasa fabric'at,imo vit duodeçimel coepiteos miltere binos, el dabat Illis
vasa irse sui spiritus igné molliendo, in misericor- poteslaiemspirituum immundorum. Benignus et ele-,
dse vasa commutât : sed hujus sacramenti Judsei mens Dominus aé magistër non invidet servis atque
ignari : divinse virtutis opéra prosapiae carnalis discipulis ad virtutes suas; et sicut ipse curaverat
contemplationedespiciunl. omnem languorem et omnem infirmitatem, aposlolis
Et dicebat eis Jésus, quia non est propheta sine quoque suis dédit potesiatem, ut curarent omnem
honore, nisi in palria sua, et in cognalionesua, et in infirmitatem, et omnem languorem. Sed mulla di-
domo sua, Prophetam dici in Scripturis Dominum slanlia est inter habere et tribuere, donare et acci-
Jesum Christum, et Moyses tes lis est, qui futuram _ père. Iste quodeunque agit, potestate Domini agit,
ejus incarnationem prsedicens filiis Israël, ait : Pro- illi si quid faciunt, imbecillitatéra suam et virtutem
phetam vobissuscitavitDominusDeusvesler de fratri- Domini confiientur, dicentes, ul Petrus : In nomine
bus vestris, tanquamme, ipsum audielis. Non solum Jesu Chrisli Nazarenl, surge el ambula (Acl. m).
autem ipse qui caput el Dominus est prophetarum, Et proecepiteis ne quid lollerenlin via, nisi virgam
sed et Elias et Jefemias, cseterique prophelae,mino- tantum. Non peram, non panem, neque in zona oes,
res in palria sua quam in exteris civilatibus habiti sed calcealos sandaliis, el ne induerenlurduabustuni-
sunt, quia propemodum nalurale est cives semper cis. Tania praedicatori débet in Deo esse fiducia, ut
civibus.invidere. Non enim considérant prsesentia praesenlis vitse sumplus quamvis non provideat,
viri opéra, sed fragilem recordanlur infantiam, lamen sibi hos non déesse cerlissime sciât. Ne dum
quasi non et ipsi per eosdem setatis gradus ad ma- mens ejus occupalur ad lemporalia, minus aliis
luram setaiem venerint. provideat seterna. Solet autem quseri, quomodo
El non paierai ibi virlulemullam facere, nisi paucos Malthaeuset Lucas commemoraverint, dixisse Domi-
infirmosimposllismanibus curavlt. El mirabalur pro- num discipulis, ut nec virgam ferrent; cum dicat
pter incredulllatemïllorum. Non quo eliam illis in- Marcus : Et proecepiteis ne quid lollerenlin via, nisi
credulis facere non potuerit virlules multas, sed rv i virgam lanlum. Quod ita solvitur, ut intelligamus,
quo ne multas faciens, cives incredulos condemna- sub alia significalione dictam virgam, quae secun-
ret. Potest autem et aliter inlelligi, quod Jésus de- dum Marcum ferenda est, et sub alia illani, quse
spiciatur in domo et in patria sua, hoc esi in po- secundum Matihseum et Lucam non est ferenda :
pulo Judseorum, et ideo pauca signa ibi fecerit, ne sicul sub alia significationeintelligitur tenlaiio, de
peuitus inexcusabiles fièrent. qua dictum esi, Deus neminem tentai, et sub alia
Majora autem signa quotidie in genlibus per apo- diclum est, Tentât vos DominusDeus vesler, ut sciât
stolos facit, non lam in sanalione corporum, quam si diligitis eum. Illa seduelionis est, hsecprobationis.
in animarum salule. Quod aulem mirari dicilur Ulrumque ergo accipiendum est a Dominoaposlolis
Dominus tacredulitatem illorum, non quasi inopi- dictum, et ut nec virgam ferrent, et ut noii nisi vir-
naia et improvisa niiraïur, qui novit omnia ante- gam ferrent. Cum enim secundum Matthseumdice-
quam liant, sicut nec fidem Centurionis, quasi no- ret eis : Nolile possidereaurum, nequeargenlum,elc;
vam et ante incognilam mirari tune coepit, quando conlinuo subjecit : Dignusest enim operarius cibosuo.
audiens verba piaeconfëssioniséjus ait : Qulanec In Unde satis ostendil cur eos haecpossidere ac lerre
hrael lantam fidemInveni(Luc, vu), sed qui novit noluerit. Non quod necessariâ non sint susteniationi
187 BED*EVENERABILISOPP. PARS II. SÊCT. L— EXEGETICAGENUINA. 180
nujus vilse, sed quia sic eos miilébai, ut eis haecA plumest : Inqûàmcunqiieciviialemaulcastellumintra-
deberi monstraret ab illis, quibus Evangelium crë- veritis, inierrogatequis in ea dignussil, et ibi manele,
denlibus annuiitiareiit. Claret autem, haecnon ita donec exeatis(Mallh, x). Dat constantiae générale
pra;cepisse Dominum, tanquam Evangelistaevivere m'andâtum, ut hospilalis necessitudinis jura eusto-
aliunde non debeant, quam eis prsebentibus quibus diant, alienum a prsedicatoreregni coelestisaslruens
anhimiiarit Evangelium. Alioquin conlra hocpraece^- cursitaré per domo's, et inviolabilis bospitii jura
pium fecisset aposlolus, qui victutt de manûum amitlere. Nêc otiose secundum Maiihaeum,domus
suariim lâboribus Ifansigebat, rie cuiquâm gravis quam ingrédiànlUr aposlbli eligenda decernitur, ut
essel ; sed pofestalem dédisse, in qua scirent sibi mulandï hospitii necessitudinisque "violaudsecausa
isla deberi. Cum aulem a Domino,aliquid impèra- non suppétat.
tur, nisi fiât, inobediénlise culpa est. Cum autem El qukuiique non receperintvos, necaudiennl vos,
polestas dalur, licet unicuique non uti,' et tanquam exèunlesinde èxculite pulvéremde pedibus veslris, in
de suo jure cedere. ÎIoc ergo prdinans Dominus, tëstimoniumillis. Pulvis èxeulitur de pedibus in le-
quod eum ordinasse dicit aposlolus, iis qui Evange- stimonium laboïis sui, quod ingressi sint civitalem,
lium annuntiani, de Evangelio vivere, illa aposlolis ,. et praedicalioapostolica ad illos usque pervenerit.
loquebalur, ut securï non possiderenl, nec ponarent B Sive exculiluf pulvis^ ut nihil ab eis accipiant, ne
liuic vitoenecessariâ, nec magna, nec,minima. Ideo ad victum quidem nècëssarium, qui Evangelium
-
apposuit, Nec virgam, osiendéns a fidelibus suis sprevertat.
omnia deberi ministris suis, nulla supërflua requi- Et exèunlesproedlcabantut pcenilentiamagerent, et
rentibus. Ac per hoc addendo, Dignusesi ènini ope- doemoniamilita ejklebant, elc. Dicil aposlolus Jaco-
rarius .clbo suo, prorsus aperuit et illustravit, unde bus' : Infirmatur quis in vobis, inducal presbytères
hsec omnia loquerelur. Hanc ergo potestatem viigae Ecclesioe,et orenl sûpér ipsum, ungenles eum oleoin
nomine significavit, cum dixil, ne quid tallerent in nomineDomiiii. Et si iii peccalis sil, dimiltenlur ei
Via, nisi virgamlanlum, ut. inlelligatur quia pér po- (Jac. v). Uhdé palet ab ipsis aposlolis hune sanctse
testatem a Domino acéepiani (qusevirgse honiiriè Ëcclésise inorëm essè iràditum, ut energumeni, vel
significata est) eliam quoe non porlantar,, non dè- alii quilibet aegroli ungantar oleo, ponlificali bene-
erunt. Hoc et de duâbus tunicis intelligendum est, âiefioné cbrisëcrata'.
ne quidquam eorum prseler eam, quam essel indu- Et àiidivil Herodes rex (manifestum enim factum
tus, aliam pôrlandam putaret, sollicitas ne opus est noniën ejus) ei dicebàiit; quia Joannes Baplisfa
esset, cuni ex illa polesïale posset accipere. Prbinde ^, resurrexit: Quanta Judaeorum invidia, qui conlra
(
Marcus dicëndo calceari eos sandaliis vel soleis, . Dominummaliliaefuroï éxsiilerit, ex omnibus pêne
aliquid hoc calceamenium myslicse significationis locis'Evangèlii docenlur; éece enim Joannem de
habere admonet, ut pes neque tecius sit, neque quo dictum est, quia signum fecil nullum, a moriuis
nudus ad terram, id est, nec occulietur Evangelium, pùtuissë rêsUrgêré, lïullo ailestante credebànt. Je-
nec lerrcnis, commôdisinnitalur. sum aulem virum approbalum a Deo virlulibus et
Et quod non portai! vel haberi duas lunicas, sed sigiiis (Act. u), iii cujus videlicet morte éléments
expressius indui prohibet, dieens; et ne indueréri- tremtiè'riïnt, résùïrëctionem vëro atque ascensio-
lur duabus tunicis, quid eos admonet, nisi non*du- ïiem,' angeli, aposïolij, viri ac fém'inse^ceriaiim
plicitér, sed simpliciter ambuiare? Aliter. In dua- prsèdicabanl; iiôn resurrexisse, sed furiim esse
bus tunicis videlur mihi duplex oslendere vesiimen- àblalum, credere maluërunt.
ium, non quod in locis Scythiseglaciafi nive rigen- Qui cum dicerent Joannem resurrexisse a'mof-
tibus, una quis lunica debeai esse contentas ; sed tuis, et propiërèa virtutés inopinatas sive operalas
qupd in lunica vesiimenium intelligamus, ne aliud ëssë in illo, béiie-ëmnimodis de virlule resurrectio-
vesliti, aliud nobis futurorum timoré servemus. Al- nis sensérunt, quod majéris pdtëntise fulUri sint
Iegqriceautem per peram, onera sseculi, per panem \J) sancti cum a moriuis resurréxerint, quam fuere
delicise temporales, per oes in zona occultalio sa- cum carnis adïiac infirmitàie gravarentur.
pienlïsedesignalur. Sed et ipsuin resurrectionis miraculum non esse
Qui enini ssipienlia;verbum liabef, sed hoc ëro- iiicredibile doëuërunt, quod nullo docëhte sponte
gare proximo negligii, quasi pecuniamin zona clau- crediderùnt, qui lainen seipsôs rem credibilem in
sam tenet: et scriptum est : Sapieiiliaabsco'ndila,et Domino non credidisse, susë mérita éaocïlatîs et
thésaurus occultus,quoeutililasin ulrisqùe(Eçcli.xi.i)? invidiaeprobaruul;
Non ergo aposlolis pera, noii panis, non aesin zona QuoaudiibHerodesait : QuemegodecollaviJoannem,
ferendumesi, quiaquisquisoffiçiumdocioris accepii, hic a moriuisresurrexit. Lucasde hocita scripsil : Aû-
neque oneribus ssscularium negotiormn deprlmi, divilautemHerodes lèlràrcha onïnla quoefiebaniubeà,
neque .desideriis carnalibus resolvi, neque commis- et hoesilabat,eo quod dicerelura quibusdam,quia Joan-
sum sibi tatantum verbi, sub otio débet lenti lorpo- nesresurrexita moriuis; e quibusdamvero, quia Elias
rîs aligcondere. apparuit, e)c. (Luc. ix). IhiëïïîgeridiïTttésl ergo, aut
El dicebat eis : Quocunqueinlroierilis in dpmum, posl liane hsesilalioiiëmconfirmasseeum ta animo
tllic manele,donecexeatisinde. In Malthaeoila scri- siio, qiiod ab aliis dicebatur, cuni ait : Quefl'r?gQ
189 IN MARC1EVANGELIUMEXP0S1T10. — LIB. IL 190
decbllaviJoannem, hic a mortuis resurrexih Aut ita iK illa dixit : Caput Joannis Baptlsloe^etc. Herodias ti-
pronunlianda sunt hsecverba,-ut hacsitanteraadhuc mens ne Herodes aliquando resipisceret,-vel Phi-
jndiceiil. Si enim dicerel : Nunquidnam hic est, aul lippo fratri amicus fieret, atque illicitaenupliae ré-
nunquid forie hic esi Joannes Baplista? non opus pudie solverenlur, monet filiam, ul in ipso statim
essel admonere aliquid de pronunliaiione , quia dii- convivio caput Joannis. postalei, digno opère salla-
bitans atque hsesitans intelligatur. Nunc quia illa tionis, dignum sanguinispracmium!
verba désuni s ulroque modo pronuniiari potest, ut- El contrislalus est rex, propler jusjurandum, et
aut confirmalumeum ex aliorumverbis-credendum propter simul recumbenlesnoluil eam conlrisiari, sed
dixisse aceipiataus, aut adhuc (sicut Lucas commé- , missospiculatoreproeçepil afferricapulejus in disco,elc.
morai) hsesilantem. ConsueludinisScripluraruin esi, ut opinionemmul-
Ipse emmHerodesmisit ac tenuil Joannem, et vin- torum sic narret bistoricus, quomodoeo tempore a b
xlt eumIn carcerepropler Herodiadeni.Velus narrai omnibus credebatur. Sicut Joseph ab ipsa quoque
historia Philippum Herodis majoris filium , sub quo Maria appellatur paler Jesu, ita et nunc Herodes
Dominus fugit in ^Egyptum, fratrem ejus Herodis dicilur contristatas, quia hoc discumbenles pula-
sub quo passus est Christus, duxisse uxorem Hero- bant. Dissimulalorenim mentissuseei arlifex homi-
diadeni, filiam régis Aretae. Posiea véro* socerum '" cida, Iristiliam prseferebat in facie, cum laeliliani
ejus, exortis quibusdam conlra generum siinuliaii- haberet in mente. Scelusque excusât juramenio, ut
bus, talisse filiamsuam, êlin doloremmariii prioris, Sub occasione pielalis, impius fieret. Quod autem
inimici ejus nuptiis copulasse. Quis sil autem hic subjicit : Et propter simul recumbenles,vult omnes
Philippus, Evangelisla Lucas plenius docél? Anno sceleris sui esse consorles, ut in luxurioso impure-
quinlodecimoimperii Coesaris,procurante Pontio Pi- que convivio, cruenlaeépuise deferrentar.
lato Judoeam,lelrarcha autem Galiloeoelierode, Phi- . Et allulit caput ejus in disco, el dédit illud puelloe,
lippo autemfralre ejus lelrarcha Ituroeoeel Trachoni- et puella dédit malri suoe.Hoc juxla litteram factum
tidis regionis(Luc. m). Ergo Joannes Baplista, qui sit, nos autem usque hodie cernimus in capile
venit in spirilu et virtuie Elise, eadem auctorilate Joannis prophelse,JudseosChrislum, qui caput pro-
qua ille Achab corripuerat et'Jezabel, arguit Hero- pheiarum est, perdidisse. Aliter : DecollalioJoannis
4em et Herodiademquod illicitas nuplias fecerint, minorationem famse illius, qua Christus a populo
et non liceat fratre vivenle germano, illius uxorem credebalur, insinuai, sicul exallalioin cruce Domini
Iducere, malens periclitari apud regem, quam propler Salvatoris, profectum designahal fidei, quia ipse
adulatioiiemesse immemor prseceptorumDei. p. prius a turbis propheta esse putabaïur Dominuspro-
Et cum dies opportunusaccldlssel,Herodes natalls piietarum, et Christus Dei filius a cunclis fidelibus
jsuicoenamfecil principibus,etc. Soli morlalium He- est agnilus. Minutus ergo capile Joannes, exaltatus
rodes et Pharao leguuiur diem natalis sui gaudiis- esi in cruce Dominus, quia, sicul idem Joannes ait,
festivis célébrasse; sed uterque rex inlausto auspicio illum oportebal crescerë, Joannem aulem niinui.
feslivitatem suam sanguine foedavit.Verum Herodes Illum autem qui propheta aeslimabalur Christum
ianto majore impietale, quanta sanctum et innocen- cognosci, et eum qui Cbrislus pro virtulum subiimi-
tera doclbrem veriialis, et prseconemvilse ac regni lale putabaïur, Christi esse prophetam, el praecurso-
coelestisoccidit, et hoc pro vota ac petiiïone salta • rem decebat inlelligi. Quod ipsum quoque disiin-
tricis, neqùe eum caput occisi anle convivasinferre ctione lemporis quo uterque illorum natus est, salis
puduit. Nam Pharao niltalis vesanisecommisissele- aperte signalum esi, quia Joannes quidem, quem
gitur, sed tantum peccantem sibi eunuchum vilà bporlebat minui, cum divinumlumen decrescere in-
priyari jubens, quo longius a veroe cultu religionis cipit, natus est. Dominus autem, qui vera lux mundi
aberrat, eo levius in violaiione suse (ëslivitatisdeli- est, eo anni tempore quo dies crescerë incipit, lu-
quit. Allamenexulriusque exemptaprobatur, ulilius eiflua nobis suse dona nalivitatis exhibuit.
esse nobis diem morlis fuluroe limendo, el caste Q j' Quoaudilo,discipuliejus venerunt,et tuleruntcorpus
agendo ssepius in memoriam revocare, quam diem ejus, el posueruntillud in menumenlo.Narrai Jose-
nalivitatis luxuriando celebrare. Homo enim ad la- pbus, virictum Joannem in castelium Macberunla
borem nascliur in mundo(Job. v), et elecli ad re- abducium, iblque iruiiCatum.Narrai Historia eccle-
quiem per morlem iranseuht e mundo. siastîca, sepultum eum in Sebâste Orbe Paioestinse,
Cumqueinlroisselfilia ipsius Herodiadls, et sa,- quaequundam Samariâ dicta est. Al tempore Juliàni
lasset, et placuissellierodi. Non excusatur Herodes priiicipis, invidentesChrislianis qui sëpuicruni èjùs
quod invitas etflolens propter juramenium homici- pia sdlliciiudine frëquénlabaht, pagân'bs invasisse
dium fecerit, quia ad hoc forte juravil, iii futurse îhonumentam, ossà dîspersissepér campos','et rur-
occisionimachinasprsepararel. Alioquin si ob jus- sum collecta igni cremasse, ac denuo dispéfsissê pér
jurândum fecisse se dicit, si patris, si matris poslu- âgros. Àffiiisseliinc temporis ïbidèni de jërosôlymis
lasset interitum, facturus fueral, an non? Quodin se niônachos, qui, mixti pâgànis, ossâ legèhlibiiémàxi-
ërgo repudiaturus fuit, cnulemnere debuil el in mam éorum pârlem Cbngrègavërunt,et ad patient
proplieia. suum Philippum Jërosolymam dëtulèfunl. Et iilé
Qua cumexisset,dixit malri sum: Quid pelam? Ël misit èa oealô Âtiiânàsiô Âlexândriâeepiscôpo,ibi-
 491 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 192
que servaia usque ad lempora Theophili ejusdem A j rem misereri, et viam eis veritatis docendo aperire;
urbis episcopi, quando, jubenle Theodosloprincipe, et molestias corpbrales medicando auferre ; sed et
oimiia genlium fana deslrucla surtt. Tune expurgato jejunos reficiendoad laudem supernoe largilatis ani.
a sordibus lemplo Sërapis, ibidemillâla , et basili- mare. Quod etiam sequentia leclionis hujus eum
cam pro aediculaSerapis in honorent sancti Joannis fecisse commémorant. Tentât autem fidem lurba^
esse consecralam. Lege undecimumHisloriaeeccle- rum, et probatàm digna mercede récompensât. Pe-
siaslicselibrum. lendo enim soliludinem an sequi curant explorât.
Et convenieniesapostoli ad Jesum, renuntiaverunt Illse sequendo, et non [in jumenlis aut vehiculisdi-
illi omnia,quoeegerant et docuerant.Non solum quse versis : sed proprio labore pedum -iter arripiendo
ipsi egerant, et docuerant, apostoli Dominorenun- deserli, quaniam salulis susecuramgérant ostenduut.
lianl ; sed etiam quoejoannes eis in docendo occu- Rursum ipse, ut potens piusque salvatorac medicus,
patis sit passus, vel sui, vel ejusdemJoannis ëi.di- excipiendofatigatos,docendoinscios,sanando segro-
scipuli renuntiant, sicut Malihseusdescribit. Unde tos, recreando jejunos, quantum devotione creden-
hoc quod sequilur : lium delectelur, insinuai. Juxla vero legesallegoriae,
Et ail illis : Vernieseorsum in desertumlocum, el peientem déserta genlium Christum, mullsefideiium
requieseilëpusillum, elc. Non solum causa facit re- B * calervae relictis moenibus priscae conversations,
quietionisipsorum : sed el mystiesegralia sigriifica- neglectoque variorum dogmatumprsesidio, sequun-
tioms, quia videlicet derelicta Judsêa, quaeprophe- lur. Et qui primum notas in Judsea Deus, poslquam
lîae sibi caput'non credendo abstulerat, in deserto dewfêsJudaeorumarma 'et sagitloe,et lingua eorum
Ecclesioeqiiae virum non habuerat, verbi esset ci- machoera acuta facla est (Psal. LVI),exaltatus est
baria credentibus, quasi epulas panum largiturus et super coelos Deus, et super omnem terram gloria
-
pisciuin. Ibi elenim prsedicatores sancti, qui apud ejus.
Judaeam non credentem, et contradicentem, ali- El cumjam nora mulla fieret, accesserunt discipuli
qiiandiu gravi tribulalionum sarclna premebanlur, ejus dicenles: Desertusest locus, et jam hora proeter-
requiem nacli sunt de collala genlibus gralia fidei. iil. Dimitleillos ut eunles in proximasvillas el vicos,
Quoe autem nécessitas fuerit concedendae requiei emanl sibi cibos quos manducenl. Horam mullam,
discipulis, subsequenter oslendilur, cum dicilur: vespertinum lempus dicit, Luca leste, qui ait ^ Dies
'Eranl enim qui venieb.ant,et redibanlmulti, et nec aulemcoeperaldeclinare,et accedenlesduodeçimdixe-
manducandi spalium habebant.Ubi magna temporis runl illi : Dimilte lurbas, elc. (Luc. ix).' Die aulem
illius félicitas de labore docentium simul et discen- '. declinata lurbas Salvaior reficit, quia vel fine saecu-
lium studio demonstralur, qui utinam nostro in oevo lorUm propinquahle, vel cum sol juslitiaé pro nobis
rediret, ul lania minisuis verbi frequentia fideiium occubuit, a diutina spiritalis inediseNsumus tabe
désistai auditorum, quae nec liberum éis eurandi salvati.
corporis spatium concédât. Nam quibus necessariâ Et respondens ail illis : Date eis manducare, etc.
eurandi corporis hora negatur : quanto minus ille— Provocat apostolos ad fraclionem panis, ut illis se
cebris animaesive carnis sluderidi facullas adest? nonliabere lesiantibus, magnitudo signi noiior fiât :
Quin potius a quibus verbum fidei et salutare mi- simul insinuans, quia quolidie per eos jejuna nosira
nisterium opportune importune exigitur,'horum corda sunt paseenda, videlicet cum eorum vel
animus consequenierad agenda semper et cogitanda exemplis vel litteris ad amandacoelestiasuscitamur.
coelesiia succenditur, ne ea quse verbis docent, Notandumautem quod hoc miraculum panum seri-
factis impugiient. pturus evangelislaJoannes, praamisit,quod proximum
Et ascendentesin navem,abierunlin desertumlocum esset Pascha, dies festus Judseorum.Mallhaeusvero
seorsum.Non discipuli soli, sed assumpto Domino et Marcus, hoc, interfeclo Joanne, conlinuo facium
ascenderunt in navem, et locum petiere deserlum, esse commémorant. Unde colligiturJoannem, im-
ut evangelislaMallhaeusaperte demonsirat. ] minente eadem festîvitate paschali, fuisse decolla-
JJ
El viderunleos abeuntes, el cognovenmlmulii, el f.um,et anno post hune sequente, cumdenuo lempus
pédestres de omnibus ei, elc. Dum pédestres eos paschale redirel, myslerium dominicaepassionisesse
proevenissedicuntur, oslenditur quod non in aliam complelum. Et propterea quod in libro Sacramen-
maris sive Jordanis ripam navigio pervenerunt di- lorum, natale ejus quarto Kalendarum Septembrium
scipuli cum Domino,.sed cum transita navi aliquo denotaiumest, et in Marlyrologio,quod Eusebii et
frelo aul siagno, proximos ejusdem regionis locos îlieronyinï vocabulis insignilumest, legilur, quarto
adierunt, quo etiam indigense pédestres pervenire Kalend. Septemb. in Edessa civilate Phoeniciaepro-
poluerunt. vincioe,natale Joannis Baptislse, die quo decollatus
Et exiens,viditturbammullamJésus el misërlusest est : non speciaHter ipsum diem decollationis ejus,
tuner eos, qui eranl sicutovesnon habeiilespastorem, sed diem pblius, quo capul ejus in eadem Edessa
el coepit docere illos mulla. Quomodo misërlus sit civilate reperlum , atque in ecclesiaest condilum,
super éos, Matlhseusexponitplenius dicens : El mi- désignât. Siquidem ut Chronica Marcelliiiicomitis
sërlus est eis, et curavil languidos eorum. Hoc est lestantur, l.emporeMarcianiprincipis, duo monacbi
enim veracîter .pauperum et non habentium pasto- orientales vénérant adorare in Jerosolymis,et loca
tm IN MARGIEVANGELIUMEXP0S1TI0. — LIB. II. IU
sancta videre; quibus per revelalionem assistons A j ut videlicet lurba fideiiumescam suam et locis di-
idem prsecursor Domini proecepit, ut ad Herodis slinfcia, et moribus conjuncla perciperet. Jubiisei
quondamrégis habitaculum accedentes,'capul suum .quipperequies quinquagenarii numèri.mysterio con-
ibi requirerent, el inventum digno honore reconde- linetur, et quinquagenarius bis ducitur, ut ad cen-
renl. Quod ibi ab eis inventum el assumptum, sed lenarium perveniatur..Quia ergo prius a malo quie-
non mulio post culpa incuriaa perditum, perlalum scitur opère, ut post anima plenius quiescat in cogi-
esi Edessam ab aliis, et in quodani specu in urna . laiionc, alii quinquageni; alii aulem centeni discuin-'
sub terra, non pauco tempore ignobililer recondi- bunt, quoniam sunt nonnulli qui a pravis actibus
tum, donec denuo idem Joannes sese suumque ca- habent requiem operis, et sunt nonnulli qui a per-
put osiendit Marcello cuidam religioso abbaliac versis cogitationibus habent. jam requiem mentis.
presbytero, dum in eodem specu habilarel. Quod Bene eliam super viride foenum discubuerunt. Scri-
videlicet caput Julioramo ejusdem episcopo civilalis, ptum quippe est, Omniscarp foenum(Isa. XL). Et illi
perpraefatampresbyterum constat inventum.Ex quo super viride foenum discumbentes Dominicis pa-
tempore coepitin eadem civilale beati praecursoris scuniur alimenlis, qui per sludium conlinentise cal-
decollalio. ipso ( ul arbitramur ) die quo caput in- calis illecebris carnalium concupiscentiarum, au-
ventum sive elevatumest celebrari. De quibus latins B 1 diendis implendisqueDei verbis operam impendunt.
in praefaloChronicorumIibro scriptum reperies. . Et accëplisquinquepanibus, el duobus piscibus,in-
El dicit eis : Quoi panes habelis? Ile el videle.El tuens in coelumbenedixit, et fr'egil, el dédit discipulis
cum cognovlssent,dicunt : Quinque, el duos pisces. suis, ut panèrentanle eos,el duos piscesdivisitomnibus.
Per quinque panesAposiolorum,et duos pisces, toia Turbis esurientibus Salvator non nova créât cibaria,
Teslamentiveteris scriplura signatur. Per quinque sed accëplis eis quaebabueruni discipuli, benedicit ;.
videlicet panes, quinque Mosaicoelegis libri, quibus quia veniens in carne, non alia quam prsedieiasunt,
divinse aelernitatis cognilio, mundi crealio, procur- prsedicabat, sed legis et propheiarum scripia, quam
sus sseculi labentis, et vera Deo serviendi religio sint mysteriis gralioegravida demonstrat. Intuelur in
generi humano innotuit. Per duos vero pisces, coelum,ul illuc dirigendam mentis aciem, ibi lucem
psalmi sunt, et prophètesfigurai), qui eruditum in scieniioedoceat esse, quserendam.Frangit, el aule
lege Dei poputam de promissione Dominicseinçar- turbas ponenda discipulis dislribuii, quia sacramenla
nalionis nova gralise dulcedine pascebanl. Qua.trina prophetiai sanclis docioribus qui haec tolo orbe
Scripluroe sacrae distinclione, totam veteris inslru-r prsedicent, patefecit.
menti seriem comprehendi Dominica auctoritate Et manducaveruntomnes et saturali sunt, el suslu-
docemur. Apparens enim post resurreciionem disci- C lerunl reliquias fragmenlorum duodeçimcophinospU'
pulis ait Dominus ipse, quia pportebat impleri omnia nos, etde piscibus.Quod turbis superest, a discipulis
quoe scripta sunt in lege, Moysi, el propheiis, et suslolhlur; quia sacraliora mysleria quoe a rudibqs
Psalmisde me (Luc. xxiv). El cum aperuit illis sen- capi nequeuut,-non negligenier omiitenda, sed sunt
sum ut inlelligerent Seriptûras, et inielleclas spiri- inquirenda perfectis. Nam per cophinos duodeçim
ialiter fidelibus iraderent audiloribus, quasi bene- apostoli, et per apostolos cUncti sequeniium docto-
dicenspanibus apostolicisac piscibus, hosque interna; ruin chori figurantur, foris quidem hominibusde-
suavitaiisdonomulliplicans, turbis.dispertiri prseee- specii, sed inlus salularis cibi reliquiis ad alenda
pit. Bene aulem juxla Evangelium Joannis, panes humilium corda cumulati. Constat enim, copbinis
qui legem désignant, hordeacei fuisse referunlur, opéra servilia geri solere, sed ipse cophinos panum
qui jumenlorum maxime rusticorumque est cibus fragmenlis implevit, qui infirma hujus mundi, ut
servorum, quia incipienlibus needumque perfectis, forlia confunderel, elegit.
audiloribus, asperiora et quasi grossiora sunt com- Erant autem qui manducaverunt, quinque millia
miltenda prsecepta. Animalisenimhomo non percipit, virorum. Quia quinque sunt exterioris hominis sen-
ea quoesunl spiritus Del (I Cor. n ). Atque ideo Do- T sus, quinque millia viri Dominum seculi désignant
minus pro suis cuique viribus dona iribuens, sem- eos, qui in ssecularihabita adhuc positi exterioribus,
perque ad perfecliora provocans, primo quinque, qusepossideni,beneutinoverunl.Qui.reciequinquepa-
panibus quinque millia, secundo seplem panibus; nibusaluniur,-quia laies necesseest legalibns adhuc
qualuor hominum millia reficit, tertio discipulissuse.,• pioecepùsinstitui. Namquimundoadimegiumrenun-
carnis el sanguinis myslerium crédit : ad ultimum, tïant, el qualuor sunt millia, et seplem panibus
magno munere dal eleclis,-ut edanl el bibant super relëcli, hoc est et Evangelicaperfectioue sublimes,
mensamsuam in regno suo. et spiritali sunl gralia inlus erudili.
Et proecepitillis, ut accumberefacerent omnesse- Et statim coegil discipulossuos ascendere navem,
cundumconluberniasuper viride foenum.Et dlscubue- ut proecéderenleum trans frelum ad Belhsaidam,dum
runt in parles, per cenlenos, et per quinqùagenos. ipse dimilterelpopulum, etc. Quare coegerildiscipu-
Diversi convivanlium discubitus dislincios per or-. los ascendere navem, et ipse mox dimisso populo
bem Ecclesiaruin conventus, quse unam calholicam i in montent oràturus abieril, Joannes manifesta de-
faciunl, désignant. Quos bene Dominus quinqùage-- clarai, qui, compléta refectioneilla coelesti,conlinuo
nos per lurmas vel cenlenos discumbere proecepit, subjecit : Jésus ergo cum cognovisset, quia ventur:
198 BED./EVENERAB1L1S OPP. PARS H. SÊCT. I. — EXEGETICAGENUINA, 196
cssenlut râpèrent eum, et facerent eum rëgem, fugit'lL quoepeccatumfacit. Sed qui bene oral, qui Deumo-
iterum in montemipse solus (Joan. vi). Ubi riecessà- rando quaerît,hic aterrenis ad superiora progrediens,
rium nobis vivendi monslrat exemplum, ut in bonis vëriicem curai sublimions ascendil. Qui vero de divi-
quaeagimus, liumani favoris retribulionem vitemus, iiis, aul de honore soeculi, aut certe de inimici
neque nos operatio virlutum spiritualium ad-con- morte sollicitas obsecrat, ipse in infimis jacens,
cupiscentiam refleclat lëmporalium voluptatam. viles ad Deum preces mittit. Orat aulem Dominus,
Nonnulliselenim contigit, ul dum ob merîtum vitse non ul pro se obseeret, sed ut pro me impëlret.
sublimiorismirandî in moribus aç laudabiles exi- Nam etsi omnia posuerilin potestate filii; filius
stèrent, et jure bohorandi putarcntur, accëptis pecu- lamen, ut formam hominis impleret, obsecrandum
niis siVe praediis, in.choatajustitïae rudimenla per- palrem pulat pro nobis, quia advoealus est nosler.
dérent, et cum carnalibus sese illecebris atque Advocalumenim,inquit Aposlolus, habemusapud pa-
avarilia incauli côrrlimperent, ipsis etiam a quibus trem Jesum Chrislum (I Joan. ii). Si advoealusest,
ho'norabantur pro bonis, denuo pro malis actibus débet pro.meîs inlervenîre peecaiis. Non ergo quasi
non solum in faslidium, verum eliam devenirenlin infirmus, sed quasi-pius obsecrat. Vis scire quod
odium. Minusquemulto periculosum est, in his quse omnia quaevelit possît ? Et advoealus et judex esi. .
rectô agimus, adversantiumnos improbilale fatigari, 'R In altero pielalis officium, in altero insigne est po-
quam honoranlium favore demulceri. Hic elenim testatis.
securiorem ssepe cbrrumpit animum, illa circum- • El cumséroesselfacium, eral navisinmediomari, el
spectum semper reddit et caulum. Unde Dominus ipse s.olusin terra. El videnseoslaboranlesin remlgan-
viam nobis vit» quam sequamur inilians, cum ii do, erat enimvenluscenlr'ariuseis. Labor discipuloruin
qui virlules ejus admirabantur, regem eum facere in remigando,el eontrarius eis venlus, labores sanciaa
vellënl, fugit in moniem' orare. Cum vero illi qui Ecclesiaevarios désignai,"quoeinler undas sseculiad-
virlulibus ejus invîdebant, eum morli iradere dis- versantis, et îmmun'dorumflalus spirituumad quie-
•
ponerènt, occurrit promplus, et vinciéndumse cru- tem patrîse coelestisquasi ad fid.amlitwris slalionem
cifigendumque furentibus obtulit, evidënti nos in- pervenire conalur. Ubi bene dicilur, quianaois erat
formans exempta, ut paraii simus ad advérsà sseculi in medio mari; et ipse solus în terra. Quia nonnun-
tolerànda, cauti ad blandimëniacum forte arriserint, quam Ecclesia lantls géntilium pressuris, non solum
declïnanda : et ne nos prospéra mundi affluant, afflicla',sed etfoedata est, ut (si fieri posset) redem-
emolliendodecipiant, crebris a Dominoprecibus im- ptar ipsius eani'prorsus deseruissead tempus videre-
ploremus: Proecedebant aulem Dominum discipuli lur. Unde eslilla vox éjusînter undas procellasque
trans fretam ad Belhsaidam, quaé est in Galilseaci- tenlationumverreniium deprehensoe,alque auxilium
vitas Andreseet Pelri et Philippi âposiolorum, prope proléclionis illius gemebundo clamôre quoerentis.
ïtagnum Genezareth, ut in loeorum libris invénimus. Unde quid, Domine,recessislilonge,despkis in oppor-
Ubi mérita monet, quomodo dicat Marcus, peraclo lunilalibus,iniribulaiione (Psal. ix)? Quaepariier vo-
mkâeulo panum discipulos venisse trans frelum ad cem inimici persequeniîs exponif sequentibuspsalmi
Bethsaidam,cum videalur dicere Lucas, quod in locis subjicîens: Dixit enimin corde suo, oblilusest Detis;
Rethsaidoefactum-fueritmiraculumillud memorabile, avertit faciemsuam ne videalusque in finem (Ibid.).
el refecliocoelestis.Ait enim : AssuniplisIllis,secessit: Verum ille non o'blivîscîlur orationem pâuperum,
seorsum in locumdesertum,qui et Belhsalda.Quodcum neque avertit faciemsuam asperantibus in se : quin po-
cognovissentturboe,seculoesunl illum, eLexcepit illis tius et cerfantescum hostibnsul vincat adjuvai, et
(Luc. ix). Et cseleraquaesequuniur, usqUeadcomple- viclores in aetemumcôrpnal. Unde hic'q'uoquéaperte
lam sacroerefeciionishistoriam.Nisiforte intélligamus dicitur, quia vidil eoslaboranlesin remigando. Vklit
eo, quôd Lucas ait in locum desertum, qui est Belh- quippe "Dominuslaboranles in mari, quamvis ipse
salda, noii ipsius viciniam civitalis, sed loeà deserli posilus in lerra, quia elsi ad horam differre videa-
ad eam përiineniis esse designata. Marcus enim D lur auxiliumtribuialis ïmpendere, nibilominus eos
dicit aperte, quod prsecedereriteum ad Belhsaidam: ne in (ribulalionibusdeficiant, suse respecta pielalis
ubï ipsius fines civitatis constat esse notatos. Lucas corroborât, el aliqUândoetiam"manifesta adjuiorio,
vero, qui non dicit in locum desertum quse estReth- victis adversitatibus, quasi calcalis, sedatisque flu-
saida, sed qui esi Belhsalda,potest, nisi fallor, recle ctuum votamiiiibus,libérât, sicut hic quooue sub-
inlelligi, quia non ipsam civitalem voluerit inlelligi, sequenler insinualur cum dicitur ;
sed locum desertum ipsius, id esi ad ejus confinia Et circa.quarlamviglliamnoclis venit ad eos dm-
pertinentem. Narrât aulem Evangelisla Joannes bulans super mare. Staliones et vigilioe mililares
mandueasse panem lurbas juxta Tiberiadem, et as- in lerna horarum spatia dividuntar. Quando ergo
cèndenles navem discipulos,venisse trans mare in dicit, quarta vîgilia noclis venisse ad eos Dominum,
Capharnaum, quse ambse sint civilales in Galilsea ostendil tota noclé periolilatos, et exlremo noclis
juxlà slagnum Genezarélh, quod etiam Tiberiadis tempore eis auxiliumprsebilum.
a civilate Tiberiade vocatur. Lahorant ergo loto noctis opacaî tempore, sed
! JEt cuni âimisisset
[eos, abiit in montentorare. Non diluculoappropinquante, et Lucifero solis dieique
omnis qùl-erai, ascendil ip monlém; est enim oratio exorlum promittenie, vénit Dominus, et superani"
 59-j IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. II. 198
bilans, tumida freti terga comprimit. Quia cum :A dente in naviculam Domino, venlus eessavit. In
pressuris obsita fragilitas humana, pusillitaiem yi- quoeunque enim corde Deus per gratiam sui adesî
rium suaruni considérât, nihil erga se aliud quam amoris, mox uniyersa vitiorum, et adversantis
lenebrâs angusliarum, et oestus cernit liostium mundi, sive spirituum malignorum bella compressa
confligenftam. Cum vero menlem ad superni lumen quiescunt.
prsesidii, et perpeiuoe dona retribuiîoniserëxérit : Et plus magis intra se stupebant. Non enim intel-
quasi inler umbras noctis repente exortum Luciferi lexeranlde panibus. Eral enim corillorum abcoecatum,
consp'icit, qui diem proxinium nuniiet, Lueifer Dominus quidem et in miraculo panum, quod esset
namque cum plurimum, 1reshoras noclis, id est to- conditor rerum, pstendit : et ta amtailando super
tam vïgiliam matulinam illuminare perhibetur. undas, quod haberet corpus ab omni pecealorum
Aderitque Dominus qui, sopilis tenlationum pe- g'ravedine liberum, edocuit : et in plaeando ventes,
rîculis, plenam libertaiis fiduciam suse proiectioois undarumque rabiem sedando, quod elemenlis domi-
atlrtauat. Sequilur : naretur, monsiravit. Sed cardinales adhuc disci-
El volebat proeterhe eos. At illi ut viaerunt eum puli, necdum hune Deum esse cognoscunt. Et qui-
super mare-ambulantem,pulaveruntphanlasmaesse, et dem virlutum magniludinem slupebant : necdum
ëxclamaveruni:Omnes enim eum videront, et con- " lamen in eo veritaiem divinse majestalis cogooscere
- . '
turbati sunt. Adhuc bserelici pulant phantasma fuisse valebanl.
Dominum, nec vëram àssumpsisse carneni dé .vir- Cum egressi essent de navi, conlinuo cognoverunt
gine. Denique Theodorus PharanilanuS quondam eum : Et percurrenles universam reglonem illam, coe-
episcopus ila scripsit, corporalë pondus non ha- perunt in grabalis eosqui se maiehabebqnlclr'cumferre,
buisse secundumcarnem Dominum : sed absquepon- ubi audiebani eum esse: Cognoverunt eum rumore,
dère et corpore super mare déambulasse. At contra non facie : vel cerle pro signorum magnitudine quoe
fides calholica, et pondus secundum carnem habere parabat ïn populis, eliam plurtaiis vultu notas erat.
eum praedieat, et'omis corporeum, et cum pondère Et vide quanta fides sit hominum lerrae Genezarélh,
atque onere corporali incedere super aquas non in- ut non praesentium tantum sainte contenii. sint, sed
lusis pedibus. Nam Dionysius, egregius in ter ecele- minant ad alias per circuitum civilates, quo omnes
siaslicos scriptores, in opusculis de divinis Nomini- currant ad medicum.
bus, hoc modo Ioquilur : Ignorwmus enim qualiter Et quoeunque inirmbàt in vicos.vel in villas,,aut in
de virgineis mngulnibus alia lege proeter naturalem civilates: in plalelsponebanlinfirmos, et deprecabanlur
formabalur, el qualiter infusis pedibuscorporalë pon- eum, ut vel fimbriam veslimenli ejus langèrent. Ej
dus habenlibm, et materiale onus, deambulàbatin quolauol tangeb'anleum, suivi fiebant. Qui maie se
humidam et instabilem subslantlam.Quomodo aulem habenl, non langant corpus Jesu, neque totum ve-
VolebatDominuseos proelerire, tanquam aliènes, ad siimenium ejus, sed extremam fimbriam. Et quicon-
quos- de periculo naùfragii liberandos advenerat, que teiigerint, sanabuniur. Fimbriam vestimenli
nisi ul ad boram turbaii et paventes, sed conlinuo ejus, minimum mandatum inlellige, quod qui trans-?
liberati, amplius ereptionis suoemiraculum siupe- gressus fuerit, mintaïus vocabitur in regno «elo?
rent, ac majores ereptori suo gralias referrent? rum : vel assumptionem carnis per quam venimus
. Quia et jn tempestatibus passionum quae pro -con- ad verbum Dei, el illius posiea fruimur majestale.
sianlia fideia perfidis ingeruntur, lalis nonnunquam CAPUT VIL
proyista divfnjius ostenditur- Saepe enim ila fidèles Et convemunt ad eum Pharisoei, ël quidam de
jn tribulalione positossuperna pielas deseruisse visa Scribis venienles ab Jerosolymis. Et cum vidissenl
est, ut quasi laboranles in mari discipulos proelerire quosdamex discipulis ejus communibusmanibus' (id
Jésus volui.ssepularelur. Undeest et illud ta psalmi- est non
lotis) manducare panes, vituperaveru.nl.0
sia, Ecclesia;in marlyrii ceriamtae desudantis : Quare quam vera illa confessio Domini ad patrem, quia
meoblituses, quare me repuLisii,el quare trislisincedo abscondisti hoeca
U sapientibuSel prudenlibus, et rêve-
dum affligitme inimicus? Dum confringunturomnia lastl ea Homines terrse Genezarélh, qui
parvulis.
ossanies, elc. Sed dicuntinimiciterrentes, Ubi est Deus minus docti videbantur, non solum
ipsi ventant,
eorum (Psal. XLU)? quasi naufragium fessis mutilan- ~sedet suos infirmos adducunt : imo gestanl ad Do-
tes aposlolis. Dicit ipse Deus eorum : Cum transie- minum, ut vel fimbriam ejus quo salvati queant,
ris per aquas lecum ero, el flumina non operient le, niereanlur contingere. Ideoque confesiim mérita cu-
Mumambulaveris in igné, non combureris, et flainma
piloe salulis mercede |potiuntur. At vero Pharisoeiet
non ardebitln le (Isa. XLIII).Unde hic quoque recle Scribse, qui doctores esse populi debuerant, non
suhdilur : • ad verbum audiendum, non ad quserendamHiédelam,
Et statim loculus est eis, et dixit illis : Confidite, sed ad movendas solum quseslionum pugnas, ad
egosum, nolitelimere. Et ascendil ad illos in navem, Dominum concurrunt : eosque de non lotis corpo-
el eessavitvenlus. Prima trepidantium et périclitant- ris manibus vitupérant, in quorum operibus quoe
lium subvenlio est, incussum cordibus expe'llere per manus sive per caetera corporis membra fiunt,
timorem. SecuBda tempeslawm furias suoeprsesen- nihil immunditisesordidanlis tavenirevalebant; cura
lisevirtute compescere. Nec rairandum si, ascen- se magis ipsos culpare debuerinl, qui lotas aqu?
rô9 BEDJE VENERABIL1SOPP. PARS H.-SECT, I. — EXEGETICAGENUINA. 200
manus hàbentes, conscientiani livore pollutani ge-J \.lri, corban (quodest,donum)quodeunqueex me, libi
stababt. Pharissei enim et omnes Judsei, nisi crebro profitent. El. ultra non dhniltilis, eum quidquamfacere
laverint manus, non manducant, tenenles iraditio- patri suo put malri, e_tc.Praeeeperat Dominus vel ini-
nem seniorum, et a foro nisi baptizentur, noii come- becilliiates, vel oetates, vel penurias parentum con-
dunt. siderans, ut filii honorarent etiam in vilaenecessariis
Superstiliosa est hominum tradilio, semel loios ministr-andisparentes suos. Hanc providentissimara
ad manducandum panem erebrius lavare, eia foro Dei legem votantes Scribae Pharisseiqùe subvertere,/
nisi baptizentur, non comedere. Sed necessariâ est ut impielaiem sub nomine pielalis inducerent, do-
doclrina veritatis, quaejubet eos, qui cum pane vilse cuerunt pessimos filios, ul si quis ea quse parenlibus
descendenie de coelo participais desiderant, crebro offerenda sunt, Deojvovere volueril, qui verus est
eleemosynarum, lacrymarum aliorumque justitise paler, oblalio Domini proeponalur parentum mulie-
frucluum lavamenlo sua opéra purgare,, ut casto ribus. Yel certe ipsi parentes quse Deo consecrata
corde et corpore coeleslibus yaleant communicare, sunt, ne sacrilegii crimen incurrerent, déclinantes,
mysteriis. Necessarium est inquinamenla qua; ex egeslate conficiebantar; atque ila fiebat ut oblalio
temporalium negotiorum curis quisque conlraxeril, liberorum sub occasione lempli et Dei in sacerdoium
subsequenti bonarum cogitalionum et actaum per- '8 lucra cederet. Hsec pessima Pharisseorum consue-
mundel instantia, si inlernae refectionis cupit epulis tudo de tali occasione veniebat. Multos hàbentes
perfrui. Sed Pharisaei spirilalia . propheiarum verba obligato.soere alieno, et notantes sibi créditant red-
carnaliier accipientes, quae illi de cordis et operis dere, delegabani sacerdotibus, ut, exacta pecunia,
castigationeproecipiebant,dicentes : Lavamini,mundi ministeriis lempli et eorum usibus deservirei. Potest
estote, el mundamlni,qui ferlis-vasa Domini (Isa. ï), aulem et huhc breviler habere sensum : Munus
isti.de;corpore solumniodolavandoservabant. quodeunqueex me est, libi proderil. Compellilis, in=-
Frustra autem Pharisoei, frustra omnes Judsei la- quit, filios ut dicant parenlibus suis : Quodeunque
vant manus, et a foro. baplizaniur, quandiu con- donum oblalurus eram Deo, in luos consumo cibos,
temnuni fonte Salvatoris.ablui. In vanum baptismata tibique prodest, b paler et mater, ut illi timentes
servant vasorum, qui cordium suorum el corporum accipere, quod Deo videbant mancipalum, inopem
eîuere sordes negligunt : cum certain sil Moysen, et magis vellent vitam ducere quam comedere de
prophelas qui vasa populi Deivelaquis dilui, vel igné consecratis
purgari, vel oleo sanclifieari quacunque ex causa _El advocansiterum-lurbam dicebatillis : Auditeme,
*iusserunt, non in hoc malerialium rerum emunda- i omnes,et inlelligile: Nihil est extra hominemluiraient
lionem, sed mentium potius et opérum casiigatïonem • in eum, quod possit eum coinquinare. Sed quoede ho-
ac sanciimonian), alque animarum nobis mandare mine pracedunt, illa sunl quoecommunicanthominem.
salutem. Verbum communkat, proprie Scriplurarum est, et
Et interrogabanl eum Pharisoei et Scriboe: Quare publico sermone teritur. Populus Judoeorumpanem
discipuli lui non ambulant juxta tradilionem seniorum, Dei esse se jaclans,- communes cibos vocal, quibus
sed communibus manibus manducant panem? Mira omnes ulunlur homines. Verbi gralia : suillam car-
Pharisaeorum Scribarumque stallilia. Dei filium ar- nem, ostreas, lepores, et istiusmodi animantia, quae
guunt, quare hominum traditiones et "prseceptanon ungulam non findunt, nec ruminant, nec squamosa
servet. Manus autem, id est opéra, non corporis ta piscibus sunt. Unde et ta Actibus Aposiolorum
ulique -manus, sed animae lavandse sunt, ut fiât in scripium est : Quod.Deussanciificavii,tu ne commune
illis verbum Dei. dixeris (Act. x).-Commune ergo quod caeterishomi-
El.dicebat illis : Bene irritumfacilis proecepluniDei, nibus palet, et quasi non est de parle Dei, pro im-
ul tradilionem vestram. servelis: Falsam calumniam mundo appellatiïr. Nihil est (inquit) extra hominem
vera responsione coufutat. Cum.(inquiij vos propler introiensin ëum quod possit eum coinquinare.Sëd quoe
irâditionem hominum prsecepta Domini negligatis, j) de homine procedunl, illa sunl quoecoihquinant homi-
quare discipulos meos arguendos creditis, quod se- nem. Opponat prudens lector el dicat : Si quod in-
niorum jussa parvi pendant, ut Dei sella custodiant. irai in os, non cotaquinal hominem, quare idolotby-.
Moysesenim dixit : Honora patrem luum et malrem •lisnon vescimur ? El Aposlolus scribit : Non poie-
luam. Et qui nwtedixeril patri aul matri, morte_mo- stis calicem Domini bibere, el calicem doemoniorum
riatur, Honor in Scripturis non tantum ta salutatio- (I Cor. x). Sciendum ergo quod ipsa quidem ciba-
nibus et officiisdeferendis, quantum in eleemosyna ria, ut Dei créature, per se munda sint, sed idoio-
ac inuueruni collatione sentitar. runi ac dsemohuminvocaiio ea facit immunda.
.Honora (inquit Aposlolus) viduas quoevere viduoe Et cum inlroisselin domum a lurba, interrogabanl
sunl (I Tim. v). Uic-honor donum taieHigitur. El in eum discipuli ejus parabolam. El ait illis : Sic et vos
alio loco : Presbyteri duplicl honore sunt honorandi, imprudentesestis? Quod aperte dictum fuerai, et pa-
maximequi laboranlin verboet doclrinaDomini(Ibid.): lebat auditu, aposioli per parabolam dictum pulant,
Et per hoc' maiidatam jubemur, bovi iriiuranti os et ta re manifesta mysticam quserunt intelligentiam.
non daudere, ul dignussit operarius mercedesua (Ibid.). Côrripiunlurque a Domino quare. parabolice diclum
, -Vosautem dicith :.Si dixeril homo. patriaut ma' putantqùod pei'spieuë loculus est. Ex quo animad-
«rii IN MARCIEVANGELIUM EXPOSITIO.— LIB. II. %$
veriimusviliosumesse auditorem qui obscure mani- A rent. Altamen ipse suum illum introitum gentili fe-
fesla aut manifestedicta obscure velit intelligere. minse,quibuscunquevotait ipse prudenlibus publi-
Non intelligilîsquia omne extrinsecus intreiens in cavit, ipse cor illius ad quaerendama se saluiem in-
hominemnon potest eum communicare,quia non in- visibili accendit instinctu, ut exempta ejus discerént
trat In cor ejus, sed In venlremel In secessumemitti- quibus sanandi infirmos gratiam conferret in exhi-
lur purgansomnesescas? OmniumEvangeliorumloca biiione miraculorumhumani gloriam favoris, quan-
apud hserelicosel perversos plena sunt scandalis. tum possenl, declinare, nec lamen a pio viriulis
Et ex bac senlenliola quidam calumniantur, quod opère cessare, quando hsecfieri vel fides bonorum
Dominus,physicoedisputationis ignarus, puiet om- juste mereretur, vel incredulilas pravorum necessa-
nes cibosin venlrem ire, et in seeessu digeri, cum rio cogeret.
statim infusseesca; per artus et venas ac medullas Et non poluil, inquit, latere. Mulkr enim slalim
nervosque tandantur. Unde el mullos videmus qui ul audivil de eo, cujus habebatfilia spiritum immun-
vilio slomachi perpetem suslinent vomitum, post dum, Inlravll el procidil ad pedesejus. Erat autem
coenaset prandia statim evomere quod ingesserint, mulkr genlilis Syrophoenissagénère. Typice autem
et lamen corpulentos esse, quia ad primum tactum mulier haecgenlilis, sed cum fide ad Dominumve-
'
liquidiorcitais et potus per membra funditur. Sed I niens, Ecclesiam désignât de genlibus colleelam.
isliusmodi homines dum votant alterius imperiliam Quaepro filia dsemoniaca Dominum rogat, cum pro
repreiiendere, ostendunt suam. Quamvis enim të- populis suis necdum credentibus, ut et ipsi a dia-
nnissimushumor et liquens esca, cum in venis et boli fraudibus absolvanlur, supernae pielaii suppli-
artubus concociafuerit et digesla, per occultas mea- cat. Quaebene juxta Matthaeumde finibussuis egressa,
tus corporis, quos Grsecinôpovs vocant, ad inferiora in hoc vero Evangelistaingressa esse ad Dominum,
delabitu'r,et in secessum vadit. Dicebat autem quo- atque ad pedes ejus procidisserefertur, quatenus ex
niam quoe de homineexeunl, illa communicanthomi- ulriusque asserlione colligalur quod illi solum fide-
nem. Ab inlus enim de corde hominum cogitationes liter ac recta pro errantibus orant, qui priscas suoe
maloeprocedunt,adulteria, fornlcallones, homicidia, perlidioemansiones relinquunt, atque in domum Do-
furla, avaritioe,et csclera. De corde, inquit, exeunt mini, videlicet Ecclesiam,pia se devoiione transfe-
cogitationesmaloe.Ergo animaeprincipale non, juxla runt. i
Plalonem, in cerebro, sed juxta Christum in corde Et rogabal, inquit, eut» ut doemoniumejkeret de
est. El arguendiex hac sententia, qui cogitationes filia ejus. Qui dixit illi: Sine prius salurarl filios.
a diabolo immitli putant, et non ex propria nasci -, Quasi aperlius diceret : Restai futurum ut eliam vos
yolunlale. Diabolùsadjutor esse et incentor malarum qui de genlibus eslis, salutem consequamini; sed
cogilaiionumpotest, auclor non potest. Sin autem primo oportet Judoeos,qui meriio antiquoeeleciionis
semper in insidiïs positus, levem cogitaiionum no- filiorum Dei soient nomine censerï, pane coelestî
strarum scintillant suis fomilibusinflammarit, non refici, el sic tandem genlibus vitse pabula ministrari.
debemus opinari eum cordis quoque occulta rimari, JYOÎI est enimbonumsumerepanemfiliorum el mil-
sed ex corporis babitu et geslibus aestimarequid tere canibus.Al illa responditel dixit ei ; Utique.
versemus inlrinsecus. Verbi gratia, si pulchram Domine.Nam et calellicomedunlde micis puerorum.
mulierem nos crebro viderit respicere, intelligilcor Mira sub persona mulieris Chananilidis Ecclesise
amoris jaculo vulneratum. fides, paiientia, humilitas, proedicalur. Fides, qua
Et inde surgensabiil in finesTyri et Sidonis. Scri- credidit sanari posse filiam suam. Palienlia, qua
bis et Pharisseis calumnialoribus dereliclis, trâtas-' loties contempta (ut Malthseus seribil) in precibus
greditur in partes Tyri et Sidonis, ut Tyrios.Sidor persévérât. Humilitas, qua se non canibus, sed ca-
niosque curaret. \| tulis comparât. Scio me, inquit, filiorum panem non
El Ingressusdomum,neminemvoluil scire, el non mereri, nec integros capere posse cibos, nec sedere
poluil latere. Mérita quseriwrquomododicalur quod jjadmensam cum paire; sed contenta sum reliquiis
Dominus neminemvoluerit iter suum scire, nec la- caiulorum, ut humilitale rnicarum ad panis iniegri
men laiere poluerit. Quid enim est quod ille non veniammagniludiuem. Mira rerum conversio,Israël
poiueril, qui eliam lemporaliler inler homines posi- quondam filius, non canes, pro diversilale fideiordo
tus omnia invisibiliter quoe foris agebanlur inlus nominumcommutatur. De illis posiea dicilur : Cir-
cum Paire disponebat? A;\t quam ob causant pulan- . cumdederuntme canesmulti (Psal. xxi). Et: Videle
dus est fines Tyri et Sidonis intrasse, nisi ut filiam canes,videlemalàs operarios,videleconc'vionem(Phi-
Syrophoenissaea daemonio liberaret, ac per fidem lipp; in). De nobis a lairalu blasphemise coniradi-
feminse genlilis perfidiam argueret scribarum ac ciionis ad pietalis gratiam conversisipse alibi dicit :
Pharisaeorum?Sed fideliter ac pie senliendum est El alias oveshabeoquoenonsunt ex hoc ovili, et illas
quia nequaquamde illo hac in re, quod ipse notait oportetme adducere,el vocemmeamaudient(Joan. x).
factum est, sed fidelibusiler ejus sequenlibus quid Nolandumsane quod mystice Ioquilur, credens ex
priucipalilerin bénis quseagunt velle debeant osten- genlibus mulier, quia calelli sub mensa comedunt
smn. Ingressus quippe domum praecepit discipulis de micis puerorum. Mensaquippe est Scripiura san-
ne se cuiquamjin regione jgnola quis esset aoeri- . cta, quoenobis panem vilseminisirat. Hinc etenira
PATROL.XCII,
 £05 BED.E VENERABJLÎSOPP. -PARS. II. SECT. I. -t- EXEGETICAGENUINA* 294 -
dicit Ecclesia.: Pai-qsU în conspeclu meo mensaml^jEgypio superati sunt a Moyse dicenles : Dkjilut .-
adversuseos qui tribulant nie (Psal, xxn). Miçsepue- - Del est hic (Exod, viii) ; el lex in.labulis scripta est
rorum interna sunt.niysieria Scripiuraruni, quibus lapîdeis, quia per donum sancii Spiritus et ab tasi-
humilium soleni corda refici. De quibus alias sanclae diis delëridirour hominum, sive spirituum maligno--
Ecclésisepromiliilur, dicente Propheta de.Domino : rum, et ta agnitione divinie voluntatis erudimur.
Qui posuit fines tuos pacem, et adipe frumenti satiat Dlgiii ergo Dei in auriculas missi ejus qui sanandus
le (Psal. CXLVII).Non ergo çrustas, sed micas de erat, doua sunt sancti Spirilus, quibus corda quoea
pane puerorum edunt calelli, quia conversi ad fi- via veritatis aberraverant, ad scienliam salulis au •
dem,. qui erant despeeti in genlibus, non litlerse su- diendam discendamque révélât. El quia cognilam
perficiem in Scripluris, sed spiritualium medullain veritatis lucem sequi confessio débet, aplé subjun-
sensuum, qua in bonis actions profiçere valeant, gi.lur : --
inquirunt. El. hoc sub mensa dominorum , dum, , El exspuenstetigit linguamejus. Exspuens.quippe
verbo sacri eloquji humiliier subdili, ad iinplenda Dominus linguam langit segroti, cum ad confessio-
quse proecepiasuiii c.uncia,s_uicordis et corporis of- nem fidei ora catecbizalorum instruit. Sputum nam-
ficia supponunt, quaieuus ad speranda quse a. Do- que Domini saporem désignât sapienliae,quse, lesle
mino proniissa sunt praemia in coelismérita se de- •B viro sapiente,.Ioquilur-: Ego ex ore Alfissimiprodivi
bilie huinililatis erigant. primogenita (Eccli. xxiv). Unde el alibisputo ejus
Et ait illi: Propler lutnc sermonemvade. Exiit terra; comislo, csecus natus illumiuatur. Sputum
doemoniumde filia tua. Propler humilem raatris lide- elenim quod ex capile Domini descendit divinam
leinque sermonem filiam deseruil dacmpnium. Ubi ejus naturanij quseex Deo est; porlio lerraecui idem
dalur-exemptam.caiecbizandiel baptizandi infantes, sputum immiscuit, huniaiiam quse ex hominibus as-
quia videlicet per (idem ei confessionem parentum sumpla est, désignât. Et per medicamentuinex spulo
in bapûsmo, liberantur a.diabolo parvuli, qui nec- suo ac terra compositùm oculos cicci nali aperuit,
dum.per se sapere vel aliquid agere boni possunt quia-gënus humànum per confessionem ulriusque
aul.mali. : ... suaehaturoe.ab ingenitis errorum suorum lenebris
Ël iterum.exieiisde finibusTyri, venit per Sidonem éruil. Exspuens èrgo Dominus, linguam niuti ut lo-
ad mare Galiloeoe inler mediosfines Decapoleos.Deca- qui, yaleat tangit, cum ora diu bruta ad verba sa-
polis.est (ut.ipsq.nomine probaïur) regio decem ur- pieniiseproferendaeonlaciu suse pielalis informat.
bium.trans Jordanem ad Orienlem circa Hippum et . Bene autem subditar :
'jPellem.et Gadaram, conlra Galilaeam. Quod ergo El suspiciens in coelum,ingemuit; et ail illi : Ef'
dicilur quod Dominus venit ad mare Galilsese,inler G fêta, quod est addperire.Suspexit namque in coelum,
medios Unes Decapoleos,non ipsos fines Decapplis ul inde inutis loqueiam, inde surdis audilum, inde
eum.tatrasse signjfical.. Neque enim mare iransna- cunclis inliriuilaiibus medelam doceret esse quse*
vigasse dicitur, sed polius ad mare usque venisse, rendam. Ingemuii aulem, non quia ipsi opus esset
atque ad ipsum. pervenisse locuni qui medios.fines cum gemitu aliquid;pelere a Paire, qui cuncla pe-
Decapolislonge trans mare positos respiciëbat. tcniibus donal cum Paire, sed ut nobis gemendi da-
Et adducuiii eisurdum et muluin; et depreçabantur rei exemplum, cum vel pro nostris vel pro nostro-
puni, ut'iinponal illi manum. Surdus et mutas est, rum erralibus proximorum supernoepielalis prsesi-
qui'nec aures. audiendis Dei verbis, nec os apprit dia itivocamus.Quod aulem ait : EffetOjid esi ad-
proloquendis, quales necesse est ut hi qui loquijam aperire, ad aures proprie pertinel. Aures elenim ad
et audire divina etaquia longo usu didiceruni, Do- audiendum aperiebdae, lingua vero ut loqui passet
mino sanandos offeraiu, quateiiuseos quos humana a retinaculiseral suaeàarditalis- solvenda ; unde et
fragililas uequi.i,ipse gratise suse dextera salvet. subdilur :
Et appréhendent,,eumde lurba seorsum, misit dîgi- El statim apertoesunl aures ejus, et salutumest vin-
los suos in auriculas. Prima salulis janua est infir- ~.culum linguoeejus, et loquebalur recle. Ubi uiràque
mum apprehendenie Domino de lurba seorsum unius ejusdemque inediatoris Dei et bominum na-
educi. Apprehendens namque infirmum de lurba lura manifeste distincia est. Suscipieus enim in coe-
seorsum eduçjt, cum rnenlem peccalis languidam, lum, quasi homo Deum precaturus ingemuit, sed
visilalione sus» pietatis illuslrans, a consuelis hu- mox uno sermone :quasi divina potens inajestale
inanae conversationis raoribus ayocal, atque ad se- curavitv Bene SiUlemdicilur de eo, cujus Dominus
quenda prseceptprumsuorum itinera provocal. Mii- [aperuit aures, ac linguoe vinculum solvil, quia lo-
lii digilos suos in auriculas, cum per .dona sancti ' quebatur recle. Ille elenim solus recte Ioquilur, rive
Spiritus aures cordis ad intelligenda ac suscipienda Deum confilendo, seu aliis prsedicando, cujus audi-
verba salulis. aperit. Namque digilum Dei appellari lum ut coeleslibuspossil auscultare et obsecundaie
Spiritum, sanctum testalur ipse Dominus, cum dicit mandaiis, divina gratia reserat, cujus linguam Do-
Jud.aeis:Si ergo in diyilo Deiejicio doemonia,filiive- minus taciu sapienliae,quoeipse est, ad loquendum
elri .in quo ejiçiunl. (Luc.\i)1 Quod.exponensalius tasliluit.- Talis aulëm .mérita polest dicere cum
Evangelisla dicit : Si ego în spiritu-Dei ejicio doemo- Psalmisia : Domine,làbiameadperles,ël ps meuman-
nia (Mallh. xii).. Quo nimirum digilo et magi in nuntiabitlaudem.tuam (Psal. i). Et cum lsaià : Dc-i
 2Ô5 IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. II. *rtfi
wiiimsdédit mihï linguam eruditàm, ut sciàm suslen- A sanationem infirmorum suorum susiinet, cum eleetS
lare eumqui lassusest verbo. Erigil mane, inane erîglt - quique fide sanctse Trinitatis lucidi Domino pro suis
mihi aurem, ul audiam quasimagislrum(bai; L). suorumque peccalis, animae videlicet languoribus,
El proecepitillis ne cui dicerenl. Quanto autem eis perseveranii instantia supplicant. Item turba iriduo
proecipiebal,lanlo magis plus proedicnbant, et eo am- Dominum susiinet, quando muititudo fideiium, pec-
plius udmiràbanlnrdicenles: Bene omnia fecil, el sur- cala quoe perpelravit per poenitentiam declinans, ad
dos fecil audire, et muios loqui: Si sciêbai éos; sieut Dominum se in opère, in locutione, atque in
cogita- ,
ille qui notas hàbebal et praésentes et fùturas homi- lione convertit. Quos dimiiiere jejunos in domum
num vôlurilâtes, tanto magis praedicaluros quanta suam Dominus non vuli, ne deficiani in via, quia vi-
magis ne praedicarent eis praecipiebat,ut quid hoc delicet conversi peccatores in prsesenli vilse via de-
prsecipiebât, nisi quia pigris Volebat ostendere ficiunl, si in sua conscientia sine doclrinae sanetse
quanta sludiostas quantoque fervenlius eum prsedi- pabulo dimitiantur. Ne ergo lasseniur in hujus pere-
càre débeânt, quibus jubet ut prsedicent, quando illi grinaiionis ilinere, pascendi sunl sacra âdmoniltane.
qui prohïbébànlur lacère non potëraiil? Valde autem pensanda est pia senlentia quoe
proces-
- CAPUT VIII. sit ex ore veritatis, qua dicitur :
In illis diebus iterum cuin lurba mulla esset, née "' Quidam enim ex eis de longe venerunt. Est ënim
haberentquod munducarenl, convocatis discipulis, ait qui nihil fraudis et"nihil carnalis corruptionis éxper-
illis : Misére'orsuper turbam, quia eccejam triduo sus- lus ad omnipiitentis Dei servilium fesiinavit. Islé de
linenl me, iiec habent quod manducent, etc. Et ta longinquo non venit, quia per iiic'orfuptionemel in-
hac lectionë consideranda est in uno eodemque Re- nocentiam proximus fuit. Alius nulla iînpudicitia,
demptore liosird disltacla operatio divinilalis et nullis flagitiis inquinatus, solum autein co'iïju'giwii
humanitatis; atque error Eulychetis, qui unam tan- expenus, ad ministerium spiritale conversus est.
tum in Christo operalionem dogmalizare prsesumit, Neque iste venit e longinquo, quïa'usus conjuiictione
procul a Cbristiaiiis finibus éxpfellendus. Quis enim concessa per illicila non erravit. Alii Veroposl car-
non videat lioc quod super turbam miseretiir Domi- nis flagitia, alii posl.falsa leslimoniâ, alii post facta
nus, ne vël inedia vel vise longioris labore deficiai, * furla, alii post iilaïas injurias et violeritias, alii post
affectumesse ël compasstanem humanae fragilituis? perpetrala homicidia, ad poenitentiamfëdéunt, alque
Quod vero de Séplém panibus ei pisciculis pàucis ad omnipoteniis Dei servilium cohvérluntur. Hi vi-
quatuor hominum miilia saturavif, divinaeOpus esse delicet ad Dominum de longinquo ventant. Quanto
viriulis ? Mystice aulem hoc miracuta designatur ._ enim quisque plus iii pravo Opéré erravit, tanto ab
quod viam sseculi praesenlis aliier tacolumes iransire omnipotente Domino tangius recëssit. Detitirr ergo"
nequimus, nisi nos "gralia Redemptoris nosirï ali- alimenta eis etiam qui dé longinquo ventant-, quia
menta verbi sui reficiat. Hoc vëro typice inler hanc conversis peccatoribus doctrtaoe-saiïcisecibi praëbën—
refèctionëm et illâm quinque pàiium ac duorum pis- , di sunl, ut ta Dëum vires réparent, quas in flSgifiis
cium distat, quod ibi litiera Veteris Instrument! spi ' amiserunt. Item Judsei q'Ui'cunquein Christo crédit
ritali graîia plena esse signala est, liic autëm Novi , tlerUnl, de prope: ad illum vënërunf, quta legis et
vëritas ac gralia Tesiaménli fidelibus ininistranda '•' propheiarum erant litieris edocli de illo. Credëntes
monstrata esi. Sane uifâquë rëfeclio in monté cele- vero ex genlibus de longe ulique venerunt ad Chri-
brata esi, ul aliorum evarigëlislarum narràtio décla- stum, quia nullis paginariim saiictarum monimëiiliis
rât, quia utriusqué Scriptura Tesiaménli recle intel- de ejus erant fide pfâemonili.
Iecta altitudinem nobis coelëstium et prsecepiorum j Et inlerrogavii eos : Quoi paiies habëlis? Qui'
mandatet praemiorum: ûtraque alliludinëm Christi, dixerunl : Seplem. Bene septem panes in mystërta'
qui est mons domus Domini in vertice montium coiï- Novi Testamenti ponuntur, in quo sepliformis gralia
sona voce prsedicat. Qui enim sedificalam super se Spirilus sancii plënius fidelibus cunclis et crëdènda '
civitalem sive domum Domini, id est, Ecclesiam in j|vrevelatur, et crédita datur. Neque hordeacei fuisse
alium bonorum exlollit opérum, et cunclis manife- produutur, sicul illi quinque, de quibus quinque
siam genlibus exhibet, ipse hanc ab infimis delecta- sunt hominum millia saturàta, ne iterum sicut in le-
lionibus absiraetam pane coeli reficil, alque ad appe- ge vitale animse alimenlum corporalibns sacramen-
lilum supernoe suavitatis data pignore cibi spiritalis lis obtegeretur. Hordei elenim medulla tenaciss'ima
accendit. palea tegilur.
Misereor,inquit, super turbam , quia eccejam 4ri- Et proecepitturboediscumberesuper terram. Supra
duo suslinent me, nec habent quod manducent. Et si in refectione quinque panum turba super fenùm vi-
dimiseroeosjejunos in domum suam, déficientin via. ' ride discumbebai, nunc ubi septem panibus reficien- '
Quare Iriduo turba Dominum sustinuerit, Mallhaeus d'à est, supra lerram discumbere prsecipitar , quia
exponit plantas, qui ait : Et ascendensin montent se- pér Scripiuram legis ëarnis desideria calcare'el com-
'debalibi. Et accesserunt ad eum turboemulloehàben- primere jubemur. Omnisenimcaro fenum ; et omnis
tes secum mutes, coecos, claudos, débiles, el alios gloria ejus tanquam fios feni (lPetr. i). In Novoau- '
mullos, el projecerunt eos ad pedes ejus, et curavit tem Testamento ipsam quoque terram ac facilitâtes
eos(Mattli. xv). Turba ergo iriduo Dominumpropter - temporales derelinquere prsecipimur. Vel certe quia
 207 B-E-DiEVENERABILISOPP. PARS II. §ECT. 1. — EXËGETtCAGENUINA. 20S
mons in quo. lurba dominicispanibus reficiebatur, A . gerunt réfèrent. Unde mérita ad vitam interioris
allitudinem (ut supra diximus) Redemploris noslri hominis oeternam, ut pote pane vilsesalurati perve-
significat, ibi super fenum , hic super terram refici- nient. Gui conlra tardis audiloribus per prophetam
tur. Ibi enim celsitudo Christi propler carnales ho- exprobratur : Jl/andueaslis,et nonestis salurati. Man-
mines et Jérusalem tërrenam, carnali spe etdeside- ducant namque el non saturanlur, qui panem verbi
rlo legilur; hic autem, remola omni cupidilate car-, Dei audiendo dégustant, sed non faciendo quse au-
nali, convivas Novi Tesiaménli, spei permanenlis diunt, nihil ex his inlernoedulce.dinisquo cor ipso-
lirmamenium tanquam ipsius monlis solidilas, nullo runi confirmeturin ventre mémoriserecipiunt.
feno inierposito, eoniinebat. Et suslulerunl quod superaveralde fragmenlisse-
. Etaccipiensseptempanes,gralias agensfregit, et]da- plemsponas.Quod turbis saturatis supererat apostoli
bal discipulissuisut apponerent,el apposuerunlturboe. susioilunt, ei seplemsporlas implent, quia sunt al-
Dominus accipienspanes dabat discipulis, ut ipsi liera perfectionisprsecepla,vel polius exborlaraenta
acceptas lurboeapponerent, quia spiritalisdona seieii- ëtconsilia, quse generalis fideiium mullitudo nequit
tioe tribuens aposlolis, per eorum minislerium votait servando el implendo allingere. Quorum exseculio
Ecelesisesuse, per orbem vitoecibaria distribui. Quod illos proprie respicit, qui majore sancii Spirilus
autem fregit panes quos discipulisdarel, apertionem B gratia pleni, generalem populi Dei conversionem
désignât saeramentorum, quibus ad perpëluam salu- mentis alque operis sublimilate iranscendunt. Qua-
tem nulriendus erat mundus. Cum enim ait ipse Do- libus dicilur : Si vis perféclusesse , vade , vendeom-
minus : Et nemonovitFilium nisiPaler, nequePatrem nia quoehabes(Matth. xix), etc. Undebene sportoe,
quis novit,nisi Filius , el cui voluerit filius revelare quibus dominicorum sunt condita fragmenta cibo-
(Mallh, )i), quid nisi panent vilsenobis perse aperien- rum, propter septiformemspirilus gratiam , seplem
dumdemonslravit, ad cujus iriterioracernendapernos fuisse memorantur. Nam quia sportse junco et pal-
ipsos pënetrare nequivimus? Cui-contra propbela marum fotiis soient contexi, mérita in sanctorumsi-
miserabilem quorumdam famem deplorans aiebat : gnificalione ponùniur. Juncus quippe super aquas
Parvuli pelierunt panem, nec eral qui frangeret eis nasci consuevit, palma vero viclricem ornai manum.
(Thren. îv). Quod esi aliis verbis dicere : Indoeli Et junceis vasis recle comparantur elecli, cuin radi-
qusesieruntpabulum verbi Dei, quo ad virtutem bo- cem cordis, ne forte ab amore selernitatisarescat, in
rne operationis convalescerent relici, nec erat, ma- ipso vitoefonte collocanl.Assimilanluret eis quoede
gislris deficienlibus, qui eis Scripturarum arcana palmarura sunt foliis.contexta, cum in defectivam
palefaceret, eosque ad viam veritatis inslitaeret. ._ ajternaeretribuiionis memoriam puro in corde reli-
"
Accëplis autëm ad frangendum panibus Dominus net. Et bene turba quamvis reliquias dominici pran-
gralias agit, ut et ipse quantum de saluie generis dii non caperel, manducasselamen el saluraia esse
bumani congaudeat pstendat, et nos ad agendas narratur. Quia sunl noniilli qui eisi omnia sua relin-
semper Deo gralias informet, cum vel lerreno pane quere nequeunt, neque explere hoc quod de virgini-
carnem, yelanimam coeleslisupernagralia Iarçiente bus dicitur : Qui potest capere copiât (Mallh. xix),
reficimiis,. cseleraquehujusmodi, tamen esurientes et sitientes
El habebanl pisckulos, el ipsos benedixil el jussit justitiam saturanlur, cum audiendo mandata legis
apponi. Si in panibus seplem,Scriptura Novi Tesia- Dei, ad vitam perveiiiuntoeternam.'
ménli designatur, in cujus leclione per.gratiam san- Eranl autem qui nmnducaveruntquasi quatuor mil-
cti Spiritus internas mentium epulas invenimus, lia, el dimisil eos.Bene quatuor millia, ut ipso etiam
quid in. pisciculisquos benedicens pariter Dominus numéro ddcerënt evangelicis se paslos esse ciba-
turbae jussit apponi, nisi sanclos accipimus illius riis.
temporis, quo eadem est condila Scriptura, vel quo- Et statimascendensnavemcum discipulissuis venif
rum ipsa Scriptura fidem, vitam , et passionescpn- in parles Dalmanutha. Pro hoc in Matlhseolegimus :
linet? Qui de lurbulenlis hujus sseculi fluctibus ere- -. El dimissalurba ascendilin naviculam,el venitin fines
pti-, ac divina benedictione consecrali, refectionem Magedan (Mallh. xv). Non autem dubitandumest
nobis iniernam, ne in hujus mundi transeuntis ex- eumdem locum esse sub utroque nomine. Nain ple-
cursu deficiamus, exempta suse vel vilaeprocbuere riqùe Codices non habënl, eliam secundum Mar-
vel morlis. cum, nisi Magedan.
El manducaveruntel salurati sunt. Manducantde El exierunl Pharisoei, et coeperuntconquirerecum
panibus Dominiac piscibus, et saturantur, qui au- eo, quoerënlesab illo signum de coelo, tentanteseum.
dienlesverba Dei et exemplainluentes, ad profectum Sic signum quserunt, quasi quse viderant, signa non
vUsecorreclioris per haec excilari alque assurgere fuerint. Sed quid quseianl ostenditur, cum dici-
feslinant. Quibus aple congruit illud Psalmistse : lur : Quoerënlesab illo siyno de coelo.Yel in morem
Edent paupereset saturabuntur, et laudabiint Domi- Elise ignem de sublimi venire cupiebant, vel in simi-
num qui requirenteum. Vivet cor eorum in soeculum litudinem Samuelis, lenip&re oestivo mugire wni
soecidi(Psal. xxi ). Quod est aperte dicere : Audient trua, coruscare fulgurâ, Imbres ruere, quasi non
humiles verbum Dei et facienl, et ad laudem non possint et illa calumniari, et dieere" ex occultise,
£uam, sed superni largitoris, cuncla quse bene variis âeris passîonibus accidisse. At tu qui calum-
209 IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. H. 210
rnaris ea quoe oculis vides, manu lenes, utililate j\. fretum oblili sunt viaticum sumere secum, indicium
sentis, qmd faciès de bis quse de coelo venerint? est quam modicam carnis curam haberent in reli-
Ulique respondebis,e,tMagosin ^Egypiomulla signa quis, quibus ipsa reficiendi corporis nécessitas, quse
de coelofecisse. Vel cerle signum de coelo quaerunt, naluraliler cunclis morlalibus inest, tateiiiione do-
ul qui mulla hominum millia secundo paucis de pa- minici comitatus menti excesseral. Unusvero panis
nibus saliavit, nunc in exemplumMoysi manna coe- quem secumhabebant in navi, mystice ipsum panem
lilus inissoet per omnia passim disperso, poputam vitse, Dominum videlicet Salvatorem, désignai. Cu-
omnem mullo tempore reliciat. Quod in Evangelio jus amore quia semper intus reficiebantur iii corde,
Joannis post eduiium panum lurbas ab eo qusesisse minus de lerreno pane, quocorpus pasci solet, cura-
legimus, dicenles : Quod ergo lu facis signum , ut bant.
videamuset credamus tibi ? Quid operaris? Paires Et proecipiebateis dicens : Videteel cdvélea fer-
noslri manna manducaveruntin deserlo (Joan. vi), mento Pharisoeorumet fermentoHerodis. Fermentant
sicut scriptum est : Panem de coelodédit eis mandu- Pharisseorum est décréta legis divinaetradilionibus
csre (Ibid.). hominumpostponere, vel certe legem verbis prsedi-
Et ingemiscensspiritu ail : Quid generalio ista., care, faclis impugnare. Fermentum eorum esi Dômi-
quoerilsignum? Amendico vobis, si dabitur gênera- B num lenlare, nec doctrinoeejus aut operibus crede-
lioniisti signum.Qui supra-turbam credenlem coe- re, sed insullando alia quibus credere debeant pete-
lesti benelicio refecturus gratias agebai, nunc pb re. Fermentum Herodis est adulterium , homici-
sluliam Pharisaeorumnon credenlium el lentantium dium , temeritas jurandi, simulalio religionis , et
petitionem gémit el conlristaïur, quia veram homi- quod omniumcaput est et origoscelerum, odium ac
nis naluram, veros humanse naluroe circumferens persecutio in Christum et praecursoremejus proeco-
affectas, sicut de hominum salute lselalur^ta super nemqueprimum regni coelestis. A quo utrorumque
eorum dotal et ingemiscit erroribus. Unde et alibi, fermenta etiam Aposlolusnon prohïbensait : Ilaque
cum multi ad saluiem aposlolisproedicantibusessent epuletnurnon in fermento veteri, neque in fermento
perducli, scriptum est de illo : In ipsa hora exsulta- malitioe,el nequilloe,sed azymissincerilatisel veritatis
viiin Spiritu sanclo, et dixit : Confileortibi, Pater (I Cor. v). - •-
Dominecoeliel terroe, quod abscondistihoeca sapien- El cogilabantad allerulrum, .dicenles: Quia panes
tibus et prudenlibus,el revelasllea parvulis( Luc. x.) non habemus.Quo cognitoJésus ail illis : Quid cogi-
Et cum Judae facinus essel redargulurus, turba- latis quia panes non habelis? Nondum cognoscitis
tus est spirilu, ut Joannes scribit, el pfotesiatus est, neque intelligitis? Adhuc coecalumhabelis cor ve-
et dixit : Amen amen dico vobis, quia unus ex vobis strum? Oculoshàbentesnon videlis, et dureshàbentes
tradet me (Joan. xm). Quod.aulem ail : Si dabitur non audltls, nec recordamlniquando quinquepanes
generatlonlIsli signum, significatnon dabitur, juxla fregi in quinquemillia, el quoicophinosfragmenlorum
illud in psalmo: Semeljuravi in sanclo meo, si David suslulislis? etc. Per occasionemprsecepliquo Salvaior
menliar(Psal. IAXXVIH), id est, non David menliar. jusserat dicens : Cavetea fermento Pharisoeorumet
Deniqut sanctus Auguslinus, de consensu evangeli- fermentoHerodis, docet eos quid significentquinque
starum loquens, ila in Marcoscriptum esse testalur : panes et seplem , sive pisciculi, aut quinque millia
El signum non dabitur ei. Non ergo dabitur genera- hominum el qualuor millia quoepasla sunl in eremo.
lioni illi signum, id est lenianliutn Dominumet re- Quod licet signorum magnitudoperspicuasit, lamen
sultantium verbis ejus. Taie utique signum quale aliud spiritali inielligenlia demonstratur. Si enim
tentantes quoerebant,hbc est de coelo. Quibuslamen' fermentum Pharisseorumet Sadduccaeorum, et fer-
mulla coelesiiasigna dabat ta lerra. Csclerumgène- mentum Herodisnon corporalem panem , sed tradi-
raiioni quserentiumdonum reqùlrenltam faciem Dei liones perversas et hsereticasignificatdogmata, qua-
Jacob, signum de coeloostendebat, quando, cernen- re el cibi quibus liulritus est populus Dei, non ve-
libus aposlolis, ascendit in coelum, quando, misso p ram docirinam inlegramque significent? Istiusmodi
desuper Spirilu, primilivam implevit Ecclesiam, fermentum, quod omiiiratione vilandum est, habuit
quando ad imposilionemmanus apostolorum in Sa- Marcionet Valenlinus, et omnes hseretici.Fermen-
maria, Caesarea,Epheso, aliisque urbibus ae locis tum hanc vim habet, ut si farina; mistum fuerit,
plurimis, gratiam de coeloSpiritus sancti credenti- quod parvum videbatur crescat in majus, et ad sa-
bus ministravit. porem suum universam conspersionem traliat. Ita
Et dimitlenseos ascendit navim iterum el âbiit et doclrina hseretica, si vel modicam -scintillant-in-
trans fretum. El oblili sunt sumere panes, et nisi tuum pectus jeceril, in brevi ingens flamma suc-
unumpanem non habebantsecumin navi. Quseratali- crescet, et lotam hominis possessionemad se ira-
•quis'et dicat quomodopanes non habebant qui, sla- het. Hocest de quo et AposlolusIoquilur : Modi-
tiai impleiisseplem sporlis, ascenderunt naviculam, cum fermentumlotammassamcorrumpil(Gàlat. v). >
et venerunt in fines Magedan, ibique audiunt navi- Et venlunlBelhsalda, et adducunlei coecum,et ro-
ganiès quod caveredebeanta fermenta Pharisseorum g'abant eum ul illum tqngerel. Cuncti qui a'Dominc
et Saducaeorum. Sed Scriptura lesiatur .quod obliti curantur Ianguoresspiritaliumsunt signalanguorum -
stal eos secum lollere. Quodaulem navigaturi irans quibus anima per peccalum seternse njorti propin,"
 211 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. - EXEGETIÇAGENUINA, 212
qùat. Sicut enim in surdo et muta a Dominosahàiô A quidquidmali, caveat ac delestelur. Sed quisquis ita
sanatip mentis insinuatur eorum qui neque audire desipit, ac longi temporis obscuritate depressus est,
verbum Dei neque loqui noverant, et moxin refe- ùt iiilér bonum et mivlum, fidem et perlidiam, sin-
ctione lurba; esUriënlis quae Dominunisecuia fuerat çera pietatis opéra el simolaiionem justitise adhue
suayitas.figuraïur alla qua-diligéntium se et qiisè- discernere nesciat, quasi ambulantes homines instar
rentium soiet corda fiutrirë, ita in boc cseco pau- arborum cernit, quia facta muliitudiriïs absque luce
latim curato a Domino illuminatio designetur cor- discretionis videl, -Et quid talibus superëst, nisiut
dium staliprum, -aclonge a via veritatis aberraniium. divina dignatio, qusë ei curam hominis considerandi
Rogabanl aulem eum ut illum tangeret, scientés tribuit, eliam donum conférât discernéndi qusa
quia tactus Domini ,sicut ieprosum. mundare, ita maxime hominum vita sëquenda, quorum sit nU-
etiam csecum iiliimtaare valeret. Tangimus autem dienda doctrina? Unde apte dicilur quia secunda im-
Domtaum nos, çum ei fide intégra et sinçera adbse- positionè manuum suaium Dominus ei lucem Clare
remus. .Quem profecto =tactumnobis esse saluberri- omnia Vivendirestituent! Clare namque videt omnia
mum exempta mulieris quoefimbrism ejus feliciau- qui Csecusfuit, cum is qui iltaminari inlus meruit
daçia letigit ediscimus» Tangit nos, Dominus Cum manifestedidicerit quomodocredendum; qualiter vi-
mentem noslram -afltalusui spiritus illustrât* alque B vendu'm, qusepro fide veritatis atque operalione ju-
ad agnitionem nos ipropriae infirmitatis sludiumque stitise prsemia sint iii fuluro speranda.
Jbonoeactipnisaeeepdil» - - Et misit illumin'dàmuinsuamdicens ': Vade in do-
Et apprdiendensmanum ciêci, eduxit eum extra vi- mum luam : et si in vicuminlroieris, neiiiini dixeris,
cum, Apprehenditmanum caeci, ut eum ad exsecu- Quod eum in domumsuamire proecepit,myslice ad-
tionem bonse operationis quam pro diulina cordis monet omnes qui àgnilione veritatis illustrantur, ut
obscuritate non «overat confortarët. Eduxit extra âd cor suum rèdeânt, et quantum sibi donatum sit
-yicum, ut a vita vulgari.segregatus volunlatem sui sollicitamehle perpëndant, collatisque sibi beneficiis
condiloris, ;qua iltaminari mefërelur, liberius sedulo digna ôpeïuni exsecutione respohdeant. Quod vero
eorde scruiarelur. Quisquis enim lumen oelernilatis éu'm sicul et multos quos sanavit alios, sanalionem
. videre desiderat ,vnonexempta turbafum, sed duca- suam silenlio légère jubet, exemplum suis tribuit,
lum necesse est semper sui redemploris sequatur. ne de bis quaefaciunl mirandis favorem vulgirequi-
El,exspuens in oculos ejus, impositismanibussuis, rant, sëd.divinis lanlum aspeclibus ubi et merces
interrogàvit eum si aliquid viderel. Et aspirionsail : opérum restât, sint placere contènii.
Video hominesvelut arbores ambulantes. Deindeite- Et egressusest Jésus et discipuli ejus in caslellum
rum impbsuit manus super oculos el vr- g
ejus, coepit CoesareoePhitippi. Philippus iste est fraler Herodis
.dere; el reslilulus est- ita ul viderel clare emnia.
diximus, lelrarGliaItursesaet Tracho-
Ideo secuni hune Dominuspaulalim et non sialim re- :de,quosupra nitidis regionis, qui in bonorem Tiberii CoesarisCsc-
si
pente curât quem uno mox verbo, vellét, poterat saream Philippi, quae nunc Paneas dicilur, appella-
curare, ut magnitudinem-humânsecsecitatisoslende- yit, et est in proyinciaPhoenicis; imitatus Herodem.
irelquse quasi pedeleniini et per quosdam profê- pairein.,qui in honprem Augusti Csesarisappellavit
cluum gradusadlucëm divitioevisionis solet perve- Csesaream,
«rebra' daret quse prius Turrjs Stralonis vocabalur, et
nire, seu ul suoe nobis gràtioe indieia, èx nomine filise
ejps Libyadem trans Jprdanem ex-
per quani singula .tiostroeperfeclionis increménta, struxit. Iste Ipcus est CsesarcaePhilippi, ubi Jorda-
.ut proficere aliquid possintnec deficianl, adjuvat. nis ad radiées oritur Libani, et habet duos fontes,
-Desputo aulem oris Domini, quod gratiam spirilus unuùi nomine Jor, et allerum Dan, qui simul misti
ejus désigne!, ssepe diclum est. De taclu manui»» Jordariisnomen efficiunl.
ejuSj quod virtutem adjutarii ipsius ihsinuent ; nulli Et mterrogabalin via discipulossuosdicens: Quem,
dubium est. Sputumflûippé ab inlus de capile Do»
vero sunt membra me.dicuntessehomines? Qui responderunlilli, dicen?
mtai:procèdil; ?manus corporis * tes: Alii Joannem
éxlerius posila. Exspuens ergo in oculos caeciDomi- Baplislam,,'alii.Eliam ; alii vero
manus suas ut videat, csecilaiem quasi unum de propheiis,.Pulçhre Dominus, (idem
nus, imponit quia
et invisibilia divinae discipulorum exploraiurus, primo hominumsenien-
geoeris tiumani $ier pietatis tiam
dona et per éxbibila foris sacramehtà assumptoehu- veritatis inlerrpgat, ne videlicet illorum confessio non.
manitatis absiersit. Primo aulem is qui curabatur, aguîiione.probata, sed vulgi videatur opi-
hoc nione firmala, nec comperta credere, sed instar He-
vidëb.at homines velut arbores ambulantes, est
rodis de auditis.haesitare putenlur. Undeet Petro se
formata quidem corporum inler ombras aspiciens, Chrislum confilenti
visu adhuc cali- secundum Maithseumdicit : Quia
sed nulla membrorum linëamenia, caro et sanguis non revelavittibi (Mallh. xvi), hoc
ganle,.discernere valens, quales condensaiarbores a
est, doctrina humana fidei le verilaiem non docuit.
lougesp.eelantibus, yel cerle in luce nociurna soient Pulchre etiam de Dominosenlemiam
apparere, ila u.ljiou facile.arbor air liomo sit qui.diyersàm
possit feront hominumnominenotantar. Nam verilaiem
qui
dignosci. :Quiaprimusaiimirum cuique viriulis intro-
vitam eoeterorum in- potentiae ejus fideliter ac pia menle cognpscuut, ne-
itases^;hominum moresque sed dii appellari merenlur. Qua-
boni quaqpam homines,
spicëre* ut quidquid uspiam viderit;, imitetur,
 M IN MÂRCIEVANGELIUM EXPOSITIO.— L1B. II. '214
les fuisse apostolos secunda sua interrogatione Do- i\.mme, non erit islud; hoc est, non potest fieri, nec
minusosiendit: Nam sequitur ; , recipiunt aures meoe,ut Dei Filius OGcidendussit.
Tune dicit illis : Vosvero quem me dicitisesse ? Qui convenus,et vidensdiscipulossuos, comminalus
"
Attende enim, prudens leçtor, quod ex consequenti- est Pelro, dicens: Vadepost me, Salana. Satanas tar
bus lextusque sermonis apostoli nequaquam hpmi- terpretalur adversarius,sive conlrqrius. Quia conlra-
nes, sed dii appellenlur. Cum enim dixissel : Quem ria (inquit) loguëris yoluntati mese, debes adversa-
më essedicunt homines,subjeeit -.'Vosverp,quepi.nie rius appellari. Multi pu.tantquod non Petrus corre-
dicitisèsse?Illis quia homines sunt humana ppinan- pius sit, sed adversarius spiritus, qui hsecdicere
libus, vos, qui dii eslis , quem nie esse existi- apostolo suggerebat. Sed mihierror apostolieus, et
matis? de piptaiis affecta veniens, nunquam incentivum vi-
RespondensPelrus ail : Tu es Christus. Licet caer debilur diaboli. Vade,Satama,diabolo dicitur : Vade
léri apostolisciant, Petrus tamen.responditprse cae- posl me- Pelrus audit : V.adepost me\ hoc est se?
teris. Complexusest ilaque omnia, qui et nalurani ,et guère sententiam meam.
nomenexpressit, in quosummavirlutamesi. Etiamne Quoniam non sapis quoeDei sunl, sed quoehomi-
nos de generatione Dei disserimûsqusesiiones?Cum [' num. Mesevolunialis est, el Patris, cujus yeni facere
Paulusindicaveritnihil sescîrè nisi ChristuniJESUM, tB volunlatem, ut pro hominum .sainte moriar. Tu
et hune crucifixum, Pelrus nihil amplius quam tuani lanlum considerans.voluniaiem, non vis grar
ChrislumDëi Filium.putaverit confiiendum, nos et num tritici in terram cadere, ut multas fruetus
, quando et quomodonatus sit, et quantus sil humanse afferat.
infirmilalisconiemptationerimamur. Finis ergo fidei El convocalaturba cum discipulis suis, dixit eis:
mese Christus est, finis fidei Filius est. Non licet Si quisvult post me sequi, denegelseipsum,etc. Posl-
mihi scirë generaliôniss'eriem,non liceat tamen. né- quam discipulismysterium suae passionis et resur-
scire generaliônisfidem. rectionis osiendit, hprlatur eos una cum lurba ad
Et comminalusest eis, ne cui dkerent dé Illo. Et sequendum suse passionis exemplum. Et omnibus
coepitdocerë illos quoniam bporlét Filium hominis quidem'propter se tribulalionem perpessis, salutem
mulla pâli, et reprobaria senioribus, et a summissa- in fuluro promiilit animarum , non tamen omnibus,
cerdotibus, elc. Idcïrco se ante passionem et resta-? verum perfeclioribus : quanta ipse passurus, quodve
rcetionem notait proedicari, ut, compléta postea a mortuisesset resurrecturus , aperuit. Ubi formant
sanguinissàcranienlo,opporluniUsaposlolis diceret : docendi ministris verbi praefixit, ut capacilalem
Eunlesdoceteomnesgénies, baplizànleseosin nomine _ considérantes auditorum, pro suo quemque modo in--
Patris, et Filii, et Spirilus sancii. Quia non pro- struere meminerinl, neque infirmis audiloribus al-
dessét ëum publiée proedicari, el ejus vûlgari in lipra quam capiunl arcana commitlant. Si quis vult
populis majesiatem, quem post paululum 'Ûagel- (inquit) posl me sequi,denegelseipsum. Tune aulem
latani visuri sint et crucifixum,-multapâli a senio- nos ipsos abnegamus, cum viiamus quod pér vë-
ribus et scribis, el principibussacerdotum. El notan- tustatem fuimus, et ad hoc nilimur quo per novi'
dum quod eum qui mulla pâli et occidi,. et résûr^ tatem vocamur. Pensemus quo modo se Paulus ab-
geredebeat, Filium hominis appellal, quia, passo negaverat, qui dicebal : Vivoaulem jam, non ego
in carne Christo, divinitus impassibilis mansit. (Galat. n). Exstinctus quippefuerat ssevusille perse-
Et appréhendaiseumPelrus, coepitincrepàreëum. cutqr, et vivere coeperat prsedicatorpius. Si enim
Quomodoincrepaverit ëum Mattliseusexpbnit aper- ipse esset, pius profeclonoii esset. Sed.qui se vi-,
tius, dicens : Et assumens Pelrus coepitincrepàre' vere denegat, dicat unde est quod sancta verba per.
illum dicens: Absit a te, Domine, non erit libi hoc doclrinam veritatis clamât. Prolinus subdît : Vivit
(Mallh.xv)).Saepedixîmusnimiiardoris, âtqueamoïis"" veroin me Christus(Ibid,). Ac si aperte dicat : Ego
quam maximi fuisse Pelrum: in Dominum Salvato- quidem a memelïpso exsiiriclussum, quia carnalitejr
rem. Quia ergo post confessionemsuam qua dixefat, g. non vivo; sed lamen ésseniialiter mortuus non sum,
Tu es ChristusFilius Dei vivi, el prsemiumSalvato- qui in Christo spirilaliier vivo. Dicat ergo Yerilas,
ris, quoaudieràl secundum Malthoeum: Beatûses dieat : Si quis vult post me sequi, denegètseipsum'.
SimonBar Jona, quia caro et sanguis non revelavit Quia nisi quis a semelipso deficiat, ad eum qui super
tibi, sed Paler meus qui in Coelisest (Matlh. xVi), re- ipsum est non apprôpinquat.Necvalet appreheiidere
pente audita Domino'oporlere eum ire in Jërosoly- 1 quod ultra ipsum est, si nescierit-maclare quod est.
mam, ibique mulla pati a senioribus et scribis et Sed jam qui se a vitiis abnegal, exquirendseei virtu-r'.
principibus sacerdoium, et occidi, et tértia die rë- tes sunl in quibus crescat. Nam cum diclum est : Si
surgere : non vult dëslïui confessionem suam",'née quis vult post me sequi, denegelseipsum,prolinus ad- .
putat.fieriposse ul Dei Filius occidalur ;'appreheh- jungitur : - . ,
diique eum in afféclum suum, vel sëpâratim ducit, Et lollat crucem suam, et sequalurme. Duobus
ne proesenlibuscseleris condiscipulismagislrumvi- elenim modiscriix .lollilur,eum aut per abstinentiam
deatur arguere. Et coepit increpàre illum amanlis affligiiurcorpus, aut perconipassionemproximiaffli- .
affecta, et optahlis dicere : A'fôît.a le, Domine;vel gitar animus. Pensemusquauteruli'0(lue modoPau- .
(ut melïus babetur în Groeco),Propilius este tibi, Dp- lus crucem suam lulerat, qui dicebat : Castigocorput
 SIS BED^E VENERABILISOPP. PARS H. SECT. L— EXEGETIGAGENUINA. 210
•meum,et în servllùlemreaigo, ne forte aliis proedicatts.Adinis minori tenëmus ciistodia, perfection). Nam
ipse reprobusefficiar(I Cor. ix). Ecce in afflictione soepehabentia cuncia despicimus, sëd tamen adbue
corporis audivimuscrucem carnis ; nunc ta compas- humanoevërecundioeusu proepedimur, ut rectiiudi-
sione proximi audiamus crucem mentis.' Ait: Quis nem quam servamùs in mente, nondum cxprimere
infirmatur, et ego non infirmor? Quisscandalisàlur, et valeamusin voee. Et tantum Dei faciem ad justitise
ego non uror (II Cor. xi)? Pérfeclus quippe prsedica- défer.sionem negligimus, quantum bumanas faciès
tor, ut exemptant daret abslinentià? , crucem fporta- contra justitiam veremur. Sed huic quoque yulneri
bat in corpore.' Et quia in se trahebat .damna infir- congruum subjungitur medicamentum, cum Domi-
milatis alienae, crucem portabat in cordée nus dicat :
• Qui enim voluerit animamsuam salvam,
facere,per- Qui enim me conféssusfuerit, et mea verba, in gene-
dêl eam. Qui autem perdiderit animam suam propler ralione ista adultéra et peccalrice, et Filius hominis
me et Evangelium, salvam eam faciet. Sic dicilur confitebitureum, cuni venerît in gloria Patris sui cum
fideli : Qui voluerit animam suam salvam facere, per- ' dngelis sanclis. Sed eece nunc apud se homines di-
del eam. Qui aulem perdiderit animamsuam propter cunt : Nos jam Dominumet sermones ejus non eru-
me el Evangelium, salvam faciet. Ac si agricolsedi- bescimus, quia aperta eum voce conlilemur. Quibus
catur : Frumentum si servas, perdis ; si sëhiinas, B ego respondeo quod in hac plèbe Clirisliana sunt
rénovas. Quis enim riesciat quod frumentum cum in nonnulli qui Christum ideo confitenlur, quia cunclos
semine miltiturpéril aboculis.'in lerra déficit? Sed Chrisiianos esse conspiclunt. Non ergo ad probatio-
unde puirescit in pulvere, inde virescii in renova- nem fidei vox sufficit professionis, quam defendii a
tibne. Quia vêro sancla Ecclesia aliud lempus habet verecuhdia professio,-generalitalis. Et lamen ubi se
perseculionis, alque aliud pacis, Redèmptor nôster quisque interroget, ut In confessione Christi se ve-
ipsa ejus tempora designavit in praeceptis. Nam per- racïlêr probet, si non jam nomen ejus erubescif, si
fiecutionis tempore , ponenda est anima. Pacis au- .plene yirtuli mentis humanum. pudorem subdidit.
tem lempore, ea quaeampltas dominai! possunt fran- Certe enim pefsecutionis tempore erubescere pole-
genda sunt desideria terrena. Unde et nunc dicitur : rânt fidèles subslantjis denudari,'de dignilatibus de-
Quid enim proderil hominî, si lucretur mundum jicr, verberibus affiigi. Pacis autem tempore, quia
totum, et tletrimentum.,facial animoe suoe? Aul quid bsec a noslris persecutionibus désuni, es.1aliud ubi
dabil homo commutations pro anima sua? Cum per- ostendainur nobis. Veremur saepe a proximis despici,
seculio ab adversariis deest, valde vigilântius cor dëdignamur injurias verbi lolerare. Si conlingat jur-
çustodiendum est. Nam pacis lempore»quia licet vi- gium fortasse cum proximo, erubescïmus priores sa-
vere, licet eliam ambire. Plcrûmque aulem.et ava- " lisl'acere.Cor quippe carnale, dum hujus vilse glo-
ritiam vinciraus, sed adhuc obstat quod vias reclilu- riam quserit, hùmilitàiem respuit,

LIBER TERTIUS.

CAPUT VIII. (Psal. civ). Sic ergo hoc locorudibus discipulis Ve-
Et dicebatillis ; Amen dicovobis, quia sunt quidam ritas loquens videndum regnum Dei promiliit in
de hic slantibus, qui non gustabunl morleindonec,etc. terra, ut hoc ab eis fidelius in coelo proesumatur,
Régntan Dei hoc loco pra;sens Ecclesia-vocatur. El Quod si regnum Dei liacsenteniia fulurani in coelis
quia nonnulli ex discipulis usque adeo in corpore beatitudinem vetimus accipere, et hoc quidam de
Victuri erant, ut Ecclesiam Dei conslruciàm conspi- astanlibus non posl mùltos dies in monte viderunt.
cerent, et conlra mundi hujus gloriam ereclam, Quod pia ulique provisionë factumest, ut contempla-
consolaioria promissîoiienunc dicilur : Sunl quidam *is tione semper manenlis gaudii, tamelsi rapiim alque
de hic staiilibus, qui non gustabunl mortem, donecvi- ad brève momenlum delibala, fortius inslantia soe-
deant regnum Del veniens in viriule. Sed cum lanta . culi transeunlis adversa tolerarent. Deceniissimo
Dominus subeuiidsemortis praecepiaëderet, quid ne- sane verbo sanclos mortemguslaie leslatur, a quibus
cessarium fuit ul ad banc subito promissionem veni- nimirum mors corporis quasi libando gustaïur', vila
ret? Quod si subliliter atlendamus, quanta dispensa- vero animseveraciter possidendo teneiur.
tibné pietatis agatur aghoscemus. Discipulis enim, Et posl dies.sex esswmpsitJésus Pelrum el Jacobum
rudibus eliam dé proesenii vïia aliquid promitlendum et Joannem, et duxil illosin montemexcelsumseorsum
fuit, ut possent rôbusiius in futura solidari. Sic Is-- solos,)el iransfiguralus esi coram ipsis- In Evangelio
raelilico populo ex ^Egypli ter.ra liberando repromis- Lucae ita scriptum est : Factum est autem post hoec
sioriîs terra promiilitur, ut dum yocandus esset ad verba(ère dies oclo,ëtassUmpsilPelrum, et Jacobum, et
doua coetastia, lerreiiis promissionibus suaderelur. Joannem, et ascendit in montemul orarent (Luc. ix,V
Unde reetè quoque per Psalmislam dicitur : Dédit pis et coelera: ;Oclava:autem die Dominus promissai.
"
rëgiàmè genlium,et tabores pbpulerumpossederuni,ul fuluroe beatiiudjnis gloriam discipulis manifestât:
eûitèdidnt justificalionesejus, et legem ejus reçfukqnl ut etiosléûsacoelestis'vilsedulçedine, cunctorum qui
o,7; ' IN MARCl EVANGELIUM EXPOSITIO.— L1B. III. 218
hsecaudire possinl corda refoveat, et octonariodie- A KAmplius lava me ab injustilia mea, et a deliclomeo
rum numéro, verum tempore resurrectionis gaudium" munda me (Psal. L). Non potest suis fidelibus in
doceai esse veniurum. Nam et ipse octava die, id terra dare claritalèm, quoeeos conservala manet in
est, posl sexiam Sabbati quia crucem ascendit, ac *• coelis.
seplimam Sabbaliqua in sepulcro quievit, a moriuis El apparuitillis Elias cuni Moyse,el eranl loquen-
resurrexit, et nos post sex hujus sseculi oetalesin tes cum Jesu. Moyseset Elias quorum unum mor-
quibus pro Dominopâli et laborare gaudemus, ac. iuum, allerum in coelis raptum legimus, visi in
septimam Sabbati animarum, quoe intérim iii alia majesiaie cum Domino(ul Lucas-scribit) liituram in
vila geritur, octava profecio oetate resiirgemus. illo omnium sanctorum gloriam significant. Qui vi-
Nam quod Mallhaeus,MarcusqueDominum post sex delicet tempore judicii, vel vivi in carné reperiendi,
Iransfiguratumdicunt dies, nec temporis ordine nec vel et, olim gustalâ morte, resuscilandi et pariler
ratione mysterii discrepaht a Luca, qui octo dies sunt regnaturiçum illo. Attestante elenim Apostolo:
dicit, quia illi medios lanlum ponunl dies, unde et Mortui qui in Christo sunl,'résurgent primi; deinde
absolule post sex dies factum commémorant. Hic nos qui vivimus,qui relinquimur, simili rapiemur
primum quo hoecDominuspromisil, et ullimum quo cum illis obviant Dominoin aéra, et sic sempercum
sua promissacomplevitadjungit. Ideoque lemperan- B ' Dominoerimus (I Thess.îv). Aliter. Moyseset Elias,
lius fere dies octo ponit. El in ralione myslica illic boc est legislator et proplietarumeximius, apparent
post sex mundisetatessanclis ab omni labore quies- el loquuntur cum Domino in carne ventante, ut
cendum, hic vero tempore oclavo désignât esse re- osiendant ipsum esse quem cuncta legis et proplie-
surgendum.Unde pulchre et sextus psalm. Pro octava tarum oracula promiserunt. Apparent aulem non
inscribitur, cui initium est, Domine, ne in furore ar- in infimis, sed in monte cum illo, quia nimirumsûli
guasme,quia nimirum pér sex oelatesquibusoperari illi qui mente lerrena desideria transcëodunt maje-
licel precibus est insislendum, ne in oclavorétri- staiem sanctae Scripiurse, quae in Domineest adim-
bulionis tempore a judice corripiamur irato. Quod plela, perspiciunt. Deniqueet (iliî Israël videre Moy- .
et ipse Dominushoc loco votait nos, osleiiso suoe sen, sed ad Deum in moniana subeunlem sequi non
oralionis exempta, docere, de quo secundum Lucam merentur, ad se quoque reversum non sine velamine
dicilur quia ascenditin montemul orarel. In montem cernunt. Eliam novere, sed solus triumphum ascen-
namqueoraluruset transfigurantssic ascendil, Ut os- dënliscum filiis propheiarum conteuiplatur Eliseus.
tendal eos qui fructum resurrectionis exspectaul, qui' Qùia multi passim Scripluroe verba legimus; sed
regem in décoresuo videre desiderant, mente in ex- p quam celsa in Chrisli mysleriis splendeat, perpauci
celsis habilare, et conlinuis precibus incumbere de- pêrfectiores inlelligunt.
bere. Très solummodosecum discipulos ducit, vel Et respondensPelrus ait : Rabbi, bonumest nos hic
quia mullisunt vocali, pauci veroelecli(Mallh. xx), esse. Faciamus tria labernacula, libi unum, el Moysi
vel quod ii qui nunc fidemqua imbuii sunl sanctae: unum, et Elioeunum. Non enim sciebalquid dicerel.
Trinilatis incorrupta mente servaverint, lune oelerna[ Erant enim timoré exterrili. 0 quanta félicitasvisioni
ejus mereniur visione loelari. deitalis inler angelorum choros adesse perpeiuo, si
El transfiguratus(inquit) coram ipsis, et veslimenla
i lanlum transfigurai.! Christi humanitas, duorumque
ejus fada sunt splendentlacandida nimis velut nix. socie.iassanctorum ad punctum visa delectet, ul eos
TransfiguratusSalvaiornon substanliamversecarnis ne discedanteliam obsequioPetrus sistere velit, qui
amisil, sed gloriamfutura:vel suaevel nosiraeresur- et si pro slupore humante fragiliiatis nesciat quid
rectionis ostendit. Qui qualis tune apostolisapparuit,, dicat, insiti lamen sibi dal affectasindicium! JVc-
talis post judicium cunclis apparebit electis. Nami sciebatenim quid dicerel, qui oblitus esi regnum Dei
ipso tempore judicandi et- bonis simul et malis ini sanclis a Domino, non alicubi terrarum, sed in coe-
"formaservi videbilur, ul Videlicetimpii quem spre- lis esse promissum. Nec recordalus est se suosque
vere, Judsei quem negavere, militas quem cruci--1) coapostolos mortali adhuc carne circumseplos, im-
fixere, Pilatus Herodesquequem judicavere, queantt \ mortalis vilae slalum subire non posse, cui mente
agnoscerejudicem.Veslimentaautem Domini, recle! excesseral, quod in domo patris quse iii coelis est,
zaucii ejus accipiuulur, lesle Apostoloqui ail : Qui-- domus manu facta necessarionon sil. Sed et usque
cunqueergoin Christo baplizali eslis, Chrislumindui- ' nuric imperilioenolalur,quisquislegi et propheiis et
siis (Galat. m). Quse videlicet veslimenla, Domino ) evangelicis tria labernacula facere cupit, cum luce
in lerris consistante, despecta aliorumque similia a ab invicemnullaienusvaleant separari, unum liaben-
videbaniur; sed ipso montem petente, novo can- lia tabernaculum, hec est Ecclesiam Dei.
dore refuigent, quia nunc, quidem filii Dei sumus, i, Et fada est nubes obumbranseos. Qui malCriale
sed nondum apparuit quid erimus. Scimus aulem n tabernaculumqusesivit,nubis accepitobumbraculum,
quiacumapparuerit, simlleseierimus. Videbimusenim ii ut discat in resurreclione non fegminedomoruni, sed
eumsiculest (I Joan. ïn). Unde bene deeisdëm ve- :- Spirilus sancii gloria sanclos ësse proiegendos. Dé
stimenlis subdilur: Qualia fullo super lerram non n qua Psalmisia : Filii aulem honiinumin prolectionê
potestcandida facere. Nam quia ille hoc loco intelli-i- alariim tuarum sperabunl(Psal.xxxy). El in Apoca-
gendusest fullo,quem poenilénsPsalmisia precatur:: lypsi sua Joannes : Stièmplum, inquit, nonvidi in ea
219 BEDJE VENERABILIS-OPP, PARS II, SECT. I, — ;EXEGETIGAGENUINA. 220
(Apoc. MH), Dominus.ç.mnipplens temptam illtas Adibile  esset pro rei magnitudine, et post tantam
est, et ;agnus. . . • .-..-. gloriam apud anjnips sequens crux scandalum fa-
El venit vox de nube,dicens : Hic est Filius meus ceret. .'....:...- :
clmrissimus;auditeillum. Quia imprudenter inlerrc- . Et interrogabanl çum dicenles; Quid ergo dicunt
gayerant, proplerea respoiisiorieniDpmini non m.e- Pharisoeiet Scriboequia Eliam vporleqi venirepri-
renlur; sed Pater respondej pro Filio,.ut verbum mum.. Tradilip Pharisoeorum est, juxta Malachiam
Domini complerelur. Ego testiinpnlumnon dice pro- prophetam, qui est npvissimus in duodeçim, quod
me, sedPater qui me misit, ipse pro me dicit leslimo- Elias vernat anle advenlum-Salyataris, et reducat
nium (Joan. y). V°x quoque de coeloPatris loquentis, cor palruni ad filios, et filiorumad patres, et resti-
audilur, quay leslimonium perhibeal de Filio, et. tuaiomnia in anliquum statum. ^Estimant ergo di-
Pelrum, errore sublalo, doeeat verilaiem : imp in.. scipuli tpnsforniaiipnem gloriee.hancesse,.quam in
Pelro coelerosapostolos.Hic est (inquil).Filius meus monte viderant, et dicunt : Si jam venisii in gloria,
charissimus; buta figendum est tabernaculum, huie quomodo prsecursor luus non apparet ? Maximequia
obtemperandum. Hic est Filius, illi servi sunl, Moy-_ Eliam viderant. reçessisse. Quando autem adjiciunt
ses et Elias. Debent et ipsi vobiscumin penelralibus scribse, etdiçunt : quia Eliam oporteal primum ve-
cordis sui Dominotabernaculumpraeparare.Concor--." P nire, primum dicendo ostendunl,,quod nisi Elias ver
dat sane hic Evangelii .Jocus"cum verbis ipsius nerit, non sit secundus Salvatoris advenius.
SÏoysi, quibus incarnationi dominicse lestimonium Quirespondensait illis : Elias cum venerit,primoref,
férens aiebat : Prophetam vobis. suscilabil Dominus sliluel omnia,;Omnia.resliluel, utique illa quoepro-
Deusveslerde fr.atribusveslris'..eumtanquqmmeipsuin, pheta proefatuspslehdft dicens: Ecce.egomitlamvobis
dudielis, juxla omnia quoe loculus fuêril vobis. Erit, Eliam prophetam, antequam veniat dies Dominima-
aulem: Omnisanimaquoecunquenon audierit prophe- gnus el horribilis, et cpnvertelcor patrum ad filios, et
tam illum , exterminabilur de. plèbe (Deut, xyin).. corfiliorumad patreseorum.(Mglach.iv). Resliluel et
Quemergo Moysescum venerit in carne, audiendum hpc quod morli débet, ac diu vivendo distulit. Quod
abpmni .anima quse salvari,.vejit.prsedixit,hune jam i eliam lue Dominus consequenler-intimavit,cum pro*
venienlem in came Deus Pater audiendum discipu- linus àdjunxit :
lis osiendit, el suum ès.seFilium .cqelestiyocë signa- .Et qupinpdoscriptumest in Filium hominis,ul mulla
vit. Etquasi manifestius fidemadvenius ejus illis.in-, patiatur et contemnatur. Id est quoniodode Chrisli
sinuans : Hic vir (inquil) hic est illë, quem Moyses passione mullifârie proplieioemulta scripserunt, sic
isle vobis ssepius ta mundo naseiturum promisis. ^ et Elias, cum.venerit, mulia passurus est, conlem-
Hujus verbis juxla proecepfumipsius Moysi.,etvos. nendus ab impiis. Restituet ergo omnia, primo vide-
auscullaie, et omnes veri amatoresausçultare jubele. licet corda hominum illius oevi, tastiluendo ad cre-
Et notandum quod sicut Domino in Jprdane bapli-, dendum Christo, acresislendum perfidiseAnljchristi;
zaïo, sic et in monte clarifiçato tatius sançioeTrinj- deinde ipse suani animam propler. marlyrium fidei
tatis mystarium declaratur. Quia nimirum gloriam Chrisli ponendo. D? quo in Apocalypsiplenius my-'
ejus quam in baptismo çredentes .cpnfilemur., in slico sermone narratur.
resurreclione videnles cpllauda'bimus..,Neçfrustra. .Sed dico ppbis,.gula et Elias venit, et fecerunt illi
Spiritus sanctus hic in luçida nube, Ut alius eyange-.. quoecunque. vpluerunl,-siput scriptum est de.eo. Ipse,
lista commémorât, illic apparebat in ççluffiba, quia, qui veiiturus est jn secundo Salvatoris advenlu juxla
qui nunc simplici corde fidem quam percepit servat, corporis ;fidem, nunc per Joannem venil in virtute
lune luce aperloevisionisquod çrediderat contempla-. et spirilu. Fecerunt §i.quoecunqueyoluerunl,hoc est.
bilur, ipsaque qua illusfrabitur inperpetaum gratia sp.reverunt,,el;dççpllayerunteum. '.,.
prolegetur. El. veniens.ad discipulossuos, viditturbam magnam;
El statim circumspkientesneminemviderunt anir : cir.cqeos,.etsçribqsfpnquirenlescumillis. El confesiim
plius, nisiJesum tantumsecum. Jjbi çoepii.Filius:desirJ)pmnls
J) pppulus videnseuni slupefactusest, el expave-
gnari, inox servi discesserunt, jne.ad illos paterna . runt. Et acQun-ciUes saluiqbgnteum. Nolanda in om-
vox emissa pularetur.. Aliter, cùm fierel yox super•. nibus loçis .disiantia nientis scribarum et turbae.
Filium, inventas est ipse solus, quia eum manifesia- . Èrat enim çum.:discipulis lurba, erant et scriboe;
verit seipsum eleciisi, erit Deusomnia in,omnibus; sed, adveniente Domino, mox omnis lurba stupe--
imo ipse eum suis unus per omnia Christus,.id est,. facta expavit, eunique salulansaccurrit. Scribsenihil
caput cum corpore splendebil. Propler quam unita-...; deyolio.nis,fidei, -liuinililatis et reverentiae, ei exbi-
teni alibi dicebat :jp nenioascendilin.coelum, nisi., !., buisse narrantar». Quid autem cpm discipulis Do-
qui descenditde coeïo,.Filius hominis,qui est in coelo i mini turbae sive scriboe conquirereni, evangelisla
(Joan. tu). non ,dicit. Potest vero (ni fa-llpr)-apte inlelligi de
El descendentibusillis de monte, proecepitillis,.ne. .hoc quaestionem fuisse motam, quare ipsi,cuni
cui quoevidissentnarrarént, nisi çum-Filius.hominis,a-_ essent discipuli Salvatoris, salvare daeinoniacum,
morlùis.resurrèxerit. Fuluri regni praemediiatio, ei . qui in medio erat posilus, non possëut. Quoder
gloria iriufflpbanlis.demonstra.t;àfuerat in monte.. sequeniibus Evangelii verbis potest conjici, dum-
Non vùîi_ergo hoejn populis.proedicari,ne et..inere-..... dicilur: .-,.:,
 m IN?MARC!EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. III. 222
Et interrogavit eos : Quid Inler vos conqulritis? Et AJ odium viriulis incutîat, vel expulsionis suae vindi-
respondensunus de lurba dixit : Magistër, qiluli filium cel injuriam. Hinc est enim (ut de specie transeamus
meumad te, habenlemspirilummutum; qui ubicunque ad genus) quod Ecclesise sancloeprimordiis lot gra-
eum apprehenderit,allldlt eum, et spumat, et stridfil • vissima inlërebat certamina persecutionum, quod suo
denlibus,et arescit.El dixl discipulis luis ut ejkerenl regno dolebat subito animarum illala fuisse dis-
illum, et non potuerunt. Notandum aulem quod sem- pendia.
per loca rébus congruunt. In monte Dominus orat, Et interrogavitpatrem ejus : Quantum temporisest,
transformalur, discipulis arcana suse majestalis ape- ex quo hocei açcidit. At ille ait : Ab infantiq. Et fré-
rit.-In inferiora descendons turbse oçeur'suexcipitur, quenter eum et in ignem, et in aquas misit, ut eum
miserorum fletu pulsalur. Sursum discipulis mystë- perderet. Erubesçat Julianus, qui dicere audet omnes
rîa régni reserat, deorsum turbis peccala infideliiatis homines absque ulla péceati conlagione nasçi in
exprobrat. Sursum Patris vocem ils qui séqui carne, tamque innocentes, per omnia quani fuit
se poterant pandii; deorsum spiritus malos ablils Adam quando creatus est. Quid enim habuit iste
;quï vexabantur' expellit. Qui etiam niine pro quali- 1 puer, ut ab infantia dsenioniovexaretar acerbissimo,
laie meritorum aliis ascendere, aliis vero non desi- Si non ullo originalis peceali vinçuta tenebaïur,
slit desccndere. Nam carnales adhuc el ineipien- B ' quem constat nullum adhuc
proprtam potaisse ha-
tes, quasi ima peléns confortai, docël, càsligat. Pe'r- bere peccatum ? Confilealur Calholicus,' .quià luemo
fecios autem quorum conversalio in coelis est; sii- immunis a rioxa primae proevaricaiipnis nascilur, et
Mmius exiollendo glorificati libefius de oeternisin- invocét gratiam Dei, qua liberplur de corpore mpr-
struit, et ssepequaea turbis ne audiri quidem vàlëânt tisperJesumChristumDominu.nl noslrum. Intelli-
docet. Doemoniacumaulem bunc, quem descendent gat scriba doctus in regno coelorum, in hoc dsemo-
de monte Dominus sanavit, Marcusqu'idem surdum niaco à Domino curalo sal.valionem omniuiti fide-
mulumque, Mallhseps,vero tanàticum fuisse Comme* iium esse designaiam, qui originalis culpae reatu
moral. Significataulem eos de quibus scriptum est : astricti veniunl in mundum, nec nisi unius Redeni-
Slulius-ul lutta-mutaUtr. Qui nunquam.in eodem ptpris Jesu Christi fide sunlet gratia salvandi. Quod
Staiu permanentes, nunc ad taee, nunc ad illa vitia àùlem diclum est : El fréquenter eum el in ign&m,et
mii.la.ii, crescunl atque -degrescuni. Qui muii s.unt^ in àquus misit, maxiina huma.nse vecordiie facinora
non confitendo fidem: surdi, jiec- ipsum aliquate* désignât. Ignis namque ardor ad feryorem iracun-
nus veritatis audiendo sermonem. Spumanl autem dise referendus est. Aqua ad voluplates.carnis, quse
.cum.stultitia tabesçunt.. Slultorum namque et lan* . dissolvere mentem per delicias soient. Vel certe in
guentium atque hebelum est spumas salivarum ex *?•ignem ferlur dsemonïacus, quo adulierauliuiij corda
ore dimiiiere, Strident- denlibus,, cum iracundise suecensa sunt, et in aquas quoe soleit exlinguere
furore flammescunt. irescunt, cum olio torpeate charitatem.
languescunt, et, nulîa viriulis industria conforlati, Sed si quid potest, adjuva nos, misërlus noslri.
énerviier vivum. Quod autem ait : Et dixi discipulis Jésus autem ail illi : Si potes credere, omniapostibir
luis ut ejkerenl illum, elnon potuerunl, latenter apo- lia crëdenti. Aptum Dominus responsutii reddit pe-
stolos accusai, eum impossibilités eurandi inlerdum lenti. Ipse enim ait : Si quid potes, adjuva nos: El
non ad imbecillilatem curantium, sed ad eorum qui Dominus : Si potes, inquit, credere, possum vos ini-
eurandi sunl fidemreiëraïur, dicente Domino : Fiat sërtus adjuvare, quia fides non ficta omnia quse.
tibi secundumfidemluam (Matïh. n)." . :>
? salubriler petit, impetrare nieretur. Cui contra le-.
Qui respondens eis dixit: 0 generatio incredula, prosus qui fidefiier clamabai.: Domine, si vis., potes.
quandiu apud vos ero, quandiu vos paliar ? Non qupd me mundare (Luc. v), congruum suae fidei accepit
taedïo supéralus Sit, mansuetus ae milis, qui non responsUm : Volo,mundaxe(Ibid.),
a'përuil Sicul agnus Coram londente os suum, nec in ';: Et conlinuo exclamons patér pueri cum lacrymis
verba furoris efupit, sëd quo iii simililudinem me- . aiebal : Credo, Domine,adjuva incredulilfllemmeam.
I»
dici, si oegrotum Videal conlra sua praecepla se ge- -'-'Nëmo repente fit summus : sed in bona conversà-
fere, dicat: Usquequô àccedàm ad domum luam? tione a minimis qUisquoinchoat,.ut ad magna perve-.
quôusqueafiis mes perdait) industria;m,mé aliquid niai. Alia namque sunt viriulis exordia, aliud pro-
jubenle et le aliud perpétrante? In tantum autem fectus, aliud perl'eciio. Si enim el ipsa fides ad per-
non est iratus liomini sed vitio, et per unum ho- feclionem suam non quibusdam gradibus duceretur :
minem Judaeos arguit infideliiatis, ut statim iniu-' iste inierrogatus àii ciéderët, non
respopderet,
lérit: Credo, Domine, adjuva incredulitalentmeam. Si enim
Afferte illum ad me. El attuleruiit ëum. El cuin credebai, cur incredulitaléta dicebat ? Si-yerp inçre-
vidissetillum, stâtiin spirilus conturbavit eum, él eli- dulitatem habérë se novèrat, quomodo credebat ?
susin terram volulàbatur spuinan's. Allàldm Domino Sed quia per occultani inspiraiionem gratiae mérita-.
puerum spiritus conlurbat et elidit, quia ssepedum rum suorum gradibus fides crescit.: uno eodemque
converti ad Dominum post peccata conamur, mafo- tempore is qui necdum perfe.ete çrediderat, simul
ribus novisque aniiqui lioslis pulsamùr însidiis." et credebat, et iricredulus erat.
Quodob id ulique càllidus facit adversarius, ^ut vef El cum viderelJésus cpneurrentem.turbam, commi?
 '
'aar RKniF. VUNP.R4RIMSiVPP. PiBR II. SFGT. I F.\F.GF.TrnAfiRNIUMA. ÇKU.
'IÛIMS est spirilui iriunundo,dkeits illi : Surde et mute À et dicebatillis :. QuoniamFilius hominisiradelur in
tpiritus,ego libi proecipio,éxiab eo, et amplius ne in- manus hominumet occidenteum. El occisus lertia die
Iroeasin eum. "ComuiinatioDomini, divini est virlus resurgel. Semper prosperis miscet trislis, ut cum
taipérii. Non aulem puero qui vim paiiebatur, sed repente venerinl, non lerreànt apostolos, sed a proe-
dtcmoni quiinfcrebal eommiiiatus est. Quia qui pec- méditatis ferantur aiiimis. Si enim contrislat eos
canlera. emendare desiderata vilium ulique incre- quod occidendus est, debel Iselilicarequod die tertio
pando et exsecrando débet exlerminare, sed homi- resurreeturus est.
nem amaiido refovere. Bene aulem Dominus qui Al ignorabanl verbum«t,urf, et limebantinlerrogare
spirilum immundum pellit ab homine, simul ne am- cum. Haec ignoratio discipulorum, non tain de tar-
plius in eum ingrediatu.rimperat. Quia ille veraciter ditate ingenii eorum quam, de amore nascitur Salva-
à daemoniacadôminaiione liberatur, qui ad peccata toris, qui cannales.adhuc et mysterii crucis
ignarj ,
a quibus semei poenitendo mundalus est, vital maie1 quem Deum verum cognoverant, moriiurum credere
Vivendo reverii. nequibant. Et quia per figuras eum ssepeloquenlem
, Et exclamonsel mullumdiscerpenseum, exiitab eo. audire solebant, horrentes evenluin morlis
ejus,
Exilurus ab hopiinë spirilus immundusdiscerpileum, C, eliam in eis
-* quoe de sua traditione et passione
acfurenti clamore lerruil inluëntes. Quia plerunique'' aperte loquebalur,. figurate aliud significari vole-
diabolùs dum de corde expellilur, "ac'riores ta ëo' bant.
tentaiiones générât quam prius excitaverat, quando "
Et veneruntCapharnauin.Qui cum domi essenl, in-
hoc quietus possidchat.
eos. Quid in via iraclabatls?Alllll lacebant.
Et factus- est sicut mortuus; ila ut multi dicerent,' lerrogabal
Si quidem intersein via disputaverant quisesset il-
quid mortuusest. Jésus aulem tenons manum ~ejus, ele-
lorum major. Inde orta videlur dispuialio discipu-
vavit illumet'surrexit. Quem hostis impiusjam fugere lorum de
ac moriuo similem reddidit, hune li primalu, quia viderant Pelrum, Jacobum
compulsus stravit, ~i et Joannem seorsum duclos in moniem, secretum-
pius Salvator miii suoe dexteraelactus levavil. Qui eis ibialiquod esse credilum. Sed et Pctro
sicut verum se esse Deum poleotia salvandi docuit,' que
ita eliam veram se habuisse carnis naturam more supërius juxla quod Matlhseusnarrai, claves regni
coelorum promissas , Ecclesiamque Domini super
lactus humani declaravit. Negal namque Manichseus
fidei a qua ipse nomen acceperat, oedilican-
insanus veraciter eum carne indulum fuisse : sed, pelram
dam esse.- Querébahtur ergo vel ipsos très cse-
ipse cum toi languentes suo lactu erexit, mundavil,' .
teris, vel omnibus aposlolis Pelrum esse prsela-
illuminavil, haeresim illius el antequam nala esset C lum,
damnavit."
Et cum introisselin domum, discipuli ejus secrelo 0 Et residens vocavil duodecini,el dit illis : Si quit
inlerrogabant eum: Quàre 7iosnon ppluimusejicere e îJii/( primus esse inler vos, erit omniumnovisslmuset
eum? Et dixit illis : Hoc genus in îîullo potest exire, , omnium minisler. Et àccipienspuerum slaluil eum In
nisi iii oraiioue el jejunio. Dum docet apostolos quo- medio eoruiii. Quemcomplexus esset, ail illis : Quis-
modo daémon nequissimus debeat expelli, omness quis unum ex htijusnlodipueris receperit in nomine
insliiuil ad vitam, ut scilicet noverimus gravissima a meo, me recipit. Videns Cogitationes discipulorum
quseq.uevel immundorum spirituum vel hominum u Dominus curai desiderium glorise, bumiliiaiis con-
tentaménta, jéjuniis et orationibus essè superanda. tentione sanare, primatumque non esse quaeren-
Iram quoque Domini cum in ullionëm nostrorum a dum : et prius simplici humiliiatis commoriet impe-
scelerum fuerit accensa, hoc remedio singulari posse e rio, élmox puerilis innocenlioedocel exempta.Quod
placari. Jejunium aulem générale esi non solum abb enim ail : Quisquis unum ex hujusmodipueris rece-
escis, sed et a cunclis illecebris abstinere carnalibuç, . péril in homine meo, me recipit ; vel simpliciier
imo ab omnibus vitiorum se conlinere passiouibus. pauperes Christi, ab bis qui velint esse majores,
Sic et oratio generalis non in verbis soium est, qui- osiendit honore recipiendos, yel cerie ma-
j_n>j pro ejus
bus dîvinam clëmentiam invocamus, verum etiam tan litia pârvulos ipsos esse suadet, ut instar aetaiispar-
omnibus quoe in obsequium nostri coiidilorisfideii vuhe siniplicilalem sine arrogantia , chariiaiem sine
dévolione gerimus, leste apostolo qui ait: Semper ,. invidia, devotiqne'msine iracuudia conservent. Quod
gqudenles,sine inlermksioneerate (I Thess. y). Quo- ,. autem complectiiur puerum, significat humiles suo
modo enim quis omnibus horis atque momentis sine e dignos esse complexu ac dilectione, lalesque cum
inlermissione Deum potest invocare sertnonibus 1? impleverint quod proecepit: Discitea me, quia miils
Sed lune sine inlermissione qramus, cum ea solum n suin el humiliscorde (Mallh. xi), jure posse gloriari
opéra gerimus quae nos pietati nostri commendent d ac dicere: Loevaejus sub capile meo , et dextera ejus
auctoris. Quo nimirum jejunio, et qua oralione, ju-_ amplexabilurme (Cant.n). Beneaulem cum dixisset,
VantéDomino, cunctas antiqui hostis debeliabirnusac :c Quisquis unum ex hujusmodi pueris receperit, addi-
propulsabimus iusidias. dil : in npinine meo,. ut videlicet formam viriulis,
CAPUTIX. quam natura duce puer observât, ipsi pro nomine
Et inde profecli proelergrëdlebanturGaliloeam, nec >c Chrisli, juyanle ratiouis induslria, sequaniur. Sed
'iolebalquemquamscire.Docebal«utemdiscipulossuos, s quia se in pueris recipi docebal, videlicet quasi ea
 ' ~
fièS IN MARC1EVANGELIUMEXP0SIT10..— LIB. MI. 22Ô
put in membris suis, ne putaretur hoc esse solum A Quoeenim seminaveril homo, hoecèl melel ( Ibid. ).
quod videbalur.adjunxit atque ait- Et quisquisscandalizaverilunum ex his puslllis cre-
El quicunqueme susceperil, non me suscipil, sed denlibus in me, bonumest ei magis si circumdarelur
eum qui nie misit. Talem se ulique ac lanlum credi mola asinaria collo ejus, el in mare mitterelur. Quan-
volens qualis et quanlus est Paler. Usque adeo enim, quam hsecgeneralis possit esse senlentia adversum
inquil, nihil disiat inler me et eum, ut qui me Tëce- omnes qui aliqueni scandalizant, lamen juxla conse-
perii, recipial et eum qui misit nie. quenliam sërmonis, eliam contra apostolos diclum
Respondil Illi Joannes dicens: Magistër, vldimus inlelligi potest, qui inler se disputantes, quis esset
quemdamin nomine tuo ejkknlem doemenia,qui non illorum major, videbanlur invicem de dignilalc con-
sequilur nos, el prohibuimuseum. Joannes praccipua tendere. Et si in hoc vilio permansissent, poierant
devolione Dominum amans, ideoque redamari di- eos quos ad fidem vocâbanl, per suum scandalum
'
gnus, excludendum benefieio pulavit eum qui non perdere, dum Apostolos vidèrent inter se de honore
uiatur oflicio,sed docelur neminem a bono quod ex pugnare. Quod autem dixit : Bonum est ei magis si
parle habet arcendum, sed ad hoc potius, quod non- circumdarelur'molaasinaria collo ejus, secundum ri-
dum habet, esse prbvocaridum. Nam sequilur : Jésus lum proVinciseIoquilur, quo majorum criminum
aulem ait: Nolile prohlbereeum; nemo-est enim qui " apud veleres Judseos poenafuerit, ut in profundum
facial virtutemin nominemeo, el possit cito maie loqui ligato saxo demergerentur. El Tevera melius est in-
de me. Qui enim non est adversumvos, pro vobis est. noxium, poenaquamvis airoeissima lemporali, lamen
Hac doclus senlentia dicit Aposlolus: Sed sive occa- vilam finire corpoream, quam lsèdendo fralrem,
sione, siveverilale Cbrislusannunlielur, ël in hocgau- mortem animas mereri perpetuam. Recle autem qui
deo, sed et gaudebo(Philip, i). Sed licet illegaudeat, scandalizari potest, pusillus appellatur. Qui enim
eliam de his qui Christum annuntiant non sincère, magnus est, qusecunque viderit, qusecunqaepassug
et taies âliquando in nomine Christi signa facientes fuerit, non déclinât a fide. Qui autem pusillus est
ob aliorum saluiem censeaniur non esseprohibendi; animo el parvus, occasiones quserit quomodo scan-
non tamen ipsis per lalia signa, secura sua conscien- dalizelur. Propterea denique oportet nos maxime iis
lia redditur, quin polius in illa die cum dixerint : coiisulere, qui parvi sunt in fide, ne occasionenostri
Domine,Domine,nonnein nomine tuoprophelavimus, offendantur, el recédant a fide,ac décidant a salute.
et-in nomine luo doemoniaejecïmus;el in luo nomine Noiandum sane, quod in nosiro bono opère, âli-
virlules multas fecimus (Mallh. vu) ? Rèsponsum ac- quando cavendum est scandalum proximi: âliquando
cipienl: Quia nunquam novi vos; discedite a me:,'„ vero pro nihilo conlémnendum. In quantum enim
omnesquioperaminiiniquitatem(Ibid.). Ilaque in hoe- sine peccata possumusvilareproximorum scandalum,
reiicis ac malis- calholicis non sacramenla commu- debemus. Si autem de verilale scandalum orilur,
nia, in quibus nobiscum sunt, et adversum nos non utilius permîuitur scandalum nasci, quam Veritas
sunt, sed divisiones pacis veritati conirarias, qua relinquatur. Item per molam asinariam, ssecularis
adversum nos sunt, el Dominum non sequuniur no- viloecircuiius ac labor exprimiiur,et per profundum
biscum, delestari et prohibere debemus. maris, exlrema damnalio designatur. Qui ergo ad
Quisquisenim potum dederil vobiscalicemaquoe[ri- sanclilalis speciem deductus , vel verbo caelerosde-
gidoein nomine meo, quia chrisli eslis, amen dico vo- struit, vel exempta; melius profecto erat ut hune ad
bis, nonperdet mercedemsuam (Psal. CXL).Legimus morlem sub exterlori habita lerrena acta consirin-
in propheta David : Ad excusandas excusaliones in gerent, quam sacra officiain culpa caeteris imitabi-
peccatis, quod multi peecalorum suorum quasi ju- lem demonslrarent. Quia nimirum si solus cade-
Blas proeiendebant occasiones, ut quod volunlale ret, uleunque hune lolerabilior inferni poena cru-
• -
delinquunt, videantur neeessilale peccare. Dominus , ciaret;
sc'rulator cordis et renum, qui fuluras cogitationes in 'i- Et si scandalizaveril te manus tua, abscinde illam.
Binguliscontueiur, dixeral : Quisawisunum parvulum D Bonumest tibidebilem introire in vitam, quam duas
receperit in nomine meo, me recipit. Poterat aliquis i manus habenlemire in gehennam, in ignem inexslin-
causariel dicere : Pauperlate prohibeor, lenuitas me }' gulbîlem. Quia supra docuerat, ne scandalizemusèos
relinet, ut hospilalisesse non possim. Et hanc excu- qui credunt in eum, nunc consequenter admonet
salionemlevissimopraeceptodiluit, ut calicem aqua;, quantum cavere debeamuseos qui scandalizare nos,
cl hune frigidse,juxta Malthoeum,lolo animo porri- id est, verbo vel exempta suo ad ruinam peccati
gamus. Frigidse, inquit, aquae, non calidae,ne et in propellere certanl. Manum quippe nostram appellat
calidapaupertatis et penurioelignorum occasio quae- necessariumamicum, cujus opère atque auxilio quo-
reretur. Taie quid et Apostolus ad Galatas praeeipit, lidiano opus habemus. Sed lalis si nos laederein
Commuuicelisqui calechizalurel qui se calechizal,.in causa anima; voluerit, excludendus est a nosira so-
omnibusbonis (Gai. vi). Et discipulos ad magistro- cielate, né si cum perdiio in hac vila partem habere
ru'm refrigeria cohorlalur. El quia,poterat quilibet voluerimus, simul in fuluracum illo percamus. Quod
oblendere paupertalem , et prseceptaHi eludere, aut subditur :
priusquam illud pro.ponat, imminentem solvil quse- Ubi «entas eorum non inorilur, et ignis non exsiin-
sudtiem dicens: Nolite errare; Deusnon irridetur. guelur. In vernie putredinem gehennoe,sicul in igné
m BEDM VENËRABÏL1SOPP. PARS lî, SECT. I. — EÎEGETICA GËNUINA.' 228
ardorem désignât, siye vermis dicit seram scelerumvJL al.laribusapia possit effici. Unde bene, eum dixisset,
poeuiiud.inem.,quaenunquam in lormgniis conscien- Omnis enim igné salietur, addidil: Et .jonmisvictima
tjani affliçtorum mordei-ëcessabil : ul ignis sit poena sale salieliir. Ille elenim veraciter victima Domini
exlitasecus saeyiens,vermis dolor inieiius accusans. éxislil qui .suum corpus et animam a vitiis emun-
Et.sipes luus scandalizal te, amputa illum. Bonum dando per amorem sancii Spiritus Deo consecrat.
est tibi claudumintroire In vitam oeternam.,quant duos Nec solum victima lalis sale aspergitur, sed et igni
pedes hqben.lemmilli in gehennamignis inexstinguibi- consumitur, quando non pecçali tantum contagio
lis, etc. In pede sicut et in manu cb;iros,;inemendabiles ps.lliiur, sed ab electorum mente ipsa eliam vitoe
docet alienandps a nobis, ne per immnnditiam eorum praesenlis quoe ta carne est delëctalio, lollilur, et
quos câstigare nequimus, et ipsi polluli perea.mus. futura; magis vitoeçopversatio intenta meule.suspi-
Sed manus propler opus necessarium nobis, pës sunl ralur. An non hostia sacro igné salila eral qui dice-
dicti laies propler ministerium discursusque in no- bat : Nosira autem conversaliain coelisesl (Phil. m).
slris usibus accommodos. Unde eliam Saivql.oremexspeclamusDominumJesum
Quod si oculus luus scandalizal te, ejke .eum,Bor Christumqui reformabitcorpus humililalisnostroecon-
num est libi luscuminlroire in regmpi Dei, quamduos fîguralumcorpori clariialis suoe(Ibid. ). Qui enim spe
pculos habenlem milii in gehennam ignis.- lu oculo"-B certissima luluroeiininorlaliiaiis quasi jam reforma-
quoque propler scandalum eruendo, iidem nostri tum in simililudinem dominicaeresuiivclionis, corpus
carnaliier' amici, spiriialiter- vero adversarii desi- susefragililalis intuebantar, quasi saerata igné spiri-
gnantur; Sed cum nos eorum consulta ac provisione tali Deo, victima etiam in pivnsenli vivebani, juxta
opushabemus, illi vero consilio nos pravo decipere, illud ejusdem apostoli : Obsecrovos, fraires,.per mise-
alque în iter erroris defleclere quaerunl, peiiitus no- ricordiam Dei, ut exhibealiscorpora vestra Iwsikmvi-
tas eorum omittenda est societas. Scandalum quippe •venlem,-sanctum, Deo placement (Rem. xv). Possu-
sermo firaecus.est, quod nos offendiculum, vel:rui- mus et ita,.recte'intellige:e quod dictum est : Omnis
na m. et impacti pedis dicere possumus. Quidam, enim igné. salietur.: El-omnis .victimasale salietur
scandalum Graece, Latine scrupiiluni dicunt. Ille (Marc, ix), quod altare sil Dei cor elenioruoe, hos-
ergo scandalizal fratrem, qui ei dicta faciove minus tise vero sacrificia in hoc allari offerenda, bona sint
recta occasionem ruinoedederit. Potest.e.t< simplicité? ppera fideiium : In^omnibus aulem sacrificiis sal dé-
dici: Si quis ila necessarius nobis esse videlur, ut beat offerri, quia: nullum est opus bonum quod non
tnanus, pes, et oculus, ulilis videlicet atque sollicitas sal sapiënlia}ab: omni corruptione vame laudis, csi-
ieiacntus: ad perspiciendum,scaudaium aulem no- terisque pravis sive superfluis cogitationibus ëxpur-
bis facil, .et per dissonanliam morum nostrahit in gpt. Namcura COiitinenlioe a carnalibus castigat ille—
gehennam, ne sic.quidemiemporalibus ejus com-mo- cebris. Ignis aulem qiii sacrificiain allari consumit,
dis cum periculp animarum noslraruni uti acrefe? Ille est ulique de quo Joannes ait ; Ipse vosbaplizabil
veri debemus. Quia vero Dominus tertio mentionea in Spiritu sancloêLlgnl (Ibid. m) ;;per quem nosira
vermis et ignis fecit seteroi, restât dicere quomodo bona -opéra* ul vel: inchoari vel.pei-fieivaleanl, ju-
felorem vermis, et ignis yaleamus eyilare lormen- vantur, vel. celle: ignis tribulationis quo paltanlia
lum. Sequitur : fidelium|ulperfeetati)opushâbere possini exercîetur.
Omnisenimigné salietur.,etomnisvictimasale salie- Omnis ergo Ignésalietur,.et victimasale salietur (Ibid.
lur. Fetpr quippe vermium de corruptione solel nasci jx), quia omnis fidëlis qui seierni yermém tarmeiili
carnis et.^anguinis. Ideoque carorecens salecondi- cayere vult, igné vel gralisespiritalis, vel incUrreri-
tur, ut exsicçalo humore sanguineo vermescere ne- tium deforis tribulaiionum débet castigari,.:ut di-
queant. Caro ergo et sanguis vernies créant,-,quia gnum Deo sacrificium.fieri possit. Respïcii hic locus
delëctalio càrnalîs, cui eondimentum continentiae ad superiora, ubimembra scandalizaniia evelli proe-
non resistit, poeiiam luxuriosis générât oeternam. çepta sunt : quiaet hoc igni saliri esi, id est, tenla-
Cujus fetprem quisquis vilare desideral, et corpus *ijj lionibus exercer!, proximos nobis ac diiectos,-ob
sale conlipenlise, et menlem sludeat condiinentosa- '"Chrisli amorem negare.
pientise ab erroris et ylliorum labe constripgere. Bonumsal. Quod si sal insulsumfuerit, in quo illud
Mire aulem diclum est: Omnis enimigné salietur, condietis?Bonumest Dei verbumaudire frequentius,
Quod enim sale saliiur, vermis pulredinem arcet, sale sapientiae spiritalis cordis arcana condire, inio
Quod vero igné saliiur, id est, ignibus sale aspersis ipsum cum aposlolis sal terra; fieri, id esi, eorum
çonditur, non solum omnem vermium coiitagionem quoque.qui adhuc lerrena sapiunl, .imbueiidismeu-
longe abigil, sed ipsam quoque quae ila saliiur car- libus sufiieere. At si quis semel coiidiiiieiiiu-reriia--
nem consumit. Quod in hostiis quse ta allari crema- tis refectus, ad apostasiam redierit, quo alio doclore
bantur, fieri solere^divinselegis scita.déclarant, ubi corrigiiur, qui eam quam ipse gusuvit Siptantiië
in omni victima et sacrificio sal offerri praecepliim dulcedinem, vel adversus sseculi.peïierritusj vel al-
esi. Sal.ergo dulcedinem sapienliae,ignis Spirilus lectus prosperis respuit? Cui aple congruit illud viri
sancti gratiam désignât. El omnis igné salietur, quia sapieulis : Quis medebiluf inçantalori a serpenteper-,
omnis.«Iecius, sapiënlia débet spiritali a corruptione cusso? Hac sane seiitenlia speeiaiiier J"da?Scarioi'tis
çancupisteti.lisecarnalis expurgari, ut victima divinis soçios ipsumque designari non inimeriio creuetur
 m<i ' IN MARCIEVANGELIUMEXPOSlTtO.— LIÔ. III. êSO
qui pbilârgyrià corîuptus et gradum âposiolalus per-1A qua; vel4itiores vel juniofes vel pulchriores essent,
dere, et Domiiïum tradere non dubitavit. Vërum primas uxores interfici, aut malam vitam: ducere,
quia sunt nonnulli, quos duta major scientia erigit, matait indulgere discordiam, quam odia, et homici-
a csetërorum socielatë disjùngit, et quasi quo plus- dia perseverarë ac perpetrurU Simulqûe. considéra
sapiunt, eo longius à côiicordioevirlule desipiscuhl,- quod non dixit, propter duritiam cordis veslri per-
recte subjungitur : misit vobis Deus, sed Moyses; ut juxta Apostolum,
Habetehi vobis sal, et pacem habete inler vos. Pêr eonsilium sit hominis, non imperium Dei.
sal quippe verbi sapiënlia desighàtar. Qui ergo loqui - Abinitio aulem crealuroemcisculuniel feininamfecil
sapientër'nitilur, taaghbpere métaâl lié ejus elo'quio eos Deus. Hoc iii exordio Geneseos scriptum est.
audiënlïûmUnius cônfundaliir. Sal quippe sine paeë Dicendoaulem masculum et feminam, osiendit se-
non viriulis est donum , sed damnationis âugmeii- cunda viiancla conjugia. Non enim ail masculum et
tuta. Quo eaim quisque melius sapit, eo dëïeriùs'dé- feminas, quod ex prière répudia quserebaiur., sed
linquit. El ideo Inèxcusabililer merebitur-suppli- masculum el feminam , ul unius conjugis consortio
cium, qui prudéhlër, si voluissët, potuit vitaré péc- neclerenlur.
catum..
" '"' '".''"- '' Propter hocrelinquethomo patrem.suum et malrem,
' 'CAPUTX. ""; B
I et adlioerebilad.uxoremsuam. Similiter ait, Adhoerebil
El inde exsurgensvenit iii fines Judéoe 'ultra Jordà- aduxorem suam, non ad uxores.
nem. HucusquëMdrcus ëvangelistaéa narràvil de Do-'- El eruni duo incarne una. Ilaquejam non sum duo,.
mlno quoeIn Caliloea fecil el docuil. Hic incipil ea' sed una caro, Praèmium est nuptiarum e duabus
narrare quse in Judaea.fecil et docuil, sive passus unam carnem fieri. Casiiias juncta spiritui unius
est. Et primo quidem trans Jôrdanem ad orientent, efficitur spiritus. r
deinde eliam eis Jordanëm, quando venit Jéricho', Quod ergo Deus conjunxit, homo non separel. Quoe
Betiianiam et Hierosolymam. Nam cùm Omnis Ju- Deus conjuaxit, unam faciendo carnem viri et fe-
daeorumprovincia generaliler ad distinclionem âlia- minse, haec homo non poiest separare, nisi forsjtan
rum genlium Judaea dicta sit, specialius lamen nie-' solus Deus. Homo séparai, quando propler deside-
ridiana ejus plaga appellalur Judseà,' ad 'distinclio- rium secundie uxoris primam dimittit. Deus séparât;
nem Samarise, Galiloese,Decapolis, et coeierartanin qui et conjunxerat, quando ex consensu propler ser-
eadem provincia regionum., vituieni Dei, eô quod lempus ta arcto sil, sic hahe-
El conveniunliterum turboe ad eum, et sicut con- mus uxores quasi non hàbentes.
sueveraliterum docebal illos. El accédeniesPharisoei . ''Et in domo iterum discipuliéjus de eodem interro-
C*
interrogabanl eum si ticel viro uxorem dimiiiere, ten- gavërunt eum. Et dixit illis : Quicunque dimiserit
tantes eum. Et. hic nolanda méniium disianiià in uxàrem suam ei aliam duxeril, 'adullerium commiliit
turbis el Pharisaeis. Hae conveniunl, ùt doceanliir, super- eam. El si uxor dimiserit'virum suum et al.i
et sui sanenlur infirmi, sicut evangelisla Mattlmis nupserit, moechatur; In Maltb'aeoscriptum plotiius
aperte commémorât. Illi accedunt, ut Salvatorem ac' esi : Quicunquedimiserituxorem suam 'nisi ob forni-
doctorem yerilatis tentandoe decïpiànt. Neque hoc calionem, et aliam duxeril, moechaiùr(Mallh. v). Una
niirandum. Nam hps devotio pielalis, iliôs stimulus ërgo sotainniodo causa est cariialis, fornicalio :una:
adduxil livoris. Interrogantergo, uirum liceatjiomini spiritalis, timor Dei ; ut uxor dimiltalur, sicut niulli
dimiiiere uxorem suam qualibet causa, ut quasi religionis causa fecissê iëgunt.ur. Nulla autem causa
cornulo eum leneant èyltagismo, et quodeunque re- est Dei lege perscripta, ut viveiîteeà quse relicta est,
sponderit caplioni paleai. Si dixeril dimittendam alia ducâlur.
esse uxorem qualibet ex causa, et ducendas alias, El offerebanlilli parvnlos-ul làngërei iuos. Discipuli
p.udiciliaeproedicatorsibi docere contraria videbiiur. aulem comminabanturo/ferentibus.Non quod italient
Sjn autem responderil non omnem ob câusani de-' eis Salvatoris et voce el manu benedici, sed quod
bere-d.imitti, quasi sacrilegii reus lenebitur, et ad- -r.,.11'éedûrahàbentes pléhissimam fidem, putarent eum
versus doctrinam Moysi ac per Miïysen Dei facere. in similitudinem homiiium, offerentium importuni-'
" -
lgitur Dominus sic responsibnem tempérât ut deci- taie lassari. -.-•',
pnlam transeat, Scripiuram sauciam addueens in Quos cum viderel Jésus,-indigne lulil, et ail illis.'
lesitaionium, et naluralem legem primalnque Dei Sîhiie parvulos veiiite ad mi, ël ne prohibuèriliseos,
senlentiam secundo opponens, quoe non volunlàte taliumest enim regnlini Dei. Significanter dixit, la-
Dei, sed peccanlium necessilate concessa est. liuin est, non istaruiiï, ut ostenderet noir oetatem;
. Quid, inquil, vobisproecepitMoyses?Qui'"dixerunl: regnare, sed mores; ël liis qui similem haberënt in-J
Moysespermisitlibellumrepudii scribereet dimiiiere.' riocenliam et siriipliciiaiêrii, prsemium rêpromitii.:
Quibus respondens Jésus ait : Ad duritiam cordis Apostoloquoque ta eatadem'senlentiam congruenie :
veslri scripsil vobis, etc. Qupd dicit isliusmodi est. Fralres;nolile fieripueri sémibits, sed malilia purvuli
Nunquid poîesl Deus sibi esse contrarius, ut aliud estote, sensu aulem ul perfeclisilis
ante jusserii, et senlentiam. suam novo frangal im- Amendico vobis, quisquisnon receperit regnum Dei
perio? Non ita sentiendum esi. Sed Moysesctiu.ivi- velut parvulus; non inlràbil in illud. Sicut puer non
derel propler desiderium secundarum cenjugum, persévérai in iraciindîa, non loestssmeminit, non
 Soi BEDM VENERABÎLISOPP. PARS II. SECÏ. I. — EXÉGETICAGENUINA. 252
videns pulchram mnlieremdeleclatur; non aliud co- A et non ex parte vehdëre sicut Ananias el Sapphira,
gitai, aliud Ioquilur; sic et vos nisi lalem habueritis sed lotam vendere, et cum vendiderit dare omne
innocentiam et animi purilatem, regnum coelorum pauperibus,et sic sibi proepararetliesaurumin regno
non poieritis inirare. Aliier-regnumDei, id est, do- coelorum.Nec hoc ad perfeclionemsufficit, nisi post
ctrinam Evangelii sicut parvuli accipere jubemur, contemptasdivitias Salvatoremsequatur, id est, re-
quia quomodoparvulus in discendo non contradicit lictis malis faciat bona. Faciliusenim sacculuscon-
doctoribus, neque raliones et verba componitadver- lêmnilurquam volunlas. Multidivilias reltaquenies,
sum eos résistons, sed fidelitcr suscipit quod doce- Dominumnon sequuniur. Sequilur autem Dominum,
tur, et Cummeta obtempérai et quiescil; ita et nos qui imilator ejus est, et per vesligia illius graditur.
in obediendo simpliciler et sine' ulla retractalione Qui enim dicit se ta Christo credere, débet quomodo
verbis Dominifacere debemus. ille ambulavitet ipse ambulare.
Et complexanseos et imponensmanus super illos Qui contrislàlusin verboabiit moerens.Eral enim
benedicebateos. Complexusbenedicit parvulos,ut.bu- Mbenspossessioiies multas, Haecest trislilia, quaedu-
miles spiritu sua benedictione, gralia et dilectione. cit admortemi Causaquetrisliiioereddilur, quod ha-
-
dignos esse signilicet. .. buerit possessionesmultas, id est, spinaS nascenlcs
El cum egressusesset in viam, procurrensquidam " et tribulos,quaesemenlemdominicamsull'ocaverunt.
genuflexoanle eumrogabateum dicens^elc. Audierat Et circumspiciensJesus ail discipulissuis : Quam
credo iste qusesitorvilse oelernaea .Domino,lanlum difficilequi pecuiùashabent, in reg.,,etc. Clarel qui-
eos qui parvnlorum velint esse similes, dignos esse dem, quia qui hic multiplicandisdiviiiis incumbunt,
inlroitu regni coelestis, atque ideo curam gërens allerius vitaegaudia qusererecontemnunt: sed inler
iraclâlus cerlioris possit sibi non per parabolas, sed pecunias habere, et pecuniasamare, mulla distanlia
aperte quibusopérum merilisvitam oeternamconse- est. Multienim hàbentes non amant, multi non hà-
qui possit, exponi. bentes amant. Item alii et habent et amant. Aliinec
Jésusaulemdixit ei : Quid me dicis bonum?Nemo habere, nec amare se divitias saeculigaudent, quo-
bonus nisi unus Deus."Quia magislrum vocaverat. rum lutior slatusest, quia dicere cum Apostolova-
bonum, et non Deum, vel Deifiliumconfessusfuerat, lent : Nobis mUnduscruçifixusest, el nos mundo
discii quamvissanclum hominem,comparationeDei (Gai. y). Unde et Salomon non ait, qui habet, sed
non esse bonum, de quo dicitur : ConfiteminiDomino qui amat divilias, fruclus non capietex eis (Eccle.v).
quoniambonus(Psal. cv). Unus aulem Deus bonus, Et ipse Dominus obstupescentibusin verbis hujus
non Pater solus inielligendusest, sed et Filius qui senlentiaediscipulisexponendosubjunxitdicens :
dicit : Ego sum paslor bonus (Joan. x); sed el-Spi- Filioli, quam difficileest confidentesin p'ecuniis,in
riius sanctus, quia Paler de coelodabit Spiritum bo- regnum Dei introire. Ubi notandum quod non ait,
num petentibusse (Luc. xi), id est, ipsa unàet indi- quam impossibile,sed quam difficileest. Quodenim
vidua Trinitas, Paler, et Filius, et Spiritussanelus, impossibileest, fieri omninonon potest. Quod dif-
soluset unus Deus, bonus est. Non ergo Dominusse- ficile, cum labore potest. Polest elenim fieri, sed
bonùm negatj sed esse Deum significat; non.magi- çum maxiniolabore, juvante Dei gralia, ut pecunias
slrum bonumse esse regain sed magislrumabsque hàbentes, vel in pecuniis confidentes, exulis puil*
Deo nullumbonumesse lesiatur. argyriseretinaculis,januam inlrent regni coelestis:
Haecest puerilis innoceniisecastitas, quse nobis Facilius est camelum per foramen,elc. (Mallh. xix).
imilanda proponitur, si regnum Dei volumusinirare. Si facilius est camelum ingeniibus membris enor-
Notandum sanè, quod justitia legis suo tempore mem, angustam foramenacus pénetfare, quam divi-
custodila, non solum bona lerrae, verum étiamsuis tem inirare in regnum Dëi, nullus ergo dives inlrabit
culioribusvitam conferebalaeiernam. in regnum Dei. El quomodo vél in Evangelio Mat-
El-ille respondensail : Magistër,hoecomniaobser- ihasus, Zacchseus, el Joseph, vel in Veteri Testa-
vavia juvenlutë,etc. Nonest putandus homo iste vel -is menlo quanv'ptarimi divites intraveruiit in regnum
vota tenianlis (ut quidampulavere) Dominuminier- Dei? Nisi forte, quia divitiasvel pro uihilo habere,
rogasse, vel de sua esse vila mcntitus, cuni se legis veLex loto corde relinquere, Dominoinspirante, di-
mandata cuslodisse dicebal, sed simpliciter,ut vi- diceiunt. Nunquidenim Davidin regni diviiiis con-
xerit-esseconfessus.Quia si mendaciiaut simulaiio- fidebal? qui et de semetipsocanit : Quoniamunicus
nis noxa reus lenerelur, nequaquam inluitus arcana el puuper sum ego (Psal. xxiv); et alios hortaïur,
cordis ejus; eum diligere diceretur Jésus. Diligit Divitioesi affluant, nolite cor apponere (Psal. LXI).
entai Dominuseos, qui mandata legis quamvis mi- Credo non ausus dicere, nolile suscipere. Nunquid
nora custodiunt, sed nihilomiuusquod in lege mi- Abraham Dominosubsiantiam proetulissecredibile
nus fuerat, iis qui perfecti esse desiderant, osiendit, est, pro quo tmiçum fèrire non dubitavilhseredem?
quia non venit solvere Legem aut Prophelas", sed Aliiore aulem sensu faciliusest Chrislumpalipro di-
adimplcre. Ad quam profecto adimplelionemperli- lecloribiissaeculiquam dilecloressseculiad Chrislum
net quod hic consequenleradjungitur. posse converti. Camelienim nomine se inlelligivo-
Vade, quoecunque habesvende, el da, etc. Quicun- tait, qui sponie humilitatisinfirmitalisnostrseonera
que perfeclusesse voluerit, débetvendere quoehabet, susiulii. In quo enim manifesliusintelligilur quam in
2-55 IN MARCIEVANGELIUMEXP0S1TI0. -r-LIE: III. toi
ipso,quodscriptumest : Quantomagnates; humiliate A , âposiolorum, quod mulliludiniscredenliumeral cor
in omnibus(Eccli. m)? Per arum autem punctioncs unum, et anima una, et erant illis omnia communia,
significat, per punctionesdolores ïn passione susce- nullusqueegenserat inler eos (Act. iv), qui sua pro
ptos. Foramen ergo aeus dicit angustias passionis. Domino reliquernnt. De quibus el Aposlolusait,
Qua scissa nostrae quasi veslimenla nataraequodain Tanquamnihil hàbentes,et omniapossidenles(Il Cor.
modo resarcire, id est, recuperare dignatusest; qua- VJ).Potest sane hoc quodait, Accipietcenliestantum
lenus post iapsum melius reformali, gaudeamûs ad nunc in temporehoc, domos, el fralres, el sorores,et
lestimonium Apostolidicenlis : Quicunqueenim in •maires,et filios,et agroscumpersecutionibus (Marc,x),
Christo.baptizaiiestis,Christuminduistis(Gai. ni). per signifieationemalitas inlelligi. Centenariusquippe
Quimagis admirabanlur dicenles ad semeiipsos: numerusde laevatranslatas in dëxteram, licet eam-
El quis potest salvus fieri ? Quo perlinel ista re- dem in flexudigilorumvidealurtenere figuramquam
sponsio cum incomparabilitermajor sil turba paupe- habueraldenarius in laeva,nimiumtamen quantitaiis
•rum,.quae divilibus perdilis potuerit salvari, nisi inagnitudine supercrescit. Quia videlicetomnes qui
quia inlellexeruntcunclos qui divitias amant, ciiam propter regnum Dei temporalia spernunt, eliam in
si adipiscinequeant, in divitum numéro deputari? hac vita persecutionibusplenissima, ejusdem regni
El inluensillosJésus ail : Apud hominesimpossi-"gaudium fide cerla degustanl,alque in èxspeciaiione
bile est, sed non apud Deum. Omniaenim possibilia- patriae coelestis(quse jure in dextera significaiur)
sunt apud Deum. Nonita accipiendumest, quod cu- omnium pariler electorum stacerissima dilectione
pidiet superbi, qui nomine illius divilis sïgnificali fruuntur. Verum quia multi virlutum stndia non ea-
-sont, in regnum coelorum sint intraiuri cum suis dem qua incipiunt taleniione pietatis consummant,
-cupidilatibuset superbia : sed possibileest Deo, ut sed vel accepta virlutum amore tepescunl, vel ex
per verbum ejus-, sicut eliam faciumesse el quoli- inlegro ad scelerum volutabra relabuniur, terribilis
die fieri videmus, a cupidilale temporaliumad cha- mox senlentia subinfertur.
rilatem seier-norum,et a perniciosa superbia ad hu- Multi aulemerunt priminovissimi,et novissimipri-
•mililatemsaluberriniamconverlantur. mi. Vide enim Judam de apostolo ta aposiaiara
CoepitPelrus ei dicere: Ecce nos dimisimusomnia versum, el dicilo, quod mulii erunt primi novissimi;
el siculi sumuste. Grandis fiducia, Pelrus -piscator vide laironem in cruce factum confessorem,eodem-
erat, dives non fuerai, cibos manu et arie-quserebat, que die quo pro suis crucifixus esi peccatis, gralia
et lamen Ioquilur confidenter,Dimisimusomnia..Et fidei cum Christo in paradiso gaudentem, et dicilo
quia non sufficit lanlum dimiltere, jungit quod per- „ quod el novissimierunt primi. Sed et quolidie vide-
feclumesi : -El secutisumus -le. Fecimus quod jus- mus multas in laico habita constitulosmagnîs vitoe
sisii, quid ergo nobis dabis prsemii?. merilis excellere, et alios a prima oeiaie spiritali
RespondensJésus ail : Amendicovobis: Nemoest studio ferventes, ad extremum otio torpenles, flac-
qui reliqueritdomum,aul fralres, aul sorores,aul pa- cescere, atque inerti sluliitia, quod spirilu coeperant,
trem, oui malrem, aul filios, aut agrospropterme, et carne consummare.
propler Evangelium,qui non accipial cenlieslanlum Erant autem in via ascendentesJërosolymam, et
,7iuiicin temporehoc, domos, el fralres, el sorores,el proecedebalillos Jésus, el slupebant,el sequenteslime-
suaires,el filios,.el agros, cum persecutionibus, et in bant. Ideo Jërosolymam teudenies discipuli cum
soeculofuluro vitam oeternam.Quidamex. occasione Domino, slupebant ei timebant, quia meminerant
hujiiscemodi senienlioe, Jndaicam mille annorum sermonls ejus quo se passururomulla a sumrnissa-
fabulam post resurrectionem jusiorum dogma- cerdotibus et scribis, et occidendum praedixerat
tisant, quando omnia quoe | ropier Deum di- esse, nietueniesnével ipsi cum eo occiderentur, vel
misimus, multiplici nobis sinl foenore reddenda, saltem ille cujus vita et magisleriogâudebanl, ini-
insuper et vila seierna donanda. Nec vident inepli, micorum manibus occumberei.
quod et si in coelerisdigna sit repromissio,in uxori- rv Et assumensilerum duodecini, coepitillis dicere
bns tamen juxla alios evangelisiascenienis appareat quoeessentëi venlura. QuiaecceascendimusJërosoly-
turpitudo, proeserlimcum Dominus et in resurre- mam, el Filius hoministradetur principibussacerdo-
clione nubendum non esse testetur, et ea quoe di- ium, el scribis, et damriabunleum nwrie, et tradent
taissa fuerint propter se, recipienda in hoc tempore eum gentibus,et illudent ei, et conspuenteum, et fla-
çum persecutionibusasseveret. Quasutique persecu- gellabunl eum, et inierficknl çum, et terlia die resur-
lioues illi Chiliastse, sicul el cseiera quoque contra- gel. Redemplor nosler proevidensex passione sua
ria', mille annis suis omnimodeabesse confirmant. discipulorumanimos periuibandos, eis longe anteet
Sensus ergo iste est : Qui propler EvangeliumChri- ejusdempassionispoenam,et resurrectionissuaeglo-
sli carnalia reliquerit, spiritalia bona recipiel : quae riam prsedieil,ut cum morientein(sicut prsedictum
comparationeet mérita sui ila erunt, quasi parvo essel) cernèrent, etiamresurreclurumnondubitarent.
numérocentenarius numerus comparetur. Quia ni- Ubi paganorumquoquedemenliam,qua ejus crucem
mirum a fratribus alque consortibus proposai sui, dçridere solem, aperlissimeconfutat,cum proximse
qui ei spiritali gtatino colligantur, mullo gratiorem suaepassionis el lempus quasi futurorunvpraescîus
filiam in bac vita recipiel charilatem. Lege Aclus osiendit, et locum morlisquasi inlrepidusadiit,
PATROL.XCI1. S
 .§55 BEDiE VENERABILISOPP..PARS II. SECT. I.— EXEGET1CAGENU1NA. 2Sfl
El accedunlad eum Jacojsusel Joannesfilii Zebedoeiji Joanne. Decem apostoli non indignaniur malri filio- >
dicenles:Magistër,volumusut quodeunquepelierimus, rum Zebedsei, nec ad muliérëm audaciam referum
.faclas nobis. Al ille dixit eis : Quid vultis ul faciam posiulationis, sed ad filios, qui ignorâmes mensuram
vobis?El dixerùnt: Da nobis ut unus ad déxleram suam, inimodica cupidilale exarseruni. Quibus et
luam, et alius ad sinistram tuam sedeamus in gloria Dominusdixerat : Nescitis quid petalis.
tua, Ma'iihoeusscribit, hsec malremfiliorumZebedsei Jésus aulem vocans eos, ait illis : Scilis quia hi
-Dominumpostulasse.pro illis ; sed Marcus ipsorum qui videnlur principari genlibus, domlnànlur eis, et
desiderium atque eonsiliumvolensaperire legentibus, principes'eorumpoteslaiem habent ipsorum. Non ila
lacet de intervëniente maire, ipsos potiusdicit poslu- aulem in vobis, eic. Humilis magisier et milis, nec
-lare, quod ipsorum rogalu permatrem noveraiesse cupidilatis immodieseduos arguit postulantes,"nec
poslulaium. Dehique Dominus secundum ulrumque decem reliquos indignaiionisincrepat el livoris, séd
Eyangelistam, non malri, sed ipsis respondil : iale~poniiexemplum, quo doceai eum majorem esse
Nescills quid pëtatis. Poteslis biberecalicemquem qui minor fuerit, el illum dominumfieri qui omnium
-egobibo,aulbapllsmoquoego baplizorbaptizari ? At servus sil. Frustra igïtur aul illi iminoderata quse-
illi'dixerunt ei : Possumus. NeSciuntquid pelant, qui sierunt, aut isti dolent super majorum desiderio,
sedèmitiorise a Dominoquam nondum merebantur ii cuni ad suinmitaiem virlutum non potentia, sed hu-
inquirunt. Jam enim deleciabat eos culmen honoris, mililale veiiiatur. Dehique sui propohii exemplum,
sed prius viam habebant exercere laboris. Desidera- ut si dicta parvi penderenl, erubescerenl ad opéra.
ban.t regnare sublimiter cum Christo, sed prius Et-dicit :
erat pati humiiiter pro Christo.. Nomineenim ca- Ardmet Filius hominisnon venitul minislrarelurei,
Jicis sive baptismi, passionem désignai manyrii, sed ul ministrarei, et darel animamsuam redemptio-
-qua et ipsum, ei illos decebat consummari. Undeet nem pro muftis.'.Notaquod crebro diximus, eum qui
alibi de sua passione Ioquilur : Baptismoaulem ha- miuislrarel, Filium hominis appellari, et dare ani-
>beobaptizari,el quoniodorcoarctor. usquedupi perficia- mai!)suam rcdeinpiioneni pro mullis ; quando for-
lur.(Luc~ xu)? El eidem passioni appropians, niam servi accëpil^ut pro mundo sanguinem furi-
orabat dicens : Pater, si vis, transfer calicem islum deret. Et lion dixit, dare animam suam redempiio-
a .me (Marc. xiv). nem"pro omnibus, sed pro mullis, id est, pro eis
. Jésus autem ail eis: Calicemquidemquemegobibo, qui credere voluerunt.
bibetis; et baptismo quo ego buptizor baplizabimini, Elvenhinl'j£rkho,el proficisceiileeo de Jerkh',
Cuioerilur,que-modo calicem martyrii Zebedsei filii, ' et dhcîpulisejus, et plurima inuliiiudine, filius Timoei
•Jacobusvidelicet et Joannes biberint, aut quomodo " Barlimoeuscoecussedebaljuxla viam mendienns.Qui
baptismo. Domini fuerint bapiiziii, çum Scriptura cum audisset, quia Jésus Nazarenus est, coepitclama-
iiarret,. Jacobumtanïum apostolum ab Herode capite re, etc. Malthseuslioc in loco duos juxla viam se-
•truncatum ; Joannes autem .propria morte vitam dën'tes, et ad Dominumclamantes caeeosdicit esse
/finierit. Sed si legamus ecclesiasticas historias, in illuminatos. Lucas aulem çum appropinquarelJeri-
• quibus fërtur quia et ipse propler mariyrium sit ého, pari ordine illuminatum ab^eô csecum esse
roissus in lérvenlis olei dolium, et inde ad susci- perhibet. Ubi nemo sapiens autumet Evangelislas
piendani ebronam Chrisli atiileta1processeril, sia- sibimel contraria' scribere, sed alium scribere ple-
limque exsilio reiegaïus in Patbmos insulam sit, nius quod aller omisit. Quodvero Màllhoeorefereute,
videbirnus marfyrio animumnon démisse, et bibisse quia Dominus duos illuminaverit csecos, Marcus
iJoannem calicem confëssionis, quem et 1res pueri unum maluii ponere illuminatum,cui lamen allerum
-incamino ignis biberunt, licet persecutor non fude- adfuisse non negat, iuielligendum est unum eorum
ij-it sanguiuem-.Quod auiem subjungil : fuisse nolissimum. Quodex hoc eliam salis apparet,
-Sedere aulem ad déxlerammeamvel ad siitislram, quod et n.omën ejus et palris ejps Marcus cora-
, mon est•meumdare vobis,sed quibusparatum est, sic mëmoràvil, quod in lot superius sanalis a Domino
dnlelligendum esi -.'Regnumcoelorumnon esldantis, non facile occurrit, nisi cum Jairum arebisynago-
sed accipkntis. Non,.est enim personarum accepiio gum etiam nomine expressil, cujus filiamresuscita-
apud.Deum(Rom.u), sed quicunque lalem se proe- vit Jésus. In'quo etiam magis istë sensus apparet-,
«bueril,.ut regno coelorum dignus sit, hic accipiet quia el ille archisynagogusulique in loco illo nobilis
quod non persOnae,sed vilaeparatum est. Si itaque fuit. Procùl dubio itaque Bartimseus istë Tirnséi
taies estis qukcons.equaminiregnum coelorum,quod filius, ex aliqùa magna lelitilale dejectusj notissimse
JPaler meus iriumphanlibus el vicloribus prseparavit, et famosissimoeiniseriae fuit, qui non solum cae-
vos quoque.accipieiis illud. Item, non estmeumdare cus, vërum eliam mendicus sedebal. Hinc est er-
vobis,sed,quibus paratum est. Non est nieuni dare go, quod Ipsum solum voluit commemorare Marcus-,
sùperbis, hoc enim.àdhuç ,erant. Sed si vultis acci- cujus. illuminaiio tam claram famam buic uiiraculo
pere illud, nolile esse quod estis; Aliis paratum est, comparavit, quam eral illius noia calamilas.Cii-ei
et vos ahi estoie, et vobis paraium esi. Quid est, alii ergo'quos Dominusad se clamantes illumlnavit,ho-
estote;?Prius humiliamini, quijam vultis exaltai!-. .mines sùnt veroelucis (quseChristus est) inscii, sed
Et audienlesdecemcoeperuntindignari de Jucoboet ipso donante ad engnoscendamconfiicndâmquesuam
 '
<?,** -iN-ininni p.vANRRi.rriMF.\pnsiTIO. — LIB.III. 25t
csecitatemac pelendam veritatis lucem compuncti. A illuminaiionisspeta habere. De quo bene dicilur, quia
Jéricho aulem quoetalerpretari dicilur luna, defe- sedebdl juxla viam mendlcans. Mendicat enim juxla
ctum noslroe mutabilitalis ac mortalilatis signifi-• viam sedens, qui necdum' iter veritatis ingrediens,
cat. Quodex illa maxime Evangelii parabola claruit, necdum cognoscèns, sedulà ibtenlione atque inqni-
ubi homo descendensa Jérusalem in Jéricho inciditt sitiOnedesiderii salularis ad hoc pervenire conten-
in lalrones, et vulneratus ab" eis ac despoïialûs, perr - dit, et qui sil verus réligioniseultus invesiigaré per-
piâm Samarilani induslriam ad salutem revocatus5 sislit. Quod in hisioria Corneliicenturionis praecipue
est, quia nimirum genus humanum a visione summae ; declaralum est, qui Deum quem colebat crebris
pacis, in desideria sseculi hujus labe mortifera deci- precibus ul sese illuminare dignarelur, orabat. Quid
dens, per Dominum Salvaiorem ad vitam quami est autem transeundo audire, stando lumen resti-
•errando perdiderat, reducitur. Appropinquansergoj tuere, nisi quod per humanitatem suam misërlus
DominusJéricho, coecolumen reddidit, quia venienss esi, qui per divinitatis poleniiam a nobis meiilis
incarnemel passioni appropinquansmultas ad fidem- i- nostroetenebras exclusil? Qui enim propter nos na-
et confessionem divinse cognitionis adduxil. Non i lus et passus est, qui resurrexit et ascendil in coe-
enim primis incarnalionissuoetemporibus, sed paùcis s -^-lum, quasi transiit Jésus; quia haec nimirum aciio
anlequam pateretur annis, id esi, postquam trigintaa'B" temporalis est. Sed stans caecum illurhinavit, quia
esse coeperat annorum, ministerium verbi mundo j non sicut illa temporalis dispensaiio, ila verbi seler-
quo illuminaretur exbibuif. Sed et dé Jéricho profi- nilas transit, qusein se manens innovai omnia. Stare
•ciseens, caecosilluminavil : quia resurgens a mor-_ enim Dei, est incommuiablli cogilatione mutabilia
iuis alque ascendens in coelum,misil Spiritum san- cuncta disponere. Qui ergo voces pëtentis Iransiens
etum aposlolis, êosque ad illusiraiioneiri omnium a audivit, sians lumen reddidit. Quia cisi propler nos
populorum dispersilin mundum, Quodautem appro- temporalia periuîit, inde lamen nobis lucem tribuit,
pinquans Jéricho Unum illuminavil, el proficiscens s unde habere mulabililalis transitant nescil. Sed qui
de Jéricho duos, hoc intimavil lypice, quod antee Deum quem colebat, crebris precibus, ut sese illu-
.passionemsuam uni tantum populo Judaeorum prae- ,. minare dignaretur, orabat.
-dîcavil,posl resurreclionemvero alque ascensionem u -Cumaudnsel quia Jésus Nazarenus est, coepitcla-
suam manifeslius per aposlolos et Judseis et genti- mare ac dicere : Fili David .Jesu misereremei, El
l)us, el seiernsedivinilalis el assumptse a se human.i-
i- comminabanturei multiul lacerei.Al ille magis claina-
laiis arcana palefecit. Quod vero Marcusunum illu- [_ bat multo dicens, Fili David miserere mei. Audiens
nûnatum scribit, ad genlium salutem specialiter ir r- Jesum caecus, misereri sui precalur, nec multis licet
:_ prohibentibus aclamando desisiii. Quiapopulus gen-
respicit, qui omnimodisa luce veritatis extorres fue-
rant. Et ideoquanium famosainfideliiatiseorum eratit lium agnila fama nominis"Chrisli,parliceps ejus fieri
caecitas,lanlumfamosafaciaest illuminantiseos gra- quaarebat; coniradicebant multi, primo Judoei, ut
tia Salvatoris. Et benôMarcus, qui in genlibus scribe-.- in aposinlorum Actibus legimus, deinde eliam gen-
bal-Evangelium, unum dicit illuminatum, ut eorum n Ulesacriori ac fortiori persecniione fréquenter in-
quos instiluebai ad fidem salvalioni figura congrue-,;- stabant, ne illuminandus sanandusqne Chrislum
ret. Maiihoeus-veroqui credentibus ex Ilebroeissuum n mundusinvocaret ; nec tamen eos qui âd vitam erant
scribebat Evangelium, quod in genlium quoque no- i- proeordinatiselernam, vesanus impugnanlium furor
litiam erai perventurum, recle duos dicit illuminâ- i- disposita valebat salule privare. .
tes, ut ad ulrumque poputam unam eamdemque ie El stans Jésus proecepitillum vocari. Ecce slal qui
fidei gratiam perlinere doceret. Quod eliam in se- 3. ante transibal. Qua in re aliquid nobis Dominus
quenti leciione de asino, in quo Dominus sedere e iiinuit, quod inlelligi de humanitate ac di.vinitate
dignaïus est, eadem Evangelica servare Scriptura a ' illius uti-liier possit. Clamantem elenim csecum
curayii. Mall-taeusnamque qui fidelibus ex Judseis is Iransiens audivit, sed slans miraculum illuminatio-
evangelizabai, asinam simul et pullum adductos 3Snj ois exhibuit. El vocanl coecum,dicenles ei : Anlmoe-
Dominorefert. Porro caeieri très Evangelistae qui ii; qulor esio: surge, vocalle. Clamantemad se csecum
congregataede naiionibus Ecclesioescripserunt, asini„j Dominusvocat, cum populogenlium scienliam veri-
sotammodoad Dominumadducti faciunlm.eniiouem, ^ talis desideranii per sanclos prsedicaloresverbum
de maire omninoréticent. Quia illi simpliciter(idem[tl fideicommillii. Qui nimirum vocanies coecuni,anim-
• a. oequiorem esse, et surgere alque ad Dominum
genliumfigurant ; iste aulem natum ex fideli syna-
goga fidelem genlium poputam proximo ordine suae oe venire praecipiunt,cum prsedicandoverbum indoctis,
0. spem eos salutis habere ap de lorporevitiprum erigi,
narrationis iniimare curavit. Proficiscente ergo Do-
mino et discipulis ejus et plurima rnultitudine de je alque ad virlulum studia, quibus iltaminari merean-
Jéricho, csecussedebat juxla viam mendicans.;quia ja lur, sese accingere jubent, dicenles cum propheta :
ascendenie ,ad coelos Domino, el mullis fideiium m Accedite ad eum, et illuminamini (Psal. xxxiu); et
sequentibus, imo cunclis ab initio mundi eleclis, s iterum : Surge qui dormis, et exsurge a moriuis, et
una cum illo januam regni coelestis ingredientibus,s illuminab.ille Christus (Ephes. y).. Et quia primitiva
'f.mox.gentiumpopulus diu perfidia, caecus,. audilo 10 de genlibus Ecclesia tanto promissi in Christo lumi-
Salvatoris adventu coepitel ipse sua? salulis alque)e nis desiderio fervebal, ut plurimi, relictis mundi fa-
 ^39 BEB^E VENERAB1L1S OPP..PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 2i0
<jcultalibus,nudi evangelicamvitam sequereniur, quo A . turus, ac mundum suo sanguine redempturus,primo
•"sternum in coelismererenlur habere lliesauruni, Belhaniamprseseniisesusedignaiionesublimavit,ibi-
recte de illuminandocaecosubditur : qu'e a muliere devota inyslico chrismale perunçlus
Qui prejecto vestimentosuo exsiliensvenit ad eum. est, quia ritmiruinmullos anle passionem suam do-
Drojecto quippe vestimento exsilit, uladveniensillu- cendo, domum sibi obedienliae,in qua per Spirilum
ffiinelur a Christo, qui abjectis mundi retinaculis graliaeinbabilaret, effecil, quorum pia actione de-
expedfto mentis gressu ad largilorem aeternoelucis leclalus, ipse quasi o'dorifero delibutus est unguen-
propcrat. to. Hincelenim civilas hsec in monte Olivet.iposita
El respondensJésus, dixit illi : Quid vis libi [a- esse refenur, ut Ecclesiam per gratiam sui condilo-
ciçmi?Coecusaulemdixit ei : Rabboni,ut videam.Nun- ris salvandamesse designet, qui nos unelione spiri-
quid qui lumen reddere poterai, qUid vellet csecus talium charismaïuin, el scientise pielaiisqne perpé-
!
ignorabat? Sed peti vult hoc, quod et nos pelere, et tua luce, refovet. Undealibi cum dixisscl : A'o»poiest
•' se concedere praenoscit.Importune namque ad ora- civilasabscondisupra montemposila, conlinuo subje-
'"
tionem nos admonet et dicit : Scit namque Paler cil : Neque accendunt lucernam,. et ponuni eam sub
'tester, quid opus sit vobis aniequam pelatis eum modio(Mallh. v). Quia mous idem Oliveti, id est,
'T'(Matlh.vi). Ad hoc ergo requirit ut petalur, ad hoc B summus spirilalium distribulor graiiarum, qui civi-
"requirit ut cor ad oralionem excitet. Unde et caecus talem suàm ul eraineai exaltai, hanc quoque oleo
"prolinus adjungit : Rabboni, ul videam. Ecce csecus exsullaiioiiis ul tacere possit, ne defieiai, impin-
~aDominonon aurum, sed lucem requirit. Parvi pen- guat. Et quia idem lumen sub modio poni notait,
dit extra lucem aliquid quacrere, quia etsi habere" misil discipulos in castellum quod contra eus eral,
' ' coecus
quoelibet polesl, sine luce non poiest videre hoë est doctores qui indocia ae barbara totius orbis
~
quod habët.' Imilèmur ergo eum quem et corpore et loca, quasi conlra posili casielli moenia, evangeli-
mente auuîvimussalvatum. Noii falsas divitias, non zando penelrareni, destinavii. Reeteauiem duomit-
"terfena "doua, non fugitives honorés a Domino, sed luntur, sive propler scieniiam verilatis, et operatio-
lucem quaeramus.Illam videlicet lucem quam videre nis taunditiam, seu geiùinaedileciionis, Dei videlicet
-cum.solis angelis possumus, quam nec initiuin in- et proximi, Saciameniumloto orbe prsedicandum.
"•choat-, nec finis angustai. Ad quam profecto lucem El statim Inlroeunles illud, invenklis pullumUga-
"via' fides est." Unde recte el illuminando caecoproli- lum super quem nemo adhuc hominum.sedil. Solvile
nus respondelur. illum, el adducite.El si quis vobisdixeril : Quidfaei-
Vade,fideslua lesalviimfecil.El confesiim,inquil, lis? dicile: Quia Domino necessariusest, et conlinuo
"vidit, et sequebaiur.eum in via. Videlet sequilur, qui illum dlmiltethue. Introeunles-mundumprsedicaiores
bonum quod inielligit operalur. Yidei autem, sed sancii invenerunt poputam naiionum perûdioevin-
"non sequilur, qui bonum qitiilem inlelligil, sed bene culis irretiluni. Funiculis enim peccaiorum suorum
'^Opëraficonlemnit. Jesum enim Dominum sequilur, unusquisque conslrietus erat; nec solum naiionum,
'qui imitalur. iiinc namque dicit : -Si quis mihi mi- verum eliarn Judseorum. Oinnesenim peccaverunt,et
'iïisirât, ine sequatur (Joan. xïi). Considereinus ergo eyenl gloria Dei (Rom. in).-Unde bene apud Mat-
qua gràdilur, ut sequi mCreamur.Ecce cum sil Do- liiaeum asina quoque cum puilo all'gata reperitur.
înintis el creaior angelorum, suscepiurns naïuiam Asina quippe, quaesubjugalis fuil et edomita Syna-
tiostram quam condidit, in utcïum viiginis"venil. gogam qusejug'umie'gis iraxeiai, pullus asinaelasci-
Nasci lameii in hoc mundo per diviles notait, pa- vus et liber populum naiionum significat. Super
"Tentes
pauperes clegit, unde el agiius qui pro'iilo quem nemo adhuc hominumsedil, quia nemoraiio-
"offerrelurdétail, columbarum pullos et par lurlu- nabilium doctorum frenurocorreplioiiis, quo vel liri-
"rum ad sacrilrctanrmaier invenit. Prosperari in hoc guam cohibere a malo, vel in arctam vilae viam ire
"inundo votait, opprobria irrisionesque toleravit, cogerelur, nemo indumenta salulis quibus spirilali-
sputa, flagella, alapas, spineam coronam, crucem „ ter cal.efieret, populo genlium uiilia suadendocon-
susliunii: Et quia rerum corporalium delectalione a tulerat. Sederet liamque super illum homo, si qui
'
gaudio intérim cëcidimus, cum qua amaritudineilluc ralione uiens ejus siultiljani deprimendo corrigeret.
redeatur o lendit. Unde non immerilo'possunt duo discipuli ad exbi-
-' . CAPUT XI.
benda Domino animalia deslinali duo praedicaiorum
\. ordines, unus videlicet in gentes, aller in circumei-
'Et cum wppropinquarenlJerosolymoe,el Belhànioe sionëm direcluS, Inlelligi.
ad inonlemOlivarum,millii duosex discipulissuis, et Et abeunlesinveneruntpullum ligalum anlèjanuam
ait illis: Ile in casleltum quod contra vos est. Beiba- forisin blvio,el solvuntcum. Bene pullus anle januam
nia est villula sive civilas in latere niontis Oliveii, foris invenilur lu bivio.Janna enim ipse est qui ait :
quasistadiis quindecim a Jérusalem,,sicut'Joannes Ego sum janua ovium.Per mesi quis inirolei'ilsalva-
evangelisla manifestât, ubi Lazarus esi ^uscilaïus a bilur, et ingredielur, et egredietui; et pascua inveniet,
moriuis, cujus 6tmonumenlumecclesia nunc ibidem Quibusvilaepascuis pullus iste-, id est, populusgen-
construcla demOnstrat. Beibània aulem domus obe- lium carebat, cuni adhuc exlra hanc ianuâmin bivio
;<H'entioedicitur. Et aptéDominus Jërosolymam ven- ligatus siabat. El réete in bivio, quia non unam cer-
S'il IN MARCIEVANGELIUMEXPOSIT10.— L1B.III. Wt-
tus vitaefideiqueviam lenebal, sed plures duhiosque A J milluiit. Sed gui proeibanlet qui sequebanturclama--
sectarumcalles sequebaturerroneus. bant dicenles: Osanna.-Proecessit quippe Judaicus.
• Et quidamde illic slanlîbus dicebant illis : Quid populus, secutus-est genlilis. El quia omneselecii,..
facilis seiveniespullum?.In Evangelio Lucseila scri- sive qui in .ludaeaesse poteranl, sive qui nunc in-
ptum est : Abieruntautem qui missi eranl, el invene- Ecelesia existunl, in Mediatorem Dei el hominum'
runt, siculdixit illis, slantempullum. Solventibusau- credideruui, el creduni, qui prseeunt,et qui sequun
tem illis pullum, dixerunl domini ejus ad illos : lur, Osanna clamabant. Osuiinaautem Latina lingua.
Quid solviiispullum? Et apte salis. Multosquippe salva nos dicilur, Ab ipso aulem saluiem et priores-
habebai dominos, quia non uni dogmali et Supersii- qnsesieri'.nl, et prsesenles qua;runl. El-benedictum
lioni deditus, sed pro libitu immundorum spirituum qui venit in nomine Domini cor.liientur, quoniam
ad varios diversosque miser raptabaïur errores, ad una spes, una fides est prsecedenliumalque sequen-
sitnulacra mula pronl ducebalur incedens. Denique liuin populorum. Nam sicut illi.spectala passione ae
vernacula quadamScripluroeconsueiudinecommune resurrectione ejus sanati sunl, ila nos prscleritapas-
esse dicilur, quod immundumest. Sicut el ad Petruta sione illius ac permanente in saecularesurrectione
vox de coelodicit : Quod Deus mundavil,tu commune salvamur. Quem enim priores nostri ex Judaico po-
ne dixeris (Acl. x). Quia qui sanctus est solius Dei " pub) crediderunl atque amav.erunlveniurum, hunc-
est, et cum nullo communisest. Qui autem peeca- nos et venisse crediinus el amamus; ejusque desi~
tor est el immundus, mullorum est. Multi enim doe- derio accendimur, ul eum facie ad faciemconlem-
mônes possident eum, et ideo communis appel- plemur. -
latar. Benediclumquodvenit regnumpatris'nostri David,
Qui dixerunl eis, sicul proeceperalillis Jésus, et Osannain excelsis.El inlroivit Jërosolymamin tem-
diiuiserumeis, et duxeruntpullum ad Jesum. Qui sol- plum,etc. Legiinusin EvangelioJoannis quodrelecta;
vendo pullo eonlradixerant; audilo Domininomine de quinque panibus el duobus piscibus lurbse voiue-.
quiescunt. Quia magistri errorum, qui, venientibus ninl rapere Jesum et constituere eum regem ; sed
ad salutem genliumdocloribus,obsislebant, ealenus ne hoc perficere possent, ipse in montem fcgtando
suas lenebras defendere, donec, miraculisallesian- precavii. Nunc autem ubi passurus Jërosolymam
libus, veri possessoris ae Dominivirlus emicuil. Al venit, non refugit eos qui se regem faciunt. qui-
poslquamfidei doininicoepoleslas apparuit, cedenti- agmine glorifico et hymnis Dei Filio aC rege dignis
bus passim adversariorum querelis, libère creden- ad civitalem regiam ducunt; non reprintit voces
lium coetusad Deum quem corde portaret adduce-.Q eorum qui regnum patriarchae Davidta eo restau-
haiur. randum et prisese benedielionis dona recuperanda.
Et tinponunfilli veslimenlasua, et sedilsuper eum. concinunt. Ul quid ergo hoc quod prius fugiendode-
Veslimenla âposiolorum vel docirina virlutum, vel clinavit modo libens ampleciilur, regnumque qiud
edisserlio Scripturarum, vel cerle ece.lesiasiicorum adhuc viciurus in mundo suscipere notait jamjam -
dogmalum varielates inlelligi possuni, quibus illa exilurus per passionem crucis de mundo nonjiega^
corda hominum anle nuda et frigida, quo Christo virsuscipere, nisi ul aperie docerel quod--non lem*.
sessore digna fiant, operiunt. poralis el lerreni, sed aeterni in coelisRex esset ira-
Multi autem veslimenlasua slraverunlin via. Por- perii? Ad quod profecto regnum per conlemplum..
tante Dominum asino, mulli veslimenla sua in via mortis, gloriam resurrectionis. et Iriumphumascen-
siernunl, quia sancii martyres propriae se carnis sionis pervenirel. Hincesl enim quod post resur-
amietu exuenles, simplicioribus Dei faniulis viam rectionem appareus discipulis ait : Data est mihi.,
suo sanguine parant, ut videlicetinoffensogressu omnispplestas in coetpet in terra, el caetera ejusdem
mentis ad supernse moeniaçivilatis quo iesns ducit loci. Nxilandumsane quanta sit cons.onantia.lurbss..
iucedani. Iiem Salvaior nosler asellum sedensJéru- Dominumcollandanlis, cum voceevangelizantisvir-
salem lendit, quando uniuscujusque fidelis animam D gini malri Gabrielis q"uiail: Hic enim erit magnus»
regens, videlicet jumentum suum, ad,pacis intima? et filiusAltissimivocabilur.Et dabil illi DominusDeus
, v'sioiiemducil. Jumentum sedet etiam cum sanclae sedemDavidpatris ejus, et regnabitin domoJacob in
Ecclesiaeuniversalité!'proeside),eamque in supernsp oeternum(Luc. i). Accepitautem sedem sive regnum
pacis desiderium accendii. Multi autem ve.slimeuta DavidDominus, ut genlem cui David quondam tem-
sua in via siernunl, quia corpora sua per abslinen* poralis regni gubernacula simul et exempla justiiias,
liam. edomant, ut ej i1er ad men'em parent,, vel prsebuit,quaque modujis hymnorum.spirifalium ad,-
exempta bona sequenlibuspraebeant. fidem.atque amorem,sui cpndiloris accendere soie-
Alii aulemfrondescoedebanl-de arboribus,.et'sterne- banl,. banc ipse verbis, donis, factis et promissis,.
bantinvia,. El qui proeibapiet qui sequebanturclama- tanlo mediatore Dei el hominum dignis, ad regnum
bant dicenles; Osanna, benediçtusqui venit.in nomine coelesle el immoriale vocaret, atque ad ipsam Dei
Domini. Frondes vel ramos de arborjbus çsedunl,qui Patris visioneminiroducerel. In, quo jungitur : Osan-
in doctrina veritatis verba atque senlentias Palrum na in excelsis,id est sains. Quo perspicue oslendilur
de eoruni eloquio excerpunt, el haecin via Dei ad quod adveniusChrisli non lanlum bominum satas,.
sudilorjs animum venientisbumili prsedicationesub- sed lotius mundi sil; lerrena jungens coeleslibus,.ut.
 143 BED.4SVENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 2J4-
omne genu lléClalur ei, coeleslium, et lerresirium A ewm universqmullitudo filiorumIsraël ad vesperam
ctinfernorum. Notandumsane quod Osanna-verbum" (Exod. xn). Décima.ërgo die mensis primi, agnus-
Iîebraicum, eorapositumest ex duobus, corruplo et -qui in Pascha immolarelur,_domumintroduci jiissus
inlegrbvSalva namque,.sive salvifica apudeos dici- estj quia et Dominusdécimadie ejusdem mensis, hoc
tur Osi, at veroaima interjeclio est deprecantisiQuo- est ante quinque dies Paschse, in civitalem in qua
modo apud Latinos interjeclio est dolentis heu, et pateretur erat ingrèssurus. Et sicut agnus de loto
irilerjeetio admirantis papoe.Deniquein psalmo cen- grege eiectus ceriam suoeviclimaiionis.diem exspe-
lesimo decimoseptimo, ubi septuaginla Interprètes clabat, ita el.Dominus, conjurante adversum se omni
transfulerunt 0 Domine, salvumme fac, in Hebraeo seniorum et principum eoncilio, cerius prsestolaba-
scriptum est : Anna Adonai, osi anna. Quodinterpres lur horam, in qua seipsum pro salule mundi obla-
nosler Hieronymus diligenlius elucidans ila iranslu- tionem Deo el hosliam in odoremsuavilatis offerret.
lit : Obsecro,Domine, salva obsecro. Idem namque Immolabatur agnus-quaria décima die primi mensis
significat 0 Domine,per inlerjectionemobsecranlis, ad vesperam, et Dominus.eadem hûra agnum eum
quod obsecro, Domine,'per ipsum verbum obsecra- discipulis, manducans,.-ubi legalis Pasehoedécréta
lionis. Osanna ilaque salva obsecrosignificat, con- complevit,egressus est cum eis statim ad loeum-ora*
sumpta liltera i vocali, quse verbum prius terminal, " tionis, ubi comprehensus a Judaeis et ligatus, jam
cum perfecle dicitur osi, per virlulem liueroe voca- sacramenla bealoesuoeviclimaiionis inchoaret.
lis a qua'verbum-sequensincipit ama, Quodmelrici Et circumspectisomnibus, cumjam vësperoeesset
în versibus seandendis synaloepbamyocant, quamvis hora, exiit in Belhaniam cum d'uodecim.Non boe
illi scriplam lilteram scandehlesslransiliant; in hoc semel fecit; sed per omnes quinque dies ex quo Jë-
autem verbo Osanna, i liliera nec saltem scriba- rosolymam ascenderal usque ad tempus passionis,
tur, sed sensu loquenlium salvo-, fundilus inleri- hoc ipsum agere solebat, ut per diem in lemplo do~
matur. . • cerel, noctibusvero exiens morarelur in monte Oli-
•El inlrolvil-Jërosolymamin lemplum.Quod ingres- veti, sicul in Lueâ legimus. Docendoenim incredu-
sus civitalem primo lemplum adiit, formant nobis los, officiumcorreclionissedulus impendebat. Cotn-
religionis-,.quam sequamur, prSemonstral.Ut cuni manendo aulem apud fidèles, graliam eis benignita-
. forte,villam aut oppidum,autalium quemlibetlocum lis propitius 'exhibebat. Bene aulem dicitur quod,
in quo sitdomus oralionis Deo consecrala, intramus, circumspectisomnibus, éxivil in Rethaniam. Inspi-
primo ad hanc diverlamus ; ei poslquamnos Domino cit quippe inlernus arbiter omniumcorda; et cum in.
per orationum studia commendaverîmus, sic deinde p cenlradiceniibus ac resistenlibusverilali non invenit
ad agenda ea propter qusevenimus temporalia nego- ubi caput reclinet, secedit ad fidèles, et in eis qui
liasecedamus. Appropinquanta autem tempore pas- obediuntverbo mansionemsibi una cum Paire facere
sionis, appropinquare votait Dominus loco passio- gaudel. Beihania namque domus obedkniioedicilur.
nis, ibiqoe proximus manere, ubi constiluto ae proe- Hoc quoque intelligendum est, quod lantoeDominus
finiio anle ssecula tempore inveniri posset ab eis per fuerit paupertalis, et ita nulli sit adulatus,ut in urbe
quos eadem erat passio complenda. Quo etiam per maxima nulluni hospilem, nullam invenerit mansio-
hoc cunclis ihlimarei audienlibus quod non invitas nem, sed in agroparvulo apud Lazarum sororesque
morlem, ui profani putavere, sed sua sponie subiret. ejus habilarel.-Eorum quippe vicus Betbania est.
Cujus hora proximanle inlrepidus locum adiit, in El alia die cum exirenla Beihania, esuriil. Esuriit,
quo se passurum, et per seipsum, el per propheia- vel verilaiem humanoecarnis ostendens,vel esuriens
rum siiorum ora, longe anle proedixerat.Notandum Saluiem credenlium, a'sluans ad: incredulitalem
vero quod hic talroilus ejus in Jérusalem ante quin- Israël.
que dies -Paschse, in quo myslerium saerosanctoe Cumquevidisselà longeficumhabentemfolia, venit
passionis suoeimplere decreverat, faclus est. Narrât si quid'foitë inveniretin ea. Et cuni venissetad eam,
enim Joannes quod ante sex dies Paschse venerit JJ nihilinvenitproeiërfolia. Non ënim eral tempusfico-
Belhaniam-, ubi coena ei facta, et discùmbenlibus ruiii. Et respondensJésus dixit ei, Jam non ampliusin
multis soror eum Lazari Maria unguento myslico oelernumquisquamex te fruclum manducel.Quomodo
perfudéril; alque in crasiïnumasino sedens, obviante Dominusmulla in parabolis dicere; ila etiam non-
cuni palmisplurimâ turba, venerit Jërosolymam.Ubi nullà in parabolis facere solebat. Quid enim causse
non proetëreundasilentîo est non lahium concordia eral ut esuriens frùctus in ficulnea quaereret, quo-
in rébus, vërum etiam in temporibus Veieriset Novi rum lempus nondum esse quilibet homo noverai,
Teslamënti, unibrse et veritatis, legis el Evangelii. arboremque quod fruclum per id lempus non habe-
Scripium na'mquèin lege est, dicenle Domino ad ret, telernoesierililaiis maledictione damnaret.nisi
Mpysen et AaToh: Meùsi'siste vobis principiummen- quia plebem, quam ,verbo docebat, hoc etiam facto
sitan, primùserilin inensibusanni. Loqiiiminiaduni- tërrebât, ne quis hàbëndo folia, ël fruciumnon ha-
VërsumcoelumfiliorumIsraël, el dkil'eeis : Décimadie bendo, hoc est verba justilise absque operibus pra>
ménsishujus, tollaï'unusquisqueagiium pér familias 'tendehdo, éxcidiet in ignem mererelùr projiei?Una-;
el domoi suas, Et paulopost : El servabiliseum usque quaequeenim arbor non de "floribus, 1 non de foliis,
&dquartan,decimamdiemmensishujus, immolabilque sed de fruclu sub cognoscilur, id est, uiiusquisque
24S IN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO.-LIB. III. Wfr
'homo non de aeslimationefamoevel sermonum pom- t Lut homines hsec videnles sive audienles, mullo ma-
;pa, sed dé sù'arum lestimonio probatar aclionUm. gis intelligererit sêsedivino condemnàndos esse ju-
Esuriens ergo Dominusvidit ficum habentenYfolia, dicio, si absque opérum fructu de plausu lanlum
et venit quserefefruclum in illa, née invenit. Quia sibi rëligiosi sermonis, vel ut de sonitu-et legumen-
salutem desiderans humani generîs, vidit Judseam to blaudirenlur, viridantium' foliorum. Verum quia-,
habenlem elpquia legis et propheiarum, venitque non inlellexerunt, in ipsoscousequenter districliohem.
•probaredocendOjCorripiendo,miracula faciendo, si meritoeultionis exercuit. Etejecit commercia rerum-
quem:forle in eorum corde fruclum fidei et vilaepos- humanarum de domo illa, in qua divinas lahtum res
set invenire.' Sëd quia folia sine fructibus habere agi, hoslias et oraiiones Deo offerri, verbum Dei le-
reperta esi ficulnea, damnatur, quia Judsea quaever- gi, audiri et decanlari, prseceptum eral..Et quidem.
baScripturoe sine operibus sonabal digna est ullione credendum est quia ea lanlum vend! vel erni- rëpe-
punita. Hoc autem dixerim, non quod iota Synagoga . rerit in templo, quae ad minisierium neeessaria es-
fuerit abjecta, ex qua ulique constat quod primiiiva sent ejusdem lempli, juxla hoc quod alias factum-..
fueril Ecclesia conslructa. Sed illa nimirum porlio legimus, cura idem lemplum ingrediens invenit in
Synagogsedamnari mëruit, quseesurientem Chrislum eo vendentes et emènles oves el boves et columbas.
pascere bene operando recusavit, quae foliis verbo- B Quia nimirum hsec omnia, nonnisi ut ofiërrentur in
rum spirilalium magis obumbrâri, quam fructibus domo Domini, eos qui'de longe vénérant ab indigeriis
Spiritus votait honestari. Quibus ipse dicit alibi : comparare credendum est. Si ergo Dominus nec ea.-
Ègo vado, et quoerilis me, el in peccato veslromorie- volebat venundari in templo, qusein templo volebat
mini (Joan. v ). Congruit sane hic locus illi ejus offerri, videlicet propler studium avariliae , sive
parabolse, ubi ait : Arboremfid habebalquidamplan- fraudis, quod proprium solel esse negotianlium fa-
lalam in vinea sua, el venit quoerensfruclum in illa, cinus, quanta pulas animadversioné puhirét, si in-
et non invenit.Dixit aulem adculloremvineoe : Ecce venisset ibialiquos'risui vel vaniloquio vacantes, aut
anni 1ressunl ex quo venio quoerens fruclum in ficul- alii cuilibel vitio mancipatos ? Si enim ea quse alibi
nea hac, et non invenio. Succide ergo illa'm,ul quid liberi gerere polerant, Dominusin domo sua tempo*
eliamterram occupai? Al ille respondens, dixit illi : ralia negotia geri non palitur, quanta magis ea quae
"
Domine, dimitteillam et hocanno, usque dum fodiam nusquam fieri licet plus coelestisirae merenlur, si in
circa illamet miliamsiercora. El si'quidemfeceritfru- aedibusDeo sacraiis agunlur ? Verum quia Spirilus
clum:sin aulem, in fulurum succidesillam (Luc. xin). sanelus in columba super Dominum apparuit, récte
Cultor aulem vinea; ordo est âposiolorumdbclOrum-r, per columbassancti Spirilus cbarisniaia signantur.
quë spiritalium qui Synagogam, nëjperiret, diligen- Qui autem sunl in templo Dei, hodie, qui columbas.
ler ad poenitentiamvocare proque ejus saluie Do- vendunt, nisi qui in Ecclesia pretium de impositione
mino supplicare studueruut. PrsecipueJacobUsfraler manus accipiuni?perquam videlicet imposilionemSpi-
DoniiniV'quiregendseJerosolymorum Ecclesiaeprse- rilus sanelus coelitas datur. Columba ergo vendilur,
lalusest. Verum quia illa nec in legalibus edielïs, quando manusimpositio,per quam Spiritus sanelus ac-
nec in propheiicis conteslalionibus, nec in ipsa co- cipitur, ad pretium prsebetur. Sed Redemptornosler
ruseaniis Evangelii gratia fruclum bbedienliseferre caihedras vendentiumcolumbas evertil, quia lalium
consens!!, quasi tribus annis ficus sterilis perma- negoliatorum sacerdotium desir'uit. Hinc est quod sa-
nens,.abjecta est a Domino, el seierna malediciione cri canones Simoniacamhaeresimdamnant, eteossa-
Subversa. Namque non solum ab electorum sorte cerdotio privari proecipiunt,qui de largiendis ordini-
repuisa, sed ab ipsa etiam quam inanis occupabat bus pretium quserunt. Cathedra ergo vendentium,
lerra abscissa est, Sed et lu, si non vis audire in columbas evertilur, quia ii qui spirilalem gratiam
judicio a Christo : Discedea me, maledicte,in ignem venundanl, vel anle bumanos,.vel anle Dei oculos.
oelernum,quia esurivi, el non.dedisli mihi. mandùcare sacerdotio privantur.
(Mallh. xxv), arbor esse sterilis în hac viia caveto, p El nonsinébatul quisqûaintr.ansferrelvas per lem-
quin potius pauperï Christo et esurienli fruclum pie- plum. Devasis dicit illis quse.mercandi gratia infere-
lalis quo iudiget offerio. bant. Caelerum absit ut vasa Deo dicala Dominus
El venluniJërosolymam.El cuminlroissel lemplum, ejiceret de templo, vel introferri prohiberet in lem-
coepitejlcere vendentesel émeutese lemplo,et mensui plum, ubi futuri sui examinis insigneprsetendii exem-
nummularioruin, et cathedras vendentlum columbas plum ; sed potius-immundael profana éliminai-vasa,
everlil. Quod maledicendo ficum infructuosanr pei de templo, ac ne amplius inferanlur prohihet, quan-
figiiramfecit Dominus,.hocidem mox aperliusosien- do non solum de Ecclesia omnes répétai ac delurbat
dit, ejiciendo improbos e lemplo'. Neque enim ali- reprobos, verum etiam, ne ultra ad turbandam., Ec-
quidpeccavit arbor, quod, esurienle Domino, punis clesiam inlrént, oeterno eos verbere compescit;
non habuit, quorum necdum tempus advenerat: Sed et in praesenti haec est vëra domus Domini, id
sed peccare sacerdotés: qui in domo Domini sie- est, cordis fideiium pufificalio, ut non lanlum pec-
cularia negotia gerebant, et fruclum pietatis quem cala quaeinerant divinitus iminissa compunctio tol-
debuerant, queniquéin eis Dominus esuriebat, ferre lat, sed eliam ne haecultra répétant, divina in eis,
supersederanl. Arefecil Dominusarborem maledicto, gralia perseverans adjuvet.
 247 BED^E YENERABILISOPPi PABS II. SECT..!-.-=,EXEGETIÇA GENUINÂ. 248
El docebalj dicenseis: Nonnescripiumest quia dqmus À num promisstanis .suae, ut,inontem longius juxla fi-
méa domus, oralionis vocabilur omnibus, genlibus? dem petenus agerel. .Et mane facto reversus invenit
Omnibus, inquil, genlibus non uni genii Judaicae, montem.tantum spatji reliquisse.str.ucioribus eccle-
née in uimJerosolynioe urbis loco, sed in toto orbe siae,quantum',opus habuerant. Poterat ergo hic,.po>
îerrarum, et nequaquam.taurorum et. hir.cor.um et leral alius quis ejusdemmerili vir, si opportunïtas exe-
arielum, sed oralionis. . gissel, impetrare a Domino, merilo fidei, ut etiam
.Vos aulem fecisliseatn speluncamlatronum. Qui ad mons lollerëtur et miiteretur in mare. Verum quia
accipienda munera in lemplo rêsidebanl, profecio inonlis nomine nonnunquam diabolùs significaiur,
quin quibusdam non daplibus Isesionesex.quirerent,, videlicet propler superbiam qua se conlra Deum
dubium non erat. Domus ergo orationïs spelunca la- erigit, et esse vult similis Allissimo, mons ad pree-
tronum facta fuerat, quia ad hoç in teûipîo assislere ceptum eorum qui fortes fide sunt 101111111 de lerra:,
noverant,, ut aut non daines niunera stadereni eor-? el in mare projicitur, cum praediçanlibus verbum
poraliier persequi, aut dantes spiriialiter necare. docloribus sanclis immundus Spiritus ab eorumcorde
Templum quoque et. domus Dei est ipsa meus atque repellilur, qui ad vitam sunt praeprdinaii,et ta turbu-
conscienlia fideiium,quoesi quando in laesioneproxi- Ientis amarisque infideliummentibus vefaniam suse
mi perversas cogitationes profert, quasi in spe- " tyrannidis exercere permittitur. Non quod ibi etiam
lunca lalronum résident. Et simpliciter gradienles antea sedem rëgnumque non habuerit, sed quia lan-
interfieiun.t,quando in eos qui.in nullp rei sunt lae- loaerius in eos quos- licet desseviî, quanto amplius
sioni.s gladiosdefiguut. Mensenim fideiium non jam se dolet a.laesione. piorum fuisse depulsum. Cui si-
domus oralionis, sed spelunca latronum.est, quando, mile est illud Àpocalypsis: Etsecundus angelùs luba
relicta innocent», et simplicilate sanciiiatis, illud cecinit, et ecce tanquam mons magnus igné ardent
cdnalur agere, unde valeat proximis noeere. missusest in mare (A-poc.vin). Canenië elenim aur
JEtcummane transirent,jaidemnlficum aridam [ap- gelo luba, mons igneardensmissusesiin mare, quia,
lani a radkibus. Non rami tantum aut slipites infruc- prsçdicanie verbum doeioreverilaiis, antiquus bos-
tuosse (ici;sed ipsa etiam ràdix arefiendo, senlentiam lis inv.idiaefacibus accensus, perversorum animos
divinsein se reprobaiionis ostendit. Et Joannes ait grayius corrupturus adiit, ul doloremexpulsionis
quia securisad radicemarborumposila est (Matth. ni). susede fidelibusvtadicaret in perlidis.'
Arefacta est ilaque ficus a radicibus, ul oslende- Et cum stabitis ad orandum dimiilile si quid habe,-
retur gens impia, non ad tempus vel ex "parle corri- tis adversusaliquem, M el paler vesler, qui in coelis
pienda exiernorum incursibus, et mox, miseranteDo- est, dimiltal vobis peccala. vestra, etc.. Nolanda -di-
mino, post actam poeniientiam priscse restiluenda stinctio deprecantiuny Qui perfectani habet fidem,
libertali, ut ssepè facium sacra hjsloria; refert; sed quaeper.dileelionembperatur, illeorando, vel etiaia
oeierna potius dàmnatioue ferienda, arefacta est ra- jubendo, potest montes transferre spirilales. Quomo-
dicibus, ul inlimarelur.nef'anda plebs non solum hu.- do..fecit Paulus de Ilelyma mago, quem et oculis et
loana gloria forinsecus, verum etiam. divino inlus artenefanda privayit. Quomodo de Pytbonissa in
favore funditus. esse desjituenda. Nam. et saluiem Philippis, de qua spirilum malignum, montera vide-
vilamque quam accipere poterat in coelis, et quam licet superbissimum, ejecit, Sed idem mons in mare
jan> perceperat palriam,, perdid.ilin terris. projeciusquanlum furibundi ignis huic intulerit, sub-
Et respondensJésus, ait illis : Habete fidem Dei. secuia confesiim.conlra eum géntilium persecutio
Amendico vobis,quia quicunque dixeril huic monli: perdocuil.Qui vero tanlae fasligtamperfectionis nec-
"
Tollel'eel milterein maj-e,et non hmsilaverilin corde dum couscendere queunt, postulent sibi peccala di-
suo, sed cr.edideril quia quodeunque,dixerit fia!, fiel milli, quo ad vitam intrare mereantur perpeluam,
ei. Soient gentiles qui contra Ecclesiam malediela ël absque dubio impelrabunt quod pelunt, si lamen
scripsere, improperare nostris quod non babuerint in se peceanlibus aliis primo ipsi dimillunt. Sin au-
pleham fidem Dei, quia nunquam montes transfene ^ lem hoc facere contemnunt, non solum orando vir-
potùerinl. Quibus respondendum est non. omnia lules facere, sed nec suorum poss.untveniam couse-
scripta ësséquse in Ecclesia sunt gesta, sicut etiam qui peecatorum.
de faclis ipsius Christi Deiel Domini noslri Scriptu- Et cum ambularel,in temple, acceduntad eumsum-
ra nosira teslalur. Unde et hoc quoque fieri.potuis- mi sacerdotes, et scriboe,el seniores, el dicunt illi :
set, ut-nions ablatus de lerra miiteretur in mare, Inquapoleslate hoecfacis? Et quis libi dédit hanepo-
si nécessitas id fieri poposcisset. Quomodo legimus lestatemut ista fpeias? Diversis modjs eamdemquam
."acium precibus beali - patris Gregorii Neocesarese supra calum.niam strunnt, quando.. dixerunt : In
Ponli an'tisiitis, viri meritis et virtutibus eximii, ut Beelzebub principe dëmoniorum ejicil doemonia.
nions in lërra lanlum loco cederet, quanium incolae Quando enim dicunt, In qua polestate haec facis ?
eiviiafis opus habebant. Cum enim volens sedificare de Dei dubitant polestate, et subintelligi votant dia-
Ecclesiam in loco aplo, viderel eum angustiorem boli esse quoefaciat, Addentes quoque : Quis tibi de-
esse, quam res exigebat, eo quod ex una parle rupe dit hancpoteslaiem? mauifesijssimeDeiFilium neganl,;
maris, ex alla monta proximo coarclaretur, venit queniputanlnon suis,sed alienisviribus signafacere.
ad locum, et genibus Alexisadmonuit Domi-
s.i.Qcte Jésus autemrespondensail: Interregabo vos et ego.
 249 IN M.vRClEVANGELIUMEXPOÇTIO. — L1B.III. , 2S0
itnusi verbum,et respondele mihi, et dicam vobis in A ceciderunt, el dimiserunt vecuum. Bene lempus
qua polestatehoecfaciam. BaplismusJoannis de coelo fructuum posuit, non proventum. Nullusenim frue-
erat, an ex hominibus? Respondelemihi. Poterai Do- tus exslilit populi contumacis, nullus hujus vineoe
minus aperia re^ponsione tentalorom calumniam proventus, tametsi crebre ac sollicite qusereretui,
confuiare, sed prudenter interrogat,ul suo vel silen- .inventas esi. Servus ergo qui primo missus est, ipse
tio vel senlentia condemneniur. JegiferMoyses intelligiiur, qui quadraginia ânnos
At illi cogi'abantsecumdicenles: Si dixerimiis, de coutinuos fruclum aliquem legis quem' dederal, a
coelo,dicet nobis: Quare ergo nèn credidisiis ei? culloribus inquirebat, sed coesumeum- dimiserunt
Quemenim confilemînidecoelohabuissè propheliam, vacuum. IrrilaveninlenimMoyscnincaslris, etAaron
miliï leslimonium pérhîbuil, et ab illo audistis in sancium Domini. Et vexatus est Moyses propler eos,
qua ista faciam potestate. quia exacerbaverunt Spiritum ejus. Qui et ipse ser-
Sidixerimus ex hominibus,Timemuspopulum. 0'in- vus quid de fruclu vineaehujus senliai, palam car-
nés enimhubebanlJoannem, quia vere propheta esset. mine déclarât dicens: Et vineaenimSodomorum,vi-
Viderunt ergo quod ulrunilibet horum respondissënt, tis eorum, el propagoeorumex Gomorrha. Uvaeorum
in laqueum se casuros, liméntes lapidalionem, sed uva fellis, et bolrus amariludinisIn ipsis, fur or dra-
magis fimenles veritatis confessionem. B conum vinitin eorum, el furor ctspidum imanàbilh
Et respondenlesdicunt Jesu : Nesdmus. El respon- (Deut. xxxu). ,
densJésus ait illis : Nequèego dico vobis in qua po- El iterum misit ad illos alium servum, et illum in
teslaiehoecfaciam. Nonvobis dico quod scio, quia capilevulneravsrunt, et contiimeliisaffeccrunl.Servus
non vultis fateri quod scitis. Juslissime repulsi, aller David regém propheiamqne et coeteros psalmi-
Utiqueeonfusi abseesserunl. Et impietum est quod slas significat,qui post Moysenmissi sunt, utcolonos
in psalmo per prophetam dicit Deus Pater : Paravi vinea; post cdicia legalia psalmodia; modiilatiohe et
lucernam Christo meo, id est, ipsum Joannem." dulcedinerilliaraadexcrciiiuin bonioperis excitarent.
Inimicosejus induam confusione(Psuli cxxxi). Notan- Nam ei ipse David, qui cor populi ad coelesiia desi-
dum aulem quod duas ob causas maxime scienlia deranda suspenderei, inler ritus carnalium vietima-
vëriialis esi occullanda quserentibus. Cum videlicet rum laudes Dominicontinuas, suavi metodia decan-
is qui quaerit, aul minus capax est ad inlelligendunx lari consliiuil. Sëd ei'liuiic affeotum coniuineliis in
quod quaerit, aut odio vel contemptu ipsius veiiiaiis capite vulneraverunt, quia psataiisfaruni catmina
indignus est cui debeat apëriri quod quserit. Propter quoead laudem Dominivocabant, parvi peiideutes ,
quorum unum Dominusait : Adhuc multahabeovobis ipsum qui psalmodfoecaput in Spirilu sanclo et fons
dkerë,sed non poleslisilla portare modo. Propler aile- ^' clamerai, David abjecerunt. Dicenlesenim: Quoeno-
rum vero discipulis praecepit: Nolile duré sanclum bis pars in David, aul quoelioeredilasin filio bai
(III
canibus: nequemiliatis margaritas vestrasanle porcos. Reg. xii) ? regnum simul ejus ignôbili siirpe, elreli-
CAPUT XII. gionem inipietalemutaverunt. Attamen ipse pro hao
El coepitillis in.parabolis loqui : Vineam pasiinavil vinea, quoe,de ^Egypto translata, Paleslinoe mon-
homp,'elcircumdedilsepem,et fodil lacum, el oedificavil tes sua obumbratione protexerat, ne radiciius exter-
turrim. Homo-istequi pasiinavil vineam ipse esi qui in ininaretur orabat : Domine Deus virtulùm, convërler'e
aliqua parabola conduxit operarios in vineam suanu nunc, respicede coelo, et vide, el visita vineam Islam,
Qui plantavil vineam de qua Isaias - plenissime per et dirige eam quam plantavil dextra lua (Psal. LXXIX).
canlicum Ioquilur, ad exlremum Inferens : Vinea Libi pariler exposuil quis sit homo ille qui banc vi-
-DominiSabaolh, domus esi Israël. El in psalmo, Vi- neam plantavil, Dominus videlicet Deus virlutum.
neam (inquil) de JEgypto transtulisll, ejeclsli gentes Et rursum alium misit, et illum ceciderunt, el plures
et plantasli eam. Et sepem circumdedilei, vel murum\
alios, quosdamcoedentes,alios veroaccidentes.Tertium
urbis, vel angelorum auxilia. El fodil in ea lacum, cum suis sociis servum,
propheiarum chorum iniel-
sive lorcular, aut altare, aut illa lorcularia quorum ; lige, qui continuis atlestationibus
j) poputam conye-
et trespsalmi lilulo prsenolantur, octavus, et oelogë- nerunt, el
quae huic vineoeveiitura imminerent mala
et
simus, octogesimus terlius. Et oedificavitturrim, proedixerunt. Sed qu'an
prophetprum non suntperse -
haud dubium quin lemplum dequo dicitur per Mi- cuti? Et occiderunleos
qui proenuntlabantde advenlu
chseam : El tu lurrisnebulosa filioeSion. ^ Domini Salvatoris (Acl. vu). Et hi omnes, mulla de
Ël locaviieam agricolis.Quos alibi vineoe operarios hujus vineoeslerilitaie dixerunt, sed unius Jeremiae
appeljavii, qui conducti fuerant hora prima , leriia, planctum ponere sufficiat.Ego autem, inquil, planlavi
texlael nona. El peregreprofectus est, non loci m'u- le vineamelectam, omne semenverum , quomodocon-
tatioiie. NamDeusunde abesse potest, quo complen versa es in pravum vineoealienoe(Jerem. n) ? Hissane
tur omnia? El qui dicit per Jeremiam : Ego Deus ap- tribus servorum gradibus omnium sub lege doctarum
propjnquqns,pi non de longe dicit Dominus?Sed abire fignram posse compreheiidi, Dominusalibi manifeste
videlur a vinea, ut vinitoribus liberum opérandi ar- pronunlial, dicens : Quoniamnecesseest impler-iom-
biirium derelinquai. nia quai scripla sunt in legeMoysi el propheiiset psal-
Et misit adagricolas in temporeservum,ul ab agri- mis de me (Luc. xxiv).
colisacciperelde fruclu vineoe.Qui apprehensum cum Adhuc ergo unum habensfilium cherhiimum , et i(~
 2S1 DED/E VlïNERABIL-ISOrP. PARS II. SECT. I. .— EXEGETICAGENMNA. 252
km miiil ad eos'norksinmmdicens: Quia reverebunturA in semetipso, alque ex ulroque populo unam sibi fi-
filium meum. Quod ait : Quia reverebuntur filium dejium civiiaiem, unum lemplum aedifiçet? Eosdem
meum , non de jgnoranlia venit. Quid enim neseiat enim Sj'nngoga;niagistrqs quos supra colonosdixe-
palerfamilias,-qui hoc loco Deus paler inlelligilur ? râi, nunc aedifieantes appelîal. Quia qui subdiiam
Sed semper arnbigere dicilur Oe.is, ut libéra volunias 'sibi plebeiii ïd ferendos vilse frucius quasi vineam
homi'ni reservelur. LnierrogemusArium et Euno- jubebantur excolere , ipsi quoque liane Deo inhabi-
inium. Eece paler diciUir .ignorare , et sensenliam talore dignam quasi dnmum conslruerejitque ornare
tempérai, et quantum in trahis est , . probatur esse praîclpiebaiiiur.Dndc et Apostolusfidelibusscribens,
memitus. Quidquid pro paire responderint, hoein- ail: Dei agriculture, Dei oedificalioeslis (l Cer. ni).
telligant pro fiiio , qui se dicit ignorare consumma- Sed qui fruçtum vineceDei quasi pessimi coloni red-
lionls diem. dere magno.palrifamiiias negabant, iidem quasi mali
Coloni,autem dixerunt ad invicem: Hic est lierres, caîineniarii laborant domui Dei lapidem pretiosum
vrnile occidamuseum , el noslra eril hoeredilas.Mani- et electum , qui vel in"fundamenlis , vel in angulo
feslissime Dominus prohat Jud;vorum principes non ponendus erat, subtrahere , hoc est (idem Christi
per ignoraniiam,sed per invidiamcrucifixissèFilium auditoribus suis conaha'nlur eripere.
Dei. Ifileilexerunl enim hune esse cui dielumest : « El quanebanteum lenere, et limueruntturbam. Co-
Postula a me , et dabo tib'i génies hoere.Ulalem luain gnoverunlenhn.quoniamadeosparabolamlianedixeril,
(Psql. H). "Et proplerea quasi sibi consulenles aie- . el relicto eoMbierunt.Principes saeerdotum etscriboe,
bant: Ecce munduslotus posl eum abit. Et si dimilli- quasi mentienlem contra se Dominumquaîrebanl in-
muséum sic, omnescredent in eum (Joan. xn). II;»- terficere.Sed boc idem quoerendo,docebantvera esse
çediias ergo filii Ecclesia est, cunctis ei dataJe gen- quosdixerat. Ipse quippe est havres, ciijus injusiam
libus, quam non moriens ci paler reliquit, sed ipse necem aiebat esse yindicandama paire. IllLnequam
sua morte mirabililer acquisivil, quam rèsurgendo coloni, qui ab oçeidendo Dei Filio ad piodicuraqui-
possedit. Ilanc auiem, occiso eo, mali colôni proeri- dem timoré humano reiardarj, donec venirei hora
pere moliebantur, eum crucifigenles eumJudaei(idem ejus, nunquam_vcrodivino amore poiuere cohiberi.
quse per eum exslinguere , et suam magis , qusexx Moralisane inte.llectu , cuique fldelium cuni rr.yste-
lege'est justitianî prseferre , ac gemibus imbuendis rium bapiisnii quod exerceat operando committitur,
ponabantur inserere. quasi vinea quam excolat locatur. Mitiitur seryus
El apprehendenles eum occiderunt, et ejecerunt unus, aller, et lertius, qui de fruclu açcipiant, cuni
extra vineam.Notai eos maliiioepeftinacis,. qui nec n leXj psalmodiaj prophétie , qu.arumadmonitionem
erucifixoac resuscilato a morluis Dominoad praedi- beiieageiido sequalur , legilur. Sed missus servus
credere voIueri.nl, sed quasi coniumeliis affectus vel caisus ejicitur , eum sernio
' c'alionemaposiolorum
cadaver vile projecerunt. Quia quantum in se erat auditus conteninitur, vel (quod pejus est) eliam bla-
.a suis eum finibusexcludenles genlibus susçipien- sphemalur. Missum iusuper hacredem( quantum in
dum dederunt. se est ) occidil, qui_el Filium Dei conculcaveril, et
Quid ergo faciel Dominas vinem? Vénielet perdet spiritui grati* , quo saiiciilicalus est, contumeliam
çolonos, eldabil vineam.aliis. Hune versiculum Do- fecerit. Perdilo nialo cullore , vinea dabitur alieri,
minus apnd Mailbacuminox exposuit ipse , dicens: eum dono gratis; quod superbus sprevii, hmnilis
Ideo dico vobis quia.auferelura vobisregnnmDei, et quisque ditabilur. Sed el hoc quodprincipes saeerdo-
dabitur genti facienli fructus ejus (Maltli. xxi). Quod tum , scribse, ac seniores manum miilere quserenles,
ita fulurum eiiain figuraliter osienderat, eum in in Jesum, limore turbas relinenlur j quotidie gerilur
exèmplum non credenlïum Judicorum infrucluoso in Ecclesia, eum quilibet solo de nomine f'ralereani,
Tico nïaledicerél. Qui e contrario posimodumcre- quam-non diligit ecclesiasticaefidei ac pacis unila-
dentes, sive de Judaiis, sive de geniibu's, fructifera; lem , propler cobabitaniium fiairum bonorum mul-
atque eximiaecomparavil arbori, dicens: Ego sum r. liludinêm aul erubesejt, aul limet impugnare. Qui
vîlis , vos palmiies. Qui manetin me et ego in eo, hic liimen sicul destullissima a^ium slrulhione Dominus
ferl fructum'mutlum(Joan. xv). Cuni auiem dixisset ail, eum lempus fueril, in allum alas erigtt, quia
quia yeniens Dominusvinêoe post perditionetn malo- pejsequendo Ecclesiam quasi Dominumcruci addi-
rum agricolarum , vineam daiurus esset aliis , hnc cere et ostenlui gaudebit habere.
idem ita divinitus fuisse procuraium, prophelico sta- El miltunl ad'eum quosdam ex Pèarisceis el Ilero-
tim affirmavit exemplo, subjiciens : dianis, ut eum caperentin verbo.Herodianosdicit mi-
NecScripturam liane legislis: Lapidemquemrepro- lites Herodis lelrarcb»3, qui el ipse tune temporis
baveruntcedifi'canies,hic (acius est.in caput anguli?- erat Jerosolyniis , atque in spernendo el ïrridendo
A Dominofaclum est islud, et est mirabile in oculis Dominum Pilato el Judoeisconsenliebal, ut' Lucas
nostris. Quomodo, inquit, impïebilur bpecprophciia, evangelisla lestalur. Quassenlesergo'Dominum com-
quod lâpidem ab aîdifiçanlibusreprobalum in caput prehendere summi sàcerdotes, scriboe, et seniores
anguli dicit esse puhendum, nisî quia Chrislus a vo- limuerunt lurbàm. Atque idëo quia per se non po:e-
bis reprobalus , et ôccisus, çredituris est genlibus raiil.vierrenaopolestaiis manibus etficere lentabanl,
Nu-
pfoedicandus, ut quasi lapis angularis duos çondat ut velul ipsi a morte ejus viderentur immiiries.
ES5 IN MARGlEVANGEL1UMESPOSITrO. — L1B.-III. 251
per enim sub CaesareÀugusio Juda>asubjecia Roma- k seribil, relicio eo abierunt, infideiitatem pariter cuni
nis ,• quando-in loto orbe est celebrata deseriptio , miraculo reportantes;
slipendiaria facta fuerat, et erai in populo magna - Elvenerunl ad eum Saddiwoei, qui dieunt resurre-
sedilio, dicenlibus aliis pro securilale et quieie, qua clionemnon esse. Duoeerant haeresesin Judoeis, iina
Romani pro omnibus mïlilabant, debere iribuia per- Pharisoeorum, el a'iera Sadducaeonim.Pharisaeiira-
solvi; Pharisaîis vero qui sibi applaudebant in jusli- dilionumelobservalionum qiias illi dculerosis vocam,
lia, e contrario jiilentibus, non debere populum Dèi justitiam proeferebant, unde et divisi vocabanlur a
qui decinias solverct, et primiiias darel, et codera populo. Sadducoeiautem qui inierpretantur/Msié, a
quaBin lege scripla sunt, humanis legibus subjacere. ipsi vendicabant sibi quod non erànt. Prioribus et
Gujus seditionis adeo fomes invaluit, utpostDomini corporis etanimae resurreclionem credentibus, con-
resurreclionem, insistentibus Romanis, palriam geu- fitenlib'usque et angelos et spirilus, sequentes, juxt.i
tem, et regnum, augustum quoque illud eum sua re- Acta aposiolorum, omnia denegabanl. .
lighme lemplum , insuper ipsam lucem,. perdere , Et inlerrogabant eum dicentes: Margister, Moyses
qUamiribuia pendere, malnerinl. scripsit nobisul si cujus {râler-morlufisfuerit, et dimi-
Qui venienlesdieunt et : Magisler, scimusquia virax serit uxorem, et jilios non reliquerit, accipiulfrater
es, et non curas quemquani. Nec enim vides in facieni:" ejus uxorem ipsius, el resuseiletsemenfratri suo. Se-
iiominis,sed'in verilaleviam Domiiii doces. Licet dari plem ergo fratres erant, et primus açcepit uxorem, et
tribulum Coesari,an non dabimus? Blanda el fraud'u- mortuus est, non relicio semine, etc. Qui resurreclio-
lenta interrogatio illuc provocal responderiiem, ut nem corponim non credebanl, animasjudicantes iu-
magis Deum quam Coesarem liméai, et dieat non lerire eum corporibus, reete isiiii^smodi(ingunl f.i-
debere tribuia solvi, ut slalim audienles Herodiani, bulam, qua; deliramenli arguât eos qui resurreclio-
sediibinis conlra Romanos auctorem eum leneani. nem asserant corporum. Potest autem fieri ul vere
Qui sciensversuliam eorum, ail illis : Quid me te.n- in génie eorum aliquando hoc accident.
lalis ? A/ferlemihi denarium ut videam. Al illi allule- In resurreclioneergo eum resurrexerint, cujus de
runiei. Sapienlia semper sapienier agit, ut suis poiiiis lus. eril uxer? Seplem.mim habuerunl eam uxoretn.
ïentatores sernionibus confuleniur.\Afférie mihi, in- Turpiludinem fabuloeopponunt, ut resurrectionisde-
quit, denarium. Hoc est genus niimm'i , quod pro negent verilatem ; verum tnystice sepiem lii fratres
decem numm'is impuiabatur, et babebat imaginem sine tiliis defuncti, reprobis quibusque congruunt,
'
Coesaris. '. qui per tolam hujus sa;culi vilain quoesepiem diebus
El ait illis: Ciljus estlmago lioecet inscriplio? Qui r volvitur , a bonis operibus stériles exislunl. Quibus
pulanl inlerrogalionem Salvatoris, igiiorantiain esse, virilim misera morte proereplis, ad ullimum el ipsa
ci non dispensaiionem , diseant ex prsaseriti loco mundana conversalio, quam illi absque fruciu vitalis
quod ulique potiierii scire Jésus eujus imago esset operis exegerant, quasi uxor infecunda iran.-ibit.
in nùmmo : sed inlerrogat, ul ad sermonem eorum Et respondens Jésus, ait illis : Nonne ideo erralis ,
conipelenter respondeat. nonscienles Scripluras neque virlutemDei? Propterea
Dicnnl illi : Coesaris.Respondens autem Jésus , ait errant quia Scripturas nesciuiil. Et quia Scripluras
illis: Reddite ergo quoesunt CoesarisCoesari, et quoe ignorant, consequenter nesciuni virtutem Dei, hoc
iuni Dei, Dco. Quod ail : Reddite-quoesunt Coesaris est Christum, qui est Dei virtus et Dei sapientia
Coesari, nummum , tribulum , el pecuniam; el quoe (l Cor. i).
sunt Dei, Dco, décimas , primiiias et oblaiiones ae ( Cum enim a morluis resurrexerint, neque nubent,
victimas senliamus. Quomodo et ipse reddit tribuia neque nubenlur , sed sunt sicul angeli in coelis.Lalina
pro se et Petro, et Deo reddidil quoe Dei sunt, palris consuetudo Grajco idiomati non respondei. Nubere
lâciens volunlaiem. Aliter: Reddile quoeCoesaris.sunt proprie dieuntur mulieres, el viri uxores duefere.
Coesari,et quoesunt Dei, Deo. QuemadmodumGoesar Sed nos simplieiler diclum intelligamus, quod nubere
a nobis exigil impressionem imaginis suaa, sic et JJ de viris, et nubi de uxoribus dictum sil. Si in resur-
Deus, ut quemadmodum illi reddilur nummus, sic reclione non nubent neque nubenlur, résurgent ergo
Deo reddalur anima lumine vullus ejus illuslraia eorpora.quae possunt nubere et nubi. Nemoquippe
alque signala. Unde Psalmista : Signalum est, inquit, dicil de lapide el arbore, el bis rébus quae non ba-
in nobislumenvuUuslui, Domine (Psal. iv). bent membra genilalia, quia non nubanl neque nu-
Hoc quoque lumen est.totum Iiominis , el. verum banlur, sed de iis qui cum possiat. nubere , lamen
bonum, quod non oculis sed menie eonspicilur.' Si- aliqua ratione non nubanl. Quod autem inferturt
gnalum auiem dixil in nobis, lanquam denariiis si- Sed sunt sicut angeli in coelis, spirifalis repfomiltiiur
gnatur régis imagine. Homo enim faclus est ad ima- conversalio. Sunt enim sicul angeli in, coelis, qui
ginem el simililudinem Dei, quam peccandocorrupit. gloria resurrectionis innovaii., absque -nllo morlfe
Bonum ergo ejus est verum alque oeiernunisi. rena- metu, absque ulla Iabe corruplionis, absque ullo ler-
scendq signelur. -..•',-. reni status aclu , perpétua Dei visione fruunlur, Ad!
. El mirabanlur super eo. Qui credere debueranl ad quam necesse est angelica; dignitalis, oequalitaleiB
lanla'm sapientiam, mjrati sunf, quia callidilas eorum quisquis ascendere desiderai, nune minimis fralribus
insidiandi noninvenissellocum. Et, sicul Mallhseus pie agendo condescendal.
OSK nr.njF. VRNKRMîll.îfiOPP. PARS H. SECL 1. — FXEGÈTICAGENEINA. 256
De morluis autem quod rcsurgant non legistis in A lite fidei et dilectionis opéra praefereniibus,eo quod
libro Moysisuper rubum , quomododixeril illi Deus plurimi patrum anle legem absque omni viciimarum
el sacrificioium consuetndine ex fide lanlum, quae
inquiens: Ego sum Deus Abraham , el Deus Isaac, et
Deus Jacob ? Ad comprobandam resurreciionis veri- per dileelionemoperatur , placèrent Deo, summique
latem inulto ali's manifesiioribusex'emplismi polnil, apud ipsum loci haberentur; nemo auiem unquam
e quibus est et i'.lud: Suscilabunturmortûi, el résur- absque fide_ac dileciio.neper holoeatista solum el
sacrificia Deo placuisse invenireiur. In qua sentenlia
gent qui in-sepulcrissunt. Et in alio loco: Malii dor-
mienliumde terroe pulvere consurgenl, alii in vilain scriba isie eiiam se fuissedeclaravit.
Jésusautem vidensquodsapienlerrespondissel,dixil
mlernani,et alii in opprobrium,et confusionemoelernam illi : Non es
(Dan. xn). Quajrilur ilaque quid sibi voltlerit Domi- longe a regno Dei. Non longe fuit a re-
nus hoc proferens tesiimonium, quod videUiraïiibi- gno Deij quia senieniiai illius qua; Novi Testament!
el evangelicai perfcciiimis est propria,- fmitor exsli-
guiim , vel non salis ad resurrectionis perlinel veri- tis.se
latem. Supra diximus Sidducaios, nec angelos, nec prob:itus esl. Unde snlertius inqnirendum quo-
modo ciieal Matthaus quod scriba hic sive legis
spirilum, née resurreclionem corporum confitenies, docior (ul ipse appellai) icntaiis Dominum, de man-
animarum quoque interilum proedicâssé.Hl quinque
.. dato primo sive maxima inierrogaverit, queui secun-
taritum libros Moysirccipiebanl, prophelarum vali-
dum hune evangelistam Dominusnon longe esse a
cinia respnenles. Slulium ergo eral inde',proferre
Dei asscveral, cum constet.eos qui teuianilo
testimonia , quorum aucloritatem non sequebanlur.' fpgno banc non posse, ideo-
Porfo ad seierniinlem animarum probandam ponit sapientiam quar.r.uu.1 invenire
: sum Deus Abraham et Deus que nec regni coeleslisqua; sapieulibus solum pandi-
exemplum Ego , Isaac, lur appropinquare janua>. Dicit enim SeripUra : Et
et DeusJacob. Staiimque inlerl : in simplicilalecordis quoerileillum, quoniam inveni-
Non est Deus morluorum, sed vivorum. Ut cum
tur qb iis, qui non tentant illum (Sup. 1). Nisi forte
probaverit animas permanère post morlem (neque dicamus quod tcinalurus
enim pnierat fleri, ut eorum esset Deus qui nequa- quidem Dominum adieri!,
sed audito ejus responso, coneplus, mox ad pieta.lts
-quam subsistèrent) conséquente!' introduceretur et
cum animabus boiia ma— graiiam redieril; et quein prius lentando decipien-
corporum resurreclio, rjuae
' * dum putabat, postmodum ampleclendo sequendum
lave gesseruul.
Aul cerle ipsam lentationem non
El accessitunus de scribis qui audieral illos conqui- essç cognoveiit.
volenlis inimi-
renies. Et vidensquoniam beneillis responder'.l,inter- accipiamusmalam, lanquam decipere
cum, sed caulam poiius., lanquam experiri amplius
rogavil eum quod esset primum omnium mandalum. Volenlis
Jésus autem respondil ei quod primum omniumman- G ignôtum. TVéqueenim frustra scriptum esl :
dalum esl~: Audi, Israël, DominusDeus tuus , Deus Qui facile crédit, levis cordemiiwrabitur (Eccli. xtx).
El nemojam audebal eum interroyare. Phari^seiet
unus est. El diliges DgminumDeumliiumexlolo corde
et eaHeri principes Judaeonimqiiserentes
tuo,' el ex iota anima tua, et ex Iota mente tua, cl ex Sadducoei,
lotavirtule tua. iloc-est primummandatant.Secundum occasionem calumnioe, el verbum aliquod invenire
aulèm siinileesl illi : Diligesproximumluum lanquam quod paterel insidiis, quia in sermonibus couTutaii
Piimum omnium et maximummandatum sunl, ultra non inlerrogant, sed aperlissime comprer
teipsum. bensum Romanastradiinl poleslaii. Ex quo intelligi-
dicit, hoc est quod ante omnia debeamus inimo in mus veuena invidia;
corde singuli, quasi unicum pietaiis fundamen lo- posse quidem superari , sed
difficile conquiescere.
care. Quod apeilius in conclusione demonslravit,
Et respojidens Jésus, dicebal dvçens in lemplo :
cum ait: Majus horum aliud mandalum non est.'Pri-
dieunt scrib'oeChrislumFilium David-esse?
mum erg" omnium et maximum mandalum est, co- Quomodo
Ipse enim dicit in Spirilu sancto : Dixil DominusDo-
gnitio alque confessio diviuos unilalis cum exsecu- mino
lione bona: operalionis. Bona autem operatio in di- mep, sede a dcxlris meis, donec ponam inimicos
tuos scabellumpèdum tuorum. Ipse enim David dicit
lêclione Dei et proximi pet licilur. Quam breviler
eum et unde esl filius ejus? Interrogalio
aliis verbis commendal Aposlolus, dicens: In Christo0 JesuDominum,
nobis proficit usque hodie contra Judaaos.El lit
enim Jesu nequecircumeisionliquidvalet, neque proe- enim
qui confilenlur Chrislum esse veniurum, homi-
pulium, sed /ides quoe per. dilecliomm operatur ( Ca- nem simplicem et. sanelum asserunl de
lât, v ). génère
David. Inlerrogemusergo eos docli a Domino, si
El ail illi scriba: Ben?, magister, in verilaledixisti simplex est boriio, et lanlum filius David, quomodo
quia unus est Deus, et non est alius proeler eûm. Et voret puni David Dominumsuum, nonerroris incerlo,
ul diligatur ex loto corde,<et ex totoinlellectu, et ex nec propria voiuntaie, sed in Spirilu sanclo. Non
iota anima, el ex Iota forliludinê, el diligereproximum autem reprèhenduntur, quia David filium dieunt,
ianquamseipsum, majus est omnibusholocauslomûlis sedquia DeiFilium eum esse non credunt : siquidem
et sacrifiais. Oslehditur ex bac responsione scriba; ipse et Doniinus David; Deusanletempora manendd,
gravem ssepe inter «cribas et Pharisaeosquaestionem et filius David apparuit homo in tempôris fine na-
esse -versatam quod esset .mandalum piimum sive scendo. Quod iauiem à Paire subjiciunlur ei inimici,
maximum dlvina; legis, quibusdam videlicel hosiias noirinfirmitaiem Eilii, sed uniialem nalur.ir1, quia iij
el sacrificialatidanlibus, aliis verô majore aiictori- aliero aller operatur, signifLcat.Najin et FRius"sub,-.
es7 IN MÀRCIEVANGFXiUMEXPOSiTIO.— Llli. III. 23$
allare ad dexleram ingrcdicnlibus
jicit inimicos Palrï, quia Palrem elarilieal super \ posuit iliud juxta
terrain. domumDomini. Millebanlquein eo sacerdeles, qui
Et dicebaleis in doclrinasua : Cavetea scribisqui cuslodiebanloslia, omneni pccuniam quoe deferebatur
voiuntin s'.olisambulare, el salutari in foro, el inpri- ad templiimDomini.Cumque vidèrent nimiam pecu-
miscalhedrissedere in synagogis,el primosdiscubitus niam essein gazophylacio,ascendebt scriba régis et
in coenh. Ambulare in slolis, cultioribus veslimeniis . ponlifex, effundebanl, et numerabanl pecuniam quoe
induios ad publicum procedere signilicat, in quo imveniebalurin domo Domini (I V R<g. xn). Ilaque
inier casleradives ille qui epulabatur quolidie splen- Dominus qui appelilores prinialus el vanoe gloiiii;
dide peccasse describiiur. Noianduru autem quod cavendosesse monucrat,' qui simulalis orationibus
non salutari in forn, non primos sedere vel discuni- prolixius judicium pnndixerat esse rcpeudendum,
bere vetat eos quibus hoc oflicii online compeib,' etiam dona ferentes in donvimDominicerio exauiiné
sed eos nimirum qni hasesive habita, seu cerle non discernil, ul rétribuât singulis sccundum cor et
babitn, indebile amant, a (idelihus quibusque quasi opéra eorum, quia eodem modo semperin Ecclesia
improbos doeei esse cavendos, auiuium, videlicet, idem intérims arbiter agere noii cessai.
nongraduin jusla disiriciione redarguens : quamvis " Et multidivilesjaclabant mvlla. Cumvenissetauiem
etboc culpa non careat, si iidem in foro liiibus in- una vidua pauper, misit duo minuta, quod est qua-.
tersinl, qui in cathedra Moysi Syiiagogoemagislri drans. Quadranlem vocanl calculalores quariam
cupiuntappell.iri. Duplici sane ralione a vanas glo- partem cujuscunque rei, videlicel aul loci, aul tem-
rise cupidis alleiidere jubemur, sesiiinamesbona esse ppris, aul pecuniae.Forsilan ergo hoc loco quariam
el faciendaqua; faciunt, vel amiulatione infhmme- parlem sicli, id esl, qufnque obolos siguiiical.
niur, frustra gaudenles in bonis laudari quaesimu- Et convocansdiscipulosail illis : Amen dico vobis
lant. quoniam vidua hoec pauper plus omnibus misit qui-
Qui dévorantdomosviduarum sut obtentu prolixoe misermit in gazophylacium.Hic nobis locusmoraliter
orationis, lii accipienlprolixiusjudicium. Non lanlum quidein intimai quod sil accepiabile Deo qiii'dqn'd
ait, Accipieni judicium, sed adjunxit prolixiu , ut bono animo oblulerimus, qui non subslauliam offe-
insinuet eliam illos qui in angulis slaules oraiil ut rentium, sed conscienliam pensai; née perpcndit
videanlur ab bominibus damhatioiem rnereri, sed quantum in ejus sacriïicio, sed ex quan'o proferatur.
eos qui hoec prolixius quasi reiigiosiores agendô Juxia vero leges allegorîoe, diviies qui in gazophy-
non solumlaudes ab bominibus, verum eiiain pecu- lacium mimera initlebanf, Judoeos de"jii^iiLia>legis
nias quoerunl, graviori esse judicio pleclendos. Sunt elatos, porro vidua; pauper Ecclesioe siuiplicii.iiem
enim qui se justos etmagni apud Deummeriti simu- désignât. Quoe rrcie pauper ap;->ellaiur,qi.ua vel
lantes, ab infimis quibuslibet et peceatorum suo- superbioespiiimm' vel' conctipisce.itias leinporaliuiu
rum cor.scienliaturbalis, quasi patroni pro eis in rerum, quasi mundi diviiias abjecii. Yidua vero,
judicio futuri, peeunias aeciperé non dubitaul:et quia vir ejus pro ea moricm pertulii, et nunc in
cum porrectoemanus pauperi pièces juvare soleani, coeli peneiralibus, ab ejus oculis occulius, quasi in
illi ob hoc maxime in preeibus; ul.pauperi minimum parle alterins regionis vivil. Hoecin gazophylacium
loilant, pernoctani. Quibus illa Judoemaledictionon, minuta duo miiiii, quia in conspectuin divinie Ma-'
inimerilo congruit : Cumjudica'.ur,exeal condemna- jesialis, qua oblaliones devoloe nostroe operatioms
lus,.el oralio ejus fiai in peccalum(Psal. cvm). Con- qu isï certo numéro conscriptaeet consignai» ser-
damnâtes quippe cum judiealur, exil, et oralionem vantur, sive diiecfioiiem Dei et proximi, seu fider
suam in peceatumrecipil, qui magnaenunc oestima- oralionisque suoe mimera deforl. Quoe considérait!
tionis apud hommes habiius, in divinotuneexamine propriaefragililaiis minuta, sed merilo p'iâeinieniio-
non solumse pro aliis intervenire non posse, ted nis accepta, cunclis superbientium Jmioeorumoperi-
nec sua sibi mérita sufficere posse deprebendii, Lus proesianl.
immo ipsarum quibus humanum judicium fefellerat J) Omîtesenim ex eo quod ctbundabnlillis miserunt.
preeum, inter crimina poenasluit. . . Hoecvero de penuria sua omniaqua; habuit misit.loium
Et sedens Jésus contra gazophylacium, aspiciebat victumsuum. Ex abundanlia jsibi Judaeus mitlit in
quomodo lurba juclarH oes in gazophylacium.Quia muncra Dei qui, de jusiitia sua proesumens,hoecapud
sermone Graeco a-uly.xmvservare dicilur, et gaza se orat : Deus, graliusago libi, quoniamnon sum sicul
IiiiguaPersica divitiaevocaiitur, gazophylaciumlocus coeleri hominum,raplores, injusti, etc. (Luc. xvui).
appellari solet quo diviiioeservantur. Quo pomme-et ' Omnemautem viclum suum in Dei mimera miuit
arcam in qua donaria populi congregabanlur, ad Ecclesia, quia omne qubd vivil, non sui esse meriti,
usus lempli necessarios,et porticus in quibus serva* sed divini muneris inielligit, dicens : Deus propilius
banlur appellabant. Habes exemplum de porticibus estomihi peccatori(Ibid.). Et ilerum : Forliludinem
in Evangelio.Hoec,tnquit, verba loçutus est J.sus in meam ad te cuslodiam,quia lu Deus susceplormeut-
gasophylacio,docensin templo(Joan. vin). Habes de es, Deusmeus? misericorciiaejus proevenietme (Psal,
arca in libro Regum : Et tutit Joiada ponlifex gazo- LVJIl).
phylacium unum, eperuitque foramen desuper, et
2S9 BED^S VENERABILISOPP. PARS II. SECt. I. —EXEGETICA GENUINA. 266

LIBER OUARTUS,

CAPUT XIII. AL imminente Jcrosolymorum excidio princ;pas exsti-

El cum egrederelurde templo, ail illi unus ex disci- lere qui se esse christos dicerent, lempusque liber-
pulis suis, Magister, aspire quales lapides et quales taiis jam jamque appropinquare referrenl. Mulli in
structuroe.El respondensJésus ait illi : Videslias om- Ecclesia ipsis eliam teniporiliiis aposiolorum hoere-
îtes magnas oedificationes?Nonrelinquelùr lapis super siarchoeprodiere, qui, inler alia plurima, veritali
lapidem, qui non destrualnr. Juxla hisloriam mani- contraria, diem Domini proedicarenl inslare. Quos
festas est sensus. Recedente autem Dominode tem- Aposlolus in' Ep:slola ad Thessalonieenses damnât.
plo, omnia legis oedificiaet compositio mandalorum Mulli in nomine Cliristi venere Anlicbristi, quo-
iia destrucla esl, ul nihil posset a Judoeis impleri; rum primus esl Simon Magus: cui, sicul in Actibus
et capite sublato, universa inler se membra c-impu- aposiolorum iegimus,-auscullabantomnes qui in Sâ-
gnant. El quia fundata in gentibus fide, et Ecclesia maria erahl a niinimo ïisque ad maximum, dicenles':
Chrïsti, Judoeadignas suje perfidioepoenas erat lui- Hic est virlus Dei quoevôcatur magna, eo quod multo
lura, aple Dominus pnsl.latidalam in paupere vidua lempore-magicis arlibiis suis demenlasseleos (Aci.
devolionem Ecclesioe,egreditur de templo, ruinam- vt i). - -
que ejus fuluram atque oedificialune admiranda non Cumaudierilis autem bellà et opinionesbellorum,ne
multo post complananda esse proedixit. Diviniius ES limveriûs. Oporlel.enim fieri, sed nondum finis. Belfa
autem procuratum esl ul palefacia per orbem fidei ad h'isles pertinent, seditiones ad cives. Quoe ulra-
evangelicoegraiia, lemplum ipstim quondam augu- que a LemporeDominicoepassionis in populoJudoeo-
stum cum suis coerimoniis tolleretnr, ne quis forte nim , qui sibi pro Salvaiore Cbristo seditiosum
adbué pnrvulus ac laciens in fide, si videret illa laironcm ele'gii, salis superque constat abondasse.
permanere quoe a prophetis sanciis fada, quoea Sed bis advenl'anlibus apostoli ne lerreaniur, ne
Domino sunt insliluta, admirando sariclum soeculare, Ji'iosolymnm, judoeamque desërant, admoneriiur,
paulalim a sinceritate fidei, quae esl in Ghrislo Jesu, quia videlicet stalim finis, quoein quadragesimuni
ad carnalcm laberelur judaismum. Providens ergo poilus difFerenda sil annum, id esl desolaiio pro»
Deus infirriiitalijnostroe, et Ëcclesiam suam mullipli- vincioe,ullimumque urbis àc lempli sequatur exci-
cari desiderans, omnia illa subverli fecit ac penilus dium. '-'-''
auferri, quatenus timbra et lypo cessante, veriorem Exsurget auiemgens contragenlem,et regnumsuper
ipsa jam verilas per orbem declarata palmasnlene- vegnum,et erunt terroemolusper locâ, et peslilenlioeel
ret. famés. Inilium dolorùin hoec.In Evangelio Lucoe ita
Et cum sederelin monte Olivarumçonlm lemplum, scripium est : El terroemolusmàgni erunt per loca, et
inlerrogabanl eum scparalim '-Peints, Jacobus, el {* t peslilenlioecl famés (Luc. xxi). Constat au'tèm hoec
Joannes et Andréas. Die nobis quando isla fient, et anie ullimos acerbissimosque dolores, quibus
quod signumeril quandohoec,omnia inciplênl consunt- omnisest vaslata, imoerasa proviiicia, hoc est tem-
mari? Quia laudanlibus quibusdam. oedificafiones père Judaicoe seditioiiis, ad liiteram conligisse,
templi, Dominus palam responderat hoec esse omnia Potest vero regnum super regnum, el pesliieniïa
desiruenda,. discipuli secrelo lempus et signa proe- eorum quorum sermo serpit ut cancer, et faînes
dictoedesiruclionis inlerrogant. Sedef auiem Domi- audiendi verbum Dei, et commntlo universoe lerras,
nus in monte Olivarum. contra lemplum, cum de et a verâ fide sepâralio, in hoerelicismagïs inlellrgi,
ruina lempli et excidio gentis disputât, ul eiiam ipso qui, contra se invicem dimicantes, Ecclesioeviclô-
«orporis situ verbis quoe loquitur congruat, myslice riam faciunl. Quod auiem merito Jerosolymis ae
designans quia quielus manens in sanciis, superbo- provincloeJudoeorumuniversoe lot eroganda fuerint
ïum deleslatur amenliam. Quis enim non. videat adversa, Dominus subdendo"manifestât cum dicit :
•quodmons Olivetifrucliferam.designetsancioeEccle- Wideleaulémvosmetipsos,tradent enim vos in con-
sioeçelsitudinem, quam Dominus semper inliabitare ciiiis, el in,synagogisvapuiabilis,el anle reges et proe-
deleclalur? Quia videlicet mons ille non itifructuosas sides slabitis propter me in leslimbnium illis. Ea
îiabere arbores, el silyam sterilem, sed olïvas gi- " quippe Judaicoeg-éntî, vel sola vel maxima causa
gnere solebal, quibus ad repellendas noctium timbras erai exilit, quia posi occisionem Domini Salvatoris,
lumen alilur, solv.untur infirmitaiesel requies lassis iiominis quoque ac (idei ejus proeconessimul et con-
tribuitur,.. Quoe cuncta specialiter in Ecclesia. fieri fessores inïpia crudelilale vexabat.
$)rqbat ipsacum dieil ; Ego autem sicul oliva fructi- Et in omnesgentes primum oportel proedicariEian-
ferain domo.Dominisperabo in misericordiaDei mei geliuni Dei. Hoc ila fuisse complelum Ecclesiasticoe
(Psal. LI). lesiantur hislorioe, in quibus referturtjuod apostoli
Et respondens Jésus coepil dicere illis : Videle ne; omnes mulio anle excidium Judséoeprovincioe ad
^uis vos seducat. Mulli enim venienlin nomine meoi proedicandumEvangelium lolo fuorinlorbedispersi,
dicenles, Quia ego sum, el mullcs seducenl. Mullii exceplo Jaeobo Zcbedoei, et Jacobo fratre Doraini,
 "
oni . W MARr.l'EVANfiELIliMEXPOSITIG. — L1B.-1V. SG2
qui prius in Judoeapro verbo Evangelii sanguinem A / virlutum culmen debemusascendere, quanlo plures
fuderanl, Quoniamergo noverai Dominus corda dis- amjila et errabunda viiiornm sequiilinera videmus.
cipulorum de excidio ac perditione suoegenlis esse Tune qui super leclum est, hoc esl qui excedens ani-
contrislanda, hoc eos solaiio allevat, ul nossent nw earnalia, lanquam in aura libéra spîrilualiier
sibi etiam Judoeisabjeclis, socios non defore gaudii vivil, ne descendai ad infirnosaclus prîslinoecouver-^
re'gniquecoelestis,imo plures multo quam de Judoea saiionis, neque ea. quoe reliquerat muridi carnisve
périrent ex omnibus icto orbe nalionibus esse colli- desideria répétai. Domusnamquenostra, vel mundus
c hic, vel ipsa in qua degimus, noslra intelligenda
gendos.
El cum duxerinl vos trfidenles, nolite proecogitare esl. caro, de qua dicit Aposlolus : Scimus enim quod
quid loquamini,sed quod dalum vobis fueril in illa si lerrestris domus nostra liujus habitalionis dissol-
hora id loquimini. Non enim eslis vos loquenles,sed va'.ur, quodoedificationem ex Deoliabemus(I Cor. v)«
Spirilus sanctus. Cum pro^ler Chrislum dueimiir ad Et qui operalur in Ecclesia, ac sicul Paulus el Apollo
judices, voluntatem lanlum nostram pro Cbrislodebe- plantai elrigat (/ Cor. m), non respiciat spem soe-
mus efferre. Coeterum ipse Ghrislus qui in nobis cnlarem, cui reiiuntjavil, uee retinacula viloelaben-
habitat, Ioquilur, et Spirilus sancti in respondendo lis, quibus se jam jamque, ut nudus Chrisius seque-
gratia minislraiur.- B relur, exuerai, resumere incautus proesumai.
Tradel autem fraler fralrem in mortem, el paler fi+ Voeautem proegnanlibusel nulrienlibus in illis die-
lium, el consurgenlfilii in parentes,el morte officient bus. Voeproesenlicaptivitatc proegnanlibus et nu-
eos. El critis odio omnibus,propter nomènineum. Qui irientibus , quarum vel uleri vel manus filiorumsar-
autem, elc. Hocin persecUlionibuscrebro fieri vidi- cina pragravaloe, fugoenécessitalem non minimum
mus nec ullus estimer eos fidusaffeetus, quorum di- impediunt. Lege Regum bistoriam, ubi.uxor Jona-
versà fides est. ihoe malum caplivitalis proeproperafuga vitando Iap-
Cum auiem videritis ubominalionemdesolalionis - sum sinu filium perpétua claudum recepit. .
slantemubi non débet,qui legit inlelligal. Pro eo quod Oralevero ul hiemenon fiant. In Matllioeoscriplum
Marcusait : Slantem ubi non débet,in Mattboeoscrip- est : Oraleauiemut non fiât fuga veslrahiemevel sab-
lum est ; Slantem in loco sanclo (Mallh. xxiv) ; qui balo. Si de eaptivitate Jérusalem voluerimus acci-
unum omnimodisidemque significai, quoniam ninii- pere, quando a Tilo et Yespasiano capta esl, orare
rum in sancto loco non debel abominalio stare de- debent ne fuga eorum hieme vel sabbalo fiât, quia
solalionis; Quandoauiem ad inlelligeniiam provoea- in altero duritia frigoris prohibel ad solitudinem
mUr,myslicum monsiralur esse quod diclum est. pergere, et in monlibus deseriisque lalilare; in al-
Potesi auiem simpliciier aut de Ariiichristo aecipi, " fero aul transgressio legis estj si fugere voluerint,
aul de imagine Coesarisquam Pilalus posuit in tem- aul mors imminens , si remanserini. Si auiem de
plo,aul deAdriani equeslri statua, quaein ipso sanclo consummalione mundi inielligitur, hoc proecipilut
sànciorum loco mulio lempore steiii. Abominalio non refrigescal fides nostra et in Chrislum charilas,
quoque secunJumvelerem Scripiuram idolumnuncu- neque otiosi in opère Dei lorpeamus virlutum sab-
patur. Elidcircoaddilur,deso/atioms,quodindesolalo balo. Hoecenim Domini loculio parlim ad capiivi-
leniplo alque deserio idolumposilum sit. talem Judaicam quoe a Romanisfacla est, parlim ad
Tune qui in Judoeayunlfugianl in montes. El qui diem judicii pertinei. Nam et apud Matiboeumita
super leclum, ne cteseendal in domum, nec inlroeat discipuli Dominum, cum hoec esset locuturus, in-
lollerealiquidde domosua. Et qui in ayro erit, non terrogasse legunlur : Die nobis quando hoecerunt et
revertaturrétro tôliereveslimentumsuum. Hoecjuxta quodsignum advenlustùi, el consummalionissoeculi?
iitieram facta esse constat, cum appropinquasie Erunt enim dies illi tribulationis laies, quales non
Romanobello et exlermiuio Judaicoegenlis, oraçulo fuerunl ab iniAo crealuroequam condidil Deus usque
admoniti, omnes qui erant in provincia Chrisliani nunc, nequefient. Iloec temporibus Antiebristi pro-
j prie congruunt, quando non solum lormenia cre-
longius discesseraul, ul ecclesiasiicanarrai llisioria, j)
ettrans Jordànem sedentes, manebant ad lempùs ïu briora quam prius consueverunt, ingerenda sunt
civilale Pella sub lutela Agrippoerégis Judoeorum, fidelibns, sed (quod gravius esl) signorum quoque
cujus in Aelibusaposiolorummentio est, qui cum ça operatio eos qui lormenia ingeriint, comitabilur :
quoesibi oblemperare volebat parie Judoeorurn,sem- teste Apostolo, qui ait, Cujusesl advenlus secundum
per Romanorumimperio subdilus agebat. Juxia vero operationemSalanoe, in omni seduclione, signis, el
sensus spiritales, cum viderimus abominaiionem prodigiis mendacii(Il Thess.H). Quanta enim soepe
desolalionisstare ubi non débet, hoc est hoereses et niiracula , quoi virluies sancli martyres coram per-
fiagitiaregnare inter eos qui coelestibusmysleriis secuioribus fecerunt, nec lamen crederë illi neque
videbanlur esse conseerali, cum opérantes iniqui- a persequendo cessare volueruni. Quis ergo ad (idem
talem, loquenles mendacium,. viros sanguinum et converlilur increduius, cujus jam credeniis non
dolososquos abominabilur Dominus,pacern fidelium pavel et concuiilur fides, quando persecutor pielalis
lurbareperpenderimus, lune quicunquein Judoea,hoc fit eliam operalor virlulis, idemque ipse qui tôr-
esl in confessioneveroe fidei persislimus, non lerre- mentis soevilut Ghrislus negèlur; provocat miraculis
nis inlîrniisqueaelibus mancipari, sed lanlo altitis ut Anlichristocredalur ? Quodergo in bis suHugium,
' 263 BED.Ë YENERAB1L1SOPP. PAHS il. SECT. i. - EXEGETICA GENUINA. mi
quoespes remnnebïl.eleclis , nisi ut supeniagralia i À . lumnoe? Quid virgula deser.ii paiilur, eum cedrus
quoeviiintempaiienlioe piis largilUr, polewiiam pêr- paradisi concutilnr *-...
sêquenlli ac iribulandi filius demat impiis? Unde; Et lune miUel-angelot sues, et congregabil electos
"providapietaie siibjungilur. suôs a quatuorvenlis, q summolerroe, usque ad sum-
El nisi breviassel Dominus dies, non fuisset salvai muni coeli..A .quatuor ventis-, a quatuor muiidi cli-
omnis tara. Sëd propler electos quos elegit, brevia- matibus dicit, Oriente, Occjdente, Aquilone et-Au-
vit diës. Hoecetenim tribulâiio' quàhto coeteris quoe s stro, El ne quisquam puiarei a quatuor solummodo
praicessere pressurarnm pondère gravior, la'nioestt plagis lerroe, et non potins a cunclis ejus finibussU
leriiporis brêvilate modera:ior fuïura. Namquetribus; mul.ei mêdilerraneis regionibus eleelos esse congre-
aiinis acdimidio, quantum de(proplielia Dànielîs e't: .gandos, àple subjunxil : A suinmo terne., usquead
Àpocalypsi S.'Joannis conjici potest, Ecclesiam per summumcoeli, idest, ab extremis ferroe finibus per
orbem impngnatura esse credilur. direclum , usque ad ulliinos terminos ejus, ubi longe
El tvhc si quis vobisdixerit,: Ecce hic est Christus, aspeciantibus circulus CORH te:r« videiur imiiccrel
er.ceillic,:necrediderilis. Exsiirgeiitenim pseudochrisii JS'ullusergo in die illa remanebil eleeius , qui non
et pseudopfoplietoe,et dabunl signa et pôrlentà adje- venienti ad judicium Dominoin aéra occurrat, sive
ducendos,si fieri potest, eliam electos.Quidam hoecad « vivens adliue in eorpore repei tus , seu de morte jam
êapiivjiaiis judaicoelempus referunt, ubi mulli chri- resuscilatus ad viiam; Veniuni ..ad judicium reprobi
slos se esse dicenles , decepias posi se caiervas po- et ipsi, alii in eorpore viventes inventi, alii ad vilam
puli-iraliebarit. Sed nolandum, quod in illa misera- a morte suscitai!. Sed ea nimirum disianlia , quod
bilis et miseraseivilalis obsidione nullus erat fidelis, justi congregantur in gaudium Dominisui ; inimïci
3d quem diviria exliortatio, ne perversos niagistros auiem ejus peraclo judicio ' dissipenlur , el pereant
sequerèfur, Jieri deberet : verum omnes pariter,et a faci'eDei. . .
minores et majores, et obsessi el obsidentes, alieni A ficu auiem discite parabolam ; cum jam ramus
à Cbrislo durabani. Unde melius de hoereticisest ejus tener-fueril,el sala fuerinl foiia, cognoscilisquod
accipiendùm, qui contra Ecclesiam venienles cbri-. in proximosit-oestas. Sic el vos, elc-, Sub exemplo
slos se esse menlirentttr. Quorum primus Simon arboris, docuil cousuinmaiionis advenUim. Quomo-
Magus fuit, exiremus auiem ille major coeieris, est do, inquil, cum lêneri fuerinl in arbore ficus cauli-
AnticliristuSè culi, et gemma erumpit in florem , cortexque fc ia
Sed iniltis diebusposl Iribulaiionemillaiïi.-solcon- parturit, iulelligiïïs oestatisadvenium , el fàvoniiac
îenebrabitur,et luna nondabit splendotemsuum, stel- veris inlroiium ; ita cum omnia hoecquoeseripla sunt
loecoelieruni decidenles. Sidéra in die judicii,vide- " viderilis, nolile.puiare jam adesse coiisummationem
bunlur obscura, non diminulione suoelucis accecleu- mu.ndi, sed quasi prooemia et proecursoresquosdam.
te, sed superveniente clarîiate veri lumiuis, lioe esl yenire, .ut ostendanl quod prope sit et in januis,
summi judicis, cum venerit in majesiate sua , et Pa- Polest auiem hoec f'ruciiliGatiofici juxta inyslicos
tris, el sanetorum angelorum ; quamvis nil piphi- sensus allius inleiligi., videlicet super staiu Synago-
beal inleiligi veraciler solem lune et lunam cum gae,quoequondam venienie ad se Domino, quia fruc-
sideiibus c;rien's ad lempus suo luinine privarï, quo- luin jusliiioe non babebat, in eis,qui lune increduli
modo- f'.ctum de sole constat lempore dominions erant, oeterna sterililaie damnaia est. Sed quoniam
passionis. Luna enim lune temporis eum esset plena, dixit Aposlolus, quia coecilas exporte facia est in
sub abd-to lerroe latebau Unde imperfecia restât Israël, donec pleniludogentium intrarvl, elsic omnis
tisque bodie proplielia illa Joël , qui cum dixisset: Israël salvus eril (Rom. xi). Cum hoc adfuerit lem-
Sol converîelur in.tenebras, addidil : El luna in san- pus, utablala diuiina coecitateperfidioe,omnis Israël
guinem, an'.equamveniatdies Dominimagnus et mani- lucem recipiat et salutem, quid nisi diu sterilis arbor
feslus (Joe!, H). Et quod de die judicii-loquens fici frucium quem negaveral reddel ? juxta illud
Isaias : Et. erubescet(inquil) luna et confundelur sol, beali Job : Lignum habet spenl, si proecisum[uerit,
cum regnaverit Dominus exerciluumin monte Sion et rursum virescil, el rami ejus pullulant. Si senuerilin
in Èierusalem., et in conspeclu senum suorum fueril terra radix ejus, el in pulveremortuus fueril tr'uncusil'
glorificatus(Isa. xxiv). Coelerum| eracto die judicii lius, ad odoremaquoegerminabil,et faciet comam,quasi
et clarescenle fuluroegloria viloe, cum fueril ççelum cum primum plantatum est. Quod ubi faclum videris,
novum el terra nova , lune fiel quod idem prophela dierri exiremi discriminis, et oesiatemveroe pacis ac
dicit alibi : Et eril lux luna. sicullux solis, el lux solis lucis esse in proximo non ambiges.
erit septemplicitersicul lux sepiemdienim. Amendito Vobis, quoniam non iransibit genéralio
Mlvirlulesqiioesunt in coelismovebuntur.Quid mi- limedonec omnia ista fiant. Nomine genérationis aut
rum bomines, qui el nalura sunt el sensu terrestres, omne hominum signifieaigenus, aut specialiler Ju-
ad hoc judicium perlurbari, cujus aspecium et ipsoe daeorum. Coelumet terra transibunl, vêrba auiem mea
coelorum virlutes, hoc est angelicoe(rement pote- non transibunt. Ccelum quod iransibit, non oeihoe-
stajes,? Bealo quoque Job attestante, qui ait : Colu- réum sïve sidereum, sed aêreum, a quo et aves coeli
mnoeçoelicontremiscunl,-elpavent,ad nutum ejus (Job. el nubila coelicognominanlur, inielligere debemus,
x&V]),Quid ergo facieni lahuioe,quando irementco- Pelro atleslanle qui dicit : Quod coelierant prius ei
«SfiK W MARC! P.VANGFXillMEXPOSITIO.— L1B. IV. 266
terra de aqua, et per àquam, consistensDei verbo; per A tnum suam, et dédit servis suis potestalem, etc. Peiv
qu'a;ille lune mundus aqua inmdatus periit. Coeliau- spicue ostendit Dominus quare dixerit-: De die au-
tem qui nunc sunt, et terra, eodemnerbodeposili sunt, tem illo velhora nemo'scil,nequeangeli in cmlo, neque
igni reservati in diemjudicii, et perdilionis hominum Filius, nisi Pater. Quia non expédiât scire apostolis,
impierum(II Pelr, m), aperte docens quia non alii ut penduloeexspectationis incerto semper eum cre-
coelisunt igiieperituri, quam qui aqua perditi, hoc: dant esse venturum, quem ignorant quando ventu-
est inania hoecet nebulosa véniôsi aeris spatia. Ne- rus sit. Et non dixit, quia neseimus, qua hora Do-
que enim aqua diluvii, quoequindecim tantum cubi- minus venturus sit, serfnescitis. Proemissoquepatris-
lis montium cacumina iranscendit, ullra aeris oethe- familias exemplo, curreticeat consummationisdiem,
risque eonfiniaperv^nisse credenda est. Quocunque manifestius docet, dicens :
autem pervenire potuit, eo nimirum, juxta proefalam Vigilateergo ; nescitisenimquandoDominusveniat,
beati Pétri sententiam, ignis quoque ijudicii perve- sero , an média nocte» an galti cantu, an mane. Ne
niet. Si autem coelum et terra transibunt, moveri cum venerit repente , inveniat vos dormientes. Homo
potest quomodo dieat Ecclesiastes : Generatiopm- autem qui peregre profectus reliquit domum suam,
terit el generaiïoadvenif, terra vero in oeternumslai hàud dubium quin Cbristus sit, qui ad Palrem post
(Eccl. i). Sed aperta ratione coelum et terra per ** J resurreclionem victor aseendens', Ecelesiam
.corpo-
eam, quam nunc habènt imagïném transeunt, atla- raliter reliquit : quam tamen nunquam divinoe proe-
men per essenliam sine fine subsistunt. Proeterit sidio proesentioedestituit, manens in illa omnibus
enim figura hûjus mundi (I Cor, vu). ^Et ad Joannem diebus usque ad consummationem soeculi. Carnis
angélus : Erit, inquit * coelum-novmii et terra novat enim locus proprie terra est, quoevelut ad peregrina
(Apoc. xxi); quoe quidem non alia condenda sunt,, ducta est, cum per Redemptorem noslrum est in.
sed hoec ipsa renovanda. Coelum ergo et terra ett coelocoliocata. Dédit autem servis suis potesiatem
transit et erit, quia et ab ea quam nunchabet specie,. cujusque operis : quia fidelibus suis, concessa sancti
per ignem (ergitur, et tamen in sua semper naturat Spirilus gratia, facultatem tribuit bonis operibus
servatur. Unde et per Psalmistam dicilur: Mutabis s serviendi. Janitori quoque proecepitut vigilaret: quia
ea, et mulabunlur(Psal. ci). Quam quidem ultimami ordini pastorum ac rectorum spiritâlium, commissoe
commutaiionemsuam, ipsis nobis nunc vicissiludi- sibi Ecclesioe curam solerti observanu'a jubet im-
riibus nuntiant, quibus noslris usibus indesinenterr pendere.
alternant. Nam terra a sua specié hiemali ariditate; Quod autem vobis dico , omnibus dico : Vigilale.
déficit, vernali humore vïrescit. Coelumquotidie ca«, • « Non apostoli tantum et successores eorum, redores
ligine noctis obducitur, et divina claritate renovà- nimirum' Ecclesioe, sed et omnes vigilare praecipï-
lun Hinc ergo, bine fidelisquisque colligat, et inter-- mur. Universi januas cordium nostrorum, ne hostis
ire hoec, et tamen per innovatiônem refici, quoe î antiquus mala suggerendo irrumpat, insianter ser-
constat nunc assidue velut ex defectu reparari. vare jubemur. Ne nos dormientes Dominus veniens
De die autemilte vel hora nemoscil, -nequeangelit- inveniat, sedulo singuli proecavere debemus. Unus-
in coda,nequeFilius, nisi Pater. Gaudet Arius.et Eu- quisque enim pro se reddet ratiohem Deo. Vigilat
nomius, quasi ignoranlia magisiri, gloria discipu-- autem, qui ad aspectum veri luminis, mentis ocu-
lorum sit : et dieunt : Non potest oequalis esse qui \i Ios apertos tenet. Vigilat,qui servat operaudo quod
nov.it,et qui ignorât, Cum vero omnia tempora fece- crédit. Vigilat, qui a se torporis et negligeniioetene-
rit Jésus, hoc esl Vérbum Dei (omnia enim per ip-- bras repellit. Hinc etenim Paulus dicit : Evigitate,
sum facta sunt, et sine ipso factum est nihil, inn justi, et nolite peccare (1 Cor. xv)^ Hinc rursus ait :
omnibus auiem temporibus etiam dies judicii sit,;, Hora est jam nos de somno surgere (Rom. xin).
quia consequentiapotest ejus ignorare parlera , cu-i- CAPUT XIV.
jus totum noverit? Causa ergo reddenda est.cur r - Erat auiem Pascha, et azyma postbiduum. Pascha,
ignorare dicatnr. Apostolus super Salvatore scri- L-D quod Hebraice dicitur phase, non a passione ut ple-
psit : In quo sunt omnesthesauri sapientioeet scientioe
se rique arbitrantur, sed a transitu nominatur, eo quod
absconditi(Cote, u), Quare absconditi? Post resur-•- exterminator videns sanguinem in foribus Israelila-
rectionem interrogatus ab apostolis de die judicii,, : rum, perlransieril, nec percusserit eos, vel ipsè Do-
manifestais respondit : Non est vestrum sçire temporaa minus proebensauxilium populosuo, desuper ambu-
elmomenta, quoe Paler posuil in sua poteslàte (Act. (. laverit. Cujus sacraraentumvocabuli sublimiusexpo-
1). Quando dicit, non est vestrumscire, oslenditquodd nens evangelista Joannesail : Anlediem.autemfestum
ipse sciât, sed non expédiât nosse aposiolis, ut sem-
i- PaschoesciensJésus quia venit hora ejus, ul transeal
per incerti de adventu Judicis, sic quotidie vivant H ex hocmundoad Palrem (Joan. xiû). Ubi manifeste
quasi die illa judicandi sint. Denique et consequeiis
is déclarai, ideo solemnilalis hujus diem per legem my-
Evangelii sermo idipsum cogit intelligi. Docensquo- )- stice transltum esse vocatum, quod Agnus Dei qui
que palrem solum nosse, in pâtre comprebendit et et peccata mundi tolleret, in eo, de hoc mundo sive
filium. Omnis enim paler, (Unnomen est. ipse transiturus, sive nos salubri transitu, quasi de
Videle,vigilale, et orate, Nescilisenim quando tem-
i- iEgyptia esset servitute duciurus. Hoc sane juxta
?- veteris Instrumenti scripluram inler pascha et azy-
piissil. Siculhomo qui peregre profectus reliquit de-
PÀTRÛL.XGI1. 9
 tâï BËD4Î VENERÂBILISOPP. PARS 1I.SECT. ï. --. ËtW^tm GEMMA. 268
ma distaf, quod paschaipse s.olusdies appellalur, in A . pecçafrix.a.dhuç, yeniens; pedes Domini lacryxnis
quo aguus occkiebâiur ad vesperam, hoc estquarla- poenilenlioerigavil, et unguenlo piae çpnfessionis
deçiina;>iunafjrinumensjs; Quintadeeima*aulerâ luna,, lini.yit, et quia inullum d.Uexil,mullorum-veniam-
quando egressum est-de ^Egyplo,suceedebal;fes.tiyi- pecçaiorum a pio judice promeruit.TNunevef^jusji-
- las .azymorum,,quoesepiem diebus, id est, usque ad fiçala et familiariseffecta Domino,i30>:ianlum.{?edes
vigesimuinprimum diem ejas.deni'menas ad-yesper ejus (ul ideni -Joannes.nar-cat)yerum.çlia.nic.apjj;t{y.t
ram est stàiula.solemnitas. Verum 'eyaiigclisloe.indif- Max.thaHts Marcusque perhibent) oleo sanclo,psrfu-
ferenler:,-el diem azymoruni pro Pascha, et çro dier difcEst aut«m alabastrum genus marmdris candidi,
bus azpoôMim Pascha ponere solenj. jDici.tjeniin variisque. iniaculisinierlincli; q;uodad ïasa ùnguen-!
Marcus.: Erat auiem Pascha et. Azymapost: biduum laria cayaj;| solet; eo quod oplime servaEe«a incprr
(Mm'c. XIY),Dicit Lucas : Diesfe&lusotymomm,qui rupta dicatur..rlSasciiur circa Thebas.iEgjBtias, et
éiçitw..Pascha,(LUE.xxit). Item Joannes, cum primo Damascum,Syrioecoeterisiçandidius,,probatissimum
azymorum die, id est, quindeeima luna.res ag^relur^ vero in lndia.'.iSardus .vero est frôles«romatiea.,
ait :.El ipsi:non inlrmerunlmpr^lomim., ul nm. con- gravi (nj .ajunl) «1 çrassa radiée, sed brevi ac îugra-
taniinamtiur, s.ed.inai)dMcm;enl: pa&cJia(Joan,. xvin).x fragiliqu&, quamjyis pjnjui, .sjnijm .r,edplen:le,aut.
Quod ideo fecere, quia et paschoe dies ,in.azymis « çypress.uni, as.per-psapprê, folio-paryp, depsoqHe,
p.an,ibus;eslçelebrajiproeeepl.us.,, el nos quasi pascha. cujus càcumina in syrislasse spargunt. Ideoque.ge-
.pjej'POlo.um,facientes, s.emperex hoc mundo,t-ransire mma dote pigmentarii nardi spicas,a.cfoliacelebraiit.
proeçipimur.Uno quippe dje agno immolalo ad ver El bpc. est. quod ait Marcus: Uiig^exitlnurdispiçm.
sper-am,sepiemex ordinadies s^equuniura.zjmorumj preMosi.,,Quia %à4eiiceluttg«entum,illud,qupd.allul.it;
quia Çhrjstus Jésus,semel pjjçvnobis in nleniludine Maria Dpniinp,non solumde radiceoonleciumnardij
temppram.pas.sus.in,carne, per- tolumkujip, soecul.i yerum eliajUjquo pretipsius essetj.spicarum quoque
tejnpus{qupdsejlem diebus. agiiur), iti, qzymis.sut;. et foliof.um.ejus adjectipne pdpris.ac yh.nu.iyillius
eeri^^,et.veriUilit-{I'Gor^xy.J}M^^-^%^vM^i^ era.taccumulala gr.alia. Egruiu-autem,de narJ.o.phy-
onmique s.empei;nisu,, nos, desidérja. ter.rena.quas} siplpgi, quo.dprinçipalis sit-in uiiguenltSi Unde me- .
iEgypti çeiinaeulafugere, ei velut a mundana con- riip. .unclionij çapiiis et peduni.-DominipbJaia est»
yersa,ti,qneseçrelarn solifedinemileç-admpnejtsubire Sunt quidpm.nifilia ejus genei-a5sed omnia bebe-
virlutum. tipra proeter Indiçum, quodprciipsius est...Myslice
Et, qu.oereb.ant
sfimmjsacerfiolfis^elsciykqi.,ijixpmpdo api^nj.deyptipibaîç^rjoe p^minomiiiis^
eum dqlo[tenerentet omij^-enU Dicebgnlqulei}i,, Nfin-«. âCipie-tatemdésignât,Eç§lesioe^,;!ncloe, quoeloqyitur
indie.feslP, nefprleAumuUusfwrelhi.^ in.amoris,cai;ili.epdicens,: Dum essgt.r-ex.in. qçcubitu
"bueranl Pa,sçl,iayiçinp; parare yiclimas, ievjgare sjio.,,..ngrrftjs,utea dedîî odp.mnsitiim-fiqnl;.!)..Quoe
templi parieles, payimenta ver;rerfi,,vas,amundare, nimirum verba, el semel juxta. litieram manibus
et seçundum.ritum,legis.pm^ficari, ul esu agnijdigni Marisa.çpnrpl.evjf,el quptidie in pimiibus suis,ir.pin
fiere,n!,-cpngregan^ oc- bris spiritaliterimplere non desinit,, quoetotp diffusa
çidani Dominum, non limeiiles sedjlionem, ulsim.r orbe glprianlur,, .et diçunV: .Deo.autem,gratins-qui
plex senmo demonslrat, sed eav.enles,lie auxiliopo- semper?triumphaf,nos, in ÇlirisloJesuyel; <?(fere;n,»g-
puli de suis,panibus follfirelur. manifestâtper nosin omni:loc<>.
litiaj.-s.ua) QuiaGhristi
Et cum,esselBellianioe; in dpmo.Simonisleprosi,el bonus,odpr-..sunms, Deo{IICor. iiJ.iQu.oe^um.pp.sey-
ucunikëeti Passurus, pio.omui muiido, et universas iiam ldivinoe.v|rinli.s eju^ quoe.iljiuna ç^nTKatïie;est,
nation.es.suo sanguine rèdempiurus, moralur ia Be- digna..çeyerenii,aco.nfilelur, iaudat, et,proedieai,..ça-
thania, in dpmo.oJedieiHiie,quoequond.ani-.fuj.t- Si- put profeclo,illius.unguentpperfunditpneiios.o.Cum
monis leprosi ; non qgpd Ieprosus illo lempore per« yerq assumpiae-mysieria humanitalis oequedigna
. maneset, se.dquia anle Ieprosus,-postea a, Salvatore '-r.ever.enlia, suspicit, in pedèsuiique Domini,uuguen-
jjiuiidatus est, nomine prisii-no.pejvmanenle, ut virlusD tum nardi pislicum, idest fidèleac,verumperfundit,
çurantis. appa.reat. Nainet in calalogo aposiolorum quia illàm «jus naluram^quaterram coii(ingere,-hqc.
' cum, pris.lino vitio et. offiçio.Matihoeus
publicanus est inler homînes cônversari dignatusesls pia proe-
appejlatur, quicerle'publiçajiiis essedesieraj. Qui- dicatipne. commendaij ae dev-oiisveneralur obse-
dam, Sinipnem leprosum yolunl inlelligere parlent quiis. '
pppuli quoe crediderit Domino,èl ab eo curala sit. Erant: autem quidam,indigne, ferentesiulrasemet-
Simon,quoquerobediens diciiur. ipsps,et. dicenles-:Ulquidiperdilio.ista ung'ueali.facfa
Venil:mulier habens alabqslrum,unguentï nardi est?Pnlerat.enimungiienlumistudvenuhdànplusquam
spicalh'preiiosi,el.frqcto dlab.aslweffudilsaper eaput treceniis-denariis, el duri-paupeiibus.Marcus quoque
ejus, Muliernisla.Marja, eraiMagdalene, soror.Lazari, boeç,quemùdoet Malthoeus,syneodochiccûS-loquilur,
quem suscilavit. J,esus amorluis, ul Joaiiues aperie -pluralem videlicet numeram.pro singulari^ponens.
- commémorât, qui hoc etiam factum.ante séx dies Nam Jaannesdislinctius
Ioquens,Judam boecloçulu.m
pascboe teslalur.pridiequam asmo,sedens.cuni,pai^ esse teslalur, et;hoc gratia «upidilaiis; ce quod far
. mis et laude. turbar.um Jer.osolymamveniret-,Jpsa fuisset, et locidos habens ea quoe/miUebanluFj <por-
est auiem, noii^alia,quoequondam:(ulLucas scribit) tarelrPolest'eliam mtelligi quod el alii discipuli aut
 2fiâ IN MARGIEVANGELIÙM EXPOSITIO.— LIB. ÎV. 270
senserint hoc, aut dixeriht, aut eis Judà dicehte,X num ac magistrumDéumquesuum pecunia vendide-
persuasum sit, alque-omnium volùnlatem Mattlïoeus rit, velut immaneet nefarium exborrent, nec tamên
et Marcus etiam vertus expresserint, sed dé Jùda cavent. Nàmcum pro mulieribusfalsùmcônlraquem-
propterea dixil, quidfur erat, loetari'[A/, coeierîjvero • libet leslimoniutadieunt, profectoquiâ veritàtem pro
pïopler pâuperunl cUram; Joannem autem de solo pecunia negant, Deum pecunia véridunt. l'pse enim
i!Ibïd commeiadrarevoluisse,cuj'ûsexhac ôccàsibne dixit : Ego sum Veritas.Ciim sbciëtatëtn fralernïtatis
furandi con'suetudïnemcredidit inlimandam. discordioepeste commaculant, Dominumpro-
" ' Quod aliqua
vero sequilur : , dunl, quia Deus cliaritas est. Qui ergoiclïarîtatiset
El fremebanfin eam , néquaquamde bonis ac dili- veritaiis jussa spernunt, Deumutique, qui est cliari-
gentibusChrislUni apostolis dictum crediderim; sed tas et veritas, produnt, maxime cuinnob irifi'rmitat'ë
de illo potins sub numéro plurali, qui née Doiriiiio vel ignoranlia peccant, sed In simïlïludihemJudoe
nec discipulisejus1fideliter adhoesjsse,neque paupe- quoerunt opportunitatem qualiter arbïtris absen-
rum curam habuisse pTôbatusest. tibus, meudàciô véritatem , yirtûiëm Crirnihemu-.
Jésus autem dixit : Sinite illani. Quidilli nïolesli lent.
estisi: Bonum epus-operala est in me.' Semper enim El primodie azymorumquandopascliâimmelàbanï,
pauperes habeïis vobiscum,el cum voliiériiis,poieslisB dieuntei discipuli: Quovis eamus, étparenius tîbïco-
illis ienefacere; ine autem non'semper habebitis.AYiîi medere pascha? Primum diem azymorumquarlum-
oborïtur quoesliu, quare Jésus post resurreclionem dècimnm primuriî mensis appéllat, qûand'ofèrmento
^dixeritad discipulos: Ecceego vobiscumsumusquead abjecto pascha immolare, id est agnum occidërë sô-
consummalionemmuttdi-(Multh.xxvm); et nunc lo- lëbaniad véspéram.QiiodexponensÂpostôfus,ait:
qûilur, Me aiitemnou semperhab'ebiïis.Séd mihi vi- Etenim Pascha noslrum immolatusest Clirislus (I
detur in hoc loco- de proesentiadicere corporali : Cor. v). Qui licet diésequénii» htfcest quihtàdècima
• quia néquaquam cum eis ita futurus sit posl resur- sit luna crucifixus, bac tamen riocïéquaàgiius im-
Tectionem,quomodonùriein omnfconvictù et fami- molabatur, et carnis sanguinisque' suf discipulis
liaritatë. Cujus reîmemqr Aposlolusait: Etsinove- tradidii mysteïia eeiebranda, et a Judoeisleiiius ac
ramus J'esum Chrislum secundum carnem, sed nunc ligatus ipsius immoiàilonis, liôc est passionis suoe
jamiion novitnuseam {IT Cor. v). sacravit exorditim. .
1
- Quodliabuil, liôc-fecii;proevenii'ungérecorpusmeum El mitlil duosèx discipulissuis et dicit eis riïeïh
in- sepuliumm. Quod"vos puialis pérdi'tionemesse , civitaïem et occim'étvobisliomôlageriamaqueebajû-
unguemi, officiUmsepulturoe est. Nec mii'Um, si lans. Indiciunr quidem proescioedivïiiîialisest, quià
mihi-bonumodorenisuoefidei dederit, cum ego pro ^ cum discipulis lôquensquid alibi futurum sit iiovit,
ea fùsurus sim Sànguinemnieum. ~- Pulchre autem paraturis pascha discipulis, Homo
~Amendicovobis,ub'icénqueprwdicalum fuerilEvan- Iagenam, sive juxta alium evangelislam, amplioram
geliumistud in universummundum,et quod fëci'thoec aqtiïfi bajulan's beeufrit, ul ostendàiur liujijspaschoe
narrabiturinmemoriamejus. Attendenotiiiahïfuturo- myslerium pro ablutiohe përfecla mundi tbtius essè
rum; quod:passurus'pôstdies paucossciaf, EVan'ge- ceiebrandum. Aquaquîppe lâvacrum-grâlioe,làgëna
IiumSuumloto orhe celëbrandum. Notaiidumauiem fragilitalem désignât eorumj- per quûs eadem erat
quod sicut Mariagloriani adepla ésl'toto orbe, q'uo- gratis, mundo ministranda. Unde aiùnt ': Rubemûs
cuuqUeEcclesia1sancla diffusaest, de-obsequioquod dutem.thesaurumislmivin vasis fictilib'us(Il Cor. iv)r
Domino pioedëvotiorïisexhibuil, itae eonirarioille! Parant ergo pascha discipuli ubi aquoeinferlurlage-
quîobsëquio ejus delrahere témeraria lïhgua nonI na, ut adesse lempus insinuent qûo culïpribus veri
timuityperûdioenotalonge laieque infamatus,et Deoi Paschoe typicus de limihéac posiibus'cruor aufera-
siuîul atque bominibus merito fâcius' est exosus., lur, et ad tollenda mundicrimina vivifie!forais ba-
Sed Dominusbonum laudé digna rehiunerans, futu-. plisma coiisecretur:' ' et
Tâs impii Contûmeliaslacendo proeleriit. jv Sequimini" e iini, quoeunquei'niroi'erit',dicite do*
El Judas Scariolhis unusdeduodecïmabiit'ad sum-. mino domus,quiamagûter diiii : Bbïest refèctiorii'êa,
mos sacerdot'es,ul proder'eteumillis. Infélix Judas !t ubi pascha cum discipulisnièismànducëm?'Consulte
daiilnumquod ëx effusib'mfungueiUisefécissecredë-. lani aquoebajuli quam domini domus; sUnt p'roetër-
lîâl-, vult magisiri prelio compensare, nec cerlàmi missa vocâbula, ut omnibusverum-pascliacéïebïare
jam postulat summam; ul'saliem lucrosavidëretùir volenlibus, hoc est-eiirislisacramënlisimbui, ëtim-
•proditio, sed quasi vile tradëns mancipium'iin pô-. que suoe mentis'hospiiibsus'cipére-qiioerëiïiibus, fà-
leslate-emenliumposuhv,quantumvellentdare. Quod i cultas danda signetur. • -
•autem dixit; Abiiiad summumsucerdolem,ut proie- 'Et ipse vobisdèmokstrabiicommutaii grande stra*
releunrïllis, oslendit eum non a principibus ihvila-- tum, et ibi paralenobis, etc. Coeiiacufuhïmagnuinles
iumy non ulla neeessilàlë constricium-;sed. spOntt a spiritalis est, qiioe'db'ângustiislitleroeegrëîiièns, in
-propria sceleratoe'mentisinisse eonsilium.. -subiiiniloco recipii,Sàlvatorenï.Naftiqui àdliùc occi-
Quod aicdienles-gavisisunt,-etpmmiserûnlei pecu- dentem lilteram seryaverit, qui non àliud.in agno
. niam se-4alutô$?.El quoeiebaïqumnodoiiium - quam pecus iniellexerif-;isle nimirum'minus païcha
.oppor-
tune traderel, Mùlti hodie Judoescclus q«od Doini- = facit.; quia maj^iateai spirilus in nWa Deicom-
mi BED^EVENERAB1LISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGËTICAGENUINA. 272
prehehdere necdum didicii. Al qui aquoebajulum, A icorpus meum. Finitis paschoeveleris solemnibus,
hoc est gralioeproeeonem,in domum Ecclesioefuerit quoein commemorationeanliquoede ^Egypto libera-
seculus, hic per spiritum illustrantem superfieiem lionis populi Dei agebantur, transiit ad novura quod
litteroe transcendendoin allô mentis solario Cbrislo in suoeredemptionis memoriam Ecclesiam frequen-
refeciionem praj.parat,quia cimcia vel paschoesacla- tare volebat, ut videlicet pro carne agni ac sanguine,
menta, vel coeteralegis décréta, ejus essesacramenta sui i corporissanguinisque sacramentum substitueret,
cognoscit. '•
ipsumquese esse monstraret : Cuijuravit Dominuset
Vespere auiem facto, venitcumÀiiodecim.El dis- non i poenitebiteum : Tu es sacerdos in oeternumse-
cumbentibuseis, et manducanlibus, ait Jésus': Amen cundum ' ordinem Melchisedecli(Psal. cix). Frangit
dicovobisquia unus.ex-vobistradet me, qui manducat }autem .ipse panem quem discipulis porrigit, ut os-
mecum.Qui de passioneproedixerat, el de-prodilore tendat corporis sui fraclionem non absque sua
proedicit,dans locumpoenitenlioe,ut cum intellexisset isponie ac proouralione venturam, sed sicut alibi
sciri cpgitationes suas, et occulta conscientioe,pceni- < dicit, potestaiem se habëre ponendi auimam suam,
teref eum faclisui. Et tamen non désignâtspëcialiier, < et potestatem se habere ilerum sumendi eam, Quem
ne manifeste coargutus impudentior fieret. Millit videlicet panem cerliquoquegratis sacramenti,prius -
crimën in numéro, ut agat conscius poeniten*B quam frangeret benedixit, quia naturam humanam
tiam. quam passurus assumpsit, ipse uria cum Paire-et
At illicozperunlçontristari, et dicere ei singillatim : Spirilu sancto gralia divinoevirtulis implevit. Bene-
Nuhquid ego? Et certe noverantundecim-apostoli dixit panem et fregit, quia hominem assumptum ita
quod nihil taie cohlra Dominumcogitarent, sed plus mortrsubdere dignalus est, ut ei divinoeimmortaîi-
credèrcnt magîstro quam sibi ; et timentes fragilita- latis veraciter inesse potentiam demonstraret, ideo-
tem suam, irisles interrogabant de peecalo cujus que: velocius eum a morte resuscitandumesse do-
conseientiamnon habebant: cerei. .
-Qui ail illis : Unusex duodecimqui inlingit mecum Et acceptarcalice gratias agensdédit eis, el biberunt
nianum in calino. 0 mira Domini potentia! Primum ex illo omnes.Cum appropinquarepassioni dicitur,
dixerat, unus ex vobisme tradet, persévérât prodi- acceplo pane gratias egisse perhibetur. Gratias ita-
tor in malo, manifestius arguit, et tamen nomen '•que agit, qui ^agelja alienoeiniquitatis suscipit.Et
proprie non désignai. Judas coeteris contristatis et qui nihil dignum percussione exbibuit, humililer in
retrahentibus manum, et interdicenlibus cibos ori percu'ssipne benedicit, ut bine videlicet oslendat,
suo, temeriiate et impudentia qua magistrum pro- quid unusquisque in. flagelloculpoeproprioefacere
ditûrus erat, etiammânumcum magistro. millit in v debeat, si ipse.oequanimiter flagella culpoe portât
catinum, ut audacia bonam conseientiam menti- alienoe; ut hinc oslendat quid in correptione faciat
relur. subditus, si in flagello positus patri gratias agit
Et Filius quidemhominisvadît, sicul scriptumeslde oequàles.
eo. Vce autem homini illi, per quemFilius hominis El ait illis : Bic esl sanguis meus novi teslamenti,
ïradetur, Nec primo, nec secundo4;orreplusa prodi- quipro multis effundetur.Qafapanîs corpus confirmai,
tione relrahil pedem, sed palienlia Domininulrit, vinumvero sànguinemoperatur in carne : hic ad cor-
impudentiam suam, et thesaurizat sibi iramindie i pus Christi my.slice, illud refertur ad sànguinem.
iroe. Poenam proedicit, ut quem pudor non vicerat, Verum quia et nos in Cbrislo, el in nobis Chrislum
corriganl denunliata supplicia. Sed et hodie quoque: manere oportet, ylno dominicicalicis aqua miscelur.
et in sempilemum voe illi homini quiadmensa'm Attestante enim Joanne, aquoepopulisunt. Et neque
Domini malignus accedit, qui insidiis menie condi- aquam solam, neque solum vinum, sicul nec gra-
. lis, qui proecordiisaliquo scelere polluiis, mysterio- num frumehli solum sine aquoeadmistioneet con-
rum Christioblationibussacrosanclis partieipare noni fectione in panem cuipiam licel offerre, ne talis
meluit. Et ille enim in exëmplum JudoeFilium lio- «n videlicetoblatio quasi.caput a membris secernendum
minis tradit, non quidemJudoeispeccatoribus, sedI esse significet, et vel Chrislum sine nostroeredem-
tamen peccatoribus, meinbris videlicet suis, quibus; ptionis amore pâli poluisse, vel nos sine illius pas-
illud inoestimabileet inviolabile dominicicorporis ac; siohe salvari ac Patri offerri posse conlingat. Quod
sanguinis sacramentum temerare proesumit. Ille; autem dicit : Hic est sanguis meus novi teslamenti
Deum vendit, qui ejus timoré atque amore negleclo,, (Malth. xxvi.), ad dislinctionem respicit veleris te*
terrena pro illo et caduca, imo etiam criminosa,dili- slamentî, quod hircorum etvitulorum est sanguine
gére et curare convincitur. dedicalum, dicen'te inter aspergendum législature :
Bonum esset. ei, si non essetnalus liomoille. Noni Hic est sanguisteslamenti,quodmandavilad vos Deus
ideo putandus est ante fuisse quam nascerelur, quiai (Hebr. îx). Necesseest enim exemplaria quidem ve-
ïiulli possit esse bene, nisi ei qui fuerit. Sed simpli- rorum his mundar.i; ipsa autem coelestia melioribu.s
çiter diclum est, mullo melius esse non subsislere,, hostiis quam istîs ; juxta quod Aposlolusper tolam
quam maie subsislere. - . . ad Hebroeosepislolam, inter legem distinguens et
Et manducanlibusillis, accepitJésus panem, el be-- . Evangelium, pulcherrima expositione ac plenaria
n.edicensfregit, et dédit eis, était: Sumile, liecestt ralione déclarât. .... ., ., ,..
275 IN MARCI EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV, 2.7*
Amendico vobis, quod jam non bibam de geniminetA pro ovibus suis, et de mullis gregibus erronum fiât
vitis, usque in diem illum, cum illud bibamnovumin unus grex et unus paslor.
regno Dei. Vilem sive vineam Domini appellatam Petrus auiem ait ei : Et si omnesscandalizali fue-
esse Synagogam, et omnis sparsim Scriptura, et rinl, sed non ego. Nonest temerilas nec mendacium,.
apertius testatuv Isaias in canlico de illa caniaio : sed fides est apostoli Pelri, et ardens affectus erga
Vinea, inquiens, Domini Sabaoth, domus Israël est Dominum Salvatorem.
IJsai. v).-De qua nimirum vinea Dominus multo Et ait illi Jésus: Amen dico libi quia lu hodie, in
lempore bibebal, quamvis pluribus ramis in amari- nocle hac, priusquam bis gallus vocemdederii, ter me
ludinem vilis alienoeconversis, quia lametsi mullis es negaturus. Et Petrus de ardore fidei promitlebat,
in illa plèbe exorbitantibus a recto fidei ilinere, non et Salvalor quasi Deus fulura noverat. Et nota quod
defuere plurimi loto legis lempore, quorum piis co- Petrus in nocle neget, et negët tertio. Posiquam
gitalionibus summisque virtulibus deleclaretur Deus. autem gallus cecinit, et decrescentibus tenebris, vi*
Verum passo in carne Domino ac résurgente a mor- cina lux nuntiata est, conversus flevit amare, ternoe
'
tuis, tempus fuit ut legalis illa, et figuralis observa- negationis sordes Iacrymis lavans. Non est sane ar-
tio cessaret, alque ea quoe secundum litleram gere- bitrandum esse contrarium quod Marco dicente :
banlur, in spirilualem translata sensum, melius in **Priusquam gallus bis vocemdederii, 1er me es negatu-
novo lestamenlo, juvanle sancti Spirilus gratia, le- rus, coeteri evangelistoesimpliciler dixerunt : Prius-
nerentur. Iturus ergo ad passionem Dominus ait : quam gallus cantet, ter me negabis. Tota enim Pelri
Jam non bibamde geniminevilis usque in diem illum, negalio trina negalio est. In eadem nanique per-
cumillud bibam novum in regno Dei. Ac si aperle mansit negaiione, animo propositoque mendacii, do-
dical : Non ultra carnalibus Synagogoe coeremowiis nec, admonitus quid ei proedictumsit, amaro fletu et
delectabor, in quibus etiam ista paschalis agni sacra cordis dolore sanaretur. Hoecautem iota, id esl,
locum lenuere proecipuum.Aderit enim tempus meoe trina negatio, si post primum galli cantum inciperet,
resurrectionis, aderit dies ille, cum ipse in regno falsum dixisse viderentur très qui dixerunt dixisse
Dei posilus, id est, gloria vitoe immortalis sublima- Dominum quia antequam gallus caniaret, 1er eum
lus, de sîlule éjusdem populi fonte gratioe spirilus Petrus esset negaturus. Rursus si' totam trinam ne-
regenerati, novovobiscum gaudio perfundar. gationem ante peregisset quam cantare gallus inci-
El hymno dicto, exierunlin montent Olivarum. Hoc peret, superfluo dixisse Marcus deprehenderetur ex
est, quod in psalmo legimus : Edent pauperes et sa- . persona Domini : Amendico libi quia tu in. mcte hac
lurabunlur, et laudabunl Dominum, qui requirunt -, priusquamgallus bisvocemdederit1erme negaturus es.
eum (Psal. xxi). Potest autem hymnus etiam ille in- Sed quia ante primum galli cantum coepta est illa
telligi quem Dominus, secundum Joannem, Patri trina negatio, attenderunt illi 1res non quando earu
gratias agens, decaniabat, in quo et pro seipso, et completurus esset Petrus, sed quanta fulura esset,
pro discipulis, et pro eis qui per verba eorum credi- quandoque coeplura, id est, quoe trina ante galli
turi erant, elevatis sursum oculis precabalur. Et cantum, quanquam in animo ejus et anle primum
pulehre discipulos sacramentis sui corporis ac san- galli cantum iota possit inleiligi. Quamvis enim ver-
guinis imbutos,- et bymno pioe intercessionis Patri bis negantis anle primum coepta, ante secundum
commendatos, in montem educit Olivarum, ut lypice autem galli canlum peracla sii lola illa trina negatio,
designet nos per acceptionem sacramentorum suo- tamen affectioneanimi et timoré Pétri ante primum
rum, perque opem suoe intercessionis, ad altiora lola concepta est. Nec interest quanlis morarum in-
virtulum dona et cbarismata sancti Spirilus^ quibus lervallis trina voce enuntiala sit, cum cor ejus etiam
in corde perungamur, conscendere debere. ante primumgallicantum totampossideret, tam magna
Etait eisJésus: Omnesscandaluabiminiin nocte ista. scilicet formidine imbibita, ut posset Dominum, non
Proedicitquod passuri sunt, ut cum passi fuerinl, non solum semel, sed ilerum et tertio interrogatus ne-
desperent salutem, sed agentes poenitentiamlibereh- D '. gare, ut rectius diligentiusque altendentibus quomo-
lur. Et signanler addidit in nocte isla seandalizabi- do jam moechatusest mulierera in corde suo qui eam
mini, quia quomodo qui inebrianlur nocte inebrian- viderit ad concupiscendum, sic Petrus, quandocun-
tur, sic et qui scandalum patiunlur, in nocte et in que verbis ederet timorem, quem tam vëhementem
lenebris sustinent. Nos vero dicamus : Nox proete- animo conceperat, ut perdurare posset usque ad
rit, dies autemappropinquavil(Rom. xin). tertiam Domini negationem, iota trina negatio ei
eum trinoe négation!
Quia scriplum est : Perculiam pastorem, el disper- tempori deputanda est, quando
sufficieus timor invasit.
yenlur oves. Hoc aliis verbis in Zacharia prophela Elveniunt in proedium, cui nomen Gelhsemani.
scriplum est; et, nisi fallor, ex persona prophetoe Monstratur usque hodie locus Gelhsemani, in quo
ad Deumdicilur : Percute pastorem , et dispergentur. Dominusoravit, ad radiées monlis Oliveli, nunc ec-
oves (Zach.xni). Sexagesimoquoque oclavo psalmo, clesia desuper oedificata.Interprétais autem Gelh-
qui lotus a Dominocanilur, buic sensui congruenle : semani vallis pinguium sive pinguèdînum.Quod vero
Quoniamquemlu percussisli,ipsi persecutisunt. Per- non solum dicta vel opéra nostri Salvaloris, verum
cuiitur aûlem paslor bonus, ut ponat aniniam suam etiam loca et tempora in quibus operatur et loquitur,t
276 BEDJE VENERABIL1SOPP, PARS H. SECT. 1. — EXËGETICAGENUINA. 270
esl) sint plena fîguris, cum A.noe, loediomeoe infirmitatis afficitur. Trislis est, in-
iïiysticiS'(ul-soepe;diclum
in monte orat Dominus, quasi .tacite nos adnionet , quit, anima mea usquead -mortem.Non propter jnor-,
sublimia lanlum orando inquiri, set pro .coelestibus tem tristis est Dominus, quia eum conditio«orpor-a-
bonis supplicarLdebere. Al cumin valle orat,^et hoc Jis àffectus, non formido morlis offendit. Nam qui
in valle pinguiumsive pinguedinis, ipsius oeque in- corpus suseepit, omniadebuit subire >quoecorporis
sinuât nobis humililalem semper iin<orationibus,et suni, ut esuriret,".sitiret, angerelur, eonlristaretur.
iiftern.sepinguedinesdileclionis;esse seryandam., ne Divinitasautem commutari per hos nesGitaffêeius.
quis videlicet ^orans Deum, jactare sua merila in SûslineteAie,-etvigilale.Elaum processisserpaulu-
«xemplum Pharisoeisnperbienlis audeal, quin potius lum, procidil super terrain. Quod proeoipit, sustinêle
b.umil'ivoce ;ae mente 'pro.elamel: Deus, propitius hic, et vigilale, non a somno proiiibet, cujus lempus
estomihi pecçatori (Liiç, xym). Ke aridum a dile- non erât imminentediscrimine^sed.a somno infideli-
ctione proximitGOrvgestans, adplaeandam sibi condi- tatis 'et tprpore mentis. Dalo autem eis proecepto, ut
toris -gratiamgenufleetat, juxta eum qui cenlum de- sùslinerent vigilarenlque seemn , paululum procé-
narips ffratri, quos .-Èibidebebat, dimiltere notons., dons mit in faciem suam, et humililatem mentis ha-
decem mijlia talenla sibi a domino frustra precaba- f bittiicarnis ostendil.
UiEinemilti.JSte-jejunumab .amore-conditoris pectus B Etorabatulsifieripossettransiretabeo hora,etdixil:
habens,:temppi'aliaquoelibetpolius in oraiione quam Aléa, etc. Quid erat illa vox, nisi sonus infirmitatis
ejus visionem requiraf, annumerandus m eis de nôstroe? Multi adhuc. infirmi conlristantur fulura
quibus ait dpse :: 'Quia receper.untmerscedemsuam morte;; sed habeant -reeium cor, vitent mortem
{.Mnlth.m). In imo'quippercogitalionemponere,quid quantum possint;Sed si-nonpossunt, dicant quod
est:aliudquam.quoedam^âriditasmentis?,Qui,auiem ipse Dominus,non propter se, sed propiernos dixit.
jntellectu coelesliumjam per sanctasdesideriade su- Quid enim dixil? Paler-,ti fieri potest, transeatame
pernis 'inlimoedelectalionis eibo pascuntur, quasi calix iste. Ecce babes voluntatem bumanam expres-
largiori alimente pinguescunt-.fioec'enim pihguedfee sam. Vide jam rectum cor.
saginari Psalmista coneupieraiv sum dieebat--:--Sic-ut Sednon quodego volo,sedquodtu. Non veni(inquil')'
adipe-Mpinguedinevepledluranima mea (Psal. 1x11); facere voluntatem ntéam-, sed voluntatem ejus qui
Quantum soeroad Jpsam dpminicoe passionis dispën- misit me.(J.oan, v). Suam voluntatem dixit, quam
salionemipertmetj apte approprians morti Dominus. temporaliter sumpsit exvirgine; voluntatem vero
in wailepiiiguedinis oravil, quia per vallem bumili- ejus qui eum misit, eam, videlicet, signans..
talis iel iprogiiedinemcbarilatis -pro jiobis mortem quam intemporâiiter, oelernus habuit cum Paire
subiit. Humiliav.ilicnim semelipsum,factus oebediem. " çommunem. Oral transire
calicem, ut ostendat
Patri mque ad mortem (Philip, n).,.El major-emhac vere.^ quod et homo erat. Reminiscens autem et
dileclionemnemo Âabel, ut animamàuam ponat quis propter quod missus est, perficit dispensatïonem ad
pro amicissuis {Joan. xv). , quain missus est, el clamât : Sed non quod egovolo,
•Et msumU Pelrum^el3mobwn,iel J-oannemseçimt^ sed quo,dtu. Si moritur mors, nie non moriente, se-
el coepitpaverè et toedere.Et ait illis : -Trislis est cundum carnem videlicet, trans.eat, ait, calix iste.
anima mea usque ad mortem. Timet Ghrislus, cum Verum quia non aliter hoc ûet, ait.: N-on quod ego
Pétais non limeat. Chrislus timet; Petrus dicit : volo,sed quod lu. <Quodauiem Patrem invocansdu-
Animam meam pro te ponam(Joan. xm). Chrislus plici nominedicitAbba Pater, nlnusqne populiillum,
dicit : Anima meaturbatur. Ctrumque verum est, et el Judoei,scilicet, et gentilis, Deum esse ac Salva-
plénum «trumque Talione,quiaet ille qui est inferior lorem pstendit* Item namque «abbaquod et paler
non timet, et ilîe qui-est superior gerit timentis af- significat. Sed abba Hebroeum,paler Groecumest et
feetum. Ille enim quasi homo vim morlis ignorai, Latinum. Ut er;gontrumque pppulum in eum credi-
lsté àutem, quasi Deus in eorpore conslitutus, fragi- turum, ab viilroque eum invocandum esse doceret,
liïatom carnîs exponit, ut :eorum qui sacramentum JJ u.traquelingua eum primus ipse invocat. Ipse est
Iucarnationis abjurant excluderetur impieias. Deni- enim bonus pastor, qui, animam dando pro ovibus
que et hoc dixil^et Manichoeus«noncredidit, Yaleii- suis, tinum de duobusgregibuspyile.perficit. Ideo-
tînus negavit,-.-Mar-cionphantasma judicavil. Eo que ulriusque voce gregis auxiliuin Palris flagilal,
autem usque homiirem,quem verilale- corporis de- nt. nos uirique exemplo illius-informait, ubi ad-
ïrionsirabat,oequabatafïectu, ut diceret : Sed tamen versa imminere -senserimus, nos, Patrem Deum,
nonsicutegotolo, sedsicut-lu vis(M«llh. xxvi). Su- Hebroei,Abba, invocantes, una fideiet cliarilatis de-
scepit ergo voluntatem meam j suseepit trislitiam vdiiôhe proesidiûmccelesïê qûoefàmus.U'ndédoctor
meam. Gonfidenier.ifisiiliam nomino, quia crucem ëgregiiisformam docëiidi a Domiiiôsuhïens. ila suos
proedico.Mea est voluntas, quam^suam dixil. Quia àll'ôqUiluraudïlôrës ': A.ccepislisSpiritum adoptionis
ut-homo suseepit trislitiam meam, ul homo loculus filiorum, in que clumamui: Abba paler (Rom. vin).
Et ideo ait: N'on:sicul egouoio, sed sicul luvis Abbanimirum illi, qui de Israelitico populo, nos
(lêia.), Meacstlristitia, quam^meosuscepil affeclu, Pater*qui de genlibus ad fidem Christi venimus. ,
Ergo pro^medoluii,-qui pro se nihil habuil quod Et veniensinveniteos dormientes,el ait Petro ; Si-
dôlëré. -Etsequestraïadelectàtione divinilalis oetér- mon, dormis? Nmipoluisliuna hom viciilare?Ille qui
277 m MARGIEVANGELÏUMÈXPÔSITIO. — L1B. IV, 2T3
sïïpV'â" dixèrat : Etiamsi ommf scdndalixâtî fuerinl-,.; À ad mortem, ut confidenliam et gaudium passuri
egà "nu'nquamscàndâliziibor-,miné wislitioemagniltt- videânï.
di'nesômnumvîncêïê non potest; Dedèrat auténï tmdilor eis signum, dicens : Quem*
Vigtlàienémle, ta non inlreiisin të'iïtationem.to^ cunqiïe oscûtâtus fuéro, etc. tifipudëns quidem et
pôBsibilëest huniaham -ànimâmîïônTè'ntarl. Uhdêet scelerala confidéntia,magislfiimvocaré, teiosculumei
rn ©fàlîéhe Dômîracàdicîmus : Et ne nos indïccàsin ingerere, quem iradebau Tamen adhuc aliquid babet
tenWibmih\Èmllh. vi) ; quam fèrrfe non possùniûs : de vetéeundia discipuli, cum nonëum pàlam irâdidil
non tehïilîôn'èm penilus réfutantes, sed virèS'suslï* persecuioribûs, sêd pët signum bseuli. Suseepit aii-
hènoriii léntaiiomb'iïsdeprëéanle-s.Ergo in pr'oesèïïi tem Dominusosculum tràdiloris, non quo simulare
liaruni non ait : Vigilàlèet orale, ne léh'lèmînî, sèd, nos dPceat, sed ne proditore**.fugërè yideaiùr, si»
ne inlreiis iii lenCaiionem.Hoc 'est, ne léntaliô tô's mul et illud Davidicùmcomplet : Cufn fe'squiodè-
'
superèt ultima, et intra suos cassés lene'âi. Yërbi runt paceiiieram pacificûs'(Psaî: csix).
gràfcia,nYàrtyr,qiii pro confèssibiieDomini s'angùi- Unus 'autem quidam- de &rcWisliïn%ibù's 'édûcèhi
nem fudii, lénïâius quidem est, sé'à"t'èntàtîô'riisréïi- glâdium, pêrcussit séftUmsu'nlnlîs'âcèfdvtis,et 'ainpù-
bus non est ligalus. Qui autem fiëfàt, iii pVâgà'stëù-. laiât illi éiiriculd'm. Petrus h'ô'o fé'cît-,ut Jôànnës
laliônis incïïrrît. B évangellsiâdéclarât, ëOdëmiilmirtiin môntB ârdore
coetera féc'éfât. Sciebat enim quohlo'do Phîn'êôs
'Spirilusquidempromptusest, caro veroinfirma. )Ëoe quo
adversum lemerarios diclum esl, qui qùidquid cre- punien'do saerilegos mercëden! jïïstiïioe Sacévdbtîi
diderint, putant se posse consequi. ïtaqile quantum pferénnis'âcceperât. Lucas auiem âddît qUôdDôMi-
de ârdore mënlis confidimus, tantum de carnis fra- nli's tangéiis aui'iCulàm servi, san'àvéîit feiim. Nùfr-
Dô'miiflis ôbiivi-séitùr, qui
gilitate limeamus. Sed tamen, juxta Aposlolum,spi- Çuâin 'érgo piëtâtis-su'âe
rilu Garnis opéra mprtificemus.ïacit hic locus et etiam liôslés s'uds ïiôn pâlitur Vulnerari. illi jiisto
adversus Ëulychianos, qui dieunt uriàiii in medialore ftïoriem infèrunt,- ipse perseëutôïbta vûïnera saivât.
Dei et hominum Domino ac Salvatore nostro opera- MysiiCëdôCen'soiîâ'm eos qui in suoemorlis •CPiiBèu-
sione Vulnusanimoe eoiitraxerant, si ftuclûm poeni-
tionem, unam fuisse voluntatem. Cum enim dicit:
téntioefacérent dignum>salulëm posse"méréVi.
Spirilus quidempromptusest, caro veroinfirma, duas
voluntaies ostendit : humanam, videlicet, quoe est Et respondensJêsnSj'âiîillis : Tanqiidiïïiidlalr'oiiëin
existis cum gladiis et lignis comprehenderême, eic.
carnis, el divinam, quoe*st deiîàlis. Ubi humàna
euin çùm gladiis et fustibus quoere-
quidem propter tnfirmilalem carnis récusât passio- Stuitum est-,inquïjt,
nem. Divinàauiem ejus est promptissima. Quoniaia j^ ré, qui uliro se vestrisiràdatïnaivibûs; el in nocteqnasi
îbrmidare quïdem in passione; huinanoe fragiïitàtis latitantem, et vestros oculoSdfeelinaiHemvper prodi-
est; susciperë auiem dispensationem passionis, di- torem invesiigarej qui quotidie in templo doëeat.
vinoevoluntatis alque virluiis est. Sed ideo adversuTmme in tèoebris congregamini,
vestra ib teirebrisesti
El ilerum abiens,oravil eumdem sermonemdicens; qiii'âpoiésiâs
Tune discipuli ejus, relinquenleseum, omnesfuge-
et revenus denuo, inveniteos dormientes,Soins orat
i-îm-, Inipietttr sermo Domini quem di-xefâi, quod
pro omnibus, sicut. et. solus palilur pro universis.
onines discipuliscâhdalizafenlurih illo in ipsa nocle.
Languescebant auiem et opprimebanfur aposiolorum Nàm ètsi Hirba
permitlente ad petitioneifi Domini
oculi, negalione vicina."
fugêrûbt, ut Joannes se'ribit, pavorem tamen ac limi-
El venit tertio, et ailillis : Dortmtejàïn, et i'equie- ditâté'm suoehïêniis ostefldebantiquod ad
fugoeproe-
scite; sufficit,etc. Cum dixissel : Dormiie jam, et-ré- sidium pronlplîôrês quam ad ûduciam pâliendi cum
quiesciie,et adjungeret : Sufficit,ac deinde ihferret: Cbrislo exslilerant.
Venit hora, ecce iradetur Filius hominis, el coeterâ, Adolescehsaiïteiïiquidam-sequëbatureum v wmictus
«tique ihtelligilur post illùd, quod eis dietum est, éindottè super nudo, et -temerunleum: At ilie ï-ejecla
Dormiieet requiéscite-,siluissè Dominum aliquaMum Ttêindoné nudus pr'dfugitab vis. Quod ait mnictia sîh-
ut hoc fierét quod proemiserat, et tune inlaiisse : dùiie super nudo, subàudîtur tcorporë, id est, éoïpo're
Ecce appropinquat hora, sive venit hora. Jdeo
super nudo, quià n'ôii âlïùd îndumehti q'uâm sPlaiii
post illa verba posîtum est sufficilyid- esl} qUodre- îiabebat siiidonèm-.Quis auiem fuerit iste âdolëscëns,
quievislis jam sufficit. Sed quia commemorâta ipsa iéVangelistânon dicit. Quîsqiiis vero fuit, hiàjorëm
non est inlerposilio silenlii Domini, propterea coar- in se
quam iii coetèrisamorëhi Domini perinàn'sïsse
ciat intellectum, ut in illis verbis alia pronunliâtio
eomprobat, qui, illis j'àïnfùgienlibùs, ipse, donec ab
requiralur* b'OEtibuscotriprehëliderètuf,vineuio charilâlis àslfi-
Siirgîie, ïâmus. Ecce qui me tradet, pfope est. Post- ètus, eum pr'ûsèqUi n'ôti bmisit. Q'uâmvî's hecdum
quâm tèriio oïàvêrâl, et aposiolorum timofém, sè- perlëctam habùeril châritatehi, qiii à comitalû Saiva-
quéntë poenilèiilia,impèraveratCbYri^endum, secu'rus loris vel te'nlus profugeré pblûît. Quia sicïït për ecla
'de pàs'siôh'èsua p'ér'gîtad persèeutbrés, e't uliro se 'chantas fùtas millit limorem (1 Joan. iv), ita ti-
fliierficièn'dumpfoeb'et, dixitqiîè discipulis: Surgite, ihor mentem bbsidens, impè'rfectamargùït chârita-
-eàmus.Eccequi me ïradeï, prô'pe est. Non iiôs înve- tëm. . I
aial quasi timenles et retraclanles, uliro 'pèrgàïnus Sed notândum solerilûs quod de hoc adolescente
 279 BED^EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 280
scribens evangelisla , non ail 'quiafugit a comitalu , A super eredenles in coenaculoSion descendens, variis
vel fugit a sequendo Dominum,sed, rejecta , inquil, linguis eos Deum laudare. docuit. Ille in atrioCai-
cindone, nudus profugit ab eis. Fugit enim ab hosti- phoe instinctu maligni spirilus accensus, ad negan-
bus, quorum et proesentiam deieslahatur et facta*, duin ac blasphemandum Dominumrioxias perfido,-
non fugit a DominoSalvatore ac magistro suo, cujus rum linguas armabat. Quodenim intus in domo prin-
amorem eliam eorpore absens flxum in corde serva- cipis sacerdoium synodus malignagerebat,<»noc ignis
it. Nequealiquidvetat inleiligi Joannem hune fuisse in atrio foris inler frigora noctis materialiter accen-
adoléscenlem, dilectum proe coeteris.magistrodisci- sus, typice proemonstrabai.Quicunqueergojjtïôsum
pulum. Nam et illum eo lempore fuisse adolescen- noxiumque in se exstinguit incendium, potest dicere
tem, longa post hoec in carne vita ejus indicio est. cum propheta Domino.: Quia factus sum stcut uter in
Potuit namque fieri ut ad horam tenentium manibus pruinq, justificationes tuas non sum oblitus (PsaP.
elapsus, mox resumpto indumento, reûierit, et sub cxvm). In quibuseunqueautem flammam charitatis
dubîa noptisducesese turbis ducenlium Jesum, quasi turbida vitiorum fluniina obruerunt, audiunt a Do-
unus de ipsis immiscuerit, donec ad atrium ponlifi- mino: quoniamabundavitiniquitas, refrigescit chan-
cis cui erat nolus perveniret. Juxta quod in suo ipse tas multorum(Matlh.xxiv). Quo frigore torpens ad
Evangelio commémorât. Sicut autem Petrus, qui **horam aposlolus Petrus, quasi prunis ministrorum
culpam negationis poenitentioelaerymis abluit, et Caiphoecalefieri cupiebat, quia temporalis commodi
confessïonc dominici âmoris fundittts exstirpavit, solatîum, perfidorum societaie quoerebat.Sed non
reeuperationem ostendit eorum qui in martyrio la- mora, respeelus a Domino cum ignem pravorum
buntur, ita coeteri discipuli, qui articulum compr^- eorpore, tum infidelitatemin corde reliquit. Ac, post
hensionis fugiendoproevenerant, cautelam fugiendi resurreclionem Domini, sancto igni recreatus, fun-
dopent eos qui se,minus idoneosad toleranda sup- ditus excessum trinoe negationis trina dilectionis
plicia sentiunt. Quibus iulius est multo proesidia confessione purgavil. Tune elenim compléta illa me-
latebrârum petere, quam se discriminicertaminum morabili piscïum captura, cum venisset ad Dominum
exponere. Ita etiam iste adoleseens qui, rejecta sin- cum condiscipulis suis, prunas positas, et piscem
done, nudus profugit ab impiis, illorum et opus dé- superpositum et panem mox videns, sub cordis ar-
signât et animum quij ut securiores ab incursibus cana prunis inflammavïtamoris.
hostium fiant, quidquid in hoc mundo possidere Et quidam surgenles, falsum lestimoniumferebant
videnlur abjiciunt, ac hudi potius Dominofamulari, àdversumeum dicentés: Quoniamnos audivimuseum
.quam adhoerendomundi rébus materiam tenlandi ., dicenlem: Ego dissolvantlemplumhoc manufactum,
atque a Deorevocandi adversariis dare didicérunt : et post triduumaliud non manufactumoedificabo. Quo-
juxta exemplum beati Joseph, qui, relicio in mani- modo falsi testes sunt, si ea dieunt quoeDominum
bus adûlteroepallia, foras exsilivit, malens Deonu- dixisse legimus? Sed falsus tesiis est, qui non eodem
dus, quam indutus cupidilatibus mundi meretrici, sensu dicta intelligit quo dicuntur. Dominusenim
serviré. dixerat de templo corporis sui. Sed et in ipsis verbis
Et adduxeruntJesum ad summumsacerdolem.Sum- calumniantur, et paucis additis vel mutatis, quasi
mum sacerdotemCaïphamsignificat,qui {sicut evan- justam calumniam'faciunt. Salvalor dixerat : Solvile
gelista Joannes scribit) erat ponlifex anni illius. De lemplumhoc. Isli commutantet aiunt : Ego dissolvant
quo consentanea lestatur Josephus, quia poniifica- lemplum hoc manu f'actum.Vos, inquil, solvile, non
tum sibi absque merito dignïtatis emerit a principe ego. Quia illicitum est ut ipsi nobis inferamus mor-
Romano. Non ërgo mirum est si iniquus ponlifex tem. DeiUdeilli vertunt : et post triduum aliud non
inique judicat. manu factum oedificabo,ut proprie de templo Judaico
Petrus autem a longesecutusesl, etc. Merito a lon- dixissevidealur. Dominusauiem ut ostenderet ani-
ge sequebatur, qui jam proxime erat negaturus. mal vivum et.spirans templum, dixerat: Et ego in
Neque enim negare posset, si Christo proximus ad- j) triduo suscitaboillud. Aliud est oedificare, aliud su-
hoesisset. Verum in hoc maxima nobis est admira- scitare.
tione yenerandus, quia Dominumnon reliquit eliam Et exsurgenssummussacerdosin médium; interro-
cum timeret. Quod enim timet, naluroeest ; quod gavit Jesum dicens: Non respondesquidquamad ea
sequitur, devotionis; quod negat, obreptionis ; quod quoelibi.objiciunturab his?Ille auiemlacebat,elnihil
poenitet, fidei. Aliter : quod ad passionem eumdem respondii. Ira. proecepset impatiens non inveniens
Dominum a longe sequitur Petrus, significabat calumnioelocum, exculit de solio ponlificem,ut in-
Ecclesiam secuturam quidem , hoc est imilaturam saniam mentis motu corporis demonstraret. Quanio
passionem Domini, sed longe differenter. Ecclesia plus Jésus tacebatad indignosresponsionesua falsos
enim pro se patitur, at ille pro Ecclesia. tesles et sacerdoles impios, tanto magis pontifex,
Et sedebat cum minislris, el calefaciebal se ad " furore superalus, eum ad respondendum provocat,
ignem.Est dileclionis ignis, est et cupidilaiis. De ut ex qualibet occasione sermonis locum inveniat
hoc dicitur : Ignemvenimilterein terrain, et quidvoto accusandi. NihilominusJésus lacet. Sçiebat enim,
nisi ul erdeal (Luc. xn)? De illo autem : Omnesadul- quasi Deus, quidquid respondisset, lorquendumad
térantes, velul clibanuscorda eorum (Ose, vu). Iste calumniam.
 9.S4 ,N MARf.ï KVANftftMIWRyPOSITlO. — T.1R IV ooo
Rursumsummussacerdos inlerregabaleum, et dicit,A atque irritatur opprobriis. Velaverunt autem faciem
ei : Tu es Chrislus filius Dei benedictLJésus autem ejus, non ut eorum ille scelëra non videat, sed ut a
dixil illi: Ego sum. In Matlhoeoseriptumest quod seipsis, sicut quondamMoysifecerunt,gratiam cogni-
interroganti etadjuranti se ponlificisi esset Christus, tionis, ejus abscondant. Si enim crederent Moysi,
respondil : Tu dïxisti (Mallh. xxvi). Pro quo Marcus crederent forsitan et Domino. Quod velamentum
posuit: .Ego sum, ut, videlicet, ostenderet tantum usque hodie manet super cor eorum non revelatum.
valere quod ei dicit Jésus : Tu dixisli, quanfum si Nobis autem in Christum credentibus ablatum est..
diceret : Ego sum. Neque enim frustra eo morientevélum templi scis-
Et videbiiisFilium hominis a dexlris sedenlemvir- sum est médium, et ea quoetoto legis lempore latue-
lulis, et venientemcum nubibuscozli.Si ergo libi in rant, et absconditacarnali Israël fueranl, NoviTesta-
Christo, o Judoee,pagane, et hoeretice, contemptus, menti culloribus sunt patefacla sancla sanctorum
infirmitaset crux contumelia est, vide quia per hoec arcana. Quod vero dieunt ei : Prophetiza , et juxla
Filius hominisad dexieram Dei.Patris seslurus, et alios evangelistas : Prophetizaquis est qui te percus-
ex partu virginis homo nalus, in sua coelicum nubi- sil; quasi in conlumeliam faciunt ejus , qui se a po-
bus est majestale venturus. Unde et Aposlolus,cum •; pulis prophetam voluerit haberi. Sed ipso dispen-
crucisabjecla descripsisset, dicens quod humiliavitK santé quoepalitur, omnia pro nobis fiunt, sicut Petrus
seipsum, faclus obediens, usquead mortem, mortem horlatur : Çhristo in carne passo nos eadem cogila-
autem crucis, adjunxit atque ait : Propter quod et., lione armemur, atque ad toleranda pro nomine ejus
Deusillum exaltavit, et donavil illi nomen quod est irrisionum opprobria proeparemur.
super omne nomen, ul in nomine Jesu omne genu Et cumesset Petrus in atrio deorsum, venituna ex
terrestriumetinfernorum,el omnis ancillis summisacerdolis.Et cumvidisselPelrumcale-
flectatur,coelestiiim,
lingua confiteaturquia Jésus Chrislusin gloria est Dei facientemse, aspiciensillum ait : El lu cum Jesu Na-
Pulris (Philipp. u). zareno eras, etc. Quid sibi vult quod prima eum
Summusautemsacerdosscindensvestimenlasuaait : prodtt ancilla, cum viri utique magts eum potuerint
Quid adhucdesideramuslestes? Audistisblasphemiam. recognoscere? nisi ut et iste sexus peccasse in ne-
Quamde solio sacerdotali furor excusserat, eadem cem Dominivideretur et iste sexus redimerelur, per
rabies ad scindendas vestes provocat. Scindit vesti- Dominipassionem. Et ideo mulier resurrectionis ac-
menla sua, ut ostendatJudoeossacerdoialem gloriam eipit prima myslerium, et mandata custodil ut veie-
perdidisse, el vacuam sedem habere ponlificis: Sed rem proevaricationisoboleret errorem.
et consuetudinisJudaicoeest, cum aliquid blasphe- Et exivit foras ante atrium, et gallus cantavit. De
^
mioeet quasi contra Déum audierint, scindere vesii- hoc galli cantu caïleri evangelisloelacent, nontaineu
mentasua.QuodPaulumquoqueet Barnabam,quando factum esse negant, sicut et mulla alia alii silentio
in Lycaoniadeorum cullu honorabantur, fecissele- proetereunt, quoealii narrant.
gimus. Herodesautem quia non dédit honorera Deo, Rursus autemcum vidissetillum ancilla, coepitdice-
sed acqnievit immoderato favori populi, statim ab re circumslanlibus: Quiahic ex illis est. Al ille iterum
angelopercussusest. Altiore autem mysteriô factura negavit. Non hoec eadem quoe prius accusabat, illa
est ut in passione Domini pontifex Judoeorumsua esse credenda est. Dicit namque Matthoeusapertis-
ipse veslimenta disciderit, cum tunica Domini, nec sime : Exeunle illojanuam, viditeum alia, el ait Us
ab ipsis qui eum cruciûxere mililibus scindi polue- qui erant ibi (Matth. xxvi), etc. In hac autem nega-
rit. Figurabatur enim quod sacerdotium Judoeorum lione Pelri discimus non solum abnegari Chrislum
pro sceleribusipsorumponlificumesset scindendum, ab eo qui dicit eum non esse Chrislum, sed ab illo
el a suoestatu integrilalis omnimodis solvendum; eliam qui, cum sit, negat se esse Christianum. Do-
soliditasverosanctoeuniversalisEcclesioe,quoevestis minus autem non ait Petro : discipulum meum le
sui Redemptoris solet appellari, nunquam valeat negabis, sed : Menegabis.Negavitergo ipsum , cum
disrumpi. Quiu.potius et si Judoei, sigenliles, si U j se negavit ejus esse discipulum.
haeretici,si malicatholicihumililatem DominiSalva- El postpusillum, rursus qui aslabant dicebantPe-
loris contemnant, ejus tamen usque ad consumma- tro : Verelu ex illis es. Nam elGaliloeuses. Non quod
lionem soeculi,in illis quos foris electionisinvenerit, alia lingua Galiloeiquam JerosolymitoeIoquerenlur,
inviolatasit permansura caslitas. qui utrique fuerint Hebroei,sed quodunaquaquepro-
t El cosperuntquidamconspuereeum, et velarefaciem vincia et regio suas habeat proprietates , ac verna-
ejus, et colaphiseumcoedere,el dicereei : Prophetiza. culum loquendi sonum vilare non possit. Unde in
El minislrialapis eumcoedebant.Impleia est hoc loco Actibus apostolorum, cumii quibusSpirilus sancius
propbetiaquoeait : Dedimaxillas meas alapis, et fa- insederat, omnium gentium linguisloquerentur, in-
ciemmeamnon avertia confusionesputorum (Isai. h). ter alios qui de diversis mundi plagis advenerant,
Sed qui tune coesusest colaphis sive alapis Judoeo- etiam illi qui habilabantJudoeamdixisse referuntur:
rum, coeditureliamnunc blasphemiisfalsorumChri- Nonne ecce omnes isti qui loquunlur,Galiloeisunt?
slianorum. Et quomodonos audivimusunusquisquelinguam no-
Qui lune conspulus est salivis infidelium, nunc stramin qua nali sumus(Acl. n) ? Et Petrus fratribus
usque vesanis nomine tenus fidelium exbonoratur loquens in Jérusalem : Etnotnm, inquil, factum est
 285' BED^EVENERAB1LÏSOPP. PARS IL SEGT. I, — EXEGETICA GENU1NA. 2S4
-,
omnibushabitantibusmJérusalemi itp.utmppetlarelur.-Adimitteretur-a proesîde,, et crucis utililas dife-
atferUtetingua êorurà'H:aceldamtt(-Acl: T). Quare lin- : retur. •
gua côfum, nisi quia idem nomen aliter illi, iioeest Pontijicesautem concilapemntturbam ul magis B.ar-
- rabam.dimilterel eis. Hoeret Judoeis usque hodie sua
Jero'sotymoeyàliïer sônaba'nlGalitei?
•MlëWfèm'coëpîléhatliemmïmrëet juWrê: Quiame- • petitio, quam tanto labore impetrarunt. Quod enim
scïo'WMiiemis'lumquemdicilis.Eistàlimiterumgallus data sibi oplione, pro Jesu latronem , pro Salvatore
' cantavil.ISo'iètSc'rip'turâsaeramenlum causartim pèF" interfectorem, pro datorevitoe «legerunt ademplo-
siàtuib dé'sigflai'elempornm. Unde Peirtfs.quï m^dia rem, merito salutem perdiderunt el vilam , el latro-
noctè negavit, ad galli éàntum pcëiiiluit. Qui eliam ciniis sese ac -sedilionibusin tantum subdiderunt, ut
pos'l rèsurrècli'Onèn-1 Domini diurna s'ub lucé illum • et palriam regoumqué suum, quod plus.Ghristo ama-
quem tertio riègâveral lërlio oequese -aniarèproies-' vere, perdiderint, et hacienus eapi quam vendidere
sus est. Quia-mmîrum qtiod iri tenêbris oblivionis sive animoe.sive corporis'liberlalem recipere non
'- . ~ ,.
erravît, et spërâ'toejàîii lùcïs FômehWràïionë-cor- meruerint. i, .' '.:
réxît, et éjusdem*vérà3lucis-adopta proesenliaplene P.ilalusautem iterum respondensait illis ; Quid.ergo
to'romquidqiiid nulâvêrat e'rèxft. iliiïie opinor gâl- vullis ul facigmrégi Judoeorum?Al illi iterum clama-
lu'm àliquem doctoruminleHigendum, "qui nos ja- ïï-verunt : Crucifigeeimu Pilalus vero .dicebateis : Quid
ceiïtès' excifans, et somnolê'ûtos incrèpans 'dicatî enim mali fecil-?,MultasJ.iberandi-Salvatorem Pilatus
Evigïlàtëjùsïif'elriôtiiè pëc'càre. occasionesdédit rprimum latronem justo conferens,
'
Et recordatusesl Petrus verbi quod dixeï'alei Jésus ': deindeififerens : Quid ergo vullis , ut -faciamrégi Ju-
Priusquatiigallus cdn'tèlWs_,ter me nègâb'is.Et coepit doeomm? Cumque-responderont Crucifigalur, noa
flére. Qùaïû hocivà pràvôrum- collôqûia? Petrus ipse siatim acquieyit, sedj juxla-suggestionem uxoris,
inièr infidèles vèl lïommeni se nosse-negavit, qûém quoemandaveratei, ut Matthoeus.scribit: Nihil libi
inter con'discipïilô^jam Dei Fifium filerai cônfessu's. et justo illi (Mattli. xxvn), ipse serioque (Ai. quoque]
Sed nëéiii atrio.Gâîpboerètenlus pôterat àgerë poe- respondens v:Qnidenim-,ait-rmali fteit ? Hoc dicendo
nilëntiam. 'Egr'e'u'ilûr-fôrâ's, ût âlîi narrant evàiige- PJlat'us"absolvitJesum.
lfsïoe, quâ'témis,àb Impiorum eôhcîîio Sècretus; soï- Al illi magis clamabànt: Crucifige.eum,Ut imple-
des pàVidoeiièga'ii!oiiisiïberisflèûbûs àbluat;' - retur
quodLin vigesimoprimo psalmo dixerat : Cir-
cumdederunlme canesmulli, congregaliqmalignantium
CAPUT XV,, -.-. obsedit mè -(Psal: xsi); et illud. Jeremioe: Facla est
Et c'àn'fèSlimconèiliùm^facientësmanè s'mivmisacer- pinilR hoereditasmea sicut leo in silvà, dederunt super
dàtès cum sénio'ribùs-et scribîs et-mitëfso conciliai>,- nie vocemsuam (Jerem, xn)i ïsaia quoque.in hac sen-
vïncièixtesJesûin diïm'ûni'iël'tfadidërunl-Pildto', Non lémia eongrûente : El esspectavi ut façerent judif»
solum ad Pilaturn, sed etîâm ad Ééro'dèmdûéïus est, cîumi fecerunt autem iniquitatem et non jusiiliam,
tft ùicrqûë-DominoiMù'dërët.Et cerne sollieiiudinèm sed clambrem (Isai. y)-. '
sScërdoki'mIn mahh Tota nocte vigilâyer'ûrtt ul bo- . Eilaius.aulem volénspopule sdtisfacereidimisit illis
'
micidîùm facërënt, et vinctûm tradide'rûWtPilâlo.. Barfabam ël-lradidit Jesum fldgelliscoesum,ut criici-
Hàbëbànt enim hunembrem, ut quem âdjûdicasseiit figeretur.féms aulém ffagellatus non ab alio, quam
m'orl.ï,ligatum judici Vràdéi-èiVn Atiàuïén, ïïoiandiïm àb ipso-PilaîoihleHigendusest. Scribit namque aper^
qûôd'iiBti tune primum ligavërûïii cum, s'edvmox té Joannes '.Clamavërunlrursùm omnesdkentes : Non
conip'rehêiïsum îïôélë in horlo, ul Joannes.décla- lïiùïc,'sèdBarrdbâm.Erat autem Barrabas làtro. Tuwc
rât, ïigàvërunt, ê'i sic à'ddùS'éViTri'l eum ad Aniia'm eïgà apprehendit Pilalus Jesum H flagellàvit( Joan.
'-.' ,
prîmunï. •'''"".' xviiij. Ac déliide. -subjungit : Et milites plecientes
Et 'inlérrogàv'ûeum Pïldiûs : Tu 'es rex Jùdoeorun'i? cùfbnamdé spinis, inipesueruntcapiti ejm, etc. (Jean-,
tilàto niliîl aliud crïïmnïs intèrroganle nisi Utrumr-ex xix). Quod quidem ïdëo-feeisse atqueideo credendus
Judoeorumsil, arguuntiïr impîèlatis Jûdoeï, quod ire © est militibùs:eum ïllùdendum tradidisse, ut saliaii
falso quidem invenire pôiuèrliil quod bbjicè'rèhl Sal- peenis ei oppiobriis ejus; mortem ejus uliro siiire
vatori.; ' desisiefënt. Hoc autem factum est ut quia scriplum
Al nié respondensait illi :Tû dicis. Sic' ïès'pohdit erat : Milita flagella peccalonw (Psal. xxxi)j illo ÛV
ut et verum dîcerét, et sermo ejus caluhinioehôïi ]pa- gellaio, nos a verberibus liberaremur, dicenteSeri-
terèt. Et affëhdë quod Pilàlo, qui ihvit'us ferèn'at pfùra : Fagëllunï non appropinguabittabemacul-otua
'seniëiitiam, âliqua in parle respbnderît, sàcerdbti- (Psal-. XG).
bus aùtém et p'rincîpibùsrespoiidërô ii'olûerit, î'ridr- Militesautem diixerunl eumin atrium proetorii,et
'
"gnosquèsùo serinoïiè jûdïcàrïl. coho'rtëm,el hiduunteum purpura., et
"cbnvocdn'l-lolatn
-PïlàlùS'àutèfïtnirëusïktërYogdvile'iïmdicens: Non hnponuitt ei plectehles spineamcoronam\,etcoeperunl
rtspondës'qmd'qMhi?Videin q'kànih le accusant.Jé- "salutaireeum: AverexJudoeorum.Militesquidem quod
sus autem dmpïiûs mliîl rèspôhdil. Etiiiiîc'ùsquidem rôx Judoeorumfuerat appellalus, et hoc ei scriboe et
è'st qui cbirdèm'nalJesum, sèd" Càusà'iafeïèfi iii po- sacerdotes crimen objecerant, quod sibi jn populo
pulum Jûâoebrùm': VUëin bu'aiilïsle'accusant. Jésus isrâelilico ùsurparet imperium, illudentes bocfaciuiit,
auiëhi nihil rëspondeïè vôluit, ne cïîméh 'diluéhs 1 tftiiudalûffl pristinis vestibus induanlpurpura, qua
B8S - IN MARClEVANGELIUMEXPOSITIO. — L1B. IV. 286
reges veteres utebantur, ul pro diademale impo- A Christi Deus, caput ejus .pereutiunl qui euml)eum
nant ei corpnam spineam, pro sceplro regali dent esse,verum denegant. Et quia per arundinem scri-
calamum, ut Malthoeusscribit, et adorent quasi ptura solet confici, quasi arundine caput Christi fe-
regem. Nosautem omnia hoecintelligamusmystice. riunt, qui, diviniiatiillius conlrsdicentes, errorem
Quomodo enim Caiphas dixit : Oporletunum homi- suum confirmare auctorilale sacroeScripiuroeco-
nemmoripro omnibus(Joan. xvni), nesciensquid di- nanlur. Spuunt in faciem ejus, qui ejus proesentiam
cerel (Luc. ix); et isliquodcunquefeceruni, licet alia graiioe verbis exsecrandis ex inlernoecoecoementis
mente fecerint, lamen nobis qui credimus sacramenta insania conceplis respuunt, et Jesum Chrislum in
Iribuebanl. Noiandumauiem quod pro eo quod Mar- carne venisse denegant.
cus ait : Et induunteumpurpura, Malthoeusita posuit: Et quidem milites eum ^ quasi qui Deum se ipse
Et exuenieseum,çhlamydem coccineamcircumdederunt falspdixisset, illudentes adorabanl. Sed sunl hodie,
ei (Malin,xxvii). Ubi intelligitur quod Malthoeusait,: quod est gravioris vesanioe, qui eum cerla.fide ul
Chlamydemcoccineamcircumdederuntei, hoc Marcus Deumverum adorant, sed perversis actibusmoxver-
dixisse, Indulum purpura. Pro regia enim purpura ba ejus quasi fabulosa despiçiunt, acpromissaregni
chlamysillacocçineailludenlibusadhibitaerat, et est * Ulius temporalibus illecebris longe posfponunt.
rub.ra quoedampurpura coccosimillima. Potest eliam •• Et educunlillum ut crucifigerenteum. El angaria
fieri ut purpuram eliam Marcus commemoraverit, verunt prwtereunlemquémpiamSimonem Cijrenoeum,
quam ehlamys habebat, quamvis esset coccinea. venienlem de villa, patrem Alexandriet Rufi, ut loi-
"Mysiiceergo in purpura qua ïndntus est Dominus., leret crucemejus. Magnoetuncopinionis fuisse Simon
ipsa ejus caro quam passiontbus objecit, insinualur. iste videtur, cumfilii quoque ejus quasi jam noli om-
De qua proemissadixerat prophetia : Quare ergo ru- nibus designenlur ex nomine. Sed cavendumne cui
brum esl indumentumluum , et vëslimenta tua quasi videatur contrarium , quod Joannes scribit, ipsum
calcantiumin torculari (Isai. LXIII)?In corona vero Dominumsibi crucem portasse ; coetpri vero evan-
quam portabatspinea, nostrorum susceptio peccato- gelistoehune Simonem Cyrenoeumeam bajulasse re-
rum, pro qua morialis fieri dignalus est, ostendilur. ferunt.
Juxta quodproecursoripsius teslimoniumei perhibens Primo namquea Dominoporlala-, ac deinde-Simo-
ait : EcceagnusDei, qui lollit peccalamundi(Joan. i). ni, quem exeuntes.forleobvium hàbuerunt, portan-
Namquespinasinsignificationepeccatorum ponisolere .daimpositaest. Et hoc congruosatis ordine mysterii.
leslatur ipse Dominus, qui proioplasto in peccatum Quia nimirum ipse passus est pro nobis , relinquens
prolapso dicebat -.Terra iua spinas et tribulos germi- ' .,**nobis exemplum,ut sequamurvestigiaejus.
nabitlibi (Gen.'m). Quodest aperiedicere : Gonscien- Et quia Simon iste non Jerosplymita, sed Cyre-
,lia tua puncliones libi el aculeos viliorum procreare noeusesse perhibetur (Cyrene enim Libyoe civitas
non desistet.Quodvero, juxta ÈvangeliuroLucoe,Do- est, utin Actibusaposiolorumlegimus),recte„pereum
minus apud Herodem alba veste induilur, in coeleris populi gentium designantur, qui quondam peregrini
vero evaiigelistisamililibus Pilati sub coccineosive pt hospites teslamenlorum , nunc obediendo cives
purpureo habilu illusus esse perhibetur, collataulra- sunt et domesticiDei, et,, sicut alibi dicilur, Hoere-
quenarratione, in uno innocentia et casiilas assum- des quidem Dei, cohoeredes autemChristi (Rom, vin).
pioehumanitalis, in altero autem veritas passionisper Unde apte Simon obediens,Cyrene, hoeres inlerpre-
quam ad gloriam regni immorlalis esset perventu- lalur. Nec proeiereundumquod idem Simon de vil-
rus, exprimitur. Sicut enim purpura colorem san? Ja venisse relërtur. Villa enim Groece mkyoçdicilur.
guinis, qui pro nobis éffususest, imitatur, ita et ha- Unde paganos appellamus eos quos a civilaie Dei
. bilus regni quod post passionem inlravit nobisque alienos, et quasi urbanoeconversalionisvidemusesse
înlrandum patescit, insinuât. Verum quia dicit Apo- expertes, Sed de pago Simon egrediens crucem por-
slolus : Quotquolenimin Christo baplizatieslis, Chri- tai post Jesum, cum pppulus nationum, paganis riti-
slum induisiis (Galat, ni) ; et Isaias Domino de ele- D bus derelictis, vestigia dominicoepassionis obedien-
ciis omnibus : Bis, inquil, velut ornamenloveslieris ter ampiectiiur. ,
(Isai. XIL), potest in hoc ulroque Domini habilu El perducunt Hluniin Golgolhalocum, quod est in-
inimicôrum quidem sehientia probroso , sed ipsius lerpretatum, Caïvarioelocus. Exlra urbis portam lo-
Dominieleétionëglofiosfssimb,omnis eleclorum ejus ca sunt in quibus Iruncaniur capiîa damnaiorum , et
multîtu'do,quoein martyres venéfandos, et coeleram Caïvarioe, id esl, decollaiorum sumpsere nomen.
fldelium plébëm disïîngùiiùr, àpiissime designari. Propterea auiem ibi crucifixusest Dominqs, ul ubi
Alba etenim veste induilur, cum munda justorùm prius erat area damnaiorum , erigereniur vexilla
tonfëssîoné'circumdà'tur. marlyrii. . .
Purpura sive eoccô veslïlur, cuin in triumphb vi- Et quomodo pro nobis malediclum crucis factum
'ctoriosorummartyrum grorlatur.' esl, et flagellatuset crupifixus; sic pro omnium,sa-
Et percutiebantcaput ejus Wund'ïhe, et conspuebànt ïute quasi nox'iusinler noxios cruciflgitur.
eum. Ei pohênlèsg'enuàador'abaÏÏleum-.Hoeclurieïë- El dabaritei biberemyrrhatumvinum, et non accc-
cére^mîlitesPilati, hoecïïsquè hôdiè faci'uïîib'oereïicl pit. Deus loquitur ad Jérusalem : Ego te planlavi vi-
ei pagani, milites ulique diaboli. Qùiâ éin'inèàpt neam mèamviram ; quomodofada es in amaritudim
§87 BEDJE VENERABIL1SOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 28S
vilis aliéna(Jerem. H)? A'maravilis amarum vinum  . longanimes dicuntur qui tolérant. Profundum autem,
fecit : quod propinatur DominoJesu ,ut ïmplëatur quod terroe infixum est, secrelum sacramenti pré-
quod scriptumest : Dederunt in cibum meum fel, et figurât. Reeordaris, nisi fallor, quod verba Apostoli
in sitï mea potaveruntme aceto(Psah LXVIII).Quod in ista desigoatione crucis expediantur, ubi ait.:
autem dicilur : Et.non accepit, vel secundum Mat- In cliaritate radicali et fuhdali, ut possitiscomprehen-
Ihaeum: Cum gustasset, noluit bibere(Matth. xxvn), dere cum omnibussanciis quoesit longitudo, latitude,
hocindicat, quod gustavérit quidem pro nobis mortis' alliludo, et profundum (Ephes. m)
amariludinem, sed terlia die resurrexii. . Erat autem horà terlia, et crucifixerunleum. Sunt
Quod enim ait Marcus J non accepit, intellîgitur : qui àrbitrenlur hora quidem terlia Dominum cruci-
non accepit ut biberet. Guslavil autem, sicut Mal- fixum, a sexta autem hora tenebras factas usque ad
thoeustëslis est, ut, quod idem Màilhoeusait, Noluit nonam, ut consumploe intelligàntur très horoe, ex
bibere, hoc Marcus dixerit Non accepit, tacuerit au- quo crucifixus est, usque ad tenebras factas. Et pos-
tem quod gustavérit. Sed et hoc quod ait Marcus", set quidem hoc reclissime intelligi, nisi Joannes di-
Myrrhatum vinum, inlelligehdum est Màtlhoeumdi- ceret hora quasi sexta Pilatum sedisse pro tribunali
xisse cum (elle mislum (Matth. xxvn). Fel quippe in loco qui dicilur Lilhoslroios, Hebraice autem Gàb'
''B
pro amaritudine posuit. Et myrrhatum vinum ama- baiha (Joan. xix). Sequitur enim : Parasceve pasclm
rissimum est, quanquàm fieri possit ut et felle et hora quasi sexta.Et dicit Judoeis : Eccerex vestër, etc.
myrrha vinum amarissimum reddelur.: Si ergo hora quasi sexta Pilalo sedente pro tribunali
Et crucifigenteseum, diviseruntveslim'enlaejus, mit- traditus eslcrucifigéndus Judoeis,quomodo hora ter-
lentessorlem supereis', quisquid lollerel.HoecJoannes lia crucifixus est, sicut verba Marcinon intelligentes
evangélista plenius exponit : quod scilicët milites quidam puiaverunl? Jam certe dixerat Marcus ; Et
coelerain quatuor parles, juxta suum numerum, di- crucifigenteseum, diviseruntvestimenlàejus. Si ergo
videntes, de tunica, quoe inconsutilis erat desuper eis rei gestoetempus voluit commemorare, suffieere!
contexta per totum, sortem miserint. dicere : Erat autem hora lertia; ulquid adjunxil : Et
Quadripertita autem vestis Domini quadriperli- crucifixer.unleum, nisi quia voluitaliquid reeapitulan-
tam ejus figuravit Ecclesiam, toto scïlicet orbe (qui do sigiiificare, quod quoesitum inveniretur, cum
quatuor parlibus constat) terrarum diffusam, et om- Scriptura ipsa illis lemporibus iegeretur, quibus uni-
nibus eisdem partibus oequaliter, id est, concordiler versoeEcclesioenotum erat qua hora Dominus ligno
distributam. Tunica vero illa sorlita omnium partium suspensus est, unde posset hujus vel error corrigi,
signifieatunitatem, qûoecharitatis vinculo conlinetur. p vel mendacium'refutari? Sed quia seiebat â mililibus
Si ënim cbaritas juxta Àpostolum , et supereminen- Dominum crucifixum non a Judoeis, occulte osten-
tiorem habet viam, et supereminèt scientioe, et su- dere voluit eos magis crucifixisse qui clamaverunt
per omnia proeceptaest, merito vestis qua significa- ut crucifigerefur,.quam illos qui ministerium princi-
tur desuper contexta perhibetur. In sorte autem quid pi suo secundum suum officiumproebneruni. Inlelli-
nisi gralia Déi commendata est? Sic quippe in uno gilur ergo fuisse hora terlia cum clamaverunt Judoei
ad omnes pervenit, cum sors omnibus, plàcuit, quia ut Dominus crucifigeretur. Etveracissïme dem'onslra-
et Dei gralia in unitate ad omnes pervenit. El cum lur tune eos crucifixisse quando clamaverunt, ma-
sors miltitur, non personoecujuscunque vel meritis, xime quia nolebant videri se hoc fecisse, et propter-
sed occulto Dei judicio credilur. Et quia, sicut dicit éa eum Pilato tradiderant, quod eorum verba salis
Apostolus, vêtus homo nosler simul affixus est cruci indicant secundum Joannèm, Quod ergo maximevide-
cum illo, ut evacuelurcorpuspeccati,ut ultra non ser- ri fecisse nolebant, hoc eos hora lertia fecisse Mar-
viamus peccato (Rom. vi), quandiu id agunt opéra cus ostendit, verissimeindicans magis fuisse Domini
nostra, ut evacuetur corpus peccati, et quandiu ex- necatricem liiiguam Judoeorumquam militum manus.
terior homo corrumpiiur , ut interior renovetur dé Et erattilulus causoeejus inscriptus : Rex Judoeo-
die in diem, tempus est crucis; Hase sunt eliam JJ rum. Titulus posilus supra crucem ejus in'quo scri-
bona opéra quidem, lamen adbuc laboriosa, quorum plum erat : Rex Judoeorum, illud ostendit, quod nec
merces requies est. Sed ideo dicilur , Spe gauden- oceidendo effiéere potuerunt, ut eum regem non ba-
les ( Rom. xn), ut requiem futuram cum hilarilate berent qui eis manifeslissimaet eminenlissima po-
in laboribus operemur. Hanc hilaritatem signiûcat teslafe secundum sua opéra redditurus est. Unde iu
crucis laliludo in iransverso ligno ubi figunlur ma- psalmo canitur : Ego autem constitutussumrex ab eo
nus. Per manus enim opéra inlelligimus, perlatitu- super Sion, montentsanclum ejus (Psal. n).,Qui apte
dinem hilaritatem operanlis, quia trislitia facït an- etiam quoniam rex simul et pontifex esl, cum exi-
gusiias.^Per allitudinemautem, cui caput adjungitur, miam Patri suoecarnis hostiam in aitari crucis offer-
exspectatio rélribulionis de siiblimi juslilia Dei qui ret, régis quoque qua proedituseral dignitate , lilulo
reddet unicuique secundumopéra sua (Matth. xvj), proetendit, ut cunctïs légère, hoc est audire et cre-
his quidem secundum tolerantiam boni operis, glo- dere.volentibusinsinuaret quod per crucis patibulura
riam ethoriorem, et incorruplionemquaîrentibus vi- non perdiderit suum , sed coniirmarit potius et cor-
tam aeternam. Ilaque eliam longitudo,qua totum cor- roborant imperium.
pus extendïlur, ipsam tolerantiam significat, unde Et cumeo crucifiguntduos tatrones, unuma dexlris,
289 ÏN MARCIEVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV. 290
el alium a sinistris ejus. Lalrones qui cum Domino 1IChristiani, illi quidem qui ficta mente dominicoe
sunt hinc inde crueifixi, significant eos qui sub Dde passionis sacraménta géstant,' ad proesentis' viloe
et confessione Gbrisli vel agonem martyrii, vel gaudia cupiunt liberari a Domino. At qui sïmplici
quemfibet continenlioe aretioris instituta subeunt. intentione cum Apostolo non gloriantur, nisi in
Sed quicunque hoec pro oeterna solum cceleslique cruce Domini noslri, ita potius a proesentibus oeru-
gloria gerunt, hi profeclo dextri latronis merito ac mnis optant erui, ut spiritum suum in manus sui
fide designantur. Atqui sive humanoelandis intuilu, commendent auctoris, unaque cum ipso regni coe-
seu qualibet minus digna intentione mundo abre- lestis desiderant esse participes. Unde bene ille, qui
mmliant, non immerito blasphemaloris ac sinislri fide dubia Dominum precabatur funditus est con-
latronis menlem imitanlur et aclus. ' temptus à Domino, neque ulla responsione dignus
De quibus dicit Apostolus ; Si tradidero corpus habitus. At vero preces illius , qui oeternam a se sa-
metimul ardeam^si dedero omnes facultales meàsin lutem quoerebat, pia mox Dominus exauditiône
cibospauperum, si alia plura aut pielatis opéra face- suscipere dignatus est. Quia nimirum, quicunque in
re, aut dona gratioespirifalis accepisse videar, chari- tribulationibus positi temporalia.lanlum a Domino
tatem autem non habeam, nihil mihi.prodest (I Cor. solatia requirunt, temporalibus se pariter et oeternis
xm). Beali autem qui sua propter Dominum, et B gaudiis privant. Qui auiem veraciter bona palrioe
propter Evangelium relinquunl. Beali qui persecu- coelestis suspira'ni, ad hoec absque ulla dubietate
tionem patiuntur propter jusliliqm , quoniam ipsorum Christo miserante perveniunt.
est regnum coelorum(Malth. v). Et facta hora sexta, tenebroefacloesunt per totam
Simililer el summi sacerdotes iltudenles ad alleru- terram usque in horam nonam. Clarissimum mundi
trum cum scribis dicebant : Alios, etc. Eliam nolen- lumen retraxit radios suos, ne aut pendentem vide-
tes confitentur scriboe el ponlifices quod alios salvos ret Dominum, aut impii blasphémantes sua luce
fecerit. Itaque vos veslra condemnat sententia. Qui fruerentur. Et notandum, quod Dominus sexta
enim alios salvos fecit, utique si vellet, seipsum hora , hoc est, recessuro a cenlro mundi sole cru-
salvare polerat. cifixus sit; diluculo autem, hoc est, oriente jam
Chrislusrex Israël descendalnunc de cruce, utvi- sole resurrectionis suoe mysteria celebrarit. Statu
deamus el credamus. Fraudulenla promissio. Quid enim lemporis signavil, quod effectu operis exhi-
est plus de cruce adhuc viventem descendere, aut buit. Quia morluus est propter peccata nostra, et
e sepulcro mortuum resurgere ? Surrexit, et non resurrexit propter juslificaiionem nostram. Nam et
creditis; ergo eliam si de cruce descendent, .simi- de Adam peccante scriplum est quod audierit vocem
liler non credeiis. :r Domini Dei deambulanlisin paradiso ad auram post
Et quicum eo crueifixi erant , conviciabaniiirei. meridiem (Gen. in). Post meridiemi nempe inclinala
Quomodoqui cum eo crueifixi erant conviciabanlur luce fidei ; ad auram vero, refrigescerile fervore
ei, quando quidem unus eorum convicialus est, se- charitatis. Deambulans auiein audiebalur, quia ab
cundum Lucoe leslimonium, aller et compescuit liomine peccante recesserat. Ràtionis ergo, imo
eum, et in Deum credidit ? nisi inielligamus Mat- divinoe pielatis ordo poscebat ut eodem lemporis
thoeumet Marcum, breviter persiriugentes, hoc loco artieulo quo lune Adoe proevaricanti occluserat,
pluralem numerum pro singulari posuisse, sicul in nunc laironi Dominus poenitenli januam paradisi
Epistola ad Hebroeos legfmus pluraliier dictum : reseraret, et qua hora primus Adam peccando
Clauserunt ora leonum\Hebr. xi), ciim solus Daniel mortem huic mundo învexerat, eadem hora secun-
signïficàri intelligalur. Et pluraliter diclùm : Secti dus Adam mortem morîendo destrueret.
sunt (Ibid.), cum de solo Isaia tradalur. Quid autem ,j El hora nona exclamavilJésus voce magna, dicens:
usitatius, verbi gralia, quam ut dicat aliquis.i Et -Beloi, Heloi lama sabacthani, quod estinterpretatum,
rustici mihi insultant, etiam si unus insultetî Tune Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me?
enim esset conlrarium quod Lucas de uno manïfe- -|» Principio vigesimi primi psalmi usus est. Illud quod
stavil, si illi dixissent ambos latrones conyicialos in medio versiculi îegitur : Respice in me, super-
Domino , cum non posset sub numéro plurali unus fluum est. Legitur enim in Hebroeo, Deus meus,
intelligï. Cum vero dictum est latrones, vel, qui cum Deus meus, quàre me dereliquisti? Nec mireris ver-
eo crueifixierant, nec additum est ambo, non solum borum humilitatem , querimonias derelicti, cum,
si ambo fecissent pos.sët hoc dici, sed etiam quia formam servi sciens, scandalum crucis videas. Sicut
unus hoc fecit, poluit usitalô locutionis modo per enim esurire, et sitire, et fatigari, non erant pro^
pluralem numerum significari. Quod vero Luca pria divinitalis, sed corpomles passiones, ita et
lestante:imUs latro Dominum blasphémât dicens : quod dicilur, Ut quid me dereliquisti? corporalts
Si tu es Chrislus; salvum foc temetipsum,et nos (Luc. vocis erat proprium, quia solet secundum naturam
xxhi),iaiter vero illum digna inveclione redarguit, corpus nullalenus velle a sibi conjuncla vita frau-
et Dominum fideli supplicatione precatur dicens : dari. Licet enim et ipse Salvator hoc dicebat, sed
Domine, mémentomei, cum veneris in regnum tuûm proprie oslend.ebat corrjoris fragilitatem, manens
(Ibid.), usqire hodie geri in Ecclesia videmus, cum virtus et sapientia Dei. Ul homo ergo loquitur, me.os
mundahis latti afflictionibus veri simul et faïsi circumferens motus, quod in periculis positi, a' Deo
«*1 RED*: VENËRABILISOPP. PARS;II. SECT, I. - EXEGET1CAGENU1NA. 232
mé deseri putamus ; ut. homo. turbatur, ut homo ALmagna,, quam lacuit Joannes, coe.tsriautem 1res
fiel, ul homo cru.cifigi.tur. epmmemorayerunt.
Ei quidam de circumsianlipu& audienies,dipebgnt: Et vélumlemplisci'ssumesl in duo a sursum usque
^Ecce Eliam vocal...Npn ,Ginnes_,sed quidam. Quos deprsum.Scinditur vélum lempli, ul arcaïestamenli
arbilror milites, fuisse Romanos.non inle.lligenl.es et omnia legis sacramenta, quoe,tegebantur; appa-
sermonis Hebraiçi pi'pprietaieia, sed-ex eo quod>di- reant, alque âd populum transeant nalionum. Ante
xit Hploi, Heloi, puiantes,Eliam,ab eoiMivbcatum. elenim xlictum,fuerat : Notus in Judoea Dëus, in
S.in autem Judoeos,.qui hoc dixerint, intelligere-vo- Israël magnumnomenejus (Psal. i,xxvi).Nunc au-
lueris, et hoc more sibi soliio faciunl, ûl>Dominum tem LExallare super coelosDeus, et' super miinem
irabëciliitale infamenl-.,,.qui Elbe auxilium deprë- terram , inquit, gloria tua- ( Psal. LXVI). Et in
celur. : •..- Evangelio prius. dixit : In viam gëntiumné abierilis
Ctit'i'eîfsaufem wius, et implens-spongi'amacél'o, -( Mmth. x ). "Post passionem vero suam : Emîtes,
docele,omnesgentes(Mallh. xxvm).
circumponensquecalàmo>pbîum-,Éabal eiy dicens: inquil,
Sine, videamus.si venialElias ad dëponendumeum. Videns autem centurio, qui ex adverso stabal,
Quam ob causam Dominoacelum sit' polui dalum, ]Q-quiàsic clamdnsexspirassel,ait : Verehomohic FU
Joannes ostendit plënius, dicens : Pdsléa seiens Je- liùs Dei efql. Manifesta causa miraculi centurionis
sus quia jam omnia consùmmdta suhi, ul consum- ëxponilUr,quod videns Dominumsic expirasse, hoc
mar,etur Scriplura-,dicit : Silio-.Vas -auiemposilum est, spiriium emisisse, dixerit : Vere homohic Fi-
erat acelo plénum. Illi ergo spongiamplènam acelo, lius Dei erat. NUllusenim habël poteslalem emit-
hyssopo cir-cûmponenUs,-obtulerunl ori ejus. Vidit tendi spiritum,' nifeiqui animarumconditor est. Et
ergo^quoniamconsummala sunt omnia quoeoporlè- lioc consideranduniest, quod centurio anle crucem
bat ut fièrent, anlequain acciperet acelum, et trâ- in ipso scandalopassionis, vere Dei Filium confilea-
-derei spiritum, atque ut hoc eliam consummarelnr tur, et Arius in Ecclesia proedicet crealuram. Unde
quod ait : Et in siii'inea polaver-unlme acelo\ Psal. merilo per centurionem fides Ecclesioedesignaïur,
cxvin ), Silio, inqhil. Tanquam lioc dieeret : Hoc quoe vélo mysieribruin coelèstiùm, per moriem
minus fecisiis, date quod estïs. Judoei'quippeipsi 43omini reseràto, coritihuo Jesum et vere justum
oerantàeetum, dégénérantes a vino patriarçliarum et hominëm, ePvere Dei Filium, Synagogatacenfe,
propheiarum ; tanquam de pleno vase, de iniqUitàte confirmât.
mundi hujus implelo, cor babentes velut spongiam, Erant aûtèm etmulieres de longe,aspicientes,intei
cavernosis quodamm.odo atque- tôrtuosis làlibulis '" quas erat Maria Magdalene,et Maria Jacobi.minoris,
fraudulënlum.Hyssopunr,cui circumposUerunlspon- et Joseph mater, et Salome. Et cum.esset in Galiloea,
giam acelo plènam, quoniam herba esl humilis,et sequebanlur eum et minisjrabant ei. Jacobummino-
peeus purgal, ipsius Christi humilitatemeongruenier rera dicit jacobum Aiphoei,qui et.frater Dominidi-
accipimus,quam cifcumdedèruiii,el se cireumvenisse ceb.atur,eo.quodesseï filius MarioematerteroeDomi-
pulaverunt. Undë illud in psalmo : Aspergesme liy's- ni , cujus ïn Evangeliosuo memiiiitJoannes, dicensj
sçpo,, et.mundabor-(Psal.t) ; Christi namque humi- Stabal autemjuxta crucem,Jesu materejus,,et soror
lilate mundamur, quia nisi humiliasset semelipsum, matris Maria Cleophoe..(Joan.-
obediensPatri crucis ' ejus xix). Maria autem
faclus usque'ad'-morlem (Philipp- Cleophoevidetui\eam dicere a paire, sive,a,
cpgna-
ii-)y.ilonulique sanguis ejus in- pecealbrum r-emis- lioné. Voeabaturvero minor Jaco.bus^^d.distinciio-
sionem , hoc est,'in >nosiri,muivdaiioiiemfuisset nêm videlicet filii. Zebedoei.,,qui
effusus. Per aruudinem vero, cui imposita esl spon- inter majpris Jacobi,
primos apostolos. vocatus est, et. eleclus.a
gia,, Scriplura significalur, quoe implebalur hoc Dopiino. Consueludinis autem Judaicoe
faclo..Sicut enim lingua dicilur vei Groecâ, vel La- ducëbatur in fuit, nec
c'ulpam more genlis antiquo,, ut mu^
lina , vel alia quoelibet, sonum signifioânsqui lingua, lieres de
subsiantia:sua viçtumMque vesiiiunisproe-
pfomilur, sic arundo dici potest lillera quoearun- j. céplorjbus
dine scribilur. Sed;>signiltcaMiussonos vocis hu- minisirareni.; boe qui,scandalumJacere
in iiaiipnibus, P.aulus,abjecisse.sememorai:
manoe usitatissimi; dicimus briguas.; scripturam polerai non
habemus poieslatem sorores mulieres
vero arundinem dici, quo minus usitàlum; eo ma- Nunquid
- circuniducendi, sicutet coeteriapostolifqciunt,(I Cor..
gis esl myslice.figuraium.. ix )? Ministrabanl auiemjDomino.desubslanlia sua,
Jésus-auVememissàvocemagna expiravit.Quid bac Ut meteret earùm carflalia,
cujus. illoe metebant
voce magna dixerit-Dominus, Lucas ap.erie dési- spïritalia. Non
quo indigerel,cibis Dominus creatu-
gnai',: dicens-: '-Paler; in manus-tuascominendospiri- rarnm, sed ut iypuni.oslenderjet.magisiror.umi, quod
tum mèum. Ei hoec,'iiiquit,' dicens exspiravil (Lue. victu
alque vestilu ex discipulisdélièrent,,esse con-
s'x-m). Quod vero scribit Joannes;, quia cum àcce- lenti. Sedjvideamus,
quales coniilesthabuerit. Ma.-
pissel Jésus'acelum , dixil : Consuninialùmest, et riam scilicet llagdalénen.,, a qua septem, doemonia
inclindlo-capite iradidii spiritum'( Joàn. xix ), ihter- et MariamJacobi et Joseph matrerajiffla-
ejecerat,
illud quod ait: Cohsummaticm est, él illud, Et iitcti- lërleram suam, et alias,, quas, ïp. coeieris Eyanee-
nàio capite iradidii spiritum, "einissa"est illa' vos liis
legimus.
 SQ-s m M.àfiftl RVANGELllM EX.POSITI0. — LIB. IW - 294
Et cumjam-sero esset-fac'lmn, quia eral pamscevë-,A & pontifiealibus a bealo papa Silveslro legimus esse
- /-.
quod est ante STibbatum, venit Joseph ab Arimathia statu tum. ,-_.-
nobilisdecurio. Decurio vocatur, quod sit de ordine Et pesuit eum in mmumento., quod eral excisum
curioe, et officium curioe admihislret. Qui etiam de pelra, et advolvil lapident ad.oslium monnmenti.
curiàlis, a procurando mimera civilia, solet appel-1 De inonumento Domini;feront, qui nostra ^oetatede
lari. Arimalhia autem ipsa est Ramalhainr, civitas Jerosolymis in Brilanniam venere; quod domus fue-
Hëlchanoeet Samueiis in régions Thammiica juxia rit rotunda de subjacente rupe excisa, tanloe allitu-
Dïospolim. HK/MKÎ'MUIÔ' vero Groece, Latine proepa- dinis, ut intro consistens homo vis manu exlenia
uitio dicitur. Quo nomine Jùdoei, qui inter Groeeos eulmen possit altingere, quoe habet inlroitum ab
morabanlûr, sextam Sabbali âpperiabanl, eo quod' Oriente, cui lapis-ille magnus advolulus atque im?
in illo ea quoe requiei Sabbali riecessaria es"sent,L posilus est. In cujus monumenti parteiAquilonari
proepararë -solerenW Juxta - hoc quod de maiina sepulcrum ipsum, hoc est, locusr^ominici corporis
quondam proeceplum esl : Sexta autem die oeoliigeiis de eadem petra factus: est, sepiem habens pedes
rfiip/um,"etc. Quia ergo sexta die Tact-usèsl honio, longiluditiis, Irium vero palmorum mensura coeteno
et lola est mundi creatura perfecla , sepfima autem pavïmento altius emineiiSi Qui videlicet locus non
condilor ab opère suo: requievit, unde el liane Sab-1B desuper, sed a laiere meridiano per totum patulus
balum, hoc. est requiem, voluit appellàri-, recle esl, unde corpus iiiferebatur. Color autem ejusdem
Salvatoreadem sexta die crucifmis, humanoe ré- monumenti ac loculi rubicundo et albo.dicilur esse
stauïaiionis impievit srcanum. Ideoque cum acce- . permistus.
pisset acetum , dixit : Consummatùm esl, hoc esl, Maria auiem-Magdalene, et Maria: Joseph,aspicie-
sexloedïeï", quod pro mundi refectiohe suscepi",jam bànt 'ulfi ponexelur. in -Luca legimus quia stabanï
totum est opus expletum. Sabbato autem in sépulcro omnes rioti ejus a longe el mulieres, quoe;secutoe
•
requiescens, resurrectionis quoe octavadie venlurà erant eum. Ilis ergo notis Jesu, post deposiium ejus
erat, exspeclabat eventum. Ubi npsfroesimul dcvo- corpus ad sua remeantibus,, soloe-mulieres, quoe
tionis ac-beàloe reiributionis "proelucet exêïnpluiii', arctius amabant, funus subsecuioe,quomodo pone^
quos in hac, quidem sexia soeculioelate pro Domino retur; inspicere curabant, ut ei tempore «ongruo
pali•j et velut mundo necesse est crucifigi. In se- niunus possent devotionis offerre. Sed el- hactenus
ptïmâ vero oelale, id est, cum lëthi quis debiluni sancioe mulieres die Parasceves, M est, proepara-
solvit, oorpora quidem in tûmuiis, animas auieni tionis idem faciunt, cum- animoe humiles, et quo
sécréta in pace eum Domino matière, et post boiià $ majoris sibi conscioe fragililalis, eo majori: Sï>,lva-
' toris amore ferventes, passionis ejus vesligiis in
oporlet opéra quiéscere , donec , octava tandem ye- C
nienie oetate,--etiam corpora ipsa resurrectione glo- hoc soeeulo, quo requies est proeparanda fulura',
fificala cum animabus simul incorruptionem oeternoe diligente'r obsequuntur, et si forte valëant imilari
hoeredilatis accipiant. pia curiositate, quo ordine rsit eadem pàssio com-
plet perpendunt. •"
Venit, inquil., Joseph ab.Arimathia nobitis-decurio., GAPUTXVI. •• -:."' "
qui et ipse eral e.xspeclansrejgnumDei, Et audacter Sit CJMItransissét S'abbalum, Maria Magdalene, et
inlroivil ad Pilalum, el petiil corpus Jesu. Magnoe
31arià Jacobi, et Salonie, emernnlaromata,-Mvenien-
quidem, Jjpseph iste digitiiaiisad soeculum,, sed ma- tes-ungêrent Jesum. In Evangelio Lucoescriptum est
joris apud Deum meriti fuisselaudaiur.Talem namr
quod revertenies a-monumënlo paraveruiit-aromaia
que existere dëcebal, enm qui corpus..Domini scpe- et- et Sabbalo quidem siluerunt propter
meritorum tali unguenla ,
liret, qui et per justiliam mi'nisletio mandalum.
Ma'ndalumergo legis eral ut-Sabbali si-
et
djgnus esjset,,. per npb.iliiatem potpntioe s.oecularis lentium a
facultatem posset oblinere minislrandi.. Non enim vespera usque ad vesperam ser-varetur;
ideoque religiosoe mulieres, sepullo Domino, quan-
quilibel ignolus aut mediueris ad proesidem.accedere - diu licebat
;et, crueifixi corpus poterat impetrare. operari, id est, usque ad solis becasum,
< in
unguenlis proeparandis erant occupai»-, ut Lucas
Joseph àulein mërcaliis est sindonem, et depmiëns scribit. Et quia (une, proeangusli'alemporis, opiis
eam, involvitsin'doné.El ex simpliei sepultura Do- explere nequibant, festinaverunt mox, transacio
mini ambilio divitum eondemnalur, qui ne iii lu- Sabbato, id est, occidente. sole, ubi operandi li-
taulis quidem possunl carere divitiis. Possumus au- eentia remeaverat, emere aromata, sicut Marcus
iem juxia intelligenîiam spiritalem hoc "sehtïre, refert, ut vëiiienles mane ungëfent corpus ejus.
eubd corpus Domini non auro, non gemmis, et Neque enim vespere Sabbali p'roeoccupanlëjam iio-
sérico, sed linteamine puro obvolvenduni sit, quân- ctis arlieulo monumenlumadiré voliierunt.
qùam'èl hoc sigiiilicei, quod ille in sindon'ë'mimdà'" El valde mane una Sabbalbruni venhmtad monu-
ïhvb'ival Jesum, qui pura eum meule sùseeperit, menlum, orlo jam sole. Prima Sâbbaiorum prima
Hinc Ecclesioe mos obtihuït ut sacrificium all'ari.s .dies est a die Sâbbaiorum, id est-, requietionum,
non in sericô, neque in panno tincl'o, sedin'lino quam nunc diem Dominicam profiter resurreclionem
Krreno éelëbrelur, sicul corpus est Domini in DominiSalvatorismos ecclesiaslicusappcllàl. Idipstiin
sindbiie inunda sepullum , juxta quod in geslis autem esl, eum una Sabbali ; sive una Sabbatorum
29S BED,E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 296
legimus, id est, una dies a Sabbatorum die, hoc esl, A stola candida coopertus apparuit, quia festivitalis
requietiouum, quoeinSabbatis custodiebantur. San- nosiroe gaudia nunliavit. Candor etenim .vestis,
ctoeàulem mulieres, quoeDominum fuerant secutoe, splendorem nosiroe denunliat festivitalis. Nostroe
cum aromalibus ad monumëntum venerunt, etei, dicamus an suoe? Sed ut faleamur verius, et suoe
quem viventem dilexerant, etiam mortuo studio hu- . dicamus et nostroe Illa quippe Redemptoris nostri
manitaiis obsequuntur. Et nos ergo in eum qui est resurrectio, et nostra festiviias fuit, quia nos ad
mortuus çrederites, si, odore virtutum referti, cum immorlàlifatem reduxit, et angelorum festivitas
opinionç bonorum operum Dominum quoe'rimus,ad exstitit, quia nos revocando ad coelestia, eorum
monumëntum profecto illius cum aromatibus veni- numerum impievit. In sua ergo ac nostra festivitale
mus, Quod autém valde mane mulieres venerunt ad angélus in albis veslibus apparuit, quia dum nos per
monumëntum orlo jam sole, id est, cum jam coelum resurrectionenï dpminicam ad superna reducimur,
abOrienlis parte a'Ibesceret, quod non fit ulique, nisi coelestispalrioe damna reparantur. Sed jam qui ve-
solis orienlis vicinilate, juxta hisioriam quidem ma- nientes feminas àffalur audiamus.
gnus quoerendiet inveniendi Dominumfervor chari- Nolite expavesqere,Jesum quoeritis-Nazarenumcru-
tatis ostendilur. Juxta inlelleclum vero mysiicum no- cifixum; surrexit, non-esthic, Eccetocus ubi pomerunt
bis dafur exemplum, illuminata facie, decussisque B eum. Nolite, inquil, expavescere.Ac si aperte dicat ;
vitiorum tenebris, odorem bonorum opërum Domino Pavéant illi qui non amant adyentum supernqrum
et orationum suavitatem offerre. civium. Perlimescant qui carnalibus desideriis pressi,
Et dicebantadinvicem: Quis revolvetnobislapidem ad eorum se soeietatem -pertingere posse desperant. s
ab ostiomonumenti? El réspicienlesviderunlrevolulum Vos autem, cur pertimescitis, qui vestros concives
lapidem. Eral quippemagnus valde. Quomodolapis videiis ? Unde et Malthoeusangelum apparuisse de-
per angelum revoiutus sit, Mattboeus sufficienter scrihéns ait : Erat autem aspeclusejus sicut fulgur, et
-exponit. Sed revolulio lapidis myslice reserationem vestimenla ejus sicut nix (Matth.. xxvm). In fulgure
sacramentorum Christi, quoevelamine liiteroelegalis etenim lerror timoris esl, in nive auiem Mandimen-
tegebanlur, insinuai. Lex enim in lapidé scripta est, tum candoris. Quia vero omnipotens Deus et terribi-
cujus ablalo tegmine, gloria resurrectionis ostensa, lis est peccatoribus, et blandus justis, recle teslis
et abolilio mortis aniiquoe, ac vila nobis speranda resurrectionis ejus angélus et in fulgure vultus, et in
perpétua, loto coepit orbe proedicari. candore habilus demonslratur, ut de ipsa sua specie
Ël^hilroeuntes in monumëntum, viderunt,juvenem et terreret reprobos, et mulceret pios. Jesum quoeri-
sedentem in dexlris coopertum stola candida, el ob° tis Nazarenum. Jésus Lalino eloquio salutaris, id est
slupueruni. Introeuntes ab Oriente in domum illam sâlvator interpretatur. At vero multi hoc nomine dici
rolundam , quoein pelra est excisa, viderunt ange- polerant tune, non tamen substantialiler, sed nuncu-
lum. sedentem ad meridianam parlera loci Illius, pative.yldéoque locus subjmigilur, ul de quo Jesu
ubi positum fuerat corpus Jesu, hoc namque erat dictum sil manifeslelur : Nazarenum;et causampro-
in. dexlris. Quia nimirum corpus, quod supinum ja- tinus subdit, crucifixum, atque addidit, resurrexil,
cens caput habebat ad occasum, dexteram necesse non est hk. Non esl hic dicitur per proesentiamcarnis,
est haberet ad Àustrum. Scribit auiem Malthoeus qui lamen nusquam deerat per proesentiammaje-
quod angelum qui revolvit iapidem ab ostio monu- slalis.
ment! primo viderunt super ipsum lapidem seden- - Sed ile et dicile discipulisejus el Pélro, quia proece-
tem qui eas inlrare in locum ubi Dominuserat po- delvos in Galiloeam.Quoerendumnobis est cur nomi-
situs jusseril, et videre quod jam resurrexisset a naiis discipulis Petrus designatur ex nomine. Sed si
mpriuis, Scribit Lucas, quod inlranies in monumën- hune angélus nominatim non ëxprimeret, qui magi-
tum, duos angelos inibi stantes invenerint. Illoeergo sirum negaverat,fvënire inter discipulosnon auderet.
. mulieres angelos vident quoecum aromatibus vene- Vocatur ergo ex nomine, ne desperaret ex negalione.
runt, quia videlicet illoe menles supernos cives jj Qua in re considerandum nobis est, cur omnipotens
aspiçiunt, quoecum virtutibus ad Deum per sancta Deus eum quem cuhctoe Ecclesioe proeferre dispô-
desidëria proficiscuniur. Nptandum vero nobis est, suerat, ancilloevocem perlimescere, et seipsum ne-
quidnain sil quod in dexlris sedere angélus cernilur. gare perïnisit. Quod nimirum magnoeactum pietatis
Quid namque per sinislram nisi vila proesens? Quid dispensatione cognoscimus, ut is qui fùturus erat pa-
vero-per dexteram nisi perpétua vila signalur 1Unde• stor Ecclesioe,in sua culpa disceret qualiter aliis mi-
scriplum esl : Loeva ejus sub capiie meo, et dexterai sereri debuisset. Prius itaque eum ostendit sibi, et
illius amplexabiturme (Cant. n ). Sinistram namque, tune proeposuitcoeteris, ut ex sua Infirmitaie cbgno-
; sceret quam misericorditer alieiia infirma tolcraret.
Bei Ecclesia, prosperitatem videlicet viloe-proesenlis
quasi sub capite posuit, quam inleniione summi amo-. Bene autem de Rédemptore nostro dicilur : Proecedet
ris promit. Dextra vero.Dei eam amplectilur, quiai . vos in Galiloeam,ibi eum videbilis, sicul dixit vobis.
sub oeterna ejus beaiitudine iota devotione coniine- Galiloea namque transmig'ratio facta interprelalur.
lur. Quia ergo Redemplor noster jam.proesentis vïtsé; Jam quippe Redemplor noster a passipne ad resur-
cofruplionem transierat, recle angélus qui nunliar.c; rectionem, a'morte ad vitam, a poenaad gloriam, a
perennem ejus vitam veherat, in dextera sedebal. Quii corruptione ad incorrupiionem, transmigrayerat. Et
 S97. IN MARCIEVANGELHJMEXPOSÏTIO.r- LIB. IV. 298
primum post resurrectionem in Galiloeaa discipulis àA poni. Quoeergo a sepiem doemonibuscUrata, hoc est
videtur, quia rësurreciionis ejus gloriam pOsiloeti ab universis eral liberaia sceleribus, prima resitr-
videbimus, si modo a vitiis ad virlutum celsiludinem genlem a mortuis Dominumvidit, ne quisquam digne
transraigramus. Qui ergo in sepulcro nunliaiur, in poenilens de admissorum venia desperarët, videns
transmigratione ostenditUr, quia is qui in moriifica- eam quoelot ac lantis quondam erat subdita vitiis in
lione carnis agnoscilur, in iransmigraiione mentis lanlum culminis subiip merilo fidei aç dileclionis
videtur. ese promolam, ul ipsis evangelislis alque apostolis
Al illoeexeunles de monumenlofugèrunl(invùserat Christi prima illa miraculum patraloe resurrectionis
enimeasiremoret pavor) el neminiquidquamdixerunt. evangelizaret. . -
Timebanlenim. Meritomovet quomodo Marcus scri- El illi audientes quod viveïel, el visusesset ab ea,
bat : Et neminiquidquamdixerunt. Cum dical Lucas: non crediderltnt. Quia resurrectionem dominicain di-
El régressa?à monumenlo,annvnliavérum hoeconinia scipuli tarde credideruni, non lam illofum infirmilas
illis undecim,el Coeleris omnibus.Similiter Matiboeus: quam nostra (ut iia dicam) fulura firmitas fuit. Ipsa
El exierunl(inquit) cita de monumenlo,cumtimoré et namque resurreciio illis dubitantibus per mulla ar-
gaudio magno, currelites nunliare discipulis ejus gumenta monsirala est, quoedum nos legenies agho1-
(Matth. xxviii). Nisiintelligamus,ipsorUmangelorum..' P scimus, quid aliud quam de illorurn dubitatione soli-
nemini àusas fuisse aliquid dicere, id est respondere damùr ? Minusenim mihi Maria Magdaleneproeslilit,
ad ea quoeab illis audierant;' aut certë custodibus quoecitius credidii, quam Thomas, qui diu dubilavit.
quos jacenles viderunt. Nam illud gaudium quod Ille elenim dubilando vulnerumcicatrices tetigitj et
Malthoeuscommémorât, non répugnât timori, de quo de nostro peclore dubitalionis vulnus amputavit.
Marcus dicit. Debemus enim utrumque in illarum Post hoecautem duobusex eis ambulanlibusoslen-
animo factum inielligére, eliamsi ipse Matlhoeusde sus est in alia effigieeuntibusin villam. El illi euntës
timoré non diceret. renuntiaverunlcoeleris,necillis creâiderunt. Quomodo
Surgens autemJésus mane prima-Sabbati^apparuit hoc facium sit, Lucas exponil Ialius. Quod auiem
primo MarioeMagdalenoe.Hoecapparilio Dominiquo- dicit Marcus, oslensusest iii alia effigie, hocâpertius
modo et ubi sit facta, Joannes plenissime docet. dicit Lucas, quia oculieorum lend>antur<,ne cumagno-
Surrexil autem Dominus mane de monumenlo, in scerenl,doneccumillovenieklesin castellumquo ibant,
quo sero jam facto erat depositus, ut adimplerelur et ponentèsei mensamquasi perègrino,tandem cogno-
illud Psalmisioe: Ad vesperumdemorabiturfîetu's,et aà verunleumin fraclhme panis (Luc. xxiv). Qui, sicut
matutinum loetitia(Psal. xxix). Sepullus ergo sexta n, idem Lucas consequenter adjungit, surgënteseadem
Sabbali, quoedicilur Parasceve, çirca horam vesper-. hora r£greièi sunt in Jérusalem. Et invenerunlcongre-
linam, sequehli nocte àc die Sabbali cum nocle sub- galos undecim,el eos qui cum ipsis erant dicenles,quod
séquent! in monumenlo posilus, sic die lertia, id est surrexil Dominusvere,et apparuit Simoni.Et ipsi nar-
mane surrexil prima Sabbali. Non autem merito uno rabanl quoegesta erant in via, el quomodocognàverunl
die in sepulcro el duabus iioctibus jacuit, quia vide- eum in fraclione panis (Ibid.). Quod auiem ait Mar--
licet lucem suoe simploemorlis, lenebrjs duploeno- eus, aiiniin(taî;eru)iJ coeleris,vel illis credideruni,cum
siroe morlis adjunxit. Ad nos quippe venit, qui in Lucas dical quod jam inde loquebahiur, vere resur-
morte spirilus carnisque lenebamur. Unam ad nos rexisse, et Simoni apparuisse,qtiid inteîligëndum est,
suam, id est, carnis mortem delulil, et duas noslras nisi aliquos fuisse ibi qui hoc nollëni credere? Cui
quas reperil solvit. Si enim ipse utramque su'ciperet, autem non eluceal, proeiermisisse Marcum, quôd
nos a neutra liberaret. Sed unam misericorditèr ac- Lucas narrando explicavil? Hoc est, quoe cum illis
cepit, et juste uiramque damnavii. Simplam suam locuius fuerit Jésus aniëquam cognoscereoteum, et
duploenostroe contulil, et duplam nostram moriens quomodo eum in fractione panis agnoverunt, quan-
subegit. doquidem mox ut dixit eis apparuisse alia effigie
Apparuit,inquit, primo Mariai Magdalenoe,de qua D euntibus in villam, conlinuo conjunxit : Et illi euntës
ejeceralsepiemdoemonia.Illa vadensnunliavithis qui nvnliaverunt coeletis,nec illis credideruni. Quasi pos-
cum eo fuerantlugenlibusel flentibus. Sicut in prin- sent nunliare quem. «non cognoverant, aut possent
eipio mulier auclrix culpoe viro fuit, \ir exsecutor agnoscere quibus alia effigies ejus apparuerat. Quo-
erroris, ita nunc quoeprior m'oriemintulerat et gu- modo ergo eum agnoverunt ut nunliare possent,
stayerat, resurreclionem prior vidit. Et ne perpelui Marcus sine dnbio proetermisit.Quod ideo memorioe
realus apud yiros opprobrium suslinerel, quoe cul- comméndandumesl, ut assuescamusadverlere Evan-
pam viro translitérai, iransfudit et gralia. Unde gelistarum morem, ita proelermilientiumqûoe non
recle et mulier hoecquoeviris lugenlibus ac fleniibus commemorani, et conjungeniiumquoecommémorant,
Joeliliamdominicoeresurrectionis prima nuntiavit, a ul eis qui usum in bac consideralionenon habent,
. septem doeraonibuscurata esse memoraïur, ul uni- non aliunde maxime ërror orialur, quo pulanl eos
versis vitiis plena fuisse, sed ab his omnibus divino non sibi congruere.
. munere mundala esse signelur, et ubi abundavil pec- Novissimereeumbenlibusillis undecimapparuit, et
catum, superabundasse gralia monslretur. Sepiéiia- exprobravit.inpredulilalemillorurn el duritiam cordis,
rius namque numerus pro univorsilalcsolel mysiïce auia his qui viderant eum resurrexisse, non credide
10
 en» ÎIED^F.VENEIUBILISOPP. PARS II. SECT.i. — EXEGÉTICAGEXUINA. 500
ran(. Quomodonovissime,quasi jam ultra eum non À -. fuerun'.l.tli enim ad fidëm crescérei, miraculis'tue-
videriril?Novissimum quippe illud e.-t,,quod Domi- rai nutriënda. Quia et nos cum arbusta plantannis,
Îïum-Aposloliin terra viderunt, quando ascendit in tandiu eis.aquàm fundinms, quoUsque ea in terra
coelum, quod factum esl quadragesimo die post convalBissôvideamus; At si semél râdicein fixerint,
ejusresurreclionem. Nunquidnamtune exprobraiurusi irrigalio-cessabif.Hinc est enim quod Paulus dicit':
erat, quod non credidissent eis qui eum videranl Linguoein signumsùnl non fidelibus, sed infidelibus
resurrexisse, quando jam et ipsi post resurreclionem (ICor. xiv). An non habemus de his signis alquë
toiles eum videranl? Illud ergo accipiamus, post yiriulîbus quoeadbucsiibtiliusconsideraredebeamus?
multas demonstraiionesejus, quibusper dies.quadra- Sancta quippe Ecclesia quotidie spiriialitcr 'Tant,
ginta discipulis suis proesenlatusesl, eum eliam no- quod lune per apostolos corporaliter faclebai. Nam
vissimerecumbentibus illis undecim apparuisse, id[ sacérdoies ejus cûm per exoreismi grafiam manus
esl ipsoquadragesimpdie. Et quoniamjam erat ab eis; crédenlibus impohuhl, el habitare malignus spirilus
asoensurus in coelum,hoc eis illo die maxime expio-. in ëorum meule corilradicunt, quid aliud faciunt, nisi
brâre voluisse,quia bis qui videranl eum resurrexisse. doenionïaejichini? El fidèles quique qui jam viloeve^
non crediderani; antéqiiam eum ipsi vidèrent, cumi leris .soeculariaverba derelinquuni,sancta autem niy-
ulique ppst\ascensionem suam' proedicanlibusillis B sleria insoiiant-, Condilorissui laudes et polentiam,
Evangelium,génies,quoenon viderunt, fûeranlcredi- quâniUraproevaleni-,narrant, quid âliud faciunt nisi
luioe. Post illiim quippe exprobraiionemseculus, ail novis linguis loqùuntûr? Qui dum bonis suis exhor-
idem Marcus: talionibus iiialiliamde alienis cordibus auféruut, ser-
Et dixil eis : Euntës in mundumuninersumpi-oedi- pentes tpllunl. Et dum pestiferas snasionesaudiuntj
cale Evangeliumomnicreaiuroe.Qui credideritet bapti- sed lamén ad operâiionem pravam' minime pertra-
zatus fuerit, salvuserit-;qui vero non crediderit, con- hiin.lur,iiioriifèr'umquidem esl quod bibuîit, sed non
demnabitur. Hoc eigo proedicaluri,quoniamqui non! eis nocebil. Qui quoties proximos'subs in bono opère
crediderit coud,mnabilur, cum id uiiquè non credi- infirmari conspiciunt, duni eis tola vîrtute concur-
derit quod non vidit, nonne ipsi primitus fucrant ob-. runi, et exemplo'suoeôperalionïs illorurn vilain ro-
jurgandi, quod. aniëquam, Dominum vidissent, nuii! borant qui in propria aciioné titubant, quid aliud fa-
credideiïnt eis quibus Dominus appàfuisset? Quod ciu'nl, nisi super oegrôs manus jmpOnuni, ut bene
vero dixil eis ; Euntës in mundumuniversum,proedi- habeaiit? Quoenimirum mirâcula tanlo majora sunt,
c-ateEvangelium omni creaiuroe, nunquid sanclum quanto magis spiritalia. Tanio majora sunt, qUanfo
Evangelium vel insensâiis rébus, vel brûlis ahimà- G per hoecnon corpora, sed anïmoesuseilaiiiur.
libus Tuerai,proedicandum,ut de eo discipulisdicaïuf, Et Dominus quidemJésus poslquamlocutusesl eist
Proedicdle omni creaiuroe?Sed omnis creaiiiroeno*. ussumpiusestin coelum,et sedeta dexlris Dti. Gonsi-
.miné, potest omnis naiio genlium désignai). Ante, dèraiidniiinobis est quid est quod îlarcùs ait : Sedit
eienim diclum Tuerai: In v'mmgeniiumne abïeiitîs: a dexlris Dei, et Stephânus dicit,'Video coelosaper-
nunc autem dicilur, Proedicaieomni creqturoe,ùi sc\- los, et Filium hominis'slantema dextrisDeï (Act.vii).
licei prius à Judoeaaposiolorumrepuisa proedicatio, Quid est quodfcMarcus- hune sedentem, Stephânus
lune nobis-in adjuiorium fieret, cum banc illa "ad[ vero sianiem se videré teslalur? Sed scimus qnîa
tlamnationissuoeleslîmnniumsiiperbarepulisset. Qui; sedere jùdicanlis est, siare veto pugnaniis vel adju-
credideritelbaplizalus fuerit, salvus eril;quivéro non vanlis. Quia ergo Redemplor noster assumptus in
',crediderit,condemnabitur.Ferlasse unnsquisqueapud coeiumet nunc omnia judicat, et ad exlremumjùdëx
. semclipsum dical : Ego jam credidi, salvus ero. omnium Véniel, huiicposl assumpfionemMarcusse-
Verum dicit, si (idem operibus leiiet. Vera eieuim li- dere describit, quia post ascensionïs suoegloriam
-des est, quoein hoc quod verbis dicit, moribus noni judex in fiue Vidébilur.Stephânus vero iri laboris
conlradiçi.t. Hinc est enim quod de quibu'sdamfalsis; cerianiine posilus, slanlem vidit, quem adjutorem
fidelibus Paulus dicit : Quiconfitënturse nosseDeum, habiiit. Quia ut iste in iërra persecuiorum infidëlita-
factïs autem negant(Fil. i). Hic Joaniiesait : Quidicit fem vihce>ei,pro' illo' de coeloillius gralia pugiia\ii.
se nosse Deum,et mandataejus'noncuslodit, mendax ; Sequitur :
rst (I Joann. n). Cum auiem dicatur, Qui vero non( Illi autem profecli'proedicaverunt,umqueDomino
crediderit, .condemnabitur, quid hic liiclniusdé par- coopérante, el sermonemconfirmante,sequeniibussi-
vljiïs quî'pêr oeiatemadlfuccrédere non valent? Nami gnis. Quid in his considerandum'est,' quid mémorise
de'majoribus milla quoeslio esl. In Ecclesia ergoi cômmendandum,nisi quod proeceplumobediéntia,
Salyaion per alios parvuli crediiut, sicut ex aliis eat bbediënliam vero signa Secula sunî? Inter quoeno-
quoeillis in baptismo rëmiltulitur peccata iràxeruiii. landum, quod Evangeliumsuum Marcusquanto lar-
Signa autemeos qui crediderinllîoecsequcnlur: Ini ".diiiscoetëris inchoâïii,'lanio iulongiora scribëndo
nominemeo doemoniaejicienl, linguis loquën'Mrnoms,, tëmporâ porrëxit. Nam neque de nalivilaie ipsius
s Dominiaut proeciirsorisejus, neque de infariiia"vel
serpentestollent, et si mortiferumquid biberint,non-eis
necebik Super oegrosmanus impbnent,et benehabe- puerilià uiriuslibët eorum aliqua commémôrans,
bunt. Nunquidquia ista signa non façiinus, minime ; neque de nàlivilaie Salvaloris altius scribens, ex-
credinius? Sed hoec nècess'ariain exordio Ecclesioe : ceplo quod eûm in capite EvJiigeliisui filium Dei
fem [N-LIlCyE EVANGELIUMEXPOSI'NO.— LIB. I. S02
nominal, ab initio evangeïieoeproedicatiqnis,quod À A iransmigratura erat ad gentes,.quibus apostoli proe-
per Joamiem factum; esl, cpepit : el ad illud usqué di.cantesEvangelium nullo modo crederentur, nisi
tempus narrando.pervenit: quo apostoli idem-Evan- eis ipse Dominusyiam in cordibus hominum proepa-.
gelii vprbum lolum proedicando disseminavere per rarel ? El hoc inlelligimus: ProecedelvosinGalïloeam.
orbem. Itesiat sane quoestio non minima, quomodo Quod autem gaudentes.miraniur, disruptis et èviclis
scripseril idem evangelista,dixisse angelum mulierir difficuliatibus, aperiri sibi ostium in Domino per
bus.: Ile, dicile discipulisejus el Pelro, quia proecedit illuminationem fidelium, hoc inlelligilur : ibi eum
vosin Galiloeam; ibieumvidebilis,sicutdixil vobis,liée . videbitis, id est, ibi mernbra ejus invenielis. Ibi vi-
lanien ibi visum a discipulis Dominum in.ullo post vum corpusejus in eis qui vos susceperint,agnoscetîs.
hoec Evangelii suo loco relulerit. Et quidem Mal- SecUndumillud auiem quod Galiloeainterprelatur
thoeus abiisse discipulos dicit in Galiloeam,i'biqué revelalio, non jam in forma servi inielligendum est,
Dominumvidisse et adorasse, ei proecepiumab eo sed in illa in qua oequalisest Patri, quam promisît
apeepisse eundi, docendi, baptizandi omnes génies apud Joanneni d.ilectoribussuis, cum âicerel : Ego
in nomine Pairis, et Filii, et Spirilus saneli. Altamen diligam eum, et oslendam illi meipsum (Joan. xiy).
inspecta aliorum scriplura evangelisiarumdocet eum Non ulique secundum id quod jam videbant, etquod
soepius antea visum discipulis; maxime ipso die r.e- • etiam resurgens cum cicatricibus non sp.lumviden-
surreciionis ejus in Jerosolymis, et in castello dum, sed etiam tàngendum poslmodum ostendit:
Emmaus. Quare ergo speciaiiter se in Galiloeamproe- sed secundum illam ineffabjlemjucém, qua illuminât
çpssurum, et ibi a discipulis videndum proedixit, omnemhominemvenienlemin. hune mundum: secun- .
cum nequeibi solum, neque ibi primum fuerit visus? dum quam luce.tin tenebris, et tenebroeémitnon com-
Videamusergo cujus myslerii gratia secundum Mat- prehenderunl(Ibid.). Illuc nos proecessit,unde ad nos
thoeum et Marcum resurgens ila mandaveril : Prtàr- veniens non proeceosit, et quo nos proecedensnon
cedam vos in Galiloeam,ibi me videbilis. Quod elsi deseruil. Illa.eril revelalio , tanquam vera,Galiloea,
complelum est, (amen post mulla complelum est, cum shniles ei erimus, ibi eum videbimussiculi est.
cum mandatum sicsit (quanquam sine proejudicio Ipsa erit eliam beaiior transmigralio.ex islo soeculo
necessilalis) ut aut hoc solum, aut hoc primum ex- in illam oelernilaiem,si ejus proeceplasic àinplecla-
speclareiur.fieri debuisse. Procul dubio ergo, quo- mur ut ad ejus dexieram aggregarijnereamur. Tune
niam vox est ista non evangetisloenarranlis, quod ilat enim ibunt sinislri in combusiionemoeteruam, jusii
factum sit, sed angeli ex mandalo Dombiiet ipsiusi autem in vitam oeternam.Hinc illuc iransmigrabunt,
Domini, evangelistoeauiem narrantis, sed ila ut abi n el ibi-eum videbunl quomodonon vident impii. Tol-
angelo et a Dominodictum sit, prophelioedictumiac- letur enim impius ne videat claritatem Domini, et
cipiendum esl. Galiloea namque interprelatur,vel l impii lumen non videbunl. Hoec,est autemvita oeferna,
(ransmigraiio, vel revelalio. Prius itaque. secundumi ut cognoscanlte unum. verum Deum, et quem misisli
iransmigrationissignificaiionero,quid aliud occurritt Jesum Chrislum (Ibid. xvn), sicul in illa oeterniiale
inielligendum, cognoscitur, quo suos. perducet per formam servi, ut
Proecedelvos in Galiloeam, ibi eum videbilis,skùl( ëum liberi contemplenlurper formara Domini.
dixit vobis, nisi quia Christi gralia de populo IsraëlI

IN LUCM EVANGELIUM

EXPOSITIO.

EPISTQLA ÀDHORTATORIA -kGÇM EPISCOPI

AD BEDAMPRESBYTERUM.
Reverendissimoin Christo. fratri,, et consacerdoti ]) luas excedens suscipere ausuni, imo nec opus fore
Bedoepresbytero Acca, perpeluam iii Dominosalu- ab ullo repeli,. quod a summo ingenio conslaret
içm.Soepe quidem luoesahetoefralernilati et absens opiime complelum, ei esse laboris superflui. post
-scribendo, et colloquendoproesens suggessi, ut post forijssima lauliviri dicta, vel eadem aliter quasi
^ exposiiionem Aciuum aposiolorum, jn Evangelium compilaiorem dicere, vel quasi-minus doclum infir-
, quoque Lucoescribere dignerisv Quod ipse haclenus ,miora velle subj[cere. Teque multum limere, ne in
. verecunda excusaiione differre, quam facere uia- repreheiisionemsiudii. velerum nova condere pute-
Iuisti, aiteslando le duas maxime ob causas a ten- ris, dicaturque libi illud antiqui proverbii :
-,tando hoc opère delerritum : quia videlicet et ipsum ,Tnmarequid pisces,quidaquas in fluminauiittas?
opusarduum,etasanciissimo ac doclîssinioanlislile Largased iudiguismunerafundefoeis.
Jhnbrosio sil proeocçupalum.Neciejipgolîum vires Sed hiijus objection!,luoe brevi.ter re.spp.ndeoqui:it
 505 DÊD/K VENERABILIS, OPP. PARS H. SF.CT. 1. — ËXEGETtCAGENUINA. 334
juxla çômicum: Nihil sit dictum,quod non sit dictumÀ aliam q'uain condësce.ns.iohisfralernoe graiïam, in
prius.: et quod charitas omnia suslinel, nec sanctis Lucam scribere rogalum , ut qui ol) leheriiudinein
unquain"morisfueril inyicem jnvidere, invicempro- ingeniisublimia, vei difîtcilia intéllëctu capere ne1-
Vocare, sed unumqueniquèin orhanda domo Domini queanl",hoecsiinpliciorisiyio expôsita;faciliusâpprë-
pro viribus suis obtulissé quodpoluèrit. Nequeenim, hehdaut. Ergo âge , dileciissiinè, mèmoralo operi
yefbeaius papa Gregorius limuii ne offenderet Pa- seduius insiste, beaium Lucam luculenlo sërmonè
ires a quibus loi expositas Evangelii leeliones iii expbnc. Et quia sancius Ambrosius quoedamindis-
- suis ipse relractavil homiliis; yel Augiistinus,aut cussa proeteriit, quoe illi quasi su'mmoeeru'ditionis
qtiilibet alius-Palrum antecedentium iractalorum in- viro plana nec quoesitudigna videbantur, hoecquo-
iuHu,neaulpsalmosauLaliaquoerogabalUr,ëxponeret, que pe'rspeelisaliorum Patrum opusculisdiligenlius,
aul qùoecunquesibi videbauir, scriberet, mariumme- vel luis vel eorUm dîctis explanare curaio. Credo
tueiido rëiraxit. Quin étiàiri(ut idem'AugusiinUsail) 'èiiaiti luo vigilaniissimostudio, qui in légë"Dei-m'e-
ïdeo riecesse est pluresa pluribustleri libros diverso diianda dies noclësque dficis pèrVigiles,non'nullis
siylo, sed non diversa fide, ètiain de quoestionibus "inlocisquoe ab.eis inlermissa sunt, quid sëntiri de-
eisdem, ut ad plurimos res ipsa pèrveniat,, ad alios beat, aûctor lucis àpèriet. Justum namque salis est
sic, ad alios auiem sic. Sunt autem quoedainiii ex- B et sîipernoepielatis alque oequitalismodefàminicon-
postione béati AmbrôsiiinLucam, tam diserta simul vëniens, at qui, oegleciis ad inlegrum mundi nègri^-
èréxcelsa (quod tuani quoqiie sanclilatem vidis'se liisj oelernumverumqué sapienlioelumen indefess'a
non ambigo), ut.a doctoribus solum inleiligi queânl, mente persequeris, et hic fructum inlefligenlioepii-
a rudibus vero fastidiosisvë lêclùribus (quales in rioris assôquaris, et' in ftituro ipsum, in quo "surit
proesënti oevoplures ' inVeniés) proe dilficuRaie vèl omnes thesaUri sapienlioe et Scienlioeabsconditi,
àiséquendi qnoe"disertasont, vél capieudiquoealla, regem in décore suo, mundo Cordeeontemplèris.
ne quarënda quidem quasi se cëlsi'ora, tfec quasi se îniimandum sanetuoe sâticiitaii credidij quod movét
forlidra pulenliir esse scrùlandà. Nëc parum dédit quosdàm quate in e'xpositione Apocalypsisubi ad
judicii dociisshhus pater Augtisiinus,qui ad Pauli- ' quatuor animalia venium est, nova intérpretalione
ïiam Dei famûîamde'videndb Deo scribëns, non aliis Mattlmuni in léone, Marcum in homme designaium
magis quam ex hoc opusCulosumpiis b.eaiiAmbrôsii dixeris. Cum lionnulli contra Maliboeumhomini,
teslimoniis ulendum puiavit, et éa pariter non solum quia quasi de Domino scribere incipiat, Marcum
pbnenda simpliciler, sed eliam exponëndajudicàvit, lèoni, in quo yox in deserto rûgientis audialuf, as-
adeo-ul ex pauclssiiriismemorali irâclatoris senten- signeiit. Rogoquein hoc opère pleriius, quid libi de
'tioîis non parviim v'olumenretractando corifecerit. '-1 his-veriusvidèalur insinues. Memorèm nostri tuam
Quod ideo commemorandumputavi, ut et tua sancta sanciani fraternilàiém, Deus dileciionis et pacis
frâiërn'ilàs.èl lëgentes simul agnbscerent. Volbenim conservare, el ad consideranda suoe legis, mïrabilia
cnmpleto a te pér Dei auxilium opère quod postulo, semper illiistrafe digneiur.
liane "simul epistolam in capite proeponi,-te non ob

EPISTOLA RESPONSGRIA VENERÀRILIS BEDJ1

'
-- ; ÀDACCAMEPISCOPUM. -
, Domino bealissimo el nimium desiderantissimo operis labori snpposui, in quo (ul innumera rti'ma-
Accoe episcopo, Beda humilis presbyler, in Doniino siicoe.serviluiis retinacula proeieream) ipse mihi
" diclator simul notarius el librarius exisierem. Ag-
oelernosalulem..
MiraVereest, et verà mire , docloris egregii sen- _ gregalisque bine inde quasi insignissimis ac dignis-
lenlia : quia charitas omnia crédit, omiiid.sperat simis tanli muneris arlificibus, opusculis pairum,
(l Cor. xm). Dalis iiamque àd me epistolis ut aliqua quid-bèaïus Ambrosius,quid Àugustinus,quid deni-
tibi scribam, rogare le dicis, et inler rpgandum, que Gregorius vigilaniissimus (juxta suum nomen)
needumquemeoeconsensionisacceptoresponso,qnoe- nostroegenlis aposlolus, quid Hieronymus sacra; in-
sitis adhueopusculis "quasijam acquisiiis ac perlëcte terpres hlslorioe,quid coeleripatres in Lucoeverbis
cohsummatis.proefationisslgnaculumcondis. Nondum séiiserint, quid dixerinl, diligenliusinspicere sàtegi:
fufldàmine jacto, non" allata saliemtnaterïa, ïpse 'maiidàiumquëcontinuoscbedulisin jiissisii,-velipsis
quasi eomplélojam tanii laboris oedificio.davesqui- eorum «yllabïs, vel certe meis breviaiidicausa ser-
bus introilus muhiatur dirigis, ul pudeat non cito moEiibus,ut videbaïuredidi. Quorum quia operosum
' subire
opus quod cilo subeundumjc'uiusexplenduin eral vocabulainlersérere per sihgula, et quid a quo
' fides arnica
proesumat.Non'hoeccerlè alia quâmln- auclbre -sil "dictum; nominaiim oslëhdere, commo-
dubiiata. muiui liducia facit amofis, quoe"de amico dum duxi eminuse latere primas-nominum litleras
pectore^ùt •àioium esl) omnia diinlaxàt quoefieri ' im'primeré;perquë bas viritim ubi cujusquepàiniia
pnssunf, crédit, omnia sperat. ÙntJéet ego mox le- incipiat, ubi sermo quem transtuli desiiiàt,îrilimàro,
^ cils luoe'durcissin:îoesa'nctitatis
pagiiiulis injuncii nie sollicitusper omnia, he'majoruin dicia furari, et lioec
503 . IN.Lljr./E RVA\fiEf..!I1MRXPiiSlTIO MR. I. Sflfi
quasi mea.propria componere dicar. Multumque ob- A R medialpr Dei et hominumhomo Chrislus Jésus. Non
secro, el per Dominum legentes obtesior, ut si qui autem habuit tanquam brevialorera conjunclum Lu-
farte noslra hoecqualiacuiique sunt opusctila iran- cas, sicut MarcumMalthoeus, et hoc forte non sine
scriplione digna duxerint, memoraia quoque nonii- aliquo sacraménlo, quia regum est non esse sine co-
num signa, ut in nostro,exemplari.repe.riunt, affigére mitum obsequio. Unde ille qui regiam personam
memjneriat. Nonnulla etiam-quoe(ut verbis tuoe san- Ghrisii narraiidàm siisceperàt, habuit sibi lanquam
ctilatis Ioquar)-mihi auclor lucis aperuit, proprii su- conïilém adjunctum qui sua vestigia quodammodo
doris indicia ubi opportunum videbaïur adncxui. Qui sequeretur. Sacerdos autem, quoniam in sancla san-
in legis divinoemeditaiione elsi non (ut.ipse scripsi- ctorum solus inirabut, propterea Lucas (cujus circa
sti) dies noctesque pervigiles ducere sufficio, non sacerdolium Christi erat inientio) non' habuit lan-
parum lamensludii me in Scripturis impendisse non quam socium subsequentem, qui suam narrationeni
dubio, et ea solum quoe mihi auclor lucis aperire . quodammodo breviarei. Très lamen isii Evangelistoe
dignatiis, est, non in hoc lanlum opusculo, sed in in Ï.1Î3rébus maxime diversati sunt, quas Clnisius
omni prorsus lectione poluisse videre, id est re,çie perhUmanam cariiem temporalitér gessit. Porro au-
senliendo dignoscere. Quod vero ais mover.equps- tem Joannes ipsain maxime divinilal'emDomini qua
dam quare in Apocàlypsi nova, inierpretatione Mat- B | Pàiri est oequalis, intendit, eamqué proecipue suo
ihoeuin leoui, Marcum homini. assignarim, intueri Evangelio quantum inler boulines sufficere credidit,
debuerant quicunque illi sunt quos hoc movel, quod commendare curavii. Iiaqùe longe a tribus isthv-su-
non in hoc mea nova, sed anliqua pairum explana- "perïusferlur, ita'ul nos videas quodammodo in terra
lione tradituml dix.i. Neque ëuim mihi a meipso ita cum Chrîsto homine conversuri, illum autem traus-
visum, sed ita a bealo Augustino expositum fuisse Cendissenebulam qua tegilur onîiiis lerra, et perve-
memoravi, et paucis etiam unde hoc affirmaretad- nisse ad liquidum coelum, unde acie mentis actiiis-
junxi. Cujus non ab re est si ipsa quoque verba po- sima alque firmissima vidërel in principio Verbum
nentes, quid de evangelislis vel lypis eorum anjm'a- Domini apud Deum, per jquod facta surit omnia, et
Ijbus senserit ostendaraus, quibus et illud noslrura ipsum agnosceret carnem factum iit habitaret in no-
opus ab injusla viluperalioné salvetur, et ..hoc proe- bis. Item post aliquanla.- Unde mihi videhtur,inquil,
posiia (ami docioris aucloritate firmelur. Cum,ergo qui ex Apocàlypsiilla quatuor animalia ad inlelligen-
mulia pulchre et eximie de evangelislis in libro de dos quatuor evangelistasinterpretali sunt, probabilius
consensu eorum primo proemisisset,jungit inler cae- a'.iquidallendisseilli qui leouemin Malth'oeo,hominem
tera dicens : El quamvis singuli suum quemdamnar- iw Marco, vilulum in, Luca, aquilam in Joanneiniel-
randi ordinemlenuissèvideantur, nonJamen unusquis- iexerunt, quam illi qui hominem,Matllioeo,aquilam
que eorum velut qllerius proecedenlisignarus voluisse Marco, leouem Joanni tribuerunt. De principes enim
scriberereperilur,vel ignorala proetermisissequoescri- librorum quamdam conjeeturam capëre volucrunt,
psisse alius invenilur, sed sicul unicuiq'te inèpiralum lion de lola intentione evangelistarum, quoe>magis
est, non superfluam cooperationem sui laboris ad- fuerat perscrutanda. Multo enim congruentius ille
junxit. Nam Malthoeus suscëpisse intelligitur incar- qui regiam Christi personam maxime commendavit,
nationem Domini secundum stirpem regiam, et ple- per leonem significalus aceipitur. Unde et in Apo-
raque secundum hominum proesentem vitam façla càlypsi cum ipsa tribu regia leo commemoratus est,
et dicta ejus. Marcus enim subsecutus lanquam pe- UbLdictum : Vieil leo de tribu Juda (Apoc. v). Se-
dissequus et breviator ejus vidëlur. Cum solo quippe cundum Malthoeumenim et magi narranlur venisse
Joaiine nihil dixit, solus ipse perpauca, cum solo ab Ovrienlead regem quoerendum,et adorandiim, qui
Luca pauciora, pum Matti.ioeovero plurima pêne tp- eis per slellam, natus apparuit, et ipse rexrllerodes
tidem alque ipse verbis, sive cum solo sive cum regem Chrislum formidat infanlem, aique ul eum
coelerisconsonanle, Lucas autem circa sacerdotalem possit occidere tôt parvulos neeal. Quod autem per
Domini slirgem alque personam magis occupaïus, r. vitulum Lucas significalus sil propter maximam vî-
apparei. Nam et ad ipsum David non regiuin slemma ctimam sacerdolis, neulri dubitaverunt. Ibi enim a
secutus ascendit, sed per eos qui reges non fuerunt, sacerdole Zacharia incipit sermo narranlis. Ibi co-
exit ad Nathan filium David, qui nec ipse rex fuit. gnalio Marioe-et Elisabeth conimemoraiur. Ibi sa-
Non sicut Matihoeus, qui per Salomonem.regem, cramenia primi sacerdolii in infante Christo implela
descendenscoeléroseliam reges ex ordine perseei!- narranlur. Et;quoecunquealia ppssuntdiligeiiler ad-
lus est, servàns in, eis (de quo postea loquimur) verti, quibus appàreàt- Lucas intentionem circa per-
mysticum numerum. Dominusenim Jésus Chrislus, sonam sacerdolis habuisse. Marcus vero, qui neque
unus verus Rex. el- unus verus. sacerdos, illud ad stirpem regiam, neque sacerdotalem, vel cognatio-
regeudos nos, hoc ad expiandos, bas duas personas nem vol consecrationem-iiarrare voluil, et tamen in
apud patres singiilatim commendaïas,-suam figuram eis versatus oslendilur quoe homo Christus operaïus
egisse declâravit. Et paulo post : Secundum hominem esl, tantum hominis figuram in illis qualuor anima-
quippe Chrislus (inquil) el rex et sacerdos èffeclusesl. - libus significasse videtur. Hoecauiem animalia tria,
Cui dedii Deussedem David palris sui, ul regni ejus sive leo, sive homo, sive vilulus, in terra gradiuniur.
noit-esset finis, et esset ad itiierpellandumpro nobis Unde isli très ;evangelisloein his maxime occupai!
 507 BE-BvEVENERARIL1SOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENU1NA. SOS
sunt;.quoeClirlst'usjn carne operatus est, et quoe,A lorum calumniam ëpistoloeproe'faiionisinsérai, quoe
proeceplamortalis vitoeexercëhdoecarnem pbrtami- el prisco nostro operi (ut dictum est) tulelam dëfen-
bus Iradidii. At vero, Joannes supra nubila infirmi- sionis ëxhibeani,' et proesenlisignaculum noii igno-
tatis hu.mànoevelut aquilà volai, et lucem incommu- bile proefigant.Ôràhtem pro-nobis sanctam palerrii-
tabilis yeritatis açuttssimis atque firmi'ssimispcuïis iatem vesiràm, gralia superni adjutoris"eonservàre,
perdis jntuetur. Hoec heaii Àugustinipauça de plu- atque'âd défénsibnem'Ecclesioesuoesanctoe semper
ribus exc'erpta teslimonia, ad repellendam queru- çorroborarë dignelur.
... '...-."... ...".....:'—?-* ' t

LIRER PRIMUS,

Beatiis ey.angelistaLucas de omnibus quoecoepit1 qualuor EvangeliaVquam imum qualuor varielate

Jésus faeere et docere, usque indiem qùaassum- pulcherrima consontim ediderunt. Edidërunt enini
plusest,.sermonem faeluru.s; primo eprumqui falsai sicut iradiderurit illis qui ab ïnitio ipsi viderunt, et
de,illo. scripsere, redarguere puravit audaeiam. Le- "ministri fiierunt sërmonis. Qua seiilentia non soli
clorem videlicet tacite admonens, ut non solum quoe Lucas et Marcus, qui pr'oeseniémin carne Dominum
proedicat ipse. sequenda,.verum quoe aliter sonue- non viderant, atqu'è ideo quoescrihérènt auditu ài-
rjni, novit penilus esse detesianda. Et.ne errorumi scere debebant, verumMalthoeusquoqiie et Joannes.
forte infirmis .oriretur oceasio, .superflua. passimi - apostoli sunt designati. Et ipsi enim in mullis quoe
scribentium leplioiiem.prorsus ayersandàm, Neques scriberbnt ab iis qui înfanliam, puëritiâm, genéaîo-
enim dé omnibus generaliler, sed de quibusdami giamque ejus scirè et géstis intéresse potuerant,
speciali fidei vel-scienlioe yirlnie proedilisdici pp- audire opus liabébant. Quod auiem visum eliam sibi
tuii;: Eté mortiferumqiiid biberint,non èis noçebil! scribere dicit, non qpasi a se sibi visum, sed Spirilu
(Marc. \vi). Sic ergo incipil Lucas. , < sànetb instigante, sibiquoqiië visum significat.Juxta
:,-" . PROOEMIUM. quod in episiola sua dieunt apostoli : Visumest enim,
Quoniamquidem mulii.conalisuifl ordinare narm- Spirilûi sanclo, et nobis. Cujtis nimirum gralia geri-:
tionemqnoein nobis cpmpletoesuntrerum, sicut tradi- tur, ni id quod boniim est, nobis etiam bonum vi-
derunt nobjs qui ab initia ipsi viderunt et ministri fue- dealur. El assëcufum quidem se non patiCadicit,
runt sermouis,'visum est et mihiassecutoa principio'p sed omnia. Yeruni assecutoomnia visumest scribere
de omnibus diligenler ex-ordinetibi scribere, oplimé; non omnia, sed de omnlb'usquoe'ad (idemlegentium
Théophile, ul cognoscaseorum rerborumM quibus confirmandamefederet idonea, quia necipse mundus,
eruditus es verilatem. Quo manilëstissinie procemio,- si scriberenturèaperetpmhid\Joan.\x\). Unde eliam
significat eam sibi maximecausam Evangelii fuisse con'sullononnulla quoeab aliis sunt dicta "proetëriit,
scribendi, ne' pseudoevangelislisfacullas esset falsa ul miillifaria in Evangelio gralia refulgeret, et pro-
proedicatidi,qui, ul eorum hodieque monumenta le- pres quibusdam singuli libri mysteriorum gestorum-
slantur-,- sub. nomine aposiolorum perfi.d.ioe conali qUe miraculis eniinërent. Theopliilus, interprelatur
sunt ïnducere seclas. Denique nonnulli Thomoe,alii amans Deum, vel amafus a.Deo. Quîsquis ergoamat
Bariholomoei,quidam Malthioe,aliqui etiam duod.e- Deum, sive a Deo se desiderat amari, ad se scriptum
cim aposiolorumliiulo reperiunlnr falso sua.scripia pulet Evangelium,-élut,sibi datum munus, sibique
iproenoiâSËe. Sed el Dasilidesatque Apelles, quorum commendalumpignus çonservet. Ne videlicet acce-
-unus irecenios sexaginta quinque coelos, aller duos piahi vërbi pecuniam, vel lihea dilaCeralionishoe-
.jnvicem conlràrios deos inler alia nefanda dogmati- relicoe, vèl sordidoecupidiialis oerugodevaslel. Non
zabant, Evangeliasui nominiserrore foedareliqnisse. autem novoruttr quorumllbet eidem Théopiiilo et
Inter quoenolandum, quod.dicilur Evangeliumjuxta ]) velut ignotorum ratio pindenda, sed eorum de qui-
Hpbroeos,non.inter.apocrypbas, sed inter ecelesjaT bus ëruditiis est, verbôrum promiltitùr ven'iasëx-
slicas numerandum Jiistorias. Nam et ipsi .sacroe priiiienda. Scilieëi "ut quo quid ordine de Domino
Scripturae inierpreti Hieronymo pleraque .ex eo te- vel a Dominogeslùrhdicliimvesit, agrîoseëre queat.
slimonia lisùrpare, et ipsum in Lalinum, GroecumT Neque enim qiii pérfecius esse cupil, soliinlmodoin
que visum est transfefre se.rmonem.Falsa vero Cliristum crcdërë, fëd el (idempérpetuoedivinïlàiîs,
Eyaiigelia,--Lucas prima, mox proelaiione.refellii. et lemppraneoe'dîspeiisaiionis"
' ' ' illius débet ordiném
•'" '•
Quoniam quidemmulli (inquit) conali sunt ordinare 'nosse. , •"'".''
narrationem.Multosvidelicet eos non tam -numéro? 'CAPUt PRIMUM.
siiaiequam lioere.seosniullifarioediversiiate connur F-uilin diebusHerodis,régisJudoeoe,sacerdosqui-
,merans,.qui non Spirilus .sancti munere donaii, sed dam neinineZacha'rias, de vice Abia, el uxor illi de
-.vacuo labore conali magis «rdinarint narralionem, fii.abusAaron, el nomenejus Elisabeth. Sacrosancia
qiiam bisiorioe (exuerint- verilalem., ideoque aliis , proecursorisDomininobilitas non solum a parenli-
coniplendtimopus, in quo frustra sudayere relique- -bi.is,sed eliam a progenitoribus gloriosadescendii,
rint. Illis nimirum, qui cum sint qualuor, non lam qu:ilenus advenlus illius fidem non subila inspira^
 509 IN-LUCE EVANGELIUMEXPOSITU, — L1B. L. 3)0
tione concep'.am, verum avila ningis prqpagalione A j Erant autem jusli ambo anle Deuytx,iuccdeniesin
susceplam liberius proedïcaret, El quoniam quidem1 omnibusmandatis el juslificaliôh.ibusDominisihe qûe-
Aaron primi in lege poniificis, euiiclis est nota di- rela. Bene.jusli aiile'Deum : non eiiiiii ounis' qui
gnitas, dicendum paucïs dp Abia. Cum David.rex etl jusius ante. hominem, jusffis est anle Detim. Aliter
prophela magna devolipne peteret, ut jnvenirel ta7 vident homines, aliter videtDeus. Humilies in'facie,
bernaculumDeo Jacob,,, Dominus auiem magis.hoci Deus in corde. El ideo,fieri polèsl',utaliquis àffeelata
a Saiomone.fieri decernerel,alquéideo.David eidem1 bonilaie populari jusius viileatiir'milii,*jusius au'ienï
Salpmoni omnia quoe.ad impensas domus. périmer ante Deum non sit, si jusliiia non ex mentis simpli-
banl proepararet, ipsius quoque domus per singiila,t. ;cilaié formeiur, sed adulalioné sinmleiur. Beatu?
mensuras, et descriptionem daret, nx crescentë ex=- autem ille qui in conspèciu Dei jusius est. Bealus
trinsecus. siaiu culiune, eliam. dëvotionis inler-ius1 ille de quo Dominus dignaïur dicëre : Ecce vere
culmen augescerei, divisionem nihilominus sacer- Israelita, in quo dolus non est. Verus ëiiim' Israelilà
doialium Levilicorumque-graduum in,omnia opéra1 qui Deum vide.i, et vlderi se novil a Domino, et ipsj,
domus. Domini-distribuil..Erant enim principes san-." exhibei occulta cordis. ' '
cluarii, el principes Dei, id est summi Saeerdptes,. Incedenles (inquil) in omnibusmandatis, et justifi-
lam de filiis Eleazar quam de filiis Ilhamar. Quorum1 B calionibus Domini. Prius" niandafum , sëcunda est
vices secundum minisieria, sua.-, ut5.ingrederenl1.1r justificaiio. Cum enim mandatis coèlestibus obëdi-
domum Dei, vjginli quatuor sortibus distînxit,- in1 mus, in mandalis IncedimUsDomini. Ciim judica^-
quibus Abia familiam,.de- qua Zacharias orlus est, mus, el congrue judîcamus, tenère Dominijiislifica-
sors coiiligit octaya. Divisit enim- uirâsque inler se. liones videmur. Plena igilur hiuàaiio^ qiioegenus,
famîlias sorlibns, unam domum, quoe coeleris^proe- mores, olficium, factum, judicium comprehendii.
erat Eleazar, et alieram.dqmum,qu;e sub se habebatt Gehus in majoribiis, mores iri a;:'quilaie,ôlftcium iii
coeleros,Ilhamar. Lege Verba dieruip, sed el Anli^,; sacerdolio, faclum in mandaio, in jiisiificMtioneju-
quitatum.Joseplii librum sepiimu.ra,ubi staïuuim -re- dicium. Quodque adtiidil : Sine qucrela, hoc esl quod
fert, ut uiraque generalio juxta ordjnem, soriiiionis. Apostolus ait : Providenles bona, non tantum coram
minislraret.Deo per.dies oeio a, Sabbato usqucad:[ Deo, sed eliam coram bominibus(Roin. x'ii). El Ec-
Sabbaieai. Ubi eliam de tribu .Levitarum, viginlij clesiasles : A'e sis (inquit) multumjusius (Ëccl. vii).
quatuor parles, faeias asserit, ul ipsi quoque eodem1 Quia plerumque jusiitia durior, hominum quëreiarii
modo sortiii, juxta moren^sacerdotum octônisdie- provocal. Quoe vero lemperala esl, ipsa suoe dûl-
hus ministrarent. Non. auiem frustra,.primus Novi . cedinis gralia etiam invidioequerimo'niam viial.
Teslamenti.proecp in ociavoe sortis vice nasciUir, Et non eral illis filius, eo quod esset Elisabeth steri-
quia siculsepienario.,soepenuméro prppier Sabbaluna lis, elamboprocëssissenl in diebus suis. Diyiniius est
Velus Tesiamenlum, sic,Novum aliquolies ocionario1 procuralum ut proveciae oeiatis diuqne conjugii fru-
propier sacramentum, vel dominicoevel nosiroere- clu privaiis Joannes parenlibus naseerclur, qualenus
surrectionis exprimitur. Unde quia, non aliier quam1. inopinalo prolis oriu cl ipsos donùm gratias affîce-
per observanliam ulriusque Testamenù reg'i coe- ret, et coeleros miraculi slupor fuluri prépheioe pâ-
iestis aula penetraïur, recle et in templo-Salpmonis; raret audilui. Dënique posuernni omnes qui audië-
mysticus quindecim graduum aseensus fuisse narra- rant in corde suo dicenles, quid pulas puer iste eril?
lur. Et is qui ad Dominum in trlbulalionedamans 1 Faclum esl autem cum sacerdolio fungerelur in or-
exau.dilur, totïdem graduuni. -psalinis ad supeina[ dine vicis suoeanle Deum, secundumconsuelùdptem
perduciiur, quo tandem inairiis domus Dei posiius, sacerdolii. Per Moysenquidem Dominus unum con-
audire possit : Benedicalte.Dominus ex Sion (psal.~_ sliluit summum sacerdotem, cui inortiic*unum per
cxxxn). Tempus quoque Herodis alienigenoe, vide- ordinem succedere jussit, et hoc "ad David Usque
licet régis, eliam ipsum Dominicoauestatur adven- tempora servatum est, a quo plures fieri (ui'dixi-
lui. ProediclumnamqueTuerai, quîa non deficietpria-. jj \ mus), Dominonihilominus agenle decretum"est, qui
ceps ex Juda, nçquedux de.femoribus ejus,donec.ve^' /' vicissim ministranles,' lempore vicis suoe singuli
niât qui viïttendus,esl(Gen. XLIX).EXquo enim pairesi caslimonioestùderent, domumque suam omnino non
jEgyplo exierunt, suoegenlis.judicibus usque ad Sa-. langèrent. Unde n'uUGZacharias in ordiiie vicis suoe
muel prophelam, ac deinde regibus usque ad trans- sacerdolio funcius asseveralur. • -"-
migraiipnem Rabylom'oeregebantur. Post rediium Sorte exiil ul incensumponerelingressus in lemplum
vero de Dabylone, per pmitifices reruni somma ge- Domini; el omnis, mulliludo erat popUli'orans foris,
rebatur, usque ad Hyrcanum regam simul et ppntir hora incensi. Non nova nunc sorte lecitis est,'cuii
ficein, quo frairis.invidia mullis calamilalibus vexalo, incessum esset adolendum, sëd prisca lune sorie
-ei ad uliimum abllerode{cujus patrem ip.setdeigno-..~ .." proelecius, cum primo ex ordine sui pôniificatUsin
biii advena, hoç est génère Idumoeo, siiblimem fece- vicem Abia sùccederet. Incensum aulém in sàncla
rat et ciyem).vi,fraudis inlerempto, Judoeoeregnum sanctoruma.poiilificedeferri, exfpéctanieexira lem-
ipsi Herodijussu CoesarisAugusiitradilur gub.ernan- plum omni populo, décima die seplimi mensis est
<lum. Gujus tricesimo primo anno, juxta propheliam jussum. El hauc diern expïatîpnis, sivëpiopitialionis
supradiclam,, qui niUlumtus erat, advcnit. vocaii, quoe apud nos ob varium lunao diseursum a
 511 BEDJE VENERAB1LÏSOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. Kl<a
'fluamens.escompiitaniHebroei,modoinSepiembrem A Deumvidit, Israël appelfari mentit. Sic Josias rex
mensem, modo inçidit in Octobrem; quia scilicet bb éximioe yiriulis culmen, no.rainatusa Deo est
mensis quo.Pascha gerilur, et ordine çondilionis, et multo antëqiiam natus. Joannes ergo"inlerprelàlur :
edicio legis anni prinpipiumlenel, dicente Domino in quo^est gralia, vel Domini.gralia. Quo nomine
ad Moysen: Mensis iste vobis principimn mensium, declaratur, primo parenlibus ejus gratiam quibus
primas eril in mensibusanni. Décimadiemensishujus, decrepitis filius nasceretur, esse donalam ; deinde
{allaiunuçquisqueaghùm, clc.(Exod. xn). Hujus au- ipsi Joanni, qui mâgnus coram Domino futurus, et
iem diei Aposlolus ad Hebroeossçribëns, ita memï- adhuc ex Ulero matris Spirilus sancti sit munere
nit : In prius quidem labèrnaculumsemperintroibqnt diiîindus : posli'etnpeliam filiis Israël, quoSad Do-
sac'erdoiës,sacrificiorùmofficiaconsummanles ; in se? minum Deumipsprum erat conversurus.
cundum autem semelin qnno solus 'ponlifex non sine Et 'erit gaudium libi et exullalio, el mulli in nalhi-
sanguinequemoffert, etc. (fle'Sr. ixj. Quibus diei hu- tate ejus gaudebùht.Merilo gaudel paler quod, vel
jus myslerium pandens, Jesum osiendit ponlificem in sënecla natum, yel talis grau'oeacceperil filium.
esse verum, qui consummatis ofliciisui diebus, hop Gaudent el alii quibus inauditum eatënus regni coe-
est infpleiadispensaiionecarnis.in sanguine proprio, lestis evangélizarii ingressum. Et noiaudum quod
coelisécréta subiii, ut propiiium nobis faceret Pa- " nato proecurspremulli gaudent, na.ioauiem Domino
lrem, et inlerpellaret. pro peccatis éorum qui ad.huç annunlial angélus gaudium magnum quod eril omni
proe fôrîbus orantes exspeclant, et diligunt adyeh- populo.Quia videlicethic salutem mullis proedicare,
tum.ejds. Pulchre igilur ea diç descçnsio ejus per ille-omnibusqui veli.ntadvènit donare.
'angelum nnnlialiir, qua ejus per legem asoensio Eritenim magnuscoram Domino, elvinumel sice-r
figurabaiur. Quia qui descendit,ipse esl et qui ascen- ramnon bibel, el Spirilu sanetp. replebitur adhuc ex
dit. (Ephes. iv) : Et, ul Psalmus ait, a.suinmo coelo utero matris suoe.-Magnoecorànr Dominovirtuiis est
egressio ejus, ei oçcursus ejus usque summum ejus proedicaniemin deserto coelestiagâudia terrenasex
(Psal. xvm), iniegro sprevissedelicias. Sed el hoc coram Domino
Apparuit autem illi angélus stans a dexlris allaris magnum. eminel, quamvis bominibus videalur esse
incensi. Bene angélus, et in templo, et juxla allare, despeelum, quod is cuiin natis mulierummajor ne-
el a dexlris apparpi, quia videlicet et veri sacerdolis mo est, lascivientis ob ludum puelloe capite irunca-
adventum, et myslerium saprificiiuniversalis,et coe- lus est. Cujusordinein magniiudinis ipse qui propo-
lestis doni gaudium proedicat. Nam sicut per sini- Suil angélus subséqtienier exponens : Et vinum,
stram proesenlia,sic per dexleram soepebona proe-, . inquit, et siceram non bibel. Sicera interprelatur
nuiitianlur oeterna. J.uxta quod in sapienlioe laudp . ehrietasjquo vocabùlo Hebroeiomne quod inebriare
canilur: Longitudodierumin dextera ejus: in sinisira polesrpôculenturo, sive de pomis, sive de frugibus,
illius divitioeel gloria. seu dequabiet alia maieria confecium sighificant.
Et Zachariaslurbatusest videns,et timorirruit super Proprium vero in :lege Nazarenorum erat vino et
eum. Ait autem.tiélillum Angélus, etc. Treniènieni Sicera lempore coiisecrationisabslinere. UndeJoan-
Zachariam confortât angélus, qu:a sicut huinâiioe nes, Samson el Jereniias, coeteriquetaies, ul sem-
fiagililatis esl spirilalis creaturoevisione turbari, iia per Nazareni, id estsancii, manere possint, semper
et angelicoebéniguiialis est, paventes de~aspeciu his abslinere saiaguni. Decet enim vas coelesiigra-
suo mptlales mox blandiendo solari. At courra doe- lioe mancipaium, a soeculi illecebris rasligari., uee
moiiicoeest ferocitalis, quos sui proesenlia lerriips vino, in i|uo est luxtiria, inebriari eum qui musto
sens.er.itampliori semper horrore conculere, quoe Spirilus sancti desiderat impleri. Unde recle oui
pulla melius raiione quam fide superaïur inlrepida. vinî ebrielas lollitur, Spirilus gralia cumulaliip.Qua
Et uxor tua Elisabeth pariel libi filium; et vocabis se lune (ul proedictiimerat) ipse repletum monstra-
.nomenej#s Jeonnem. Deprecalionem-dicensexaudi- vit, cuiii intrante beala Maria in utero genilricis
tàm, partuni copunuo prorriitiii uxoris. Non quod JJ ; exsuliavit, el proecursionissuoecognoscensofficium,
ille qui pro populo oblaturas inlrav.erài, relictis pu- "Domini quantum adhuc potuit, evangelizavitadven-
blicis volis pro apcipiendis filiisorare potuerit, proe- tum.
serlim quia nemo oral qùod se accepturumdesperai. El mulies filiorùm Israël convertetad Dominum
Adeo autem ille jam suoeoelalisel infecundoeconju- Deumipsorum, et ipseproecedelanle illum in spirilu et
jgisnienior, nasçi sibi films desperahaÇ, ul nec an- virtùte Elioe.Cumjoannes qui Christo lestîmonium
ge|o hoc pro.mjlte.iiticrederet, sed quod dicit, exau- perhibehs- in ejus (ide populosbaplizabat, dicilur
dita esl deprecâtiotua, pro populi redemplioue signi- "filiosIsraël ad DominumDeumipsuîum convertisse,
licat : El uxor tua pariel libi filium,éjusdeiii redem- palet profeclo Chrislum'esse DominumDeumIsraël.
plionisordiiiem pandit,quod videlicetnaïus Zacliarioe Si aulèrn Chrislus est, imo quia Chrislus esl Domi-
filius redempiori illius populi proeconandosit il.er nus Bçus Israël, desiiiant ArianiChrislum Dominum
facturus. Singularis auiem nierili ïndicium dalur, Deum esse negare. Eïubescani Plioiiniani Chrisio
quolies honiinjbus a Deo vel irnponilur nomen vel ex vïrgine principiumdare. Cessent Manichoeialium
inufalur. Sic Abram quia paler multarum geuliiim populi Israël,' alque" alium Chrislianorum Deum
eral futurus. Abraham est vocatus, Sic Jacob, quia cr.edere. lit quia Joannes proecedereante illum diei-
513 IN LUC.& EVANGELIUMÉXP0S1T10. — LIB. L 314
lur, videanl oelernumante soeculaDeum post homi- A El eral pîebs exspectans Zachariam, et mirabalur-
nem in soeculisnaium, ideoque a suo proecursoremodo quod tardaret ipse in templo. Egressus autem non
viruro post se venlurum, modo Dei Fdium. esse np- poterat loqui ad illos. E\t cognoueruntquod visioriem
1"
minalum. Qui bene in.Spiritu elvirtuteElise proecè vidisselin templo, et ipse eral innuehs illis,. et per-
dere dicilur, quia sicut ille proeco venlurus judicis, mans'umtttus. El factum esl ut implerenlur dies officii
ita.-Lie proeco façtus est Redemptorïs. Uu.de.et ejv.s, abiil in domumsuam. Hoc est quod dixi, quod
conversatione prorsus simillima ambo déserta vicis suoe tempore pontifices,lempli:tanlùm officlis
secuti, viciu frugi, vesliiu incultî, cinclu sunl mancipati non solum a complexti uxorum, sed àt»
despecli. Ambo régis et reginoe vesaniam tolé- ipso quoque domorum suarum abslinereni îhgressu.
rant. Ille Jordan'em coelum pelilurus divisii.bic ad Ubinoslri lemporissacerdolibus, quibus semper allari
lavàcrum salutare quo' coelum peialur, homînes servire juhetur, perpétué servandoecastitalis exem-
convertit. Hic cum Domino versatur in, terris, ille plum datur. Quia enim tunCsacerdotalis ex slirpe
cum eo manifesiatiir in gloria. Aaron successio quoerebaiur, necessario tempus
El convertatcorda patrum in filios, et incredulos, subslituendoesoboli procUrabalur. At quia nunc non
etc. Corda' patrum in filios converiere, est spirita- carnalis successio, sed perfectio spiritalis inqùiritur,
lem sanclorum auliquorum scienliam populis proe- g consequenler sacerdolibus ut semper altarî queant
dicando infunderë. Prudenlia vero justorum, est non assistere, semper ab uxpribus conlinendum, semper
de legis operïbus jiisiitiam proesumere, sed ex fide casiilas observandà proecipitur.
saluiem quoerere. Ut quamvis in lege positi legis Post hos autem dies concepit'Elisabethuxor ejus.
jussa perficiant, gralia se lâmen Dei per Chrislum Post dies videlicet officii Zacharioecomplelos. Hujus
salvandos intelligant. Justus enim ex fide vivit sacralissimoe "ConcepiionisJoannes Conslantinopoli-
(Rom. i). Et Pelrus de jugo legis ait: Quod neque tanoeurbis an listes mentionem faciens : Gesta surit
patres noslri, nequenos portare poluimus, sed per gra" hoec,inquit, menseSeplembri, octavoKalendasOcio-
tiam DominiJesu credimus salvari, quemadmodumet bris, incipiente luna undecima, quando oportebal Ju-
illi (Act. xv). Qua prudenlia quia diulius increduli et doeosjejunium Scenopegioecelebrare.El invenium est
per Joannem imbuti,- et per Eliam sunt imbuendi, ipsa die octava Kalendarum Octobrium esse oeqûi-
réete hoec senlenlia quoe per angelum de Jeanne noctium, in qua est inchoalio hoclis major quam
dicta est, iisdem pêne syllabis est dé Elia per Mala- lucis. Illum enim oporiet crescere, inquit, »ie autem
chiam proedicla. Parate (inquil) Domino plébemper- minui (Joan. ii,i)..Minoralaetenim fuerat lux a tene^
fectam. Quia enim Zachariam pro plèbe supplican- ,' bris, CumJudoeisecundum legemet proplïeliam sacri-
tem dixerat éxauditum, docet quo ordine piebs ear C ficia Deo offerebanl : in qua et Joannes coneeptus és'ti
dem salvari et perfici debeat, ad proedicationem Hoecsunt enim quoe ante pro p'eccalis populi offere-
videlicetJoannis poenitendoet credendo in Chrislum. bantur, quoejam céssare oporlëbat, cum Joannes",
El dixit Zacharias ad angelum : Unde hoc sciam? id est baplisles, concipereiur. El ideo Zacharias
ego enim sum senex, et uxor mea processif in diebus paler ejus, sacerdos Judoeoriim emutiiit, quia jam
suis. Ob altiludinem promissorumhoesiians signum cessare el emutescere oponebal sacrificia eorum,
quo crpdere valeai inquiril, cui sola angeli visio vel quoepro peccatîs populi bfferebanlur. Veniebàt enim
alloçutip pro slgno sufficere debuerat. Unde merï- solus sacerdos, qui de agno suo proprio iminolato,
" tam diffidentioe lacendo poenârnluit, cui lapilumilas sacrificium Deo pro peccatis omnium dfferret. Qui-
eadem et signum fidei quod quoesivit,et infidelilalis bus B. Joannis verbis edocemur, prjma mox (liepost
esset poenaquam meruit. diem expialionis, mulaiionem lune sacerdotalis vicis
El respondensangélusdixit ei : Ego sum Gabriel qui esse celebratam, ideoque in hac proeciirsoris Domini
adslo unie Daim, et missus sum loqui ad te, et hoec conceptionemJtteri.Quoenon frustra dies jejunioruin
libi evangelizare.-El ecce eris tacens, el nonpoterh et affliciionisest, ab angelo proedicla,quia per ipsum
loqui, usque in diem quo hoecfiant, pro eo, etc. Vull erat hominibUsaffliciio poeniienlioeproedicanda.
inleiligi quod si homo lalia promiiterei, impune Et occullabatse mensibusquinque, dicens, quia sic
signum flagilare liceret ; at cum angélus promittàt, feçit mihi Dominusin diebus quibus respexit, aufeiie
jam dubitari non deceat. Datque signum quod roga- opprobriummeum inler hommes.Quanta sanciis cura
lur, ut qui disçredendo loculus est, jam lacendo sit, ne quid turpe de quo erubescere debeant adiftil-
credere discal. Ubi noiandûm quod ângèlus se ei laiil, osiendit Elisabeth,- quoeet de ipsis quoe àcci-
anle Deum adsiare, el evangelizandum Zachâria pere cupiebat donis erubescit, et licet de ablato
missum esse leslatur. Quia et cum ad nos yeniuni
gaudeat opprobrio sierilitalis, de partu tamen anilis
angeli, sic exlerius implent minisierium, ul lamer verecundaïur oetatis.Sed pudet omis m'airis, quandiu
nunquam desini inlerius per coniemplaiionem, El latel honor prolis. Nam quoeoccullabat.se, quia Con-
mittunlur igitur ei assistunt, quia et si circumscri-
ceperal filium, jam inirante beata Dei génitrice cla-
plus est angelicus spirilus, summus lamën spirilus niosa exsultavil, quïa pariiura erat prophetam. Alle-
ipse qui Deus esl, circumsci'ipius non est. Angeli gorice autem per Zacltatiam saccrdolium Judoeorum,
iiaque et missi anle ipsum sunt, quia quolibet missi • per Elisabeth potest lex ipsa désignai'!, quoe sàcer-
^euiuiit, intra ipstiin curriint. doiuin doclr-inis éxerciia, quasi aaxilio vlrili fulla,
 SIS rtKri/OEVENERARIF.IS«PP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGRNI1INA. Slfi
spirilales deos filios gignere. debebat, sed~quasi ob A
j poientis Dei pleiia scientia perfeeil, idcirco propria,,
sieriliialis injurîam minime valebat. Non quia non nonlina sorliuntur,' nec eorum pers'onoesine nomi-.
mulli, étante legem, et in. lege pprfeciissimoeviioe nibus sciri non ppssint : sèd cum ad nos aliquid
fuerinl^ -sedquia neminefnad perfeclumadduxii lex, minislraturi veniiint^apud nos etiam nornina a'mi-.
quoeregnum coelor.iimreserare, nisi Cbrislo proe- nisteriis trahunt. Ad Mariam ergo virginem Gabriel
cedente non.potuit-. Bene autem dicilur quod erant, mîûiïur; qui Dei forliludo nominaJur.-Hlùinquippe.
jusli.: ambo.^ante Deum, quia sicufb'ona ësi lex, et nunliare véniebat,. qui ad dsbellandas «ereas poie-
•mandalum .sanclum.et juslum, et bonum, ila-eliani-- siales liumilis apparerë dignatus esl. De quo per
sacer.do.liumlégale pro dispensatione lemporis illius Psalmistamdicilur, Dominusforlis et païens, Dominus.
sanclum, bonum ,ët juslum est, El quod sequitur, potens in prélio (Psal'. xxiii). Et rursum-, Dominus.
quia ambo processisseiitin diebus suis, ila potest virlutum ipse'est. rex giorioe (Ibid,). Per Dei ergo.
exppni, quod legaHdevotioniquasi adolescentià, yël foriitudinemnunliaiidus ërat, qui virlutum Dominus..
juYenius ipsiiis Mpysitempùribus et deincéps, efflpr el-polëhs in proelio, contra poiesiaies" aereas ad
ruerir: incumbenle autem "Salyaiorisadvenlu, dira: bplla Véniebat Mensem'auiem. sex.lum, Màrlium
eam "seneçtus. incurvaverit, quando et sacerdolii inlèllige, cujus vicesim'ô et quinio die Dominus.
ordp per ambjtipnes et cpnieniionps poniificum"1 noster et conceplus.tradilur et passus, sicul el vice-.
confusus, èl. ipsa lex.per pbarisoeoriim tradiii.ones. ' simo quintodië mensis Deçèmbris nâlùs. Quodvel.
discissa, minus lïabilis est-ad gignendum Deo. filios hoc hodie (ut nonnulli arbilrantur) oequinoctium.
effecla. Jngredilur ergo Zacharias lemplum, quia vernâle, vel îllo.solslilium.'brumalefieri cfedamus,
saçerdoium esl inlrare in sanctuariUm Dei, etînfel- cpnvenil ulique cum lucis increménto concipi, vel
ligere in npvissima mysleriorum coeleslium. Orat nasci eum qui illuminât omhe'mhominem venientem.
. foris mulliludo-, quia secrela quoeque et mystica in mundum. At si qUjs antè dominicoenalivilatis et;,
peiielrare, sublimiler.nequeunt, -docliorum necesse concepiipnistempuslucëni vel cresecre, vel tenebras
est menais liumiliter intendant. Duurivero Zacharias. • supérare conviçerit, dipimus etuos quia et Joannes.
aïlari ihymiama.'imponit, nasciturum Joannem_co- tune anle faciem advenlus ejus regnum coelorum,
gnoscil-: quia dum dpciores amplipri flamma.divinoe ëvangelizabat, et mine quoqueproedicatoribusimpe-
leclio'nis inardescnnt,, grafiam Dei per Jesum,Çb.rîi ralur": lier facile'ei qui ascendjl super occasum
stum venturam, et de.inleriori liltërarum mèdulla, (Psal. Lxyn), Cur aulëm Joannes circa oequino-
quasi de yulva-Elisabeib, prodiluram esse reperiunt. ctium aulumnaleçpneeptus, circa.solsliliumoeslivum
Et hoc bene per angelum, quia pi lex; est ordinal» r, sit natus, doçet ipsé qui yel ex sua, vel ex Veleris
per angelos in manu Médïatoris. Sed qui aùdiia Teslamenli (ut'mulli autûmant). persona loqûilur;
credere dissimulât, silenlii poenà mulclaiur,, quia Illumoporiet crëscere, me autem minai (Joan. m).
mùlus est qui non sens'um lilteris inlelligil inesse Ad virginemdesppnsalmnviro, cuinomeneralJoseph
spiritalem. Nec talis jam verba daré populoquasi dedomo David, et nomen virginis Mdrioe,Militas ob.
magister novit, sed quasi verbi et raiionis expers, Causas Salyaipr non de simplici virgine, sed de
tacilis, (ut ita dieam) nulibus innuil.. Quale tune ' sponsa.voluit nasci.. Primo videlicet, ut per genera-
•erat sacerdolium Judoeorum, cum nec râtionem tipnëm Joseph, cujus Mariacognalaerat, Marioequo-
sacrificioriim, nec dicta curaret spire prpphetarum. que noscerett.irorigo; Npqueenim moris'est Scriptu-,
Muio ergo permanente ZachaTïa,concipit Joannem roe feminarum.genealogiarfliex.ere.Kam et de uiro-
Elisabeth, quia non intelligaritlicet pontificés disiin- que potest inleiligi quod dicilur de domo David.
ciionem fidei, Pharisoei àmiltanl et Scriboe, ila ut Deinde, ne velut adultéra lapidaretUr a Judoeis,
nec ipsi.intrent, nec audiiores suos inlrare permit- malens aliquos de s'uo.ortu, quam de pudore diibi-
tan l, interiora tamen.legis Christi sacramentis abun- lare parenlis.-Simul-et virgiriibusimpudicis occasio-
. dant. El bene coneeplunu suum Elisabeth quinque nem lollens, ne niairem quoque Salvaiorisdice'rent
mensibus. occultai, sive quia ipsé' Iegifer Moysesnj falsis .suspîcipnibusinfamaïam. Tertio, ut'in ^Egy-
quinque libris mysieria Christi parabolalïm désignai,-. plum l'ugiens et'inde rediens haberet solalium viri,
seu.quia. iota Veleris Inslruinenii séries eamdem qui integerrimoe virginiiatis cuslos pariier âc teslis
Glirisii dispensalioneni in quinque mundi oeialibus existeret. Quario, ne parius ejus diabolo paleret;
per, sancforum façta, vel dicta proefigura't.Et ideo qui si eiiin de virgiiie naium pognoscerel, forsilan
quia Christi.inparnalio, vel sexta oelatesoeculifulura, ^quasi coeterisbominibuseminenlioreiti mprli"tradere
vel ad impleiionemlegis erat profutura, recle sexlo limeret. Maria,autem HebraiceStella maris, Syriace
mense cqncepli Joannis missus ad Mâriam angélus, vero domina vocalur; et meriio, quia et lotius mun-
nasbîtiiriim nuntjat Salvatorem, ut sequens ex di,Dominum, et lucem soeculismeruit generare pè-
ordine lectip demônslrat. rennem. .
[ Jn mense sexlo, missusesl angélus Gabriela Deo, .'•
El.ingréssusangélusad eam,dixil,Ave,gralia plena-,
incivilalem Galileoe, cui nomen Nazareth. Idcirco Dominustecum :.benediçla lu in,.midieribus. Bene
angeli privatis bominibus censeniur, ut signelur per gralia.pléna voca.iur, quoe.nimirum gratiam quam
yoçabula etiam in operaiione quid valeant. Neque nnlla alia.meruËrat, assequilur, ut ipsum videlicet
eteiiîm in illa sancla civilale, quamde visipne omni- graiioeconcipialet generel auclorèni.
E17 - t\ LU&E EVANGELIUMEXPOSITIO. — LTB,-L -. .. 518
Quoe^cumaudissel, lurbala est in sermone ejus, et Ae Etregnabitin domo Jacpo tn oelernùm, et regnj.
cogitibat quàlis esset isia salulalio. Disce virginem ejus non erit finis. Et Isaias ait : li-ulliplicabilurejus
moribus, disce virginem verecundia, disce virginem imperium, el paçis nonerjt finis'.Super solium David?
oraçulo, disce myslerio. Trepidare virginùmestv et et. super regnumejus , ul^confirmetillud el corrpberet
ad omnes viri ingressus pavere, omnes virk âffatus injuiicioeljuslilia (Isa. m). Non dixil, in acquisi-
veferi. Dispanl mulieres proposUumpudoris ïmilarL lione glofioe gazarumqne terresirium,,n.onin Victo-
Sola in penetralibus quâm nemo virorum viderét^- ria gentium plurimarum, urbiumque .debteilaiione
splus angélus reperit, sola sine comité,, sola-sine superbarum , sed in judicio et jusliiia. Per hoec
{este, ne qup degeneri depravaretur affeclu, ab; ân- enim regnum Christi, el in singulis quibusqiie fuie*
gèlo. salutalur. Disce, virgo, verborùm.vilarelasci- libus, et in universa per orbem multipl.ieatur.pariier
viam. Maria-elfam salutationem angeli verébatur. elconfirmaïur Ecclesia.,, Domum-namque Jacob
Erat lamen cogitans,-inquit,qualis esset hoecsalulalio'. loiam Ecclesiani dicil,quoe vel de bona radiée nala,
El ideo cura verecundia, quia pavebat; Cum pruden- , vel cum oleastet esset,-merilo lamen fidei in bo-
lia, quia benëdiclionis novam formulam mirabalur, namest inserlaolivam. Quant post triumphumpas-.
quoenusquamiecta -est, n'usquam anle compertja. sionis alloqûens Salvaiprait,: Qui timetis Dominum;
El ait angélusei,Ne titfieâs, Muria, invenistienimgra. B laudale eum; universumsemenJacob,,magnificaiteum
4iamapud Deum. Quam salutaiione insolita, ut pote (psal. xxi). Non àulem ideo futuri tenjporis Verbis
quoeeisoli servabaïur, vïderat turbatam, quasi fami- magnus exsUturus Jesps Allissimi vocandus, sce?
liarius hotam vocahsex nomine , ne limëre débeat ptrum. David accepturus', eiin domo Jacob régnai
jUbel. El quia gralia plènam vocavërat, eanldem turus asseritur, quia juxta •quod hoeretici sapiunt
gmiam et astruît plènius, et uberius explieat, alque a-verilale, desipiunl, Ghristus -anle Mariam
dicens : - - non fuerit, sed quod .homo assUmptus in Deum,
Ecce concipiesin utero, ei paries Filium, el-vocabis çlarificatus est ea clarilaië: quam Verbum Dei-ha-
nomenejus Jesum. Jésus salvalor, sivesalutaris-inter- buit priusquam mundus esset apud Palrem, hoc est
ut idem Filii nomen eamdem Christi personam;,
preiàiur. Cujus sacrâmenlum nominis àlloqûeris
Joseph angélus exposuit : Ipse enim, inquiehs, salvum homo cum Deo plenus gralia et Veritate sprliretur.
Dixit autem Maria ad^angelum: Quomodo.fielislud
faciet populùm suum à pecçato eorum. Non ait, popu -
lum Israël," sed populumsuum, hoc est in uhilalënr quoniamvirum non cognosco? Proposilum-suoe.menr
fldeî ex proepulioel circûmcisione vocalùm, quibus lis reverenter exposuit, vitam videlicet virginalem
éx diversa parle congregàlis fieret unus paslor.'et r se ducere .'• decrevisie. Quoe;quia prima feminarum
' ' ^ '. . . . ". , .
unum ovilé. -."' tantoe se virtuti mancipàre curavit, jure singulari
Hic eril magnus, et Filius Allissimi vocabitur.'El proe coelerisfeminis beatitate meruit excellere. Quo-
dabit illï Dcmîrius Deus" sedem David palrîs' ejus. modo,inquit, fielistud? Nonait : Unde hoc sciam ; sed;
Dictum esl et de Joanne quod erit magnus, sedillé Quomodo fiet, inquit; quoniam Virum non cognosco,
quasi homo magnus, hicquasi Deus magnus. Ille Ordinem videlicet obsequiî cui subdatur inqùirens,
pnim magnus coram Domino, hic auiem erit magnus, non auiem signum cui credat flagitans. Neque enim
inquit, et Filius allissimi vocaHlur. Idem ergo filius decebai electam generando Deovirginem dubiam dif-
Allissimi qui iri utero virginal! conceptus et hatus , fidéntia sed prudenlia caulam existere, quia nec facile
est. hjem liomo in lempore, crëatus ex maire, qui poterat homonosse myslerium quodin Deo manebata
Deus est anle tempora nalûs ex Paire; Si auiem , soeculisabscondiiUm. Quia ergo legeral, Ecce. virgo
idemTiomoqui Deus esl, oniittai Néstorius hominem in utero'habebit, et pariel filium, sed quomodo id
lanlum dicere ex virgine natum," et hune a Verbo fieri posset non legeral, merito credula iis quoe lè-
Dei non ""in unîtatem pèrsonoe, sed in socfelatém gerat, sclscilalur ab angelo quod in propheta.nôn
...---
inseparabilem esse rëceplum. Aljoqtïin non unum invenit (Isa. vn)i
Chrislum, verum Deumet hominem, sed duos (quod r. Et respondensangelùs ^ dixil ei ': Spirilus sanctus
dici riefas est) asserere, ac për hoc non Triniiàtem, supervénielin le, èl'virt'us Allissimiob'umbrâbitlibi.
sed qualefnitafem proedicare convincilur. Calholicâ Non virili, îhquft, quOd'non çoghoscîs, semine, sed
autem fides sicul unum quemlibet, hominem carnëni Spirilus sancti quoInipleris, opère concipies. Erit
pi animam, iia hominemet Verbûm, ufium Chrislum in le conceptio, libido non erit. Concùpiscèniioe
rectissime confitélur, juxta, quod et angeli "verbà non éril oestus, ubi umbram faciét Spirilus sanctus.
significant,quoe dandam illi sedem David pafris ejus Verum in eo quod ait, El xirlus Allissimi obumbrabit
asseruèrant. Qui enim eumdem ipsum patrem"ha- libi, potest etiam incarriali Saîvaloris utraque pâ-
béret David, quem Filium Allissimi vocaripronun- tura designari. Umbra quippe a lumine solet et cor-
liat, in duâbus ulique naluris unam Christi pers'onârn pore formari. El cui obumbratur," Iffmiiie quidem
demonstrat. Accepil autem sedem David, ut nimi- vel Calore sôlis quantum sufficit reficiiur, sëd ipse
rum genlem, cui David quondam et filii ejus lënipo- splis ardor, ne férri nequeat, iniërpôsità velnube-
ralisjegni gubernacula proebuerunt, ipse p.érpeiùum. cula levi, vel quolibet â'Iib eorpore températur.
voearet ad regnum, quod eis para/uni esl ab origine Beatoeilaque Virgini, qiiia quasi piira homo oinnem
mundi. plctiiludinem divinilalis corporaliler capere nequi-
 519 BEDiE VENERAB1LISOPP, PARS II. SECT. L— EXEGET1CAGEiSUINA. 320-
bat, virins Allissimi obumbravit,.id esl, ineorporea Al mihi secundumverbumluum. Quanta cum devotione
lux divinilalis corpus in e.a' suseepit humânitatis-.. homilitas, quoe et-angeli promissum-opiat impleri,
DVqua p'ulchre prophetà : Ecce Dominus, inquit, et'sëipsam quoe m'alér "eligilurancillara nuncupat?
àscendil super nubem-levem, el ingredielur.jEgy- apèrlissime insinuans quam nil sibi merili Vindicet,
ptum (-Isa, xix), quod est dicere : Ecce Verbum Dei in eo quod Domini jussis obsecundet. Fiat (inqnii)j
Patri cooeternum,' l'umënquède Jumine anle soecùla sine virisemine Conceptusin virgîne, nasealur de
"
natum, carnem in'fine soeeulorum atque animam 'Spirilu sanclo intégra carne sanclum, quodnascetur
nùllo peccaii pondère graVatam suscipiet, et de de- fëmina maire; sine bomine " paire, vocelur Dei-
utero virgînali, lanquam sponsus de lliakmo suo," Filius;-: - - •-,
(Psn/."xviii) procédet in mundum^ , El'dkùessit ab illa-angélus.Exsurgens auiem Maria
Ideoque, et quod haicëtur ex te sanclum,r4>6cabilur' in diebusillis-, abiit iii monlana cum feslinationein
: FÛius Dei. . Ad disiinetioiiem nosiroe civilàtemJuda. Accepto virginis consensu, mox an-
sànciitaiis,
Jésus- siiïgulariler sanctus nasciturus asséritur. gélus coelestià repolit; illa' petit montam. Feslinat;
Nos quippe el si sanctr efficimur, non tamen nasci- invisere Elisabeth,. non quasi incrédula de oraculo,
nipr, qùia ipsa naluroe corruptibilis eohdilione con- vel dubia de exemplo, sed ulloeia pro voto, reli-.
svrïbgimur. Ut merito cum Propheiagementessin-.' "glosa pro officie. T-ypïcumpariter exemplûm tri-
'. guli dicamus i\ Ecce enim in iniquitùtibusconceptus-, buens, quod omnis-anima qUoeverbum Dei mente-
sunt, et in deticlis~peperitme niater mea (Psal. L). conceperit virluium statiin celsa pacumina gressu,
Ille autem solus yeraciter sancius est qui-, ut-ipsam con-cendat am'oris,.qualenus civïlaieni Juda».id est,
cohditionem naluroecorruptibilis yinceret, ex com- confessjpni;s,,eiîaudis, arcem penétrare, el usque ad
mistione carnalis,Cdpuloeconceptus non esl. Sanclum perfeclionemfidei, spei el.charïtalis, quasi tribus in
(.inquil)vocàbilur Filius Dei. Quid hic dicis , Nesto- ea mensibùs valeat cbmmorari.
. riaue, qui bealam MariamDei negansessegenitriPem, Et intravit in domumZacharioe, el salutavil Elisa-
-apertam niteris" impugriare veritatem,? Efcce Deum beth, Disce, vîrgo-humiliiaiem, Marioe,ul el eorpore.
dixit -supervenlurum, Dei Filiunt nascilurum. Quo- casla.et peclore possis.psse deyoïa. Visitât junior
modo ;érgo aut Dei Filius,Deus non est, aul qiioe seni.orem, saluial virgo uxorem. Decel enim.ut quo
Deiïm èdiditj quomodo ©EOTOKOS 1, id est, Dei geni- caslipr virgo, eo sil humilipr, et senioribus deferens,.
irix: non esse potest? habilum casiilatis proeconiocommendethumiïitaiis..
El ecceElisabeth cognala tua et ipsa concepiifilium Aliter : Mariaad Elisabeth,-Dominus venit ad Joan-.
inseneclule sua. El hic.mensis sextus est illi quoevo- nem, hoec-ut Spirilu sanclo repleatur, illius ut ba-.
cfitur sterilis, quia non eril impossibileapud Deiim ptismaconsecretur. Majorumquehumiliaiiominorum.
omneverbum. Ne virgo se parère posse diffidat, ac- est ulique èxàllatip. Dëniquesequilur :
cipit exemplûm sterilis anus parituroe, ul discal om- Et faclum est ul audivit salutalionemMarioeElisa-,
nia Deo possibilia, eliam quoenaluroe ordine viden* beth, exsullavit infant in. utero ejus, et replela est
t-ur esse contraria. Si quem vero movel quomodo Spirilu sanclo Elisabeth., Vide disiinetionem, singu-.
béatoeJHarioecognalam dicat Elisabeth, cum hoecde lorumque yerborum proprietates. Vocem prior Eli-.
domo David, illa de filiabusAaron originem.duxerit, sabelb audiyit, sed Joannes prior gratiam sensit.
animadvertat proavos ëarum liberis invicem nu- Illa- naluroe' ordine 'audivit, isie exsullavit ratione
piurn tradilis ùtramque tribum pofuisse conjungere. mysterii. Illa Marioe, isle Domiiùsensit advenlum.'
Cui si hoecexposiiio Jorte non suffécerit conte-n.ti.o- ïsloe gratiam loqiiuntur, illi inlus operanlur, p'iela-*
, siùs-insistent!, quasi hoc contra inlerdictum legis tisque mysterium maternis adoriuntur prpfectibus ,.
fieri.nequiverit, légal Exodum , ubi scriplum est : duplicique niiraculo prophetant maires spirilu par-
Accepit,autem Aaron uxdré'm Elisabeth filiam Ami- vulorum. Exsullavit Infans, et replela maier est.
nàdab sororem Naason, quoe peperil ei Nadab.,. et Non prius maier replela quam filius, spd cum filius
.Abiud, et Eleazar, et Ilhamar (Exod. vi). Vidëatque r. esset replelus Spirilu sanclo, replevit et niatrem.
anle edictum legis, supern.a provisjoiiesacerdoia- Et exclamâvitvoce magna-,el dixit : Benedicta tu
-lem, r.egalijunctam jam fuisse progeniem. Ut vide- inter mulieres, et henedi'clus fruclus venlris lui.
licet Dominus Jésus Chrislus, qui secundum carnem Notandu'mquod proemissa de Chrisio proplielia non
Verus-Rex'et sacerdos erat futurus, ipsam quoque rerum lanlum miraculjs, sed el verborum prbprier
carnem deutraque, DavidscKicet et Aaron siirpe laie completur. Isle'ps'i enim fruclus, qui David.
susciperei. Unde el in hac utraque tribu chrisma pairiarcboe sub jurejurando promiilitur : De fruclu,
per.Iegem myslicum ceiebrabatur , Christi nimirum venlris lia ponam super sedem\meam (Psal, cxxxi).
iiominis panier et generationis proenunliiim. Ett Simulque intuendum"quod eadem voce Maria ab
ipse Daviddomum Dei ingrëdiens , panem sanclumi Elisabeth qua a Gabrielé beoediciiur , quateiius éi
et gladium quasi rex etsaeerdof ?ccëpii, Illum , vi-. angelis et bominibus veneran'dâ., et cunclis merilo
delicei.de suo semine venlurum proefigurans,qui ett feminis proeferendâmp'nsiretur.
prp-nostra libcrtale régis jure pugnaret,i^t : pro Et unde hoc inihi, ul veniat mater Dominimei ad
jîostra absoluiiohe panem suoecarnisoflerret. me? "Non quasi nëscia perquirit quod nimirum
Dixil autem. Majia : Ecce ancilla Domini, 'Fiai ( àancii Spirilus esse coghoscil -, se videlicel a maire
 soi ÎN-LUC/E. EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. t. 522
Dominiad pignorissui profëclum salutari, sed, mi- A j . Quia fecit mihi magnaqui polens est, et sanclum
raculi novitate perculsa , non hoc ,sui merili, sed nomen ejus. Ad initium carminis respicit, ubi'di-
munerisTatelur esse divini. ctum est : Magnificat anima mea Dominum. Sblét
Ecceenim ul facta estvox salulationisluoein auri-, quippe anima illa cui Dominus magna facere digna-
bu's'mêis,exsullavit in gaudio infdns in utero méo. tur, dignis eum proeeonismagnificare, el ad consor-
Erubeseebat Elisabeth omis pariemis, quandiu ne- les ejusdem voli ac proposili potest cohorlando
seiebat.imysieriumreligionis. Sed quoeocculiabat se •dicere : MagnificateDominum mecum^. t exsuitemus
quiàconceperai filium , jactare se coepitquia gene- nomen ejus invicem (Psal. xxxm). Nam qui Domi-
rabat prophetam. El quoe anle erubeseebat benedi- num quem cognovit, quantum in se est, magnificare
cit, et quoe dubitabat anle firmaiuri Ecceenim (in- el nomen ejus sanctificare contempserit, minimus
quit) ut vox. salulationis luoe facta est in auribus vocabilur in regno coelorum. Sanclum autem no-
mets, exsullavit gaudid infans iii utero meo. Itaque men ejus vocalurj quia singularis culmine polenli .
magna voce clama'vil, ubi Dominisensit adyenium , iranscendil omnem creaturam-, alque ab universis
quia reiigiosum credidit parlum. Nullaenim causa quoefecil longe segregalur. Quod Groeca locuiione
erat pudoris, ubi propheloeorlus datée»non affectaloe melius inlelligitur, in qua ipsum verbum quod diei-
(idem generationis ascisceret-. • B lur ayiov, quasi extra terram esse significat. Cujus
Et beala quoecredidit, quoniam perficienluréa qme eliam nos imilalione pro modulo nostro segregari
dicta suntei a Domino.Vides nondubiiasse Mariam, proecipimurâb omnibus qui nonsunt sancti, nec Deo
sed credidisse, et ideo fructum fidei conseculam. dedîcati. Dicenle Domino:. Sancti eslote, quia et ego
Beata (inquil) quoecredidit. Et vere beâta , quoeSa- , sanctus sum (Levil. xi). Quicunque enim se conse-
cerdote proesianiior.Cum sacerdos negassel, virgo craverit, merilo extra terram et exira mundum vi-
correxit efrorem. Nec mirum si Dominus, redem- , debitur. Potest enim et ipse dicere, super terram
plurus mundum, operaiionem suam inchoavit a ambulantes conversaiionem in coelishabemus.
maire, ul per quam salus omnibus parabaïur, eadem% Et misericordiaejus in progenieel progeniestimén-
prima fructum salulis haurirel ex pignore.-Pariler- tibus eum.A specialibus se donis ad generalia Dei
que notandum quanta Elisabeth animum gralia, judicia converiens, lotius humani generis stàtum
Maria inlranie, dilavit, quem simul de proelerito, describil, et quid superbi, quid humiles mereantur,
'
proesenli, atque futuro, per prophetioe spirilumil- quid filii Adoe per liberum arbitrium, quid filii Dei
lusiravit. Dicens enim, Beala quoecredidisti,a'perte sint per gratiam, altérais versibus explicat. Non
indicat quia verba angeli quoedicta ad Mariam flie- ergo, inquit, soli mihi fecit magnaqui polens est,
rai!l per spiritum agnovit. Atque subjungens : Perfi- 'G sed et in omni gente et progenie qui timet eum et
cienturea quoedicta sunt libi a Domino, quoeetiam operatur jusiitiam, acceptus est illi.
eam in futuro sequerehtur proevidil. Mairërn vero Fecil polentiam in brachio suo, dispersit superbos
- Domini sui nominaiis, quia Redemptorem humani mente cordis sui. In brachio suo, in ipso Dei Filio
generis iri utero portare intellexit. significat. Non quod Deus Paler figura determinelur
:, Et ait Maria : Magnificatanima mea Dominum.Et carnis humanoe,eique Filius lanquam membrum cor-
exsullavit Spiritus meus in Deo salutari mec...Tanio poris hoereat» sed quia omnia per ipsum faola sûnt,
(inquil) me Bominus tamque inaudilo numéro subli- ideo brachium Dominidielus est.-Sicul enim luum
mavit, quod non ullo liriguoe.officioexplicàri, sed brachium per quod operatis, sic Déi brachium di-
- ipso vix iniimi pectoTisaffecluvâleat comprehendï, clum est ejus Verbum, quia per Verbum operalus"
-el ideo toias animoevires in agendis graiîarum lau- esl mundum. Cur enim homo brachium ut aliquid
dihus oflero, tolum in conlempianda maghitudine opereiùr exicndit, nisi quia continue fit quod dise*
ejus cujus non est finis, quidquid vivo, senllo, dis- ril? Si auiem lanla poiestate proevalerelut sine ullo
cerno, graiulanter impendo, quia et ejusdem' Jesu, molu corporis sui quod dïceret fieret, brachium ejus
id esl saluiaris, spirilus meus, oeternâ divinïtaie verbum ejus esset; Cum ergo audivimus brachium
loetalur,cujus mea caro lemporali concepiionefela- D Dei Patris esse Deum filium, non nobis obslrepat
tur. Cui simile est illud Psalmisloe. Anima avitem consueludo'carnalis, sed quantum illodonante pos- '
mea exsullabilin Domino, el delectabilursuper salu- sumiis Dei virtulem et sapientiam cogitemus, per
tari ejus (Psal. xxxiv). El ipse enim patrem Filium- quam facta sunt omnia.
'
que pari venerabatur amorë. Depomitpatentesde sede, et ëxallavkhumiles.Esu-
Quia respexil humililalemancitloesuoe. Ecce enim rientes impievitbonis, et "divilesdimisil tnaiies. Quod
ex hoc beàtam medicent omnes generalioite.s.Cujus dixit in brachio suo, et quod promisi'l in progenies
humilitas rosp'icilur-, recle beata ab omnibus co- el progenies,his quoque «KOzotvouper singula Com-
gnominanda gralulatur, sicul e contrario cujus su- mata est adneciendum vèrsiculis, quia videlicet për
perbia despéelu condemnatur, Evoe, id est, voe",sive omnes soeculigenerationes et perirë superbi, et hu-
calamiiatisuomine, mullata labescil. Decebatenim miles exallari, pia jusiaqùe divinoepoleniioedispen-
ul sicut per superbiam primoenosiroe parenlis mors saiione non cessant; '
in mundum intravil, ila denuo per humililalem Ma- Suseepit Israël piierumsuum',recordatusmisericor-
ri* vitoeinlroilus panderclur. '• -'' dia'. Pnlchre pucrum Domini apiïelial Israël, qui ab
 325 BEDJS VENERABILISOP-P. PARS II. SECT. .1. — EXEGETICA GENUINA. S2i
eo sil a'dsalyandum susceptus,-obedienlem videlicet A tis; exsjillailohp vicinorum préfigurante- signâiur.
ethumilem, juxta quod ttsee dicil : Quiapuer Israël, *Et factum est in;-dieoctava venerunt-circumcidere
Vtdilexiemri (Ose.xi).Nam qui conlëmnit.humiliari, puerum, et vocabant euin nomine patris sui Zacha-
-
non-poiest ulique salvarirnec dicere ciim Propheta : riam, Et respondensmater ejus, dixit :-Néquaquam-,
Ecceenim Deiis adjuval me , et Dominus .susceptor sed vocabilur-Joannes.Miresanctus evangelista proe-
est,animoemeoe(HsaiVtiii). Quicunque-autemhumi- -miliendum pûlavit; quod ,pl.iirimi"infanlem patris
liaverit.sesicut parvulus, hic esl major in regno.mlo- • «nomineZàcliarioeappellandiim putarunl,.Ul adver-
rmn(Maiih..\mn). •-''. tas.malrinon nomen aliçnjus displicuisse degeneris,
-.- Sicul.locutïïsest ad Patres nostros; Abraham et sed id saricio i.nfusum Spirilu quod. ab angel.o anle
semini ejus' in s'oecula.Semen Abrahoe,,noncarnale, Zacharjoefuéràt proenunlialUm.Etqui'dem ille.muui.s
sed spiritalesignificat, id-esl, nonejustantum carne Jniiniare vocabuluni--filii nequivit uxori, sed.pro-
progeniiosySedsive in circurncisione,seu in proepu- phetiam Elisabeth, di.dicit, quod non didicërat - a
tio fidei illius vestigia seculos. Nam el in proepûtio marito.' / , :s. ',. - .
posilu'sipse.credidit,repulalumqueesteiad jusiitiam. ,El dixerunt ad illam: Quia nemoest in cognalione
Atque ejusdem fidei signaculum eircumcisionem ac- ' :tua-quivo'ceiurL-ho'cpnçmine. lnnuebqnt autem patri
cepit, ut sic uiriusque populi paler fieret per fidem,.' éjiis, ele. Joannes est.-(inquil) noîiien ejus, hoc est
"ijuxiaquodApostolus ad,Romanos plenissime dis- non ei nos nomen imponiinus qui jam.a Deo. nomen
seruit. Advenlus ergo Salvatoris Abrahoe est et se- accepit.. Habet-yocabuliïmusuum quod agnoyinius,
•mini ejus in soectilapromissus-,liocési 'finis-promis-- non quod elegimus.iNec';mircris si nomen.mulier»
sionis quibus dicilur .:" Si autem vos Christi, ergo quod-ponaudivit asseruitj quando ei Spirilus sanctus
Abrahoesemeneslis , secundumproinissionemhoere'des qui-angelo mandaverat revelayit, neque poterat Do-
(Galal. ;iii).' Bene auiem Vel Domini -vel: Joannis -mini ignorare pfoenunliuhijquoepropheiaveratGhri-
exorlum maires prophelantlo proeveniunt, ut sicut -stum.-Et bene additur quia nemo in cognalione ejus
pëccatuni a mulieribus coepit, ila etiam bona a "mu- , vûcaïur lioicnominerul inlelligas '
nomen non generis
Jieribus incipiant,-et quoe:per unius deceptionem esse, sed vatis.- . -v-.-1-- -
pcriit,' iduabus. cerialim .proeconanlibusniUndovita Àperlumest autem illico os ejus tt lingua ejus, et
reddatur..' loquebalurbenedicensDeum,.Et faclusest limor super
, MpnsilautemMaria cumilla quasi mensibwstribus, omnes.vicinoseorum. Quia vox clamanlis in deserlo
etreversa est m.dbnium swam.Tandiu mansit Maria-, jëst naia, merito èsi lingua parentis solutâ- Neque
doneCiElisabeihpartus tempore complète proecur- „ enim patreni a laudibus silere'decpbai, qui'Vcrbi
soris, Domini.sui,,-propter quam maxime veuerat V proecone sibi-nato gaudeliat. Quippe cui labja qu'oe
nativilalem videret.-Diclum.est autem supra, quod 'incredulilas vinxéral'jTfidesjam. solvit. ;Verum hoec
. omnis anima-,,casla quoe-spiritale vërbi desiderium . etiam allegoricei ,sj quis -perscruiaridesideréi,
conpeperit, alla mox neeesse-sit-exercilii coeleslis Joannis,celebraia nalivilas,,gratioe~^ôvi Testamenlt
jugasubeat, et quasi iriumtiiënsiurn dies ibidem de- inchoata sublimitas.- Cui vicini et cognad patris
...morata,;. quous.qne-perfecta principaliumvirlutum - nomen quam Joannis imponere malebant, quia
luce radietur , perseverare non désistât. Quos-nimi- -Judoeîqui legis .ei observatione quasi affinilalc
,, rumperfeclissimi fulgoris nienses describens Aposio- juncti.eranl, magis jusiitiam quoeex lege est sëciari
. lus ail iNuiiçànlem rnanentfides,-spes,charitas, tria -quam fidei gratiam suscipere cupiebant, Sed Joan-
.Jiçec. Major autem.his est charitas (J Cor.-xni)." . nis, hoc est. .gratioe.Dei vocabulum, mater verbis,
'
... Elisabeth-autem impletum est tempus parïendi, el paierJitteris iîilimare 'salaguut, quia el lex ipsa
jpeperit filium,,Verbum impletionis sancta-Scriptura .-psalmique ac propheioeapertis senleiiliarumvocibus
:u\ bonorum lanlum orlu, vel habilu, vel aciu ponere , gratiam Christi proedicant, el sàcerdoliura-illud
consuevit,.quorum vitam plenitudinem perfectionis Vêtus figurais coeremonianimet sacriûciorum um-
babpre significat. JJeniqueEUsabethjimplelum est Ij.bris.eidem testimonium. perliibent. Pulchrequé-Za-
* temniispqrieiidi. Impleti sunt:dies Marioe,uipareret ,-.charias,octava die prolis edi.loe-loquilur, quia per
. {Luc. il)..Impievit SalpmonoedificaredomumDomini , Domini resurreclionem quoeoctava die, hoc est post
,(Il -Paml, in). Defunctus esl Abraham, vel alius seplimam-Sabbali facta est, occulta sacerdolii legalis
aliquis palrum'senex et plenusdierum. .Et-ppstçumii : a.r.cana>paiueruni,linguaque ponlificum Judoeorum,
venit plemludo lemporis, misit Deus Filium suum quam diffidentioevincula strinxeranl, .inleliigèïitioe
[Gaîat. ivj. At contra,dies impiorum inanes sunt el raiionàbilis est voce splula. . ','- - v
vacùl. Virienim sanguinum el dolpsi, non dimidïa- El. super omnia monlana Judoeoe-divulgabanlttr
bunt dies sups (Psal. LI.V). ...-.- . -, omniaverba hoec.;Ei'posueruntemnes qui âudierant,
ElMudierunlvicini eicognati ejus quia magnificavit in corde suo dicenles: Quid "putus puer iste erit ?
Dominus misencordiamsuant cum illa, el congr-alu- Eteiùm manus Domini erat cum illo.—Magnaopéra
la.b.anturei. Ilabet sanclorum edtlio Joeiitiam pluri- Domini,exquisitain omnesvoluntatesejus(PsaL ex).
m'oruni,quia commune est bonum.. Justifia enim ' Eçcè enim unum Zacharioe sileniium, nonàpsi taii-
communisTestvirtus...Etïideo in .ortu juvii fuluroe ,tum, cum dalurad poenam incredulilaiisetsignurii
yiioeinsigne proeminitur, ^et.gralia sectilura virtu- credendi, proficit, sed «l cum auferltir,..ouincsvici-
iàk - '^N I Vr.'M"RVANR'fcl.IliM'f.V'PnRl^IO:—' Ï'.R. t. - Mft
nos ejus miraeufo ac timoré stupefacit. Omnia cir-.,À.arf Abraham palrem nosinnïi, etc. Dixerat Domimin'i
cumquaque montana, fama nati propbetoepefi'undit, juxta eloquia proplielarum in doriio 'Davidhascilu*
-omnes qui audire poterant ail perquirendum dili- ï-Um, dicit eumdèm, àdexplendum têslàmenlum
genlius puerï qui natus est modum statumqiîé sol- quod Abrahoedispbsuit, nos esse liboratarum. Quia
licitai, ut bis, -videlicet, atque hujusmodi futurus videlicet ifs proecipuëpairiarchis de suo semine; vel
Çlirisli propbfila commëndeiur auspieiis, iiprque (ut 'èongregatio gemium^ vel Christi est incarnatio
ita dixerim)..proeeursorïveriiaiis proecdireniis'signa promissa. Quod Maliboeusq'uoqueibrevîtët inlimare
proebeant. El Zacharias pater ejus implelusest Sp'hïtu voluil, qui Ev'àngelii'suipriiicipiûm hoc modo coepit":
sanclo, el propheiavit dicens ": Benedictus Dominus Liber generationisJesû Christi '{Mi-David, filii Abraham»
Deus Israël, quia visilavilet fecit redemptioiiemplèbis Ubi notandum quod apud uirumque evangelisiam»
suoe.Quania tuperhi muneris est largitas, si prom- David proeferlurAbrahoe.Quia cl si lemporis ordine
pi'a ad accipiendum nosiroe ûdci sil pieias. Ecce lq- poslerior, prouiissionis tamen est .munere, major.
'
Abrahoe namque-, qui adhuc jn proepulio-.posjlus
qnela quoesola est ablala diffidènli, cum splritupro-
phelioe est reslilula credenli. Visilavil autem Domi- pi'opria dereliquil, Deum cognovit, fideitesiimonium
nus plebpm suam, quasi longa infirmitaie tabeseen- nieruil, fides tantum genlium el sacrosanclus Eccle-
sioe ccerusest promissus, dicente ad eum Domino:
lem, et quasi vendiia sub peccato, unici filii sui B
in te benedicenlUP-wtiversoe cognàiiones-lerroe
sanguine redemit. Quod quia "bôâlusZacharias pro- Atque
xinié faciendum cognoverai, prophetico more quasi (Gen. xxvm). Davidautem oraculosublimiore, quod
ex ipso Chrislus secundum-carnem nascilurus esset,
jam faclum narrât. El notandum quod visitasse'et
redemisse piebem suam dicilur, non quia videlicet 'audivit-. Cumque impleveris (inquit) arfr'esluos,- :Ut
banc veniens suam iiivenii, sed quia visilando.sùani vaddsad patres tups, suscilabo,sementuum post-le,
fecit. Cui sjmile est quod. in Proverbiorum fine de quod eril de filiis luis, et stabilia'm-regnumejus. Ipse
eadem plèbe canlalur : Mulierem fortem quis inve* wdifieabit mihi domum, et firmabo solium ejus usque
in oeternum.Ego ero ei-in palrem, el ipse erit mihi in
met (Proverb. xxxi) ? Neque enim. eamdem mulie-
videlicet Ecclesiam id fide filium (I Parai, xvu). • v • ..
rem, fortem, psi, deyolam
sibi ïorlem In sanctilale et justifia coram ipso; omnibus-diebus
înyenit, sed desponsàndo reddidii» qùia
" 7ioslris. Apene et breviier quomodo sit Domino
Vsuoefidei sublimitate perfecii, ,
El erexil cornu salulisnobis, in domo David .pueri serviendum désignai, videlicet et in sanctilale ac
et coram ipso, et omnibus-diebus. Nam qui
_ sui.Cornu salulis firmaro celsitudinem salulis djcit.- jùslitia,
Ossa siquidem omnia carne involuta suni, cornu vel anle mortem ab ejus- servilio discedii, vel iiti-
. excedit carnem, el ideo cornu salulis regnum,Salya- C mundilia qualibel sive injuslitja lideisuoe sincerita-
toris Christi vocalur, quo mundo. spiritalis et quoe lem commaculat, vël coram UiOminibustantum..et
non etiam CoramDomino sanctus perdurare conien-
parais gaudia.superet, altitudo nunlialur. In cujus
David vel Salomou cornu in dit ; et jusius, necduin perfecte de tmajiu spirilalium
^ figuram olei,surit regni
. iniiiiicoruiii liberalus JJomiiiQ.servit, sed, exeniplb
gloriam"consecrali.
Sicul locutus est per os^sanclorum,a saîculo pro- veterum Samaritanorum., diisgenlium pariter, j^et
Dominoservire conalur....< -., ,'. - - .•••._..--..
A
phetarumejus. soec'ulo, inquit, qùia lola Veleris
Teslamenii Scrîpiura, propheiia de Christo procés- Et-tu, puer, propheta altis'simivocaberis. Proeikis
sïl. Nec soli'Jerehiias, Daniel, et Isaias, coeierique enim ante faciem Domini, parare viâs ejus. Piilciire
laies, qui pi propbetoe specialiter appellali, el'de cum de Domino loquereiur", ad propheiam repente
ejus adveniu manifesle'sunt loeuti, verum ipse pater . sua verba coiiverlii, ul'hoc quoque bènefiGiiimesse
Adam,' Abel, el Enoch, et coeleri Pairuui, faclis vpômini designaret. Verum quoeritùr'qiiomodo oclo
quique^suis ejus dispénsàtibni lestinlonium redduht. diprum alloquatur infantein. Sed qua raiione vocem
Unde Dominusipse Judoeorum duriliam redarguens, ^pàirisnon audier'it nàlus.'qui saluta'tionem Marioe
ait,: Si crederelis Moysi, çredereiis forsilan et niihi. D âdhue uléro clausus audivit ? Nisi Tôriepiilaridusest
De meenim Ulësçrip$it(Joân.\). .. Zacharias proplër eos potiusq'uiadPraiit instruëridos,
.Salulem ex inïmicis noslris,el de manu omniumqui fulura sui filii mùnëra.quoedudum per Angélutadi-
odemnl nos. Juiigëndum est a supèrjori versïçulo dicerat, mox iii loq^iijioluit proedicâfevoluisse. Àu-
t erexilnobis, id est,; erexit nobis salulem exinimicis diant sane Âriani, et ërubescant : audiànl mansueti,
.npslris. Cum enim primo breviter proemisîssél y Et ël loetenlur, quùd Christùm Dominumquem Joannes
erexit cornu salulis nobis., continuo quasi apertius prophelando proeibat, alfissimum vocal. Juxta quod
quid dixerit explaiians : Salulem (inquit) éx inimicis . et Psalmisia Deum hominemquë periëctum in una
nostris, el de manu omnium quioderunt nos. Omnes persona collaudâns, àjt : Mater Sion dicet homo';'et
autem qui oderunt nos, vel bomines perversus,"yel homo faclus est iii ea, et ipse fùndavit eam Aliissimus
immmidqs.Spirilussignificat. De quorum manu' et (Psal. Lxxxvi); Euin faclum qui fùndavit, eiimdem
intérim ,spe salvi fâcli sumus, el in fuluro ré. ipsa hominem, quem Aliissimum riùncupai.
salvandi. .,'.'- Ad.dandam scieritiainsaluas piebi ejus in reniissio-
Ad faciendammisericordiamcum patribusnouris, el riémpeccatoruméor'um.Quasi Jesu, id est, Salvaloris
méworari teslamenti sui. Jusjurandum quod juravit, nomen exponere ac diligenlius coniinendâië'deside-
5â? Bi;D/E VENERABILISOPP. PARS II, SECT. I. — EXEGETÎCA 'GENÙINA. 3â§
rans, salulis menlionem fréquentai, eum cornu salu- A quam. una lolum orbem descriptione concludi, co-
liserigendum, salulem ex inimicis futuranii scien- dera cùncios longe latpqùe mundi fines cënsus mf-
(iam salutis plebi dandam commémorât. Sed né mismaié compreliendi ? Cujus auclor ac moderalot-
temporalem carnalemque promitii salulem pulares, Àugusius, lania, juxta fidem historiarum, duôdecim
in remhsipnem(inquil) peccalorum eorum. Verum ànnos circa lempus nativitaiis dominicoepàce règhS'-
Judoei ideo non Chrislum Jesum susçipere,, se<3An- ,vit, ut tam îorinseeis quam civilibus bellis loto
licbristum maltint exspectare, quia non intus sed orbe sopilis, spiritale propheloe proesagium eliam
foris salvarij non a peccaii dominip, sed ab humanoe ad liiierànï vjdeatur implesse. Qui videlicet prophela
serviiutis cupiunl jugô liberari. , . . cuni mystica dispensalionem Christi voce proecine-
Per visceramisericordioeDei nostri, in quibusvisi- rel dicens : El eril in nôvissimis diebus pmparaïus
tavit nos eriens ex alto. El prophela de Domino jo- monsdomusDominiin veitice m'ontium,el elêvabilur
quens : Ecce vit, inquit, ,Oriens nomen'ejus (Zach. super colles, el fluenl ad eumomîtesgénies(Mich. îv).
'vi)i Qui ideo recte Oriens yocàtur, qui nobis orluni Post paupa etiam lemporis illius saerâtissimi sialum
veroelucis aperiens filios^npclis el lenebrarum, lucis describere curavit : Et conflabunt (inquil) gladios
effecil,filios,juxta quod beatus Zacharias consequen- suos in Vomercs,et lanceassuas in falces".Non levabit
ler expon.itdicens : B gens contra gentemgladiumi nec exercebunlùrultra ad
Illuminarë his qui in tenebris et in umbra morlis . proelium.DomusJacobvehile, et ambuletiitisiii lumine
sedénl ad dirigendospedesnostrosin viam pacis. Se- Domini (74;d.)„ NonsolUmaulëm hoec nova mundi
denlibus quippe. in tenebris ei in umbra morlis Do- descriptio illius sùmmi régis adventui teslimonium
mino illuminarë est, bis qui in peccalis et ignoranlioe perhjbebat, qui congregatos a mundi plagisrômnibus
coecitatevixerunt, agniiionis amorisque sui radios electos suos oeternoebeatiiudinis âlbo conscribëret,
infundere. Qualibus dicit Aposlolus : Fuislis ali- ' verum eliam ejusdem regni duces, quieta sui mode-
quando lenebrce,nunc autem lux in Domino.Pedes raminis pape "juvabat, quia nimirum, compressis a
auiem nostri in viam pacis diriguntur, cum aclionum proeliorUraturbine genlibùs universis, proedicaiuros
noslrarumiier per omnia, Redemptoris illuminatoris- orbi Christi discipulos, quolibet propter verbum ire
,que nostri gratioe concordat. Congruo sané ordine, velleril, ab ingruentium fervore seditionum, tremen-
primo illuriiinanda corda, el post opéra dirigenda da id lemporis (ut ila;dixerim) Romani nominis
teslalur, quia pemo quam non anle didicerit pacem umbra protegebat. Exiit ergo edicluma CoesareAu-
valet operari. Unde recle Psalmisla: Inquire (inquil) guste, ut censuin pfofilereturuiiiversusorbis,quia im-
pacem,el sequere.eam(Psal. x xxiii)...Quodest dicere : " minebat ediclum Régis Christi, quo salulem conse-
Illuminarë qui in tenebris sedebas, el viam pacis a querëlur nnivèrsus ofbis. Qui vocabulum Augusti
-qua diulius ëxsulabas, ingredere. -, perfectissime compiens, utpole suos et augescére
...Puer-auiem crescebal el conforiabalur Spir'itu, et desiderahs, et ipse aUgere.suffieiens,censoribus suoe
eral in desertis usque ad diem oslensionis suoe ad profectipnis, non àblâlione pecunioe subjectos, sed
Israël. Proedicalor poeniienlioefuturus, oppprlunura fidei ôblaiioriesignarë proecipit.Euntës, inquiens, in
est ul solitùdinis aspera sequalur; et quo mundum universum,proedicaleEvangeliumomnicréa-
' jusiumque
liberius .juvenis audilores suos a mundi illecebris luroe. Qui crediderit et baplizalus erit
' fueril,-salvus
erudiendo sustollat,, ipse etiam primoevam squalidus (Marc. xvi).
in desertis vilam iransigat. Hoecdescriptio prima facta est a proeside Syrioe
CAPUT II. Cyrino.Et ibant pûmes,ni profilerentursinguli in Suam
Faclum est autemin diebusillis, exiit edicluma Coe- civiCalem.Hune Cyrini temporibus habitum cen-
sare.Augusto,ut describereluruniversùsprbis. Nascitu- sum etiam Jôsephus ïllustris Hebroeofumhisloripgia-
rus in carne Dei Filius sicut parentes sibi quos vo- phus, in ociav'odëcïmo Antiquilatum libro lioc modo
luit, el locum nativitaiis quem voluit, clegit, eosqtte memorat : Cyrinusautem vir unùsex consensu-curioe
ad ipsum' locum priusquam nascerelur quomodo r, Romanoeper singulos magislraïus usque ad gradum
voluil advexit, ila eliam lempore qUovoluil, imp quo consulaïus ascendëns,'per coeleraquoque lionorabH
ipse una cum Paire et Spiriiù sancto a soeculisdispo- lis, cum paucis Syriam venil, a Coesarejus dare gêii-s
suerai, përque.ora prophelàrum proedixerat, mun- libus missus, ei censor simul patrimOniorum' futu-
dum ul salvaret inlrâyil. Quomodoenim de' virgine rus. Itaque quod ail : Hoecdescriptioprima,fàclà est
maire riaïus, virginitaiis sibi gloriam et angeiicum a proesideSyrioe Cyrihp, significat banc descriptïo-
caslimonioe decus ostendit esse gratisslmûm, sic nem, vel primam esse earum quoetoliim orbemcon-
quoque pacatissimo soeculite.mporeprocreatus, quia clusérint, quia pleroequejam partes lerrarum soepe
pacem magnépere quoereret alque .aniaretedocuit, legunlur "fuisse descriptoe,vêl cerle primo tune coe-
quia pacis charitalisque seciatores semper invisere pisse, quando Cyrinus in Syriam missus est. Quo-
. dignareiur, indicavit. Jnxi'a quod ipse fidelibus pro- modo aulém lune, imperanie Augùsloei Cyrino proe-
niillens ait : Ubienim sunt duo vel1rescongregati in sidenle, ibant ômn'es,'uicensUinprofilerenlursingOii,
nomme''meo,ibi sum in medioeorum (Matth. xvm). in suam piviiaiëm, ila et nunc imperanie per Eceièsitc
.Quod enim majus regni quieiissimi,:et pulcherrinioe, prsesides, id est doclores, iino suadenie et proeniia
quantum ad boulines, pbiuit es3p pacis indicium, pollicenle Cbrislo, eamus omnes, hullus ex'cipialur
MO IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITiO. — LIB. L 530
a censujuslilioe. Veniamusad eum, qui laboramus, A I\ suam
i quisque palriam ire juberelur. Non lanlum
et oneratl suaius, el ipse reficiet nos. Tollamus ipropter mysleriumquod diximus, verum etiam ut
jugumejus super nos, et discamus ab eo quia mitis Dominusalibi conceptus, alibi natus, insidianlis sibi
est et humilis corde, et inveniemus requiem anima» Herodis furorem facilius evaderet. Qui si Belblee-
bus nostris (Mallh. xi). Hoecest enim nostra civitas mitis parentibus nascerelur, fugam eorum subilam
et patria, requies videlicet beata et coelesiis anima- callidusscrutator potuisset habere suspectam, proe-
rum, a'd quam iu soeculinascenlis exordio a Deo serlim cum eos de slirpe David, unde Cbrïstus erat
Cbrislo creati, ad quam ab homine Christo sumus in futurus, cuncti genus ducere nossent. Cui Davidipse,
fine soeculorumrecreali. Ad quam nimirum civila- suo et nomine et patria, et officio, teslimonium per-
lem pacis et quietis ire, et devotos régi nostro the- hibet. David quippe, manu fortis, sive desiderabilis,
sauros ferre, est crescenlibus quotidie virtutis ac interpreialur. Nomen quidem inde muluans, quod et
fidei profeclibus supernoe lucis quoe sint gaudia gigantem fortiler siraverit, et pulcher aspectu deco-
oeterna speculari, et pro his acquirendis prospéra raque facie fuerit ; sed altiori mysierio illum de sua
mundisimulet adversa contemnere, et his acquisitis, domo ac familia nascilurum proefigurans,qui singu-
mundalos nos ab omni inquinamento carnis et Spiri- lariter mundi principem debellaret, speciosusforma
tus preiiosius auro Deo munus offerre (Il Cor. vu). B » proefiliishominum(Psal. xuv), et ipsein Bethléemna-
Quod si eliam genus numismaiis quod Coesari pen- tuset iulellectualiumpaslor oviuin, hocestsimplicium
debalur diligenlius inspexerimus, non parum nobis rector animarum. Cujusnon proelereunlertanta tam-
devotionis el ipsum mundare probabimus, quod non que benigna est humilitas intuenda, qui non solum
aliunde melius quam de ipso Evangelioquoerereet in- incarnari pro nobis, sed et eo tempore dignaïus sit
venire valemus, ubi lentantibus se de iribulo Coesari incarnari, quo moxcensu Coesarisascriberetur,vatque
reddendo, Dominusait : Oslenditemihinumismacensus. ob nostri liberatiouem, ipse servitio subdereiur.
At illi, inquit, obtulerunt ei denarium. Et ait illis Quam etiam nobis humi.Iitatisejus semitam (ineque
Jésus : Cujus est imago hoecet superscriptio? Dieunt; enim conditiones venit muiare, sed animos) Petrus
ei, Coesaris.Tune ait illis : Reddite ergo quoe sunt insinuât : Subditi, inquiens, eslole omni humante
CoesarisCoesari,et quoesunt Dei Deo (Luc. xx). Ubi[ crealuroe propter Deum, sive régi, quasi proecellenti,
primumnotandum, quod Coesaridenarius qui decemt sive ducibus, lanquam ab eo missis(I Pelr. H). Sed et
nummos habebat, quod eliam nomine prodit, ima- coapostolus ejus Paulus : Reddite, inquit, omnibus
gine ejus et subscriptione titulatus, solvebatur. débita. Cui tribulum, tribulum. Cui vectigal,vectigal.
"Deindeinferendumquia jubenle DominoquoeCoesaris -,p Cui limorem, timqrem. Cui henorem, honorem. Ne-
^
Coesari,et quoeDei sunt Deo esse reddenda, nobisi mini quidquam debeatis, nisi ut invicem diligalis
quoque solerter inlimalur, in simililudiaem denarii[ (Rom. xui).
regalis Deo régi nostro decalogumlegis offerendum,t Faclum est autemcum essent ibi, impletisunt dies
hoc est aniorem Dei et proximi, quorum unus tribus5 ut pareret, etc. Bene non solum propter indiciuin.
perceptis sepiem alios compleclitur, integro essej regii sièmmatis, sed et propler nominis sacranien-
corde servandum. In quo videlicet Scripturoesacraij tum Dominusin Bethléemnascitur. Bethléem nam-
denario, decem mandatis cceleslibusquasi lolidemi que domus panis interpreialur. Ipse namque est, qui
aureis nummis insignito, vultum nomenque régis3 ait : Ego sum panis vivus, qui de coelodescendi(Joan.
oeierni, hoc est agttitionem divinoevoluntatis quis-- vi). Locus ergo in quo Dominus nascerelur domus
quis^inlueri novit, inveniet. Quod in tabulis suii panis anle vocalus esl, quia futurum profecto erat
cordis quisque perfecte crédit, sperat, diligit, stylo) ul ille ibi per materiam carnis appareret, qui electo-
seduloecasiigationisexarat. Et hune nobiscum de-. rum mentes interna satietale reficeret. Sed usque
narium quasi sacculo inclusum in via portamus, hodie, et usque ad consummationem soeculi, Domï-
quando dicere scientes cum Psalmista : Signalumi nus in Nazareth concipi, nasci in Bethléem non de-
est super nos lumenvullustui, Domine,dedisti loetitiami uj sinlt, cum quilibet audientium, verbi flore suscepto,
in cordemeo (Psal. iv), ipsum (amen haclenus fideii domum se oeterni panis efûcit. Quotidie in utero
signaculumgaudiumque spei et charitalis, in occultaa virginali, hoc est in animo credentium per. fidem
nosiroecoiiscientioemeditatione servamus Deo leslee concipitur, per baptisma giguitur. Quotidie Dei ge-
reconditum. Verum in patriam perveuientes régii nitrix Ecclesia suum comitata doclorem, de rola
nostre cujus visionem sitimus, ad quem in suo dé- mundanoeconversationis quod Galiloeasonat, in ci-
core coniuendum lolo nisu virtuiis, lola mentiss vitatem Juda, confessionis, videlicet, etlaudis ascen-
intentione, properamus, quoein terris l'aluerarit, ina dens, censura suoedevotionisoeterno régi persolvit.
coeliscoronanda nosiroebonoeconversationisdonaria a Quoein exemplûm beatoesemper virginis Marioenu-
proferemus, quando quoe in tenebris dix-imusina pla simul et immaculata, concipit nos virgo de
Iumine dicentur, et quod in aurem loculi sumus ina Spiritu, parit nos virgo sine gemitu, et quasi alii
cubiculis, proedicabiturin teclis (Matth. x). quidem desponsata, sed ab alio fecundala, per sin-
Ascenditautem et Joseph a-Galiloea.decivilaleNa- gulas sui parles quoeunam calholicam faciunt, proe-
tarelh in JudoeamcivilatemDavid, elc. S.upernadis-;. posilo sibi Pontifici visibiliter jungilur, sed invisï-
peusalione professio census ita descripta est, ut in„ bili Spirilus sancti virtute cumulatur. Unde et bene
PATROL.XGII. 11
531 BEB/È VENERABIL1SOPP. PARS II. SECT. 1..— ÈX.EGET1GA GENUÎNA. 552
Joseph auclus interpreialur. Indicans nimirum hoc A ostendatur illud adesse tempus, quod verus et solus
vocabulo quod instantia magistri lpquenlls nil valet, bonus Paslor olim prpmisit dicens : Ecce ego ipse
si non augmentùm.superni juvaminis utaudiatur ac- requiram ovesmeas, et visitabo eas, sicut visitai pa-
ceperit. . Quod autem filium "suum primogenilum slor grpgeinsuum, et liierabo eas de omnibusiocis in
Maria peperisse describitur, non juxta Helvidianps quibusdispersoefueranl in die nubis et caliginis. JSt
accipiendum est, alios qùpque filios .eam procréasse, paulp.ppst.: El susçitabu super ea pastorem unum,
quasi nequeat primogenitus dici, nisi qui babeat qui pascal ea, servum nieum David, et çessare faciam
fratres, sicùt nonunigenitusnisi qui caret fratribus, beslias pessinias de terra (Ezech. xxxiv), etc. Quoe
splét appellari. Quia et teslimonium legis, et aperta mirabililer a prophela proedicla, mirabilius a Domi-
ratio dpplarat omîtes upigenUosetiam primogënilos, no vùdemus impleta. Meminit et Michoeasproplieta
non auiem opines primogenitps etiam unigpnilps loci hujus et temporis dicpns ; Et lu, lurris Gregis
ad te venient,el vénielpo-
posse vocari. Hoc esl non solum esse priniogeni- nebulpsa, filioeSion.usque
lum post quem alii, sed oninem anlpquam nulhis e leslds prima, regnum filioe Sion (Mich. iv). Turris
vplva processerit. Denique quia omne masculinum quippe Gregis quoe Hebraice turris Aller vocalur,
quod apèrit vulvàm, sanclum Domino (Hic, infra), mille éïrciier pàssibus a civitale Bethléem ad Orien-
voca'ri proecipiiùr,sive fratres sequanlur, sive non ".lem disiat, valicinio sui iiominis pàstores hos mulio
sequànjur, quod primum de. vulva nascitur, primo- anle denionstrans, ad quam usque filioeSion ange-
gënïfi est juré cpnsecranduni. Verum alliori ratione licisevidelicet potesiates pasioribus apparendo vene-
De] Filius in carne appareils, et juxta divinitatis ex- runt. Vigilènt itaqup naio Domino pàstores supra
cëlïentïam unigënilus a Paire, et juxia fraiernàm gregem pviumsuaruni, signiQçentejus dispensalione
socieïatem Priniogenilus est omnis creatùroe. De bac manifeslala vigilalurosin Ecclesia paslores anima-
imlari Nam quod proesçivUet proe.destinavilconfor- rum casiàrum. Quibus dicatur.; Pascile:,qui in vobis
mes fieri imaginis Filii sui, ut ipse Primogenitus in est, gregem Dei (I Petr. v). Bene auiem vigilanlibus
mullis fratribus (Rom, vin). De illa autem : Etvi'di- "pasioribusangélus apparet, eqsque Dei clarilàs cir-
jrîus gïoriàmejus, gloriam quasi Unigeniti a Pain cumïufgët, qùfû illi proecoelerisvidere sublimia me-
(Joan. i). Est èrgoUiiïg'epitusin su'bstanliaDeitalis. rënlùr, qui fidelibus gregibus proeesse sollicite
Prïinogénitùs îh susceptïÔriëhuriianitalis. Primoge- sciu'nt, dumq'ueipsi pie super gregem vigilant, di-
nitus ïn gralia, Unigeiiilùs ïn nalùrà, Ipdë est quod vinà super eos gralia largius coruscat. Aliter ange-
tratër nùncùpâlùr, ël Dominus. Frater, quia Pri- 'lus Mariam, angélus Joseph, ângelus pàstores in-
nïôgéniîùsYDominus, qùia Unigënilus. kr'uil. Et'concipiendum, ël conceptum, et natum
eïrecïinàvït cuminproesepio, coelic'ivè'sDominum lëstantur, ut et moriales suffi-
' Etpariniseuniirivolvïl, —
(filiation 'éràt'èilocusiii diversorio. 'Qùi'd'rëlriliuam cïè'nië'rîmbuant, ël'sùùm aùctori servilium inces-
Domino,pro omnibusquoeretribuit milîi (Isâi. "IX)'I sàivfër iùrpëiidànt. Nam ël in 'sëquënlibus, lentalo,
Quid emm'major est om'riilaudè : Parvulus'nàtûs esl passïïrô, resurgenti"atque ad coelosàscendenli, sëm-
itb'éis,ut 'nos viiï po'ssimûsesseperfô'ci'i?"Qùit'ol'tmi për adesse perh'ib'ehïùr.
inuiidùm vâtio vestil orh'atù, pà'nnîs "vilibusinVol- 'Et 'imîuèntntiimdre magno. Et dixil illis angélus:
vïtùr, 'ùt n'as stoïàùi prlmam reèïpërè vâlëàmus. N'dliie ïiinérë. Ecce ehini èvdngelizovobis gaudium
!Per q'uem Ôriïniàï'acia sunt, manus pédèsque ciinis 'Wagnum,'qiiod "éril'omnipopulo. Non omni populo
àst'ririgïtùr, ùt no'stfoe niànùs ad opus bôùun: Jùdoeô'funi,quorum plùrimi rebelles ëxsti'tere, sed
;exërtè, nostri suit pë'dës iii Viam pacis dirëcli. Cu biiïni fidèliumpopulo de cunetfs tribûbus, gentibus et
coelùmïëdes est, dùri proesepïsangùstia Conlîiïèlùr, linguis în uiiàm Cbrïstï Écclesiam congregalo,
'ù'tW6spër coe'lèslisïëgni gaûdïa^dila'lét.Qù'i'panisesl oetërhuingàûdiùni evàngëliz'aturet uiâgnum.
'àngélôïûm, in proesèp'ibïeclinàt'u'r, ut nos qu'as: Quia Udliisest'b'obishodie Sdlvufoi;qui est Chrislus
Sàn'Ctaânîmaliâ 'carnïssuoe frum'entb"ïèû'fciat."'Qu: Dbiriirius,in civildlè David. Hoecestpoie'stas prima,
ad dëxtèr'àïïi Patris sedet, in'diversorio loco ëgét. j) hb'c"fègnurnffiioe'Sibn,qùoàproefatopropbeloelesli-
uitiôbis'in'do'mo Patrïs sui mullà's maiislénes proe' "mbnib pfëmlgsum est in lufré gregis veriturum.
pararet. 'Quamvis hoc quod 'non .ni ^arètïl'um'àbmo, ijbi iio'fâh'duntqùod angëlus qui in nbelis ulique vi-
Sëdin-divërsorib-'ët in via iiaseilùf, pet-'sigriTÏïca'iio- giliis pàstores affatùr, non ait : Hac"noctesed Hodie
îtiem inleiligi altius !pbtèst.ïpsè 'namque' ait: Egt ndiiis'est vobisSélvaior. Non aliarà scïïicét ob cau-
sumiiia,•ël'veriids, !ëlvila (J'àUh.xiv).Qui ergo pei sàm, uisiquïa gaudium 'maghùm'ëvangélizârëvenîe-
'divinitatis ëssëntiam Veritas'et Vila perniàiïèt, pei ' bat. Nâmùbî trislitià q'Uoe'quë nbctùrriistëmporibue
faearnatkmis my HJériumvia ïaëtùs'est, quà "nds àc 'gé'sià vel gerëbdâ significàntùr, ibi soepënôx vel ad
pâtriam ubi veritàtë éi viià frueremuï :àddùceté't. jurigitùr, Vel 'éfià'm sola iiomih'àtur.-TJt est ïllud :
. Et pàstoreserant in ïegibhe eidëiii'vigilanteset eu- Wnhës vos 'scahUtiliuh''p'uliënîiniih nie ista itoclt
slodientesvigilias noêtis -supra•qfégem'suuih. Et ecci '(Màiilu rxxvi),El alibi : kmën dicbtibi,quïà lit hodk
angëlus Dominisletil juxta Mes, 'et clarilàs Dei cir- 'in'hPcti hac, priusquambis gallus v'o'cemdederii, Te/
iumfulsil illos, 'Pulchérrima ratione 'Domino nâU me es rîegalurns (Maï'c. xiv). NeqUe enim frustra
'pàstoresVigilant,gregenlque suum àb ihsidiîs ;hocli! àngèlûs tànto lumi'në xinclùs àpparùii, u'l clàrilaf
'cusiodiendo déféiiduni. %t vidéiicei 'éi'iàin pei- !hb( ©ei pàstores 'circùnifùisisse, 'hocest et 'ôhini parw
K5S IN LUC* EVANGELIUM "EXP0SIT10.— LIB. I. &34
illorurnradios iuminisaspersissedicatur, quod nun- A: aniichristis, qui ejus naiiviiale audila turbati«unt,
quam in lola Testament!Veleris série loties angelis ëumquequantum valuere gladiis inseeuti. Nonest
apparentibus adjungitur-. Sed «yslice proemon'uit enimpaieimpnsi dicit-Dominus.Pax autemmulta di-
quod -apertepostea monuit Apostolus dicens : -Nox ligentibus nomen tuuin, Domine,el noh-ëst in illis
proecessit,diesauiem appropinquàviLAbjiciamus'ergo scandalum(Isai. x-tvin)*Quibus lët -hocquod sequi-
epera lenebrarum-etinduamurnos arma htcis^ iicut tur; aptissimecongruit. Exspectabamsdlùtare tuùm,
in die honesteambulemus(Rom.xin). Domine(Psal, cxvni), hoc est venturum Christi ad-
Et hocvobissignum.Invenielis infanteinpannis-ifi- ventum, longa votorum proestolalionesùspirabàm;
volutum,et posilUmin -proesepio.Crebris iiifantia Et faclumest ut discesseruntab-eisatigeliin toelum,
Salvalons xt angelorumproeconiis,-etevangelistarum spastorësloquebantiirad invicem:Traoseamus usque
nobis est inculcata lestinïôhiîs, ut noslris alliés<cbï- Bethléem et videamushoc verbum quodfaclum è'si, v
dibus quid pro nobis sit faclus infigâlur. Quia vide- qUod fecit Dominus,et ostendit nobis. Verba pastb-
licet nulneratusesl propter iniquilalesnoslfàs, et ih- rum quam sint rationabilia»et pasioribus"'Eeclësioe
firmatusesl propterpeccatanostra {Isai. vni). Et no- digna, diligenterûispicfe.Vérê'enim quasi vigilantes
tandumsolertiusquodsignum nati Salvaloris dàtur, non dixëruiil: Videamus puerum, videamus quid
infanlem non Tyrio exceplum oslro, sed pannis * dicilur, sed : Videamusverbumquod factum est c In
squalenlibusinvolutum,non in oiïialis auro stràto- principio erat Verbum, et Verbum caro faclum 'est
rîis, sed in proesepibusinveniendum. Hoc est non (Joan. i). Verbumquod sempercraty vldëàmusqiio-
lanlum humilkaiiseum et mortaiiiaiis, sed et paU- •modopro nobis factum est; quod fecit, Dominus et
pertatis habituai, suscepissepro nobis. Quia cum ostendit nobis.'Verbum Wc, ipsum se 'fecit-:;sïéjui-
divesesset, pauperfaclus est pro nobis, ut nos illius dem hoc ipsum Verbum Dominus est. Videamus
inopiaditaremûr(II Cor. vui). Gupi èsset Dominus igitur quomodo hoc ipsum Verbum, hoc est ©bmi-
coelorum,pauper faclus èsl in terris, ut terrlgénas tousipsese fecerit, etbstehdëritnobis 'Càrnèm^uà'ûi.
edoceret pauperlateSpirrtusregnum adquifere pusse Quodenim videre'nonpoterafmisdùm^r'à'i Verbum,
coelorum. videamusfactum quïà câïô ;ësU'Gui^'irùile'e'st-qïïôd
Et subitofactâ est cum angelo multitude tiiililioe Joannes ait : îQuod,fuii ab iiiitid, qutid 'àiidivimus,
eoeleslislàudanli'umDeumet dicenliuin': GlVriàin 'lil- quod vidimus•oeulisnos'tris,cfitoU pWspéàimtts;ël 'nia-
lissimisDeo, et in terra pax" hominibusbb'noeiib'lu'n- nus nosiroeiràclavemû'dè Vèrbavitoe,'ëlmiU'ihaiîife-
tatis., Uno evangelizanté nunlio natum in caYne stata est; ël vidimus,?ël-'l'éélamiïr,'ét ànjîulittamtàiio-
Deum, mox- mulliludo militioe coelestis advolàns, „ bis'vilainoetêrfiam :tiltoe
vi'tii apïtd Ptiiïèhï, 'el ïïjfpHrUit
conspno in laudem Greaio'risore prorùmpit, ul-s'iii nobis (I Joam i);
sicul semperobsequiidevotionftmGiiristb im'pèiidàt, 'Et 'vënëruiû fésïiiianiés;et 'ihvë'iierùritMariam et
et nos suo paritèr instituât exemple, qïïôtiës vel Joseph et ihfdhlëmposiCUm in 'priesëpio:ViÛëntësM-
aiiquis frairum sacroeeruditionis verbis insoii'ûërït, 'lëm'ôognoveruiû dé Yerbbquod dicïum erat 'illis àe
vel ipsi lecta sive audita quoepietalis stfrïfr>ad
mën- 'pit'er-olibe. Fësliiïanf plt'sloïës'G-hrïsti'iq^ëm'ëbgno-
tem reduxerimus, Deo slatim -laudestiré, corde et Vërê, loïâ mentis intèniiô'h'ëVidèïe 'à'dvën'ltim'fl'è'si-
opère reddendas. Et bene chorus advenîéns ange- dèra'nt. Neqttêonin'iëùm dèsidiaChristie'st q'ùWë'ii-
lorum militioecoelestis vocabulum accipit, qui et da proesentia.' Et idëù forte 'n'ôiinuïlï q'ù'Sirèfftës
duci illo polenti in, proelio, qui ad 'debellandàsâè- • invenire tion niërèhiùr, qùia des'idio'se'Clirisiu'mr'ô-
reas potestates apparuit, humiliter obsecùhdat, et quirùnt. Ideo pastbrés ifetisiiïë morà infënefunt,
ipse poiestateseasdem contrarias, ne mortâles tan- quia ad illum fide non fictâ ëûr'rebânt, ad quem
tum leniare valeantquantum volunt, forlilèr arm'is fësliuanter ire est ïi'àÏÏ 'p'edaiù'gféssus àcèëierarë,
coe'leslibusprolurbal. Nam sicùt impëra'torîsop'timi sôd in fidê sëmpè'fiâ'cvïrtùte p'rô'fiéë'rë.învênèhint,
provisione cunclamanu militariloea advèïsùshosti- îbqùil, Màritiin-ëlJoseph, et infaritihi "posiiuihin
lem muniuntur adventum, ita et DeUs,quoniamim- D^proesepio.Sèd et do'mitfiôigregis pastbfë'sq'ûocrè-
mundi Spirilus ad pacis eversioném ubiqûé Vefsa'h- 'b'ritis:ac s'uâvius'inler liujuS viloe'tëïïëbïà^ ccelesii
tur, ad tutelamnostranl constiluit «xôfë'itu'sangelo- attollti'nluro'rà'cùiô,eb fér'veïi'iïù's 'sublimempairûm
rum, quorum proesenliaet'doemonu'm cônfringatùr proecedenitiùm v'ifà'm,in qu'à''panis vitoe scnïpëï et
audacia, et nobis pacisgralia mjnistrétur: Qùia vero sè'rVaturet ïëùcfl, (juàsi p'ô'ffàs'Bethléem contém-
Deuset homo nascilur, juté hominibus pax, et De'o pia'ndosubeu'n't,riibilqùëin hàc'âiiûd quam virgîria-
gloria çanilur. Glorificantangeli Bèùtn pïô n'os'l'ra lè'mëathôlicoeËcfcïè'sië'pulcïirïtùdinem,qùâsi Ma-
redemplioneincarnâtum, quia dum nos consplèïùnt riam, virilém spirilàïiûm doctorùm c'oetum,quasi
recipi, suumgaudent numerum rëpléri. Optant pa- Joseph, è't humilëm Médiatôris Dei et hominum,
cem-hominibus, quia quos infirmôsprius ah'jëCibs- hômïnis ïès'û Christi àdvëhiUm Scripïuroe sacroe
que despexerantj nascente in carné Domino 'jam pagifïTsîn'sértùm, quasiîn proesepiopositum infan-
socios venerantur, qui cum pacôrn homïnibus pos- lem, Chrislum prima visione reperiunt. De quo
- cuni, exponunt,el quibus, videlicetboboe
vôlùntâlis, videlièët sâuctàrum Sc'ripturarumproesepioeximium
hoc esl eis qui suscipiuntnalum Chrislum, bon au- iilud animal et sacrosanciis hostiis
aptissimumpa-
tem Herodi, ponlhlcibus, et Pharisoeis,coelerisque scébàtûr, quod exsultanclo
proplamabat: Dominus
RSS RED^EVENERABILISOPP. PARS 11. SECT. 1. - EXEGETiCAGENUINA. 536
l'A cognovit-instarcoelestiumclierubim socia sui vullus
pascit me,et nihil mihi deëril, in loco pascuoeibi me'£
collocavil(Psal. xxn). Et paulo post : Parasti in luce concordia. Dixerat enim Gabriel : Ecce conci-
conspectumeo mensam adversuseos qui iributant me pies in utero, et paries filium (Luc. t). Proedixerat'
(Ibid.). Videntesautem, inquit, cognoveruntde verbo Isaias : Ecce virgo concipiel, el pariel filium(Isai.
quod dictumerat illis de puero hoc, quia nimirum ju- . vu). Proedixerat Micha filias Sion in lurre gregis
sli est ordinis ut cogniia, amala, et honore digno adventuras, el potestatem primam tune esse venlu-
celebrata, Verbi incarnalione, ad ipsum quandoque ram. Dicebant pàstores supernoe sibi eivilalis in
Verbi gloriam contuendamcapacioris longo exercilio turre gregis apparuisse cohortes, quoenatum cane-
mentis acuminepertingatur. renl Chrislum. Legerat Maria : Bps cognovitposses-
Et' omnes quiaudierùnimirati sunt, et de his quoe : sorem suum, et asinus proesepedomini sui (Isai. i).
dicta erant a.pastoribusad ipsos. A pasioribus popu-, Videbat in proesepiDeiFilium vagienlem qui homi-
lus ad Dei reverentiam cogitur. Non médiocre fideii nés salvat ac jumenla; et in bis singulis alque hu-
; tibi hoc videatur exemplûm, non vilis persona pa-• jusmodi, cônferebat quoelegerat, et comparabat bis
storum. Cerle quovilior ad prudenliam, eo pretio- quoeaudiebat et videbal.
sior ad fidera. Non sapientes sed. simplices, quii Et reversi sunt pàstores glorificanlesel laudantes
fucare audita nescirent, Dominus sui proecones ele-. B 1 Deum in omnibus quoe audierant et viderant, sicul
git ; non rhetores, sed piscalores ad evangelizandum t dictumesl ad illos. Glorificant pàstores et laudant
destinavit. Deniqueet in Vateri Testamenio, proeei- Deum in omnibus quoe audierant ab angelis, et vi-
puos quosque suoe dispensaiionis nuniios pàstoresi derant in Bethléem, sicut diclum est ad illos, id
. ordinavit. Protomartyr Abel qui innocuampastoralisi est, el in hoc glorificant quod non aliud venientes
officii conversationem proprio sanguine dicavit,, . invenerant, quam dictum est ad illos; sive sicut
cujusque in figuram dominicoe passionis. sanguisi , dictum esl ad illos, gloriam Deo laudesquereferunt.
clamât de terra, quasi doctissimusap primus opi-. Et hoc enim illis facere dictum esl ab angelis, non
lionum primitias gregum suorum. Domino dévolus; quidem verbo imperanlibus, sed formara suoe de-
offerebat. Abraham pater fidei, qui exsullavit utl volionis offerèntibus, cum Deo in excelsis gloriam
videret diem Christi, et vidit, etgavisus est, noni unanimi exsullalione resonarent. Nam et qui dicit :
auri metalla quibus sui cultui ornamenta conquire- Evàngelixo vobis gaudium magnum quod erit omni
ret, sed aquarum fonles quibus pecora potaret, int populo(Hic, supra), ad glorificandum ulique Deum
, lèrroe yenis fodiendo,.quoesissedescribilur, Jacobi laudandumqueprovocat. Sed et magistri spiritalium
duodecimtribuum pater bis dénis annis in pascendisi gregum modo coeleris dormienlibus conlemplando
pecoribus oesluurebatur el gelu, quorum in figuram.'V coeleslia subeunt, modo fidelium castra lustrando
veri pasioris habitum, oslensa inler dociriuoesalula- et probitatis exempla quoerendocircueunt, modo ad
ris aquas-virtutumsuarum varietate, statu sublimiore. publicum pastoralis officiidocendo redeunt, ut me-
donabat. Legislator Moys.esqui prius in typumi moriam abundanlioe suavitatis Dei, quam raptim
Ecclesioeseptiformis sorores septem pascentes ab ir-. licet intuendo gusiaverant, proedicando proximis
'
ruentium paslorum, donec suas oves adaquarent, . éructent (P*fl/. cxùv).
improbitale défendit, poslmodum inter pascua de- El postquamconsummalisunt dies octo ut circum-
serliDominum videreetalloqui alque in virga pa- ciderelurpuer, vocalum esl nomen ejus Jésus, quod
storali signa facere ac populum Dei liberare prome-. vocalum est ab angelo, priusquam in utero concipe-
ruit. Ipse David, cujus Dominus. noster vocari etl retur. Ritus et religio circumcisioïiisà bealo Abra-
esse dignalus est filius, arietem sui patris de manu( ham palriarcha' sumpsil exordium. Qui cum positus
ursi vel leonis eripieus, ostendit eum de sua stirpe. . adhuc in proeputio perfecle Deo credidisset, repu-
'
et civilate nasciturum, cui similis non est, eripieuss tatumque ei,esset ad jusliliam, signum accepit cir-
inopem de manu foriioris ejus, egenumet pauperem( . cumcisïonis, signaculum jusiitioe fidei, quoeesl in
a rapientibus eum. Et ideo non est parvi ducendai0j proeputio. A quo etiam, ut die circumeisionis no-
pastorum attestalio, qui s men parvulis aptaretur, exorium est. Quia et ipse
lune vigilare et angelicoe
'
exsultalionis hyranum audire meruerunt, quando,( cum teslamentum a Deo circumeisionis acciperet,
reliclis in deserio rionaginta novem ovibus, ad re-. . eadem prius die, cum sua conjuge nominis augmen-
quirendum ovemcentesimambonus Paslor apparuil.. tum promeruit, ut ;qui eatenus Abrara, id est paler
Cujus semper advenlum lotus fidelium grex deside- excelsus vocabatur, : deinceps ob meritum fidei
rans implorât : Erravi sicul ovis quoeperierat, re-. Abraham, hoc est pater mullarum gentium nuncu-
quire servumluum, Domine(Psal. cxvni). paretur ; Sarai quoque, Sara dicerelur. Erat auiem
Maria auiem conservabalomnia verba hoec, confe- circumeisionislypus ac figura mulliformis. Nam el
rens in corde suo. Quid vult hoc quod dicit, confe-- signaculum(ut diclum est) justilioefidei Abrahoeel
rens? Debuit dicere, considerabat in corde suo, ett semini ejus, el ihdicium Castigandieos qui ad lioc
conservâbatin corde suo., sed quia sanctas Scriplu-- semen haneque fîdem périmèrent, ab omni inqui-
ras legerat, et seiebat prophelas, cônferebat ea quoe
î namenlo carnis et spirilus, et propheliam nascituri
secum sunt acla de Domino cum his quoenoyeratt de hoc semine Salvaloris, qui nos èi in praîsenli
a prophelis.scripta.deDomino,et collata ad invicem,, per bapiismum ab omni mofiiferoe aciionis poilu*
 S37 IN LUC-iËEVANGELIUMEXP0SIT10. — LIB. I. 538
tione mundaret, et in fuluro per resurreclionem .A hujus soeculioeiates et septimam Sabbati animarum,
ab universa morlis ipsius corruptione, in perpeluum quoe nunc intérim; in alia vita gerilur, quasi octavo
liberaret, et proecipuedonum remissionis, quod sol- tempore surgemus; lune verissime circumcïsi, hoc est
veret a peccaio proevaricationisAdoe,per hanc id ab omnibus carnalis concupiscentisevitiis et corru-
temporis ministrari, eidem gratioe legisque latori ptionibus, ïn quibus maxime luxuria régnât, exspo-
conaplacuit. Qui enim nunc dicit : Nisi quis renalus liati, verissime proeputium incisi. Quia sicut Domi-
fuerit ex aqua et Spirilu-sancto, non potest inlroire in nus ait : Filii soeculihujus nubunt, et traduntur ad
regnumDei (Joan. m), ipse lune dieebat : Masculus nuptias. Illi autem qui digni habebuntur soeculoillo,
cujusproeputiicaro circumeisanon fuerit,peribit anima et resurreclione ex mortuis, neque nubent, neque du-
illa de populo suo, quia paclum meum irrilum fecit cent uxores; neque enim ultra mori polerunt, oequales
(Gen. XVII).Non paclum ulique circumeisionis, '. enim angelis sunt., et filii sunt Dei, cum sint filii re-
quod non infans qui discernere needum valuit, sed surrectionis (Luc. xx).
majores qui id servare noverant, poterant, débitè- Vocalumest, inquit, nomenejusJésus, quod vocatum
rent, irrilum fecerunt; verum paclum quod cum est ab angelo priusquam in ulere conciperetur.-Jésus
primo homine Deus iniit, quod omnis qui vel unius Salvator interprelatur, cujus nominiseliam fidèleset
diei vitam gessit in terra proevaricasseconvincitur, ^ elecii quique, in utraque sua, de qua satis dictum
atque ideo remedio salutis 'aliquo opus habere non est, circumeisione, participes existera gaudent, ut
- ignoratur. Nam qui vel ante tempora circumeisionis, : sicut a Christo Christiani, ita etiam a Salvatore
vel eliam post (lalam circumeisionem de exteris salvati nuncupentur, nunc quidem spe salvi factï
genlibus exstilere fidèles, ut exemplar patientiaé per fidem, tune autem re ipsa per visionem,glorioe
Job et amici Hberique illius, sive viclimis hoslia- • quoeest in Christo Jesu Domino nostro, quod illis a
rum, se suosque ab originali peccato, seu certe sola Deo vocabulum non solum priusquam in ulero Ec-
fide salvabant, qu\ajusius ex fidevivit(Rom,i), et sine clesioeper fidem conciperëntur, sed etiam ante, tem-
fideimpossibileesl placereDeo (Hebr. xi). Verum his pora soeculariavocalum esl. Cujus sacrosancli no-
atque hujusmodi remediis egent qui de peccatà ira- minis non tantum etymologia, sed et ipse quem lit—
duce propagati in iniqultalibus concepti et in deli- teris eomprehendit numerus,\perpetuoe nostroesalu-
ciis sunt nati. Redemplor autem noster, qui ut pec- tis mysteria redolet. Sex quippe litteris, apud Groe-
cala mundi tolleret, sine peccato venit in mundum, cos scribïtur "Iuo-ov?,videlicet i, et «, et o-, et o, et
sicut suo baptismale nobis remédia procuravit, id u, g, quarum numeri sunt x, et vm, et ce, el LXX,
est, nostris abluendis sceleribus aquarum "quoe et cccc, et ce, qui, fiunt simul DCCCLXXXVIN. Qui
subiit lavacra consecravit, ita etiam circumeisione profecto numerus, quia figuroeresurrectionis adgau-
quam suseepit, non sua quoe nulla erant admissa deat, satis est supra traclatum. Nam quod octo sim-
purgavit, sed nostroe in se naluroevetustatem docuit plïciter posita, hoé et per eadem decem sive centum
innovandam,et nunc videliceteam per se a viliorum multiplicala significant. Vel certe perfectorum cu-
labe purgandam,el in novissimadie significansab ipsa mulatio numerorum firmitalis indicium esse creden-
multifarioe mortalitalis ac mortis peste penitus esse dum est. Possumus et ita dicere, quod nomen Sal-
restaurandam. Unde congrue Jésus octava die cir- valoris octo absoluta contineat,;quia resurrectionis in
cumeisus asseritur, quod non facile in Veteri Testa- se exemplûm mortalibus octava die resurgendo proe-
menlo de quoquam legimus aclum, quamvis soepis- stilerit. Contineat et decuplala, quia decalogus legis,
sime de omnibus jussum, absque solo dunlaxat quomodo debeat impleri suoe nos resurrectionis fi-
Isaac, qui quasi filius promissionis primus octava guris, instituerit pariter et juverit. Ut quomodo ipse
die circumeisionemaccepisse perhibetur. Bene, in- surgens a mertuis jam non morilur, mors illi ultra
quam, Jésus octava die circumeidilur. Quia videlicet' non dominabitur, ita et nos existimemus nos mortuos
ulraque hoec nostra quam proediximus, hoc est et quidem esse peccato, viventes autem Deo in Christo
moderna et futura, et Spirilus et carnis innovation"] r. Jesu (Rom. vi). Contineat eliam centies ducta, quia
et in ejus resurreclione proefigurata,et in nostra est gloria suoeresurrectionis ostensa, quoenos in futurum
quandoque perficienda. Siquidem de prima nostra sequatur, reiributio portenderit. Centenarius nam-
resurreclione, quoeintérim vitoeet fidei emendalione que numerus qui post tôt in loevacursum numero-
celebratur, Apostolus ait : Quicunque enim baplizati rum, primus dexteram petit, illius nimirum soeculi
sumus in ChristoJesu, in morte ipsius baplizati su- gaudiis figurandisaplissime congruit, quando novis-
mus, ut quomodosurrexil Chrislus a mertuis per glo- sima inimica destruetur mois (I Cor. xv), quando nos
riam Patris, ita el nos in novilale vitoeambulemus qui vivimus, qui relinquimur, simul rapiemur cum illis
(Rom. vi). De secunda autem quoe in fine speratur, qui resurrexerint, in nubibus obviantDominoin aéra,
ita dicit : Si enim credimus quod Jésus morluus est et sic semper cum Domina erimus (Thess. iv). Unde
el resurrexit, ita el Deus eos qui dormierunl per Je- pulchre in typum omnium electorum, primus prp-
sum, adducet cum eo (I Thess. iv). Octavum autem , missionis filius et cenienario pâtre natus ac circum-
numerum resurrectionis glorioe convenire pêne eisus, et secundum Domini praudictum Isaac, quod
omnibus clarel. Nam et Dominus octava die, hoc est risum sive gaudium sonat, est appellatus, illius per
post septimam Sabbati resurrexit, et ipsi post sex omnia temporis dexteram felicitatem proefigurans»
559 BED^E VENERABIL1SOPP. PAR.SIL SECT. I. ^ EXEtïETlGA GENUI-NA. 540
de quo Dominus ait: /(erant auiem vidèbo vos, et A (Psal. tx), Nerap sane eum-circumeisionem proedi-
tollet cari audjerit, unius, solum merobri, çoptinenljani
gaudébit cor vestrum, et gaudiumvestrumnemo
a vobis (Joan. xvi).- Verum qûia de circumeisione aulumet imperari, quasi vel a fqrnicaiione lulum,
sermo est, libet inqùifere quare Môysesipse qui lë- ve'Ilicilo. malrim.oniplempprautpr,uteutem, vel vir-
gem circumeisionis et palribUs a Deo dalam et sibi giniiate gloriosum exislere, absque aliarum virlur
loties inculcalam referl,- toto ducatus sui lempore tum adjectione sufficiat, el no» omniumpolios, qups
neminem circumeidi volûerit,proeter unum soianir: corde yel eorpore gestamus, sensuum easiigationem
nrodo filium suum, -quemmater arrepla pelra: aiiu-. proecipi. Nam et MoysesmupdissjniaDpi verba sus-
tissima, ne. a Domino ferirelur, circumcidil, sed cipiens, incircumeisum sp labii.s-esse querebatur,
omnes qui in eremo riati sum a Josue circumeiden- et Siepbanns Judoeis,non .çre.dentibus,lnçircumcjsi,
dos reliquerit, morem videlicet divinitus impera^ inquit, cordibuset auribiis,vos.semperSpirilui sanclo-
tum, quadringentis et sex annis observalum, et avila restitislis-(Ad, vu). Ille itaque vera circumeisione
sibi successione cohiraditum, annis quadraginta mondains.,est, qui obturât aures suas, ne audiat
contiriuis mlermitiens.-Néquaquam hoc frustra, sed sànguinem(Isai, xxsin), el claudil oeulos ne videat
magno myslerio factum crediderim. De quo, salvo malum, qui cuslodit vias suas ne dejiiiquat in lingua
màjorum inielleclu, dicam breviler ipse quod sen- B sua (Psaf. xxxyni), el aUpndil sibi ne. gravelur epr
tie. Moyses'circumeisionem'-proedical, sed Josue ejus iiii prapula et^ ebi'ipiafe(Luc. xxi), qui.,,donec
perficit, quia lex per Moijsendata est, gralia auiem superest halituS: in ep^ et Spiritus Dei in naribu§
et verilas per Jesum Chrislum facta est (Joan. i). Ni-. ejus (Job xxvn), non loquitur labiis- iniquitalem
hllque prodesl lillera jubens, nisi adfuerit gralia (Ibid.), qui lavai inter innocente?manus:suas (Psal.,
jùvans. Moysé proedieanteproepuliumcreseit, quia, xxv), et ab, onini via niala prphibet pedgs sups_
sicut Apostolus ait, ea; operibuslegis non juslificabi- (Psal. cxviii);, qui super, omnia castigaj, çorpjis
lur omnis caro coram illo. Per legemenim cqgnitio suum, et sprvituti subjiçîtd Cor. ix), omniquecu-,
peccati (Rom. m). Et alibi: Usque-ad legem enim, slpdiaserval suum.cor, quoniam.px ijiso.yiiaprpeedit
peccalumerat in mimdo.Peccalum autemnon impu- (Prov. iv), Ille vero, ppst circumeisionem, Jerusar
(«fui-jeumlex nonest (Rom. v). Etiterum : Lexau-, lem allaïus et Domine,.pblaïus. est, qui jupçiaeum
lèm subinlravit,ut abundaretdëliclum.Nam concupi- quj dicit : Déclinaa malp el fac bonum(I Peir. m),
scientiam nesciebam, nisi lex diceret:-Non concupi- ppst.qpamdesiit a pepGatis, bonis coepit operibus
sces: Occasioneautem accepta, peccalumper manda?. abundarp, Qui dicere p.otesl: Oculi met semperad
tum operalumesl in me omnemconcupiscentiam (Rom. Dyminum,cl circuinibpallare luum, Domine, ut au-
Vu). Sed Josùe populo in terram repromissionisiin. "- digni yoççm,Imdis,luoe(Bsa£.xxy)^Qui dicit : Christi,
dùclb, proepulium quod Moyse vivenle accrevérat, bqniis odor,s.iwjus:Deo (II Cor. u), et, Lev.avj, nimm&
Cultris pelrinis incidit. Quià ubi abun'davilpeccalum, meqs ad mandata tua, el, convertipedesmeps in tesli-
superabundavilgmlia (Rom. v). Nam quare pelrinis mpnia tua (Psak cxyiii). Qui sive mandupat, sive
ad- circumeidendumJosue cultris ulatur, intelligit bibil, sive aliud quid agit, omnia in gloriam Deifacil
qui legit, quia pelra erat Chrislus (1 Cor. x)-, et (ICo.r.'s.), et àMtiQuamdnlciq.fqucibusmeis elqquiq,
super liane; inquil, petram oedificaboEcclesiammeam. tua, (Psal. cxyni) ; el ad exlremuni : Cor ineum,et
(M'atlluxvi). Quod'enim impossibileeral legi, in,quo carp meaexsidtav.emint in Demn,yi$um(Psa|. LXX:XIII).
ihfiénabalur per carnem, Deus Filium suum miltens Sed, et ipsa bpna actio sua qua; in àbscondiloest,
in simililudihecarnis peccati, et de-peccato,damnavit cir;Pumcisionenon minus indiget, ut pum jejunp,
peccalum in came, ul jusli'ficaiio.legis-impleretu)]in, orp, pleenipsynam façio, gloriam iiitrinsecus.quoer
nobis, qui non secundum carnem ambulamus, sed: rani. Nam si in. angulis platearum slq, façieni.de-
secundum spirikmi (Rom. vra). Hoec âulem Christi nmlipr, tuba anle, rne canp ul videar et laqder ab
gra.tia, non solum Novi Teslamenti fidèles justifieal, hominibus (Matth. yi), loris quidem cirpumçjsus
verum quicunque in lege perfeeii fuere, non. es apparpp, spd.immundusin corde permanens, pçeiias
ôpëribus legis, sed eadem Christi in carne ven- 'insuper simulaioesanclitalis iiicurrp. lu exenipl.um
tûM gralia sunt salvi facli per fidem. El hos populus videbçpi Siclibiiitarum qui cum patriarcharum cir-
•a Josue circumeisus, illos Moysi filius désignai, cumçjsjonem yidprentur imitari, quia npn pb Dp-
qui cum legis severitale coacti discer-ent Christi miiij leslamentuni, sed pb causani feçere Iuxurioe,
gratiam flagilare, quasi impeudeniem Domini gla-, ' non modo nil açquisierp mercedis, verum terlia die
dium, petroe circumeisionem vilabanl, Pelro atte- quando gravissimus yulnerum dolpr est, inler stfte
stante qui de jugo. legis Ioquens ait : Quod neque. civitai|s peripre ryinas., Taies namque oblili pro-
patres nostri, neque nos poiuimus pprtare., jsed per pheticoemonilionis: Cirçumçidimini,Domino, el au-
gratiam DominiJesu çjvéimus,splvari,quemqdniqdunf. ferteprçepuliacordium:yeslrorum(Jerem. iv), ubi tenir
et illi (Ait, xv); Et P-salmista,qui quasi carperall lg- pus resurrectionis ingruerit, eyacuatis quibus pon-
gis cusiodia conclusus,et Viamevadendi nullam nisi fidpbant virlulibus, in mortem miuen.tur oeterna.ni.
in gralia Christi rcp.er.ie.ns,exclamai : Z)timanxia- Quaproptpr et Aposlolus abseonditamin corde cir-
velur-cor meum, in pelra exaltaslime. Ded.uxislivie, cisionem sedulp.çpmniendai, cujus lausnon ex ho-
.guiafaclusesspe$mea, terris fqrlilu.d,inis
(?facie inimiçi minibus,sed ex Deo,est (Rom,u).
 '
341 IN LUC/E EVANGELIUMEXPOSiTIO. — LIB. I. 3.42
Et postquainimplelisunt dies purgationis ejus. se- A mini gratioe deputare, maie autem gesta redimere
cuiidumlegemMoust, lulerunl illiim in Jérusalem, ul debeamus, dignos videlicet poenitenlioefruclus pro
sisterent eum Domino.Deerelum quidem legis ératj sjngulis quinque corporis vel animoe sensi.bus affé-
parvulum post iricesimura tërlium circumeisionis rentes. Itàque quod ait, adaperiens vulvam, consueloe
diem ad lemplum Domini deferri, darique hostiam nativitaiis more loquitur. Non quod Dominusnoster
pré eo ; primdgenilum autem masculum, sancium sacri venlris hôspilium quod ingres'sus sanctificarat,
Domino fieri. Myslice, sicut diximus, in^inùâns egressus deyirginasse credendus sit, juxla hoereti-
neminem nisi circumeisum vitiis, dominicis dignùm cos qui dieunt bealani Mariam virginem usque ai
esse conspectibus, neminëm nisi mortalitatis nëxi- partum non virginemesse postpartum, sedjuxta fidem
bus absolulum, supernoe civilalis gaudia perféetë catholicam clauso virginis utero , quasi sponsus, suo
posse subire. Quia non liabitavil,inquii,-juxta te nia- processisse de ibalamo. De quo pulchre Prophela :
lignus, meque permanebunt injusti ante oculos liiàs El convertitme,inquit, ad viam portoesancluarii exte-
(Psal. v). Et Apostolus : Caro et sanguis,regnumDei riôris , quoerëspiciebdiad orientent, et eral clausa ,
non possidebunt,neque cerruplio incorruplelam possi- el dixil Dominusad me : Porta hoecclausa eril, non
debit (l Cor. xv). Verum si legis ipsius verba dili- àperielur, el vir non transielper eam, quoniam Domi-
genlius ins'pexeris, profeeto rëperies quia non so-1B nus DeusIsraël ingressus esl per eam , eritque clausa
lum Dominus incarnatus, quantum a peecali conla- prin'eipi, priiicepsiii èa sedebit, ut comedalpanem co-
gione, tantum a conditione legis fuerit liber, quam ramDomino(E%ech/tt\\). QOârilvispossitetiam niy-
ob hoc magis suscipere dignàlus est, ut et eam sticedesignarî, nullumproelef DominumEcclesioevir-
sanctam, jusiam ac bonam esse prôbaret, et nos ab ginis uterum per aquam et Spiritum sanclum ad gene-
ejus serviluie ac timoré, fidei gràtia Iiberarét, sed randosDeofiliospossereserare, ideoque huric mascu-
eliam ipsa Dei genilrix sicut ab âdmislioné virili, lum incomparabilidignitate Domino sanclum vocari.
sic el a legali sit jure immtmis. Dicit enim Moyses: El ul durent hosliam, secundumquod diclum esl in
Mulier si susceptoseminepeperil masculum,immunda lege Domini; par lurlurum, aut duos pullos columba-
erit sepiem diebus juxta dies separaiionis menslruoe, rum. Dictum est in Iëgë, ul pro infante si masculus
et die oclava circumcidelur infanlulus. Ipsa viro;tri- • sit, ut proedixi,quadragesiirio, si femina , octogesi-
ginta tribus diebus manebitin sanguinepurificaiionis mo die nalivilàlis, agnus annieulùs.immaculalùs in
suoe.Omnesanclum non tangel, nec ingredietur sah- holocauslum , et lurtur sive pullus columbinusoffe-
eluarium, doiiec impleanlur dies purificaiionis suie! retur pro peccato : Si autem lion inveneriï, inquit,
etc. (Levit., xn), quoe ad rilum parientis perlinentia.i. manus ejus j nec poiuerît offerr'e agnum , sumet dues
sequuntur. Nola ergo quod non omnis mulier pa- "* iurtures, vel duos pullos coluriiboe , unum in hélocau-
riens, sed ea quoe suscepto semine pepererit, desi- stûm, el allerum pro peccato (Levit. xn). 'Dominus
gnatur immunda, rituque legis doCelur esse mun- ergo Chrislus Jésus cum dives esset, pauper faclus
danda, ad disiinetionem videlicet iUius, quoevirgo> pro nobis, pauperem proxse hostiam voluil dari. Ut
concepitet peperil filium, et vocavilnomenejus Em- videlicet una sua paupérlaie nos et hic divites in
manuel, quod est inlerprelalumNobiscumDeus (Isa. fide, et il-licfaceret hoeredesregni, quod repromisit
vi). Non ergo filius qui cum homme Deus est, noni Deus diligeniibus se. Moràliter auiem, sive. forlia
mater quoeSpirilu sanclo opérante, peperil, victimis: quis opéra, seu creaverit infirma, quoe masculi ac
hostiarum quibus purgarelur indigebat, sed ut nosi feminoe%'ocabulodistinguuiitur, ut hoec légitime Do-
a legis vinculo solveremur, sicut Dominus Chrislus, mino valeant consecrari, oveiri neeessé est innocen-
ila et beala semper virgo Maria legi est sponlei tioe, el turlurem pariler sive columbam compunctio-
subjecla. tiis olferat. Quia énim volucres boe pro canlu gemi-
Sicut scriplumesl in lege Domini : Quia omnema- tus habent, non immerito lacrymas humilium dési-
sculinumadaperiensvulvani,sanclum Dominovocabi- gnant , quibus plurimum in ipsis etiam bonis operl-
tur. Quoddicit : Omnemasculinumadaperiens.vulvam, , ,|v bus indigemus. Quia el si bona esse quoe agimus
et hominiset pecoris primogenitum significat, quodl noverimus, qua tamen districlione a Dûmino.exami-
utrumque sànctum Dominovocari, atque ideo sacer- nanda, qua a nobis perseverantia sint consummanda,
dolis esseproeceptumest. Itaduniaxat, ut pro homi- nescimus. Qui vero divitias virlulum non habendo,
nis primogenito prelium acciperet, et omne animal1 de quibus ad Gorinlhios Apostolus ait; Quia in om-
immundumredimi faceret. Cujus (inquit) redemptio 3 nibus divites facti eslis in illo , m omni verbo.et in
erit post unum mensemsiclis argenli quinque (Le- omni scientia (I Cor. t), agnum, vitoe innocuoe in
vit. xxvti). Ubi salvo subtiliore traclatu breviler,in- actuum suoruni grege IIOJIinvenerit, duos sallem
limandum, quod illa omnia primogenila, vel figurat turiures, aut duos epiumboepullosofferat, hpp psi ad
fuerinl ejus qui cum unigënilus esset Dei,Filius, pri- lacrymarum fiagilanda suffragia cpnfugiat, Et bene
mogenitusfieri dignatus est omnis creaturoe , vere; duos, unum pro peccato, et qlt.emmin holocauslum
et singulariter sanctus Domino, quia peccalumnoni (Levit. xn). Holocauslum namque lolum incensum
fecit, nec inventasest dolus in ère ejus (Isa. LUI),velI dicitur ; quia duo sunt nimirum gênera pompunciio-
certe nosiroefuerinl devotionis indicium, qui omniai JUS.Deum namque siiiens anima prius timoré ço.ijj-
bonoeaclionisinitia, quoequasi corde gignimus, Do- pungitur, ppst amore. Prius enim sese laerymis af
 345 BEDJE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGET1CAGENUINA. *M
lieil, quia dum malorum suorum recolit, pro his Aprotraxil, quid ipse dierum purgalionis numerus
perpefi supplicia oelerna periimescit. At vero cum conlineal mysterii, et quare idem in feminoegenilrï-
longa moeroris anxïetate fuerit formido consumpla, cïs'purgaiionegemïnari'sit jussus in Levitico con-
qusedamjam de proesumpiionevenioesecuritas nasci- gruenlius explanabitur
tur, et in amore coelestiumgaudiorum animus in- El eccehomo eral in Jérusalem, cui nomenSimeon,
flammalur. Contemplalur elenim mens qui sint illi et homoiste jusius el timoralus, exspectansconsolalio-
angelorum chori, quoe ipsa societas beatorum spiri- lionem Israël, et Spirilus sanctus erat in eo. Nato in
tuum, quoemajeslas oeternoevisionis Dei, et amplius carne Domino, non solum angeli de coelis, sed et
plangit, quia a bonis perennibus dpest, quam flebat omnis oetasmortalium, el ulerque sexus testimonium
prius cum mala oeterna meluebal. Qui ergo prius reddil. Decebat enim omnium Salvatorem sicut ven-
flendo ne dueerelur ad supplicium, turlurem pro lurum in carne, omnium tolo soeculilempore fide-
. peccato offerebat, de altero facit holocauslum , cum lium facto vel dicto proesagari, ita etiam venienlem
postmodumflore amarïssime incipit, quia differlur a communi'omnium laude proedieari, impleta proplie-
regno. Columbam pro peccato offert, qui laborat in lia quoe dicit : Laudate Dominum de coelis (Psal.
gemitu suo, iavat per singulas noctes lectum suum, CXLVIII), etc., usque quo ait : Jut'eneset virgines,senes
, hoc.est per singulas pulsantis culpoetenebras opéra ° cum junioribus laudent nomen Domini, quia exalla-
sua. bona, in quibus requiescère debeat, lacrymis lum est nomen ejus solius. Confessioejus super coelum
abluere non cessât. Columbarum pullos iu holocau- et terram. Justus, inquit, et timoralus (Ibid.), quia
slum ferunt, qui patrioecoelestisabsentiam deflentes difficile justilia sine timoré custoditur. Non illum
aiunt : Supei-fluminaBabylonisillic sedimuset flevi- dico timorem qui sub lege poenali temporalia bona
musydumrecordaremurlui, Sion (Psal. cxxxvi). Sic- sibi subtrahi perhorrescit, quem perfecta dilrjctiofo-
ut enim columboesuper fluenta residere deleclan- ras mittere consuevït, sed timorem Domini sanclum
lur, ut accipitris adventum umbroecursu per aquas qui përmanet in soeeulum soeculi, quo justus Deum
proevideresimul etevadere queant:sic profecto, sic suum quanto ardentius diligit, tanlo solertius offen-
animoepauperum spiritu fluclus soeculimente tran- dere cavet.
scendentes, quo plura in hac Babylone qua suis ge- . Et responsumaccepèrat a Spiritu sanclo non visu-
mitibus pascuntur, maligni hostis exempla conspi- rum se mortem , nisi prius videret Chrislum Domini;
cîunt, eo crebriores ad oeterna sui desiderii pennas et venitin Spirilu sancloin templum. Vide loculiones
sustollunt. Hocsane inter turturis et columboesigni- ,, Scripturarum, mortem videri dixit. Quomodovide-
ficanliam distat, quod columba quoegregatim con- 1, lur qùibusve oculis, quoeveniendo ipsos oculos clau-
versari, volare, et gemere consuevil, activoe vitoe dit, ne aliquid videant ? Sed videri mortem, experiri
frequentiam demonslrat : De qua dicitur : Mullitudi- significat. Muliumque felix mortem videbit carnis,
nis auiem credentium erat cor et anima una, nec quicunque Chrïstum Domini prius oculis cordis vi-
quisquam eorum quoe possidebat, aliquid suum esse dera sategerit, conversationem habendo ïn coelesti
dicebal, sed erant illis communia omnia (Act. îv). Jérusalem, lempli Dei limina frequentando, hoc est
Turtur vero qui singularitate gaudet, adeo ut si pia sanclorum in quibus Dominusïnhabïtat exempla
conjugem casu perdiderit, solus exinde permaneat, sectando, suspirandô cum Psalmisla : Unam petit a
speculativoevitoe culmina denuntiat, quia et pauco- Domino,hanc requiram, ut inhabilemin domo Domini
rura est isla virtus, el his singillatimattributa. Solus omnibusdiebus vitoemeoe, ul videam voluntatemDo-
Esaias Dominumexercituum videt, laudes Seraphim mini (Psal, xxvi). Sicenim et ipse verbum Deim ma-
coniemplalur, et quia maie tacuerit, quasi turtur nibus accipere', et fidei chàrilatisque suoe braftilus
singularis ingemit. Moyses pavente procul populo merebilur amplecli. Quodautem ait : El venitin Spi-
solus ascendit ad Dominum, et ne idem populus fe- rilu templum, significat eum eadém Spirilus gralia,
riatur, lacrymosis precibus impetrât. Solus fugienti- qua olim veniurum proecognoverat, etiam nunc ve-
bus sociis, Danielinter angelos remanet. Solus Eze- D nientem et jam jamque a se videndum cognovisse
chiel quadrigas Cherubim, etsupernoe civilalis oedi- Salvatorem.
flciacelsa miratur. Solus Paulus ad delicias paradisi, Et cuminducerentpuerum Jesum parentes ejus, ut
et visenda coeli terlii seerela raptatur. Ilem cum facerentsecundumconsueludinemlegis pro eo, et ipse
intrans cubiculum clauso oslio oro Palrem in abscon- accepiteum in ulnas suas. Magnaquidem Domini po-
diio, turturem offero. At cum ejusdem operis com- tënlia, sed non minôr clarel htimilitas, ut qui coélo
pares quoero,canendo cum Prophela : Venile, adore- terraque non capilur, grandoevihominis gestetur totus
mus, et procidamusanle Deum , ploremuscoram Do- in ulnis. Sed et tropice accipit Simeon Christum, ve-
mino qui fecit nos (Psal. sciv), columbasad altare teranus infanlem, ut doceat nos exuere veterem
deporlo. Et quia oequeutraque conditori accepta est -hominemqui corrumpilur cum actibus ejus , et re-
hoslia, consulte Lucas utrum lurlures, an pulli co- novalos spiritu mentis nostroe induere eum , qui se-
lumbarum pro Domino sint oblali, non dixit, ne cundum Deum creatus est in juslitia et sanctilaleel
unum alteri vivënd'iordinem proeferret, sed ulrumque verilale(Ephes. iv), hoc est déponentes mendacïum,
coeleraquoead novi hominissla-
sequendum, ulrumque divinis cultibus doceret offe- loqui veritaiem, et
raiduhi. Igitur quia de gjirgatione longior se serriio tum pen'mejit, orëj eordef et opère perficetïfrAecfc
345 IN LUCiE EVANGELIUMEXPOSITIO—L1B. I. _ 346
'
pit senior jusius secundum legem et timoralus pue- A
/ vis et eo modo pater illius valeat dici, quo et vir
rum Jésum in ulnas suas, ut significet justiliam Marioe reete intelligitur sine commistione carnis,
operum quoe ex lege erat {Quis enim nesciat, opéra ipsa copulaiione conjugii, multo videlicet conjunctius
per manus et brachia solere figurari?), humili qui- quam si esset aliunde adoptatus. Neque enim pro«
dem, sed salutari fidei Evangelicsegratia mutandam. pterea non erat appellandus Joseph pater Chrisii,
Accipit senior infantem Christum', ut insinuet hoc quia nemo eum concumbendo genuerat, quando-
soeculumquasi senio jam et longoeva oelafedefes- quidem recte paler esset eliam ejus, quem non ex
SOm, ad innocentiam et (ut ita dixerim ) infantiam sua conjuge procreatum alicubi adoptassel.
CliristiBuoe conversationis redilurum, et sicut aquiloe El dixit ad Mariammatrem ejus : Ecce posilusesthic
juventutem illius esse renovandam. in ruinam et in resurrectionemmultorumin Israël, ei
Et benedixilDeum, et dixit : Nunc dimillisservum in signum cui contradicelm: Bene in resurreclionem
luum, Domine, secundumverbum tuum in pace.Vides quia lumen est, quia gloria plebis Israël, quia dicit :
non solum Novi, sed et Veleris Testamenli justos Ego sum resurreclioet vila : qui crédit in me, eliamsi
spe fuluroevitoedesiderium habuisse, dissolvi a cor- mortuus fueril, vivet,ei omnisqui vivit et crédit in me,
pore , imo pacis viam députasse sarcinam deponëre non morielur in oeternum(Joan. xi). Quomodo autem
terrestrem, ut pote qui se in sinu Abrahoerequiem "' in ruinam, nisi quia et lapis offensionis est, et pelra
non dubitarent habituros esse perpetuam. Denique scandali? id esl, ruinoehis qui offenduntverbum, nec
et Idithun, hocest transilitor cupiditalumsoeculariura, credunl. De quibus ipse dicit : Si non venissemet
postquam mulla diu tacitus mundi mala contempla- loculuseis fuissem, peccatumnon haberent ; nunc au-
tus, interna secum cordis meditatione concaluit, tem, excusalionemnon habent de peccato suo (Joan.
tandem locutus in lingua sua , et quid inlus egerit XXII).Qui non in seipso tantum , sed in suis quoque
promens : Notum , inquit, mihi fac, Domine,finem proedicantibusin ruinam positus est, resUrrectionem-
meiim, et numerumdierum meorum quis est, ut sciam que multorum, testante Apostoloqui ait : Christi bo-
quid desit mihi. Ecce veteresposuisti dies meos (Psal. nus odor sumus Deo in his qui salvi fiunt, et in
xxxvm). Quibus absque dubio verbis aperit, quam his qui pereunt ( II Cor. n ). Qui enim proedicante
maximumse proesentiumcalamitatumnacturum speret Apostolo verbum quod audit amando sequitur, bono
in fine solarium, quem tantisper advenire desidérat. odore resurgit etsalvatur. Qui odiendo insequitur,
Quia viderunt oculi mei salutare tuum, quod para- eodem ipso odore corruit et moritur. Signum auiem
sli ante faciem omnium populorum. Beati oculi qui cui contradicetur, fidem dominicoecrucis aecipe. De
vident quoeSimeon vidit : beati qui non viderunt, el qua apostolo Paulo dieunt Judoei: Nam de seclahac
. credideruni (Joan. xx). Illud^ ipsum , inquit, quod '^ notum est nobis, quod ubique ei conlradicitur (Act.
omnibus post modum gentibus, populis et linguis xxvm). Et Apostolusipse : Nos enim (inquit) proedi-
mente ac fide conspiciendumparasti, spe ac dilectio- camus Jesum Christum crucifixum, Judoeis quidem
ne quoerendumproevidisti,ipse diu desideratum nunc scandalum, gentibusautem slullitiam(I Cor. i).
et carniset cordis oculis tuum salutare contemplor. Et lûam ipsius animam pertransiet gladius. Nulla
Lumen ad revelationemgenlium et gloriam plebis docet historia bealam Mariamex bac vila gladii occi-
tuoeIsraël. Lumeo quidem utrique populo salutare sione migrasse, proeserlimcum'non anima, sed cor-
Dei, id est, Chrislus a Deo pâtre paratur. Qui tantumL pus ferro soleat interfici. Unde restai inleiligi gla-
gloriamagis Israël, cui diu speratus, et ex quo proe- dium illum de quo dicilur : Et gladius esl in labiis
nuntiatius advenit, genlium vero dicilur esse reve- eorum (Psal. LVJÎI), hoc est dolorem dominicoepas-
lalio , quarum mentis oculos profunda jam coecitatei ' sionis, ejus animam perlransisse. Quoeet si Christum
demersos, neque ulla spe adventus dominici eréctos, ut pôle Dei Filium sponle propria mori, mortemque
ipse visilare, pariter revelare atque illuslrare dîgna- ipsam non dubilaret esse devitaturum, ut sua lamen
lus est. Etbenerevelatio genlium, Israelisglorioeproe- carne procreatum non sine doloris affeclu potuit vi-
fertur, quia cum plenitudo gentium introierit, tune TJdere crucifigi. Nam et ferrum"quod animam Joseph
omnis Israël salvusfiet. Quomodoel Psalmistacumdi- pertransisse canitur, nullum melius quam dura fri-
ceret: NotumfecilDominussalutare suam, anteconspe- ' .bulatio mentis inielligitur.
clum gentiumrevelaviljusiitiam suam (Psal. LXXXIX); Ut revelenturex mulliscàrdibus cogitaliones.Incer-
subjunxit atque ait : Memor fuit misericordioesuoe tum erat quondam, qui Judoeorumgratiam Christi,
Jacob, etveritalis suoedomui Israël (Psal. xcvn). quam venturam ulique noverant, recipere, qui auiem
Et erat pater ejus et mater, mirantes super his quoe respuere mallent. Ât ejus nativllale audita, revelaiis
dicebanturde illo, et benedixil illis Simeon. Palrem mox cordium cogilalionibus Herodes rex lurbatus
Salvaloris appellat Joseph, non quod vere juxtai est, et omnis Jerosolyma cum illo. Pàstores cum ti-
Pholinianos pater fuerit ejus, sed quo ad famam Ma- moré et gaudio Deo laudern résonant, hominibus
rioe conservandam pater sit ab omnibus oestimatus. pacis nuuiium pandunt. Ejus doctrina et virtute
Neque enim oblitus Evangelista , quod eam de Spi- diffamaia , alii ad eum quasi magistrum veritatis
ritu sanclo concepisse et virginem peperisse narra-• confluunt, aliiab eo quasi seductore refugiunt. Ejus si-
nt, sed opinionem vulgi exprimens, quoevera histo- gne crucis ereclo, hi quasi juste morli dati blasphe-
Eioelex est, patrem Joseph mincupat Christi. Quàm- "mantes irridênt, illi quasi vitoeauctorem mori aôri*
 K4ï BED.E VENERAB1L1S0PP._ PARS IL SEÇT. I. -r-. EXEGETICA,GENUINA. 348
ter dojenl. Sed etusque hodie, et usque adçpnsum- A ab Hjrodenpcandus inyenïreiur, jEgyptum a parent
roatipnemsoecpliptîispnlis.Ecclesioe,animani,gladius, tibus esse dejatunv defunctç.queHerpde sic demum
dur-i.ssi,moe Irifeujatiopis.perj,ransirp-non, eegsa,.^puni h\ Galiloegm reyerspm, r^azaretb, ciyitatem suam
signp fidei ab bfiKobis, coniradiçi, eum audjtp Pei inljabitarp poepisse. §pjen.t,pn,imeyapgelisloesjnguli
verbo multps cum Christo resurgerç, sed pjurps a. sic omitterp quoe'dam,qua| ypl akaliis. commémorât i
fcredulitateruere gem^unda,.per.iracçat?>Cum reye- viderinl, yçl ab aliis çommepioranda in spiijtu proe-
lalis.mijliqrum cordifliEppgila,tjp,nilms,libi eptimpm viderjn;t,.ut conlinuala suoe narralipnis sprie quasi
Evangelii sevif,.-semen.,,. ibi zi.zanjayilipruniypl plus nuila proetermisisse.videan,iuf,.-Quoe tapien alterius
jiistoproevajere,vel etiam, quod dictugraye esl, soja eyap^eiistoeporisideraia scriptura,, qup loco Iransi-
germinare ac regnare çonspicit. lila fuerint, diligens Iectpr invpnial.
i El. er.atAmm p)]onhe(issa, fili.q,Phqnml dfi,trjbu^ Puer autem cresceba}et, çonfortgbalur.,.p.lenus sa-
Aser; Imc. pracesserflp»?- diebus mffltiç,.etc., Juxia pienliq, et grqtia Dei. era} hp illo,, Notanda,disjinctip
histqriam d.eypioeconversationis, el, yenerandoe pa-^ vprbprum, quia Çpminus.Jésus Çliristy.sin ep quod
riter oelatis, dignaque per omnia quoe-Domino iijh puer erat, id est, habitiim humanoefragilitatis indue-
carnalp teslïmpnium foçrei., Anna fuisse dpçefur. rat, cresçere et çonfprtari habebat, In. po vero quod
Juxta inlejleclum. vero nrysliçuip, quia Ecçlejsjam.B,etiam verbum Dei et Deus oelprnuserat, nec çpnfpr-
tari incljgebat, nec habebat augeri. Unde reçlissinie.
significat, quoein,proesepti quasi spon.siDominique
sui est morte, viduata, numerus etiam annorum yi- plenus sapientia perhibetur et gralia, SapieHiiagui-
duilatïs,ejus, tempus Eçclpsjoedésignât, quo,in çorr, denj, quia in ipso habitat omnis pleniludo divinifalis,
por-pçonslituta, perpgrinalur a Domino, niaguoeque cor.pqrqliler.Gralia autem? qUjaejdem médiator Dei
devotionis affecta coelestis tempJi limina gervans, et liqminum, homini Jesu Christo magna gralia do-
quplidjanum illum Dpminiproesiplatur adventum.De natum est, ut ex qua homo fieri coepisset, perfectus
quo d [cil : Veniemu.sel mqiisionem,apud eumjacie- esset el Deus. Cui simiie est, quod Jpann.es scribit,
mus (Joan,xiv), Seplies quippp.4U0Q,ç.m' eum plénum gratïa et vpritate, eamdeni ipse divirii?
octQginta
quatuor faciunt. El sepiem quidem ad hujn.s soeculi tatis exçellentiam yeritalis, qua.m.Lucas sapienlioe
cursum,, qui diebus sepiem volyilur. Duodecim yerp npniine coninieqdans,
ad perfeelippenrdoctrinoeapos.tplicoepertinent, Ideo- Et ibant pqrenles!ejusper omnes,qnnosjn Jérusalem,
que ,sive.juni.yersa.li?Ecclesia, seu quoelibpl an^ma in die splemni Pqjschoe,Yidps.hune evangplislam in-
fideligquoe totum vitoesuoe tempus aposloliçis,raafc ter animalia quatuor non frustra vi^ulo comparaîtrai,
ciparp purat jnslilutis,,. guasi septem perdgpdecim qui,"quasi hostiis députatum animal, circa lemplum
rnùîtiplicarej el typicis;peioginla quatup^ apnis^Do- V maxime et Jero^plyma narraijo.nis, suoe diversatur
mino, servire, laudatur. Sicut &Um lemjuig sep.tejna ijicessu. Siquidpm in p"rippipiissaçerdptem ppllpcat
annorum.',:quo cum viro suo, maosprat1, dpmmicoe adiiram prantem, populi njuliitudinem templi sistit
incarnationis.tempori decenlissimp çongruit. Septer. in airiis, Mariam mpx Dpmipp conpeptp Jerpsofyma
nario namque (ut djxi) numéro, perfeclip splpl lem- millit, domuQiPpntifi.çisintromillit, Ibi et Bapiislam
poris iridiçari, S.edibipropler dpmjniçoepriyitegîunt patuni refert, et Dominuni post naiiyitateni pontinuo
majestatis quo in pa.rne yprsatus, doçuit, sjmplpx cum hpstia transfert, Eumdemillo singulis a^nniscum
septem annorum est numerus' exprpssus. 0iç pb parentibus ducit, et duodenem in templo dpctorum
AppstÔTicoe. culmen djgn.iia.tis.,septprn anni pei; duo- clipris inscrit. Ubi inipr alia sapieptibus stupenda
decim multipjicâiijur. Arridet auiem Eçplpsioe.my? dicjt : Quia in liis quoePatris mei s~u,nt çpgrletme esse
leriis quod Anna et gralia ejus inlerpretatUE, pi. filia (Luc. II). Et ppst coetera lalia, laudanlps Deum, in
gst Phanuel, qui faciès.Dei diçjtur, puni Psalmpgra- lemglp disçipulogin Evangelii sui fine çpncludit.
php.q'ecanla.ns: Signatimi est super nos lumen yiillus; ascenden-
,Ëi[çum faclus fyjçset §nnqr_um-d.upd,eçim.,
iui, Domine (Psal, iv). Et de tribu A.ser,hpe estt tibus illis in Hierosolymasecundumçonsueludjnemdjei
beati., descendit, qui inter palriarchas dupdeeini or- ~festis consummalisquediebus çum redirent, remansit
dine nasçendi est pctavus. De quo numéro quiai '- prier Jésus in Jerusaleni. Qui a naliyilale, imo a. cpn-
Novo Testamento sit sacer, erebrius est. hipulpa.ium. . ceptione humana manifesiis miraculoruni quia Deus
Et hoecipsa superveniensconfiiebatur Domino, etj sit, esl apprpbatus indicii,?, ipse eliam mox ubi tem-
loquehalurde illo oninibusqui exspeçlabçintredempto- pus oelatis congruebat, utramque Suam.rpverepler
rem Jérusalem. Propbetavil Simeon, prpphetayeratt pandere coepit alque apprire substanliani, el quid
eo'pulatacpnjugio, prophetaverat virgo, défaut eliami videlicet Patri juxta veritalem,divinoe.majes.ta.tis, et
vidua, ne aliqua aut prpfessip deesset aul sexus.. Elt quid juxta assumpiionis humanoefragililaipm debjeat
ideo Anna et siipendiis yiduUatis et, niQri.bpslaiiss niâtrî. Nec absque provideniia duodenis prima suoe
indiiçitur, ul digna plane fuisse cre.daj.ur,quoe Rê- fidei rudimenta reyelabat, quoe duodepini aposiolo-
dempiorëm venisse omnium,nuntiaret. rum minislerio cuncium erat rpvelanda et plucidanda
Et ut perfeçerunlomnia secundum.legem Domini, ;, per.orbem. Possumus pi hoc dicere, quia' sicut se-
rfiversjsunt in Gqliioepm,in civiialemsuam Nazareth. !. ptenario, sic et duodenaria .«îumero,qui niuliijiliçaijs
Proetermisit hoc loco Lucas quoe a Mallhoeosaliss inter se invicem seplenarîi parlibus constat, vel re-
exposita noverat, Dominum videlicet post hoec, nee ruç.vel lempprum universjtas aç perfeclip desi|pe-
 m IN LUÇJI EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. !.. 3S©
tpr. Atque,ideoqnp omnialoea vel tempora deceat A sciebalisquia in his quoe.Patrji mei sunt, oportel me
o.ccupari,.recle a dupdpejmp numéro jubajp sumat essq? Non Joseph qui,nihil in ejuj, generatipne, pra>
exordium. Non igilur otjpse siiorum pprbibelur im? ler minislerium proeslitit el affecluni, upde. et pro,
nièmor exsliijsse.parenlum, sed uj, nos ipslruat, quia fideli ministerio el ah .eyangelista et ab, ipsa. Maria'
non splumanlequam parentes ipsi, y.erumetiam;an- pa^er appeUatur; vel ipse, Çhristus,suum negat esse
lequam Abraham fieret ipse est, in civitate potius aC parentem, sed sjmplieiler et aperle.qni sit verus, sibi
tempip Dei, qiiasi palernp jure résidera delepiatur. pater, nobis pariter et illis insinuât. Npn. quod eum.
El non cqgtwverunl.parentesejus. Existinianfesau-, quasi filium quoerunt, vituppral, sied,quid;^ei.polius
lemillum esse in.comïtglu,veneruntiler.diei, et requi- ' cui, oetemus est filius.dpbeal, cogit pçulps, meptis
rebant eum inler cognqtpset notqs, el non inp,enienles., altollere. Quia enim Deus et homo,est, nunc.pxçelsa,
regressi sunt in Jérusalem requirentes,eum. Quoeret dpiiatis , nunc infima proefert huinanse frag'Uilati.s,,
ajiquis qupnwdo Dei Filius tanla parenlum.eura nu? Quasi homo spniores inierrpgat, quasj Deuj,quoe se-
iritus, bis. abeuntibus pp.lupri!obliviscendo.relinqui, nipres et doeli mirenlur, rpsppndet. Quasj;Dei Filjus
Cui respondendunx,,quia,filiis.Israël moris fuerit, ut ip lemplo Dei cpmmoratur, el quasi, fijjus hpmipis
temporibus fes.lis.vel Jerosolyma cpnfluenles, ypi ad " cumparentibu.s qup,jubent rpgçeditur.
propria redeuntes, seorsum yiri, seprsuni auiem fe- Ef ipsi non intellexeruntverbum, qned Ipçulus est
minoecborpg ducenles incederent, infinlpsque vel ad illqs. Et descenditçum illis, et venit.Nazareth, el
pueri, ctim quplibet parpnte indifférai)ter; ire potue- erat subdilusillis. Quantum pietatjs simul in Domino
rint. Ideoque bealam Mar.iani vel Joseph vi.cissim et humilitalis exemplûm? Parentes ejus non intelli-
pulasse puerum Jesum, quem se çomitari non cer- gunt verbum quod de sua divinitate loqujlur ad illos,
ncbant, pum allero parente reversum. et lamen ipse humanoeillorurn ergà eum sedulilalis
Et faclumest post triduum, inveneruntillum in,tem- non ingralps, quo proeçipiuntdescendit, et subdilur
plo, sedentemin medio doclorum, audientem illos, el illis."Quid enim magister virtutis, ftjsi pffieiumpie-
inierrogantem.Quasifons sapienlioedoctorum médius tatis, implerel ? Quid inter nos aliud, quam quod a
îëdet, sed quasi exempter humililatis, audire prius nobis.agi ypllet,,ageret? Deferebathomini, deferebat
et ihlerrogare doclofes, quam inslruere quoerilin- ançiHoe.Ipsa enim dicjl : Eçceancilla Domini(Luc, i),
doctos. Ne èleniin parvulï a senioribus erubescani DpfçFebatsimulalp patri, 4pfereb3t Deo vero' natri.
discere, el ipse ob oelatis humanoe congruenliam,' El ulique mgtrem nalus virginemcpnseryarat pjt ca-
hominibus auscullare non erubescit Deus. Ne înfir- stam, ulique a paire non yplunlalej non opère, non
mus docere quis audeal, et ille puer doceri inlerro-
ç lempore dislabat. Ut ejus videlicet exeniplis admo-
gando voluit, qui per divinitatis polenliam,"verbum nïti^ quid parentibus debeamus, qui tanla pro nobis
scipntioeipsis suis docioribus minisiravit. paliantur, agnpspamuf. Splept autpm dicere Ariani
Siupebant autem omnes qui eum audiebani, super impprfeclum esse filium,,quia dixerit, Pafer- major
prudenlia et responsisejus, el videntesadmirali sunt. me est (Joan. xiv). Sed quid mirum si ex luimana
Nota disiinetionem verborum, el luoesalvalionis ac sùscep'tione niinorem sp Paire asserit in coelp, ex
fidei mysteria sedulus intuere. Siupebant qui eum qqa subdilus eral eliam parenli.tiusin terra
qudiebanl, et videntes admirali sunt. Et eo anipiius Et mater ejus, conseryqbqtomniaverbahoecin corde
siupebant super prudenlia responsionum, quo pauci- suo. Sive quoe inieilexil, seu quoeneçdum intelligere
talém videnles contemnebant annorum. Divinam • verba Evangelii polull, omnia suo panier in corde
lingua sapientiam prodebat, sed ïnfirmiiatem oeias. quasi ruminanda, et diligenlius scrulanda reconde-
proetendebaiburnanam. Verum hoecdoetores Judoep- bat. Discamusergo sancioevirginis in omnibus çasti-
rum quasi nova slupeant, interque alla quoeaudiunt, latem, quoe non minus orè pudica. quam eorpore,
et infirma quoevident, dubia admiratione turbentur :' argumenta fidei conservabal in corde. Et si illa ante
nos autem scienles hune ësse de quo olini Prophela proeçepta apostolica lacet, cur lu post aposlolica
gralulabundusexsullabat : Parvulus nalus est nobis,fi- D proeçeptamagis cupis docere quam discere?
lius daluseslnobis,el vocabiturnomenejus, admirabilis, Et Jésus proficiebat,sapienlia, et oelate,et gralia
consiliarius, Deus forlis (Isa. îx) ; néquaquam mire- apud Deum el hommes.Hic locus Manichoeospariter
mur eum qui sic parvulus faclus esl homo, ut nihilo- el Apoliinarïstas expugnat, oslendens Dominumve-
minus quod erat semper Deusae forlis permanerel, ram carnem, veram habere et animam. Nam sicut
modo divinilalis suoe, modo bumanitatis bis quos carnis est oelate, sic est animoe sapienlia proûcere
erûdire cupiebat indicia dédisse, sed digna fide, spe el gralia. Quoelamen in sapientia nullatenus profi-
et charitaie agamus illi gratias, quia qui magnuserat ceret, si naturalem intelligcntiam quoe hominibus
et laudabilis nimis, sed nos non cognoscebamus. rationis causa concessa est, non haberet. Non quia
Parvulus natus est nobis, ut crescendo et proficiendo hoc susceplor Deus eguit, proeserlim cum supra
inter parvulos, paulalim eos ad capessenda suoe plenus sapienlia puer fuisse desçribatur, sed quia
virtutis ae magniludinis arcana proueheret. hoc pro remedio nostroe salulis efteciUspioesusce-
* Et dixil mater ejus ad illum : Fili, quid fecisti no-
piionis elegil, ul dum caro el.anima rationalis a Deo
p bis sic? Ecce paler tuus el ego dolentes, quoerebamus suscipitur, ulraque pariter salvaretùr.
te. Et dit ad illos : Quid esl quod mequoerebalis?nêr
S54 BED.<EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. L — EXEGETICAGENUINA. 352
CAPUTIII. A proedicaret, qui simul rex et sacerdos existerei, Lu-
Anno autem quintodècimoimperii Tiberii Coesaris, cas evangelista proedicationis ejus tempora per re-
procurantePontio Pilalo Judoeam,tetrarcha autemGa- gnum et sacerdoiïum'designavit.
' El venit in omnem
lïloeoeHerode, Philippo autem fralre ejus tetrarcha regionem Jordanie, proedicans
Ilumoe et Trachonitidis regionis, et Lysania Abilinoe baptismum paniléniioe in remissionem peccatorum.
tetrarcha. Herodes, PMlippus et Lysanias, qui cum Cunctis legentibus liquet quia Joannes baptismum
Pilato proeside Romano Judoeamregebant, filii sunt poenilentioenon solum proedicavit,verum eliam qui-
Herodis illius sub quo Dominus nalus est, inter quos busdam'dedit, sed tamen baptismum suum in remis-
et ipsum Herodem Archelaus frater eorum decem sionem peccalorum dare non poluit. Remissio etenïm
annis regnavit. Qui a Judoeisob intolerabilem animi peccatorum, in solo nobis baptismo Chrisii tribuitur.
ferocilalem, apud Augustum criminatus, oeterno Notandum itaque quod dicitur, proedicansbaptismum
apud Viennam disperiit exsilio. Regnum vero Ju- poenilentioe in remissionempeccalorum,quoniam ba-
doeoequo minus validum fieret, idem Augustus per ptismum quod peccata solveret, quia dare non pole-
tetrarchias discind,erecuravit. Porro Pilatus duode- rat, proedicabat. Ut sicut incarnatùm Verbum Palris
cimo anno Tiberii Coesarisïn Judoeammissus pro- proecurrebat verbo proedicationis : ita bapiismum
curationem gentis suseepit/ atque inibi per decem » poenilentioequo peccata solvunlur proecurreret suo
conlinuos annos usque ad ipsum penë finem Tiberii baptismale, quo peccàla solvi non possunt.
perduravit. Sicut scriplum est in. libro sermonum Isaioepro-
Sub principibus sacerdotumAnna et Caipha, factum' phetoe: Vox, etc. Idem vero Joannes Baptisla requi-
est verbumDomini super Joannem Zacharioefilium in silus quis esset, respondit, Ego vox cldmantis in dé-
deserlp. Ambo quidem, incipienle proedieationem serte, qui ideo vox a prophela vocatus est, quia ver-
Joanne, id est, Annas et Caip.hasprincipes fuerë sa- bum proeibat; qui eliam in deserlo clamât, quia de-
cerdotum ; sed Annas illum annum, Caiphas vero relictoeac destituioe Judoeoesolalium redemptionis
eum quo Dominus crucem ascendit, adminisirabat, annuntiat. Quid autem clamaret, aperitur cum sub-
et quidem tribus aliis in medio pontificatu perfun- ditur : Parafe viam Domini, reclas facile semitasejus.
ctis, verum his maxime qui ad Domini passionem Omnis qui fidem rectum et bona opéra proedicat,
pertinerent, ab evangelistacommemoratis. Legalibus quid aliud quam venienti Dominoad corda audien-
namque lune proeeeplïsvï et ambitione cessanlibus, tium viam parai ? Ut hoecvis gratioe penetret, et lu-
nulli ponlificatus honor vitoevel generis merito red- men veritatis illustre!, ut reclas Deo semitas facial,
debatur, sed Romana potestale aliis nunc, item aliis r dum mundas in animo cogitaliones, per sermonem'
summa sacerdolii proestabatur. DeniqueJosephus re- bonoeproedicationisformat.
fert in hune modum, diéens : Valerius Grains Anna Omnisvallis implebitur, et omnis monset collis hu-
sacerdoliodelurbato, Isma'elem ponlificem designavit miliabitur. Quid hoc loco vallium nomine, nisi hu-
filium Bassi. Sed et hune non multo post abjiciëns, miles ; qui montium et coliium, nisi superbi homines
EleazarumAnanioepontificisfiliumponlificaluisubro- designantur? In advenlu igilur Redemptoris valles
gavil. Post annum veroetiam hune arcet officioet Si- impleloe, montes vero et colles bumiliali sunt. Quia
monicuidam Cahysifilio ponlificatus tradidit ministe- juxtà ejus vocem, omnis qui se exaltât humiliabilur :
rium. Quonon amplius el ipsèquam unius anni spalio et omnisqui se humiliât, exallabilur(Luc. xtv). Vallis
perfunclus, Josephum cuiet Caiphas nomenfuit, acce- elehi'm implela crescil, mons auiem et collis humi-
pit successorem. Ac per hoc omne tempus quo Do- lialus decrescil. Quia nimirum in fide mediatorïs
minus noster in terris docuisse describitur, intra Dei el hominum, hominis Jesu Christi, et gehtililas
quadriennii spalia coarctatur. In quo quatuor isloe pleniludinem gratioe accepit, et Judoeaper errorem
quas Josephus memorat successionesPonlificum de- perfidioe,hoc unde tumebat perdidit.
seribuniur, vix per annos singulos mimstratoe. Quia Erunt prava in direcla, - et aspera in vias planas.
ergo Joannes illum proedicare veniebat, qui et ex U Prava in direcla fiunt, cum malorum corda per
Judoeaquosdam, et mullos ex gentibus redempturus injusiitiam delorta ad jusliiioe regulam diriguulur.
eral, per regem gentium et principes Judoeorum, Et aspera in vias planas immulantur, cum immites
proedicationisejus tempora designantur. Quia autem alque iracundoe mentes., per infusionem supernoe
genlilitas colligenda erat, et Judoea pro culpa perfi- gratioead lenilalem mansueludinis redeunt. Quando
dioe dispergenda, ipsa quoque descriptio terreni enim verbum veritatis ab iracunda mente non reci-
principalus ostendit, quoniam et .in Romana repu- pitur, quasi aspërilas ilineris gressum pergentis
blica unus proefuissedescribitur, et in Judoeoeregno repellit. Sed cum mens iracunda per acceptant
per quariam parlem plurimi principabantur. Voce mansuetudinis gratiam correplionis, vel exhorta-
enim noslri Redemploris dicitur : Omne regnum in lionis verbum recipit, ibi planam viam proedicator
seipso divisum, desolabitur (Malth. xn). Liquet ergo invenit, ubi prius pro asperitate ilineris pergere, id.
quod ad finem regni Judoeapervenerat, quoe tôt re- eslproedicationis gressum ponere non valebat.
gibus divisa subjacebat. Apte quoque non solum.qui- Et videbit omnis caro salutare Dei. Quia omnis
bus regibus, sed quibus etiam sacerdolibus adora caro, accipitur omnis homo, salutare Dei videlicet
sit, demonslratur. Ut quia illum Joannes Baptisla Christum in-bac vila omnis homo videra non poluit.
 353 IN LÙC^EEVANGELIUMEXP0S1T10. — LIB. I. 5S4
Ubi ergo in bac sententia prophela prophétise ocu- À Securis vero est Redemplor noster, qui velut ex
lum, nisi ad exlremi judicii diem lendit? Ubi çum manubrio et ferro leneiur ex hnmaniiale, sed incidit
apertis coelis,minislraniibus angelis, consedentibus ex divinitate. Quoevidelicet securis jam ad radicem
Apostolis, in sede majestaiis suoe Chrislus appa- arboris posila est, quia et si per patientiam exspe-
ruerit", omnes hune et reprobi pariter videbunl, ut ctat, videtur lamen quid factura est.
el jusli de munere relribulionis sine fine gaudeanl, Omnis ergo arbor non faciensfructum, excideluret
et injusli in ullione supplicii in perpetuum gemant. . in ignemmiltetur. Quia unusquisque perversus para-
Nam quia hoc isla senienlia intendit, quod inextremo lam cilius gehenuoeconcremalionem inveuit, qui hic
examine ab omni carne videbitur, recle subjungilur. boni operis fructum facere contemnit. Et notandum
Dicebatergo ad lurbas, quoeexibanlut baplizarenlur quod securem non juxta ramos positam, sed ad
ab ipso : Geniminaviperarum, etc. Ventura enim ira radicem dicit. Cum enim malorum filii tolluntur,
est ammadversio uliionis extremoe. Quam lune fu- quid aliud quam rami infructuosoearboris abscidun-
gere peccalor non valet, qui nunc ad lamenta poe- tur ? Cum vero iota simul progenies cum parente
nilentioe non recurrit. Et notandum quod maloe tollitur, infrucluosa arbor a radiée abscisa est, ne
soboles, malorum parenlum acliones imilanteSj ge- jam remaneai unde prava ilerum soboles succrescat.
nimina viperarum vocanlur. Quia per hoc quod B In quibus Joannis Bapiisloeverbis constat, quod au-
bonis invident eosque persequuntur, quod quibus- dientium corda lurbata suât, cum proiinus subin-
dam mala retribuunt, quod loesiones proximïs ex- ferlur.
quirunt, quoniam in his omnibus priorum suorum : Et interrogabant eum lurboedicenles: Quid ergo
carnalium. vias sequuntur, quasi venenati filii de faciemus? Percussoeenim lerrore fuerant, quoecon-
venenatis parentibus nali sunt. Sed quia jam pecca- silium quoerebant.
vimus, quia usu maloeconsueludinis involuli sumus, Respondens autem, dicebat illis : Qui habet duas
dicat quid nobis faciendum sit, ut fugere a venlura lunicas, dei non habenli, el qui habet escas, similiter
ira valeamus. faciat. Per hoc quod tunica plus est necessaria usui
Faci(e ergo fructus dignos poenilentioe.In quibus nostro, quam pallium, ad fructum dignum poeni-
verbis nolandum est, quod non solum fructus poeni- tentioe perlinet. Ut non solum exteriora quoequeet
tenlioe,sed dignospoenilentioeadmonetessefaciendos. minus necessaria, sed ipsa valde nobis necessaria
Aliud namque est fructum poenitentioefacere, aliud dividere cum proximis debeamus, scilicei vel escam
dignum poenitentioefacere. Neque enim par fructus qua carnaliter vivimus, vel lunicam qua vestimur.
esse boni operis, débet ejus qui minus, el ejus qui Quia enim in lege scriplum esl : Diligesproximum
amplius deliquil, aul ejus qui in nullis, et ejus qui C tuum tanquamleipsum(Marc, xu), minus proximum
in quibusdam facinoribus cecidit. Per hoc ergo quod amare convincitur, qui non cum eo in neeessiiale
dicitur : Facile fructusdignospoenitenlioe, unusquisque illius etiam in ea quoe sibi sunt necessaria partitur.
conscienlia convenilur, ut lanto majora quoeratbo- Idcirco ergo de dividendis cum proximo duabus
norum operum lucra per poenitentiam, quanlo gra- tunicis dalur proeceptum, quia hoc de una dici non
vîora sibi inlulit damna per culpam. Sed Judoeide poluit, quoniam si una dividilur, nemo vestitur. In
generis nobililate glorianles, idcirco se agnoscere dimidia quippe tunica, et nudus remanet qui accipit,
peccatores nolebant, quia de Abrahoeslirpe déscen- el nudus qui dédit. Inler hoec auiem sciendum est
derant. Quibusrecle dicitur : quantum misericordioeopéra valeant, cum ad fructus
Et ne coeperilisdicere, Palrem habemus Abraham< dignos poenitenlioeipsa proe coeteris proecipiuntur.
Dico enim vobis, quia polens esl Deus de lapidibus Hinc eliam per semetipsam Veritas dicit : Date elee-
islis suscilarefilios Abrahoe. Quid enim lapides, nisi mosynam,et ecceomniamunda sunt vobis.
. corda geniilium fuerunt, ad inlellectum Dei omnipo- Venerunt autem et publicani ut baplizarenlur, et
tentis iàsensibilia? Sicul enim quibusdam exJudoeis dixerunt ad illum: Magisler, quid faciemus? At ille
dicitur: Auferamcor lapideumde carne veslra (Ezech. dixit ad eos : Nihil ampliusquam conslilutumesl vo-
xxxvi). Nec immerilo lapidum nomine génies signi- D bis, faciaiis. Quantam beati Baptistoesermo virtutem
ficaloesùnl, quoelapides coluerunU Unde scriplum habuerit, quantumque mentes conçussent audien-
est : Similes illis fiant qui faciunt ea, et omnes qui liura, hinc probalur, cum etiam publicanos el milites
coiifiduniin eis (Psal, cxm). De quibus nimirum la- ad consilium salulis suoe coegerit inquirendum.
pidibus filii Abrahoesuscitali sunt. Quia dum dura Quibus ipse non aliter quam lurbis juxta congruum
corda geniilium in Abrahoesemine, id esl in Christo sibi modum misericordiam suadet agendam. Proe-
credideruni, ejus filii fa'cti sunt, cujus semini sunt cipit ergo publicanis ne ultra proescriptumexiganl.
uniii. Unde et ëi.sdem gentibus per egregiumproedi- Publicani etenim sicut eliam nomine probant, ap-
catorem dicilur : Si autem vos Christi, ergo Abrahoe pellantur ni qui veciigalia publica exigunt, sive qui
semeneslis (Gai. ni). Si igilur nos per fidem Chrisli, conduclores sunt vectigaliumfisci, vel rerum publi-
Abrahoejam semen existimus, Judoeipropler perfi- carum. Nec non ethi, qui soeculihujus lucra per
diara Abrahoefilii esse desierunt, negolia seclantur, eodem vocabulo censéniur. Quos
Jam enim securis ad radicem arboris posila esl. omnes pariter in suo quemque gradu, ab agenda
Ârbor hujus mundi est universum genus humanum. fraude coercet, ul dum primo se ab alienorum tem-
3o'S BED/É VENERÀB1L1S OPP. PARS 1k SECT. I. — ËXEGETICAGENKINA. 356
peràrënt appelitu, tandemad prbpria cum prôximis A qui inilium non habet et exïsiilèl eohcipitùf. Gûr-
'cbmmùnicandaperiingerenl. frigia ergo Càlceamentiest, ligatura'mysierli. Jban-
Inferfoyabanl'àutémillûm etmilites dicéiites'-:"Qiiid ïiës ïtàqùe solvërë corrigiam calcëàméhïi ejiïs non
faciemus:elnos? Etaitillis: Neminèmconcutialis,'i&A. valet, quia inéafnaiiôiïis myslerium "nec ip'së în-
Justissimo doclor exlmius moderàmine proemonèt, 'vesliga'rè sùffiëit, qui banc per prôpnëlioespiritùin
ne ab èis*alumniàndo proedam Tequira'nt? quibus âgnb'vit. - '
miliiandô-prodesse debuërant. Docéhs idcirco sti- Ipse vos bdplizabit in Spirilu sàiicio ëi îgni. Hoc
pendia constiluta militioe,ne dum sUmptusqùoeritùr, Sst et pùrgalibnë Saticiific'atiô'nis, et prôbâiibue
proedograsselur. Nùllum ergo officium, uullùm ali trîbulationis; Potest âïïtem idem Spirilus sanctus,
agenda mlsericordia genus sexcipitur,quoe pleriitudo %'tiàmnom'inëighîs sighifica'tùsintëlligl: Qùïà ël in-
virlulùm ës-ti et solaa morie libérât, viiamqùe con- eéndil per âmôrem, ël per sapïèntiâfiicorda quoere-
fertoetérnam. Ipso^udiceâitesiânte qui se dictùrum plet, illuminai. Uiidë et Illi quibus diëtùm est, qùia
esse promisit : Vernie, bënedictiPatris mei, percipite Joannes •àiïidéih'-bàptidâvit uijkà, vos aulêih'bàptizrib'i-
regnum. !Esurivienim,<eidedisUs mihimdnducarë,etc. iniiii in Spirilus'aricïo(Achxi), idem bapïis'fflàspirilus
Exislimante auiem populo, el cbgilantibusomnibus in ignis ¥isiOné përéipiùhtv Sunt qui ila ëxp'onuht,
ipseeésèiGhriètiis,« qùod in proesëntiî(ispiriiu-,5etînfuturo bàptizëriiurïn
iii c'ordibussuis'de-'J-Sanne,he'foiïe
responditJoannesdicensomnibus.Quomodorespondit •igniiUt videlicetsicut nunc iii remissionem ëmnitim
eis qui exisiimabantde illo, et secreto in corde, quia peccalorum, ex aqua ret spirilu 'rëhàscimûr, ila "et'
Chrislus esset*cogiiabant ? Nisi quia non solum co- tohc de îëvibas qoîBusdàmpëccàtis quoe hinc hbbis
gilabanl, sed eliam sicut alius Evangelista déclarât, «uuïibus àdhoeserint, purgatorii ignis ànfeuiiimûm.
missis ad eum sacerdolibus ac Levilis, an esset judicium baptismalepèrmùndemur. Diéënte Aposlb-
Chrislus inqùirebànt. Undé patel Judoeistune fuisse •lo: Si quis'sup'eroedifiûàvérit super^ltPtfurid'ameh'liiiii,
notrssimum!secmvdumScripluras incarnationis do- aurum,argéittUm, lapides 'prèiios'os j lïgftli, fehuîh,
.teiniëoetempus-adessë. Sed mira-coeeilàs, quod in stipulant, uniuscujusqueopusquale sit, itfn'isfrôba'bit.
Jeanne spônte credebant, hoc in Salvatore laniis Si 'cujus ppus niàriseril'q'Uodsuperédificâvit,ïherce-
signis ae virlulibusapprobato, ël ipso'etiam Jb'anne 'dërh-iaecipiëttSi citjù'sop'iisàrs'ëril,delïiméhtûïh p'a-
attestante, non credere. , liétur. Ipse -dulëhisalv'iïseril j 'sic lliiiïen quasi per
Ego quideiiiaqua éaptizo vos. Venietautem fortior itjnëm(I Cor. ïn).. Quod qùanWiset de ïgù'é lilbùla-
mei,cujnsnonsum dignussolvere-càrrigiamvalceamen- tiohîs iii hac hobis vila adhibito possî'tïnlëlligi, 'tà-
tqrum ejus.- Joannes non spirilu, sed aqua bapiiz-at, -, tïiën 'si qùis lioc'-dé igné fulùroepurga'tibtiïsà'Pcipîàt,
quia peccata solverenon Vâlens, baptizaioTu'mcor- përisàndùm sollicité est, qùia illumdixit pôsSë per
poraper aquam lavai, sed meniem per veniam won îghèm salvari, 'non qui super"ïunda'me'ù'tb'm Christi,
lavai. Cur'ergo ibaptizat qui peccata per,baplisnia fërfù'm, ioes, vel plùmbùm oedïfitat, id est peccata
non relaxât? Nisi ut proecursionissùoeond'memser- majora et dùrrora, àtqùe tuiï'cjam insolubilia, sèd
vans, qui uasciturum nascendo proevcnerai,bâpliza- lignûm', ïenùm ,- s'iifrtïlam, id est pëccàla mînima
turum quoque Dominumbapliza'ndo .proevenirëty<ei alq'ue !lev:issin)a, 'q'ùoeignis facile :6onsùmàt. Hôc
qui proedicandofaclus est proecursorChristi bapli- tattrënsciendum est, quod iilic saliëm de m'inimis
zando etiam proecursorejus (ieret imiialione-sacra- . riïhïl quisque purgaiionis 'obiine'bït, nisi -bonis hoc
mentl. Mpsauiem apud veleres fuit, ut si quis eam aelibus in bac adhuc vîta posittis, Ut illic •ob'tinëat
~
quoe-•sibi eompeleret àccipere uxorem «ollet, ille promë'rëalui'.
ei calceamehlum solvêret, qui ad banc spohsus.jure Cujus véntilttbriiiliiii mahu-'éjus,et purgàbit ârëtim
propinquitalis venirët. Quid igitar inter homiiies suam. Pèr ventilabrum, id'est pâ'làm, dîscrèviojùs'li
Chrislusv nisi- sanetoe.'Eëclesioesponsus apparuit? -examinis : p'ér âreaùi Vero, proeseilsEée'lesiâfigù-
De quo et idem Joannes dicii, Qui habet spomam, ratur:. In qua -proeu!du'bio quod lugubre saifs 'est,
sponsus est (Joan. m). Sed quia Jo'annemliomines r. mulli sunt •vocati,'pu'iicivëroelëcïi'(Matlli.xx). Pauca
Chrislum jesse puiaverunl, quod idem Joannes ne- grana supernis rëcipienda n'iansîônibus, in cbmpa-
gal, recle se indignum esse ad solvendumcorrigiam ratiotie lélioruni, quoe flanïmis ?unt màncipâ'nda
ejus calceamenii denunliai. Ae si apertë dicat : perpeiuïs. Cujusaréoe purgatio^t «nùncVïriiîmgèri-
Ego Redemploris vesiigia denudare non valeo, quia tùr;cum quisqueperversus, Velob manifestapéceala
sponsï nomen mihi immerilus non .usurpo.- Quod de Ecclesia isâ'cerdolali'cnstigàlioiièrëjiéilur, Vèio'b
tamen inleiligi el aliter potest : Quis onim néscial ocCuTla-post tnorlèm divina disiriction'é•dâmïïatùï,
quod calceamenia ex morluis animalibus liant 't et univërsaliiër in: fine përficîëtuï, qûâfidô Wiïftèl
Incarnaïus. vero Dominus veniens quasi calcëatus Filius hominis angelos s'uosi, et CôHigëntde fëgn'o
apparuit , qui in divinitaie sua morticinia nbsira; lejus Oninia scàndâla. Venlilâbram ilaqué ©ômïnûs
corrupiionis assumpsit. Sed hujus incarnationis iu manu, id est judicii discr-ïmenhabet in p'otèsià'tè,
«yslerium humanus oculus penelrare non sufficit. •quia Pater noir judicàt quemquam, sèd jffâifeiu'ui
Investigari enim nullatenus potest, quomodo Cor- omne dédit Filio.
poratur verbum, quomodo summus et vivificatoi Et congregabïltrilicùm in hôrrëmh Situih, fàleas
spirilus inlra ùlenim matris auimalur,quomodo v. autemcomVurétig'ni è'sùs'lingùibili. El ipsé Dominus
SS7 ÏN "LUCJlEVANGELIUMËXPOSITIO. — LIB. î. 558.
parabolam boni sentiras, cui superseminavit inimicus i lemnere, sed occidere non dubitarit. Allions autem
homo zizania, ita lerminaverit ut diceret: El in lem- ratione myslerii, quia Joannes evangelista , de di-
pore messisdicammessoribusmejs: Colligite primum vinitate.Christi, très auiem alii de ejus humanitale
zizania; et alligaleeain fasciculesad comburendum ; tri- ministeriumsuscepere-scribendi,Baptisla vero Joan-
licumautemcongregatein horreummeum(Mallh.xin). nes legis veleris (quoeproecursorest gratioe)lypum
Nimirum docens impios et peccatores gëhehnoeïgni lenet, pulchre Joanne evangelislaproedicanieadhuc,,
tradéndbs, sâhctos vero coelèsli gloria coronandos. el baplizanle Domini proecursore,ipsum Dominum
STëru'mhoc inler pa'lëaset zizania distat, quià paleoe plures discipulos facere et baptizare lestatur. Mysti-
non alio qùa'm tfilicuih semine pïbueùnt, quanïVIs ce docens eum prius quam. in carne nasceretur,
à fadicîs bon» nobililate dégénèrent. Zizania autém oeiernumper soecuîaT)eùm, et fidelium per legem
non 'fructussblùm merito"discrepant, sed et diversa doctorem fuisse populorum. Pulchre et evangelistoe
prbfsùs origine 'prôcrëântùr. QùOd paleoe sunt illi alii pb6t iràditûm carceri Jbàhnëm dominicoeproedi-
fui ejùsdëm c'ùm 'elëciîs'fidei mystériis imbûùh'Cur, câtionis è'xordiumsumunt, quorum officii eral, post
sëd a!bebrùin sbiida përféctiône,Vèib'përùmlevilâtë, cofruptà'mà Judoeislégëra ël quasi tenebris carceiïs
vel përfidioevàcuilàtë dissentiunt. Zizanià vërb, qui ignoranlia Coeca, soevàquefraditione foedatam, Do-
ne àùdire quidem fldëi verba dignantur, Idëoqùè à Bmini îïi carne apjiàréniis àc per carnem opërantis,
bonorum sorte, et opéré simul et prbfëssionë secer- quasi advënientis în Galiloeacoeleslem pandére do-
nuutur. Et ila in à'grb'mundi istrus,unus ëlëctûrum, cliina'm. >
et duo sùnl fruttu's rëpfphbrum, qùià et ônïiiià qùoe Faciiim est àûtëm cum bàplizareiûr omnis populus,
inimicus semblât, flà'minis ôbhôxia sunt, et quod il Jésù baplizalo et orâhlè, dpériùmest coelum. Ba-
est gravius, plurima éx 'liis quoebonus salb'r îâclt, ptizaïUs est Dominus, non ipse aquis mundari,
aùl a volatilibûs-rap'tir,aut sole arëfaclà, aut spihis sed ip'sàsmùndà're cupiëns àqUas,quoeabluloe per
suffocata, à'ùtcërte in pà'lèasversa âepërëuflt. Sblùm carneffi ejùs petcafi ûtîqùe hésciariibaptismi, jus in-
âuiëm'dë terra bona'ereaium et patientia digna prb- duereht, 'et quod tam in'nuraë'râsub legë bap'lismata
batum liitieùm electdrûm Coelestisvitoerë'cohdëtur nob p'oterânt contra pFoefàiïcatiôùrèmalum,vim re-
iniiorreûm. Quomodo juxta aliam p'aïà'bolam,non géneraiivoesânCtificatlbnisconcilièrent. Unde bene
sblùm 'pisees qui Àposlolicoefidei retia déclinant', cum baptizstum âicé'rétomùëmpopulùm,nihil magni
Mis pèccalofum o'bscuri rësidenl inundis, Vëfùm addidit. Jësù,aUlëihbaptiziïlo et o'rdnië,dpertumesl,
mulli-ad lillus, usque discretionis^exlfènïoeinter îiiquit, coelum.Quia dùm corporis nûniifiiale Domï-
bonos atlracti, lune ob suoe nequilioe"uoxamexte- A nùs un'da'sJordaùis subiii, divinitatis suoe poterilia.
riores niilti mereniur in tenebras. Ignem aùtein coeli nô'blsjànùas pahdit. Dûmqùe ëaro innoxia "fri-
gehennoebifaria raiione inexslinguibilemvocat., id gentibus tingitùr aqùis, ôpposila qubn'dam noxiis
est quia neque ille perpeluo possit exstingui, neque tomplviea rësiinguilUr ignëà. Quid eiiim, "nunquidëi
eos quos cruciat unquam exslincturus, sed immortali tùnc coeluniàp'értumest, cujus oculi coeloruminie-
(ùt ita dixerim) s'ilmorte plexurus. Àd distinctionem riofà Cërnëbant? Sed virtus ibi bapiismalis osten-
Videlicetillius sacràtîssimi ignis, q'ùbelectos Christi ditur, de quo quisque cuni ëgreditur, rëgni coelestis
bâpifïaù'dosesse proemiseïat. De qtto et Psaïmista : ei janua dëclaratur. Sicùt et illud, quod Jésus cujus
Igné nos -exaininasli,ait, sicut ignéëxaniinalurargën- outnia qùoePalriàsùnt, baptizatus brassé memoràlur,
lum (Pïàl. LXV).Et paulo -post: Non hoesimusin ad nos ihformandosaciùmnon dubilàtur,quibuspost
oelériium,sed transivimus(inquit) per ignemet aqutiih, laTâcrumbàpiismàiis,ùtaulacoelipa'ndaïur,non otiose
el induxisti mos-in'rëfrigeriiim. Introibù iii doiiium Vivèndùm,sëd jëjùiilis, pfëcibus àtquë ëlëémosynis
tuam inIwlocauslis'(Ibid.), îd est 'dëviclis pressura- est insislendum. Qùià élsi peëcata sùht omnia in
rum an'goribus, in gràliarum actioilë rëgn'ï lui coe- bàptlsmo la'xatà,nbnâdlïuc'tamcnest carnis fragiliias
lestis atria penelrabo. sblidata. Nam quasi transilo mari Rubro necatos
-Herodesaulëm tetrarcha, cum cempërètur ab illo, j) quidem gratulamur ./Egyptios,sed in dësërlo mun-
de îlerodiade uxore fraïris sui, et de omnibus malii danoeconversationisîfostës «bécurrùnlaTii qui dt'ice
quoefecit.Herodés,adjecit 'et liôc(supraViiïh'îa,et ih- et eooperatrice Glïristi gralia ùb'slfo sudb'ré viiican-
clusit Jvannem in carcere. Plenius hoec a Màllliaïc tûr, donec prbriiissanivitoe oeternoeperveniamus àd
commemoranlur, et Marco, Joannëm Videlicet'Hë- pa-triam.
rodiadis insidiis non modo vlnculatum, sëd ctia'ni Et descenditSpirilus'sanctus eWpo'ra'lisp'ëciesicul
capite coesum.Quod non his diebus, sëd juxta Evàn- cehmibu iii ipsum. Béhë côYpûi'àlispëéië, qùià in
gelium Joannis post aliquot a Domino signa pàlrata, natùra divîhiiaiis a mbiialibus videri non pbtùii.
ejusque-jainbaplisma diffamatumscieiidum'est esse •Benesicut Côlumba,qùià spirilus dïseipïirioeéffugiët
geslum, verum ab hoc Evangelista propier «xa'gge» Dcluni, née liabilàbit in eorpore sùbdiiô pëccatis. Et
randam lierodis malitiam proeoceupandocommémO' quia âd 'exëmplumSimonisin 'fellë a'b'i'afîtùdinis,et
ratum. Quia cum ad proedicalionemJoannis imperi- iniquitaiis obligatione perdurant, sorïëm in eo pâr-
tum vulgus confluerai, milites crederent,, publicani tëmqUebabérenùllatënùs pdssunt. Unde''cum mundi
poenilerent, lotus in commune populus baptisins crlmlna quondàni in'figurambaptismi dilùvid pur-
susciperet, ipse e contrario, illum non solum con- !gïr«ntur, n'oïi corvi, sëd columboeore flëlàiusblivoe
 &S9 BEDj; VENERAB1L1SOPP. PARS Jl. SECT. I. — EXEGETICAGENU1NA. 560
ramus pacem soeculo rëddilam nunliavit. Mystice A i. miracula ïn exemplo operalionis non sunt trahenda.
docens solis_eisqui in cordis simpiicitale baplizali Omnipotens enim Deus et linguas ïnfantium facit
sunl, unctionem sancti Spirilus adfuluram. Nemo disertas, et ex ore infantium et laclenlium perfecit
enim putët Dominum post baplismà primum Spirilus laudem,Sed aliud est quod nos doclrinoeusu dicimus,
sancti gralia perunclum, aulaliquem divins naluroe aliud quod de miraculo scieras. Potest autem tricen-
per tempora gessisse profectum, sed novérit potius a nalis baplizali Salvaloris oetaseliam noslri baptisma-
primo conceptus humani tempora quem verum ho- lis inlimare myslerium, propter fidem, scilicet san-
minem, eumdera et Deumexistera verum. Adventu ctoeTrinitalis et operalioriem decalogi legalis. Qui
autem columboedemonslralum, quod in eorpore ejus, nimirum decalogus revelata fidei gratia, quo subli-
id est Ecclesia, proecipuè baplizati accipiunt Spiri- mius intelligilur, eo et devotius impleiur. Quasi enim
tum sanclum. quoddam sacrosanctum triennii lempus baptizandos
Et vox de coelofacta est: Tu es Filius meus dileelus, habere docuit, qui ait : Ite, doceteomnesgentes, ba-
in le complacui mihi. Merito Joannes inler nalos mu- ptisantes eos in nomine Palris, et Filii, et Spiritus
lierum nulli secundus est, cui se baplizandum Chri- sancti (Matth. xxvm). Quasi hoc idem triennium per
slus, se videndum invisibilis exbibet spirilus, suum de . decem multiplicari proecepit,cum subjunxit : Docen-
coelo Filium comméndat Pater. Nequeenim ipsi Filio B ] tes eos'servareomnia quoecunquemandavivobis(Ibid.).
quod oplime noverat, sed vel Joanni vel coeleris qui In cujus eliam figuram mare oeneum, in quo sacer-
aderatit, quod jnossent, indicabatur. Unde notandum doles lemplum iniraiuri lavabantur, et triginta cubi-
quod idem Joannes qui eatenus virum se fortiorem torum fuuiculocircuiri exierius, el inlus tria millia
et Christum evangelizabai, exinde jam vel descen- melrelas capere potuissenarratur. Quia (corde credi-
sione Spirilus, vel Palris altestatione proemonilus, lur ad jusiitiam, ore autem confessio fit ad salulem.)
aperte Dei Filium proedicaverit : Hic est,'inquit, de Cui sensui suffragatur, quod apostoli percepla sancii
quo dixi, post me'venitvir, qui anle me faclus est, quia Spirilus gratia, primo animarum tria millia bapii-
prior me erat, eiego nesciebameum (Joan. i). Itemque zànt. Et quia maris oenei mentio incidit, libel et in
de columba : El ego vidi, et teslimohiumperhibui,quia coeterisquomodobaplismi reguloecongruat inquirere.
hic esl FiliusDei (Ibid.). Ilaque myslerium Trinitalis A labio (inquit) usque ad labium cubitorum decem
in bâptismo Salvaloris ostenditur, ut et nos in ejus (III Reg. vu), quia non terrena nos sollicitudine
nomine baptizandos esse docealur. Qnod auiem coangusiari, sed coelestisdenarii oporiet exspecta-
dicit : In te complacui mihi, taie est ac si dicat : In tione dilalari. Labium ejus quasi labium calicis vel
te placitum meum constitui, hoc est, per te gerere, ( folium
Q repandi lilii-.-:quorum uno poculum dominicoe
quod mihi placet. Quod vero secundum Malihoeum passionis, allero patefacla resurrectionis ejus clarilàs
dicitur : In quo mihi complacui (Matth. m), ita ex-
exprimitur. Nam qùod ait Apostolus : Quicunqueba-
:
ponilur Quod omnis qui poenilendo corrigit aliqua sumusChristoJesu, in morteipsius baplizalisu-
quoefecit, eo ipso quo poenitet se sibi displicuisse plizali
mus (Rom, vi), ad labium calicis perlinet. Quod vero
indicat, qui emendat quod fecit. Et quia omnipotens
Palér sicut inleiligi ab hominibus poteral, humano subjungil : Ut quomodosurrexil Chrislusa morluisper
, modo loculus esl de peccatoribus dicens : Poenitet glpriam Palris, ita el nos in hovitate vitoe ambulemus
me fecissehominemsuper terram (Gen, vi), quasi sibi- (Ibid,), ad florem repandi lilii respicit. Crassiludo
melipsi displicuit in peccatoribus quos creayit. In ejus, irium unciarum, ut omne baplizatorum robur,
solo auiem sibi unigeniio Dominonostro Jesu Christo fidei, spei, charitalisque perfeciione solidelur.
complaçuit. Quia hune inler hommes, hominem cré- Quinque cubitos habebat altiludinis, quia quidquid
asse non poeniluit, in quo peccalum nullum omnino visu audilu, gustu, olfaciu, vel lactu delinquitur,
iiivenit, sic de illo per Psalmistam dicitur : Juravit lotum unda régénéra lionisabluilur. Boves qui por-
Dominuset non poenitebiteum; lu es sacerdosin oeler- tant, singulas coeli plagas terni aspiciunt, ut in fide
num (Psal. cix-). D sanctoe Trinitalis, orbis baptizelur universus. Stabat
El ipse Jésus eral incipiens quasi annorum triginla, auiem in lalere dextro atrii sacerdotum conlra Orien-
ut putatialurfilius Joseph. Jésus annorum triginta ba- tera ad Meridiem,quia stante Novi Testamenti gralia,
plizatur, et lùnc demum incipit signa facere et doce- datum est per ëum qui visilavil nos oriens ex alto
re, legitimum videlicet et maturuin tempus ostendensi (Luc i). Sed et innumeris Scripluroe sanctoe locis
oelaiis, his qui omnëm oetatem, vel ad sacerdotem, Irieenarius numerus Christi et Ecclesioesacramentis
vel ad docendum putanl opporlunam: Qui eliam, ut; aplalus invenitur. Nam et Joseph, qui in figuram
supra lectum esl, anno duodecimo oelatis suoe ini resurrectionis Novique Testament! ocloginla annis
medio doclorum sedens in templo, non docens, sed[ jEgyplios a famé défendit, irieenarius ablutis erga-
interrogans, voluit inveniri. Ut-enim non auderentÊ stuli sordibus ragni gubernacula suseepit, et David
homines in infirma oetaleproedieare, ille duodenis! eadem oelate regnum, quod
septuagenarius, hoc est
intérrogat homines in lerra, qui per divinitatemi perpétua quiète dignus compleret, inehoavit, et Eze-
suam semper angelos doeet in coelo. Nec conlra hoec; chiel triginla annorum
aperiis sibi coelisprophetioe
moyere quempiam débet, quod Hieremias alque; dona promeruit. Et quia per fidem et adversa longa-
Daniel prophétise spiritum pueri perceperunl, quiai himiter Terri, et sublimiter debent
proemia speràri,
an IN I.IICJK EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. I. 3B9>
el arcoevel (empli aliituao.. et tabernaculi longitudo, ili venit Deum. Hoecautemnon nobis ad subitum reperta,
triginla cubitis mensuraliif. aut absqueullis aucloribus commenlalasunl, sed ipsi
Ulputabatur(inquil) films Joseph. Hoc verbum pro- hoecSalvatoris noslri, secundum carnem prepinqui,
pter illos posuit,qui euia ex Joseph sicut alii homines seu studiotanli seminisdemonslrandi,seu decendi quoe*
génerantur, rebaniur esse progenitum. Unde si quem secundumveritatemgëslasunt, iradiderunt. HoecAfri-
movet, cum Maria de Spiritu sanclo genuerit Chri- canus his ipsis syllabis profërt, excepto qùod pro
stum, et Joseph illius non vere, sed putative pater Matihat, posuit Melchi, quia forlasse vel codex illius
appelletur, cur non Maria polius quam Joseph, quoe sic habuit, vel in hisloria in qua hoecdidicerat, eura-
nihil ad eum périmera videbatur, generaiio describa- dem Matthat invenit esse dyonymum. Quia ergo
tur, sciât primum non esse consueludinis Scriptura- Malthoeusregalem, Lucas sacerdotalem Domini per-
rum ut mulierum in generationibus ordo texatur. sonam suscepere taxandam, unde et in quadriga
Deinde ex una tribu fuisse Joseph et Mariam, unde cherubim hune leo foriissimus bestiarum, illum vilu-
el lege eam accipere cogebatur, ut propinquam. Et lus sacerdotum videlicet hostia désignât, eamdem
quod simul censenlur in Belhleheni, ul de una vide- uterque sui operis inlentionera in genealogia quoque
licet siirpe gênerati, atque ideo per generationem Salvatoris texenda servavit. Acute namque animad-
Joseph, origo quoque Marioemonstretur. Pulcherri- B i versum est Matthoeumqui regiam in Cbrislo institue-
me sane Lucas, genealogiam Christi dicturus, ipsum rai insinuare personam, excepto ipso Christo quadra-
palrem proemisitloquenlem : Ta es filius meus dile- ginla homines in g'enerationumsérie nominasse. Nu-
ctus (tiare, i), ut eumdem verum Dei Filium divina merus autem iste illud tempus significat, quo in hoc
atle&lalione,quem verum hominis filium humanoe soeculo,et in hac terra régi nos oportet a Christo se-
successionis ordine comprobaret. cundum disciplinam laboriosam, qua flagellât Deus
Qui fuit Heli, qui fuit Malhal, qui fuit Levi, qui (ul scriptum est) omnemfiliumeuemrecipit (Hebr.xli).
fuit Melchi, etc. Merilomovet quomodoJoseph duos Neque enim quadraginta duoe, quod faciunt ter qua-
.patres ex diversa proavorum siirpe venienies, unum ' terni et déni,sed propler unum Jechoiiiam bis nume-
quem Lucas, allerum quem Malthoeus commémorai, ralum quadraginta una generaiiones fium, si et ipsum
habere potuerit. Dicit enim Malthoeus: Mathan au- ' Christum adnumeremus, qui huic regendoevitoe no-
tem genuil Jacob. Jacob autem genuit Joseph, virum stroe temporali atque lerrenoe,tanquam numéro qua-
Marioe.Sed hujus nodum quoeslionis,Africanus de dragenario regulariter proesidet. Nam quia numerus
consonantia Evangeliorumscribéns, apertissime sui- laboriosi hujus temporis sacramentum est, quod
vit. Mathan, inquit, et Mailiai diversis lemporibus, sub disciplina régis Christi adversus diabolum dimi-
de una eademqueuxore Eslha nomine singulos filios " camus, eliam illud déclarai quod quadraginta dierum
procreaverunl.Quia Mathan, qui per Salomonem de- jejuniura, hoc est humiliaiionem animoeconsecravit.
scendit, uxoremeam primus acceperal, el relicio uno Et lex et prophète per Moysenet Heliam, qui qua-
fi'AoJacob nomine, defunctus.est. Posî cujus obitum, dragenis diebus jejunaverunt, et Evangelium per
quoniamlex viduamalii viro non vetat nubere, Malhat ipsius Dominijejunium, qui diebus quadraginta eliam
qui per Nathan genusducit, cumesset ex eadem tribu, tentabaïur a diabolo, quid. aliud quam per omne
sed non ex eodem génère, relictam Malihoe accepit hujus soeculilempus lentalionem noslram in carne
uxorem, ex qua et ipse accepit filium nomine Heli, sua, quam de nostra morlalitate assumera diguatus
per quod ex diversopalrum génèreefjiciunturJacob et est proefiguranl? Idcirco autem iste numerus hanc
Heli intérim fratres. Quorumaller, id est Jacob, fralris temporalem vitam lerreuamque significat, quia el
Heli sineliberis defuncli, uxoremex mandata legis ac- tempora annorum quadriparlilis vicibus currunt,
cipiens, genuit Joseph, nalura quidem germinis suum et mundus ipse quatuor partibus terminatur. Qua-
filium, propterquod el scribitur : Jacob autem genuit draginta autem qùaier habent decem. Porro ipsa
Joseph. Secundumvero legis proeceplumHeli efficilur decem ab uno usque ad quatuor progrediente numéro
filius, cujus Jacob quia fraler eral, uxorem ad susci- Uj consummanlur. Ad islam itaque morialitatem nobis-
tandum frairi semenacceperal. Et per hoc rata inveni- cum participandam, quia descendentem Chrislum
tur alque intégra generaiio,el ea quam Malthoeusénu- voluit significareMalthoeus,ideo ipsasgenerationes ab
meral dicens:Jacob auiem genuil Joseph : el ea quam Abraham usque ad Joseph,et usque ad ipsius Christi
Lucas cempetenii observaiionedésignai, dicens : Qui nalivilalem descendendo commeraoravil ab initio
pulabatur esse filius Joseph,qui fuit Heli. Qui et ipse Evangelii sui. Lucasauiem non ab initio Evangelii sui,
subsannanleeadem dislinelione,Heli esse filiuspulaba- sed a baptismo Christi generationes enarrat, nec de-
tur, qvijueral Matlhal, quia legalem hanc successio- scendeudosed ascendendo,lanquam sacerdolemin ex-
nem, quoevelut adoplionequadam erga defunctos con- piandispeccatis magis assignans, ubi eum vox de coelo
tlal, magisquam germinis veritatem compelenii satis declaravit, ubi tesiimoniuin Joannes ipse perhibuit,
per hocdesignavilindicio, observans Evangelista, ne dicens : Ecce qui lollit peccata mundi. Ascendendo
omninoinhujuscemodisuccessionibus genuissealiquem autem transit ad Abraham, et pervenit ad Deum, cui
nommarel,per quoddigna dislinelionenon descendais, mundali et expiati reconciliamur. Merito et adoptio-
%edascendens,usquead Adam el ad ipsum usque pei' ns originem ipse suseepit, quia per adoptionem effî-
D»-™»! Trrrr iSt
 365 BEDJI VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 564
cimur filiiDei credendo in Filium Dei. Per carnalem À , DeuraPatrem ascendens, septuagesimogradu Enoch
vërô gërieralionèm Filins Dei, poilus filiusIionii'nis" li'abêt,qui dilata'morte translatus est paradisum, ùt
factùs est. Salis -àUtemdèmbhsiravîl "nën se ideo signiûcet eos qui in gratiam adopiionis fiiiorpm ex
dixisse Joseph îîeii qlibrJde illo geriit'ùs, sëd quod "aquae't Spiritu sàncto regenerahlùr, interîin, post
'
illi' Tùèrit a'obptà'ius,'cum et ipsunï À'dâmfilium Dei 'àbsôïutiônëm cbrpôïïs, oetéfnam suscipiendos in re-
àixïl, ;cuib sit fàCtUsâ Dëô, sèd pêr gràlîàm qùaln qùiëni (sëp'lu'a'gënàriûsqbippe numerus propter se-
posiéâ pëGCaïiâbafriisit, lân'qùâm filius ih pàrâ'diâo ptimam Sabbati, ad fèqùiem eofùin signiiicàndâm
tonsïituius sit.-fiuàprbpierin gëhëràlïdiîibusMàilhoe'i, qUi,jùvâniethrisli grâliâ, àecalogum:légis implevè-
•lignificàlùr'nbst'rbrUmsuscepïïb péccàïorûni' a D'ô- ' ïint; apiissimë cbngrmt) et îii lémpo'rè resufrecfiô-
•niînô^Gli'ristô : in gëhëràtiphibùs âûlem Lueoe,sigîiii- ' iiïs, în'dëmùtàD'iiiDei 'sàpïéhiïoe coùtëmplàiïdoe per
àboiitîb nôstrorùffi pëc'càlbfuni à Dorbiho soecùlàmôhstrët-'ëssè juhgëndôs.l
' ficatùï '
'Christo. ;îdëoeas ilië'déscën'densën'àrràt, îslèasceu- Qui fuit Set'h, qiïi fuit A'da'rif,qui fuit Déi. Quia
aëns.Quod ënihï âicil Àyibstolûs! MisiiFÛiuin sûu'm 'Giirisliaiiqùa ihiqùitàs, qui nullanl lfâbuit, non est
'in 'ihnUilûdihë'cârnispeccati(Rom. vin),iioeë est sufc- " uliqùë'cbnjùnctà ïuiquilatibù's hominum, quas ïn sua
- cêpliô pëccaiôfùm/Qubd âutëm'adait'-:Ùt.dé péccqlo Xàrnë suseepit ', i'dè'ônumerus pèiiës M'ai'thoeum,ex-
dâninàrët pëcc'àïumin cdrhë; li'oe'cest -expiaiïopëëcâ-,-J3 éëpto Christo, est qùadràgëiiafiùs. Quia ve'rb justl-
tbrum. Pfbih'deMallhoeùs àb ipso David pêr 'Sâlo-" fioesuoePâi'risqùë nos éxplalos àb omni peccato et
môhéhi descendit, in tujùs niat'rë ille peccâvi't.lûëas ' 'pùrgaiôs 'cbnjiiiVglt,'ù'tliât -quod-aitÂp'Pstblus': iQui
vërô ad Ipsum David péf Nàthàh'ascë'ndït, pèr cujus auiem àdhoeret Domina, u'fiW'spïritiï'se'st'(l Cor.\ï),
1hbminîs proplietâm 'DeUs'p'ëccâfumillius èxpiâvlt. ideoin ëb numéro qui est pënës L'ùcam, 'et îpse
iCh'rlstùsâ quo iheipit enulhé'fatiô, et Déùsàd quem
Qui fuit, (inquil) Mathan, qui fuit David,qui fuit et''&. numéïùs LXXVIP,
Jesse, Isle qùoqup numerus quem Lucas exsequitur, pervenit, connumétàhl'tfr;
signifieàldf pmnîùm proïsui rëm'ïssio bt abOlitio
çerùssime prorsus abojiiionem indjcat peecalorum, i quo Nam et hujus nunîèri- ïùentïbném B'o-
de quo.suo loco . vidëbis. Nec mirerls, si Lucas a ' pëccàtôrùm.
David usque ad Chrislum pîures successiones, Mat- minus fecit» CUmeum Pëlrus dé diïMftëndis pëccà-
; -,
tiioeus paùpiores : hoc est, iste quadraginta 1res, ille tis"lràlf'is ihierrbgâssët. Ait ënînl-.iïànsâlum sèpiiés,
-serfsepluàgits iéptië's-è'ssédimiliènâum(Mdtlh-.xvîii).
vigïnti .ocloppsuit,'cum per ai.ias personas genera-
i'i'pn.em fatëarîs ésse decursam, Pplest.enim fieri ut diide tecie creditur c'oùime'mbfatiô'nèliujùs humëri
r.bmnia pèécàta -jussisse dimillis Nec tem'ê'réDomi-
'âïil ïoiîgoevânitransegprïnt vitam, aïlèrius vero gene- •=
tous«t frustra septuâgesima 'et -S'èptîmagëliëïâtibiïe
rationis vir'iîmmatura oelatedëcesserihl, cum videa- (
1'V- vènil^b'olilurUSomhià peccata; ïiisî qùia in illo liù-
mus complures seiies cum suis nepotibùs vivere,
" :mëro:aliquid latetj quod àd significâtîPhempèrlînèàt
alios vero'viros staiim filiis obiresùscepiîs.
omnium pecCatorumvHoc ;aU'tem'ïn-uudé'nàrïô:riû-
.Qui.fuil SeUi^quifuit Cainan, qui fuit Arphaxat. merO-et sepienattb ipoiisidé'ràiidum'est. Qui n'ùtoëri
JSomen et generatio Gainan .juxta Hebraieam yeri- pei se miilliplicàti'ad tahlùm ^fervëbiû'nt. Nam ùù-
latenij neque in Genesi, neque in Verbis.Dierum in- deciës septemrvël sëptiës undëni, ïxxvu fiù'nt. Wa-
" .yeiiitur; sed Arphaxat Sela, vel Sale filiumj.nuHo dècim ïutënï tràhsgféssib'nëm "dënarii significant.
inierposito genuisse perhibetur ; sic enim habes : At si in àëhario pëffëctio bëàtîlùdibis
Poiw Arphaxat mxil.lriginta amios^et genuit Sale unde est ëliàm signihcàtur",
au- îllud, qùôd bffin%*s cbhd'uèli ad 'i\-
et
(Gen. xi). Itemque Paralipomenon -.Arphaxat îiëàm'denarib'rèmunëràrittir (M'àiih. xt), qùbd fit
tem genuit Sala, qui el ipse.genuilHeber (I Parai, i). Cùm
de sépienarîà crèàtïïrà ttitiitatf "Crëà'tôrisàdjungi-
Scilo ergo beaium Lucam,hanc gèneralionèm Se-
'tur, m'anifeslumest quod lialrisgréssioàënàfii pép-
.pfuaginta interpreium editione sumpsisse, ubi sçri- "CàtùmMgnifieat,
pôï siipërbam plus àliqùïd li'âbéfe
ptbm estj quod Arphaxat cpnlum triginta quinque cûpiënti's ; et îhtegrila'lëhi
annorum genuerit Gainan, et ipse Caman, cum përfëciibnëniqùe,'àmi'l-
jstétWis. ^îbc auiem' sëptiës prbptërëâ diicitûf, ùt
centum triginta fueril annorum -,genuerit Sela. Sed ' mbiù hominis"lactà
horuni sit aut si verum sigflificëtùï illa iràVisgrëssio.
quid verius, ulrumque esse •Tërnarib éhiin nûm'erô
Deus novefii. Nos admonemus ihcorporëà pars hominissi-
possit, simpliciier ghîficâtùr.Uhdeèstqùbdëx totbcôfde.'ë'x totâ anima,
ïeciorem lanlam inter ulrosque codices in série tem-
:<e'xtbtaménlëdiligërèjùbëmùrCë'uiiii(i/ai'c.xiï). Quâ-
pprum pssë discrépantiam, ut a .diluvip usque ad tëraariô vëro
nalîvitaieni. Abrahoein.Hebraica verilale anni cc-xcii ; inVënilur nàtùra ëbrpùsfmûliis 'énîinmôdisqûàdi'ipàrtità
in septuaginta Interprelum translatjone M seplua- hbmb cOrpbrïsi Ei bis fefgb côiijùnciïs
esse côiistàhs, non àbs'ùrdë Bpptën'â'rionumëfb si-
ginia sepiem reperianlur comprehensi. Et quod g'nilîcâlur.'Mblusâùlem ïti numërisbôti
"uidam ciironograpiu.mediihorum incedentes, ablala ëxprimituf,
cum diêîmùs unuitr; tlub, tfï'a, Quatuor, etc., sèd
<antum Cainan geueratione, nec coeleris annis, ad
Hebroeum exëmplar emendatis, nongenfos quadra- Cùm dicibitis, sëmël, bis; 1er, q'uatëi\ ^'ôâ'prôplèr
duos annos describant (ut dixi) hb'ii sepiem et undecim; spii senties Undë-
ginta ejusdem oelatis. 'cïài signîficàtùr trànsgfessi'o, qii'oeriib'tù"faclâ est
Qui fuit Mulhusaloe,qui fuit Enoch. Pulchre gë- bbmlniâ pecëânlis, h'ôc ëèl 'pèriteÈtlbnissuoestabilï-
rlrëralionùm ôrdo .a bapiizato Dei Filiô uèqùë a8 iâ'tein trànsg'rédiëhtîs cùfldilàtô âm|)iius aliqùiil
 365 IN LUC^ ËVANGELiUMEXPÔSITIO.— LIB. L 366
liàbëndi. Convehieritërigilur "undenarlôsepties hiul- À quadraginta. Hoec bàptizàto Domine côrifëstim iacta
liplicato, ad numerum septtiagésimum ël sepTihium M'âttlioeùsMàrcùsq'ùëdésignant. Quorum unus, de-
c'unctà peccata përveniunt.. In quo numéro 'eliam fit scripio ejus baptismale, mox ita Subjunxit :-fiinc
plenà remissio peccalorum, expiante nos carne 'sa- " Jëstts'ducliisesï iii désërïuin a Spirilu 'ul ièn'tàreiùi a
cerdolis hoslfi, a qùô nunc iste hùniefùs ïncïpit, et diabolo (Malïh. iv). Âïtër ila : Et staïïin Spirilus ex-
rëcôficilianle "nosl)èo, àd qùërn nunc iste riu'mëriis "piililèum m dësértiim,et eral ibi quadraginta diebus
pervenit, per Spiritum sanclum qui ëôiûniboespêçie èlquadràginlanoclib'us,èlientàbaluràHdtana[Marc.i).
iri -hoc baplismb, ubi numérùs iste cbmmëmoràtùr, Verum ne cui venirét in dùbium à quo eum spirilu
apparuit. YerUhi pfoemissoe'supëriusexposition!','si ductum, sive expulsùni dlcerent în deserlum, con-
quis iresùitaré vôiùê'ril, dicéhdb Màtlhoe'umnon'qua- sulte Lucas primo po'sùit, quïâ Jésus plënus Spiritu
draginta unam, sed quadraginta dùâs~gêneralib'ifes sàiicto re'gressusest o Jordane, ac dëihde intulit, et
posufësé, quia,' juxta lidëm Pâralrpômehôh, Jëçlio- agebaiur in Spirilu in deserlum, hë quid conlra eùin
niàs'pfb duabus p'ersôriis, patré scîlicëi et ûlib, de- " vàlùisse spiritùs putàrétiir imniuridus, qui plënus
béat ëbmputàri, ïnlëlligat ëumdein hiîiilominus nu- Spirilu sancto, qùo volebâl gràdièndo, qUoeqùevo-
merum p'roesënsEcclesioelempus quoDomino cbopë;-: lebatàgebàt. Nahi et infrâ ùbi liianlfésle à diabolo
rantê lu 'sp'em fuiùri Sâbbàti Iâboràt, ihli'màré. Së- B assumplùs sivé s'iaiulds asseritùr, hbli èjùs inibëcil-
ptiës ehïni s'en! quadraginta dùôfaciVnt.'Ël sex qûi- ïitàs, èed ihimici siip'erbiâqui voluntatëih Salvaloris
'deniad opéra, septem 'vero àd rëqù'ié'm signlfi- hècéssilàlem pulàl, argùltùr. Nob éi'gb virtùlë spi-
-
candâm'pëhineré, rarUs est qui diibïtèt. Unde'bèhe rilùs mali Jésus àgïhir ïn deserlum, sé'd vôlunlâte
pôpulùsdë lërrâ jEgypii sâivalus quadraginta qu'idem ' Sui spiritùs boni locum'cërtàminis que advérsâriùm
àhnos môratur in desérlo, sëd qùià sub spé intrandi stérnât; de Victoriacërtùs i'ngrédilur.' Ubi nobis pa-
riter ordinënî re'cië'"tdhvëfsa'ndi pï'oeni'ohstràt, ùt
' ih requiem sedulus exercëtûr, sëptiës séna, id est
qUadiàgmlâ duo vioe arëlissïmoe câsiraraetàlùr. 'post accéplam videlicet ih bapiîsmb remissionem
'Quorum uÏÏï'mo'd'uni Jësum dùcê'm suscipit, mox "pëccàt'oruhl,
" Spiritusqùé"sancti gratiam, àr'cliûs
àpè'rtb jordànè prômi'ssasolim"sèdes, dëvîctis hosti- Conlranôvas anliqut hôstis irisidias accîngi, meflie
bùs, àditl Sicut et Dômihùs Jésus, quâilfàgësimà sé- ' ïoecùluta dësëre, et qùàsi inahba desërii, sb'la oelér-
cùhdâ gehëraliohë, ex qub mbhdùs'coecilàtispriscoe boevitoegaùdîa diséàmùs èsurlre. -
- tënëbfas Abraham cfedënté El iiilàl maiïducâvitih illis diebus, M coîisuirimai'is
discbssit; àdVénîëlisïn
"cà'ruë baptismi nobis làvàerb coeli jahuâs pandit. Et illis, ësuriil. Quadï-agësihlajejuuîorUni -habet aùclô-
'
ipsi pérfèclo VirtùiUm èursû, in quô qùbd non vk. , nlatein, et in Vetëribus libris fex jëjùhib Moysi
demus speraritës, pér paliëritiàm ëxspeclâmus"G et Elise, et éx Evangelio, quia totidém diebus Doml-
(Rbnv.vm) sub ëjusdéni (ut dictum est) humer! sa- nu's jejuhavit, déinonstrahs Evangelium iibn disse~n-
crâmënto, post siccatum ;Cliristb duce Mi flùviùm tirë a lege et prôphëlis. In persona quippe Mbysl
pfômîssà pàtrioecoelestispérvéniêmùs ad régna. Qui lex; in persona Elioe, prbptietoe accîpiùhtùr.' Ihlér
qubùiam ipso ijUôftirieenarius ïnchôavit baptisnio, qUos in monte gVonosusappârùit, ' lit évidehlius
iblîus sit Ecclesioe sordës ' ëxp'iâtùtus, eorumdém ' émlnêrét quod de illo difcit"Âpbsl'oluà ': TëètimbhiUrn
quoque numerorùm mysiica cognâlio déclarai. Qùia habens'â lëgë et prùphëïis(Rb'm. iii). In'quà autem
Videlicettriginta oequalibûsSuis pâi'lMs compùtàta parle anni cohgruëhtius obsérvàti'o qbàilrâgésïm;oe
pariùnt àihplius duodècim, qui est patriàrcharum et ' Cbnstï'iuerëlùr,bis! "cônfibi'sàiqUé cbhtîgùâ dbminl-
'
aposiolorum -numerus, et fiùht quadraginta duo. cas passionis, quîâ ïn éa signîfic'âiùrhoec"vila labo-
llabent enim parlés, Iricësiriiàm-;Ufnml; quitilam riosà, "cuïôpùs est continé'nti'a,ùtàb ipsius mundi
' "
decimâmj duo; decimàm, triapsèxlam, qù'nïqùe; ' àmi'ciliajéjunéiùr. Aliter : Jej'ù'ii'âvitDbmi'nUs,cum
qUintàm, sex; terliath, decem; dimidià'm, qiiindë- téh'taretùr anle hibrlëm, cibb àdliùc ïndïgens. Man-
cim. Quoe simul juncla, quàdragiùtajiuo •cofisum- dùcavït àutem et bïbit, cura glorlficarétùr post rë-
manl. Ubi mystice (ut diximus) innUitUrtôtam Ëc-o^ surrëclionèm, jam Cïbo non ïndige'ns. Hib- enim
clesioeperfëclionem in Chrisii fide et gratia consi- bsiendebat in se hoslrùm làborem, illic autem ih
stera, quoeà palriarChis primo agnita, aposiolorum nobis suam consolalionem, qùadrà'genis diebus
est la'ïius voce diffamatâ. Née êsse noinen àiiudsub ùlrumqué definïèns. Quo numéro qùadrâgésinià hu-
coeloin quoôportèat nos suives fieri (Act.iv); qùô- jus soeculisiguificàré videtur èxc'ursùs, in his qui
ïnôdo in quadraginta duob'us nùilà est p&rliculaquoe vdcànlur pef gratiam, àd eùm qui iibn vënît legem
-hôït
oequàlïbn'stricénarii numëri coiitinéatur in pàr- solvère, sed adinipleïè (Matth. v). Décèm hàmqu'e
tibus. Triéinàtius érgb iiUiiiërus suis partibuë quâ- proecéplâsùnt légïs,jam gratia Christidiffusapér mun-
diagésimum èômplët et sééifnd'um,quia, Dômihus dum, et quâdripèrtitùs est mùndùs, et deëem. quâ"-
Ëccîésiànïsui baptfsma'lissaclâriienii's, et nunc là- druplicata quadraginta faciunt. Quoniamqui rëdempti
bofanlémtëmporaliter munit, et finifi's làboiibiisà'd suiil a Domino, de regidnib'usCongrëgàVitèôs. Ab
rëqùiëm oeiërnalïtèrperdùcit. Oriente, et Occidenle, et Aqùilone, et mari. Jejù-
,. CAPUT'iy.' nans itaque quadraginta diebus àntè mortem carnis
"./'
Jésus autem plénUsSpiritu sdnctô reà'ressusest h velut elamâbat : Abslinetevosa deside'riisliuju's soeculi
Jordane, et agebaiur in^Spirilu in 'deserlum dicbUs (I Pelr. 11).Manducansautem et bibens xt diebus
 "
367 BED;E VENERAB1LISOPP. PARS 11,SEGT. J. — EXEGETIGAGENUINA. 568
sibi rebellare conspicit,
post resurreclionem carnis velut clamabat : Ecce Hnos positos, quanto magis
conlendit. Eos enim puî-
ego vobiscumsum, usque ad consummatienemsoeculi tanlo amplius expugnare
(Matilt. xxviu). Jejuhium quippe est In tribulatione sare negligit, quos quieio jure possidere se sentit.
certaminis, quoniam qui in agone est, ab omnibus Contra nos vero.-eb vehemenlius inciiatur, quo ex
abstinens est. Cibus autem in spe pacis, quoe per- corde nostro quasi ex jure proprioe habitationis ex-
fecla non eril, nisi *um corpus nostrum, cujus ex- pelli.lur. Hoc enim in seipso Dominus sub quadam
speclamus redemptionem, indueril immortalilalem, dispensalione figuravit, qui diaboium non nisi post
quod nondum adipiscendo gloriamur, sed sperando baptisma se tenlara permisit, ut signum nobis quod-
jam pas'cimur. Ulrumque Aposlolus simul nos agere dam futuroe conversationis innueret, quod membra
ostendit, dicens : Spë gaudenles, in tribulatione pa- ejus postqiiam ad Deum profitèrent, lune acriores
tientes (Rom. xn). Tanquam illud esset in cibo, hoc lenlalionum insidias lolerarent.
in jejunio. Simul enim cum viam Domini carpimùs, El duxit illum diabolus, et ostenditilli omniarégna
et a vanilale proesentïs soeculijejunamus, el futuri orbis terroe in momenlotemporis. Cum duclusa dia-
'
promissione reficimur, hic non apponeutes cpr, illic bolo Deus homo narratur, mens refugit, humanoe
hoc audire auras expayescunt. Cui tamen non esse
pascentes sursum cor, Quod autem Dominus con-
summalis jejunii diebus, esuriit, cum de Moyse, vel B incredibilia ista coguoscimus, si in illo et alia facta
Elia jejunantibus nihil laie sit scriplum, ideo fa- pënsamus. Certe iniquorum omnium diabolus caput
clum est, ne ab eo lentando pavens trislis aufuge- est, et hpjus capitis membra sunl omnes iniqui.
ret, quem cum loi signis coeleslibus proecoualum, ^Quidergo mirum si se permisil ab illo in moniem
tum eliam viris excellpniissimisin abstinendo vide- ".duci qui se perlulit eliam a membris illius. crucifigi?
jet oequalum. Esuriii enim humilis Deus homo, ne Non est ergo indignum Redemptori nostro, quod
jnimico innotescal sublimis homo Deus. . tenlari voluit, qui venerat occidi. Juslum quippe
Dixit autem illi diabolus: Si Filius Dei es, die la- erat ùt sic tentationes noslras suis tenlalionibus
. pïdi huic ni panis fiât. Aiiliquus boslis redemptorem vinceret, sicut Tmprtem nostram venerat sua morie
humani,generis debellatorem suum in mundum ve- superare. Bene âùtem in momenlo temporis soecu-
jrisse cognovit, unde et per obsessum hominem laria et temporaïia;monstrantur. Non enim tam con-
dixil : Quid nobis el libi, Fili Dei, venislijhuc ante . speclus celerilas indicauir , quam caducoefragilitas
tempus lorquere nos (Matth. vm)? Qui lamen prius poiesialis exprimitur. In momenlo enim cuncla illa
cum hune passibilem cerneret, cum posse mortalia tproetereunt, et soepe honor soeculi abiii anlequam
perpeti humaniiaiis videret, omne quod de ejus di- ^ yenerit. Quid enim soeculi potesi esse diulurnum,
vinitate suspicalus est, ei fasiu suoe superbioein du- ^ cum ipsa diutuma:non sint soecula?
bium vpnif. Nihil quippe, nisi superbuin sapiens, El ait • Tib'idabo polestalem hanc universam, et
,dum esse hunç humilem conspicit, Deum esse dubi- gloriam illorurn, quia mihi tradita sunt, el cui volo,do
. tayit. Unde ad leniatïonum se argumenta convertit. Alla. Tu ergoprocidèns si adoraveris coram me, erunt
. Sed non, sicut nos qui puri homines sumus, irruente tua omnia, Arrogans et superbus etiam hoc "de ja-
\~soepelentatione conçutimur, ita Rederaploris noslri ctantia Ipquitur, non quod in loto mundo habeal po-
anima fentatipnis est necessilatë turbata. Hostis lestalem, ul possit omnia régna dare diabolus, cum
*
pamque noster, et si in excelsum moniem eum per- sciamus plerosque sanctos viros a Deo reges fa-
missus assumpsit, si dalurum se régna mundi per- «los. Si, inquit, procidènsadoraveriscoram me. Ergo
hibuit, si quasi in panem vertendos lapides osten- qui adoralurus est diaboium, anle corruit.
dit, menlem lamen Médiatoris Dei et hominum ten- El respondensJésus [dixit illi :. Scriplum est, Do-
ta iiène quassare non valuit. Sic enim dignalus est minum•.DeumMum adorabis, et illi soli servies.Di-
hoecexterius cuncta suscipere, ut tamen ejus mens cens diabolus Salvatori : Si procidènsadoraveris me,
inierius divinilati suoe inhoerens inconcussa perma- . e contrario audit quod ipse magis adorare eum de-
neiët. Qui el si quando turbatus spirilu infremuisse rj beat, Dominum et Deum suum. Quoeritforte aliquis
"dicitur, ipse divïniius dispbnebat, 'quantum ipse quo modo conyeniat, quod hic proecipitur, Domino
bumanitus turbaretur. soli serviendum, Apostoli verbo qui dicit : Sed per
Et respoiidilad illum Jésus : Scriplum est quia non charitatem serviteinviceni (Galat. v). Sed huic facile
ih pane solo vivit homo, sed in omni verbo Dei. Ideo Groecoelinguoeex qua Scriptura translata est, origo
sic respondii Dominus, quia proppsilum ei eral hu- salisfacii, in qua servilus duobus modis ac diversa
miiilaie diaboium vincere, non îpolentia. Siinulque signiûcaiione solet appellari. Dicitur enim, laxpdn,
animadverlendum quod nisi jejunare coepisset Do- dicilur et Soucia. Sed dulia inlelligitur servilus com-
minus, teniandi occasionon i'uissetdiabolo. Secun- munis, hoc est sive Deo, sive cuilibet in rerum na-
dum illud : Fiîi, açcedensad servilutemDei, proepara tura exhibita. A qua etiam servus, id est, SoOloç,
animam luam ad tentationem (Ëccli. u). Sed et ipsa Groece nomen accipil. Latria autem vocatur servi-
raspohsio Salvaloris hominem fuisse indical qui tus illa quoesoli Divinitatis cullui débita, neque ulli
tetilalus est : Non in pane solà vivithomo,sedin omni est participànda creaiuroe. Unde et idololatroenun-
verbo Dei. Si quis ergo non vescitur verbo Dei, ille cupanlur hi, qui vota, preces et sacrificia, quoe uni
non yivjt. Aliter : Hostis nosier adliuç in hac vjta Deo debueram, idolis impendunt, Jubemur ergo per
 369 IN LUC^E EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. I. 5Î0
charilalem servira invicem, quod est Groece Sou- A / uni. Et si invidere non desinat, lamen inslare for- :
)iûtw. Jubemur uni Deo servira, quod est Groece ,• midat, quia frequenlius refugit triumphari. Audito
X«T/>EÛEW. Unde dicilur : Et illi soli servies,quod est ilaque Dei nomine, récessif (inquit) usque ad lempus.
groeceXCCTGEÛB-EI?. Et iterum : Non enim sumus cir- Peslea enim non lenlaturus, sed aperte pugriaturus
eumcisio, Spiritui Dei servienles(Philipp. m), quod advenit. Quamvis soepe aniiquus hostis poslquam •
est in GroecolarptvovTeç. menti nostroe tenlationum certamen inflixerit, ab i
Et duxit illum in Jérusalem, et slatuit eum super ipso suo cerlamine ad lempus recedit, non ut illataa ,
pinnam lempli. Ut quem gula vel avaritia Superare malilioefinem proebeal, sed ut corda quoe per quie-
non poierât, tentet et vana gloria, si forte- illum, tem secura reddideril, repente rediens, facilius in-
vel ipsa victorioesuoejaciantia dejicere queat. opinatus irrumpat. Nolandum àuiem quod tribus so-
Et dixit illi : Si Filius Dei es, millele hinc deorsum. lum tentaloris fraudibus exposilis, omnem leutaiio-
In omnibus tentaiionibus hoc agit diabolus, ut inlel- . nem dicit esse consummatam. Quia videh'çet his ,
ligat si Filius Dei sit, sed Dominus sic responsionem omnium vitiorum origines amplectunlur et fontes.
tempérât, ut eum relinquat ambiguum.il/iHe le Joanne allesla nie qui ail : Quia omne quod in mundo
deorsum. Vox diaboli, qua semper omnes deorsum esl, concupiscenliacarnis esl, el concupiscenliaoculo-
cadere desiderat. Mille le, inquit : persuadera potest, B * mm, et superbia viloe(I Joan. u). Et in evangelica
proeeipilarenon potest. parabola tribus solum reprobi negotiis, ab oeiernoe [
Scriplum est enim quod angelissuis mqndavilde le, vitoe dapibus excluduntur. Primus (inquit) dixil :
ut conserventte, el quia in manibustollent le, ne forte Villam emi, et necessehabeo exire, et videre illam.
offendasad lapidempedem tuum. Hoc in nonagesimo '' El alter dixit : Juga boumemi quinque, et eo probare
psalmo legimus. Verum ibi non de Christo, sed viro illa. El alius dixit: Uxoremduxi, ideo non possum .
sancto prophelia esl. Maieergo interpreialur Scriplu- venire. Uxoris quippe appelitus, sicut et gula, ad
ras diabolus.Certe si verede Salvalore scriptum nove- concupiscentiam carnis pertinet. Villoeemptio, quoe
rai, debuerat ei illud dicere, quod in codem psalmo avaritia non caret, ad supèrbiam viloerespicit. Pro-
conlra se sequitur : Super ospfrfemet basiliscumam- batio quinque jugorum, id est, corporalium rerum
bulabis, el conculcabisleonemet draconem(Psa/,xc). curiosiias, quoeesl vana gloria, ad concupiscentiam
De angelprum auxilio quasi ad ïnfirmum loquilur, de " refertur oculorum. Nam per oculos maxime curiosi-
sui conculcaiione quasi tergiversatpr lacet. tas proevalet, et his quidem Dominus quasi forlior
Et respondensJésus, ail illi : Diclum est : Non ten- facie ad faciem tentatur. Nos vero cum ipsi, perce- ']
tabis Dominum Deum Muni. Falsas de Scripturis . pto baptismale gratia spirilus, ercmum virlutum
diaboli sagitlas, veris Scriplurarum frangit clypeis, ^ adimus, cum jejunium quàdragesimale suscipïmus,
Et notandum quod necessaria teslimonia de Deule- id est, ab illecebris soecularibuslolo vitoe nosiroe
ronomio tantum protulerit, ut secundoe legis sacra- lempore conlinere disponimus, vel tacitis appeiimur
menta monslraret. Non tenlabis, inquil, Dominum insidiis, vel aliquando eliam proximiore pulsamur.
Deum luum. Suggerebalur enim lanquam homini, ut Qui cum blandiens dicit : Homo fonis es, manduca
signo aliquo exploraret ipse quahlus esset, id est, ei bibe, ei similis mane, videndum est, né nobis
quam multum apud Deum posset. Quod viliose fit, serpentis anliqui nescius venena propinet. Dicen-
cum fit. Pertinet namque ad sanam doctrinam, dumque : Non in solo pane vivit homo, sed in omni
quando habet quod faciat homo, non lentare Domi- verbo Dei. Verum mulli, concupiscenlia carnis dé-
num Deum suum. Neque enim et ipse Salvator non vida, mox avaritia pulsanlur, et aliquolics eliam
poierat lueri discipulossuos, quibus lamen ait : Si superantur, adeo ut pro oblatis muneribus diaboium *
vos perseculi fuerinl in una civilale, fugite in aliam adorare non meluant. Quorum ubi plurimi coniineh-
(Matth. x). Cujus rei prior exemplûm proebuit.Nam "' liara laudanl, majores etiam personoe honorant,
cum poteslatem haberel ponendi animam suam, nec dona iribuunt, fit ut voluptatum victores philargyria
eam poneret nisi cum vellet, in ./Egyplum tamen _i Vincantur, el crescenle per lempus insania, divites
infans porlantibus parenlibus fugit. Et ad diem fe- qaosque quos per aperta facinora doemone plenos '
stum non evidenter, sed laienler ascendit, cum alias agnoscunt, non modo exsecrentur et arguant, sed '
palam loquerelur Judoeisirascenlibus, et de inimi- et flexa cervice adorent et suscipianl. Unde dicit
cissimo animo audieniîbus , nec lamen valentibns Apostolus avaritiam, simùlacrorum esse serviluiem.
in eum raillera manus, quia nondum venerat hora Qui si et hanc Salvaloris exemplo iriumpharini,
ejus. Qui ergo palam docéndo et arguendo, et tamen Dominum,videlicet, Deum suum adorando, et pro '
inimicoruin rabiem valere in se aliquid non sinendo, oelernis gaudiis illi soli serviendo, aderit et lertia
Dei demonstrabat poiestaiem, idem tamen fugiendo vanoeglorioepestis, quoevitiorum proecedentiumvî- i
et laiendo hominis inslruebalinfirmilalem, ne Deum cloras de suis viribus extollat, ut quasi in virlutum
teniare audeat, quando habet quod facial, ul quod culmine positos ullerius se jam cadere non posse
cavere oponei évadai. proesumant. Et hoc plane curiosis oculis Deum len-
Et consummalaomni tentatione, diabolus récessif tare est, de suis quompiam merilis gloriari. Conlra s
ab illo usqueM lempus. Vides ipsum diaboium non hoc quod ipse fidem discipulis a ugens ait : Cum per- «
esse in studio pertinacem, cedere vero solere vir- - feceritisçmnia quoeproeçeptasunt vobis, dicile: Servij
371 BEDiE VENERAB1LÏSOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 37â
'
inutiles sumus, quoe debuimus facere fëcimué(Luc. A 1 lur mërïtbrum. Hoecde principiisevangelicoedispeh-
xvii). Qui cum alibi proeciperet ne jusiitiam nosiram salionis unoiibello dixisse sufficiat, verum quoe se-
coramhnminifaus -faciamus, in ejusdem definilioiie quunlur gesta vel dicta Salvaloris,.non solum nosiroe
jejunium tantum; eleemosynam alque oralionem quieii", sed et legenlium commodo consulentes, ab
*
subjunxit, iriplici, scilicei, hostis tëlo tolidem arma alto magis intuëamur éxôrdib. Nescîoquo enim modo,
defensioniï opponens, ut jejunip-concupiscenlia car-r: ut Augustinus ait, ila libri lermino refieilur lecloris -
cis, eleemosynis avaritia, precibus jaciantia pellà- intenlio, sicut labor viaioris hospilio.

LIBER SECWDUS..

Èpciesiàstica narrai hîsloria, bealissimum Joan- ufiqùë iiisï proesenlïbus factorum diçlorumye fieri
ném' appslolùm, "usquë ad ullimuni pêne viloe suoe pôssët indieiis. Sed horum lempus ei ordipem in
tehipus, absqiie ùlliùs Scripturoeindiens Evangelium Jdânhis. (lit dictuni vist) Evangelio, quisquis qua;sie-
proe'dicàsse.Sed cum liium.,. inquit, Ëvangeliprum, B rit inveniel.' Cujus u'Ccoelera proelermitiens, unum
eiiaiii ad ipsum nplilia pervenisset, prpbasse quidem rsolummbdo lesiimonium ponam. Çum venisset, in-
dicitur fidem et yeritatem diclorum, déesse tamen, , quit, in Galiloeam,exceperunt e,HuiGaliloei,çum vi-
vidit cliqua, el pa maxime quoe, primo,proedicationis dissenl opinja quoe fecil in Jerosolymis in die festo
suoe ipnipore, Dominus gesserat. Cerlum est- enim (Joan, iv). Nplànduni sane,'quod primo Jesum vi.r-
quod in s'uperioribus tribus Eyangeiisiis hoecviden-, . iptem spirilus demonstrassp, et post doçlrinoegra-
lur sola coiuinpri, quoein eo gesia sunt aprip quo liam ininïstrasse, primo de virlulibus famam egres-
Joannes,Iiapiisia vel incliisus est in careérem, ypl sarii, el sic docirinam magnificaiam esse conimemo-
punitifs. Denique si pbs.prvps,slalim. in i.ni.lijsnarra- ral. Juxta prdinem, videlicei, quem et in Aelibus
tibnum; -posteàguam.referl Malthoeusdp quadraginia apbstplpfunVbréyitér conuiiendare curayit : Qua
dierumjejunlp, et de lenmjoîie.ejJIS;, ç.pntinup,subjppit, , coepilJesni facere eldocere(Act. i). Prius enim facere,
dicens.: Audje'nèaiiiem quia j,oann:esBaptisla traditus. et posipappsùït docere, ne quis doclpr auditpribus
esiy.seçéssil a Judoea, et venit in Galila>qm(Maph. suis qùoenondum'faptis ipse patrayit, impefare proe-
Mi). Sed et Marcus simjlïier, yPostea.qxiam.(inquit) sumat. ,
tradjlys esi Joùnnes,yënii Jésus jn G:qliloeam. (Marc. r).. El venit Ndzareih.ûbï erat nutritus ,, et inirqvil.se-
Lucas vero etiam priusquam incipiat allqui.dde aclj- Q cundumconsiieludinemsuanidiesabbatiin Siinagogam,
Kus refprre Jesu , dicit, quia, adjecit. Her/pies super Synagoga Groece,Latine,dicilur çoiigregalw,quo no-
ôniin.ia.nifllaquoe.ge^serqt, e:t,inçhtsjl.J.oflnnemJn.car-; mine non spiumaffluentium turbarum;çonypntum,sed
cereni (Luc. 1:1),Quia, inquam, àb. his hoecvidefcin- et domum, qua ad audiendum dicendumvepei yerbura
lur pniissa, rpgaïusdiçilùr.Joannes apostolus ut ea conveniebaiit Judoei,appellare splebânj._UudeDomi-.
quoe^proeiprieranlpriprps anle iradiiippém Joannis nus ad Annam ponliliçeni,: Ego semper, inquit, doçui
Salvaloris, gpsia describeret. El idep dicit in Evan- in synagoga, et in templo;,quo. omnes ^udaelconyp-.
gelio : Hoec fecil, initio signorumJesu.s,(Joan.,n). Et niunl. Sicut et nos Êçclesias fidelium, et loca pt
ilerum in ajio lofp indieat dicens,: Nondnm enim chorosvocitamus.-Verum differt ipier Synagogam
Joaiines. miswsfuerqiin.çqrçerem (Joan, ni). Ex qui- qùoecongregatio, et Eçclesiam qu,oeconvoçaliointer-
bus constat quod ea quoe.anteqiiam Joannes iradere? pretatûr, quod veleris Teslamenti populus utro<|ue
tur a Jesu fuerant gesta describil. His memoraloe voçabulo, Novi 'autem laniurn Ecclesia nuncupatur.
liistprioe dictjs iniiium hujuscp, hop esstsecundi,iip7 . Quia.'.videlicet et pedpra, pi inanipioe qu.oequeres
slr.i in Lucam libplli, proemunirpçuravinius, ne quis congregari in unum possunt, ppnyoça.ri auiem non
legenlium puiaret pa quoeper ordinpm sunt expp- nisi raiipnp uipplia possunt. Idepque, novoe graliae
jienda post dierùm xi jejunium çpnfesiim façla, sed P pppulum quasi,piajori digniiate proedilum,, rectius
post aîiqupt a Dproinq miraçula, vel in Judoea,.vel coii¥pca,(uinin unïtatem fidei4 quani pongregatum
in GaliloeapaIrala poiius animadyerterel esse secuta. dicpre,,id est, Eçclesiam, quain Synagpgam nomi-
El-ingressUs est Jésus, in virilité, spiritùs\in.Gqli- nare, appsiplicis scriptpribus. et d.pçipri.busvisum
loeamyelfapi.a.^xiit.periinwersani regipneni de, illo; , est. Conflupbanlaulpip die. Sabbati in synagpgis, ut,
'el ipse-dPcebatin synagogiseqrum, et niagnificabalur juxta quod Dominus proecepit : Yacate el>videle,
oft oiHîiiiws,Virlulem spirilus, signa miraeulorum quqiiiain egosum Deus (Psal, six), fpriatis niundi
dicit. Sicut et alibi Judoeiadmirantes.Unde (inquiujn) negptiis, ad mpdiianda. legis ffl.pniia qbipip corde.
huic sapimilmhoecet virlu,s(Mal(h, xiii)? Sapieiiliarn,,.. résidèrent. Cujus ep die devotionis agendoehactenug
1
- ,-*•?aà
videlicet, ••--•:"-''-•?-virtutem
- docirinam, =-. - ' vero
*-- * ad
•-• opéra
'rr-:- - re-
- . in Ecclesia perdurât îndiçium, quoe ad memori.am
fereples, QuoeUnique panier p^in hoc Ipcp jungun-; , prispoereligi.pnjscanficum Deuterpppmii, in quo uni-,
lur, dupij.esus, ej. in; yii'tulp spiritu? ingressus psse, versus veleris populi slalus, quid yideliçei pffenso,
et in synagogis eoruni dopuisse perlijbelur. Unde quid propilïo Deo meruprit, conlinelur,.npnnuIlis in
merilo et magnificaïus a proeseniibu|, el per ab|eiir Ipcis Sabbalp diepre. consuevit. Alioquin esset proe-,
tes: quosque fama vulg^lus, as|eye,raiyr. Qupd-jttpn , posieruni at, pripribûs gepijmapoediebus propheta-..
373 IN LUC-iËEVANGELIUMEXP0S1TI0.• —;LIB'. II. 374
rum dictis carminibus, Moysi ullimum dicërelur.-£A:cium, inquit, Deo, spirilusconlribulalùs,cor conlritum:
Iniravit ergo Jésus die" Sabbali in synagogam, ùt el humilialum Deus non spernil (Psal. h), Atque ideo
ritum legis Mosaicoecumulo gralioe coelestisadhn- missura sive unctum se dicit, ad medendùm confra-
' " '
pleret. ciis, sive contritis corde; juxia quod et Rsalmi.stade
"'Et surrexil légère,el tràditus estilli liber prophetoe- illo : Qui sunat, inquit, conirilos.corde, et alligat
Isaioe. Indicium quidem humillimoe dispensalionis conlriliones eorum (Psal. CXLVI).- Velcerte dimillere
est, qua Deusinter homines minisirare-, non mini- confraclos in remissionem, eos qui legis pondère,
sirari!vénérai, quod eliam lecloris suscipere non de- gravi alque imporlabili l'uerant depressi rpleva.re,
dignafur officiùm. Sed aliiore providenlia Lucas a atque in remissionemvenit gratioe.spirilalis admii-
lectione et explanalione prophèlas gesia Domini terp. Et. hoc ipsum est proedicareannum.Domini ac-
ieriplurus ïnchoavil, quia -seilicetomnis propbelioe ceplum. Tune enim verusJubiloei,id esi,libeitaiis a»-
Scriplura ad ipsum ùsque pertingens, psr ipsum nusaderat tempus, videlicet;Ecclesia?,quo in cp.rppre
nobis aperienda, et in ipso constitërit adimplënda. versala peregrinaïur a Domino. De quo, Psalmista.;
-Unde el ulrumquehoc in Evangeliisui fine manifestius canit : Benedicescoronamanni benignilqtisluoe (Psal,
explical, cum posito prius dielo Salvatoris : Quo- txiv). Neque enim ille, quo. Dominus ppaidicabat».
niam necesse est impleri omnia quoe scripta sunt in "solus fuit acceplabilis, sed eliam iste quo proedical
legeMoysi,et prophèlis,el psalmis de mè (Luc. xxw); Apostolus dicens: Eççe.nunc temp.u.s, qççeplabile,ecce
moxet ipse subjunxit : Tune aperuit illis sensuin, ul nunc diessalulis (Il Cor, vi). Post annum saiieiDominL
inlélligerentScripluras (Ibid.). Surrexit igilur.légère acceplabilem, eliam dipni relribuiipnis pxlremoe,
Jésus",ût quos nova signorum operalione non con- proedicat, dicens: Filius enim hominis venturus est.
vërlerat, vel prophelicoe leclionis altestalione corrh in gloria sua cum angelissuis, et lune reddel unicui-
geret. - que secundumopus ejus (Matth, xvi), Ad cunçla igi-,
Et ul revolvit librum, invenit locum ubi scriplunï lur hoec eyangelizanda ideo se dicit missum, quia
erat. Pulchre librum prophetoeclausum aceipit, sed gpiritus Dominiest super eum,
révolulum legit, quia mysterium Incarnationis suoe • Et cum pliçuissellibrum, reddiditviinistro, et sedit,
proplielarum voce proesoriplum, el prius suseepit Librum Dominus omnibus qui aderant audienlibiis,
exhibendum, el post inielligendum morlalibus ape- legit, leclum vero ministre reddidit. Quia sicut ipse
ruit. :"-' alibi teslalur, cum es.selin mundo, palam loculusest
Spirilus Domini super me, propter quod unxil mundo, semperdocens in synagogaet in templo,quo
me evahqelizarepaupèribus, etc., Loquens supra:de omnesJudoeiconvenire consueyerant.Sed ad cceleslia
vocaiionë gentium et Ecclesioe confirniafione per &"regressurus, his qui ab iqi.ljo.ipsividerunl, et minislri
prophetam Salvator, cum inter coeterà dicerel.: fuerunl sërmon.is,eyangelizandipffic'i.um .tradid.it.Et
'Ego Dominus, in lempore ejus subito faciam islud bepe slausquidem legit,sed libroredditoresedii.Slare
(Isai. tx), confestim hoc, quod hic leclum est, intu^ enim, operantis; sedere, quiescenlis, vpl judipanlis
lit : Spiritùs Domini super me. Non quod Dominus est. Quia Dominus,Jésus Chrislus, ut. viam nobis
Deus babëat DominumDeum, sed quod juxia dispen- gcipnlioeqpoede se erat scripta pa.iefacë,ret,ad tem-
salionem carnis' assumptoe dical-ea: quoe humilia pus in carne dlgnatus est operari. : Peraçto autem
'sunt. Ad quem Psalmisia jam dixerat : Dilexisliju- pioedispensalionis officio, disçipulos suoe.doclrinoe
stifiantet odisli-miquitatem,propleyeaunxil te Deus, spquaces plegïtj s.equpsupernoequietis solio restituit,
-Deus lûus, àleo loetitioeproe-oonsorlibus luis (Psal. q/)dë el nupp pcculç.ajudicio puncia dispenset, el in
XLIV).Qimado enim eonsôrtes nominabtur, nâturam fine totius soeculijuj,lexp]a,nifes.iiisappareat. Simul
carnis inteilige, qua Deus consortes substantioe suoe exemplûm myslice proponens, ut verbi quisque proe-
nos habel. Et quia "erat unctio spirilalis, et néqua- .djçalor ejusdem sit plianij faclor.Surgat, légal,»et
quam humani corporis, ùt fuitin sacerdbtibusJudoeo- resideat : hoc est, pperetur, proedieet, et sic proemia
rum, idcircoproeconsbrlibus, îd est, coeterissanciis-~. qpielis exspeciei. Et nPtab,dupiquia.librum ipse ré-
ùnctus esse memoràtur. Cujus unciio illo expleta volulum legit, jriinist.roautem plicalgm, rpddidit.
est lempore, quando baplizatus est in Jordane, et Quia.et Ecclesiaqispani missoJJPaire -spirilu yeriia-
Spirilus sanelus in spëcie columboedescendit super tjs, docuit in omnpin veritatem, et lamen non bm-
"êum, el mansil "in illo. Unclus est igilur oleo spiri- jiibus omnia dicenda, sed prp çapîu audieplium vcçr
îalis el viiiuie coelesii,ut paupertalem condilionis bpm docto,ridispeusan,dum s,u.pproenip!),ebpl.ëxfimp.lp,
'humanoethesauro resurrectionis"rigaret oeterno, ca- -piimait : Multa habeovobis dibere, sed non pplesjjs
plivitalêm mentis auferret, Coecitaiem illuminaret illa, pprtare modo. . ,. ,. ..,,
;animorum. Beati, inquiens, pauperes, quia vestrum Et omnium.in synagogaoculi erant inlendenles in
est regnumDei (Luc. vi). Et ilerum: Si vos Filius .eum,.Coepilautem diceread illps : Quia hodh implefa
liberaverit,vere libërierilis (Joan. LXXXV). El ilerum : esl hoecScriplura in auribus veslris. In eo iiiiqueim-
Qui sequiturme, non ambulal in tenebris,sed habebit pleta, quia, sicut illa proedixerat: El magna faciebat,
lumenvitoe(Ibid.). -, et majora Dominusevangetizqb.at.Quod igilur majus
Dimitlere confraclosin remissionem.Proedicarean- quoerimus le.stimonium, quam quod se fuisse, qui
-vtim Dominiacceplum, et diem relribulionh. Sacrifia loculus est in prophèlis, prpftvia voce sigpavùî
 57S REDJ! VENERABïLIS OPP. PARS II. SEGT. I. - EXEGETICAGENUINA. 370
Removens sacrilegia perfidorum, qui alium Deum A est, quia caput Christi Deus, Spuium lulo taimi-
dicuntveteris Teslamenti, alium novi, vel qui ini- slum nos illuminât in nalatoria Siloe baptizalos,
tium Chrisli dieunt esse de Virgine. Quomodo enim quia Vefbumcaro factum est, et habilavilin nobis, et
coepil ex Virgine, qui anle Virginem loquebalur.-? vidimusgloriam ejus (Joan. i), quam prius, tenebris
El omnes teslimoniumilli dabant, et mirabanlur in arceniibus, comprehéndera non poteramus. Per fa-
verbisgratioequoeprocedebantde ore illius. Teslimo- brum ergo Chrislum crealus es, ut esses. Per me-
nium illi dabant, atleslando illum vere, ut dixerat dicum Christum recrealus es, ut post vulnera sanus
eum esse de quo cecinere prophetoe, vere Spirilus esses: Qui ab irridënlibus quidem civibus seipsum
sancti gratia peruncium , verè se pauperes, coecos, curare, hoc est, in sua patria virlutes facere mone-
captives, atque confraclos, illius per omnia indigere lur, sed non oliose ab Evangelista alio excusalur,
muneribus. quia non polerat ibi vïrlutem ullam facere, nisi pau-
Et dicebant : Nonne hic esl filiusJoseph? Quanta cos infirmos imposilis manibus curavit. Et miraba-
Nazarenorum coecitas, qui éum quem in verbis fa- tur propter incredulilatem illorurn. Ne fortassequis
clisque Christum esse cognoscunt, ob generis lanlum yiliorem nobis fieri debere patrioe putaret aftëclum.
notiiiam eontemnunt. Quorum tamen error salus Amabal itaqué cives, sed ipsi se chariiaic patria qui
nostra est, et hoereticorumcondemnatio. In tantum B llvore privabant.
enim cernebanl hominem Jesum Christum, ut hune Ail autem : Amen dico vobis quia nemo prophela
filium Joseph, et juxta alios evangelislas fabrum, ateeptus est in palria sua. Propheiam dici in ScriplU-
vel fabri clamarenl filium. Inler quoe inluendum ris Dominum Christum, et Moysestestis est qui ait :
quare Chrislus in carne apparens, fabri filius, imo Propheiam vobis suscitabit Deus vester de fratribus
faber appellari voluerit. Sanoque intelleclu sentien- veslris tanquam me (Deul. xvm). Non solum autem
dum quod eliam per hoc se ejus ante soeculafilium ipse qui caput et Dominus esl propbeiarum, sed et
esse docùeril, qui fabricator omnium in principio Elias, Jeramias, caeterique propbeioe, minoris in
creavil Deus coelumet terram. Nam el si humana palria, quam m extremis civitalibus habiti sunt. Quia
non sunt comparanda divinis , lypus lamen înteger prbpemodum nalurale est cives semper civibus invi-
esl, quia paler Christi igni operatur et spirilu. Unde dere. Non ;ènim considérant proesenlia viri opéra,
et de ipso lanquam de fabri filïo,proecursorejus ail]: sed fràgllem recordanlur infanliam, quasi non et
Ipse vos baplizabil in Spirilu sancloël igni (Luc. n). ipsi per eosdem oelalis gradus ad maturam oeialem
Qui in domo magna hujus mundi diversi generis vasa venerint.
fabricat. Imo vasa iroe spirilus igné molliendo, in In verilale dico vobis, multoeviduoeerant in diebus
misericordioevasa commutai. Unde bene Malaehias, " Elioein Israël quando clauswnest coelum annis tri-
cum éx persona Patris diceret : Ecce miltam ange- bus, etc. Non (inquil) hoc quod divina fastidiosis
lum meum, et proeparabitviam ante faciem meam, el civibus bénéficia sublraho, prophelarum gestis
statim vénielad lemplum suum dominator quem vos adversatur. Quia sicut, famé quondam omnem ter-
quoeritis, posl pauca subjunxit atque ait : El rant premente, nemo est in Judoea reperlus" Elioe
sedebilconfions, et emundans argenlum, et purgabk dignus hospitio, sed exteroe genlis est vidua quoe-
filios Levi, el conflabilebs quasi aurum el quasiargen- sita, quoeob fidei gratiam a lanto propheta visilari
(iim.'Sed hujus sacramenii Judoei ignari, divinoevir- deberet, et sicut mullis ibidem leprosis Naaman
lulis opéra prosapioe carnalis contemplatione despi- lanlum Syrus, quia dévote quoesierat, ab Elisoeo
tiunl, sicul non solum ex proecedenlibus ipsorum, prophela curari promeruit, hic el vos non alia
sed etiam ex subsequentibus Domini verbis apparat quam invidioe perfidioeque causa, superno munere
cum subditur": privabit. Quorum si facta prophelarum, et jam alle-
Et ail illis : Ulique dicitis mihi hanc simililudinem: gorice discusseris, invenies profeclo Dominum in
Medice, cura tëipsùm : quanta, eic. Quorum insana pairioesuoe,a qua recèpius non est, perfidia, super-
perfidia, sanam licet nesciens fidem confiteiur, quoe;n biam notasse Judoeorum. Nomine vero Capharnaum,
Dominum Chrislum fabrum cognominat et nicdicum. quoeager consolàtionis interpretatur, genlium proe-
Faber est enim verus, quia omnia per ipsum facta dicasse saluiem, ubi majora quotidie signa per apo-
sunt. Medicus est, quia omnia per ipsum resiaurata siolos aposiolorumque successores non tam in cor-
sunt"in coeliset in lerra. Et sicut de se ipse lesla- porum quam in animarum sanatione patranlur. Igi-
tur : Non habent opus sani medico, sed maie habenles lur vidua ad quam Elias missus esl, genlium dési-
(Marc. u). Et quia diximus quo instrumento fabri- gnât Ecclesiam,quoe,a suodiutiuscondiioredéserta,
candi, dicamus et quo utalur génère medicandi. populum recioe fidei nesGium,quasi pauperem filium,
Proetëriensvidit coecuma nulivilale, exspuil in .terram, egena stipe nutribat, id est, verbo fruelus experle
et fecil lutum de spulo, linivitque super oculos èjus, docebat, donec advenièns sermo prophelicus, qui,
et dixit ei : Vade, lava in natatoria Siloe, quod inter- exsiccato:vellere Israelis, utpote clausa coeli januat<
prelatur MISSUS. Abiil ergo el lavil, el venit videns famé periclilabalur in Judoea, pasceretur ibi simul
(Joan. ix). Agnosce igilur magnoemodum medicinoe, el pasceret, et recèpius videlicet a credenlibus, et
ël gaude quia per hauc illuminari meruisti. Lutumde reficiens ipse credenles. Unde bene hoeceadem vi-
lerra caro Christi esl, Spuium de ore, divinifas ejus dua, in Sarepia Sidonioedicilur esse moraïa. Sidonia
577 IN hVCM EVANGELIUMEXP0S1T10. — LIB. H. 378
quippe,'venatio innlilis; Sarepta vero, incendium, A. el surrexerunt, el ejeeerunl illum extra civilatem.
vel anguslia panis inlerpretalur. Quia ubi abundavit Sacrilegia quippe Judoeorum,quoemulto ante Domi-
peccatum,superabundavit\gratia (Rom. v). Ubi rébus nus proenunliaveral per propheiam, dicens : Relri-
supervacuis acquirendis, quasi aucupandi cura im- buebantmihi mala pro bonis (Psal. xxxiv), in Evan-
pendebatur, ubi diroesitis incendium panisquespiri- gelio docet esse compléta. Namcum ipse per populos
lalis anle fiebat angustia, ibi farina oleumque ore bénéficia diflunderet, illi injurias irrogabanl. Nec
prophelico benedicitur, id esl fructus et hilaritas niirum si perdiderunt salulem, qui ejecërunt de suis
charitatis, sive gralia corporis dominiciel chrismatis finibusSalvatorem. Moralis enim Dominus, et qui
unclio, indefectivoverbi coelestis munere feeunda- docuerit exemplo suo aposiolos suos omnibus omnia
batur. Cujus hactenus in vasis oleum gaudiispirilalis fieri, nec volenles répudiât, nec inviios alligat, née
et benediclionis farina non déficit, coelerisquoenon ejicientibus reluclatur, nec roganlibus deest. Sic
credunt gentibus, inopia panis divini miseris, et ve- Gerasenosalibi cum virtules ejus sustinere non pos-
natni deditisinutili. Nam et ipsa pulcherrime mysti- sent, quasi infirmos et ingratos reliquit. Simul in-
cum sibi prius quam moreretur panem factura, duo tellige, non ex necessitale fuisse, sed voluntariam
se ligna colligere velle teslalur, non solo ligni no- corporis passionem; nec caplum a Judoeis, sed a
mine, sed eliam numéro lignorum signum crucis >S se oblatum. Etenim quando vult capitur, quando vult
cxprimens, quo nobis est panis vitoe proeparalus iabitur, quando vult suspenditur, quando vult non
oeiernoe. tenetur.
Et mulli leprosi erant in Israël sub Elisoeoprophe- Et duxerunt, inquit, illum usque ad supercitium
ia, el nemoeorummundaïusesl, nisi Naaman Syrus. monlis supra quem civitqsillorurn erat oedificala,ut
Quia nota esi historia, de mysierio necesseest paucis proecipitarenteum. Ipse autemtransiens per médium
inliroemus.Et Naaman ergo iste Syrus, quijinierpre- illorurnibat. O pejor magistro discipulorum hoeredi-
latur décor, populum demonstrat naiionum, quon- tas ! Diabolusverbo Dominum lentat, Judoei facto.
dam perfidioeseelerumque lepra maculosum, sed per Ille dicil, Mille le; isli adoriuntur ut minant. Et
sacramentumbaptismatis ab omnimentis et corporis quidem Dominus supercilium monlis proecipiiandus
fedilale purgalum. Qui caploeconsilio puelloe,hoc ascenderai, sed per médium illorurn, mulala subilo
esl inspirationissupernoegratia, quam Judoeis con- vel obstupefacla furenlium meule, descendit, quos
servare non valenlibus, génies rapuere, salulem adhuc sanare quam perdere malebal, ut cassata vi-
sperare commonilus, seplies lavari jubelur. Quia dentes suoecoeptanequilioe,a poscendodeincepsejus
nimirum solum baptismi genus, quod ex Spirilu r, morte désistèrent. Necdum enim vénérai hora pas-
sanclo régénérât, salval. Unde jure caro ejus post sionis, quoenon quolibet Sabbato, sed in Parasceve
lavacrum, velut caro pueri parvi apparaisse memo- Paschoefulura exstilerat. Necdumlocum passionis,
raiur. Sive quia cunclos in Christo bap(iza(os, in qui non in Nazareth, sed Jerosolymis hosliarum san-
unam paril gralia maier infanliain, seu magisille sit guine figurabalur, adierat. Sed nec genus morlis,
intelligenduspuer, de quo diclum est : Parvulus na- qui crucifigendus a soeculoproeconabalur, elegerat.
lus est nobis, filius dalus est nobis (Isai. ix). Cujus Non igilur a Nazaroeisproecipitari,nona Jerosolymilis
corpori per baptismum iota credentium soboles lapidari, non inter pueros Rethleemitas ab Herode
adunatur. El ut cuncta hic baplismi scires sacra- perimi, non alia vel alia voluit morte consummari.
menla proemonstrala, in quo abrenunliare Satanoe, Quod enim tali morle regioepotestalis indicium, quo
fidem confiteri proecipimur,negat se Naaman ultra fidelium frons armaretur, emineret? Sed solum cru-
diis alienis litalurum, soli per omnia Dominoser- cis exspeclatuin esl vexillum, cujus figura et celer-
viturus. Parlem quoque lerroe sancloe,seeum lolleré rimo dexieroemotu conlra maligni hostis tentamenia
gaudet, quia bapiizatosoporlet dominici quoque cor- depingi, et ipsa piliilominus figura monarchioe sin-
poris parlicipatione confirmari. Merilo igilur Naa- gularis poluisseï typus haberi. Ut quomodo trium-
man, cujus dum aqua corpus abluilur, fide pectus D phum crucis exponensAposlolus,ail : In nomineJesu
abluilur, id esl, populusgenlium, Judoeis lepra con- omne genu flec.iatur, coelestium,el lerreslrium, el in-
tumacioesqualentibus, anleferlur. Merito vidua Sa- fernorum(Philipp. n). Hoc est enim quod ejusdem
repiana, id esl, Ecclesia, ligno crucis refici deside- crucis cacumina ad coelos tendrait, ima pelunt infé-
rans,Judoeisfamé verbi pereuntibus, pane sacrosancli ras, cornua terram tegunt.
corporis et vivificîSpirilus unclione reCrealur. Pro- Et descendit in Capharnaum civilatem Galiloeoe
balurque Dominusnon ob suam impolentiam civi- ibiquedocebatillos Sabbato.Vide clemenliamDomini
bus, sed ob eorum invideniiam virlutum dona ité- Salvaloris : nec indignalione commotus, nec sceleie
rasse, alque hoc exemple lotam posiremo gentem, offensus, nec injuria violalus Judoeam deserit; quia
non quia non amareiur, sed quia ipsa se amari non etiam immemor injuria?, sed memor clemeniioe,nunc
amaret, ab eo dereliciam, docloribus scilicet inde docendo, nunc tiberando, nunc sanando, in fide ple-
ob salvaiionem gentium loto orbe dispersis. Sed bis corda demulcet. Quod auiem Sabbatîs maxime
quod Dominusverbo de Judoeis,hoc ipsi de se Judoei medicinoedoctrinoeque suoe dona fréquentât, docet
faclo leslanlur. Nam sequilur : se non sub lege, sed supra legem, qui eamdem quo-
El repletisunt omnesin synagogaira hoecaudienles,
que legemadimplere, non aulpm solvere venerit, nec
 579 BEM: VENERABMS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETIGAGENUINA. 530
Jndaicum eligere Sabbaium, quo vel ignem aceen- À . illum nocv.it,videtur repugnare .Marco,qui ait : Et
dërë, vel nianumpëdemque movëre non Iiceat, sëd discerpenseumspirilu'simmundus,et exclamonsvoce
verum Sabbaium diléctamqueDomino"esserequiem, magna ëxivil-abeo (Marc, i). Nisi inlelligamushoc
si, saluli studenles animarum, ab opère"servifi, id dixisse Marcum, Discerpenseum, quod Lucas dixit :
est, a cunctis cbiuînëamus illicilis. Et cum projecissetillum in msdi'»m,-ut-quods'ecu-
El siupebantin do'clrinaejus;'quia in polestaleêrai lus ait : Nihilque eum nocuit; iiilelligàlurquia jacta-
sermoipsius. Sermo docioris in polestale fil, cum lio illa membrorum alque vexatio non eum débilita»
ëaquoe docèt operatur. Nain qui ac'tis ipse sua dieia vit,.sicul -soient exire doemonia eliam quibusdam
destruit, cbntemnitur. Cui conlra doclorem insti- membris ampuialisaul evulsis. Undemerito pro lam
tuons Apostolus ait : Nemo adolescentiamtuant con- intégra rëstitulionesauilatis- qui adorant payentes
temnat (I Tiiri. iv). Sïngulariler autcni Dominusac tamelsi nondum credenies,udinvioenidicebant:
principaliter solus ex poleslate bona loculus est, Quia.in -poleslate et virlute.imperalspiritibus m-?
quia ex infirmilale mala nulla commisit. Ex divini- mMdis, et exeunt. Expellere enim doemonia-et ho*
tatis qùippë poieniia habuit id quod nobis per bu- •mines sancti, sed in vërbo Dei possunt,-ipsum au-
tnanitaiis suoe innoceniiani minislravii. Aliter in, iem Dei Verbum propria polestale virluies ope-
poleslate'eral sermo ipsius, sive ut alius évange- ïi '- ralur. , •' -
lista dicit, erat doeens eos sicul poleslatem Italiens-, Surgens autem de synagoga, introivit.in domum
et non sicut scriboe.Quoniam scriboequoeper legem Simonis. Socrus autem Simonis lenebalur magnis
âidicerànl proeçepta, populis dabant. Ipse vero febribus.'Si virum a doemonioliberatum moraliler
quasi auclor implelorque legis, vel mutando, vel animumab immunda cogitaiione purgalum signifia
augendp quoeminus videbanlur. libère agendo sub- care dixerimus, consequenlerfeminafebribus tenta.,
stiiuit. '.-,-' sed ad iniperium Dominicureta, carnem ostendit a
Et in synagoga erat homo habens doemoniumim- concupisceniioesuoe fervore per çonlineniioeproe»-
mundtim. Bene in synagoga homo erat qui spiritum copia frenalam. Omnis enim amariludo, et ira, et
immundum habebat, quia Spiritum sanctUm amise- indignatio,et clamor, el blas'phemia,spirilus immun-
rat. Inlroierat enim diabolus unde Chrislus exierat. di furor est. Fornicalionemvéro, immundiliam,libi-
Siëut eliam nunc quidam dieunt se Judoeosesse el dinem,-concupiscentiam malam, et avaritiam, quoeest
non sunt, sedfsunl synagogaSalanoe. shnutacrorumservilus(Ephes. iv), febrem illecebro-
; Et exc'ldmavilvoce
magna dicens: Sine, quid' nobis soecarnis intellige.
il libi, Jesu Nazareiie? Paululum (inquit) a me Et rogaveruniillum pro ea. Et slans super illam,
vexando quiesce, Cuinulla est cum nostra fraude ^ imperavitfcbri, et-dimisitillam. ModoSalvator roga-
socielas^ El vere : Quoeenim parlicipaiio luci' ad lus, modouliro curai oegroios,oslendens se contra
tenebras? quoe communicalioChristi àd Belial?(II peccalorum quoque passiones et precibus semper
Coi: vi.) annucre fidelium, et ea quoeipsi minime m se ia-
Venislipcrdere nos ? scio le quia sis sanctus Dei. telligunt, velinlèlligenda-dare,vel'eliam non inlel-
Non-voiunlaiis ista confëssïo est, quam proemium lecla dimitlere. Juxia quod Psalmïsla postulat :
sequitur confiiendi, sed neeessitalisextorsio quoeco- Delicta quis.intelligit? ab occullis meis munda me ,
'
git ïnvitos. Et velut si servi fugitivi post mullum Domine(Psatm~xvi\ï). '' -
lemporis dominum suum yideant, nihil aliud nisi Etconiiniw surgens, mhùstrabaiillis. Nalurale est
de'verbéribus deprëcantur, sic et doemonescémen- febriciianiibùs, iiicipiénie sanitate, lassescere, et
tes Dominumin terris repente versari, ad judicandos oegrolalibnis sentira molesliam, verum sanilas quoe
se venisse crédebant. ProesenliaSalvaloris lormenia Domini conferlur impërio , simul lola redit. Non
sum doemonUm. solum ipsa redit, sed et tanlo robore eomilante, ut
Et ihcrepavil illum Jésus dicens: Obniuiescé,et eis conlinuo qui se adjuverant, ministrare sufûciat,
exi ab illo. Qboniam invidia diaboli mors inlravil n el, juxta legestropologioe, membra quoeservierant
in orbem' lerrdrum (Sap. u), ideo conlra ipsum iiïiniunditioeadiniquitatemut fructificareiumorli ,
rnortis abctorem primo debuil medicina salulis ope- servianljusiiiioein vitam oeternam(Rom. vi).
rari : primo lingua serpenlina, ne ultra virus spar- " Cum sol autem.
occidissel, omîtes qui liabebari!in-
gerel occludi; ac deinde femina quoeprima seduçla firmosvariis languoribus,, ducebanlillos ad eum. At
est, a carnalis concupisceniioefebre curari ; tertio ille singulismanus iniponens,curabaleos. Solisoccu-
vir, qui maie suadeniis dicta conjugis audivit, ab bims passionem mortemquesignificatillius qui dixil:
! ërroris sui
leprà casligari. Ut ipse apud hune evan- Quandiuin mundo sum,lux summundi.El sole occi-
gelistam èsset ordo reslauralionis qui fuëral et i"dente plures doe'moniaciquam ante, plures eananiur
casus. oegroti.Quia qui lemporaliler in carne vivens paucos
Et cum projecisset illum doemoniumin médium, Judoeorumdbcuil, calcalo regno morlis, omnibusper
exiit ab illo, nihilque illum nocuiu Divina permis- ' orbem gentibus fidei salulisque dona transmisit.
sione libfrandus a doernonëhomo projicilur in mé- Cujus mmislris, quasi viloe lucisque proeconibùs,
dium, ul virius palcl'actaSalvaloris plures ad fidem Psalmista canil : lier facile ei qui aseenditsuper oc-
Viamquesalulis invilet. Sed quod dicilur, Nihilque casion (Psal, LXVH).Super occasùmquippe Domi-
 381 - IN LUC^l EVANGELIUMEXP0S1TI0. T-LJB. H. 3&$T
nus aseendit, quia, unde in passione occubuit, inde /A da.ne, cenlum quadraginta sladiis in longiludinem, et
• majorem suam gloriam resurgendo manifesiavit. quadraginta exiendilur in latitudinem. Quia' ergo
Exibant etiam doempniqci mullis, clamantia et di-' slagnùm sive mare proesens soeeulum désignât,
cenlia : Quia lu es,Filius Dei. Et increpqns non sipe- Dominus secus mare slat, poslquam, vitoelabenlis
bal ea loqui, quia sdébqnl ipsum esse Chrislum.Doe- mortalitatenv devincpns, in ea qua passus est carne
monia Filium Dei confitebantur, et attestante evan- stabililatem perpetuoequielis adi.it., Turbarum çon-
gelista, sciebant ipsum esse Christum,. Quia .quem. veiiius ad eum genlium in fide coneurrciitium typus
dierum quadraginta jejunio faligafum diabolus ho- est. De quibus Isaias : Et fluenl (inquit) ad eum om-
minem cognoverat, pep tenlandp valebat, an et Dëi nes génies, el ibunl populi mulli, et dicenl : Venileet
Filius essel experiri, jam nunç per signorum polen- ascendamusad' montentDomini(Isai. u).
liàm,,vel intellexerit, vel potius suspipajus est esse Et vidit duas naves étantes secus stagnum. Duoe
Filium Dei. Non igitur ideo Judoeis.eum crucifigere naves secus stagnum positoe, circumeisionem et
persuasit, quia Chrislum sive Dpi Filium non esse proepuliumfigurant. Quas bene Jésus vidisse pérhi-
puiayït, sed quia se mprle illius non proevidil essp bélur, quia in ulroque populo novit Dominus qui
damnandum. Verp enim de hoc myslerio a soeculis sunt ejus. Eorumque cor a fluctibus soeculi hujus
abs.epndito.dicit Apostolus : Quoi nemo principum'^adfuiuroe viloeiranquillitatera quasi ad solidilatem
hujus soeculicognovit; si enim cognovissenf., nunquqm liuoris vivendo, hoc est misericorditer vitando,,
Dominumglor'ioecruçifixissenl(I Cor. il). Quare au- provehit.
tem doemoniaDominus de se loqui prqhjbeat, Psal- r? Piscalores autem descënderant, et lavabant relia.
misia manifestai, qui ait .: Pecçqtpri autenp dixjt Piscatores sunt Ecclesioedoçlores,, qui nos rate fidei;
Deus : Quare lu enarras,juslilias ptças.(Psal. XLIX)? comprehensos, et de profundo ad lunam élatos,
et çoeierfi:ne quis, dum proedipantemaudit, sequa-, quasi pisces littori, sic terroe vïventium advehunt.
turerrantgm. lmprebus enim magisterest diabolus, Quasi enim quoe relia piscantium sunt complexoe,
qui falsa yeris soepepermiscet, ut specie yerilatis proedicanlium dicliones, quoeeos quos coeperint in
teslimonium fraudis obtexat. Alias autem non soli fide, non amittant. Unde et relia quasi relinentia
doempnesqui invili confiiebaniur jubentur. silere dp sunt vocata. Sed hoecrelia modo laxantur in captu-
Christo, sed et. illi qui ab eo sanali sponte.cpnfiteri ram, modo lola plicanlur, quia non omne tempus
v.pl.ebant.Imo.ipsi apostoli, qui eum post resurra- est habile doctrinoe, sed nunc ëxercenda" lingua do-
ciïouejn loto eranl orbe proediealuri, anle passionem clori, nunc suimet'curà gerenda.
ejus proeçipiuntur,oninino relicere de illo, np, de- Ascendensautem in unam navêmquoeerat Simonis,
vina videlicet majesiale proediçala,passionis disp.pn-^rogavit eum a terra reducere pitsillum. El sedens,
salio dUlërreiur, el, dilata passione, salus mundi doeebatde navicula turbas. Navis Simonis est Eccle-
quoeper banc futura eral n.egaretur. sia primiliva, de qua Paulus ail : Qui enim operalus
Facta autem die, egreesusibal in désertion locmn,; est Petro in aposlolalum circumeisionis',operatus est
el turboerequirebanteum, et venerunt.usquead ipsum.. et mihi inler génies (Galat. il). Bene una dicta, quia
Si oçpasu solis ûp.minuniprs pxprimilur, quare npu: mukiludiniscredenliumerat cor et anima una (Aci.
die redepnlp rpsurreclio illius,indiçelur ? Gujus ma-, iv). De qua doeebat turbas, quia de aucloritate Ec-
njfeslata luce a credei.i,iiuni turbis inquiritur., et clesioedocet usque hodié génies.
in .gentium deserlo invenlps, ne abeat detinetur, Ul cessavilauiem loqui, dixit ad Simonem: Duc in
Maxinie çum hoec.prima Sabbati, quo, resurreçlip alium, el laxale relia vestra in capturam. Quod primo
celebrata est, ëgressip, quoefiiio,et inyenlio cpnli- rogavit Simonem navem a lerra reducere pusillum,
gerit. . - significat vel lemperate uiendum vei'boad turbas, ut
CAPUT y. nec lerrena eis proecipiantur, nec sic a terrenis in
, Faclum est. autem çum tiirboeirruerent. in eum, ut profunda saoramenlorum recedalur, ut ea penilus
audirent verbum.Dei, et ipse stabal secus.stagnum n non intelliganl, vel prius iu proximis regionibus
Genesarelh.Stagnum Genesarelb idem dieunt esse gentibus proedicauduin, ul quod dicit item Petro :
quod mare Galiloeoe,vel mare Tiberiadis. Sed mare Duc in alium, et laxale relia veslra in capturam, ad
Gaiiloeoeab adjacente provincia diclum, mare Tibe- ramotiores génies quibus posiea proedicatum est
riadis a proxima civitate, quoe olim Chennereih periineat.
vocata, sed ab Herodë tetrarcha inslauraia, in hp- El respondens Simon, dixil illi : Proeceptor, per
norem Tiberii CoesarisTiberias pstappellata. Porro totam nectem laboranles, nihil cepimus.In verboau-
Genesara laici ipsius nalura, qua crispantibus aquis tem luo, laxaborele. — .NisiDominusoedificaveritdo-
île seipso sibi excitare auram •perhibetur, Groepo mum, in vanum laborâveruntqui oedificanteam (Psal.
voeabulo,quasi generans sibi auram dicitur. Neque cxxvi). Nisi Dominus cor illuslraverit audiiorum,
enim in slagni morem sternîtur aqua, sed frequen-. doclor in nocte laborat. Nisi in verbo gralioesuper-
tibus auris spirantibus agiiaiur, hausiu dulcis, el ad noe laxala fuerinl instrumenta dispuiati.onum, fru-
polandum habilis. Sed Hebroeoelinguoe consuelur stra vocis suoe proedicatorjaculum millit. Quia fidés
dine, omnis aquarum congregatio sive dulcis, sive populorum non sapienlia verbi comppsili, sed divi-
;
salsa, mare nuncupalur. Qui iacus, interfluenieJor- noevocalipnis munere provenit.
385 GEDJEVENERÂBILÎSOPP. PARS U. SÉCT. I. - EXEGETICAGENUINA. 384
Ei cum hoc (ecisset,concluserunlpiscium nwllitu-iA sanclil-alis iler formidet aggredi. Quod autem se-
dinem copi'dsàm.Rumpebalurautem rele eoram..Proe quitur,
mulliludine piscium rele rumpebalur, quia nunc ad . Ex hocjam homineseris capiens, ad ipsum Pelrum
confessionem fidei eliam cum electis reprobi lanti specialiter pertinet. Exponil enim ei Dominus quid
{titrant, qui ipsam quoque Ecclësiam hoeresibus hoeccapiura piscium significet. Quod videlicet ipse
scindant. Rumpilur autem rele, sed non labitur sicut nunc per reila pisces, sic aliqùando per verba
piscis, quia suos Dominuseliam inter persequ'eniium sit capturas homines. Totusque facli hujus ordo
scandala serval. quid in Ecclesia, cujus ipsé typum lenet, quotidie
Et annueruntsociisqui erant in alia navi, utveni- geralur ostendat. Quod vero subjungilur :
rent et adjuvarent eos. Alia navis (ut proediximus)est El tubduclis ad terram navibus, reliais omnibus,
Ecclesiade gentibus, quoeet ipsa non sufficienie una secutisunt eum, potest signifleare finem lemporis,
navicula piseibus implelur electis, quia novit Domi- quo ab hujusmodi salo qui Cbrislo inhoeserintpeni-
nus qui sunt ejus, et apud ipsum certus est suorum lus recessuri sunt. Sciendumest autem hanc eam-
numerus eieclorum. Cumque lot in Judoea credilu- dem non esse leclionem qua Malthoeuset Marcus
rps non invenit, quot ad .fidemvitamque proedesti- ,**binos de navieulis piscalores, primo Peirùm et An-
natos novit oeternam, quasi alioenavis receptacula dream, deinde fil'iosZebedoeia Dominonarrant esse
piseibus quoerens suis, corda quoque gentium fidei vocatos. Non enim eos Lucas nunc a Dominovoca-
gratia replet. Et bene rupto rele.socia navis advo- los, sed tanlum Pelra fuisse proediclumquod homi-
catur, quoniam ante Judas proditor, anle Simon. nes esset Capturas, insinuât. Quod non ita diclum
Màgus, pisces nequïssimi, capli sunt, anle Ananias est, quasi jam pisces nunquam esset capturus. Nam
el Sapphira fidei rele subdole lenlabani ingredi, et post resurreclionem Domini legimus eos esse
ante, ul Joannes lestatur, tnuftt discipulorumejus piscalos. Unde datur inleiligi eos ad capturam pi-
abierunt rétro, el jam noneum illo ambulabanl(J[oan. scium ex more remeasse, ut postea fierat quod
vi). Ac deinde Barnabas et Paulus ad genlium sunt Malthoeuset Marcus narrant, quando eos binos vo-
àpostolatum sègregaii (Acl. xm). cavit. Tune enim non subduclis ad lerram navibus
. El venerunt et impleverunlambas naviculas, ila ul tanquam cura redeundi, sed ila eum secuti sunt,
vocantem ac jubeniem ut sequerenlur.
mergerentur.Harum impleiio navium, usque in finem tanquam
soeculicrescil. Sed quod impletoemerguntur, hoc est Et factum est, cum essetin una civitalum,el eccevir
in submersione premuntur (non enim submersoe, plënuslepra. El vidensJesum, el procidèns in faciem,
sed lamen sunt pericliiaioe),Aposlolus exponil, di- (_ rogavil eum dicens, Domine,si vis, potes me mundare.
cens : In novissimisdiebuserunt temporapericutosa,- Bene ubi leprosus mundatur, certus non exprimitur
et erunt hominesseipsosamantes, etc. (II Tint. ni). locus, ut ôstendalur non unum populum specialis
sëd omnium populos fuisse sana-
Nam mergi naves estj homines in soeciilum,ex quo alicujus civilatis,
Et quia Dominusait : A*ohveni solverelegem,sed
elati per fidem fuerant, mornm pravilale relabi. los.
v), ille qui excludebalur à lege,
Quales et ipse Pelrus adhuc in infirmilale posilus, adiinplerese(Matth.
Domini poleslate proesumens, non ex
demonslrat. Unde : - purgari
hop lpco sequitur lege, sed supra legem esse graiiam judicabat, quoe
Quod cunivideretSimon Petrus, procidil ad genua ieprosi maculam possit abluere. Verum ut in Do-
Jesu, dicens : Exi a me, quia homo peccalorsum, Do- mino poléstatis auctoritas, ita in illo fidei constan-
mine. Quia carnales quique in Ecclesia regimen spï- tia declaratur. Ille in faciem procidil, quod bumiliia-
riialium, in quibus maxime Christi persona eminet, lis est el pudoris* ui unusquisque de suoe vitoema-
a se quodammodorepellunt. Non enim hoc vocelin - culis erubescal. Sed confessionemverecundia non
gUoedieunt bonis minisiris Dei, ut eos a se repel- repressil, ostendit vuiuus, ramedium poslulavil. Et
lant, sed voce morum et aciuum suorum suadent a ipsa religionis et fidei plena cpnfessio esl. Si vis
serecedi, ne per honos reganlur, el eo vehementius j) (inquil), pôles me mundâre. In vPluniate DominiIri-
quo déférant eis honorem, allameu faclis suis a se' buit poleslaiem. De volunlaie autem Domini non
recéderaadmonent, ut honorificenliameorum signi- quasi pielatis incredulus dubilavit, sed quasi côllu-
ficaveril Petrus, cadebs ad pedes Domini; mores vionis suoeconscius non
proesumpsil.
autem in eo quod ait: Ea»a me, Domine,quia pecca- Et exlendens manum, teligil illum dicens: Vo'.o,
lor homo sum. QUod tampn quia non feeil Dominus, mundare. Et confeslim lepra dfseessit ab illo. Nihil
non enim recessit ab eis, sed eos suhduclis navibus médium est inter
opus Dei atque proeceptum,quia
ad liltus perduxil, significat in bonis et spiriialibus in
proecëpio esl opus. Denique dixit, el facta sunt.
viris non esse oporlere hanc voluntalem, ut pëcca- Vides igilur quod dubilari non potest quia volunlas
lis lurbarum commoli,-quo quasi securius tranquil- Déi pbteslàs est. Si ergo volunlas ejus polestas est,
liusque vivant, munus ecclesiasticum deserant. qui unius voluntaiis asserunt, unius ulique asserunt
- Etait ad SimonemJésus : Nolite limere.Confortai poiestaiis. Iiaque quasi habens potesialemsanandi,'
Dominus limorem carnalium, animosque fragilium. et jubendi auctorilaiem, operandi teslimonium'non
Consolando:erigit, ne quis vel de suoe conscienlia refiigit. Voloenim dicit, propier Pholinum.; impe-
cuîpoeiremens, vel de aliorum innocenlia slupens, rat, propter Arium ; tangit, propter Manichoeum.Et;
 585» IN LUC^E EVANGELIUMEXP0S1T10. - LIB. II. 386
lex quidem tangi Ieprosos prohibet, sed qui Do-, A mare sermonem, ila ut jam non posset manifestein
minus legis est, non obsequitur legi, sed legem civilateminlroire, sed [oris in desertis. locis esset, et
facit. Non ergo ideo leligil, quia sine lactu mun- . conveniebaniad cum undique (Marc, i), Unde me-
dare non poierat, sed ut probaret quia subjeetus rito quoeritur quidtiam sit quod Dominus nonnulla
non erat legi, nec contagium limebat ut homines, quoegessit abscondi jussit, et nec ad horam potue-
sed ut quia coniaminari non poterat qui alios libe- runt abscondi. Nunquid enim .unigënilus Filius Pa-
rahat, lepra laclu Domini fugareiur, quoe solebat tri et Spirilui sanclo cooelernus hac in re velle ha-
conlaminare -langentem. Simulque illud mirabile, buit quod implere non potuit? Sed notandum quod
quod eo sanavit gênera quo fucrat obsecrâtus : Si Redemplor noster jper morlale corpus omne quod
vis, potes me mundare. Volo, inquil, mundare. Ha- egit, hoc nobis in exemple aciionis proebuit. Mira-
bes voluntatem, habes eliam pielatis eflcctum. culuni namque faciens et taceri jussit, el tamen la-
El ipse proecepitilli ut nemini dicerei. Quare proe- ceri non poluit. Ut videlicet elecli ejus, exempla
cipitur nemini dicere, nisi ul doceret non vulgànda doctrinoe illius sequenles, in magnis quoe faciunt
nostra bénéficia, sed premenda? ut non solum a latere quidem in volunlate habeani, sed ut prosint
mercede abstineamus pecunioe, sed etiam gratioe. aliis, prodanlur inviti : quateuus et magnoehumili-
El vade, oslendete sacerdoti, et offer pro emunda- B talis sit quod opéra taceri appetunt, el magnoe su-
lione'lua, sicut proecepit Moyses, in leslimoniumil- blimiiaiis sit quod eorum opéra taceri non possunt.
lis, eic. Oslendere se sacerdoti jubeiur, ut inlellige- Non ergo Dominus voluit quidquam fieri .et minime
ret sacerdos eum non legis ordine, sed gralia Dei potuil, sed quid velle ejus membra debeant, quidve
supra legem, esse curalum ; offerre autem sacrifi- de. eis etiam nolentibus fiai, doctrinoe magisierio
cium, ut oslenderet Dominus quia legem non solve- exemplûm dédit.
ret, sed impleret : qui secundum legem gradiens, Ipse auiem secedebatin deserlum, el orabgt. Quod
supra legem sanaret eos quos remédia legis non secedii orare, non ei naluroe iribuas quoe dicit,
snnaverant. Et bene addidit In testimoniumillisi hoc Volo, mundare, et curabat ab infirmilalibus, sed ei
est, si Deo credant, si impïelatis lepra discedat. quoeexlendens manum teligit leprosum : non quo,
Quod si quem movet quomodo Dominus Mosaicum juxia Neslorium gemina sit Filii persona, sed quo
videalur approbare sacrificium, cum id non recépe- ejusdem personoe sicut naluroe, sic et operaliones
rit Ecclesia, meminerit nondum esse ccepisse sacri- sint duoe. Aliter : quod in urbe miracula facit, in
ficium sanclum sanclorum, quod corpus ejus est. deserlo vero vel in monte (ut infra legitur) prando
Nondum enim obtulerat iu passione holocauslum pernoclat, utripsque vitoenobis, el aelivoescilicet et
suum. Non autem oporiebal auferri significanliasa- " contemplativoedocumenta proeraonstrat,ut nec con-
crificia priusquam illud quod significabatur coiifir- templalionis studio quis proximorura curam negli-
malum esset contesta.lione aposiolorum praedican- gai, nec cura proximorum immoderalius obligatus,
tium et fide credenlium populorum. Quia vero typice conlemplalionis studia derelinquat: quatenus nec
vir iste peccalis languidum genus désignât hurna- . amorem Dei proepediatamor proximi, nec amorem
num, recle non solum leprosus, sed el plënus lepra proximi, quia iranseeudit, abjiciat amor Dei. In
describitur. Omnesenim pecciiverunt,el egentgloria monte quippe orare est, relictis infirmarum cogila-
Dei (Rom. m). Illam scilicet, ut, extenla manu .Sal- tionum curis, lola mente quemlibet ad oelerna su-
valoris, hoc est, incarnato Dei Verbo, humanamque pernoe conlemplalionis gaudia festinare. In deser-
contingente naluram, ab erroris prisci varietale lum secedere el orare est, exsurgeniem inirinsecus
mundenlur, possinlque cum apostolis audire : Jam slrepilum lerrenorura desideriorum premere, et
vos mundi eslis, propter sermonemquem loculussum quoddam sibi cum Dominoinlra se sëcretum quoe-
vobis(JOÊIUxv); et qui diulius abominabiles a po- rere, ubi cum illo exteriore cessante tumullu, per
puli Deierant castris secreli. jam aliquando templo interna desideria silenter loquatur.
reddi et sacerdoli queant offërri, illi ulique cui di- jj El factum esl in una dierum, el ipse sedebat docens,
citur : Tu es sacerdos in oelernum(Psal. cix), au- et erant pharisoei sedentes, etc. Ubi Dominus sedens
dienles ab Apostolo : Templum enim Dei sanclum docuerit quando scribis et pharisoeis consedenlibus
est, quod estis vos(l Cor. m) ; offeranlque pro emun- paralyticum curavit, Lucas breviandi gratia proelerit,
dalione sua sicut proecepitMoyses,id esl, exhibeqnt sed Malthoeus et Marcus qui narrant, quoesiionem
. corpora sua hostiam viventem,sanctam, Deo placen- facere yidentur. Quoniam quidem Matlhoeusin civi-
.-lem (Rom. xn). tale sua, Marcus in Capharnaum hoc eum fecisse le-
. Perambulabal autem magis sermo de illo, el con- stantur. Quoedifficiliussolverelur, si Malthoeusetiam
veniebanllurboemulloeut audirenl eum, et curarenlur Nazareth nominaret. Nuncvero vel ipsa Galiloeain
abinfirmilalibussuis. Uniusperfecta salvalio mullasad qua erat Nazareth , intelligenda est dicta. civitas
Dominumcogtt turbas. Ut enim ipse se exterius in- Christi, ad disiinetionem videlicet regionis Iransma-
teriusque doceret esse sanalum, néquaquam perce- rinoe Gerasenorum, de qua iransfretandô, sicut Mal-
ptum beneficiumvel ab ipso a quo acceperat jussus thoeusscribit, venerat Galiloeam.Vel certe ipsa Ca-
lacet. Quiu potius, pi Marcus narrât, evangelisloe pharnaum civitas Christi est dicla,.quam non nascen-
funclus pfficio,moxegressuscoepitproedicareeldiffa-^*-4&j-ssd, virtutibus illustrando, suam ipse feçeral,.,
 1187 BE-DiEVENERÀBILISOPP. PARS H. SËGT. ï. — EXÉGETÏCA GENMNA. SS8
: Et-ècëe^m
portantes iii iecto ïïomiiièihqui erat pa- A id est, ëxteriiis intëriusqùe jam sâlvàtug èssurgerétj;
'
ïâîyïicuÛ,ft qutërëbtml'ëunï'itifërï'e<cïponèrémiê éuïn. àliorumque niërilbï â'liisIaxarëiitùr erràiav
"lùûrâtib pa"raiytici ' hùjtis, animoepostdîuiurnam ïlieèe- ': Eiëoepeïiiht cogitarë scriboeël phàr'isoeidicenles:
'
feroecârnàïïé iiïëriiâih ad Chrîs'llinisuspïiàiïiisiridicat Qïiis est hic qui loqui'liir'blaspliemià's?"Quis potest di-
"sà'lvaiibhëm. 'tjusè primo 'omnium iïiinîslrïs 'qui ëam »iniitvrë:pêccaW;nisis'dlùhDëus"?Verumdieunt scriboe,
sublëvént et Cbfïst'ôàiîërant, id est', b'Ôn'iS'doctoribiis qùia ïvéfiiô-dimiitërë pê'èBala nisi DëUs pu lest-, qui
qui spèni 'sàftaiïôiiis.bpëmqùë intercessionis "suggé- pér eos quoque' dimittitV qfiibus dimiltendi tribuit
rant, înâigët. Qui bëiiè, Marcoiiàrrântè, quatuor fuisse poiëslaiera; El idée Gntisius -vêrèDéùsessé probal'ur,
'
rëperiuîitur, sive qùià qualubr Evangeliiiîbrïs bhihis quià'dimlttéïe péceala quasi Deus pblëst; VerumDeo
priMcaniium viHÙs, bmbis sermb firmaluï, seu qùia 'téstim'bmam reddùnl, sèd përsbtiamGlirislinegando
''quatuor s'ùiit vîrtulês, qùibùs àd |i'fom'ërën*dàih "sb'sjpi- failuntùri É-rrâniïtàqùë Judoei; qui ëùnî Ghrisliiniet
tâfem ÏÏdùcià mëmïs 'ërigîtur. 1>ë quïbùs In oetérrioe Dëum'ëÉsëet pèccâia dimiiierëpbsëè CrëdaiP, Jësum
oïëilùr: '^obriéïaïertiMtiim'ëisa'piën- '^men,CIiristuffl''ëss'fen'bfi'iiredbht;''Sèd-Mft6,'deuien-
''Isap'iëntioelattdë
imm'iiocei, "eïjtisïiÏÏâmëlhiniiitem,quibù's"WtilMsnîiiil liùs -errant Arianïj qui 6U'mJesum et Christum ëSse,
'ës'im'vïïd:liominibns\Sip. viii"). Quas riôniiblli ver-- et pëccalâ pbssë dimïllërô Evâllgélii verbis déviefi',
sis ÙQmiïiibu's, 'pïudéhtiam, rortifùdï.nëiiï,tênipélàP- B'hëgàrë nbïî âbdèabts'MhllPniïnûsta'mëhDeum negare
"'tiàmi'èljùsfitîà'm appfeïlàùt. '"'.' bob tilnëntï At Ipsé perfides sâivârè' desideran's ,' et
';%rrion hivenibntè's:qûd;parle 'itiiïm infërtêni proe ôccUltbrùmicb'gnitionë';et virlutë operùni, Dëum -se
ïtii'fâ , ascëndbruhi 'sùpràïèkiiïni per'tëgiiîas. Dèside- ëssè ffiâhiféstat. •- •
rVâtit bîfëfre -
piirâiyiicurfi'Christo ,sëdtùrba iMerp'o- ' -Rëspéîid'ëhsVnïni'idixit ad illos :- Quid cogîiaùs in
sila ab omni parte recludunlur. Quia saèpë abîma 'ëWdibïtsv'ë'stnsyÊidéjn nàtoquë Deo qui dicii : Ego
jpôVtliifimï co'rpb'fisvdfe"sidiàm àd ÏJèbm rës'ipïs'eens, - '-sum-,fëgp-iuik ïpsë §ùi délbà inîqùittiiës ïùùs (Isa.
'sWpernoequê 'g'raiïoe'rëriiëSio:cupiënsifl'n'oVarï,priée» xLill ) v'sàpèntis'siiftùè'oràtor ait : Tu èriimsoluSjiesti
tonsuètùâinis obslâcûlb rlètàrUàtUr.SoepèMer Ipsas ïbr'id'bMiitiiiïfilioHm liliïntniim(IIIReg. vin)'.' Ëa-
br'aliôni's sëci'ëtoedulcèd'ibes, "et quasi' suave cum - dëliï iérgÔ;in'qùît; màjëllàte et pbtëblia ijua cogïia-
Dominoeôllsqùïùm, tùfba côgilatiônumihtëryënièhs tibnès Vestràs ïiiluêb'f -, pôssùm "et homïnibtis delicla
"
acî&n hiëhlls ,iiê <5îi¥ïstû% vlàëatùï ,' ïnlèrcludit. Et 'dîm'i'tteïë:Ex Vbb'isiritëllïgïlô; quid pâràlvïiëus "cbn-
"
quidintërlîoecagèndùml non uïiqùë in ihûnïïs:éxté- Sëqbâtùr.
•luniullÙaiiiùrïëmanëndùm ,s'êd të- '
riùs.qùàtùrbaî , Quid estfMilius'dice)%DimiiMniùr'tibïpecèâla, an
IcîuÉndbmus ïh quâtMÎ'siùs 'db'c'êtâs'ëéudëndihu,"id, 'ëibëfê, Siirgë'-'ëiMiêuïà? ^Ir'um sint paralyiicb pëc-
'V'c'abi diniïsk'a solus nbyërat
'ësl,'sacroeScïip^uraîïufelîmitàststiappëlëbdà^ëxqbé , tjuï' ifjimîitébàt.•Suïge
Dbuîirii 'cùin Psâiniïsiâ dîè ribfctùqu'èmedïlàîi8a. àùtëin ël'''iïmbnln-,tam ille qui 'SUrgëbàt,quàm iï qui
înqiib'èh'w eoïïi'giljûïub'r,'biàinsuant?Ih'kuiïôîliéiïdo,
'" '> " ' ' ' 'sùrgëiitëm Vidébàiït,' àppiîbbarëpbteràiit; Fit ïgltuï ' --'
ëxviir).*'' 'càrbâlë " -'-
"ïhqùit, Wm'orie^luWs(Ps$. signum,ù'iprôbëtur-s|iiriialèi
M 'éubiMsé'àïÙ'ihàihJc'um lëclo'iiï hiêdiuindtiiëJe- Uiau'tëm sbiàtiê-'quiaFilius libmihispbtestëïënfha'
-
ium.^PaléïaclÔ ïëéXe oegeralite Jesùiîv'submiilil'ur1, 'bel iii ièritt'dimiltërë pëicaià. Si et Dëiis est, jùxla
"îjùia^s'èrarïs -Sferrptùfàïuminysiënlè àd nbiitiâm mémd'raïumIsaïoetéstMohiùm , qui delèi i'rûquiïàtes
€hrislï 'p'èrvërtnur;"hoc est ad ejus hûinnïlatèmlîdei 'nosvras(Psal: h), et Filius ïw'nimis'pbiesià"tèmha%ei
'^e%ië-desceWdrtu"¥.Et lîenëu'ônms Jësti lëgâlistoh- iii ièrfà dimiiïëhdi petc&à ( Edith. ïx ), ergo idem
te^ta describitur i'quià sub côhtënipiioîli liiiërârùm ïpsë felDëus et Filius hominis est,.'ut et homo Chri-
' Veiàniïnë, si àdsifqùi i'ëstreldbcior,' dïviiiâ"spirilalis sf'ûspér uivinïtatiS !%ùoe-'^otëiiiiàhi àinnUéfé péccàia
grà\i&'Vïrlùs iiivénïëtuï. Quodautémëum iëctbde- possït', ël MfemBë'ù'sCbristUSpè'r bumâiiilàils sua?
pbnïtùr.', significat ab lïoriilnë ïn ista 1
câïbe aàh'uc ïragilitàtém p]r'6pëccàtbribùs mori.
conslilulo Christum dëbè'rè'cëgHos'ci. Ail pardtyiicb::,Tip\dici>,surgë; toileleclum luum.
Qtieïiïm fi'dëtivuï'riait, "dixil: Ilômô, rémiltuntur ', il vddè'ih domumtuam. Spiriialitër dé ïëclb surgérëj
Wi'pë'écM ïi(nrïlbmïifebi^6mïnuSta'pàHlysî cura- 'jjïsl; b'nimam "se "à ëàrnàlibùs dësiderîis, ubf oegra
iu'riis jprïiïib pëc'ëàïbium vmëùlâ dissôïvil, ut osteh- " qÙlêWcpbM,^bïlMïèrë." Léctùbi Véro tollérè est,
Hërët ëUhi"obu'è'xus"éîil^arum;, àrfùùm dïssblûiibbe IpËam qbôqùè ëàrflëin ' pfet cbntïriëiïtîoefrënà"corîre-
'âamHft-i', liée nlsï lii'si%laxàtis mëmbfbrum posse pllâm,spêèoeiesiïùm'proemïbrumdèliciis prïvaïé lèr-
T'ècùperàWbnèsanàri. 'Sic et 'illi parâiyticô qui jùxla îènis. ïp'se'ëiiinVlëeitfs"qui pér 'singulas "noctêslava
^robïàïïëahi pisëiiiaffl dïù' nïbtùÉ âpoe trbstra proe- lur a David, id est, pro uniuscujusqùë'nôxoemàculis
WibiAàtbi', sânato 'à 'DominbBîëïtUr: Eètë 'sarius fa- digïio poenilentïàj îluniïnë casligalUr. Sùblâlo autem
blus'es,'Jainiîo/i pétcare; ''iiédÙëiWsiïiJi'aH'qWd'è'oïi-'ïec'ib domum ire, àd prâdisùm redire est. Ipsa est
iih'ëàt {3'i'àh.V). Ëi bfeïïëis cui p'eëéàtâ dïnVittëbàîi- "'eiiiih Verâ dômùs , quoeiïôminem prima suseepit,
lurV'liôhTO Vbbàtùr,'q'Ùilibè"ïpsbquMMmbë1-at,'nbn notï jùrëamissâ, sëd' fraudé, tandèmque restïfûta
'^bîssërdic'ër'è, ^bn fëfcca'Vi,slnitii 'ètfàïûù'i iiïë qui pér "eum qui .frauâùïëntp Kosti niiiïl dèbui't. Àlitër.
îiomini dimîUébat,' intëlligérët'ùr Deùs. Iblùëndum San'us qui languebat, lèc'tum reportât domum , cum
SâKë q'ûâftti prbpiià 'cùjùsqùè ti'dèi àpud DèubiVk- àn'i.rnapèccàiorùin rémlssïohë accepta , ad inlernam
leat/ùbitàtiti'ylflùit attëfià , tit t'ôWéîiôuïoH'gp^rîîçf^ ~.'.^uVcM-0'1''r"^u^'!ïpso,|ë eorpore réïér't, ne pbsl
 389 IN LPCiE EVANGELIUMEXP0S1TI0. — LIB. II. 390
veniam quid, unde iterum juste ferialur, admillat. At quoeprius mundi lucns mbiabant, sed nunc eorpus
Ei confestimsùrgens coràm illis, tuïii leciumin quo Christi sëdulà devpiïone refieiunl, èxprïmïtùr , pro-
jàcébai, eiabiii in domumsuamhïagnifi'cqnsDeum,etc. fëcld supèr'ciliumpharisoeorùm,Judoeoruminvidiam{
Miradivïnoepotènlïoeviriùs, ubi nulla temporis inlè'r^ qùà'dé géiilïum sàlutë torqûënlur, ihsïtfùaf; '
vëmente "mor.ulà, jussa Salvalorissalustesimà comïtâ- Et-rëè'p'ohderis
Jésïïs, disôit.ddiïlùs: iVfi'ftiijMl 'qui
lur. M'è'rii'ôqui adïuerant, dainhaiïs blaspliemioe'jà- shhïstini mëd'iàb,sed qui mUlèliabë'nï.'Nonv"ëniWcdr'é
eùiis, ad Iaùdém tantoe majèstàiis slupëntia pbrda j'usïô'é,sëd pëdidloïëéin pbeiûteriiianuStilfilià't^cribâs
convérlùnl. . et piiàïïsoe'ôs, qui jffstbs se 'piilabiés , pëccàtbriini
Et post hoece'siil, el vidit pùbïicanumnomine Lëvi; coftsortïà âëëii'iiàb'âiit. Sëïp'sû'mn'amq'Ùëmë'dieum
seâeniemàd lèjohium, el ail illi : Seqmre me. Idérn àicîf, ijjiiihiirbmôdiëàï"iâî*geriërê,'v)ânëiUiià èéi'prà-
Lëvï qui Maitïioeùs"est;sed Lucas Mafcus'quèproptéf ptër iniqûitatés lib'sïras, el livb're ëjùs -sa'n'âti'siiiïàîs
vërëcùnalâm et lioiibrem*évau'gëlîslÉ noiiie'funi nb- (ïs'S. wii). Sàiios .à'utehiet jù^los^appëllàt ébs, qui
mën pôïïêré viilgâiû'm.ïpsë âuieni M'attiièus jùxi'â ignorantes Dëi juétitiam , et siïani Vbient'èscbhstt-
illud quod scriplum est, Juiius accusaïor sui 'ïsï 'tiiêre, jûstïiioe Dëi ndh sù'fit subjêcti, qui ëx'lëgé
{Pr'ov.Wiii), ïn piïmbrdïo ser'mônls M'aiïlioe"hm"se p'r'oesbibènlê's, Ëvàiigëlii grâtiàm no'riq'i'itférftWi.fbfrb
'et publîcànùm nominal : ut bs'tëiidât lègèh'libusUùl- )R Hïâlèhabê'nïëset pec'câtbré'svbc'àl'ëoSj'q'ù'i'i'uïë frhgii
tum debere conve'rsiimdé saïuté diîtidèrè, "cumiipsé litâtls 'CbiisciëlïtiàdëvMi, rîec pëï'lêgëm jtisiificàri
Tàé^pÙDÎicàhb'ih'à'pbstôlum , de téibiiaiiô ïn èvang'ê1 jibisë Vidëblës, Christi "segràtïoepoenïiëiidb^ùbmï'tà
l'islam sit repente mùtatiis. Et reliclis oihiiibùs,iû¥- t'ùliï. tjbi feim'ùl"bsiëftui'lur qubdiïën i'h ipf'îstinisVïtiïÉ
gens sccuiusesl eum. Inteliigens MallTioeùs'qumsit. pèribà'në'niés, ul iiliâriïoei'et scribii niù'rïbùi'âbâlut,
veraciter Dominum sèqui-,raîicïis. omnibus sequilur. sëd jioenîtëntiânià'pfiles p]ùblîcan!VëMrîiîi;àâjëèùm :
Sëqùi éniftijimitari est; IdeoqUeùt paûperëm Chri- et 'ïpsë qiioqué j'e'sbs ë&nvivïa'peëèatbrûm ut bëfcâ>
stum non tara grëss'u-qu'amâfreetu consêetarî pbtuis- sibB'é'nï'bab'èrèlËoc'ènÛi, et s|)irîlà'lë's"înviiâfônbus
%et', reliquit proprià qui râperësblëbat-aliéna , pêr- suis"bïoeb'èrëtclbos, adir'è dig'fta'fûs" 'sit.Dënïijtiëcùm
fè'ctà'mquë-tïobis«b'rënumiaiionissoeculifôrhrani t# ïrëqùenièï përg^ôrëlidËbhvi'viùmâëséfibàiùi', nîhii
iion Solum litfcrâreliquit vectigalium , sëd et rërërt'iîï âlïu'd, ftisi Ifûid ibi ïëeèrït, ^quïi£Ï
•b'ù'èftSj dbéûerit ;
përieulum côntempsit ijubd evènirë poierat a prinei* , ùt et liiimilitas Dbrirmièùrtdoiid pe'ccalbrés, p't po-
!pibussoecùlij'quia Vëètigàliumràlib'nes iMpêrfeclfô; (ëïitlk dbc'trihoe ëjùs In poenïtëbtîtoh côb'Vëi'sioni
&lqbeIficbmpbsftâsreliqbërit-. TàiUà^him cûpidïlate nienstrëiur. • -' .,.;:,. , . . -
«ëquêiïdi Dominumduclus est», ut în nulio'firorM failli dVxèrùliluÛ eu~m : "QMre'AiMpuli Jvdiinis
iihjus viloerëspêctûm vël êbgiiaîïonëm sibimet >r«-IG jéjUnûnï'ffëijUé'nîèr,'et Vbsëbftiiib'riës fdèîMl-, simililêr
sêTvaverit.'Prôptér^ûôfl jûsta mèfê'ê'dë(liraiilùffianâ et ffiûrisoeorum-,luiMiêm-ètâint>â!bibunt? 'Màllliiéus
séàùlïis îiég'Plîâ-deserili'dffminieofU'm fldblis 'dlspèn* refert, ipsos Joannis discipuios hoec dixisse SaU'àï
'sâlbi1mëriiït esse IMénîl&'r'Unr.' ' -w:
; torisundë palet ùtrosquè. «bnjùnctos bac eum-qboe-
Ei-fèciléi'-conviviiimtiiaptimi Levi-j'An domoma-. •stïonëpuisasse. Ubi Joaiinis-maximesrepnehendendi
Qui dônncilio•ChrislumTecipilinlerriOjmaximisde> discipuli non solum de suïijaetantia.jè|bnii;v :verum
lectationibus exsùpéramium pascitur voluptalunn quia Galuniniabanturquam eciebant a magistro proe-
•ItaqueDominus lïbeïiter ingredilur , et in-ejus qui dîcatumi, et.jungebanlur phàrisoeiSTquos.ab Bonové-
crëdidefit-ïe'Guiiibit affeelum >,et hoc est bonorum rantcondemnatos. Spiritali ter-auleffl;disbipuliJoan-
"ôpérutnspiritale Cobviv-ium^ quo divës populus«ge^ nis ;ëtpharisoeoruin, jejunaiit^ ^hfisli autem. edunt
' -;: et bibunt, quia-sise, opéra quis legis seu traditiones
pauper épulatur.
-' El eral iûrb'a MtiltU
publitttiïoruin et •aliomm qui sequalur hominum, sive ipSum piiam-Ghrisli proeco,-
-cumiliis <ëràïïl'discumbénlès.Vidërant publicanunra niiuOi,aura lanlum pereipialîCGtooris;;spïrilualibus
pecc-âtisad imëliota ébnvêrsum, tomiminveïiissèpoe- abBtiflpiisbonis jejuno corde tabesciu Quivero Clirisli
:nHeniïoejet ob id eliam ipsi bon desperantsalulehn membris Jldeli incôrporalur amore; non,polést jeju-
-. Et mur'muYdbant-phmisoei. et scriboe'vorumdi-cëiilësi ^nafëj quia carne ipsius -epulalur el sanguine. Ailler?
vd -discipuiosejiisi--Quare cum -piMicdnis<elpeccatar Jffannes vinum et siceràm,noii billitij ©omiùus Cum -
'iribiis.'mandiwaiis.-ël'b.ibxiis? Gonvivanlibus cura Bo-- •pubiicanis et peccatoribus manducat et •bibit5-"quia
mino publicanis, pbarisoei murmurantes dejeju'uio Hïfeabsiibeima merituni
augët>^*ui - poleiilia nullà
gloriantur; Ubi. primo legis ^t gratioe quanta sit dir, »aturoe <:DôminùsiauiemicuiJnaturaliier jsuppelebat
staniia declaraturi-Quia qui legem «equunlur, jejunoe •délicta dbnareij cur «Us ^decliharet
iquès labstitien?-
mentis.-famempaliaiitur oeiërnam. Qui vero verbum ilibus polerât redderé puriçres? ISed•jejûnavil et
in interioribus animoereceperanl alinieiilis-ccGlestis, rCilislus, neproeceptum deÈIinaréstManducàvitcum
ei fonlis ubertaie recreaii, es'urire et-silire non qjosW
jpeccatoribusï ul gratiata cèrnëres; âguosceres pble-
sint Deinde relributionis futuroespecies proefiguratùr, isiâtea. . . .-,'.: . - - ' :. -.- . .:
quando epulaniibus cum -Christo electis perfidia.sù- Quibus ipse ail: Nunquid poleslis.filios -sponsii,
.perborum jejuna îorquebitur, Quibus dicilurj Merè- -dum cum illis esl sponsusy facere jëjûmre'? Vëiiienl
iriçès et-publicaniproeeedeiilvos in regno Dei (Matth, fiufém-diesi et cum ablatiis
fuerit mbillwsponsus,-ltmt
sxi). Quod si per Maithaeielectionem, fides gpnlktm -feiimabuntin itimdiebus,
Sponsus Christu*, «pensa
 591 BED^E VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 392
Ecclesia est. De hoc sanclo spirilalique connubio , A veieribus comparât ulribus, quos vino novo, id est,
apostoli sunt creatï., Unde bene Marcus evangelista spifilalibus proecëpli's facilius disrumpi, quam id
filiosëos appellat nupliarum, non tantum sponsi, sed posse conlinere dicit. Erunt autem jam ulres novi.
etiam sponsoe,volens intelligi quia per lavacri rege- cum post ascensum Domini desiderio consolaiionis
neralionem, in jus divinoe generationis assumpti ejus orando el sperando innovantur. Tune enim ae-
sunt. Qui jejunare ac Jugera non possunt quandiu ceperùnt Spiritum sanclum, quo impleii cum linguis
sponsum in lhalamo vident, et ipsum sciunt esse-cum omnibus loquerenlur, à Judoeis nescîenlibus, sed la-
gponsa. Quando vero transierint nuptioe, et passionis men vere atlestanlibus dictum est, quia muslo pleni
ac resurrectionis lempus advenerit, tune sponsi filii sunt isli. Novumenim vinum jam novis ulribus no-
jejunabunt. Quod autem Lucas non ait ut coeteri: veral, hoc est Spirilus sancii fervor spirilaliutn
Nunquid possunt filii sponsi aut nupliarum jejunare corda repleverat. Aliter. Cavendumdoclori, ne ani-
Vel lugere , sed nunquid polestisfilios sponsi facere moe nondum renovaioe,sed in vetuslale malitioeper-
jejunare (Luc. v')? eleganter intimaViteosdem ipsos duranli, novorum mysteriorum sécréta conimïllat.
qui loquebantur fuisse faciuros , ut lugentes jéjuna- Et nemo bibensvêtus,slaiim vult novum,Dicit enim,
rent filii sponsi, quoniam ipsi essent sponsum occi- Velusmeliusest. Judoeossignificat, quibus viloevete-
sùri. Notandum vero liùnc luclum absentioesponsi, " ris saliva imbulis, novoegraiioe proeçeptasorduerant.
non nunc lanlum , id est, postmoriem resurrectio- Quia profeclo majorum tradilionibus commaculati,
ncmque ejusdem sponsi, sed et ante incarnationem dulcedinem spirilaliutn verborum percipere néqua-
illius per lolum hujus soeculilempus esse celebralum. quam valebant.
Prima quippe tempora Ecclesioeante Virginis partum CAPUT VI.
sanctos habuere, qui desiderarent incarnalionis Factum est autem in Sabbato secundo primo cum
Christi adventura. Ista vero tempora ex quo ascendit transiret per sala, vellebantdiscipuli ejus spicas, et
in coelumsanctos habent, qui desiderent ejus manife- manducabant çonfricanies manibus. Hoc est quod
statiohem ad vivos et mortuos judicandos. Neque hic Marcus ait, quia discipuli propler nimiam eorum qui
desiderabilis Ecclesioeluctus requievit aliquantum , veniebant ut curarentur importunitatem, ne man-
nisi quandiu hic cum discipulis in carne versatus ducandi quidem spatium habebant, et ideo quasi
est. Juxta leges autem iropologioescieudum , quod homines esurïebant. Quod autem spicas segeium
quandiu sponsus nobiscum est, el in loetitia su- manibus confricant, et inediam consolanlur, vitoe
mus, nec jejunare possumus, nec lugere. Cum au- attsterioris indicium est, non proeparatasepulas, sed
tem ille propter peccata a nobis recesserit et avala- cibos simplices quoerentium. Et nota quod primi
p
ient , lune indicendumjejunium , tune recipiendus apostoli Salvatoris lilleram Sabbati destruunl, adver-
est luctus. sum Ebionilas, qui cum coelerosrecipiant apostolos,
Dicebatauiem et similitudinemad illos: Quia nemo Paulum quasi Iransgressorëm legis répudiant. Unde
çommissurama vestimentonovo, immillit in veslimen- bene Lucas diem quo Sabbali Iittera solvi coeperat,
lum velus. Alioquin el novum rumpit, et veleri mon SsuTepoTr/îMTov hoc est • secuiido-primum Sabbatum
cùnvenitcommissuraa novo. Cum interrogaïus esset nuncupat, volens ihiimare Sabbali Ipgalis observan-
Dominuscur discipuli ejus non jejunarent, respondit tïara cessare ultra debere, et iialuralis Sabbali libsr-
•carnalesadhuc quosque, et necdum passionis resur- làiem quoead Moysiusque tempora coelerorumdie-
rectionisque suoefide solidaios, non posse severiora rum similis erat, oporlere rastilui. Ut sicut Ecciesiam
jejunia et continenlioe sustinere proeçepta, ne per non circumeisiovel coeramonioelegis, sed fides Abra-
•auslerilalem nimiam ; etiain credulitalem quam ha- hoe qua in proeputiojusiïficatus est, per dilectionem
bere videbantur amiltant. Ipsos ergo adhuc disci- operata salvat, ita hanc etiam non aliud quamspiri-
puios tanquam vêlera vestîmenla dicit, quibus in- tale Sabbatum, quo el ipse Abraham semper a ser-
çdnvenienter novus pannus assuitur, id est, aliqua vili, id est, noxia vacabat actione, per sepiiformem
particula doctrinoe,quoead novoevitoe lemperanliam ]î) Spiritùs sancti gratiam Deo commendei. Hujus ila-
pertinet. Quia si hoc fiat, et ipsa doctrina quodam- que lemporis Sabbatum, quo sicut m coelerisdiebus
modo scindilur, Cujusparticula quoead jejunium ci- utilia quoequelicet operari, ad distinctionemJudaici
bbrum valet .inopportune iradilur. Cum illa doceat Sabbati quo non iler facere, non ligna colligere, non
générale jejunium non a concupiscenlia ciborum alia quoelibetnecessaria facere licebat, secundo-prî-
lantum, sed ab omni loetitiatemporalium delectaiio- nium appellat. Primum videlicet hoc a secundo proe-
num, cujus quasi panmim, id est, partem aliquam latum sive lemporis ordine, quia per innumera ante
quoead cibos pertinet, dicit non oporlere hominibus legem ssecula, quomodonunc agitur a palribus age«
adhuc veteroeconsuetudini dedilis imperliri, Quia et baïur, seu cerle gratioe munère significans ut nil
illinc quasi conscissio videtur fieri -, et ipsi vetustati aliud secundo-primum, quam inferïori superius in-
non convenit. lelligas esse Sabbatum. Nam et primus homo de
Et nemomillit vinumnovumin ulres veteres, alio- terra terrenus, secundus homo de coelo coelestis.
quin rumpit vinum novumulres, et ipsûm effunditur, Nec tamen errai, si quis DominumJesum Chrislum
et ulres peribunt. Sed vinumnovumin ulres novosmil- secundo-primum Adam velit appellarc, qui merito.
teiidumest, et utraque çomervanlur, Eosdem quoque scilicet et gratia non humanoenativitaiis ordinepri-
3DS IN LUCJî EVANGELIUMEXPOSlTIO. — L1B. H. 594
muni proecesseritAdam, juxta quod de illo proecur-1\ minum salus est. Opponit ergo Dominus Pharisoeis
sor suus ait : Qui post me venit, ante me facluSiest, calumnialoribus, et dicit : Si et Davidsanctus est, et
quia prior me eral (Joan. i). Potest et ila in Sabbato Abimelech ponlifex a vobis non repreliendilur, sed
secundo primo diclum inleiligi, ut unum idemque legis ulerque mandatum probabili excusaiione Irans-
Novi Teslamenti Sabbaium, et secundum el primum gressi sunt, et famés in causa est, cur eamdem fa-
sit. Secundum, quia post légale Sabbatum a nobis mem non probalis in apostolis, quam prabalis in
observalur. Primum, quia et anle décréta legis a coeleris?Quamquamet in lioc multa distanlia sit,
justis observabatur antiquis. Mysliceauiem discipuli isti spicas in Sabbalo manu confricant, illi panes
per sala iranseunt, illa videlicet de quibus Dominus comedere Levilicos, el ad Sabbati solemnitateraac-
ail, Levaleoculosveslros,et videleregiones,quia alboe cedebant. Coquebaniurenim panes proposïlionisante
sunt jam ad messem,et qui melil, mercedemaccipil Sabbaium, et Sabbalo mane oblali super sacrant'
(Joan. iv). Et ideo nihil melius esurire, quam salu- mensam pnnëbanlur, bis seni ad alierutros conversi,
lem inlelligunlur, hominum quam ipse messorum duahus pateris aurais superposilis thure plenis. Quas
primus quondam inter preces esurieus, inox oslensis permanebanl ad aliud Sabbatum, et lune pro illis «Iii
quascupiebai dapibus, audit : Surge, Petrë, occideet deponabaniur, illi vero sacerdolibus exbibebai.'iur.
manduca (Acl. %). Et mira sacramenli concordia, IB Et thure incenso in igné sacro in quo omnia holo-
quia et ibi mactari et manducari jubenlur animalia, causia fieri solebani, aliud tbus super alios duo-
et hic confricari et nihilominus manducari spicoe deciin panes adjiciebatur. Qua hora superveniciis
referuniur. Hoc esl enim : Mortificatemembravestra David,panesqiieconsecratos accipiens, ostendit figu-
quoesunt super terram, et exuilevosveteremhominem, rate sacerdotalem cibuin, ad usum iransilùruin esse
cum actibus ejus (Coloss.m). Quia non aliter quis- populoruni. Sive quod omnes vitam sacerdotalem
que transit in corpus Christi, non aliter doctorem debemus imilari, sive quia omnesfiliiEcclesioesacer-
profectus sui fruclibus pascit. Vellere ilaque spicas doies sunt. Ungimur enim in sacerdoiium sanclum,
esse homines a terrena intentione, qua solum men- ofiérenies nosmelipsosDeo bostias spiriiales.
tis quasi radicem fixerant, eruere. Fricare auiem El dicebat illis, quia Dominus est Filius hominis
manibus, exemplis virtulum ab ipsa etiam carnis etiam Sabbati. Si, inquit, Davidrex sacerdotali cibo
concupiscenlia, quasi fslliculis atque inlegumenlis paslus excusabilis est, et juxta allerius Evangelii
aristarum, puritatem mentis exuere. Grana vero fidem sacerdoles Sabbatum per lempli minisiërium
manducari est, emundalum quemque ab omni inqui- violantescriminecarent,quanto inagisFiliusuomiuis,
(ïamenlocarnis et Spiritùs, per ora proedicantium, qui verus rex et verus sacerdos, ei ideo Dominusesc
Ecclesioemembris incorporari. Et bene hoec disçi- *Z Sabbati, evulsarum Sabbalo spicarum noxa non
puli apud Marcum, Dominum proegredienies egisse . tenelur.
referantur, quia doctorisnecesseest sermo proecedat, Factum esl autem et in alio Sabbalo, ul inlrarct in
elsic cor audilorisgralia supernoevisilationisillustrai. synagogamel doceret,el erat ibi homo, et manus ejus
Quidam autem Pharisoeorumdicebanlillis : Quid dextera arida. Sabbatis proecipue Dominus in syn-
(acitis quod non licet in Sabbatis?Hoec alii Ëvange- agogadocet, operàturqueyirtutes, non solum propter
listoenarrant ipsi Domino fuisse magis objecta. Sed însinuandum spiriiale Sabbaium, sed et propter te-
sive illi, sive discipulisejus, sive per plures passim lebriorem eo die populi coiiventiim.Cuituuc ex an-
criminalités utrisque sint dicla (neque euimullus liqua Palrum insiiiuiione moris erat, qui vacare a
evangelista falsumscribere poluit) tamen quia quid- labore per legem jubebatur, legendis audiendisque
quid a discipulisagilur, ad eum respieil, cujus in Scripturls operam dare. Juxia quod in Aelibus
agendo magisieriumsequuntur, confestim ille juxia aposiolorum Jacobus loquilur. Moyses enim a die-
quod Esaiasait : Et arguel in oequitalepro mansuetis bus antiquis habet qui eum proediceiit in syn-
lerroe(Isa, xi), falsos legis defensores veris sanclo- agogis, ubi per omne Sabbaium legilur. Nam sic-
ram devincil exemplis. Ait enim : ut Iii quibus venandi ars esl, ubi feras, pisces et
Nec hoc legislisquodfecit David, cumesurissetipse volucres abundare didicerint, ibi sua maxime retia
et quicum.eoerant, quomodoinlravil in domumDei et tendrait : ila et Dominus semper docuil in synagoga
panesproposilionis.sumpsil,el manducavit,et dédit his el in templo,-quo omnes Judoeiconveniebani,volens
qui cum ipso erant, quosnon licetmanducarenisi tan- omnes salves fieri, et ad agnilionem verilatis veuire.
tum sacerdolibus? Regum narrât hisloria, bealuin Homo sane qui manum habebat aridarn, h'umànum.
David insidias Saulis vitantem ad Abimelech sacer- genus indicat infecunditale boni operis arefaclum,
dotem venissein Nube, sibi suisque cibos pelisse. Al sed Domini niiseralionecuralum. Cujusdextera quoe
sacerdolem panes communes non habenlem, cum in primo parente dum vetiioearboris pomadecërpe-
sblum primo disceret mundos a mulieribus ab heri rei, aruerai, per Redèmptorisgratiam, dum insontes
et nudiustertius fuisse pueras, panes consecratos ei manus in crucis arbore tënderet, bonorum''-opéruih'
dare non dubitasse, melius arbitraium prophela di- succis esl resiiiuia salut'u El bene ïn .synagogama-
cente : Misericordiamvoloet non sacrificium(Matth. nus erat arida, quia ubi scieniioedoiium majus, ibi
îx) de famis pericuïo homines liberare, quam Deo gravius est inexcusabilisnoxoepericulùm.
oflerre sacrificium. Hoslia enim Deo placabilis, ho- Observabanlauiemscr'boeet pkarisoeisi Sabbatocu-
PATROL.XCII. . 13
,395 BEDiK VENERABILISOPP. PARS II.-.SEC-T.I. - EXEGETICAGENUINA. S96
tua as.ttccipien-
v&rel,ul wvenirenlaccusàreillum. Quia dest.ruciionem4 siaslïco dicilur: Fili,.non sit manus
.Sabbali quam in discipulis arguebant-probabiii ma? dum porrecla,et ad dandum collecta{Ecel. iv). Fru-
gisierexcusaveral exemplo, nuncipsum obs.ervaudo stra enim manus ad Deum pro peecatis rogalurus
magislrum caJumniari volunt, ut si Sabbato curet, expandit,jjui non bas ad viduaro rogantem benefi-
transgressionis, si non curet, crudelilatis aut imbe- cium lalurus exlenderi!..
-cïlliiatis arguant. ,-.--. - -, - .Ipsi aulem-replelisunlînsipienlia, et colloquebantur
ad invicem,quidnam facerent Jesu. Magnautique in-
Ipse.verq.sciebal cogilalioneseorum, otc. Hoc est
quod-legimus :,Dominus:novit cogilaliones hominum . sipientia, eos qui. salule plurimum indigebant, de
nece Salvaloris âgere consiliuni. Qui quantum ne-
quoniam vanoesunt (Psal. xciii). Et quod sequitur :
Beatus homoquem tu erudieris, Domine, et -delege tua qniiioesludeant, ostenditur, cum ei hoc in crimen
docueris eum {Ibid,). De illis diclum; est qui legem repulant, quodâd verbum illius salvam qui langue-
per.Clirisiuni.adïmpletam,nec nobis carnale per hanc, bat extenderit dexteram. Quasi non eorum quisque
sed spiritale Sabbaium didicerant esse'proeceptiim. majora Sabbatis egerit, cibos porlando, porrigendo
. Ait autem.pd illos Jésus : Irilerrogo vos, si'licet calicem, cseleraque quoevictui necessaria sunt exse-
Sâbkalp bene, facerean maie? Proeyeniens Dominus quendo. Neque enim-qui dixil etfacla sunt, Sabbalo
calumniamjudoeorum quam sibi perfida mente para-J 'iaborasse poteràt convinci. -
Factum est aulem-imillis diebus, exiit-in moniem'
verant, arguil eos quia legis proeçeptaprava inler-
.preiaiione yiolarint, oestimando in Sabbalo eliam a ' orai.e. Non omnis qui oral, ascendit in montera. Est
bonis operibus feriandum, cum lex a malis abslinere enim oratio quoepeccalum facii. Sed qui bene orat,
jùbeat-dicens : Omne,opus,servile -non.facieiisMi-eo qui.Deum orando quoerit, hic a lerrenis ad superiora
(Levit, xxiii), id est peccalum : Omnisenim qui facit. progrediens, verlïcem curoesublimioris ascendit. Qui
péçcatum, servus.esi peccati (Joan.-vni). Eodem proe- vero de diviliis, aut de honore soeculi,but certe de
eeplo/simul el fuluri soeculilormam in proesenlibus inimici morte sblliciius'obsecrai, ipse in infimis ja-
«dumbrans,-ubi-qui per sex soeculi hujus oeialës cens, viles ad Deum preces .millit."Orat autëm Do-
boiia.l'ecerunt, in septima.quïete nialorum lanluiri- minus, non ut pro se obsecrët, sed ut pro me impe-
-modp, non auiem et bonorum sint ferias habiluri. tréii Nam et si omnia pbsuérit Paler in potësiate
Nam licet-soeculariaopéra conquiescantj nonotiosus Filii, Filius (amen ùt formam hominis impleret, ob-
lamen boni operis aclus est in Dei laude quiescere. secrandum Palrem pulat esse pro nobis, quia advo-
Animamsalvam facere, aut perdere? Hoc est homi- calus est noster-: Aâvocatumenim, inquil, hùbemus
npin,curare,: an, non. Idem est quod proemiseral : , apud Patrem Jesum Christum(I Joan. u). Siadvoealus
Bene facere, an maie. Non quod Deùssumme bonus, 'est, débet pro meis inierveiiire peccaiis. Non ergo
auclor mali imbis aul perditionis esse possil, sed quasi-infirmus, sed quasi pius obsecrat. Vis scire
quod ejus non salvare, Scripluroe consueludine peyr- quam omnia quoe velit, possit ? el advoealus, cl ju-
•deredieatur. Sicut dicitur indurasse cor Pliaraonis, dex est. In altero, pielatis ofliciùm; in àliero, insi-
non quôd molle obduiaverit, sed quod merilis proe- gne est poiestatis. i",'
cedeniibùs. obduraluin, misericorditer emoliire no- Et eral pernoclansin bralionë Dei. Forma tibi proe-
lueril. Et nos cum rogamus, ne nos inducas in tenta» scribiiur quam debeas oemùlari. Quid enim le pro
tionem(Matth.-\i), protinus addendo : Sed libéranos saline tua facere oporier, quando pro te Chrislus in
amalo(Ibid.), manifestedocemur ejus non inducere oraiionepernoctat? Quid te facere convenit, cum vis
iiu lenlalipnem,. non esse aliud, quara liberare a aliquod officium pielatis adoriri, quando Chrislus
malo; ejus perdere animam esse, a perditione salvam missurus aposlolus prius orare euravil? Vis scire
non facere. Si quem vero movet quare Dominus cum quam mihi, non sibi oraverit ?
corpus esset curalurus, de animoesalvaiione inlerro-. Et cum dies.,inquil, faclus esset, voeavitdiscipuios
gayeril, intei.ligat vel animam niorë Scriplurarum suos, ei.elegiiduodecimex ipsis. Ubi noiandum, quod
pro.homiiiè posilam, sicut dicitur : Jloe sunt animoe-) evahgelica et aposloliça Scriplura non solum illos
quoeexierunl de femoreJacob (Exod. i) ; vel quod illa duodecim appellat discipuios Christi, sed et omnes
miraculapropier animoe,.salulem faciebatj vel quod qui in eum credëntes-magisterio ejus ad regnum coe-
ipsa manus sanatio:salulem:animoesignificabat,quoea lorum ërùdiebantur. Discipuliquippe a discendosunt
-bouis-.fuiproedixi)cessans operibus,; aridam quodam vocaii, ex quoruril inultiludine quos ipse voluit
niodo dexiram habere videbalur. .. * .'. ' .-"'•
elegii. "..:•'
El çircuinspeçiSsomnibus-,-. dixil homini : Exlende, Ques el apostolosiiominavit.ApostoliGroece,Latine
manum tuant. Etextendit,.el,resi.itiita estmanus ejus. missidîcuntùr. Cujus sacramentum nomine exponëns"
Sanandà, manus arida jubptur extendi, quia infru- evangelista Marcus', ail : El jeciiut essenl duodecim
ciupsoedébilitas animoe nullo melius ordine quam cùmillo, et lit mitlerëieos'proedicarëEvangelium.Et
eleemosynarum largilâie curalur. Unde Joannes ipse Dominus dicit : Sicul misitme Paler, et egomillo'
Baptisla lurbis sciscilanlihus quid facerent, ul non vos. Qui benë duodecim sunt elecli, ut videlicet
velut arbores:aridoemitterenlur in ignem, hoc solum mundi salulem quain verbo proedicarënl. sUoqupguë'
proecepity Qui habet duas tunicas, dei non habenti, et numéro mystice comnîëndarent. Ter enim quàterni,
oui habetescas, similiter facial{Luc, ni). El in Eccle- deeus dipondium (sïV).Hincest enim quGâ'elïupéribs-
 597 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. IL 5SS
dixi, qua cum in lypo. Ecclesioe Salomon .Domino1LMaiihoeus,juxta quod scriplum est.: Die tu. iniquita*
templumconderet, fecil el mare irneurn, in quo sa- tes tuas, ut juslificeris;. el manifeste Malthoeumde
ccrdoteslavaréniur, diiodecimqueillud boum clunis telonio vocalum, et in ordine se aposiolorum publi-
imposuil,quorum très aqu.ilonem,1res occidentem, canum cpguominai,sed el compari suo Thomoecum
très meridiem, el 1resaspicerent orieniem, figuralt- a coelerisevangelislissit proelatus,se in ordine sup-
ter insinuans quoniam apostoli aposlolorumquesuc- pon'u. Jacobus sane et Joannes qui ob eximium
cessores, cunclas orbis quadrall plagas fide et cpn- virtutis et animi culmen filii lonilrui hoc esl, §oa-.
fessionesanctoeTriniiatis essenl a peccalorum labe vspyEcç,sive ut emendaLiusseribilur, banereem,
purgaiurï. sunl a Domino cognominali. Nec frustra. Quorum
Simonem quemcognominavitPelrum, el Andream unus e coelestibus inlonans vocem illam llieologi»
Non nunc primum Simoni Pelri cogno- eam, quam nemo. prius. edere noverat emisil : In
' fralrem ejus.
men indidii, sed longe ante cum a fraire Andréa ad principioeral Verbum,el Verbumeral apud Deum, el.
se adduciuminluiius dixit : Tu esSimonfiliusJoannoe, Deus erat Verbum, etc. (Joan. i). Quoetanto robore
tu vecaberisCephas, quod interprelatur Petrus (Joan. gravida reliquit, et si aliquanto plus inlonare vo-
i). Sed cum volens Lucas nomina duodecim aposio- luisset, nec ipse capere inundus posset. Sed et ambo
lorum enumerare , necesse haberet Pelrum dicere, * soepeseorsum, et in moniem a Dominoduci, elali-
breviler innuere voluit quod non hoc anle vocaretur, quando sonum de nube lerrilicum percipere merue-
sed ita eum Dominuscognominaverit, quamvis non runt : Hic est filius meus dilectus. Prisca quoque
lune, sed quando Joannes ipsa Dominiverba posuit, nomina tneriiis aplissima gustarunt. Jacobus enim
inlentos videlicetreddens audiiores. Nam si hoc anle supplantalor. Joannes, in quo est gralia, .velDo-,
vocaretur, non ila. videras myslerium pelroe, puians mini gralia dicilur. Nainille et carnis curam Domino
eum casu sic vocari, non providentia Dei. Ideo vo- vocante supplaniare, el ipsam carnem Ilerode iru-
luit eum prius aliud vocari, ut ex ipsa commulatione cidanie gavisus est c.oiitemnere. Iste ob amoris
nominis, Saeramenli vivacilascommendarelur. Idem proecipuigratiam, quam virginal! gloria meruerat,
ergo Latine'Petrus, quod Syriace Cephas, et in uira- super redemploris sui peelus in coena recubuil.
que lingua nomen a pétra derivatum est, haud du- Pbilippus os lampadis.inlerpretatur, Et reçle,.quia
bium' quin illa, de qua Paulus ail : Pelra auiem eral et vocatus a Domino,mox invenlo Nathanaeli lumen
Chrislus(I Cor. x). Namsicul lux vera Chrislus, do- quod agnoverat proedicavit dicens : Quem scripsit
navit apostolis ut lux mundi voeeniur, sic et Simoni Moysesin lege el propheloe,invenimusJesum^ filium
qui credebai in petram Chrislum, Pétri largilus est _ Joseph a Nazareth (Joan. i). Et posimodumquod se
nomen. Cujus alias alludens etymologioedixil : Tu de lumine minus scire senliebat, suppliciterquoesi-
es Petrus, ei super hanc petram oedificaboEcclesiam vit : Domine,inquiens, oslendenobisPatrem, elsuffi-r
meam(Matth, xvi). Violenter ergo quidamLatino vel cit nobis (Joan. xiv). BartholomoeusSyrum est non
Groecp'nomini Hebroeam quoerentes elymologiam, Ilebroeum,el inlerpretatur filius suspendentisaqnas,
dieunt Pelrum dissolventeni,sive discalciantem, vel hoc esl, Filius Dei. Qui proedicalorumsuorum men-
agnoscenteminierpreiari : cura et exposilio Joannis tes ad coelestia coiiiemplanda suspendit, ut quo
Evangelisloecujus niemini, et ipsa lingua Hebroea, celsa liberius pervolanl, eo lerrenorum corda fera-
quoe P lilteram omnino non sonat, Hebroeuinhoc cius diciorum suorum guitis inebrient. Unde bene
nomen non esse lestelur. Abusiveefiim Felrum pro Moysesde Ecclesiamyslicedisserens ait : Quianonest
Petro, sicut et Fauium pro Paulo, et Filatum' pro terra, ad quamingrediminipossidendam,similis lerroe
Pilalo scribenles, violenter ficto nomini falsamin- jEgypti, de qua existis, ubijaclo semine in hortorum
lerpretationem subneclunl. Simon auiem obedieus moreni aquoe ducuntur irrigiioe, sed de coelopluvias
inlerpretatur. Porro Andréas, Groecum nomen esl, exspeclans, quam Deus suus invisit omni lempore.
«TriTOÛ«vS^ôr, hoc esl a viro, virilis appellalur. Soeeularisenim sapienlia quasi coluber per liumuiu
Quibus recle vocabulis, aposiolorumprimi decoran- Q serpil, divina autem de coelestibus inlonat. Mat-
tur, qui mox agnum Dei a Joanneeognoveruni, eum llioeus donaïus diciiur, videlicet, qaia magno 'Do-
videra et audire curaverunt. Quod vero Simon po- mini mimera de teloneario publicano,in apostoli est
nens moeroremvel audiens trislitiam inlerpretatur, et evangelisloedelegaïus officium.Thomas, abyssus
illi lempori congruit, quando posl resurrectionem vel geminus. Unde et. Groece Didymus appellalur,
viso Domino,vel morlis illiusvel suoenegationismoe- quia quo coeleris diulius dubilavit, eo dominicoere-
rorem deposuil, sed suoecmifëstimmorlis trislitiam surrectionis veritatem altras didicit. De.quopulchre
audivit, dicenie Domino: Cumautem senûeris,exlen- Paulinus Noloeautistes cecinit :
des manus tuas, et alius le cingelet ducel quo nm vis
Hic ciubiusgemino,Didymuscognomine:, Tliûmasv
(Jean. xxi). Adjacel, b uncChrisluspavida;cunelain:neu-ieùtts,
Jacobum, el Joannem, Philippum, et Bariholo- l'ro noslradubilarefidepermisil,ul et nos
Hocduce Ormaii,Doruinumquu Demnque
moeum, Maltlioeumet Thomam. Pulchre ac reveren- ViverepostmoriemverofaleamurJesumiremeïites,
ler Lucas in calalogo aposiolorum usitalo nomine Corpore,vivasuasmonslrantemvulneracarnis.
Matllioeum, in prima vero de lel&niovocalione, ut Jacobum Alphoei, et Simonem qui vocaturzelplet,
superius admonui, Levin appellarc maluit. Ipse,vere Hos cum addilamento posait, ad disiinetionemla-
 509 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 400
cobi Zebedoeiet Simonis Pelri, vel eliam Judoe(ra- A Electurus apostolos Dominus in montana subiït,
diions. Nam et hune Simonem fuisse diclum, Joan- turbas vero dociurus ad campeslria redit, quianon-
nes bsiendit, qui ait : El cum intinxisset panem, hisiin humili Christum turboevidera sufiiciunt. Nam
AediiJudoe Simoni Iscariot. El Jacobus quidem Al- hoecest norma qua seculus Apostolus ait : Non po-
phoei, ipse es( qui in Evangelio frater Domini nomi- tui vobisloqui quasi spirilalibus, sed quasi carnalibus.
namr, quia Maria uxor Alphoei, soror fuit Marioe Quasi parvulis in Christo, lac vobispotum dedi, non
nialris Domini, quam Mariam Cleophoe, Joannes escam.Nondum ënim poleratis, sed ne nunc quidem
evangelista cog.nominat.Forlasse quia idem Alphoeus potestis(I Cor. m). Apostoli autem ipsi secundum
etiam Clebpbas est dictus, vel ipsa Maria defuncio Matiharum quasi perfëciiores, et in monie et aperio
post natum Jacobum Alphoeo, Cleophoenupsit. Cui Salvaloris ore docti esse narranlur. Ubi si quis di-
Simeonem filium genuissê, eumque consobrinum ligenlius utrumque velit evangelistam perscrutari,
Domini existeniem, éo quod Gleophas frater fuerit potest intelligi, cum in monte duodecim discipuios
Joseph, Jerosolymoepost Jacobum rexisse Ecclesiam, elegit e pluribus, quos et apostolos nomïnavit, quoi!
historia ecclesiasiica tradil; sive hic apostolus Si- Mallhoeus proetermisit, tune illum habuisse sermo-
mon, seu quilibet alius Simeon fuerit. Quia vero nem quem Mallhoeus inlerposuit et Lucas tacuit,
Jacobus merito filius Alphoei,id est, docti s'il cogno- hoc est in monte. Ac deinde eum descendisse^ in
minaiiis, ipsi teslaniur apostoli, qui eum post Do- loco campeslri habuisse allerum similem, de quo
mini passionem siatim Jerosolymorum ordinaverunl Malthoeuslacet, Lucas non tacet, et ulrumque sermo-
episcopum. Quia-ei ante sanguinis elfùsionem verus nem eodem modo esse conclusum.
eliam ipse carnalis desiderii sit supplantator, lesta- Ab omniJudoea.etJérusalem el marilima, el Tyn el
tur Hegesippus vicinus aposiolorum temporara" hi- Sydonis, e.ic. Maritimam mulliludinem non a prô-
storiens. -Suseepit, inquiens , Ecclesiam Jerosoly- ximo mari Galiloeoe(neque enim hoc miraculi loco
moe postapostolos frater DominiJacobus cognomenlo ponerel), sed a mari magno reor esse cognomina-
Justus: Mulli quidem Jacobi vocanlur, hic de utero tam, in quà etiamTyrus el Sidon compreheudi po-
•nialris sanelus vocatus fuit; vinum et siceram non lerant. Vérum, quia genlium civilates sunt, Judoeis
bibil, canienv nullam comedit, nunquam atlonsus quidem sorte daioe, sed non ab eis possessoe,eo
est,- neque unclus est unguento, neque usus est quod hosies exterminari nequirent, consulte nomi-
balneo. Huic solilum eralingredi sancla sanclorum; naiim ponunlur, ut quanta sit farna virtusque Sal-
Siquïdem veslibus laneis non ulebatur, sed lineis, vatoris inlimetur, quoe exteras etiam ad sanitalem
soiusque ingrediebalur in lemplum, et fixisgenïbus > doctrinamque capessendam civiiaies accersiat. Ubi
pro populo deprecabaiur. In lanlum, ul camelorum noiandum quia Dominus eisi venienlibus ad se gen-
duriliam contraxisse ejus genua crederentur. Simon tilibus misertus sit, unde et puerum çeniuriouis et
•autem Zelotes, ipse est el Simon Cananoeusde vico Chananoeoefiliam approbala petenlium fide curavit,
CaliloeoeCana , ubi aquas Dominus convertit in non lamen eorum civitates intrasse reperiiur, ne
vinum. Cana quippe zelus, Cananoeus Zelotes in- videlicet occasionem quereloe Judoeis calumnianli-
lerpretatur. bus suggereret, sed perfeclam poiius salutem gen-
Judam Jacobi, et Judam Iscariot, qui fuit prodilor. lium passionis et resurrectionis suoelempori reser-
El horum dislinelionis gratia, nomina dupticavit. varet. Quo imminente tempore genlilibus eum vi-
Quorum unus, ul ipse in caiholica scribit Epislola, dera quoerenlibus ait : Nisi granum frumcnli cadens
Irater est Jacobi, qui etiam Thadoeus vocabatur. in terram morluum fuerit, ipsum solum manet ;
.Aller, aut a vico in quo orlus esl, aut -ex tribu Issa- si auiem morluum fuerit, mullum fructum offert
ehar proesagium suoe condemnationis vocabulum (Joan. xn).
sumpsii. Issachar quippe quod dicitur mërees , El omnislurba quoerebateum langere,quia virtus de
prelium prodilioitis insinuai. Iscariot auiem quod illo exibai, el sanabal omnes. El supra leprosus Do-
memoria morlis interpreialur, argùit eum non re- ) hiino tangente mundalur, el hic omnis lurba quoe
pente-persuàsum, sed medilalum diutius dominicoe eum tangere poluit spirilus illius virluie sanatur.
iraditioiiis subiisse piaculum. Qui non per impru- Taclus ergo Salvatoris, opus esi salulis. Quem lan-
dentiam, sed per providenliam inler apostolos eligi- gera, est fidélilër in eum credere. A quo tângi est
lur. Quanta enim est verilas, quam nec adversarius ejus munere tirmari. Sed unusquisque in sup sensu
minisler infirmai? quanta moralitas Domini, qui abundal. Turboe quoede longe ad audiendum con-
periciitari apud nos judicium suum, quam afleetum fiuunl, descendentis in campum Domini curantur
maluil? Susceperai enini hominis fragilitatem, et altaciu. Discipuli qui in'minoribus jam sunt insti-
ideo nec lias parles recùsavii infirmitatis humanoe. -nui, in'montis cacumine ad majora pfovehuntur.
Voluit deseri, voluit prodi, voluit ab apostolosuo E quibus etiam eliguntur, qui eum transfiguratum
iradi, ul tu a socio desertus, a socio proditus, seereto in monte speculentur. Unus proe omnibus
moderaie feras tuum errasse judicium, periisse be- quasi sublimions sapienlioefonie inebriandus, ma-
neficium. gistri recumbit in peciore. Raroque uspiam vel lar-
Et descenaensciiinillisstelil in loco campeslri, et bas Dominum ad altiora sequi, vel quempiamdebi-
turba d.scipulorumejus, et multitude cepiosa plebis. leni invenies in monte curari, sed exsiinctâjfahre
 int IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. II. 402
IibiJinum, accensaque scientioe luce, pedeienlim  consequenter illius ei profeclu nos gratblari, et dp.
qnemque ad culmen subira virlutum. Nam et ih fectu necesse est tribulari ; nec solum tribulari, ve^
Veleri Testàmenio Moysessolus cum Josue moniem rum ad lacrymas usque succendi. Sic enim Samuel,:
Dei ascendens; ad regendum vulgus in cam'po donec et David, peccalum Saulïs et inleritum lugent. Sic
redirent, Aaron ordinavit et Hur. Aaron quippe qui peccalricem Dominus ipse Ilevil super civilatem, et
inlerpretatur mons foriitudinis,singularem dominicoe moestis compassus sororibus, Lazarum quem divina'
Incarnaiionis excellentiam. Hur vero qui ignis dici- erat majestaie resuscitalurus, hùinana prius mise-
tur, donum sancti Spiritùs insinuai. Quia plures in ralione deflebat. Mysticesignificans eos qui peccati
Ecclesia parvuli, el si comilari magistros ad pene- morte sopiuntur, ut reviviscere queal a proximïs
tranda summoeDivïnitaiis arcana ncqueunt, domi- esse plangendos..Quodauiem nunc fientes risurosesse
nicoelamen Incarnaiionis sacramenlis redimi, et Spi- promittii, non pu'erililer" accipiendum, spd Scri-
rilus sancti possunl ârdore signari. luroemore risus nomine menlis exsullatio et affectus
Et'ipse, elevatis oculis in discipuios suos, dicebat, quidam loeiiorinlelligeiidus esl esse designaïus; Sic-
Beali païtperes,quia vestrumesl regnum Dei. El si ge- ut Sara : Risum (inquit) rniViifecit Deus (Gen. xxi).
neraliter omnibus loquilur, specialius lamen bcu- Et in Job diclum est : Os aiilemveracium reptebilur
ios Salvator ïn discipuios levai, ul his qui verbum B risii. Per quoe (ut dixi) nomina, gaudium animoe
intenta cordis aura percipiunt lalius saporis inlimi figuratur inlerius.
lumen aperiat. Cui simile est quod Mallhoeus ait : Beali erilis cum vos oderint homines, el çum sepa-
El cum sedissel, accesserunl ad eum discipuliejus, raverinl'vos, et exprobraverint. Qui propier divitias
ei apëriensos suum doeebat eos dicens : Beati paupe- hoereditaiis Christi in sanciis, propier panem" viloe
res spirilu (Matth. v). Nam quibus os in monte se- oeternoe, propterque spem coeleslium gaudiorum,
dens aperil, ut magna sublimiter audiant, in eos fletus esuriem pauperlatemque pati desiderat, bea-
oculos stans in campo dirigit, ul audita patenter tus est. Mulloautem healior, qui lias inler adversa
inielligani. Beati ilaque pauperes. Non ulique om- virtuics servare non trépidai. Quia odiant licet ho-
nes, sed illi lantummodo qui omne proesentis soe--• raines corde nefando, dilectum cor Christo loedere
culi, lametsi altum videatur, pro nihilo culmen nequeunt. Séparent et synagoga depellani, Chrislus
, ducuni. Qui merilo regni coelestis perhibentur mu- invenit et confirmât. Exprobrenl nomen Crueifixi,
nere digni, quia dtieclaiiouis humanoe probantur ipse commorluos sibi conresuscitat, et consedere
cupiditate nudaii. Qualem se rex David pauperiem facil in coelestibus (Epiies. u).
suslinuisse declarans ait : Ego vero egenusel pauper El ejccerinl nomenveslrumlanquam malum, propter
sum. Et alibi non modo lerresiria, sed el ipsa pro Filium hominis.Nomen veslrum quod dieil, nomen
Domino supercoelestia parvi pendens dicensque : Chrislianorum significat,quod a gentibus Judoeisquë
- Quid enimmihi restai in coelo,et a te quid volui super
soepissime quantum ad ipsos mémoriseabrasum, et
terram (Psal. txxu)? mox ubi speï suoefixisset an- ab hominibus est ejectum, nulla jam éxislenic causa
choram, subdendo manifestât : Mihi auiem adhoerere odii, nisi propter filium hominis, quia videlicet,.no-
Deo bonum est, ponere in DominoDeo spem meam. men Christi, credenles suum voluerini facere cogno-
Alioquin nonnulli miserriraa conditione paupertatis, nien ; alque ideo nomïnis summi perseculores, ho-
el hic soeculigaudiis ob ïnopiam rerum, et ibi regno minum non immerito nomine nolauiur. Beati (inquit)
Dei ob meritorum nequiliam carent. erilis, cum vos oderint homines, docens eos ab
Beati qui nunc esuritis, quia salurabimini.Quid esu- hominibus inseclaudos, sed ultra homines esse
rire beati, qui silire debeant, Mallhoeus exponit, beandos.
videlicet justitiàm, aperlissime nos înstiluens nun- Gaudelein illa die, el exsullale. Ecce enim merces
quara nos salis juslos oestimare debere, sed quotï- veslra mulla in coelo. Non hoc a quolibet patienté,
dianum jusiitioe semper amare, imo ardere profe- sed ab eo qui supernoe lanlum mercedisinluilu pa-
ctuui. Cujus perfeelam saturitatem non in hoesoe- 0 tilur, proeceplum potest impleri.ut scilicet inter
culo, sed in futuro posse provenire supërnorum odia cordium, inler probra linguaruin, inter ipsas
deshlerio Psalmista fiagrans ostendit, qui ail : Ego persequentiuiii manus, oequalï; imo loeliori adhuc
autem cumjustilia apparebo inconspeclu tuo, satiabor corde verselur, non ad hoc nostri similes valeant,
dum niânifestabitur gloria tua (Psal. xvi) ; poiesl et sed eorum qui ibant gaudentes a conspeclu consilii,
simpliciler accipi : Beati qui nunc esuritis, qui casii- quoniam digni habiti sum pro nomine Jesu contu-
gaiis corpus veslrum et serviïuli-subjicilis (I Cor. mèliani pâli (Acl. v). Qui ergo mulla in lerris pro
ix), qui in famé el sili verbo o'peram dalis (Il Cor. Chrislo sustinet adversa, mlilla in coelisa Cbrislo
xi), quia coelesliumtune gaudiorum habetis uberlale recipiet dona. Coelerum quania ah.Elia.verboruin
périrai. jacula falsi sustinuere prophetoe, quos deridëns aie-
Beati qui nunc flelis, quia ridebilis. Non lempora- bat : Clamate voce,
majoré ': Deus. enim est Baal, et
lium damna commodorum, sed virlutum detrimenta fersitan loquilur, aul in diversorio est, aut in itinere,
spiriialium qui fient, oelerna beaiitudine consola- aiii certe dormit, ut excit&tm(III
Reg. xvin). Quan-
buntur. Ubi non nostra solum, sed et proximi juhe- lam dedere slragem qui
bciingenli simul el quin-
RJur eommissa déliera, Quem si ul nos diligimus,
ouageui sunl inlerempti? Verum quia Baal el non
405 BED/E VEN.ERABILISOP.P..PA.RSH..SECT. I. — EXEGETICA GENUINA.' 404
Chrislus.' in causa erat, nec ïrrisï .gaudebant, nec 1i neseit erogaré, usUquidem horum delectalur ad proe-
occisi palmam, sed ppenarn merùere perennein.. setisijSed fruelu.i quem dando, polerat acquirere,
s Secundum.hoec enim faciebant prophèlispatres eo- carebil in posteruuv Et alibi legimus : Beatus dives,
rum. Bene exemple adhortalus est* quia,vëra dicen- qui invenlusësl.sine macula, qui post aurum non abîit,
les soient perseculioneni pâli. Nec lamen ideppro- nec speravit in pecunia et thesauris (Eccli. xxxi).
.phetoeantiqui timorépërspeuiionis,.a veriiaiis proe- Voevobis,qui salurati esiis, quia esurielis(Luc. xvi).
dicalione.defeperunt. Notandum sane quia sicut Mal- Saluratus erat diyes ille purpuralus, quando epula-
thoeus, per octo quas posuît be.aliludines oclavam balur quolidïe splendide-, sed dirum voesuslïnebat
spei nosiraj pefféctionem' quoe resurrecti onis gloria esuriens, quando de Lazari, quem despexerat, digilo
dediçalur insinuât, ita Lucas ppr quatuor-..viriuies guliam aquoequoerebat. Aliter. Si beali sunt illi qui
amplectilur cardinales. Beali enim pguperes, qui jusiitioe semper esuriunt opéra, infelicës e contrario
per lemperantiam a mundi refrenaniur illecebrisl sunt oesiimandiqui sibi in desideriis placentes, ruil-
Beati esurienles, qui sua famé conimonili esurienli- lam veri et incon.cussïbonî famem paiiuniur,*satis se
bus esse ipiserendum, et ipsi.per jusiitiam miseren- rati bealos, si non-ad tempus sua voluplate pri-
tiir ut.valenl.- Nam eleernosynam qua Christo non ventur.
''
nostra donamus, sed sua reddimus, jusiitiam recle î Voevobis qui ridetis nunc, quia lugebitis et flebitis.
dici teslalur Psalmisla, qui ait : Dhperdit pauperibus, Et Salomon ait.: Risus dolore miscebilur, et exlrema
justilia ejus manet in soeculum soeculi (Psal. cxi). gaudii luclus^occupat,(Prov.xïv).El ilerum : Cor sa-
Juslilia est enim, qua sua cuique liibuimus, nemini pienlium ubi trisliliaesl, el cor slullorum, ubi loetitia
quidquam debenles,, nisi ut inyicem diligamùs. (Ecclrvu). Manifeste doeens siuliitiam, ridenlibus
Beali qui per prudenliam inler bonum dignoscenies prudenliam, ut supra dbeuimus, flentibus semper
et malum, occidua (1ère, el ad oeterna norunt anlie- ascribendapK .'.
lare. Beati qui per foriiludinem fidei omnia valent Voecum bene vobis dixerinl omneshomines. Hoc
mplpsla iplerare. Igilur, qui necdum eonsummaioe est, quod Psalmista déplorai, quoniam laudalur pec-
virtutis arcem consçendere valent, genéralis intérim cator in desideriis animoesuoe,et qui iniqua gerit, be-
perfeciionis sunt beatiiudiiië perfovendi. Qnaienus nedicitur (Psal.~Hèbr. x). Cui non minima poenss
a bonis pau.latim ad meliora progressi, dum consi-. pars esl sua scelera -bon modo non argui, sed insu-
slenli in pïanitip Domino libenler auscultant, ad per quasi bene gesia laudari. Unde provide Dominus
ïmnc quandoque in monie serieniem sublimiler non ait : Voe;quia bene vobis dieunt homines , quasi
ascendant., Nam quorum adhuc edomandis instruen- n distante aliquantum temppre culpam lardius poena
disque cordibus irisislit, hos quasi staiis, qui situs ^sequatur, sed voe (inquil) cum bene vobis dixerinl
psi laboraniis, aiïalur. Quos vero longo siutlii spiri- omneshomines. Quja ipsa peccali nutrix adulalïo ;
lalis èxerpilio prompios jam ac dociles invënît, his sicut oleum flammis, sic in culpa ardenlibus solita
libërlaie ac dignïlate magisiri,,quasi quiëtus Salvalor minisirare fomenium , maxima est ulique poena pec-
residens, mystica quoequëde supernis intimai. Quoe cantium. Nam quomodo pauperes esurienles et (len-
fpiriialium differenlià profecluum , in Israelilicoe tes,malorum dpcët improbitate probari, ila divilïis,
plebis est habitupulcherrimis express» figuris. Ubi epulis, risuique vacantes, per disiricli judieis iram
; vulgus omne quibuslibet vestibus utens, in quatuor male.obsequentjum clienlela majorera foventur ad
angulis paliiorum hyacinihinas sibi fimbrias est poeharii; -•'.,
facere proeceplu.m.Sacerdolesquatuor habere vesles, Secundumhoecenim, faciebant prophetis patres eo-
tolidem mysiicis coloribus mira varieiate disiinetas. rum. Pseudoprophelas significat, qui et ipsi soepe in
Ponlifices et ëa quoesacerdotes el alia quatuor indu- Scriplura sacra, propheloesoient appellari, eo quod
meiiii gênera, célorum quidem eorumdem, sed su— ob capiandum ynlgi fayorem fulura proefari, id est,
Mimions gralia dignïtalis, et aura inleiiticenie proeloqui conentur. Unde dicit Ezechiel : Voe.prp-
corusëa, et patriarcharum atque ipsius domini no-. n phelis insipieniibus,qui sequuntur spiritum suum, el
mine redimita gestare. Quoe per singula vel expo- nihil vident. Quasi vulpes in deserto, propheloe lui
nere, vel solum proponerë, proprii induslriam spé- Israël erant (Ezech. xni). Itaque Dominus in monte
cial bpëris. beatiiudines .solumrnodo proborum, in carnpp vero
Ferumlamen,^<Evobis divilibus,.qui fiabelisconso- eliam voe describil reproborum. Quia rudes ad-
laiione'mvestram. Quod sil voe divitibus adlulurum, huc audilores minls necesse est, ac lerritoribus ad
a contrario melius înleliigii.ur, ubi pauperum dicilur bona compelli, perfeetps auiem sat est proemiisin-
esse regnum.Dei. A quo se regno per omnia, qui liic vitari.
eonsolafi quoerlint,aliénant, audiluri a justo jùdice : Sed vobisdico, qui quditis : Diligile inimicosveslrost
Filii, recorààmini quia recepislis bona in vila veslra benefacile his qui odernnl vos. Quia dixerat supra
(Luc. xvi).~0bi noiandum quod non iàra diviiioequam quid ab inimicis pâli possint, nunc quali1eripsi cum
diviliarum amor in cùlpa esl. Non enim omnis qui eisdem inimicis agere debeant ostendit. Multi autem
liahét divitias, sed ut Ecclesiaslësait : Quiamant di- puiant su.fficereyirtulibus non odisse inimicos, coe-
viliqs, fructus non captent ex ëis (Eccl. y), quia qui terum diligere plus proecipi, quam bumananaiura '
habita tèmporalià vel animo contcmnëre,-vel pauperi patialur, non videntes, quia et Moyses, .SamûeJvët.-•
403 IN LUCE EVANGELIUMEXPOS1T10.— LIB. II. - im
Stephânus pro inimicis orabant, et morluos, DavidAi. quam hoc etiam magnum proecepiumsit', sed ait :
pianxît inimicos. Neque enim Dominus impossibilia, Para le adhuc percuti. Quodrad misericordiàm perï -
sed perfecta juberet. Non déficientesergo dura tem- linere hi maxime senliuni, qui eis, qûos muïlunr-
pus est, op.eremur bonum ad omnes, maxime'autem diligunt, tanquam filiis, vel quibuslibêl -dllëetissimis
ad domesiicps fidei.. -, / suis oegrotanlibus.serviunl, vel pârvùlis, vel phrene^
Benedicitemaie dicenlibus vobis, orale pro calum- licis, a quibus mulla soepe paliunlur. El:si- eorum
nianlibusvobis. Eihoecsesuique similes egisse, tesla- sains id exigat, proebentse eliam, ut plura patian-
lur Aposlolus,qui ait : Maledicimur, el benedicimus. lur, donec vel oelatis vel morbi infirmitas transeai;
Blasphemamur,et obsecramus(I Cor. iv). Sed hic me- Quos ergo Dominus, medicus animarum, curàudis
rilo movet, quomodo huic proecepioDomini nbn sit proximis instruebat, quid eos aliud docere posset,
adversum, quod et in prophèlis invPniunlur mulioe nisi ut eorum quorum sâluli consulerevelleni im-'
ïmprecaliones adversus inimicos, quoemaledicliones . becillilaies oequbanimo lolerarenl ? Omnis namqua
putanlur, sicuti est illud : Fiat mensa eorum-coram improbitas ex imbecillitaie animi ve'nit, quia nihil
ipsis in laqueum, el caetera,quoeibi dicunlur. Joannes innocenlius est eo qui in virtule përfeclus est. Mulli
aposlolus ait : Qui scil fralrem suum peccarepeccalum auiem alteram maxillam proebere nove'runl, diligëre
non ad mortem, pelet, et dabitur ei vila peccantinon "' yero illum, a quo feriunlur ignorant. -Al vêro ipse
ad mortem, Estpeccatum ad mortem,non proillodico . Dominus, qui utique proeçepta quoe docuit primus
utroget quis. Ubi primo videndum quia prophetoe impievit, percutienli se ïn maxillam minislro sac'er^
per imprecaiionem quid esset fulurum, cécinerunt, dolis non proebuitalteram, sed insuper dixil :Si maie
non optantis volo, sed spirilu proevidenlis, qui ma- loculus sum, leslimonium perhibe de malo; si auléni
xime soient figura imprecanlis fulura proedicere, si- bene, quid me coedis(Joan. xvui)? Non lamen ideo
cut figura proelëriti temporis ea quoe vënlura. erant paraïus corde non fuit, non solum in altérant maxil-
soepe cecinerunt. Deinde in Apostoli verbis intelli- lam coedipro salule omnium, sed etiam loto corpora
gendum esse quosdamfratres, pro quibus orare non crupifigi.
nobis proecipilur, cum Dominusetiam pro persecu- El ab ep qui aufert libi vestimenltim,eliam tunicam
loribus nostris orare nos jùbeat. Quoe sblvi qboestio npli prohibere. Quod de veslimènto et-tunica dictum"
non potest, nisi fateamur esse aliqua peccala in fra- est, non ïn eis solis, sed in omnibus faciendum est;
tribus inimicorum persecuiione graviora, Fratres quoe aliqùo jure temporaliter nostra esse dicimus.
autem Chrislianos significari, mulli divinarum Scrî- Si enim de necessariis hoc imperatum est\ quanlô
" -
„
pluràrum documenlis probari poiest. Peceatum ergo , magis superflua conlemiiere convenir.
fratris ad mortem ptilo esse* cuni post agnilïonem Omni auiem petenli le, Iribue. Omnipêlënli, inquil,:
Dei per gratiam Domini nostri Jesu Christi quisque non omnia petenli, ut id des quod dare hbnesië èi
oppugnat fraternitatem, et adversus ipsam gratiam, juste potes. Quid si enim pecunïam pelai, qua'inno-
qua reeonciliatus est Deo, invidentioefacibus agila- centent, eonetur opprimera? Quid si poslremô siu-
lur. Peccalum auiem non ad mortem est, -si quis- prum pelai? Sed lie milita, persequar, quoesunt in-
quam non amorem a fratre aliénâverit, sed officia numerabilia,id pralëeto-dândum :est,.,qiiodnec libi
fraternitaiis débita per aiiquam infirmiiatem anïmï nec alieri noceal, quantum sciri aut cradi ab liomine
non exhibuerit. Quaproptër et Dominus iii cruce ait: poiest. Et cui juste negaveris, quodpetit, indicanda
Pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt (Lue. esl ipsa jusliiia, ul non eum inanem dimitias. lia
xxm). Nondum enim graiioeSpirilusJ sancti partici- omni petenli le tribbes, quamvis non semper id quod
pes facti, socielatem sancioe fraternitaiis ïiiierani; petit, Iribues. Et aliquando-melius aliquid,tribues,
Etbéaius Stephânus orat proeis, a quibus lapida- cum peieniem injusta correxeris.
tur, quia nondum Christo crediderant, neque adver- Et qui aufert quoe.tua sunt, ne repelas. De veste;
sus illam communem gratiam dimïcabant. Et aposlo- domo, fundo, jumento, et generaliier de omni pecu-
lus Paulus proplerea, credo, non orat pro Alexan- j) nia dicit. Uirum auiem de servis aceipiendum sit-,
dre, quia jam frater eral, el ad mortem, id est, in- magna quoestioest. Non enim Christianum- oportet
videniiam, fratërnilaiem 'oppuguando peceaverit. sic possidereservirai, quomodoequum aul argentum.
Pro his autem qui non abruperant amorem, sed ti- Quanquamfieri possil, ut majore prelio valeal equus,
moré sueeubuerànt, orat ul eis ignoscalur. Sic enim quam servus, et mnlio magis aliquid aureum vel ar-
dicit : Alexandèr érarius mulla màla mihi psïëndii, genteum. Sed ille servus:, si rectius el honeslius, et
reddet illiDoniinus secundum opéra illius; quemet ad Deum colendum accommodatius abs le domino-
lu évita, valde enim resistil -nostris sermoitibus(11 educaïur aut regilur, quam ab illo poiest,,qui eum,
Tint. tv). Deinde subjungit, pro quibus orat, ita di- cupit auferce,"nescio utruro quisquam dicere audeal,
cens : In prima mea éefensionenenlo mihi adfuit; sëd ui vestimenium eum debere contemni. Hominem
Omnesme dereliquerunt: non illis impulelur (Ibid.). :namque homo lanquam seipsum diligpre débet,.cui
Ista diOferentiapeccatorum , Judam tradeniem a-Pe- ab omnium Dominoetiam ul inimicos diligai impe»
tro nëgànle dislinguit. - ''*' Talun • ..,-•'. -. -,; - - .-.. :
Si'quis te percutit in maxillam, proebe el altérant. El proul vullisul faciant vobishomines,.elvosfucile
Non ait, eum qui le percutit noli tu percutera, quan- illis similiir. Quia charitas paliens est, bfinignaest-,
 W BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SEC.T. I. — EXEGETICA GENUINA. m
won lanlum injurias inimici forlissime sufferl, sed A eril. Mulualur
enïm-peccator, et non solvit, jusius
amîci quoque gratiam benignissime proevenit. Nam autem miserelur et commodal
(Psal. <xi). Quoniam
redamare amanlem, cunctos natura docuit. Non a- benedicenleseum, possidebunl terram (Psal. xxxvii,
manteni vero beneficiis ad amorem cogère Christi El alibi cum diceret : Jucundus homo
qui miserelur,
solum doctrina perfectos instiluit. Qui cum nos prio- el commodal, conlinuo subjuiixïl : ïn memoriaoeter-
res, prout nobis fiéri velimus, aliis facere juberet; na erit justus (Psal. cxi).
eumdem mox sensum laiius astruendo firmavit, di- Et erit mercesvesira niulta, et erilis filii Allissimi.
cens :.'..-. Nulla major potest esse merces, quam filios-homi-
yEt si diligitis eos, qui vos diligunl, quoe vobisest num terrigenas, effici filios Altiss'tmi, qui in coelis
gratia? Namët peccaiores diligentessediligunt, etc. est. Ilaque quod ait : El eritts filii Allissimi, ex illa
Si eliam peccaiores, publicani et ethnici, erga dile- régula est inielligendum, qua el Joannes dicit: Dédit
ctores suos natura duce norunl esse benefici, quan- eis poleslalemfilios Dei fieri. Unus enim naluraliter
tnm.vbs (inquit) quibus ut gradus professionis exi- filius est, qui nescit omnino peccare. Nos autem po-
inipr, ila cura necesse esl sit virlutis uberior, latiorï teslale accepta effieimur filii, in quantum ea, quoeab
sinu dilëclionis amplecli debetis eliam non amantes? . illo proecipïunlurimplemus. Unde apostolica disci-
Unde quoesitu dignum videtur quomodo cum Domi- " plina àdopiionem appellat, qua in oeternamhoeredi-
nus'eos qui diligentes se solum diligunt, benefacien- laiem vbeamur, ut coboeredesesse possimus. Igilur
tibus sibi benefaciunt, amicis fenerantur, non modo non ait : Facile ista, quiâ eslis filii , sed facileista,
perlectam non habere charilalem, verum peccatori- et erilis filii. Cum autem ad hoc nos vocat per ipsum
bus oequipararitestetur, ille pecloris dominicirecu- Unigenitum, ad similitudinem suam nos vocat.
bitor Epislolam de Dei et proximi dilectione con- Quia ipse benignusest (inquiens) super ingrates et
summans, non uspiam inimicos monuerit esse dili- malos, etc. Benignusest Deus super ingratos et ma-
gendps, sed absolute dixerit : Quia si diligamusinvi- los, vel mulliplici scilicet, sua misericordia, qua
cem, Deus in nobis manel, et charitas Deiin nobis per- eliam jumenta salvat, lemporalia bona largiendo,
fcclaest (l-Joan, iv). Quodsi'quem movet, sciât eum vel ad eceleslia dons singulari gratia, qua eleetos so-
non de inimicorUmamore tacuisse, sed et illos fra- lum glorificai, inspirando. Sed sive hoc, sive illud,
trum nomine comprehendisse fraternique amoris in- sive ulrumque intelligas, magna Dei bonitate fit,
tuitu diligi, et pro eis proecepisseorari. Scilicet, ut quoenobis ïmitanda proecipilur, si filii Dei esse vo-
non semper inimici reraaneànt, sed resipiscant à dia- lumus.
boli laqueis, nobisque germano foedere socienlur. _ N.olilejudicare, et non judicabimini; nolite condem-
Nec dùrum videalur, quod nondum credenfes, pro- nare et non condemnabimini.Hoc loco nihil aliud
pier spem lamën credendi fratres apellari posse di- nobis proeçipiexislimb , nisi ut ea facta quoedubium
cimus. Nam idem Joannes, eos etiam filios Dei voci- esl quo animo fiant, in meliorem parlem inlerprete-
tare legilur. Quia Jésus (inquit) moriturus erat pro mur. Quod enim scriptum est : Ex fruclibus eorum
génie, el non tantum pro génie, sed ut filios Dei, qui cognosçeliseos, de manifeslis diclum est, quoenon
erant dispersi, congregaretin unum (Joan. xi). Quan- possunt bono animo fieri, sicuti sunt stupra, vel
diu enim dispersi, nondum filii sunt Dei, sed conve- blàsphemioe, vel furta, vel ebrielas, et si qua sunt
niendo in unum, jàm efficiuniur filii. talïa, de quibus nobis"judicarepermiltitur. Dégénè-
Verumtamendiligile immieos veslros, el benefacile, re auiem ciborura, quia possunt bono animo et sim-
et mutùum date, nihil inde speranles. Quia dilectio- plici corde sine vitio concupiscientioequicunque hu-
nem beneficiumquemuluum peccalorum, infrucluosa mani cibi indifferenter sumi, prohibei Aposlolusju-
redarguit, nunc qùaliter hoec a fidelibus frucluose dicari eos qui carnibus vescëbanturj et vinum bibe-
fieri debeanl, ostendit. Muiuatur autem omnis qui bant, ab eis qui se ab hujusmodi alimenlis tempera-
accipii, eliam si non ipse solulurus esl. Cum enim bant. Qui.manducat (inquit) non man'ducantemnon
misericordibus Deus plura restituât, omnis qui bene- n. spemat ; el qui non manducal, manducanlemnonju-
licium proeslal, feneratur. Aut si non placet accipere dicet (Rom. xiv). Ad hoc perlinet eliam illud, quod
jiiuluaiilem, nisi eum qui aecipit reddilurus, inielli- alio loco dicit : Nolite ante tempusquidquamjudicare
gendum est dominum ipsa duo gênera proeslandiesse ' quoadusque veniat Dominus, qui el illuminabit abs-
complexum. Namque aut donamus, quod damus bé- condila tenebrarum,et manifestabitcogilalionescordis
névole, autreddiluro commodamus. Quia enim mulli (I Cor. iv). Sunt ergo quoedam facta média, quoe
(utscriptum esl) quasi inveniionem oesiimaverunt ignoramus quo animo fiant, quoebono et malo fieri
tenus, et molesliam proestiterunt his qui se adjuve- possuni, de quibus temërarium est judicare, maxime
ut
runi, mulli non causa nequilioe non feneraii sunt, ut condemnemus. Horum autem veniet lempus,
sed fraudari gratis timueruni. Huic eliam infirmi- judiceniur, cum Dominus illuminabit.absconditatene-
•lati divina medëlur auclorilas, dicens : El muluum brarum, el manifeslabit cogilaliones cordis (Ibid.).
date, nihil inde speranles (Luc vi). Id esl, non in Duo sunt auiem, in quibus temërarium judiciuoica-
homine spem mercedis (igentes.Qui sive reddat quod vere debemus, cum incertum est quo animo quid-
- iiieeflum est qualis futures
commbdaslis, reddet et Deus quod illo jubenle l'eci- que faclum sit, vel cum
«tis. sive non reddat, hoerediias vesira in oeiernum sii, qui nunc vel'malus ve! bonus appa/c-U
 409 IN LUCJE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. II. UQ
Dimiltile, el dimitlemini.Date, et dabiturvobis. Di- ,A lia), quod ira ille peccavit, tu odio,reprehendis. Quan-
initiera nos injurias, dare bénéficia jubet, ut el nobis tum auiem inter festucam et trabem, quasi lanlum
peccata dimïliantur, el vita detur oeterna. Qua sen- inler iram dislal alque,odium. Odium est enim ira
lentîa brevi, sed eximia, cuncla quoe latissime de inveierala , quasi quoe veluslate ipsa lanlum acce-
conversando eum inimicis mandaverat, eomprehen- perit ut merilo appelletur trabs. Fieri auiem po-
dèndo concludii. tesl, ut si ïrascaris homini, velis eum corrigi. Si
Mensurambonamconferlam el coagilatam el tuper- autem oderis hominem, non potes eum velle corri-
effluentemdabunt in sinum vestrum. Huic simïle est, gera. Et ideo impossible dicitur ut feslucam de fra-
quod alrbi dicit : Ul et ipsi reeipianl vos in oeterna Iris oculo demat, qui suo trabem geslat in oculo.
labernaciila(Luc. xvi). Nonenim pauperes ipsi, sed Ilypocrita, ejice primum trabem de oculo tuo, et
Chrislus mercedem his, qui eleemosynam fecere red- lune perspicies,ut educas feslucamde oculo fralris tui.
diturus esl. Quam tamen in sinum dare dicuntur, Id est, primo abs'te expelle odium, el deinceps po-
quia proraerendoeillius occasionem dedere, cum vel teris jam eum quem diligis emendare. Et est vere
egentes misère, vel improbe soevienles, fortiorum multum cavendumet moleslum hypocritarum, id'estj
sunt et toleralï patientia, et beneficenlia sustentât)', simulalorum genus, qui-cum omnium vitiorum accu-
et ad ipsam aliquolies fidem dulci gratia provocali. •**sationes odio et livore suscipïant, eliam cpnsullores
Eademquippemensuraqua mensifueritis, remelielur videri se volunt. Et ideo pie cautëque vigilandiim
vobis.Et Aposlolusad eleemosynam Corinlhios hor- est ut cum aliquem reprehendere vel objurgare né-
tans, inler alia dicit : Hoc autem dico : Qui parce cessitas coeperit, primo cogitemus uirum laie sil
séminal, parce et melel. Eiqui séminal in bcnediclioni- vilium quod nunquam habuimus, vel quo jam carui-
bus, dé benediclionibusel melel (II Cor. ix). Potesl mus. Et si nunquam habuimus, cogitemus et nos
auiem elde omnibus quoemenle, manu, lingua geri- homines esse, et habere potuisse. Si vero habuimus,
mus, accipi. Quia tu reddes singulis, inquit, secun- et non habemus, langat memoriam communis infir-
dum opéra eorum. milas, ul illam reprehensionem aut objurgationem ,
Dicebatautemillis et similitudinem: Nunquid poiest non odium , sed misericordia proecedat. Ut sive ad
coecuscoecumducere? nonneambo in foveam cadent? correciionera ejus, propier quam id facimus, sive ad
Sënsus bujusce senteniioe pendet ex superipribus, perversionem valueril (nam incertus est exilus) nos
ubi de danda eleemosyna et injuria dimitlenda proe- lamén de simplicitate oculi noslri securi sinius. Si
cipilur. Si te (inquit) ira conlra violentum, et contra' autem cogitantes nosmelïpsos invenérimus in eo
peteniem philargyria, coeeaveril,nunquid tUa mente _ esse vilio in quo^est ille quem reprehendere para-
viliata vitium ejus curare poieris ? aut ille solus, qui bamus, non reprehendamus, neque objurgemus, sed
injuriam fecit, et non lu etiam, qui ferre heseiebas, lamen congemiscamus, et non illum ad obtemperan-
reus deputaberis? At si mitem te tranquillique pp- diim nobis, sed ad pariter conandum invitemus.
ctoris ejus improbiias invenerit, et ille ad poeniten- Raro ergo, et magna necessilate objurgationes adhi-
liam movebitur, el lu palienlioe proemiodonaberis.,' bendoesunt. lia lamen, ut etiam in his ipsis, non
quia coecumvidenie oculo, hoc est, corde sereno, nobis , sed Deo, ut serviamus, inslemus ; ipse esl
ducere curabas ad lumen. enim finis, ut nihil duplici corde faciamus, auferen-
iVoftesl discipulus super magistrum. Perfectus au- tes trabem de oculo nostro invidentioe,vel maliiioe,
tem omniserit, si sil sicut magister ejus. Si magister, vel simulaiionis, ut videamus ejicere festucam dé
qui ulique quasi Deus potuit, non suas ullum ire in- oculo Iratris.
jurias, sed ipsos maluil insecutores pàtiendo reddere Non esl enim arbor bona, quoefacit fructus matos ;
mitiores, eanidem neeesse est discipuli, qui puri ho- neque arbor mata, faciens frucium bonum. Conlra
mines sunt, regulam perfeclionis sequanlur. hypocritam quoe coeperat exsequitur. Si yerara (in-
Quid autem videsfestucamin oculo fratris lui, ira- quil) et non ûctam vis habere jusiitiam , quoeverbis
bem autem quoein oculo luo esl non considéras? Et .
rjoslemas, eliam faclis compensare curaio, ut bona
lioc ad superiora respicit, ubi coecuma coecoduci, existons arbor, bonis orneris et fructibus. Quia et
id est, peccanlem a peccaiore castigari non posse si se fingat hypocrita, non est bonus, qui faeil opéra
proemonuit.Mulli enim superbia , vel odio, philar- mala. El si reprehendàt insontem, non ideo malus
gyria , vel avaritia, vel alio quolibet crimine proe- est qui facit opéra bona.
venti, laeviahoecaul nulla judicantes, acerrime cor- Unaquaque enim arbor de fructu suo cognoscitur.
rïpïunt eos quos subïta v'iderini ira lurbaios, oculum Qui sit fructus quo mala boriave dignosci debeat
mentisa solito puritalis s'talu, quasi fesluca irruenle, arbor, Aposlolus osiendit, dicens : Manifesta autem
mutasse, atque immemores dominici proecepli, quo sunt opéra carnis, quoe sunt fornicalio, immuiidilia,
ail : Nolitecondemnare,et non condemnabimini(Luc. luxuria, idolo um servitus,veneficia,ihimicitioe,conleii-
vix, magisamanl vitupérare ei damnare, quam emen- tiones, oemulaliones'', iroe, rixoe, dissensiones,hoereses,
dare atque corrigera. invidioe,homicidia, ebrielales, çomessaliones, et his
El quomodopotes dicere fr'tUri tuo : Frater, sine, similia, quoeproedicovobis, sicul proedixi. Quoniam
ejiciam festucamde oculo luo, ipse iii oculoluo tra- qui talia agunl, regnumDei non consequentur. Fructus
bemnon videns? Hac cum fraire agis, si (verbi gra- autem spiritùs, est charitas, gaudium-,pax, léngam-
Mi BEBiE VENERÂB1LISOPP. PARS. II. SE.CT. I. — EXEGETICA GENUINA. 412
mitas, boniias, benignitas, fides, modeslia,çontinenlia 1i. enjoe quoeranlur, consequenler Dominus adjungit :
(Galai. v). Coelerunreleëmosyna, vel.oralio, vel je- Quid auiem vocatis me Domine, Domine, et non
junium, fructus quidem est proprïë bonorum, sed facitis, quoedico? Ac si aliis verbis ila diceret : Quid
noununquam sïmulate etiam usurpàtus a hialis. De folia recioe confessiOnisvos.germiuarë'jaciatis, qui.
quibus.Bominus ait : Quia receperuni'mercedemsuam nullos. operis boni fructus osiendiiis? Unde Aposto-
(Màtth.vï). Et alibi : Atlehdilë d falsis proph_etis,'qùi; lus prétiosum a vili separafus, hoc est, bonum iher
veniuritad vosin vestimëntisovium,.inlrînsecusauleni saurum a malo, bonam arborem a mala, perfectum
sunt lupirapdces (Matth. vu). Sed non ideo debenl boni magistri discipulum ab hypocrila, ducem vi-
oves odisse vëslimentum suum, quod plerumque illo dentem, a coeco secreturus, ait. r eniam autem ad
se--occultantlùpi, dum aliud ôsteniant ad decipien- voèj si .Dominus'voluerit,el cognoscamnonsermonem
dum , aliud exerunt ad deproedandùmvel interfi- eorum, qui inflaii sunt, sed virlulem. Non enim in
ciendum eos qui sub islo vésiitu oyino lupos vi-, sermone'Kestregnuni Dei, sed in viriute (I Cor. iv),
dere non possunt. Hic ergo non est fructus, de quo. Per oris ergo locutipnem Dominus universa, quoe
cognosci arborem monet, sëd ille qui est supra mon- vel actu, vel fatu,-vel cogitalu dp corde proferimus
stratus. insinuât, quoemagis quam bominibus dicta nuda et
Neque enim de spinis colligunt ficus, neque de rubo 1ïaperia sunt péplis ejus. Nam et moris est Scnpiu-
viiidemiantuvam. Spinas reor et rubum soeculicuras rarum, verba pro,- çebus ponere. Unde Psalmisla :
et punctiones esse vitiorum, de quibus peccanli ho- Die (inquil) animoe meoe, salus tua ego sum (Psal,
mini dictum est : Terra tua spinas et tribulos germi- xxxiv). Et. Ezeçhias : Non fuit verbum, quod non
nabiitjbi(Gen\ m). Ficus vero et uvam., duleedinem psienderim eis (Isai, xxxix). Qui ulique, rerum. et
conversationis novoe, quam Dominus in nobis esu- pon vérborum Çbaldoeis revelarat arcaua. Iiemqùe
riit, ëi.fervoremdiléciïonis, qui loetificatcor hominis. Apostolus : Et nemo dicit dominumJesum, nisi in
De quibus Evangelio coruscante vox turturis in terra Spirilu sanclo (I Cor, xn). Pro eo ut diceret, nemo
longe:lalequeresonal,ficus protidit gtossos suos, vinea dominumJesum intellectu cernïl, nemo volunlate
jlorentes dederunl pdorem (Canl. u). Non autem de ampleetitur, riisi per gratiam Spiritùs saneli
spinis ficus, non uva de rubo cplligitur. Qùia mens Omnis qui venit ad me, el audit sermonesmeos, et
adhuc veleris hominis consuetudine depréssa simu- facit. eosy ostendqriivobiscui similis sit. Similis est
lare potpst, sedifructus novi hominis'ferre non potest. homini oedificantidonnmi. Mulla Dominus supra de
Quod si quis objicere voluerït, ac dicere, quod et apérte bonis malisve, mulla de vere ac simulaie
Moyses de rubo vindemiarit uvam, qUaridpa cognato ' ^ bonis dïspulans, quibus tribus personis omne, opi-
gentili consïlïum utile suseepit, et de spinis colle- ? nor, hominum genus comprehendi, totum suum ser-
gerint, ficus hi quibus dictum est de Pliarisoeis:"Quoe monem.tprribili siniul ae amabili,parabola concludit,
dieunt facile; quoeautem faciunt, facere nplite'(Maiih. qua alios verbi auditores diabolo, alios Cbrislo as-
xxm); sciai quia sicut verax nonnunquam palmes similet., qui utprque suam.in hpniinum subjeciione
sepï involuta recumbit, pbrtansque fructum' spina domum per toium hujus soeculitempus oedificarenon
suum non usibus'servai bùmanis, sic dicta vel àcta dpsinit. Itaque qui sermones Christi audit et facit,
malorum , si quando bonis prpsunt, non hoc ipsi comparabitur Christo. Quia sicut Christu.s variis
fit de illis supèrno proyidente'cbn- hominum personis unam sibi Ecclesiam ealbolicam
faciunt mali," sed'
silio.. . construit, erudit et gubernat, ïn vilam quaiidoqup
Bonus homo de bono ihesauro cordis sui prpfert dediçaiurus oeternam, sic et auditor utilis juxta pro-
bonupi, et malus homode malo proferl .pialum. Idem prium modulum yariis virlutum sludïis ad superna
thésaurus cordis,,, quod radix est arboris. Et quod proficiëns, habilaiionem sibi perpeluoe mansionis
de cprdp proferiur,idem.est, quod arboris fructus. oedificat,cujus in proesenti quadrandis, ppliendis,
Qui ërgp lliesaurum in corde jîatieniioe perieciiquè charilatisque glulino copulandis lapidibusinslet, sëd
iiabel amoris, optimps nimirum fructus eiïundens, n in futuro çuin Christo dedicalione loelelur.
dHigit ïnlmicum, benefacit odienti, benedieit ma- Qui. fodit in alium., et posuil fundamenla super
ledicentï," orat pro ealumiiianie, pereulienii se vel petram, Fundamenla quando pluraliler in Ecclesioe
dëspolianii non reluctatur, omni peieiui ifibuit, sua inyslerio ponunlur, doclores significant, de quibus
ablaïa non repelit, non judicare, non condemnare dicilur: Fundamenla.ejus. in montibus'sanciis(Psal.
desiderat, erraiilem patienter amanterque çorrigil, LXXXVIJ. Quando vero singularitervfundamentum,
et coetera, quoesupra S.alvaior edocuit. Atqui ne- ipse doclorum doclor et fundampnium fundamento-
quam lliesaurum corde: serval, odït amicuro, m.ale- rum. exprimilur Chrislus. De quo dicilur: Funda-
dipit diligpnli, maledicil benpdicenti, et coetera, qnoe mentum .enim aliud. nemo potest.ponere., proeler id
dominicus sermo redarguii, bono ihesauro contraria quod posilum esl, qupd.est Jésus Chrislus(I Cor. m).
peragit. Qui ne sibi frustra blandirelur ex ëo quod Hoecergo fundamenla non supra terram, sed supra
'sequiiuri petram sapiens archileclus locayit, quia mentes
Escabundantia enim cordis os loqu'ilur. Quasi non sublimium viroruin, non in lerrenis desideriis Chri-
fructus.arboris, sed folia, hoc est, verba solum, et rstus, sédinsùpérabili.sua fnje, spe el charilale con-
non magie opéra, vel yeri Çhrïsliani, vel hypb- siiluï.t. Pelra autem (iiiquit) erat Chrislus(i Cor. i).-'
413 - IN LUO/E EVANGELIUMEXPOSITIO.,— LÏB. If. . ,. . iii
Qui, fodit in alium, quia proeceplisbumilïlaiis terr A , quia misereri sibi posse desperat. Sed cum despe-
rena omnia fidelium de cordibus eruii, ne propier rando amplius peccal, quasi puteo;suo fundum sub-
aliquid infimumvel commodum temporale Deo ser- trabit, ne ubirelineri possit inveniat. Ergp qui audit
vïant. Moraliter autem fundamenla domus ipsoesunl sermones Christi, el non facit, sive iniiialus myste-
inleniiones bonoeconversationis, quoeperfeetus ver- riis Chrisli, seu in totum alienus a Christo, quia
bi audilor, -e'xhauslis humilitale Christiana super- seipsum maie oedifipal,similis est homini stullo, de
vacuarum fragiliumque cogitalionum ruderibus ,. iu quo dicilur : Inimicus homo lioc fecil (Matth. xm).
adimplendis Christi mandatis firmiter inserit, hoc, In quam illisus est fluvius, et eonlinuocecidit. Et
videlicet, ïn seipso Christo coopérante specialiier facta est ruina domus illius magna. Manifesium est
agëns, quod in universali Ecclesia Chrislus généra- quia , ingruente qualibel leniatione , mox et vere
liser agit.. Gaudensque cum Psalmista : Quia eduxit mali et ficte boni pejores fiunt, donec ad exlremum
me de lacu miserioe,el de lulo foecis. El staiuit supra perpetuam labantur in poenam. Porro moraliter di-
petram pedesmeos, etc. (Psaf.'xxxix). cendum quia unusquisque tenlatur a concupiscenlia
înundatione autem facta, illïsum esl flumen doniui sua, abstractus et îllectus. Debinc concupiscenlia
illi, et lion poluit eam movere. Fundata enim eral cum coeperit, parit peccalum."(Peccalumautem cum
supra petram. Fluminis inundalio, quam alibi portas " consùmmalum fuerit générât mortem. Poiest etiam
inféri nuncupai, dicens : Quia lu es Petrus^ et super per impetum fluminis extremi judicii discrimen in-
hanc petram oedificaboEcclesiam meam, et porloein- leiligi, quando, uirâque domo eonsummata, omnis
féri non proevaiebuntadversuséam (Matth. xvi) ; ipsa qui se exaltai humiliabitur, et qui se humiliai exal-
est, cujus supra meminit : Beali erilis, inquiens, cum tabitur ; ibunique inipii, non solum homines, sed
vospderinl homines,el cum separàverinlvos, et expro- et angeli, qui ad diaboli domum perlinebant, in
braverint, et ejecerkit nomenveslrum lanquam malum supplicium oelernum, jusli autem in vitam oeternam
(Luc.vi). Quoefirmos Ecclesioe an'gulos, et si ir- (Matth. xxv). v ' '
ruerë, non lamen dirueré poluit. Quia gaudebant in CAPUT.Vil.
illa die, et exsultabant, ita se ïnvicem conlra unda- Cum autem impleSselomnia verbasua in qures ple-
rum rabiem cohortanles : .Ecce, beatificamuseos, qui bis, intravit in Capharnaum. Hic ïntelligendum est,
sustinuerunt.• Patienliain Job audistis, et finem Do- cum implesset quidem omnia verba sua in aures
mini vidislis(Jac.v). El iterum : Fluminis impetûs pleins,, intrasse Christum Capharnaum, hoc est,
loetificatcivilatemDei, sanctificavittabernaculumsuum quia non aniequam hoecverba termïnassel, intravit,
Allissimus. Deus in medio ejus non commove&itur sed non esse expressum post quantum lemporis
(Psal. xtv). Sed et juxta Jeges Iropologioesinguloe intervallum,cum islos sermones terminasset, inira-
nostroedomus quotidie vel immundorum spiriiuum, vérit Capharnaum. Ipso quippe inlervallô leprosus
vel improborum hominum, vel ipsa suoementis aut ille mundatus est, quem loco suo Malthoeusinterpp-
carnis inquïetudme pufsantur, et quantum propriis nit, iste auiem antea proeoccupat.
virïbus fidunl inclinanlur. Quantum vero mvictis- Cenlurionis autem cujusdam servus maie habens,
simoeilli peiroeadboerent, labefactari nequeunt. eral morilurus, qui illi erat preliosus. Quoerit forte
Qui auiem audivit, et non fecit, similisest homini aliqïiis, vel pius ul inveniat ', vel ïinpius ut repre-
oedificanlidomumsuam supra terram sine'fundamento. hendat: qua raiione evangelista servum, qui non
Domus diaboli, mundus qui in maligno posïu'isest, nïortuus, sëd sanalus subinlëriùr, dixerit esse mo-
non Creatoris dignilale, sed magniludïnë delïn- riiùrum. Cui breviler respohdendùm quia rêvera
quentis vocatur. Quam super lerram oedificat,quia erat morilurus, si non domini sui fide deprecaritïs,
obsëqueriies sibi de coelisad terrena detrahit. Sine et Chrisli pietate miserenlis fuisset rpdditus vitoe.
Aindamento oedificat, quia omne peccalum l'unda- Sic et Ezechias rex juxta quèmdam naluroehumanoe
menlum non habet, ut quod non ex propria nalura modum eral morilurus, cum veracis prophetoeverbis
subsistit. Malum quippe sine substaniia est, quod p. audivit : Dispone domui luoe,quia morieris tu el non
lamen ulcunque sit, in boni natura coàlescïi. Quia vives(1V Reg. xx) ; sed occullo divînoeprbvideiitiae
vero a fundo dicilur fundamentum, possumus éliâm judicio, quoeomnia in mensura et numéro et pondère
fundamentum pro fundo posilum, non inconvenien- disposuit, quindecim adhuc annorum vitam làcrymis
ter accipere. Sicul audiius ab àure dicïlur, ei lamen precibusque naclurus.
plerumque ipsa auris auditus nomine dësignàtur. El cum audisselde Jesu, misit ad eum sénioresJu-
Sicut ergo, qui in puteo mergitur puleï fundo reli- doeorum,rogans eum,ul venirëlet salvaretservumejus,
lietur, ila corruens quasi in quodam fundi locô- Superna dispeusaiione faclum est ut séniores Judoeo-
Consislëretanima, si semel lapsa, in aliqua se pec- rum mitterenlur ad Dominum, bisque astanlibus,
cati mensura relineret. Sed cum peccato, in quo qui languerat, sanaretur, quo inexcusabiles forent,
labitur, non poiest esse contenia , dum quoiidié ad si, credente viro genlili, non crederent. Verum quoe-
détériora"dejicitùr, quasi ïn puieo, qtio'cecidit, fuhr riiur quomodo cohveniat quod Lucas Cenlurionerii
dum Jion'invenit, quo figuralur. Unde bene alias nunlios misisse, Mallhoeusauiem ipsum accessissë
dicilur : Peccatorcumvener-ilin profundum malordm', narrai ad Dominum. Sëd pie quoerentibusfacile pa-
ceiitehimi(P<'ov.xvm). Redire namque dissimulât, tet quod M'allhoeùsbrevitatis causa dixerit ipsum
ÀIS mnM VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I.-, EXEGETIGAGENUINA. 416
aCcegsiss.C,cujus dèsiderium et volunlas ad Domi- Ain carne videra néquaquamvalemus, sed quicunque
num veracilër, aliis licet dèferentibas, est perlata, passiones nosiroe servitutis agnovimus, ad residen-
mysiice etiam nobis commendans hocsquod scriplum lem in dextera Patris jam per fidem accedefe debe-
est-: Accedilead eum, et Wluminamini(Psal. xxxm). mus, jam séniores Judoeorum miltere, hoc est,
Nam quia fidem Centurionis, qua vere acceditur ad summos Ecclesioeyiros, qui nos ad Dominum praï-
Jesum, ipse ita laudavit, ul diceret: Non iniieni cessefunt, supplîciier obsëcrandopatronosacquirere,
taniam fidem in Israël (Mdlih. vin),ipsum pôlius ac- qui nubis tesiimonium reddenles, quod diligamus
Cessissead Christum dicere voluit prudens evange- Eeclesiam, et quantum in nobis est, oedificarecu-
lista, quam illos per quos verba sua miserai. Porrrf rëmus, pro nostris apud Dominum nostrorumque
autem Lucas ideo totum quemadmodum geslum sit , peccatîs ifilercedant.
aperuit, ut ex hoc 'înlelligere cùgeremur quemadmo- Sed die verbo,-et sanabilur puer meus. Magna(ides
dum àccessisse dixeril alius, qui menliri non potuit. centurionis, qua verbi opus in Christo confiletur,
Sicut enim illa mulier, quoefluxum saiiguinis patie- el nosiroesanationis accommoda myslëriis, qui et si
batur, quamvis fimbriam vesiïmenli ejus lenuérit, noveramus secundum carnem Christum, sed jam
mâgis lamen quia credidit teligit Dominum, quam nunc non novhnus (II Cor. v).
illoeturboe, a quibus premebalur, ita et centurio, quo " Nam el ego homo sum sub poleslate conslilulus,
magis credidit, eo magis accessit ad Dominum. habens sub me milites. Hominem se et polesiati, vel
Diligitënim genlemnostram, el synagogamipse oedi- Iribuni, vel proe~sidis subdilum dicil, imperare lamen
ficavilnobis.Qui oedificalamsibi a cenlurione narrant posse minoribus, ul subaudiaiur oum multo magis,
synagogam, evidenter ostpndunl quia sicut nos Eccle- qui Deus sit, et super otnnia polens, innuiiieram
siam, sic eliam illi synagogam, lion convenlum sp- virtutis angelicoe, quoe àd imperata obiemperet,
Jummodo fidelium, sed ëi locum, quo conveniëbant, habere mililiam.
- El dicohuic :
sint appellare solili, juxia quod el supra docuimus. Vade, et vadii, el alio : Vëni, el ve-
. Jésus auiem ibat cumillis. Magna Dominisublimi- nit, servemeo:Fac hoc, el facit. Vultostendere Domi-
tés, qui solo yerbo curare valebat, sed non minor num quoque noiï per advenlum lanlum corporis, sed
Jiumilitas, qui servum dignalus est visitare languen- për angelorum minïsteria posse implere quod vellei.
lem. Nam quasi polens et benignus ël rpgalus sal- Repellendoeenim erant vel infirmitalcs corporum,
vare pergpbat, ef ilineris medio rogalus diclo salva- vel forlitudines contrarioe,quibus homo ad debilila-
vit, ne videlicet ob impoienliam yirium, et non lem soepeconcedilur,"et verbo Dominiet ministeriis
ob humililalis exemplûm corporaliler ire putaretur. _ angelorum. Âlïier, Milites et servi, qui ceniurioni
Alibi ad sanandùm regu'i filium.venirè voluit, ne obediunt, virtutes sunt nalurales. Quarum non mi-
diyitias honorasse viderelur. Hic, ne condilionem nimam copiam •mulli ad Dominum venienles, secum
déférant. De quibus in Cornelii cenlurionis laude
sprevisse servilem, ' ad centurionis famulum mox dicilur :
ire consensit. Quia eral vir jusius, et timens Deum cum
Et cum jam non longe esset a domo, misit ad eum omni domo sua, faciens eleemosynasmullas plebi, et
centurio amicos dicens: Domine, noli vexari. Non deprëcansDeum semper(Acl. x).
enimdigiius sum ut sub leclum méum intres. Propier Quo audito Jésus, miralus est. Miralus est, quod
vitoegenlïlis conseientiam, gravari se magis digna- vidil cenlurïonern suam intelligere majestalem. Sed
lione pùiavit Domini, quam juvarl, nec posse habere quis in illo feçerat ipsam fidem vel inielligentiam,
hospiiem Christum, cujus et si fide proedilus, non- nisi ipse, qui eam miràbaïur ? Quod si et alius eam
dum lamen erat sacramenlis imbutus. Sed quia fecisseï, quid mirarelur, qui proescius.erai? Noian-
quoe nostra infirmilas non proesumit, divina gratia dum ergo quia quod miralur Dominus, nobis mi-
dare noyit; et alius centurio, qui, sicul et isle,-cre- randum essë significat, quibus adhuc opus est sic
dëniem •«x gentibus populum proefigurat, magnoe moneri. Omnesenim laies molus, cum de Deo di-
fidei et jusiitioe merito Spirilus sancti donum, prius- X) cunlur, non perlurbali aiiimi signa sunt, sed docen-
quam baplizâretur, accepil.et iste necdum catechi- .lis magistri.
zalus, el fidem suam laudari a Domino, el famulum Et conversus, sequenlibus se lurbis dixil : Amen
salvari promeruil. De quo pulchre per allegoriam dico vobis, nec in Israël taniam fidem inveni. Nonde
dicitur, quia Jésus non longe aberat a domo, lamëisi omnibus relro palriarchis et prophèlis, sed de proe-
slib leclum suum ïnvitare non auderel, quia prope , sentis oevïloquilur hominibus. Quibus ideo cenlu-
titneniibus eum salutwe ipsius. Et qui nalurali lege rionis fides anleferlur, quia illi legis prophelarumqne
recte uiilur, quo bona, quoenovit, operatur, eo illi, moniiis edocii, hic auiem nemine doceule, jsponle
qui vere bonus est, appropiat. At qui errori geniili- credidit.
lalis eliam crimina junxerunt, his, aptari potest, Et reversi, qui missi fueranl domum, inveneiunt
quod confluentibus ad se tuibis alibi Dominus aji ; servum,qui languerat, sanum. Probatur fides domini,
Quidamenim ex his de longevenerunt. et servi sanitas roboralur. Potest ergo meiiiuni Do-
Propter quod et meipsumnon suni dignumarbilralus mini etiam famulissuffragari, non soluin fideimeriio,
mvenirem ad te. El nos, qui .de gentibus.credimus, sed eliam studio disciplina;. Plenius sane hoec ex-
non ipsi ad Dominumvciiire possumusj quem nunc plicat Mallhoeus quod dicente Qomino ceniurioni t.
ii7 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIS. II. 418
Vade,etsicui credidislifiattibi.(Matlh.\'m), sanalussit i\ occupel salus muras illius^ et portas ejus laudalio.
puer ex illa hora. Sed beato Lucoe moris est quoe El hoecvidua erat, et lurba civitaiismulla cum illa.
plena videril ab aliis evangelislis exposita breviarej Viduam esse Ecclesiam, omnis anima, quoesponsi
vel eliam de induslria proelerire; quoe vero ab eis Dominique sui se morte redémptam meminïl, agno-
omissa^ vel breviler cognoverit allacta, dilucidare scil. Divino auiem nutu, mulla Dominum lurba,
solerlius. Mysiice, ut dixi; centurio, cujus fides Is- mulla vidua comilabatur, ul viso tanlo miraculo,
raël! proefenur, electos nimirum ex geniibus osten- mulli testes, mulli Dei fièrent laudatores.
dil, qui quasi centenario milite slipali, virlutum Quam cum vidisset Dominus, misericordid motus
spiritalium sunt perrectione sublimes, nilque a super eam, dixit illi : Noli flere. Désiste, inquit,
domino; lerrenum, sed sola oeternoesalulis gaudia quasi morluum fiera quem mox vivura resurgëre
sibi- suisque requirunt. Numerusenim centenarius, videbis. Ubi mysiice Novaii dogma confundilur,
qui de loevairansfenur ad dexieram, in coelestisvitoe qui de sua mundilia superbe gloriatus, humilem poe-
significaiioneponi consuevit. Unde est quod arca nitëntium mundalionem evacuare conaïur, veramqUe
Noe centum annis fabricatur, Abraham centenarius malrem Ecclesiam, renatorum suorum ' spiritali
filiumpromissionisaccepit ; sévit Isaac, et invenit in exslinclione ploranlem, spe vitoe redonandoenegat
ipso anno centuplum; atrium tabernaculi centum 1B consolari debere. Et pulcbre evangelista, Dominum
cubitos longum est; in cenlesimo psalmo misericor- prius misericordiamolum esse super matrem, ac sic
dia el judicium Dominocanlalur, el coetera hujus- filiumsuscilaré teslalur, ut in uno nobis exemplûm
modi. Talis. ergo meriti viri pro his necesse esl imitandoe pielatis ostenderel; in aliero, fidem mi-
Domino supplicent, qui adhuc spirilui servilulisin randoepotestalis asirueret.
limore premuntur, qualenus eis paulatim ad subli- Et accessit, el loculum. Hi autem qui porta,
miora proveclis, perfecta dileclio foras miltal limo- bant sleterunt. tetigit in mortuus effettur,
Loculus, quo
rem (/ Joan. iv). malé secura desperati peccatoris conscienlia est.
El faclumest deinceps, ibat in civilatem,quoevoca- vero sepeliendumportant, vel immunda desî-
tur Naim. Naim civitas est Galiloeoein secundo Qui
deria, quoe hominem rapiunl in interilum, vel leno-
milliario Thabor monlis conlra meridiem juxta Hen- cinia blandiéniium
sunt venenata snciorum, quoe
dor, qui est vicus grandis in quarto milliario ejus- peccata nimirum dum favoribus
dem monlis ad meridiem. tolluni, accumu-
lerroe
El ibant cum illo discipuli ejus, el lurba copiosa, lant, peccanlesque coniemptu, quasi aggefe
Cumauiem appropinquaretportoecivitaiis,ecce defun- obruunt. De quibus alibi dicilur : Dimitie mortuos
morluos suos (Matth. vm). Morluos quippe
clus efferebaïur filius unicus matris suoe. Defunclus G sepelire
morlui sepeliunt, cum peccaiores quique sui similes
hic, qui extra portam civitaiis mullis est inluentibus alios nocivofavore
hominem lethali criminura funere demulcent, congesiaquepessïmas
elalus, significat
' adulalionis mole, ne qua aliquando spe resurgendi
soporatum, eamdemque insuper animoe mortem,
non cordis adbùc cubili legentem, sed ad multorum polianlur, opprimunl. Dominoergo loculum langenti
funeris bajuli sleterunt, quia formidinesuperni judi-
noliliam per locutionis operisve indicium, quasiper cii allacta
conscienlia et carnalium soepeaffluentiam
suoe civiialisosiia propalantem. Qui bene filiusuni-
et injuste laudanliumlurbara coercens,
cus malris suoe fuisse perhibent, quia licet e mullis voluplatum,
ad se ipsam reverlitur, vocaniique ad vitam festin»
collecta personis, una sit perfecta et immaculata
mater respondet Salvaiori. Unde recle sequitur :
virgo, Ecclesia, singuliquique lamen fidelium
universalis se Ecclesioefilios rectissime fatenlur. El ait : Adolescens, libi dico, surge. Et resedil
Namet eleclus quilibei, quando ad fidem imbuilur, qui eral mortuus, el coepilloqui, el dédit illum malri
filiusest. Quandoalios imbuït, mater. An non ma- suoe. Residel quippe qui eral mortuus, cum interna
lerno erga parvulos agebat affeclu, qui ait : Filioli compunclione reviviscit peccaior. Incipit loqui, cuni
mei, quos ilerum pariurio, donec formetur Chrislusu reducis indicia viloecunclis, ' qui peccalum luxerant,
in vobis? Portam civitaiis qua defunclus cflërëbalur, ostendit. Redditur malri, cum per sacerdotalis dé-
puto aliquem de sensibus esse corporeis. Qui enim créta judicii communionisocialur Ecclesioe.
seminat inler fratres discordias, qui iniquitatem in Accepitautem omneslimor, el magnificabanlDeum,
excelsum loquilur, per oris portam exlrahitur mor- dicenles: Quia prophela magnus -surrexilin nobis.
tuus. Qui viderit mulierem ad concupiscendumeum Quanlodesperatior animoemors ad.vitam revocatur,
(Matth. v), per oculorum portam suoemorlis indicia -tanlo plures eodem corrigunlur exeniplo. VideDavid
profert. Qui fabulis oliosis, obscenisve carminibus, propheiam, vide aposiolum Pelrum. Quorum quo
vel deiraelionibus,auram libenieraperil, hanc animoe gradtis allior, eo casus gravior. Quo autem gravior
suoeporlammorlisefficit, coelerosquequi non serval casus, eo pietas erigenlis gratior. Quo vero gralior
sensus, morlissibi ipsereddit adilus. Obsecro,Domine iii eis Domini"pietasapparuit, éo cerlior cunciis
Je.su,cunctameoecivitaiis portas justilioe facias, ulin- poenilenlihus spes salulis apparuit, ul jure omnes
gressus in eas confilearnomini luo (Psal. cxvii), tnoe- qui audiunt dicant :
que majestali, cum ministris coelestibus eam cre- Quia Deusvisilavilplebenisunm. Non tanlummodo
brius invisenli. nsn feiorelali cadaveris occurrai,sed verbum suum semel incorborando, sed etiam nosira
419 BEDj; VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENU1NA. 4Ê0
hoc, ul suscilari debeamus, semper in corda mit- . k El çum discessissçnlnuntii Joannis, cozpitdicere de
tendp. . Jeanne ad turbas. Quia. lurba circumstans interro-
Et nuntiaverunt Joanni discipuli ejus de omnibus gaiionis mysterium îieseiebat, et' putabat Joannem
his. Non simplici corde, ul opinor, sed invidia sii- .diibitarede Christo, quem ipse monslraverat, ut
mulatp, discipuli, Joannis ei Chrisli, viriiiies et inlelligerenl,, Joannem. non sibi interrogasse, sed
miràcula narrant. Nam el alibi ila apud eum questi discipulis suis, dignis eum laudïbus accumulât.
esse produnlur : Rabbi, qui eral leciim trans Jorda- Quia!existisin deserlum? videre arundinem vento
nem, cui tu teslimoniumperhibuisti,et ecce.hic bapti- moveri? Quod videlicet non asserendo, sed negando
sai, ,et omnes veniunt ad,eum (Joan. m). Quibus iniulit. Arundinem quippe mox, ut aura coniigerit,
lune rasponditjoannes : Quianon polesihomoaccipere in parlera llectil, El quid per arundinem, nisi earna-
quidquam, nisi fuerit ei daium,de,eoelp,etc. Quibus lis anirnus designaïur, qui mox favora vel detra-
et'-se purum hominem, el Christum Dei esse Filium, ciione tangiiur, in parlera quamlibet inclinalur? Si
manifeste déclarai, Verum quia .mansit invidia, enim ab humano ore aura favorisflaverit, hilarescil,
liyqrqUe, .nequibat expelli, quid pro eis corrigendis extollïlur, lolUmque se quasi ad graiiam infleélit.
_oplimusmagister adhuc egerit, attende., . ( Sed si inde ventus delraciionis eruperit, unde laudis
, Ei.convpcavil duos de discipulis suis J.oannes, et ' 'aura seniebat, mox hune quaïi partem alteram ad
misit eos ad Dominum,'.dicens: Tu. es qui. venturus vim fororis inclinât. Sëd arundo venlo agilata Joan-
es, an alium exspectamus?Videlicet, ut per hanc nes, non'erai, quià hune liée blandum gralia, nec
sallem occasionem, "videndo signa quoe faciebat, cujuslibet ira'asperum faeiebat, nec prospéra hune
crederent in eum, et, magisiro inierroganle, sibi erigere, nec adversa noveraiit iuelinare.
discefent. Ergo non ail, Tues, qui venisti, sed tu Sëd quid existis videre? hominem mollibus vesli-
es, qui venturus es ? Et est sênsus : Manda mihi, menlis indulum : ecce in vestepreliosa suntel déli-
qui
quia interficiendus ab Ilerode, et ad inferna desepn- ais, in domibùsrëgumsunt. Camelorumelenim pilis
surus sum, ulrum le et in inferis debeam nunliare, vestïtus Jbannes ille fuisse describitur. Non ergo
qui nunliavi superis, an non conveniat Filip Dëi, coelesti, inquil, sed lerreno regno militant hi qui
Ut gustët morlem, et aliùm ad hoec sacrauienfa
pro Deo perpeti aspera fugiuni, sed, solis exterïori-
missurus es. bus dedïti, proesentis vitoe mollitiem et délectatio-
In ipsa auiem hora curavil multos a languoribus, ném
qùoeruni. Nemo ergo existimet in luxu atque
et
et plagis, spirilibus malts, et coecis mullis donavit
: Tu , studio, veslium peccalum déesse, quia si hoc culpa
visum. Joannes iriierrogaveral per discipuios non ëssël, riullo niodo Joannem Dominusde vesti-
an aliùm ? Chrislus J
es, qui venturus es, exspectamus inènll-sui asperiiateiaudasset. Quamvishoc, quod
signa dëmonslrai, non ad ea respondens qùoe~ inter-
Joannes non esse vesiilus mollibus dicitur, per si-
rogalus Tuerai, sed ad scàndalum nunlïôrum. gnificationem ihtelligi aliter potest. Mollibusenim
Ëuiités (inquil) renunliale Joanni quoe vidislis et
vèstitus non fuit, quia vilam peccanlium non blan-
àudislis, quia coeci vident; claudi ambulant, leprosi dimenlis
fbvit, sëd vigore asperoe invectipnis in-
timndahtur, surdi aùdiunt, morlui resurgunt, et, quod dicens : Geiiimina viperarum, quis vobis
crepavit
liis non minus est, paupëres evangelizantur. Velpau- demonstravit
' ul nulla fugerea vénluiaira (Luc. m) ?
pères spirilu, velcèrte opibus paupëres,
Sed quid existis videre? propheiam? ulique dico
inler nobiles et ignobiles, interdivites et egenos,
et mi-
in prasdicalione dislanlia sit. Hoecmagisiririgorèm, vobis, plus quam propheiam. Prophetoe quippe
est veniura dicere, non eliam. dempn-
boec proeceptoris comprobant verilatem, quando nisîerium
strare. Joannes ergo plus quam prophela esl, quia
omnis apud eum, qui salvari potest, oequalis est.
: eum quem proecurrendopropheiaverat, etiam osten-
Qubd autëm ait
Et beaius est quicunque non fuerit scandalizatus dendo nunliabal.
in me. Etnunlios, Joannis, qui eum esse Chrislum v Hic esl de quo scriplum est, Ecce,,mitto angelum
non credidefant, a perfidioescandalo castigat,'et ei- meum anle. faciem luam, qui proeparabit viam luam
'
dem Joanni quod quoerebatexponil, quia Deus sal- Mniete. Quod Groece angélus, hoc Laline nunlius
vos faciendi, et bomini-exilus morlis (Psa/. LXVII). dicilur, R.ecte ergo, qui nunliare supernum judicem
Visis enim lot signis, lanlisque - virtulibus, non .miiiilur, ..angélus,-vocalur, ul diguitalem servel in
scandalizari quisque poluit, sed admirari. Sëd infi- nomine quam explet operalione. Altum quidem
delium mens grave in illo scàndalumpertulit,, cum nomen.est, sed: vila nomine inferior non esl. Sed et
eum et post4ot mjracula morieniem vidit. Quid est omnes qui «acerdptiï nomine censeniur, angeli vo-
,ergo dicere : Beaius est, qui non fuerit scandalizatus canlur,, prophela .attestante, qui ail '.-.Labiasacerdolis
in me, nisi aperta voce, abjeclionem mortis suoe cuslodieniscientiam, et legem requirent ex ore ejus,
humililatemqup signâre ? Acsi paienter dicat : Mira quia angélus Domini- exerciluum esl (Malach. u).
quidem facio, sed abjecta perpeti. non de.dignor. Nec non eliam Unusquisque fidelium, ia quantum
Quia ergo moriendo le subsequor, cavendum valde sufficil, in quantum graiioesupernoeaspiralionis ac-
est hominibus, ne in me morlem despician!, .qui pipil, si a praviiate proximum revocat, si exhortari
signa veneraniur. ad bene operanduia curai, si oeiernumregnum vel
/QI . • IN-LVCM EVANGELIUMEXPOSITIO. —; LIB.. II. 422
supplicium erranti denunliat, cum verba sanctoean- A sciendo ac ndlendo servienles, jùxla quod eis aposto-
nuntialionis impendit, profeeto angélus existju lus Petrus de Domino loquens , ait : Hune definito
'
:Dicoenim vobis: Major inler nalos mulierum pro- consilioet proesçienliaDei tradilum per manus iniquo-
phela Joanne Baptisla nemo est, Inler mulierum, rumaflligenles, inleremistis(Açt. u). -^
inquil, natos.,His ergo proeferiur bominibus qui de Cui ergo similesdicam hominesgenerationis.hujus,
mulieribus nati sunt el deconcubilu viri, et non ei el.cui similes sunt ? Similes. sunt pueris sedenlibusin
qui est nalus ex Virgine et Spirilu sanclo, Quan- foro',et loquentibusadinvicem,el.dicenlibus: Cantavi-
quam in sentenlia non coeteris prophèlis et pairi.ar- mus vobis tibiis, et nonsaltaslis, Lqmenlavimus,et non
chis, cunclisque hominibus Joannem proetulit, sed plorastis. Generaiio Judoeorum comparatur pueris
Joanni coelerosexoequavit.Non enim stalim sequitur sedenlibus in foro, quia doèlbrës Olimprophélas
ut si alii majores eo non sunt, ille major aliorum.sit, accipiebat. De quibus dicitur : Ex ore infanlium et
verum ut oequalitaiemhabeat cum coeterissanciis: lactentium perfecisli laudem (Psal.wn). Et alibi,
Qui auiem minor esl in regno Dei, major est illo. Declaralio sermonumluorum illuminât me, et inlelle-
Hase senientia duobus modis potest intelligi. Aut clum dqt parvulis (Psal. .cxyni), . id-.est,. humilibus
enim. regnum Dei appellavit, quod nondum accepi- spirilu. Forum auienl dominicum, vel synagoga, vel
inus, et in quo nondum sumus, uudë in fine diciurus B *- ipsa esl Ierusalem , in qua proecepiorumcoeleslium
est : Veniie, benedicl-iPatris mei, percipiie regnum jura condebaniur. Ubi ad invicem isli pueri, sive
(Matth. xxv);-ei quot ibi sunt saneli angeli, quiiibet juxta Mallhoeumad cooequales suos Ioquebaatur,
in eis minor, major est ulique quolibet saucto et ju- quia generis geotisque suoe popubs palria quotidie
sto, portanie corpus, quod côrrumpilur et aggravai voce solebant exprobrare, quod née Psa|uuis primo
animam (Sap. ix).-Aut si regnum Dei inleiligi voluil Davidicis, nec threnis postea cdrrepti vôïuerint aii-
hujus temporis Ecclesiam, cujus filii sunl omnesab nuere propheliqis. Quolies Victoria de hosle vel.fu-
instilulione generis humani usque, quotquol jusli et. lura proecinebalur, vel facta reeolebaïur, nec ad vir-
saneli esse poluerunt, profeclo seipsum Dominus inlis opéra consentiebantassurgere. Nam saliaiionis
signiiïcavit , quodr nascendi lempore. minor erat verbo non hislrionicis molibus sinuati corporis îo-
Joanne,. major auiem divinitatis oelernilaie, etjdo- tatus, sed impigri devolio cordis, et religiosa mem-
miiiica polestale. Proïndé secundum priorem expo- brqrum designatur agilitas. Quoties excidia yël facta
silionem, ila dislinguitur : Qui autem minor 'est in ab hoste, vel..-fienda.prophelarum lamenta raspna-
regno Dei. Ae deinde subinfertur, major est illo. bant, et nec sic auditores ad poenilentioe.remédia
Secundum posleriorem, ita : Qui autem minor est,ac r confugere curabant. Canit Psalmista : Exsullale Deo
deinde subinfertur, in regno Dei, major esl illo.. adjutori nostro, jubilale Deo Jacpb, sumite psalmum,
Et omnis populus audiens et .publicani, jusùficuve- et. datei tympqnumm(Psal, LXXX) , et coetera. Sed
runt Deum baplizali baplismo Joannis. Juslificalur quid seqpilur ? '/£« non audivit populus vocem meam,
Dëusipse .per baptismum, dum,se homines peccata et Israël non intendit mihi (Ibid.). Clamai propheta :
propria- confitendo jusiiflcau.t, sicut scriplum est : Hoecdicii.Dominus: Convertiminiad me in loto corde
Dië lu iniquilates tuas, ul justificeris. Et juslificalur veslro, in jejunio el in flelu, et in planctu, et scindile
in eo, .quia non per coniumaciam refutalur, sëd per corda vesira , et non veslimenla vestra (Joël. u). Et
jusiitiam Dei munus agnoscitur. Justus enim Domi- iterum : Ventrent menm, ventrem.meumdoleo, sensus
nus, eijusliiias dilexii (Psalm. x). In eo ergo jusiili- cordis mei cpnlurbali sunt in me. Non tacebo, quia
caiio Deï-,est, si non ad indignos et noxios, sed ad vocembuccinoeaudivit anima mea-, clamorem proelii
innocentes per ablulionem, facios videatur et juslos (Jerem. iv). Et paulo posl _: Quia slultus populus
sua munëra translulisse. David quoque dicit : Tibï meusme noncognovil, filii insipientessunl, et vecordes
soli peccavi,.et malum coram tefeci, utjuslificerisin (Ibid.).
s-ermonibusluis et, vincas dum judicaris (Psalm. L). Venitenim Joannes Baptisla, nequemanducans par
Ergo ïs_qui-peceat, et confitelur Deo peccalum,jus- j. j nem, nequebibens vinum, et dicjtis; Doemoniumhabel.
tifieat: Deum; cedens ci vincenli, el ab eo gratiam Venit Filius hominis, manducansel bibens, et dicitis :
sperans. In baptismate igilur juslificatur Deus:, in Ecce homo devorator, el bibensvinum, qmicuspublica-
quo estel confessio etvenia peccatorum. norum et peccalorum. Sicut (inquil) tune, sic neque
.Pàarisoeiautem-et legis periti, consiliumDei spreve- et nunc utramque salulis viam recipietis. Nam quod
runt in semelipsos,non.baplizari ab eo. Quod dicit in ait, Lamenlavimus, ël non plorastis, ad Joannem
semelipsos,vel conlra semelipsos, significat quia qui pertinet,- cujus abstinentia a cïbis et polu luctum
gratiam Dei respuit, contra semelipsum facit, vel a, poenitenlioesignificabal.Quod auiem ait: Cantavi-
semelipsos inissumDei consilium slulii et ingrali. yi- mus tibiis, et tion sqltaslis,, ad ipsum Dominum., qui
luperaniur noluisse recïpere. Consiliumergo.Dei est, ulendo cum coeteris.ciboel polu, loeiiliamregni figura-
quo per passionem et morlem DominiJesu mundumi bat. At illi nec humiliari cum Joanne, nec cumCbrislo
salvare deçrevit. Sed'hoc Pharisoei et legis peritii gaudere voluerunt, dicenle illum doemonium habere,
spreverunt, respuenles secrelum et salubre mysle-. islura voracem et ebriosum, et amicum publicanorum
rium, cujus auspicia in Joannis proedicalionebapiis- et peccalorum. Quod,autem subjungit:
moque proecesserunt,.sed tamen eidem consilio ne- Et justificala est sapien'.ia ab omnibus filiis suis,
423 BED;E VENERABILISOPP. PARS II. SÈGT. I. — EXEGETICAGENUINA. 424
ostendit filios sapienlioeinlelligere nec in abslinendo, A de carnalibus epulis, addidil, In Sprilu sanclo.
nec in manducando.esse jusiitiam, sed in oequani- Aliter. Justificata est sapienlia ab omnibus filiissuis,
milate tolerandi inopiam,, et temperanlia per abun- id est, D<.idispensat.io,alque doclrina, quoe superbis
dantiam non se eorrumpendi, atque opportune su- resistit, humilibusautem dal gratiam (Jacob, iv), juste
riiendî, vel non suraendi ea quorum non usus, sed fecisse, a fidelibus suis comprobala est. Ex quorum
concupiscentia repreliendenda est. Non est enim re- numéro sunt ei illi, de quibus supra dicitur : Et
gnum Dei esca et potus, sed justitia et pax, et gau- omnis populus audiens, et publicani justificaverunl
dium. El quia soient homines multum gaudere Deum. Amen.

LIBER TERTIUS.

Sanciissima Marioepoenitenlishisloria, quoelertii num unguenlo, et extersil pedes ejus capillis suis
nostri in Lucam caput est libri, el'si ob laborem le- j.[Joan. xi]). Secundo autem in Beihania (nam prius
genlium minuendum a novo inchoatur exordio , in Galiloeafactum est) non jam peccalrix, sed casia,
rerum lamen nexura secundi libri finem respicit. sancta, deyolaque Cbrislo mulier, non solum pedes,
Nam quia superius sive ex persona evangelisloe,sive sed et caput ejus unxisse reperilur. Quod et regulis
BoniirtiSalvaloris (utquibusdam placuit) diclum fue- allegorioepulcherrimoecongruit. Quia et unaquoeque
ral: Et omnis populus audiens, et publicanijuslifica- fidelis anima, prius ad Domini pedes humiliala pec-
verunl Deum , baplizati baplismoJoannis. Quod si a catisque absolvenda curvalur; deinde, augescenti-
Domino diclum inlerpreteris, audiens Joannem po- bus per tempora meritis, loeioefideiflagramia Domini
pulus inielligilur esse designatus. Si ab evangelista quasi caput odore perfundit aromatum. Et ipsa uni-
interposïtiim f audiens ipsum Dominum; de Joannis versalis Ecclesia Chrisli, in proeseuti quidem incar-
niagniludine disputaniem restai inleiligi. Pharisoei naiionis ejus, quoe pedum nomine designatur, myste-
aillent et legis periti consilium Dei spreveruiit in ria celebrando,-devola Redemplori suo reddit obse-
semelipsos non baplizati ab eo. Pergit idem Evan- quia. In fuinro auiem et bumanitatis ejus gloriam,
gelisiaquoe verbis proposuerat eliam faclis astruere, et divinitatis ejus oetèrnilatem, quia caput Chrisli
jùstificaiam videlicet sapientiam ab omnibus filiis Deus, simul intuendo, perpeiuis confessionumlaudi-
suis, id est, etjuslis, ël post injusiiliam poeiiilenti- Q bus, quasi pislica nardo glorilicat. Attulit ergo, in-
bus, decentissimo comprobans exemple. quil, alabasirum unguenti.
CAPUT SWWWfy/T V-B^ Et stans rétro secuspedesejus, lacrymis coepilrigare
Rogabalautem, inquil, illum quidam de Pharisoeis, pedes ejus, et capillis capitis sui tergebat. ElAscula-
ut mandùcarelcuniillo. Et ingressusdomumPharisoei, batur pedes ejus, et unguento ungebaï. Liquel omni-
discubuil. Et eccemulier quoe erat in civilate, pecca- bus quod illicitis aelibus prius mulier intenta, un-
irix, ul cognovitquod accubuit in domo Pharisoei, gueiilum sibi pro odore suoecarnis adhibuit. Quod
allulil alabaslrum unguenti. Alabasirum est genus ergo sibi lurpiier exhibuerat.hoc jam Deo laudabiti-
marnions candidi, variis coloribus interslincli, quod ter offerebat. Oculis lerrena concupierat, sed hos
ad va'sa ùnguentaria cavare soient, eo quod opiime jam per poeniientiam conterens flebat. Capillos ad
servare "uic'ôrruptadicatur. Nascilur circa Thebas compositionem-vullus exhibueral, sed jam capillis
jEjiyplia^ el DamascumSyrioe, coeleris candidius, lacrymas tergebat. Ore superlra dixeral, sed pedes
probalissiinum veto in India. Quidam dieunt hanc Doniini osculans, lioc in Redemploris sui vestigia
eanidein non esse mulierem quoe imminente domi- figebat. Quoi ergo in se habuit obleciamenta, lot de
nica passione caput pëdesque ejus unguenlo perfu- se invenit holocausta. Convertit ad virlutum nume-
dil, quià hoec lacrymislaverit, et crinepedes lerse- D rum, numerum criminum, ut totum servirai Deoin
rit, et manifeste peccalrix appelletur; de illa autem poenitenlia, quidquid ex se Deum contempserai in
nihil taie scriplum sit, nec potuerit siaiim capite culpa.
Doniini merëlrix digna fiêri. Vérum, qui diligenlius Vidensautem Plmrisoeus, qui vocaveral eum, ait
invéstigant, ihveniunt eamdenï mulierem, Mariam ititra se, dicens : Hic si esset prophela, .sciret ulique
videlicet Magdaleiiamsbrorem Lazari, sicut Joannes quoeel qualis esset mulier quoe tangil ëum, quia pec-
narrât, bis eodem fùnclam fuisse obsequio. Seniel calrix est. Ecce PharisoeusveraCiler apud se super-
quidem lioc loco, cum primo accédens cum humili- bus, fallaciier justus, oegra'mreprehendit deoegriiu-
tatéet lacryniïs, remissionem meruit peccalorum. dine, medicuin de subventione, qui ipse quoque de
Nam el Joannes hoc, quamvis non ut Lucas quomodo elaiionis vulnere oegrotabat,et ignorabat. Unde ne
factum sil narraveril, tamen ipsàm Mariam com- cesse semper est ut cum peccaiores quosqueconspi-
mendans commemoravit, ubi de resuscitalo fratre cîmus, nosmelipsosprius in illofum calamitate de-
ejus coepilloqui. Erat autem quidam, inquiens, lan- fleamus. Quiaforlasse in similibus autlapsi sumus,
guens Lazarus a Beihania, de castello Marioe,el Mar- aullabi possumus, si lapsi non sumus. Et si Censura
thoesororis ejus. (Maria auiem erat quoeunxil Domi- magibUriidébet semper viriute disciplina;vilia per-
 EVANGELIUM EXPOSITIO. - L1B. M. 42G-
SÊ5 IN LUCE
Et ingressus, inquit, domUih-Pharisoei,
sequi, oporlel tamen ul sollicite discernamus, quia 1i ejus (Ibid.).Domus
disirictionem dëbemusvitiis, compassionemnaluroe. discubuit. Pharisoei,ipsa legis prophëiarum-
el sentenlîa que custodia est, in qua se populus JudoeoTumman-
Sed jam iste superbus arrogans, qua
convincatur, audiamus. sionem continuoeconversationis habere gloriabatur.
' Quam Dominusingressus est, quia lemporaliter "m
Duo, inquit, débitons erant cuidam fenerutori.
aut pro-
Unus debebal-denariosquingentos,alius quinquaginta. carne apparens, non venit solvere legem
Non liabenlibusUlisunde redderenl, donavitutrisque. phètes, sed adimplere. Discubuitaalem, quia qui in
formoe
Quisergo plus eumdiligil? RespondensSimon, dixil : ' sublimkatesuoemajesiatisintelliginonpoterat,
AZs'limoquia is cui plus donavit, Qua in re notan- servilis humilitatem,qua videri posseï, assumpsit.
dum est quia dum <suasentenlia Pharisoeusconvin- Cognovititaque mulier quoeeral in civilate,peccalrix,
citur, quasi phrenelicus funem portai ex quo lige* quod accubuiî in domo Pharisoei, quia gentililas
lur. Enumerantur bona peccatricis, enuraeranlur immundis prius aelibus in soeculi conrarsalione
mala falsi jusli, cum dicilur : devincta, fama sermonis aposlolici didicil, quod
Iniï-aviin domum tuam, aquam pedibusmeisnon misil Deus Filium suum faclum ex muliere, f&c/um
dedisii.-Hoecautem lacrymis rigavit pedes meos, et sub lege,ut eosqui sub legeerant redimeret(Galal.iv).
capillissuis lersil. Osculummihinon dedisii.Hoecau- B Atque in domo Pharisoei, non Pharisoeus,sed illa
tem, ex quo intravit, noncessaviloscidaripedes meos. juslificalur, dum populus Judoeorumlitteram lanlum
Oleo caput meum non unxisli, hoecautem unguenlo legis, nos autem et gratiam Spiritùs in lege serjui-
unxil.pedes meos. Post enunicralionem vero sub- mur.Ille Jesum non èsse propheiam, eo quod pecca-
infertur senieniia. iores recipiat, oeslimat; nos vero hune etiam Deum:
Propier quod dico tibi, remittenlur ei peccatamul- verum, qui peccaioresjuslificarepossit, agnoscimus.:
la, quoniamdilexit multum. Quid esse dileclionem Allulit autem mulier alabasirum unguenti. Quid in .
credimus, nisi ignem? et quid culpas, nisi rubigi- unguenlo nisi bonoe odor bpinionis exprimilur?
nem ? Unde dicïlur : Remittenlurei peccata 7nulla, Unde el Paulus dicit : Chrislibonus odor sumusDeo
quia dilexilmultum.Ac si aperte diceretur : Incendit in omni loco (II Cor. u). Si igilur recta opéra agi-
plene peccatirubiginem,quia ardet valide per amo- mus , quibus opinionis bunoeodore Ecclesiam.rc-
ris ignem. Tanlo namque amplius peccati rubigo spergamus, quid in Domini eorpore nisi unguentum
consumilur, quanto peccaloris cor magno charitatis fundimus? Sed secus pedes mulier sletit. Conlra
ignéconcrematur. Ecce eaquoead medicum venerat pedes enim Dominisleiimus, cum in peccaiis po-
oegra,sanala est,sed de saluie ejus adhuc alii oegro- siti, ejus ilineribus ralinebamur. Sed si ad veram
lanl ; nam sequitur : poenilenliam post peccata cohvertimur, jam rétro
Et coeperunt,qui simuldiscumbebanl dicereinlra se: secus pedes siàmus,.quia ejus vesligiasequimurquoe
Quisest hic qui eliam peccatadimittil? Sed coelestis impugnabamus.Lacrymismulier pedes rigat, quod
medicusoegrosnon respicit, quo etiam de medica- nos quoque veraciter agimus, si quibuslibet ultimis
mento fieri détériores videt. Eam quam sanaverat membris Dominiper compassionisaffectum incline-
per pielatis suoesententiam confirmai, dicens: mur, si sanciis ejus in tribulatione compalimur, si
Fides tua le salvamfecil, vadein pace. Fides et- eorum trislitiam noslram putamus. Capillismulier
enimsalvam fecïl, quia hoc quod petiit posse se pedes quos rigaverat lersil. Capilli quippe super-
accipere non dubilavit, sed ipsam quoque spei cer- fluunt corpori. Et quid abundansterreua subsiantia,
tiludinem-jam ab illo acceperal , a quo per spem nisi capillorum speciem lenel ? Quoedum ad usum
etiam salulem quoerebai.In pace autem ire proecipi- necessitalis superfluit, etiam abscissa non sentit.
lur, ut a verilalis ilinere in viam scandali ulteiïus Capillis ergo pedes Dominitergimus, quando sanciis
non deriveiur. Hoechistorica exposilione dicta sini, ejus, quibus ex charilate compalimur, eliam ex bis;
nunc myslici intelleclus sécréta videamus. Quem quoe nobis supeifluunt miseremur, qualenus sic
namque Pharisoeusde falsa juslilia proesumens, nisi O mens per compassionemdoleat, ul eliam manus
Judaicum populura? quem peccalrix mulier, sed ad Iarga effeclum doloris oslendal. Oseulalur mulier
vestigia Dominiveniens et plorans, nisi conversant pedes quos tergii. Quod nos quoqueplene agimus ,
gentilitatem désignai? Rogabat autem Pharisoeus si studiose diligimusquos ex largitate continenius,
Dominum,ul manducaret cum illo , quia populus ne gravis nobis sit nécessitas proximi, ne ipsa ejus
idem quem venientemcredere noluit venlurum spe-
indigentia quoesustenlatur fiatonerosa, et Cumma-
rare non desiit, imo voiis precatoriis, ut veniat, nus necessaria Iribuit, animus
adilectionetorpescat.
optare dicens : Excita poteiuiam luam, et veni, ut Poiest quoque per pedes ipsum mysleriumincarna-
salvosfaciasnos (Psalm. LXXIX). Dominoquippe cum iionis ejus inleiligi , quo divinitas terram teligii,
Pharisoeomanducare est, de credentis populi devo- quia carnem sun.ipsit.Verbumenim caro
faclum est
lione mentis gaudia suscipere. Unde ipse alibi cre- el habitavitin nobis (Joan. y). Osculamurigilur
ditura Samariadiscipulisail : Ego cibumhabeoman- des Redempioris, cum myslerium incarnaiionis pe-
ejus
ducare,quemvosnescitis(Joan, iv). Illisque hoesllan- ëx loto corde diligimus. Unguenlopedes ungimus
libus quid diceret, exponensail : Meus cibus est, w cum ipsam humanitalis ejus potentiam sacri
eloquii
fnciamvoluntatemejus qui memisit, ut perficiamopus bona opinione proedicamus. Sed Jioc Pharisoeus
PATI^L. KCII. j4
m BED,® YENERABILISOPP. PARS TI. SECT.I. — EXEGETIGAGENUINA. 428
videt, el ihvidel. Quia cum Judaicus populus genii- /.\ undè redderent,donavilulrisque.Et uliqueplus diligit,
litalem Deninproedicare conspicit, sua apud se ma- cui plus donatur. Lui auiem minus dimillilur, minus
liiia tabescii. Sed Redemplor noster facta ei mulie- diligit. Quiasive bona perficiendoe,quam accepimus
ris', quasi bona gentililatis enumerai, ut in quo malo scienlioe,seu vitandoequam incurrinins insipienlioe,
jaceat ngnoscât. liilravi in domumluam , aquam pe- velis inlelligere, multo ulique plus Ecclesioequam
dibus mois non dedisii. Hoec autem lacrymis tijavil Synagogoedonatur, quoeet foedioriquondam, ut pôle
pedes meôs'.Aqua quippe extra nos esl, lacrymaium quam nullus doctor prohibuil, idololairioesorde cor-
liu'mbr inlra nos. Quià -videlicetinfidelis ille po- lUpla est, sed ubi abundavit peccatum, superabun-
pulus, nec ea quoe éxira se erant unquam pro Do- davil gralia (Rom. v), el majori nunc esl perfectionis
mino tribuil;-conversa auiem geuliiilas pro ea non evangelicoesublinïaia proeconio. Cui dicitur : Quia
solùm rerum subsiantiam, sed eliam sàngui- mulli prophetoeet jusli cupiérunl viderequoevosvi-
nem fudit. Osculum mihi non ded'.sti.Hoec autem, detis, et non.viderunt; el audire quoe auditis , et non
ex quo intravit , non cessavit osculari pedes audierunt (Matth. xm). Congruilsane huic locoquod
meos. Osculum quippe dilectionis est signum. El Numerorum hisloria refert, divisis oequalitcrcoeso-
infidelis ille populus, Deoosculum non dédit, quia rum Madianiiarum spoliis, eos quidem qui de pugna
ex charitaie Deum amare noluit, cui ex timoré ser- '3 venerunt, quingentesimum de sua porlione caput,
vivit. Vocata auiem geiililitas , Redemploris sui coeleros vero quinquagesimum Domino dédisse.
vestigia osculari non cessât, quia iii ejus amore con- Quia et magna offert qui se in caslris vinuiem
tinuo suspirat. Oleocaput meumnon unxisli. Si pedes exercendo luium ab incursione conservai hoslili, sed
Domiiii myslerium incarnaiionis accîpimus, congrue majora ulique qui gladiumverbi Vibràndo,innumeras
per caput illius ipsa Diviuiias designatur. Unde et adversarii exercilus copias slernit.
per Aposiolumdicilur : Caput ChrisliDeù's(I Cor.xi). CAPUT VIII.
In Deo quippe, et non se, quasi in bomïne credere Et faclumest deinceps,et ipse iter faciebal per civi-
Judaicus populus falcbalur. Sed Pharisoeodicitur , latem et caslellum; proedicanset evangëlizansregnum
O/eo caput,meumnon'unxisti, quia ipsam quoque'Dï- Dei, et duodecimcuni illo, V/demusin Chrisli discipu-
vînilatis poteniïam, in qua se Judaicus populus cre- lis impletum quod de antiquo illo Hebroeorumpopulo
dere spopondit, digna laude proedicare neglexii. legimus diclum. Née mirum, quia unus ulriusque
Hoecauiem unguenlo unxil pedes meos. Quia dum Tesiamenii D^us ipse per filium benediclionem da-
incarnationis ejus myslerium gênlilitas credidit, bil, qui legein dedil pér famulum. Sicut ( inquil)
summa laude eliam ejus ifna proedicavil. Duoqttoquë ,n aquila provocans ad volàndum pullos'suos, et super
debilores, de quibus Simonis paradîgma bpponilur, eos volilans, expandil alas suas, et assumpsil eum, et
ulrumque populum, Judoeorumscilicet et genlium , porlaviiin liumerissuis (Deui. xxxn). Namsicul mox
désignant, qui uno feneratori, id-esi, suo Crealori, natï pulli, donec plumescani, aéra volando supe-
non nialerialem pecuniam, sed-proprioesalulis num- •rare non valent ":ita quique fiieles, ul ad coelestia
mum debebant. Conditor elenim nosier, quos-ad pervolanda sufficiant, in nido prius (idei necesse est
imaginera et similiuidinem suam creavit , quasi virtulum penna se vesliânt. Ita ipsi fideliumdoclores
commodato ad servàndum sublimavit deiiario. Nam apostoli pèdetentim ad sublimia , quatenus et aliis
denarius solet régis imagine ac nomine formari. erudiéndis proeficipossint, âscendunt. Prius si>jni-
Omni auiem cui multum dalum est, multum quoe- dem Domiùus doPëi in synagogis, miracula facit,
relur ab eo. Et cui multum commendaverunl, plus famam ubique dispërgit, convenienlesad se turbas
petunl ab eo. Et quidem uiriusque populi debilum, suscipil, curai, ïnsiruit. Hinc discipuios facil, in
per quinarium numerum multiplicalur. Quia vide- sponsi uupliis reficil, per sata ducit, alque a calum-
licet quinque sunl sensus, quibus in hac viiaulentes, niatoribus Pharisoeis, quasi leneros aquila pullos a
imaginera quam. accepimus noslri Conditorisexco- serpeùtinis morsibus allalo aèiite défendit. Ex his
lere debemus : sed minus débet populus, cui legis D duodecim, quos apostolos nominal, eligit, sed et hos
decalogus per servum data esl. Ampliùsautem, cui primo proeseiile lurba docel, comminante cura eis
gralia vitoe oelernoe per filium commissa. Ideoque lurba, solita raiseris bénéficia reddil. Postmodum
hujus per denarium, illius per centenarium nume- vero, ut in proesenti leclum est, per civiiates et
rum fenus accumulalur, quem ad-regiii coelestis, casiella proedicans, solos secum, qui eum familia-
quod dextris dabitur, significaiiouempérimera nemo rius audïant', retinel, solis mysieria regni Dei, quoe
qui dubitel. Nequeenim frustra eodem flexu digiio- coeteris parabolalim dixerat, exponil. Ac si demum
rum, quo denarius in loeva,ipse figuratur in dextera. virlutum sUarum ostensione, quasi alarum prole-
Nisi quia et nunc opéra Decalogi, quoe lillera non ctionë firnialis, dat et illis poieslatem curandi,
polerat, fides perficit, et in fuluro reddet unicuique mittitque proedicare regnum Dei.
secundum oper-a ejus , his quidem qui secundum Et mulieres aliquoe,quoeerant curaloeab spirilibus
paiienliam boni operis gloriam , ël honorém, et in- malignis, et infirmilalibus. Maria quoe vocatur Ma-
corruplionem, quoerenlibusvitam-oetérbam. Verum, gdalene, de quà doemonia septem exierant. Maria
quia neulri nostris'viribus, sed-'illiusgralia salvi facti Magdalene, ipsa est cujus tacito nomine proxima
sumus per fidem, recle dicilur : 'Non hdbeniibusillis ieclio poeniienliamnarrai. Nam pulchre ae revereu
 423 IN LUGJE EVANGELIUMEXP0S1T1O. - LIB. III. 450
ter evangelista, ubi eam cum Domino iler facere, A . non eral accessus, egrediens, adlioe yenit in mun-^
eique de facullaiibus suis minislrare commémorai, dum ut testimonium periiibërel veritati. tJnde bene
noiohanc vocabulomanifestai. Ubi vero peccatricem, juxta evangelistas alios hanc parabolam dicturus, de
sed poeniletilem describit, mulierem generaliier domo exisse, mare adisse, navem conscendisse per-
dicit; ne videlicet tanloe nomen famoe,. quo per hibetur, ipsum nimirum situ corporis quod processu
omnes hodie veneralur Ecclesias , prisci erroris sermonis insinuans.
nota fuscaret. De qua doemonia septem exisse refe- Et dum séminal, aliud ceciditsecus mqm, et concul-
Tuntur,ui-!nnumerïs,imouniversis vitiis plena fuisse calum esl, et volucrescoelicomederuntillud, QuoeDo-
momtretur. Namquiaseplenis diebus soecuiacurrunl,- minus exposuii, pia fide suscipiënda sunl. Quoe au-
septenario soepenuméro soletin Scripluras unive'rsi- tem lacita nostroe inleiligetili.se,dereliquïf, perstrin-
las inlimari. Unde et sancti quoque Spirilus gratiam genda sunt breviter..Semen quod secus viam cecidit,
•prophelaseptem virtulum dislinelione compleelitur. dupliei loesuradisperiù, et a vianlibus scilicet con-
Et Joanna, uxor Chuza, pr-ocuralorisHerodis. Si culcatum, et a volucribus raptum. Via est ergo cor,
Maria mundalam a sorde vitiorum Ecclesiam de gen- sedulo malarum cogilationura transitu atlrilum alque
tibus: insinuai, cur non Joanna eamdem désignai arefaclum, ne verbi semen exc.ipere ac germmare
Ecclesiam, quondamquidem idolorum cultui subdi-,, B I sufficiat. Atque ideo quidquid boni seminis vicïnia
tam, sed jam nunc Christi pietate redemptam ? Nam lalis vioe contingit, pessimoecogitaiionis meaiu çon-
quilibet malignus spirilus, ad deceplionem generis culcalum, a doemonibuseripitur. Qui volucres coeli,.
humani promplus, dum pro regno diaboli facit, quasi sive quia coelestisspirilalisque sint naturoe, seu quia
Herodis hnpiissimi procuralor exislit. per aéra volitani, appellantur.
Et Smahna, el alioemultoe,quoeminislrabanl ei de Et aliud ceciditsuper petram, et natum aruit, quia
-nonhabebat humorem.Petram hic recte dicit, durum
faculmtibus suis. Consueludinis' Judaicoe fuit, nec et
ducebatirr in culpam, more genlis antique, ut mu- indomilum cor, ac nullo veroefidei vomere pene-
lieres desubstanlia sua victum atque vestilum proe- iratum. Roc est auiem humor ad radicem seminis
ceptoribus-ministrarent. Hoc quia scàndalum facere quod juxta aliam parabolam, oleum ad lampades
poterat in nationibus, Paulus se abjecisse memoral : yirginum nutriendas, id est, amor et perseveraniià
Nunquid non habemuspoleslalemsorores mulierescir- virtutis.
cumducendi, sicul et carteriapostpli faciunt (I Cor. Et aliud cecidit in leriam bonam. Et ortum fecit
ix)?—Minislrabanlautem Dominode subslantiasua, ùt frucium cenluplum. Frucium centuplum, fructum
meteret earum carnalia, cujus illoe metebant spiri- .*, perfectum dicit. Nam denarius numerus pro per-
talia. Non quod indigeret cibis Dominus craalura- fectïone semper accipitur, quia in decem proeceptis
rum, sed ut typum ostenderet magistrorum, quod " legis custodia conlinetur. Activa ènim el conlempla-
victu atque veslilu ex discipulis deberent esse con- liva vila, simul in decalogi mandatis conjuncla est,
ïentï. Inlerpretatur auiem Susanna lilhsm, aul gralia quia in eo et amor Dei, et amor .servait proximi
ejus. Sed melius, si femininum nomen (iguretura jubelur. Amor quippe Dei, ad conlemplativam,
lilio, credo propier odoriferum Coelestisfidei can- amor. vero proximi pertinet ad aelivam. Denarius
dorem, aurosumque ïnlernoe dilectionis ardorem, autem numerus per semetipsum mutiplicatus, in
Joanna, Dominus gralia ejus, vel Dominus miseri- centenarium surgit. Unde recte per eentenarium
ebrs ; videlicet quia ejus est omne quod vivimus. magna perfectio designatur, sicut de illo qui sua pro
Maria, amarura mare,-propter ulique insitum poeni- Dominoterrena relinquit, dicitur : Gentuplum acci-
tentioe rugilum, quo vel ipsa Maria, vel nos singuli, piet, et vitamoeternam possidebil (Matth. xix). Quia
vilja prisca deflemus, ul ad gratiam splendoremqne quisquis pro Dei nomine temporaha atque, terrena
pervenire mereamur oeiernum. Magdalene, turris; contemnit, el hic perfectionem mentis recipit, ut
sed melius sicut a monte montanus, ila lurrensis a jam ea non appelai quoeconlemnit,. et in sequenti
lurre dicaluf. Illa scilicet cui Psalmista canit : De- jy
j soecuload oelernam viloe gloriam pervenit. Terra
duxisii me, quia faclus es spes mea, turris fortiludinis ergo bona fructucenluplo , feçundauir, quando cor
a fade inimici (Psal. LX). docile virlutum spiritalium perfeciione donatur.
Cumauiem lurba plurimaconveniret,cl de civitatibus Hoecdicens, clamabat: Qui habet qures audiendi,
properarentad eum, dixit per simililudinem: Exiit qui audiat. Quoties hoecadmonithmeula, vel in Evange-
séminalseminare semensuum. Hanc parabolam Domi- lio, vel in Apocalypsi Joannis inlerponitur,
niy-ii-
nus ideo per seipsum exponere dignaïus est, ut (igu- cum esse quod diciiur* quoerendumque a nobis iu-
râle se loqui innotescerel, rerumque significationes lentius osiendilur. = ..,.-
in iis etiam quoe per semetipsum noluit explanàre, Inlerrogabant auiem, eum discipuli ejus quoe esset
docerél esse quoerendas. Sed quia semen, quod ver- hoecparabola, Nemo putet finita mox parabola disci-
bum Dei sil, tërramque variam, quod diversum cor puios hoecinterrogasse Salvatorem, • sed, ut Marcus
audilbrum significet,ipse Dominus aperuil, salorem ait, cum esset singularis, inlerragaverunt eum ei
quem nobis quoerendum reliquit, nullum melius qui cum eo erant duodecim, parabolas. Et dicebat
quam Filium Dei intelligere possumus, qui exiit se- eis : Vobisdalum est nossemysleriumregni Dei.
minaresemensuum, quiaclesinu Palris, quo crealuroe Coeterisautem in parabolis, ul videntesnon videant,
 431 BED^E VENER'AllI.LI'S OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGÊTICAGÉNUINA. *"-2
elaudienlesnon intelligent. Marcus ila dicit: Illis À resolvunt : re enim contraria, possessores suos et
autem qui forissunt, in parabolis omnia fiunt (Marc. afflictoseilubrieos faciunt. Sed quia voluptas con-
iv). Ideoqueet nos cum discipulis Chrisli intremus venue cum afflictionënon poiest, alio quidem lem-
in sancluarium Dei, ul intelligamus in novissima pore per Tcuslodioe suoesollicitudiiiemaffligunl,atque
mysterïorum regni Dei. Nain qui appropinquant pe- alio per ahutïdanliamad voluptates emolliunt.
dibus ejus, accipieul de doctrina illius, dicenles Quodautem in bonamterram, hi sunt qui in corde
cum Psalmista Révéla oculos noslros, et conside- bonoet optimoaudienlesverbumminent, et fructum
rdbimus mirabilia de lege tua ( Psal. cxvm ). affermit in patienlia. Bona lerra (ul proediximus)
Recle ïiaque in parabolisaudiunt, et in oenigmate,. omnibus iribus lerroe nequam varielalibus contraria
quiclausis sensibus cordis; neque inlrare, neque facit, et libenler videlicet semen verbi suscipiendo,
curant cognoscere veritatem-, obliii dominicoe et quod suscipit inipr adversa et prospéra patienter
proeceptionïs : Qui habet aures audiendi, audiat ad-'fructus usque tempora servando. Aliter. Bona
(Matth. xi). lerra frucium per patienliam reddil, quia scilicet
Qui autem secus viam, Id sunt qui audiunt. Deinde nulla sunl bona quoe"agimus, si non oequanimiter
venit diabolus,et tollil verbum de corde eorum , ne eiiam proximorum mala toleramus. Quanto enim
"
credenlessuivi fiant. De hoc semine Marcusila scri^ quisque allius profecerit, tanlo in hoc mundo invenit
bit : Hi autemsunl qui circa viam,ubi seminaturver- quod durius porlet. Quia dum a proesenli soeculo
burii.Et cum audierinl, confeslïmvenil Satanas, el menlis nosiroedilectio déficit, ejusdem soeculiadver-
aufert. Mallhoeusila : Omnisqui audit verbumregni, sités crescii. Hinc est enim quod plerosque cerni-
et-iionintelligil,venil malus etrapil. Ex quo mani- mus, et bona agëre, et lamen sub gravi tribulaiio-
feste docetur eos circa viam seminatos, qui verbum num fasce desudare, Sed juxia vocem Domini, fru-
quod audiunt nhllà fide, nullp iniellectu, nulla sal- cium per patienliam reddunt. Quia cum humiliier
lem tentante utililalis occasionepercipere dignantur. flagella suscipiunt, ppsi flagella ad requiem sublimi-
Porro super pélrosa el in spinis (ut Dominusexpo- lersuscipiuniur.Quod verosecundumMaithoeumdici-
nil) seminanlur hi qui audiii quidem verbiet ulilila- tur : Et fructumoffert, et faeit aliud quidem centum,
lem probanl, el desidérïum gusiant : sed ne ad id aliud autem sexaginla, porro aliud triginla, iriginta
quod probant perveniant, hujus viloeeos vel adversa referunlur ad nuptias. Nam el ipsa digilorum cou-
lerrendo, vel prospéra blandiendoretardant. Conlra junclio, quasi molli, osculo se complexes el foede-
quoeulraqné damna, semen quod acceperat tulari rans, maritum pingit et conjugem. Sexaginla ad
curabat qui ait, Per arma juslitioe, a dexlris etasini- viduas, eo quod in angustia et tribulatione sint
stris ; per gloriam, et ignobililalem,per infamiam, et positoe. Unde et in superiore digilo.deprimuntur.
bonam famam, ut teduclores, el veraces(IICor. vi). Quantoque major est difficulias experioe quondam
llis ergo tribus lerroe generibus, scito omnes qui volupialis illecebris abslinere, tanlo majus el proe-
verbum audilum non faciunt, esse désignâtes. A mium. Porro cenlesinius numerus, quoesodiligenier,
quibus omnibus, qui semen acceptum serval, terra leclor, attende, a sinïslra iransferiur ad dexteram,
bouaesl. Exeipiuntur sane Judoeiet genliles, qui ne el iisdem quidem digilis, sed non eadem manu, qui-
audire quidëirfmeranlur. bus in Ioevamanu nuploesignificanlur el viduoe,cir-
Quodautem in spiniscecidit, hi sunl qui audierunt, culum faciens, exprimit virginitalis coronam. Aliter.
el solticiludinibusël divitiiset voluptalibusvitoeeunles Frucium tricesimum verbum profert, quod fidem
suffocatur, cl non referunl fructum. Mirum quomodo sanctoeTrinitalis oedificat.Sexagesimum,quodoperis
Dominusspinas divitias mierprelatus sit, cum illoe perfeclionem docet. Quia sex dies sunt, in quibus
pungant, isioedélectent. El lamen spïnoesunl, quia oponet operari. Cenlesimum, quod ad dexteram
cogitationumsuarum punciionibusmentem lacérant, regni vitam proedicatoeternam.
et cum usque ad peccalum pertrahunt, quasi in- Nemo auiem Ivcernam accendens, operii eam vasp,
flicto vulnere cruentant. Quas bene hoc in loco, Q aul sublusleclum ponit, sed supra candetabiumponil,
slio evangelista lestante, néquaquam Dominus di- ut mirantes videanl lumen. Quia supra dixerat apo-
vitias, sed fallaces divilias appellat. Fallaces enim stolis : Vobis dalum est nosse mysleriumregni Dei,
sunt, quoe nobiscum diu permanere non.possunl. coelerisautem. in parubolis, nunc oslendil per eos
Fallaces sunl, quoemenlis nostroeinopiam non ex- aliquaudoë.iïam coelerisidem mysterium esse reve-
pellunl. Soloe aUlem diviiioeveroe sunt, quoe nos landum, et peclus omnium qui domum Dei essent-
divites virtutibus faciunt. Notandum vero est quod iniraluri fidei fiammis illustrandum. Quibus eliam
exponens Dominus dicit, quia splliciludineset vo- verbis lypice fiduciamdocet proedïcandi,ne quis ti-
lupiales, el divitioesuffocant. Suffocant enim, quia morécariîaliumincommodorumIucemscienlioequam
ïmpprlunis cogitationibussuis gullur menlis slran- novit abscondat. Vasis enim et lecti nomine, car-
gulant : et- dum bonum desiderium inlrare ad cor nem ; lucernoe auiem vocabulo, verbum désignai.
non sinunt, quasi aditum flatus vitalis necaiil. No- Quodqui ob metum (ut dixi) carnalium incommodo-
tandum eliam quod duo sunt quoe divitiis jungii., rura occultai, ipsam carnem ulique proeponitmani-
solliciludines-videlicet et voluptaies, qùia profecto fsialioni veritatis, el ea quasi oper-ilverbum-quod
et per'curara mentem opprimunl, el per afilueiiiiam proedicaretrépidai. Supa candelabrum auiem ponit
 453 IN LUCE EVANGELIUMEXrOSITIO. — L1B. HI. «i
ïucernam, qui cerpus suum minislerio Dei snbjicit, A i opus spiritale carnis cognalioni proeferëns, religin-
ul superior sit proediealioveriiaiis, et inferior ser- siorem cordium copulam docel esse quam corporum.
vilus corporis, per ipsam lamen corporis servitutëm Mysiice autem hoec leclio superiori concinit, ubi de
excelsior luceai doctrina, quoeper officia corporalia, Judoeislitteram solum legis inlueniibus dicilur : El
id est, per vocem et linguam et coeleros corporis quicunquenon habet, eliam quod pulal se habere, au-
niolus1, in bonis operibus insinuatur discernions. ferelur ab illo. Narn mater el fratres Jesu, synagoga,
Sup'er candeîabrum ergo ponit luccrnam, cum dicit ex cujus carne esl editus, el populus est Judoeorum:
A'posiolus: Non sic pugno, lanquam aercm coedens, qui Salvaiore inius docenie, venienies ïntrare ne-
sed casligocorpus meum, el serviluli subjicio,ne forte queuni, cujus spiritaliter intelligere dieia neglïguni.
aliis proedicans,ipse reprobusinveniar (I Cor. ix); Proeoccupans enim lurba, ejus ingredilur domum,
Non enimest occullumquod non manifestelur, nec quia, différente Judoea,genlililas confluxil ad Chri-
absconditum'quodnon cognoscalurel in palam veniat. slum, atque interna viloemysleria, quanto fide vici-
Nolite (inquit) erubescereEvangeliumDei, sed inler nior, lanto menle capacior haiisil. Juxta quoi! psal-
tenebras perseculorum, lumen verbi supra vestri mus ail : Acceditead eum, el illuminamini (Psalm.
corporis candeîabrum levate, fixa meule reiinenles xxxui).
illum retributionis exlremoe diem, quo illuminabit R Et nuntiatumesl illi : Mater tua el fratres lui slant
Deus abscondilatenebrarum, el mmùfeslabitcogila- foris, volentesle videre. Inlus verbum ,'inlus est lu-
lionescordium {/ Cor. iv). Tune enim et vos a Deo men ; unde supra : Ulmirantes (inquit) videantlumen.
laus, et adversario veritatis poena nianet oeterna. Si ergo foris slantes nec ipsi agnoscuntur parentes,
Videleergo quomodoaudilis. Inslanter nos docet et propier noslrum foriasse non agnoscuntur exem-
verbo ausculiare, quaienus et nostro illud peclore plûm, quemadmodum nos agnoscemur, si foris sle-
continue ruminare, et alieno ructare sufficiamusau- mus? Foris enim slantes volunt Dominum viiere,
diiuï. qui spiritalem in lege sensum non quoerentes, sese
Qui enim habet, dabitur illi. El quicunquenonha- ad custodiam liiteroe foris fixerunt, et quasi Chri-
bet, eliam quod pulal se habere, auferelur ab illo. stum polius ad carnalia docenda cogunt exire, quam
Tola (inquil) imenlione verbo quod audilis operam se ad discenda spirilalia consenliunl inlrare.
date. Quia qui amorem habet verbi, dabitur illi et Qui respondens,dixil ad eos : Mater mea et fratres
sensus inlelligendi quod amal. At qui verbi amorem mei hi sunt qui verbumDei audiunt, et faciunt. Tota
non habet audiendi, etiamsi vel naturali ingenio vel viloecoelestis perfeclio duobus his comprehendilur,
liilerario se callere pularit exercitio, nulla veroesa- , verbum scilicet Dei audire et facere. Unde supra
pientioedulcedine gaudebit. Quod elsi specialiter de Dominus parabolam seminis exponens, ait eos qui
apostolis, quibus charitale fideque.polilis, dalum est audilu lanlum verbum susCeperint lerram esse re-
nosse mysleriumregni Dei, el de perfidisJudoeis, qui probam; bonam vero eos qui in corde bono et
in parabolis videntes non videbant, et audienles non opibno verbum quod audiunt retineant, el fructum
iiitelligebant, quod videlicet liileram legis, in qua afferant in paiientia. Qui mater Domini vocantur, eo
g!oriabanlur,amissuri essent, dictum videalur: poiest quod illum quotidie suo vel exemplo vel dicto quasi
lamen el generaliter accipi, quia nimirum soepele- parianl in mente proximorum. Fratres quoque sunt
ctor ingeniosus negligendo se privai sapienlia, quam ejus, cum et ipsi faciunt volunlàlem Patris ejus qui
simplex, sed sludiosus, elaborando degusiai. Idcirco in coelisesl.
auiem soepe et desidiosus ingenium accipit,.ulde Faclum esl autem in una dierum, el ipse ascenditin
liegligentiajuslius punialur, quia quod sine iabore unam naviculam, el discipuli ejus, el ait ad illos :
assequi potuit scire contemnït. Et idcirco nonnun- Transfretemusirans stagnum. Et ascenderunt. In hac
quam sludiosus lardilaie intelligeniioe premitur, ut navigatione Dominus utramque unius ejusdemque
eo majora proemiaretribulionis inveniat, quo magis suoe persouoe naluram dignatur osiendere, dum is
studio inventionis élaborât. jy qui ut homo dormit in navi, furorem maris ul Deus
Venerunt autem ad illum-mater el fratres ejus, el verbo coercet. Porro, juxia allegoriam, mare sive.
nonpolerant adiré ad eum proeturba. Fraires Domini, stagnum quod cum suis transira desiderai, lenebro-
non filii beatoesemper virginis Marioe, juxta Ilelvi- sus amarusque soeculi proesenlis accipilur oestus.
. dium, nec filii Joseph de alia uxore, juxia quosdnm, Navicula auiem, quam ascendunl, nulla nielius quâm
puiandi, sed eorum potins inlelligendi sunt esse co- dominicoepassinuis inielligilur arbor. Cujus bene-
gnali, sicut el supra disseruimus. Sane quod Domi- ficio quique fidèles adjuti, emensis mundi flueiibus,
nus ad malrem fratresque rogalus, ab officioverbi habilalionein palrioe.coelestis quasi slabilitatem se-
dissimulât egredi, non maternoe refulat obsequia curi litioris obiinenl. Quod auiem ipse in unam na-
pielatis, cujus proeceplumesl, Honora-patremel ma- viculam cum discipulis Salvalor ascendit, alibi quid
lrem (Exod. xx).; sed. paierais se mysieriis amplius significet aperit, cum, proenunliato suoe passionis
quam materais aflectibus debere demonsirat, idem resurreclionisque mysterio, mox dicebat ad omnes :
nobis exemploquod verbo commendans,' Qui amat Si quis vult post me venire, abnegelseipsum, el tollal
palrem aut malrem plus quamme, non esl me dignus crucemsuam quotidie, el sequalur me. '
(Matth. x). Non. injuriose fratres contemnii, sed Navigantibus auiem illis, obdormivit. Discipulis
4,53 ^EEDJE VENËRABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. £ï>®
mvigantibus Chrislus obdormivit, quia,calcanlibus A homines appellalos qui necdum potënliam noveraiu
soeculum fidelibus, futurique regni quietem. animo Salvaloris. Et nos quoque singuli cum signo domi-
mediianiibus, et. vel secundo Spirilus sancti flalu, nicoecrucis imbuii sseculum relinqnere disponimus,
vel proprii remigio conaiu infidos mundi fasius cer- navem profecto,cum Jesu conscendimus, stagnum
lalim posi lerga jaciantibus, lempus subito dominicoe Iransfrelare conamur. Sed qui non dormitavit, neque
passionis advenit. Unde bene Marcuslioe imminente epdormietcuslodienssemperIsraël (Psal. GXX),no-
uociis lempore gestum fuisse perhibet, ut veri solis bis tamen soepenavigantibus,quasi inlër oequorisfre-
Hccubitum,non sola Domini.dormitio, sed et ipsa, miius obdorrnit, quando crebrescenle inter medios
decedentis lucis.hora significet. virtuium nisus, vel immundorum spiriluum, vel ho-
Et descenditprocella.venti in stagnum, el comple- minum pravoranij vel ipso nosirarum cogitaiionum
banlur, el peyiclilabanlur. Domino puppim crucis, impeiu, fidei splendor obtenebreseil, spei celsiludo
qua. soninum morlis carperet, ascendente, flucius conlabescit, àmorls fliimma,refrigescit.Verum inler
blasphemanlium perseeulorum doenionicisexcilaii bujusmodi procellas, ad illum necesse est guberna-
procellis assurgùnt. Quibus tamen non ipsius pa- torem currâmus, illum seduli excitemusqui non ser-
tieiiiia turbaïur, sed discipulorum imbecillitas eon- viat, sed imperet ;ventïs. Mox tempestates com-
"
cuiitur, trépidai, periclilalur. pescet, refundet tranquillilatem, portum salulis
Accedentesautem suseitaverunleum,.dicenles: Proe- ïndùlgebii. Libet inler hoes paucis discussa aposio-
eepler, perimus. Suscitant Dominumdiscipuli, ne eo lici navigii varietale, qualiler bonos suum secretun»
dormiente, fluciuumferitale dïspereant, quia cujus juvet, malorumve permixlio lurbel, inlueri. Ecce
morlem viderant, maxiniis volis resurrectionem enim, ut a perfectioribus ineboemus, post celebrata
quoerebanl, ne si diutius ipse morte carnis sopire- dominicoeresurrectionis solemnia, sepiem eiecii di-
mr, eorum mens spirilali in perpetuum morte péri- scipuli navem piscaturi ascëndunt, el quia non longe
rai. Unde bene sequitur : a lerra perpeiuoequietis, sed quasi cubilis ducenlis
At; Hic surgens, increpqvilvenlum et tempestatem aberant, hoc est, lanlum mundo animum. quantum
aquoe, et cessavit, et facta est tranquillitas. Venlum gemina dilectio poscebat apposuerant,quia se Petrus
quippe surgens increpavii, quia, resurrectïone, cele- negoliis soecularibus«xuerat, jam Dominumin lit—
brala., diaboli siiperbiamsiravif, dum per, mortem tore mortalitalis stanlem cernëre, jam cum illo
destruxit eum qui habebat morlis imperium. Tëm- epùlari, jam mane supernoelucis aspirante, myslico
pesiatem quoque aquoesurgens cessare. fecit, quia, magnorum piscium numéro sua relia implela, nec
vesanara,,Judoeorum rabieni, quoe caput quatiens w lamen rupla suscipere,atque infimissoeculifluciibus
clamaveràt: Si Filius Dei est, de.scendatnunc de "ëxlraheremerenlur. Alibi Petrus, ul supra legilur,
cruce, ei credimusei, de sepulcro surgendo labefecït.• jubeme Domino,relia laxat in capturam, pisciumque
Ubi juxta, lilleram nptandum quod pmnès creaiuroe comprehendil mullitudinem copiosam. Sed quia ipse
sentiani Greaiorem. Quibus enim,increpatur et im- fragilis adhuc animi fuerat, ila ut Christo Iremens
peràlur, sënliuul ïmperantem, non errore hoeretico- diceret: Exi a me, quia homo peccaiorsum, Domine
ïum, qui omnia putant animanlia; sed rnajestaie (Luc. v), et relia tune rupla sunt, el si non socii
Condilpris,-quoeapud nos insensibjlïa^illi sensibilia adjuvissent, naves etiam mersoesubsiderent. Iiem ia
sunt, - hoc loco discipuli cum Dominonavem conscendunt,
Dixil autem illis: Ubi est-fides vesira? Recte ar^ mare adeunt, sed quia inlererat et Judas, et Domi-
guuntur qui proesenleChristo timebant, cum inique nus in puppi, quoe sedes erat gubernanli, dormisse,
nui ei, adhoeserit perire non possit. Cui simile est pt vpntus poniusque deforis saevisse perhibentur.
quod;post monis somnum discipulis appareils, ex- Nam et si, mulla illic discipulorum mérita naviga-
probravjt incredulilaiem illoruni et duriliam cordis, bant, lune adhuc eam perfidia prodiloris agitabai :
quiaiis qui,viderant eum resurrexisse non credide- et qui suis merilis firmi fuera, lurbabantur alienis.
runt. Itemque dixit ad eos : O stulti ellardi corde ad n Ilem Paulus cuni fratribus I|ierosolymam navigans,
credendum in omnibus quoe loculi sunt propheloe. et diem Penlecosten ibi Spirilusque sancti gaudia
Nonne,hoecoporluil pâli Christum, et,ita inlrare in, celebrare feslïnans, recto e.ursu cuncta peragrat.
gloriam suam (Luc, xx'tï) ?-Ac si per metaphoram Porro 3b Hierosoly.mis, Romam relegaïus, quia çum
navigii diceret : Nonne oporluil Christum soporari, infidelibus ite'r agit, mare furil, venti refraganlur,
midis, navem in qua quiescebat hinc bide verrentir imber imminel, frigora fatigant, astra obnubilant,
bus, et ita sedatis exlemplo tumidis"gurgitum cumu7 lerra negaïur, iritipum in mare jaciatur, navis ar-.
lis, divinilaiis suoecunclis patefacera polemiam? niamenla tollunlur, ipsa^^ostremonavis arenis illisa
Qui timenlesmira'.isunt, dicenlesad-.invicem:- Quis dissolvilur,' naturoe quam non agnoscunt, terram,
putas hic esl ^ quia el.ventisimperal et mari, el obe- nando petunt. Et, qui soeculiundas onerati cupidila-
diunl ei? Malthoeusila scribit: Porro Hominesmirali. libus suhierani, eodem adversante soeculovix midi
sunl, dicenles,Qualis est, hic? etc. Non ergo disci- evadunt. Juxta quod idem aposlolus ail: Ipse autem
puli , sed nauloe et coeleri qui in navi erant mira- salvuserit, sic lamen quasi per ignem (I Cor. m).
iianiur. Sin autem quis contenliosevolueril eos qui El navigaverunlad regionemGerasenorum,quoeest
^jirabanlur fuisse discipuios, recle respbndebimus contra Galiloeam.Gerasa esl urbs iasignis.Arabioe
 '
4HT IN LUCJÎ EVANGELIUMEXPOSITIO. - LIB. Ht 438
irans Jordanem, juncta monti Galaad, quam lenuit A À nomenest? At ille dixil : Legio, quia inlraverunt doe-
tribus Mànasse, non longe a siagno Tiberiadis, in moniamullain eum.Nonvelulinscius nomen inquiril,
'
quod porci proecipitaii sunl. Significat autem natio- sed ut confessa coram leste quam furens lolerabat
nem gentium, quam post passionis somnum resur- [laborabat], virtus curamis graiior emicaret. Sed et
rectionisque suoe gloriam, niissis proedicaloribus, noslri lemporis sacerdoies, qui per exorcismi gra-
Salvalor est visilare dignatus. Unde bene Gerasa, tiam doemonesejicere noruni, soient dicere palienies
sive Gergesi (ut quidam leguni) colonum ejiciens, non aliter valere curari nisi quantum sapera possunt
vel advena propinquans interpreialur. Videlicet ïn- omne quod ab immundis spiriiibus visu, audilu,
sinuans quia gentium populus , et eum a quo'nequi- guslu, laclu, et alio. quolibet corporis vel animl
ler incolebalur hoslem suis de cordibus ejecerit, et sensu, vigilantes dormie.niesve periulerinl, confi-
qui erat longe faclus sit prope in sanguine Chrisli. lendo patenter exppnant. Et maxime, quando vel
Et cum egressus esset ad terram, occurril illi vir v'iis iii spëcie feminea, vel in virili habilu feminis
quidamqui habebat doemoniumjam temporibusmullis. apparentes, quos doemonesGalli Dusios vpeant, in-
Vir ïsie (iguram populi gentilis accipil, qui mullis fando miraculo spiritùs incorporel corporis humani
temporibus, hoc esl ab ipso pêne mundi nascenlis concubilum pelere se ac palrare conûngunt. Et no-
exordio, vexabalur furore démenti. " men doemonis, quo se censeri dixerit, et dejerandi
B
Et vestimentonon induebalur. Quja iritegimentum modos, quibus amoris sui foedusalterulrum pepige-
natura; suoeel virtutis amisit. Hoc enim fidei el cha- rinl, prodendos esse proecipiunt. Quoemendacio sï-
rilatis indumenlo primi parenles noslri, postquam millima ras, sed adeo vera, et plurimorum est atle-
peccavere, nudati esse leguntur. Hac stola prima slaiione nolissima, ut quidam vicinus mihi presbyter
filius luxuriosus postquam poenilens ad palrem re- reluleril se quamdam sanclimonialem feminam a
diil induilur. doemonio curare coepisse, sed quandiu res laiebat,
Neque in domo manebat, sed in monumentis.Quia nihil apud eam proficere poluisse. Confesso autem
in conscienlia sua non requiescebat, sed in morluis quo moleslabalur phàniasmaie, mox et ipsum ora-
operibus, hoc est in peccatis, deleciabalur. Quid lionibus coeterisque quoe oportebat purificationura
enim sunt corpora perfidorum, nisi quoedamdefun- generibus effugasse, et ejusdem feminoecorpus abul-
etorum sepulcra, in quibus non Dei habitai sermoi ceribus, quoedoemonislactu contraxerat, medicinali
sed anima peccalis morlua recludilur? sludio adjunclo sale benedicto curasse. Sed dum
/s ut vidit Jesum, procidil anle illum. El exclamons unum de ulceribus, quod altius laleri infixum repé-
vocemagna dixit : Quid mihi el tibi esl, Jesu Fili Dei rerai, nullatenus posset, quin conlin'uopanderetur,
r
allissimi? Quanta Àrii vesania, Jesum creaturam el obducere, ab eadem ipsa, quam sanare volëbat,
non Deum credere, quem Filium Dei altissimi doe- consilium , quo sanaretur , accepisse. Si (inquit)
mones credunl et conlremiscunt! Quoeimpielas Ju- oleum pro infirmis cpnsecralum, eidem medicamenlo
doeorumeum dicere in principe doemoniorum eje- asperseris, sicque me perunxeris, slalim sanilali resli-
cisse doemonia, quem ipsa doemoniafalenlur nihil luar. Nam vidi quondam 'per spiritum, in quadam
secum habere commune? Quin hoc ipsum quod lune longius posila civitale, quam nunquam corporalibus
per doemoniaciclamavere furorem, post in deluhris oculis vidi, puellam quamdam pari calamilale tabo-
idolorum dicere et confiteri non desinuni, Jesum vi- ranlem, laliter a saçerdolecuralam. Fecit ut illa sug-
delicet esse,Chrisium Filium Dei allissimi, nec se gesserai, siatimque ulcus remedium, quod ante re-
aliquid cum illo pacis aul societatis habere. spuerat, accipere consensit. Hoeccontra fraudes doe-
Obsecrote, ne me torqueas. Proecipiebatenim spi- monum paucis explicàre curavi, ut quam non frus-
ritui iminundo ul exirel abjiomine. Mullis enim tem- tra Dominus nomen ejus quem expulsmus'erat spi-
poribus arripiebal illum. Hostis humanoesalulis non ritùs interrogaret, intelligas. Quod vero doemonia
exiguum sibi ducit esse lormentum, ab hominïs'-loe- mulla hominem inlrasse memoranlur, significat po
sione cessare;. quoque hune diuiius possidere sole- n puïum gentium non uni cuilihet, sedinnumeris ac di-
j
bat, eo difttcilius dimiilere consentit..Unde studen- vërsis idololairioe cullibus esse mancipatuni; Cui
dum summopere est ut el si quando, ul homines a contra scriplum est, quod mulliludinis credenlium
diabolo superemur, mox ejus laqueos evilare sata- eral cor el anima una (Act. iv). Unde bene in
Baby-
gamus, rie si laidius ejus ju'ri resislalur, laboriosius lonia linguarum unitas scissa, in Hierosolyma est
. quandoque pellalur. linguarum varietas adunala ; el illa confusio, hoec
Et vinciebatur catenis, et compedibus cusloditus. visio pacis inlerpretatur : quia videlicet' electos in
Gatenis et compedibus graves ei duroeIeges signiti- plerisquelinguis et gentibus una fidesac pielas
pacifi-
eanlur gentium, quibus el in eorum republica pee- cando confirmai,,neprobosauiem plures secloequam
eatà cohibentur.. linguoedissociando confundunt.
El ruplis vinculis, agebaiur a doemonioin déserta. Et regabant eum ne imperarei illis ut in abyssum
Quia etiam ipsis iransgressis legibus, ad ea scelera ïrenl. Sciebant doemones, aliquando futuriun ut per
cupidilale ducebatur, quoejam vulgarein consuelu- Domini advenlum miltoreniur in abyssum, non ipsi
dinem excedereni. ~^_ futura proedivinanles, sed prophelarum de se dicta
Interrogavit autem illum Jésus dicens: Quod libi recoienles, ideoque Dominiadvenlus, quam mira-
 439 BED^E VENERAUILISOPP. PARS H. SÉCT. I. — EXEGETICAGLNULNA. MO
îiaiilur gloriam, ad'suam arbitrabantur lendere per-1A beali Elioe, cujus se sensit hospiiio benediei, nihil-
niciem.. ominus se pulavil proesentiagravari. Quid mihi et
Erqtauiem ibigrex multorumporcorum,pascentium iibi, inquil, vir Dei? ingressus es ad me, ut memora-
in monte: et rogabant eum Ul permitiereleisin illos rentur iniquitalès meoe, el occideresfilium meum
ingredi: elpermisil Mis.ldFo permîsit quod petebanl (l'II Reg.xxu)?
trrmonibus, ut per interféctionem porcorum homini- Ipse autem ascendensnavem, reversusest. Dixerat
bus salulis occasio proeberetur. Pàstores enim isla supra, Dominum relïctis navem ascendisse parenii-
-cémentes, slaiim nuntianlciviiali. Erubescat Mani- bus, compressisqueuna cum vento fluclibus, egres-
choeus.Si de eadem sulistanliaet ex eodem auctore sum mox occurreniem sibi curasse doemoniacum.
hominum besiiarumque sunt animoe, quo modo ob Quo significare docuimus, eum reliclis Judoeoepo-
unius hominis salutem duo millia porcorum suflbcan- pulis, ex qua carais duxil originem, transacla suoe
lur? In quorum lamen înlerilu, figuraMer homines passionis lempestate , genlium procurasse salulem.
ïmmundi,. vocis et raiionïs.experles, indicantur, qui Dis ita geslis patriam revenitur, quia coecitasex
in monie superbioepascenles, Iululenlis obleclaniur parte conligilin Israël, donec pleniludogenliumintra-
in âciihus.Talibusenjm per cultus idolorum possunt ret: et sic omnis Israël salvus fieret (Rom. xi). As-
doemotiîadominari. Nam nisi quis porcï more vixe- B ' cendil autem in navem, sed neque ipse somno
pre-
rit, nunquam aceipîet in eum diabolus poteslatem, mitur, neque navis. piocella pulsàtur, quia Chrislus
but ad probaudum'lanlum, non autem et ad perden- surgens a mortuis, jam non morilur, mors il'.i ultra
dum, accipiet.. non dominabilur (Rom. vi). Cujus tarnen irapxmn
Exierunl ergo doemoniaab•homine,el intraverunlin passionis resurreciionisque gloria credituris Judoeoe
porcos, et impelu abiil grex per proecepsin stagnum, tribubus inlimabitur, et cum proedicatormorlis suoe,
et suffoealus est. Significatquod jam clarificaia Ec- quo morlem vieil vexillo, credi ab Hebroeiscoeperït,
clesia, et lïberato populo gentium a dnminaiione quasi repelila, ïn qua dormierat, navi patrïam re-
doemonicrum, in abditis agunl sacrilegos rilus suos gredielur.
qui Cbrislo.cratère noluerunt, coecaelprofunda cu- El rogabal illum vir, a quo doemoniaexierant, ul
riositale submersi. El notandum quod spiritùs im- cum eo esset. Dimisit autem eum Jésus, dicens: Rëdi
mundi nec in porcos irent,,nisî hoc illis benignusipse domumtuam, el narraquanla tibi feceril Deus.Hoecex
Salvator pelenlibiis, quos cerie in abyssum posset illa Apostoli senienlia recle possunt inleiligi, cum
rplegare, conceder.et: rem necessariam.docere nos ail: Dissolviel essecum Christo,multomagisoptimum:
volens, ul scilicet npverimus eos, multo minus sua^ matière in carne, necessariumpropter vos (Philip, i).
COlesialepossè noeere hominibus, qui nec pecoribus •Ut sic quisque inlelligat post remissionem peccato-
qualibeicunque poluerunl. Hanc auiem poteslatem rum redeundum esse sibi in conseientiam bonam,
Deus bonus occulta jiisriiia nobis dare poiest, injus- et serviendum Evangelio, propier aliorum eliam'sa-
lam non poiest,. lulem, ut deinde cum Christo requïescat, ne cum
Quod lUvideruiit factum,gui pascebant fugçrunt et proeproperejam vult esse cum Cbrislo, negligai mï-
nunliuveruni in civilatemet in villas, Quod paslores nisterium proedicationisfralernoeredempiioniaccom-
porcorum fugienles ista nuntiaverunt,, significat rnodaium. Quod vero Malthoeusduos dicit a da?mo-
quosdam. eliam primates impiorum,, quanquam num lëgione curatos, Marcus autem et Lucas unum
Christianam. legem fugiant, potentiam lamen ejus commémorant, inlelligas unum eorum fuisse per-
per gentes, stupendo el mirando proedicare.. sonoealienjus clarioris el famosioris, quem regio ilfa
Qui venerunt ad Jesum, et invenerunlhominemse- maxime dolebat, el pro cujus salule plurimum sat-
dentem a. quo doemoniaexierant, veslitum, ac sana agebat. Hocvotenles significare duo evangelistoeso-
mente, ad. pedes ejus, el limuerunt, elc. Significat lum eommeinorandum judicaverunt, de quo fàcti
inultiludinemveiusla suavilate dêleclalam honorare hujus fama Ialius proeclarîusque flàgraverat. Sed et
<;uidem,sed nolle paji Christianam legem, dum di- ~ allegôrioe summa concordai, quia sicut unus a doe-
cunt quod eam implere, non possint, admirantes la- monio possessus Judoeorum, sic et duo genlilis po-
men. fidelem populum.a prïstina perdjia.coiiversa- puli typum non ïnconvenienler exprimunt.Nam cum
'ione sanalum. Sedere namque ad pedes Domini est, 1res filios Noe generaverit, unius solum familia in
ralionali quempiam mentis examine subnixum vesti- possessions ascîta est Dei: ex duohus reliquis di-
gia Salvatoris, quoesequaiur.intueri. Vestitum re- versarum nationum, quoeidplis maneiparenlur,pro-
suniere, esl.virtulum studiis, quoedcceplus amiserat, creaii sunl populi.
ornari..' Faclum est.auipm, cumredissel Jésus, e-.cepilillum
El rogaverunlillum omnis.multiludo regionisGera- lurba. Eranlenim omnesexspectanteseum. Et superius
tenorum, ul. discederelab illis, quia timorémagnolene- dixi quod in fine soeculiDominussil ad Judoeos de-
bantur. Conscii fragililatis suoeGeraseni, proesenlia menter redilurus, atque ab eis per fidei confessio-
se Dominijudicabanl indignos, non capienies Dei nem libenler pxcipiendus. Nam quod erant omnes
verbum, nec infirma adhuc meule pondussapienlioe exspectanteseum, hoc est nimirum, quod eidem syn-
suslinere valentes. Quod et Petro ipsi, viso piscium agoga? per propheiam. Ioquilur:'/)tes mullos exspe-
«yraculo, coiiligjsse legitur, cl vidua Saraplain ctabis me, el nonfomicaberis, et non crissubdilat'fce
ill IN LUC^E EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. III. 4t2
(Ose. m). Nunc enim nec viro Christo subdita, nec A puit specerta salulem. Notandumquequod el archi-
fornicala cum idoli», exspeclatlone longissimasponsi synagogi duodënïs sit filia, et mulier hoec âh annis
sui prioris, hoe est Domini Chrisli, quandoque per duodecim sanguine fluxeril, hoc est eodem quo heee
graliam venturi proeslolaïur amplexum. nala sil tempora illa coeperalinfirmari. Una enim pe-
'
El ecce, venit vir cui nomen eral Jairus^ et ipse ne eademque soeculi hujus oelate, et Synagoga in
princepsSynagogoeeral. Priori lectioni, qua de ab- patriarchis nasci, et geniilium natio per orbem coe-
jeciione Synagogoe fideque Ecclesioe,alque iterum pil idololairioe sanie foedâri. Nam et géminé fluxus
instauralione Synagogoe sumus interprelaii, coiise- sanguinis, hoc est, et super idololatrioeprostilulione,
queuter archisynagogi filia moriens subjungitur , et super his quoe carnis ac sanguinis oblectaiione
quam dura suscitare properal Dominus, proeoccupat pairantur, potest inleiligi. Unde pulchre sacra referl
illa lioemorrhoissamulier, proeripilsanitatem, filque bisloria, lempore quo Davidadhuc puer Goliath gi-
ul proeveniensprior saluie poiiaiur. JEihiopia enim gantem stravil, Philislhiim in finibus Dommim, id
proevenielmanus ejus Deo (Ptal. LXVII).El cuni est sanguinum, fuisse castrametatos. Quia videlicet
iniraverit pleniludo genlium, tune omnis Israël sal- Dominus ad debellandum mundi principem, bumilis
vus fiel. Princeps ilaque Synagogoe nullus melius apparens, non modo operibus infruciuosîs, sed et
quam ipse Moysesinlelligitur. Unde bene Jairus, id " religioni spurcissimoededitos geniilium populos ïn-
esl, illuminans, sive illuminalus vocalur, quia qui venil. Ergo quandiu Synagoga viguit, laboravit Ec-
accipil verba viloedare iiobis, el per hoeccoeleros clesia. Defeclus illius hujus esl virlus, quia illorurn
illuminât, ei ipse a Spirilu sanclo , quo viial'a deliclo salus geniibus.
monita scribere vel docere possit, illuminatur. Quoe in medicos erogaverat omnem subslanliam
Et cecidit ad pedesJesu, rogans eum ut inlraret in suam, nec ab ullo poluit curari. Medicos sive falsos
domum ejus. Si caput Christi Deus, pedes conse- theologos, sive philosophos, legumque doctores soe-
* quenier incarnatio, qua terram nostroemorialiiaiïs
cularium, qui mulla de virtutïbus viiiisque subiilis-
tetigii, accipiendi sunl. Cecidit igilur arebisynago- sime disserenles, ulilia se videndi credendique insti-
gus ad pedes Jesu, quia legislatpr cura lola patrum luia mortalibus dare promitiebâut, seu cerie ipsos
progenie Chrislum in carne apparentera longe sibi spirilus iramundos significat qui velut hominibus
digniiaiis gloria proeferendum esse cognovit, illud consulendo, se jam pro Deo colendos ingerebaui.
Aposioli sedula devotione prolestans : Quia quod in- Quibus vicissim audiendis, genlilitàs quànio magis
firmum est Dei, forlius esl hominibus (1 Cor. i). Ro- naluralis industrioe vires expenderat, lanlo minus
gavit eum inlrare in domum suam, quia continùis p poluit ab iniquiiatis suoesorde curari. Unde bene
gaudiorum votis ejus videre desiderabat adventum. Marcus de hac muliere scribens, ail : Et fuerat mulla
Animaauiem mea (inquit Propheta) exsultabilin Do- perpessa a compluribusmedicis, et erogaverat omnia
mino, et delectabitur super Jesu ëjus. Omniaossa mea sua, nec quidquamyrofecerat, sed magis deterius habe-
dicenl, Domine, quis similistibi (Psalm. xxxivj? Et bat. Sed hoec, ubi populum Judoeorumoegrotare, ve-
hoc est ad pedes Jesu cadere, eum super omnes sin- rumque de coelo cognovit adesse medicum, coepilet
gulariler.magnum pia fide faleri. ipsa languoris sui sperare pariiér el quoerilare reme-
Quia filia unica erat illi, fere annorum duodecim, dium.
el hoec moriebatur.Ipsa Synagoga, quoe sola legali Accessitrétro, el letigit fimbtiamveslimenliejus, el
inslitutione composila, quasi unica Moysi nala erat, confeslim slelit fluxus sanguinis ejus. Accedilet Do-
quasi dundecimo oelatis anno, hoc esl, lempore pu- minum langit Ecclesia, quoeei per fidei verilaleni
berlaiis appropinquante moriebatur ; quia nobiliter a appropinqual. Accedil auiem reiro, sive juxta id
prophèlis educala, posiquam ad inlelligibiles annos quod ipse ait: Si quis mihi minislrat, me sequalur
pervenerat, postquam spirilales Deo fruclus gignere (Joan. xn); et alibi proecipilur: Post DominumDeum
debebat, subito errorum Ianguore consternala, spi- luum ambulabis; sive q:iia preséntem in carne Domi-
rilalis vitoevias ingredi desperabiliter omisil. Et si D num non videns, peractis lemporarioedispensationis
non a Christo succurreretur, horrendam per omnia sacramentis, ejus jam per fidem coepit vestigia sub-
corruisset in morlem. sequi. Tangit autem fimbriamveslimenli, el undam
El conligit, dum iret, a lurba comprimebalùr.Ad restringil sanguinis, quia beaius et vere mùndan-
puellam pergens sanandam Dominus, a lurba com- dus, qui vel extremam verbi pàrtem fidei manu
primitur, quia genii Judoeoesalularia monita proe- contigerit. Nam rarus valde, qui ejus vel in pectore
bens, quibusoegramvitiis ejus conseientiam erigeret, recumbere, vel capul merealur pislica nardo perun-
npxia carnalium populorum esl consueludine gra- gere, cum et ille magnus fueril qui se indignum du-
valus. , cebat ejus calceanienla poriare ; magna el illa
Et mulier quoedameral in fluxusanguinis annisduo- quoe ungere pedes ejus, et capillis suis lergere pro-
decim. Mulier sanguine flnens Ecclesia esl ex genti- meruit.
bus congregala, quoeingenilo carnalium deleclalio- Et ail Jesiis: Quis est qui me letigit? Non ut ipse
num polluta fluxu, atque a coelu jam fuerat segre- quoe nescial doceatur, sed ul virlus lidei, quamno-
gata fidelium.Sed dum Verbum Dei Judoeamsalvare veral, imo quam ipse dcderal,in muliere declare.liiï,
d.ecernerei, paralam jam promissainque aliis proerï- iulenogau
415, BLD.E VENERABILIS.OPP. PARS IL SL'uT. i — EXEGETIGAGËNU1NA. 4i4
Neganlibusautem omnibus, dixil'Pelrus el qui cum A t quod in eo quoque pietas ibi Domini declarelur, quia
illo erant : Proeceplor,turboete comprimuntel affli- vidua mater unïci non patiebalur moras, ei ideo, ne
gunl, el dicis, Quis me letigit ? Quem turboe passira ampliusafficerelur, maturilas addiiur. Esl eliam for-
comiianies comprimunt,'una credula mulier Domi- ma sapientioe, in viduoefilio cilo Ecclesiam creditu-
num tangit. Quia qui diversis inordinale glomèran- ram, in archisynagogifilia-credilurosquidem Judoeos,
lium hoeresibusaffiigitur, solo catholicoeEcclesioefi- sed ex pluribus pauciores.
dcliter corde quoeritaiur..Nam sicut quidam videntes Flebant autem omnes, el plangebanlillam. Nunquid
non vident, el audientes.non audiunt, ila eliam tan- possunt (inquit) filii sponsi lugere, quandiu cum illis
gentes non tangunt.'qui non fideliier Chrislum tan- esl sponsus? Venienl autem dies, cum auferetur ab eis
guni. Unde cuidam àrnanii quidem, sed nondum sponsus, et tune jejunabunt. Igilur synagoga, quia
plene credemi dicjl: Noli me langere, nondumenim sponsiloetiliam,quavivere possel, ainisit, quasi inler
ascendi ad Patrem meum (Joan. xx); aperledocens plangenles mortua, jacens, ne hoc quidem ipsum,
quid sil eum veraciter langere, Patri scilicet a'qua- quare plangalur, intelligit.
lem credere. Al ille dixil : NMiteflere. Non est mortua, sed dor-
Et dixil Jésus : Teligil me aliquis. Nam ego novi mit. Hominibus mortua , qui suscilare nequiverant,
virtutem de me exisse, etc. Dicat Pelagius, si placel, & " Deo dormiebat,. in cujus dilione el anima recepla
se suo conanime salvari. Dicamus auiem nos, quia vivebal, et, caro resuscilanda quiescebat. Unde mos
vana salus hominis, in Deo faciemus virtutem. Nam Chrisliànus oblinuit, ut mortui,- qui resurrecturi
et ipse virtutem, quoepropilielur omnibus iniquiia- esse non dubïlanlur, dormienies voeenlur, sicut,
libus noslris, et sanet omnes Ianguores nostrps, non Apostolus : Nolumus.(inquil.)vosignorare, fratres, de
ex nobis ipsis,. sed de se novit exire. Non ergo latet dormienlibus,ut-non cpntris'.emini,sicul el coeleri,qui
eum qui fimbriam leilgerit, id est, incarnaiionis spem non habenl (I Thess. iv). Sed et in parie
mysleria, donec ad majora capienda perveniat, per- allegorioe, cum anima, quoepeccaverit, ipsa moria-
fecle amando crediderit. lur , lamen ea, quoe suscitari Christo merueril,
Al ipsejiixit illi : Filia, fides tua le salvam fecit; nobis quidem mortua fuisse, sed ei bbdormisse dici
vade in pace. Ideo filia, quia fides tua le salvam fecit. potest.
Nec dixit, fides lua le salvam factura est, sed El deridebanleum, scienles, quia mortua esset.Quia,
salvam fecit. In eo enim, quod crédidisli, jam salva verbum resuscilaniis deridere quam credere male-
facla es. baiït, merito foras excludunlur, indigni qui miracu^
Adhucillo loquenle, venilquidam ad principemsyn- pj lum resurgenlis vidèrent.
agogoe, dicens ei : quia mortua est filia tua, noli Ipse autem lenens nmnumejus., clamavil dicens:
vexare illum. Salvata a profluvio sanguinis muliere, Puella, surge. In Marcoscriplum est : Ail illi : Tabi-
mox filia principis mortua nunlialur, quia duni Eccle- thacumi, quod est inlerprelalum,Puella, libidicosurge;,
sia a vitiorum labe niundata, et ob fidei meriium el confestim surrexil' (Acl. ix). Ubi diligens lecior
filia est cognominala, continuo synagoga perfidioe inquirat, quare verax Evangelista dictum Salvatoris
simul invidioeque lege soluta esl. Perfidioe quidem, exponens, ihterposuerii de suo, libi dico,-cum in Sjv
quia in Chrisio credere noluit; invidioevero, quia rosermone quem posuit, non plus sit diclum, quam
Ecclesiam credidisse doluit. Scriplum est enim in Puella, surge. Tenens ergo manum puelloe Jésus,,
aelibus Aposiolorum : Sequenli auiem Sabbalo, pêne sanavit eam, quia nisi prius mundaloefuerint manus,
univërsacivitasconvenilaudire verbumDomini.Viden- Judoeorum, quoesanguine plenoe sunt, synagoga eo-
tesautem turbas Judoeirepleli sunt zelo, et conlradice- rum mortua non consurgit.
banl his, quoea Paulo dkebantur, maledicenles viam El revenus esl spirilus ejus, el surrexil continua,
coram mullitudine(Acl, xm). Marcus ila dicit :-Et confestim surrexil puella,
Noli vexareillum, per eos bodieque dicitur, qui et ambulavit. Et spirilaliter insinuaus, quia quisquis,
adeo destilutum synagogoestalum vident, ut reslau- D a inorle animoe Christo sibi manum confortante
rari posse non credant, ideoque pro resnsciiatione resipiscit, non modo a sordibus exsurgere vi-
illius supplicandumesse nonoestiment.Sed quoeimpos- tiorum , sed bonis conlinuo proficere debel ope-
sibiliasunt apud homines, possibiliasunt apud Deum ribus.
(Luc. xvm). Unde sequitur : Et jussit illi dari inanducare. Ad leslimonium qui-
Jésus auiem, âudilohocverbo,responditpalripuelloe: dem viloeresuscitalam mauducare proecepit, ut non
Noli tiniere. Crede tantum, et salva erit. Paler puelloe, pbantasma, sed verilas crederetur. Sed el si quis a,
coelusdoctoruin legis accïpilur, de quo Dominusait : spiritali morle resurrexit, coeleslinecesse est mox.
Super calhedram Moysi sederunl scriboeet pharisoei pane satielùr, et divini scilicet verbi, et sacroSancli
(Matth. xxin). Qui si credere ipse vol'uerit, eliam allari paniceps effeelus. Nam juxia moralem intelle-
subjeela ei synagoga salva erit. clum, 1res illi mortui, quos Salvalor ïn corporibus
Et cum venisseldomum, non permisilinlrare secum suscilavil, tria gênera resurrectionis animarum si-
quemquam,nisi Pelrum, Jacobum el Joannem, et pa- gnificanl. Siquidem nbnnulli consensum maloedéle-
trem el malrem puelloe. Supra publiée viduoefilius cta lioni proebendOjJatenlelanlum cogilalionepeccati,
suscitatur, hic renioventur plures arbiiri. Puto ergo, sibi morlem consciscunl. Sed talcs vivificare signî-
413 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. fit, 416
ficans Salvator, susciiavit (iliam archisynagogi non- A rum magniiudini ailesiaretur etiam magnitudo facio-
dumforaselalam, sed iii domo morluam, quasi viiium rum, fidenique verbis darel virtus osiensa, et nova
setrelo in corde legentem. Alii non solum noxioe facerent, qui nova proedicarant. Unde nunc quoque,
delectàtioni conseniiendo, sed et ipsum malum, quo cum fidelium numerosiias excrevil, inlra sanciam
delecianiur agendo, morluum suum quasi extra por- Ecclesiammulli sunt, qui vitam virlutum lenent, et
tas eflerunl. Et hoc se poeniteani resuscilare demon- signa virtulum non habenl. Quia frustra miraculum
strans, susciiavitjuvenem filium viduoeextra portas foris oslendiiur, si deesl quod inlus operatur. Nam,
elatum, ei reddidil "matri suoe. Quia resipisceulem juxta magisiri genlium vocem, linguoeinsignum sunt
a peccaiitenebris animam, unitali resliluil Ecclesioe, non fidelibus, sed infidelibus.
sicut et supra docuimus. Quidam vero non solum Et ail ad illos : Nihil lulerkis in via, neque virgam,
cbgiiando, vel faciendo illicita, sed et ipsa peccandi nequeperam , nequepanem, neque pecuniam, neque
cohsuetudine, se quasi sepeliendo corrumpuul. Ve- duas lunicashabeaiis.Solet quoeri,quomodo Mallhoeus
rum nec ad hoserigendos minor fit virlus et gralia et Lucas commemoraverinl,dixisse Dominum disci-
Salvaloris, si tamen adsint cogilaliones solliciloe, pulis, ut nec virgam ferrent, cum dicat Marcus, el
quoesuper eorumsalute velut devoloeChristo sorores proecepileis, ne quid lollereni in via , nisi virgam
invigilent. Nam ad hoc intimandum resuscilavit » tantum. Quod ita solvilur, ut intclligamus sub alia
Lazarumqualuor dies jam in monumenlo habeniem, significationedictam virgam, quoesecundum Marcum
et sorore-aitestante jam feienlem. Quia pessima no- ferenda est, el sub alia illam, quoe secundum Mal-
xios aclus solet fama comitari. Notandum autem thoeumet Lucam non est ferenda. Sicut sub alia si-
quod quanto gravior animoe mors ingruerit, tanlo gnificationeintelligilur leniatio, de qua diclum est :
acrior necesseesi, ut resurgere merealur, poeniien- Deusneminemtentât, el sub alia, de qua dictum esl :
lis fervor insistai. Quod occulte volens ostendere Tentai vos DominusDeus vesler, ut sciai, si diligilis
Dominus, 'jaceniem in conclavi morluam, modesta eum. Illa seduelionis est, hoec probaiionis. Ulrum-
leniqne voce resuscitat, dicens : Puella, surge. Quam que ergo accipiendum esta Dominoapostolis diclum,
et ob faciliiaiera resuscilandi, jam mortuam fuisse et ut nec virgam ferrent, el ut non nisi virgam fer-
negaverat. Delalumauiem foras juvenem, pluribus, rent. Cum enim secundum Maithoeumdiceret eis :
ut reviviscere debeat, dictis corroborât, cum ail : Nolite possidereaùrum neque cirgcnlum (Matth. x),
Juuem's,(ibi dico, surge. Qualriduanus vero mortuus, et coetera, coulinuo subjecit : Dignus est enim opera-
ul longapreraenlis sepulcri claustra deponere possel, rius cibosuo (Ibid). Unde satis ostendit, cur,eos hoec
fremuit spiritu Jésus, lurbavilseipsum, lacrymas fu- possidere ac ferra noiuerit. Non quo necessaria non
dit, rursum fremuit, ac magna voce clamavit : La- sint suslenlalioni hujus viloe,sed quia: sic eos mii-
zare, veni foras (Joan. xi). Et sic tandem, qui erat tebat ul eis hoecdeberi monslraret ab illis quibus
despératus, discusso lenebrarum pondère, vitoeluci- Evangelium credenlibus annunliarent. Clarel auiem
que redditur. Sed el hoc notandum, quodquia publica hoec, non ila proecepisseDominum,tanquam Evan-
noxa, publico eget rëraedio, levia autem peccata Iê- gelisloevivere aliunde non debeani, quam eis proe-
viori et sécréta queunt poenitentia de'eri, puella in bentibus, quibus annuntiant Evangelium. Alioquin
domo jaceus, paucis arbitris exsurgit, eisdemque ne conlra hoc proeceplum fecit Apostolus, qui vicium
mïraculum vulgareul indicilur de manuum suarum laboribus transigebat, ne cui-
El slupuerunl, inquit, parentes ejus, quibus proece- .quam gravis esset, sed poteslatem dédisse, in qua
pit, nealicui dicerént, quodfaclumeral. Savertis extra scireut, sibi isla deberi. Cum autem a domino
portam, lurba mulla comilanle alque inluente susci- aliquid iuiperalur, nisi fiai , iuobedieniioe culpa
laiur. Lazarus de monumenlo voealus, in lantum est. Cum auiem potestas dalur, licet cuique non uti,
populis innoluit, ul ob eorum, qui videre lesliino- et lanquam de suo jure cedere. Hoc ergo ordinans
nium, plurimoedomino turboe cum palmis occupè- Dominus, quod eum ordinasse dicit Aposlolus, iis
rent, et mulli propter illum abirent ex Judoeis, et j) qui Evangelium annuntiant, de Evangelio vivere,
crederent in Jesum. Quartum vero morluum domi- illa apostolis loquebatur, ul securi non possiderent,
nus, nuntiante discipulo, agnoscit; sed quia, qui neque porlarent huic viloe necessaria , nec magna,
pro ejus erepiione Dominum precarentur, vivi de- nec minima. Ideo posuil, Nec virgam, osteudens a
fuerani : Dimilte(inquil) ul mortui sepeliantmorluos fidelibus suis, omnia deberi ministris suis, nulla su-
suos (Matth. xui) ; id est, mali malos noxiis laudibus per Hua requirenlibus. Ac per hoc addendo : Dignus
gravent, et quia non adesl jusius, qui corripial in est enim operarius cibo suo [Matth. x), prorsus ape-
misericordia', oleum peccaioris impinguet caput ruit et illusiravit, unde hoecomnia loqueretur. Hanc
eorum. ergo potestaiem virgoe nomine significavil, cum di-
CAPUT IX. cii, ne quid lollerent in via , nisi virgam lanlum..
ComiocatisautemJésus duodecimapostolis,dedilil- Ut intelligalur, quia per potestaiem a Domino acce-
lis virtutemel poteslatemsuper omnia doemonia,el ul plam, quoevirgoenomine significaiaesl, etiam quoe
languorescurarent. El misit illos proedicareregnum non porlanlur, non deerunl. Hocet de duabus tuni-
Dei, el sanarc infirmos. Concessa primum polestale cis inielligendum est, ne quisquam eorum, proeler
sjgnoiuin, misit proedicareregnum Dei ul promisso- . eam, quam esset indutus, aliam portandam pularci,
 447 BED/E VENERABItlS OPP. PARS M. SECT. f. — EXEGETIGAGi'-NUINA. 448
sollic.itusne opus esseï, cum es illa polestale posset A ex omnibus pêne locis Evangeliidocemur. Ecce Joan-
aceipere. Quod vero secundum Marcum non porlari nem, de quo dictum esl, quia signum fecil iiulluin,
vel haberi duas lunieas, sed expressius indui prohi- a morluis surgere poluisse, nullo attestante crede-
bet, dicens : El ne induerentur duabus tutiicis(Marc. banl; Jesuîn auiem virum approbalum a Deo virluii-
vi) : quid eos monel, nisi non ditpiiciter, sed simpli- bus et signis, cujus murtem elemenla tremueruni,
citer ambulare? Aliter. In duabus lunicis , vident resurreclionem vero alque ascensionem angeli, apo-
mihi duplex oslendere vesiimenium. Non quodiu lo- sioli, viri, ac feminoecertatim proedicabant, non re-
cis Scytbioeel glaciali niverigeniibus una quis tunica surrexisse, sed furtim fuisse ablatum credere ma-
debeat esse contentus, sed quod in tunica, vesiimen- kierunt. Nec repugnnre putandum est, quod Lucas
ium inielligamus, ne alio vesiiii, aliud nobis.futu.ro- perhibel Herodem hoesilasse, eo quod dicerelur
rtim timoré servemus. a quibusdam, quia Joannes surrexit a morluis :
El in quamcunquedomum intraveritis, ibi manete, cnm..MatihoeusMarcusque référant, ipsum Herodem
et inde neexealis.Dat consiantioegénérale mandalum, audila fama Je^u dixisse pueris suis, Hic est Joannes
ut hospitalis necessiludinisjura cuslodianl, alienum Baptisla, ipse surrexil a morluis, et ideo virlutes opé-
a proedicatoreregni coelestis aslruens cursitare per rateur in eo (Matth. xiv); sed inielligendum post
domos, et inviolabilis hospitii'jura mutare. Nec "hanc lioesilaiionem.eum confirmassein animo suo,
oliose secundumMalthoeumdomus, quam ingredian- quod ab aliis dicebalmv
tur apostoli Iegenda decernitur, ut muiandi hos- El ail Herodes: Joannemego dccollavi.Quis autem
pitii necessiiudinisque violandoe causa non- sup- esl iste, de quo audio ego lalia? Et quoerebalvidere
pelat. eum. Hoecverba sunt hoesitanlis Herodis,.de quibus
El quicunquenon receperinlvos,exéuntesde civitale supra memoratur. Quia eum quem fama magaum
illa, eliam pulverempedumveslrorumexcutilein testi- comperit etiam videre desiderat, si forte, an ipse sit
moniumsupra illos. Pulvis exculilur de pedibus in Joannes, agnoscere possit. Cujus alii ordinem cau-
Icslimonïum laboris sui, quod ingressi sint in civi- samque decoljaiionis, quoniam Evangelisloeplenissi-
tatem, et proedicatioapostolica ad illos usque per- me describunt, Lucas more suo eommemorare potius
venerit. Sive excutilur pulvis, ut nihil ab eis acci- ob slatum temporis intimandum, quoeabunde dicia
piant, ne ad viclum quidem necessarium, qui Evan- videret, quam replicare curavit. Verum quia decolla-
gelium spreverint. Allegorice auiem , qui verbo tionis Joannis menlio est, notandum, quod idem,
bumililer inleridunt, si quibus, ul homines lerrenoe Joanneset Dominussuum quisque slalum et lempore
levilatis noevisobscurantur, per ea mox, quoe reci- ._ nalivilalïs, et passionis ordine déclarant. Nam Joan-
piuni Evangelicoeproedicationisvestigia, purganlur. nes capite minulus, dominusest in cruce sublimatus.
Qui vero perfidia, vel negligenlia, vel'eliam studio Joannes cum minui inciperent dies, Dominuscum
conièmnunt, horum Viianda communio, fugienda crescere, natus. Ul etiam per hoecappareret, quid
synagoga censeiur, excuiiendus pedum pulvis , ne sit, illum oportelcrescere,me autem minui (Joan. m),
geslis manibus et pulveri comparandis, mentis castoe hoc est, illum qui propheta puiabalur, Chrislum
vesligium pollualur. oportel agnesci : et me, qui Christus.oesiimabar,
Egressi auiemcircumibantper cuslella, evangelizan- quod ejus sim proecursor,inleiligi..
tes et curantes ubique.Quid evangelizarenl, vel quo- Et reversi apostoli, narraverunl illi. quoecunque
modo curarent Aposioli, Marcus exponil plenius. fecerunt. Non solum, quoe ipsi fecerunt et do-
Proedicabanl,inquil, ul poenilenliamagerenl, el unge- cuerunt apostoli, Domino narrant, sed eliam
banl oleomullos oegrolos, el sanabanl. Dicit et Jaco- quoe Joannes eis in docëndo oecupatis sit passus ,.
bus : Infirmalur quis in vobis, inducat presbyleros Ec- vel Chrislum, vel ejusdem Joannis discipuli ei
clesioe,el orenl super, ipsum ungentes eum oleo, in renunliant, sicul Mallhoeusinsinuai. Unde quod se-
nomine Domini, el si in peccalis-sit, dimillenlur ei quitur :
(Marc. vi). Unde palet abipsis apostolis hune sancl» ]wv El assumptisillissecessilseorsumin locumdeserlum,
Ecclesioe morem esse contraditum, ul pontificali qui esl Bellisaida.Non limore morlis egil, ut quidam,
benediclione consecrato oleo, perunganlur oegroli. arbilrantur, sed parcens inimicis suis, ne homicidio
Proedicabanl autem, ut poenilenliam agerenl; el homicidium jungerenl, simul el opporluuura suoe
supra, Misit illos, inquil, evangelizare regnum Dei passionis lempus exspeclans, nam plusquam anni
(ICor.'\). Quia videlicet ulrumque, juxta Joannis spalio Joannis el Domini passiones dislare, qui dili-
Baplislae,vel ipsius Salvaloris exemplûm proedica- genter Evangelialegeril, inveniet. Siquidemmiracu-
banl : Poenilenliamagile, appropinquàvitenimregnum lum panum Dominus, tribus conseniienlibus evan-
coelorum(Matth. m). Regni enim coelorum januis gelislis, post decollationem Joannis impievit. Quod
propinquare esl, de his quinque, quibus ab eodis- Joannes niiraculum descripturus proemisilesse pro.-
cessëral, poeniiere. ximum Pascha diem festum Judoeorum,et post hoec,
Audivitautem Hërodestetrarcha omnia, quoefiebanl ad diem festum eorum ScenopegioeJesum dicit as-
ab a el lioesilabal,ëo quod dicerelur a quibusdam, cendisse.Ubi docenlem in temploquoerebanlirinjuit,
quia Joannes surrexil a mortuis. Quanta Judoeorum eum apprehendere; et nemo misit in illum manus,
invidia, qui conlra dominummalitioefuror exslileril quia nondum venerathora ejus (Joan. vu) ; ac deinde
449 IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. 1ÏI. 450
proximi Paschoe tempora crucis consommasse ira-. A fuisse referuntur, qui jumentoram maxi i;e ruslico-
poeum. Quodocciso Joanne, tempus exsiectans, se- rumque est cibus servorum : quiaincipientibus nee-
cessilseorsum in locumdeserlum, qui esl Beihsaida : dumqueperfectis audiloribus asperiora el quasi gros-
mysiice docens quia derelicia Judrva, quoeprophé- siora sunt comrailtenda proeccpla. Animalis enim
tise sibi non credendo caput abslulerai, in deserio homonon percipit eaquoesunl spiritùs Dei(I Cor. u).
Ecclesioe,quoevirum non habebat, verbi essel pa- Alque ideo Dominus pro suis cuiquë viribus dona
bula largilurus. Unde pulchre Beihsaida domus fru- tribuens, semperque ad perfeciiora provocans,primo
cluum inlerpretatur. Ipsa esl enim, de qua Isaias ail : quinque panibus quinque millia, secundo sepiem
Loelabiturdéserta el invia, el exullabil solitudo, et flo- panibus qualuor hominum millia reficii. Tertio, dis-
rebil quasi lilium (Isa. xxxv) ; et paulo post: Ipsi cipulis suoecarnis et sanguinis mysteriura crédit. Ad
videbunt gloriam Domini, et decorem Dei noslri ullimuin magno munere dat electis, ut edant el bi-
(Ibid). Esl auiem Beihsaida in Galiloea civitas bant super mensam suam in regno.
Andréa; et Pelri et Pbilippi aposiolorum, prope Erant autem fere viri quinque millia. Quia quinque
siagnum Gemiesarelh , ul in Iocorum libris inve- sunt exlcrioris hominis sensus, quinque millia viri
niiiius. Dominumsecuti désignant eos,qui in soeculariadhuc
Quodcumcognovïssenlturboe,secutoesunl illum. Et B habilu positi, exterioribus quoe possidenl bene uii
excepil illos, el loquebalur illis de regno Dei, et eos noverunl. Qui recle quinque panibus alunlur, quia
taies necesse est legalibus adhuc proecepiis institui.
qui cura indigebant sanabat. Tentât Dominus fidem
lurbariim, el probaiam digno proemiorécompensai. Nam qui mundo ad inlegrum renumiant, ei quatuor
Peieudo enim solitudinem, an sequi curent explorai. sunt millia, et sepiem panibus refecti, hoc est, et
Illoesequendo, cl non in jumentis vehiculisve diver-. evangelica refectione sublimes, et spirilali sunt gra-
sis, sed ut alii prodnni Evangelisloe,proprio labore lia doeli. Cujus significandoedislantioecausa mysiice
reor in introjtu quidem labernaculi quinque colura-
pedum iter arripiendo deserli, quaniam salulis suoe
curam gérant , ostendunt. Rursum ipse, ut polens nas deauratas, ante oraculum vero, id est, Sancta
puisque salvalor ac medicus excipiendo faligalos, sanclorum, qualuor Aprijussas. Quia videlicet inci-
dncendo inscios, sanando oegrolos,reliciendo jeju- pienles per legem castiganlur, ne peccent, perfecli
nos, quanium devolione credenliura deleclelur, in- autem per gratiam, Ut devolius Deo vivant, admo-
sinuât. Juxia vero leges allegorioe,peieuiem déserta neniur.
genlium Chrislum multoe fidelium catervoe reliclis Ail auiem ad discipuiossuos : Facile illos discum-
moenibus priscoe conversationis, neglectoque vario- bere per conviviaquinquagenos,et ita fecerunt. Diversi
rum dogtnatum munimine sequuntur. Et qui prius V convivaiitium discubitus diversos per orbem con-
nntus in Judoea Deus, postquam dentés Judoeorum venus Ecelesiarum, quoeunam catholicam faciunt,
arma et sagittoe, et lingua eorum machoeraacula désignant. Qui bene non solum quinquageni, sed,
contra illum facta est. Exaltare, inquit, super coelos attestante Marco, etiam centeni discubuerunt. Nam
Deus, el super omnemterrain gloria tua (Psal. LVI). quia quinquagesimus poenitentioepsalmus est, cen-
Dies autem coeperaldeclinare, el accedentesduode- tenarius auiem numerus de loevatransit in dexteram,
cim, dixerunt illi, Dimille turbas, ut euntësin caslella, quinquageni ad convivium Domini discumbuni, qui
villasque quoe circa sunt, diverlant et inveniantescas. adhuc in poenilenlia commissorum positi verbi au-
Die declinala turbas Salvalor reficit, quia vel fine dilum percipiunt. Centeni autem, qui jam proesum-
soeculorum propinquante, vel cum Sol justilioepro pia venioe spe, de solo vitoeoelernoedesiderio sus-
nobis occubuit, a diuliiia spirilalis inedioesumus tabe pirant.
salvali. Acceplis autem quinque panibus et duobus piseibus,
Ail autemad illos : Vosdate illis manducare. Pro- respexil in coelum,et benedixilillis, el fregit, et disiri-
vocat apostolos ad frâctionem panis, ut illis se non buit discipulissuis ul ponerenlanle turbas. Turbisesu-
habere lesiamibus magniludo signi nolior fiai, simul n rientibus, Salvalor non nova créai cibaria, sed acee-
insinuans quia per eos quotidiejejuna nostra sunt ptis bis quoe habuerunt discipuli, benedicit, quia
corda pascenda. Quid enim agit Petrus, cum për veniens in carne, non alia quam proedictasunl proe-
Epistolas Ioquitur, nisi ut verbi pabulo corda nostra dicat, sed prophétise dicta mysteriis gratioegravida
maie jejuna satientur? Quid Paulus, quid Joannes demonslrat. Respicit in coelum, ut illuc dirigendain
per Epistolas loquenles operanlur, nisi ul mentes menlis aciem, ibilucemsciemioe doceatessequoeren-
nosiroe coeleslia alimenta percipianl, el inedioesuoe dam. Frangit, et ante turbas ponenda distribuit
faslidiura, quo moriebanlur, vincant? discipulis, quia clausa lëgis et propheiioe sacramenta
Al illi dixerunt; Non sunl nobis plusquam quinque eis qui per mundum proedicentpatefaeil.
panes, el duo pisces. Nondum erant apostolis plus- El sublatum esl quod super/luit illis frugmenlorum
quam quinque panes Mosaicoelegis, et duo pisces cophini duodecim. Quod turbis superesi, a discipulis
ulriusque Testamenli, quoediulius abdito mysierio- suslollilur, quia sacraliora mysteria, quoea rudibus
rum lalcnlium, quasi undis abyssi tegebantur atque capi nequeunt, non ncgligcnler omittenda, sed sunt
ak'bantur occulta. Bene auiem juxta Evangelium inquirenda perfeclis. Nam per cophinos duodecim,
Joamiïs, panes, qui legem désignant, hordeacei apostoli, el per apostolos omnes sequentium docto-
4'51 BEDOEYENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENU1NA. ÏM
rnm-chori figuraniur, foris quidem hominibus de-A k.cramento, opporlunius aposlolis dicerel : Eunles do-
specti, sed i'nlus salutaris cibi reliquiis- ad alenda cete omnes génies,-baptizanteseosin nomine Patris et
humiliura corda 'cumulait. Constat enim cophinis Filii el. Spirilus sancti (Matth. xxvin). Quia non
opéra seivilia geri splere, sed ipse cophiiios panum prodesset eum publiée proedicari, et ejus vulgari in
fragmenlis impievit, qui infirma hujus mundi, ut populis majestalem, quem post paululumflagellatum
forlia confunderet, elegit. visuri sint el crucifixum multa pâli a senioribus et
Et faclumest, cum solus esset orans, erant cumillo scribis, et principibus sacerdolum. Et notandum
et discipuli. Aderani discipuli Domino,el sequebanlur quod eum qui mulla pâli et oceidi, et resurgere de-
illum in via, ul Marcus indicat, sed ipse Palrem so- beat, Filium hominis appellat : quia passo in carne
ins oravit, quia possunt sancti Domino fidei amo- Christo, divinitas impassibilis mansit. Noiandum
risque societate conjungi; discretum eum a coeleris eliam, quod ipse se filium hominis, Peirus auiem
monalibus divinoe gloria majestalis inlueri, viam Chrislum Dei Filium confilentur, ul ex hoc utroque
in carne - verus Deus
quoque quam versalus docuii, passibus alque homo probelur.
humiliialis insequi : sed incomprehensibiliapaiernoe Dicebatautem ad omnes: Si quis vult post me venire,
disposilionis arcana solus, novit Filius pcnetrare^ ubneget sëipsum. Pulchre posuil, ad omnes,quia su-
Nusquam enim (ni fallor) euro discipulis orassë re- ï5 perïora, quoe ad-fidem dominieoenaiivitaiis vel pas-
perilur, ubique solus obsecrat, quia Dpi consilium sionis pertinent, cum solis seorsum discipulis egii»
bumana vola non capiunt, nec quisquam poiest inle- Tune auiem hosmelipsos abnegamus, cum vitamus
riorum particepsesse cum Christo. quod pér veiustaienvfuimus, elad hoc nitimur quo
Et interrogavil illos, dicens: Quem me dieunt esse per novilatem vocamur. Dicat ergo Veritas, dical :
turboe? Al illi responderunt, et dixerunt, Joannem Si quis vult post me venire, abnegelseipsum.Quianisi
Bapiislam : alii autem Heliam, alii, quia prophela quis a semetipso deficial, ad eum qui super ipsum
unus de pr'toribus surrexil. Pulchre Dominusfidem est non apprppinquat; nec valet appréhendera quod
discipulorum exploralurus, prius-lurbarumque sen- ultra ipsum esl, si nescieril maclare quod esl. Sed
lentiam inlerrogat* ne illorurn videlicet confessio, jam, qui se a vitiis abnegat, exquirendoeei vînmes
non veritatis, agnilione probalai sed vulgi videatur sunl, in quibus erescat. Nam proiinus adjungi-
opinione (irmata, nec comperta credere, sed instar tur :
Herodis de auditis hoesilareputentur. Unde et Pelro Et lollal crucemsuam quotidie,elseqiiaturme. Duo-
sp Chrislum confitenli, secundum Maiihoeum,dicit : bus etenim modiscrux lollitur, cum aut per absti-
Quia caro et sanguis non revelavitlibi (Maith. xvi), ^ nenliam afficiiur corpus , aut per c'ompassionem
hoc est, doclrïna bumana fidei te verilalem non do- * proximi affligitur animus. Pensemus qualiler utro-
cuit. Pulchre etiam., qui diversamde Dominosen- que modo Paulus crucem suam tulerit, qui dicebat .
lentiam ferunt, lurbarum nomine notantur, quarum Custigo corpus.meum,el in servilulemredigo, ne forte
semper dubius, inslabilis vagusque sensus et sermo aliis proedicans,ipse reprobus efficiar(I Cor. ix). Ecce
esl. A quibus, uieos distinguai, proiinus infert : in afflictione corporis audivimus .crucem carnis,
Vos autem, quem me essedicitis? Non sunt enim nunç -in compassiorie proximi audiamus crucem
discipuli Chrisli de lurba, non sunl de lurba qui mentis. Ail : Quis infirmaïur, et ego non infirmor?
cum Domino soli gradiunlur, qui eum secrelius Quis scandalizatur, et ego non uror (II Cor, xi) ? Sed
orantem. videre mcrenlur : sed et si quis de lurba in ulra<|ue crucis bajulaiione noiandum quod hanc
Christum crediderit, jam mox desinet esse de et quotidie lollere, et ea sumpia Dominum sequi ju-
tufba. bemur.
Respondens Simon Petrus dixil, Christum Dei. Qui enim volueritanimam suamsalvam facere, per-
Licet coeteriapostoli sciant, Peirus tamen respondit dei illam. Nam qui perdideril animam suam propter
proe coeleris. Complexus esl ilnque omnia, quiet me, salvamfaciel illam. Sic dicilur fidelh Qui voluerit
naluram et nomen pxpressit, in quo summavirlutum -i T\ animamsuani salvam facere, perdel eam, et qui perdi-
esl. Etiamne nos de generatione Dei lërimus quoe- deril animam suam propier me; salvamfaciel eam ,
sliones ? Cum Paulus judicaverit nihil se scire nisi ac si agricoloedicatur : Frumenium si servas, perdis,
Jesum Chrislum, et hune crucifixum (I Cor. n), Pe- si seminas rénovas, Quis enim nesciat quod frumen-
irus nihil amplius quam Dei Filium pulayeriiconti- ium, cum in semine millilur, péril ab oculis, in
tendum nos el quando et quomodo nalus sit, et (erra déficit? Sed unde putrescit in pulvere, inde
quantus sit, humanoe infirmitatis contemplalione viridescit in renovalione. Quia vero sancta Ecclesia
rimamur? Finis ergo fidei meoe Chrislus est, finis aliud tempus habet perseculionis, atque aliud pacis,
fidei ineoeDeiFilius est. Non licel mihi scire gene- Redernptor nosier ipsa ejus lempora designavit in
rationis sériera, non licel lamen nesçire generatio- proeceplis. Nam perseculionis lempore ponenda est
nis fidem. anima, pacis auiem lempore ea quoeamplius domi-
At ille increpansillos, proecepit,ne cui dicerent hoc, nai! possunt, frangenda sunl desideria terrena.Und3
dicens; quia eportet Filium hominis mullapqti, el et nunc dicilur :
coetera. Idcirco se ante passionem el resurreclionem Quid enim proficil homosi lucrijiur universummun-
noluit proedicari, ut, complelo poslea sanguinis sa- dum, se autem ipsumperdat, et delt.imenlumsuifacial ?
43 IN LUCE EVANGELIUMEXP0S1TI0. — Ll«. Iii. 4SI
Cum perseculio abadversariisdeest, valde vigilanliu.;j t pore resurrectionis gaudium doceal esse venturum.
cor cuslodiendum est. Nam pacis ternpore, quia li- Nam et ipse octava die, id est post sextam Sabbati,
cel vivere, licel eliam ambire. Plerumque auiem qua crucem ascendit, et septimam Sabbati, qua in
labenlia cuneta despicimus, sed lamen adhuc huma- sepulcro quievit, a mortuis resurrexit. El nos post
noe verecundioe usu proepedimur, ut reciiiudinem sex hujus soeculioelales, in quibus pro Domino pati
quam servamus ïn mente, nondum exprimera va- et laborare gaudemus, et seplimam quietis anima-
leamus in voce. Sed huic quoque vulneri con- rum, qUoeintérim in alia vita gerilur, quasi oclava
gruum subjungitur medicamentum, cum Dominus oeiaie resurgemus. Nam quod MatlhieUsDominum
dical : Marcusque post sex dies iransfiguralum dieunt, née
Nam qui me erubueritet meossermones,hune Filius temporis ordine, nec mysierii ratione résultat. Qui?».,
hominiserubescel,cum veneritin majeslaie sua, el Pa- et illi medios tantum pobunl dies, unde et absolule
lris, el sanclorumangelorum.Sed ecce nunc apud se ho- posl sex dies factum dieunt : hic primum adjungil el
mines dieunt : Nos jam Dominum et sermones ejus ultimum, ideoque-leroperatiusfera dies oclo commé-
non erubescimus, quia aperta eum voce conûlemur. morât. El ilie post sex mundi oelalessanciis a labore
Quibus ego respondeo quod in hac plèbe Chrisliana quiescendum, hic vero lempore octavo désignai re-
suntnonnulli qui Christum ideo confitenlur, quiacun- * surgendum. Unde et pulchre sextus psalmus Pro
ctosClirisiianos esseconspiciunt. Non ergo ad proba- octava inscribilur, cujus inilium esl, Domine, ne in ira
lionem fidei vox sufficit professionis, quam défendit tua arguas me. Quia nimirum post sex oelales quibus
a verecundia professio generalilatis. Est lamen ubi se operari licet, precibus est iusiandnm ne in oclavo
quisque inlerroget, ul in confessione Christi se ve- relribulionis lempore a judice corripiamur iraio.
rac'uer probet. Certe enim perseculionis tempora Quod et ipse Dominus hoc loco voluit nos ostenso
erubescere poterant fidèles substantiis nudari,'ds suoeorationis exemplo ducere, de quo subditur :
dignilaiibus dejicï, verberibus affligi : pacis autem i. Et ascendit in moniemul oraret. In moniem nam-
lempore, quia a nosiris persecutionibus désuni, est que oralurus, et sic transfigurandus ascendit, ut
aliud ubi osiendamur nobis. Veremur soepeà proxi- ostendat eos qui frucium resurrectionis exspeclant,
mis despici, dedignamur injurias verbi tolerare :"si qui regem in décore suo videre desiderant, mente in
conlingat jurgium forlasse cum proximo, erubesci- excelsis habitare, et continûis precibus incumbere
mus priores salisfacere. Cor quippe Carnale, dum debere. Très soluramodo secum discipuios ducit,
hujus vitoegloriam quoerit; humiliiatera respuit. quia mulli sunt vocatif pduci veroelecii (Matih.xx).
Dico autem. vobis vere, sunt aliqui hic slantes qui , Et qui hic fidem, qua imbuti sunt, sanctoeTrinilatis
*
non gustabunt morlem, donec videant regnum Dei. incorrupia mente servaverint, illic ejus oeterna me-
Regnum Dei hoc loco proesens Ecclesia vocatur; reniur visioneloetari.
el quia nonnulli ex discipulis usque adeo in eorpore Et faclum esl dum oraret speciesvullus ejus altéra,
vieluri erant, ul Ecclesiam Dei consiruciam conspi- et veslilus ejus albus refulgens. Transfiguralus Salva-
çerent,'et conlra mundi hujus gloriam erectam, con- lor non substantiam veroecarnis amisit, sed gloriam
solatoria promissione nunc dicilur : Sunl quidam de fuluroe, vel suoe vel nosiroe resurrectionis ostendit.
hic stanlibus qui non guslabunl morlem, donecri- Qui qualis tune apostolisapparuit, lalis posl judicium
deau! regnum Dei. Sed cum tanla Dominus subeun- cunclis apparebit electis. Nam in ipso lempore judi-
daï morlis proeçepta ederet, quid necessarium fuit candi et bonis simul et malis, in forma servi vide-
ut ad hanc subito promissionem veniret ? nisi quia bitur, ut videlicet impii quem sprevere, Judoeiquem
discipulis rudibus etiam de proesenli vita aliquid negavere, milites quem crucifixere, Pilalus Herodes-
promiltendum fuit, ul possent robustius in fulura "que quem judicavere, queant agnoscere judicem.
solidari, quibus vide.ndum regnum Dei promittit in Veslilus autem domini, sanctorum illius chorus ac-
lerra, ut hoc ab eis fidelius in coelo proesumalur. cipilur, quem glorificans Aposlolus ail : Quolquoi
Quod si regnum Dei in hac senieniia fuluram in coe- ) ergo in Christo baplizali estis, Chrisluminduistis (Gâ-
lis beatitudinem velimus accipere, el hoc quidam de tât, m). Qui videlicet habilus domino in terris coii-
astanlibus non post multos dies in monte viderunt, sistente despectus, aliorumque simili videbaiur,'sed
scilicet ul maneniis gaudii coniemplaiione, tamelsi illi, montem pelente novo candore refuîget, quia
raptim delibala, modeslius inslantia soeculitrans- nunc filii Dei sumus, et nondum apparuit, quod eri-
euntis adversa lolerarent. Decenlissimo sane verbo mus. Scimus quia cum apparueril, similesei. erimus,
sanclos morlem gustare lestatur, a quibus nimirum videbimusenim eum siculi esl (I Joan. m). Undebene
mors corporis libando gusialur, vita animoepossi- Marcushoecveslimenla describens, ait : qualia fuilo
dendo lenetur. super terram non p&lestcandida facere (Mare. ni).
Faclum est autem post hoecverba [ère dies octo, et Nam quia ille hoc loco intelligendus esl fuilo, quem
assumpsit Pelrum et Jacobum et Joannem. Octavadie poeniiensPsalmisla precaïur : Ampliuslavame ab in-
Dominus promissuram tuluroe beaiitudinis gloriam juslitia mea, et a deliclomeomanda me (Psal. L), non
discipulis manifestât, ul et osiensa coelestis vitoe potest suis fidelibus in terra dare claritalem, quoe
dulcedine, cuncloriim qui hoecaudire possint corda eos conservata manet in coelis.
refoveat, et oclonario dierum Bumero, yeramteui- Et ecce duo viri loqueban'.urcum eo. Erant autem
185 BED.E VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. - EXEGETICAGENUINA. 456
Moses et Elias, quorum unum morluum, alterum in ,^ Hoecauiem illo loquenie, facta esl nubes, et obum-
coelisraptum legimus, nisi in raajestate cum Domino braviteos. Qui maleriale labernaculum quoesivil,nu-
fnluram omnium sanctorum gloriam significant, qui bis accipit umbraculum, ut discal in resurreclione
videlicet lempore judicii, vel vivi in carne repe- non tegmine domorum, sed Spiritùs sancii gloria
riendi, vel ab olim gustala morte resuscitandi pari- sanctos esse protegendos. De qua Paalmista: Filii.
ter sunl cum illo regnaturi. Teste enim Apostolo, autem hominumin proleclionealarum luarum spera-
Mortui qui in Christosunl résurgentprimi, deinde nos bunt (Psal. LVI).El in Apocalypsi sua Joannes : Et
qui vivimus,qui relinquimur, simul rapiemur cum illis templum, inquit, non vidi in ea, Dominusenimomni-
in nubibusobviam Domino in aéra, et sic semper cum potens templumillius esl et agnus (Apoc.xxi).
Domino erimus (I Thess. iv). Aliter. Moses et Elias, Et limuerunt intrantibus illis in nubem,el vox facta
id est, legislalor et prophetarum maximus, apparent est de nube, dicens; Hic esl Filius meus dilectus, ip-
el loquunlur cum Domino, ul ostendant ipsum esse sum audile, Humana fragiliias conspeclum- majoris
quem cuncta legis el propbelioescripta promiserunt. glorioeferre non susiinet, ac tolo"animo et eorpore
Apparent autem non. in infimis, sed in monte cum conlremiscens ad terram cadit. Quanto quis ampliora
illo, quia soli, qui mente supema pelierinl, majesla- quoesierit, tanlo magis ad inferiora collabitur, si
tem sanctoeScripluroe, quoein Dominoest adimpleia, 13ignoraverit mensuram suam. Vox sane de coeloPa-
perspicienl. Dënique el Judoei videre Mosen, sed ad tris loquenlis auditur, quoe testimoniuni perhibeat
Deum in montana subeuntem sequi non merenlur. filio, et Pelrum erroresublato doceat veritatem, imo
Ad se quoque reversum non sine velamine vide'ni. in Petro coelerosapostolos. Hic est (ail) Filius meus
Eliam novere, sed solus triumphum ascendentis cum dilectus, huic faciendumest labernaculum, huic ob-
filiis prophelarum comemplalur Eliseus, quia mulii temperandum. Hic est Filius, illi servi sunl Moses
passim Scripluroe verba leginius, sed quam eelsa in et Elias, debent et ipsi vobiscum in penelralibus
Christi mysieriis splendeat, perpauci intelligimus. cordis sui Dominolabernaculum proeparare. Et nota,
Et dicebaiu excessum ejus, quemcompleturus.eral sicut Dominoin Jordane baplizato, sic et in monte
in Jérusalem, El usque hodie lex et prophpioequos- clarificalo, lolius Trinitalis myslerium declarari, qui
cunque in veroefidei cacumine repererinl, dispensa- gloriam illius, quam in baptismale confitemur, in
lionis dominicoeniyslerium mutuis vocibus docent. resurreclione videbimus. Nec frusira Spirilus san-
Petrus vero, el qui. cum illo gravali erant somno,et ctus hic in lucida nube, illic apparat in columba,
evigilanlesviderunt majeslalemejus el duos viros qui quia qui nunc simplici corde (idem quam percipit
slabanl cum illo. Non forluilo caiu, sed'mysterii ra- serval, lune luce aperioe visionis, quod crediderat
lione gravati erani somno discipuli, scilicet ul resur- " conlemplabitur, ipsaque qua illuslrabitur, in perpe-
reelionis speciem posl corporis quietem vidèrent. Cu- luum gralia protegelur.
jus excitaii ad gloriam saneli, eo verius majeslalem Et dum fieret vox, invenlusesl Jésussolus. Ubi coe-
Domini videbunt, quo eliam suoecarnis, in qua mor- pil Filius designari, mox servi discesserunl, ne ad
lem vicerani, iniiiiorlhlilate gaudebunl. Tune Mosen illos paierna vox emissa putarelur. Aliter : puni fie-
et Eliam speculabuniur in gloria, quia melius intelli- ret vox super Filium, invenlus est ipse solus, quia
gent, quomodo iota unum aulmius apex non proeter- cum manifeslaverit seipsum.electis, erit Deusomnia
ierit a lege, nec Dominussolvere legemvel "prophe- in omnibus (/ Cor. xv), imo ipse cum suis, unus per
tas, sed adimplere advenerit (Matth. v). omnia Chrislus, id est, capul cum eorpore splènde-
El faclum est dum discederentab illo, ait Petrus ad bit. Propier quem unitaiem alibi dicebat : Et nemo
Jesum : Proeceplor, bonum est nos hic esse, et facia- ascenditin coelum, nisi qui de coelodescendit,Filius
mus tria tabernacula, unum libi, el unum Mosi, et hominis,qui estin coelo(Joan. m).
unum Etioe, uesciensquid diceret. O quanla félicitas El ipsi tacuerunl, et nemini dixerunt in illis diebus
visione Deilalis inler angelorum choros adesse per- quidquam, ex "
his quoe viderant. Fuluri regni proeme-
peiuo, si lanlum transformala Chrisli humanitas, j, ditalîo, et gloria triumphaiiiis ostensa fuerat in
duorumque socielas sanctorum, ad punclum visa monte. Tacent ergo discipuli, et imperanie Domino,
deleclet, ul eos ne discedanl, etiam obsequio Petrus nemini dieunt visionem , donec Filius hominis a
sistere velit! Qui et si pro bumana condilionenesciat, morluis resurgat, ne et incredibile sit pro rei magni-
quiddical, insiti tamen sibi dal ardoris indicium. Ne- tudine, et post lantam gloriam apud rudes animos
sciebatenim quid diceret, qui oblitus est regnum sequens crux scàndalum facial.
sanciis a Domino non in aliquo terrarum loco, sed Factum est autem in sequenti die, descendenlibus
in coelis esse promissum, se suosqne coaposiolos illis de monte, occurrit illi lurba mulla, el eccevir de
moriali adhuc carne grayalps, immortalis viloestalura lurba exclamavit,dicens: Magisler, obsecrote, respice
subira non posse, el illo in soeculo domum manu fa- in filium meum, quia unicus esl mihi. Loca rébus
clam non esse necessariam. Sed ei usque nunc im- congruunl, in monte Dominus oral, iransformaïur,
peritia - notatur, quisque legi, prophèlis, et Evan- discipulis arcana suoemajeslatis aperil, in inferiora
gelio tria labernacula Taçeracupil, cum hoecnéqua- deseendens turboeoccursu excipilur, miserorum fleiu
quam valcant ab invicem separari, unum habeiilia pulsatur. Sursum discipulis mysteria regni raserai,
la'bernaculum, lioc est, Ecclesiam Dei. deorsum turbis peccata infidelilalis exprobrat. Sur-
 137 IN LUC^E EVANGELIUMEXPOSITIO.—LIB. III. 45S
sum Patris yocëm his qui sequi se poteranl pandii, A \ poienlioecrebrius ine.ulcalel replicat humanoe pas*
deorsum spirilus malos ab ils qui vexabaniur ex- sionis abjecta, ne repente vëniens terreai, seu
pellil. Qui eliam nunc pro.qualilate méritorum aliis proemedita.iamente feralur. Sane quod ait : P-ohite
ascendere, aliis descendere non desinit. Nam terre- vos, expressius et vi inlënliore legendum vos, qui
nos adhuc et incipientes, quasi ima petetis confortât, meo discipulatui familiarius adhoeretis, quibus an.-
docet, castigat; perfecto.sauiem, quorum convérsar ceria et occulta sapienlioe meoemauifeslius aperui
tio in coelis est, sublimius extollendo glorificat, li- (Psal. L), coeleris-divina lanlum facta miramibus^
berws de oeternisinstruit, et soepeea quoe lurbis ne sanguinis quoque preiiosi, quo mun'dusest redimen-
audiri quidem.valeanl docet. , dus, eveiitum mente recondilë.
El eccespirjlus apprehendilillum, el subilo-clamai-, At illi ignorabant verbum istud, Hoec ignoratio
eieliàit et dissipai eum cuni spuma, et vix disçedit discipulorum, non tam de tarditaie quam de.amore
àilanianseum. DoemoniacumIranc, quem descendons prpnascilur, qui caruales adhuc, et myslerii crucis
de nionte Dominus sanavit; Malthoeus lunaiipum, ignari, quem-Deum verum cognoverunl,"morilurum
Marcussurdum mulumque describit. Significat au- credere nequiverunt. Et quia per figuras eum soepe
tem eos, de quibus scriptum est .Sautas ul luna loquenlem audiré solebanl, etiam quoe,de sui .tra-
mulMUr(Eccli.txvii), qui nunquâiii'in eodem statu B dilione lpquebalur figurale aliud significare .ppta-
permanentes, nunc ad hoec, huiic'ad illa vitia mu- bant, . , - •,-.. V;
tati.crescunl atquë decrescunl, niu.lïnon eonfiiendo Intravit auleni cogilalio in eo, quis eorum major
fidem, surdi nec ipsum aliquatenus fidei audiendo tssel. Quia videranl Pelrum, Jacobum etjjoanne.m
sernionenu . ' - seorsum ductosin montero, secrelumque eis ibialï-
Eirogavi discipuios luos, ul ejkerënl illum, el non quod esse credilurn, sed et Petro superius' clavës
péiuèruni. Latenter hoc dicto accusât apostolos, cum regni coelorum'pronii.ss.as,Ecclesianique super eum
impossibililas cura'ndi interdùm non àd imbecilfita- oedificandam,rati sunt vel ipsos 1res coeleris, vel
temcuranlium, sed àd eorum qui. cura'ndi sunt'fi- omnibus.apostolis, Petrum esse proelalum.Sunt qui
dem-referatur, dicente Domino : Fiai libi secundum pulant hanc cogiialrpnem discipulis ex eo molana,
fidemluam. ' quod Dominus, juxta Mallboeum, slaterem de ore
, :Respûndensautem Jésus, dixil : O generatid infi- piscis sumplum his qui tribuia exigebanl pro se et
delis, el perversa, usquequo' eio apud vos, et paliar Petro, quasi coeteris ementiore, dederit, ut pote qui
.vos?-Non quod loedio sUperàius sit mansuelus aë ipsi Domino sit in tribuli reddi.lione comparatus.
mïlis, qui non aperuil, sîcut agiras coram tohdenlë, Sed et diligens lectorhanc inter eos quoesiionenijet
.os suum (Isai. LUI),nec in vërba'furoris erupit; sed G ' ante didrachma redditum, inveniet fuisse versaïam.
quia in simililudinem medici; si oegrotum vidéat Denique Mallhoeus hoc in Capharnaum memorat
conlra sua proeçeptase gérera, dicat : Usquequo'ac- esse gesium. Dicit,autem Marcus : Mi -venerunt-Ca-
cedam-ad domum luam? quoiisque artîs perdam in- pharnaum, qui cum demi essent,, inlerrogabat eos:
duslriam, me aliud jubeole, el te aliud perpëlranie? Quid in via IraclabaHs?,al illi lacëbant, Siquidemin-
Jn lanlum autem non est.iraïus homini, sed viiio, ler.se iii via disputaverqnl,quisessel illorurn major
et per unum-hominem Judoeosarguit in'fidèiilaiis,ut (Marc, ix)4 Verum, sive hac, sive illa, sive utraque
slaiim inlulerit; , . fuerinl occasïoiie commonili, videns Jésus cogi-
Addïw hue filium.tuum. El cum accederet,-elisit laliones eorum, el causas errorum inlelligcns,
illum doemonium,el dissipavit. Appropinquanle'enim vult desiderium glorioe humililaiis conleiitibne sa-
Jesu, puerum elidil doemon;et dissipai, quia soepe nare. • • -. -
conversi ad.Deum post peccata, majorions novïsq.ue Apprehendens, inquit,- puerum,, staluit eum secus
aniiqui hostis pulsamur insidiis, agentis-,videlicet, se, et ait illis : Quicunque susceperilpuerum islumih
ut vel odium virtutis inculïal, vel expulsionis suoe nomine meo, me recipil. Vel simpliciter paupëres
vindicei injuriam. Unde esl (ut de specie irariseamus Chrisli ab iis, qui veliiit esse majorés, pro ejus do-
ad genus) quod Écelesiavprïmdrdiis loi gravisslma cet honore suseipiendos, vel cerlemalitia pàrvulos
intulil certamïna, quod suo regno doluit subito Mata ipsos esse suadet, ut instar iniiocenlioepueris sim-
dispendia. plicilalem sine arroganlia, charitatem sine invidia,
Et increpaviiJésus spiritum immundum, el sanavit devolipnem sine iracundia conservenl. Unde tiene
puerum, el reddidil illum patri ëjus. Noii puàrum, qui Cura diceret : Quicunquejusceperil-puerum- isluni,
vim paliebatur, sed doemonium,rqui inferëbat, in- ,addidil. Innomme me@.litvidelicetformam virtutis,
crepat, quia qui peecdniem emendare desiderat" vi- quam natura duce puer observai,,ipsi pro nomine
lium ulique arguendo et odiendo dëpéilera, sed Chrisli, juvanie rationis indusiria, sequaniur. .Sed
hominem. débet araaudo refovere, donec sanaium quia se in puera suscipi-doeebat, videlicet quia et
spirilaiibus Ecclesioepossil reddere pairibus. ipse puer nalus .est-.-nobis,ne puiarelur,- hoc esse
0mnibusquë mimnlibus in omnibusquoe.,faci.e.bnt, solum quod videbatur, adjunxit alque ait-:-
dixil ad discipules sues : Ponile vos in çor'dibu.sve- .El quicunqueme recipit, recipil cum qui me misit.
slris sermones istps. Filius enim homiiis- fulitrum est Taîem se ulique ac tantum credi volens,, qualis cl
ul tradetur in manus heïniniim. Inler magualia divin» auanius est paler. Usque,adeo enim nihil dïslat (in-
PATROL. XCII. .15
4!>9 BED;E VENERABILIS.OPP.PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINÀ. WÙ
quil) inler 'eum- el me, ut qui me rècïpîl, rëcïpiiil A1 preiienditin eis Dominus non exemplûm propheiss
eum quiuiisil me. . sanctï,sed'ignorantiam vindicahdi, quoeadhuc.erat
.Respondensautem Joannesdixit: Proeceptor;-vidU in rudibUs, anïmadverténs eos non amore correptio-
mus quemdamin nomine luo ejicienlem doemonia,et nem, sed odio desidefarëvindictam. Itaque postea*
prohibuimuseum,quia non sequitur nobiscum:jpannps quam eos docuil quidessët diligere"proximumtan-
proecipuadevotiotie Dominum amans, ideoque reda- quam seipsum, infu'so ëtiam Spirilu sanclo, non
mari dignus, excludendum benelrcio puiavit eum defuerunt laies vindicte, quamvis'niulto rarius, quam
qui non ulatur obsequio, Sed docelbr neniinem a in Veteri Teslainënib. Ibi enim ex majore parte ser-
bono quod ex parte'habet arçendunî,-sêd ad hoc vienies, timbre preniebantur, hic auiëm -maxime
poliusj quod nondum habet, esse provoeandum. diléclione liberi riuiriebaiium Nam ei verbis apostoli
Et ait ad illum, Jesûs : Nolite prohibërë.Qui enim Pétri Ananias et uxor ejiis'ëxanimes ceciderunt, nec
'
n'onesladversum vos, pro vobisest. l'Iac doctus"seri- resuscilaii. surit, sed sépulii, et Paulus dicîl de
leniia-dicit Apostolus : Sed sive occasionê, sive veri- quodam peccalore : Quemtradidi Satanoeininteri-
'
lale Chrislus anmriuielur; ei in hoc gaudeo,. sed et tum carnis, ul animasalva sit (I Cor. v).
goùdëbo(PItilipp. i). Sed licet illë gaudeat eliam de Filius hominis non venilanimas perdere, sed '-d-
lis; -qui Christum annuniiant non sincère, et t'aies B ^ vote. El vos ergo, inquit, cujus spirilu signati
eslis,
aliqtiahdo in nomine Chrisli signa facienles, obalio- ëjùs ëi acia seciâmjni-, nunc pie consuienips, sed in
rum saliilem "cënseaiilur noii esse: proiiibciidij non "furorëjuste judiçanleSi
lamen ipsis per lalia.signa securà sua conscienlia Faclum esl autem mnbulanlibusillis in via, dixit
Tcddilur. Quin potiiis.in iîlà die cum dixerint : Do- ad illum : Sequar te quoeunqueieris, et coe-
quidam
mine, Domine, nonnein nomineluo pr-opheiaVimùs,ët tera. Miranda simul et iremenda. jusii
in tuo nomine'doemoniaejecimus,et in'iûp nomine sécréta dispensalio
judicii, SamariloeDominum racipera pelun-
virilités multas ?
fecimus re'sporisumaccipièni quia lur, noleniesque feriri. prohibenlur. Iste
novi discedile'a ini- sequi se
nunquam vos,- me, qui operamini spbndet et rpinovelur, aller primo>patrem sepeiire
quitalcm (Matth. vu). Ilaque in hoerelicis'et' niàlis desiderai, et ad evângelizandum cogilur. Alius do-
-
caiholicis bon sacraroenia communia, quoe nobis- minum s.eculurus, hoc
ipsum. dorni ranunliare cupit,
xum sunt, ël nd.Versum nos noii sunl,'sëd divisiô- nec permiltilur-. Quidam .Christum non in
adversum nos sequens,
nem paci vcrilaiïque conlrarïamj;qua Chrisli nomine virtuies. operatur, et non prohiber!
non sirat, et Dominum "non sPquuntur nobiscum, Sed iii îiis singuh's illud nobis Apostoli di-
.' jubelur.,
deleslari etprohibëre debemus." cendum : O altitudo divlliarum sapienlioeetscienlioe
Faclumestauiem, cum complerëritur- dies assumplio-Q
Dei, quqmincomprehensibiliasunt judicia ejus, et'in-
nisijus, elipse faciem suam firmavii, uliret Jérusalem. vioe ejus (Rpm. xi) ! El cum Samuele1:
vestigabiles
Diem âssuiiiptionis, tempus passionis dicit,' quo im- Homo videt ea Dominuscarnemintuelur
advehitur. 'Cessent quoe.paient,
minente pedeieniim Jerosolymis cor (1Reg. xyi)-,.
ergo pàgarii quasi hominem irridere crucifixum, et
Et Jésus : Vulpes foveas liabeni^ël volucres
tempus suoe crucifixionïs constat quasi Deumproevi- coeli aji-illis
•disse, et quasi sporile crucifigendum locum quo cru- nidos, Filius auiem hominisnon habet ubi'caput
reclinel. Ex Domini'verbis oslendilur hune qui ob-
cifigenduserat firmala facie, id esl, bbslinata alque
sequium promitlit bb hbc repudialum, quod signo*
iroperlerrila mente pelisse.
Et tien -recepfirnnleum, quia facièsejus erat eunlis runr videns magniiudinem, sequi volueril Salvato-
Jérusalem. Quia Jérusalem ire conspiciunt Samaritoe, rem, ul lucra ex operum miraculis quoerërël, hoc
!
Dominumnon recipiuni-. Non enim couluntur Judoei idem deiiderans, quod el Simon -Magus a Pelra
emere yoluerai. Talis.pr.gofides juste seritentia Do-
Samaritanïs, ul Evangelisia Joannes ostendit.
Cumvidissent-autemdiscipuli ejus Jacobus et Joan- mini- condemnatur, et dicilur ei : Quid me propter
dixerunt : vis dicimusut r
' divilias. et soeculi lucra cupis sequi cum. lanioe-sim
nes, Domine, ignis. descendat D ut ne bospitiolum quidem:.habëam, et
de-coeto,et consumai illos? Et conversiis increpavit pauperlalis,. non meo uiar teclo? Aliier, intelligilur miraculis
illos, el dixil: Nescitis cujus spriluseslis? Magni et
Domini coi'umolus propter iiianem jactantiam eum
saincii viri, qui jam optime scirenl morlem islam,'
voluisse, quam. signïfieaut aves. Finxisse au-
quoeanimam dissolvit a eorpore, non esse formidan- sequi tem discipuli obsequium, quoe-ficiip yulpium no-
dam,-secundum eorum tamen animum qui illam li-
mine-significata esl. Reclinaiione vero capitis hu-
mèrent, nonnulla peccata morle puniverunt, quo et
suam significavïi, quoe in illo sîinulatore
vïventibus uiibs meins incuierelur, etillis;qui morte niililaiem
ac superbp npiriiabebai locum.
Ipuniehanlur, non ipsa mors noceret, sed peccalum,
Ait autem vdalterum : Sequere mei Ille aulem
quod augeri posse,-si viverent, non temere illi judica-
bant, quibus taie judicium donaveralDeusvIridë estl dixil : Dominefpermitlë mihi primum ire,'ei sepeiire
qùod Elias mulios morte àlïecit.et pr.ôprïa manu, ett palrein;:ri)éïim.Non discipùlalnm respuit, sed ex-
igné diviiiitus impetralo. In cujus exemplûm, cum[î -pleia-.primumpaierai-funeris piciaie; liberior hune
voluissent'apostoli pétera de coelo ignëm ad consu-- •asseqùl-'desiderai, dignus per omiiia, in .quo Filius
mendum eos qui sibi hospitium non proeberenl,re- hoinïttis-caput reeliueij hoc est, irt cujus "hutaili
 4Gl IN LUCE EVANGELIUMEXPOSITIO.— LH3. III. 432
p.ectoVC aivihilas fainilïari quadam mansione quie- }Llumine, Deumverum.de Deo vero.(Jean. i). Sed.et
' mullis.sanctoe Scripluroe locis per 1res dies mysle-
scat. _, . . ^.
Bmiquë ei Jésus : Sise ut viortui sépelïant mor- rium Trinitalis ostendiîur, proecipuequia Dominus
ïuos sues; lu autem va'de,annunlia regnum Dei. No- terlia die-resurrexit a morluis. Sed et in Veteri'
tandum in bac senlenlia quia âliquando in aclioni- Teslamenlo populus ad moniem Smai perveniens
bus noslris minora bona proeiermittendasunt pro die terlia legem accepit. Idem fluvium jordanem,
utilitaie majorant. Nam quis ignoret esse boni ope- quo baptismi gralia commendata est, lertia quam
ris merilum, morluum sepélirë? et tamèn ei, qui ad adierat die, transivit.
sepelienduin palrem se dimilti poposcerat dictum Et misit illos binos.anle faciemsuam in omnemci-
est : Sine ul mortui sëpeltanimorluossuos, lu autem vilatem , et locum qui).erat ipse venturus. Quia duo
vade, annunlia regnum Dei. Poslponendum namque sunt proeçepta charitatis, Dei, videlicet, amor et
erat obsequiumbujus niinisierii oflicioproedïcatio- proximi, et minus quam inter duos haberi charitas
nis. Quia illo carne morluos in lerram conderet, non potesi ( nemo enim .proprie ad seipsum habere
isto autem anima morluos àd vitam suscitaret. Quo- charilalem djcilur , sed dilectione se- in alterum
modo.autem: mortui morluos sepeiire queunt,; nisi . lendit, ut essp chariias possit) binos adproedican-
geminam inlelligas morlem ? Unam naluroe, alléram ]l dum discipuios Dominus millit,- quatenus hoc nobis
, culpoe; unam qua anima a carne, alteram quavDeus tacims iniiuat, quia qui chantaient erga allerum
separaïur âb anima- Sive morluos, non crede'nt'es non habet, proedicationisofficium suscipere nulla-
dicit. Morluossuos auiem, qui nihilominussine fide tenus débet. Bene auiem dicitur qttod misit éos
de eorpore exirent. anle faciemsuam in omnem civilatem et locum que
Et ail aller : Sequar te, Domine,sed primum per- eral ipse venturus. Praedicalorës enim suos Domi-
mute mihi renuniiare iis qui domisunl. Si seculurus nus sequitur, quia praedicalioproevenit, el tune ad
Dominum discipulus, quia vel hoc domi renuniiare menlis nosiroe habitaculum Dominus venit. Verba
ralil, arguitur, quid fiel illis qui nulla utilïlalis, exhorlalionis proecurrunl, alque per hoecverilas in
nulla. fidei oediûcandoegratia, soepiussuoruni quos nienle suscipitur.
in mundoreliquere domus ravisera non liment? , Ei dicebatillis : Messis quidemmulta, operarii au-
Et ail ad illum Jésus: Nemo miltens manum suam tem pauci. Rogate ergo dominum messis, ul miltat
in arqlrïim, et nspiciens rétro, aptus est regno Dei. operariosin messemsuam. Messismulla populorum
Manum cûiHbel in aratrum mitiere est, quasi quo- significat muliitudinem. ,Operarii pauci penuriam
daro compunclionis inslrumento,ligno et ferra do-' ., magistrorum. Isti sunt operarii, de quibus Psalmi-
minicoepassionis duriliem sui cordis altérera, alque ' J sia loquilur : Qui semblant in lacrymis in gaudio
ad proferendos operum bonorum fruclus aperire. mêlent. Emîtes ibant et flebantportantes-seminasua.
Quam si quis excolere incipïens cum uxore_Lolad Venienlesautem vénielin exsultatione portantes ma-
ea quoereliqnerat viiia respïcere fuluri nipulos suos {Psal.cxxv). Et ul. aperlius loquar,
' delectatur,
jam regni munere privalur.. . , messis multa omnis lurba credenlium est. Operarii
CAPUTX. pauci, apostoli, et imilatpres eorum qui mittuntur
_ Post hoecautemdesignavilDominus,et aliosseplua- ad messem. .. .
ginla duos. Sicut duodecim apostolos formant epi- Ile, ecce ego miito vossicul agnosinler lupos. Lu>
scoporum exhibere simul el proemonslrarenemoest pos scribas et Pharisoeosvocat, qui sunl clerici Ju-
qui. dubitet, sic et hos sepluaginla duos figuram doeorum;
presbyterorum, id esl, secundi ordinis sacerdotum Nolite porlare spéculum, neque peram, neque cal-
gessisse scîendum esl. Tameisi primis Ecclesioetem- ceamenta, et neminem per viam salutaveritis.Taula
poribus, utÀpostolica Scriplura léstis est, ulrique proedicatoridébet in Deoesse fiducia, ut proeseiilis
presbyieri, utriqu.e. vocabanlur episcopi. Quorum viloe sumplus, .quamvis non proeyideat, lamen „sibi
unum sapienlioe maturitalem, allerum industriain r* hbs non déesse certissime sciât. Ne dum mens ejus
curoe pastoralis significat. Bene autem sepluaginla ocCupatur ad temporalia, minus aliis proevideat
duo miltuniur. Sive quia lotidem mundi gentibus oeterna. Cui eliam per,viam neniinem salutare con-
Evangeliumproedicandumerat, ut quomodo duode- ceditur, ut sub quanta feslinaiionelier proedicatio-
cimtribus Israël; ita.ethi propterexieras génies desti- nis pergere debeat, oslendatur. Quoesi quis verba
earenlur imbuendas. Seu quod ipso proedicantium eliam per allegoriam velit inleiligi,. in sacculo-.pe-
numéro lotus orbis per Evangelium summoeet in- cunia clausa esl. Pecunia vero clausa esl sapientia
dividuoe Trinilatis illuslrandus inlimabalur. Sicut occulta. Qui igilur sapienlioevprbum habet, sed
solem hune constat triduanum suoelucis ambilum lioc erogare proximo neglïgit, quasi pecuniam in
mundo per-sepluaginla duas horas afflare solitum. sacculo ligalam lenél. El scriptum esl : Sapientia
Namel Dominusipse se diem, suos vero aposlolos abscondita, et thésaurusabscondilus,quoeMilitas in
horas appellat, dicens : Nonne duodecim horoesunt ulrisque? Quid vero per peram, nisi oppràsoeGuli?
diei? Si quisambulaverilin die, non effendit(Joan. Et quid hoc loco per calceamenta, nisi morluorum
si)..El in Psaloeisproecipilur bene : Nunliate diem operum exempla signantur.?. Qui igituf OfficiuK
de die salutare ejus ( Psal, xcv ), hoc esl, luinen de proedicationis suscipit, dignum non est, ut onus
465 BE-DJÎVENERAB1LISOPP/FARSK. SECT.. I. — EXEGETICAGENUINA. 40i
soecularium negoiiorum portel, ne dum hoc ejus A J ilinera mundi uno vix calcaneo lerroe pulyerein le-
colla depriniit, ad proedîcanda coelëslia non assur- gui'it. Qui ergo recèperint verbum, ipsi affliclibnês
gal. Ne,cdébet stuliorum operum exempla çonspi- curasque doclurum, quas pro se lolerabant, in.ar-
cere,~né sua opera,-quasi éx morluis péllibus, cre- gnmehlum sibi veflunl bumililatis. Qui vero sprë-
dai munira. Omnis vero qui .salntai in.via, éx oeca- ycrint docirinam, dbcenlium sibi labores el peri-
sioue salutai ilineris, non ex 'slu'dié- bbtïheiidoe cula t-oediumque.'soJliciludinum ad leslinionium
ejusdem salmis. Qui igitur non amore oeierhoepa- damtfaiionts inîlectuht. Et ipse esi pulvis, qui in
trioe, sed prseiiiiurdm.aînbilù saliitem andiimlîhus Evangelii coniemplorès ëxlergi, et a quo per bonus
proedical,quasi in binera saluial, quia éx occasibiie, audïtpres ev8ngelislarum..jubenturpedes ablui, Juip"
cl-non ex intentione, salulem audienlibus exoplat. per ïpsùm Salvàtoremnarraniûr àbiinï.
In quameunquedomum intraverilis, primum dicite: Dicoauiem vobis quia Sodomis in-die illa remissius
Pax huic domui. El si ibi fueril filius pacis, requiescël eril.
quam illi civilati. Sodomiloe<quidem inler lot
tuper illuin pax vesira. Sin atùëni, ail vos réverte- carnis-anïnîoequeflagilîa, quibus iusaiiabiliier arde-
iur. Pax quoe abore proedicatoris offeriur, âul rë- bantr, inbospilales qUoqué', Ezechieie
aues^fite,
quiescit in domo, "-siin ea fuerit filius pacis, àut ad fuerunt, sed nulli apud eos laies hospiies, quales
eumdem proedicaiorèm reveriitur , quia aut eril.]" apud Judoeospropheloe, quales .aposloli
raperli sunt,
quisque proedesliiiainsad-vitam, et coeleste verbum El Lot quideni asppclu et apdiiu jusius.-eral, non
sequitur, quod audit; aut si nullus audirë voluerit, aliquid.tamen dpcuïsse, nulla ibi fecisse signa
per-
ipse: praedicatpr sine fruplu non erit, quia ad eum hibetur. Atque idep, cui multum dalum est, multum
pa,xreveriitur, quoniam ci a Domino proiabor-e sui quoerelur ab eo (Luc. xii), potenlesque.patenter lor-
operis i récompensalur. Ecce autem qui peram' et menia paiienlur (Sap. si). -
sacculuin poriàri prohibuii, sumpius et alimenta-ex
VoeHbi,Corozaim, -voelib'u 'Beihsaida, Coroïaim,
eadem-proedicationciconcedit.Nam sequitur 1: Beihsaida, ël Capharnaum, Tiberias quoque, quam
. In eadem autem domo-manete, edenies'etbibënlës; .Joannes
illos sunt. Si nostra dignum nominat,,civilates sunl Galiloeoe,sitoeinïit-
quoeapud pax recipilur, lore laci Jordane fluenle efficitur,
esl ul in eadem domo maneamus, edénlesel bibe'n- et ab Genesàreth, qui
tes quoeapud-illos-sunt,J ulab eis lerrenâ stipendia Tiberiadis evangelislis etiam mare Galiloeoe,vel mare
appellalur. PJangit Dominus civi-
cpnsequamur, quibus proemià patrioe coelestis;plfe- tates,quoe. post tanla miracula ergo virluiës non'
rimus, Unde eiiam Paulus, pro minimo- hoec ipsa alque
poeniluerînt, -Pejorèsqùe gentilibus, qui nalura.Iè
suscipiens, dici.l : Si nos vobis spiritalia seminati- „
solUmmpdojus dissïpabant, post descriplaî legis
mus, magnum .est si vestra carnalia metamus(I -fier. <• contempium, Filium
notandum subdïiur : r quoque Dei conculcare, gia-
ix.)?-Et, quod
mercede suc. de tiamque ingraiis spernere non limuerunt.'-
Dignus est ehinwperarius Qùia jam
niercede sunt operis, ipsa alimenta susienlaiionis. -.Quiasi ih-Tyro et Sid,àhefacloe.fuissent virluîes,
in
ut-^hic merces de labore proediealionis inchoelur, quoe- vpbisfàcioe-sunt, oiimin.cilicio etçinerëse-
in ré dénies poenilerent. lmplelùm videmus hodie diclum
quoeillïc de veritatis visïone perficiiur. Qua
considerandum est quod uni npslro operïduoe mer- Salvatoris, quia scilicet Côrozaimet Beihsaida proe-
senle Domino credere iiDluerunt. Tyrus aûlem ac
ceries debenlur, una in via, altéra in palria aina
et David ae Salomoni amicoe
quoenos in labore sustëniai, alia quoenosin resur- Sidon, et quoiidam
reclione rémunérai. fuere^ post evangelizautibus Christi crediderë
El in quameunquecivilatem intraverilis, et suscë- discipulis. Tanlaque fidem devolione susceperunt^
ul Pauium aposlblutn Tyro abeUntemcuncii cives
perinl vos, manducate quoe apponuniur vobis, etc.
cum uxoribus et filiis usque foras civilalenfprose-
Déscriplo diversoe domus hospiiio, quod etiam ïn
civiialibus agere debeant, docet, piis videlicet in querentur, pulbherrirooque speclàculo lanta homi-
omnibus communlcare, ab ïmpiôrum vero.per om- num multilùdo paucïssîmos JiospiteSjSedChristi pro
niasocietate secerai. - I fide clarissimos, ad nâvés usqne valefàciura dedu-
D
In quameunquecivitàtem intraverilis, et non rece- ceret." Sed quare non olim his qui credere polue-
in dicite : Etiam runt, verum Judoeis-, qui credere noluerunl, sit
perinl vos,-exeunies pfaleas ejus,
adhoesitnobisde civiiale vestra,' exler- evangelizatum', ipsius est scire, cujus universoe
pulverem, qui
yioe, misericordia el.vërilàs (Psal, xxivj; Sanequpd
gimus in vos. Aut ad cobleslationem"l'àbori'sterreiiï,
illis inanïler àut ut'os'lfch- Dominusail-: /)} cilicioel cineresedënfëspoenitereni:
quem pro susCepisseiit,
derant usqùe adeo se ab ipsis nihil lerrenum quoe- in cilicio, quod dé pllis caprarum contexiiur, aspe-
ram peccati pungentis memoriam, qua in die judicii
rare, ut eliam pulverem de terra eorum non sïbï siniiira
pars est ïnduenda, significat; in cinere au-
patërentur àdhoerere.'Aliter : Pedes.discipulorumip- tem morlis
sum opus incéssumquë proedicalionis sïgnificant. consideratipnem, përquâïii iota humaiii
massa in pulverem est redigenda, dérnon-
Pulvis vero, quo asperguntur, lerrenoe levilas est generis.
strat. Porro in sessione, humilïationém. prbprioe
cogilalionis, a qtia ipsi eliam summi docloresïm-
ïh'iihes esse iiequéunt, cum pro audiloribus-sollîcitîs conscienlioe désignai.*-Dé qua Ps'ahnista : Sufgttè
sederilis( Psat. cxxvï), "quodest dicere':
sàlubiçibus'curisihcessanler Intendant; et quasi joér postqusm
46a IN LUC4? EVANGELIUMEXP0S1TI0. — L1B. III. 466
ilumiltqmimsub polenii manu,uei, ul vosexauei m-jA Verumlamenin hoc nolite gandere, quia spiritvs
temporevisitaiionis{ I Petr. \), vobis svbjibiunlur.•De subjectiône spïrituum , cuni
El tu Capharnaumusque in coelumexaltata, usque caro sint, gaudere-protiibeniur,quia spiritùs ejicere,
ad infernum demergeris. Duplex in tiàc seiilentia sicut et virtules alias facere, interdum non est -ejus
sensus esl. Vel ideo ad infernum demergeris, quia meriti qui operatur, sed" invocalio nominis Chrisli
conlra proediealionemmeam superbissime restitisli-; hoc agit, ad condemnationemeorum qui invocanl,
vel ideo,.quia exaliala es usque ad coelum meo- velob ulililalem eorum qui vident et audiùni, con-
hospitio, ex. nieis signis atque virluiibus laniùm ceditur, ul licet homines despiciant signa facienies,
habens privilegium, majoribus plccteris suppliciis, tamen Deum honorent, ad cujus invocationemfiant
quam his-quoque credere, noluisti. Et ne quis puta- lanta miracula. Nam et ïn Aelibus aposiolorum filii
rei liane increpatibnem illis laniummodo civiialibus Scevoevidebanlur ejicere doemones, et Judas apo-
vel personis, quoeDominumin carne videnies-sper- slolus cum animo prbdiloris mulla signa inler coer
nebani, et non omnibus, qui- hodieque Evangelii leros apostolos fecisse uarratur.
verba despiciunt, convenire,.consequenter adjunxit Gaudele autem quod nomina vesira scripta sunt in
dicens ::- -, - " : - coelis.Si Satanas (inquil) per superbiam, coelisedem
Qui vos audit, me audit, ei qui vos spernil, me B cum sociis amisil, non oporlet vos de illorurn humi-
spernit. Ut in audiendo'quisqbe vel spemendo.Evan- liaiione, sed de vesira sublimaiione gaudere, qu'a-
gelii proedicatore, non viles quasque personas, sed- lenus undejlli- ruëre sublevaii, vos humiles asceiî*
Domiuiimsalvatorem, imo ipsum Palrem spernere "datis. Non autem puerililer sapïendum, quasi Deus
se, vel audire, disceret. Nam sequilur : ad remedium oblivionis bpnos in cpslis, malos scri-
Qui autem me spernil,-spernit eum qui me misit. bat in terris, dicenie Jeremia : Universi qui derelin-'
Quia procul dubioin dîscipulo magister audilur, et quunt te,confundanlur; reeedenles;in terra scribantur
in filio pater honoratur. Poiest et ila inleiligi : (Jerem. xvn). Sed-salubriier inielligendum, quod
Qui vos spernit me spernil. Qui non facit misericor- sive coeleslia,seu lerresiria, quis operâ gessërit, per
diam uni de fratribus meis minimïs, nec mihi facit, hoecquasi lilteris adnotalus, apud Dei mémorial»sit
quia et ipse-pro his formam servi etpauperis hahi- seternaliier affixus.
tum suscepi. Qui auiem me spernit, nolens credere In ipsa hora exsullavitSpiritu sanclo,et dixil : Con-
Deum, el filiumDei conculcans, spernit eum qui me- fileor libi., Paler domine,coeliet lerroe. Confessionon
mi*it, quia ego el Paler unum sumus. • semper poenitentiam,sed et gratiàrum aclioneni sï-
Reversi sunl autem sepluaginla duo cum-gaudio, guiûcal, ul in Psalmis soepissïme legimus. Aùdiant
dicenles: Domine, etiam doemonia-subjiciuntufnobis qui Salvatorem non nalum, sedcreaium calumniaïi-
in nominetuo. Bene quidem confessi sunt, déféren- lur, quod Palrem suum vocet coeli el. lerroeDomi-
tes honorera nomini Christi, sed quia infirma àdhuc num. Si enim et ipse creatura esl, et creatura con-
fidegaiidebani in virtulibus, vide quid' audiunt. ditorem sui patrem -appellare poiest-, siulluin fuit
Et ail illis : Videbam Salanàni; sicut fulgur de noir et suum et coeliac lerroe Dominumvel Paires»
coelocadenlem.Non modù video, sed prius videbam, simililer appellare.,. - -
quandoeorruit. Quod autem ail : Sicut fulgur, vel Quodabscondislihoecd sapienlibus, et prudenlibus,
proecipilemde supernis ad ima lapsum significati- el revelaslieaparvulis. Gratias agit*ëxsuliat in Paire,
ve! quia dejeclus, adhuc transfigurât se in angelum quod aposlolis-advenlus sUi aperuerit saeramenla,
lucis. Quia: ergo discipuiosde signorum operalione quoe-ignoraverint serïboe et Pharisoei, qui-sibi sa^
vidit elatbs, exemplo eos lerret, alque ad humani--- pienles videniur, et in conspeelù suo prudentes ju-
taiem revocatejus qui primus superbiendo cecidit, siificata-sapienliaa filiis suis (Luc: vu); Ubi pulchre
ut qui hune ob superbiam de coelo-recordarenlur' sapienlibus el prudentibus-non irïsipienles el hébé-
ejectum, mulio.magrs se de terra édites, sïsuper- tés, sed parvulos, id est, humiles opposuit, ut pro-.
biefini humiliaiidosagnoscani. j. barat se lumoram damnasse, non acunïéri. Quia hoec
Ecce, dedi vobispotestaiemcalcandi supra serpen- esl clavis, dequa-alibi dicit -.-Tulistisclavëm scien-
tes el scorpienes, et supra'omnem virtutem-inimici, tioe,hocosl, humiliialem fidëî-Chrisli, qua ad divi-
et nihil vobisnoeebil, hoc est, omne genus ihimun- nilalis ejus agnïtionempervenirepoteralis, spérneiî-
dorum spiriluum de obsessis corporibus ejiciendi,,, les abjicere maluislis. -
quamvis et ad lillerain reclissime possil accipi ; li- Etiam, Pater, quia-sicplacuit aille le.' His Djmini
quidera el Paulus a vipera invasus, nil adversi pâ- - verbis exempla humililalis accipimus, ne temëre
lilur. Et Joannes, ut liisioria iradit,- hausto veneno, discutera superna consilia de aliorum vocatione,
• non tadilur. Hoc sane inler
serpênies qui dénie, aliorum vero rapulsione proesumamus. Cuni enim
el scorpiones qui cauda nocenl, dislare arbïtror, intulisset ulrumque, non mox rationem reddidit,
quod serpentes aperie soevienies, scorpiones clan--- sed sic Deo piacilumdixil. Hoc, videlicel, osleridenSj
eulo insidianles, vel homines vel doemones,signifi- quia injusium esse non potest qUod placuitjuslo.
ccni. Serpentes,-qui inchoandi virtulibus .venenia Unde el in vinea niercedem laboraiitib'usreddens,
'
pravoe-persuasioîiisobjiciuul ; scorpiones , qui-con- cum quosdam operarios inoequalesin opère oequaret
summatas virlutes ad finem viliare conienduiil. in proeuiio,et plus in mercede qu^rerci, qui labori
'
467 BEDiE VENERAB1LISOPP. PARS II.-SECT. I. — EXEGET1CAGENUJNA. 46S
amplius insudasset, ait : Nonne ex denario convenisTr-,A At ille dixil ad eum:; In lege quid scriplum ai J
pipcum? Volo aillent,et huic novissimo.dare,sicut et Quomodolegis?'Ille respondens, dixit: Diliges Do-
tibi.Autnon licet mihi, guoa[volo facere(Matth, xx)? minumDeum luuniex tpto côrdetuo, et ex lola anima
In cu.nctis-ergo.quoe exierius.disponunlur .aperla tua, el ex-omnibus viribus tuis, et ex omni mente
causa rationis est uccultoejustitia volùntatis. tua, et proximum luum sicut teipsum. Dum legispe-
Omnia mihi tradila sunt a Pâtre meo. Cum omnia rito respondet, perfecium nobis Salvalor iter viloe
legis, omhipotentem agnoscis, non décolorera, non coelesiis- ostendii; Cui primo de dilectione Dei et
dege.nerem.Patris. Cum iradita.legis,-Filium confite- proximi legis scripta proponenli dicil :
ris,, cuî per, naturam omnia unius siibslantioe jure Becle respondisli : Hoc fac, el vives, Deinde post
sunt; propria, nondonp- collala per gratiam. Omnia induclam parabolam.respondenli illum fuisse proxi-
'
aillera quoe sibi tradita dicit, non mundi elemënta, mum viilnerato qui fecil misericordiam in illum,
quoe,ipse. creavit, inlelligenda^sunt, sed -hi quibus adjicil : Vade, et lit fac simililer, id esl, lalï mïse-
parvulis. spiritu saeramenla filii Pater revelavity.et ricprdioe studio, proximum luum necesse habenlem
de quorum saluie idem-Filius, eumhoec -loqueretur, dilïgere et susientare mémento. Apertissime decla^
Spirilu: sanclo exsullavit.. De quibus omnibus aliàs rans solam esse dilectionem-, el ipsam non verbes
dicit :. Omne quod. dat mihi Pater, ad me véniel *>tenus oslentatam , sed operis. exseeutione probatam,
(Joan, vi). .'.- . quoe perpeltiam ducal ad vitam.
. Eh, nemoscil q/ii sit Filius, nisi Paler, et qui sit Ille autem volensjustificare seipsum, dixit ad Jè-
Pater, nisi Filius, el cui voluerit Filius ievelare. Non sum : El quis est meus proximus ? Quanta inànis glo-
jta inielligendum est ; quasi Filius a -nullo possit*- rioe dementia ! Legisperitus"ob vulgi favorem ca-
sciri, nisi a Paire solo, Palëf auiem-non solum a ptandum, quo sapiëhter respondisse jactaretur, pri-
Eilip,.sed.ab eis eliam quibus revëlavërit Filius, sed mum se legis falelur ignorare mandatum, vere juxia
ad ulrumque referendmn est quod ait : El cui volue-- Salvatoris senienliam, sapiens et prudens in lege,
rit.Filiu.s.revelwe, ut et Patrem intelligamus, et ip- sed quia non humiliari cum parvulis Christi, seii
sum Filium per Fiiium revelari. - -• . seipsum juslificare desiderat, beaibs oculos colonie
El cpqversus ad:discipuios supsdixit £ Beati oculi' Jbarum innocenlioetacteilotaruni , quibus Chrisli ar-
qui vident qua}videlis, etc; Non oculi scr&arumet - eana videre posset, accippre recusans. Cui profecioo
Pharisoeeru.m, qui corpus taulum Doniini videre, Dominus ila responsùm lemperavit suum, ut om-
sed illi beati oculi qui ejus possunteognoscere sa- nem qui misericordiam facerel cuilibet proximum
'
eramenla, de quibus dicitur,: El revelastiea pat- i doceret, et lamen hoeceadem parabola, spécialité.-
lulis, Beali oculi parvulorum, quibus^else el patrem.^ ipsum Dei Filium, qui nobis per humanitalem pro-
Filius rëvelare dignalur. ximus fierï dignatus est, designaret. Neque enim ila.
Dko,enim vobis quod mulli propheloeet reges volue- proximuni, quem.sicul nos diligere jubemur,'super
runt videre quoevosvidelis, ei-nonviderunt, etaudirë Chrislo inlerpreiari debeni.us,ul moralia muluoefra-
quoe.audilis, et non audierunt, Abrahamexsullavitut ternitaiis inslifula sub. allegorioe regulis exienuara
vidtereldiem Chrisli., et vidit, et gavisus est. Isaias etauferre'Conemur. ~..'-.
quoque, et Micha, mulli alii prophetoe viderunt Suspiciensautem Jésus, dixil : Homo quidam de-
gloriam Domini, qui et propleraa Videntes sunt ap- scendebat a Jérusalem.in Jéricho. Homo iste Adam,
pellati. Sed. hi omnes a longe aspicienles et salvan- inlelligitur in génère bumano. Jérusalem civitas
ips per, spéculum et lin oenigmaleviderunt (••/ Cor. pacis illa. coelestis, a,cujus bealitudine lapsus in
xni), aposioli auiem improesenliarum habentes Do- hanc-mortalem miseramque vitam- devenit. Quam
minum, çonyesceniesqueei, et quoecunquevoluis- bene Jéricho, quoe luna iiilërpreiatur, significat,
se.nt interrogando diseeiilés, néquaquam per angelos va.i-iis, videlicet, defectuum laboribùs erroribusque
aut varias visionum species opus habebant-doceri. semper incertain. ,-
Qups vero Lucas mullos prcpbeias et ireges diçit, ir, Et- inçidii in latrones. Latrones diaboium et an-
Malthoeus aperliûs pro.phëtas el juslos appellat. Ipsi gelos ejus intellige, in quos, quia descendehat,
sunt enim reges magni, quia lenlationum suarum iiicidii- Nam nisi.'prius inius intumescerel, foris
mptibus non eonSenliendo succombera, sèd regendo, lentatiis,-tam facile non caderei. Vera est enim salis
proeesse noveruiit. se.nlentla, quoe:dicit : Anle ruinam enim ëxallàlur
El ecce quidam legisperitussurrexil, tentons eum, et cor-.(Prpverb.xvi)."- .-
dicens: Mçgisler quid façiendo vitam oelernampossi- Qui eliàm desp.okavenuUeum. Gloria vï'delicelim-
debo? Legisperitus, qui de vita oeierna Dominum morialiialis et' innocenlioeveste privaruiit. Hoecest
lënians interrogai, pecasionem , ut reor, teniaudi euim prima stola, qu^m, juxta aliam parabolam*,
dp ipsis Domini sermonibus sumpsit.ubi ait : Gau-! luxurîosus filius per poeuitenliam rediens ornalur,
dele au.lem-,qupd.nomina vestra scripla-sunt in ceelis. el qua proloplas^i amissa, cognoveruni esse se
Sed ipsa sua lenlaiione déclarât quam vera sil illa iiudos, tunicasque peliieëas nàturoe morialis in-,
Domini çpnfessio,.qua Patri loquilur: Quod abscon- duli supt. . -
disli hoec,asapienlibus;.,et prudentibm, el revelastiea Et' plagis. impositis, abierunl , semivivo relicio.
"
parvulis. , -, _-..•• Plagoepeccata sunl,.quibus jiaiuroe humanoeintegri-
 4G9 IN LUCiE EVANGELIUMEXP0S1T1O. — LIB. III. 470,
taiem vibtando, semiiiarium qùo'ddam(ul ita dicam),A lario, et ait : Curam illius liabe. Altéra dies est, post
augëndoemorlis, fessis ihdïdere viscéribùs. 'Abie- Domini resurreclionem. Namlèl aïiie.quidem per
runt auiem', non ab iiisidiïs aliquàienus cessando, Evangelii sui gratiam illùminaverat, bis fini"in te-'
sed earumdem insidiarum fraudes occultando. Semi- nebris et in umbra morlis sedëbanl (Luc. i), sed
vivum reliquërunt, quia bpaliludinem vitoe,im'mor- p'otior, resurraeilone celebrala , perpétua? lucis
tàfitalïs' exnere, sed non seiisum ralioriis aboiera' splendor eûulsit. Duo denarii sunt duo Teslanienla ,
valuerunt. Ex qua enim parte saperé et cogiioscete ih quibus oeiërni Régis nomen el imago contineiur.
Deum potest, vivus esl homo. Ex qûavero peccaiis Finis enim legis Chrislus ( Rom. x ). Qui altéra die
coniabescil, et miserïa déficit, moriùus idem, . ie- prolali danlur slabulario : quia lune apëruit illis.
thiferoque est vulnere foedatus. sensum, ut ïntelligerent Scripluras (Luc. xxiv).
Acciditauiemut sacerdosquidam descendereteadem. Altéra die stabularius denarius, quorum" prétio
vulneratum curaret accépil, quia Spirilus sanctus
via, et, viso ille, proeterivil.Simililer el.Levita, cum
esset secuslocum, el viderel eum, iransi'tl. Sacerdos, adveniens docuit apostolos oihnem Veritatem (Joan.
et Lèvila,'qui, viso saucio, transierunt sacerdo- xvi),. quo gentibus erudiendjs iuslare aiqùe Evange-
lium et minislerium Veleris Teslamenti est, ubi per lïuiii proedicare sùfficerënl.
B-" Et quodmnquesupererogaveris,egocumrediero,'-réd-
légis décréta mundi Ianguentis yulnera mpnslrari- dam libi.
taiilum, non-autem curari poierant, quia impos.- dehariis non Supererogat stabularius, qùod in duobus
sibile éral (ut Aposlolus ail) sanguine vitulorum et accepii, cum dieil Apostolus : Devïrgi-
nibus autem proeceplumDomini non habeo, consilium
aguorum, et hircorum àuferri peccata (tlpbr. îx )'. autem do (I Cor. \u). Itemque : Et Dominusordina-
Samarilanus autem quidam iler transiens se-
, venit: vit his qui Evangeliumannunliant de Evangeliovivere
cus,eum, el videns eum misericordiamotus est. Sama-
(l Cor. ix). Sëd non usi sumus bac polestale, ne
rilanus, qui inierpreiàiur cuslos , Dominum signifi- quem veslrum gravaremus (/ Thess. ïi). Cui rediens
cai,.cui rectissime prophela, ne hos latrones possit quod prbmiserat, 1debilor reddet, quia veiriens in
ineurrera, suppiipat. Çuslodi me, inquiens, a,lu- judicio Dominus dicit : Quia super pàuca fuisli fide-
queo, quem slaluerun.lmihi, et.a seandalis operantimn lis, super mulla te,constituant. Inlra in
gaudium Do-
inïquilaiem(Psal. CXL). Qui prppter nos homines, et mini lui (Mailla xxv).
propier no&lram.salulem descendens de coelo, viloe • Quis horum. irium videtur libi illi
iler proxinius fuisse
proesenlis arripuit ,^-et. venit secus. eum qui. qui inciditin lalroites? Al ille dixit : Qui fecit iniseri-
vulneribus tabescebat infliclis, idest, in.simililu?- cordiam in illum. Jux-la
dinem hominum.faclus, et.habilu invenlus, ul homo "t mini litteram, manifesta est Do-
' sentenlia, nullùm nobis amplius quam qui mi-
(Philipp. u), compassionis nosiroe susceplione .fis-- sereatur esse proximum, si Jerosolymitoe civi, non
nftimus,, et misericordioe faclus est consolaliona- sacerdos, non Levita ex eadem génie, îmb in eadém
vicînus. urbe nati et nutrili, sed exteroegenlis accola, quia
El'àppropians alligavil vulnem, ejus,. infundens magjs miserlus est," faclus est proxïmus. Sacratiore
bleum et vinum, Peccata, quoe in hominibus invenit,; autem intelleciUj quoniam nemo magis proximus
redarguendo cohibuit, spem venioe,poenileiilibus, quam qui vulnera nostra curavit, diligamus ebm'
terrorem poenoepeccanlibus inculiens. Alligal enhn. quasi Dominum Deum noslrum, diligamus quasi pro-
vulnera, dum proecipil: Poejiilenliâmagile,, infûndit ximum. Nihil enim lam proximumqUanicaput meni-
oleum, dum addil : ApprPpinquabit enim regnum' bris. Diligamus etiam'-eum, qui iuiilatof est Christi.
.coelorum(Matth. m), Infundii.et vinum, dum dicit : Hoc esl enim, quod sequitur-
Omnis arbor quoenon facit.fruclum bonum, excidetur^. El ail illi Jésus : Vàde, el lu fac simililer."Id est,
el in ignem millelur (ibid;). ut vere le proximum, sicut leipsuih, diligere mani-
Et impsnens illum in jumenlum suum, duxil iii festes, quidquid vales ïn ejus, vel spiritaïl necessi-
siavulum,el curam ejus egit. Jumenlum ejus est para, ]V taie sublevanda dévolus operarë..
in qua àd nos vénira dignatps est. In quo saucium F-uctum.eslauiem,dumirehl, et ipse intravitin quod-
imposuit, quia peccata nostra ipse porlavil in cor- dam caslellum, et mulier quoedam,Marlha nomine,
pore suo-super Uguuui ( I Pelr. n ) ; et juxta' "àliam excepit illum in domumsuam. Et huic eral soror no-
parabolam, inventam, quoe erraverat ovem , hume- mine Maria. Hoec leclio superiori pulcherrima ra-
rissuis imposilam, reportavil ad gregem (Luc. xv). lione conhectitur. Quia videlicet illa dileclionem Dei
flaque imponi jumenlo esl, in ipsam Incarnalionem . etproximi, verbis el parabolis, hoec autem ipsis ré-
Chrisli credere, ejusquo mysteriis initiari, simul et bus et verilate désignât. Duoequippe isloe domino
ab bosiis incursione luiari. Stabulum. auiem est "dilecloesorores duas vitas spiritaies, quibus in proe-
Ecclesia prsesens'^ubi reficiuntur viaiores, de pefe- senii sancta exercelur Ecclesia, demonstrant. Marlha
'
grinaiione bac in oeternaui pairjam rajeunies. El . quidem aclualem, qua proximo in charitate sôcïa-
bene jumenlo împosilum dusït ïn stabulum, qùia mur; Maria vero contemplativam, qùa in Dei amené,
nemo', nisi baplizalus, nisi corpori Christ; adiina- suspiramus. Activa enim- vita est, panem esiirieuii
lus, Ecclesiam ïntràbit. (ribuere, verbo sapientïoenescien(em docere, errau-
Et altéra die prolulit duos detiaries, et'dediislabu-* leiu corrigera, ad humiliiatis viam superbieniem
471 BED^E VENERAB1LISOPP, PARS.H. SECT. I. — EXEGETICAGENU1NA. 4,-73
proximum rëvacare, infirmanlis curam gérera, quoeA patria panem. esuneuti p.orrïgat^ tibi nemo esurii?
singulis qûibusque expédiant, dispensare, et'com- Quis potum. iribuat sitienli, ubi nemo silit? Quis
missis hbbïs, qùaliler subsistera.yajeant, proevîdere. mortuum sepeliat, ubi nemo moritur?Cumproesenti
Goniempiaiiva veroviia est, eliariiaiem quidem Dei ërgo soeculovila aufertur activa. Cbnlemplativa au,-,
el proximi iota menle relinere, sed ah exierijori tem hic incipit.ur, ut in coelesti palria perficialur.
.aciione quiescere.'soli desiderio Condiloris inhoer Quia amôris ignis qui hic ardere inchoat, cum ipsum
rëra, nt.nil jam agere libeat, sed, calcatis curis om-,. quem amat vidërit, ïn amore amplius ignescii. Con-
nïluis, Êd vidèndam faciem sui Crealoris animus templativa ergo vita.niinimè aufertur, quia,subtraçia
ïnardegcat, ila ut jam noverit carnis corruptibilis proesenlis soeculiluce perficitur.
pondus cum moeroré pbrlare, loiisque desideriis ap- CAPUT XL
pêlére'' illis lîymnidicisangelorum cïipris intéresse, El faclum esl cum esset in loco quqdam orans, ut
admisceri coelestibus Civibus,de.oeterna in. conspe- cëssavit,dixit unus ex discipulisejus ad eum : Domine,
ctu Dei incorruptione gaudere. docenos orare, sicut el Joannes docuii discipuiossuos,
Quoeetiam sedenssecus pedes Dpmini,audiebatver-.. Posl hisloriam sororum quié duas Ecclesioevilas si-
biim illius, Marlha autem salagebatcirca frequensmi- gnaverunt, non frustra Dominuset ipse orasse, et
iv.sicrium.Hoeculrique vitoecopgruerenemo esl qui R discipûlbs orare dpeuisse describitur. Quia et oratio
dubiiet. Et cpnlpmplaiiyoequidem uiiiformjsperfectio quam dbeuit ulriUsquein se viloe cbnlinèt myste-
est, exulam mentem a cpuclis habere lerrenis, pam7 rium, èlipsàrum perfeclio vitarum nosiris non viri-
que, quantum bumana imbecillilas siiijl, unire pum bus est dblinenda, sëd precibus. Et quia crebro Lucas
Christo ; activa? vero, quam frequens. sit ministe- Salvatorem descripseràl orantem , quid orando ege-
rium, genlium Magisiéredocel, qui creberrimis Epi- rit, qui ulique non pro se, sed pro nobis sùpplicabal,
stplaruin dictis, suos pro Christo terra marique la- insinuai, cum, finit» oratione,-discipuios refert quav
bores, sua pPriçula commémorât. In quibus eliam Hier orare-debeant sciscllari.
visioiies e.t revelationes Domini eommeudans, non El ait illis : Cum oralis dicile : Pater, sanelificetur
minus se in speculativa yiriute, quod perpauci* est nomenluum. Adveniai,regnum luum. Panem noslrum
îmiîabile, cpnsummatumfuissesignificat. Undedicit; quolidianumda nobis hodie; el dimitte nobis peccata
Sive enim menleexcedimusDeo, sive sobriisumusvo- nostra, siquidemet ipsidimittimus omniadebentinobis.
bis {II Cor. v). El ne nos inducasin teniaiionem. Juxia eyahgeiislaïn '
Quoe stetit el ail: Domine, non est libi curie quod Maillioeuni,septem pcliiiones Coniinere dominica
soror,mea reliqûil nie sola ininislrare. Die ergo illi ul,_ videlur oralio.' Quarum in Iribus oelerna poscuntur,
^
adjuvel me. Ex illorurn persona loquitur qui adhuc in reliquis qualuor-temporalia, quoelamen propter
diyiiïoeconlemplàiioiiis ignari, solum quod didiçere a?ierna,-conse.quendasunt necessaria, Nam quod di-
frâlernoedilectionis opus Deoplacilumducunt,ideo- cimus : Sanctificeliir.nomen tuum,, adveniat regnum.
que çunclos, qui Cbrislo deyoti esse veliut, huic luum; fiai volunlas tua, sicut in coeloel in terra; qùod
maiiçipa.lbsaulumanl. El bene Marlha stelisse, Ma- non absurde quidam iniellexerun.t in spiritu el cor-
ria spcùs pedes Domini sedisse describilur, quia vila pore, omnino sine fine relinenda sunt, et hic in-
activa,labpriosodesud,alin ceriamiiie, conteinplaiiva choanlur, quaniumqueprofiei.mus,augenlur in nobis :
verp.pacalis vitiorum tuiiiultibus, opialajam in Chri- perfecta vero (quod.in alia vila sperandum esl) sem^.
sto nierais quiète perfruitur. per possidebuniur. Quod vero dicimus : Panem no-
Et respondensdixil illi Dominus: Marilia, Marlha, slrum quolidianum da nobis hodie; et dimilte nobis
sollicitaes, el lurbaris circa plurima,jporro unum est débitanostra, sicutetnosdimillimusdebiloribusnosiris;
necessarium,Etbealus David solum hoc necessarium et ne nosinducasin lenlatioiièm,sed libéranos a malo;
homini esse definiens, Dep jugiler inlisererp deside- qnis non videal ad proesentisviloe indigenliam per-
rat, dicens-.:Mihi auiem qdhoerereDeo bonumesl, , linere? In illa itaqup vila oeterna, ubi nos semper
ponere in DominoDeo spem meam.(Psal. LXXII).El ., speramiis futures, et in iiominis Dei sanctilicatione,
alibi : Unam peliia Domino,hanc requiram, .u lin ha- et iegnym ejus, in nostro spiritu et eorpore perfecle
bitent ih dômo Dpminiomnibusdiebus vitoemeoe,uï alque iinmortaliler permanebiinl. Panis vero quoii-
videaijiyolunialemDomini,elvisitemtemplumsanclum dianus ideo dictqs est;'quia hic est necessarius quan-
ejus(Psal, xxvi). Una ergo el soia est theologia, id tus animoecarnique tribuendus esl, sive spiritalifer,
est, çonteniplaiip Dei, cui merito omnia juslifiça.T sive corporaii.ier, sive uirbque iutelligaïur modo.
lionupi mérita, universa virtulum studia poslpo.- Hic esl etiam quam posçimus remissio, ubi est omnis
'nuntùr. conjniissio peccaterum. Hic tenlaiiones, quoenos ad,
Maria oplimamparlent elegil,quoenon auferetur ab peepandum vel. aliiciunt vel impèllunt. Hic denique
ea. Ecce pars Marllioenon reprebenditur,, sed Marioe malum, unde cupimus liberari. Illicauiem nihil isto-
laudatur. Ne-queenim bonam parlera elegisseMariam ruin est. Evangelista vero Lucas in oratione domi-
dicit, sed oplimam, ut etiam pars Marlhoe,indicare- .nica pplitiones non septem, sed quinque complexus
lur bona. Quare auteiH pars Marioesit opfima, sub- esl. Nepab istp ulique discrepavit, sed quomodoista
inferitir çum dicitur : Quoenon auferetur ab ea. Activa sepiem sint inlelligenda, ip?a sua breyilate comnïo-
eienhn vila. cum eorpore déficit. Quis enim in oeterna nuil. Nomen quippe Dei sanclificalur in spiritu, Dei,
Aiz IN I.I1C/E EVANGELIUMÊXPOSITIO:— LIB. III. iii
au(em regnum in carnis resurreclioneyënlurum est. A epulas verbi quibus.alulur, qnoeramus amicum qui
Osiendeiis ergo Lucas lerliam pelilionem" dùaram de), pulssmus oslium quo séryaniur absconsoe. Ma-
superiorum esse quodammodo repelilionem, magis gnam enim spem dédit, et dal ille qui pnimiuëndo
eam proetermiuendo fecit inleiligi. Deinde 1res illas non decipit.
adjungit, de pane quotidiano, de remissione pecca- Omnis enim (inquil) qui petit accipil, et qui quoerit
torum, de lentatione vitanda. Al vero quod ille in invenïl, et pulsanli aperietur. Ergo juxia proemissam
iillirno posuit : Sed libéra nos a malo, iste non posuit poslulanlisamici parabolam perseverantia opus est ut
ut intelligeremus ad illud superins quod de lenta- accipiamus quod petimus, etinveniamus quod quoe-
tione-dictum esl pertinerè. Ideo quippe ail : sed'li- rimus, et quod pulsamus aperiàtur. Nam si petenli
béra; non ail : Et libéra, lanquam unam pelilionem daiur,et quoerensinvenit, et pulsànti aperilur; ergo
esse demonslrans, noli hoc, sed hoc, ut scïat uïius- cui non dalur, et qui non invenit, et cui non aperilur,
qui-que in eOse liberari a malo, quod non infertur apparël quod nonbene petierit, quoesierit,pulsavërii.
ïn leniationem. Quis autem ex vobis palrem petit panèin , nunquid
Et ail ad illos : Quisveslrumhabebiiamicum, el ibit lapidem dabit illi ? Panis intelligilur.charitas -propier
ad illum média nocte, et dicet illi : Amicë, commoda majorem appelituni, et lain necessarium, ul sine illa
mihi 1res panes, quoniam amicus meusvenil de via'ad B ' coetera nihil sint, sicut sine pane mensa
inops.
me,-ei non habeoquod ponàm' anle illum. Rogatus a Cui contraria est' cordis durilia^ quam lapidi compa-
discipulis Salvalor non modo formam oràlïonis , sed ravit -'
elinsiantiara frequentianique tradit orandi. Amicus -Autsi piscem, nunquidpro pisceserpeniemdabitilli?
'
ergo ad quem média nocte venilur, ipse Deus iiiieU Piscis est fides iuvisibilium, vel propter aquam ba-
Iigjlur. Cui-inmédia tribulatione supplicàre, et 1res piismi, vel quia dé invisibilibus Ipcïs capitur. Quod
panes; id est, intelligenliamTiiniiatis, qua proesentis eliam fides hujus mundi fliiciibus ciraumlairala non
viioeiConsoleniur" labores, èffiagitafe debemus. .Ami- frangitur, recle pisçi ëomparaiur. Cui conlrariunv
cus qui venit de via, ipse nosier est' aftimus, qui lo- posuit serpeniem propter venenafallacioe,quoeeiiam
ties a nobis recedif, quolies ad appeienda •terrena primo homini male/uadendo proeseminavit. ,
et lemporalia foris vagalur. Redit vero , coeleslique Aul si petierit ovum, nunquid porriyet illi scorpio-
alimouia refiei desidcral, cuni in se revërsùs su- nem? In ovoiiidicaïur spes. Ovum enim nondum est
perna coeperil ae Spiritalia meditari. De quo pulchre fétus perfeclus, sed fovendosperatur. Gui conlrariuin
qui' pelierat adjungit, non se habere quod ponat ànte posuit scorpionem , cujus açuleus yenenatus relro
illum.-Quoniam animoeposl soeculi tenebras Dëùm i timendus est, sicul spei conlrarium est rétro respi-.'
-
suspiranli, nil proe1er eum cogitare , nil loqui, nil epre-, cum spes fufurorum in ea quoeanle sunt, ex-
libêl intueri, solum quod recognovil summoeTrini- lendal.
lalis gaudium cohlempkri; aiqu'e ad hoc plenius in-- Si ergo vos cum silis mali, nostis bona data dare
tuendum pervenire satagit. filiis vesiris, quanto magis Paler vester de coelodabit
Etillè deintusdical : Noli mihi moles'tusesse,jam spiritum bonum petenlibus se? Quomodo mali daiit
oslium clausum esl, el pucri mei mecumsunl in cubili. bona? sed malos appellavit, dileçlores adhuc soeculi
Non possumsurgêre et dare libi. Oslium amici diviui hujus et peccaiores. Bona vero quoe dant secundum
est inleiligenlïa sernionis, quod sîbi Aposlolus orat eorum sensum, bona dicenda sunt, quia hoec pro
aperirïad loquendùin myslerium".Christi. Clausuii-' nobis habent, quanquam et in rérum nalura ïsia
que estlempore famis^verbï, cum ïnielligenlia non bona sint, sed. lemporalia , éi adistain yitam infir-
datur. El illi qui ëvangeîicam sapientiam, lanquam màm përlinentia, et quisquis ea malus dal, non de
panem erogames, per orbem terra; proedicdvei'unt, suo dat. Domini est enim terra, et plénitude ejus, qui
pueri patrisfamilias jam sunl iu secrela quiète cum , fecil coelumet terram, mare eiomnia quoein eis sunt
Domino.El lamen orando efficitur. ut accipiatdesir (Psal. xxni). Quantum ergo sperandum est dalurum.
derans intelleclum ab ipso Deo, etiam si honio desit Irj Dcura nobis bona petenlibus, nec nos posse decïpi
per quem sapienlia proediceiur. ,, ut accipiamus aliud pro alio cum ab ipso petimus,
Et ille si perseveraverilpulsans, dico vobisel si.non- quando nos etïam eum simus mali novimus id dare
dabit illi surgens eo quod amicusejus sil, propier im- quod pelimur I Non enim decipimus filios nosiros,
prabilqlem tamen ejus surgel, et dabit illi quolquot et qualiacunque bona danius,. non de nostro, sed de
habet necessarios.Et ego vobis dico : Pelile, et dabitur. ipsius d'ainus. Aliter : Apostoli qui eleciionis merito
vobis. Quoerile,et invenielis.Pulsale, el dperielur v'ç- bon'uaiem generis humani mullis excesserani modis,
bis. Cumparatio est a minore. Si enim amicus homo siipernoe bonilalis inluitù mali esse dicunlur; quia
surgit dp Jecto, et dai non amîcilia sed toedioçonypul-, nihil est per semelipsum stabile, nihil immulabiie,
sus, quanlo magis dal Deus qui sine toedio Iargissimp nihil bonum, nisi Deilassola. Omnes vero creaturoe
donat quoi! pélilur? Sed adMioç se pgti vull,. ul ca- ut bealilUdinemoeterniialïs vel immuiabilitaiis obii-
paces donorum ejus fiant qui pelunl. Ne ilaqué dp néani, iion hoc per suam nalurram, sed per Crealoris
via vëniens amicus inedia dispereat, hoc est, ne sui parlicipaiionem et gralîam consequunlur. Quod
animus-nuper ab erroris sui vanilate, resipisceps de- vero dicilur : Quanto motgisPaler vesterde coelodubit
sider.i spirilalis diulius innpia labescat, -petamus spiritum bonumpcïeniibitsse? pro qùo Malthoeuspo-
41o BED/E VENËRABILiS OPP. PARS H. SECT. I. —EXEGETIGA GENUINA. 470
suit : Babil bona peicMibusse (Matth. vu), ostendit A eo subsistera. Quia omnes.militâtes, quoeex dono»
Spiritum sàneiBm piemiùdinem esse bonorum Dei, mm Dei gralïa suscipiun.lur, ex isto fonte éma-
el ea quoedivinitusàdminislrantui;, non alia.absque nant.

LIBER OUÀRTUS.

RROOEMIUM., lumen aspiciant, deinde ad laudes Dei lacentia prius

.Exsultans"in Spirilu sanclo Dominus (ul supra le» ,• ora laxeniur.
cilira est): Confiteoriibi, Paler Dominecoeliet lerroe, Quidam autem.exeisdixerunt : In Beelzebub prin-
quod abscojndistihoeca sapienlibuset prudenlibus, et cipe doemoniorum ejicii doemonia, Non hoec aliqui de
revelastiea parvulis.-Quoe senlenlia secrali conscia lurba, sed, Pharisoei calumniabaiilur et scriboe, sicut
judicii semper effeclum suoevirtutis'iierare non de- alii evangplistoeieslaniur. Turbis quippe quoeminus
sisiit. Nam et geueraliter in dejeclioiie Judoeorum; B erud'uoevidebantur, Dominisemper facla iniranlibus,
genlium vero eleelione, el in singulis quïbusque illi conlra, vel negare hoee,vel quoenegare nequïve-
juxta alternant menlium qualitalem specialiler non rant, sïnislra_ïnterprataiione pervertere.laborabant,
cessât exhiberi. Denique ul proxima parumper altin- quasi non hoecdivinitatis, sed immundi spirilus opéra,
gam, legisperitus volens seipsum jusiifiearey Domi- fuissent, id:est, Beelzebub, qui Deus eral Accaron,
num lentaturus: adiil, sed confustts abscessit; at Nam Beel quidem ipse est Baal. Zebub, aulëni imisca
Maria pedibus ejus humiliier acclinis, oplimam par- vocaiùr. Nec juxtaqùoedam mendosa exemplaria l lit—
tem philosp'phioecoelestiselegit. Item parvuli Christi," lera velrf -in-fineest. iiominis legenda, sed b. Beelze-
qui non de sua justitia, sed de Redemptoris sui gra- bub ergoJJaabmuscariim:, id esl ,.vir muscaruin, sive
tia proesumere didicerant, quibus orationnm modis , habensmuscas inlerpretatur, ob,sorties videlicet im-
eamdem gratiam advocare debeanl inquirunt, au- môlatii crupris, ex/cujus spurpissiuiQrituTelciiomine
diunlque confestim et quibus verbis orare^ et qùa princjpem doemoniorumcpgnominabaut.
itrstanfia-perseverare, ei pro quibus maxime rébus El afit tentantes., signum de.coeloquoerebanlab eo.
supplicare oporteat, fide scilicet, spe et charilate, Vel in/morem Elioeignem, de sublimi venire cupie.-.
quodque perfëcle petentes earumdem largïtorem a bani, vel in simi!itudinem;Samuèlis tempora oestivoi
Pâtre Spiritum;bonum percipiant.. Conlra sapienles G C mugira tonilrua, coruscare fulgura, imbres ruere,-
et prudentes, quia Spiritum gratioe non modo non quasi non possint et illa calumniari , et. dicere ex.
petere, quoerere, pulsare, sed etblasphemare sata- occultis et variis aeris passipnibus accidisse. At lu
gunt, irrëmissibiles el hic et in futuro suoepervica- qui calumniaris -ea. quoe ,oculis vides, manu tenes,
cioepoeuasiuuht. El usque ad finem Evangelii, qui ulililale senlis, qui feceris de iis quoe.de coelovene-
legerii, imo usque ad finem soeculi, qui prùdenter rinl? Uiiqûerespondebis, et inagps in ^Egypto mulla.
inspexerit, inielliget quod Deus superbisrësistil, hu-. •' signa fecisse de coelo.
milibus aulenï dal aratiam (I Pelr. v). Ipse autem ul vidit cogilaliones eorum^ dixit-eis :-
INVOCATIO. Omne-'regnum in. seipsodivkum.desolabitur, et domus.
Quapropter ipse quarluni expositionis. evangelïcoe supra domumcadet."Non ad dicta , sed ad cogitala
librum incipiens aleciione in qua superbiae spirilus respondit, ut vel sic coinpellereniur credere poien-
in digïlo Dei ejiçilur, luam, Christe,clèmentiam sup- lioeéjus, qui cordis yidebai bcculta. Si auiem omne
pliciler imploro, ut Spirilus luus bonus deduçat me regnumin seipso divisum desolalur, ergo Patris et
in viam rpclaui, el éum qui ab Aquilone est.,.longe Filii et Spirilus sancti regnum non est divisum, quod
facial a me, quatenus ejeclis a me malïgnis scruter jn sine ùlla cboiradiciione non aliquo impulsu desolan-
mandata Dei mei, revelalisque menlis oculis ad con- dum, sed oeterna est stabiliiaie mansurum. Si vero
siderari.daluoe sacrosanctoe legis mirabilia dévolus sanctoeet individuoeTriniiatis, individbUm.imo quïa
lecior ingrediar. individuuni/inanetregnuro,-desistant Ariaril minorera
Paire Filium, minoram Filio sanclum dicere Spiri-
Et eral Jésus ejiciensdoemonium,et illud erat mu- tum. Quia quorum unum est regiium, horum est et
tant.Et cum ejecissetdoemonium,loculus est mulu-s, una majëslas.
el adniiraloesunl turboe. Doemoniacusiste apud Mat- Si auiem et Salarias in seipso divisus est, quomodo
tlioeumnonsolum niulus, sedët coecusfuisse narralur, stdbil regnumipsius, quia dicilis in Beelzebubejicere
curaïusqùe dicitur'a Domino, ila ulloquereiur et me doemonia?Hoc diceiïs, ex ipsorum eonféssione
viderai. Tria ergo signa simul ïn uno honiine perpé- volebat inleiligi quod in eum non credendo in regno.
trai» sunl. Coecusvidei, riiutus ioquitur, possessus., diaboli esse eiegissèiit, quod "ulique adversum se
doemonèlibëralur. Quod et lune quidem.carnaliier divisum stare non posset.Eligaiit ergo Pharisoei quod
faclum est, sed el quotidie complelur in-cbnversa- voluerint. Si-SalanasSàtanam non poiest ejicerej, ni-
tione credeniium, ul, expulso primura doemone,fidei hil contra Dominum quod dicerent, invenire potùe-
 èll m LUOE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV. 478
runt. Si autem poiest, multo magis sibi prospiciant A vero ejus, ipsi homines sjnt ab eo deeepti. Quoe
et recédant de regno ejus, quod adversum se divi- . viclor Chrislus distribuit, quod esi^insigne trium-
sum stare non poiest. In quo autem Dominus Chri- • phantis, quia captivantducens capliviialem,dédit dona.
slus ejicjat doemones, ne doemoniorumprincipem hominibus, quosdamquidem apostolos, alios ëvange-
exisliment, attendant quod sequitur. lislas, hos propheias,illos pàstores ordinans et docto-
Si autem ego in Beelzebubejiciodoemonia,filii vestri res (Ephes. iv).
in quoejiciunl? Ideo ipsi judices vestri erunt. Dixit Qui non est mecum,adversum me-esl. Et qui non
hoc ulique de discipulissuis, illius populi filiis, qui colligitmecum, dispergik Non pntet quisqnam de-hoe-
certe discipuli Dpmini Jesu Christi bene sibi conscii , reiicis .diclum et schismaticis, quanquam et ila ex
fuerant, nihil se malartim arlium a bôno magistro Superflùo possit inleiligi, sed ex consequentihus ,
didicïsse, ut in principe doemoniorumejicerenl doe- lextusque sermonis ad diaboium refenur, et quod
mones. Ideo (inquil) ipsi judices erunt vestri, ipsi non possint opéra Salvaloris Beelzebub operibus
(inquil) ipsi ignobilia et contempiibilia hujus mundi, comparari. Ille cupit animas hominum tenere capti-
in quibus nonartificiosamalignilas, sedsancla simpli- vas, Dominusliherare; ille preedicatidola, hic ùnius
fias meoevirtutis apparat, ipsi lestes mei, judices Dei notitiam ; ille trahit ad vitia, hic àd virtutem
erunt vestrr. Aliter : Filios Judoeorum, exorcislas " i-evpcat : quomodo ergo possunt habere çbnpordiain
genlis illius ex more significat, qui ad invocaiionem inler se, quorum opéra divisa sunl?
ejiciebant doemones. Et coarctat eos interrogaiione ÇumiinmundusSpiritùs exieril de homine,perdmbu-
prudenti, ut confileaniur Spirilus sancti esse opus. lai per loca inaquosa. Quamvis slmpliciler inleiligi
Quod si expulsio (inquil) doemonumin filiis veslris, possit, Dominum hoecad dis.tinctionem suorum et
Deo, non doemonïhusdeputatur, quare in me idem Sàtanoe:operum adjunxisse, quod scilicet ïpse sem-
opus non eamdem habeal causam? Ergo ipsi vestri per polluia mundare, Satanas vero mundata gravio-
mdipes erunt, non poleslate, sed comparaiioiie, dum ribus festinet attamînâre sordibus, lamen et de lïoe-
illi expulsipnë.mdoemonumDeo assignant, vos Beel- retico quolibet, vel schismatico, vel etiam malo
zebub.princïpidoemoniorum. . catholico, poiest lion inconvenienler accipi. De quo
Porro si in digito Dei ejiciodoemonia,profeçloper- lempore baplïsmatis Spirilus immundus qui in eo
venitin vos regnum Dei. Iste est digitus quem confi- prius habitavërat, ad confessionem calholicoe fidei,
leniur et magi, qui contra Moysenet Aaron signa fa- abrenuntialionemque mundanoeconversationis eji-
ciebant, dicenles : Digitus Dei est iste (Exod. vin), ciaiur locaque inaquosa peragret, id esl, corda fide-
quo ettabuloe lapideoescriploe sunt in monte Sina.. p liuni quoe a mollitie fiuxoe cogiialionis expurgala
Igitur manus et brachium Dei Filius est, ei digitus sint, callidusinsidialor explorai, si quos ibi forte suoe
ejus Spiritùs -sanctus, Patris, et Filii, el Spirilus, . nequitioegressus figera possil. Sed bene dicilur :
saneli una substantia est. Non te scandalizet mem- Quoerensrequiemelnon ïnveniens,"quiacaslas'men-
brorum inoequalitas,cum oedificetunilas corporis. tes effngiens, in solo diabolus corde prâvorum gra-
Aliter: Digitus Dei voraïur Spirilus sanctus, propier lam sibi poiest invenire quielem. Unde de illo Do-
parlilionem donorum quoe in eo dantur unicuique minus : Sub umbra (inquit) dormit in seçretocaiami,
propria, sive hominum, sive angelorum. In nullis etlocis humentibus(Job. XL).In umbra, videlicet le-
enim membris nostris magis apparat parlilio quam nebrosas conscienlias; ïn calamo, qui foris nilidus,
'
in digitis. Quod auiem dixit, Pervenit in vos regnum intus est'vacuus, simulatrices; in locis humentibus,
Dei, regnum Dei nunc dicit quo daranantur impii, lascivas mollesque mêmes insinuans.
el. a fidelibus de peccatis suis poeuilenliam nunc Dicit: Reverlarin domummeamunde exivi.Timen-
agentibus secernunlur. dùs esl iste vërsiculus, non exponeiidus, ne culpà
Çum foriis armalus custodit atrium suum, in pace quam in nobis exsiinclam credebamus, per incuriam
~
sunt.ea quoepossidel.Fortem, diaboium; atrium vero nos vacantes opprimai. .'
illius, mundum qui in maligno positus est appellal, £) El cum venerit, invenit scopis mundalam, hoc est,
in quo usque ad.Salvatoris adventum maie, pacato gratia baplismalis a peccatorumlabe casiigatam, sed
potiebaïur imperio, quia in cordibus infideliiimsine nulla boni operis induslria cumulaiàm. Unde bene
ulla conlradiciionequiescebal. Unde el alibi princeps Mallhoeushànc domum vacantem, scopis mundalam,
mundivoealur, dicenle Domino: Venit enim princeps alque ornatam dicit invenlam : mundalam videlicet a
tnundi, et in me nihil inveniel(Joan. xiv). Et iterum : viiiis prisi'mis per bapiisraum, vacaniera a bonis ae-
Nuncprincepsmundi ejicielurforas (Joan. XII),de qua libus per negligenliara, ornàlam sîinulatis yirlutibus
et hic ejectionesubjungiiur. . per hypocrisin.
Si auiem fprlior illo superveniensviceril éum, uni- Et tune vadil, el assumit septem alios spirilus né-
versa arma ejusauferel ih quibus confidebal, et.spolia, quiores se, eiingressi habitant ibi. Per septem malos
ejus dislribuet.De seipso quippe loquilur, quod non. spirilus, univorsa vilia désignât. Quemcunque enim
concordi fallaxoperatione quemadmodum calumnia- post baplisma, sive pravilas hoeréiica, seu mundana
baniur, sed fortiori pplentia victor homines'adoemo- cupidilas arripuerît, mox omnium proslornel in ima
. nio liberaret. Arma in quibus maie forlis ille c.onfi- viiorum. .Unde recle, nequiores lune eum spirilus
dpeat, asluiioedoliqucsunl noquilioespirilalis. Spolia dicunlur ingressi. Quia non solumhabebii illa septem
£Ï9. m$8, VENERA8ILIS OPP. PARS II'. SËCT.' I. — EXEGET1CAGENUINA. 486
vitia, qi^e Septem spirilalibus sunt contraria virtuli- A esse^conpeptus? c.ùni ex unius ejusdemque .fonds
bus, sed et per bypocrisin,.ipsas se yirtules habere origine, secundum pïiysicos, uierque liquor emanare
simulabil. probetur,, Nisi forte pulandâ esl virgo semenlivam
El sunt npvissimahominisillius pejora prioribùs, suoecarras materiam nulriendo in carne Dei Filio
Melius quippe eral ei viam verilalis non cognoscere, suggérera ppluisse, incamando auiem quasi major!
quam posl agnilionem rëlrorsum converti. Quod in el. inusitalo miraeuïo minime poluïsse. Sed huic opi-
Juda iraditore, vel Simone mago, coeterisquelalihus, îiipni pbstât Aposlolus dicens :.Quia misit Deus FÎT
specialitër legimus impletum. Quo auiem 'generaliier liii-msuum,factumexinuliere, faclumsub lege(G'al.i\'$,
hoec parabola lendat, ipse secundumMatihoeiimSalva- Néque enim audiéndi sunt qui legendum puiant, ria-
lor exposuit, ubi, ea lerïniiiata, mox subdidit dicens : lum éx muliere,,.factum sub lege, sëd, factum ex mu-
Sic eril el generationi huic pessimoe.Id esl, qiioJ de liere^ Qûia conceptus ex utero virginali, carnem non
uno quolibetspecialiiergeri soiere natravi, hoc in lola dénihilo, non-aliùhde, sed materna traxit ex carne.
generaliier hujus populi.génie geri bon desinit. Iin- Alioqùin nec vere Filius hominis dicerelur, qui ori-
mundus quippe spirilus exivil a Judoeis,quando abce- ginëm non haberal ex hominé. Et nos igilur bis
'permit legem. Et ambulavit per loca arida, quoereris cphira Eutycheh dictis, extollànius vocem cum Ec-
sibi requiem. Expulsus videlicet a Judoeis, ambulavit ® cïësïa ca.iholica,.Cujushoecmulier lypum gessit, exr
per genlium soliiudïnes. Qiioe cuin pbslea Domino loîlamus ël mèntè.mde medio .turbarum, dicamusque
credidissent, ïlle non invente loco ïn. nationïbus Salvafori : Beqïus venter qui le porlavil, el ubera quoe
dixil: Revertar ad domummeampristinam, ùndeexivi. suxisli (Luc., xi). Vëre eïiim béata parena, quoe(sicût
Habebo Judçêos^quos aille diuiiseram.. El veriiens,, quidam.ail) e'nixaest puerpeïaRëgëm.
invenitvacanlem;scopismundalam,Vacabat eniîn lem- Qui,cpslumterramqufilenel per sajcula,cujus
plum Judoeorum,et Chrisiuin'hospllem non habebatj, Kumëriet: oelernocomplecteiis omniagyro,
fine maiier; quai venire heato,
.--.Toiperïuifi'sine,
di.centem: Dimitleturvobisdomusvesiradéserta. Qûia ., Gaudjamatrishab.ens.cumvirgiaitalishonore,
igilur Dei et angelorum proesidïa non hâbèbanl, et Nec pri.màmsimilëmvisa est, nec habere sëquèntéin.
ornaii erani sùperfluis observalibnibus Phàrisoeorum,; Al ille dixit : Quin imobeali qui audiuniverbumDëi,
reveriitur ad eos diabolus, ël seplenariosibi numéro et custodiunl. Pùlehrè Salvalor âiie'slationi muiierïs
démonum addito habitat prisiinam doraùm^et fiunt ahnuit, non eam fantummodo quoe Verbum Dei t;or-
postériora illius populi pejora prioribùs. Mullo enim pdràlïter géiiérare meruerat, sed et omnes qui idem-
nunc majore doemonumnuméro ppssidénturlblasplië- VerbUm spiritalitër -abdïlùfidei concipere, -et boni
m'anlesin synagogis suis Chrislum Jesum, quam in operis cusiodia vel in suo vel in proximofum cordé
fuerant anle C parera, et quasi'alére sluduerint, asseverans esse--
^Egyplo possessi legis npliliam. Quïa
aliud est venlurum non credere, aliud eum non sus- beaios.Tjuia et eadëm Dëi genitrix, et inde; quidem
-
cepisse qui venerit, Sepienarium autem numerum beata, quia Verbi inéarnandi minislra est facta tèm-
adjunclum diabolo, vel propier sabbaium iniëllige, pbralïs,sed iude muliobealioj quia ejusdem-semper-'
vel propier numerum Spirilus saneli. Ut quomodoin amaiidi -custos manëbat oeterna. Quà sentenlîa sa-
Isaia, super virgam de radiée Jëssë, et.florem qui de piëiitesJudoeorum clam perculit, qui Verbum Dei non
radiée conscendit, sepiem spirilus virluluni descen- aùdirëet cuslodira,Sëd r
negareet blasphemare quoe-
'
rabant. : .-
disse narranlur, ila et, e contrario vitiorum numerus
•in diabolo consecraïus sit.. Tarais auiein concurrenlibuscoepildicere: Generaiio-
FMctuniest auiem cuni.hoecdiceret, extollensvocem hoec,generaiio nèqiiam esl : signum quoerit,el signum
quoedqmmulier de lurba,.dixil illi : Beaius venter qui non dabilùrilli, nisi signum Jenoe. Duplici fuerat quoe-
ie.porlavilf-elubera quoesuxisli. Magnoedevotionis et slione pulsalus. Quidam enim calumniabàntur eum in
fidei lioecmulier osienditur, quoeScribis et Pharisoeis Beelzebub ejecïsse doemonia, quibus liaclenus est
Dominum lentantibus simul et biasphemantibus, .raspbns.um.Et alii lenlantës, signum de coelo quoe-
tanla ejus incarnalionem proe omnibus sincerila.le .. rebani ab' eo, quibus abliinc"respondere incipit, non
cognbseit, tanta fiducia confiielur, utét proe'séntium eis'signum de coélb, quod ïiidigni éranl videra, ve--
procerum calumniam, el fulurorum çpbfuùdathoere- rum dé profùndb infèrni tribuëns, quaie Jonàs pro-
licorum perfidiam, ;Namsicul tune Judoeisancti Spi- pliei^ naufragùs; cetoque sorbente voratus, sed de
rilus opéra.blaspiiëmando, verum consubstantialem- abysso âc morlis fàucë liberaïus, ël accepit et dédit,
que Patri Dei Filium negabaïii, sic h.oeretieiposlea signum videlicet incarnaiionis, non diviniiaiiSj pas-'
negando Mariant semper virginem saneli Spirilus siônis, non'gloriûcationis. Discipulis autem surs
oelernoe'beaiitudinïs
opérante virlvilfi.nascituroex humanis membris uni- signum de coelo dedii, quibus
in monte iransformalus,
genilo Deo carnis suoemaleriam mïhisirasse, vèrum gloriam' et prius figuraliter -
eonsùbsiamialemque malri Filium honiinïsfàleri non el "post veraciler in coelumsublévatus ostendit.
debere dixéruni. Sed si caro Verbi Déî secundum Nimisicul-JouésfuivsignumNiniviiii, ilaèrit eiFi-
carnem nascéiitisaéàrne virg'nis matris prnnuntialùr liùs Iiominis generationiisli. Ostendit,Judoeosin mo-
exlranea, sine causa venter qui eam portàssél, ubëri dûm Nïniviiaruïn peceâtis gravibus ïïivolulos, elsub--
cuisejaclasseni, bëaiifiéajïiur. Qua enim consequeniïa' versïo'ni,:si nbri poenilueriii!,"esse proximos.'Verum •
ejus latte crefâiùi'"nùtrilûs," cujus seniibë'nêgatur siéui Niiu'yilisei dëii'untïaïur 'supplieium,';ët'renie-
 '
•481 i'N L-UCJEEVANGELIUM. EXP0S1TI0. — LIR. IV. m
dium demonslratur,lia etiam Judoei non dcbent de\Âi ingredi voluerint, lumen veritais palam queani in-
sperare ïnduigenliam si véliiit agére poenilenliam. lueri. Qua sentenlia Judoeprum quoque proceres
Se'dsvide quid sequilùr : eoniiemnat, qui signa quoercntes exierius, aperlam
ReginaAustri'snrgelinjudicio cunivirisgenerationis lucis januam noluerint inlrare credeiidp. Denique
luijus,el cofidemnabiiillos, Condemnabit ulique non ' proecipilne opéra, ImiUmmodo, sed et cpgilatjones
'poleslate judicii, sed comparaliohe facli melipris. Si eiïpsas etiam coniis in'ienlionesmundareet casligarc
auiem regina Àuslri, quoeelecia esse non duhiiaiUr, mcminerinl; nam sequilùr : ., ,
sùrget in -judiciocuni reprobls, osléndilur una cùh- Lucerna corporislui -estpeulus liais-.Corpus quippe
'ciorum, bonorum scilicet nïalorumque ressurreelïo dicil opéra quoe palam cunclis apparent, oculus
inorialiùni,et hoecnon juxia fabulas Judoeorunfmille, vero ipsam mentis inieniionèm operatur, el de cujus
annis ante judicium, sëdiii ipso esse fulura judicio. merilo eadem opéra, lucisan lenebraium sint opéra,
Qûia vènila finibusCerroe audirë sapientiamSalomo- dlscernuntur,sicul ipsecons'equenlërexpusuii,dicens:
nis, cl eccepiiisSalomonéliic.-^-Hic in hoc loco non Si oculus tuas fueril simplex, totum corpus luum
proiiomen, sed âdverbium loci significat, id est, im- "lucidumerit. Si auiem nequain fueril, etiam corpus
proeseniiaruminler vos corfversaïur, qui incompara- " 'tuum'lenébrosumeril. Si, inquil, pura. recla.qiiein-
biliieresl Salo'monepravsianiior".Refèrt auiem Sçrî- B tenlione quoepôles agere bona siudueris, lucis pro-
piura quomodoregina Saba per'lanlas dïlfieulialé's fecio >uiii opéra quoelacis, eliamsi coram hominibus
génie sba et imperiô dèreliclïs vëneril in Judoeam ïniperfeclionis aliquid habere videaniur, Quoniam
sapientiam' àudire Salomonis, et- ei- mulla mimera dïligènlibus Deum, omnia cooperanlur in bonum, jiis
deferens ab" eo plura perceperil. Quoe ideo Judoeos qui secundum proposilum vocaii sunt saneli. Si au-
injudiciocoùdemnabii,quoniam ipsa abultimis lerroe tem pervefsa est iulentio quoe proecedit,parvum est
finibuseum quoesivit,quem percepio dono sapienlioe 'ônilie opus quod sequilurj quamvis rectum esseyi-
cognoveralesse fàmosum.Illi vero seeum liabenies 'deatur. _ ;
eôm qui non,'aliundesapiens, séd ipse Dei sapienlut Videèrgo, ne lumen qùod in le est lenebroesint. Hoc
et virfùsëst, non modo non audire, sed blaspliemare est,,né.ipsa. cordis inlentïo, quoe lumen est aiiiinoe,
aiquéinsifliis agïlare malëbant. viiïorum caligine fuscelur, sédula disçreiibne per-
Viri Niniviloesurgçnlin judicio cuin genératibnehac pendé. Juxta quod alibi proecipilur; Omni,cuslodia
et côndemnabuntillam, quia poenitenliamegerunf.ad sêivaluiim cor, quoniamèx ipsoVilaprdcedil(Prov,iv).
proediiaiionemJonoe, el ecce plus quam Jcna lût. 'Si'ergo corpus tuum Iolum lucidumfuerit, non Itq-
Jones paucis diebus proedicavit, ego lanfo lempore. . berisaliquamparlent lenebrariim,prit lucidum totun;,
lltë Assyriisgenti increduloe,ego Judoeispopulo Dei. 'J cl sicul lucerna fulgorts illuminabitte. Totum corpus
Ille peregrinis, ego civibus. Ille voce loculus siniplici nostruin omnia nostra opéra dicil, quia et Apostolus
tiilque sïgnomin faciens acceptus est, ego tanla meiubra nostra nuncupat quoedam opéra, qqoeini-
signa faciens Beelzebub calumniam sustineo.. P,lus probat, et mortificanda proecipitdicens : Morlificale
ergo esl Jona hic, hoc est in medio veslrum proedi- ergo membravesira, quoesunl super terram,. fornica-
cans. Et proptereà eodem modo quo regina Austri, lionëm, immuiidiliam, tibidinem (Col.m), el coetera
viri quoque Niniviloegèneralionèm condemuabuiit (alia. Si igilur ipsé bonUmbona intentione pàtravC-
Judoeorum, hoc esl infidelilalis arguent. Aliler : In ris, non habens in tua conscienlia aliquam partent
Niniviliset regina Austri, fides Ecclesioeproeferlnr tenebrpsoecogilationis, eliamsi coniigerit aliquem
Israeli, quoenon minus per poenilenliamperactoein- proximoruto iua; bona aclione noceri, verbi gratia,
sipiëniioe,quam per sapienlioe dïscendoeindiisiriam àùtde pecunia quam a le îiidigens et pelens accepe-
Dominoconcilialur. Ex duabiis quippe parlibus.uni- ral, facere Vel pâli aliquid mali, aut de verbo exhor-
las Ecclesioecongregaïur, eorum videlicetquipecçara,, tationis quo erranlem corrigera volebas, fone per-
nesciun't, ei eorum qui pëccare dcsisluni. Poenileniia. niciosiùs errare; lu lamen pro luo siniplici et lucido
eninî delîclu'maboiet, sapienlia cayel. D ebrde el hic et in futuro, lucis gralia donaberis. Hoec
Nemolucërhamaccenditel ih abscondiioponit, ne- conlra hypocrîsin Plfarisoeorumsubdole signa quoe-
que sub modio.De seipso Dominushoecloq.uilur, bs- rentium specialiier dicta, nos juxta sensum .mpralem
leiidenselsi supra dixerit nullum generationi nèq'uàm generaliier instituant
nisi siguuin Jbnoedandum,,iiè,|uaquam lamen lùëïsi ' Et cum loqûereiur,rogavilillum quidam Pliarisoeus
suoe clarilalem fidelibus occultandani."Ipsé quippes ul.pranderet apùd se, et ingressus recubuit. Consulte
lucernain accendit, qui te.slam 'humanoe naluroe ; Lucas non ail, El cum hoeélpquerelur,sed, Cum lo'que-
flamma siioedivtniialis impievit. Quam'profeclo lu- 'retur, ii\oslendat eumnons'iatimfiniiisguoeproeposuç-
Cèrnamnec crëdeàibus abscondere, nec modio suj5- - rat verbis, sed aliquot inlerposilis, apud Pharisoeum
ponere, .hoc esl sùb mensura legis includére, vel in- prandere rogalnm. Quoeautem sint illa Malthoeus
tra unius Judoeoe"genlisterminos voluil colïibere. '' explicai, qui hoc Domini lerminato sermone, quejn
Sëd supra candeîabrum,inquil, ul qui ingrediunlur,, lamen partira brevius Luca, parlim prolixius com-
lumen videant. Candeîabrum Ecclesiam dicil, ciiii memorai, continuosubjunxit : Adhuceo loquenle ad
loceraam s'uperpbsuil,quia'nosiris in fronlibusfi lemi turbas, eccemater ejuspi fralres si-b.qntforis, quoe-
suoe incarnaiionis affixil, ul qui Ecclesiam fidëliter
r rentes loquiei, Adhuc, inq'iji, eo loquenle,ut inlelli-
 483 BED.-Ë VENERABILISOPP. PARS H. SECT. L — EXEGETICÀ GËNUINA. M
gères, hoecloquenle quoesuperius indicabat.' Sed el A vel oral ut ei dimiliàlur, non solum in éo qùod di-
Marcus, posl illud"quod de blasphemia Spirilus san- miuit atque orat, verum eliam in eo quod corripi.t
eli, quîd'Doiiiiiius dixerit rétùlërat : Et vëniunt, iii- et aliqua emendaloria poena pleciit, eleempsynain
quit,-ma'.erejus et fratres. Lucas auiem non hujus dal, quia misericordiam proeslat, Multa flaque gc-
'rei gesioe ordinem tenait, sed proeoccupavithoëj et . liera sunl eleemosyuarura, quoeCum façïmus, ûdjù-
recordalum ante nafravi.t. Deniqùe hoc sic inierpo- yamur ul dïmitianiur nobis nosira peccata, séd
suit, ul solutum appareat a hëxu ël superiorum et èa nihil est majus qua ex corde dimiltimus quod
posteriorum. haque postquam hùmiaiis sîbî foris in nos quisqUe peceavit. An vero quod ait : Daté
l'naira et'fratribus. ait: Qui enim fecerit voluntatem eleemosynam,el ecceomnia munda sunt vobis,ila in-
Dei, hic frater meus, et sorôrmea, et mater est (Marc. telieCluri sumus, ut Pharisoeisnon habentibus fidem
ïn), daiùrinleiligi, rogalus Pharisoeimirasse con- Chrisli-, eliamsi non in eum crediderinl, nec renati
vïvium. fùeririt ëx aqua .et Spiritu sanclo, munda sint omnia,
Pharisoeus tiuiem coepil inlra se repulans dicere lanlum si eleemosynas dederini, sicut quidam eas
quare non baptizàtus - esset ante prandium. Causam dàndas putàntj çum sinlïmmundi omnës qùos non
Pharisoei cogilationis evangplisla Marcus apëruii di- mundat fides Chrisli, de qua scriptum est : Mundans
cens : Pharisoei enim el omnes Judoeinisi crebrola- R fide cor eorum? El lamen-verum. est quod audie-
ventmanus non niandûcaiii, tenehtes traditionein-se- rant, Date:eleemosynam,et ecce omnia muiida sunl
fiiorum, ei a foro nisi bapiizenlur non cpniedunt vobis. QuL,enim vult ordinale dare eleemosynam, a
(Marc. vu). seipso débet iiiciperë, el eam'sibi primum dare. Est
Et ail Dominusud illum î Nunc vos Pharisoeiquod enim eleemosyna opus mise'ricordioe, verissimequé
de foris estcalicis ei càlini mundaiis.Quod autem inlus diclum est : Jfiserei'e animoeluoe placens Deo (Ec*
tst^vestrum, plénum est raphia et iniquitate. El Mar- cli. xxx). Propter hoc renascimur, ul Deo placea-
BUSquidem refert eos bapiismaia calieum eturceo- hiùs, cui merilo displicet quod nascendo conlraxii
rura lëcioïumquë et oerameniorumobservare solilos, mus. Hoec.est prima eleemosyna quâm nobis" dedi-
sëd magis sub nomine vasorum ipsiniëndacii simu- mus,: quoniam nosipsos niiseros per miseranlis Dei
lalionïs argùuntur, quod aliud osienipnt hominibus misericordiam requisivïmus. Propier quem dileclio»
-
-foris, aliud dùnii agaiit, formant pietaiis, habentes nïs ordinem dictum est : Diligesproximum luumtam-
exirihsecus, sed inlus vitiorum sorde déformes. quam leipsum(Marc. xn)i Cum ergo increpasset eos
Vultenim Dominus explicare latïus,quoesupra bre- quod forinsecus'se lavarent, inlus auiem rapina et
-
viler de mundandocordis oculo prolulerat. iniquitate pîënï essenl, admonens quamdam elpe-
Ll
^. Slûlli, nonne qui fecit quod deforis est, eliam id mosynam, quam sibi homo débet primïms dare, et
qubddèïnl'us est fècit? Qui, inquil, ulramque hominis iniëribra mundari : Vérumlamen,iiiqiiil, quod super-
na.luràm fecit, ulramque mundari desiderat. Hoc est daté eleemosynam, et ecce omnià munda' sunl,
conlra Manichoeps,qui animam tantum a Deo, car- Deindeut ostendéret guid admpnuïsseï, el quid ipsi
nem vero pulant a diabolo creàtam.lloë contra illos facere nonxûrarent, ne illum puiarenieorum elee-
.qui "corporaua peccata, forhicaîionem videlicet, im- mosynas ignorare.
mundiliam, "libidinem, furlu'm, rapinam et coetera Sed voevobis, inquit, Pharisoei, Tanquam diceret,
talia, quasi gravissima.deleslanlur ; spifilalia Vero égo quidem .commonui vos eleemosynam dandam,
quoe hou minus damnât Apostolus, hoc est amarilu- per quam ypbis munda sînl omnia : sed voe vobis,
-
dinem, iram', indignalionem-, clamprem, blasphe- Quia dëçimaiis mentant et rutam et omne olus ;
iniam, sppèrbiam , .et avaritiàm, quoeest idolorum lias enim noyi eleemosynas vesiras, ne de illis pie
èervitus (Cploss.iii) ,ut levia eoniemhunU nunc vos admonuisse arbitremini.
Veruinlamen quod superest date eleemosynam, et Elproeleriiisjudicium et chdriialem Dei, Qua elee-
ecceemhia muiida sunt vobis, Quod necessario viclui mosyna posselis ab omni inquinamenlo inlerlore
et'vcslimentb'superesi, date pauperibus. Juxia quod f. mundari, ut vobis munda essent et corpora quoela-
et Joannes proecipit:~Qui habet dugs tunicas, dei non vatis, hoc.est enim omnia, et inieriora scilicet .et
hàbenli(Luc. ni). Neque enim ila facienda jubetur exlerïora, sicùt alibi Jegilur : Mundale quoejntus
eleemosyna, ut leipsum consumas inopia; sed ul lui sunt, et quoefuris sunl munda erunt (Matth. xxm).
cura corporis explëla inopem qùahiuni vales sùslen- Sed ne isias eleemosynas.quoe fiunt de fruclib.us
tes. Vel ila intelligendum, quod superesi, qubd lam terroe rëspuisse-videretur, ait': -
multo scelerë proeoccupalis solum remedium restai, Hoecautem, inquit, oportuil facere. Id est judicium
date eleemosynam.Qui sermo ad omnia quoe utili et ciiarilatem Dei, ul ël nos veraeiler de 'nosira
miséraiione fiunt, valet. Non soli'ïra enim qui dat miseria jùdicanfes, et Dei charilaiem quam donavit
esuriënli cibum, siliënti poiuiii, hûdo vesiimentum, ipse diligentes pie recleque vivamus, juslum judi-
péregrinanti hosp'uium, et coeterahujusmodi, verum cium ejus confilenles, quod dicit Aposlolus, Judi-
etiam qui dal veniani peccanii, eleemosynam dat. cium quidem ex uno in condemnalionem: el iiiagnoe
El qui emëndat'Vcrbere ïn aùem poteslas dalur, vel xharilati ejus gratias agences (Rom, v), de qua
coercët aliqtïa disciplina, et lamen peccalum ejus idem ipse dicit,gratioeproedicalpr : Coinmendgtautem
quôab illo loesusaut olïensus est, dimiuit ex corde, suam ciiarilatemDeusin nobis, quoniam cum adhuc
 '
485 IN LUCiE EVANGELIUMEXPOSITÏO.—. LIB- IV; 488
peccaiores essciiitis, Citïislits pra occïderunt arguebant, sed patenta fac'mora oeinu-
' • nobis mortuus est j k
(Ibid.). lahdo, dum Christum apostolosque illius insequun-
Hoecautem oporluilfacere, el illa non omittëre, id tur, ïn seipsos senrenliam retorquëbanl, ëadëin
esl. eleemosynas fruciuum lerrenorum. Non ergo videlicet ipsi quoein parehtibiis damnabant agènlcs.
se fallant qui per eleemosynas quaslibi'f largïssi- Profccto leslificaminiquod 'consëntilisoperibuspa-
mas frucluum suorum, vel cnjusquepecunioe,fnip'u- trum vestiorum. Quoniamquidem ipsi éos ocçiderunl,
nitatem se emere existimani, in facinorumimmàni- vosautem oedificaliseoiiim sepulëra. Simulabanl qui-
tale ac flagiliorum nequiiia permanendo. dem se, ob favorem vulgi captandum, pâlrum suo- -
! Voe vobk Pharisoeisqui diligitis primas cathedras ruin horrere perfidiam, memorias prophelarum qui
in synagogis,et salutalionesin foro. Voenobis mise- ab eis occisi slinl magnifiéeornando, sed ipso opère
ris, ad quos Pharisoeorum vitia transierunt, qui teslifrcantU'rquantum palernoenequïtioeconsenliant,
brève et inceilum vitoe nosiroecurriculum quo'pec- Dominum qui ab eisdem prophèlis est proenuniiatus,
cata humiliier plangere debueramus, pro prioratu injuriis agendo. Ubi se pariter el filioshomicidarum
îhvicem superbe certando, peccalis amplius onerare et ad suoe dàmnalionis augmentum scienles peccare
non meiuimus-. - déclarant. Underecte subjungilur : .
Voevobisqui eslis ut menumenta quoenon parent, '** . Propterea et sapientia Dei dixil : Miltam ad illos
et hominesambulantessupra,' nesciunhEt hoecsu- prophetas ei apostolos,et ex it(is occidentel persë-
perstiiionem Fharisoeorum senienlia rednrguii, qui quentur. Sapientiam Dei sëipsum dicil, ipse est enim
foris speciem rectoedoctrinoeproelendanl, inlus verO Dei virlus et Dei sapientia, sicut Aposlolus docet
quid foeditalis gérant, occultent, instar monumeii- ,(/ Cor. i). Denique in Mallhoeo ila habes : Ideo
torum, quoecum superficiem lerroe communis oslen- ecce egomillo ad vosprophetas; et sapicnlesel scribas.
tent, inlus vermésccnlîum sunt cadaverum plena Sïaulem eadem sapientia Dei prophetas quoeaposto-
fetore. De\ quibus Psalniisla cum diceret : Sepid- los misit, cessent hoereliciChristo ex Virgineprin-
crum païens est yuiiur eorum (Psalm. v); mox quid cipium dare, omittant alium legis el propbetarum,
dixisset aperuil adjungens : Linguis suis dolose âge* alium Novi Teslamenti Deum proedicare, quamvis
frflnl. ' - soepeeliam apostolicà Scriplura prophetas non eos
Respondensauiem quidam ex legis'perilisait illi i solum qui fuluram Chrisli inc'arnationëm;sed et eos
Magister, hoecdicenseliam nobis conlumeliamfacis. qui venlura coelestisregni gaudîa proedicent, appel-
Quam misera conscienlia,quoe,audilo Deiverbo, sibi lat. Propheloe(inquil) duo aut 1resdicant, el coeleri
conlumeliam fieri pulal, el commeraorala poena „ dijudicent. Sed-nequaquanihos credidërira aposlolis
u
-përûdorum se semper inlelligil esse damnandum. in calalogi ordine proeferendos.
Unde mihi meisqucsimilibus unicum superest suffu- 1 Ut inquiratur sanguis omnium prophetarùm qui
gium, Domino,cum prophela supplicare : Ulinam effususesl a conslifutione mundi a generalione isla.
'diriganiur vioe meoe, ad custodiendasjuslificationes Quoerilur quomodo sanguis omnium prophelarum
tuas. Tune non confundar,jdum respiciam in'pmnia alque justorum ah.una Judoeorumgëncrationëraqtii-
rnandala tua (Psalm, cxvm). ratur, cumelmulti sanctorumsiveante incarnaiionem,
At ille ail : El -vobislegisperilisvoe,quiaoneratisho- seu post morlem resurreptionemqùe Salvatoris , àb
minesoneribusquoe-porlarinon possunt,el ipsi uno aliis sint nationîbus inlerempti, et ipse Dominus"Ju-
digitovestronon langitis sarcinas.Non possunt onera doeislicet acclamantibus.a Romano tamen proeside,
legis portari eo modo quo isii lègisperili hoecimpo- Romanisque sit militibiis crucifixus. Sed moris est
nebanl hominibus. Underecle audiunt quod sarcinas "Scripturarum duas soepe generationes hominum ,
ejps unodïgito non langèrent, hoc est ne minimis bonorum scilicet malorumque compuiare, hoc est
quidem eam perticerent',quam se conlra morém pa- eorum qui non ex sanguinibus,neque ex voluniatecar-
- trum sine fide et gratia Jesu Chrisli el servare et nis, neque ex voluniateviri, sed ex Dëo no.li sunl
. servandam iradere proesumèbanl,atque ideo jug'um O (Joan. )) ; el eorum quibus dicilur : Vos ex paire
Christi suave et sarcinam ejus lèvera-,ubi requies diaboloeslis (Joan. viii}':Et alibi '.Serpentes,generaiio
esl animarum,procul abjicere et exterminare lenla- viperarum (Matth. xxm).
bani, cum scriplum sil : Jusius auiemex fi.de vivit A sanguineAbel usquead sànguinem-Zacharioe,qui
(IJom.-i). Et aposlolus Peirus, bis qui credenlës ex periil inler allure etoedém. Quàra a sanguine Abel
gentibus cïreumeidi docebanl, proiesietur el dical : qui primus martyrium pâssus est, miruni non esl,
JEt nunc quid tenlatis Deum, imponere jugum super sed quare usque ad sànguinem Zacharioe, quoeren-
cervicetndiscipulorum,quodnequêptitresnoslri, neque dum est, cumet mulli posteum usque ad nalivitatem
nos potuimusportare? sed per gratiam Domini nostri Chrisli, et ipso mox nalo,'innocentes, in Bethléem
Jesucredimus salvari, quemadmodumet illi (Aci.-x\). pueri sint ab hac generàtione perempli, nisi forte
Voevobis qui oedïficalismoiiumentapro\)hclarum, quia Abel paslor ovium, Zacharias sacerdos fuit,
paires autemvestri occïderuntilles. Nonmonumenia cl hic in campo, ille- in alrio lempli necaiùs es.:,
prophelarum ornara, sed inierfeclorès' propiietarum ulriusque gradus martyres, el laici scilicet elaltaris
imilari, sceleris esl. Judoei ergo' prophelarum mo- officio mancipati, sub eorum voluit inlimare voca-
numenia oedificandft,pâlrum suorum facta qui hos Jfdo.
 487 BEDJS VENERAML1SOPP. PARS ih SECT, I, — EXEGET1GAGENUINA. 488
. .Voevobis,le'gispefilis,quia tulislis clavehi,-sciehtioe,A;in g.yrp, ne funderetùr ibi sanguis innoxius, labenle
'ipsinoii inlroisiis, el eos qui inlroibaniprohibuulis. aliquo el in proeeeps ruenië. Et in lempli cbnstru-
C-làvisscientioe.bumililas Chrisli est, quam legispe- clione legimus : Texit quoque domum laquearibus
riti nec ipsi;in lege-.ei-prophèlis iulelligere, nec ab vedrinis, et oedificavillabulalum super omnem domum
aliis inleiligi volebaril. Inlrare est enim, non fesse quinquecubiiisalliludinis, Ergoproedicâbilurin teclis,
conlenium superficie lilteroe,:sed usque ad intelli- cuiiotis.;audienlibus.palamdicetur. '',-
Dico auiem vobis qmicisnieis, ne lerreamini ab his
gënlioesâCratïoris arcana penelràrë. Aliter-: Omnis
doclor qui -audilores quos verbo 'oedificat exemplo quioccidunlcorpus,et posl hoecnon habentampliusquid
scandalïzàt, nec ipse regnum Définirai, nec eos qui facient, Si per.-iecuinressanctorum oecisis corporibus,
- - ; non .habent amplius quid conirà illos agabî; ergo
poleranl inlrare permiiiit. . -,
Cumhoecad illos diceret, cwperunl Pharisoeiel le- sUpervaciia furiunl insania, qui, mortua' marlyrum
de
gisperiti. graviter insislere, et os, ejus opprïmer-e.,,de membra feris avibusque diseerpenda -projiciunt, vel
multis-ipsidimièsei,, el :quoerenlêsdliquid. caperë in auras exienuari, vel in undas solvi,; vel për
si- flanimasin ciuercm faciurtlredigi, cum•néquaquam
oreejùs, ut .accusarenteum. Quàmverà.perfidia»,
rnnlalionis,eti.mpieialissuoecrim'maaudierint ipsi l.e- omnipolenlioe Dei quin ea resuscilando- vivificet
.slanlur.quilaiitoinipnanle turbine non ipsi r,esipi;ce- .-"bbsisiere.possint.
re, seddoclorem veritàlis
' insidiismoliuniuraggredi. ,^ Timeleeum qiiil-postquam.occident,-habet polesla-
..' ,' . CAPUT XII. \ - tem milterein gehëimain.-Quia duo sùnl gênera per-
Mullisauiem turbis cencurr-efilibus ila ut se invitem secutorutn, unum ipalàm soevienlium, allerum ficie
conculcarent;coepildiceread discipuiossuos; Altmdile fraudule'nlerqueblandiènlium : conlra ulrumque .nos
a fermentoPJiarisoeorum.quodest hypocrisis, Ad hoc munira .alque institueré^volens Salvalorj et supra
fermenium. pertinent omnia quoe recumbens apud ab hypocrisi Pharisoeorum atienderej et hic a car-
Pharisaeumsupeiius dispurarerat. De quo et Aposip- nificum coede proecipit non. limeré, quia videlicet
Ius,proecipit: I laqueepulemur, nonin fermentoveteri, posl morlem nec.horum crudelïtas, nec illorurnva-
neque in fermento malilioe-etnequitioe,,$edin azymjs leat simulado dnrar.e.Domino potius,qui:semper vi-
sinceiilalis etverilulis (I Cor v). Nam sicut modicum deat placendum , Dominum qui semper punira-vel
ferriienuinviotani farinoequi injicilur mass'am cor- liberare queaij-esseiimendum. -
rumpii, uirkersamque mox.conspersioneni suo sa- Nonncquinque passëres veneunt dipondio, eP-nhut
porë commaculai, sic,nimirum simulatio cujussemel ejcillis non esf.in -oblivionecoram Deo-?'Siiminuiis'-
aiiinium inibueritj.tola virlutum sincerilaie ,cl veri- •siina, jnquil, .àniuialiajet quoequolibet për aefâ •fc-
^ runtur volalilia Deus oblivisci non
lale fraudabit, poiest^ vos qui
Nihil autem operlum.est qttpd non revelelur;neque adiniagineni fàcti.èstis.Crealoris, non dèbetis-ier-
cipsconditunïquodnmisciqtui\Et qùpmodoin proesenli reri âb.iis-qu,iocci.dunt corpus, quia'qui irrationabi-
soeculo.multorum diu latei- hypocrisis? Ergo dé fu- liagubernat, rationabïJïa curare non dësinil. Dipôn-
ture lempore inielligendum, quando jiidicabil. Deus .dius quo quinque passeras vénérait, id est venddn-
bcculla,hominum, JS'amsicut unus àrnicoriim beali lur, genus est ponderis levissimi, ex dîiobus assibus
Job verissime dixit :JLausimpiorum brevisest, elgau- cbmpos.ili. Quaïril (Priasse aliquis, quomodo dicat
dium hypocriloe.adinsiarpuncii. Si ascenderitusquead ;-Aposlolus-:Nunquid de bèbus'cura est Deo (I Go'r.
coelumsuperbiaejus, et caput ejus nubes tetigeril,quasi Ix) ? cum ulique bps passera preiiosiôr existât.: Sed
. sleiquiiiniumin fine perdelur (Job. xx),. In fine, in- aliud cura, aliud vero estseieuiia. Denique nume-
"
quil, perdelur, qui in princiiio florera videbalur. rus capiltoruiii de quo consèquënier ait :
É'siergo sensus : Attendue ne amulemini simùlato- Sed-et-capillicapitisvesirionmesnumeratisuni,naa
reSj.quia véniel jn'ofecio lempus , in quo ei vesira in açlti' computaiioiiis, sed in facullate cogniliôiiis
virlus omnibus, ei eorum.raveleiur hypocrisis. Ve- acçipitur. Non'ènim sbllicilam Deus cùroenum'érari-
rum quod sequitur : JJ lis intëndïtexcubiam,v sed cui' cpgnila sunt oinîiia,
Quoniamquoe in tenebrisdixisiis,.in lamine-diran- ; quasi numerata.suntoninia, Bëne lamen -numërala
tnr, el quod in pure loculi estis in cubiculis,-proedi-. . dicùiilur,,-q,uia quoe yolfiiiHis«ervare numeraniUs.
cabitur in teclis, .non,solum in futuro, quando cuncia Ubi-iiumensain Dei erga homines oslendil'provîdèiî-
cordium-abscondita,proferenturad lueeiii, sed et in liam, etineirabïleni signal alïeelum quod nil' no-
proesenlitempore poiest.congruenler accipi. Quoniam strum -0611111' lalealj et parvà eliam !otiosaque dicta
quoe inler tenebras qupfidam-pirassurarum câr.ee- ejus srieniiam-non fugiant; Beridelil inielligeniiam
•
îumque unibras ypl,focuti vel passi,sunl apostoli, ecclesia-tieamiu bo,cloco, qui- carnis resurrectio-
nunc clarjljëata per -orbem E;cclesïa,..lectis-eprum nem .negant, quasi nos ipsam -terrenam materiem
;aetibus publiée proedieanl.u.r.:.ëane. quouj ail, .Proedi- quoe discedenie anima fit cadaver; ila resurrèctione
cabiturin teçtis, juxia morem provïncioe Palésiinoe reparandam dicamus,-ut ea quoe dilabuntur, el in
loquilur, ubi soient in teclis résidera. Non enim alias alque alias alîarum rcrum speciçs-formasque
lepia nostro more culininibus Isubllmaia, sed plaào verjuntur, quamvis ad corpus ledeanl unde diJap.;a
scheiaale faciuiil qequalia. Unde lex proecepit ul qui sunt? ad eâsdem quoque corporis.parles ubi.fiicr.iH.it
novain domum oedificaret,- |murum tecli poneret redire necessesii. Alioqjiio.-siça|)iljis;-capjtis,radit,
489 . IN LUC.E EVANGELIUMEXPOSITIQ. — LIB. IV. - 490
quod tam erebra tonsura delraxit, si ungnibus quod A i busdam blasphemiaî,suoemerilo excaicatis verissime
loties dempsil exsectio, immoderata «t indeeens co- scripsil : Proplerea]non polerant credere: quia ilerum
gitautibus, et ideo resurrectionem carnis non cre- dixil Isaias : Excaicavit ocules eorum , el induravit
derilibusoccurrit informosilas. Sed quemadmodum eorum cor, ul non videanl oculis, et intelligant corde,
•si statua cujuslibei solubilis metalli, aut igné lique- et converlanlur, et sanem illos (Joan. im). Quidam
seeret, aut coniereretur in pulverem, aut confunde- sane volunl illum dicere verbum, vel blasphemare
ratar ïn massam, -el eam vellel arlirex rursus ex in Spiritum sanclum, qui unitail Ecclesioe Ubi in
Illius malerioe.quanlitate reparare, nihil interesset sanclo Spirilu fit remïssio peccatorum, corde im-
ad ejus iniegritatem, quoe particula' malerioe cui poeniienti resistit, dicenles unum esse suffugîumne
membra staluoe redderetur, dum lamen lolum ex sit irremïssibilis blasphemia; cor impoeniiens cavéa-
quo constiluta fuerit resumeret : ila Deus, mirabiii- tur. Quorum mullis senlenlia néquaquam firma vi-
ter alque ineffabililer artifex, de tolo quo caro no- detur, quia videlicet quisqnis unilati Ecclesioecorde
sira. conslilerat, eam mirabili et ineffabiliceleritate impoenïlenli resistit,-sive iile Judoeus, seu Genti-
reslituet, nec aliquid altinebit ad ejusredintegralio- lis, sive eliam hoerelicussil, polesl ulique remissio-
nem ulrum capilli ad capillos redeant, et ungues ad nem habere peccatorum in Spiritu sanclo, si ad uni-
ungues.an quidquid eorum perieral mutelur in car- B < laiem Ecclesioe corde poenilenti refugerit. Sed di-
nem, et in, parles alias oorporis revoceiur, curante eunt quandiu corde ïmpoenitentiquis Spiritui gratioe
-artificis providentia, ne quid indeeens fiât. resistit, landiu non habet remissionem. At illi obji-
Nolite ergo limere, mullis passeribus pluris eslis. ciunl banc condilionem in cunclïs constare crimiiii-
Non plures eslis, legendum , quod ad comparaiio- hus. Quomodo enim quandiu quis fornicalionem,
nem numeri peninet, sed pluris estis, hoc esl majo- idololatriam, adulterium, masculorum coucubitum,
-ris apud -Deummerili, digniiatis, el oeslimalïonis, furtum, coeleraque flagïtia gesseril, non habet hoe-
quam innumera passerum, vel corpora, vel gênera redilaiem in regno Chrisli el Dei : dis vero crimini-
compulamini. bus abdicatis, potest ablui, sanclificari, juslificari in
Dico autemvobis, omnis quicunqueconfessus fuerit nomine Domininostri Jesu Chrisli el in Spirilu Dei
me coram hominibus, et Filius hominis confilebilur noslri; iiâ, inqui-unt, etiam impoeniiensquandiu coi:
illum coramangelisDei. Qui autem negaverilme coram impoeniienshabuerïl, non polesl habere veniam ;
hominibus, denegabilurcoram angelis Dei. Respicit mox vero ul poenîlueiït, consequelur el veniam.
ad superiora, ubi diclum esl operia quoelibelet abs- Nulloque discrimine impoenitenliacoeterisobligalior
condiia esse revelanda, concludens banc revelalio- aut irremissibilior invenitur esse peccalis, quoein
nem non in vili quolibet conciliabulo, sed in con- ^ similitudinem scelerum coelerorumusque ad poeni-
speclu supernoe civilatis oelerniquerégis ac judicîs tentiam manens , mox acta poeniientia delebitur.
agendam. Et ne ex eo quod ait, eos qui se negave- Sola autem blasphemia in Spiritum sanclum, qua
rinl esse denegandos, una cunetorum, hoc est eo- quisque in similitudinem diaboli et angelorum ejus
rum qui studio et eorura qui infirmilale vel igno- contra conscieniiam suam, majeslalem Deilatis op-
ranlia negant, -condilio puiaretur, continuo subje- pugnare non trépidât, non habet remissionem in
cit : aslernum, sed reus erit oeternidelicli. Sicut evan-
El omnisqui dicitverbumin Filium hominis,remit- gelista Marcusevidenter exponitj qui, posito hoc Do-
telur illi, Ei autem qui in Spiritum sanclumblasphe- mini leslimonio, subjunxit, alque ait: Quoniam di-
maveril, non remittelur. Quiscandalizalur carne mea, •cebant,spiritum immundumhabel. Nam neque hi qui
me hominem lanlum arbitrans quod filius et fratres Spiritum sanclum non esse, neque qui hune esse
habeam Jacobum, et Joseph, el Judam, et homo vo- quidem, sed Deum non esse, neque qui hune Deum
ralor ac vini polator sim, lalis opinio atque blasphe- quidem esse, sed Paire Filïoque minorera credunt et
mia quanquam culpa non careat erroris, tamen ha- confiienlur, qùia non invideniia diabolica, sed hu-
bet veniam propter corporis utilitatem. Qui auiem U 3 mana ignoraiilia ducii faciunt, hoc irremissibilis
manifeste iii.telligensopéra Dei cum de virtule ne- blasphemioecrimine tenentur. Quapropter principes
gare non possit, eadem slimulatus invidia calurania- Judoeorum, et quique similisïnvidioepeste corrupti,
lur, el Chrislum Deique Verbum et opéra Spirilus majeslatem blasphémant, sine fine peribunt. Lege
saneli dicil esse Beelzebub, isli non dimillelur, neque beati Augustini librum primum de Sermone Domini
inproesenlisoeculo,nequein futuro. Non quod nege- in moule.
mus et ei, si poenitentiam agere possit, posse di- Cum autem inducenl vosin synagogas, et ad magi-
milti ab eo qui vult omnes homines salvos fieri, et slratus, et potestales. Supra enim dixerat : Miltam
ad agnitionem veritatis venire, sed quod ipsi judici ad illos prophetas et apostolos, et ex illis occident et '
etfargiiori veniae credenles, qui et se poenilenliam persequenlur.
semper accepiurum, et hanc hlas'phemiamnusquam Nolite sollicili esse qualiter aul quid respondea'is,
dicit esse remiliendam, credimus hune blasphemum aul quid dicatis, Spiritùs enimsanctus docebilvos in
exigeniibus merilis sicul nunquam ad remissionem, ipsa hpra quoeoporleal dicere. Cum er,go propter
ila nec ad ipsos dignoepoenitenlioefructus esse per- Christum ducimur ad judices, voluniatem tantum
venlurum. Juxta quod Joannes evangetisla de qui- nostram pro Christo debemus bITerre.;. coeternm
PATROL. XCM. 16
 -491 BED.E VELNERABILIS OPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. ^1)2
'ipsè Clirislus qui in nobis habitat, loquitur pro se, ;Anis meissolus, el nescil quod tempusproetere~t,el re-
et Spiritùs saneli in respondendo gralia minislra- liquat omnia aliis (Eccl. xi).
feltùr. Dixitautem illi Deus : Stulte, hac nocte animam
Ait autem quidam ei de lurba : Magisler, die fralri luam repetunl a te : quoe autem parasli cujus erunt?
meo ul divtdat mecum hoereditatem.Al ille dixit ei : Qui mulla libi deliciarum tempora slullus in vila
Homo, quis me constitviljudicem aul divisorem supra pramillebas, proxima hac nocle morte proereptus,
vos? Merilo refuiaïur hic fraier, qui magistro su- aliis congregala relinques. HoecDeo ad hominem
pernoe pacis unitatisque gaudia commendanti, ter- dicere est, pravas ejus macbinaliones sUbila aui-
renoedivisionisvult ingérera molesliam. Merilo ho- madversione compëscera. Aliter : In nocle ablata
minis vocabulo notatur. Cum enim cil inter vos, in- est anima, quoe in obscuiilaie esl cordis, ac misera.
quit, zelus et conientio, nonne carnales eslis, nonne In nocle ablata est, quoecûnsideraiionis lucem ha-
homines'eslis, el secundum hominemambulalis? Ne- bere noluit, ut quod polerat pâli, proevideret. Unde
galque se Dominus hominum esse divisorem, ad bene discipulis fulura cogilanlibus Paulus aposlo-
quos el secum et cum angelis pacificandosvénérai. lus dicit : Vos autem, fratres, non estisin tenebris, ut
Non enimest Deus dissènsionis, sed pacis. El mulli- . vosdiesilla lanquam fur Comprehendat.Omnes enim
"
tudinis credenlium erat cor et anima una, nec quis- vos filii lucis eslis et filii diei. Non sumus noclis, ne-
lenebrarum(I Thess. v). Dies enim exitus lan-
quam eorum quoepossidebanlaliquidsuumessedicebat, que
sèd erant illis pmnia communia(Acl. îv). Solus auiem quam fur in nocte comprehendii, quando stuilorum
fraternitaiis divïsor el auclor dissènsionis est ille animas fulura non proemedilanlesejicit.
de quo supra dicilur : El. qui non colligitmecum,dis- Sic esl qui sibi ihésaurizat, et nonest in Deumdives.
Si is qui sibi ihesaurizai, et non esl in Deum dives,
pergil. Et de membris illius : Omne regnum in se-
slullus esl et in nocte rapiendus, ergo qui vull esse
ipsum divisum desolaturet domussupra domumcadit
. in Deum dives, non sibi thesaurizet, sed pauperibus
{Matth, xn).
distribuât. Sic enim sapiens et filius lucis
, Dixilque ad illos : Videleet cayeleab omniavari- pôssessa esse mèrebitur. Unde bene Psalmisia~cum de avaro
tia, quia non in abundanlia cujusquam vita ejus esl,
ex eis quoepossidet, Sicut supra Dominusadversum quolibeidivile proemîsisset:Sed et frustraconlurbatur,
lliesaurizat et ignorai cui congregabil ea (Psalm.
blasphemos etjiypocritas multa dixerat, sic et hic
mox ubi cordis sui thesaurum locasset,
ex occasione hujus stulti petitoris, adversus avari- xxxvm),
dicens : El nunc quoe est exspectalio mea?
-lioepeslem, qua plerique morialium salis superque aperuil
et lurbas et el („L nonne Dominus? et substanlia mea apud te est
iaborant, discipuios proeceplis pariter ?
munire Et noiandum non (Ibid.)
exemplis salagit. quod
Cavele ab sed ab Dixilque ad discipuiossuos : Ideo dicp vobis, nolite
ait, avaritia, adjunxît, omni, quia sollicili esse animoe
nonnulla simpliciter hominibus geri videntur, sed quid manducetis, nequecorpori
vestiamini. Quod ail, Ideo dico, ad superiora
internus arbiler qua intentione fiant, quia cernii, quid
cum fraire hoereditatem respieil, hoc est, ideo lemporatium sollieitudinem
judicat. Quis enim dîvidi,
• adulios in agro proprio fructus in horrea recondi vélo, ne cum divilibus soeculi vobis lliesaurizare
convincaraiui. Ergo quod omnibus natura iribuit, et
pro criminë deputarel ? Sèd ipse esl testis et judex, ut
est. jumentis, ac bcslïis, hominibus quoque commune
scriplum est, hujus cura penilus liberamur, sed proeeïpitur
Dixit auiem similitudinemad illos, dicens: Homi- nobis ne sollicili simus quid comedamus. Et quia in
nis cujusdamdivitis uberes fructus ager atlulil, el co- sudore vultbs proeparamusnobis
panem, labor exer-
•gilabalintra se dicens: Quid faciani, quod non Ita- cendus esl, sollicitude lollenda.
>beoquo congregemfructus meos? Et dixil : Hoc fa- Animaplus est quam esca, el corpus quam vesti-
>eiam, destruam horreii mea, et majora faciâm, el menlum. Admonet, ul meminerimus mullo amplius
-illuc congrëgaboomnia quoenala smit mihi, el bona nobis Dëum dédisse, quod nos fecit et coraposuit ex
'j)
*meâ.-Noriin eo reprehenditur iste dives quod 1er- anima et eorpore , quam est àlimentum atque tégu-
•ram colueril, natosveexea fructus in horrea colle- menium, ut inlelligas eum qui dedil animam, mullo
geril, sed quod omnem viloe.suoe fidùeiamin ipsa facilius escam esse dalurum. Similiier eum qui cor-
abundanlia-renira posuerit, fr'uciusquequos uberio- pus dedil, multo facilius daturum esse veslimenlum.
res solilo terra protulit, suos fructus el sua bona Quo loco quoerisolet ulrnm ad animam cibus iste
compulans, non pauperibus erogare, juxta impe- perveniat, cum anima incorporea sit, isle autem
riura Domini dicentis : Quodsuperesl date ekemosy- cibus corporeus. Sed animam hoc loco pro isla vila
ham, sed.faciisreceptiicùlis majbribus, suoein fulu- posilam noverimus, cujus relinaculum esl alimen-
rùm^uxurioereservare studuerit. lum islud corporeum. Secundum hanc significaiio-
Anima, iiiquiens, habesmulla posila in annos plu- tiem diclum est eliam illud: Qui amal animamsuam,
rimos, requiésce, comede, bibe, epulare. Cui simile perdet illam (Matlh.-'x). Quod nisi de hac vila acce-
quid in Ecclesïastico legitur: Esl -qui locuplelatur pefimus, quam pporlet pro regiio Deiperdere, quod
parce agéndo, et est pars mercedisillius in ëo quod poluissemartyres claruil, contrariura hoc proeceptum
•dicil: Inveni requiemmihi, el mine manducabode bo- erit illi senlenlioe,qua diclum est : Quid prodèsilio-
'495 IN LUCiE EVANGELIUMEXP0S1TI0.,— LIR. IV. m
-mini si umversiw»mundum lucretur, animoe autem /\ Primo enim hoecad nécessitaient implendam homo '
tuoedelrimenlumfaciat (Matth. xvi) ? quoerit. Cum autem hoec abundaverint, incipit et
Considerelecorvos, quia non seminant, nequeme-, superbire de talibus. Taie esl hoc ac si se yulneraïus
luht. Quibus nonest cellarium, neque horreum, et quis jactet quia habet mulla ernplastra in domo, cum
Deus pascil illos. Quod si volalilia, absque cura et hoc illi bonum esset ut yulnera non haberet, el ne
serumnis, Dei alunlur providentia, quoe hodie sunt uno quidem indigerel empiastro.
et cras non erunt, quorum anima mortalis est, et Hoecenim omnia génies mundi quoerunt. Pater au-
cum esse cessaverint, semper non errait, quanto tem vesterscil quoniamliisindigelis. Verumlamenquoe-
magis homines, quibus oeternilas promillitur, Dei rite regnumDei, et hoecomnia adjicienlur vobis. Hic
reguntur imperio ! manifeslissime ostendit, non hoec esse appeienda,
Quanto magis vos pluris eslis illis ! Id est, carius lanquam lalia bona nostra, ut propter ipsa debeamus
vos valëtis. Quia ulique ralionale animal siculi est bene facere, si quid facimus, sed lamen esse neces-
homo, sublimius ordinatum est in rerum nalura, saria. Quid enim inlersït inter bonum quodappeten-
quam irrâtionalia, siculi sunt aves. dum es!, et necessarium quod sumendum est, hac
Quis auiem veslrum cogilando potest adjicere ad sentenlia declaravil, cum ait : Verumlamen quoerile
slaluram suamcubitumunum ? Si ergo'neque quod o'' regnumDei, et hoecomnia adjicienlur vobis. Regnum
minimumest potestis, quid de coelerissollicili eslis ? ergo Dei bonum nostrûm est, el hoc appetendum, et
Id est, cujus polestale alque dominatu factum esl, ibi finis consiituendus, propter quod omnia faciamus
utad hanc sialuram corpus veslrum perduceretur, quoecunquefacimus. Sed quia iu hac vita militamus,
-ejus providentia eliam véstiri. potest. Non autem utad illud regnum pervenire possimus, quoe vita
vestra cura faclum esse, ut ad hanc staturam veni- sine his necessariis agi non poiest, Adjicientur hoec
ret corpus veslrum, ex hoc inleiligi potest, quod vobis, inquit, sed vos regnum Dei quoerile. Qui enint
si curelis et velilis adjicere unum-cubitumhuic sta- non ait, Dabuntur, sed adjicienlur, profecto indicat
turoe, non potestis. llli-ergo eliam legendi corporis aliud esse quod principalitër dalur, aliud quod su-
«uram relinquite, cujus videtis cura faclum esse ut peradditur. Quia nobis in inlentione oelernilas,in usu
tanloeslaluroe corpus habealis. Si ergo(inquit) neque vero temporalitas esse débet, et illud dalur, et hoc
quod minimumest potestis, minimum enim est hoc, nimirum ex abundanli superaddiiur.
sed Deo, corpora operari (sic). Dandum auiem eral Nolite limere pusillus grex, quia complacuit Patri
eliam documentumpropter vestiium, sicut dalum est veslrodare vobisregnum. Pusillum grege^i eleetorum,
propier alimentum. Itaqué sequilùr, et dicit : t_ vel ob cbmparalionem majoris numeri reproborum,
Consideratelilia quomodo crescunt, non laboranl, Vel potius ob humilitatis devolipnem nominat. Quia
non nenl. Sed ista documenta, non sicut allegorica, videlicet Ecclesiamsuam quanialibet numerositate
diseutienda sunl, ut quoeramusquid significenicorvi jam dilalatam, lamen usque ad finem mundi vult
aut lilia; posita sunt enim, ul de rébus mïnoribus crescere, et ad promissum regnum humilitaie perj
majora persuaderenlur. venire. Ideoque ejus labores blande consolatus,
. Dico auiemvobis, née Salomon in omni gloria sua quam regnum Dei tantum ;quoerere proecipit,eidem
vestiebalursicul unum ex istis. Et rêvera, quod seri- regnum a Paire dandum complacitabenigniiale pro-
cum, quoe regum purpura, quoe pictura lexiricum, . millit.
potest florib'uscomparari ? Quid ila rubet ut rosa ? Venditequoepossidelis,et date eleemosynam.Nolite,
quid ita candet ut lilium? Violoevero purpuraranullo inquit, limere ne propier regnum Dei militantibus
superari murice, oculorum magis quam sermonuin hujus viloe necessaria desinl, quin eliam possessa
indicium est. propter eleemosynam vendite. Quod lune digne
Si autem fenum quod hodie in agro esl, el cras in fit quando qui, semel pro Domino suis omnibus
clibanum-millilur,DeusSic vesût, quanto magisvos, spretis, nihilominus post hoeclabore manuum unde
pusilloefidei? Cras in Scripturis fulurum tempus in- D ei victum transigera, et eleemosynam dare queat,
leiligilur, dicenle Jacob : El exaudiel mecras justitia operatur. Unde glorialur Aposlolus, dicens : Argen-
mea (Gen.xxx). Et in Samuelis phantasmate, Py- tum,aut aurum, autvestemnulliusconcupivi,ipsiscilis,
thonissa loquilur ad Saulem : Cras eris mecum(I Reg. quoniamad ea quoemihi opus erant, el his qui mecum
xxvm). sunl, ministraverunimanusisloe.Omnia oslendivobis,
. El vos,nolitequoerërequid manducetis,aul quid biba- quoniam sic laboranles, oportel suscipere infirmai
l:s. Noiandumquod non ail, Nolitequoererevelsollicili (Act. xx).
essedecibo, aul polu, aut indumenlo, sed expresBius, Facile vobissacculosqui non velerascunl. Eleemo-
Quid, inquil, manducetis, aut quid bibalis.Et supra, synas videlicet operando, quarum merces in oeteK
Nequecorpori,quidvesliamini.Ubi mihividënlurargui, num manêat. Ubi non hoc proeceptumesse pûtan.--,
qui sprelo viclu,velveslitucommuni, lauliora sibi vel dum est, ul nil pecunioereserveiur a sanciis, vel suis
ausleriora proeiis cum quibus vitam ducunt, alimenta, scilicel, vel pauperum usibus sUggerendoe: cum et
velindumenta, requirunt. ipse Dominus cui minïstrabant angeli, et tamen ad
. Et nolitein sublimetolli. Prphibila solliciludine 4b informandamEcclesiamsuam loculos habuisse lega-
aiimentis, consequenler ne esloljanlur admonuiu tur, et a fidelibusoblata conservai!1;,et suorum ne°
 miS HEDM VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETïGA GENU1NA. 49'6
cessilatibus aliisquë indigentibus tribuens : sëd ne f.\. non vult, qui exire de 'eorpore trépidât; et videre
Peo propier ista serviaiur, et ob inopioe lïmorëm eum quem conlëmpsisse se mëminil judicem formï- '
justilïa deseralur. dat. Qui autem de'sua spe el operalione securus est,
, Thesâurumnon deficienlemin coelis,quo fur non pulsaniï conrestim aperit, quia loelusjudicem su-
appropial, nequetinea corrumpit. Sive simpliciier ac- slinet ; cum lempus propïnquoemorlis agiioverit, de
cîp'iendumquod pecunia servata deficiai, vel videli- gloria retribulionis hilarescil. Undë et protinus sub-
cet a fure lliesauris erepta, vel in thesauris ipsa sui diiur:
fragiliiate foedata, dâta.aulem pro Christo perennem Beali servi illi quos,cum veneril Dominus, invenerit
mïsericordioefrucium conférât in coelis; seu certe vigilantes. Vigilat qui àd aspeclum veri Iuminis, men-
ila ;fntelligendùm quod thésaurus boni operis , si tis oeulos apertos lenet. Vigilat qui servat operando
commodilerreslris oècasionp condalur, facile cor- quod credidit. Vigilat qui a se torporis el negiigenlioe
ïùplus inlëreat, àc si eoelestisolum ïnlenilone conge- lenebras repellit. Hinc etenim Paulus dicil : Evigilale
ralur, nùn exlerius hominum favore, non inlus inanis jusli, et nolite peccare (I Cor. xv). Hinc rursus ait :
glorioevaleatlabe mïraculi [An maculàri ?]. Fur enim Hora est jam nos de somno surgere (Rom. xm). Sed
"déforis râpit,tinea scîndit inlerius. Fur abstulit divi- veiiiens Dominus, quid vigilanlibus servis exhibeat,
tïas eorum de quibus Dominus ail, Receperunt mer- ° audiamus. .
•c'edem suam (Matth, vi). Tinea corrumpit vestes eo- Amendico vobis quod proecingetse , et faciet illos
rum, quos'Psàlmista redarguens ait: Quoniam Deus discunibere,et transiens ministrabilillis. Proecingitse,
'dissipaiossdhominumsibi.placentium(Psal. Lii).Ossa id est retribulionem proeparat; facit illos discunibere,
enim virtuium robur appellat. ïd pst in oelernâ quiele refoveri. Discumberequippe
~'Ubienim thésaurusvesterest, ibi el corvestrumerit. noslrum , in regno quiescere esl. Unde rursum Do-
Roc non solum"de pecunia, sed de cunctis passioni- minus dicil: Venientet recumbenlcum Abraham, et
bus senlïendnm est. Gulosi deus venter esl. Ibi ergo Isaac et Jacob {Matth. vin). Transiens autem Domi-
habet cor ubi et lliesaurum.Luxuriosi thesaimi epuloe nus minisirat, quia lucis suoeillustraiione nos satiat.
sunt, lascïvi ludicra , amaloris libido^ hinp servit Transit vero, dictuni esl, de judicio ad regnum redit.
unusquisque a quo vincilur. Vel certe Dominus nobis post,judicium transit, quia
Sint lumbi vestri proecincti, -el lucernoeardentesin ab humanitatis forma in divinitatis suoecontempla-
mianibusvesliis : et vos similes.sitis exrpeclantibusdo- lione nos élevât. Et transira ejus, est in claritalis
minum suum.^Quia mullos oslenderal, vel intolum suoe speculationem nos ducere , cum eum quem in
saéculosubditps, vel soecularisiniuitu commodi Do-. p humanitale in judicio cernimus , eliam in divinitate
mino servïenies, pulchre breviterque suos docet, et post judicium vidèmus.
lumbos. proecingere,propier continentiam ab amore Et.siyenerit in-secunda vigilia, et si in lertia vigilia
rerùra -soecularium, el lucernas ardentes -habere-, ut venerii, et ila invenerit, beali sunl servi illi. Prima vi-
hoc ipsum vero,fine et recta intentione faGÏani.Ali- gilia prinioeviimlempus esl, id est puerilia. Secunda,
ter, lumbos.proecingimus, cum carnis.Iuxurïam per adolescentia vel juvemus. Quoeaucloritate sacrï elo-
continentiam coarctamus. Lucernas auiem ardentes quii unum sunt dicenlis : Loelare,juvenis, in adolescen-
in manibus' lenemus , cum per bpna opéra proximis tia tua (Eccle. xi). Terlia auiem, senecius accipiiur.
nostris lucis exempla monstramus. Redemplorï'el- Qui ergo vigilare in prima vigilia noluit, cuslodîat
euim nostro unum sine allero placera néquaquam po- vel secundam , ul qui converti a praviiaiibus suis in
•test, si aul is.qui bona"agit adhuc luxurioe inquina- puerilia neglexit, ad vïâs viloesallem in lempore ju-
nienla non. deseril, aut is qui castilale proeminet veniutis evigilet. El qui vigilare in secunda vigilia
necdum se per bona opéra exercet. Sed el si ulrum- noluit, leriioe vigiboeremédia non amitiat, ut qui et
queagilur, restât ut quisquis ille est, spe ad super- in juveulule ad -viasviloenon evigilai, saltem in se-
nam patriam lendat, néquaquam se a vitiis "pro neelute resipiscat Ad exculiendamvero menlis no-
inundi hujus honéslaie cohlineai, sed lotani spem in irjstroe desidiam, etiam exieriora damna per simijitudi-
Redemplorissuiadvenlu constituai. Undeél proiinus nem deducuulur , ut per hoecanimus ad sui custo-
'
subdii : • .. diam suscilelur;-nam-dicilur:
-El vos similes hominibus exspeclaiilibusdominum Hoc autem scilote-, quoniam si scirel paltrfamilias
îuum, quando reventatura nûpliis. Ad nuptias quippe qua hora fur-veniret,vigilarelulique, non sinerel perfodi
Dominus abiit, quia resurgens a niortuis ascendens domumsuam. Ex qua proemissa siuiilitudine etiam
ïn coelum supernam sibi angelorum muliiiudinem exhortatio subinfertur, cura dicitur :
v^upyus homo copulavit. Qui tune reveriitur cum nobis El vos estolë pdrati, quia qua horanon putatis, Fi-
'^Hff ér judicium manifesialur, Beneauiem de servis lius hominisvenit. Nëscienieelenim palrefamilias, fur
'-. exspeetairiibus subdiiur ; domum perfodil : quia dum a sui custodia spirilus
::',c'umvenerit et pulsaveril, confestimaperiaiit ei, .dormit, improvisa mors veniens , carnis noslr* ba-
Venit quippe cum ad judicium préparât, puLat vero bitaçulum irriimpit, el eum quem Dominum domus
cum; jam:per oegrilUdinismoleslias esse mortem vi- invenerit dormieniem, necat, quia cum venlura damna
cinani desjguat.kG"i -confestim aperimusy si hune .spirilus minime proevidét, hune mors ad supplicium
«m amore suscipimus.Aperire elenimjudicipulsanti nescientem rapit. Furi auiem resiiteret si vigilarct.
 497 IN LUÇJE EVANGELIUMEXP0S1T10.— LIB. IV. m
quia advenitim judicis qui occulte animam rapit \ Pro qualitate igilur aiidieni-iumformari debei sermo
proeeavens,-eipoenitendooccurreret, ne impoeniiens doctorum, ut et a sua singulis congrual, et lamen a
periret. Horam vero ultimam Dominus noster idcirco communis oedificaiionisarte nunquam recédât.
nobis voluit esse incognitam ,-ut semper possit esse Beatus ille servus, quem cum venerit Dominus,
suspecta, ut dum illam proeviderenon possumus, ad invenerit ita facienlem.Vere dico vobis quia super
illam-sine intermissione proeparemur: omnia quoe possidet, constitûel eum. Quania inler
Ait autem eiPetrus:- Domine,ad nos dicis hanc pa- bonos audiiores, et-bonos dostores, merilorum di-
rabolam, an el advmnes?Bao quidem Dominus prae- siantia, tanta esl et proemiorum.Hosenim adveniens
missa parabola monuerat, et se videlicet subilo ven- oum vigilantes invenerit, faciet discumbere, et trans-
lum ni , el illos eum paraios exspectare-debere; sed iens minislrabit eis. Illos autem cum verbi annonam
de quo horum, an de utroque, Peirus inierrogaverit, familioesibi creditoe.fideliier prudenterque dispen-
- quosve sibi sociisque suis comparaverit, cum ait, santes invenerit, sppraomnia quoepossidet consliluet,
Ad nos dicis , an et ad Omnes?non facile palei. Et id est supra omnia coelestiaregni gaudia, non ulique-
quidem in eo quod ait, nés et omnes,non aiios-quam ul horum soli Dominumleneant,sed-.ut eorum abmT-
vel aposlolosaposiolorumque similes, el coelerosfi- R danlius coelerissanciis oeterna possessionefruaniur.
dèles, veleos qui viriiitn-morienles quotidie sui judicis Qui enim docti fuerinl, fulgebuntquasisplendorfirma-
àdvëntum volentes nolenlesque suscipiunl, et eos qui menti, el qui ad jusiitiam erudiunt multos quasi slellie
venienle ùniversali judicio vivi sunt in carne repë- in perpétuasoelernitales(Dan, xu). Et Aposlolus ait :
riendi, significare putandus est. Sed mirum si beatus Qui bene proesunt presbyteri, duplici honore digni
Peirus dubilavit, vel omnibus qui velinl sobrie, et habeantur, maxime qui laborant in verbo el doctrina
jusie, et pie vivendum, exspectanlibus bealam spem, {I Tint. v).
et àdvëntum glorioemagni Dei, qui vùît omnes ho- Quod si dixerit servusille in corde suo, Moramfdcil
mines salvos fieri, vel inopinatum et singulorum, et dominusmeus venire, el coeperiiperculere pueros , et
amnïùm, magnorum et pusiilorum , el fidelium, et ancillas, el edere, et bibere,el inebriari. Sicul in uno .
Mifideilum, fulurum essë judicium. Unde resiat in- (idtiidispensalore lotus bonorum rectorum, quomodo •
leiligi , his jam bene cogriilis, ea magis quoenescire vel vivat vel remunereiur, ordo docelur, sic et in
forte potërat, quoesitudigna duxisse, videlicet si su- hoc nequissimo sérvo cunclorum proesulummalorum
blimia illa viloecoeleslis insiilula , quibus possessa damnandorum pariter opus, el damnatio narralur
vendere, sacculos qui non veterascerent facere, the- oeierna, qui negleclo Domini limoré, non modo ipsi
saurum coelocoudera, lumbis proeciisclislucernisque^[J'iuxurioevacant,-sed et subdiips injuriis .stimulant.
ardenlibus vigilare, et Dominum exspeclare proece- Quamvis et lypice possit inleiligi pueros et- ancillas
perat, ad aposlolos solum similesque illorurn, an et percutera, corda infirmorum nec adhuc fide, spe et
ad omnes qui saivandi sint ,.penineant. Qui sensus chariiale solidaiorum, ostenso pravoeoperationis aut
esse quoerenlis, ex ipsa ( ni fallor) Domini respon- loculionis exemplo viiiare. Edere auiem, bibere et
sione declaraiur. inebriari, cunctis faoinoribuset soeculiilleeebris quoe
Dixit-autemDominus: Quis putas est fidelis dispen- mentem demententï el errare faciant, occnparï.-Nota
sator el prudens, quem constituil Dominussuper fattii- sane inter vïlia servi mali ascriplum quod lardum
liamsuam?Respondensad inlerrogala Salvalor,primo, domini sui reditum putaverîi, non autem inter boni
docet judicium cunctis adfulurum, sïngulosquejuxia vittuies annumeratum quod hune citum speraverit,
rherïlum operis ac sensus sui capacilatem , proemia sed lanlum quod ad jussïonem dominr quandocun-
vel lormenia nacluros. Deinde , quod maxime quoe- que venluri conservis, in lempore, tritici mensuram-
sïerat, gratiam virlutum quam mundo atluleril, a dederii : hoc est, velsermonis Domini, vél exempli •
sïngulis quanlùhi possint ostendit esse sectandam. sui regulam moiisiraverit.Quineliani quosdam bonos
Ignem (inquil)-veni.mifiere-'tn terram; et' quid volonisi servos legimus ab-Apostolocastigalôs, qiiodtranien-
utaccendalur? Sané quod ait, quis putas esl, difficul-]H les alque anxii crederent insiare diem Domini,quem
latem.non impossibililatemperfieiendoevirtutis insi- ipse inopinatum promiserit esse venturum. Unde
nuât, quomodoPsalmista : Quis sapiens , et cuètodiet optimum esse probatur, quanquam magnopere, si
hoec(Psalm. cvi) ? non nèmin.em, sed rarum signiû- lieeat, cupiamus scire quando veniat Desideralus
cai.;-Nam alibi idem veibum non pro difficili, sed cunctis gentibus, oequanimilêrtamen nos scire qua -
pro impossibili posuit. Deus quis similis eril libi scire non Iiceal, lanlum in - exemplûm boni servi,
( Psalm. LXXXÏI)?id est, nullus. Tu ènim solus altis- sive prope seu prbcul sit, paraios exspectarc cl dili-.-.
simus, super omnemterrain (Ibid.). gère advenlum ejus.
Ut dei illis in lempore tritici mensuram. Per men- Vénieldominusservi.illius.in die qua non sperat. et
siiram irilici exprimitur modus verbi. Alla etenim horii et dividel eum, parlemquc ejus cum
qua.nescil,
quoequedebent mullis audienlibus conlegi, vixpaucis infidelibusponel. Dividel eum non gladio desecando,
aperiri, ne cum angusto"cordi incapabïlealiquid Iri- - sed a fidelium consortio segregando, et eis qui nun-
buitur, exlra fundatur. Hic Moyses a secreia Dei vel ad fidem pérlinuerant sociando : qùia qui
quam
exiens, corugcanlem faciem coram populo velat, quia suorum et maxime domeslicorum curam non habet,.
elmirum lurbis clarilatis intimoearcana non indini.
 599 BED/E VENERÀBfLISOPP. PARS H. SËCT.I. —,.EXEGETlRAGENI1INA. ma
fidem negavit, et esl infidélidëterior, ut ApostolusA / animamsuam despicere imo.odira queanl, inflam-
ait. mare. Non enimeral Spirilus dalus, quia Jésus non-
Ille auleihservusqui cognovit voluntatem domini dum fuerat glorificaiiis(T-hèss.m), hoc est Victoria
sui, el non jiroeparavil,el non fecil secundum volunta- passionis. De qua alibi : Potestis, inquil, bibereCali-
tem ejus,vapulabilmullis.Mullihané senlentiammalë cem quem ego bibo, aul baplismoquo ego baplizer,
intelligentes,noluntscire quid faciânt,et quasi minus bapiixari(Marc, x) ? -
se vapulaturos éxisiimanl si nesciant quid'operari Et quomodocoàrclor, usque dum perficialur?Qui-
debuerant. Sed aliud est nescisse, aliud est scire dam codices*habeiil, El quomodo angor. Tantâ ita-
iioluisse. Nescit namque qui appréhendera volet et que Domini dignalio esl, ut infundendoenobis devo-
non valet; qui autem ul nesciat auram a voce veri- tionis, et consummandoeperfecliobis in nobis, et
lalis averlil, isie nonnesciens, sed conteibptor ad- maturandoe pro nobis studium passionis sibi inesse
dicitur. testetur, qui cum in se nihil babuerit quod doleret,
Qui autemnon cognovitel fecil digna.plagis,vapu- nosiris tamen àngebàtursive coarclabaïur oerumnis,.
labil paucis. OmniautemCui nmllumdalum est, mul- et sub lempore passionis moesiitiam proelendebai,.
tum quoerelurab'ep--:et cuicommendaveruntmultum, . quam non ex melu mortis suoe,sed ex mora nosiroe
plus pèlent ab eo. Quare postquamdixit. Gui multum B redemptionis assumpseral. Juxta quod ait : El quo-
dalum est, adjecit, Et cui. commendaveruntmultum, viodp angor usquedum perficialur? Uliquequi usque
subaudis, divina judicia. Nisi forte per hoc ulrum- ad perfeelionemangitur, de perfeelione securus est.
que fideliumordinem, et rectorum videlicet et sub- Putalis quia pacem veni dare in terrain? non, diçpt
dilorum voluitinlïmâre, quia multum soepe datur vobis,sed sepaiationëm.Quomodo post baplisma sua?
etiam quibusqueprivalis, quibus et cognilio domi- passionis, post ignis spirilalis advenlum, terra sil
nicoevoIunlalis,et exsequendi quoecognoscunl facul- arsura déclarât Siquidem ad fidem Chrisli lotus
las impendiiur.. Multum auiem commendalur ei, cui orbis contra se diyisus esl, unaquoequedomus et
cum sua salutedominici quoquegregispascendi cura infidèles habuit et credentes, et propterea bellum
commïtlitur, Itaqne polenles potenter tormenta pa- missum est bonum, ut rumperctur pax mala. Quod
tiunlur, et foriioribus forlior inslat crucialio, hoc el Isàias sub lypo -^Sgyplipro.pheiiceproecinuitdi-
est majori gratia dpnalbs, si deliquerjnt, major vin-' cens : Ecce Dominus ascendetsuper nubem levem,et
dicia sequetur. Milissima.auiemomnium poena erit ingredieturMgyplum, ei movebuntursimulacraJEgy-
eorum quiproelerpeccalumquod.orïginaletraxerunt, pli a facje ejus, et cor JEgypti tqbescet inmedio ejus,
nullum insuper addiderunt ; et in coeleris, quoeaddi- . el concurrere faciam JEgyplios adversus JEgyplios
^
derunt, lanto quisque ibi tolerabilioram habebit (Isa. xix), his videlïcel conlra fidem, illis pro fide
' ,
danjnalionem, quanto hic minorem habueril iniquir dimicaniihus.
. talem. Erunt enim ex hoc quinquein domounadivisi, très
Ignem veni miltere in terram, et quid volo nisi in duo, el duo ih très divideniur.In duo et in 1res,
«1accendalur.?Iloecad interrogationem beali Pelri conlra duo et contra iras significat. Et noiandum
scïsçilanlis, an ardions vitoestatus sit abomnibus quomodo quinque divisos dicat, cum yidealur sex
expetendus, specialiler sentenliâ respondet. Ignem personarum subjecisse vocabula, palris scilicet et
quippe dicit Spirilus saneli fervorem, qui secrela filii, ma(ris et filioe,socrus el nurus. Intelligendum-
cordis illumïnans.conlinuismolibusad supema pro- , que eamdem socrus,,quam marris nomine designa-
yocat, -vilia concupisceniioecarnalis quasi spinas tam, quia quoemaier est filii, ipsa et socrus est uxot
îribulosque.comhurit, aurca dominicoedomus vasa ris ejus, ideoque illa ipsa et in filiara suam etin
probando, meliorat, et ligna, fenum,, slipulamque riurum dicitur esse divisa. Quas si qui divisiones
consumit, qui mox in terram missus illas cenium eliam allegorice quoerat inlerpretari, iras in duo et
viginti, quas in arce Sion reperil lucernas, inlima duo ih très dividuniur, quia boni nialis, et mali
sui luminis -aspersione fetavii. De quibussupra cum -D bonis sentiunt atqùe agunt adversa. Tria namque
diceret: Sintlumbi vestri proecincli.(Luc.xn), ad- ad eos qui (idem summoe Trinitalis servant, perli-
didili© lucernoe ardentes. Quaeris ergo (inquil) nere, nemo est qui dubitet. Duo quoque illis con-
. ulrum omnes moneam lumbis accinclis el lucernis ^ruere qui a fidei unilale dissentiunt, et muliisScri-
ardenlibus Dominiadvenlum proesiolari: sed qui ob pturarum locis, el ibi maxime proba(ur. quod et
-'-jib'csolum desinu Palris.exivi, et veni in mundum immunda,in arca animalia sub hoc numéro relinen-
Uthomines aterrenis çupiditalibus in coelesliadesi-, . tur, et.sola in Genesi secundi diei.opéra, visa a Dec
deria succendam, quid. pulas volo aliud, quam ut quia bona sint, non dicilur.
hujus inCendiijubar cunclas mundi plagasillustrai, Pater in filium, et filiusin patrem suum. Paler hic
hujus fiamma devotionisusque ad finem soeculifide- diabolus est, cujus aliquandofilii non illo créante,
lium gëmper augescat in corde,, neque ullo infide- sed nobis imilanlibus eramus, dicente Domino : Vos
lium vel flucluumexslinguatur incùrsu veluatuum? ex paire diabolo eslis[Joan. vin). Sed postquam
autem lidbeo - vocem monenlis aùdiyimus, Obliviscerepopulum
Baplisma baplizari. Sanguinis.(inquil)
venit
prpprii tiriclione prius habeo perfundi, elsïc corda tuum,et Dominum[An leg. domum?]patris lui,
credentium spirilus igné, quo terrena omnia simulet ignis ille, id esl gratia spirilalis separavit nos ab.
SOI IN LUCJE EVANGE-LIUM EXPOSïTIO. — LIB. IV. SOS:
inyicem, oslendit allerum palrem-, cui diceremus, A .jiidic'iscontinua docent exspectaiionepraistolandum.
Pater noslërqui es in coelis(Nallh. vi). Adversarius quippe- nosier in via , est sermo Dei
ila'erin filiam, ei filia in matrern. Mater synagoga, contrarius nosiris oarnalibus desideriis in praesenti
filia est Ecclesia primilivaj quaeet eam de qua ge- vila. A quo ipse liberalur, qui praecepljscjus humi-
nus duxil synagogam fidei perseculionem- susti- •liter subditur. Alioquinadversarius judici, et judex
Euit; el'ipsa eidetn synagogacfldei veritale conlra- Iradet exactori, quia ex sermone Domini contempto
dixil. reus peccaior lenebilur in examine judicis. Quem
Socrus in nurum suam, et nurus in sacrum suam. judex exactori tradel, quia hune maligno spiritui
Socrus synagoga, nurus est Ecclesia de gentibus, ad uliionem trahere permittei, ut compulsant)animam
quia sponsus EcclesiaeChrislus flliusest synagogae, ipse ad poenamde corporeexigat,qnas ei ad culpatn
dicenle Apostolo: Quorumpaires, el ex quibusChris- sponte consensit. Exacior millet in carcerem, quia
lus secundumcarnem(Rom. ix). Socrus igilur, jd. est per malignum spirilumin inferno rétruditur-s-quousi
mater sponsi, elin nurum sicut proedhimussuam, et que dies judicii veniai, ex quo j.am-iiiinferni ignibus
in û'iiam divisa est, quia synagogacarnalis sive de simul et ipse crucietur.
circumcisione, seu de praepuliocredentes persequi Dico tibi, non exies inde donec eliam novissimum
non cessât. Sed et ipsaain socrum matremque sunt P minutumreddas. Id est donec eliam minima peccala
divlsac,ndlenles circumcisionenirecipére carnalem, persolvas. Quaequia semper solvere poenaspatiendo,
ut Actusapostolorumdocent. sed nunquam persolvereveniam consequendo poleris
Bicebàl aulem et ad lurbas: Cmn viderilis nubem (neque enim ibi venise Iocus eril),.nunquam exies
orientent aboccasu, stalim dicitis, Nubesvenit, et ita inde, uTiiperpétuas operum poenaslues. -
fil. El ami austrum flanlem, dicilis quia wsluseril, et GAPUTXIII.
f,t. Nubem oriëniem ab occasu , carnem suam a Aderanlaulemquidamipso in lemporenunliantesilti
morte resurgentem significat. Ex illo enim omnibus deGaliloeis,quorumsangninemPilalu$miscuilcumsacri-
terris imber Evangelicoepraedicationis infusus est. ficiiseorum.HiGalila>i,qui ab impiopraesidesunlinler
Austrum flanlem ante aeslus, tribulaliones leniores sua sacrificianecati, suorum quidemscelerum poenas
aille judicium. impia scelerataque morte solvunt. Quibus tamen
Bypocriloe,faciemterrm el coelinoslit probare. Hoc non ipsamors, namet bonosquoque sic potuissemori,
aulem tempusqiwmodo non probatis? Quid nube et bealorum marlyrumgloriadéclarât, sed viiaimprob»,
austro mystiee designetur , proeoccupando per- pro qua in s'ecundamnio'rtemmitterentur, pbfuil:
slrinximus.Sed et ad litteram manifestusest sensus, verum ad correctionem vivenlium, ut peslilente fla-
quia qui ex eîenientorumimmutatione slaluin aura- gellaio slultus sapientior fieret: vel certe ad exein--
rum,quia voluerunl, facillime proenoscerepoluerunt, plum corrigi nolentium, ideoque pessime perilti.,
possenl eliam si vellent boc tempus, hoc est vel rorum, lait surit morte multati. Denique sequilur:
primi.vel secundi dominici advenlus(namdeuiroque Et respondens dixit illis: Pulalis quoi iLGaliloei-
nonnulla praemiserat)ex dictis intelligere propheta- proe omnibusGaliloeis peccaloresfucrunl, quia, talia
nira, qui boc uirumque,mariifesiissimis,vel indiciis passisuul? Non dico vobis, sed nisi poenilenliam ha-
rerum vel annorum praesignaverecurriculis. El ne bueritis, émues similiter peribilis. Rêvera enim,,qui
quid de lurbasibi forte de imperilia.bîandirejuur, et non poenitentiam habuerunt, similjter perierunt,
se idiotasac prophéties leetionis ignaros lemporum quia quadragesiino dominicaepassionis anno, venieii^
cursum probare non. posse causarentur, vigilante tes Romani, quos designabat Pilatus., ut pote ad •
adjungit. eorum geniem regnumqiie'pertinens, et inçipienlesa
Quidaulemet a vobisipsis non judicaih quodjusium Galilaea,unde et Dominjcaproedicaliocoeperai,adeo.>
est? Oslendens eos utpole raiionalem crealurajn, et . radicilus impiam gentem deleveruni, ui non soluni-
-si lilteras nescianl, naturali tamen ingenio posse di- atria templi qua sacrificia-deterri consueverant,^ed
gnoscere, vel eum qui opéra in se, quaenemoalius, 0 et inleriora domus qua Gal.ilaeorumaccessus non
^fecisset,supra,lioraineminielligendu.ni,ei ideoDeum erai, bumano sanguine fedarent. Quia vero lypjce
esse çredendum, vel post lot saeculihujus injusiitias, Pilatus qui inlerpretatur os malleaioris, diabolum •
justuni Creatoris judicium esse venlurum.' Nemo significat, semper caedere paratum, sanguis pecca-.
igilur ex eo quod supra dielum est, servum ne- lum, sacrificia bonas acliones exprimunt, Pilatus.
£cieBternBomini v.olunlatem vapulare paucis, inler sanguinem Galilasorum.cum saçrificiis eorum mis-,
peeeandun»de r.emediqnesciendi proesumat.Qui jjt cet, quandodiaboluselcemosynam,preces,jejunium,
alia laceam , ex eo ipso qiipd bomo est, nec caeleraquebona gesla fid.eliuni, vel morlifera carnis,
niala quae caveat, nec bon.a poiest igjiorare quse et sanguinis delectatione , vel odii mediiàtione^ vel,
appelât. invidiae furor«, vel liumanae laudis ambilione, vel-:
Çurnaulem vadis cmn adversarioluo ad principem alia qualibet nejaria peste commaculal,: .utvijuamvis^
in via, 4a operam liberari ab illo, ne forte Iradst.le oblala Domino yideaniiir, nihiUamen .offerenfibus-j
flpud judieçm, el judex Iradai te exactori, et exactor prodesse callldus insiduMorefliciai, .quod nobisçum,
miitaf le. in carcerem. Et hsec sicut et superiora ' agi quoiidieùlipam nesciremus. .
Êoeçuliça;l(;andasillecebras, adventumque tremendi Sicut et illi decf-mcl oclo supra quos t,eiiM lutrh.
 S05~ BEB^E YENERÀBIUS OPP. PARS IL SECT. I. — EXEGfiTIGÂGENtJlM. Soi
in Siloe, el oceidileos. Putalis quia et ipsi débitoresA4 nnsssaipissimedè.infruGluosaJudaeorum gente qiie-
'
fuerunt proe:éromnes homineshabitantes'in Jérusa- rebaïur, quod.per ires annos sune yisitalionis,„lioc
lem? Non, dico vobis,sed si non poenilenliamegerilis, est in Iegalibus edictis, in prophelicis coniesiaiio-
emnessimiliterpèribitis. Et isii Hierosolymilaequem- nib'us, et in ,ipsa coruscanlis Evangelii gralia negli-
admodum el illi'Galilsei non soli fuere peccatores,. gens exstilerit.
sed in terrorem sunl reliquorum puniti. Qui ruina Succide ergoUlam, ut jjuhi eliam tenant occupai?
turris oppressi, praeinuntiant omnes qui poenilere Non ab aposlolis,, sed a Romanis gens Judoeasucci-
noluerunt Judoeos cum ipsis suis moenibus esse sa, et a terra repromïssionis éjecta esl-Sed suecide
periiuros. Non frustra decem et octo, qui numerus (inquit) iilam, succisionis ei ventiirae cladem poeni-
apud Gra:cos ex tel n, hoc est iisdem quibus nomen teniiam suadendo propone. Quaejusto judicio terrain
Jesu incipit litteris exprimitur. Indicant enim eos cum regno perdidit, pro cujus am-ore eOelicives
liinc maxime meruisse damnari, quia nomen Salva- persequi, ipsumque coeli et lerroe regem occidere
loris audilum spernere potius quam suscipere ma- non metuit, diçens per suos ponlificeset piîSïisaeos:
luerunt. Myslice autem turris Siloe, illa est cui Si dimiliimus eum sic, omnes credsnt in eum,. et
Psalmisia décantât: Deduxhti me quia fàclus es spes vententRomani, el tollentnostrumet locum,et gehtem.
mta, turris foriiiudinis a facie inimici- (Psal. LX). B 3 Potest eliamiperterram sleiili ficu occupalam Judai-
Nam et ipsum Siloe nomen, quod interprétatif mis- cae plébis turba figurari, qua; noxia prsepositorum
sus; et ubi caecus a nativitaie lumen accepit, eum umbra, ne veritalis lumen reçiperè posset pressa, et
nimirum significat, qui ait: Ego lux inmundum veni ne supefnoe dileclionis sole, calefieret, exemplo est
(Joan. xii).Et ïterum: Et qui misil me, mecum est eorum pravilatis impedita. Juxta quod eisdem alibi
(Joan. vm). De cujûs casu sub metapliora Iapidis Salvalor :, V<B(inquit) vobis, scribeset pharisoei,hy--
alibi dicilur : Oiiinisqui ceciderit supraillum>lapident, pocrilm, qui claudilis regnum coelorumante homines.
eônquassabilur. Supra quem aulem ceciderit, commi- Vosmim-non intratis, nec infroeuntes sinilis inirare
nuél illum {Luc. xx); Aliter: unusqùisque nostrum (Malih. xxin). •
turrem débet asdificare vïrtuiùm prius sumplibus Ai Me respondeits-dixitilli .'Domine, dimitleUlamet
cômputatis, ne cum perficere nequiverit, a praeter- hoc anno, usque dunt fodiam eifea Ulam.Vos aposto-
eunlibus rideatur. Usée turris bene constructa per- lorum est, qui' post passionem Domini pro Judseis
sistil. Sin autem èrecia in superbiam firma non summopere precabanlur,. ne ab impoenileniibusdo-
hanuerit fundamenta, cadet super eum a quo sedifi- mïnicae crucis ullio pelerelur- Usque dum fodiam
cata est. " (inquit) circa îllam, id est radicem/infructuossernen-
Dicebatautemliane similitudinem.Arborent fici ha- "' lis ligoiie bis aciitaeinveclionis humilem, et praesen-
bebat quidam plantatam in vineasua. Poiest quidem tium videlicel pressurârum, et horrorem perpeiuae
haec arbor fici generis humani designare naluram. damnationis inçutiens. Omnis quippe fossa in imo
Quaebene planlata, hoc est ad auctoris sui similitu- est. Et nimirum incrëpaiio dummentem sibldemon-
dinem creala est. Sed Deo quoerenteper triennium stra't, humiliât.'
fruelum dare negavil, quia ante legem, sub Iege, Elmil{am 'siercàrà.'U est malorum quaefecil abo-
sub gralia obedire-despexit. Verum si ad superiora minalionem ad animxun -reducam, et compunelionis
respexëris, anitnàdvertes eam, et si. generaliter graliam quasi de pulredine stercoris exsuscilem.
' omnium,
specialiter tamen synagôgaitypumportare. Et si quidem feçerit fruelum. Sin àulem, in futurum
ISam cum proemissa illa lerribili tremendaque sen- succides eam. Cuni dicefet,.Et si quidemfecerit fru-
tenlia : Si non poenilenliamegerilis, omnes similiter elum, non subjunxit aliquid, sed suspendit senlen-
perib'uis, jnox de infeeunda atque eradicanda arbore liam. Gum vero adderet, Sin autem, conlinuo judi-
parabôlam subjungit, aperiissime docet eos quibus cium venturae damnationisannexuii dicens : ln~futu-
loquebalur, instar inlrucluosse fici, si non poenitue- rum succides eam ? quia videlieet multo procliviorem
rinl esse succidëndos.-Vinea ergo Domini Sabaoih, adnegandum, quam ad conlitendùm Deumsynago-
dômus Israël est, ut Isaiaecaniico docemûr. Syn-' gam videbat. Uhde et alibi rébus eamdem figuram
agdga aulem in eadem domo eondila, fici est arbor qu am hic verbis agens, infecundam ficumoeternae
in vinea. Sed qui viheam suam permisit a viatoribus steriliiatis malediclionedamnavit, ostendens videli-
déripi, hic eliam fleum jussit excidi. cel eam, el si fodiant aposloii corripiendo,-elsi sler-
Et veriit quoerensfruelum in illa, et non invenit. cus advéliant peccata improperando, nulla tamen
Ipse qui Synagogam per Moysen insiiluit, J)ominus poeniteniia»,fruge 'cumulandam, sed districlaebipen-
in. carne natus apparuit, et crebrius in synagoga nis severitaie tollendam.
docens, fruelum fidei qusesivit, sed in pliarisaeorum • , Erat aulem dôcénsiti Synagoga eorumsàbbalis, et
mente non invenit. ecce nmlier quoe habebal spirilum infirmilaûs annis
Dixit aulemad cullorem vinea;: Ecceanni très sunt: decemel octo. Dicla de ficu parabola, Dominusin
ex quo venio quoerensfruelum in ficulneahac, et non synagoga dpeuisse narratur, ut videlicel intimetur
inventa. Percullorem vineae, apostolorum doetorum- non ajio parabôlam téndere," sed hoc éssè fracwm
que ordo exprimitur, quorum précibus ae momiis> iofieulnea quaorerè et non invenire, verbum syna-
assidua plebi Dei ciirâ-suggeriiur. His enim Dami- gogoe.commodaré,née rècipi. Quam tamen néïolam
£05 IN LUCiE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. IV. 50«
funditus ob culpam slerilitaiis expiandam puiares, A^ absolutus, sitini aesiumque miindi liujus domiriiëi,
sed reliquias per electionem graiise scires esse •sal- foniis haustu deposuit.
vandas, mox ibidem Ecclesia? primiiivaesanalio sub Hune aulemfiliant Abrahoequam'allïgaoit Satanas,
incurvai mulieris specie subsequilur. Quaebene de- eccedecem et octo annis, non oporluit solvi avinculo
cem et octo annis fuit curvata, qui numerus ternario - islo die sabbati? Filia Abrahaî est anima quoeqiiefi-
sexlies ducio perficilur, quia videlicet eam quaej.n délis, filia AbrahaeEcclesia de utroque populo ad fi-
lestimonio Jegîs,,in valicinio prophelioe, et in reve- • dei unitatem colleeià, quae tempore légis el domini-
laiione gratiae per infirma opéra lângueret, osteSdît. caeresurrectionis implelo per gratiam Spirilus sancti
Senarius enim numerus, in quo mûndi est crealura septiformem vincula longaecaptivilaiis ernpit. Nam
perfecia, operum perfeclionem significat. Tria vero el hoc modo ferlasse mysterium sabbati, decemque
sunl(ut dixi) lempora dominicae visîtalionis, in qui- et octo annorum poiest non inconvenienler inlelligi.
bus Judsea quia terrena magis quam coeleslianove- Idem esl ergo myslice bovem vel asinum.solutos a
rat operari, quasi decem et octo annis a suaementis praesepiopolum agi, quod «si filiam ÂbraliEëa vin-
erat reciittidinecurvata. culo noxice inclinalionis erigi', Ecclesi'am videlicel
Eleralinclinata nec omninopaieraisursumresptcere. • ex Judseis- gentibusque congregalam laqueis pëcca-
Quia lerrena sapiens, infirma reqûirens, coelesliaço- *B torum per aquam baplismâlis absolVi, aique ad coe-
gilare nondumfaçiebat, audiens per propbetam : Si leslia speranda sublimari. Nolanddm sanej quod in-
voluerilisetaudierïiisme, bona terresmandticabilis.Cm fandissima haaresis,ex eo quodDominusail, Mulierem
contra membris Ecclesioedieil Apdstolus : Quoesur- alligalam a Suta'na, corialur asiruere corporum hu-
suni sunlsapite, non quoesuper terrant (Coloss.m). manorum vitia; non ad Deum àuctorem, sed poiius ad
'
Quam cumvidisselJésus, vocaiit ad se, 'et ail illi : diabolum perlinére, quasi diabolos cum babeat sem-
Mtilièr, dimissaes ab infirmitale tua. El imposuililli per cupiditalerà noeendi, nocëre, cuiquam possit, nisi
maiius, el confestim erepla est, et glorificabalDeum. r ab Omnipotente acceperitpotëslalëm. Namqtiid aliud
"ViSitpraedestinandoper grâliam, vocavit îltuslrando non solum in libro beali Job, quem mémorata hoe-
pèr'docirinam, imposuit manus spîrilualibus dôriis resis cum caeteris Veleris Testamenti libïis, et cum
adjuvando, érexit ad glorificandum Deum, in ôperi- ipso Deo qui dédit, quasi maligno'mûnd'6principe ve-
bus bonis usque in (inem Armani proveliendo. Quos sanus exsufflal, sed etiam in Evarigeliodeclaralur,
(inquitApostotus) proedeslinavit,fwsel vocavit; et-quos ubi dasmonia nec in porcos irent, nisi hoc illis ipse
vocavit, lies et justiftcavïl; quos-autem justificavit, concederet, sicut et supra do'cuimus.
illos el magnificavit(Rom.vin). ,. Et cum hoecdïcerel-, erubèscebantomnesadversarii
Respondensautem afchisynagogus indignàns quia ejus, el omnis populusgaudebal in ûniversïs quoeglo-
SabbatocurassetJésus, diceballurbm: Sexdies suntin riose fiebant'ab eo. Quf de diclis Salvatoris erube-
quibusoporieloperari, in Itis ergo venite et euramini, scunt, ficulneaesterili se jure comparandos oslenduut.
et non in die sabbati. Sâbbatp curavit Jésus, osien- Qui gaudentde miraculiscjus, ad filiamAbraliaeDënm
dens jam essë tempus, ut secundum propheiiam de sua ereclione glorilicantem , hoc est, ad Eccle-
Canlici canlicorum aspirarel dies; et removereiiiur siam fidei pietate se pertinere déclarant.
umbra;. Sed nesciebat archisynagogus, vel hoc vel Dicebal ergo : Cui simïleesl regnum Dei, el cui si-
illud muïlô cxcellenlius sacramenium, quod sabbato mileesse exislimabô illud ? SMile est grano sinapis.
curando Dominus intimabat, quia sçilicet post sex RegnumDei proedicatioEvangèlii est, et riotitia Scri-
saeculiliujtis anales, perpétua vitae immortalis eràt piurarum quae ducit ad vilam. Et de quà dicitur ad
gaudia dalurus. In cujus figuramMoysessabbalo non Judaeos: Auferetùr a vàbis regnwAtDei, et dàbîlur
a bona, sed a servili, boc est hoxia prsécepitaefioné '•genli faciehli fruclûs ejus (Maltlt. xxi)'. Simile est
feriandum, Illud inique tempus praeflgurans,quo sae- ergo hujuscemodi regnum grano sinapis, ob fervo-
cùlaria noslra opéra, non aulem religiosa, hoc est rem ulique fidei, vel quod dicalur yënena expellere.
Deumlaudandi actà cessarent. Fallilur ergo et fallit P ] [Inde et alibi legimus fidem perfeclam grano sina-
arebisynagogus,quia lëx in sabbalo nonhominemcu- pis comparatam, quia videlicel omnia dogmata prà-
rare,, sed onera ferre, hoc est peccatis gràvari pro- . vitalis, sua simplicilàte et bumililaté devincat.
hibiui. Quodjaceeptumlwmo misil in liprtum suum. Homo
'
Respondensaulem ad illum Dominusdixit .• Hypo- Christùs, hortus est Ecclesia semper ejus el disci-
crites, unusquisque veslrumsabbalo non solvit bovem plinis excolenda et donanda muneribus. Qui bene
stiumaul asinum a proesepio,et ducit adaquare? In- dicitur, îdém quod severil granum accepisse, quia
fid.elilatisquidem arguit principes synagogae,ei.me- videlicet dona quae nobis cum pâtre iribuit ex riîvi-
riio hypocritarum, id est simulatorum nomine no- nilate, nobiscum accepit ex humanitaie, unde dici-
tât, quos cum magistri plebium viderî appelèrent, tur : Accepitdona in hominibus. Et alibi Pelrus ait :
hominissanaiionem pecôris cùrsejsoslponere non pu- El promissioneSpirilus sancli acceptaa Paire, ejfùdit
derel : secLaltiorisensu bovis el asini yocabulo, Ju- hune quem vos videliset audilis.
"daeumGroecuinquesignificat. De quorum vocaiione El crevil, et factum eslin arborent. Çrevit Evangèlii
seriplum est : Bos eognovilnessessoremsuum, el asi- proedieatiocunclum disseminaia per orbem, crescit
tins proesepedominimi. Qui uterque peecati vinculis cl in meule cujusque credenlis, quia nemo repente
 Ml BEDJL VËNERABILISO'P.P.PARS II. SECT. I. — EXEGETieA GENU1NA. E03
fil perfectus, sed ascensus (inquit).m corde ejus dis- jA trare per anguslam portant* Per- -angusiam ^portam
posuit in convallelacrymarmn(Psal. LXXXITI) : et ih- aula salutis inlraîur, quia per labores neeesse esl
fra : Ambulabuntdevirlute in virtuteni;videbiturDeus et jejunia saeculi fallentis illecebra vincatur. Et
deonim in Sion (IHd.). Gradatim quippq de con- liene dixit : Contendite intrare : quia nisi mealis
valle lacrymarum ascenditur, ut in monte coelestium conientio ferveai, unda mundi non vincilur,-per
gandionim Deus deorum vîdeatur. Crescendo autem quam anima semper ad ima revocaïur*
sinapis granutn non herbarum,. quae.velocïierare- -Quia mulli, dic<> vobis,qsoerentintrare, el non pole-
scunt, sed arboris instar exsurgit,. loriga;sçilicet runt: Quaerunt intrare salutis amore provoçati, et
annositale.e't opima ferlilitale gaudcntis. Et nota nonpoler-unt ilineris asperitate'deterril-i. ^Juaîrunt
quod dum in vinea vetéri ficus iiifecunda redargui- hoc ambitione pr.cmiorum..a quo mes laborum ti-
_lur,..nova thox in horlo Evangèlii sinapis arbor pro- moré refugiunt. Non quia jugum Domini asperum
crealur. '. , r aut onus est grave, sed quia noluni discere ab eo
Et volucres cvelireqweveruntin ramis ejus. Rami quoniam hiitis est el huniilis corde, ul iiiveniant re-
liujus arboris .dogmalumsu.nt diversitates, in quibus quiem animabus suis : eoque fit angusia porta qua
^ animai casiàequaevirtulum pennis ad superna lendere iniraïur ad viiam. ... :
sciunl, njdificare et requiesceregaûden!.. Quis dabit 'o Cum autem jntraverit paierfamUias, el claitserit
(inquit) tnihi pennas sicut. columbm,Jel-volaboet re- oslium, et incipielis.foris slare el puhare ostium di-
quiescam[Psal. uv)? Potest In' grano sinapis ipsa ç.entes.:Domine, ap'erinobis. Palerfamilias videlicet
dominicaî irîçarnalionis humililas intelligi, quod ac- Chrislus,.qui ubique tolus est ex divinitate, intus
ceptum-homo misit in borlum suum, quia .corpus <juidemesl eis, quos in coelestipatria prassens sua
çrucifixi Salvatoris accipiens Joseph, in horlo sepe- yisione laelificat, sed quasi fpris est adhuc eis quos
liyif. Crevit autem .et factura est in arborera:; quia ihbac peregrinatione certantes:occuUus consolator
resurrexit et ascendit in coelum.-.Expandit ramos adjuvat, juxia quod ipse promisit : Ecce ego vobis-
in quibus volucres coeli requiescerënt, quia praedica- cum sum omnibus diebus usque ad consummalioneni
tores dispersit in mundum, Tu quorum diclis atque soeculi (Maitlu Xxvni).;Intrabit aulem et claudet
consolaiionibus ab hujus vitae faiigatione^ fidèles ostium, quando tolum corpus suum, quod est Eccle-
quique respirarent. - sia, resùrrectionis glorîa clarificatum ad suae con-
El ilerum dixit : Çïti simileoeslimaboregnum Dei, templationis gaudium përduceiis, reprobis I'ocum
el cui simile esl ? Fermenta quod acçeptum mùlier poeniteniiaelollet,quem nunç cunctis pie pulsanti-
âbscondit in fttrinoe sala tria, donec fermenlare.tur. bus aperit. Nam foris siantes oslium pulsare est, a
iolum. Saium genus est mensur^ejuxia morem.pro- beatorum sorte secrètos misericordiam, quam ne^
vinçiae Paloesimae unum et djuiidiura médium ca- glexerarita Deofrustra flagilare.
piens. Férmentqm ergo dileclionem dicit, quae fer- Et respondens dicel vobis: Nesciovos unde silis.
vefacit, et excitât roeiuem. Mulierem vero illam, Quoniodo nescit^unde. sint? cum Psajmus dical :
fiiiam Abiabae cui supra manus imposuit, et confe- Dominus novil, cogilalionts hominum, quoniam vqnoe
slim erecta glorifieabat Deum, hoc est Ecclesiam sunt (Psal. XCIII).Et alibi seriplum sit: Ipse novil
significat, iCujusfarina.nos sumlrs, quotqùonimoris decipieniem,el eum quiàecipiiur; nisi quia scire Dei
et spei exercitio, quasi mola superiore et inferiore ajiquaiidp cognosecre dicilur, aliquaydo approbare.
conterimur, ut juxia Apostolum unus panis unum Quoniq'mnovil Dominus viam justorum, qui aulem
corpus muili simus inCtiristd. Absoonditergo mulier ignorât ignordbilur(II Parai, xi.n). Et seit ergo re^
fermenlum dileciionis in farinae sala tria, quiaprse- probos quos cognoscendo judicat, neque enim judi-
cipit Ecclesia,ut diligamus Dominumex loio corde, casset quos.minime, cqgnoscêrel, et lamen quodam-
toia anima, tola virtule.Cui sub lypô §aroe per modo nescit eos unde sinl, apud quos fidei et dile-
Abraham dicilur : Accélératria sala similce,commisce, ciionis suaj ebaracterem non approbal.
et fac subcineritios panes Ifien. XVIH).Possunt in U Tune incipietis dicere : Manduçavimuscoram le el
farina; salis tribus, eliam très dominiçi seminis fru- bibimus, et in plateis nostris decuisli. Vel simpliciler
cius, tricesimus sçilicet, sexagesimus et ceniesimiis inlelligendum quod fidei mysieria spernenles Judaîi,
inlelligï, id est conjugatorum, contineniium, virgi- eosë Dominonolos arbilreniur, si solum vicliinas
num. Et pulchre dicit ealenus absconditum in farina ad lemplum déférant, coram Domino epulentur,
fermenlum, donec fermenlarelur lolum, quia chan- prophelarum lectioni auscultent,' nescienles illud
tas in noslra mente recondita eousquecrescere débet, Âpostoli : Non est regnum Dei esca el polus, sedju-
donec lotam'meniem in suï perfectionem commutet, stitia el pas, et gaudium in Spiriltt sancto (Rom. xiy);
ut nihil videlicel prseter ipsam cohditoris sui di'le- et alibi : Quorum deusventer est, elgloria in confu-
ciïonem diligeré, ageré, recolere anima possît.'Quod sione ipsorum (phil. JH), id est, in circûmeisione.
hic quidem irîchoari.sed ibi habel perficï, ubi cum carnali ; vel mysïice sêntiendum inanducare eos et
sit Deus omnia in omnibus, omnesuno eodemque bibere coram Domino,qui verbî pabulum digna ayi-.
suae dilectioiiis igné calefecit. ditaté suscipiiihl. Unde et ipsi qui haec dieiirit, ve^
'
Ait aulem illi quidam: Domine si pauci sunl qui lut exponendo sùbjungunt : Et in plateis nostrisdoi
'
çalvanliïr?'Jpse autem dixit ad Mos ; Contendite in- cuisii. Scripturà enim sacra aliquando nobis effiu».
 509 M UJÙM EVANGELIlJllEXPOSITIO."— LIB. IV. f E{0
est, aliquando polHS.In locis obscurioribus cibus A & posteaquam fuerit diabolo, el huic soeculo renun-
est, quia quasi exponendo frangitur, et mandendo liatum usque in finem resurrectionis. Qua (anquain
glutitur. Polusvero est in locis apërtioribus, quia ita lertia consummabilur , hoc est ad pleniiudinem an-
sorbeiur sicut itivenilûr. Et occulia ergo mandata gèlicam, per corporis eliam immortalitaiem perfi-
sacrireloquiij et aperia se intellexisse lesiantur, qui cielur Ecclesia.
reprobahli se judici quia manducaverinl coram îllo Jérusalem, Jérusalemquoeoccidis prophelas, el la-
et biberint, conquerunlur. Sed limendum esl vàlde pidas eos qui millunturad te, quoties volui congtegare
quod additiir. filios luos quemadmodumavis nidumsuum sub pinnis,
El dicelvabis: Nescia vos unde silis. Discêditea et noîuisli. Jérusalem non saxa et sedifîciacivitatis,
mê omnesoperarii iniquitalis. Non (inquit) legalîum sed habitatores vocal, quam pairis plangit affeclu ,
festivitaïuhi epulatio juvat, quem fidei pietas non sicut et in alio Ioco legimus quod videns eam fle-
commendat, non scieniia Scripturarum Deo notum verit. In eo aulem quod dicil : Quotiesvolui congre-
fàcit, quem opër'um iniquilas oblutibus ejus osten- gare filios tuos, onines rétro prophelas a se missos
dit indignum. esse lesialur. Avis quoque simililudinem congre-
Ibi eril flelus el slridor dentium. Flëlus de ardore, ganlis sub pinnis nidum suum, in can'.ico Deulero-
slridor dentium solet excitari de frigore. Ubi duplex " nbmii legimus : Sicut aquila protegere nidum suum,
oslendilur gehenna : id est nimii frigoHs, et intole- el super pullos suos desiderabit, espandens alas suas,
rabilis essefervoris. Cui beatj Job senlenlia consen- suscepileos, et tnlil super pinnas suas (Deut. xxviii).
tit dicenlis : Ad caloremnimium transibunl ab aquis Et pulchrè qui Herodemde sua nece iraclantem
îtivium(Job. xxiv). Vel certe slridor dentium prédit vulpem vocarai, seipsum avi comparât. Fraudulenta
indignanlis aflectum, eo quod sero unumquemque enim vulpes semper insidias avibus lendere non
poeniteai,sero ingèmiscat, sero irascalur sibi, qui cessât.
tam pervicaci improbilate deliquerit. Eccerelinquelur vobisdomusvesira déserta. Ipsam
Et eccesunt novissimiquitrunl primi, el sunlprimi civitaiem quam nidumsuum vocaverat.nunc domum
qui erunt novissimi. Principalis quidem hùjusce sen- Judaeorumappellai. Quaeiionimmërilo Dominiauxi-
leniiaesensus ex superioribus paiet, quia populigen- lio nudala, sua: ditioni relinquitiir, quia non solum
tium diu sine fide viventes, fissent ad fidem vocandi, avis illius omnipoiehtis, quam Maithaeus gallinara
el Judoei,capulfidei el justifiai per lol^soeeulatenen- nuncupat, alis protegi despexit, sed el eamdem
les, fuluriessent in caudam : poiest aulem et ita in— avem se protegere voleniem vulpibus devorandani,
telligi, quia nbnnulli ad saeculumdespecli, magpam („ id est Herodi et Pilalo crucifigendumtradidit Ghri-.
in fuiuro sint gloriam habituri, et alii apud homines lum. Nec mora, vulpium earumdem, hocest regnum-
gloriosi a districlo sint judice damnandi. Poiest et terroe, et ipsa rapinoedonatur. Occisoenim Domino
ila, quia multi sero ad Dei servilium venienles, ma- venerunt Romani, et quasi nidum vacuum diripien-
gnis vitae meritis excellant, alii vero a prima ayaie tes lulerunt eorum locum, genterri et regnum.
spirilali studio ferventes, ad extremum olio lor- Dicoaulem vobis, quia non videbiiisme, donecve-
pente lassescant. nial cum dicelis : Benediclusqui vsnit in nomme Do-
In ipsa die accesserunlquidam Pharisoeorumdicen- mini. Haecquidem lurbsedixeriint Domino veiiienie
tes illi : Exi, et vade hinc, quia Herodesvull te occi- ad Jérusalem, sed quia Lucas non dicil quo hinc.
dere. Etait illis : Ile, dicite vulpi illi. Propter dolos abscesserit Dominus, ui non veniret nisi eo tem-
et insidias Herodem vulpem appellai, quodjplénum pore, quo jam illud dicereiur (persévérât quippe in
fraudis est animal, et in fovea semper lalere deside* ilinere suo donec venial Jérusalem), cogil prqfecto
rans, odore eliam lelro putens, et nunquam reclis hoc mystice inielligi, hoc est de illo ejus advenlu
ilineribus, sed lôrluosis anfraciibus currens. Quae quo in claritate venlurus est, maxime cum-Mat-
cuncta haereticis,quorum Herodes typumlenet, con- tlueus haec Dominum post decantaïas ei a lurba
gruunt, qui Christum oçcidere, id est humilitatem II» laudes dixisse testetur. Aliter quod dicit, hoc esl :
fidei Clirislianaecredentibus eripere moliuniur. Nisi poenilenliamegefïlis, et confessi fueritis ipsum
. Ecce ejicia doemonia, et sanitales perficio hodie el esse me, de quo prophétie cecineruni, filium omni-»
cras, et terlia consummor. Mystice haeca Dominoet potentis patris, meam faciem non videbitis. Habent
figuraie dicta intelliguniirr, neque enim eo die pas- Judoeidatum sibi tempus poeniteniiae,confiteantur
sus est, qui est ab hoc die terlius, cum continua benedictum qui venit in nomine Domini, et Gh.risM
dical : ora conspicient.
Vcrumtanten oporlet me hodie et cras , et sequeitli CAPDT XIV.
ambulare, quia non capit prophelam perire extra Jé- Et factum est cum inlraret in domum. cnjusdatn,
rusalem, Ergo.quod ait, Ejicio doemonia,et sanitales principis PharisoeorumSabbalo manducarepanem, ci
perficiohodie et cras, et lerlia consummor(Luc. sm), ipsi observabanleum, el eccehomoquidam liydrop{cu&
referaïur ad corpus ejus quod ,esi Ecclesia. Expel- erat ante illum. lfydropis niorbus,'ab. aquoso bu-,
lunlur enim doemonia, cum relictis paternis super- more vocabulum trahit. Groeceenim y§u>paqua VQ-
stiiionibus credunt in eum génies : et perliçiuntur calur. Est aulem humor subcutaneus de vitio vesica;
sanitales, cum secundura ejus pracepta vivitur, nalus, cum inflalione turgenle, et anlieliiu fclido.
 ,Sli BED.E VENERAB1L1SOPP. PARS II. SECT. 1,-r- EXEGETiGASENOINA. 642
Propriumque est hydropici, quanto inagis abundat Ai Nupiias appellari, Christi el Ecclesia?conjunclionem,
humore inordinalo, lanlo amplius sitire.-Et ideo re- .miiliis
- locis appare.t. E quibus unum esl : Nunquid
cte comparalur ei quem fluxus carnalium volupla- possuntfilii nupliarum quandiu spensus cum illis est,
tum cxuberans aggravât. Gomparatur diviii avare-, .,jejunare{Marc. n) ? Aliud : Simile faciwwesl regnum
qui quanto est copiosior divitiis , quibus non bene coelorumhomini régi qui fecil nupiias filiosuo, et misil
ùlitur, tanlo ardeutius lalia concupiscil. servossuos 'vocare invitaîos ad nupiias (Mallh. xxn).
Et respondensJésus, dixit ad legisperito.set Phdri- Has ergo nupiias quisquis ,invilalus adierit, id est,
soeos: Liçet Sabbato curare 1 Al illi lacuerunt.Qv.oi Ecclesiae se membris fidei gralia conjunxerit, non
dicitur respondissè Jésus; ad hoc respieit quod pra> discumbal in primo loco, boc est non se, de meritis
missumest-: El ipsi.observabanteum. Dominusenim gloriando, quasi casierls sublimior extollat. Et qui-
novil cogitationes hom,irium.Sed merito interrogati dem' studeat juxia ajierius loci parabolam ,- veste
lacent, qui contra se dictum quidquid dixerint-vi- . nuptiali veslilus, hq.ç est virtulum fulgore coruscus
dent. Nam si lice),Sabbalo curare , quare Salvato- apparere, sed ipsaruni habitum virtutum.loco devoiae
rein an curet observant? si non liçet, quare ipsi. humilitalis adornei.
Sabbato pccora curant? Ne forte honoraliôr te sit invilalusab eo, et veniens
Ipse v'eroapprehensum sanav.itan dimtsil. Provida'-" B is qui el illum vocavit, dicat libi : Da liuic locum, el
dispensatione Dominus anle lègisperilos el Phari- tune incipias cum r.ubomnovissinwmlocuni tenere.
sseos bydropicum curât, et.mox contra avariliàm Honoraliori post inviialo loéum dai ille, qui, de lon-
• disputât, ut videlicet per bujus aegriludinerocor- gue suae conversaiionis confidentia securior factus,
poris, in illis-exprimcreiur aegriludocordis. Denique .cila.illoriimqul.se in Cbrisio seculi sunt agiliiate
post mulla dispulationis ejus horiamenia ; subjun- . praeitur. El cum rubore novissimum locum tenet,
clum est : Audiebamaulem omnia hoecPharisoeijqui quando de aliis meliora cognoscens, quidquid de sua
erani avari,. et derSdebqnlillum. Uydro:picusquippe , operaiione celsum senùebat, humiliât, dicens cum
quo amplius biberit, amplius silit. Et omnis av'ârus Propheta : Egetts sum_ego,et in laboribusa juvénilité
gilini multiplicat, qui cum ea quai appétit adeptus mea, exallalus autemhumiliantssuniel confusus(PsaL,.
-fuerit^ad appelenda alia amplius anbelal. < LXXIH). . ;
El respondens.ad illps, dixit : Cujus vestrum asinus Sed cum vocalusfueris, vade, récusée in twvissimo
aul bos in puleumcadit, el Aoncontinuaexlrahel illum locovQuantomagnus,êS,Jnqùit, humilia le in oimtibus
die Sabbati? Sic obierv.atores sui Pharisseos conyin- (Eccli. m)..El Psalmisia glorialur : Humilialus syvi
rit, ni eôsdem eliam avaritiai eondemnet. Si vos, r< p usquequaq.ue,Domine, vivifica me secundum verbum
inquit, in S„abbaloasiniim aul bpvém, aul aliquid tuum (Psal. cxvni). Manifeste sigiiificaiis iia se, a
, quodlibet animal in- puleum deeidens eripere festi- Domino posse vivificari, si de suis ipse virtutibus
naiis, non animal^ sed vesirseavariliae cnnsulenies, humilia seiiiîret.
quanlo magis ego .bominem,. qui niulto melior est Ut cumvenerilqui le invilavil,dicallibi : Amice, as-
pécore, debeo Iiberare?Çongruenterque bydropicum, cendcsùperïus, Veniens Dominus quem liumilem iii-
,animaliquod çeei.dit in puleum çomparàvit; humore venéril anîici nomine beaiificans,superius ascendere,
, enim laborabat. Sicut illam mulierem, quam decem praecipiet. Quiçunque enim bumiliaverit se sicut
et oclo,annis alligatam dixerai,et ab eadem alliga- pàrvulus, hic esl major in regno coelorum.
lione. solvebat, comparavit jumenlo quod soly'uur, Tune eril' libi .gloria coram simut discumbenlibùs.
ut ad aquam. dûcalur. Et ,bêne utroque loco bovem Pulchre dicitur : Tune eril libi gloria, ne nnne quae-
-
posuit et asinum, quia sive sapientes quosqne et rere incipias quod tibi servatur in fine ;'quia, sicul
- .liebeiès, sive ut supra dictum. est,
utrumque popu- Salomoii ail, haèrëditas ad quam festinalur in prin-
lùm eos signilicare senliamus, ut videlicel cujus cer- cipio, in noyissimo benedictione carebit. jPolesl au-
vicem ju'gumlegis altrivit, alque eum quem quilihet lem et in bac vila inielligi, qui in novïssimp loco
seducior repperit, quasi brulum animal et nulla ra- JJ J recumbens invenilur Domino'veniente sublimalus,
tione retinens, quo voluit errore sublraxit, omnes quia quolidie Dominus suas nupiias intrat, quoiidie
Salvator adveniens Salanse vinculis asiriclos, omnes "mores, sedes, habjtus convïvahlium dijudicat, et su-
in imo concupiscentiaeputeo demersos invenit..Non perbos despiciens liumilibus saepetauta sui spirilus
esl enim distinctio. Omnesenim peccaveriint,et egenl! munerâ praestat,ut eos merito simul discumbeniium,
gloria' Dei, justificaii gratis per graliam ipsius, per hoc est, in fide quiescentium.coetus unanimï admi-
reàemptionemquoeest in ChristoJesu (Rom. m). Vàtione glorifiée^ slupensque, in auctoris suilauda-
Dicebalautem el ad inv'ttatosparabolam, iniéndens ; lionem.prosiliat, dicens : Mihi aulem nhnis houorifi-
quomodoprimos accubiluseligêrenl, dicens ad illos :; cati sunt anîici lui, Deus, nimisconforlalus est prinçi-
Cuminvilalus fueris ad nupiias, non discmnbasht pri-. palus eorum. " °".
mo loco. Aperla quidem ad lilieram esl haecadmOni- Quia bntnis qui. se exallat humUiabilur, et qui se
. lio Salvatoris, docéns humililatem, non solum apud1 humiliâtexqllabitur.Et ëx bac conclusipne manifeste
Deum, sed'etiàm apud homines esse laudabîlem, sedi clârçt praecedenlemDomini sermonem typice inlel-
'
quôniam banc evangelisla non frustra parabolam vo- ligëhdum. Neque enim mox omnis qui se coram ho-
cal breviier intuehdiim quid etiam niystice signet. minib'us exaltât, liuinilfabitur, aul qui se In cOii-
 "513 IN LUC^E EVANGELII]MEXPOSlTlO. — LIB. IV. SZâ
spectu hominun. humiliât, exaltabitùr ab eis, sfed e ;/ A scendi.Si quis mmdûcaverh ex hoc pane, vivctin oetêr-
cpnirarioiionriunquam qui se veiinapice dignilalis, num (Jeun. vi). Id esl, si quis meaeInearnalionis sa-
vel in alia qualibet acquirenda gloria sublevai, usque cramento perlecle incorporatus meae divinae maje-
in finem exaltari non cessai. Similiter et humilis sialis visione 'frui meruerit, hic perpejua vilae im-
quilibei ac verecundus in sua qua contenlus est, mo.rtalis beàlitûdine gâudebit. Sed quia nonnullt
usque ad vitae terminum mediocrilale persévérai. bunc panem fide tenus, quasi adorândo percipi'ùntt
'
El ideo quia, juxia veritatis senlentiam, omnis qui duicedinem vero ejus attingere veraciler gustando
sejncautede merilis allevat, humiliabilura Domino, fastidiunt, subjecta parabola Dominustalium torpo-
el qui provide se de behefaciis humiliai, exaliabitur rem coelestibus epulis dignum non esse redarguit.
ai) eo, in eumdem procul dubio sensum praemîssus Sequifur enim :
sermo Redemploris, quo primos in uupiiis accubiliis Al ipse dixil ei : Homoquidam fecitcoenammagnam,
quaeri vêlai, congrnil. el vocavitmullos. Quis'iste ësi homo, nisi ille de quo
Dicebal aulem el ei qui se invilaverai: Cum fucis -per prophelam dicitur: Èlhomo eslj el quis cogno-
prandium aul coenam,noli vocare amicos luos, neque scit eum? Qui fecit coenam magnam, quia saiielatëm
fralres luos, neque cognatos, neque vicinos diviles, nobis internae'dulcedinisprseparavit. Quia vocal mul-
Fratres, amicos et diviles, alieruirum convivia celé- B ' los, sed pauci veniunt, quia nonmmquam ipsi qui ci
brare, non quasi scelus inlerdicit, sed sicut canera per fidem subjecii sunt aeterno ejus tonvivio niale
necessiiaiis humanoe commercia, ubi et peccaiores vivendo contradiciini. " •
peccatoribus fenerantur, ut recipiant oequalia,- ad El misil servum suum hora coenoedicereinvitali'sut
prpmerenda vitaecoeleslispraeniia nil valere osiendil. venirenl, quiajam parala sunt omnia, Quid borà coe-
Denique subjungit : nae, nisi finis est mundi? in quo nimirum nos^sumus,
Ne forte et ipsi le reinvilent, el fiai libi rétribution sicut jam dndum Paulus tesialur, dicens : Nos su-
Non ail, Et fiai libi peccalum, sed, El fiai, inquit, mus in quos fines soecutorum devenerunl (I Cor. x).
libi retributio. Cui simile est quod alibi dicil : Et.si Si ergo jam hora coenaeest, cum vocaniur, ' lanïo
bene fecerilis lis qui vobis bene faciunt, quoevobisesl minus debemus excusare convivio Dei, quanto pro-
gra îa (Luc. vi) ? Nequehic dicit, Peccalum esl vobis, pinquasse jam cernimus finèm saeculi. Idcirco aulem
sed, Quoe vobis est yralia? Si quidem el peccaiores hoc convivium Dei, non prandium, sed coenanomi-
hoc faciunt. Qnamvis sunt quaedammulua fratrum, naïur,quia post prandium coenarestât; pus*;coenam
amicorum, cognatprum, vicinorumque divilum con- vero, convivium nullum resiat. Et quia ailern'um Dei
vivia, quaenon soîum in proesenli retrïbutionem, sed convivium nobis înexlremo praeparàbîtur, recmm
et damnatioitem percipiuni in futuro. Denique ab fuit ut hoc non prandium, sed coenavocarelur. Sed
Apbsiolo inter opéra leiiebrarum annumerantur. Si- quis per hune servum qui a pairefamilias ad invi-
cut in die (im|uii) honesteambulemus, non in comes- tandum mitlilur, nisi proedicaioruni ordo s'ignatur?
sationibus, el ebrieialibus (Rom. xm). Comes- Ad repeliendum aulem fastidium nostrum, jatn pa-
saiiones quippe sunt luxuriosa convivia, quae aut ra'a sunt omnia,"quia ad abstergendum mentis rio-
collatione omnium celebrahtur, aut vicibus soient a strae leporem in coena Dei ille nobis singularis agnus
contubernalibus exhiberi, ut neminem pudeat inho- occisus est qui lulit peccata mundi.
heste afiquïd dicere aul facere, quia ad hoc conve- Et coeperunl simul omnes excusare. Offert Deus
riitnr, ut foedaillic gerantur, copia vini, et incilelur quod rffgari uebuit, non rbgaïus dare vult quod vix
(ibidinis diversa voluptas. sperari polerat. Quia "dignaretur largiri poslulatiis,
Sed cum facié convivium,voca pauperes, débiles, conlemnilur vero paratus, delicias refectionis aeter-
claudos,coecos,et bealus eris, quia non habent reiri- nae denuntiat, et lamen simuî omnes excusant. Sed
buere libi. Relribuelur enim libi in resurreclionejuslq- dicunt aliqui : Excusare nolumus ; ad illud enim su-
rum. Resurreclionem justorum dicil, qui etsi.onmes pernae refectionis conviviumet vocari el pervënire
resurgant, eorum lamen non immerito quasi propria T. j gratulamur. Qui yerum profecto dicunt, si non plus
cognominalur, qui in hac se beaios non dubilant terrena quam coeleslia diligunt, si non amplius rébus
esse venîuros. Ergo. qui pauperes ad convivium vo- corporalibus quam spicitalibus occupaniur. Unde hic
cat, in fuluro praemium percipiet. Qui amicos, fra- quoque ipsa excusantium causa subjungitur, cum
lres, et diviles vocal, recipil mercedem suam. ,Sed protinus subinferlur :
eisi hoc propter Deum facit in exemplum fiiiorum Primus dixit ei : Yillam emi,el necessehabeoexire
beaii Job, sicul caetera fralernae dilectionis officia, el videre Ulam. Rogo le, habe me excusatum.Quid.per
ipse qui jussit rémunérai..Qui gulosos ac luxuriosos villain nisi terrena substâniia designatur? Exitergo
propter lasciviam invitai,.poena in fuluro plecielur videre villam, qui sola èxieriora cogilat propter sub-
seterna. sianiiam. ' ,..'".
Hoeccum audhsel quidamde simul discumbenubus, El aller dixil: Juga boumemi quinque, et eo pro-
dixit ei : Bealus qui manducabitpanent in regno Dei. bare ita. Rogo'te, habe me excusalupt.Quid in quin-
Eanis qui manducalur in regno Dei, non juxia Ce- que jugis boum^nisi quinque çorporis sensus acci-
rinlîHim, corporis intelligendus esl cibus, sed ille pimus ? Qui reclc quoque juga. vocati sunt, quia in
inique qui ait : Ego sum panis vivusqui de coelode- uiro jiie sesu geminantur. Q«i videlicet corporales
 515 BED^E VENERAB1L1SOPP. PARS jl. SEÇT. I, — EXÉGET-ICA. GENUINA SlÔ
seusus, quia comprebendere nesciunt. interna,' sed A £ rumque ipsa despeciio hominem revocat ad semet-
soîa exieriora cognoscunt, et deserenles intima ea ipsum. Pauperes et débiles, caiei et çlaudi yocantiir
qûaeexira siintlangunt, recie per eos curiosilas de- quod veniunt, quia inlirmi quique, aique in hoc
stgiiatur. Grave namque curiosiialis est yilium, quae mundo despecti, plerumque laulo celerius vocemDei
dum eujuslibet meniem ad investigandam yilam audiunl, quanlo et in hoc mundo non habenl ubi de-
proximi exlerius ducit, semper ei sua intima abscon- lecteniur. Sed , ducys ad coenampauperibus, quid
dil. Propler hoc namque el de eisdem quinque jugis puer subjungat audiamus :
boum dicitur ; Eo. probare illa, quia videlicet ali- Domine, factumesl ulimperasli, el adhuc locus est
quando perlinefe probatiô ad curiositalem solel. Mulli taies ad dominicain coenam«x Juda;a collecii
Sed nolandum quod et is qui propter villam, et i,s sunt, sed multitudo quaeex Israelitico populo credi-
qui propler probanda jtiga boum a coenassui inyila- dit, locum snpenii convivii non implevii. Inlravit
loris excusât, verba hiimililatis permiscet, dicens : jam fiequeiilia Juda;brum, sed adhuc locus vacat in
Rogo te, Jiabe.meexcusalum.Dum enim dicît rogo, regno; ubi suseipi debeat numerositasgenlium. Unde
et tamen venire contemnit, htimililassonai in voce, el eidem servo dicitur :
superbia in -aciioné. Et ecce. hoc dijudical pravus Exi in vias el sepes, el compelleintrare, ut implea-
B
quisque cum audit, nec tamen ea quaedijudicat agere .' lur domusmea. Cum de vicis et plateis ad coenam
desisiitr Nam dum euilibel perverse agenli dicimus: Dominus invitât, illum videlicet populura désignai,
Converlere, Deum sequere, mundum relinque, ubi qui lenere lègem sub urbana conversatione noveràt.
liunc nisi ad dominicam coenamvocamus? Sed cum 'Cum vero convivas suos colligi êx viis el sepibus
resp.ondet: Ora pro me; quia peçcalor sum, hoc fa- praècipit, nimirum agresiem populum colligere , id
cerernon possum-, quid aliud agit nisi rogat el ex- est geniilem quseril. Nolandum vero quod 111bac in-
cusai? Dicens.namque, Peccatpr sum, humijiiatem viiatione terlia, non dicitur, Invita, sed Compellein-
insinuât, subjungens aulem, Converti non possum, trare. Nam sunt nonnulli qui bona facienda inielli-
superbiam dcmonstrat. gunt, sed bave facere desislunt. His,, ut superius
El alius dixil : Uxoremduxi, el ideo non possuni dixinms, plerumque coniingit ut eos in carnalibus
venire. Quid per uxorem, nisi voluptas carnis acci- desideriis suis, mundi-hujus adversitas feriat. Saepo
pilur? Nam quamvis bonum sit conjugium,atque ad namque aut longa segriiudine labescunt, aul afllicii
propagandam sobolem Proyîdentia divina çonstitu- injuriis coucidunt, aul percussi gravioribus damnis
lum, nonnulli tamen non per hoc fecunditaiem pio- alfligunlur, seque ipsos in suis desideriis repreben-
lis, sed désideria expetunt voluplaiis. El ideo per /_ dentés, ad Dominum corda converiunt. Qui ergo
rem justam significari poiest non incongrue res in- hujus -mundi adversitatibus frac:i ad Dei amorem
juste. Ad coenamnos ergo seiernî convivii sumsaus redeunt, atque a praesenlisvilaedesideriis corrigun-
Palerfamilias invitât, sed dum hune terrena cura lur, quid isli nisi compëlluniurut intrent? Sed valde
occupât, illum alieui actus sagax cpgitatiodevasiat, est tremenda sentenlia -quae prôtinus subinfôriur»
altciius eliam meniem voluptas carnalis inquinat, Ait enim :
fasiidiosus quisque ad oeternaevitae epulas no» fe^- Dico aulem vobisquod nemo virorum illorum qui
siin;it. vocalisunl gustabit coenammeam. Ecce per se vocat,
El ixversus sentis nunliavit hoeçdomino suo. Tune perangelqs vocat, per Patres vocat per pastores vo-
iratus palerfamilias dixil serco suo -: Exi cilo in pla- cat,[plerumqueper miraculavocal, plerumqueper fla=-
teas el vicoscivhaiis, et pauperes,ac débiles,et coecos, gel!a vocal, aliquando per mundi hujus prospéra vo-
et claudos inirodiic. Ecce qui terrena; subslanliaeplus cal, aliquando peradversa» nemo conlemnat, ne dum
jusio incumbal, venire ad Dominicam coenamreciir vocatus excusât, cumvoluerit inlrare non valeât.
sàl ; qui labori curiosiialis insudai, praeparata vitae lbaiil aulem lurboemultoecum eo, et cenversusdixit
alimema fastidil; qui carnalibus desideriis inbaeret, ad illos : Si quisvenit ad me, et non odil palremsuun't,
spirituales convivii epulas respuil. Quia ergo ve- j) J el malrem, el uxorem, el filios, et (ratres, et sorores,
nire superbi renuunt, pauperes eliguntur. Curhoc? adhuc autem et animant suam, non poiest meus esse
quia, juxia Paùli yocem , infirma mundi eligii Deus , discipulus; el qui crucem suam non bajulal, neque
ut confundalJorlia (I Cor. 1). Pauperes aulem et de- posl me venii, meus quoquediscipulusèssenon poiest.
biles dicuniur, qui judicio suo apud seméiipsos In— Perconiari libet quomodo parentes ël carnaliier pro-
iirmi sunt. Nam pauperes et quasi fortes sunl, qui et pinqiios praecipimûr odisse," qui jubemur et inimi-
posiil in pauperiaie superbiunt. Caecivero sunt, qui cos diiigère. Et certe de uxore Veritas dicil : Quod
riullum iiigenii lumen habenl. CÎaudi quoque, qui Deus conjunxil, homonoii separel (Marc. x). Et Pau.»
rectos gressus in opeiaiione non habenl. Sed dum lus ait : Viri, diligiteïix res veslras,sicut el Chrislus
inorum vilia in membrofum debilitaie signantur, Ecclesïam(Ephes. x). Ecce discipulus uxorem dili-
profecio liquei quia sicut illi peçcatores fueruni qui gendam praecipii, cum Magisler dical : Qui uxorem
Vocati venire noiuerunt, ita iii, quoque peccaiores non odil, non poiest meus esse discipulus. Nunquid
sunl quiinviianiur et veniiint ; sed peçcatores su- aliud judex nuriliài, aliud praecoclamai? an simul
perbi respuunlùr, ei peccaiores humiles eliguniur. efodisse- possumuset diiigère ? Sed si vim pracepii
Hos iia.juë cligil quos despicit mundus, quia plé- peipendinïus, utrumque agere per discrelionemva-
5iï IN LVCM EVANGELIUMEXPOSITIQ,- LIB. IV 518
ifmus, ul eos qui nobis carnis cognalioneconjuncii A noslros debemus, qui semper nostris operibus in-
sunt, et quo proximos novimus, diligamus, et quo tendunt, semper ex nostro defeclu gratulantur.
adversarios in via Dei patimur, odiendo et fugiendo Quos Propheia inluens ait : Deus meus, in te
neseiamus. Ut aulem Dominus demonstrarel, hoc confido, non embescâm,neque irrideanl me iniiiiiei
erga proximos edium non de inalîeciione prncedere, met (Psal. xxiv). In bonis ëniin operibus intenti;
sed de chariiate, addidit prolinus,.dicens : Adliuc nisi contra malignos spirilus .sollicite vigilemus,
autem el animantsuam. Tune eienim bene animam ipsos irrisores patimur quos ad malum persuasares
nosiram odimus, cum ejus carnalibus desideriis non habemus. Sed quia de conslruendo aedificiocompa-
acquieseimus, cum ejus appelilum frangimus.'ejus ralio data esl, nuuc ex minori ad majus simililudo
volupiatibus reluclamur. Quai ergo contempla ad subditur, ut ex rébus minimis majora pensentur.
melius ducitur, quasi per odiuin amatur. Sic nimi- Nam sequitur :
rum exhibere proximis nostris odii discrelioncm de- Aul qui rex itwus commiltere bellum adversum
bemus, ul in eis el diligamus.quod surit, el habea-r alium regem, non sedens prius cogitât- si possit cum
mus odio quod in Dei nobis ilinere obsistunt. Hoc decemmillibusoccurrerè ei qui cum viginli millibus
ipsum vero animaeodium qualiier -exbiberi debeaf, venil ad se? Alioquinadliuc illo longeagenlelégation
subdendo Verilas manifestaidicens : 1*nem miltens, rogat ea quoepacis sunt. Rcx conlra re-
Et qui non bajulal crucem suam el venil post me, _gemex aiquo venit ad praelium,et tamen si se per-
non potest meus esse discipulus. Crux quippe a cru- pendit non posse sufficere, legationem mitiil.et e»
cîaiu dicitur. Et duobusmodis crucem Domini baju-, quaepacis sunt postulai. Quibus ergo nos lacrymis
lamus, cum aul per abslinentiam carnem affioimus, sperare veniam debemus, qui in illo iremendo
aut per compassionem proximi necessilatem illius examine cum rege.nosiro ex aequoad judicium non
nosiram puiamus. Qui enim dolorem exhibet in venimus, quos nimirum conditio, iufirmilas et causa
aliéna necessilate, crucem portât in mente. Scient inferiores exhibet? Sed fortasse jam mali operis
dum vero est quod sunl nonnulli qui carnis absli- culpas abscidimus, jam prava quàeque exterius
nentiam non pro Deo, sed pro inani gloria exhibent; declinavimus , nunquid ,ad reddendam ralionem
et sunt plerique qui compassionem proximo non cogilaiionis nosirae sufficimus? Cum duplo ergo
spiritaliler, sed carnaliier impendunt, ut ei non ad exercitus contra simplum venil, qui nos vix in solo
yir.tuteni, sed quasi miserando ad culpas faveanl. opère praeparatos, simul de opère et,cogiiatione
Hiitaque.crucem quidem.videnlur ferre, sed Domi- disculit. El ideo dum adhuc longe esl, legationem
num npn-sequunuir. Unde ei recte haeceadem Veri- . , mittamus, rogemus ea quae pacis sunt. Longe enim
'
tas dicil :Qui non bajulal crucem suam et venilpost êsse dicilur, quia adhuc praesens per judicium non
me, non poiest meusesse discipulus. Bajnlare eienim videtur. Millamus legationemlacrymas nostras, mii-
crucem el post Dominum ire, est vel carnis absli- lamus misericordiae opéra, maciemus in ara ejuâ
neniiam , vel compassionem proximo pro - studio hostias placàtionis. Haie est nosira legalio, quae re-
aeiernaeinlentionis exhibere. Nam quisquis Jisecpro. gem venientem plaçât. -
temporali inleulione exliibel, crucem quidem baju- Sic ergo omnisex. vobis qui nonrenunliat omnibut
lal, sed ire post Dominum récusât. Quia vero su- quoepossidel, non poiest meus esse discipulus. Mani-
blimia praeçepladata sunt, prolinus comparalio aedi- fesiissime Dominushac conclusionedocet quid si'
ficandaesubiimitalis adjungilur, cum dicitur ; aedificarelurrem, vel cum rege foriiore facerë pa-
Quis enimex vobis volens lurrem oedificare,nonne cem:suum videlicetesse discipulum ; praeparareau-
prius sedens compulalsumptus qui necessarii sunl, si lem sumptus ad perficiendam lurrem, et mittere le-
habel ad perficiendam?liy omnibus enim rébus, finis gationem ad impelrandam pacem, non esse aliud ,
aspiciendusest. Omne quod agimus -praevenireper quam renuriiiare omnibus quse possidemus. Intêr
studium considérations debemus, Ecce enim, juxia quae omniael amor proximorum, de quo praedielum
Veriiaiis.vocem,qui lurrem aedifiçai,aedificiisumpius Qest, et ipsa anima nostra, quanî quidam pro lem-
parai. Si igiiur humililatislurrem consiruèrecupimus, porali hac vita dictam puiaiit, inlelligalur necesse
prius nos praeparare ad adversa hujus saeculidebe- est, quam sic possidere ad tempus oportet, ul non
mus. Hoc enim inier terrenum et coelesteoedificium' nos impediat ab oelerna, si quis eam fuerit auferre
distat, quod terrenum sedificiumexpensas colligendo minatus. Distat sane inter rentmliare omnibus et
construitur, coeleste autem aedificiumexpensas di- relinquere omnia"; paucorum enim perfectorumque
spergendq. Ad illud sumptus facimus, si non habita esl relinquere omnia.rCiirasmund| postponere, so-
colligamus; ad islud sumptus facimus, si el habita lis desideriis aiternis inhiare. Cunclorum aulem fi-
relinquamus. Considerandum vero quod dicitur; delium est renunliare omnibus quae possident, hoc
. Ne.posleaquam. ppsuerilfundainenlum,el non polerit est sic tenere quaemundi sunt, ut tamen per ea non
perficere,omnes qui viderinl incipieittilludere ei du teneantur in mundo; babere rem lemporalem in usu,
contes,quia hic homo çoepit oedificareet non polui aelernamin desiderio ; sic terrena gerere, ùt tamen
consummare. Quia,juxia Pauli v.iicem,speclacuiurii toia mcnle ad coelesliatendant.
facii sumus mundo, angelis et hominibus. El ia Bonumesl sal : Si autem sal quoqueevanuerit, in
omni quod agimus considerare occulios adversarios quo cendietur? Ad superiora respicit, ubi lurrem
 519 BED.E VENEItABILISOPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGET1CAGENUINA. #20
-virtuliim-nonsotom inchoandam, sed èliam pra;cë- £A inveniàiillam? Ecce hiiradispensatione pietàiis shni»
peràt esse consumriiandam.Bonurii .quippe est Dei lifudinem Vëfilàs dédit, quam et in se homo'reco-
yerbnm audire, frequenlius sale sapientise spiritalis gnosceret, et tamen haec spëciàtiier ad ipsum au-
çordis arcana condire, imo ipsûni;-cum apostolis sal cforem homjriûm pertineret.-Quia enini centeuarius
lerrjsefieri, id est, eorum"quoque qui<adhuc'tén-eria numerus est perfëcuis, ipse centum oves habuit
sapipnt imbuehdis menlibussufficère. Atsiquisse- cum ângelorum subslaniiam et bominum creavit.
mel condimenlo veritalis illuminatus ad aposiasiam Sed una bvis tune periit, -qiiando peccando homo
rèdierit, quo aliodoclbrecorrigitur, qui eani quam pascua vitae dereliquil. Dimisit autem nonagin'ta
ipse gustavit sapienliaedulcedinem, vel adversis sae- novem oves in deserlo.-quia Hlos summos angelo-
culi perterritus, velillecebris alleclus'abjecil? Juxia. rumehoros reliquil in coelo.Curautem coelumdeser-
hoc quod quidam sapiens ait : Quis medebiluriiican- lum vocaiur, nisi quod deserium dicitur derelicium"?
tatori a serpente percûsso(Eccli. xn) ? Qua sentenlia Tune autem coelumhomo deseriiil, cum peccavil. Tri
Judai îscariot socios ipsumquedesignari non inime- deserlo autem nonaginta novem ôves remanserânt,
rilo credatur -quipliilargyria victus et gradum apo- qùandoiiv terra Dominusùnam qùaerebat, quia ra-
-stolalus prodere el Dominumtradere non dubifavit. tionabilis c.reaturaenumerus, angëlorum videlicet et
- Neque in terram, neque in slerquiliniumutile esl, •I< -i bominum, quae ad videndum Deum condita fuerat,
sed foras mittelur. Sicut sal infalualuin cum ad perëunte hdmine erat imminutus, et ut perfecla
condiendos'cibos camesque siccandas valere desie- sumnia ovium iniegraretur iricoelo, homo perdilus
•
ril, hullo jam usui aptum erit (neque enim ïn terra ni quacrebatur interra.'
utile est, cujus irijeclugerminare prohibelur,: -neque El cum invenerit illàm, imponit'in humeras suos
in slerquilinium .agrïcullura?profutur.um,quod yiva- gaudens. Ovemiu bumeris suis imposuit, quia hu-
cibus licet glebis immisium non fetare semina fru- mariam naluram suscipiens , peccata nostra ipse
- '
.gum, sed exstinguere solet), sic ornais qui post- portavit.
agnilionem veritalis reiro redit, neque ipse fruelum El veniensdomum convoeàinnûcos et vicïnosdicens
boni operis ferre, neque^alios excoleré'valet, sed illis,: Congraiulantini'mihiquiainveniovèmmeanique
foras mitlendus, hdc est ab Ecclesiaeest uuiiaie se- petierah Inventa ove ad domum rediit, quia paslor
«ernendus, ul, jusiapramiissam parabolam, irridên- noster, reparalo hômirie ad"regnumcoelësierediit. lbï
tes eum inimici, dicanl. quia iiic homo coepil eedifi- amicos et viciriosinvënii, Hlos videlicet" angëlorum
care, et non potuil consummare-El ideo mulium choros. Qui amièi ejus sunt, quia voluntaiem ejus
ulilis.exliorlalio subinferiur; cum dicitur : continue in sua slabililaie custodiunt. Vîciniquoque
"
Qui habetdures audiendi audial,.Jd^est, qui habet ejus sunt, quia claritate visionis illi'us sua a'ssid'ui-
"aures intelligenlise,quibus Dei verbum pei;cipete taie perfruunrur. Etnoiandum quod non dicaij Con-
possit, non .contemnat, sed audiat, obëdiendo vide- graiulamini ovi inventai, sed. Mihi, -quia videlicet
Moet.et faciendoquai didjcit. Non enimaudi.torJobli- •èjus esl gaudium viia nostra, él cum nos ad coelum
viosus, sëd i'acior operis hic' bealus in facto suo reducimur, soiémnitâiem'laetitiai iliius implèmûs,
erit. Amen. Dico Vobisquod ita giiudium'eril in cmlosuper uno
CAP UT XV. peccalorepoeniientinmhabénlé, quam super nonaginta
;' Erpnt autem appropinquanlesei publicani et pec- novemjuslisqui non indigentpbmUenlia.Plus decon-
cuioresi ul audirenl illum, et murmurabanl Phàti- versis pêccaloribus qùam.dëstantibus juslïs gaudium
soei et scriboe,,dicenlesquia hic peccaiores recipit-et erit in coelo, quia plerumque bi qui nullis se oppres-
manducat cum illis. Quia non?solum -jusras peccare Sos peccatorum mblibus sciuni, slani quidem in via
per ineriiam, sed et peccalor resipiscere pèr soler- jusliiise, nullà illiciiâ perpétrant, ^ed lainen ad coe-
liam poiest, postquam sal «ifatuatumforas miiii.de- lestëm pairjam anxië non anbelàni, tàntoque sibi in
bere.narratum est, rnoxpoeniientum cohors_inlus rébus licitis Usùm praebent, quanio se perpétrasse
admissa describitur, qui, ad.audiendum Dei verbum g illicita nulla meminêrunt, et plerumque pigri renia-
. appropinquaniesj non solum ad colloquendum, sed neiii ad exercenda bonapraecipua; quia valde securi
eliam ad convescendum recepli sunl. Quodyidenles; sunt, quod nulla commiserint mala graviora. At
Pliarisaei, dëdignaiî-sunl, qiiia yera justitia compas-- conlra nonnunquam -hi (jui se aliqua illicita egisse
sionem habet, et falsa juslilia dedignaiionem,quam--v meminêrunt, ex ipso suo dolore compuncli iriarde-
vis et jusii soleant recie pecçaloribùs indignait Sedl scunt ad aniorem Dëi, seseque in^magnis virtulibus
. àliu.dest quod agiïur lyi>osuperbiae,aliud quod zelo> exercent. Majus-ergo de peccalore converso quâm
disciplioae.Sedqui a-gri érant ita ut aegrolossé essei de slànie juste gaudium fil in coelo,quia et dux in
nescirenl, qualenusqupderant àgnoscerenf, coelesiis s prailioplùs eùm'miliiem diligif,.qui post ftigam re-
eos medicus bla'ndis fomenlis curât, benignum pa- versus hoslëm forliier premit, quam illum qui nun-
•radigniaobjicit, et in.eorum eorde^vulneiistumorem quam lerga praebuil èl nunquâmaliquid fortîter fe-
preniit; ait.namque : -..'•'.< cil. Sedinter haec,'seienduni est quia sunt plerique
Quis ex vobis homo.qui habet cenlum oves,'et sii justi, in quorum vila lanlum est gaudium, ut eis
.perdiderilunemjex illis, nonm dimiltil honaginlano- quaelibel peccatorum poeniténtia praeponinullatenus
rvcmjn desèrlo, ei-vadit ad illanÇquoeperkral, donec• possil. Nam mulîi ei-nullorum sibi inaloriim sunt
521 IN LUC;E EVANGEL1UMEXPOSITIO. — LIB. IV. 528
conscii, et tamen in tanti ardoris afflictionese exe- i-i commisit prohibila, sibimetipsi absciudere debeat
mnl, ac si peccalis omnibus angustentur, cuncla eliam commissa.
etiam liciia respuuni, ad despectum mundi sublimi- Ait autem: Homo quidam habuit duos filios, el di-
ter accingpntur, lamenlis gaudent, in euuctis semet- xit adolescenlior ex illis patri : Da mihi porlionem
Et divisit illis substan-
ipsos humiliant ; et sicut nonnulli peccata operum, substantioequoeme conlingit.
sic ipsi peccata cogitationum deplorani. Hinc ergo liam. Murmurantibus de peccatorum susceptione,
colligendumest guantum Deo gaudium faciat quàndo scribis et Pharisseis , très ex ordine parabolas Sal-
bumililer plangit justus, si facit in coelo gaudium, vator posuit, duabus primis de quibus disputatum
quando hoc quod maie gessit per poeniientiamdam- est, quantum ipse cum angelis de poenitentumsalute
nât injusius. gaudeat insinuans. Tertia vero quse sequitur, non
Aul quoemulierhabensdrachmas decem,si perdide- suum, tanlummodo suorumque gaudium demon-
rit drachmamunam, non accendit lucernam, et everlit strans, sed el invidentium murmur reprehendens.
el donec inventât ? Homo itaque qui duos filios habuisse dieitur, Deus
domum, quoerildiligenler Qui signa-
lur per pastorem, ipse et per mulierem. Ipse enim Paier intelligitur, duorum videlicel genitor populo-
humani stirpium au-
Deus, ipse et Dei sapientia. Et quia-imago expri- iB rum, et quasi duarum generis
mitur in drachma, mulier drachmam perdidit, tor atque ereator. Major enim filius eos qui in unius
eos qui usque ad
quando homo, qui conditus ad imaginem Dei fuerat, Dei permansere cultura; minor,
Deum deseruere significat. Pars sub-
peccando a similitudinesui Condiloris recessit. Sed coleuda idola
accendit mulier lucernam, quia sapientia Dei appa- stanliae quse minorem filium conlingit, ipse sensus
ruit in humanilate. Lucerna quippe lumen in testa in homine rationalis est. Vivere enim, intelligere,
est. Lumen vero in testa est divinitas in carne. Ac- meminisse, ingenio alacri excellere, divini substantia
censa aulem lucerna evertit domum, quia mox ut muneris est. Quam minor filius expetit a pâtre, cum
ejus divinitas per carnem claruit, omnis se nostra homo, sua poteslale deleclalus, per liberum sese
conscienliaconcussit. Domus namque evertilur, cum arbilrium regere atque a dominio queesivitexuere
consideralione reatus sui humana conscienlia per- conditoris. Divisitque illis substanliam, fidelibus
turbalur, eversa vero domo invenitur drachma, quia sçilicet suae graliae protectionem, quam desidera-
dum perturbatur conscienlia hoininis, reparatur in bant, impertiendo, infidelibus vero naturalis so-
homine similitudoconditoris. lum ingenii, quo conteniï erant beueficium conce-
dendo.
El cum invenerit, convocat\amicaset vicinas,dicens:
„ Et non post multos dies, congregatis omnibus,
Congratulaminimihi, quia inveni drachmam quam adolescenliorfilius peregre profeclus esl in regionem
perdideram. Quse amicse vel vicinae nisi illae pote- et ibi dissipavitsubslantiamsuamvivendo
states sunt coelestesjam superius dicise? Quae tanto longinquam,
luxuriose. Longe profectus est, non locum mutando,
ei
supernse sapientisejuxia sunt, quanto per graliam sed animum. Quanto etenîm
continuai visionis appropinquant. Sed intuendum quisque plus in pravo
tanto a Dei gratia longius recedit.
cur ista mulier decem drachmas babuisse perhibe- opère delinquit,
non postmullos dies dixit facmm, ut congre-
tur. Angëlorumquippe et hominum naturam ad co- Quod
gatis omnibus, peregre proficisceretur in regionem
gnoscendum se Dominus condidil, quam dum consi- non mullo post insiitulionem hu-
ster ad aeiernilatem voluit, eam procul dubio ad longinquam, quia
mani generis placuit animaeper liberum arbilrium
suam simililudinem creavit. Decem vero drachmas
ferre secum quamdam velui potentiam naturae suae,
habuit mulier, quia novem sunt ordines angëlorum,
et deserere eum a quo condita est praesidens viribus
sed ul compleretur electorum numerus, homo deci-
suis. Quas vires tanto consumit cilius, quanlo eum
mus creatus est, qui a conditore suo nec post cul-
deserit a quo datse sunt. Itaque banc vilam prodi-
pam periit, quia hune oeterna Sapientia per carnem
miraculis coruscans ex lumine teslse reparavit. gam vocat, amanlem fundere atque spatiari pompis
j> exterioribus, intus inanescentem, cum ea quisque
lia, dico vobis,gaudium erit coram angelis Dei su- sequitur quaeab illa procedunt, et reliqui eum qui
per uno peccalorepoenitentiamagenle. Poeniientiam sibi est inlerior.
agere esl el perpetrala mala plangere, et plangenda Et postquam omnia dissipasset, facto,est famés va-
non perpelrare. Nam qui sic alia déplorai, ul lamen lida in
regione illa. Omnia quae dissipavit, orna-
alia commiltal, adhuc poenitentiam agere aut igno- menta naturae quae
consumpsitsignificat. Famés iu
rât, aut dissimulât. Quid enim prodest si peccata regione îonginqua, indigenlia verbi veritalis est, in
quis luxuriae defleat, et lamen adhuc avaritiae oeslu- oblivione Creatoris. De qua dictum est in prophelis :
bus anhelet? aul quid prodest si iroe culpas jam Ju- Quia millet Dominus
famem in terrant, non famem
geât, et tamen adhuc invidise facibus labescat ? Sed panis, neque sitim
aquoe, sed audiendi verbum Dei
minus esl valde quoddicimus, ut qui peccata déplo-
(Amos.vin).
rât, ploranda minime commiilal. Nam cogitandum El ipse coepitegere, et abiit, el adltoesituni civ'mm
summopere esl ul qui se illicita meniinit commi- regionis illius. Merilo egere coepit, qui thesauros sa-
sisse, a quibnsdam etiam licitis sludeat abstinere, pienliae Dei, diviliarum coelestiumque altiludiiiem
quatenus per hoc condilori suo satisfaciat, ui qui dereliquit. Unus aulem civium regionis illius cui
PATROL,xeii. 17
 m BEÙM VENERAMLISOPP. PARS ÎI. SËCT.'I: — EXEGETICAGENUINA. SU'
f; egens adhsesit,ille est utique qui concupiscentiister- A Verum ne hune quidem nisi paterna dignatione se
'" renis merito suae
peryersitatis praeposîtûs, pfinceps mereri posse testalur. Ubi sunt ergo Pelagianislae,
liùjus mundia Dominovocaiur. El de quoApostolùs•. quia sua se virtute salvarî posse confidunt, contra
Déus, inquit, Hujussoeçulijexcoecavitmentes infidë- apertissimam veritalis sententiani qua3ait : Sine me
lium (H Cor. iv). nihil poteslisfacere?
Et misil illum in viliam suam, ul pascerelporcos. Et surgens venitad patremsuum.Venire ad patrem
Jtivillam'mitti, est subslaniise mundialis eùpidilatè est in Ecclesia constitui per fidem , ubi jam possit
"
sùbjugaii. De qua in aliâparàbola quidam spiritales esse peccatorum légitima et fructuosa confessio-
epulas, ad quasinviiabâiur,'fasiidiëns dixit : Viliam Cumautemadhuc longe essel. Et antequam inlelli-
enif'el hecessehabeo exiré,'et videreUlam(Luc. xiv). geret Deum, sed tamen cumjam pie quaareret.
Porcos yëro pascere est, feaquibus immundi spirilus Vidiiillum pater ipsius. Impips enim et superbos
gàudeanl operari. coiivenjenter non videre dicitur, tanquam ante ocu-
Et cupiebalimplerè ventremsuum de siliquis quas losnon haberc, Ante opulosenim bâberi, non nisi
porci maiiducabant. Siliquasquibus porcos pascebal qui diligunturdici soient.
sunt doclrinaesseculares, sierili suavitale résonantes, El misericordmmoins est, et occurrens, cecidit su*
de quibus laudes idolorom fabularumque ad Deos B per çollum ejus. Non enim pater uniganilum Filium
gentium variosermone atque cârminibus pererepanl, deseroir.'in quo usque ad nostram longinquameliam
quibus daemoniâdeleetantur. Unde cum iste salurari peregrinalipnem çucurrit, atque descendit, Quia
cupiebat, aliquid solidumet rectum quod âd bealam Deus erat in Çhrisio, mundum reconçilians sibi (Il
Titam perlineret învenire volebat in talihus, et non Çor.v), El ipse Dominusait ; Paierin memanens,ipse
poterat. Hocesl enim quod ait : facil opérasua (Joan, xiv). Quid est aulem cadere su-
El nemoilli dabal. In se aulem reversas. Jam, sci- per coilum ejus, nisi inclinare el hymiliare in am-
lieel, ab eis quae forinseeus frustra illiciunt et sedu* plexuni ejus brachiuni suum ? Et braçhhim Domini
cunt in conscienii.fi interiora reducemfaciens inten- cui revelatumest (John, xn), quod est utjque Domi-
tionem suani. nus noster Jésus Christus.
Dixit : Quanti mercenar'ûpatris mei abundant panU Et osculalus est eum. Consolari yerbo gratise Dei
bus, ego autem famé hic pereo. Unde hoc sciïe pote- ad spem indulgenliaepeccatorum, hoc est, post lon-
rat, in quo lanla erat.oblivio Dei, sicut in omnibus ga iiinerâ remarientem, a paire mereri osculum cha-
idololatris fuit, nisi quia isla reeogilaliojam resipi- rïlaiis. -
scentis est, cum Evangelium proedicaretur? Merce- Dixitquèei filius : Pater, peccaviin coelumet coramle.
narii ergo Patris abundant panibus, quia qui fuluroe C Jam non sumdignus vocarifilius tuus. Incîpit jam pec-
roereedis inluitu digna operari satagunt quotidianis "calaconstiiuiusin Ecclesia confiteri, nec dicit omnia
supernss gratiae reficiunlur alimoniis. At vero famé quae dieturum se esse promiserat, sed usque ad il-
lud : Non sum dignus vocarifiliustuus. Hoceitim vult
pereunt qui, extra Patris aedes posili, ventrem eu?-
piunt implere de siliquis. Id est, qui, sine fine yiven- fieri pergraliam, quod se indignum esse per mérita
tes, vitam bealam inanis philosopliiaesludiis inqui- fatelur. Nonadulait quod in illa meditalione dïxerat :
ruiit. Sicut enim panis, qui cor hominis confirmât, Fac me sicut unumde mercenariisfuis. Cum enim pa-
yerbo Dei quo meniem refiçialassimilatur, ita gifiqua nem non haberet, vel mercenarius esse cupiebat.
quaeet ipsa inlus inanis, foris mollis est, et corpus Quodpostosculumpatris, generosissimejam dedigna-
non reficit, sed implet, ut sitmagis oneri quam tur. Intetligit namque, inter tilium, niercenarium et
usui, sseculari sapienliae non immeritp comparalur, servum,non mininam essedislanliam. Servum, vide-
cujus serrao facundiae plausu gonorus, sed yir-" licet, esse eum qui adhuc metu gehennae, sjve pra?-
tute utililalis est yacuus. senliaelegum , a viliis tempérai ; niercenarium qui
Surgam et ibo ad patrem,meum, et dicam illi : Pa- spe atque desiderio regni coelorum; filium , aflfectu
ter, peccaviin coelumet coramle. Quammisericordeni " boni ipsius atque amore virlulum. In quarum virtu-
piumque noyerat palrem, qui nec offensusa filio pa- tum trium consummatione bealus Apostolùsomnem
tris dedigneiur audire vocabulum. Surgam ergo, in- salutis summam concludens : Nunc, inquit, manet
quit, quia me jaçere eognovi. El ibo, quia longe re- fides,^pes, charilas,tria hoec.Majorautemhis charitas
cessi. Ad patrem meum,quia sub principe porcorum (I Cor. xm). Fîdesnamque esl, quaefuturi judicii ac
miserabili egestate labesco : Peccaviaulem in coelum, suppliciorummeiuvitiorum facit contagiadeclinare.
coram spiriiibus angeliçis sanclisqiie animabus, in Spes, quaemeniem nostram de praeseniibusavocans,
quibus sedes est Dei, significat. Coram te vero, in universaseorporis yoluptates, coelestiumproemiorum
.ipso conscieniiss interiori? conçlavi, qua - Dei solius exspectatione conlemnit. Charitas, quaenos ad mor-
oçuli penelrare yalçbant, lem Christi et spiritalium virtutum fruelum, mentis
Et jam non sum dignus vocari filius tuus, Fac. me ardore succendens, quidquid illis contrarium est, to-
tiçut unum de mercenariistuis. Ad filii quidem affe- to facit odio deteslari. Undeprodigus isle postquam
çtum, qui omnia quaepa{ris sunt, sua esse non am- in.semelipsum reversus, dirai famis supplicia formi-
bigit, aspirare nequaquam praesumit, sed merçena- dabat, velut jani servus effeclus, eliam mercenarii
rii stalum, jam pro mereede servilurus, desiderat. slatum de mereede.jam coeitans, concupiscit. Sed
525 ÎN WCM EVANGEL1UMEXP0S1TI0. — LIB. IV. S-26
eum pater occurrens, non contentus minora eonce- £A stola prima, ante annulus, ante calceameuta proestan-.
dere, uiroquegradu sine dilaiione Iranscurso, prisli- tur, et sic deinde vilulus immolatur, quia nisi spein
noe filiorum restiluit dignilali, nec jam de mereede quisque primai immortalitatis induerît, nisi annulo
conductoris, sed de haereditalefecit cogilareparentis. fidei opéra pramunierit, nisi ipsam fidem pie confi-
Dixitautempater ad serves suos: Cilo profertesto- tendo praîdicaverit, non potest Sacramenlis inté-
lam primant,, et induiteillum. Stola prima est yestis resse coeleslibus.
innoceniioe, quam homobene conditus accepit, sed Et coeperuntepulari. Istae epulae atque festivîlas
maie persuasus amisit, quando post çulpanspraeyari-' nune celebrantur, per orbem terrarum Ecclesia di-
calionis cognovil esse se nudum , gloriaque immor- lalaia atque diffusa. Vitulus enim ille in eorpore et
talitatis perdila, pelliceum, hoc esl roortale, sumpsit sanguineDominico,et offerlur Patri, et pascit totani
indumentum.Servi qiii eam proferunt reconcilialio- domum.
nis praedicatoressunt. Proferunt enim siolam pri- Erat autemfilius*jus seniorin agro. Filius senior,
mant, quandomorlaleslerrenosquehommessublinian- populus Israël est, qui licel in longinquanon abierit,
dos asseverant, ut non solum cives angëlorum, sed non lamen domi, sed in agro dicitur esse moratus,
et haèredesDei et cobaeredessint Chrisli fuluri," quia populus idcrii neque usque ad coleuda idola
Et date annulum in manu ejus, et calceameutain B ] Creatorem deseruit, neque legis quam acceperat,
pedes.Annulus est vel sincersefidei signaculum, qua inleriora peiiëtravit, sed lilleraesolum custodia con-
çuncta promisse in credentium cordibus cerla im- tentus, exleriora magis et terrena operari simul
pressionesignantur, vel nuptjaruH) pignus illarum, el sperare solebat, audieiis per propbetam : Si
quibus Ecclesia sponsalur, Et bene annulus in manu voluerilis el audierilis me, bona leriroe comedetis
daiur, ut per opéra fides elarescal, et per fidem (Isai. i).
opéra firmenlur, Calceamenla aulem in pedes offi- El cum venirelet appropinquarel domuî, audivit
cium evangelfeandidenunliant, ul cursus mentis ad symphoniamel chorum. Appropinquat filius domui,
coelesliaIçndens,a terrenarumcontogio retum iuvio- cum populus ille in quibuscunque Israelilis conside-
lata serveiur et munda, priorumque munims exem- ralioribus (nam rnulii (aies inventi sunl in eis, et
plis, super serpentes et scorpiones securus incedal. saepeinveniunlur) labore servilis operis improbalo,
Manusigitur et pedes, idest, opus ornatur et cursus. ex eisdem Scripturis, Ecclesiae îiberlatem considé-
Opus ut reete vivarous; cursus , ul ad aalernagaudia rât. Audit symphoniamet chorum, sçilicet spîriiu
properemus. Non enim liabemuship manenlemcivila- plenos vocibus consouis Evangeliumpraedicare,qui-
tem,sed fuluram inquirimus(Hebr, >:m). bus dictumesl : Obsecrovos, fralres, ut idipsum dica-
Ei adducile.xitulumsaginalum et occidite.Vitulus 'Ç fis omnes (I Cor. i ), et concordiler conversanlium
saginatus, ipse ilem Dominus est , sed secundum sit anima el cor unum in laudes Dei.
carnem. Et bene saginatus, quia caro ejus adeo spi- Et vocavit unum de servis.,et inierrogavitquoehoec
ritali est opjma virtuie, ul pro to.tiusmundisalute essent. Isque dixil illi. Vocat unum de servis, cum
suffieiat in pdorem suavitatis, nidorem, videlicet,' sumit ad legendum aliquem prophesarum, et in eo
immolationis,ad Deumminere, el pro omnibus ëx- quasrens, quodammodo inierrogat unde ista in Ec-
brare. Adducereautem viluluro et occidere est prae- clesia celebrantur, in quibus se esse non videt.
dicare Christum, et mprlem ejus insinuare. Tune Respondeat ei servus patris, propbeta :
elenim çuiquç nostrum quasi recens occiditur, cum Frater ly.us venit, el occidii paler iuus vitulum
crédit occisum. Tune caro ejus comedilur „ cum ejus saginalum, quia salvum illum recepit. In extremis
passionissacrameutumet ore ad emuudalionem per- enim terrae fuit frater tuus, sed inde major exsuka-
cipilur, et corde ad imitalionem cogitatur. El man- tio cantantium Domino canlicum novujn, quiaiaas
ducemusel epulemur , quia hic filius meus mortuus ejus ab extremislerroe(Psal. XLVII). El propler eum
erat el revixit, perlerai el invenlusesl. Non solum fi- qui absens erat occisusest ille.cui dictum est : E't ho-
lius qui revixit et invenlusest, verum paler et servi locauslumtuum piyguefiai (Psal. xix). ;;
illius, saerosancli vituli qui propter filium occisus :
v Indignalus esl aulem, et nolebatinlroire. Paler ergo
erat, carne refecli epulantur, quiapatris cibus salus illius egressus,coepitrogare illum. Indignatur etiam :
esl nostra, et patris gaudium nostrorum est remissio nunc, etadlmc non vull introire. Cumergo plenitudo
peccatorum. Nec tantura Patris , et Filii, el Spirilus gentium intraverit, egredietur opportuno lempore
sancli. Quia sicut una in divinitate volunlas el ope- pater ejus, ut etiam omnisIsraël salvus fiât, ex cujus
ralio, ita el una est deleclatio sanctaeel individuaî parte caeciiasfacla esl, velul absentia in agrani, do-
Triniialis. Unde beatus Abraham 1res angelos hos- nec plenitudo filii minoris longe in idoJolatria gen-
pitio recipiens, vitulum tenerrimumet optimumocci- tium constiluti, redux ad manducandum vitulum in-
disse, eisque cum lacle , pane et butyro epulandumi trarel. Eril enim quandoque aperla vocatjp Judseo-
legilur obtulisse. Quia qui bealam Trinîlatem rectoe; rum in saluleEvangèlii. Quammanifeslalionemvoca-
devotionisofficiisreiieere, id est, loelificaridesiderat, tionis, tanquamegressumpatris appellatadrogandum
moriem quoque débet unigeniti Fiiii Dei in carne,, majorera filium.
quaeest una in eadem Trinilate persona, pise confes- Al ille respondens,jiixil patri suo : Ecce lot cmnii
sionissinceritaie celebiare. El nolandum quod ariles serviotibi, el nunquammandatumtuumproeterii.Quae-
527 BEDiE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 528
ritur quomodo ille populus nunquam mandatum Dei £V.liant suant cummerelricibusvenil,occidistiilli vitulum
"
prseterisse dicatur. Sed facile illud occurrit, neque saginalum. Meretrices sunt gentilium superstiliones,
de omni mandato dictum,esse, sed de uno maxime: cum quibus substanliam dissipare est, reliclo uno
neçessario, quo nullum alium Deum colère jussus eonnubio verbi Dei cum lurba dsemonum cupiditate
est. Neque isle filius in omnibus Israelitis, sed in bis lurpissima fornicari.
intëlligatur habere personam, qui nunquam ab uno Al ipse dixit illi: Fili, lu semper mecumes, et
Deo ad simulacra conversi sunt. Quamvisenim lan- omnia mea tua sunt, epulari aulem el gaudere oporte-
quam in agro positus ïste filius terrena desideraret, bat, quia fralrer tuus hic morluus erat, et revixit,
ab uno tamen Deoista desiderabàtbona. Quod eliam perierat, el invenlus esl. Quod dicit : Et omnia mea
patris ipsius testimonio comprobatnr, cum dicit : tua sunt, non pulandum est ita dictum quasi non
Tu mecumes semper.Non enim quasi mentientemre- sint et (ralris, ut lanquam in terrena haereditatepa-
darguit, sed secum perseveranliam ejus approbans, naris angustias. Quomodo possint esse omnia niajo-
ad perfruitionem potioris, atque jucundioris exsulta- ris ; si habet ibi eliam junior partem suam? Sic
tionis invitât. enim a perfectis et perpurgatis ac jam immortalibus
El nunquamdedislimihi hoedum,ut cumamicismeis filiis habentur omnia, ut sint et omnium singula, et
epularer. Peccator profecto haedi nomine significari B omnia singulorum. Ut enim cupiditas nib.il sine
solet, sed absil ut Aniichrislum inlelligam. Multum anguslia, ita nihil cum angustia charilas lenel.
enim absurdum est eum cui dicitur. Tu mecumes Cum ergo bealitalem illam obtinuerimus, nostra
semper, hoc a pâtre optasse, ut Antichrislo crederet. erunt ad vivendum superiora, nostra erunt ad con-
Neque omninoin eis Judseorum,qui Aniichristo cre- vivendum sequalia, nostra erunt ad dominandum
dituri sunt, istum filium fas est inlelligi. Quomodo inferiora. Si quem autem movet quomodo patri
aulem epularetur ex illo hsedo, si ipse est Antichri- supplicans veritas dicat : Et mea omnia tua sunt, et
stus, qui non ei crederet? Aut si hoc est epulari ex tua mea, cui simillimum videtur sonare quod huic
haedi occisione, quod est de Antichrisli perditione filio dicitur : Et omnia mea tua sunt, sciât unigeniti
laelari, quomodo dicit filius, quem recipil pater, hoc Filii esse omnia quaePatris sunt, per hoc quod etiam
sibi non fuisse concessum, cum omnes filii Dei de ipse Deus est, et de Paire natus, Patri est sequalis.
illius adversarii damnatione lsetaturi sint? Nimirum Nam el illud quod de Spiritu sancto loquens ait :•
ergo ipsum Dominum sibi negatum ad copulandum Omnia quoehabet Paler mea sunt : propterea dixit,
conqueritur, dum eum peccaiorem putal. Cum enim quia de meq accipiet, et annuntiabit vobis, de his di-
hoedusest illi genti, id est, eum eum Sabbati viola- xit quse ad ipsam Patris pertinent divinitalem, in
torem et profanatorem l'egis existimat, jucundari G quibus illi est sequalis omnia quse habet Paler ha-
epulis ejus non meruit. Ut quod ait : Nunquam de- bendo. Neque enim Spiritus sanctus de creatura
disli mihi hoedum,ut cum amicis meis epularer, laie quae Patri est subjecia et Filio, erat acceplurus
sit ac si diceret, eum qui mihi haedus videbatur, quod ait : De meo accipiet, sed ulique de Paire, de
nunquam mihi dedisli ad epulandum, eo ipso mihi quo procedit Spiritus, de quo natus est Filius. Sive
illum ipsum non concedens, quô mihi haedusvide- taque duos filios hos ad utrumque populuin, sive
batur. Quod autem dicil, Cum amicis meis, aut ex ut quibusdam placet ad duos quoslibet homines,
persona principum, cum plèbe iutelligilur, aut; poenitentem videlicet et justum , vel qui sibi juslus
persona populi Jerosolymitani, cum cseteris populis videatur, referre voluerit, congaudeat major frater,
Juda. quia frater junior morluus erat et revixit, perierat et
Sed postquamfilius tuus, hic qui devoravilsubslan- invenlusest.

LIBER QUINTUS.

LEGEFELIX

PROOEMIUM. D rintque paupëribus, ab illis in selerna tabernaeula

Postquam murmurantes de peccatorum, vel po- recipiendos. Hlos autem qui in his soli luxuriari
tius poenitentiumreceptione, eos qui sibi justi vide- desiderant, in inferno sepeliendos, et nec slillam
bantur tribus continuis parabolis, de quibus supra aquae permodicam , quae peremies tormenlorum
disputatum est, Salvator redarguit, docens salutem ardores vel ad momenlum refrigerare queant, esse
resipiscentium Deo quidem et angelis gralissimam, nacluros. Quia videlicet el ordo proedicandiaptîssi-
sed invidis hominibus esse gravissimam, quartam mus esl, ut post poeniientiameleemosyna, id est,
mox quinlamque de eleemosyna danda et parcimo- opus miserieordisesuggeratur. Ille enim juste a Deo
, nia sequenda subjungens, pia jusiaque discrelione poenilens ut sui miserealur impelrat, qui proximi
manifestât eos qui bona terrena disperseront dede- indigenlis quantum valet ipse misereri non tardati
 529 IN LUCiE EVANGEL1UMEXPOS1TI0.— LIB. V. 530
At qui avertit aurem suam ne audiat pauperem, A licet inquirere. Mendicare, confusionis est. Illo sçi-
oralio ejus erit exsecrabilis. Unde el Joannes Ba- licet pessimo génère mendicandi quo virgines illoe
ptislâ cum turbis suaderet, ne merilo suae sle- fatuse mendicasse rëferunlur, quse, ingruente tem-
rililalis in ignem mitlerentur, dignos poenitentiac pore nuptiarum, oleovirtulum déficiente,sapientibus
fructus esse faciendos, mox consiliuni salutis suse dixerunl : Date nobis de oleo vestro, quia lampades
quaerenlibusadjunxit, atque ait : Qui habetduas tu- nosiroeexstinguuntur(Matlh. xxv). Et de quo Salomon
nicas, dei non habenli, et qui habet escas similiter ail: Propler frigus piger arare noluit, mendicabilergo
facial (Luc. m). Et iidem Pharissei ac scribae, non oeslate,et non dabilur ei (Proverb. xx).
minus avaritise quam superbise pesie languentes, Convocalisitaque singulis debitoribusDomini sui,
sicut poenitentibusveniam, sic et egentibus pecu- dicebat primo : Quantum debes dominomeo? At ille
niam dare negabant. Yerum ille qui vult omnes dixit : Cenlumcados olei. Dixilquc illi : Accipecau-
homines salvos fieri, et ad agnilionem veritatis tionemtuant, et sede cilo, scribequinquaginta. Deinde
venire (7 THB~II), nunc ad eos, nunc eis audien- alio dixit : Tu vero quantum debes? Qui ait : Centnm
tibus ad discipulos suos verba faciendo consuetse corostrilici. At illi: Accipelilteras tuas, et scribeocto-
pietatis dona benignus impendere non cessât. Sed ginla. Cadus Grsecaaniphora est, conlinens urnas
veniamus ad lextum. 1res. Corus vero modios iriginta compleclitur. Quod
C\PUT XVI. autem de cenlum cadis olei quinquaginta scribi fecit
Dicebatautem el ad discipulossuos: Homo quidam a debitore, et de centum coris trilici ocloginta, ad
erat dives, qui habebatvillicum, et hic diffamalus est nibil aliud valere arbitror, nisi ut ea quae similiter
apud illum, quasi dissipasselbona ipsius. Et vocavit in sacerdotes atque in levitas Judaeus quisque ope-
illum, et ait illi : Quid hoc audio de te ? redde ratio- ratur in Christi Ecclesia abundet juslilia ejus super
nem villicationisluoe, jam enim non poteris villicare. Scribarum et Pharisseorum, ut cum illi décimas
Ail aulemvillicusintrà se : Quid faeiam? quia domi- darent, isli dimidias dent, sicut non de fructibus,
nus meus aufert a mé vHlicalionem.Fodere non valeo, sed de ipsis bonis suis fecit Zaehoeus. Aut certe
mendicareerubesco.Scio quid faeiam, ul cumamotus " duplicet décimas; ut duas décimas dando, superet
fuero a villicalione, recipianl me in domossuas. In impendia Judseorum. Nisi forte quis simpliciter ac-
villico hoc quem Dominus ejiciebat de villicatu, et cipiendum putel quod omnis qui indigentïam cujus-
laudavit eum quod in futurum sibi prospexerit, non libet pauperis sanctorum, vel ex dimidia, vel cerle
omnia debemus ad imilandum sumere. Non enim ex quinta parle ; quantum viginti, vel quinquaginta
aul Domino noslro facienda est in aliquo fraus, ut ad cenium sunt, allevaverit, cerla susemisericordise
de ipsa fraude eleemosynas faeiaraus, aut eos a qui- C sit mereede donandus.
bus reeipi volumus in tabernacula seterna, lanquam
Et laudavit dominus villicuminiquitatis, quia pru-
debilores Dei et Domini nostri fas est inlelligi, cum
denler fecisset. Quia filii hujus soeculiprudenliores
jusli et sancti significeniur hoc loco, qui eos inlro- sua sunt. Audiant sapientes
ducant in tabernacula aeterna, qui necessitatibus filiis lucis in generalione
ut
suis terrena bona communicaverint.De quibus etiam hujus sseculi, stultam sapientiam deserere el sa-
dicit quod si quis alicui eorum calicem aquoefrigidoe pienlem Dei stullitiam discere queant, quanti eorum
dederit lanlum in nomine disciputi, non perdet mer- sapientiam divina sequitas sestimaverit, quos non
cedem suam ( Matlh. x ). Sed etiam e contrario di- vere prudentes, sed in generalione sua prudentes
cunlur islse simililudines, ul inlelligamus si laudari esse commémorât. Juxta hoc quod alibi dicitur : Vm
eslis in oculis veslris, et coram vobismel
poluil ille a Domino cui fraudem faciebat, quanto qui sapientes
(Isai. v). Nec non et amatores aeternse
amplius placeant Domino Deo, qui secundum ejus ipsis prudentes filios lucis appellando , non aliud eos qui sa-
praeceptum illa opéra faciunt. Sicut eliam de judice vilse,
sunt ut faciant mala, bene autem facere
iniquitalis qui inlerpellabalur a vidua comparatio- pientes
nem duxitad judicem Deum, cui nulla ex parte judex nescierunt, quam filios arguit esse tenebrarum. Filii
aulem lucis, el filii hujus sseculi voeantur, quomodo
iniquus conferendus est. Villici sane vocabulo dici-
mus eos qui pecunias habenl, non jam dominos filii regni et filii perdilionis. Cujus enim quisque agit
et filius.
suae, sed alienae potius rei dispensalores esse pu- opéra, ejus cognominatur
landos. Qui si juxia hujus servi exemplum sedulo Et ego vobisdico: Facite vobisamicosde mammona
Amendaivillicationis ac ralionis reddendae tempus iniquitatis, ut cum defecerilis, recipianl vos in oelerna
prseviderint, facile terrenorum omnium deleclaiione tabernacula. Mammonam iniquitatis ob hoc appellat
simul et dileetione nudati, plus sibi de amicis con- istam peeuniam quam possidemus ad tempus, quia
quirendis in fuluro quam divitiis in pressenti colli- mammona diviliae inlerpretantur. Nec sunt istae
gendis prospicere curabunt. Qui mulia secum an- divitiae nisi iniquis, qui in eis constiluunl spem
xius pertractando, quid faeiam ? inquit : Fodere non aique copiam bealitudinis suae. A justis vero cum
valeo, mendicareerubesco.Âblata quippe villicalione, h.sccpossidentur, est quidam isla pecunia, sed non
fodere non valemus, quia, finila hac vila, in qua sunt illis divitiae, nisi coelesteset spiritales. Quibus
lanlum licel operari, nequaquam ultra bon») con- indigentiam suam spiritaliter supplentes, exclusa
versationis fructum, ligone devotae compunclionis egeslate miseris, beatitudinis copia ditabuntur. S*
531 BÉD^E VENERABILISOPP. PARS 11. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 552
aulem lii qui prsebent eleemosynam de iniquo mam-,A Non poteslis Deo servireet mammotioe.Àudiat hoc
nitina'faciunt sibi amicos a quibus in aeternataber- avarus, audiat qui censelur vocabulo Christiano,
nacula recipianlur, quanto magis bi qui spiritales non posse simul mammonaï, lioe est diviliis Ghri-
largîunlur epulas, qui dant conservis cibaria in sioque serviri. Et lamen non dixit : Qui habet divi-
tempore suo , certissima debent spe summae telri- tias, sed qui servit diviliis. Qui enim diviliarum
bulionis erigi ? servus esl, divitias custodit ul servus. Qui autem
Qui fidelis est in minimo, et in majore fidelis est, servitulis excussjt jugum, distribuii eas ul Domi-
El qui in modicoiniquus est, el in majore iniquus esl. nus. Sed qui servit mammonaï, illi utique servit,
Sunt qui viscera piëtalis et opéra misericordiaequse qui rébus istis lerrenis merito suae perversitatis
pïoximis debentur ignorantes, merito se lamen prsepositus, princeps hujus saecuiia Doannp dicilur.
caslilaiis, vigiliarum ,- longaaoralionis, pieuse fidei, Ergo aut Unumodiet, el alterum diligel, ut fiori dé-
jejuniOrum, eselerarumque virtutum quse Dei dile-- bet. Odiet sçilicet.diabolum, diligel Deum. Aul uni
clio gignere solet,- veraeiter fidèles exislimant; adhoerebil, et alterum-conlemuel.Âdhoerebit sçilicet
sed, ipso judiee attestante, qui fidelis est in mini- diabolo, cum quasi ejus praemialeniporalia sectatur.
mo, id est, in pétunia cum paupere participanda, Gontemnet autem Deum, non dixit Odiet, sed sicut
et in majore fidelis est, illo videlicel aclu, quo B soient minas ejus poslponere cupidilatibus suis, qui
speeialiter adhaerere Creaiori, el unus cum eo spi- de bonilate ejus ad impunilatem sibi blandinntur.
rilus effici desiderat. Al qui leniporalia quaepos- Quibus per Salomonem dicilur : Fili, ne adjicias
'
sidet recte dispensare dissimulai, seiernorum sibi peccalum super peccalum, el dicas, Miseralw Dei
gloriam dé qua tumet, évacuai. Qui enim non diligit magna est (Eccl. y).
fralretn suum quem,videt, Deum quem non videt quo Àudiebant aulem omnia hoec Pharisoei qui erani
modo poiest diiigère ( I Joan. iv )?Efc sicut idem avari et deriéebant illum. Monebat quidem Dominus
dicit :. Qui habuerit subslanliam mundi, et viderit scribas et Pbarisaios, qui'non superbe sapere, non
fratrem suum-necessehabere, el clauserit viscera sua_ de, sua justitia prsesumere, sed et peçcatores publi-
ab eo, quomodocharitas Dei manet in eo (ï Joan. m)? canosque recipere poeniienles, et sua quae forte in-
Si ergo in iniquo mammonafidèlesnon fuislis, quod ciderent ele&mosynispeccata redimere ; sed illi praa-
veslrumest quis credet vobis? De iniquo mammona, ceptorem miserieordiae, humilitatis et parcimomae,
quod divitias malorum significet, supra explanatum duas maxime deridebant ob causas. Quia scilicel
est. Quarum menlionem Salvator faciens alibi dicit vel minus ulilia ,. neque unquam facienda quasi
quia fallacia diviliarum sujfocat verbum (Matlh.xin). _ noxius imperaret, vel cerle utilia, sed a se jam lacla
"Verasautem divitias, vel ipsa aeternaevitae gaudia, superfluusingereret.
de quibus seriplum esl : Quoedivitioelioeredilalisejus Et ait illis : Vos estis qui jtislificatis.vos coram ho-
in sànctis (Éplies. i), vel virtulum spirilaiium, qui- minibus.Deus aulem corda vestra, quia quod homini-
tus ad vilain pervenitur, copiant significat. De "qui- bus altum est, akominatioesl apud Deum. Justificant
bus dicit Isaias : Divitioesalutis, sapientia et scientia. se coram hominibus, qui peccaiores quidem quasi
Timor Domini, ipse thésaurus ejus ( Isai. xxxm ). infirmos desperatpsque contemnunt, se aulem ipsos
Et si in aliéna fidèles non fuislis, quod vëslrumest quasi perl'eclos in omnibus cunclaeque fragiliiatis
quis dabït vobis? Aliénéesunt a nobis hujus sseculi expertes eleemosynarum remedio opus habere non
fâciiltâïës, id est, extra naiuram silaé. Nihil enim credunl. Sed haec noxii lumoris allitudo quam sit
ihlulimùs in hune niundùm, iiâûd.dubiùhi quia née juste damnanda, videt ille qui illuminabit abscondita
àùfërre quid possimùs. Nostra autem possëssio, re- lenebrarum , et manifesiabii consilia cordium.
gnum coelorum, Nostra vita, Clifistus est. Nos'troe Lex et prophetoeusque ad Joannem, ex eo regnum
opes surit spiriiàliurii operùui frucius. De quibus Dei evangelizatur,el omnis in illud vint facii.Dispman-
Salômoiï ait : lïédêmptiôanimoeviri, proprioediviiioe , tem contra philargyriam Salvatorem Pharisseideride-
ejus ( Proverb. xïii )'. Ârguit ergo Phàrjsaeo'sfraiidis D ; bant f quasi contraria legi propbetisque praeciperel,
et àvariiisé, qui quohiàm in facûltatibus suis fidèles ubi mulli et dilissimi fuisse, et tamen Deo placuisse
non fuërùnt, communia Conditoris bona privatim legerentur ; sed et ipse Moyses populum quem re-
habere malenles, riëë Ciirislum accipere merueruni, gebat, si îegem sequerelur, omnibus quse terra gi-
quêm publiéafnis ille; cujus paulo anle niemini, Za- gnil, bonis abundaturum, si autem negligeret,
1'
châius, ût aèqùifôfe possêi, dimidiam partem bo- pesle , famé , inopia , cunclisque malis praedicéret
noruni suorum obiulit. esse feriendum. Quibus ille occurrens, ostendit
Nemo sèrvûs potest duobus dominis servire. Quia inler legeni et Evangelium , sicut proniissionum ,
non valet simili iransiioria et aeternà diiigère. Si ita et prseceptorum non minimam debere esse di-
êriiïii seiernil&tern diligimus, cuncla temporalia in slantiam, el majora quidem propter"regnum coelo-
usu, riôii in afféclu possidemus; rum , minora vero propter regnum terrarum impe-
Aul enim unum odiel, et alterum diligel; aut uni rari ab eodem uno Deo qui eoelumfecit et terrain.
adhoe'rebit,et alterum coniemnét.Haecverba diligen- Ibi namque dictum est : Si voluerilis et audieritis
tër coiisideranda sunt. Ram qui sint duo domini, me, boita terroecomedelis(Isai. i). Hic vero : Bèati
consequénter exponil dicens : pauperesspirilu, quoniam ipsoruni esl regnum coelo-
 533 IN LÏJlîiS EVANGÉLIÙ'MËXPÔSiTIÔ. — LiB. V. 831
rinn (Malth. v). Ideoqiié recfe cum dicérèl regnum A.iste non âbstùlissë aliéna rêpr'eliêYidifùr',sëd pfô-
Dei evangëtïzari, addidit : Et ôiiinisin illud vint [acil. pria non dédisse; riëc diciiù'r qu'M u£ quemp)'iàrh'
1
Magnaenim vis et vidleiitia grandis est nos tterrâ oppressif, sed quia iii a'ccëptïs're'b'tfsse' ëxiulit. Hinc
genilos, coelorumsedem quserére, possidére vèlle èrgo, hinc summflperë Coîlïgêiiddmest qu'à poeria
per virluiem quod non pôluimus tenere per nàlu- multandus sit, qui aliéna dirip'it, si iriferrii dà'mriâ-
ram , nec solum terrena conlemnere, sed et linguàs tione perculitur, qui pfo'^rla non iârgitûr. Éi sunt
derideritiumnos ialia coniemnénles. lïoe enim sub- honnuili qui cultuni sûblïliuïri prétio'sâftïiWq'iië vë-
didit, cum de sperneudis diviliis lticutus é Phà.rî- slium, non putant ëssë p'eccaturii; qïïèd si videlicet
saeisesset derisus. culpa non esset, riequâquam sér'mo Dei fâm' vî'gi-
Facilius est autemcoelumet terrain proeiërireq'Mm ïanier expriraeret, qiiod divés qui torquetur' apïïd
'
de lege unum apicem cadere. Ne putàrënt in ëo quod inferos, byssô et purpura indûlu's' fuissét; Neirt'ô
dixil : Lex et prophètesusque ad Joannèm, legis vel quippe veslirneritapraecipiia,uî'siad iriaiïem gldriara
proplieiarum ab eo deslructionem prsedicari, ma- quasrit, videlicet ut honortfbiliorëae'tëriéesS"evïdëa-
nifeste prdlesiàtiïr, l'aciliusmâximà riiuridiëlëménta tuf. Quam ëulpàin possum'usfbëlius ëfiaffiex ûkët-
quam minima legis dicta transire. Et rêvera : prëtérit so colligerë, quia si àbjectio vilis iiiduinërilivif(os
enim figurahujus mundi (I Cor. vu). Et alibi i Goelc-s B noii èsset, evangelislâvigilariter de Jôânne nori'dï'-
autem nôvos, et terram novam, et proniiéèa ipsiùs cerét : Eral ilidittùspitis ctiniélorum(Matlh.-ni). Sëd
exspectamiis, in quibusjuslilia hdbtttii(11 Pêlr. m). notandum riobis inagnôpere est, iri o„ré Verilâtis de
Dé longe aulem hé uriiusquidem liliëra:. èinriniitâs, su'perbo diviié, et de liûmili paiipefë, quàrttas sit
hoc est nec hiimiria quoequeet qùaelevia vel sup'er- bido nàrralionis. Ecce enim dicilur-: Homoquidam
stitiosa videntur,-à sacrameniis spirila'fibusvacant, eràt dives.Et prbliiius sùbjùngiluï :
quin ômiiia reeâpitùlentur in EvarigeliO. Et tamëri Et erat quidam tiieMïcus nùinine Ltiiirus. Gerlë
les et proplietaeus'quéad Jûàririerii, quia lion potuit iri populo plus soient riomiria divilam qilam faupe»
ultra veniufum prophëlàri qiiod Joannis praBConio ium sciri. Quid est ergo quod Dominusde paupe-
jani veriissecfàrëbâi. f'é él divite verbum fâcïéhsnomeii pauperis dicit, et
Omnis qui dvniilliiUxorems\tàtii, el Aucilûlièrtih'i, nomen divitis non dicil, fiisi quod Deusiuuniles no-
mëcltatur, el qui dimisiam à viré Ûiicit, mteciidtiïr. vit,atquë àpprobat, et supierbos ignorai? Unde et
Quod de legé in perpëiiium non viôlaridâ pr&dixé- qïïibusdam de miracu'loruiï!virilité superbientibus
ral, unOexempli g'ràtia de illa sùmptô tésiiùïoiiio in fine dicturus est : Nesciovosunde silisi discedite
confirmât, ut ex hffetino discerent, eliam în câitë- . a me, omnesopér'ariiinquitatis(Luc.-sin); Al contra
ris eiirnriôii ad solvenda,-sed ad iiriplëada legis dé- G Moysi dicilttr: Novi le ex nominelue (Exod. x-xxin).
créta vehissë. Cujus expôsllionenitôsliihônii, si qui Ail ergo de divite : fionio quidam. Ait de paupère :
pieniùs videre destderat, liôh nostra, sed majorûrii Egenus nomineLazarus. Ac si aperte dicat : Paupe-
moniimetiia serutéiur. Bealissiiïii etënim paires, rem humilem scio, supefbum diviiem nescio. Illum
Âugustinus in libro de Sermonô Domini in monte cognitum per approbationem habeo, hune per judi-
primo. Hieroriymus, et Anibrosius in Commëntariis cium reprobaiionis igoôro.
evangelistarum, Matlhâîiet Lucaê, Sëd et alii qu'ara Qui jacebalùdjanuam ejus uteeribuspienus,cupiens
plurimi in suis quisqueopusciilis de illo salis sùpër- iaturari de micisquoe càdebant de mensa dkilis ; sed
que dixêruul. et éanes veniebantet lingebahlulcéra ejus. Pienus ul-
Homo quidamerat divés, et induebâtuf purpura et ceribus mendicus Lazarus, anlejanuas divilis jacet.
bysso,el èpulabtiturquolidiesplendide. Purpuram re- Qua de re una Dominus duo judicia explevit. Ha-
gii habitus esse colorem, marinis e conchyliis tin- buisse enim forlasse aliquam escusationem dives, si
clam , nemo fere qui duiiiiel. Nam conoliylia lërro ' Lazarus pauper et ulcerosus, ante ejus januam non
c'ircumeisa lacrymas pu'rpurei coloris, quibus lâna jacnisset ; si remolus fuisset, si ejus inopia non
tingatur, emitlunl. Byssuin vero, genus est quoddam esset oculis importuna. Rursus si longe esset dives
lini, nimium càndidi et mollissîmi, quod Gïueci ab oculis uleerosi pauperis, minoreratolerasset len-
îr«7TàTtv vocant. Admoverat ergo Dominussupra fa- talionem pauper in animo. Sed dum egenum el ul-
cere amicos de mammonainiquitatis, qui cumab hac eeratum ante jauuam divitis et deliciis affluentis
viia defeeerimus, recipianl nos in aiterna taberna- posuit, in una eademque re et ex visione pauperis
cula : quod audieules Piiarissei-deridebanl. Veiuin non misereuli divili eumulum damnationis intulit,
ille quae praeposuerai exemplis astruens, ostendit elrursum ex visione divitis, tentalum quolidie pau-
ideo divitem purpuralum , irremediabililer apud in- perem probavit. Cui cerle poterat ad poenamsuffi-
fcrôS loTtuffi, quia pauperem Lazarum, a quo in eere paupertas, eliam si sanus fuisset, Rursum suf-
v'uaelabéniaculà reeipi posset, auiicum sibi fàcere fecisset oegritudo, eliam si subsidium adesset. Sed
neglexeral. Nonnulliautem putant prxcepia Veleris ul probaretur amplius pauper, simul hune et pau-
Tfstanienti districtiora esse quam Novi,sed iii nimi-r ' perlas et segritudo tabefecit, atque insuper videbat
rum iriiprovidaconsideralionefalluutur. in illo enim procedentem divitem, obsequentibus ctjneis fulciri,
non tehacia, sed rapina multaïur, ibi res injuste su- et se in inlirmitate et inopia a nulio visifari. Nam
biata resiilùiione quadrùpli punilur, hic aulem dives quia nemo ei ad visitandumaderal, leslanlur canes,
m BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 536
gui licentervulnera lingebant. Ex una ergo re, omnï- A rïcordiam, eosque velle liberare. Sed qui volunt.de
potens Deus duo judicia exhibuit, dum Lazarum beatorum sede ad afflietos atque in tormentis positos
pauperetu ante januam divitis jacere peraisit, ut et transire, non possunl, quia justorum anima: quamvis
dives impius damnationis sibi augeret ullionem, el in suaenaturae bonitale misericordiam habeant, jam
tenlatus pauper cresceret ad rémunérationem. tune auetoris sui justitiae conjunctae, lanta reclitu-
Factum eslautem ut mpreretur mëndicus et porta- dine cbnstringuntur, ut nulla ad reprobos compas-
relur ab angelis in sinum Abrahoe. Morluusest aulem sione moveantur. Sed postquam ardenti diviii dé se
et dives, et sepultus est in inferno. Sinus Abraham spes tollilur, ejus animiis ad propinquos quos reli-
requïes est beatorum pauperum, quorum est regnum qùerat recurrit, quia reproborum mentem poena sua
coelorum, quo post hanc yitam recipiuntur. Sepul- quandoqiie inutiliter erudit ad charitatem, ut jam
tura inferni, poenarum profundilas, quse superbos et tune eliam suos spirilaliter diligant qui hic dum pec-
immisericordes post banc yitam vorat. cata diligerent., nec se amabant. Unde nunc sequi-
Elevans autem oculos suos cum essetin lormenlis, tur :
videbatAbraham a longe, et Lazarum in sinu ejus, et Et ait : Rogo te ergo, paler, ut millas eum in dé-
ipsê damans dixit : Pater Abraham, miserere mei, el muni patris mei; habeo enim quinquefratres, ut teste-
mille Lazarum ut inlingat exlremumdigilisuiinaquam, " tur illis, ne et ipsi venianlin locumhune lormentorum.
et refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flam- Qua in re nolandum est ardenti diviii quanta ad sup-
ma. 0 quanta est subtilitas judiciorum Dei, o quam plicium cumulantur. Ad poenam namque suam, ei et
disiricie agïtur bonorum acluum, malorumque relri- cognitio sèrvalur et memoria. Cognoscit enim Laza-
bulio ! Certe superius dictum est, quia in hae vita rum quem despexit, fralrum quoque suoruni memi-
Laxarus cadentesmicas de mensa divitis quoerebat,et nil, quos reliquit. Perfecla -quippe ei ullio de pau-
nemoilli dabat ; nunc de supplicio divitis dicitur, pere non esset, si hune in relribulione noricogno-
quia de extremo digili Lazari distillari aquam in os sceret. Et perfecta poena in igné non esset, si non
suum conciipiseit. Qui ergo mensse suse vel minima hoc quod ipse patitur eliam suis timerel. Ut ergo
dare noluit, in inferno positus, usque ad minjma peçcatores amplius in supplicio puniantur, et eorum
quaerenda pervenit. Sed notandum valde est quid vident glorïam quos contempserunt, et de illorum
sit quod dives in igné positus linguam suam refrige- ètiam, poena torquentur quos inutiliter amaverunt.
rari petit. Mos quippe est sacri eloquii ut aliquando Credendum vero est quod ante retributionem extre-
aliud dicat, sed ex eodem dicto aliud innuat. Supe- ini judicii, injusti in requie quosdam justos conspi-
rius autem hune superbum divitem Dominus non Q ciunt, ut eos videnles in gaudio, non solum de suo
loquacitati vacantem dixerat, sed superflue convi- supplicio, sed etiam de illorum bono crucientur. Ju-
yantem. Neque hune de loquacitate narravit, [sed sli vero in tormentis semper ïntnentur injustos, ut
cum elatione, et lenacia, de edacitate peccasse. Sed hinc eorum gaudium crescat, quia malum conspi-
quia almndare in conviviis loquacilas solet, is qui ciunt quod misericorditer évaseront, tantoque ma-
Lie maie convivatus dicitur, apud inferos gravius in jores ereptori sui gratias référant, quanto evidentius
lingua ardere perhibetur. Sed cum gravi valde pa- vident in aliis qiiid ipsi perpeli, si essent neglecti,
vore pensandum est boe quod sequitur. potuerunl. Quia qui Creatoris sui clarilatem vident,
El dixil illi Abraham: Fili, recordare quia recepi- nihil in ereatura agitur quod videre non possinl.
sli bona in vita tua, el Lazarus similitermala. Nunc Et ait illi Abraham : Habent Moysenet prophelas,
aulem hic consolatur, tu [vero cruciaris. Ecce enim audiant illos. Sed qui verba Dei despexerai, haie au-
dum dicitur : Recepislibona in vita tua, indiealur et dire non posse suos sequaces, sestimabat. Undeet
dives iste boni aliquid habuisse , ex quo in hac vita respondit dives :
bona reciperei. Rursumque dum de Lazaro dicitur Non, paler Abraham, sed si quis ex mortuis ieril
quia recepit mala, profecto monstratur et Lazarum ad eos, poeniientiamagent. Cui inox veraci seutentia
habuisse malum aliquod quod purgaretur. Sed mala D dicitur :
Lazari purgavit ignis inopiae, el bona divitis remu- Si.Moysenet prophelas non audiunl, neque si quis
neravil felicilas iranseunlis vitoe. ex mortuis surrexerit, credent. Quia nimirum qui ver-
Et in his omnibusinler vos el nos chaosmagnumfir- ba legis despiciunt Redemptoris prsecepta qui ex
malum esî, ut hi qui volunl hinc transire ad vos non mortuis surrexit, quanto subtiliora sunt, tanto hsec
possinl,' neque inde hue iransmeare. Qua in re valde difûcilius implebunt. Et nimirum constat quia cujus
quserendum est quomodo dicaïur : Hi qui volunt ad implere dicta renuunl, ei procul dubio eredere ré-
vos transire non possinl. Quod enim hi qui in Inferno cusant. Quem vero justa allegoriam, dives iste, qui
sunt, ad beatorum sorlem transire cupiunt, dubium induebalur purpura et bysso, et epulabâlur quolidit
non est. Qui vero jam in beatitudinis soriem suseepli splendide, nisi Judaicum populumsignificat, qui cul-
sunt., quo pacte dicilur quia traasire ad eos qui in tura vitaeexterius habuit, qui accepte legis deliciis
inferno crucianlur volunt? Sed sicut transire reprohi ad nitorem usus est, non ad utilitalem ? Quem aulem
ad eleetos cupiunt, id est, a suppiieiorum suoram Lazarus ulceribus pienus, nisi gentilem populum fi-
afflictione migrare, ita ad afflietos atque in tormentis guraliter exprimit ? qui dum, eonversus ad Deum,
positos transire justorum est, meure ire per niise- peccalà sua corifiterinon erabuit^ huic vulnus in cùle
 557 IN LUCJE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. V. 538
fuit. In cutis quippe vulnere, virus a visceribus tra- A se perhibet, quia superbus idem Judaicus populus,
hilur, et foras erumpit. Quid est" ergo peccatorum qui ex magna jam parte damnatus est, sequaces suos
confessio, nisi qusedam vulnerum ruptio ? quia pec- quos super terram reliquit, quinque sensibus corpo-
cali virus salubriter aperitur in confessione, quod ris dedilos novit. Quinario ergo numéro fratres quos
pestiféré latebat in mente. Sed Lazarus vulneralus reliquerat exprimit, quia eos ad spiritalem intelli-
cupiebatsalurari de micis quoe[cadebant de mensa di- gentiara non assurgere, in inferno positus gémit. Pe-
vitis, el nemoilli dabat, quia gentilem quemque ad tit ut ad eos Lazarus mittatur, cui quod Moysenet
cognilionemlegis admittere superbus ille populus de- propbetas habeant dicitur. Sed ait quod non cre-
spiciebai, qui dum doctrinam legis non ad charitatem dunt, nisi quis ex mortuis resurrexerit. Cui protinus
habuit, sed ad elationem, quasi de acceplis opibus respondetur : Si Moysenel propbetasnon audiunt, ne-
tihiuit, et quia ei verba defluebant de scieniia, quasi que si quis a mortuis resurrexerit,credentei. Certe de
micaecadebant de mensa. At contra jacenlis pauperis Moyse veritas dicit : Si crederetis Moysi, crederetis
vulnera lingebant canes. Nonnunquam soient in sa- utique et mihi. De me enimille scripsit(Joan. v). Im-
cro eloquio per canes prsedicalores intelligi. Canum pletur ergo quod per Abrahse responsionem dicitur.
etenim iingua, vulnus dum lingit, curai, quia et do- Ex mortuis enim Dominus resurrexit, sed Judaicus
etores sancti dum in confessione peccati nostri nos " populus quia Moysi credere noluit', ei etiam qui re-
instruunt, quasi vulnus mentis per linguam tangu'nt. surrexit ex mortuis credere conlempsit; cumque
Et quia nos Ioquendoa peccatis eripiunt, quasi lan- Moysiverba spirilaliler intelligere renuit, ad eum
gendo vulnera ad saluiem redueunt. Unde et bene de quo Moyses loculus fuerat non pervenit.
Lazarus adjutus interpretatur, quia ipsi huncadere- CAPUT XVII.
ptionem juvant, qui ejus vulnera per linguse corre- Et ad discipulos suos ait : tmpossibile est ut non
ptionem curant. Conligït vero ut ulerquemoreretur: veniantscandala. Voeaulem illi per quemveniunl.Di-
dives, qui induebatur purpura et bysso, sepullus cit et Apostolùs : Oporlet aulem el hsereses esse, ut
in inferno, in sinu vero AbrahaeLazarus ab angelis qui probali sunt, manifesti fiant in vobis. Impossi-
dùctus est. Quid Abrahae sinus, nisi seoretam re- hile est ergo in hoc mundo erroribus aerumnisque
quiem significat Patris ? de qua Veritas . Mulli (in- plenissimo, scandala ssepissimenon venire ; sed vse
quit) ventent ab Oriente et Occidente, et recumbenl illi qui quod impossibile est non venire, suo vilio
cum Abraham, et Isaac, et Jacob in regno coelorum. facit ut per se veniat. Ubi quamvis generali senlen-
Filii aulemregni hujus ejicientur in tenebrasexlerio- tîa vel aliquis falsus frater, vel ipse Judas qui pro-
res (Malth. vm). Qui enim purpura indulus dicilur, r, ditioni animum prseparabat, intelligi queat ; tamen
recte filius regni vocatur. Qui de longinquo ad viden- juxia consequentiamsermonishic locus ad superiora
dum Lazarum oculos levât, quia dum per damna- respicit, ubi Dominus de eleemosyna danda loculus
tionis suse supplicia infidèles in imo sunt, fidèles a Pharisaeis irridelur. Qui, enim recta loquentem
quosque anle diem extremi judicii, super se in requie vitupérât, scandalum profecto, id est, offendiculum
altendunt, quorum post gaudia contemplari nullale- et ruinam auditoribus praebetinfirmis, maxime si et
nus possunt. Longe vero est quod conspieiunt, quia Pharisaeis legis videatur habere scientiam.Quem in-
illuc per meritum non attingunt. In Iingua autem crepans Apostolùs ait : Et peribit infirmus in tua
amplius ardere ostenditur, cum dicit : Mille Laza- scieniia frater, propter quem Christus morluus est
rum, ul inlingal exlremumdigili sui in aquam, et refri- (I Cor. vm).
gerel linguammeam, quia crucior in hac- flamma. In- Vtilius est illi si lapis molaris imponalur circa col-
fidelis populus verba legis in ore lenuil, quoeopère lum ejus el projicialur in mare, quam ul scandalixet
servare contempsit, Ibi ergo amplius ardebit, ubi se unum de pusillis istis. Secundum morem provincial
ostendit scire quod facere noluit. Ab exlremo digili loquitur, quo majorum criminum isla apud veteres
se langi desiderat, quia aeiernïs suppliciis datus op- Judaeos poenafuerit, ut in profundumligalo saxo de-
tât operationejustorum vel ullima participari. Cui D mergerentur. Et rêvera utilius esl innoxium poena
respondelur, quod in hac vita bona receperit, quia quamvis alrocissima, temporariam lamen vilam fi-
omne suum gaudium felicitalem iransitoriam puta- nire corpoream, quam fratri iiocentem, morlem ani-
vit. Habere hic etenim possunt etjusti bona, nec mas mereri perpetuam. Recte autem qui scandalizari
tamen hsec in recbmpensalione recipere, quia dum potest-pusillusappellatur. Quienim magnusest, quod-
meliora, id est, oelerna appetunt, eorum judicïo cunque videril, quodcunque passus fuerit, non dé-
quaelibet bona adfuerint, cum sanclis desideriis clinât a fide. Qui aulem pusiilus est animo et par-
oesluanl,bona minime videnlur. Inter hsec vero no- yus, occasionesquaerit quomodoscandalizelur. Pro-
landum est quod ei dicilur: Mémento,fût. Ecce enim plerea denique oportet nos maxime iis consulere qui
Abraham filium vocal, quem tamen a tormenlo non parvuli sunl in fide, ne occasionenostri offendantur,
libérât, quoniam hujus infîdelis populi prsecedentes et recédant a fide, ac décidant a salule. Nolandum
patres fidèles, quia multos a sua fide déviasse consi- sane quod in noslro bono opère aliquando cavendum
dérant, eos nulla compassione a tormentis eripiunt, est scandalum proximi, aliquando vero pro nihi-
quos lamen per carnem filios recognoscunt. In tor- Io conlemnendum. In quantum enim sine pecca-
mentis autem dives positus, quinque fratres habere to possumus, vitare proximorum scandalum debe-
 559 BEDJl VENERABIfcISOPfvPARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. Ï40
mus. Si autem de veriiate scandalum sumitur, uii-AL El dixerunl aposloli Domino: Adaugenobis fidem.
liuBpermillilur scandalum nasci» quam verilas relinr Dixerat supra Dominas : Qui fidelisest in minimo,ei
in majore fidelisesU Etsi in aliène fidèles non fui-
qualur.
Attendile vobis, si peccaverit frater tuus, incrcpa slis, quod vestrum est quis dabil vobis? Et idée
illunij et si poeniientiamegerit, dimille illi. Taie quid aposloli, qui in alieno ac minimo, hoc esî, in terre-
el in Levilico legimus : Ne cderis fralrem tuumin norum Gontemplu jam fuere fidèles, in suo sibi aG
ycordeJuoHsed publiéeargue eum, ne habeassuper illo majore fidem postulant augori. Nemoenim repente
peccalum(Levit. six). Quo igilur ordine scandala de- fit summus, sed in bona eonversationea minimis
clin'are, et yaeperpeluum vilare possimus, insinuât. quisque incohal, ut ad magna perveniat. Alia nam-
Si nos videlicel ipsos, ne quem lsadamus,alteudi- que sunl virluiis exordia, aliud prospectus, aliud
mus. Si peccantem zelo justitiae corripimus. Si ex perfeciio. Quam magnopere quaerenies aiunt Do- ,
corde poeniienli misericordiae pietaiisque viscera mino : Adaugenobis fidem.
pandimus. Ubi eaule iniuendum est quia non passim Dixilautem Dominus: Si haberelisfidemsicut gra-
peccanli dimiitere, sed poeniientiamagenii dimitiere num sinapis, dwerctisInde arbori moro: Eradicarej el
jubemur, et primo quidem peccanlem misericordiier * transplantare in- mare, et obedirel vobis.Fidem per- ;
increpare, ul sit cui postmodum habeamus jusle di- feetam grano sinapis comparât, quoe sit videlicel et
niitlere. Qui ergo frairem videns peccare tacuerit, ad faciem humilié, et in pectore fervens, vilis quidem
' non minus dominiei prsecepliiransgiessor
esî, quam passim conluenlibus, nullarumqûe viriuni apparens,
is qui eidem poeniienli veniam dare nolueril. Quia sed pressuris altrila, quid perfeelionis intus ge'rat
qui dixit : si poeniluerit,dimille : praemisit,si pecca- ostendens. Sed et hoc nolandum, quia granum sina-
verit, increpa, Itaque veniai'ratri post -inGrepaiioneni . pis ad purgaiionem capilis saluberrime prodest. Nam
largienda est, sed illi ulique qui se poenilendoab er- si optime îritum elcribellaluin lepidaepingui mulsse
rore convertit, ne vel difficilisvenia, vel reraissa sit adriiisceas, et hoc jejuuus eonlra solem ealidum, vel
indulgenlia. in balneo gargarizes, omnem humorem noxium
El si septiesin die peccaverit in te, et seplies in die eliam si crassior fuerit, de capite purgat, et irnmi-
conversus fuerit ad le* dicens : Poenilel me, dimille nentium quoque imbecillilatum facit perieula vitari.
illi. Seplenario numéro non venise dandaeterminus Sic profecto fides lénlatioiium pistillo probaia, ab
poniiur, sed vel omnia peccata dimilienda, vel sem- omni levium cogilalionùm superficie cribro disere-
per poeniienlidimittendumpreecipiluf.Soletenimsae- lionis casiigata, et perfectsa dilectionisnielle dulco-
pe per seplemcujuscunque rei aut temporis universi- ,-, rata, omnes de corde, quod est interioris nostri ho-
tas indicari. Undequod in psalmo canitur : Septies in minis caput, viiiorum seniinas non solum ad praesens
die laudemdixi libi (Psal. cxvm), nil esl aliud quant exliaunl, sed el in fulurum ne colligi valeant, prae-
semper laus' ejus in ore meo (Psal. xxxni). Narnet cavel* Arbor aulem morus eradieanda, el in nfare
alibi Pctro inierroganii quoiies peccanli in se fralri transplantanda, vel simpliciter posila, potestintelligi,
dimitlal, un usque seplies, respondit Dominus: Non quia videlicet consumniatae fidei indiciumsit veriio
dico libi usque.séplks, sed usque sepluagies seplies démentis imperaïe, ut_quod de uno specialiter di-
(Matlh. xvni), id esl, quadringemis nonaginta vici- ctum esl, hoc geneialiier de omnibus senliendum
bus._Ut loties peccanli fralri dimitterel in die,-quo- credatur. Denique alibi Dominus arefacla veibo
ties ille peccare non possel. Peccanli igilur in te fiGulneadiscipulisniirâuiibusait : Si habuerilisfidem,
fralri, si poenilenliamegerit, dimiltendi habes po- el non hoesitaverilis,non solumde ficulneafucielis,sed
tesialem, imo necessilatem, ut et libi poenitentiac et si moniihuic dixeritis, toileet jacta te in mare, fiel
veniam flagitanli Paler qui esl in coelis ignoscat. At (Matlh. xxi); Vel cérle per morum, cujus colore
si iiicrepatus converti et poenitentiamagere negle- sanguineo fruelus et virgulta rubenl, uude et a La-
xeril, quid super boc veritalis senientia decer.nat, liiîis rubus appellatur, Evangelium crucis exprimi-
inluere. Si peccaverit in le frater tuus, vade et cor. JJ lur, quaeper fidem apostolorum de gente Judseu-
ripe eum, et coeiera,usque quo ait : Si autem et Ec- rtirn, in qua velut in stirpe generis tenebaïur, verbis
clesiamnon audie.ril,sit libi sicut elhniciisel publica- praedicationiseradicala, et in ftiare gentium translata
nus. El meritoj- quia sub lioraine fidelis egil opéra* est alque planlata. Gui senteniiai subjunctaequoque
infidelium. Aliter sane veniam fralri petenli, aliter parabolse, quse de verbi ministris agit, sensus asii-
inimico persequenti dare praecipimur. Hune videli- puiatur. Juval et illud, quod foiia mori serpenli su-
cet, ut, accepta remissione peccati, quo nos insonies -perjecia necein inferunt, quia verbum crucis, ut
nocuit, socianebis charilato commutiicet, illi veto, cuncia salularia conlërt. cuiicia noxia lollit.
ul cum nobis malum vult, et, si poiest, facil, nos Quis autenvveslrumhabensservum aranièm aut pa-
semper bonuni velimus, faciamusque quod possi- scênlém.Haie parabola docel ut fides, quo virtutibus
mus ; neque enim Davideumdem venia?modum per- fdris exCëllenlior,eo in ipsa conscientia fiai intus
secutoribus suis poenilenliaeremedio privatis, quam- liumilior. Servus quippe arans aul pascens, quilibet
vis misericordiier eos lugens praesiare potuil, quem Ecclesisa doclor inlelligilur. De quo Dominus ait :
fralribus salubïi compunciione casligaiis Joseph Nemo mittensmtinumsuam in arairum, el aspiciens
bénévole coenoscendusexhibait.
 541 IN LWM EVANGELIUMEXPOSITIO.— LIB. V. 342
reiro, aplus est regno Dei. Et alteri sese amare le-1A quia qui non venil ministrari, sed ministrare
stanli terlio respondit : Poséeovesmeas. ( Malth. xx ), debilores sibi nos |fecit, ne no-
Qui régressa de agro dicet illi stalim-Transi, re- stris videlicet operibus confidentes, sed de ejus
cumbe,'el non dicet ei, Para quod coenem?Servus de semper examine paventes^ cura propheia dieamus :
agro regreditur cum, intermisso ad tempus opère Quid relribuamusDominopro omnibus quoerelribuit
prsedicandi, ad conseientiam doctor recurrit, atque, nobis (Psal. cxv) ? Qui ut fidem se grano sinapis si-
a publico loculionis ad curiam cordis rediens, sua milandam, humilem sçilicet et iërventem babuisse
secum secrelus acia vel dicta retracial. Cui non sia- monslraret, prsemisit, dicens t Credidi propter quod
tim Dominus,Transi, reçumbedicit, id estj transi de loculussum, ego aulem humilialus sumnimis (Ibid.).
hac vita morlali, et in aîternoa vilae beala sede re- Ut quam suis se viribus minime Gredidisset ostende-
fovere. Ha:cenim poslea diclurus, intérim post pa- ret, in exiasi loculus adjunxit : Omnis homomendax
stum atque agriculturam domi sui jubet parare quod (Ibid.), ut inulilem se servum etiam calice pretiosas
cornet, hoc est, laborem apertaeloculionis, humilila- morlis acceplo significaret, exclamavit : 0 Domine,
fem quoque propriaeconsideraiionis exhibere. Talis ego servus tuus, ego servus tuus, et filius ancilloe tuoe,
namque conscienliaelemplum Dominus dignalur in- disrupisli vincula mea (Ibid,). Non ail Ipse disrupi,
gredi, tali coena iibentissime pasci desiderat, Ecce 3B ipse mihi salvando sufficio,sed Tu disrupisli vincula
.èn.imego, inquit, adjanuam et pulso, si quis surrexe- mea, libi sacrificubohosliam laudis (Ibid.). Hoecest
ril et aperuerit mihi, inlrabo ad illum, et coenabocum igilur in hominibus sola fidei perfectio, si, omnibus
illo, et ipse mecum(Apoc. m). quaeprsecepta sunt impietis, imperfëctos esse se no-
Et proecingeie, et ministra mihi, donec manducem verint, et quandiu peregrinaniur a domino semper
éi bibam. Praecingï est menïem humiliatam ab om- inesse sibi mala, quaedefleant, semper meminerint
nibus ûuiiantiunrcogilationum finibus, quibus ope- déesse bona, ad quse, gralia ejus juvanle, profi-
runi gréssus impediri solet, consiringere. Nam qui ciant.
vësiimenta prsecingii, hoc agit utique, ne incedens Et factum est, etc., occurrerunt ei decem viri le-
irivolvalurad ïapsum. Mînistrare vero Deo est mini- prosi. Leprosi non absurde intelligi possunt, qui,
mum se per ôriinia"et absque gralise ejus auxilio seientiam veraa fidei non habenles, varias doctrinas
nihil virium habenlém profiteri. Minister enïm a mi- proûientur erroris. Non enim vel abscondunt impe-
Bôrî statu, ïd e'st, subjectione, sïcut et magister a ritiam suam, sed pro summa peritia proferunt in lu-
niajori voeabulum sumpsit. Ministral ergo Gonditorj, cem, et jaciantiam sermonis ostenlant. Nulla porro
qui, ejus nàturam considerans, ejus judicia pertime- ' falsa doctrina est quse non aliqua vera intermisceat.
scens, de suis se virtulibus humiliai. C Vera ergo falsis inordiuaie permista, in una disputa-
Et post hoec lu mdnducabis, et bibes. Postquam, tione vel narralione hominis, lanquam in unius cor-
inquit, ipse tuai prsedicationis opère delectatus, poris colore apparentia, siguificant lepram veris fai-
tùoeqiïe comp'u'ù'ctîonisepulis fuero refecius, lune sisque colorum locis humana corpora yariantem,
dernuni tu transies et recumbes, seternisque meoesa- atque maculanlem.1li aulem lam vilandi sunt Eccie-
piéiitisedapibus in seternum reficieris. sise, ut, si fieri poiest, longius remoti, magno cla-
Nuiiquid graliam habet servoilli, quia fecitquoesibi more Christum interpellent. Unde et apte subjun-
itilperàvéral? Noii pulo. Sic et vos cunîfeceritis omnia g'tur -.
qùoepràicepla sunl vobis, dicite : Serviinutilessumus. Qui stelerunta longe, el levaverunlvocem,dicenies:
Si homo, inquit; ab homine servo non uniforme, Jesu proeceplor,miserere nostri. Et bene, ut salven-
sed multiplex riiinislerium exigii, nec tamen ei gra- lur, Jesum piseceploremnominant; Quia enim in ejus
tiam habet, quanto màgis vos, qui sine me nihil po- verbis se errasse significai.it,hune salvandi humiliier,
tësîis fâeere? iron fernpdrùm longitudine faboruni mé- pi'seceptoremvocant, cumque ad cognitionempraece-
rita pensâre debelis, sed amore él famulatuspdntaneo ptoris redeunt, mox ad formam salutis recurrunl.
liovïs semper siudiis augeré priora. Iiaqué dicîte : Nam sequitur :
n
Servi inutiles sumus. Servi quidem, quia prelio empli Quos ut vidil, dixil : Ile, ostenditevossacerdolibus.
ëstis.friuiiles vero, quia Dominusbonorum veslrorum El factumest dum irent, mundali sunt. NullumDomi-
noii'indiget. Si âuieriiinutilis est qui fecit omnia, quid nus eorum quibus haeccorporalia bénéficia praestiti.t
dé illo diceridumési qui explere quoeproeceplasunt, invenilurmisisse ad sacerdptes, nisi leprosos, quia
vel infirmitâté noii potuit, vel, quod pejus est, su- videlicet sacerdotium Judseorum figura erat Mûri
pérbiâ despe'xit? Aliter : Servi inutiles sumus, quia sacerdotii regalis, quod esf in Ecclesia, quo conse-
non sunt condignoepassioneshujus temporisad super- crantur omnes pertinentes ad
corpus Chrisii summi
ventùramgloriam, quoerevelabiliirin nobis(Rom. vin). et veri principis sacerdolum. Et
quisquis vel haere-
El alibi : Qui coroual me in miseralionéel misericor- iica pravitate, vel supersiilione genlili, vel Judaica
dia (Psal. eu). Non ait in nieriiis et operibus luis, perfidia, vel eliam schismate
fraterno, quasi vario
quia cujus misericordia proeveriimur, ut humiliier colore per Domini graliam caruerit, necesse est ad
Déo serviamus, ejus munéré coronamur, uisublimi- Ecclesiam venial,
coloremque fidei verum.qoem ac-
ler cum illo regnemus. ceperit oslendai. Caeieravero vilia, lanquam valeiu-
Qiioddebuimtisfacere, fecimus. Rêvera debuimus, dinis et quasi membrorum animse atque sensnum?
545 BED^EVENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 544
per seipsum interius in conscienlia et intelleciu Do- £\. dati sunt, el novem ubi sunt ? Unum si addalur ad
minus sanai et corrigit. Denique et Paulus, voce novem, qusedam effigies -unitalis implelur. Quo fit
Domini audita : Quid me persequeris? et, Ego sum tanta compleclio, ut ullra non progrediatur nume-
Jésus quem lu persequeris(Aci. ix), ad Ananiam ta- rus, nisi rursus ad unum redeatur, ut hoecper infi-
men missus est, ut illo sacerdolio quid in Ecclesia nitatem numeri régula custedialur. Novem itaque
constitutum est, sacramenlum doctrinae fidei perci- indigent, uno, ut quadam unitalis forma coagulen-
perel, et verus ejus approbarelur color. Non quia tur, et decem sint. Unum autem non eis indiget, ut
non potest per seipsum Dominusomnia facere (nam custodiat unitatem. Quamobrem ut unus ille qui
quis alius hsec facit eliam in Ecclesia?) sed ut ipsa gratias egit unieseEeclesise significationeapprobalus
societas congregatorum fideliumapprobando in invi- atque laudatus est, iia illi novem qui gratias non
cem atque communicando vere fidei doctrinam, in egerunl, reprobi effecti, a consorlio unitatis exclusi
omnibus quae dicunlur verbis, vel signantur sacra, sunt. Ideoque taies in novenario numéro tanquam
mentis, lanquam unam speciemveri coloris obducat. imperfecti remanebunt. Et merito eos Salvator quasi
Cornélius etiam cum el eleemosynseejus acceptae,et ignoios, ubi sunt inquirit. Scire enim Dei, eligere;
precës ejus auditoeilli ab angelo nuntientur, propter nescire, reprobare est.
doctrinae tamen sacramentorurnque unitaiem ad Pe- -" Non est invenlus, qui rediret et daret gloriam Deo,
trum jubetur mittere, tanquam illi et suis diceretur : nisi hic alienigena. Secundum corpus quidem facile
Ile, ostendile vos sacerdoiibus; nam et cum irent, est videre posse hominem non habere lepram, et
mundatî sunt. Jam enim ad eos venerat Petrus, sed lamen animi esse non boni; secundum significalio-
tamen ipsi nondum accepto baptismaiis sacramento, nem aulem hujus miraculi, coniurbat considerantem
nondum spiritaliter ad sacerdotes pervenërarit, et quomodomundus dici possit ingratus. Sed jam facile
tamen infusione Spiritus sancti, et admiralione lin- est etiam illud videre, fieri posse ut quisque in Ec-
guarum, eorum mundalio declarata est. clesioesocietate doctrinam intégrant veramque asse-
Unus autem ex illis, etc. Unus iste, qui magnifi- qualur, et omnia secundum catholieseregulam dis-
cans Deum regressus esl, unius Ecclesiaî devotam serat, distinguai a Creatore crealuram, eoque ma-
Christo liumililatem significat. Qui bene cadens ante nifestelur varietale mendaeiorum tanquam lepra
pedes Domini, gralias egit. Ille enim vere Deo gra- caruisse, et tamen ingratus sit Deo et Domino mun-
tias agit, qui, repressis praesumptionis suaecogita- datori suo, quia, elatus superbia, graliarum agenda-
lionibus, quam in semetipso infirmus sit humiliter rum pia humilitate non siernitur, similisqueefficitur
videt, qui nihil sibi virtutis iribuit, qui bona quoeagit.r eis, de quibus dicit Apostolùs : Qui cumcognovissent
esse de misericordia Conditoris agnoscit. Unde et Deum, non ut Deum magnificaverunt, aut gralias
recte subjungitur : egerunl. Quod enim dicit eos Deum cognovisss,
Et hic erat Samarilanus. Samaritanus quippe inler- ostendit quidem a lepra fuisse mundatos, sed tamen
pretatur cuslos. Quo nomine ille populus aptissime slatim accusât ingratos.
signiûcatur, qui gratias agendo ei a quo accepit, Iri- El ait illi : Surge, vade, quia fides tua le salvum
buit omne quod accepit, quodam modo cantans illud fecit: Qui dévolus anie Dominum cecidit, surgere
de psalmo : Foriiludinëm meam ad le custodiam, élire praecipitur,quia qui, infirmilalemsuam subtili-
quia lu, Deus,susceplormeuses;Deus meus,misericor- ler cognoscens, humiliier jacel, per divini verbi
dia ejus proevenielme (Psal, LVIII).Cadit autem in consolalionemsurgere ad forlia opéra, et crescenti-
faciem, quia ex malis quse se perpétrasse meminit bus quolidie meritis ad perfectiora passim proficere
erubeseit. Ibi enim cadit homo, ubi confunditur. jubetur. Si aulem- fides salvumfecit eum quem ad
Unde et Paulus, quasi quibusdam in fade jacentibus agendas Salvalori el emundaiori suo gralias inclina-
dicebat : Quem ergo fruelum habuistis lune in illis, vit, ergo perlidia perdidil eos qui de acceptis bene-
in quitus nunc erubescilis(Rom. vi) ? At contra de ficiis Deo-gloriam dare neglexerunl. Quapropler et
ascensore equi, id est, de eo qui in hujus mundi glo- jj hoec Iectio superiori ea ratione conjungitur, quod
ria elatus est, dicitur : Ut cadet ascensor ejus rétro ibi fidem per humilitatëm augeri debere, parabola
(Gen. XLIX).Rursumque de persecutoribus Domini dala decernilur, hic autem manifestius ipsis rébus
scriptum esl : Abierunlrelrorsum, et ceciderunliri ter- ostendilur, non fidei tantum agnitam rationem, sed
rant (Jean. xvui). Quid est hoc, quod elecli in faciem exseculam fidei operationem esse, quoe salvum
et reprobi relrorsum cadunl, nisi quod omnis qui faciat credenlem, delque gloriam Patri qui est in
post se cadit, ubiprocul dubio cadit, ubi non videt; coelis.
qui vero ante se ceciderit, ibi cecidit ubi videl? Ini- Interrogalus aulem a Pharisoeisquando venit re-
qui'ergo, quià in invisibilibuscadunl, post se eadere gnum Dei, respondit eis, et dixil : Nonvenit regnum
dicuntur, quia ibi corruunt, ubi quid eos tune se- Dei cum observatione.Inierroganl de lempore regni
quatur modo videre non possunt. Jusli vero, quia Dei, quia sicul infra Lucas aperuii, existimabant
isiis visibilibus semelipsos sponte dejiciunt, ut in quod, venienle Jerosolymam Domino, confestim
invisibilibus erigantur, quasi in faciem cadunl, quia regnum Dei manifestaretur, ita ut el ipsi apostoli,
limore compunclividenies, humiliantur. hac opinione ducii, post resurrectionem ejus inter-
RespondensaulemJésus, dixit : Nonne decemmun- rogantes eum aierent : Domine, si in temporehoc
 g45 IN LUC;E EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. V. 546
restitues regnum Israël (Ad. i) ? el alibi Cleophas : Ai mente latere permillilur, quia ipso judicis fulgore
Nos autem sperabamus quia ipse essel redempturus penelratur. Non ejus ergo venluri tempus aut locus
Israël (Luc. xxiv), Non venit autem regnum Dei cum potest a rnortalibus observari,quifulguris instar om-
observalione. nibus coruscus videlicetet repentinus adveniet. Po-
Nequedicent, eccehic. Quia quando veniat, neque test autem hoec Domini responsio, et de illo ejus
ab angelis, neque ab hominibus potest observari, adventu, quo quotidie venit in Ecclesia, non incon-
sicut tempus dcminicoeIncarnationis certissimis et gruenter accipi-Regnum quippe Dei inlra nos est,
prophetarum vaticiniis proefixum,et angëlorum est quia qui quandoque judex venturus est omnium nunc
manilëstatum proeconiis, adeo ut conceplus, natus, etiam prsesens in corde fidelium régnât.' In tantum
et baplizatus, proedicans, et jam moriens et resur- vero soepeturbaverunt Ecclesiam hoeretici, dicendo
gens, atque ad coelos rediens, comitantibus indesi- in suo singulidogmate, manere fidem Christi, ul fi-
nenter vel angëlorum vel bominum, vel cerle mira- dèles quique temporumillorum desiderentDominum,
culorum, sit deelaratus indiciis. vel uno die, si fieri posset, redire ad terras, et per
Ecce enim regnum Dei inlra vos esl. Regnum Dei semetipsum, quomodo se habeat, fidei veritas inti-
seipsumdicit, intra illos positum, hoc esl, in cordi- mare. Et non videbitis, inquit, quia non opus est,
bus eorum, ubi credidere regnantera. Unde scriptum IB hoc corporali visione Dominum redhibere, quod se-
est : Prope est verbum in ore tuo, et in corde luo , mel disperso per universum mundurn Evangèlii sui
hoc esl, autem verbum fidei , quod proedicamus fulgore spirilaliler exhibuit, et contra omnes apocry-
(Rom. x). phorum venias indivisibilicliaritatis.suoelucefirmavil.
El ail ad discipulos: Venient dies, quandodesidere- Primum aulem oporlel illum mulla pâli elreprobari
lis videreunumdiem Filii hominis,et non videbitis.Hoc *ageneralione hac. Loquens multa Dominusde adven-
esl regnum Dei, quod veiiiurum speramus diem vide- tus sui gloria, terrorem quoque passionis paucis
licet Christi videre, et bene unum diem, quia in illa inserere curavit, ut cum morienlem cernèrent, quem
beatitudinis gloria, de qua propheta suspirans aiebat : glorificandumaudierant,dolorem passionisspepromis
Quiiïmeliorest diesuna inalriis luis super millia(Psal. soeclarificationis miligarent, simulque se ipsi para-
LXXXIII) , tenebrarum interruplio nulla est, nulla ient, si gloriam regni diligerent, mortis non horrere
saltem memoria miserioevel doloris,quoeprima abie- periculum. Generaiionemautem non tantum Judoeo-
runt, lucem perpeluoe pacis obnubilât. Hujus ergo rum, verum omnium reproborum appellat, a quibus
diei bonum est desiderare proesentiam,née tamen etiam nunc Filius hominis in corpore suo, hoc est,
magniludinedesiderii nobis omnia fingere, quasi in- p in Ecclesia mulla palitur, el reprobatur. Nam quam-
stet dies Domini. Unde el apte Dominus yentura l vis capul hujus corporis, quod videlicet nos sumus,
proenuntiandosubjunxit : jam sese super omnia liberum exerit, reproborum
El dicentvobis; Ecce illic. Nolile ire, nequefesline- \ianien vulnera adliuc per suum, quod deorsum reiïnet
mini. Quamvis hoecsententia non solum ad tempus, corpus, sentit.
sed eliam ad personam possit intelligi. El ad tempus Et sicut factum esl in diebus Noe, ita eril et in die
quidem, quia exstitere nonnulli qui, curricula com- Filii hominis. Subitum
adventus sui diem plurimis
puiantes setalum, certum se consummationis soeculi affirmât exemplis. Nam quem fulguri cilo omnia
aunum, diem, ethoram dicerenlinveuisse,conlraau- transvolanti comparaverat, eumdem diebus Noe vel
ctoriiatem Domini dicentis : Non est veslrum nosse
Lot, quando repentinus rnortalibus supervenit inter-
iempora vel momenta (Acl. i). Ad personam vero, quia iius, oequiparat.
multi contra Ecclesiam venere, multi venturi sunt
Edebant el bibebant,uxores ducebant, el dabanluvad
hoeretici, qui se christos asseverenl, quorum pri-
mus Simon Magus, extremus aulem iile, major coe- nuptias. Non hic juxia vesanum Marcionis, et Ma-
teris est Ântichristus. Si qui ergo dixerint, Ecce hic, nichoei, et Talianiprincipis Encralilarum dogma ,
ecce illic, id est, in hac vel illa persona, vel hora ** w conjugia vel alimenta damnantur, cum in his suc-
venire vel venturum esse regnum Dei, non sunt se- cessionis, in illis naturae sint posita subsidia, sed,
ail : Omnia mihi liceni, sed non
quendi, qui aliiora se quoerere, et infandadicere non juxta quod Apostolùs
. liment. omnia expediunt(I Cor. vi), immoderatus polius li-
Nam sicut [ulgor coruscansde sub coelo,in ea quoe citorum usus arguilur. Neque enim, quia bis setotos
subcoelosunl fulget, ita erit Filius hominisin diesua. dedendo dei judicia contemnebant, aqua vel igné
Hoc est quod psalmus ait : Deus manifestasvéniel, perierunt.
Deus noster, et non silebit (Psal. XLIX),quia,videlicet Usque in diem qua intravil Noe in arcam , el venit
secundus Salvatoris adventus non in humilitate ut diluvium, ei perdidit omnes.Noe arcam sedificat, cum
prius, sed in gloria sit et majestate futurus. Et pul- Dominus Ecclesiam de viris fidelibus, quasi fignis
chre ait : Coruscansde sub coelo,quia discrimen sub ievigaiis adunando construit. Quam perfecte con-
coelo, hoc esl, in aeris medio geretur, leste Aposlolo, summatam ingreditur, cum hanc in die judicii proe-
qui ait : Simul rapiemur cum illis in nubibusobviant senlia suoe visionis oelernus habitator illustrât. Sed
Domino in aéra (l Thess. iv). Si aulem Dominusin cum arca oedificaïur, iniquiluxurianiur : cum vero
judicio sicut fulgur apparebit, nullus tune in sua iniratur, intereunt, quia qui sanclis hic cerlanlibus
 Ml BËDJL VENERABILISOPP. PARS il. SECT. L — EXÈGETICAGENUINA. S48
| insultant, éls illic cofonalis oeternadamnalione pie- i\ (Çen. xv), de tolà procul dubio pravorum massa
damnandaconstat ësse sentiendum.
' cienlur.
4 Similiter tient factum esl in diebus Lot, eiebànt et In illaItoraqui fueril in lecio, el vasaejusin dsme, ne
bibebant,emebanlel vendebanl,planlàbant el oedifica- descendal tôliere illa. Haclenus de eo, quod regnum
bant, ProetermissoDominus illo maximoet infando Dei, id est Chrîstus, non cùm observatione, sed in-
Sodomorumscelere, sola ea quoelevia vel nulla pu- speratus adveniat, nunc a qualibus idem adventus
tari poteranl delicta commêniorat, ul inlelligas illi- exspectari debeat osienditur. In tecto ergo est, qui,
ciia, quali poena feriànlur, si licita et ea sine quibus excedens carnalia, lanquam in aura libéraspirilaliier
hoec vita non ducitur iramoderatius acta igné et vivit. Vasa ejus in domo, concupiscentioesunt carna-
sulphure punîuntur. Merito ergo bealus Augustinus, les, quas riitnisamaverat, sed superna petens in hoc
visis uoxioeconsuetudinis iilecebris, ac justo dolore mundo reliquerai, quas imminente judîcio necesse
commotus, exclamât : «Voepeecalis bominum, quoe est nullaténus répétât. îllani enim horam, non eam
sola iniisiiala inhorrescimus, usilata vero, pro quibus qua judex venit, sed qua venturus esl, dicil, non qua
abluendis Filii-Dei sanguis effususest, quamvis lam ignis Sodomamdescendit, sed qua Lot exire cogilur,
magna sint, ul omninoclaudi contra se faciant re- vel potius ipse dissiraulans ab angelis apprehensus
gnum Dei, saape videndo omnia tolerare. soepetôle- B ^ exlrahitur. Neque enim veniente et apparenté jam
rando nonnulla eliam facere cogimur:Atque utinam, judice quisquam in hune mundum, ul aliquid inde
o Domine, non omnia, quoe non poluerimus prohi- rapîat, poierit descendere velle. Sed hoechorahodie-
bere, faciamus. » que agitur, cum venlurum judicem sollicitis proesto-
Qua -die aulem exil Lot a Sodomis,pluil ignem et lamur excubiis, quando venial incerti. De qua
sulphur de coelo et omnesperdidit. HactenusLoi in Joannes ail : Filioli, novissimahora est (I John. il).
Sodomis, id est, eleciorum populus inler reprobos, Et qui in agro, similiter nonredeal relre. Qui ope-
ul adveiia uioratur, el ipse aspeclu et auditu justus, ratur in Ecclesia, et sicut Paulus el Apolloplantât
et juxia interpreiaiionem nominis Lot, eorum flagi» etrïgat, non. respicial spem soecularem,cui renun-
tia, quantum valet, declinans. Exeunle aulem Lot, liavit.
Sodoma peribit. Quia in cohsummatione soeculiex- MemoresestoteuxorisLoi. Uxor Lot significat eos
ibunlangeli, «t separabunt malos de medio justorum qui in tribulatione rétro respiciunt, et se ab spe di-
et minent eos in caminum ignis. Ubi nolandumquod vinae promissionis avertunt. Et ideo statua salis
ignis el sulphur, quoede coelopluisse commémorai, facta est, ut admonendo homines, ne hoc faciant,
non ipsam perennis supplicii flammam, sed subita- lanquam condiant cor eorum, ne sini falui.
neum diei illius significantadveiHum,Neque enim " Quicunque.quoesieritanimam suam salvmnfacere,
ignis ille perpetuus superveniensimpios puniet, sed perdel Ulam. Duobus modis hoecsententia recte po-
ipsi p.otiusa conspectujudicis ejecti, in ignem mit- test intelligi, sed ad unum ômnîno finem uterque in-
lentur oelernum,quamviset eidem igni sulphur non tellectus refertur, ut, videlicet, adversa pro Christo
dubitemus inesse, testante Jeanne, qui ulrumque pati, imo ipsam morlem non timeamusobire. Qui
ignem, el subitoe,sçilicet, co.rreptionis,el sempiter- enim, minante morlem persecutore, si non negaveril
noe concrenialionis, describens, ail : El descendit Clirislum, magis- eligit ad tempus salvare animam
ignis a Deo de coelo,et devoraviteos, el diabolus, qui suam negando, oelernaebanc procul dubio perdi-
seducebat eos, missusesl in slagnumignis et sulphuris,, lioni proeparat. Ilem qui sàlutem animoesuoequoerit
ubi el beslia el pseudopropheloecruciabunlurdie ac oeiernam, lemporaliler eam inter persecutorum nia-
neclein soeculasoeculorum(Apoc.xx). nus perdere, hoc est, in morlem dare non dubilat.
Secundumhoeceril, qua die Filius hominisrevelabi- Utrique autem sensui congruit apte quod sequi-
lur. Pulchre revelabitur, quia qui intérim non appa- tur :
rens omnia videl, tune apparens omnia judicabit. El quicunqueperdidèrilUlam, vivificabiteam.Id est,
Apparebitautem judicaturus eo maxime temporequo n qui hic perdider'it, illic vivificabil, qui propler Chri-
cunclos judiciorum ejus oblitos, huic saeculoconspe- stum morli tradiderit, tola die oesiimanseam, ut
xerit esse ma'ncipalos. Quia licet mundi terminus ovem occisionis (Rom. vm), exsurgente tune et ad-
clim proefinito sit venturus in tempore, frigente ta- juvante Christo, liberam eaminveniet propter nomen
men circa ûnem charilale multorum, tanta crebres- Christi.
cet humàni generis iniquilas, ut merilo debeat cum Dicovobis,illa nocte erunt duo in lectouno.Dixerat
ipso, quem iuhabilal, orbe deleri. Nam et nunc supra Dominuseum qui in agro sit rétro redire non
quidem innumerosadeo commessalionieiebrietati, debere, quod ne de iis lanlum qui aperie de agro
emplioni el vendilioni, coeterisquemundi rébus in- rediluri, hoc esl, palam Dominum negaturï sunl,
hoerere videmus, ut palam district! judicis iram eôs dictum pulares, pergït oslendere nonnullos, qui cum
provocare non lateat, sed tamen, quod sine gravi faciem in anteriora tenere videantur, animo tamen
moerore sapiens quisque saltem eogilare non valet, ac mente rétro respiciant. In illa ergo nocle, dixît,
pejora jam'janique supervenlura formidâmus.Quod in illa iribulatione tam lenebrosa, ut in errorem
enimde una quondampeccalricegentedelendadictum inducantur, si fieri potest, eliam électi (Matlh. xxrv)
est : Necdum.complétasunl peccata Âmmorrhoeonim duo erunt in lecto, illi Videlicet, qui otium el quie=
S49 IN LUCÈ EVÀNGELIUMEXPOSlTIO. — LÏB. V. 550
tem eligtmt, neque negotiis soecularibus, neque ne- A j exercens placuil, per quem digne bonorum conju-
goliis ecçlesiasticis occupaii, quoeillorum quies lecii gum ordo figuratur.
nomine significata est. Respondenles dicunt illi : Ubi, Domine? Qui dixit
eis : Ubicunque fuerit corpus, Mue congregabuntur
Unus assumelur,et aller relinquelur. Non quasi de
Duo Salvator inlerrogatus, ubi sçilicet boni
duobus hominibus diclum est, sed de duobus gene- aquiloe.
assumendi, et ubi sint mali relinquendi, unum dixit,
ribus affectionurn. Qui enim propter'Deum conlinen-
aliud subintelligendumreliquit. Sanclos enim secum
lioestuduerit, ul sine sollicitudinevivens cogilel quoe
futures asseverando, reprobos nimirum a sua visione
Dei sunt ( / Cor. vu), assumelur a Deo ; qui verovel
'et ideo non alibi quam cum diabolo
humanoe laudis amore, vel alia qualibet.vitiorum seeernendos,
damnandos, insinuât. Ubicunque ergo fuerit Domi-
corruptione stalum monasticoe viloe, quo imbutus
nus corpore, illo congregabuntur elecli, qui ejus
est, loeserit, hic ubi relinquendus sit, Jeremise la- imitando , tanquam de
mentaliones insinuant, qui otiosoecujuslibet et pee- passionem humilitatemque resurreeiionem
catricis animai sub Judoeoe specie lapsum descri- ejus carne saluranlur, quorum per
renovabilur, ut aquiloejuventus (Psal.cn). Concinit
bens, ait : Viderunteam hosles, et deriseruntSabbata
eliam sludiis eorum qui gloriam supernse majestalis
ejus (Thren.i). -,
B tota mente contemplari siliunt, quod aquila coetëras
Duoeerunt molentesin unum. Molenlesappellateos aves volalu transgrediens, in ipsum solis radium
qui in plebibus conslituti reguntur a doctoribus, oculos gaudet infigere. Congruit et illud, quod oelilen
agentes ea quoe sunt hujus soeculi,quoset.femijiarum lapidera veniens resisleniem suis nidis solet adferre
nomine significavit,quia consiliis, ut dixi, perilorum . ne forte serpens accedere* vel pullos aut ova sua
régi eis expedit. Et molentes,dixit, propler lempora- tangere proesumat. Quia videlicet omnis sapiens, ut
Jium negotiorum orbem atque circuilum. Quas tamen actus
cogitalusque suos ab anliqui serpentis valeat
in unum molentesdixit, in quantum de ipsis rébus et
irruplione defendere, illum necesse estlapidem, qui
negotiis suis proebent usibus Ecclesioe.Unaquoeque proecisus de [monte sine manibus diaboli regnum
enim hujus mundi aclio mola est, quoedura multas stravit
(Dan. H), boc est, fidem dileclionemque
curas congerit, humanas mentes quasi per gyrum Ghrisli suo semper in
peclore servet
venit, atque ex se velut farinas projicit, quia CAPUTXVIII.
inquieto cordi semper minutissimas cogitaiionesgi- Dicebataulem el parabolam adillqs, quoniamopor-
guit. ' tel semper orare, et non deficere. Dicit et Apostolùs:
Una assumelur, et altéra relinquelur. Assumelur • Sempergaudeie, sine-intermissioneorale. Quis aulem
ea pars quoeconnubia propter amorent tantum ge-' poiest iia semper orare, et sine defeclu vel inletmis-
neris exercuerit, terrenamque substantiam ob ac- sione precibus insistere, ut nec alimenlum surnendi,
quirenda coeleslia dispensaverit; relinquelur autem aut dormiendi tempus habeat? Aut ergo dicendum
quoeconjugiis ob illecebras carnis servierit, terrena est eum semper orare, et non deficere, qui canotiicis
vero, si qua Ecclesioevel pauperibus obluleril, ideo horis quolidie juxta rituin- Ecclesiasticoe iradilïonis
fecerit, ut quasi, redemplo Domino, his amplius psalmodiis precibusque constietis Dominum laudare
abundet. et rogare non desistit, et hoc esse quod Psalmisia
Duo in agro, unus assumelur, el aller relinquelur. dicebat : BenedicamDominumin.omni tempore, sem-
Sicut supra in lecto uno, et molentesin unvm posuit, per laus ejus in ore meo (Psal. XXXHI).Aut certe
sic et hic in agro uno reor intelligendum. Significat omnia, quoejustus secundum Deum gerit et dicit, ad
autem ëos qui operantur Ecclesioeministerio, lan- orationem esse reputanda. Quia enim justus sine in-
quam in agro Dei, cui suus agricola dicebat : Dei agri" termissione quoe justa sunt agit, per hoc sine inter-
cultura eslis (I Cor. m). Assumelur aulem ille qui missione justus orabit, nec unqtiam ab oralione ces-
non adulterans verbum Dei (II Cor. n), sed sicut sabit, nisi justus esse désistât.
ex Deo coram Deo in Christo loeutus fuerit. Qui Vero j) Judex quidam erat in quadam civilale, qui Deum
Chrislum annuniiaverit non casle, sed ex occasione, non limebal, et hmninem non revèrebatur. Vidua au-
relinquelur ab eo. Nec puto alia gênera esse bomi- tem quoedam erat in civilaleilla, et veniebat ad eum,
num, quibus constat Ecclesia, quam isia tria haben- dicens: Vindica me de adversario meo , et nolebat per
tia binas differentias propter assumpiionem et reli- multum tempus. Post hoecautem dixit inlra se : Et si
clionem, quamvis in singulis multoe studiorum Deum non limèo, nec Itominémrevereor, tamen quia
voluntalumque diversilates ad concordiam lamen molesta est mihi hoec vidua , vindicaboUlam, ne in
unitatemque concurrentes possint înveniri. Unde et novissimoveniens, suggillet me. Paranoïas'Dominus
Ezecbiel propbeta 1res liberalos vidit, Noe, Daniel, aut secundum sïmilittidinem aliquam ponil, sicut de
et Job, in quibus videlicel tribus, proedicatores,con- homine, qui habebat duos filios, majorent in agro
tinentes alque conjugati, signali sunt. Nam NOGar- sibi propinquantem, minorera âuiem in longitiquo
cam in undis resit, atque ideo figiiram'rectorum luxuriantem, aut ex ipsa dissimililudiné aliquid pro-
tenuil. Daniel et in aula regia abstinentioededitus bat, veluli est illud : Quod si [enum àg'ri, quod hodie
fuit, et idcirco vitam conlinentium sigriavit. Job est el cras in clibanummillûuv, Deussic vestit, quanto
vero in eonjugio positus, et curam domus proprioe magis vos mbdicoefidei (Matlh. vi). Itaque illud su-
551 BED^E VENERABILISOPP. PARS H- SECT. I. — EXË(ÎE|TICAGENU1NA. S52
perius genus, his verbis adjungi poiest : Sicut illud, .SLne quis sibi forte de supervacua fide, cognitione. vel
ita et illud. Hoc autem posierius, his verbis : Si illud, etiam confessione blandiretur, mox altéra juneia
quanto magis illud ? Aut, si illud, quanto minus illud? parabola diligentius ostendit a Deo, fidei non verba
Sed alicubi obscure, alicubi aperle ista ponuntur. examiuanda, sed opéra. Inler quae nimirum opéra
Hic ergo iniquus judex non ex simililudine, sed ex maxime régnât humilitas. Unde et supra, cum fidem
dissimililudine adhibiius est. Non enim ullo modo grano sinapis minuio quidem, sed ex conlrilione fla-
ille injuslus judex personam Dei allegorice sustinet, granii compararet, quasi exponendo subjunxit : Cum
sed lamen quantum Deus, qui bonus et justus est, feceritis omnia quoeproeceplasunt vobis, dicile: Servi
curet depreéantes se, hinc conjici Dominus voluit, inutiles sumus (Luc. xvn). Cui conlra superbi, cum
quod nec injustus homo eos, qui illum assiduis pre- nequaquam omnia, sed modicum quid eorum quoe
cibus lundunt, vel propter toediumdevïtandum po- proeceplasunt faciant.non solum mox de sua justitia
test conlemnere. Nam hoc est quod ait : Ne veniens proesumunt,sed et infirmos quosque despiciunt,atque
suggilletme. Ipsa vero vidua poiest habere similitu- ideo, quasi fide vacui, cum oraverint, non exaudiun»
dinem Ecclesioe,quod desolata videtur, donec veniat lur.
Dominus, qui tamen in secreto etiam nunc curam R Duo homines ascenderuntin templum, ut orarent.
ejus gerit. Unus Pharisoeuset aller Publicanus. Publïcanus hu-
Ait autem Dominus: Audile, quid judex iniquitatis miliier orans, ad illa proefatoeviduoe, hoc est, Ec-
dicit. Deus aulem non fàciet vindictameleclorumsuo- clesioe membra perlinet, de quibus supra dicitur :
rum clamanliumad.se die ac nocle? et patientiamha- Deus autem non faciet vindictam eleclorum suorum
bebit in illis? Dico vobis, quia cito faciet vindictam clamanliumad se ? Pharisoeusaulem mérita jactans
illorum ? Si quem movet cur electi Dei se vindicari ad ea de quibus lerribilis in conclusione sentenlia
deprecentur, quod etiam in Apocalypsi Joannis de, subdilur : VerumlamenFilius hominis veniens, pulas
martyribus dicitur, cum apertissime moneamur ut inveniel fidemin terra ?
pro nostris inimicis et persecutoribus oremus, inlel- Pharisoeusslans, hoecapud se Grabat: Deus,'gralias
ligendum esl eam vindielam esse justorum , ut om- ago libi, quia nonsum sicut coelerihominum,raptores,
nes mali pereant. Pereunt autem duobus modis, aut injusti, adulteri, velut etiam hic publicanus. Qualuor
conversatione ad justitiam, aut amissa per suppli- sunt species, quibus omnis tumor arrogantium de-
cïum potestate, qua nunc* adversus bonos, quandiu monslratur, cum bonum aut a semetipsis habere se
hoc ipsùm bonis expedit, vel temporaliter aliquid sestimant, aut si sibi datum desuper credunt, pro
valent. Quem finem justi, cum venire desiderant, p suis se hoc accepisse meritis pulant, aut cerle cum
quamvis pro inimicis suis orent, tamen non absurde jactant se habere, quod non habent, aut, despeetis
vindictam desiderare dicuntur. coeteris, singulariter videri appetunt habere quod
Verumlamen Filius hominis veniens,pulas inveniel habent. QriaPharisoeusistoejaetantioepesle laborasse
fidem in terra ? Quamvis omnipotens Condilor sem- deprehenditur, qui idcireo de teniplo absque justi-
per electos suos ad se clamantes sit vindicare para- ficatione descendit, quia bonorum operum mérita
tus, in die lamen judicii, quod trementi est corde sibi, quasi singulariter tribuens', oranti publicano se
'
reiinendum, cum idem Condilor iri forma Filii homi- proetulit.
nis apparuerit, tanta erit raritas eleclorum , ut non Jejuno bisin Sabbalo, décimasdo omniumquoepos-
tara obclamorem fideliuminjuste damnaiorum, quam sideo. Ezechiel propheta de ostensis sibi coelianima-
ob eorum- torporem juste damnaiorum totius jam libus scribit. Et lolum corpus plénum oculis, in cir-
mundi sit acceleranda ruina. Quod autem Dominus cuitu ipsorum quatuor. Corpora quippe animalium
quasi dubitative dicit : -Putas, inveniel fidem? non idcireo plena oculis describuntur, quia sanctorum
dubitat, sedarguit. Verbo quippe dubitationis incre- actio ab omni parle circumspeeta est, bona deside-
païur inûdelitas, non opinatur divinitas. Nam et nos rabiliter providens, mala solerler cavens. Sed nos
-
aliquando de r.ebus, quas cerlas habemus, increpa- 0 soepe, dum aliis rébus intendimus, fil ut alfa negli-
tive verbum dubitationis ponimus, cum corde non gamus. Et ubi negligimus, ibi procul dubio oculum
dubitemus. Velut si indigneris servo luo , et dicas : non habemus. Nam ecce Pharisoeusad exhibendam
Conlemnis me, considéra forsilan, dominus tuus abstinentiam , ad impendendam misericordiam, ad
sum. Et Apostolùs ad quosdam contemptores suos : referendas Deo gratias oculum habuerat, sed ad hu-
Puto autem (inquit) et ego spiritum Dei habeo (I Cor. militalis cuslodiam non habebat. Et quid prodesi
vil). Qui dicit, puto, dubitare videtur. Sed ille incre- quod contra hostium insidias pêne Iota civilas caule
pabat, non dubitabal, Ita ergo et Dominus scit qui- custodilur, si unum foramen apertum relinquitur,
dem omnia, per quem facla sunt omnia, et lamen unde ab hoslibus intretur.
dubitando increpat infideliunicorda. Et publicanus a longe slans nolebat nec oculos ad
Dixit aulem et ad quosdamqui in se confidebant coelum levare, sed perculiebal peelus suum, dicens:
tanquam justi, et aspernabanlur coeleros,parabolam Deus, propilius estamihi peccatori.Dico vobis,descen-
islam. Quia parabolam Dominus, qua semper orare dit hic juslificalus in domumsuam ab illo. Quanlan?
et non deficere docebat.ita conclusit, ut dicerel, venioe fiduciam digne poenitenlibus proebet, quod
veniente judiee, difficile fidemin terra reperiendam, publicanus, qui realum suoe nequitioe perfecte co-
55-5 '--"' - IN LUC^E EVANGEL1UMEXPOSITIO.—LIB. V. 554
gnovit, flevit, confessus est, et si injustus ad lem- Agisler
£ bone, quid .faciens vilam oelernam possidebo?
plum yenit, juslificaïus a templo çediit. Typice autem, Audierat credo iste princeps a Domino lanlum eos
Pharisoeus Judseorum est populus , qui ex justiftca-. . quipuerum velint esse similes regnum Dei intratu-
1
tionibus legis extollit mérita"sua. Publicanus,vero ros, atque ideo tractatus-cërljoris sollicitas poscit
gentilisest, qui longe a Deo positus confitet'urpeccata sibi non parabolatim, sed palam quibus operum me-
sua. Quorum unus superbiendo recessil liumilialus,. rilis vitain oeternam consequatur exponi.
alter lamentando appropinqiiare meruiLexallatus; Dixit autem.ei Jésus : Quid me dicis bonum?nemo
Quiaomnisqui seexaltai hunyliabituf,et qui se humi- bonus, nisi solus Deus. Quia .magistru.ni voeaverat
liât êzaltabitur.-El de ulroque;populo proefato,et de bonum, et non Deum, vel Dei Filium confessus erat,
omni supefbo vel humili recte poiest intelligi, sicut disçit quemvis sanctum, hominera comparalione Dei
et illud quod alibi legimus.: Ante ruinant exallalur non esse bonum. De quo dicitur : Con/îfetiîittiDo-
cor, et anlè gloriam humiliâtur (Prov, xvi). Quapro-v. mino, quoniambonus (Psal, cvi). Solus autem Deus
pter et de^ verbis elati Pharisoei,,quibus humiliari bonus, non Pater solus intelligendus est, sed et Fi-
meruit, possumus ex diverso formam humilitatis, lius, qui dicit: Ego sum Pastor, bonus: Sed et Spiri-
qua sublimemur, àssumëre, ut sicut ille consjderalis rilus .sanctus, quia Pater de coelo dabil Spiritum
et.pejonrm vitiis, et suis virtûtibus, est clalus ad ~ ' bonum
petentibus se ( Luc. xi ). Id est, jpsa una et
ruinam, ita nos" non nostra solum pjgritïa, sed et individua trinitas, Pater, Filius, et Spiritus sanctus,
meliorumvirlutibus inspectis, humiliemiirad gloriam, solus et unus Deus bonus est. Non igilur Doniiuus
quatenus unusquisque nosirutp hoeçapud se supplex se bonum negat, sed esse. Deum significat. Non se
ac submissus obsecret :!Deus omnipotens, miserere . magistrum bonum non esse, sed magistrum absque
supplici luo, quia non sum sicut innumeri servi tui, Deo, nullum bonum esse.testatur. --."..,-.
contemplu soeeulisublimes, juslitioe merilo glorïosii Mandata^nostij Noii,occides,non moechqberisinqn
caslitaiislâude>angelici,velut eliam multi illorum qui furlum faciès, nop falsum leslimoniumdiçes. Honora
post flagilia publie» poenitendo.libi merueruntcsse patrem tuum el matrem. Hoecest puerilis-innocentioe
devoli- Qui etiam, si quid boni, tua gratia Iargientë, casiiias, quoe nobis iniitanda prpponitur, si regnum"
fecero, quo fine hoc faciarii, quaye a le districtione Dei volumus ingredi. Nolandum. sane quia, juslilia*
penselur,-ignore legis suo temppre custodila, non solum bona terroe
Afferebantâutem ad illum et infantes, ut eos tange- sed et yitam confert oelernam. - "_
ret. Quod cum viderunl discipuli, increpabantitlos, Qui ait : Hoecomnia custodivia juvenlute mea. Quo
El hoec humilitatis magisterio leclio plena micat, A . audito, Jesusjait ei : Adhuc unum. libi deost. Non est
quoe videlicet innocentes ac simpliccs ad Domjni-- putandus hic princeps cum legis se mandata custo-
gratiam. pertingere posse demonstrat- 'Inçrepabant disse dicebat, esse mentitus, sed simpliciter ut vixe-
aulem offerenles discipuli, non quia nollent infanti- rit, esse confessus. Quia si mendaciiîioxa.reus tene-
fbusSalyaloris et manu et voce benedici, sed quod retur, nequaquam Marcus evangelisjiade illo scribens ,
necdum habentes plenissimam fidem, pularent eum,- adjicerel : Jésus autem irituilus eum, dilexil eum, et
iq simililudinem bominum, offerenlium imporluni- dixit illi : Unum libi deest: Vadè , et quoecunqueha-
tate lassari. * bes, vende (Marc, x), et caetera,, Diligit çnim Domi-
Jésus nutem, çonvocans Hlos, dixil : Sinite pueros nus eos-qui legis mandata, quamvis minora custo-
veniread mè, et holiteeosvetare. Talium est enimre- diunt, sed nihilominus quod-in lege minus fuerat lis -
gnum Dei. Significanter dixit talium, non istorum, qui perfecti esse desiderani oslendit. >.
ut ostenderel non oeiatem regnare, sed mores, el Omnia quoecunquehabes,vende,et d.apauperibus,et
his qui similem haberent innobentiara. et simplicita- Mabebisthesaurum in coelo,et.veni, sequereme. Qui-
tem proemiumrepromitii. Aposioloquoque jn eam- cunqqe perfectus esse. voluerit, débet yendere sicut
dem sententiam congruente : 'Fratres,. nolite pueri Ananias fecit et Sapphira, sed lotum vendere; et
fieri sensibus,sed,maliliaparvuli estote.Sensu aulem, Deum
] vendiderit, dare omne pauperibus, et sic sibi
ut perfecti sitis.. . , \ proeparare thesaurum in regno ccalormn. Nec hoc
Amendico vobis,quicunquenonacceperitregnumDei ad perfeclionem sufficit, nisi post contemplas divitias
. sicut puet'i non intrabit in illud. Sicut puer, non per- Salyatorem sequaiur , jd- est, reliçtis malis facial
sévérât in iracundia, non loesusmemïnit, non vidensi bona. Facilius enim sacculus contemnilur j.,quam
pulehrahumulierem delectatur , non aliud cogitât, volunlas. Multi divitias relinquenies Dominumnon
aliud loquitur, sic et vos; nisi talem habueritis inno-. . sequuntur. Sequitur autem Dominum, qui imitator
cenliam, et animi purilatem, regnum coelorum.noni ejus est, et per vesiigia illius graditur. Qui enim di-
poterilis iiitrare. Aliter : Regnum Dei, id est doctri- cit se in Christo credere, débet-quomodoille ambu-
nam Evangèlii, sicut puer accipere jubemiir, quiai .lavil, et ipse ambulare.
• puer in discendo neque contradiçit doc.toribus,neqûes Eis ille auditis, contristatusest,quia dives.eralvalde.
ratioues et verba componit, adversum eos resjslens,, Hoecest soeeulitristilia,quoe morlem qpe.ratur. lise
-sed fideliter suscipit quod doçelur, et cum mëtut divilioefallaces,,quoespinarum instar sementem suf-
obtempérai et quiescit. focavere dominicam.
Et interrogavil eum quidam princeps, dicens::Ma- ; Viaens aillent illum Jésus iristem factum, dixtt '
P»T«OL. XCÎI. 18
555 hmM VENÈHABIL1SOPP. PARS il. isEGT. ï. — EÏEGET1CA GENUiNA. 5§Gf
Quant difficilequi pecuhias habentin régnuniD ei in- Asighificati sunt; in règniim Coelorumsint iniraturi
trabuhl.' Ciarël quidem quia qui hic niuliiplVcàndis cum suis cupidiiàlibus et superbiâ; seil possibilfe"
diviKisincùinbunt^altëriiisviioegaùdiâquoerëretoii- est Déô iii per verbùin -(sicut eliam factum esse et
temnuhl, set iniër pëcûnias habere, et pèétiniâs quolidie fieri videriius)a cupidilate lèmpôraliurù -ad
arnâre, nOnSullâdistàriiià est; Muïiieiiim Ijabeniés eliariiâtem setbrnorurii,-ei aperiiiciosa superbiâ ad
non amant. "Multinon liàbëhlôs ainàrit. Itëtti alii et hûmilitateni saliibèrrimam converlanitiri
Ait-aùtëm Pëlrus : Ecce m$ dimisimus omnia1,'et
lial>èSt,WM^t;kUî"yo^iàbeïe\'"neCam'à¥e se divi-
tias'soeeuliJautiehivquw^ lUiiôrsiàtùs est,cum secïiïi iûmus le; Grandis fiducia. Peirlis piscâior
Apûslol'6dicëntiùrii l'Nobis m'undûsirkcffixûs est, il erat j divës lioli .fuerat, Cibos nianii et "ârie quoere-
nos mutidà (Galaï, vï). Undë et Salbmoiï non ait, Qui bàt, cl lamen loquitrir cOhfideniér, Dimisimusorii-
habet, "sSilqiïiamal 'diiitias; frûclus nolï'càpïêtïe'xfis nid. "Etquia ridri srifficil tautrim dimittére, jungii
(Eccie.v). Et ipse Dominussecundum Marcum,rib-' quod -perfëclum "est : '"Et seckli sunkis le. *Fecv-
slupêscehlibusiri verbis liujusce seiitënlioediscipulis, m'o'sqiibd jrissis'ti-, quid îgilur nobis dâ'bisproeriiii?
exponeridosubjuhxït : Filioli, quàm difficileest con- Qui dixil eis: Amendteo v.ob'is,nenï'oest qui rêii-
fidentesin. pecùniis, regàunr Dei ihtroire (Marc, x) ! Lquït domum,(ïuiparéhlési aut fratres, aul uxorem,aul
Et ndtandum quod non ait Impossibilë;sed Difficile, B plias, pràpté'rreg)àmiD'éi,''êlnohrè,cipiëlmultoplurd
hoc est, maximi lalioris esse pëcûnias haBeritës, yel in lioc lémpdré,et in soe'cMovenl'urovilam oeternàmi
in pëcuhiis eouttdëriies,.exutis p'hilargyrioerëtînàcu- Quidam ex occasioiië -hujuscë sëirieilliaeJudàicatii
lis, aulamteghicoeléstisiniTare. mille-anndrûmfabulàm post restirreclionem justb-
FacUius 'ésïenim camelumper forameh acustrans- raiii aidlûcarit, ïjuaîido oliihia quai prtiptëf Dëum
ire, qham divitemiiilrûrè in regnum Dei. Si faciiiùs diriiislnius mulliplici riobis siul fenore veddenda,
est camëlum ingentibus. membris enoruieirivaiigu- insupér et vita oeierria donanda. Née vident inépii
siuiri foramen acus penëiraïe, quattt-diviieni intrare qiiod ël si in"csetëris digiia sit fëpromissio, iri uxo-
in regriuni Dei, nullus ergô dives ïnirabii in regnuhi ftbùs lâniëh juxia âliôs ëvaîigeliSlascentëiiis appa-
Dei. El quomodo vel in Evarigeliô'Mattboeus,Zac- r'eat turpitudb; .proesertimcurii DbminUB et in Vesur-
cboeus,et Joseph, vel in Véteri Testaràenlb quàïii 'rëciiorië nuberidum non esse lësteiii'r, et juxlà
pluririii divilesDëi iulraverimt in regnum ? nisi forte evangelisiam Marcumea quoedimissà fuerint in hoc
quia divitias vel pro nihiloIraberë; vel-ex'tôto reiin- . lëlrijiôre cum p'ërâéciilioiiibiisaccipiëildacbnfirniel :
quèrë, DOniinoinspiràiilej,didicërmiiï Kiinquld énira qilâs utiqùe péi'secuiibnes, iiiî cliiliastoe, siËut-et
Davidïu-rëgni diviliiscoufidébat,qui 'el de sêmeiîpso i coeïerâ contraria, mille ^ntils suis iucommodisab-
CàtîlL: Quoniambniciis et pauper sum ego-(Ps.xxïv). esse dbgriiatizarit.Séns'iisigilur istè est. Qui propler
El àliô's liorlaïUr: Dïviïicé'siaffluant, nolitecor appo- rëgnurif î)ëi acquir'éridûmoiriiiésaffectuscbntëmpse-
nerê''(Pïl %xi)YGrëdbiibn.ausûs dicere Nolitesuscî- rît', b!riiiié's'saéfeUH dëllciâs -lùxusquécalcaverît, mrilto
përé; Nùîiquid AbrâliâiriDomino subsianliain^proe- plura iri p'roesèiltirecipiel, qaià a frâlribus -àiquè
tulissé crë'dîbile est, pro mro unicum ferire lion eoris'ortibus propôsiii siii; qui el spiritali; glùtino
diibilâvit- lïseredem? Âllibri autem seii'su;ïaciliiis côllig&ntùr, mulio gratioretti eiiani in îi'acvita feci-
èstiGhrislum pâli pro dilectoribus soeeuli,quam di- piet charitalem. Hanc siquidemquam inlér parentes,
lëctores soeeuliad Ghrisluiri prisse converti. Gameli âë filios; àtqiie;gëte'ariris, -èorijuge'svel -propinqùos,
ënim noniinë se iatëHigFvôlûit,quia sp'ontëbumiiia- sivë sobiélas cbpliloe,seri *bnBaï)gui'nita"lisiVecéssi-
tus, infirmiiatis îiosir&eoriëra sustulii. Iri quo enim ludd côrijuhgit, salis bfeveni essë constat'âc fragi-
uiànïféstius inièHïgiïur quam in ipso quod seriplum lëffl. Dèiiiqué intcr'dùm étiàirilibnesia Causainlërve-
est.-1.Qfuanldmagnus es, humilia le in omnibus(Eccli. niêriië'diveilïtùr. S'ôli "perpëlû'oeconjûriclionisreii-
ai)? Per àciim autempu'nctiones significat,per pun- riëri'tuiiilâtëin, âiqùë iridiscTèïôpossidënt tiniversa,
ctioriës dolorës in passionësusceplos. Foràmen ergo qui omriià sùâ. ;ës'se qûoe "fràtruin, oniniâ fratrum
acus dicit-àhgùs'iiàs,passiones. Qua scissa, nostroe U credùrii.csse qrioesriàsurit'»Legê Aclus-apèstolomm,
quasi vesliuientà rialuraequodammodo résarcire, id quia mullitùdinis credenlium erat cor ei anima
est, rëcûpêrare dignatus est, qûatënus post lapsum iirià, et eràiit illis oiriniacommunia,ririllusqueegens
riieiius rëforniati, gaudèamus ad tesiimonhini Apo- èrâl iniër eos qui suapro Dôniiii'o rëliquerunt. De
sloli, dicèritis'-.Quicunque enim in Christo baptixati quibus ëf Paulus ait : Tanqïiamniliil liabénles,-etom-
estisfWtrislumindUiSlis(Galat. in). , nia possidèntés (II'Qor. v'i)i.:Rè'cipîeiiirsa'ne eliam
-Et dixèruîit qui audiebant: El quispotest sahus dé coritiriëriiià
corijûgàli niu'llô iri'ajdr-suaviias ab
fiefï? Quo périirierisia rëspoiisio,, cuni incômpara- llià quoe,"eis îrivicëni per ëômttiisiionënisë'xîium
bilitër riiàjor sit tûrba paùperum, quaydivïtibus proebebâtùr. UxOrëïnanië-'ih-lâsciva pSSsioiiëdêsi-
perdilis, potueril salvari, nisi qûia intellexèrunt dé'rii pbssidBbani'iliaricëamaeiù iri hoùorë sàriélificà- '
omnes qui divitias amant, eliamsi adipisci hequëanl, tioriis, et vëra .Cbriklidi'lecttoriè pdssi'dêo.Uh'acst
in divitum numéro deputâri ? mulier, sed cërituplum 'créyî't me'rïlum càslîlâïîs.
AU~illis : Quoeimpossibilia sunt apud homines, Nam qûod secundumMarcumdicilur : Accipietcenties
possibiliasunt apud Deum. Non ilâ accipiëndura est, lantum nunc in lemporehoc, 'dômes;el'fratres,'et so-
quod cùpidi et superbi, qui nomine illiusdivitis for.es,et maires,.et filios, et agrôs cumper'secu'lionibus
 '
-S57 IN LU'CiE EYÂNGELiUMEXPOSITIO.— LïB. V. 558
{Mare. %y,polës't altius ac'cipi'. Cëni'enari'us quipp'e:-J:A subetindoecrucissâcràhientum qùbd ficlëlibus amor
numerus de sinisir'a trànslaiùs ad dêxîër.aûi, lifc'et , àbscondit, ihudëlîbusinvidiâ pandit '
éam'dem iri flexu digîioruih vidëàttir lèrièfë figuràm, Factum est autem, cum àppropiriquarel Jéricho,
"niuiiumtamen quautiiatis magui'tùdïhesûpercrëscit, coecusquida'irisedëbàisecus viàm meiïdica'fis.El cù'm
quia vi'dëlibetuiiivërsii qui propter règhuni Dei leni- audiret lurMtkproeief'èùniem',înièrrô'gàb'atquid hèc
poralia spërnuut; eiiàtti in bac vite pers'éculioriibus esset. DixerUnlei qùbd Jésus Nàzaféniïhtrunèïrel. Coe-
plëiiissimàejusdëûrreghi gaudia fidë cërtà "degùsiàiït, cus .iste per allegoriàîh gbrius huniâriuhi significat,
atque in exspeëtatidnë -pâïfi'oeë'oelesiis; omnium pa-. quod in pairenlfeprimo a paradis! gàû'dîis expûlëurii,
nier eleclorum sincerissima dilëctione frûbriiur. clarilalem supernoe lucis igiibràrife,damriktïb'tiissiioe
Assumpsil àuieiil Jésus duèdecinï, el ait illis -.Eice tenebràs paiitiir ; sëd euhi Jëriëlib 'àppropinqu'âre
' ascendimùs
Jerosolymanï, et cen'iûmmabunlùrofn'nia Jésus dicitur, coecusilluminalur. Jefichë quippe îii-
quoescripta sunt-pèrproplietâs'âe Filfô hominis. Tr'a- terpretatur ium. Liûlia autem iri sàcro,ëlbqûfo pro
delur enim gentibûs\ eViliudélur-, il flàgèllabii'Uf,'et defectu ponitur carnis, quia dum mensiruis' mo-
conspuetur.Et'poslqndm flageUàvèriïit]occident iùk, Bienlis decrescit; defeclum liostroeniortàliiatis dé-
et die lerlia resurgit. ProevidônsSalvâlor ex passibhe signât. Dum igitur Condilor nostèr ippropiuquat
sua discipulorum animos perlurbandos, eis longe B 3 Jéricho, coecus-ad lumen redit, qùia dum Divinitas
ante et ejusdem pâssidriisptieriam,et resurrëctioiiis defeclum noslroecarnis suscipii; hunianurii geriuslu-
suoegloriam proedicit, ut eum morienteni'; sifcutp'foe- men quod amisérat recipit. Qui videlicel>coecuè réete
dictum esset, cernèrent, eliam resiirreeiarum non et juxta viam sëdere, etmendicans esse descrfbilrir.
- dubilarent. Proevidensçtiahi quosdam hsereticosin "Ipsa enim Veritas dixit : Ego via (Joan. xrv)i' Ergo
. Ecclesia MOTOS,qui Chrïstuni diceferit legi prophe- qui seternoe lucis clarilalem -nëècit; coecusest; sed
lisque docuisser contraria, aiiumque WeterisTe'sla- si jam in Redemptorem crédit, juxta viam sedel. Si
menii,- aique^ alium Novi, Deum esse credendum, antem jam crédit, sed ùt oelernam luéëni rècipiat,.
oslendit propbetarum proesagianon alio magis quam rogare dissimulât, atque aprecibûs cessât, coecus
ad-suoedispensationis, quam pro nobis temporarie quidem juxia viam sedet, sed minime mendicat; Si
suscepii, intendisse mysterium, àdeo ùt cunsuni- vero et crédit, et exorat, el juxta viàm sèd'èlcoecus,
..matio sit prophétise, suoe passiotiîs cl posieriôris -et mendicat. "
glorjaecelebrata perfectio.- ïïë'c non" et -pagaiiorum 'El clamavit, dicens: Jesu Fili David^miserërémet.
. demeiitiam qua ejus crucem dérident, apertissime •El qui proeibant"inçrepabani eum ut ideerèt. Ipse
xonfutat, quando proximoe suoepassioriis ei tempus,. vero multo magisclamabal, Fili David, misereremet.
•quasi fulurorum proescius ostendit, et locum ;quasi"'-'-Quidisti désignant, qui Jesurii venieniem proeceduni,
morlis inlrepidus adiit. " . nisi desideriorum carnalium lurbas iumûltiisque vi-
El ipsi nihil horum intellexerunt. El erai verbum tiorum, qui pfiusqiiam Jésus ad cor hôstrùrà veiiiat,
istud abscondilum«6 es, et noii inleliigebantquoe di- jtentatioriibus suis Cogitâiioneninostram dissipant, et
cebdntmujLegimus in Eyangelio secundum'Jôannem, voces cordis in bratione perltirbâiit? Soepe nàmqùe
.ilicente Domino-: Si exaltalus fuero a terra, oninia dum converti ad Béum post'pèrpëtfaia viïia vblu-
iraharn ad me ipsum, respondisse lurbam, atque nxus, dum cbnira. hoec eàdeni exorare vitiaj quoe
dixissé : Nos audmiitus-ex legequïa Chrislùsmanetin perpetravimus,- conainur, occurrunt'cordi phantas-
teiernum. Et quomodo-tudicis; Oporlei exaltari filium ma.lapeccatorum, quoefecimus, mentis rioslroeaciéra
.hominis (Joan. xii)? Quid est ergo quod discipuii réverbérant, eonlundunt, animum et vocem noslroe
loties -sibi replicaium dominicoe passionis arcattum deprècalionis premunt. Sed qûeni tùrbairiërepai, ut
intelïigere nequeunt, et Judoeiad unum verbum, et laceat, magis ac magis elamaî, quia quanto graviori
lam obscure posilum, ut hoc expositione"dignuriï lùmultu cogitationum carnalium proemiinurj"tanto
• Evangelisla ducal : Hoc aulem dicebat, inquit» signi- ' oratioui iusislere àrdentius debemus.
ificansqua morte esset. moriturus (Ibid.), mox quia*I» Slans aulem Jésus jussit illum'adduci arfse.Ëcce
crucis exaltatio significetur, inielligunl nisi <quia stat qui ante traiisibàt, quia cum adhuc lurbas plian-
discipuli, cujus vitam maxime videre-desidefabànl/' làsmalum iri oralione patimur, Jesuîn aliquatenus
ejus mortem audire non polerant? Quem non so- transeuntem seritimus. Gumvero orâtiôni vehemen-
luuï homineni innocentera, sed et Deum vertim ler insistimus, stat Jésus, et lucem restkuil, quia
sçietanti hune nuilatenus mori vel posse pulabant. Deus in corde figitur, et lux amissa repai àtur,
El quia per parabolas «uni soepe loquentêm -audifè Et cum apprOpiitquasset,interrogaviiillum dicens:
çqnsueverant, quoties aliquid de sua passione dice- Quid tibi vis faeiam ? Al ille dixit, Domine, ul videam.<
bat, hoc non ita ulsonabal inteUigeudum, sëd ainbre î^unquid qui lumeii reddere poterat, quid vellei
dietante.ad aliud quid^allegorice référendum - esse coecus igiiordbal? Sed pexi vull hoc, quod fetnos
credebant. Judoei vero, quia iri ejus hecem conspi- -petere et se concédere proenoscit.Importune nam-
raverant, quidquid de sua passioue vel crdee loque- que ad oralioneiii nos admonet, et lamen dicit vScii
balur, intelligebant; hoc enim loquebalur, quod namque Paler veslerquid opus sit vobis,antequampe-
ipsi summopere el fieri opiabahl, et perûcere ire lalisemn (Matlh. vi). Ad hoc ergo.requifif, ul pieta-
satagebaat. Sicque miro et inusitato modo idem tur; ad hoc requirit, ul cor ad oralionein excitée.
 559 BED^E VENER.AB1LIS OPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 560
Unde et coeCusprotinus adjungit : Domine,, ut vi- £Vtanto flagitiîs deprimentibus erat faclushutmlior. Sed
deam. Ecce coecusa Dominonon aurum, sed liieem abhilus est, sed sanctiûcatus, sed juslificatus in>no-
quoeril, parvipèndit extra lucem aliquid qua>rere. mine Domina nostri Jesu .Christi, et in spiritn Dei
Quia et si habere coeeusquodlibet potest, sine iuce nostri; qui intranlem Jéricho Salvalorem videre
non poiest yidere quod habet. Imitemur ^ergo eum quoerebai, sed proe turba non poleral. Quia graliam
quem et corpore audivirous et mente salyaluni, fidei, quam mundo Salvalor altulil, partieipare cu-
non falsas divitias, non lerrena dona, non fugitives piebat, sed inolita vitionim consueludo, ne ad vo-
honores a Domino, sed lucem quaeramus : illaui Iu- tum pervéniret, obsistebat. Eamdem namque un>
C6m videlicet quam videre cum . solis angelis pos- bain noxioe consueludinis, quoesupra coecumcla-
sumus, quam nec inilium inchoat, nec finis an- maniem, ne lumen peleret, increpabat, etiam suspi-
gustat. Ad quam profeclo lucem via fides est. cientem Publicanum, ne JesuhKvidèat, tardât. Sed.
Unde recte et illuminandofCoecoprothios" subjun- sicut coecus,turbaruni yoces magis-aemagis clamando
gitur : . . • s devjcii, ita pusillus, necesse est lurboe noeentis ob-
Et Jésus dixit illi :.Respice, fides tua le salvum fe- staculum.alliora petendo transcendat, terrena relin-
cit. Et confestim vidil, et sequebalur illum, magnifi- . qual, arborem crucis ascendat, Sycomorusnamque,
cans Deum. Videt etsequilur, qui .bonum-q'uodin- £ quoe esl arbor fc-ÎUs-moro,similis, sed altitudine
telligil ôperatur. Videt aulem, sed non sequitur, proestaris,-'unde el a, Laiinis celsa nuncupaïur, ficus
qui bonum quidem jntelligit, sed bona operari con- fatua dicitur.. Et eaderii• dominica crux, quoe cre-
tëmm't. Jesum enim sequitur, qui imitatur. Hinc dentes alii ul ficus, ab incredulis irridetur ut fatua.
namque dicit :, Si quis mihi minislrat, me sèquatUr .Nos enim, proedicamusChrislum trucifixmn, Judoeis
(Jodn. xii). Cotisïdëremus ergo qua graditur, ut quidem^scandalum,genlibus autem siullitiam. Ipsis
sequi mereamur. Sicque fil ul non solum nostra verovocalis Judoeis atque-genlibus Chrislum, Deivir-.
vilain Deum profiçiat, ged hoecipsa nostra cônver- tulem, cl Dei sapienlidm {I Cor. i). Quam videlicel
-sio ad laudem Dei el alios aecendat, unde illic sub- arborem pusillus slatura Zacchoeus, .quo exaltari
ditur : possit, ascendit, dura quilibet humib's et proprie
Et omnis plebs ul vidil, dédit lauqem Deo. Dédit conscius infirmitalis, conûdens in Dornino procla-
- enim plebs laudem Deo, non solum pro impelrato mai : Milii. autemabsll qloriari, nisi in cruce Domini
munere lucis, sed et pro merito.-fidei impëiraniis.' nostri Jesu Christi (Galat. vi). Ascens'aautem syco-
, Déditlaudem Deo, quia ei Jesum vidil misericordiier moro, transeuntem prope Dominum çernit, quia pet
ac patenter lucem restiiuisse roganti, et obslinatoe -liane laudabilem faïuitaiem, el si needum, ul est
fidei clamorem, quoejuste quoesierit, mox conseqinhr solide, jam tamen raptim, et quasi in transilu luci
*
posse côgnovit. Unde nolandum quia Dominus in sapientioecoelestisintendit. s
carne apparens omnia quoeverbis docuit exemplis El cum venissel ad locum,- suspiciensJésus, vidit
firmavil. Qui enim nobis proecépit: Sic luceat lux illum. Perambulans Jéricho:Salvator venit ad locum
veslracoram hàminibusuivideant opéra veslra bona, ubi-proecurrensZacchoeussyçomorum conscenderat,
et glorificentPatrem veslrum, qui in coelisesl (Matlh. qùia, missis per mundum sui verbi proeeqnibus,in
v), el ipse in universis ^uoe coepit facere et docere quibus ipse ninïirum et loquebaïur, et. ibat, venit
-
(Açt. i) noa suari)ab hominibus, sed Patris gloriam- ad populum natiorium, qui passionis ejus fide jam
quserebai(Joan, vm). sublimis exislens etiam divinitalis ejus ardebat
CAPUT XIX. agnita. facie beari. Suspiciens vidil illum, quia per
Et ingressusperambulabalJéricho;el eccevir, homine graliam fidei a terrenis cupiditaiibus elevalum, tur-
'
Zacchoeus,ethic princepsPublicanorum,el ipsedives,el bîsque infidelibus proeeminentemélegit. Videre enim
quoerebqlvidereJesum, quis esset, et non. poleral proe Dei, eligere vel amare est. Unde est illud : Oculi
turba, quia stalura pusillus erat, et proecurrens,ascen- Domini super juslos (Psal. xxxnr). Nam et nos quoe
ditin arboremsyçomorum,ni viderel-illum, quia inde 0 amamus yidere, ab his quoe exsecramur intuilum
erat. transiturus. Quoe iinpossibilia sunl apud ho- - Jestinamus averlere. Vidit ergo Jésus videntem se,
mines , possibilia sunt apud Deum ( Luc, xvm ). quia elegit eligentem se, el amavit amanlem. Hune
Ecce.'.namque camelus deposita gibbi sarcina per saiie ordinem profieiendi, hoc est, per fidemdomi-
foramen acus transit (Matlh. xfx), hoc est, dives et nicoe incarnationis ad cognitioriem Divinitalis
per-
publicanus , relicto onere diviliarum , "comempio veniendi, quasi syçomorum Jesu faciem spëculandi
sensu fraudium, angusiam.portam arciamque.viam, doctor egregius
oslendit, cum ait : Non enim judi-
ad
quae vilam ducit ascendii (Matlh, vu). Qui mira caviscire me aliquid ïnter vos, nisi Chrislum Jesum, el
devoiione fidei ad videndum Salvalorem, quod na- huhc crucifixum (1 Cor.
»). Ilemque aliis expro-
tura minus habuerat, ascensu supplet arboris, atque brans : Facti
eslis, inquit, quibus lacté opus sil, non
ideo juste, quamvis ipse rogare non aiideal, benedi- solido cibo(Hebr. v). Lac infirma
temporarioe dis-
ciionem dominicoesusceplionis, quam desiderabat, spensalionis, solidum cibum ardua përpeluoe inaje-
accepit. Mystice aulem Zacchoeus,qui inlerpretatur sïatis appellans. , :
i?'*h'fica/as,'credenlcm ex gerilibus populuni signi- El dicit ad eum: Zaççhoee,festingnsdescende,quia
ficat. Qui quanto. çuris soecularibus occupatior, hodie in domo tua ovortet me manerçi El fésiinans;
561 IN LUCJE EVANGEL1UM EXP0S1TI0. — L1B. V. 562
descendit,el cxce'pitillumgaudens.MânebataliqiiandoA , persévérant, sed et eos qui ab injustitiaresipiscunt,
Dominusin domo principes Pharisoeorum,hoc est, ad filios promissionis perlinere declaret. Aliter :
in Judoeorumsynagoga docebat; sed quia non bapti- Salus, quoeolim Judoeorumdomum imple.bat,hodie
zatum aille prandium Sabbato curantem, publicanos populo nationum illux.it, eo quod et ipse populus-
et peccaiores rècipientem, contra avaritiam dispu- filius sit Abrahoe, credendo in eum. De quo dicit
tantem, et coeleradigna Deo gerentem Iingua vene- Apostolùs: Si aulem vosChristi, ergo Abrahoesemén
nala carpebani, perloesuseorum facinora discessit, eslis (Galat. ni). El, sicut alibi dicit, ipse Abraham
et aufugit dicens : Relinquelur vobis domus veslra sit paler circumeisionis, non his tantum qui sunl est
déserta(Matlh. xxm). Hodie autem in domo pusilli circumeisione,sed et his qui sectanturjiesligia fidei,
Zaccboeioporlet iilum manere, hoc est, riovoelucis quoeesl in proepuliopatris nostriAbrahoe(Rom. îv). •
gratia coruscante in humili credenlium nationum Venilenim Filius hominis quoerereet salvare quod
corde quiescere. Quod aulem descendere de syco- perierat. Hoc est quod alibi dicit : Non veni vocari
moro Zacchoeus, et sic in domo sua Christo man- justos, sedpeccaiores(Matth. ix). Plus sane Magister,
sionem proeparaie jubeiur, hoc esî, quod Aposlolus qui murmuranlibus turbis sua mysteria non dedi-
ail : Quiaet si cognovinius.secundumcarnemChrislum, gnetur exponere, adeo sçilicet peccatorum peeui-
sed nunc jam non novimus(II Cor. v). Et si enim B tentiam non esse respuendam, ut ipsê Dei Filius
mortuus est ex infirmitate, sed vivit ex virtule ob banc maxime quoerendam sit deslinalus ad (er-
Dei. ras. Qui ut pietatis suoe nobis dispensationem in-
El cum vidèrent, omnes murmurabanl, dicentes,: culcet, soepissime se filiumhominis appellai, com-
quod ad hommempeccaloreindivertisset. Manifeslum. mendans sollicite nobis quod factus est bénigne pro
est.Judoeossempergentium odisse salutem, seriplum nobis.
est enim : SequeniiveroSabbalo pêne universacivitai Hoecillis audientibus, adjiciens dixil parabolam,
convenilaudire verbumDomini. Videnles autem tur- eo quod esset prope Jérusalem, et quia existimarent
bas_Judoei, repleti zelo. El conlradicebant iis quoe quodconfeslimregtïumDei manifestaretur. Morisest
a Paulo dicebanlùr(Act.xm). Et alibi : Fidèles eliam Dominoproemissum sermonem parabolis affirmare
fratres adversus apostolorumprincipemdiscepiabant, subjeciis. Suscepta igitur et commendata poeniten-.
dicentes: Quare iniroisliad viros prospuliumhabentes, lia publicani divitis, adjiciens parabolam/docet sibi
elmanducasti cum illis (Act. xi) ? poenitentiam magis peccatoruiriquam justitiara pla-
Slans aulem Zacchoeus,dixit ad Dominum: Ecce, cere superborum, laliusque se in genlibus de igno-
dimidiumbonorum meorum, Domine, do pauperibus. ramia legis humilibus, quam in Judoeisde justilia,
'
Et si quid aliquem defraudavi, reddo quadruplum. 'J quoeex lege est elaiis, esse regnaturum. Et quia
Aliis calumniantibus hominem peçcaiorem, ipse discipulisupra audila Domini passione, vel resurre-
Zacchoeusslans, id est, in ea quam coeperat fidei ciione, Jerosolymis implenda, non intelligebant
verilâte persistons, non solum se ex peccatore quoedicebantur, exislimanles continue regnum Dei
conversum, sed eliam huer perfectos probat esse' esse venturum, hanc eorum ignoranliara illuminans,
conversai'um.Dicerileenim Domino: Si vis perfectus ostendit se primo sui regni fideni toto orbe,disper-
esse,vade, vendeomnia quoehabes, el da pauperibus surum, ac sic in fine mundi judicem omnium soecu-
'(Matth.xix), quisquis ante conversionera innocen-, lorum regemque venturum.
ter vixit, omnia conversus potest dare pauperibus. Dixit ergo : Homo quidam nobilis abiit in regionem
At qui aliqua fraude suslulit, primo hoecjuxta le- longinquam,accipere sibi regnum, et reverti. Homo
geni reddere, deinde quod sibi remanserit, débet nobilis ille esl, cui coecus supra clamabat : Fiti
dare pauperibus. Ac sic et ipse, quia sibi nil retinet, David, misereremei (Luc. xvm). Et venienti Jeroso-
omnia, sua dispergii, dat pauperibus, justilia ejus lymam concinebant : Rosanna filioDavid, benediclus
nianet in soeculumsoeeuli(Psalm. cxi). Et hoecest qui venitin nomineDomini, rex Israël (Matth. -xxi).
sapiens illa stullilia, quam de sycomoro publicanus, jj Longinqua regio,. Ecclesiaest ex genlibus. De qua
quasi fruelum vitoelègerat, rapta videlicet reddere; eidem homini nobili, qui loquilur :Ego autem con-
propria relinquere, visibilia contemnere, pro invi- slitutus sum Rex ab eo (Psal. H); dicilur à Pâtre :
sibilibus etiam mori desiderare, seipsum abnegare, Postula a me, et dabo libi gentes hoeredilaiemtuant,
et ejus qui rieedum videatur Domini vestigia sequi et possessionemtuam terminasterroe(Ibid.). Quoevi-
concupiscere. delicet hoeredilas ac possessio bifaria ralione regio
Ail Jésus ad eum: Quia hodie salus domui huic longinqua vocatur, vel quia a finibus terroe clamât .
[acta est, eo quod el ipse filius sit Abrahoe.Filius ad Dominum, vel quia longe esl a peccaloribus salus
Abrahoedicitur Zacchoeus,non quia de ejus stirpe (Psal. ccxvm). Et cum Deus ubique sit proesens;
generatus, sed quia ejus est lîdemimitatus. Ul sicut longe tamen ab eorum sensu, qui idola coliint,
Abraham terram, cognaiionem, domumque paler- Deus verus abest. Sed qui erant longe, facti sunt
nam, ob spem fuluroehoereditatis, Dominojubente, prope in sanguine Christi (Ephes. 11).
deseruit; ita et ille, quo thesaurum in coelis acqui- Vocalis aulem decem servis suis, dédit illis decem
reret, bona sua pauperibus partienda refinqueret. minas. Denarius numerus ad legem perlinel, proplei.
Et pulchre dicit Et ipse, ul non solum eos qui justi Decalogum. Vocat itaque palerfamilias decem sër
 MK m'.TÎM VENERABILiS OPP. PARS IL SÊCT. I. — EXEGETIGAGENIÎINÀ. SfiA
vos, qûia eligit diseipulo.sper litteram legis imbu-.jÀ In modico servus est fidelis, qui non adultérât
los. Dat illis .decem minas, quia'legis dicta spiritali- -verbum Dei, sed sieut£x Deo coram Deo in Christo
ter. iptelligenda révélât... Ppst passionem..quippe lôquitur (Il Cor. H). Qmdqujd enim in proesentj
resur.recfiQnemgpe sûam, aperuU illis. sensum, ut perçipimus donoruni, in comparalione fuluroru.m
inlelligerent Scripl'uras. Mina namque, quam Groeci perpaueum est et modicum, quia ex parie cognosci-
înnam vocani, centum draehnijs appendituiv Et mus, et ëx parle prophetamus. Cum autem venerït,
omnis Scripiuroe sermo, quia viloe coeîesiis perfe- .quod perfëctum est, evacuabïlur quod ex parte est
Ctioue.msugggrit, quasi nuraeri centeharii pondère (I Cor. xiii). Ciyiîates autem deeèm sunt, animoe
fulgescit. _. . _ ...... per legis verbum, ad .graliam Evangèlii venientes.
El -ait illis : Negotiaminidumvenio. Verba, inquit., Quibus lune jure glorificandus ille proeponïlur, qui
legis,aç prophelarum myslica, interpretatiope di- eis pecuniam vérbi, digne Deo eommodaverit.
sçnssa.populis offerte, atque ab eis fidei confessio- Unde quidam negotiator egregius,-civitates. quibus
nem morumque probilalem reeipile. Juxia quod -proeeral, hoc esl, animas quas regendas accgperat,
Psalmista suis aiidjtoribus proeçipit, dicens : Sumiïe alloquens: Quoeest,/ait, nostra spes aut gaudium, aut
psaltnuin, et date lympànum (Psal. LXXX).Hoc est, corona glorioe? nonne vos ante Dominum Jesum (I
laijdem proedicatîoms in cofdis intenlipne percipile, ^.fhess.ù)!
Cl deyoïjonem operis in carnis çasligatione redhi- El aller venit, dicens : Domine,mina lUa fecitquin-
beje. Tympanum quippe est pejlis in, b'gno extenia. que minas. Servus iste coetusest eorum qui proepritio
Pelfis >;eF.o-in ligno exi.enla earo est nostra ad evangelizare missi sunt, cui Dominus ad proedican-
èxemplum doniinicaecrucis affiiçta. dum eurili unam miriam, hoc esl, unam eamdëmque
Civesaulem ejus oderant illum. Et miserunt lega- fidem,.quoeet ejrcumcisioni crédita est, proestiterat,
tionem post illum, dicentes : N.oliums. Inmc regnare sed hoecquinque riiinàs feeil, quia génies côrporis
super nos. Cives, inipios Judoeos dicit. Dé,quibus sensibus antea) mancipaïas ad fidei evangelicoegra-
alibi protestafur. : Nunc autem et viderunl, et ode- liam convertii.
rpni, et me, et Patrem meimi (John. xv). Qui non El huic ail :. Et lu esio supra quinque civjlales.
splum.proesentemusque ad morlem crucis oderant, lloc est, ex earum quas inibueraf ariimarum fide
sed etia.m ppst resurreçtipneni ejus miserupl pèrse- el conyefsione, magïitis suMimisque fulgeto.. De
cutionem apostolis, et proedicaiione.niregni coe.Iesiis quibus myslice dicit isâias : In dieiila erunt'quinque
Spreyeruni. civilalesin terra Mgijpti, loquentes Iingua Chanaan
'
Et façlum est ul redirei acçeptoregno, Significat. {Isai. xix"). Quinque enim civilales in terra
jEgypti
tempus, quando in manifesiissima et eminentissima quinque sunt côrporis sensus, quibus in hoc muudp
claritato veniurus;est, qui,eis humilis apparu;t, cum. tiiimùr, videlicet visus, auditus, gustus, olfaclus,
d,icere| J I^egimm meum, non e.st de hoc rajifld» el tactus. Èt,.qui viderii mulieremad concupiscendwn\
(Joan, xyui). edin (Matth. v); qui avertit aures suas, ne' audiat
Et jussit vocari servos, quib.us.dedil pecuniam, ut paupérem (Proverb, xxi) ; qui inebriafur vino, in quo
- sçirel quantum qpisque
negpliatus esset, LU sçiret,, est luxuria (EJphes.y); qui coronare se gaudel rosis
inquit, non quodf cu^rnquid laleat, cui yerissime anleguam mgrçescanl(Sap. n) ; cujus sanguine plenoe
dictum est : Domine,iu omnjqscis? Sed sçirel, $\ât, manus, '.etdexlera est replela muneribus (Psal. xxy),
spire, omnes laçeret. Tune enim omnium opéra, et hùjus quinque civitalès loquuntur Iingua i^îgypti, id
çogilaiiqnes palam omnibus oslenduplur. QuQinpdp est, universi sensus -faciunt opéra lenebraruni,
jii Deuterpuomio : Tentât, inquit, vos dominus.-Deus vEgyplus enini leiiebras sonat. At qui obturât aures
vesler, ul sç'mt si. diligpis eum (Bmt. xui), hoc est, suas, riè audiat sanguineni, et claudit oculos suos,
seiri facial. Nemo sane arliiirelur eos sqlummodo ne videat malum (Isai. xxxm), mii gustat et videt
quibus gralia proedicandidaia est, non autem.et eos quam suavis est Dominus (Psal. xxxm), qui castigat
quibus proedicatum est, ad judicium lune esse v.p- -j) corpus, suum, et seryiiùti subjicit (/Co.r.ix), qui
candos. Jpsi sunt enim pecunja, quam boni servi 1 poiest dicere cum Àposlolo, Christi bonus odor su-
aç.quisiere mercaiido. Quineljam sciai eos qu.ogue, nius Deo (Il Çof. il), hujus civilales loquynlur Iin-
quibus niinquani est, proedicaïuui, ibidem adesse gua raujata, quod interpretatur Clianaan. Et qui eas
dartinandos, de quibus infra dicemus. a lenebris docendo çommulaveral, recte quinque
Venil auie.mprimus, dicens: Domine, mina liia de- civilatibùs proefici memoralur, quia non de suis
çpy nfjnas acquisiyitï Primus gervus ordo dpc.lpr.um tantum, sed.e.l de audiiorum,suprnm, ' "'auosiad lucem
çjl in çirc.unicisipnetHmissorum, qui unani mjnam vocavit, prQfectibushqjioralur'.
negptiaturus accepit, quia unum Dominum, unam El aller venil, dicens: Domine,eficemina tua, quam
fidem, unum baplisma, unum Deum proedicare-, habui reposilam in sùda'rio. tiinui enim, quia homo
jussus est- Sed hoeç eadeiu mina., decem minas-, qusterus es, tollis quod non posuisli, el métis quod non
acquisivit, quia populum sub Iege constitulum, semjnasii. Servus qui, negoliari jussus, a'ccepiara
§i35»%ie{ dpcendp soçiayjt. Domini pecuniam iri sudario repdsuit, oslendit eos
-, El ail illi : Eucje, bpneserve, quia inmodko fidelisi qui, ad pfoedicandumidonei, proedicatioriisofïïeium
fuisti, eris pptesia.tem hahens supra 4^cem civilqles. jubenle Domino, per Ecciesiàm, vel saltem susci-
SGS IN LUG^I EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. y. Sf|6
père, vel susceptum digne gerere delrectant. Peou- A Dominidiscessita Saul, el.dÀreclusest in David a tit-
ciam quippe in sudario ligare est, percepta dona illa, el deincep.s.Quod vero. ahjau a; nequam ser,y.p
Bubolio lénii lorporis abscondere. Sunt enim ho- mina ei qui decem minas habel)at, dari jussa.estj
mines hac sibi perversilaie blandientes, ut dieant: mystice, ut reor, indical, mirante pleoitudineni ge.n-
Sufficit rit de se unusquisque rationem reddat. tiuin omnera Israël salyum jutnru.m (Rom, xi), et
Quid opus est aliis pradicare-j ut eliam de ipsis tune abundanliam. graljoe,spiritalis, qua,m.mpd.qnos
ràiioneni reddere quisque cogatur, cum apud Domi- repente exercemus illius populi do.ctoribuaesse çon-
num eliam illi sint inexcusables, quibus lexdata. ferendam. . .-'.„.-
non esl, neque- audito Evangelio dormierunt, quia Dico aulem vobis quia omni habeuti detbitur.Ah.,eo
per creaturam poterant crealorem cognoscere? aulem qui non habetet quodhabetauféretur ab eo.,Hoec
Hoc est enim quasi melere ubi non seminavit, id ad superiora senlentia respicit, docejnset illum posse
est, eliam eos impietatîs reos tenere, quibus ver- -amilieremunus Dei, qui habens non habet, id esl,
bum legis aut Evangèlii non minîstraium esl. Hoc non ulilur, el in eo augeri, qui habens habet, hoc est,
aulem veluli periculumjudieii devilantes, pigro lan- bene ulilur. Quoegratiarum rnutatip, quoniam in hac
guore a verbi minislratione conquiescunt, et hoc vitageri solei, nolandum quod illud Dominiredeunî.is
est quasi in sudario ligare quod aeceperunt. B examen etiam nunc ex parte cëlebralum, sed (une est
Dicil ei : De ore ïuo te judico, Serve nequam-. universaliter iroptendum.Quolidie namque accepto
Servus neqùâm vocatur, quia et piger ac deses est a Paire regno redit, quia peregrinanlis in lerra Ec-
ad exercendum negofium, et prôcàx ac superbus clesioe slatuni conspicil. Quolidie in tanto fidelium
ad aceusandurilDominijudicium. servorum numéro huic pecuniam negotiaturo eom-
Sciebasquod ego auslerus homo sum, tollens quod modat, in altero modum consûmmali operis exami-
non posui, el meio quod non seminavi,et quare non nât, hune fideliier prudenterque laborantem araplïo-
dedisli pecuniammeamad mensam? Quod putaverat ris gratioe munere donat, illum desidias molles et
se pro excusalione dixisse, in culpam propriam marcida luxu olia seelantem, el éo quod dederat
verlilur. Si, inquit, durum etcrudelèm essè me privât. Verum univërsali manifesialo 'judicio, quod
noveras, et aliéna seclari ibique melere ubi non dïclu quoque lerribile est, multi, qui ad doeendura
severim, quare non libi isliusmbdî cogitalio incussit videbatitur idonei, ob neglîgentioesuoenoxam, inier
tiraorem, ut scires me mea diligentius quoesiturum indoctos reputabuntur. At alii simpliciores- fratres
et dares pecuniam meam sive argenturii ad men- et elemeniorum penilds ignari, ob conversaiionis
sam? Ulrumque enini «pyu/îtiaGroecus sermo signi- lamen eximioedevotionem, ïnterapostolieos doclorés
ficat. Eloquia Domini,inquit, eloquiacdsla, UrgeniumG proemiasumma percipient. Qui enim recipil prophe-
igné examindlum(Psal. xi). Pccuriia ergo et argen- lam in nomine' prophetoe,mercedemprophetoeaccipiet
ium. proedicatio Evangèlii est, et sermo divinus, (Matlh. j).
qui dari debuit ad mensam, hoc est, proniptis Verumlamen inimicos meos, illosqui noluerunt
paralisque ûdelium cordibus inlimari. AdIqùamVi- me regnare super se, adduciie hue, et inlerficiteante
delicel mensam, id est, mentem aùdilorurh, riori me. Impiétatem Judoeorumvel omnium reproborum
alia quam dpminica est defer'ènda pecunia, ut ri'mnis ad Chrislum converti nolentium significat, in die
sermo docenlis Scripturoe sensum sequaluiv "Nam judieii puniendam, ut per duos servos fidèles, utrius-
quod hic Dominus non 'quâmlibet pecuniam, sed. que populi doçtores, per decem et quinque minas
suam dicil nummulariis esse fenerandam, exponit idem credentes populi, per servum nequam mali
Apostolùs, dicens : Si quis loquitur quasi sermones calholici, per inimicos qui eum super se regnare
Dei(lPelr. iv). - noluerunt impietas eorum'qui verbum fidei aut nun-
Et ego veniens, cum usuris ulique exegissemillud. quam audire, aut maie intérpretando corrumpere,
Qui verbi pecuniam a doclore percipit, emitqne cre- maluerunt, për messionemruris non semihati eorum
dendo, necesse est eam cura usuris solv'at opé- eliam quos verbum Dei nec audire contîgit, discus-
rande, ut quod auditu didicit, exsequatur et aciu. D sio signelur. Quibus quinque personis omne genus
In usura quippe pecunia etiam non data reeipitùr. humanuin quod in die judieii fulurum est expri-
Vel cerle de accepto verbi fendre usu'ras solvit, mitur.
qui ex eo quod audit eliam alia sludet inteliigere, Et his diclis, proecedebat,ascendens Jerosolyma.
quoeneedum ex proedicalorisore didicit. Finita parabola, ascendit Jerosolyma, Ul ostendat
Et asianlibusdicit : Auferle ab -illo minant, el date de ejusdem n aximecivitatis eventu parabolam fuisse
illi qui decem minas habet. Et dixerunl ei : Domine, praemissam,quoenon longopost lempore el ipsum
habetdecem ruinas. Recte amillii collalain graliam, occisura, et ob odium"regni ejus hostili sit clade
quam .proedicandoaliis communicare neglexil, ut perilura.
ei augëatur, qui inde làboravil. Juxia quod angelo El factum est, cum appropinquassetad Belhphage
Èpbesi Ëcclesïoedicilur : Et movebocandelabrUm et Belhaniam, ad montent qui vocatur Otiveli. misit
tuum de loco suo, nisi poenilenliamegeris(Apoc.il).' duos discipulos sues , dicens: Ile in caslellum quod
Et cum regium chrismà, quod sup'erbiètido Saul contra vos est. Belhphage erat viculus sacerdotum
amisit, Davidobediendo promeruit : Spirilus, inquit, in monté Oliveli. Belhania quoque villula sive civi-
 m ftEDM VENERABJLISOPP. PARS H. "SECT1I. — EXEGËTICAGENUINA. 568
tas in latere moniis ejusdenij quasi stadiisquinde- A cunqueenimselveritis super ierram, erunt solula el in
èim a Jérusalem , sicut Joannes evangelisla niani-< coelis(Matth, xvm).
fëstat, ubi Lazarus est suscitaïus a mortuis. Cujus Abierunlautem qui missierant, et invenerunt, sicut
et monumenlum ecclesia nunc ibidem constructum dixil illis, slanlem pullum. Marcus scribit, pullum
demonstrat. Belhphage aulem domus buccoe,Betba- ante januam foris in bivio inventum. Janua autem
nia âornus obedientioedicitur. Quas Jerosolyma ven- ipse.qui ail : Ego sum janua ovium-; per me si quis..
turus Salvalor proesentioesuoedignalione sublimavit, introierit salvabilur, et ingredietur el egredietur, et
quia multos ante passionem suam docendo , donis pascua inveniel (Jaan, x). Quibus vitoepascuis iste
pioe confèssionis et obedientioespirilalis implevit. pullus, id est, populus genlium carebat, quando
Quoepulchroecivitatesln monte Oliveti positoerefe- adhuc extra hanc januam in bivio ligaïus stabat.
runlùr, hoc est, in ipso Domino, qui nos unctione El recte in bivio, quia non unam cèrius vitoefidei-
spirilalium charismatum, et scientioe pietatisque. que viam tenebat-, sed piures dubiosque seclarum
luce refovet. Unde cum alibi dieerel : Non poiest calles sequebatur erroneus. De quibus apte subiun-
civilasabscondisupra montentposila (Matth. v), con- gilur :
tinuo subjecil : Neque accendunt lucernam , et po- Sqlvenlibus aulem illis. pullum , dixerunt domini
nuiit eam sub modio(Ihid.),quiei idem nions Oliveti, B ejus ad illos : Quid solvitis pullum? Multos quippe
id est, summus sp.iritaljum' distribuer graliarum , habebat dominos, qui non uno dogmali et supersli-
qui civilaieni-suam, ut emineat, exaltât, hanc "quo- tioni deditms, sed pro libitu immundorum spirituum
que oleo exsultalionis, ut lucere possit, inflammat. advarios diversosque,miser.raptabalur errores ad
Et quia idem lumen sub modio poni noluit, misit simulacra muta , proùt ducebatur, incedens. Deni-
discipulos in câstellum, quod contra eos erat, id est, que vernacula quadam Scripturoe consueludine
doclores, qui indocta ac harbara lotius orbis litlora, commune esse dicitur quod immundum est, sicut et
quasi contra positi castelli moenia Evangelizando ad Petrum vox de coelodicit : Quod Deus mundavit,
peueirareni, deslinare curavit. Recte autem duo lu commune ne dixeris (Act. xi). Quia qui sanctus
iniituutur, sive propler scientiam veritatis, etroun- est, solius Dei est, et cum nulla ei communîsest;
diti.am operis, seupropter,geminoe dileetionis, Dei Qui autem peccator esl.et immundus, multorum est.
videlicet et proximi, sacramentum , toto orbe proe- Multi enim doemonespossident eum , et ideo com-
dicandum. munis appeflatur.
In quod inlroeuntes, invenielispullum asmoealliga- At illi dixerunt : Quia Dominuseum necessarium
tum, cui nemounquam hominumsedit. Sotvite illum, habet. Et duxerunt illum ad Jesum. Qui solvendo
et adducite. Et si quis vos interrogaveritquare solvilis, " pullo conlradixerant, audilo Domini nomine quie-
sic dicelisei : Quia Dominusopéra ejus desiderat.In- scunt, quia magistri errorum, qui venientibus ad
lroeuntes mundum proedicatores invenerunt popu- salutein genlium doctoribus obsistebani, eatenus
lum nationum perfidioevinculis irretilum. Funiculis suas lenebras defeudere, donec, miraculis atteslan-
enim peccatorum suorum unusquisque conslrietus tibus, veri possessoris ac domini vïrïus emicuif. At
eral, nec solum nationum, sed et Judoeorum. Omnes postquam fidei dominicoe potestas apparuit, cedeu-
enim peccavefunt,et egenlgloria Dei (Rom. m). Unde tibus passim adversariorum querelis, liber creden-
bene apud Matiboeumasina quoque eum pulio alli- tium coelus, qui Deum corde portet, addiicitur:
gata reperitur. Asina quippe, qiioesubjugalîs fuit, et Et jaclanles veslimenlasua supra pullum, imposue-
edomita jugum legis traxerat, synagogamsignificat : - runt Jesum. Veslimenla aposlolorum, vél doctrina
asinoe lascivus et liber, populum nationum virtutum , vel edissertio Scriplurarum, vel cerle
' pullus
demonstrat. Cui nemo unquam hominum sedit, id ecçlesiasticorum dogmatum varieiates intelligi pos-
est, uemo rationabilium doctorum frenum correpiio- sunt, quibus illi corda hominum ante nuda et frigida,
nis, quo vel linguam a malo cohibere, vel in ar- quo Christo sessorë digna flan!, opériunt.
ciam vitoeviam ire cogeretur, nerao indumenta sa- Q Eunte autem ille substernebanl veslimenlasua m
lutis,-quibus spirilaliter calèfieret, utilia suadendo via. Portante Dominum asino, discipuli veslimenla
contulerat. Sederet nahique illi homo, si qui ratione in via siernunt, quia proprii se côrporis exuentes
utens ejus stulta deprimeftdocorrigerez Unde non amictu, viam simplicioribus-Dei famulis suo san-
immerito possunt duo discipuli ad exhibenda Domi- guine parant, ut videlicet inoffenso gressu mentis,
no animalia - deslinati, juxia1 paraboloe superioris Jerosolymaquo Jésus ducit, incesiant. Jésus enim
exémplum, duo proedicatorum ordiries, unus in gén- asellum sedens Jérusalem teudit, quando vel unius-
ies, aller in cïrcumcisionemdirecius intelligi. Et no- cujusque fidelis animam regens, videlicet jumen-
landum quod très évangelisioe qui Groecosermone titni suum ad pacis inlimoe visionem ducit, vel
scripserè, pullum tantummodocommémorant ; Mat- , etiam cura sanctse Ecclesioeuniversaliter proesidel,
liioeus vero solus, qui Hebroeis Hebroeoque suum eamque in supernoepacis desiderium accendit. Quia
Evangelium deseripsit eloquio, asinam quoque solu- vero juxia alios evangelistas, non discipuli tantum,
tarn et Domino refert adduclam, ut ejusdem eliam sed ei plurimi de turba sternebant vestimenta sua
geniis Ilebroeoe,si poeniluerit, non desperandammon- in via, possuni per eos etiam hi designari, qui exem-
sirei esse saluletn* Selvite, inquit, et adducite. Quoe- pla martyrum seculi; corpora sua per âbslirienlîaîii
 569 IN WCM EVANGELU1M EXPOSITIO. -- LIB. V. 570
êdomant, ul Domino iter ad meniem parent, vel A est in terra Rex Judoeorum, in coelis esl Dominus
sxemplabona sequeniibus proebeani. angëlorum. Yeruni quia Christus in carne totius
El cum appropinquaret jam ad descensummonlis mundi propitialio et hominum, videlicet, et angëlo-
Oliveti,coeperunlomnesturboedescendenliumgauden- rum illuxit, pulchre sibi invicem in ëjus laude dis-
tes laudare Deumvocemagna. Deseendentede monte pensalionis coeleslia simul et terrena concinunt.
Olivarum Domino, gandenies laudantesque turboe Quo enim nascenle coelestiuni virlutum agmina,
simulet ipsoedescendunt, quia humiliato sua sponie Deumlaudantia décantant : Gloria in excelsis Deo, et
mïsericordioeauctore, necesse est eos qui miseri- in lerra pax Itominibus(Luc. n), eo de mundi princi-
cordia plurimum indigent humilitalis ejus vesligia, pe triumphaiuro, raoxque se coelis reddituro, mor-
quantum proevalent, imitari., Necesse est, inquam, tales vicem taudis reponunt : Pax in coelo, et gloria
nos intuentes quomodo Jésus de monte Oliveti de- in excelsis.
scendit, idest, cum in forma Dei esset, hurailiavit Et quidam Pharisoeorumde turbis dixerunt ad il-
semelipsuiii, factus obediens usque ad morlem, nior- lum : Magister, increpa discipulosluos. Mira invido-
tem aulem crucis, humilieiriur et ipsi sub potenti rum demeniia, quem Magistrum appellandum non
manu ejus, ulexaliari mereamur in temoore visita* .. dubifant, quia vera doceniem noverant, hujus ipsi
lionis. B discipulos, quasi melius edocti redarguendos aulu-
Saper omnibus quas videront virlutibus dicentes: mant, eumque corrigere, quos insliluil, suadent,-
Benediclusqui venit Rex in nomine Domini. Multas quem signis approbantibus Deum clarescere yident.
quidem virtutes Dominividerarit, sed maxime Lazari Quibusipse ail : Dicovobisquia si hi tacuerint, lapi-
resuscitationem, quoe nupér facta erat, stupebant, des clamabunt.CrucifixoDominoslabanl omnes noti
lestimonium perhibente turba, quoe erat cum eo, ejus à longe, Deuni coufiteri limebant, quem fixum
quando illum vocavit de monumenio, et suscitavit a ligno videbant, sed, his laceniihus, lapides et saxa
mortuis. Nam et prophela obviam venit et turba, Regem qui venit in nomine Domini magno clamore
quia audierunt eum fecisse hoc signum. Notandum canebant. Emisit enim spiritum, et ecce terra rooia
esl enim, non nunc primum venientem de Galiloeà est, et petroescissoesunt, et monumenta aperta sunt :'
Salvatorem, id est, ante quinque dies Paschoe Jéru- quemque hominesvel timoré vel perfidia confiteri
salem adisse, sed anno proeterito, mense seplimo, trépidant, hune durissima eliam elementa Deuni
illic ad diem feslum scenopegioevenisse, sicut Joan- mundi ac Dominum aperto ore proedicant. Verunr
nes memorat, et exindesex mensibus continuis, hoc alliori mysterio gèntium uaiiones incredulas ali-
esl, usque ad diem Paschoe,quo passus est, modo r quando acduiicordes lapidum nomine demonstrat,
Jerosolymis signa fecisse, el docuisse, modo riion- quibus ablato corde lapideo dédit cor carneum
tèm Olivarum ascendisse, modo Judoea expUlsum (Ezech. xi), hoc est, sensibile et humanum, quo
trans Jordanem abiisse, modo in civilale desërti,. Deum Creatoremque suum credere, laudare, et cer-
-
quoedicitur Ephrem, mansisse cura discipulis, nun- nere possent. Etsi ergo lurboetacuerint bominum,
quam tamen id temporis Galiloeamfuisse reversum. lapides clamabunt, quia coecitasex parlé contigit in
Super omnibusergo quas eum tanto lenipore fecisse Israël, donec pleniludo genlium intraret, et sic om^
viderant, virtulibus lurboeDeum laudant, dicentes : nis Israël salvus fierel (Rom. m). :
Benediclusqui venilRex in nomineDomini; pax in Et ut appropinquavit, videns çivitqtem,flevil super
coelo,et gloria in excelsis.Benediclus autem qui venit Ulam, diceus: Quia si cognovisseset tu. Quod fiente
Rsx in nomineDomini, sic polius accipiendurii est, Dominoilla Jerosolymorum subversio describatur, .
ut in nomine Domini, in nomine Dei Patris intelli- quoea Vespasianoet Tito Romanis principibus facta
gatur, quamvis possil intelligi eliam in nomine suo, est, nullus qui liisloriam eyersionis ejusdem legit
quia et ipse Dominus esl. Unde alibi scriptum est : ignorât. Sed quoerendumprius est quid sit quod di-
Pluit Dominusa Domino. Sed verba ejus melius no- citur : Videns civitatem,flevit super Ulam, dicens;
strum dirigunt intelleclum, qui ait : Ego veniin no- -,D Quiasi cognovisseset tu. Flevit etenim pius Redem-
minePatris mei, el non suscepislisme; alius vénielin plor ruinam perfidoecivitaiis, quam ipsa civitas non
nominesuo, hune suscipielis (Joan. v). Humilitalis cognoscebat esse venturam. Cui a ' flente Domino
enimmagister est Chrislus, qui humiliavilsemelipsum recte dicitur : Quia si cognovisseset lu, subaudis :-
foetusobediens usque ad morlem (Philipp. H). Non fleveras quoe modo , quia nescis quod imminet,
itaque amiltit divinilaiem, quando nos docet humi- exsultas. Undeet subdilur :
litatem. Non aulem Rex Israël Christus ad exigen- Et quidemin hac die tua, quoead pacem libi. Cum
dum tribulum, velferro exercitumarmandum, hostes- enim carnis voluplatibus se daret, ventura mala non'
que visibiliter debellandos, sed Rex Israël, quod prospiceret, in die sua, quoead pacem ei esse pote-
mentes regat, quod in oelernum consulat, quod in rant, habebal. Cu'rvero bona proesentiaad pacem ha-
regnum coelorumcredentes, speranles, amaniesque bueril, manifestaïur, cura subdilur : :
perducat. Dei ergo Filius sequalis Patri, verbum per f Nunc aulem abscondilasunl ab eculis luis. Si enim
quod facta sunt omnia, quod'Rex esse voluit Israël, cordis ejus oculis mala quoe imminereni abscondila
dignatio est, non promotio, miserationis indicium non esseni, loelain praesentibus prosperis non -fuis-
est*non poiestatis ausmentum. Qui euim appellâtus set. Cujus mox.eliam poenaquoe de Romanis, sicut
5î| BEDJî VENERABILISOPR. PARS IL SEÇT. I. — EXEGETiGA GENUINA. 572
proedixi,principib.iis.imminebat, adjuncla est, cum A , carnis yQluniaie,resqlviiqr, dura nulla venluroepoenoe
dicitur : formidine terretur, pacem habet in die sua, quoe
Qtiia ventent,dies in le, et circunidabunt te.inimiçi grave damnationis suoe.scandalum in die habebît
tv,ivdllpt $1 cirgjumdqbunlte3 et eoqngustgbunl.le,mi- aligna..Ibi enim affligenda est ubi justi loetabuntur,
dique, et ad lerzqmprosternent te, et filiosluos qui.in Nuiiç aulem abscondila sunt ab oculis luis. Pervërsa
te sunt. Hoc quoque quod additur •-Et non relin- anima, rébus proesentib.usdedila, in terrenis voîu-
quent in ler lapident super, làpidepi- Eliam.ipsa ja.ni ptalibus resoluia , absçondit sibi mala sequenlia,
ejusdem ciyilatis transinigratip lestalur, quia dun\, quia praeyidere fulura r'efugit, quoeproesentemloeli-
nunc in eo. loco constructa est ubi extra . pqrlani tiam perturbeni. Dumque in proesentisvitoeoblecta-
Dominus crueifixus fuerat, prier illa Jérusalem fun- tîb.ne,se deserit, quid aliud quam clausis oculis ad
ditus est eversa. Cui, ex qua culpa eversionis suoe ignem. vagit ? Quia ventent.dies in te, et cirçumda-
poena fuerit illsfa, subjungitur : bunl te inimici (ÎI| vallo. Qui unquam sunt humanoe
,. Eo...quod non, çpgnay,ep%ieippus visilqlionis tuoe.. aniraoemajores inimici,, quam maligni spiritus ? qui
Creator, quippe omnium për Inçarnationis myste-. hanc a eprpore exeunlem pbsident,'quam iri carnis
r.jum hanc yisîlar.e.dignatus est, sed ipsa limons et amore positani decepiorijs delectalionibus fovent.
aniçiris illius,rccqr.daia npn, est. Unde eliam per pro- 8 Quam vallo circumdànt, quia ante mentis ejus ocu-
phe.tam increpat.ipne,cprdis h.umani ayês cpeli ad los redticlis iniquitatibus, quas perpetravil, hanc
tçsli.mo.nijim.deducuniur., dHW dicilur : J/î/tiMs in ad socielatemsuoe damnationis trahentes coarçtanf.
coel.o.caghovli t/empus,suum., iurtur et hinmdp, el Et circunidabuntte, et çogngustabuntle upidique.Ma-
çjcçriia.ciisfodieruntte.mplu$ç<dvml.u$ sui, pppp.lus.ai(- ïigni spirjius undique animam eqangustant, quando
tempieu^ np.ncjognppiljudjçiym,Dontiiji (JgrMh TH1).»-éj non splum operis",.'yerumetiaiii lôcutipnïs, atque
. El in.gregsqsin*teptplum,'coepit.ejiçere. veiidèptes.iu insuper çogitaiionis iniguitates repliçant, ut. quoe
illo et,ententes.,.dicensillis: Seriplum est quia dom.us prius se per mulla dilaïayit in sçelere, ad extre-
meffdom^or/ilionis epi. Qui enarr.avil mala yenlura. mum'de omnibus^angustetur iri retribjitipne. Et ad
et prpiipu,s temphim..ingr.essus,esl,, ut de illo ven- tjijani consternent lé, et. filios luos qui in te sunt.
deiUçs et. emeptes, ejieeret, profeclp, innotuit quja Tufic;;anima per cognitionem reatus sui ad lerram
ruina populi maxime ex enlpa saee.rdptuni fuit- cpnslernilur, çum caro quam yitam suam credidit,
IJyersioneoi.quippe describens, sed vendantes et redire ad pulyerem urgetur. Tune in morte filii illius
émeutes in.teniplo Jëriens,' fn.ipsp effeetusui opères. cadunl, çun^ çogitaliqnes illicita» quoemodo,ex illa
oslendit unde WdJXprodjjt perdilionis. _ prodeunt in exireraa vitoe'riliione dissip.antur, sicul
Y.osa.ntem.'fecistis, illqm spelmçam latrsnpn. Qui, '-- s.çr,iplumest : InJ.lladi^pexib.ui^ omnes çp0atione$
ad açcipienda munera in tgrnplp resj.debaqt, prqfe- eoruip, Quoesçilicet duroe cpgilatipnes iptelîigi çtiajna
etp,quia quibusdam non. dantibus loesiftues exquirc- per, lapîdum sigriificaiipnemvalent. Nam.seguijur ;
rjnt dub.iuriî.çqnerat. Domus ergo oraiipnis spe- El non,relinquefit-jn te, Igpidem super lapldem, Per- ,
ljpca l;atiK>n.UH) facta fuerat, quia ad hoc in tcmplp versa etenim.mens çum peryersse çogitalioni aflhup
assislere noyerant, ut aut non dantes munera slp- peryersionem adjjcit, quid aliud qnam.lapidem super
dërent corporaliler pers.equi, au.t danfes.spjrjialitcr lapidem ponit? S.edin destrucla cîvitate super .lapi-
ftêcare. Quia verp. Red.emptor,noslex pr.oe.d.ica,iionisdera lapis, non relinquilur, quia çuni ad uiliqnem
yerha , pec. indigniset irigratis subtrabit» ppsiqùam. suaui" aninia;dpdupilur, o.mnisab illa çpgitaiioniini
discipljnoeyjgoremejiçiendQ pery.er.s.ostenuit, do- sparuni çonsiruciio dissipatur. Eo quod non cogno-
nura ii)j9.xgratioeoslendit.; nam subditur : veris. tempus visitationis tuoe. Peryersam quoque
jEi eratdp.cem.§wj,idie fiï..teJ!??){o,:HaieljrixfahistOranirnam pmnippiens Deus modis multis yisitare cpn-
riajii brcyitG.rlr.aetan.doiranseurrimiis , nqnc.e.adetp sueyit. Namassidue hanc visitât proecepto,aliquandji
rop.ralî;iiUel.Ieçlu, disçutjepda r.epela.mus. Videns autem flagello, aliquando yerp miraculp., ul et yera
ciiiitqteni, .flfvit.-piippr illapi-\ diqeps : Quietsi çpgnp- r. quoe nesciebat audiat, et tamen adhuc su.perbiens
-i
vi.s.sese,l.(,«. Hoc sempl egir, çum perjlUr.anicivita- atque contemneps, aut dplore compuncta. rçdeat,
tem esse uuniiayit, Hoc,quotidie Redemplor,n.oster aut berfeficiisdevipta malum quod fecit erubescat.
per, .èlëCifos.gups..age,r.e nullitenuç, cessât,,-cum, qups, Sed quiayisiiaiipnis suoe tempus minime çpgnoscit,
dam ex bona vila ad mores reprpbos peryenisse illis in extremo.yitae ininjicis iradiiur \ cum quibu^
considérât. Plangit enim e$s qui nesciunf.ciir plan- in oelerflQjudjcip daninalipois suoesqcielate cojliga-
garitur,, quia juxta Sajpmonis verJba loetqntur cum tp.r:.Et ingressus intempliini, çcepilejiçerevpidentesin
malefecerint, et exsnllant in rébus pessipiis, (Pro- ' illo,, et ententes- Sicut temphim Dei in ç.iyUa(.eest,
verb.ïf). Qui sidaninatipoemsuani, quoeeis immi- {la in p'ebe fideli yila religip.sjoriim.Et ssepe non-
net, agnoyissent, semetipsos cum lacrymis delietp- nulli religipnis ha'bitumsumunt, sed dum sacrorum
rum plangerent. El quidem. in. hac die tua., guoead ordinupi locum percipiunt, sanctoe r.ejjgionis offi-
pacem .libi,. Suam tùç diem liabet anima.,per.yfirsa, çium iii cpmmercium ferrenoenegpîjationi's iribuunt.
quoe transitori.Q gaudét in. tenipore. Cui ea. quoe Vendenies quippe in teraplp.supU 9ui hoc quod qui- ,
adsunl, ad.paçem sunt-, quia dum ex robns tempp; busdaoi jur.eçompellt ad proemiumlargiuntur. Justi-
èalibus-ioetWriCjdura lionoribus exlplljlur, dum m tigm enini ye.ndere gst, hanc pro proemiiacceDtione
 573 IN LUC^ EVANGELIUMEXPOSITIO. - LIB. V. . 574
servare. Emenles vero in lemplo sunt, qui dum'hsec ,A rent, nemo lamen in eum misil manus, quia needum
persolvere proximoquod juslum est nolunt, dumquè venerat hora ejus. Agnum seryabant, qui libenler
rem jure debitam facere contemnunt, daio patronïs ejus dielis auseullabant ; hoedum, qui irisidiantes
proemio, eniunt peccalum. Qqibus bene dicitur' : quoerebant capere aliquid ex ore ejus ùt accusarerit
Domusmea, domus oralionis est. Vosaulemfecislis eum. At vero quarta décima die compléta, id 'est,
eam spe.lunçamlatrqnum. Quia dura nonnunquam declinata in vesperam, postquam côrporis et san-
peryersi homines locum re.ligionis leneni, ibi maliT guinis sui celebranda diécipulis sacramenla coriira-
tioe suoegïadiis ôeçidunt, ubi yivifiçare proximos didil, venienlibus qui eum compreherisumvïncirenl,
oralionis suoe intercessione debuerunt. Templum coepit impleri quod sequitur : Et imniolabiteum o_m-'
quoque et domusDei est ipsa mens atque conscientia nis multiludo filiorum Israël ad vesperam(Exod. xnj.
fidelium, quoe.si quando in loesioneproximi peçyer- Stabant enim juxta crucem Jesum non solum impii
sas çqgitaliones' profërt, quasi in speïmica lairones qui mortem ejus déridèrent, sed eliam sancîî qui
résident, et simpliciter gradientes inlerfieiunt, lugerent. Hoecpaucis perSlrinxîsse libuit, quo mo-
quaudo in eos qui in nutlo rei sunt, loesipnis"gladios ncremus leetorem omnia quoe deinçéps ad pâssio-
defigunt. Biens enim fidelium non jam domus ora- nem usque Domini sequuniur, ad agni in doriio re-
lionis, sed spelunca latronis est, quando, relictâ in- Ptèntiel ad occisionem parati perlinere figuram.
noceulia et simplieitate sanctitatis, illud CQgnatur
CAPUT XX.
agere unde valeat proximis nocere. Sed quia contra
perversa hoec omnia verbis Redemptoris nostri per Et factum est in una dierum docenleillo pppulunt in
sacras paginas indesinenter instruimur, nunc usque templo, et evangelhunle, convenerunt principes sacer-
hop agilur quod factuin fuisse perhibetur, cum dolum el scriboecmn senioribus,et aiuril dicentesad
dicitur : illum : Die nobisin qua poteslale hoecfacis? Diversis
Et erat doçens quolidiein lempio. Cura enim men- modis eamdem quam supra cahiin'rïiam Struunt,
iem fidelium ad eavenda mala subtiliter erudit, quo- quando dixerunt : In Beelzebutprincipedoemonïorum,
lidie Veritas in templo docet. ejicit doemonia(Luc. xi). Quando enim dicunt : In
Principes autem sacerdolum, et scriboe,et principes qua poteslale hoecfacis? de Dei duliilant potestate, et
plebisquoerebantillum perdere, et non invenjebantquid subintelligi volunt diaboli esse quod faciat. Adden-'
facerent illi. Vel quia quolidie dpcebatin templo, vel les quoque :
(plia lairones ejecerat de templo, vel quia veniens Aul quis esî qui dédit libi hanc polésïatem?Mani-
illo quasi Rex et Dominus a lanta credeniium turba fesiissime Dei Filium neganl, quem putant non suis,
laudem.hynini çoelestis açcepjt, inyidi principes eum >^sed alienis viribus signa facere.
perdere quoerebant. Respondensautem dixilad Hlos.: Interrogabo vos el
Omnis enim populus suspensuserat audiçns illum. ego unum verbum.Réspondetemihi. BapiismumJoan-
Duobus modis..potestintelligi, quia yël timenier po- nis de coeloeral, an ex hominibus?Poleral; Dominus
puli tumullum non inveniebant quid facerent Jesu aperla responsione tenlalomm calumniam confularo,
quem perdere disposuerunt; vel ideo Jesum perdere sed prudenter interrogal ut suo vel silentio vêl sen-
quoerebant, quia suo magisterio neglecio plures ad lenlia conderiinentur.
eum audiendum confluere cernebant. Libet interêa Al illi cogîtabant inter se dicentes: Quia si dixeri-
pauçis inlueri quam pulchre iegalis umbra Paschoe., mus~,de coelo,dicet : Quare ergo non credidistis ei?
nosiro vero Paschoein quo immolalus esl Christus, Quem confiieminide coelo habuisse proptieliani mihi
non ianlum,myslerii, sed et lemporis ratione con- testimonium perhibuit, et ab illo audislis in qua ergo
die mensis printi toltat unus- îsta faeiam poteslale.
' cordet. Décima, inquit,
quisqueagnum per famifias 'domus suoe. Juxta quem Si autem dixerimus; ex hominibus: plebs uniiiersu
rilum_tollelis et hoedum, et servabitis eum usque ad lapidabit nos. Cerli sunt enim Joaimem p'rophetam
quarlum decimum diem ejusdem mensis (Exod. xii),. n esse. Viderunt ergo quodlibel horuiii réspondissent,
Décimaenim die mensis primi, id est, ante quinque " in laqueum se easuros, limentes lapidaiionera, Sed
dies Paschoe, sicut Joannes evangelista tes.latur, riiagis Unièmes verilatis confessionem.
egrediens omnis populus in moplem Oliyarum, lulit Et responderunlsenescireunde essét.Et Jésus ail illis:
inde Dominum. Qui agnus est,' quia venit ut peccala Neque ego dico vobisin qua poteslale hoecfacio. Non
tolleret, et péccatum in eo non est, hoedus, quia pee- vobis dico quod scio, quia non vultis [aleriquod scitis.
cati ïnsimuiaius est. Agrium dorai intulerunt, qui Jusiissime repulsi utique confusi abscesserunf, et
gaudenies canebant : Benediclusqui venil Rex in no- iiupleluui est quod in psalmo per Proplieiam dicit
mine Domini; hoedum, qui contra zelantes aiébant : Deus Paler : Paravi lucernam Christo meo ( Psal.
Magister, increpa discipulos luos ; agrium, populus cxxxi), id est ipsum Joaniiem : Inimicos ejusinduam
omnis qui suspensus erat audiens illum; hoedum, confusionetlbid.). Nolandum aiilem quia duas ob
principes qui eum perdere cupiebant. Quinque au- causas maxime scieniia veritalis est occultanda quoe-
tem dies ante Pascha, id est, a décima luna usque ad rèiitibus, cum videlicel is qui quoerit aut minus ca-
quar.tamdeçimam, agnum sive hoedum immolaluri pax est ad iritelligcuduinquod quoerit, autodio vel
seryabant. Quia îicet etiam tune ejus sanguineni sîti- çonteriiptu ip.dus veritalis iudignus est cui debeat
§75 BED^E VENERABILISOPP. PARS II. SËCT. I. — EXEGËTlGA GENU.INA. 576
aperiri quod quoerit.Quorum propter unum Dominus À quoehoeredilasin filio Isai (III Reg. xn)? Regnum si-
ait : Adhuc mulia habeo vobisdicere, sed non poieslis mul David ignobili slirpe et relïgionem impietaie
illa pprtare modo (Joan. xvi). Propter aliud vero mutarunt. Attainën ille pro hac vinéa, quoe, de
discipulïs proecipit; Nolite dare sanclùm canibus ne- yËgyptô'translata Palestinoemontes sua umbfa pro-
que miltaiïs margaritas vestrasanle porcos(Matlh. vu). lexit ne funditus cxtermïnetur exorat. Domine Deus
Coepit aulem dipere ad plebem parabolam hanc : . virlulum, converterenunc, respice de coelo,et vide, et
Homo planlavit vineam, et locaviteam colonis, et ipse visita vineamistam, et dirige eam quam planlavit dex-
peregre fuit mullis lemporibus.Docente Domino po- ïera tua. (Psal. LXXIX). Ubi parilër exponit qui sit
pulum et evangelizanle, convenerunt principes sacer- homo ille qui hanc vineam planlavit, Dominus sçili-
dolum et. scriboeCumsenioribus, el irilerrogaverunt cet Deus viflutUm.
.tentantes in qua potestale signa facere!. Quibus'sua Et aididit terlium millere, qui et illum vulneranlet
arte superatîs, Dominus quoe coeperat exsequitur. ejecerunl. Terlium servum, propbetarum chorum
Siquidem et illis audienlibus, plebera magis quod intellige,. qui conlinuis altestatîonibus populum
verba sua libentius audiat alloquitur. Parabolam sçi- convenerint, et quoehuic vineoeventura imminerent
licet inferens qua et illos impietatis arguât, et ad mala proedixeriut. Sed quem prophetarum non sunt
gentes regnum Dei doceattransferendum. Homo ergo persecùti? et occiderùnteos qui proenuntiabanlde ad-
qui planlavit vineam, ipse est qui, juxia aliam pàra- ventu justi (Act. vu). Et hi autem multa de hujus
bo\am,,conduxit operarios in vineam suam (Matth. vineoe'siérilltate dïxerunt, sed unius Jeremioeplan-
xx). Vineam .enimDomini Sabaoth, domusIsraël est ctum ponere sufficiat. Ego autem, inquit, pïantavi le
(Isai. v)-. Coloniiidem sunt operarii qui ad excolen- vineam etectam, omne semenverum. Quomodo ergo
dam vineam, hora prima, lerlia, sexta, et nona di- conversa es in pravum, vinea aliéna (Jerem. if)? Pro
cuiuur esse conduçti. Ipse aulem peregre fuit, non cujus- vineoetuitione, ne videlicet in ea sive pro ea
loci mutaiione. Nam Deus unde abesse potest, qui fragilis et infirmoe.citoque perïturoe suavilatis olus
loquitur : Coelumet terrain ego impleo(Jerem. XXHI)? nasceretur, Naboiîi Jezrahelilen non-modo vulnera-
et alibi : Ego Déus appropinquans, et non de longin- lum, verum etiam legunus exstinclUm. Cùjus et si.
quo, dicil Dominus? Sed abire dicitur a vinea, ut vi- nullum propheticum dictum aecïpimus, tamen pro-
nitoribus liberum operandi arbitrium derelinquat. phelicum factum, quia multos pro hac vinea fuluros
Cui simile est, quodslocala colonis-vinea per Isaiam . martyres proprio sanguine prophetavit. His sane tri-
dicil : El exspectaviul faceret,uvas, et fecit labruscas bus servorum gradibus omnium sub legè doctorum
(Isai. v). g figuram posse cqmp'rehendi, Donjïnus alibi mani-
Et in.temporemisil aa cullores servumul de fructu feste prodit, dicens : Quoniamnecesseest impleriom-
vineoe:durent illi. Qui eoesumdiniiserunteum inanem, nia quoe scripta sunt in lege Moysi, et prophetis, et
Bene tempus frucluum. posuit, non proyenluum. psalnîii de me (Luc. xxiv).
Nuflus enim frucius exsiiiil Judoeorum, nufius hujus Dixit autem Dominus vineoe: Quid faeiam ? millam
vineoeprovenlus, lametsi crebro ac sollicite quoere- filium meum dilectum. Forsitan cumhune viderinl ve-
retur, invenlus est. Servus ergo qui primo missus rebuniut\ Quod Dominusvïneoedubitative ei non de-
est ipse l.egiferMoyses intelligitur,. qui.quadraginta liberailvo modo loqui dicitur, non de ignorantia ve-
' annos ëontinuos fructum
aliquem legis quara dederat nit^Quid enim nesciat Dominusvineoe qui hoc loco
a culloribus inquirebat; sed coesumeum dimiserunt Deus Pater intelligitur? Sed semper ambigere dici-
mariera. Irritav.erunt enim Moysen in caslris, et lur Deus, ut libéra voluntas horaini resérveiui-.Quem
Aaron sanctum Domini. El vexatus est Moyses.pro- cum vidissent coloni, cagitaveruni inler se dicentes:
pter eos, quia exacerbaverunt spirilum ejus. Qui et Hic esihoeres,occidamusillum ut nosira fiai hoereditus.
ipse servus quid de fructu vineoesenliat, palam car- Manifestissimè Dominus probat Judoeorum principes
miné,déclarât dicens : Ex vinea enim Sodomorumvitii non per ignorantiam, sëd per invidentiam crucifixisse
torUm, el propage eorum ex Gomorrha. Una eorum j) Filium Dei. Inlëllexerunt enim hune esse cui dictum
uva fellis, botrus amariludinis ipsis. Furor draconum est : Postula a me, et dabo libi génies hoeredilatem
vinum eorum, el furor aspidum insanabilis (Dent. luam (Psal. n). Et propteiea quasi sibi consulentes
xxxn). aiebant : Ecce mundus tolus ppst eum abit, et si di-
Et qddidil alterum servummillere. Illi aulem hune mittimuseum sic, ontnes credént in eum (Joan, xn).
quoque çëdentes el afficienles conlumelia,dimiserunt Hoereditasergo filii Ecclesia esl cunclis ei data de
inanem. Servus aller David propheiam regemque si- genlibus, quam non moriens illi Pater reliquit, sed
guiflcàl. Qui post Moysenmissus est, ut colonos vi- ipse sua morte mirabiliter acquisivit,quia resurgendo
neoepost edicta legalia psalmodioe modulatione, et possedit. Hanc autein occiso eo mali coloni praeri-.
dulcedine cilharoe, ad exercitium boni operis excilà- père" moliebantur, cum crucifigenies eum Judoei
ret. Nam et ipse David quo cor populi ad superna (idem quoe per eum esl exslingtiere, el suam magis
suspenderet, inler rilus carnalium viclimarum, lau- quoeex lege est justitiam proeferre. ac genlibus im-
des Dominicontinuas suavi melodia decanlari consti- buendis conabanlur inserere
luil. Sed M hune affeclumconlumelia,dimiseruntina- Et ejeclum illum-extra vineam occiderùnt. Extra
nem. Dicentes enim : ,Quoenùbis pan in David, aut vineam liserésvinèoetrucidalur, quia j«sus ut sàncii-
 577 IN LUCJE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. V. 578
ficaret per suum sanguinem populum,.exira portàm A . sapientiam ad salutem. Supra quem veroille ceciderit,
passus est."Sive ejectus extra vineam et occisus est, hoc esl cui lapis ipse inuerit, et qui Chrislum peui-
quia prius ab incredulorum corde repulsus, ac dëiu- tus negarit, comminuet eum, ut ne tesla quidem re-
de cruci addict-usest. In cujris figuram Moysesaltare maneat in qua baurialur aquoepirsillum. Sive de iis
bôloeausti in quo viclimarum sànguis fundereiur, dicil quod cadunl super eum, qui illum modo con-
non înfra làbernaculum, sed ad oslium posuit, my- temnunt vel injuriis afficiunl. Ideo nondum penitus
stice docens quia et doniinïcoecrucis altare extra intereunt, sed tamen conquassantur, ut non recli
Jeroselymorum portam ponendum, et ipse vera'Pa- ambulenl. Supra quos aulem cadil, véniel illis desu-
tris hosiià Christus, a domoJudoeorumquam sancli- per in judicib'cum poénaperdilionis. Ideo dixil com-
ficàturus àdierat, non inlimo corde recipiendus, sed minuet eos, ut sint împii lanquam pulvis quem pro-
foris esset suo cruore lingendus. Quod vero secun- jicil venlus a facie"terroe(Psal. i).
dum Marcum niulalo ordjne dicitur : Et apprehen* Et quoerebantprincipes sacerdotumet scriboemillere
dr.nleseumocciderùnt,et ejeceruntextra vineam( Marc. in illum manusilla hora, el timueruni populum. Co-
xn), notât èos pertinacioe,qui nec crucifixo el resu- gnoverunt enim qriod ad ipsos dixerit similiiudinem
scilaio a mortuis Domiiio proedicantibus apostolis islam. Principes sacerdotumet scriboeqUasîmentien-
credere volueruni, sed quasi cadaver vile"projèce-.iB tem contrase Dominum quoerebant înlerficere, sed
runt. Quia, quantum in se erat, a suis eum finibus . hoc idem quoerendodocebant vera esse quoedicebal.
oxeludenles,geritibussuseipiendum dederunt, Ipse quippe est hoeres, cujus injostam necem aiebat
Quid ergofaciet illis dominus vineoe? Vénielet per- esse vindicandam; illi nequam coloni, qui ab ocei-
del colohos isios el dabit vineamaliis. Quo audito, dendo Dei Filio ad modicum quidem timoré bumano
dixeruntilli: Absit. Contradixerunt sentenlioeDomini retardari donec veniret hora ejus, nunquam vero
quia contra suam perfidiam esse cognoverunt. Intel- divino amore poluerg cohibeii. Morali sane inlel-
ligebànt eninv parabolam non merito sanclitaiis ad ' leclu, cuique fideliumcum mysterium baptismi quo.d
capiénda mysterii verba jam parait, sëd malilioe exerceal operando comraiititur, quasi vinea quain
flammisad agenda quoe dieébaniur accensi, atque excolal locatur. Mitliiur servus unus, aller et tertius,
ideo quoe in mente,habuerant, quamvis in parabolis qui de fructu accipiant, cum lex; psalmodia, pro-
dicta, quasi jam olim medilnla cognoseere pafati. pbetia, quarum monitionem bene agendo sequalur,
Neganlibusergo Judoeisjustum fore scieniiamdivihoe legitur. Sed missus servus contumeliis affeciusvel
legis quam ipsi spernebant ad gentes transferri, qiiid . coesus ejicilur, cum sèrmo auditus vel contemnitur,
Salvator respondeat inluére. ' " -
vel, quod pejus est, etiam blasphëmaiurl Missumin-'"
Ille autem aspicienseosail ; Quid esl ergo hoc quod ^ super hoeredem quantum in se est o'cci'dit,qui et Fi-
seriplum est : Lapidentquem reprobaverunl oedifiçan- lium Dei conculcaveril, et Spiritui gratioequo sancti-
les hic, faclus esl in capui anguli? Quomodo, inquit, ficatus est, contumeham fecerit, Perdito malo cullore,
implebilur hoecpropbetia, quoefapidem ab oedifican- vinea dabiiur alteri, cum dono gratioeqiiod superbus
tibus reprobatum, in caput anguli dicit risse ponen- sprevit humilis quisque ditabitur. Sed et hoc quod
dum, nisi quia Christus a voDisreprôbaïus et occisus, principes sacerdotum et scriboemànum millere quoe-
credituris est genlibus proedieandus?ut quasi lapis rentes in Jesum terrore populi relinentur, quolidie
àngularis duos coiidens in semeiipsura, ex uiroque geritur in Ecclesia, cura quilibet solo de nomine
populo unam sibi fidelium civilàtem, unum lemplum fraler eam quam non diligil ecclesiaslicoefidei ac pa-
sediûcet. Eosdëm enim Synagogoe:magistros , quos cis unilatera, propter cohabitantiUm fratrum bono-
supra colonos dixerat, nunc oedificantes appellai, rum muliitudinem, vel erubescit, vel timet, impu-
"
quia qui subdiiam sibi plebem ad lëreiidps vitoefru- guare. Qui lamen sic'ul de siullissima avium stru-
clUsquasi vineam excolere, ipsi hanc Deo inhabîta- tbione Dominus ail, cum lempus fuerit, in altum alas
tore dignam quasi domum conslruere et ornare jube- eriget, quia persequendo Ecclesiam, quasi Dominum
bantur. Unde et Apostolùsfidelibus scribens ait f'Dei cruci addicere et osteritui gaudebit habere,
'j)
agrkullnra, Dei oedificalioeslis (I Cor. ni). Sed qui El observantesmiserunt insidialores, qui se justos
vineoeDei fruelum iiegare quasi agricoloemali, iidem simulèrent, ut tapèrent eum in sermene, et traderent
quasi mali coementariidomui Dei lapidem pretiosum illum principalui ei polestatiproesidis.QuaereniesDo
élecium, qui vel in fundamentis vel in angulo ponen- minum coinprehendere principes sacerdotum et
dus*«ratsubtrahere, hoc esl fidem,Christi auditori- scriboe, timuerunt populum, atque "ideo quod per se
bus suis conabaniur eripere. Sed illis licet nolenli- non poterant, proesidis manibus efficere lontabanl,
bus, idem tapis caput anguli firmavit, quia de uiro- ut yelut ipsi a morte ejus viderentur immunes. Nuper
que populo quotquot ipse volait sua fide conjunxit. enim sub CaesareÂugusloJudoea subjecta Romanis,
: Omnisqui ceciderit
supra illum lapidem conquassa- quando in loto orbe est célébrata descriptio, stipen-
, bilur. Supra quemautem ceciderit, comminuet illum. diaria facta fuerat, et erat in populo magna seditio,
Aliad est offendereChrislurii per mala opéra , aliud dieenlibus aliis pro securitate et quiète, qua Romani
negâirepeririipielatem. Qui peccator est et tamen illi pro omnibus militarent, debere tribula persolvi, Pha-
'
crédit, cadit quidem super lapidem et conquassalnr, risoeisvero qui sibi appliudebant justitiam, e conlra
sed insu omnino comminuilur, reservatur enim jier rio nitei'libus, non-debere populum Dëi'qui décimas
 579 BED^E VENERABILISOPERUMPARS II. —. EXEGETIGAGENUINA. 580
solyeret, el priiiiilivà daret, el coeteraquoe in lege A Iraditionum et observaljonuni^quas illi deuterosis
s.criptà sunl, humants leglbus subjacere. Cujus sedi- ypeant, justiiiam proeferebanl-.Unde et divisi voça-
lionis adeo fomesïnyaluit, ut-post.Domini passionem .bantur a populo. Sadducoeiautem.,qiù\inierprëlaniur
insisientibus sibi Romanis, patriam, .genlem, et re- justi, et.ipsi vindieabànt sibi quod non erant. Prio-
gnum, nob'ile.illud cura sua religione.templum, imo ribus et côrporis et animoe resurrp'clionemcreden-
ipsam lucem perdere quam tributa pendere maluerint. lib.us,confitentibusqueangélos el spirilus, sequentes,
Et inlerrogaveruntillum dicentes: Magister,-scimus juxta Acta aposlolprum, omnia denegàbant. ,
quia recte dicis el doces, et non accipis.personam,sed El inlerrogaverunt,eumdicentes: Magister, Moyses
. in veritate viam Dei doces. Licel nobis dare iribulum -scripsitiiobis, si [rater qlicujus'moriuus fuerit habens
Coesari,an non ? Bjanda et fraudulenla iiiterrogatio uxorem, et hic.sine ftliisfuerit, ul accipiat eam [rater
- illuc provocat ,respondenteni, ut magis Deuin quam ejn.s,u®prem, etjùscitel seniettfralri suo. Vide disian-
Coesarem Umeal, et dicat non debere tribula solvi, liani lïtleroeet spiritus, Juxla piiteram nubere cogi-
ut slaiini àudientes minislri proesidis-quijuxta a.lios l.ur in vita, ut defuncii senlen excitel frater, spirilus
evangelislas adfuisse leguntur.,seditionis contra Ro- auiçni magister est castilaiis.
manes principem lenea.nl> r Sepiemergo fratres ërant, et primusaccepituxorem,
Considéronsaulem,dolum illorum,dixit ad.eos: Quid B et mortuus est sine'fùiis. Et sequensaccepit Ulam, el
Ane lenlalis? joslenditc mihi denarium, cujus habet ipsemorïuks estsine filiè. Eitertius accepitUlam. Si-
.imaginentelinscriptionem.Sapienliasempe.rsapienler- militer èl omnes sepiem, et non reliquerunlsenten, et
agil, ut suis polissimuiri tenlatores sermonibus.con- moriuisunl. N.ovissima, omniummorluq esl et mulier.
futentur,, Oslenditemihi, jnquil, denarium. Hoc esl Quirësurrëclionem.ëôrpprumnon credebânt, animam
genus nummi quod pro decemnummis impulabaïur, judïcaiiies inlerirë cum corporibus, rectiéisilusmodi
et habebal imaginera Coesaris.Qui autem pulant in- fingunt fabulam, quoedeliramenti arguât eos qui rè-
terrogaiipnem Salvatp'ris ignoranliam esse, et non surrëciionërii. assërani moriuorura. Poiest autem
dispensaiionem, dispant ex. proeseniiipcoquod ulique fieiriut vere in génie eorum aliquando libe acéidèrit.
' ïn résurrectionsergo cujus eorumeril uxor? siqui-
joluerit sçirejësus, cujus imago esset in nummp.
Sed intérrogat, ul ad sermonem eorum competenier dem'seplemliabuerunteamuxorem. Turpiiudirieni fa-
. resppndeat. buloeopponunt, ut resurrectionis denegent yeritatem.
Respondentesiixemnl : Coesaris,.El ait illis : Red- 'Vëruni mystice septem hi fratres sine filiis defuncii
Coesarissunl Coesari,et quoe Dei sunl . repre-bis quibusque congruunt, qui per tptanî hujus
stju\ ergo-.quoe,
Deo, Coesaremnonpuiemus Augustum,sed.Tiberium r soeeulivitam, quoe septem diebus volvitur, a bonis
signiucari.priyjgnumejus, qui in loco successerat vi- operibus stériles exislunt. Quibus viriiim morte mi-
triol, subqup ei passus est Dominus.Omnes autem sera proereplis,.ad-ultimumet.ipsa mundana conyer-
r.egesroinani a primo Çaio Goesai'e.quiïmperiumar- saiio, quam illi sine vilali opère transegerint, quasi
.ripuerat, Çoesares appeliali sunl. Porro quod ait : uxor infecunda-transibit.. .
Redditequoesunl CoesarisCoesari,nummum, tribulum, El dit iflis Jésus :.Filiisoeculi hujus nubunt, et tra-
,eipecuniam, et.quoesunt DeiDeo,décimas, prlmilias, dunlur ad nupt.ias. Cum Dominusdicat.s Nolite dare
oblaliônes, ac viclimas seniiamus. Qnoniqdo et ipse sqnclum cànibus, neque miltatis margarilas vestrqs
reddil tributa prose et Peiro, et Deor.eddil quoeDei ante porcos (Matlh. yii),:quod, ipse quoedanivel iiic
sunl, Ralris faciensyoluiiiaiera. Àliler : Reddite quoe de gloria rësurréptionis, vel. alibi de dispensa.lionis
Coesarissunt Coesuri,el,quoeDei sunl Deo; 'quemad- aut eliam '.divinitalissuoemysterio dixiss.einvenitur,
moduni Coesara vobis exigit impressionera imaginis qiioemulli qui aderant yel resistendo vel contem-
suoe, sic et Deus, ut quemadmo.duniifji rëddilur iiendo non aceeperunl, non puiandus est sançtum
numraus, sic Deo anima lumiue vullu ejus illustraia dédisse canibus, aut riiargaritàs misisse ante porcos.
atque signala. Unde Psainiisl.a: Signalumest, inquit, Non enini eis dédit- qui capere non .polerant, quos
in nobis lumen vullus lui, Domine (Psal. iv). Hoc i. propter aliorùm immundiliam, negligi non-oporte-
.quippe lumen esl lotum hominis, et verum bonum, iiât. Ëteiïim cum -tenlatores inlerrogabant, resppn-
quod non ocuiis sed mente conspicilùr. Signàlum dëbaïque illis ità Ut quid contradicerent non habe-
autem dixit -in.nobis, lanquam denarius signàtur ré- féiît,- quamvis venenis suis contabescerent potius
gis imagine, ilomo enim "facïus est ad imaginera et quam illius cibo saiurarentur, alii lanieu qui pole-
sïrailîludineui Dei, qiiarii peccaridocbrrupil. Buhuiri rant capere, ex illprum occasione mulla. uiiliter au-
ergo ejus esi verum âique oeternuiii, si renas'cendo dièbarit. ,
signetur. ïlli autem qui digili habèbunlursoeculoillo et resur-
Ét.non potierunt verbum ejus reprehende'recoram reclioneex mortuis,nequenubenLiiéqueducenluxores.
plèbe, el miraitin responsisejus lacuerunt. Qa\ credere Noii lia întelligëridum esi, quasi digni lanlum vel
deb.uei.anl ad ianiam sapieniiani, mirait sunt quod rèsûrrëciuri, vel sine nup.li.isfuluri sint, indigui au-
caljidilas eorum ins.idiaiidinon inv.enissellocum. tem, id est, peçcatores, vel minime resurrecturi, vel
Àçcesserunlaulem quidamSadducoeqrumgui negant ad nuptias resurrecluri sint cred.endi; sed iia potius
esse resurreclionem,.Ônoe eraiit hoeresesin Judoeis, sënliendum, qiiod omnes ei resurrecturi, et absque
mia Pliarisoeorùm,el altéra Sailducaeoruin.Pharisoei nupliis sint iii soeculoillo mansuri. Dominusauiem
 SS. !N LUCiE ËVANGËLIUMEXPOSlTlO.— LÎB. V. Sffâ
Salyator ut ad gioriam resurreçtionis animos excïta- A verbum aliquod inyenire quod pàleret insidiis, quia
ret inqùireridairi, de eleclis solummodo voluerit fa- in sermonibus eonfutati sunt, ultra non iiiterrôgahi,
cere sermonem. -Si àuiem in résurrectione neque sed apertissime cbmprehensum Romanoeiràdunt po-
nubunt neque ducunt uxores, resurg uni ergo corpora lestali. Ex quo intelligimusvenena invidioeposse qui-
quoepossunt nubere et ducere uxores, hoc est femî- dem superari, sed difficile cpnquiescerè.
narum et yirorum certis disçreia menibra speciebus, Dixil aulem ad Hlos: Quomodo diçùnl Chrislum
sed nulla concumbeiidi voluptale vel nécessitais, Filium Davidesse, et ipse David dicit in ïibrp Psal-
mancipâta. Nemo quippe dicil de lapide et arbore-, morum: Dixit DominusDomino meo: Seâe â^dexlris
et liis repus quoe non habent merabra genitalia, mets, donec ponant inimicos luos sçqbellumpedum
quod non nubant neque dueant uxores, sed de his tuorum ? Davidergo Dominumillum vocal, et quomodo.
qui cum possunt ' nubere, tamen alia ratione non" filius est? Interrogatii Jesu nobis pïoficït risque ho-
nubunt. , ^ die contra Judoeos.Et hi enim qui confiientur Chri-
Neque enim ultra mori.poteruht. Quia connubia slum esse venturum, hominem sunplicem et sancium
propler filios. Filii propler successionem. Successio viruiii àsserunt dé génère David, lritéîrogeiii'iisëi'go.
propter- morlem. Ubi ergo mors, non est, neque eos docti a Domino, si simples httmô est,, et taiit'iiiri
connubia. B filius David, quoihdd'ô David' vocei ëu'niDominum
JSquales enim angelis sunt, et filù sunl Dei, cum suum? Non autërii rëprëliériduntUr,'qûiâ Ôàyid fiiiùrii
suit,filii resurrectipnis. Squales, angelis et filii sunt .dicunt, sëd qUiâDei Filium non crédurit. Siqûïdëin
Dei, qui, gioria res.urreeiionjs innovai!, sine u.îlo ipsëël DominusDavid est, D'eus ârite tlinpora tria-
moriis meiu , sine uliâ labe corr;uptionis, sine ùlïô ûeûdo, et tilîus David âppàruit hoiiiô iii îëuaporuui
terreni status aclu , perpétua Dei visione fruuuiur, fine nascëndo. Quod aùlérii a-faire sdbjîciuniiir ii'ii-
ad quam necesse esl a.ngelicoedignitatis oequaiiiâiem mici.nou infirmiiâiéhi Filii, së'd unîïàteiii riàiùroe
quisquis tijhc ascendere desiderat, nunc miïiirais fr;a- qUa iri.àitért) aller 'ope'ratursigiiiucal. Nàiii et Filïiis
tribus condescendat. subjïcii inimicos Patri, quia Patrein blarîncat Siijirâ
Quia vero resurgant iporlui,' et Moyses oslendit,.se- terrain.
cus nibum,..sicut dicjt DominumDeum Abraham., et, Audienleautem.omrii p'op'uto,'dixit disèïpidissujs':
DeumIsaac, et DeumJacob. Ad comprqbandain re- Âileriàiièa scïibis-quï vàlu'ni a'nïbûïàrein schôlis, et
surrectionis veritàtem mullo aliis maniiëstioribus tintantsaluïaiionèsin foro, et pfintas câïhedras ïà li/ii-
exeraplis uti poluit, ë quibus est illtid : Suscitabun- àgôgis, el primas discubitÙÈiii eonvWis'iÀiiibd1àr9è"
lur morlui, el résurgentqui in sepulcrissunt, Quoerltur i- iri stdlis, buiiibïïbus veéthnentis ihdÛ'iosâifl pitliii-
iiaque, quid sibi volueritDominus hoc proferre tësti* C cùth procèdërè sigiiiticiat. In qûb ïriler Coetëta'dives
monium,-quod videtur ambig-uuai vd non -satis-ad- ille qui epu.lahatur quo.iidie..spJendide> piccassede-
resurreciionis pertinel veritaiem. Sed Sadducoeiquin- "scribitur (Luc xvi). Nolandum aulem quod non sa-
que lanlum libros Moysirecipiebant, prophelârum , lutari in foro, non primos sedere vel discumbere
vaticiniarespuentes. Slultura ergo eral inde proferre vetut eos quibus hoc ofûcii ordine compelit, sed eos
leslimonia, quorum aueiorilaiem non sequebantur. " nimirum qui hoecsive habita, seu cerle non habita,
Porro ad oeternitalem animarum probandam, de. iiidebite amant, a fidejibus quibusque quasi repro-
Moyseponit exemplura : Ego sum Deus Abraham , et bos docel esse cavendos, animum, videlicet, non
Deus lsaac, el Deus Jacob (Exod. m). Slaiimque gradum, jusla dislriciione redarguens, quamvis et
infert hoc culpa lion caréat,. si ïïdém iii foro litibus ih'lër-
. Deus autem non est moftuorum, sed vivorum.Ut èsse, qui in cathedra MoysiSyriagbgoemtgïÉtfi iiô:si-
eum, probaveril animas permanere post niôrleiii, derânt àppéllâri.Dup1icisàriè ralibiië à vatloegloriai
quod illi inler coeteranegabant .(neque enim poleral. cupidis àttëii'dbrë jubeinur, lie, scllîëèi', éoruiii vel
fieri ul eorum esseï Deus qui nequaquâm siïbsisie- . simulatibiie sediicS'rii'ar,oesiimârilesboiiâ bsse quoe
reiit) çonseqùenler întroduceretur el corpoïum ré- îàciuiil, vël oemulâtione iiitlauïiiieriiuf,TrÛsirà gaù-
surreciio, quoe cum an'unabus bona inâlavë gëssë- D dénies in bonis lâiidaii quiç siiiiuîani. '
runl. , Qui dévorant ïïomos viduaruin, sinMatiïés'iongàin
Omnesenim vivunl ei. Omnes videlicet'illi quoriihi oralionem, 'hi accipiénl damnationemmàj'orem. N'dri
Dominus est Deus. Vivunl ëi, vita utiq'uevera, qua iànlurii ait Accipieni'daniiiaiionem,sed adju.tixltmâ-
justiyiviint etiam quando corpore moriuniùr. De qua j'or'em,ui insiriuei ëlïarii iii'ôs qui îh awgàïis sianies
alibi DominusaïL: Qui crédit in me, eliam.si moftuus àrant, ut videàntur Ub tionûilïb'us(Èdïth, vi), âaipna-
fuerit mvel(Joah. si). Grede ergo, et si morluus fué- tïonerii riiëreri ; sed eos qui hoec prôlixiUS,quasi
. ris vives. Si autem non créais, et eUinvi'visinor'tuUs reiigiosibres agerido,îib'ïisolum laiidesàb liôininîb'us,
es. Vidua enim quse in deliçiis est, vivens in'ortua sed et pëeiinias qiioeïuiii, prdiixiori v'darhnatiohë
est (I Tint, v), .-'.' pieciendos. Sunt erilui qui se juslbs.ët niàgrii âpiid
Respondentesaulem quidam scribaruih dixermït; 'Deum hieriil simulantes, ab iiiiirriiïsiîuibusltbët et
Magister bene dixisli. El amplius non audébant'eum pëccatorii'm suoruiii cdriëcieriliâiufbâtil; qiiaSi pa-
quidquantinlerrogare. Principes sacerdotum,^Saddu- , troii) pro eis iu'judicio fiituri pecuiiiàë^cËijiëre h'Ôii
coei, et scriboequoerenlesoccasionem càlUniiiioe,et "(iiiBitàrit.El cum porrècta tûànUs' p!âupêri>firécës
 5§5 BED^E VENERABlUS OPP. PARS H. SECT. I. -H-EXEGETICAGENUINA. 584
juvare soleat, illi ob hoc, maxime in precibus,ut. i nimirum et non substantiam pensât, nec perpendit
pauperi nuinmurii tollani, pernpeiant. Quibus illa, quantum in ejus sacrificiis , sed ex quanto profera-
Judoemalediclio non immerilo congruit. Cumjùdi- tur. Juxta vero leges allegorioe,diviles"qui in gazo-
exèat condemnqlus,et oratio ejus fiât itï pecca- phylacium -munera millebant, Judoeos de "justilia.
' calur^
tum,(Psai. cvm). C-ondemnatusquippe cum judicatur , legis élàtos, porfo vidua pauper Ecclesioesimplicita-
exit, et orationèih 'suam in peccalum rëcipit, qui lem désignât. Quoerenie paupercula vocatur, qui»
riiagnoenunc sesiimalionisapud homines hàbitus, in vel superbioespirildm , vel peccata laiiquam mundi
divino nunc examine, non solum -non pro aliis se divitias abjecit. Vidua vero, quia vir ejus pro ea
intervenire, sed nec sua sibi mérita sufficeré posse morlem pertulit, et nunc in coeli penelralibus ab
deprehendit, imo ipsarum quibus humanum judicium ejus oculis o'ccullus, quasi in parie alierius regionis
féfellît, precum inler crimina poenas luit. vivit. Hoecin gazophylaciumoeraminuta duo mittil,
quia in corispéctum divinoe Majestatis, qua nostri
, CAPUT XXI.
operis oblationes quasi certo numéro conscripta ei
Respiciensautem vidil eosqui millebantmunera sua consignata servantur, sivé"diIeclionemDeiet proximi,
in'Gazophylaciumdivites.QmsL sermpneGroecouvlâc- seu fidei oraiionisque suoemunera defert, quoe cou-
cruvservarsdicilur, et gaza Iingua Persica divitioevo- B sideraiu proprioe fragilitatis minuta, sed merito pioe
canlur, gazophylacium. locus appëllâri solet, quo dëvolionis accepta, cunctis superborum Judoeorum
divitioeservantur. Erat autem arca, foramen liabens operibus proestant.
desuper, posita juxta altare ad dexteram jngrëdien- Nam omîteshi ex dbùndanttasibi misérunt in mu-
libus domum Domini, in quam millebant sacerdoles, nera DeL Hoectiulemex eo quod deest illi, omnem
qui custodiebanl ostia, omnem pecuniam quoedefe- victumsuum quem habuit misil. Ex abuiidantia sibi
rebatur ad templum Domini, alque instauraiionem Judoeusmitlit in tnunera Dei, qui de jusiitia sua proe-
ejusdem templi servalur. Lege Verba dierum. Etiam suniens, hoecapud se oràt : Deusgratias ago libi, quia
nunc autem qui oranles in domum Domini discurril, non sum sicut coelerihominum,raptores, injusti, etc.
ipse quoque dona ferentes respicit, et quem dignum (Luc. xvin). Omnem autem victuth sUum"Ecclesia
viderit laudat; quem reprobum, damnât. in Dëi munera mittil; quoeomne quod vivit, non sui
. Vidil autem et quamdam vidugjnpauperciflammil- meriti, sëd Dei éssémuneris inlélligil,dicens : Deus,
ieritemoera minuta duo, et dixit : Vere dicovobis,quia propilius eslomihi Ypeccàlori(Ibid.). Et alibi : Forli
vidua hoecpauper plus quam omnesmisil. Hic nobis ludinemmeam ad lé cuslodiam,quia tu Deus susceplor
locus moraiiter quidem intimât, c[uamsit accepta- („ meus es, Deus meus, misericordia ejus proevenielme
bile Deo quidquid bono animo obtulerimus, qui cor (Psal. LVIII).

LIBER SEXTUS.

FELICITERIM'iS.

Cum sapientissimus regum Salomon, in figuram cujusque vasis figraentumluti formabat, nécessarium
Christi él Ecclesioelemplum Domino conderet, hoc quidem, donëc opus vasis expleretur : verum postea
quoque inter coeteranonindecentibusfigurarum proe- non modo riUllisusibus apium, sed etiam utprofeclio
monebat exemplis^quod advenienle tandem, et ap- vasis apparerét, absque ulla dubietate frangendum.
-parenle rerum illarum, quoe lune umbratice signa- Quasi ergo forma de argilla coeremonioe légales ante-
bantur veritate acluce, mox omnisilla umbralilis, ut D.cedunl, ut dona.v.erilatis evàngelicoequasi vasa de
ita dicam, et imaginaria composiljo typorum,esset aurichalcosuccédant. Coniposita pro tempore testa
penitus auferenda. Post factam .namque de lapide, vilis atleralur, ut fuïgor ornamenti pèrmansihiiisqui
ligno, et auro incomparandi operis domuiii, misil, latebat ostendatur. Cinis vituloequi inquinatos san-
el, in figuram crediluri de genlibus populi, tulil Ri-, clificabai tplialur, et crux Christi quoe mundumre-
rqmde Tyro, filium mûlieris viduoe (III Reg. vu ); dimai, proedicelur.lncumbente tëmpore, qiio mare
haUd.dubiumquin illius, quoesupra duos nummosin senéum, cujus unda. vjvificatricé cuncli Ecclesiam
gazophylacium millendo, plus,omnibus misisse lau- intraturi baptizentur, quo columnoe legis geriiinoe,
datur./)« >n*6u,'inquit, Nephtalim,paire Tyrio, arli- quoelilia pro capïte géstantes, Ghristo. devotarum
ficemoerarium,et plénumsapientia, el inlelligenlia, et ""januamhinc inde tiraient"Ovium,quo bis quini lateres
doctrina (Ibid.). Omniaautem vasa quoe fecit Hiram operuin noslrorum abluendis hostiis parati quo innu-
régi Salomoniin domo Domini, de aurichalco erarit. mera denique vasorum electionis mill.ia ad moritem
In campestri regione Jordanis fudiî ea rex, in argif- templi deferanlur, sôlvitur àrgillosa terr.a, quoe in
losà terra. Qui enim omnia sua vasa -non ductili, sëd campestri regione diulius hoecoçeulla tegebat. Hoc
fusili opère fecit, prius nimirum ad simiîitudine-m est, imminente proeconiodominicoe passionis, per
ggg IN LUC/E EVANGÉLIUMEXPOSITIO.— LIB. VL 58S
quam recondita dudum lilteroe velamenlo EcclesioeA Proelia,ad hostes pertinent. Sediliones, ad cives.
sacramenta paiescerent, labat paulalim, et destrui • Quoeulraque a lempore dominicoepassionis in populo
jam incipit illa coelesliumoccultalrix-umbra secreto- Judoeorum,qui sibi pro Salvatore sediiiosum lalro-
rum. Unde recte post oblalionem viduoe pauperis, '< nem elegit, salis superque constat abundasse. Sed
id est, Ecclesioefidem Domini ore Iaudatam, Evan- ',his proecurrenlibus,aposloli ne terreantur, ne Jero-
gelisla seculus adjunxit : solyma Judoeàiriquedeseranf, adraorientur.Quia vide-
Et quibusaamdicenlibus de temploquod tapidibus - lieel non slalim finis, qui in qUadragesimum potius
boniset doiiisexorrialumesset dixil : Hoecquoevidelis, differendus sit annum, id est, desolâtio palrioe,su-
vententdies, in quibus non relinquelurlapis superlapi- premumqué urbis ac lempli sequatur exeidiura.
dem,qui non desiruatur. Erat namque prius Jérusalem Tune dicebalillis : Surgel gens contra genlem,el
urbs illa.magnaregalis, ubi templum famosissimum regnum adversusregnum, et terroemollis magni erunt
Deo fuerat exstruclum. Poslea vero quam venit ille '. per loca, et pestilenlioe,el famés. Constat hoec ante
qui erat verum templum Dei, et coelestisJérusalem : finem desolaiionis templi, hoc est tempore Judaicoe.
coepil aperire mysteria, deleia esl illa terrena ubi ' seditionis, ad liiteram contigisse. Potest aulem re-
coelestisapparuit, et in templo illo non remànsit gnum contra regnum, et pestilentia eorum, quorum
lapis super lapidem.-Erat-prius ponlifex, sanguine » sermô serpit ul cancer (II Tim. n),et famés audiendi
taurorum et hireorumpurificans populum; sed ex quo ' verbumDei (Autos.vin),etcommotio universoeterroe,
venit verus Ponlifex, qui sanguine suo purifiearet et a vera fide separatio, eliam in hoereticis intelligi,
credentes (Hebr. xm), nusqua'm est ille ponlifex : qui, contra se invicem dimicanles, Ecclesioevicto-
prior, nec ullus ei relictus est locus. Altare fuit prius, riam faciunt.
et sacrificiacelebrabanlur ; sed ut venit verus agnus Terroresquede coelo,et signa magna erunt. Et hoec
qui seipsum obtulit hosliam Deo (Hebr. ix), cuncla - tempore eodem compléta,quisqtiisJosçphi historiana
illa velul pro lempore posila cessaverunt. Proplerca legerit, inveniet. Nam et siella gladio similis ut per-
sane divinadispénsatio procuravit ut et civitas ipsa, hibel, per annum tolum supra Jerosolyma pendens ,
et templum, el ' omnia iilla paritér subverlerenlur, infauslo trepidos cives porlento lerrebat. Et currus
ne qui forte adhuc par'vulus et lactens in fide, si vi- ilidem equitesque armali, per aéra discurrere ac
deril illa constare, dum sacrificiorum" ritum, dura moreni bellantium imilari per dies quadraginla sunt
minïsleriorum ordinem ationitus slupet, ipso diver- visi. Sed et vilula sacrificiis admola, inter immolan-
sarum formarum raperetur intuitu. Sed providens • lium manus enixa estagnam.Quo autem hoecmerito
Deus infirmitati nostroe,et volens multiplicari Eccle-' conligerinl, protinus subinfertur, cum dicilur :
siam suam, omnia illa subverii fecit, et penilus Sed anle hoecomnia,injicientvobis manus suas, et
auferri, ul sine ulla cunclatione illis cessantibus, persequenlur, tradenles in Synagogas et cuslodias,..
hoecesse vera, pro quibus in illis typusproecesserit, trahenlesad reges, el proesidespropter nopïénbmeiïnt.^\
crederemus. 'Hoec quippe Judaicoe genti, vel sola,/vêf maxirha*
Interrogaveruntautemillum, dicentes : Proeceptor, causa exilii fuerat, quia post-Domini Salyà'toris oc* ;
quando hoecerunt? Et quod signum cum fieri inct- casionem, nominis quoque ejus proeconës^simuïet '-.-.'/
'
pienl? Quia laudantibus quibusdam oedificaliones confessores impia crudelitate vexavil. \v'/ • -.'" ^/'
lempli Dominuspalam responderat hoec omnia fore Conlingetaulemvobisin leslimonium.TestinYonrunï
destruenda, discipuli secreto sedenle eo super mon- videlicet quorum, nisi eorum qui aut persequendo
tera Oliveti, sicut MatlhoeusMarcusque testanlur, : mortes inferunt, aut videndo non imilantur? Mors
tempus el signa proedicioedeslruciionis inlerrogant. ! quippe justorum, bonis in adjulorium est, malis in
Qui dixit: Videle,ne seducamini. Multi enim ve- testiriionium,ut inde perversi sine excusatione pe-
ntentin nominemeo dicentes, Quia egosum el empus reant, unde elecli exemplum capiunt ut vivant. Sed,
appropinquavit.Nolite ergo ire post Hlos.Multi immi- auditis lot terroribus, lurbari poterant infirmoruln
nente Jerosolymorum excidio, principes exstitere, JJ corda, atque ideo consolalio adjungitur, cum proti-
qui se esse chrislos, lempusque liberlalis jamjamque nus subinfertur : '. .
appropinquare referrent. Multi in Ecclesia ipsis Ponile ergo in cordibus veslrts, non proemedilari
etiam temporibus apostolorum hoeresiarehoeprodie- quemadmodumrespondealis.Ego enim dabo vobisos
re, qui, inler alia plurima veritaii contraria, diem el sapientiam,cui non poterunt resistereet contradicere
Dominiinslare proedicarent. Quos AposloIUsinEpi- >' omnesadversariiveslri. Ac si aperle membris suis
stola ad Thessalùnicensesdamnât. Mulii in nomine infirraantibus dicat : Nolitelerreri, nolite. perlimes-
Chrislivenere Anlichrisii, quorum primus est Simon . cere. Vos ad cerlamen acceditis, sed ego proelior;
Magus,cui, sicut in Aclis apostolorum legimus, aus- Vos verba editis, sed ego sum qui loquor.
cullabantomnesqui in Samaria erant, a minimousque : .Trademiniautema parentibus,el fralribus, et cogna-
ad maximumdicentes: Hic est virlus Deij quoevocatur lis, el amicis, el morteofficientex vobis, et erilis odio
magna(Act. vin). Eo quod multo tempore magicis omnibus propter nomen meum. Minorem dolorem
suis riemenlasset. mala ingerunt, quoe ab extraneis inferuniur; plus
Cum aulem audierilis proelia et sediliones,nolite vero in nobis ea lormenia soeviunt,quoeab illis pa-
Orrai. Opertetprimumhoecfieri, sed non slalim Anis. , iiuiu»\ de quorum mentibus proesumebamus, quia
PATROL.xc-ir. ia
S87 r BEDM VENERABILiSOPP. PARS"H. gEGM.— EXEGEtlOÀ GENUINA. S§8
cum damno corpons mala nos cruciant amissoeplia- ih in civitate quadam P.ella nomine,; dotièê desolalio
rilalis. Sed quia dura sunt quoeproedicunlur.deaffli- Judoeoecompleretur, habitasse.
ctione mortis, prolinus.consolatiosubdilur degaudio Et qui in medipejus, discedant.-Et qui in regioni-
resurrèctionis, cUradicitur : busj non inlrent in, eam. Quia dies ultionishi sunt,
El càpillus de capite mslfo non peribit. Scimus ut impleantur omnia quoescripla sunt. Yidelur quidem
quia caro incisa dolet, càpillus non dolét i.ncisUs.Ait . ad congruam perlinere admonitionem, ut qui exira
ergo martyribus suis : Càpillusde capite veslro non . sunt non in-.eaminlrent) qui autem in medio sunt,
p'erib'it,videlicet aperte dicens : Cur timetis.,ne pereat . quomododiscedentab exerçilu jam civitate circum-
quod incisum dolet,-.quandoet illud.in vobis perire data ? Nisi forte quod proemisit tune, id est, lune qui
non potesi.quod.incisumnondolet?.Aliter : Càpillusde in.Judaïasunt fugiani.non ad ipsum lempus obsidio-
eapite dispipulorum Domini non peribitj quia non Î nis,-.sedad proximum anie obsidionem tempus, cura
solum fortia quoequegesta vel dicta sanctorum.j de -. se- primo miles Romanus per Galiloeoevel Samarioe
quibus dicitur- : Dominus puslpdil omnia Ossaeorum i fines coepisset diffundere, pertinere dicimus, ut tune
(P/af.xxxi.ii),sed.etvolaiilis(ut ila dicata) ac lenUis- fugere quisque, cum fugoeadhuc lempus esset, acce- .
siraa cogitalip.num,"fidelium superficies;quoe;de oc-- . leraret.Dies. autem ultionis hi sunt, dominici videli-
cujja cordis. radice, quasi de cerebro coesafies exil; '" cet sanguinisullioneni petentes. . .
apudjuslum judicem conservata digna mérçede do- ,Voeautem proegnanlibuset mitrieniibus in illis die*
nabilur. Unde recte Prpphela, ut bonorum eiiam : bus. Voe,proesente caplivitate, proegnanlibus.etnu-
cogjiatpum mérita Domino, quam sint accepta de- , trienlibus, sive mamraanlibus, ut quidani inierpre-
jnonstret. El reliquioe, inquit, cogitalionumi diem , tantur. Quaruni vel uleri, vel manus, filiorum sar-
feslum agent libi (Psal. LXXV). Unde eliam Nazar.erii cina proegravaioe,fugoe neçessiialem non minimum
in.lege, tempore consecralionis, comanv riulrire ju- • impediuni. Lege et Regum historiam, ubi uxor Jo-
lienlur, et novaculasuper caput Samuel non ascen- na.thoemaluni captiv.iiaiis proepropera.fuga vitando,
disse perbibetur. At contra mulier captiva ut viro - lapsum simi filiumperpeluo claudum recepit.
lsraeliloe nubere'queal, mundatus a leprà ut Ecclesioe Eril enimpressura magna supra terrain, et ira ~po- ,
communicare mereatur, • omnes sui côrporis pilds pulo huic. Hoecpressura, et ira populo illi, usque
proecipiuntur'eradere,: quia Videliceloinnis sapien- - hodie per omnes gentes disperso individua cornes
tium cogilatio, quoe bona, placens et pérfécia est, .- adhoeret, nonttamen in oelernumadhoesuraçredenda .
safyatur in.perpetuum^et apud Dominum est -mer- -. est. Nam postquam ordinem ejusdem pressuroe vel
ces ejus.. Stultoram vero prâvorumqiie, quasi Dei .f iroe, Dominusostendit, dicens :
aspectibusindignaradix, operunicogilatiopoenitendo -El codentin ore,gladiij el captivi ducenlesin omnes
débet excidi. . génies,et Jérusalem calcabitur,,a ,gemibus. Prolinus
Et in patientia veslra possidebilisanimas veslrds. , juxia prophelia.mquoecanit :,In ira misericordioeme-
Idcireo possessio animoein virlute patieniioeponitur; ntor ejus, subjunxil alque ait :
quia radix omnium custosque viriutum pàiiëriiia est, Donec. impleantur' lempora nationum. Tempora
Per patie.ntiam .vero possidemus animas nostnas, , quippe nationum illa sunt ..quoeCommémorât Apo-
quia dum nobis ipsis doniinari disciraùs ;- hoc ipsum . slplus; dicens.: Quia coecitasex parte facta esl in .
incipimus possidere quod sumus. Sic enim cOnditi Israël, donec.pleniludogenliumintroiret, et sic omnis
mirabililer sumus; utralio animam, et anima possi- , Israël salvusfierel(Rom.xi). Qui cum promissa saluie
deat corpus. Jus vero animoea côrporis po'ssèssione, fuerit potitus , pa.lrium quoque redituros ad solum,
repellilur.j si^non prius anima a ratione poss'idetur. , et metropolis quondam suoepossessions atque inha- ,
Cusiodemigilur conditionis noslrài palienliàm Do- , bilalione gavisurus esse, forsitan non..iemere spe-
minus esse monstravit, qui in ipsa nos .possidere, ralur.j quia non in perpeluum, seddonec tempora na- ,.
nosmetipsos docuit, Palieriliaaulem vera est,1aliéna . lionum impleanlur, ila premendus esse narratur.
mala aequanimiterperpeti, conlra euni quoque "qui;JJ Quid aulem, iiivplelis nationum temporibus, et sic .
mala irrogat, nullo dolore moveri.-Namqui sic pro- , bmni Israël salvalo, sequalur*.Dominusex ordiue
ximi mala portai? ut lamen la'ciiusdoleal, et tempus manifestât. Namet hoc secundumMatthoeumdiscipuli
djgnoe'relribuiionisauoeratj palienliàm jioh exhibet, , inlerrogabant, non.solum templi evertendi lempus,
sed oslendit. . . sed et signum adventus ejus, et consummationissoe-
Cumaulem videritiscifcumdariab,exércilu Jêrasô- euli quoerendo
/em, tune scitoïequia appropinqiiavit dèsotàiiô ejiiè: El eruntsignainsolelel lima, ëtèlellis,elintèmspres-
Hactenus ea quoeper quadraginlâ arinos hecduin fine sura genlium,'prieconfiisiOne séiiiiusmariset flUcluum.
advenie'ntefuluraerânl ; hinc ipsè finis desolalionis;• Quia ergo; sicûl Dominus iii sequeritibus ihlimât,
quoea Romano exërcilu facta est ; Dominis verbïs apparente uiiivërSalijudicio côeluni et tërfa trans-
eyppnitur. • ibuni; et sicut iri-Joàhriis Apdcàlypsilegimus; mare
Tunt qui in Jua'oeasunl, fugiant in montes. Eccle- jam nori erit; merito ëodëni iricuiribehtejudicio, so-
siastica narrât historia cunctos qui in Judaea erant nitus maris et fluctuum confundilur,-terrarurii brbis
-Ohristia.nos,imminenteJerosolymorumëxcidio,com- ' prememibus' s'è"irivicëni colonis iuficitur, niaxima
oipniiosa Dominoloco decessisseiet trans Jordanem coelilumînaria percussis hbrrbrë novb"radiis tiirbà<'
boa IN LU&E ÊVANGELIUM EXPOSITIO.- LlB. VI. fS90
tàm faciemvêlant. Et quomodoïinpulsoead casumAL dus, cui amici non eslis, prope fit redemptio quam
arbores fragoris motusque sui proeihiiiere soient qnoesilis. In Scriptura etehini sacra, soepëcaput pro
indicia ; sic termine appropianle qtiàsi paVehiià mente ponitur. Quia sicut capité rëguniur membra,
nulant àclrémuntelementa.Ergoquodait Mattlioeus: ita cogitatioriesmente disponuntUr.Levareilaque ca-
Sol obscurabilurjet luna non ddint lumen Simm,et pilà est mentes ribstras àd gaudià palrioecoelestis
slelloe codent de coelo(Matlh. xXiv), ipsàni judieii erigerë. Quod éuléiricalcari riiundùs,ac despici de-
proesenliamsignificat;quando apparente vef'oegloria beat , providà Dominus cotiiiiâralione-
manifestai.
lucis, omniamundi Iumina,tenebris UffibrisqUe'corii- Nam sequitur : J
parantur. Quodverodicit Lucas : Erunt signaiii sole, El dixit illis simililudinem: Vidèle ficumeam, ef
el limai el slellisiproecursoresvicini ejusdemjudieii omnesarbores,cum producunljâni ex se fruelum,sei-
quasi nunlios indicat. Equibus.estet illudPrôphetoe: lis quoniamprope esl oeslas.lia et vos cum videritis
Sol verletur in tenebràs,et luna in SangUihem , ante- hoecfieri, scilolèqUonidmpropeest 'regnumDei. Aper-
quamveniatdiesDominimagnusetmanifeSliis(Joël.il), le ergo docel quiâ sicut ex fructu arborUniventura
liera quod Lucas ait : Et in terris pressura genlium, oeslasagnoscilur, ità ex ruina riiUndiprope esse co-
ipsumesse reorjquod Antichristitempora déëcribéns gnoscilurregnum Dei. Quibus profécloverbis osten- -
Mailbseusdicit : Erit enim lune iribulûtio màgnâ, B ditur, quia fruelus mundi, ruina est. Ad hoc enim
qualis non fuit ab iniliomundiusquemodo, neqUéfiel créscit, ut cadat. Ad hoc gerniinat, ut quoecunque
(Matth.xxiv);Quodautem Lucassubjungiijproecoh- germinaveril, cladibus consuriiat. Bene autem re-
fusionespnilus maris et fîucluum,proeco est Illius gnumDei oeslaticoiiiparatur, quia tune moerorisno-
quod inier -coeieramutabilia soeeuli Joannes mare stri nubila iranseUnt, el vitoedies oeternisolis clari-
habiturumconspexiti late fulgesçunt.
rescenlibushominibusproetimoréel exspeclaliohe, Amen,dico vobis,quia itoiiprélèrihi generatiokoecr
quossupervenienlunivmo orbi. Nam virtules coelo- donecomniafiant. Muliuiriquippe coramendatDomi-
rum movebunlur.Credo ipsum judicis advenlUinhac nus , quod ila pronuniiat. Quodammodo, si dici fas
sentenlia designari, quandojuxta alteriUsloci para- est, juratio ejus est : Amen, dico vobis.Amenenim
bolam omnes; hoc est et prudentes et fâtuoevirginés interpreialur verum, et iâriiennonest interpretatum,
insolitoclamore suscitatoe,lanipadesornant, id esi, cum poluisset dici Vêruni dico vôbis , nec Graicus
suasecum opéra numerant, pré quibus maximocum hoc inlerpres ausùs est facere, nec Lalinus. Sic
timoré jam jamque instantém oelerriidiscriminisex- niansit, non est intërpreialUrii, ut honorerahaberet
spectant eventum. Nam eatenus absque ullo timoré! vèlamenlosecrëti, non Utèsset negatum, sed ne vi-
judicis , [universusperte Orbïsacturus est, Aposiolo > ileseerelnudatUm. Igilur VerUmdico vobis Veritas
attestante ; qui ait : Cum enini dixerint, Pax et SécU- dicit, quoeuliqué et si noii dicëret, menliri oranino
ritas,t\inc repentinuseis supervenielintérims(I Tliess. non posset. Tamen coramendat, inculeai, dormien-
v )i Tune itaque SuperveniehleUniversoOrbitimoréi tes quodammodoexcitât, inlëritos.facit, coniçmni
et exspeetationedisiricti éxâniinis, mulii qui iri hoc; non vult : Ainén,iriquiëns,dico vobis,quia non proe-
mundoflorere yidebanlur, cum se sine fructu con- lèribit generatiohoec, donecomnia fiant. Generaiio-
spexerint* arescenl. Tune fides quoe sine operibus; nem aulem aut onme hominumgënusdicit, aut spe-
viruerat, probante se justi Judicis inarescet. Néej cialiterJudoeorum.
mirum homines, hoc est vel halurà, vel sensu ter- Coelum elterra trànsibunt,verbaautemmeanon irans-
restres, ad ejus judicium turbari, cujus aspèclum i ient. Coelumquod]lransibitnon sethéreum,sive side-
et ipse coelorumvirtUiës, hoc est, angelieoeirenientt réuni,sedaèreuril,a qu'ôet avescoeliet nubila coelico-
poiéslatesj beato quoque Job attestante, qui ait : giiorainanlur,ïnielligere debemus.Pelro attestante,
Columnoe coeliconiremisc'untet paventad riuluntejus,;, qui dicit quod coelierant prius, et terra dépiqua, et
Quidergo faciunttabuloe,quando trëniuntcolumnoe? ? pér âquam consistensverboDei, per quoe ille tune
Quid virgula deserti palitur, cura cedrus paràdisi i j> mundus periit. Coeliaulem qui nunc sunt et terra,
conculilurï %odemverbo repositi sunt igni reservatiin dieju.dicii
Et lUncvidebùntFilium hominisvènientemin itube e et perdiliohis hominum impiorum (// Petr. m).
cum poteslale magna et màjestate. In poteslale etst Apertè dôcens quia non alii coelisunt igné perituri,
majestaie visuri sunt quem in humilitate positum n quamqui aqua perditi, hoc est, inania hoec. et nu-
. audire nolueruntj ut viflùtèin ejus tanto tuùc dïsiri-- biiosa ventosiaeris spatia. Nequeenim aqua diluvii
ctius sêntiaritj quanto hriric cérvïcëmcordisad ejUs is qiioe quindecim tanlum cubilis mpnlium cacumina
patientiamnon inclinant. Sed quià lisêccontra rep'ro- i- transcendit,ultra aeris oelherisqueconfiniapervenisse
bos dicta sunt, inox ad eleclorum consolationem n credendaest. Quocunqueautem pervenire potuit, eo
verba vertûntUr,nam subdilur : nimirum juxta proefatambeali Peiri sententiamet
His ùuiémfieri incipienlibus,respiciieet levaleca- j- ignis judieiiperveniet.Si àulem coelumet terra trans-
pila veslra, quoniamappropinquatredemptioveslra. %. ibunt, moveri poiest quomododicat Ecclesiastes•
Cum plagoe,inquit, muridi crebrescunl, cum terror j'r Generatioproelerit, et generatioadvenil,terra veroin
judieii virtiitibusCoriimotisostendilnr, levatevos ca-
ï- oelernumslal (Eccle. i). Sed aperta ratione coelumet
pita, id esi exhilarate corda. Ouia dum finilur niuii-
i- terra per eam quam nunc habent imaginera trans-
 694 BEDJÎ VENERÂB1L1S OPP. PARS^II. SECT. I.— EXEGETICAGENUINA. , £92
eunt, altamen per essentiam sine fine subsislunt. A 1 omnispopulus manebalad eumin templo, audire eum.
Proeterilenim figura hujus mundi (I Cor. vu). Et ad • Quoeverbis proecipitDominus, suis confirmât exem-
Joannemangeius : Erit (inquit) coelumnovumet ter-: plis, Nam qui nos ante repentinum judieii universa-'
ra nova (Apec.xxi). Quoequidem non alia condenda lis advenlum, ante.incerium singulorum nostrum
sunt, sed hoecipsa renovantur. Coelumigitur et terra, exilura, deliciis simul et curis hujus vitoenegleciis,
et transibit et erit, quia et ab ea quam nunc habet ad vigilandum horlalur et orandum, et ipse impen-
speeie per ignem tergetur, et tamen in sua semper denle suoelempore passionis , doctrinoevigiliis, et
natura servabitur. Unde per Psalmistam dicilur : precibus insiat, pariler et exemplo insinuans hoc
Mulabis ea, et mutabunlur (Psal. ci).. Quam quidem esse digne Deo vigilare, vel dicto vel facto proximis
ullimam commuialionem suam, ipsis nobis nunc. quibusque viam veritatis ostendere', et eos pro qui-
çicissiludinibus nunliant, quibus nostris usibus inde-, bus passurus erat, vel verbo ad fidemprovocans, vel
sinenter alternat. Nam terra a sua speeie, hiemali Patri oraiibne commendans. Et nos quoque cura in-
ariditale déficit, vernali humore 'viridescit. Coelum, ler prospéra sobrie , el juste, et pie conversamur,
quotidiecaliginenoctis obducitur, et diurna clarilate inter adversa vero nunquam de divinoemisericordise
renovalur. Hinc ergo , hinc fidelis quisque colligat, celsiludine desperamus , diebus profecio cunelis in
et interire hoec, et tamen per innovationem refici,.. templo docemus, quia'fidelibus operis boni formam
quoeconstat nunc assidue velut ex defèctu reparari. ; proebemus.Noctibusvero in monte Olivetimoramur,
Altendile aulem vobis, ne forte graventur corda quia in tenebris angusliarum gaudii spiritalis conso-
veslra in crapula et ebrietale, et curis hujus vitoe, et laiione respiramus. Juxia eum qui dixit : Ego aulem
superveniat in vos repenlina dies illa. Tanquam la- sicut oliva fructifera in domoDomini, speravi in mi-
queus enim supervenietin omnes, qui sedenlsuper fa- sericordiuDeimei (Psal. LI). Id est, sicut is qui mi-
ciem omnisterroe.0 stultam proesumplionemcordis, serïeordioefruelum-, quibus valuit impendit, mei a
"
bumani, quoelamenlabilem finem cupidilatis, ebrie-, Domino miserendum esse non ambigo. Et ad nos
tatîs, et cràpuloe',nec ipso judice contestante , proe-,, quoque audiendos omnis populus manieat, cum vel
videat, sed edielum Régis oeternimore servi nequam, discussis operibus lenebrarum, vel evictis, Dei gra-
postquam didicerit, spernat. Et cerle si qui nobis pe- tia , nebulis pressurarum , sicut in die honesteam-
ritus ac sapiens medicus proeeiperet : Atlendiie, in- bulantes , non in comssalionibus et ebriétalibus
quiens vobis, ne qui (verbi gralia) de illius vel il- nos filii lucis imitanlur (Rom. xni).
lius herboesucco avidius sumat ; quod si fecerit, re-
CAPUTXXII.
pentinus ei superveniet interitus, quanto quisque <
studio proemonentïs medici mandata servaret, ne,, Appropinquabataulem dies festus Azymorum, qui
videlicet ',' vetituni gustando , periret ? At nunc ani- dicilurPascha. Pascha, quod Hebraicedicilur phase,
marum simul et corporum Salvator ac Dominus.ju- non a passione, ut plerique arbitranlur, sed a traus-
bet ébrieiatis herbam et crapuloevitandam, nec non itu nominatur, eo quod exterminator videns sangui-
et curarum soecularium,velui morlireros succosesse , nem in foribus Israeliiarum , perlransierit, nec per-
cavendos, et quanti lamen nosirum , his non solum çussent eos,-vel ipse Dominusproebensauxilium po-
sauciari, sed eliàm consuminon timent ? Nulla credo pulo suo, desuper ambularit. Cujus sacramenium
alia causa, nisi quiâ fidem quam medici proebenldi- voeabuli, sublimius exquirens evangelïsiaJoannes
ctis, Dominiproeberecontemnunt. Si enim credidis- ait : Sciens Jésus quia venit ejus hora, ut transeal ex
.sent, credendo utique timerent, liraendo aulem im- hoc mundoad Patrem (Joan. xm). Ubi manifeste dé-
pendens pericuium caverent. Sed illi e contra tor- clarât ideo feslivitatis hujus diem per legem mystice
pendo, quam juste dielura sit, probant : Filius homi- transitum vocari, quod Agnus Dei, qui peccala mun-
nis veniens, pulas inveniel fidem in terra ( Luc. . di îolleret, in eo de hoc mundo vel ipse esset trans-
xvm)? iiurus, vel nos salubri transilu, quasi de iEgyptia ser-
Vigiïdteitaque omm lempore,oranles, ut digni ha- j) ] vitute ducturus. Hoc sane juxta Veteris Testamenti
beamini fugere ista omnia quoefulura sunt, et stare lilieram inter Pascha el azyma distat, quod pascha
ante Filium hominis.Qui anie Filium hominis stare, ipse solus dies appellaïur in quo agnus occidebatur
eique juxia Apocalypsin Joannis die noctuque in ad vesperam, hoc est, quarla décima luna prirni
templo ejus.servire desiderat, nec ab ejus aspectibus mensis. Quinia décima aulem luna , quando egres-
in ignem oelernummalediclus abjici, non solum ab sum est de jEgypto, succedebat feslivitas Azymo-
ilfecebris soecularibuscastigari, sed et orare, et vi- rum. Cujus seplem diebus, id^est usque ad vicesi-
lare, et hoc non certis quibusdam diebus, sed omni roum primum ejusdem mensis diem, ad vesperam,
tempore facere débet,juxta quodpsalmus ait : Bene- est slatuta solemnilas. Verum Evangèlii Scriptura
dicam Dominumin omni tempore, semperlaus ejus in indifferenteret diem azymorum pro pascha, et pro
ore meo (Psal. xxxm). Sic namque merebitur habi- diebus azymorum pascha ponere solet. Dicit enim
tare in domo Domini, in soeculumsoeeulilaudare il- Lucas : Dies fesius Azymorum,qui dicilur Pascha.
lum. Item Joannes, cum primo Azymorum die, id est
Erat autem diebusaocens in templo, noclibïîsvero quinta décima luna res ageretur, ait : Eonon in-
exiens morabalurin monte, qui vocatur Oliveti. Et Iroierunlin proelorium, ul non conlaminarenlur, sed
gag IN LUCM EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. Vf S9A
manducarent pascha (Joan. xvm). Quia videlicet et;. Vtris absentibus, verilatem mendacio , virtutem cri-
paschoedies in azymis panibus est celebrari proece- mine mutet.
ptus, et nos quasi pascha perpeluum facientes, sem- VenilaulemdiesAzymorum,in qua necesseerat oc-
per ex hoc mundo transire proecipimur.Una quippe cîdi Pascha. El misi Pelruni et Joannem dicens :
die'agno immolaload vesperam , sepiem ex ordine Eunles parale nobis Pascha, ut mahducemus.Dieiii
•dies sequunlur azymorum.-Quia Christus Jésus se- azymorum Paschoe,quartam decimain prirni mensis
m'el pro. nobis in.pleniludine lemporum passus in appellai,' quando; fermenté "abjeeio; pascha, id est,
carne,-per omne"nobis hujus soeeulilempus , quod -agnus, occidi consueverat ad/vesperani,; ut supra
sepiem diebus agitur, in azymis sincerilatis et veri- jam dictum est. Quod exponens Apostolùs' ait :
tatis proecipitesse vivendum : totoque semper nisu Etenim pascha nostrumimmolalusest Christus(I Cor.
desideria soeeuli,quasi jEgypli relinacula fugere , et v). Hoc elenira Pascha lune necesse erat occidi, hoc
quasi a mundanaconversationesecrelam solitudinem est paterno consilio ac definitione sancilum. Qui
inter nos admonel subire virlutuni: . licet die sequenle , hoc est, qufnta décima sit luna
. Et quoerebantprincipes sacerdotumel scriboe, quo- crucilixus, hap tamen nocie qua agnus immolabaiur,
modo eum interficerenl, Timebanl vero plebent.Hoec et carnis sanguinisque suis discipulis tradidit myste-
ante biduum Paschoe,congregatis principibus sucer-- ria celebranda, el a Judoeis tenlus ac'ligaïus ipsius
dolum, et senioribus populi, ac scribis, in airium immolationis, hoc est, passionis suoe,sacravit exor-
Caiphoe,Mallhaeusacta teslatur. Timebant vero ple- dium.
bem, non sedilionem meluenies, sed cavenles, ne " At illi dixeruni: Ubi vis paremus? Non habemus
auxilio populi de suis manibus lollerelur. domicilium, non habemus tabernaculum. Âudiant
Inlravil aulem Salanas in Judam qui vocaturIsca-. quibus oedificandarumdomorumcura est, et ambi-
rioles , unum de duodecim.Scribil in Evangelio suo liosarum porticum cogitatur insiruclio, quos prelio-
Joannes quia cum inliuxisset Dominuspanem, dédit sorum marmorum pompa et distincta auro laquearia
JudoeSimonis Iscariolis, et posi buccellam,-lune in- délectant,' cognoscant Glirislum omnium Dominum,
. troivit in illum Salanas. Sed non esl conlrarium qui locumubi caput inclinaret non habuit. Et .idcireo
Lucai, qui eum et anie buccellam a Salana invasum eum discipuli inlerrogant : Ubivis paremus tibiman-
jam esse commémorai, quia quem nunc inlravil ut ducare pascha?
deciperet, poslmodum inlravil ut sibi jam traditum El dixit ad eos : Ecce inlroeunlibusvobisin civila-
plenius possideret. Nunc inlravil, ul quasi adhuc lem, occurret vobis homo amphoram aquoeporlans.
-alienum lenlaret, lune ut quasi proprium ad quoe- Sequiminieum in domum in quam intrat. Indicium
cunque vellel agenda noxia Iraheret. quidem proescioedivinitalis est quod cum discipulis
Et abiil, el loculusesl cum principibussacerdotum • loquens",quid alibi fuluruni sit, novil. Piilchre autem
et magistrdlibusjquemadmodumillum traderel eis, et paraturis Pascha discipulis, homo amphoram aquoe
gavisi sunl. Quod dixil : Abiilel loculusest, oslendit porlans occurrit, ul osiendatUrhujus paschoemyste-
a principibus invilalum, non ulla neeessitate consiri- rium, pro ablutione perfecta mundi toiius esse cele-
ctum, sed sponie propria sceleratoe mentis inisse branduin, Aqua quippe lavacrum gratioe, ampliora
consiliura. mensuram perfeelam significat. Parant ergo Pascha,
Et pacti sunt illi pecuniam dare. El spopondit.Et ' ubi aquoeinfertur amphora, quia tempus videlicet
quoerebatopporlunilalem,ul traderel illum sine turba. adest quo veri paschoe cultoribus lypicus de limine
Multi hodieJudoe scelus, quod Dominumac Magi- cruor auferatur, el ad lollenda crimina vivificifontis
: strum Deumquesuum pecunia vendideril, velut im- baptisma conseeretur.
«ane et nèfarium exborrent, nec tamen cavent. Nam El dieetis patrifamilias domus : Dicil tibi magi-
'
cum pro muneribus falsum' contra quemlibet testi- slet : Ubi est diversoriumubi paschacum discipulis
' moniura
dicunt, profecto quia veritalem pro pecunia meismanducem? Consulte vel aquoebajuli, vel Do-
negant, Dominumpecunia vendunt. Ipse enim dixil: 1) mini domussunt proetermissavocabula, ut omnibus
Ego sum verilas (Joan. xiv). Cum societatem frater- ' Pascha celebrare volentibus , hoc est, Christi sacra-
nilalis aliqua discordioe peste commaculant, Domi- mentis imbui, Chrislum suoe mentisliospitio SUSCN
num produnt, quia Deus charitas est. Qui eliamsi père quoerenlibus,facultas danda signettir
' Et ipse vobisoslendel cdmaculummagnumstralum,
nullus pecuniam det, Dominum argenteis vendunt,
'
quia principis soeeuliimaginera , id est, exempla el ibi parale. Eunlesauteminveneruntsicut dixit illis,
hoslis antiqui neglscta condiioris ad quam ereaii el paraveruntpascha. Coenaculummagnum , lex spi-
sunt imaginesumuni. Nam sicut Joannes Bapiisîa, rilualis esl, quoede angusiiis litteroe egrediens, in
qui non pro Chrisii confessione, sed pro defensione sublinii loco recipil Salvalorem. Nam qui adhuc oc-
veritalis occubuit, ideo lamen pro Chrislo, quia pro cidenlem litleram servaverit,' qui non aliud in agno
verilate hiariyrium suscepil, ila e contrario, qui quam pecus intellexerit, iste nimirum in imis pascha
charitalis et veritalis jura spernit, Chrislum utique, facil, quia spiritus màjeslalem comprehendere nec-
qui esl verilas cl charitas, prodil. Maximecura non duin dicit. Àtqui aquoebajulum, hoc est gratioeproe-
infirniilale, vel ignoranlia subripienle peccat, sed in couera in domuraEcclesioe fuerit seculus, hic pes
" siniililudinemJudoe
quoeritopportunitalem, ul arbi- Spiritum vivificantemlectumliileroetranseendeiido'
 S9S BEDJE VENERABILISOPP:. PARS OÊCT. I. — EXEGËTICAGENUINA. 596
|ri;alto mentis diversorio Glrrislomansïoriemprépa- A rudi populo carnaliter observanda proecepit.in niem-
rât, quia cuncla vel Paschoesacramenla , vel coeiera bris suis, boc est in ipsa Ecclesia spiritaliter exercet.
-legis décréta deeo s'criplainielligit. El accepio calice, gratiasegit et dixil : Accipileet
Et çum facta essethora, discubuiljet duodecimapo- dividiteinler vos. Et liic calix ad vetus illud Pascha,
sloli cumeo. Horam manducandi paschoe désignai, cui finem dcsiderabal imponere, pertinet. Quo ac-
quoe, ut soepiusiriculcalum est, quarta décima die cepto , gralias égit, rib lioc nimirum, quia vêlera
mensis primi perducta ad yesperam, et quinta déci- •transilura, et veiitura, fuerant omnia nova.
ma luna jam terris apparente, juxia edicla legis in- Dico enimvobis,quod nonbibamdegenerdtionevilts,
stallât. donec regnum Dei veniqt. Poiest quidem hicversicu-
El ail illis : Desidenpaesidemviliocpascha mandu- lus el simpliciler,accipi, quod ab hac hora coenoe,
mre vobisçum.anteqnampjuiar,Desideratprimo typi- usque ad lempus rcsurrectïonis, quo in regno Dei
eum pascha cum discipiilis mandueare, et sic passio- erat venturus, vinum bibilurus non esset. Poslea
nis s.uoenmndo mysteria declarare, quatenus etan- namque illum, cibum polumque sumpsissé, tesialur
liqui legaiisque paschoeprpbalor existai, et hop ad aposiolus Peirus, qui ait •: Qui inanducavimusel bi-
suoedispensatiom'sfiguram periinuisse docendo, car- bimuscumillo, postquamresurrexila mortuis(Act.x).
,na-Iiler-uHravetei .exhibent),imo, umbra iranseiinie, B Sed multo consequenlius, ut sicut sopra lypicum
yeri jam .paschoelumen advenisse demonsiret, Quod agni esnni, sic etiam potura paschae typicura neget
pulchresiemporibusJosue consummandimaiinoetem- se ultra gustalnrum, donee osiensa et inanifeslata
pus et ordo praefigurat, ubi seriplum esl : El fece- resurreclionis suoegloria, regni Dei ûdes mundo ad-
runl paschoeqnqria décima die mensis ad pesperumin veniat. Ut per duo maxinia legis edicla, esura vide-
çqmpeslribus Jéricho, et, eomederunl de frugibiis . licét potumqtie paschalem spiritalilerimniutàia, dis-
terrm aliero die azpnos panes, el polenlam ejus- ceres omnia legis -sacramenla, vel jussa quoecar-
dem mini, ûefepifque mamiq postquam comederunt naliter sonare videbanlur, ad spirilalem jam nunc
de frugibiis lerroe, nec usi $_untultra cibo illo filii observaniiam fuisse transfe.renda.
-Israël (Jpsue. y). Siquidem Josue suscepium de- El acceptopane, gralias egit, et (régit el dédit eis,
iuiicto Moyse populum, solilis aliquandiu trans dicens: Hoc esl corpus meum,quod pro vobis datur.
Jordanem mannoerefecil alimeniis, quibus et ipse, Hoc facile in meam commemoralionem.Finilis pa-
quamvis agnilo clinique gustatp terroerepromissionis schoeveteris solemniis, quoein commemoralionem
fruclu, reficilur. Exin Jordanem trajicit., cullris antiquoede jEgypio liberationis agebantur, transiit ad
ipelrinis cirçumeidit, ,el très semis mensis usque ad ,J noyum, quod iii.suoeredemptionis memoriamEccle-
diem sçilicet paschoecompletam consuelum manna sia frequentare -desiderat. Ut videlicet pro carne
non lollijt. Moysequippe mor.tuo, JjOsue.duxordina- agni,v,elsanguinesuoe carnis sanguinisque sacramen-
tur, quia, lëge jradilipnibus Pliarisoeorunicorrupta, -lum in panis ac vini figuraIsubsliluens, ipsum se
fjliris.lus incarnalur. Josue trans Jordanem manna esse monstrarel, cui jur.avitDpminuset non poenilebit
paseil el pascitur, quia Dominus usque ad tempus eum, lu es sqcerdos in oelernum,-secundjatno.rdinem
sui napiisniaiis coeremqniaslegis et ipse serval, et a Melchisedeçfy (Psal, çix),. Frangit. aulem ipse pa«
cunctis servari desiderat. Traduclam plebem Jor- nem quem porrigit, ut ostendat côrporis sui fraclio-
danem Josue pelra pircumçidit,,quia, baptismi gratia jiem non sine suas.ponle futuraro, sed, sicut alibi
celebrala, Salvator eliam cogiiationum quod lex ne- dicit, poieslaleni se liabere po.iiendianimam suam,
quiverat, illepebrasfidef seyerilale praecedit. El très et ilerum sumendi para. Etsicut.de veteribus ter-
semis annos quasi solito manna nulriri, sacramenla' minandis egerai, sic et de jiovis incipiendis Patris
legis, .guaniyis ad çoelestia p.romissa paulalim pro- gratias agit, nobis par.iter pxemplum tribuens, in
yocans, observare non cessât, donec lempore proe- omni boni .operis inchoalione vel perfeciione, Pa-
fixo,desideratum pascha cum discipulis manducans, trem qui est in coelis esse glorificandum. Quod
ita.demum maneillucesçente mundissimasui côrpo- ) autem dicit : Hoc'facile iii meam commemoralionem,
ris et sanguinismyst.eriain crucis al tari ppnseerala, .exponil apostolùs Paulus. :ijui cumyerJbaipsiuspp-
quasi aayma lerroe repromissiqnis imbuendis fideli- jieret dicenj-is: Hoc facile in meain c.onimemorglip-
bus offerat.Denique<quod.sequitur: .nem, hoc est corpus meum qupdpro vobis.cpnfringilur,
Dico enimvobis, fpûa..ex hoc pon liiqnaucaooillud El iierum : Hic est calix novumleslamenlumin meo
doneç implealurin regno Dei. -QuantumJosue verbjs sanguine, hoc facile guoliescunquebibeljs, jn meqpi
cpnsp.nat, qui ait,: N.ep&si sunl ujlrq cibpillo filii commemprflfipneny,iSubjunxit exppnendo , et ail :
Israël, .sed comederunt.de frugibus lerroe Chanaan Quoljescnnqueenim mqnducqlis pqnemhunç, et ca-
(Josue, y). -^-Ego non manduçqbo,,\nqmp, illud donec liceni bibilis,morlem Dominiannunliale, doneeventât.
ipipleatur in regno D.e\f$ est, nequaquani ultra Mov- (1 Cor, xi)..
îSaicumpascha .pelebrabp,[donec in Ecclesia spiriia- Similiter et cqlicepi,postquam coenqvil,dicens; Hic
liter inlellectum pompleatiir: Jpsa est enim regnum esl,calix.novumleslamenlumin sanguinemeo,quod pro
Dei. .Dequo alibi discipulisait : RegnumDei inlra vos vobis fundetiir. Quod dicil : Similiier et ealkem, sub-
esl(Luc. xyii). In,quoregno Dominus.hodiequevelus .auditur.KTr.ô wiypSjdédit eis ut sit plena sententia :
pascha impletum mandupat, quando ça quoeMoyses Similiter& cqlicem,poslqugm.coengyit,dedil eis. Quia
 '
97 IN LUGaE EVANGELIUMEXP0SIT10. LIB."Vi: — B9.8
I»
ergo panis carnemconfirmât, vinum vero sanguinem A adesse non dubitalur, aslantibûs sibi minislris coe-
3 ' léstibus
in
operatur carne, hic ad corpus Christi myslice, il- quoericogitur : Ecce, inquiens, manus tra-
lud refertur ad sanguinem. Verum quia et ndsin dentis me, mecumest in mensa.
7
Chrislq, el in nobis Ghristummanere oportet, vindm Et ipsi coeperuntquoerereinler se quis esselex eis
! dominici calicis '
aqua miscétur. Attestante enim qui hoefaelurus esset.Et certe noverantundecim apo-
Joanne, aquoe populi sunt (Apoc. xv). El neque sloli quod nihil taie cpnlra Dominumcogitarenl.sed
a'quafnsolam , neque solum vinum , sicut née gra- ' plus credunt magistro quam sibi, et limeules
n'um frumenti solum sine aquoe adfiaisiiorieet coh- fragilitatem suam, irisles quoeruntde peccato, cu-
'
féclione in panem , cuiquam licet oiferre, ne talis jus conscientiam non habébant, Quoerit et Judas ;
videlicetoblalioquasi caput a'membris secernendurii impudens, sicut. .MailhoeusMareusque commémo-
esse sign.ificet,et yel Chrislum sine nostroeredem- rant, ut audapiabonani consçienliam raentiretur.
' Facta esl autem et
ptionis amore pâli pptuïsse; vel nos sine Christi paè- conletUiqinler eos, quis eomm
sionesalvari, acPatri offerri posseconfingat;quod si vidéreluresse major. Sicut bonis esse nipris splel in
quem m.ovet,cum ccenalis Sa'lvâtor apostolis suûni 'Scripturis. semper exempla Patrum praeeedeniium,
corpus ac sanguinetri tradidevit, quare non univer- quibus ad meliora proficiant, quibus agnilis, de suis
salis Ecclesioeconsueludinejejunii dôcèâmuréadem B actibus humilienlur, ïnquirere, sic e contrario re-
sacramentâ-percipere, breviter audiat ideo lune coï- probi, si quid forte in' eleclis reprehensibile repa-
natos communicasseapostolos, quia necèssé erat pa- riunt, quasi suas ex eo nequflias qbleciuri, aut p.rp
scha illud lypicum antea cbnsummari, et sic ad veri jusio defensuri, libentissime soient aniplecti. ldeç-
paschoesacramenla transiri. Nuricin honoreralariti. que mullo ardenlius legunt quod.facta est.contentio
tamque ler.rib.ilissacramenii plâ'cuissemagislris Ec1- inler discipulos Christi quïs' eorum videretur esse
clesioe,primo nos dominicoepàssionis pàrticipatione "major,quam quod multitudiniscredentiumerat cor et
muniri, primo spirilalibus epuKs iriterius exterius- anima una (Act.'iv). Mullo recolunt lenacius, quod
que sacrari, ac deinde lerreriis dapibus corpus facta est dissensio inler Barnabam et Paulum, its ut
el yilibus escis refici. Quod autem dicil : Hic est ca- discederent ab invicém, quam quod idem Paulus
lix novumleslamenlumin sanguinemeo , ad distjn- ait : Cumenimsit inter voszelus el cqnleiuio, nonne.
ciiouem veleris Teslaraenli réspîcit, quod hircorunï camaleseslis?liorine'hominesestis? quasi nobis infir-:
et viiulorum est sanguine dedicaturii, dicenie iniër mitas sanclorùm imilanda proponalur, et non illu.d
aspergendum législature : Hic est sangtiis teslamen- potius, quia convaluerunt de infirmilate, fortes facti
ti, quod mandavil ad vos Deas (Hebr. ix). Necesse sunl in bello, boc maxime in loco, ubi et ipsa con-
esl enim exemplaria quidem coelesliumhis riiunda- " ientionis eoriim causa est nobis incognita. Neque
ri, ipsa autem coelesliamelioribU'shosliisquâmisïis,' enim incredibile est quia juxta hoc quod alibi proe-
juxta quod Aposiolusper loiaffl ad HeboedsEpisio- cipilur : Contenditeintrareper anguslamportant (Luc.
lam, inter legem dislinguens et Evangëlium, pul- xuij , honore se inyieemproeveniendocerlaiiat. Ve-
cherrima expositioneet plenaria râlione déclarât. rum qualibel eX caUsaconienderint, nos potius pon
Verumlamenecce manus tradentis me mecum est carnales adhuc discipuliquid gesserini, sed spiritalis
in mensa.El quidemfilius hominis secundumquod de- magister quid jusseril videaraus.
finilumesl vadii, verumlamenvoeilli hominiper quem Dixit aulem eis: Regesgenliuvidominanlureorum,
iradetur. Qui de passioné proedixerat, el de prodi- et qui poiesjatemhabent super eos, beneficivocantur.
tore proedicil,dans locum poenitentioe,ut cum in- Vosaulemnon sic. Sed qui majpr estin vo.bis,-fiât sicut
tellexissetsciri cogitatioiies suas et occulta consilia, junior^ el qui proec^ssprest, sicut minislrator. Cer-
poenitereteum facii sui. Et tamen non désignaispe-, laniibus de prioralu discipplis,piu.s,magister«os non'•
cialiier, ne, manifesté correpius, impudeniiorfieret, iniioeconlenimnis arguit, sed formam qUamsequan-
Min.itcrimen in numéro, ut agat coiiscius poeniten- tur humilitalis modesta ratione describit. Jnqua ta- '
tiam. Proedicliet poenanï ut'quem pudor non vice- 0 men forma obtinenda.inajpj-eset praicessores,id est,
rat, corrigant denuntiata supplicia. Sëd et hodie doctores Ecclesioenon minima discreiione opus ha- '
quoque et in sempiiernuto,voeillihomini qui ad men- bent, ne videlicel reguin genlium. instar doniinari!
sam Domini uialignus accedit, qui, insidiis mente subjectis, seque ab eis gaudeant supervacuis laudi- i
conduis,qui,proecordiisaliquo. scelére pollutis, my- biïs ailolli, sed,ad exeniplumrégis proesintieffician- '
sieriorum Christisecrelis parlicipare non meluïl. Et- tu'r ac ministri. Quia nimirum necesse esl ut sic •
enim ille in exemplum Judoefilium hominis tradit, agenlibus per lmmilitalemsint.spçli, quatenus.contra r
non quidem Judseis peccalorihus, sed lamen pecca- dëlinquenliura vitia per zeluni jusiitioesint erecti, ut .
loribus, membris videlicet suis,- quibus illUd in- ei' bonis in nullo se prspferant, et çum prayorum-
oestimabileet inviolabile Domini' corpus violare culpa exigit, poleslalemprolinus sui prioratusagrio- -,
proesumit.Ille Dominumvendit, qui ejus ainorë àp li- scant. Ne enim proesidenlis aninius ad. elationeni
more.negleclo,lerrenaetcaduca, irao eliam crimi- potestatis suoedejepiationerap.iatur,rçcie per quem-
nosaplus amare et curare convincilur. Voe,inquarâ, dam sapienlem dicilur : Ducentle çonstiiuerunt,noii.
illi homini, de .quo Jésus qui allaribus sacrosanctis exiolli, sed eslo in illis quasi unus ex illis (Eccli.
inter jmmo.iandum,ut pote proposila consecraturus, ' xxxH). Hinc etiaui Petrus ait : Non dominantesin
 599 :;BED;E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 600
Et tamen A . (Matlh. v), quoniam ipsi saturabuntur. Fruendos
' cleng^sëd forma facligregi (IPelr.v).
nbriunqu'amgravius deiinquilur, si imler perversos . sçilicet, olim desideralo et amato gaudio veri el in-
'pliis" oequalitas quam disciplina custodiaiur, quia , concussi boni. Et sedéalissuper thronos, judicanles
enim falsa pietale superatus ferire Heli delinquentes duodecimtribusIsraël. Hoeccstilîaquam psalrauscanit
.filios nolait, apud dislrictum judïcem semetipsum immutatio dextroe Excelsi- (Psal'. LXXVI) , ul qui
cum filiis crudeli damnatione percussit. Unde ne- nunc hunijles -gaudenl miuistrare conservis, lune
cesse est ut redorera subditis et matrem pielas, et super Domini mensam sublimes vitoe perpetuoeda-
patrem exhibeat disciplina. Atque inter hoecsollicita pibus alantur ; qui hic in lentationibUsinjUsiejudi-
circUmspectioneprovidendum, ne aut districtio ri- cali cum Dominopermanent, illic eum.eo super len-
- gida, aut pietas sit remisSa. taloressuos justi. judices veniant", et quanto huic
: Ï-Nam quis major est, qui recitmbltan qui minislrat? mundomagnahumii.iiaiedespeclisunt, lànto lune ac-
Nonne qui recumbil? Ego autem in medioveslrumsum cepiis sedibus majore culminepotesiaiis excr'escani.
sicut qui minislrat. Ad verba exhorlationis suimet Ailaulem Dominus: Simon, Simpn ,- ecceSatanas
adjungit exempla, quoe Joannes evangelista plenius expelivilvps , ulçribrarei sicut Irilicum. Ego autem
commemorans inler coelera scribit : Si ego lavi rogavi pro le, ut npn deficialfides tua. Ne glofiaren-
veslrospedesDominusel Magister,et vos debetisaller B J tur undecim aposloli, suisveviribus tribuèrènt quod
alterius lavare pedes (Joan. xm). Quamvis etiam soli pêne inter toi millia Judoeorum dicerentur in
verbo minisirandi pqssint omnia quoe Deus in car- tentaiionibus permansisse cqm Domino, oslendit et
ne gessit intelligi. Nam el ipsum sui sanguinissa- eos, si non juvantis. se. Domini essent opilulaiione
• cramenlum imministrandumnobisse effundere si- prolecii, eadem procella.cum coelerispoiuisse cori-
gnificat, Cura dicit : Sicut Filius hominisnon venil leri. Verum cum Salanas expeiit eos terilaré , et
ministrari,sëdmiiiislrare,el dare animamsuamredem- .velut qui irilicum purgat .ventilandocoucuièrê, do-
ptionem'promullis (Matth. xx), et hoc quoque ma- cet nullius fideraa diabolo, nisi! Deo, permittenle
joribus Ecclesioeproecrpuumminisirandi genusimi- tentafi. Salanoequippe ad.cribrandum, bonos ex'pe-
tandum ostendens, ul nonsolum mispricordiis,elee- tere est, ad affliçtionem.eorum, malilioe oesiibus
mosynoe,docirinoe salularis, spiriialis exempli mi- anhelare. Quo enim eorum lenialionem invidens
nisteria fratribus impéndamus, vèrura etiam sicut appelit, eo illorum quasi probaiionem deprecans
ille pro nobis animam suam posuit, ita et nos pro périt. Çum vero pro Pelro. rogans Salvator non ut
învicera animas ponere discamus. , non lenletur, sed ul non deficiatfides ejus obsecrat,
Vosautem eslis qui permansisiismecumin tentalio- hoc est, ut post lapsum negaiionis ad slaluni prisii-
nibus meis, el ego dispono vobis, sicut disposuil mihi . num poenilendoresurgat, insinuât -utilesanctis esse
rater meus regnum. Non inchoatio paiientioe, sed lenlaiionum flammis examinari, ut vel teniari quia
perseverautia coeleslis regni gloria donatur. Quia fortes fuerint appareani, velcognila per lentationes
nimirum perseveranliaquoe alio nomine constanlia sua infirmitate forliores discant, et sic , cum pro-
vocatur, robur quoddanl el fprliludo mentis, cun- bali fùerinf, acçipiant el.ipsi coronam vitoe, quam
clarunïque (ut ila dixerim ) est columna virtulum. repromisil Deus diligentibusse (Jac. îj.
Quoecura bene recta etfirma consislit, nihil esicer- El tu aliquandoconvenus, confirma fratres luos.
lius, nihil lulius bonis m'oribus.'Quod.sialiquo.de- Sicut ipse tua.m (inquit) fidem, ne Satana tenlanie
jicialur impulsa turbine, non sola labiiur; oninia deficiatorando protexi, ila ei tu infirmioresquosque
enim pr.orsusanimi bona simul corruum. Sicut ergo fratres exemplo tuoepoenitentioe,ne de venia forte
Pater disposuit (ilio regnum, quem factura obëdien-. desperent, erigere et confortare mémento. Quoil
tem ùsque admorlem,morlemaulemcrucis,exaltavit,et idem et post resurreetionem éxhortalur, cura ei ter-
donavilillinomenquodest super omnenomen(Philipp. tio sese amare proûtenli (decebat enim ut timorera
n), sic et filiusidem permanentes secum iii tenta- térnoenegaiionis, lernoe confessionis amor eluerel)
lionibus oelernumducetad regnum. Si enim complan-U tertio nihilominuspascenda'ssuas oves coramendat.
tali facli sumus,similiiudininïorlisejus, simulclïèsur- Qui dixil ei: Domine, lecumparalus sum el in car-
rectioniserimus (Rom:yi). A cujus' sublimiialé pro- cerem,et in morlemire. Al ille dixil : Dico tibi, Pe- '
ttiissi Judas infelix excipilurl Nam eianléquam hoec; Ire, non canlabit hodie gaUus, donec abneges nosse
'
Dominus diceret, exissë credendus est. Qui non . me. Quia dixeral se Dominuspro Peiri fidë rogasse,
modo- përmanere cum illo iri tentationîbus sprevit, conscius ille proesentis affectus iideique fervenlis,
verum ipsos lentationum ejus juvit auclores. Exci- sed futuri casus nescius, non crédit se ullatenus
piunlur et illi qui, audilis incompreherisibilissacra- ab eo posse deficere.Veruin qui solus'novil quid sit
menli verbis, abierunt rétro, et jam noii cum illoi in homine, ne qui"fideliumsuo vel de slatu incauie
-ambulabant. Non enim recedenies a Domino, nisii confidai, vel de, casu incaulius. diffidai, et quasi
quotqu'otpoenitendoredierunl, potuere salvari. Deus modum, lempus, ac numerum negaiionis ejus
Ul edalis et bibalis super mensammeam in regno. proedicit, et quasi misericors auxilium suoedefen:
Mensahoecproposiia omnibus sanctis ad frnendum,,' sionis promitiit. ..,..,
coeleslisest gloria vitoe. Cibus polusque ille de quoi Quandomisivos sine -sacculo,et pera, el ealcea-
alias dicilur : Beati qui èsuriunl el siliuni justiltami mentis,nunquidaliquid defuit vobis?Al illiditcerttnt
 601 IN LUCiE EVANGELIUMEXPOSITIO. — LIB. "VI. - 002
Nihil. Dixil ergo eis : Sed nunc qui habet sacculum, A audaciam pro Domino cerlandi, et evulsa iclu ejus
tollat similiter el peram, el qui non habet, vendat tu- ' auricula, Dominoetiam raoriluro pietatem virtutem-
nicamet emal' gladium. Quam juste discretionem que dôceret inesse medicandi. Aliter qui nequaquara'
matrem cunciarum nulricemque virtutum Patrum : vagina exemptus osierideret eos nec totum quod po-
senlenlia deûriiat, et ex hoc Domini sermone proba- tuere pro ejus defensionè faicere permissos.
tur, qui non eadem vivendi régula persecutionis qua El egressus, ibal secundumconsuetudinemin mon-
pacis tempore discipulos informat. Sunt.nahique lem Olivarum. Secuti sunl autem illum et discipuli.
virtutes quoe,semperobnixeque tenëndoe, sunt quoe Tradendus a discipulo Dominus, consueli secessus'
pro tempore locoqueprovida sunt discretione mu- locum quo racillime reperiri possit, adit, Ubi sunt'
tandoe. Quis etenim, nesciat viscera misericordioe, ergo qui eqm mortem timuisse, invitumqUeconten--
benignitatem, bumililatem, paiientiam, modestiara, i dunt esse crucifixum? Et pulchre sui côrporis et
caslilalem, fidem, spem, charilatem, el his similia; sanguinis raysteriis imb.utos in raônlem Olivarum
sine ulla leniporum intercapedine fidelibus esse ser- discipuloseducit, ut omnes in morte sua baplizatos
vanda? At vero famem, silim, vigilias, nuditatem, allissimo saneti Spirilus chrismate confirmandos
leclionem, psalmodiam, orationem, Iaborem ope- esse designet, qui. dicere possinl cum Psalmisia :
randi, doctrinam, silenlium, et coetera hujusmodi, B Signalant est super nos.lumenvullus lui, Domine, de-
si qui semper exsequenda putâverit, non modo se disli loelitiamin cordemeo (Psal. iv). Et de quibus
horum fruélu privabit, sed et notam indiscretoeob- . ante subjungiiur : A tempore frumenli vini et olei
stinâiionis, imo stiiltitioe pervicacis incarret. Magi- sut, mulliplicatisunl (Ibid.).
ster itaque Dominusque virlutum ut modum discre- El cum pervenisselad locum, dixil illis : Orale ne
lionis.insinue!, missis ad proedicandura discipulis, inlretis in lentaiionem. Impossibile est humanam
nequid tollerent iri via proecipit,videlicet, ordinans animam non tentari. Unde et in Oraiione Dominica
ut qui Evangelium annunlianl, de Evangelio vivant. dicimus ; Ne nos inducas in lentaiionem(Malth.vi) :
Mortis vero instante periculo, el lola simul gente, non lentaiionem penitus réfutantes, sed vires susli-
paslorem pariter gregemque persequente, congruam nendi in lenlationibus deprecantes. Ergo:et.in prae-.
tempori regulam decernit, pecuniam, sçilicet victui sentiarum, non ait Orale, ne. tenlemini, sed Nein-
necessariam, donec, sopita persecutorum insania, tretis in lenlalionem,lioc est, ne lenlaiio'vos sùperet •
tempus evangelizandi redeat, tollere permittendo. -: nltima, inlra suos casses,leneat; verbi gralia, mar-
Ubi nobis quoque dal exemplum jusia nonnunquara : tyr qui pro confessione Domini sanguineni fundit,
causa inslanle, quoedara de nostri propositi rigore tentatus quidem est, sed tenlationis relibus nou li-
posse sine culpa inlermitti. Verbi gralia, cura per C gatus; qui autem negat, in plagas tenlationis fei-
inhospitales porro regiones iter agimus, plura via- currit.
tici causa, quam domi. habebamus, licere porlare. ; El ipse avulsus est ab eis, quantumjaclus est lapi-
Gladium quoque vel habitum suraere, vel non habi- dis. Et positisgenibus, orabat dicens. Dato apostqlis .
lum jubetemere, ut sciant legenles non facultaiem ' proecepto orandi, et ipse avulsus ab eis solus orat
resistendi déesse discipulis, sed magislro amorein ! pro omnibus, significans lanlum orationem suam,
potius ihesse patiendi. Ubi et si nulla esset a).;a-, quantum et passionem a nostra dislare, et positis,
causa evaginandigladii, suffecerat illa, ut ampulaia , genibus orat, ut humiliiateni mentis habitu carnis
servo auricula, tactu Domini sanaretur, et bénéficia ostendal. Avulsus est autem ab eis quantum jactus
•
virtus Salvatoris, etiam percussores suos, ne iram est lapidis, tanquam hoc eos typice admonuerit, ut
percussi susiinere, sed fidem resurgeniis suscinere in eum dirigèrent lapidem, id esl, usque ad ipsum
mallent,. admoneret. - - - - - perducerent in lentaiionem legis, quoescripla erat in
Dico enimvobis quoniamadhuc hoc quod scriptum lapide. Usque ad illum enim potest pervenire ille^
esl oportelimpleriin me : 1E1cum injuslis depûlatus..= lapis, quoniam finis legis est Christus ad jusliliam,
esl. » Etenim ea quoesunl de me fuient habenl, Ecce j-'omni credenli.
quare discipuli sacculum, peram et gladium lollëre i Pater, si vis, transfer calicemislum a me. Verum-
monenlur, videlicel quia Dominuscum injuslis erat tamen non mea voluntas, sed tua fiât. Transferri a se
;
deputandus, quodpassionem ejus describens inler calicem postulat, non quidem timoré patiendi, sed
coeieraponit Isaias (Isai. LUI), vel latrones utiqUe, misericordia prioris populi, ne ab illo bibat calicem
in quorum medio crucifigendus, vel inferos ad quos propinatum. Unde et signanter non dixit Transfer a
'
per morlem erat descensurus, insinuans. Et lune me calicem, sed, calicem islum,' hoc est populi Ju-
enim depûlatus esl cum injuslis, cum descendit ad doeorum,qui excusalionerii ignoranlioe habere non
inferos, el quos suos ibi reperit, revocavit ad supe- : pblest si me occiderit, habens legem el proplietas,
ros. Juxta quod eidem alius propheta décantai : Tu : qui me quolidie vaticinaniur. Et tamen r-evertensin
quoquein sanguineleslamenti lui emisislivinclosluos ' semelipsum, quod ex hominis persona Irepidanter
dèlacu,inquononeslaqua(Zach.ix). teuuerat, ex Dei filii potestate confirmât.
At illi dixminl : Domine,ecce gladii duohic. At ille Verumlamennon mea voluntas, [sed tua fiai. Non
'
dixil eis : Salis est. Duo gladii siifficiuni ad lesiimo- (inquit) hoc fiai, qiiod humano. affecîu loquor, sed
nium sponie passi Salvatoris. Unus qui et apostol«s^ propler quod ad terras tua voiunlate'descendi. S'
1503 BED;E VENERABILISOPP, PARS .II. SEGT. I. — EXÉGËTICA GENllINA. 60i-
ergo (inquit) firri poiest, ut sine intérim JudoeorumJMuuni Tsuamorte innoxia, coeleslem resuscitaret àd
credàt genlium multitudo, passionem recuso. Sin vilam.
aulriinilli expoecandisunl, ut omnes génies videant,. Et cumsurrexissetab oretione, èlvenissetad disci-
non. mea, Paler, ';volunlas» sed tua fiai. Aliter : Âp- pulos suos, inveriilillos dormientesproetrislitia. El ait
propinquans passioni Salyaior, infirmanlium inse- illis: Quid dormilis? Surgite, el orale, ne inlretis-
ïoeem sunipsi.f)djçens : Pater, si vis', transfer cali- in tenlationem.là est, ne iri vos calix meoe passionis
cem islum a me, eorumque ijmorem ut abstralrëret, incumbal. Ubi liquido -demonstrat, quia et pro illis
susçepjt. Et rursjjs-,per obedientiani,- forlitudinem orayerit, -quos.et ipsos sedulo monet, oraliorium
mentis oslendens, ait: Verumlamennon mea volun- suarum vigilando et orando existere participes.
tas, sed tua fiai. Ul cum hoc imminet quod fieri Adhuceo loquenle, ecce-turba, et qui vocabalurJu-
imlurau.s,sic per infirmilaiem petamus, ut non fiât; das unus de Juodëtim, anlecedebaleos-, et appropin'.
quatenus per fortijudinem parali sîmus ut voluptas quavjt Jesu, ul oscularelureunu Quarer osculeturalii»
Conditoris nostri ;etiam contra nostram voinntatem evangelistoemanifestant, hoc «si, ut hoc indicio di—
fiât. gnosceré possinl ipsum êsse quem traderel. Suscipit
non quo.simu-
Apparuit autem illi angélus de cMo, confortons aUtemDominus psculum traditoris,
eum. Alibi legimusquiâ angeli accesserunl,et mini- §: lare nos doceat, sed ne proditioném fugere videalur,
slrabanlei. In documenlo ergo ufriusqUe natnroej et simul et. illud Dayidicum complens : Cum his qui
ei angeli ministrassè, et euni angélus confortasse oderuni'pacem,eranvpacificus (Psal. exix).
describitur, quoniam qui Deusante soecula exs'titit,' Jésus autem dixit eî'.Juda^ osculoFilium hominis-
homo faciusest in finesoeeuïorUm.Qui et prîusqiiam (radis. Filium, inquit, hominis Iradis, quia caro, non
per resurreciioms exaltâretur gloriam, divraitaie divinitas, comprehendilur. Illud tamen plus confu-
super arigelos fuit, sed tamen ab angelis, ut seri- tat ingratum, quod eum iradiderit, qui cum esset
•
plum est, ïiUmanilâte mirioratus (Psal. yni), ex quâ D,eiFilius, propter nos tamen Filius hominis esse
et morti subjaeuit. At postquam înortëni resurgendb voluil. Et quasi dicat; Propter lesuscepi, ingrate,"
càlcavit, humanitatém suam etiam majeèlatibus" quod Iradis. Inlerrogativ,esane pronunliandum puto,.
aiïectu corrjpiat proditorem. Judaj
arehangelorum superposuit. Gert'esi quid sibi hoere-" quasi amantis
sis ex hoc blanditur, ut infirmuni affirme! cui opus oscûloFilium hominis^.iradis? hoc est, amoris pi-
fuerit angeli conforlantis auxilio, raemineril Cr'ea- gnore vulnus jnfiigis, es charilatis oflîcio sanguineni-
tor.emangëlorum creâturoesuoe non éguisse proes'i- fundis, et pacis insiruaienio morlemirrogas, servus-
diO. Quippequi, si vellet, duodecim»rniilia légiônum 't\ Dominum, discioulus prodis magistrum, eleelus au--
de coélis angëlorum deducerèt. Turil dëindé irecës-- clor.em? '-.-•
sario eo modo eum conforlatum, quo et tristem essë. ' Videnlesaulem.hiqui circuipsumer-ant,quod fulu- -
Nàm si nobis trisiis est, id est, propter nos Irislis rtitnétfuly dixenini e'f: Domine,-sipermlimus in gla-
' Et péreussil ùnus exillis'senum principis Sa-
est, ïiecesse est ut et prbptër nos s'il confbrtatus' et dio?
nobis. cerdotum, et- ampulcmU-auriculam ejus dexleram. -
hoc fecit. ul Joannes evaûgelista doeelyeo»
Et factûs' in agonia, prdiixius ordbal. Quid pro Petrus
dem nimirum mentis ardore, quo coeiera fecerat,
se. ille cum àgoriîa peieret, qui in terris positus
Sciebai enim quomodo Planées puniêndo sacrilegos -
coeleslia cum poteslafe Iribuebat? Sed, apprppin-
méreedem justitioe et saPerdotii perennis acceper.it.
quànle morte, noslroemenlis in se certamen expr.es- Quod vero sequitur .:-
sit, qui vira quamdàm tèrroris ac fbrniidinis paii-
cuit) solulionem carnis oelernô Respondens aulem Jésus, ait. : Sinile usque hue
iriur, per judicio pro- ,, Non ila-seiitieiidum est, quasi placuerit ei usquea
piiiquaraus. Neque'enini tune cujuslibel anima im- hue factum, sed amplius .fieri nolnerii, in verbis
merito terrelur, quando post piislllum hoc ïnyenit,
in oetérnum" m ùiarenon quoe Malthoeus p.pnit dixissp Dominum: Couverte.
quod possit. J)' gladium,ttiumjn locpm suum; omnes çnjm qui noce-..
El foetus est sudpr ejus sicut, guttçe sanguinis de- perinf-gladiuin,gladiç pet'ibutiji,(Mallli. xxv.i);inlelli- ,
currenlis in fen'am..-Nemosudqrem hune infirmilali gebalur ppfius tolum factum, quo usas esl gladio
dëpulet, quia et contra naluram est sudare sangui- Pelrus Domino displjcnis.se.Illud enini verius esl, ,
nem. Neque ad hoere.siminfirmitatis pertinere ulio quod cum euni interrogassent dicentes : Domine, si
modo poterit, quod adyersus hoeresim?phanlasma perçutinifisin-gladio? tunp rçspondil : Sinite usque:
mentientém proficit, per sudorem sanguinis ad cor: , hue, jd«si, non yps mpveat quod futurum est, pec-
poris veritafëm. Sed polius inte|ljgat per ivrigatam mittendi sunt huçusque progredi, hoc -est, ut me .
sacratamqueejus sanguine ferram, non sibi q.u'jnpye- apprêhendapt, çtittipléanlur quoede me scripla sunl.,.
ràt, sed nobis aperte deelaratum, quod effectuai Sed inter mor.as.verborum interrogantium Domi-.
jam suoeprécis oblineret, ut fidem videlicet discigu- nuni et .U.Uus.resppndentis, Petrus, defensionis,avi-,.
lorum quam terrepa adliiic fragiljtas arguebat, suo ; dilate, majore pro p.p.mjno cpramolipne .percusfii. j
sanguine purgarei; et quidquid illa spandalide ejus Sed npn polueyunt .Çtiarasimul dici quae siniul fieri
morte peilulisset, hôc ipse loluni moriendp dëleret, pplueiun!» Non .emni diceret : Respondens.qutem^.
l'rapuniyersum laie terrarum orbèm peccalis roor- .Jesits, nisi illorum interrogationi responderei. Nain .
 605 IN LUCJE EVANGEL1UM EXPOS1TIO.— LIB. Vf, «ûfl
de factoPefrï quidjudicaverit, Matthoeussolus dicit. A Quasi ad lalronemexislis cum glâdiiset fustibut 1
Ubi eliamnon dixit Malihoeus: Respondit Jésus Pe- Cumquolidievobiscumfuerimin templo, non extendi*
tro :Converte gladium tuum, sed dixil: Tune ait slis manusin me. Sed hoecesl hora veslra el potestaê
illi Jésus : couvertegladium, quod post factura appa- tenebrarum. Slultuin est (inquit) eum cum gladiis el
ret dixisse Dominum. fustibus quoerere, qui ultro se vestris tradat mani-
El cum teligisselauricuiam ejus, sanaviteum.Nun- bus ; et in nocie quasi laiilantem el yestros oculos
quam pietatis suoe Dominus obliviseitur, qui eliam declinanlem per proditorem investigare, qui quoti-
hostes suos non patilur vulnerari. Illi justo mortem die in templo doceat. Sed ideo adversnm ma in te-
inferunt, ille persecuipnim vulnera sanat : mystice nebris congregamini,quia polesias veslra qua contra
•docensel ipsos si converlanlur posse sanari, qui in lucem mundi armamini, in tenebriâ est.
suoesunt niortis consensionevulneraii. Juxia alle- Comprehehdeniesautem eum dusceruntad domum
goriam servus iste populus est Judoeorum,principi- principissacerdotum.Prineipem sacerdotum Caipham
bus sacerdotum indebilo maneipatus obsequio, adeo significat, qui erat ponlifex anni illius, sicul Joan-
ul illorum suasu Barabbam dimilli, Jesum vero nes evangelisia teslatur.
quem paulo antë hosanna concinentes filium David Peints vero sequebùturalonge. Merito a longe se-
"
regemque claniabanl, pelèrent crucifigi. Qui in Do- quebalur, qui jam proximus erat negaturo. Nequa
mini passionedexteram auricuiam, id est, spiritalem enini negare posseï, si Chrislo proximus adhoesisset.
legis intelligenliamperdidit, sinislra tantum, hoc esi, Verum ïn lioc maxima nobis est admiratione vene-
ulilitate lilteroecontentus. Quoevidelicet auris Pétri randus, quod -Dominumnon reliqoit,' etiam cum ii-
gladio decidilur, non quod ille sensum inielligendi. merei. Quod-enimtimet, naiuroeest; quod sequitur,
audienlibus lollat, sed divinoablatum judicio negli- devolionis; quod negai, obreptionis ; quod poenitet,
genlibus pandat. Verum eadem dexlera auris in iis fidei. Aliter : quod ad passiojiemeuntem Dominum
qui ex eodem populo credere maluerunl, dîvinoe a longe sequitur Pelrus, significabat Ecclesiam se-
dignatiqne pielafis pristino est resliluta officio.Ali- cuturam quidem, hoc est, imilaluram passiones Do-
ter : auris pro Dominoamputata, et a Domino sa- mini, sed longe differenier. Ecclesia enim pro se
nala, significatauditum ablata yetustate renovâium, •paiitur, at ille pro Ecclesia.
ut sit in novitate spiritus, et non in vetusiaiè liite- Accensoaulemigné in me'dioalrio et circumsedenli'
rse. Quod cui proesiitumfuerit a Chrislo, proeslabilur bus illis, erat Pelrus in medioeorum. Est diîeclionis
et regnare cum Christo, Unde bene et Malchus, quo ignis, est et cupiditatis. De hoc dicitur: Ignem vehi
nomine servus ille vocabatur, rex sive regnalurus p millere in terrant , et quid volo, nisi ut ardeat
interprétatur. Quod autem servus invenlus est, et (Luc. xn)? De illo : Eccevos omnesaccendentesignem
hoc pertinet ad illam veluslatem quoe in servituierii accincti flammis, ambulate in lumineignis vcslri et
gênerai, quod esl Agar. Sed cura accessissel sanitas, flammisquassuceendislis(Isai. L). isle super credeh-
figura.faest et liberlas. tes in coenaculoSion de coelodescendons, variis lin-
DixilaulemJésus ad eos qui vénérant ad se princi- guis Deum laudare docuit. Ille lerrenâ materia Cai-
pes sacerdotum. el magistralus lempli, el seniores. phoelotus in alrio, flammis negandi Dominum lurbas
Quoerilurquomodo Jésus principessacerdotum, ma- accendit. Hoc Moysesaureum idolicaput, illo Sede-
gistralus lempli, et seniores qui ad se venerint allô- chias Jereniioeprophetanlis scripta consurapsit. Qui-
qui dicalur, qui apud alios evangelislas non ipsi yé- cunque viliosum nbxiumque in se éxstinguit inceri-
nisse, verurh in atrio Caiphoeexspeclanles, ministres dium, potest Domino cantare : Quia faclUssum tient
misisse perhibeniur. Sed quia poniifices, Pharisoei uler in pruina, justificalionestuas non sum obtiW.s
et seniores ita de Domini nece agebanf, ut velut ipsi (Psal. cxvm). Al qui flammam virlutum perdidit,
a sanguine ejus yiderenlur innoxii : Non tradaiur audit a Domino: Quoniamabundavit iniquilas, refri-
per nos, sed perdiscipulum suum; non compreheii- gescil charitas mnllorum (Matth, xxiv). Quo frigofe
, datur a nobis, sed a tribuno lurbisque ; non a nobis J) lorpens ad horam apostolùs Pelrus persecuiorula
prp illo Barabbas, sed eligatur a populis; ad exlre- prunis calefieri cupiebat, quia temporalis commodi
mum non a nobis, sed a proeside damnelur, neque solatium perfidorUni socielato quoerebat, Sed non
npstra, sed Rpmanoemilifioefnanu criici al'figaïur: mora, respectus a Domino, cum ignem eorum cor-
yolenseyangelista eos maxime guprum curictàcon- pore, tum infidelitatemcorde reliquit.
silio gerebaplur sanguinis ejus osiendere reos, dicit Quemcumvidissetancilla quoedamsedenteMad lu-
principes sacerdotum et raagistratiis templi et se- men, et eum fuissetihluita, "dixit: Et hic cumilloerat.
niores ad comprehendeudumvenisse Salvaiorem| ut Quid sibi vult quod prima euni prôdit ancilla, cuin
hinc cpnjicj dareiur quia sicut ijli non per seipsos; viri utique magis eum potuerîni rëcognoscere, nisi ut
sed per eos quos miserunl apprehendeiidUra Cliri- et isle sexus pëccâsse in necem >Dôminividerëlur,
siuni, quid aliud quam ipsi in suoe jussioiiis poië- et isle sexus redimereiur pet-Domini pàssiônem? Et
staie ypner.uni? sic omnes qui crucifigëndumëuni ideo mulier resurrectiOnisâccepil prima myslerium,
impiis vpeipusclamaverunt, non quidem per seipsos el mandata CuStOdit, ul véteretri proeVàriGaiionis
eum, sed lamen per illum qui eorum clamore ad aboleret errorem.
hoc nefas irapulsusest, occiderùnt. Al ille negàvileUmdiçenS: Mulier, lion noviillumm
 607 BEDj: VENËRABILISOPP. PARS II. SECT.; I. — EXEGETICAGENUINA. 608
Quidam p.o ërga apostolum Pelrum affeciù locum A t. super me ? respice et exaudi me, Domine Deusmeus
hune ila intérprelanlur, quasi bene dixerit se illum (Psal. xn), id est, miserere el adjuva. Quam nociva
non nosse quem mens huriiana nescit comprelien- ,sane alloqqia përfîdorum ! Petrus inter Judoeosvel
:dere, quia nemo sciât Filium nisi Pater (Matlh: xi). bominem se nosse negavil, quem inler condiscipulos
Iterum quoqueinquisitus dixerit: 0 homo, non.sum, Dei filiumconfessuserat. Sedne, in airio Caiphoere-
;-malensse negare qUamChrislum. Sed et tertio iri- tentus, poleral agere poenilenliam?Egredilùr foras,
•terrogatus, cum ait : Homo, nescioquid dicis, signift- ut, ab impiorum concilio secrelus, pavidoenegaiionis
caverit se saerilegia illorum nescire, hoc esl repro- sordes liberis flelibus àbliiat.
bando et exsecrandodamnare. Sed hoecquam frivola El viri qui lenebanïillum, illudebaniei coedenles,el
sit expositio, et Doniinus qui se veridica contesla- velaverunleum, el perculiebantfaciem ejus. Iraplela
lione, 1er negandum a Petro proedixerat,et ipse Pe- ésl hoc loco prbphelia, quoe ait:'In virga perculient
lrus insinuât,' qui se hoec non de.industria; sed; de maxillamjudicis Israël (Mich. v). Sed qui tune coe-
subreptiône loculum, subsequenlibus lacrymis mani- sus est;coIaphis Judoeorum, coeditur eliam nunc
festât. blasphemiis falsorum Chrisiianorum. Velaverunt
Et post pusillum aliusvidens eumdixil: Et tude .autem eum, non ul eorum ille scelera non videai, sed
.aliis es. Pelrus vero ait: 0 homo,non sum.In hac •B ut a seipso, sicut qiiondam Moysi fecerunt, faciem
.negatione (beati Pelri, discimus non solum ab eo ejus abscoridat.'Si'enim credérent Moysi, credereiit
negari Chrislum, qui dicit eum non esse Chrislum, forsiian et Domino. Quod velamenlum usque hodie
-sed: ab.illo, elianrqui eum sit, negatseesse Chri- ^manet super cor eorum non revelaium,nobis autem
. stianum ; Dqmjnus autera non ait.Petrp: Discipulu.m in Chrislum c'redëiiiibus ablatum est. Neque enim
, nieum te negabis, sed :me negabis.:Negayit ergoip- frustra eo morienlei vélum templi'scissum est mé-
Îsum, cum se negayit ejus esse;discipulu.m. dium
Et intervalle,fado quasi horoeunius; alius. quidam El inlerrogaverunleum aicenles: Prophetiza quis
-affirmabat,dicens: Vere et hic cum illo 'erat, nam et est qui le percussit. Et alia mulla' blasphémantes, di-
: Galiloeusest. Non quod alia Iingua.Galiloeiatque alia cebant iiverinî. Hoecquasi in'contumeliam faciebant
loquerenlur Jerosolymi.toe,qui ulrique fuerunt He- ejus; qui se a populis proplielam voluerit habéri:
-.braei,sed quod unaquoequeprovincia et regio suas sed ipso dispensante qui patilur, omnia pro nobis
, habendo proprieiates, yernaculum loquendi sonum fiunt,,ut sicut Pelrus horlàtur Christoin carne passo,
, viiare non possii. Undein Aciibus apostolorum cunf ,nos eadem cogitaiione armemur.. Et hoereticiaulem,
. hi, quibus Spiritus sanctus insederal, omnium gen- /„ vel Judoeiusque hodie qui Jesum Deum negant, et
ti'um linguis loquerentur, inter alios qui de diverso mali calholici, qui, eiimreprobis aetibus exacerban-
mundi climale convenerani, eliam qui habitabant tes, videri ab illo suas cogitationes et opéra tenebra-
. Judoeam mirantes dixisse referuntur : Nonne ecce rum non aulumanl, quasi ei illudentes. aiunt:
. omnesisli qui loquunlur, Galiloei sunl? El quomodo Prophetizaquis est qui le percussit.
. nos audivimus unusquisque linquani nostram in qua . El ut faclus esl dies, convénerùntsenioresplebis,et
-nali sumus? , -, , principes sacerdotum,'et scriboe,et duxerunlillum in
El ail Pelrus: H opta, nescioquid dicis. Elepniinuo conciliumsuum dicentes: Si lu es Christus die nobis.
. adhuc illo loquenlecanlavit gallus. Solet Scriptura Non verilalém desïderabanl, sed calumniam proepa-
. sacra soepemerilum causarum, perstalum designare rabant. Siquidera Chrislum bominem taniummodo
temporum. Unde Pelrus, qui média nocle negavit, ad .de stirpe David venturum sperantes, sicut ei iuterro-
galli canium poeniiuit.Qui etiam post resurrectio- ganti alias ipsi resporiderunt, hoc pro magno ab ed
nem, diurna sub luce, Dominum quera 1er negave- :quaêrebant, ut si diceret, Ego sum Christus (secun-
.rai, tertio se aroare professus est, quia nimirum .dum quod illi soluni sapiebant) de semine David,
quod in tenebris oblivionis erravit, et speraioejam calumniarenlur quod sibi arrogaret reeiam poie-
.lucis rememoralione correxil, et ejusdeni veroelu-1ry statem.
eis adepla proesentiaplene toium quidquid mulave- El ail illis : Si vobisdixero, non credelismihi.Si
rat, erexit. .Hune opinor gallumaliquern doctorum aulem et interrogavero,non respoitdebitismihi, neque
. inielligendura, qui nos jacenles excitans et somno- dimiileiis.Soepeillis dixerat Christum se esse, vide-
lentes increpans, dicat : Evigilale, jusii, el nolite licel, quando aiebat : Ego et Pater unum sumus
. peccare(I Cor. xv) .,-..-.. (Joann. x) ; El ilerum : Opéra quoeego facio in no-
Et convenusDominusrespexit Pelrum. Et recorda- minePatris mei, hoectestimoniumpérhibenl de me, sed
tus est Pelrus verbi Dominisicut dixerat:; Quia prius .vos.noncredttis (Ibid.), et coeteratalia. Interrogave-
quant gallus canletj 1er me negab'ts.-Elegressusforas rat quoque quomodo dicerent Christum filium esse
.Pelrus flevityamare.Respicienle Domino, Pelrus ad David, euni ipse Davidin spirilu Dominum suum il-
•correyersus, maculamnegaiionis poeniienlioelacry- lum vocaverit, ut tali nimirum inlerrogationeprovo-
mis tergii, quia non solum cura agitur poenitenlia, caii discerent eum non solum verum hominem, quia
verum ut agalur, Dcimisericordia necessaria est. filium David, sed eliam verum Deum, quia Dominum
Respicere namque ejus, misereri est. ^Unde Psal- esse David, Verum illi neque dicenti credere se-
misla: Usquequofiriquit) exaltabitur inimicus meus quendo,neque interroganli respondere quoerendo,ne>
. «0» IN LUC;E EVANGELIUMLXP0S1T10. - LIB.-V7. 616
que eum qui ïnnoxïus approbatus est, immunem A 1 verbo proesidi, quo et principibus sacerdotum re-
!
dimiitere volebant. Qui autem semen David calurà- sporidet,• ut propria sentenlia condemnentur. Et
niari quoerebant,plus est quod audiunt. •nolandum quod duobus Domino objeclis, videlicet
- Ex hoc autem eril Filius hominissedens a dexlris quod el tributa Coesaridare prohiberel, et se Chri-
virlutis Dei.Si ergo tibi in Chrislo, o Judoee,pagane, "slum
' regem dicerel, Pilatus de uno regni verbo in-
-et.hoeretice,côntemplus, infirmitas, et crux, coniu- terrogandura pùlavil. Potuit enim fieri ut illud
-iifelia est, vide quia per hoec filius hominis ad Dominijudicium, quod ail: RedditeCoesariquoeCoesa-
-dexteramDei patris sessurus, et ex parlu virginis ris sunt, et quoeDei sunt, Deo (Malt, xxu), eliani
«homo natus, in sua cura coeli nubibus est majeslate Pilalum audisse conligerit, ideoque causam hanc,
"Venturus. Unde et Apostolùs, [cum crucis abjecta quasi apcriuni invidorum raendacium nihili peu-
descripsissetj'adjunxit, dicens: Propler quod'.ciDeùs dens, solum hoc quod nescïebat quoesilu dignuin
'illum exaltavil, el donavil illi nomenquodesl super duxerii.
oînnenomen,ul in nomine Jesu omne genu flectatùr Ait aulem Pilatus ad principessacerdotumel turbus:
- coeleslium,"terrestrium,et infernorvm,el omnis Iingua Nihil inveniocausoein hoc homine.Hoc est quod ipse
confilealur quia Jesus Christus in gloria est Dei pridie quam palëreiur inler alia discipulis ait:
' B
] Venitenimprinceps mundi hujus, et in menon habet
(Philipp. n).
. Dixeruntaulemomnes: Tu ergo es Filius Dei? Vos quidquam(Joann. xiv). Sed quiaprinceps mundi, hoii
eicitis quia egosunt. Ita responsioriemlemperàt suam, est Pilatus, eum absblvit, in quo nihil causoequam
ut et verum dicat, et sermone ejus: caluninioenon damnaret invenit, vide quid agant Judoei,qui non
paleat. Maluitenim se Chrislum Filium Dei probare, oequitatisamore verum investigare, sed invidioesti-
quam dicere, utcondemnàndi causa' lollërelur his mulo justum damnare satagunl.
qui quod objiciunt, hoc ipsi fateniur. ( At illi invalescebantdicentes: Commovelpopulum,
, At illi dixerunt:Quid adliuc desideramus lestimo- docensper universam Judoeam, el incipiens a Galiloea
niuml Ipsi enimaudivimusde ore ejus. Testimonium usquehue. Hic accusaniium sermo magis el eum qui
;Domini,-quod ipse Christum el Filium dixerit Dei, accusaïur inuoxium,"ei eos qui. accusant docet esse
in eo acceperunl quod ait : Erit Filius hominissedens perversos. Docuisseenim populum,et a prislini tem-
a dexlrisvirlutis Dei. Et inlerrogantibus: Tu ergo es poris ignâvia docendo commovisse, tàlique aetu a
Filius Dei ? Respondit: Vosdicilis quia egosum. Sua, Galiloeausque ad Judoeam,hoc est toiam a fine usque
•se ergo senlentia condemnaut, qui eum morli tra- ad finem, terrain repromissionis pertransisse, non
dunt, quem et oris et operis sui testimonio Deum :„ criminis, sed indicium constat esse virlutis. Poluit
esse cognoscunt.Condemnant ël Arianos, qui verba namque aliquis amâlor Domini, sicut eliam 'fecit,
divinoemajestatis nunlia, clarificatojam post morlem eamdem sententiam laudis loco ponere, dicendo au-
Domino, nolunt inlelligere, quoe, eo vincto adhuc diioribus bonis : Vos scilis quodfactumestverbumper
flagellaioque,el irriso, ipsi qui crucifixuri erànt in- universam Judoeam. Incipiens enim a Galiloea post
lellexerecarnifices. baplismum,quod proedicavitJoannes, Jesum a Naza-
CAPUTXXIII. . reth, quomodounxil eumDeiis Spirilu sancto et vir-
Et surgensomnismultitudeeorumduxerunt illum ad Iule, qui pertransiit benefaciendo,et sanando omîtes
Pilatum. Ut sermo Jesu compleretur, quem de sua oppressos a diabolo, quoniamDominuseral cum illo.
morte proedixit: Tradetur enim genlibus, et illudeiurj Denique Pilatus neque inierrogandiim de hoc ra-
et fiagellabilur,et conspuelUr.El postquamflagellave- tus Salvatorem, se magis ipsum nacta occasione,'
rini, occidenteum (Luc. xvm). Genlibus quippe Ro- cupit ab eo judicando liberum reddere. Nam se-
manos significat.-Nam Pilatus Romanus erat, euni- quitur;
que in Judoeam Romani proesidem miserant, cui - Pilatus autemaudiensGaliloeam,inlerrogavit si homo
crucifigendum.iradunt DominumJudoei, qui se islo Galiloeusesset.Et ut càgnovilquod de Herodis pote-
modo ab ejus inlerfeciione velut alienos facere eu-,n state est, remisil eum ad Herodem,qui el ipse Jeroso-
piuni, ut non eorum innocénlia, sed ut demenlia lymiserat illis diebus.Pilatus quideni, ne contra eum,
monstrelur. quem insontem et propler invidiam iraditum cogno-'
. Coeperunlaulemaccusare illum dicentes: Huncinve- verat, sententiam dare cogeretur, Herodieum misit
nimussubvertenlemgenlemnostramel prohibentemtri- audiendum, ul ipse potius eum qui ejus patrioeTe-
buta dare Coesari,el dicenlemse Chrislum regemesse. irarchus exislebal, vel absoiverel, vel puniret:
Arguuntur.impielalisJudoei,quod accusantesSalvalo- verum divina Providenlia, ne qua Judoeis excusatio
rem ne falso quidem aliquid verisimile quod ei obji- rémaneret, quasi non ipsi, sed Romani Chrislum
cere possint, .inveniu.nl.Et"ideo sicut Marcus dicit: crucifixerint, Herodes quoque, qui nalii et religione
convenieniiaeorumteslimonia non eranl (Marc. xiv). eral Judoeus,cum exèreilu suo quid de illo senserit
Verum ipse ut nobis patieniioeproebeat exemplum,,' est ostentare permissus. Simul et impietas utriusque
sicut ante verberatus, sic et'modo' accusatus silet ac: provincioe,Judoeoesçilicet, in qua natus, et Galiloeoe,
reticet. in qua'nuirilus est et conversalus, in eius necem
Pilatus autem inlerrogavit eum dicens: Tu es rex; conspiranlis oslenditur.
judoeorum?At ille resvondensail: Tu dicis. Eodëm'r Herodes autem visu JeSU qàvtsus esl valde, Eral
 Mi BED^É VENERABILISOPP, PARS II. SECT. J. — EXEGETIGAGENUINA. 6i2
enim cupiens ex mullo tempore videre illum, eo quod-A quoerit. Iierum quoque ac tertio dimittere illum
àpdirél mùllà de illo, el sperabal signumaliquodvidere voiens interrogat. Sed quo çuriosfus ausiliaîorfinidi-
ab èo péri. ïnierrogabat aulemillum mullis sermonibus, mitlendi Jesum quem non reperit, quoerii: ,e,Qcrimj-
atipsenihil iltirespondebat. Taeuit, et nihil fecit, quia nosiores eos quos unani.miler ejus mprlem deside-
nec illius crudelitas mërebatur videre divina, et Dq- ranles rpperit; argu.it:
Éiirius jaciànliam declinabat. Ëtfortassein Herode Obiulislismihi hune hominemiquasi uverlenlempo-
omnes impii significaniur, qui si legi non çredide- pulum; etecceegocoram vo.bisinierrogansnuliant cau-
rint et prophetis, mirabilia Christi opéra in Evange- sant invenio in homine'istoex his in quibuseum accu-
îio quoque videre non possinj. .satis. Hoecdicendp Pilatus, absolvit quidem Jesum,
Stabanl eliam principes sacerdotum et scriboecon- quem pr.obavii insonlem , sed ul inipierentur Scri-
Stanteracciisanles eum. Açcusanlibus se principibus pluroe, quem absolvit judicio, çrucifixil mysterio.
sacerdotum erscribis, Dominusapud Pilalum pauca, Sed neque Herodes, Nam rem.isiD'OSad illum, el
apud Herodem nulla respondit, ne videlicet crimen eccenihil dignummorte acium est ei, Audi i coeoeJu-
diluens dimilterctur aproeside, et çrupis militas dif- doee, audi crudejis pagane. Pilatus ipse faleturj ne-
fefretur. Nam et jusmm profeclo eratutPilàto qui que se, neque Herodem dignum qùid morte in Chrislo
invitus.ferebat senteniiam, aligna in parte respon» J* reperisse, sed lanlum in occidendovel illndeiidd in-
deret: Herodem vero coelerosqueJudoeprumoplimaj .npxio .alienoeprudelilalis obiem.perasse clamoribus.
les, quia contra legis suoedécréta innoxium condein- Perçant ergo scripia, quoetanto post lempore conlra
nabànt, indignos per omnia suo sermone dueerei. Chrislumcpmposila, non illum apud Pilalum magi-
Propler illa ergo, quamvisresponderenoluit, ad hoc coeartis aceusaiura , spd vos apud Dominum perfi-
data est de Àgno siiiiiltiudo, ut in suo silenlio non dioeet falsilatis appusandos esse demonstrant
reus, sed innocenshaberelur. Ubi eriim tacebat, quasi Emendatum ergo i.llum dimillam. Flagris illum et
agnus loto pro grege imniolamiuspalienliàm proesta- ludibrjis quantum ipsi jubetis -,dummodo innoxium
pat ; ubi vero respondebat, quasi paslor bonus, pro sanguinem non silialis, affîciam.
créai lis sibi bvibus conlra luporum laironumque in- Necesseaulemiiabebaidimiiléreeis per dieni festum
sidias pugnabat. unum, Necesse hdbëbat ; non imperialis legis san-
*Sprevit aulem illum Herodes cum exercilu suo, et ction^ sed annuagenlis, cui per lalia.plâeèrc gau-
ïllusit îndulum vestealba, et remisit ad Pilalum- Quod debaii consueiudinë dëvinéius.
veste alba induitur, immapulatoedat indipia passionis, Ex.clamavit aulem simul universa turba-, dicens :
guoniaiii agnus Dei immaculatus totius mund' sit -_ folle hunç, el ûhnitte nobis Barab.bam,qui eral pro-
peccata ablalurus. Qui enim in veste alba spretus et pter sediiionem.quumdam(aclam in civitateet Aomici-
illusus, ipse in çasia carne est passus el sepullus, dium,, missus in carcerem.Hoeret Judoeisusque ho*
Àlitër : quod hic alba, juxta vero alios evangelistas die sua petiiio; quam lantolaboré impeiraturit. Qiiia
purpurea vel cocçinea veste indulus, illuditur, gera.i- enim dalasibiteptiolië; pro,Jesu laironém , prosai-
num mariyrii genus, quo per sancl.oeEcclesioepassiq- valore interfeclorem, pro dalore vitoe, élegêrUrit
-pes adornatur, expr-imit.Quoeet innocuara ejùsde.m ademptorem, merito sâliilem sitaraque perdiderunt,
Domini ,ac sponsi sui morlem mirata: DilecAw et la.lrpein.iisse ac -.sedilionibrisin tansum sUblrier-
jfinquit) meus, cqndidus, el rubicundus fCanl, y.). se.runl, u.t et patriain regnumque suura, quod plus
Candidus, sçilicet açlione, rubicundus sanguine, fit Çhrislp amavere, pprdiderini.et hâcteiius eam qùâra"
ipse variis membrorum suorum flosçu.lisvernaiis, in yendi.dere3yelaniraoe; vel côrporis libeHàtëiri reci-
pace lilia gignit, in bello rosas. pere non meruerint.
Et fàcli suntamici Herodes et Pilatus in ipsa.die. . Iierum aulemPilatus loculusesi ad ilip%'riolensdi-
Nam anlea inimicierant ad invicem.Hoc néfandissi- millere Jesunu At illi subclamabanl dicentes-: Crucifia
mura Ilerodis et Pilati foedus, quod in pccidendp ge, Crucifige mm. Quanta perfidOruui crudelitàs,
Christo pepigerunt, hactenus eorum velut hoeredita- ,g qpoenon solum Occidëre inndcentéril, sed et pôssi-
rio jure suceessores custodiunt, quando geniiles et mo génère .mortis occidere -,hoc est crucifigere dëSi-
Jiidei sicut génère et religione, ita etiam mente .dis- derant ! Péndenies enim in lignocrucifixi; clâvis ad
sidentes, in Christianis taraen perseguëndis, Christis lignum pédibus mânibrisque confixi, prû'duëlâ iribr-
que in eis fide perimenda cons.enliunt. -. le necabaniùrj et diu -vivebanturin crucé; ririnqûià
Pilatus aulem cqrivocalisprincipibus sacerdotum.,et longîor-yita -eligebal-ur,sed quia morsipsâ rpfoteri-
màgislraiibuSjei plèbe, dixit ad eos, Quantum dimit- debalur, ne dolor cilius fiiiirètur. Verurii ipsédë
lendi Jesu siudium gerat Pilatus, attende. Primo aç- morte pessima ticcidïl oriineirimortëmiPëssiriiaenirii
cusanlibus sacerdotum principibus, nihil se in.eo erat, non iniélligehiibus Judoeis.Nam a Domino ëlë-
causas diciUrivenisse. Deinde illis in coepto persi cta erat. Ipsam enim.crucem sUamsignUniliàbitUrUs
steniibus, miliit ad Herodem, utsivelille quid in eo erafi ipsam crucem dediabolo supératS, ïariquà'm
Bcelerisinvenire possit, an forte dimillendum decer tropoeUmin frriiitihus fidelium pbsïtùr'ùs, Ut dïcëret
nëre velit, expjoret. Posiremo et ejus agnita vo.lu.n-- Aposiolus : Mihi aulem absit gloriari, nisi in cruiè
tâiè, nec invento in Jesu facinore etiam plebis, cui Domini nostri Jesu filirisli, per quem mihi ïnuUdus
unum diinitlere per Pascha eonsueverat, sententiam cmcifixusesi,ei:egomundô (Gatul.v).
6is IN LUC^E EVANGELRJMEXPOSITIO.- LIB. VI.: Mi
llleauteni tertio dixit ad Hlos 'Quid enim mali /e- A Cyrenehoeres inierprelatur.Necproetereundum quod
cit isle ? nullam causant mortis inventain eo. Com- Simon de villa venisse referlpr. Villa enim Groece
ptantergoillumj el dimiltam, Hanc correptioneni qua . iràyos-vocatur, a qua pagani nomen trahirai, eo quod
populo saiisfacere, ne usque ad crucifigendum Sal- a civitate Dei alieniet quasi urbanoe sint conversa*
valorem soevirent, summoperequoerebal, non modo . lionis ignari. Sed de pago Simon egrediens, crucem.
eum obtulisserogilando, sed etiam deridendo etfiagel- portai post Jesum, cum populus nationum, paganis
lando nefandorumdesideriisexhibuisse, et verba evan- . ritibus derelictis , vestigia domini.csepassionis obe-
gelistoeJoannis, ei ipsa testaïur columnâ cui alligatur. dienter amplectilur.
Ulequisolvere compediios soletjplena Deo memhra Séquebalur autem illum mulla turba populi, et mu-
verberibus subdidit. Quoevidelicetcplumna in Ecclesia Iierum, quoeplangebant et lamentabàntureum, Con-
iuoniisSion posita dominicicruoris usqueiiodie çer- . versus aulem ad illas Jésus dixit. Mulla simul turba
nentibu'svestigia cërta demonstrat. Sed hoeclicetagat , crucem Domini, séd non una eadéraque mente sé-
Pilatus, quid .insaliabilis sacrilegorum furor concu- quebalur. Nam populus quidem , ut cujus riiortem
piseal, attende. ....'" , impeiraverat, morieniem loetus aspicerel ; mulieres
At illi inslabanlivecibus magniSjpostulantes ul cru- ,, vero , ut quem vivere desiderabànt, morilurum,- -
B
figerellir,el ihvalescebantvoceseorum. Quiatotam ac-. morieniem, et morluum plorareni. Non auiëm ideo ,
cusationèm quam adversusDominum detulerant, cre- solus mulierum planclus eum séquebalur, quia non
bra ac sollicita Pilatj inlerrogatione videbant evacua- innumerus etiam. predentiura virorura coelus de ejus ;
lanii tandem impudieï ad solas se preces convertunt, erat passione moestissimus,sed quia fe.mineu.s,quasi
utquod eriraiuândoel quasi raliocinando nequiverant; , contemplibilior sexus, libërius poterat proesentibus
jam. posiulandoétvQciferando.pfirficiant.Quem exin- sacerdotum principibus' et magistratibus quid contra
deordinem soeviendi,eliambeaiorum martyrum per- eos senserit ostentare. Verum quia novil Dominus
secuiores lenuisse* salis ecclfesiaslica demonslrâi qui sunt ejus, proelermissajam furentis populi turba,
historiâv ad amantes plangentesque se feminas oculos et ora
Et Pilatus adjudiCavilfieri pelitiùnemeorum. Dimi- . convertit dicens :
sit-autemillis eum qui propler homicidium et sedilio- Filial Jérusalem, nolite fler'esuper me , sed super
nem missusfuerat in carcerem, quem petebanl.Jesum . vos ipsas fleUi el super filios vesiros. Ne me (inquit)
vero iradidil volimlaiieorum. Lalro sedijiosus et ho- . morilurum lamenlemini, cujus cita resurrectio mor-
«icidiorum aucior dimissus est populoJudoeorum,id .- lem solvere poiest, cujus mors el omnem raortem,
est; diaboius; quijam olim palria lucisob culpamsù- i et ipsum mortis déstructura est auclorem. Vos po-
perbioedepulsus , et in tenebrarum fuerat carcerem tius ipsas, vestramque progeniem, ne in meoe crucis
missus, atque ideo JUdoeipacem habere lion possunt; ullionem cum perfidis oeternamorte damneraini; di-
quia seditionum principe™qùam Dominum eligere- gnis lacrymarum fonlibusabluile. Notandumque cura
maluerunl. Quia y.eroBârabbas, filius patris, vel fi- . filias Jérusalem appellai, quod non soloequoecum
lius niagistri, eorum intefpretaluf, potest Antichristi . eo vénérant a Galiloea,sed et ejusdem urbis cives ei
v
typuni gerere, quem illi quibus dicitur : Vosex paire . mulieres adboeserinl. Et nunc quoque quasi immo-
diaboloesiis{Joam ym), vero.Dei Filio sunt proela-,, landum Jesum duplex turba prosequitur, cum ejus
turi. Filius aulem diaboli Antichrisius,-non ab ipso , passionis liisloriani, alii tanquam risu dignas fabu-
nascendo, sed sicut coeteri peccaiores illum imilari- las, alii lacrymantibusut decet oculis lègunt, audiunt;
do vocatur. .; recolunt : ejus carnis sanguinisqriemysteria bi qua-
Et cum ducerenl eum, apprehenderunl Simonèm , si viles communesque escas; illi pectore lanta re
quenidamCyrene-nseniî venieniemde villa, etimposue- . digno percipiunt. Sed Dominus ubi cor coiiinilum et
rukt illi-crucemportare post Jesum'. Joannes evange- . humilialum respicit, moxaddita saluliferoe.compuii-
lisia narrât, ipsum Dominumsibi bajulasse crucem. ctionis gralia, unde graiius , dulcius et blan.duscoo-
Unde intelligitur primo a Domino crucem porlatam, :D solator irrogat.
ac deinde Simoni quém forte éxëuntes obvium ha- Quia eccevententdies, in quibus dicent : Bealoesle-
huerunt impûsilam, cbngruo-saiis ordine mysierii. . rites et ventres qui non genuerunt, et ubera quoe non
Quiaipse passuiesl pro nobis;rélinqiiensnobis exein- laclaverunl. Tune incipient dicere monlibus: Cadile
plum ut sequamUrvésûgiâ-ejus (I Pelr. n). Qui bene super nos ; el colliîus : Qpeiilè nos'.D'îésvënliiroea
crucem posi Jesum portasse describitur ; juxta quod . Romanis obsidionis et captivilaiis significat; De qui-
ipse prsecipit : El tollal crucem -suant,et sè'qualurmé : bussuperius iniër alia diScipiilis i\X: Tune qùiin
(Matth.w\). Et quia Sihion iste non Jerosolymita, Judoea sunl fu'giantin montes. Et pàulo post : Voe
sed Cyfcnoeusesse perhibetur, .Cy.reneenim Libyoe autem proegnanlibus el nutrientibus in illis diebus
civilas .est,, sicut in Actibus apostolorum legimus, . (Matlh. xxiv). Quia et naturale est imminente capi-
recte per cum^populigentiumdesignàniur. Quiquon- vilaie, hostilique per agros urbesqueclade fervente,
dam peregrini elhospiies testâmenlorum; nunci obe- .: cunclos qui evadere queanl alla quoequevel abdita,
diendo fidei; cives sunt et doniestici Dei. Et, sicut , quibus abscondantur, réfugia con.quirere. El specia-
alibi.dicilur : Boeredesquidem Dei, cohoeredesaulem , liter refert Josephus , insistenlibus sibi Romanis,
Christi (Rom. vm}. Unde pulchre Simon obediens Judoeoscavernas ceriatim montium, colliumqué pe-
-'61S' BED^EVENERABILISOPP. PAUS IL SECT. i. — EXEGÉTlGA GENUlNA, 616
tisse speluncas.; Ita Ut sënietipsum tesielur, muni- Vconversatiohis usquein finem, in altituditie speni
lione quodam desfrucloeurbis Lolapatoein Spelëo coelësiîum proemiorum,- in profundo inscrutahilia
cura quadrëghïlà comilibus prodilum, inventum, at- : judicia Dei., unde isla gratia in ïioinines venit. El
que abhostibus'captura. Poiest autem et ex super- hoecita coaptantursacramento crucis, ut in latitudine
flu», quod bealificandosdicit stériles et non paten- accipialur iransversurii'ligriumquo exlenddntur nia-
tes, de his intelligi, qui se ïpsos in ulrolibet sexu • nus, propler operum significationem.In longiiudine,
castràverunt propler regnum coelorum. Montibus el abipso usque in terram, ubi tolura corpus crucifixum
collibus dici : Cadite super nos, et' operitenos, cum stare videlur, quod significatpersistere,-hoc estlon-
qùilibet suoe fragililatis memores , ingruente tenla- gahimiter permanere. Inlaliludine, ab ipso trarisvërso
tioraim articuîo sublimiUmquorumque, vel ipsa vir- ligno sursum versus, quod âd capul eminet, propter
giiïitate, vel martyrio;'velquacunqiie alia virtute vi- exspectalionem; supèrnorum , ne illa opéra bona at-
fdrurti quoesierihtexémplis, monilis et precibu'sde- ! que in eis perseveraritia propter bénéficia Dei ter-
; reria ac teraporalia facienda credantur , sed potius
fendî.-'•'
'
Quia si vlridi ligno niée faciunt, in ariao quid fiel ? propter illud quod desuper sempiternum sperat fi-
Vi.ridelignutn seipsum suosque electos, aridurn ve- des, quoeper dilëctionem operatur. In profundo au-
ro inïpios et peçcatores significat. Si ergo ipse, in- -i tein pars illa ligni quoeiri lerroe abdila defixa latet,
qu'il; qui peccâlurii non féci, qui lignutn vitoe merilo sed inde consurgit illud omne quod eminet, sicut ex
appellatus, fruclUs gratioe duodenos per singulos occulta Dei volunlate evocalur homo ad pariicipatio-
mentes affe.ro:j' sine igné passionis a mundo non ' nem tanloe gratioealius sic, alius aulem sic, super-
'
exep, quid pinas êos'manere torraeiiti, qui frnclibus - eminentem vero scienlioechariiaiem Christi, eam
vacui, ipsum ïnsuper viioe ligiîum flammisdare non profecto ubi pax illa est, [ijuoeproecellitomnem in-
liment? Si nunc est ténipiis ul încipiat judicium de tellectum.
domb Dei, "etomnes qui voiunl pie vivere in Chrislo El latrones unum a dexlris, et alium a sinislris. La-
persecutionem paliûnlur , qui finis eorum qui non irones qui cum Dominosunt hinc inde crucitixi signi-
credunlEyangelio Dei? ficant èos qui sub fide et confessione.'Christi, vel
Ducebanluraulem et ain auo nequam cum eo, nt agoneriimartyrii-, vel quoecontinentioe arctioris in-
inlerficerenlur.Ul implerelur quodait : Et cum iniquis ' Stituta subeunt.rSed quotquot hoecpro oeiernasolum
depûlatus est. Sed ille cum iniquis depûlatus esl in coelestiqueglorià;gerunt, hi profeclo dextri lalronis
morte, ut iniquos juslificaret in resurreciione, qui merilo ci fidè designantur. At qui vel humanoe lau-
curii in forma Dei esset,' propler homines homo fa- ; dis intuilu, vel qùalibet minus digna intenlibriesoe-
J
clus est-, ut hominibus poleslalem daret filios Dei culô abrenuntianf, non ïnimeriio blasphernatoris et
fieri (Joan. i). '- sinisiri lalronis mentém et actus imitantur. De qua-
Et postquamveneruntin locumqui vocaturCalvarioe, libus dicit Apostolùs : Si tradidero corpus meum ul
ibi crucifixerunt eum. Exlra urbemJerusa.eriiet extra ardeam, si deder.oomnesfacultalesmeas in cibospau-
porlarii loca erànt in quibus truncabantur capita dam- ' perum, si alia mulla fecero, chariiaiem aulem non ha-
naiorum , et Calvarioe,id est decollatorum sumpsere 1 beam,nilùlrniki prodest (1 Cor.xin). At vero,. beaii
nomen. Propterea aulem ibi crucifixusest Dominus, qui persecutionempaliuntur proplerjusliliam, quoniam
ut ubi prius eral area dariinatorum , erigërënlUr ve- ' ipsotum est regnum coelorum(Matlh. y). >,.
xilla marlyrii. Et quomodo pro nobis maledicium Jésus autem dicebat: Pater, dimilleillis, non enim
crucis faclus est, et flagellaïus, et crucifixus, sic pro sciunt quid faciunt. Quia Lucas per viluli typum sa-
omnium salule quasi noxius inter noxios crucifigi- ' cerdolium Christi scribere disposuit, recte apud eum
tur,' ut ubi abundavit peccalum superabundet gralia. Dominuset pro persecutoribussuis jure sacerdolis in-
Qualiter sane Dominus in eruce sit positus , quidve tercedit, eteodem mune're latroni conûlenii paradisi
eademsacratissimi côrporis positio regalis in se lypi januam pandit. Neque'enim putandum esl eum hoec
conlineat, Sedulius inpaschali carminé pulchrever- |j^Patrem frustra orasse, sed in eis nimirum qui post
"
sibùs dixil : ejus passioriem credidere quod orabat irapetrasse.
: Neve . Notândum sane quod non pro eis qui, livoris ac su-
quis ignoretspeciemcrucisesse colenclam,
QuoeDominumportavitovansratione polènli,- perbioe stitaulis accensi,'quem Filium Dei intellexere
Quatuor,inde plagasquadralicoliigitorbis., crucifigéré quam coriûteri maluerunt, sed proj eis
Splerididus auctorisde verlice fulgetEous,
- Occiduosacroelambunliirside.replantoe. ntîque qui, zelum Dei habenles, sed non secundum
Arctondexlratenet, médiuml»va erigit axem, scientiam (Rom. x), nesciere quod fecerunt (Luc.
Cunclaquede membrisvivitnaluracreantis,
Et crucecomplexumChristusrégit undiquemundum. xxni), Patri preces oblulerit. Sed et Joannes aposto-
Moralenvquoque sacrosanctoecrucis figuram descri- lùs dicit : Est peccalumad morlem, non pro illo dico
bil Apostolùs, Ubiait: In charilate radicdli etfunda- ut rogetquis (I Joan. y). Imitare ergo Dominum
li, Ul possitiscomprehenderecumomnibussanctis quai • tuum, pro inimicis intercède , et si necdum potes,
sit latitude et longitude',altiïudo et profundum, cegno- saltem cave ne contra illos orare-proesumas. Sic
scereeliam supereminenlemscienlioecharilatem Christi enira quotidianïs profectibusauctus, et ad illud quan
Ephes. ni). In làlitudirie quippe bona opéra chari- doque, Dominojuvahte, pervenies, ut eliam pro illis
fatis significat, in lorigitudineperseveranliam sànctoe inlercedere possis. ..--,...
$17 IN LUCE EVANGELIUMEXP0S1TI0. — LIB. VI. . 618
Dividettlesveslimenlaejus, miseruntsortes. El sta- A nomen, etc. (Philipp. H). Nam quod hoc "nomenIle-
bat populus specians. HoecEvangelisla Joannes ple- braicé, Groececi Latine seriplum erat, hoc est quod.
nius exponit,quia sçilicet milites coeterain quatuor idem Aposlblussubseculus adneelil : El omnisIingua
parles juxta suum numerum dividenies, de lunica confileatur, quia Jésus Chrislusin gloria est Dei Pa-
quoe incorisuliliserat desuper contexia per totum,. tris (Ibid,). Quantum veroad litteram , hoetrès lin-
sorlem miserunt. Quadriparlilaautem veslis Domini guoeibi proecoeteriseminebant. Hebroeapropter Ju- •
quadriparlitam ejus figuravitEcclesiam, loto scilicel, doeos in lege glorianies , Groeca propter genlium
qui quatuor partibus conslal, terrarum orbe diffu- sapientes, Lalina propler Romanos mullis ac pêne
sam, et omnibus eisdem partibus oequaliler, id est, omnibus jam lune genlibus imperanles. Velint nolint
concorditer, dîslribulam. Tunica vero illa sorlita ergo Judoei, omne mundi regnum, omnis mundana
omniumpariium significat unitaiem , quoechariiatis sapientia, omnia divinaelegis sacramenla tesiantur,
vinculoçonlinelur. Si enim charitas, juxta Aposlo- quia Jésus rex Judoeorumest, hoc eslimperator cre-
lum, etsuperemineniiorem habet viam, et superemi-- • deniium el confilenliumDeum.
net scienlioe,et super omnia proeceplaest (Eplies.m), Unus aulemde his qui pendebantlalronibusblasphs-
merito veslis qua significatur desuper conlexta per- ntabat eum dicens : Si lu es Chrislus,salvumfac te-
hibelur. In sorte aulera quid, nisi Dei gralia corn-*} metipsumel nos. Movet forte aliquos quomodo alii
mendala esl? Sic quippe in uno ad omnes pervenit, evangelisloedicant lairones qui crucifixi erant cum
cum sors omnibus plaçait, quia et Dei gralia in uni- eo, conviciaiosei. Unus quidemeorum quando con-
taie ad omnès pervenil , el cum sors miliilur, non .: vicialus est, secundumLucoe leslimonium,'aller et
personoe-cujusque vel merilis, sed occullo Dei judicio. conspexit eum, et in Deum credidit. Sed intelliga-
ced'uur. mus eos breviter perstringenles hune locum, plura-
El deridebantillumprincipes,cumeisdicentes: Alios lem numerum pro singulari posuisse. Sicut in Epi-
salvos fecit, se salvum facial, si hic est Chrislus Dei stola ad llebroeoslegimuspluraliler dielum : Clause-
electus. Etiam nolenies çonfiteniur principes et po- runl ora leonum(Hebr. xi); cum solus Daniel signi-
puli Judoeorumquod alios salvos feceril. Iiaque ve- ficari intelligatur. Et-pluraliler dictum : Secli sunt
slra vos condemnat sentenlia. Qui enim alios salvos (Ibid.), cum de solo Isaia tradatur. In psalmo eliam
fecit, ulique si vellet seipsum salvare poleral. Se quod dicium est : Astilerunt reges lerroeet principes
salvumfacial (inquiunl)si hic esl ChristusDei electus. conveneruntin unum (Psal. n), pluralem numerum
Imo ideose salvumfacere de cruce descendendono- pro singulari positum , in Actibus Apostolorumin-
luil, quia ipse est ChristusDei elecius. Nam qui ideo _ venitur. Nam reges propter Herodem , principes
venit, utpro nobis crucifigeretur, ideo seipsum sal- '" propter Pilalum iniellexerunl, qui testimoniumejus-
yare de cruce descendendoneglexil,quia cum coeleris dem psalmi adhibuerunt. Quid aulem usilalius(verbi
peccatoribusetiam illos qui crucifixere salvare mo- gralia) quam ul dicat aliquis, El ruslici mihi insul-
riendô curavit. tant, eliam si unus insultet?
Illudebantautem et milites dccedenles, el açelum Respondensautemaller increpabalillumdicens: Ne-
offerentesilli dicentes: Si tu es rex Judoeorum,salvum que lu limesDeum, quod in eademdamnaiionees. Et
le fac. Acetumipsi eranl Judoei,dégénérantes a vino nos quidem juste. Nam digna faclis reciphnus. Hie
palriarcharum et prophetarum. Quo , videlicet,, veronihil mali gessit.El dicebalad Jesum : Domine^
aceto milites Dominum poiaverunt , quem eorum mémentomei cum venerisin regnum tuum. Quis hujus
suggeslione niorli tradiderunt. Et nolandum , quod lalronis animum noii mireiur? imo juvanlis cum
Judoeivocabulum Chrisli et filii Dei Scripluroesibi Domini gratia quis digne miretur ? digna graliarum
auclorilale creditum blasphémantes irridenl. Milites aclione venerelur ? In cruce clavi manus ejiis pedes-
vero ut pôle Scripturarum nesciij non Chrislo Dei que ligaverant, nihil in eo a poenis liberum nisi cor
eleclo, sed régi Judoeorum insultant. et Iingua remanserat, inspirante Deololum illi obiu-
Eral autemel superscriplioscripla super illum lil- j. lit, quod in se liberum invenit, ut juxia hoc quod
leris Groecisel Lalinis et Hebraicis: Hic esl rex Ju- seriplum esl : Corde crederetad justiiiam , ore con-
doeorum.Pulchre titulus qui Christum regem leslelur, filerelurad salulem (Rom. x). In corde autem fide-
non infra sed supra crucem ponitur, quia licel in lium 1res summopere manere vînmes lestaïur Apo-
cruce pro nobis hominis infirmitate dolebal, super stolùs dicens : Nunc aulemmanet fides,spes,charitas
crucem lamen régis majestate fulgebal. Qui apte (1 Cor. XIII). Quas cunctas subila replelus gralia c
eliam, quia rex simul et sacerdos est, cum eximiam accepit latro et servavil in cruce. Fidem namqua
Pairi suoecarnis hosliam in allari crucis oiferret, habuit, qui regnaturum Dominum credidit, quem
régis quoquequa proediluserat lilulo dignitalemproe- secumpariter morientemvidit. Spem habuit, qui re-<
lendit, ut cunciis légère, hoc est audire el credere gni ejus adilum postulavit. Chariiaiem quoquo ïri
volenlibus innotescat, quia suum per crucem non morte sua vivaeiler tenuit, qui fralrehi et collatro-
perdiderit, sed confirmaritpotius et corroborarit im- nera pro simili scelere morientem et de iniquilala
perium. Undp et Apostolùscum ignpminiam crucis sua arguit, et ei vilam quam cognoverat proedicavit.
descripsisset, adjunxit -.Propter quod et Deus illum Ille qui lalis ad crucem venit ex culpa ,-ecee quali»
cxallavil, etdonavil illi nomen quod est super omne a cruce recedit ex gralia. Confilebalur Dominum
'
PATROL.XGII. : 20
 m BEDM VENERABILÏS!OPP. PARS II. SECT. I. - EXÈGET1CAGENUiNÀ. 6i0
quem videbat seeumh'ùrâanainfirmilate morienlerii, A tuas commendospiritum meum; el hoecdicensexspi-
quando hegabanl aposloli eum, quem mirâcula vide- ravil. Pafreriiinvocando Filium Dei se esse déclarai.
rant divina virtule fâcientein, Spiritum vero coniraendàndo, non defeclum suoe
El dixit illi Jésus : Amendico tibi :' Hodie mecum virlutis, sëd confidenliam ëjusdem cum Pâtre potes-
eris in paradiso. Pulcherrimum aflectandoecdnver- talis insinuai. Amat enim dare gloriam Patri, ùt nos
si'onis exemplum, quod tara cilo lalrpni venia ré- oedificet gloriam dare Creatori. Coramendat itaque
laxalur,- et uberior est gralia quam jirécalio. Semper Patri spiritum , juxia hoc quod dcleciato corde et
enim plus Dominusiribuit qUara rogalUr. Ille eriini exsultaiiiibûs spe resufgendi labiis, iri alio psalmo
rogabal, ul raemor sui fuisseï Dominuscum venisset loqùitur : Quoniam'nonderelinquesanimam meamin
in regnum suum. Dominus aulem ait : Amen'dico inferno, nec dabis sdncluintuum videre corruptionem
libi, hodieniecumeris'in paradiso. Vila est enim èsse (Psal. xv).
cum Christo, quia ubi Chrislus, ibi regnum. Quidam Vidensaulem centurie quod factumfuerat, glorifi-
duos lairones cum Dominocrucifixos; duobus bapii- cavii Deum dicens: Verehic liomojuslus erài. Non
zaloriini genéribus coaplâni. 'Quicunque enim bapli- solus"cenlurio glbrificavii Deum, sed et milites qui
zalismnus in GhrisU-J-esu, in morte ipsius baptizali çum eo erant cuslodiéiilesJesum (sicut Mattlioeusscri-
sumus'([Rom. vi). Ambo namque similes crucifixi, B'bii), viso leiroe motu et his quaefièbant, limuerunt
sed unus in cruce biaspliemiis pejor, àlter est con- valdedicentes: VereDeiFilius erat iste (Matlh. xxvu).
fessione martyr eflectus. Quia per baptisnium quo Quanta ergo coeciiasJudaeorum, qui lot per Domi-
cura peccaiores essemus abiuimur, alii dura Deum num virlulibus-factis, tamis in morte ejus apparen-
in carne, pnssum, fide, ;spe, et charitate Iaudànt, tibus signis, credere respuerunt, el iiisensibiliores
coronaniur ; alii dura aut fidem aut opéra baplismi genlilibus Deum glorificare vel limere conterapse-
habererenuunl, dono quod accepere privanlur. runt. Unde merito per centurionèrii (ides Ecclesioe
Erat aulem fere hora sexta, el lenebroefactoesunt designatur quoe, vélo mysteriorum coeleslium per
n universa terra usque in horam nonam, el obscur'aïus morlem Domini reseralo, conlinuo Jésum el vere
.est sol. Clarissimurii mundi lumen retraxil radios justum hominem, et vere Dei Filium synagoga ta-
suos, ne aut pendeniera videret Dominum, aut im- cente confirmai. Nam et ipsa summa centenaria ,
pii blasphémantes sualuce fruerenlur. El notandum quoein fléxu digiiorum , sicut et supra memoraium
quod Dominus sexta hora, hop est reeessurb a een- est; de sihislra transit in dexterara, Ecclesioesacra-
tro mundi sole crucifixus s'il; diluculo aulem, hoc mentis et fidei aplissime congruit, cui pro lege
est oriente jam sole, resurrectionis suoemysteria ce- Evangeiiumcreditum,' pro terroediviliis regnum est
lebrarit. Statu enim' lemporis signavitquod effectu . coelestepromissum.
operis exllibuit. Quia m'oftuus esl propter peccata El omnis turba eorum qui simul aderani ad spec-
nostra, et resurrexil propter jusiificàlionem nostram laculuin istud, el videbant quoefiebant, percutienles
(Rom. îv). Nam et Adam peccante, seriplum est peclora suarevertebanlur. Quod perculiebani pectora,
quod audiêrit vàcémDomini Dei deambulantisin pa- quia poenitenlioeest et lucius iridicium, .potest dupli-
radiso ad auram post meridiem(Gen,m). Post méri- citer' iuielligi. Sitfe'eriim eum cujus vilam dilexe-
'
dien."",namque, inolinata luce fidei'.Ad auram vero^ rufit, injustéoccisuni dolebant, seu cujus mortem se
refrigescente férvore charilalis: Deambulans aulem iuspetrasse'meminerani, hune in morte amplius glo-
audiebalur, quia ab homine peccante recesseratvRa- riUcatum tremebaut. Sed sivë hoec, sive illa, sive
tionis igilur ordo poscebat ut eodem lemporis ai ti- utraque causa diversas iri turba dissidentesque per-
culo quo tune Adoepeccanti obeluserat, nunc latroni sonas peclus luridè're coègerit, notanda distaniia
poeniienli Dominus paradisi januam panderet. genlis et genlis. Genliles quippe raoriente Chrisio
El.vélum templiscissumest médium. Hocexpiranle Deuriitiraemes apertoe coiiféssionisvoce gloriûcaui,
Domino factum esl, sicut Matthoeus,Marcusquecon- Judoei percuiieules solum peclora, sileiites domum
teslàntur, sed Lucas proeoccupaudonarravit. Volens j) redeùnl.
enim miraculuiri miracuio adjungere , cum dixissel Stabant aulem omnesnoii ejus a i,qnge,et mulieres
Sol obscuralus'est, conlinuo subjungenduroexisti- quoesecutoeétant euma Galiloeahoecvidenles.floc esl,
mmi : Et vélum templi scissumest médium. Scin- quod ipse Dominus in,psalmo explicita suoe passio-
f ditur autem yelum lempli, ut arcana testamenli et nis série Patri queritur, dicens : Elongasli a me ami-
omnia legis sacramenta, quoe prius tegebanlur, ap- cum et proximum,: el notos meos a miseria (Psal.
pareant, atque ad populum transeant nationum. Ame LXXXHI).
etenim dictum fuerat : Nelus in Judoea Deus, in
nomen Nunc au- Et eccevir nomineJoseph, qui eral décurie, vir bo-
Israël magnum ejus (Psal. LXXV). nus el justus. Hic non consenseralconsilioel actibus
era : Exallare super coelos,Deus, et super omnem
lèrram tua. El in eoruni, Decurio yocatUrquod sil de prdine curioe,et
(inquit) gloria (Psal. LVI). Evange-
: In viam neabieritis officium curioeadminisiret, qui, eliani curialis a pro-
jio prius dixil genlium (Matth. x).
curando munera civilia solei appellari.
Post passionem vero : Eûmes docete omnesgénies
(Matth. ixvui). Ab Arimathia civitate. Judoea, qui. exspeclabalet
Et eîaniansvocemagna Jésus ail : Paler, in manus ipse reqnUmDei. Ab Arimallua, ipsa est Ramathain.
m IN L,UC# EVANGELlUMEXPQS1TIO.— LÎB. VI. 621
civitas Helcanoeet Samuelis in regione Tlianuitjca.,A devotionis proelucetexemplum, quos in hac quidem
juxta Diospolim. sexta mundi.oetatepro Dominopati, et velut mundo
Hic accessit,ad Pilalum et petiit corpus Jesu, Ma- crucifigi necesse est ; in seplima vero oeiaie, id esl,
gnoequidemJoseph,isle dignitalis ad soeculum, sed cum leli quis dehiium sol.vit,corpora quidem.in lu-
majoris apud Deum meriti fuisse laudalur, ul per mulis,, animas aulem sécréta in, pace cum Domin >
jusiiliam meritorum sepeliendo corpore dominico manere, et post bona oporlet opéra quiescere,,donec
dignus foret, et per nobililaiem potenlioe,soecularis. octava tandem yenienie oelate eliam. corpora. ipsa
idem' corpus accipere posset. Non enim quilibel resurreclione purificata, cum animabus simul:in-
ignotus. âd proesidem accedere el crucjfixi corpus corruptionem. oeternoehoer.editalisaccipiant. Unde
poterat impetrare. pulchre septima dies in Genesi vesperam habuisse
Et deposiiuminvolvilsindone, el posuiteum in.mo- non legitur, quia, requies aniroarum.quoe illo in soe-
numeiiloexciso, in quo nondum quisquampositusfue- culo nunc est, non ullo consumenda moerore.,-sed
rat. Et éx simplici sepullura Domini, ambitiodivi- pleniore gaudio fuluroe est resurrectionis adau-
lum condemnalur, qui ne in lumuljs quidem possunt genda.
carere divitiis. Possumusautem juxta intelligentiam Subsecutoeautemmulieresquoe.cum,ipso vénérantde
spiritalem et hoc senlire, quod ille.in.sindpnemunda." Galiloea,videruntmonumentum,et quemadmodumpo»
invbtvâT Jesum, qui pura eum mente susceperit. silum eral corpus, ejus. Supra, legimus quia slabanl
In novo aulem ponitur monu'mento, ne post resur- omnes noti ejus a longe,, et mulieres quoesecutoe
reciidneiri coeteris corporibus reraanentibus, sur- erant eum. His ergo. noii Jesu post-depositum ejus
rexissè alius firigeretur.Quod bene monumentumde cadaver ad sua remeanlïbus, soloe mulieres. quoe
pefra excisum fuisse memoratur, ne si ex mollis . arctius amabant, funus subsecutoe.quomodo;pone-
lapidibris oedificaluniesset, suffossis lumuli fuuda- retur inspicerecupiebant, utei.iempore congruornu-
mentis ablatus fufto diceretur. Aliter : solus lumulo nus possent suoedevotionis offer.re;Sed,et hactenus
Dominus includitur, ut specialis illius sepullura, id sançtoe mulieres faciunt.idem.die Parasceves,- cum
esl, rtoslroedissi'milis, sicut et coetera dispensationis animoehumiles, et quo.majpris sibi conscioefragili--
ejus arcanaanostroe naluroefragililate.discrepavere, tatis eo majori Salvatoris dilectione ferventes, pas*
specialis et resurreclio designelur. Nam el velus sionis ejus vestigiis in hoc soeculo, quo requies est-
homo apparuil, sed ex virgine maire conceplus.et proeparanda futura , diligenter obsequuntur,; et si-
natus. Et tenlatu's est per omnia, sed pro similitu- forte valeanl iniitari,. sedula. cur-iosiiatequo ordinet
dine absque peccalo. Et morluus est, sed quomodo-, sit eadem passio compléta perpendunt.
ipsè volait. El sepulius est, sed quandiu voluit. El ; Et revertenlesparaverunl aromata et unguenta. Et.
suscîtatus est, sed quando voluit. Hoc est ergo quod- Sabbato quidemsiluer.unt,secundummandalum, Man?.
ail : Singularitersumego donectransedm(Psal. CXL). datum eral ut Sabbati silentiuma vespera usqueiadi
Et alibi de singulari sepullura : In pace in ïdip'sum vesperam servaretur,: et ideo reîigiosoemulieres t-..
obdormiamet requiëscani,quoniamlu Domine singu- sepulio Domino, quandiu licebat operari, id [est ^
lariter in spe consiiiuislime (Psal. iv),.id est, coete- usque ad solis occasum in unguentis proeparandis-
rorurii morlaliuni iri fine resurreclione servata, me erani occupaloe.Quod non solura indie.Parasceves:
singulari dono '
a mortuis.die lerlia resurgere pro- egerani, verum, transacto Sabbato,;id est,.sole;oc«
misisii. cidenie, inox ut operandi licentia r.emeabat.jemerunt-
Et dies erat Pdfascètes, et Sabbatum illucescebat. aromata ut mane venientes ungerenl corpus ejus-,!
Parasceve proepàraiio iriterpreiafur, quo" nomine sicut Marcus Evangelista leslalur. Neque enim.ves.--.
Judoeiqui inter Groecosconversabahtur sexlam Sab- père'Sabbati,proeoccupante jam noctisarliculo mo-
bati, quoenulle a nobis sexta ferla voealur, appella- numentum adiré voluerunt. Inspecta aulem. Domini
baritj.quodeo videlicet die quoeiri Sabbalum forent sepullura revendîtes parant aromata et unguenta,.
neeessària proepararènt. JUxta quod de manna quon- jj.qui Iecta, audiia, recordata passione.dominica,mox,
darrieral' proeeeplunï: Sexla autem die colligetisdu- âd patrandase opéra virlutum'quibus.Chrislus dele-
pluiïi, etc. (Exod. xvi). Qui vero inter Romanosvilam ctelur converlunl, et Sabbatoquidemparatis aroma-
ducurilJudoei, Usitaliuseum Latine ccenam puram libus silent venturi post Sabbatum;cum muneribus
cognominant. Quia ergo sexlâ die homo facius,.et ad Dominum,cum, finila proesentisviioeparasceve,
lola riiiindi est creatura perfecta, seplima autem beata in requie gaudenles exspeclant,; quando lem- :
Condilorab opère suo requievit,,undé et hanc Sab- pore resurrectionis apparente, redolentibus Christo
batum, id est, requiem, vocari proecepit, recte Do- spirilalium actionum, quasi aromalibus occurrant. |
minus éadëm die sexta crucifixus, humanoerepara- CAPUT XXIV.
lioriis implevit arcanum. Unde cum accepissetace- Una autem Sabbati valdediluculo venerunlâd-mo-
lura , dixit : Consummatumest (Joan. xix), id est, numentum,portantesquoeparaverant arom. Una Sâb-
sexti dîei, quod pro mundi resurreclione suscepi , baii, sive prima Sabbati; prima est-dies a Sabbalo,
loiiim est opus perfeclum. Sabbalo aulem in sepul- quam diem Dominicain^propter Domini resurrectiô-
cro requiescens, resurrectionis quoeoctava die ven- nern nios Chrislianus appellai-. Quod aulem valde
«ura eral, exspectabat evenlum. Ubi nosiroe simul , diluculomulieres venerunt ad monumentum1, juxta
 mi BED^E VENERABILtSOPP. PARS II. SECT. t. — ËXEGËTICÂ GENUINA. QU
liisldriam quidem magnus quoerendi et inveniendi A vullum declinamus in terram , cura supernorum ci<
Dominum fervor charitatis ôstendilur, juxta inlel- vium quoesint gaudia oeterna contemplantes , humi-
.eclum vero mysticum nobis datur exemplum illu- liier nos cinereni esse terramque recolimus. Sicut
minala facte decussisque viliorura lenebris ad sacro- bealus Abraham: Loquar, inquit, ad Dominummeum,
sanclum Domini corpus accedere. Nam et sepulcrura cum sim pulvis et cinis (Gen. xvm ). Et notandum
. illud veneràbiié figuram dominici habebat altaris, in quod sancloe mulieres aslantibus sibi angelis non in
quo carnis ejus ac sanguinis soient mysteria cele- terram cecidisse, sed vullum dicunlur in terram dé-
brari. Unde ecclesiastica leneteadem mysteria, non clinasse. Nec queriipiâm sanclorum legimus lempore
in serico, non in panno lineto, sed instar sindonïs, domiriicoeresurrectionis, vel ipso Domino,vel angelis
qua eum Joseph involvit, in linteo puro debere con- sibi visis, lerroe prosiratum adorasse. Unde mos ob-
secrari. Ut sicut ipseveram terreuse morlalisque na- linuit ecclesiaslicus , ul vel in memoriam dominicoe,
turae subslantiam pro nobis morii oblulil, ila et nos vel in nostroe spém resurrectionis, et omnibus do-
in commemoralionem'ejusdeni tremendi et venera- mihicis diebus, et toto quinquagesimoelempore, non
bili's sacramenli purum de terroe germine, candi- ftexis genibus , sed declinalis in terram vullibus
duniqùé, et mullimodo quasi mortificaiionum génère oremus.
B Recordaminiqualiter loculus est voois, cum adhuc
castigalum allari linum imponarous. Aromata autem I
quoe mulieres déferont, odorem virtulum et oratio- in Galiloeaesset, dicens: Quia opotïet Filium hominis
num quibus allari appropinquare debemus, suavita- ' tradi in manus hominum peccatorum, et crucifigi, el
lera significant. Uride Joannes in Apbcalypsi sua die terlia resurgere. Die tertia Dominus, sicut ipse
cum phialas in manu angëlorum àureas, id est, ( quod ex hoc loto discimus ) inler discipulos viros
itiundas in eleclorum corde conscienlias , plenas etiam feiiiinis quoeeum sequebanlur proedixit,resur-
odorameritorum descripsisset', subjunxit exponens , rectionis suoe triumphura celebrayit. Die namque
atque ait : Quoesunt oraliones sanclorum. '"
parasceves hora non spiritum iradens , vespere se-
Et invenerunt lapidem revolulunia monumenlo, ef pultus, mane prima Sabbati surrexit, sicut aperte
<
ingressoenon inveneruntcorpus DominiJesu. Quomodo Marcus evangelisla désignât. Non ergo immerito uno
lapis per angelum revolulus sii, Maithoeussuflicienter. _ die in sepulcro el duabus noclibus jacuit, quia vide-
exposuit. Sed revolutio lapidis mystice reseraiionem - licel lucem suoesimpla mortis lenebris duploenostroe
sacrameniorùm quoevelamine litteroe tegébaniur, in-• mortis adjunxit. Ad nos quippe venit, qui in morte
sinuai. Lex ènim in lapide scripta est. Cujus ablato• spiritus carnisque tenebamur , Unam ad nos suam ,
legmiiie, corpus Domini morluurii non invenitur, sedl n id est vcarnis morlem detulit, et duas nosiras quas
viyum-^VamjëJizàiur.Quia et si cpgnovimus secun- reeepit, solvit. Si,enini ipse utramque susciperel, nos
dum carnem Chrislum-,sedjam nunc non noviraus. a nulla liberaret', sed unam misericordiier accepit,
Et factum est dum mente conslernaioeesuntde isto,, et juste utramque damnavit. Simplam suam duplae
tcee duo viri'Stélefunt secus Mas in veste fulgenli. noslroecontulit, et duplarii nostram moriens subegit.
Mente coristernàtoe ërânt, quia et lapidem tàm im-' Et.recordaloesuntverborum ejus, Mulieres quoe in
hiensoe.màgnitudinisrevolutum stupebant, et corpus> monumento Domini stantes verborum quoe de sua
lam éximioe veneraiionis non inventum dolebant.. . dispensâlione proefatusest recordantur formam nobis
Sicut autem lenlalo in soliliidine Dbmino mox ira- proebeant, ut inter ipsa dominicoepassionis mysteria
pleia Victoria accedentés ei angeli minislrant, ilai celebranda, non solum ejusdem bealoe passionis, sed
eodem passo in carne Salvatore, post devicloecert'a- ab inferis resurrectionis, nec non et in coelos gloriae
mina mortis veniunt aiigeli, qui non solum verbo) ascensionis digna semper veneratione reeorderiiur.
consolante, sed- et fulgente habiiu gloriam irium- Et egressoea monumentonunliaverunt hoec omnia
-
phàniis annnritieht. Quomodo aulem posilo iri se- illis undecim, el coeïerisomnibus.Sicut in principio
pulcro eorpori Salvatoris angeli asi'uisse legunlur,, mulier auctor culpaëyiro fuit, vir exsecutor erroris,
ita etiam celèbrandis ejusdeni sacratissimi côrporiss n ila nunc quoepriormortem gustaverat resurreciionera
mysteriis tempore consecratioriis assistere sunl cre- prior vidil, et ne perpelui reatus apud viros oppro-
dendi, nioriéhtê Apôstolo mulieres in Ecclesia vela- ,- brium sUsiineret, quoe culpain viro transfuderat,
men habere propter angelos (l Cor. si). iransfudilel grâtiairi.
Cuni limèrent aulem et déclinèrentvullumin terrant,
i, Erat aulèm Maria Magdalene, cl Joanna, el Maria
•- quoecum eis erant, quoe dicebaniad
et c'oeteroe
, <dixerunt ad Mas : Quid quoeritisvivenlemcum mor- Jacobi,
) luis? Noii est hic, sed resurrexii. Nolite (inquiunl) l) apostotoshoec.Maria Magdaleneipsa est sororLazari,
cum mortuis, lioc est in monumenlo qui locus est it quoeunxit Dominum ùnguenlo. Joanna uxor Chuzoe
n procuraloris Herodis de quibus supra lectum est.
proprie mortuorum , quoerereeum qui ad vitam jam
resurrexit a mortuis. El nos autem-exemplo devota- i- Maria Jacobi mater est Jacobi minoris et Joseph,
rum Deo feminarum quoties. Ecclesiam inlramus , ut Marcus evangelisla dicit, soror raatris Domini,
mysteriis coelesiibusappropinquamus , sive propler ir unde ël ipseJacobus frater Domini meruit vocari.
angelicoepr«eseriliamvirlutis ,seu propler reveren- i- Et visa, sunl ante Hlos sicut deliramenlumverte-,
•e ista, et lion credebant illis. Quod resurreclionem»
tiam'sacroeoblationis, cura omni humilitate et timoré
' dominicain discipuli tarde crediderunt, non tamj
debemus ingredi. Ad conspectum quippe angëlorum n
 62S IN LUCzE EVANGELIUiîEXPOSITIO.- LIB. VI. 026
, et dubitabant; eis autem Dominusforis et proesens
illorum infirmitas quam nostra (ul ila dicara).futurs A
firmiias fuit. Ipsa namque resurrectio illis dubilan- aderat, et quis esset non ostendebat. De se ergo lo-
libus per mulla argumenta monslrala est. Quoedum quentibus proesentiamexhibuit, sed de se dubitan-
nos legenies agnoscimus, quid aliud quam de illo- tibus cognilionis suoespeciem abseoiidit.
i'um dubilatione solidamur ? Et respondensunus, cui nomen Cleophas, dixit ei:
Petrus autem surgens cucurrit ad monumentum,et Tu solus peregrinuses in Jérusalem, et non cognovisli
procumbensvidil linleaminasola posila, et abiit,secum quoefacta sunl in illa his diebus? Peregrinum pula-
mironsquod factum fuerat. Lucas breviter de cursu banl eum, cujus vullum non agnoscebant. Sed et rê-
Pétri commémorât; sed hoc quomodo gestum sit vera peregrinus erat eis a quorum naturoe fragililate
plenius exsequitur Joannes, dicens eliam illumdisci- percepta jam resurrectionis gloria longe dislabat.
pulum quem diligebat Jésus, cucurrisse cum Petro, ' Peregrinus erat eis, a quorum adhuc fide, ut polo
se videlicelinsinuans.Unde quoerilurquomodoLucas resurrectionis ejus nescia, manebat extraneus.
de Petro dical : Et procumbensvidit linleaminasola Quibusille dixit : Quoe? Et dixerunt ei : De Jesu
posita(Luc. xxiv), cura Joannes se polius hoc fecisse Nazareno, qui fuit vir prophela, païens in ppere et
signifiée!,Pelrum vero inlroeuntem in monumentum sermpne coram Deoet omni populo. Prophetara et
vidisse non solum linteamina, sed et sudarium quod " magnum fatenlur, Filium Dei lacent, vel sçilicet
fuerat super caput ejus. Sed inlelligendum est Pe- nondum perfecle credenles, vel solliciti ne incide-
lrum primo proeumbenlem vidisse quod Lueas rent in manusJudoeorumpersequenlium,quia nescie-
commémorât,Joannes lacet; post aulem ingressum, bant quis esset cum quo loquebantur, quod verum
ul diligentius inleriora dignosceret, ingressum, la- credidere celantes.
men autequam Joannes inlraret. Et quomodo tradiderunt eum summi sacerdoles et
Et ecce duo ex illis ibanl ipsa die\ in caslellum principes nostri in damnationemmortis, et crucifixe»
quod eral in spatio sladiorum sexaginla a Jérusalem runl eum. Nos aulem sperabamusquia ipse esset re-
nomine Emmaus, el ipsi loquebantur adinvicem de dempiurusIsraël. Merito tristes incedebant, quia el
his omnibus quoe accideranl. Sladium, quo Groeci, seipsos quodammodo arguebant, quod in illo re-
auctore (ul dicunl) Hercule, viartim spalia mensu- demptionem speraverint, quem jam morluu'mvide-
rant, ociava est pars milliarii, et ideo sexaginta ranl, et nec resurreclurum credebant. Et maxime
sladia, septem millia passuum, et quingenlossigni- dolebant eum sine culpa ôccisum, quia noveranl in-
ficani. Quod bene spalium itineris congruit eis qui nocentera.
de morte ac sepullura[Salvatoriscerti, dubii de re- - Et nunc super hoecomnia, ierlia diesest hodie quod
surreclione gradiebantur. Nam resurreciionem, quoe hoecfacta sunt. Sed et mulieres quoedamex nesïrit
post septimam Sabbati facta esl, octavo numéro terruerunt nos, quoeante lucemfuerunt ad monumen-
concinere quis ambigel? Discipuli ergo qui de Do- tum, el non invento corpore ejus , venerunl, dicentes
mino loquentes iiicedebant, et sexiura coepliitineris se eliam visionemangëlorumvidisse, qui dicunl tum
milliarium compleverunt, quia illum sine querela vivere.Terruisse dicunlur merilo eos ,• quorum men-
viventem usque ad mortem, quam sexta Sabbati libus plus de non invento corpore dominico moesti-
subiit, pervenisse dolebant, compleverunt et"septi- tiam qua dolebant addere, quam denunlialà per
muni, quia hune in sepulcro quievisse non dubita- angelosejus resurreclione, gaudium quo recrearen»
bant. Verum de octavo dimidium lanittih perege- tur videre poluerunt.
runt, quia gloriam celebraioejam resurrectionis non< El abierunt quidam ex nostris ad monumentum,et
dum perfecle credebant. Emmaus aulem ipsa est ita inveneruntsicut mulieresdixerunt, ipsum veronon
Nicopoliscivilas insignisPalestinoe,quoe pbslexpur- invenerunt. Cura ipse Lucas supra Pelrum dixerit
galionem Judoeoesub Marco Aurelio Antonino prin- cucurrisse ad monumenium,et nunc Cleopham dixis-
cipe restaurala, cum statu mulavit et nomen. se, ipse relulerit quod quidam eorum cucurrerant
El factum est dum fabularentur, el secumquoere--r. ad monumenium, inlelligilur attestaii quod duo
rent, et ipse Jésus appropinquans ibal cum illis. Lo- ierint ad monumenium.Sed Pelrum solum primo
quentes de se Dominusappropinquans comilabatur, coinmemoravit, quia illi primilus Marianunliaverit,
ut et fidem suoe resurrectionis eorum méntibus in-' Et ipss dixil ad eos: 0 slulli et tardi cordead cre-
cendat, et occultoe proesentiamajestalis semper se dendum in omnibusquoeloculisunt prophétie. Nonne
quod promisitimplelurum designet. Ubi enim sunt hoecoporluilpâli Chrislum,et ita intrare in gloriam
duo vel 1rescongregaliin nominemeo, ibi (ait) sumin suam? El incipiensa Moyseet omnibusprophetis, in-
medioeorum. lerprelabalurillis in omnibus Scriplurisquoede ipso
Octiliautemiliorum lenebanlur,ne eumagnoscerent. erant. Hoc nobis in loco non ulla Scripturam inier-
El ait ad illos :Qui sunl hi sermonesquos confertisad prelandi, sed gemma nosipsos hurailiandi nécessitas
invicemambulantes,el eslis tristes? Apparuit quidem incumbit, qui neque in Scripluris quantum oporlet
Dominus,sed eis speciem quam recognoscerent non cdocti, neque ad implenda quoediscere"forte poiui-
oslendit. Hocergo egit foris Dominusin oculis côr- mus quanlum decet sumus intenli. Namsi Moyseset
poris quod apud ipsosagebatur inius in oculis cor- omnes proplietoeChrislum Iocuti sunt, et hune per
dis. Ipsi namqueapud semetipsos intus et amabant angustiam passionis in gloriam suam inlraturum.-
 625? BEDJE VENERABILISOPP, PARS IL SECT. I. - - EXfiGETlCA.GENUINA. 628
qua ratione se glorjantur esse Christianos, qui juxia A J quid passim de Christi resurreclione jactanles , in
viriuin suarum modulum neque Scripluras qtialiter. manus inciderenl Judoeoruin.Omnium ergo virorum
ad Chrislum perlineant inyestigare, neque ad glo- primo Dominus apparuisse intelligiuir Petro, ex his
riam quam cum Christo babare cupiunt, perpassio- dunîtaxai oniaibus quos evangeiistoequatuor et Pau-
nes, Iribuiationum desideranl alijngere ? lus apostolùs commemoraverunl. Loquitur enim ad
El appropinquqverunl\cas!elloquo ibanl, el ipse se Coriiiihios.de Domino Paulus , quia sepullus est, et
finxil longius ire, et çpegeruntillum dicentes: Mqne quia resurrexit lertia die secundum Scripluras , et
nobïscum,quoniamadvesperascit, el inclinala est jam quia apparujt Cephae,ef poslea nndécim.
dies. Et intravit cum,illis. Nihil simplex verilas per Et ipsi narraient qua; gesla eranl in via, et quomodo
duplicitaiera fecit, sed'quod dicitur : Finxit se lon- cognoverunleumin fraciione paras. Proeler hoc quod
gius ire, talem se exlijbuil discipulis in corpore, pro merilo mentis eorum adhuc ignoranlis, quod
qtialis apud illos in mente erat. Probapdi aulem oporiebat Chrislum ;mbriet resurgerej simile aliquid
erarit si 'lu qui eum e.lsi necdumulDeuni diligerent, eprum pculi passi'sunt non vërilaie fallenie, sed
sallerii Ut peregrïhum amare polnissent. Sed quia ipsis verilatem perçiperp non varentibus , et aliud
esse extranei a eliariiaie nonpoterantbi cura quibus quam res est opinantibus, certi -eliam rnysterii causa
verilas gradiebatur, eum ad hospitium quasi père- ^? factum.egl, ul eis in illo alla pslenderetur effigies, el
grinum vocant. Cur auteni dicimus vacant, cum sic eum non nisi ip fraciione panis agnoscerenl, ne
illic scriptum sit : Et çoegerunt jllum? Ex quo ni- quisquam se Çhrisiura agnovisse arbiirelur, si ejus
mirum exemplo cplligi.iur,,quia ppregrini non solum côrporis parliçeps npn pst, id est Ecclesioe, cujus
ad hospitium invitandi sunt, sed .eliam trahendi. unitateni in sacramento panis cpmmendat Aposiolus
Et factum est dum reçumberet euni illis, accepit dicens : OHMS panis, unumcorpus multi sumus (Rom.
panent, et benedixit ac fregjt, et porrjgebat illis, et XII), ut ciim eis benedictum panera porrigeret, ape-
apeni sunl oculi eprum,et cpgnoperunf eum. Quem rirenlur oeiilî eprum, el agposcerenl eum. Aperiren-
In Scripturoe sa erse exposUipnenon pognpyerunt, in lur utigue, ad pjus çpgnitionem, remoto sçilicet im-
panis' fraciione cognpscunl, Audiendo proecepla Dei pedimenip quo lenebantur ne agnoscerenl. Non autem
îîluminali non sunt, faeienda illuminati "sunt,.Quia inGpngruenferaccipiamus hocimpediriienlUmin ocu-
scriptum est : N°n audilares legis justi sunt apud lis gprUma Satana fuisse, ne.agnosceretur Jésus, sed
Deuni, sed, faciare$ legis juslificabunlur (Rom. 11). tamen a Christo facta est perniissio usque ad saera-
Qulsquis ergo vult audita iiitelligere,.fesiinel ea quoe mentum panis, ut unitate côrporis ejus participa(a
jam intelligere potuit, .opère implere. „. removpri intelligatur impedimentuminimici, UtGhri-
Ei ipse evanuif ex qculiseprunn El dixerunt ad in- '; stus possit agnospi. -
,vicem: Nonne cor nostrumardens erat in nobis dum Dum hoec autem Ipauunlur , Jésus slelit in medio
ïoqUerelurin via, et aperiret nobis Scripluras? Ignem, eorum,el dixil eis; Pax, vobis.Ego sum^nolite limére.
inquit, ventmillere in terram, et quid liplp, nisi ul ar- Hanc ostensionem Domini post resurreciionem intéi-
deat (Luc.xn)?ïgnem quippeDominusin lefrariiroisit, ïigiiur et Joannes commemprare sic loquens: Cum
cum affialu Spirilus sancti çpi\carnalium incepdit. Et essetergo sero die illp uvq.Sabbatorum,el fores essent
terra ardet, euni çpr carnalium in suis pr|us yolu- çlausoe,ubi eranl discipuli propter melum Judoeorum,
ptalibus frigidum reliuquit concupispentiaspr^espntis venit Jésus et stetit in medio, el dixil eis ; Pax vobis,
soeeuli, el incehditur ad amoreni Dei. Nonne, cor etc. Quod auteni dicit Joannes., non cura illis fuisse
nostrum(inquiunl) ardenseral in nobis dum Içquerelur lune appstplpm Thp.manijçuni secundum Lucamduo
hôbis in via , et aperiret npbis Scripluras? Ex audito illi, quorum erat unus Cleoplias^ regressi Jérusalem
quippe"sermque inardesejt animus, côrporis frigus iuvenerunt congregatos undecimiet eos qui cura ipsis
recèdit, fit mens in superno desiçlerioanxia, a con- eraùt, prôçul dubip intelligéndum est, quod inde
cupiscëntiis terrenis aliéna. Àmor verus qui hanc re- Thomas exierit antequam eis Dominus hoecIoquen-
jpléverit,in fleiibns cruciat. Sed dum taji ardore criir jv tibus appareret.
j-'
'
ciâtuf, ipsis suis crucialih'uspascHiir, audire ei libet , Conlurbqlivero et cpnterr'itiexislimaban.lse Spiri-
proeceplacoeleslia, et quoi mandalis irisirqitiir, quasi slum videre. Quod hoereticiManiehoeide Chrislo su-
lot fàcîbUsinflamniaiur. spicantur et çredunt, quod non eral vera caro, sed
Et SUfgénies eadem hora, regressisunt in Jérusalem, spiritus erat, hoepprima pogitalio surrexitin cor-
el invenerunt congregatosundecim,el eos qui cum ipsis dibus aposlplorum, Et illi quidem Maniehoeinunquam
èratil dicentes,quod surrexil Dominusvere, elapparuil çredunt Jesum fuisse humiliera. Discipuli aulem no-
Simoni. jam erat fama, quod resurrexerat Jésus, ab verant hominem, cum quo tanto lempore.fueranlcoiif
illis raulieribiis facta, et à Simone Petro cui jam ap- versati, Sed postpaquam m.prtuus est,- quod nbve-
paruërât. Hoc enim isii duo invenerunt Ioqueotes , rapt, guan'doçrederent.hoe potuisse resusé'uariquod
ad qUos in Jér-Usàlémvenëruni. Fieri itaque potest potuit mori ? Apparuit ergo oculis ipsorura t-a-lis
ùl timoré prius in via noluerint dicere, quod eum qualem illum npyer-ant.:Et non.credentes tertio die
àudieran't fésurrexissé, quando taniummqdo angelos potuisse veram carnem de sépulcre, resurgere, pu-
dixerunt visos esse riiulieribus.Ignorantes enim cum laverunt se spiritum yidere. Error isle apostolorum
quo ïoqUerëiilur, merito passent esse solliéili, ne secta est ManiçJioeQri|ni.Soient autem quando illis
 «2-9 IN LUCJ2 EVANGELiUMËXPOSITiO. — LIB. VI. 630
hoec objiciuntur, ita respondëre : Quid mali cre-, À luram. Quamet Dominuspost rèsurreclionem yiden*
dimus* quia Chrïstum Deum credimus, spîrilùm dam palpandamque discipulis exhibUit. Et de qua
fuisse credimus, carnem non credimus. Melior est bealus Job, cum gloriam resurrectionis describeret,
spirilus quam caro. Quod melius est credimUs, quod ait : Et rursum circumdaborpelle mea, et in carne
deieriusest credere nolumùs.Si nihil mali est in isio mea videbo Deum(Job, xix). Lege . epislolairi sancii
sermone, dimitiât Jésus discipulos suos in isio èr- Auguslini ad Conserilium de corpore Domini post
rore. Quid mali credidierurilël discipuli? Ghristum rèsurreclionem.
spiritum crediderunl. Non enim esse putâverUnt nul- El cum hoc dixisset, oslendit eis manus et pedes.
ium; séd spiritum. Paryo morbo te pulas përicli- Non solum manus el pedes quibus indiîa plavorum.
tari, âudi sententiam medici. claruere vestigia, sed, attestante Jeanne, etiam ja-
Et dixit eis : Quid turbatî esïis, et cogïlaiionés as- tus qiiod làncea foratdriifuerat pstendit. Ut videlicet
cendant in corda veslra ? Qualës cogilaliones, nisi osiensa vulueruui sùorum cicatrice, dubietatis alqua
fâlsoe,morbidoe,periiiciosoe? Perdidisset enim Chri- infidelitaiis eorum vulnus sanarel. Verum quomoda
stus Iruelum passionis, si non esset verilas resurrec- posl resurrectionem clavorum vellanceoe loca pan-
tionis. Quid ïurbati eslïs, et cogitatîonesascendunt in dendo discipolorum dignalus est fidem speraque r.o-
corda veslra? Tanquam bonus agricola diceret : Quod " borare, Ita in die judieii et eadem suoe passionis
îbi planiavi, ibi inveniam, non spinas, quas non indicia, et ipsam pariter crucem raonstrando ventu-
plantavi. In cor veslrum descendat, quia desuper rus est impieiatem superborum infideliiatemquecon-
est. Cogiiaiiones aulem istoenon desuper deseende- fundere. Scilicei, ut ipsum se esse qui ab impiis
riint, sëd in ipso corde sicul herba mala ascenderunt- et pro impiis niorluus est, cunctis palam angelis et
Videle manus meas et pedes, quia ipse ego sum. hominibus ostendat, videanlque (ut scriptum esl)
Palpaïe et videle, quia spirilus carnem el ossa non in quem pupugerunt, etplanganl se super eum omnes
habet sicul ritevidelis habere. Resurrectioriem suam tribus lerroe(Apoc. i). Sane nolandum quod soient ia
cerlam et verara multis et variis documentis persua- hoc loco gentiles càlumniarii siruere, et fidem spe-
dera dignatus est, propter oedificandam fidem, et raloe a nobis resurrectionis stulta garrulkaie deri-
fugan'da'mde corde pérfidiam, omnemque dubitaiiq- dere. Si enira ipse Déus vester (inquiuni) nec sibi
nem de sua resurreclione tollendam. Parum fuit inflicta a Judoeisvulnera curare proevaluit,sed cica-
oculis se videndum proebëre, si non proeberet eiïam tricum vestigia coelosecum (ut dicitis) invexit, qua.
manibus contreclandum. Qui durii palpanda discipu- temeritate putatis eum veslra de pulvere meinbra
lis ossa, carhëhiquë proeriiorislrat, aperte statura :_ ad integrumesse restauraturUm ? Quibus responden-
veroeresurrectionis quoe in se facia, et in nobis dum quia Deus nosler qui suam, perpétua jam itn-
est fuuirà significat. Quia non sicut Eulychius Con- riibrtalitate gtorificatam, de sepulcro carnem resus-
frtaritinbpolitanoeUrbîsepiscbpus scripsit, corpus no- ciiare quando voluit et quomodo voluit poluit, etiam
strum iri illâ resurrectionis gloria erit jmpalpabile, qualera voîuit Suscilavit. Neque enim consequeiis
vênlis aerèque subtiiius. In iilâ enim resurrectionis est u.t qui majora fecisse prbbatur minora facere ne-
gloria erit corpus hbsirum subtile quidem per ëflec- quiverit. Sed certe dispensationis gralia qui majus
lUm spirilaîis poleuiioe, sed palpabîte per veritalem fecil, minus facere siipersedit, hoc est, qui morlis
nàturoe.Neque huip àssertioni putelur Aposloli sermo i-egnàdestruxit, signa raorlis oblitterare noluit. Prinib
repugnarë : Quia caro et sanguis regnum Dei-non videlicet ut per hoec discipulis fidem suoe resur-
possidebukl(I Cor. xv). Hoc enim loco Aposiolus, rectionis astruerel. Deinde ul patri pro nobis sup
carnis et sanguinis nomine, subsianliam veri côr- plicans, quale genus mortis pro mortalium vita per-
poris, sed corruptionem mortalitatis significat. Sicut lulerit, semper ostendat. Tertio ut sua morte re-
ipse consequenief expdsuitdiceris: Neque corrupiio deraplis quam misericorditer sint adjuli, propositis
incorrupïélampossïdebii(Ibid.). Aliter namque caro iii semper ejusdeni mortis innovel indiciis, ideoquo
Scriplurà sacra juxta haturam, aliter juxia cuipam, -p raisericordias Domini in oeternum cantare non ces-
aliter juxta corruplionera mortalitatis quoe ex culpa sent, sed dicaht qui rèdempii sunt a Domino,
contigil, appelialur. Juxia naiuram quidem cura dic- quoniam bonus, quoniam in oeternum misericor-
tum est: iJoc nunc os ex bssibusmeis, et caro de carne dia ejus. Postremo ul eliam perfidis in judicio quant
mea (Geit. n). El Verbumcaro fdc'tumest et habitant juste dâmne'nlur , ostensa inter alia flagilia etiam
in nobis (Joan. i). Juxta cuipam vero cum dicitur : vulneriim quoe ab eis suscepit cicatrice denuniiet.
Caroconcupisciladversusspiritum, et spirilus adversité Veluii sirailes aliquis foriissimus, jubente suo Rege, ;
carnem(Galat. v). Juxia corrtiplibilitaiem aulem, cum pro totius genlis salute singulari certamine desu-
scriptum est : El memoratus est quia caro sunl (Psal. dans, multis quidem vulneribus exceptis, hostem la-
LXXVII), id esl, fragiles et nioribundi, hoc einin se men inierfieiat, spolia ejus diripiat, victoriam suoe
carnis nomiiie désignasse manifestai ipse Psaloiis- genti reportet; et intërrogatus a inedico, cuicurandus
la, qui prolinus addil : Spiritus vadehs et non redîcns commitiilur, ila ne velit curari ut nec vestigia
(Ibid.). Regnum itaque Dei caro non possidebii, id vulncrum ulla resideant, an magis ita ul cicatrices
est, caro juxta cuipam vel mortaliialem. El tamen quidem remaneant, deformi.las vero ' proisus om-
caro p'dss'idébilregnum Dei, id est, càro juxta na- nis et fèdiias.absit, respondeat se potius ita vella
 631 BED.E VENERABILISGPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 652
sanarl ut, toto salulis decorisque pristini stalu A magus anlequam natus potuit de se prophelare ?
recupërato, perpétua secum tanli circumferat signa Da Scripluras, quia quod videtisanle provisumest,
triumphi. Sic profecto Dominus perpelis ob signum quod cérnitis ante proediclum est. Audi, filia,
victorioenon excepta pro nobis vulnera passionis, vide (Psal. XLIV);audi proedicla,vide compléta.
sed ïpsorura cicatrices coelo inferre quam abolere Tune aperuil illis sensum ut inlelligerenl Scriplu-
maïuit. Nec lamen ex his quidpiara fidei nostroe ras, el dixil.eis: Quoniamsic scriptumest, el sic opor-
resurrectionis proejudicat, de qua veraci promis- lebal Chrislumpâli, el resurgere a mortuis die terlia.
siorie proedicilur: Et càpillus de capile veslro non Proebet se videndum oculis, proebel manibus con-
peribit (Luc. xxi). irectandum. Parum esl lege, commémorât Scrip-
Adhucautem illis non credenlibuset miranlibusproe luras. El hoc parum est, aperit sensum, ut quod
gaudio,dixit : Habelishicaliquidquod manducétur?Ad legis intelligas. Deinde post commendalamsui côr-
insinuandamresurreclionis suoeveritatem, non solum poris verilalem, commepdat Ecclesioeunitatera.
langi a discipulis, sed etiam convescicum illis digna- / El proedicariin nomineejuspoenilenliamel remissie-
lur. Non quidem quasipost rèsurreclionemcibo indi- nempeccatorumin omnesgénies,incipienlibusaJeroso-
gens, nec quasi nos in resurreclione quam exspë'cta- lymis. Non latél rabies hoerelicorum de angulo,
inus cibis egere significans, sed ut eo modo naluram B loto terrarum orbe Ecclesiadiffusa est, omnes génies
côrporis resurgentîs aslrueret, ne illud non corpus, habenl Ecclesiam, nemonos fallal, ipsa est vera, ipsa
sed spiritum, esse arbitrarenlurel sibi non solide, estcailiolica, coepila Jérusalem, pervenitad nos, et
sed imaginaliler apparere. Manducavitpotestate, non ibi est et hic. Non enim ut hue veniret, inde disces-
necessitate. Aliter enim absorbeiaquam terra siliens, sit. Crevii, non migravit. El merito sic scriptum est
aliter solisradiuscandens.Illa indigenlia, iste potentia. inler coeteradominicoepielatis sacramenla, et sicopor-
At illi oblulerunlei partent piscisqssi, el favum mel- lebat utminislri sermonis, qui in nomine Christicruci-
lis. Et cum manducasset coram eis, sumens re- fixi et resuscitaii a mortuis poenitentiameranl el re-
liquias dédit eis. Quid signare credimus piscem missionem-peccatorumin omnes génies proedicaturi,
assum, nisi ipsum Mediatorem Dei et hominum a Jerosolymis incipérenl, non solum quia crédita
lioraînem passum? Ipse enim latere dignatus in sunt illis eloquia Dei, quia eorum adopiio est filio-
aquis generis humani, capi voluit laqueo mortis rum, et gloria, et lestamenta, et legislatio, et obse-
nostroe, et quasi tribulatione assatus est lempore quiura, et promissa, quia eorum paires, et ex
passionis suoe. Sed qui piscis assus fieri digna- his Christus secundum carnem, [qui est super
tus est in passione, favus mellis nobis exsiitit in omnia Deus benediclus in soecula(Rom. îx), verum
resurrectione. An qui in pisce asso figurari voluit eliam, ul génies quoe variis erant erroribus et
tribulationes passionis suoe,in favo mellis in utram- facinoribus implicaloe, hoc maxime divinoe piela-
que naturam expriraere voluit personoe suoe? tis indicium ad spem impetrandoe venioe provoca-
Favus quippe mei in cera est. Mei vero in cera ret, quod eis quoque qui filium Dei crucifixerunt,
est divinitas in bumanîlate. Sic auteur sua Redem- nontanlum veniam realus a paire, sed et vitoeoeternse
ptor indical, ut imitaiionis viam nobis sequentibus gaudium vidèrent essë donatum.
sternat. Ecce enim in cibo suo pisci asso con- Vos autem eslis lestes hofum, et ego mitto pro-
jungere favum voluit, quia videlicel] illos in suo missum.Patris mei in vos. Proraissum patris Spirilus
corpore ad oelernam quietem suscipit, qui cum sancti graliam dici, et in Evangelio Joannis plenius
lie iribulaiiones prô Deo sentiunt, ab amore in- et hic quoque breviter inlimalur cum sequitur :
lernoe duleedinis non recedunt. Cum asso pisce Vosautem sedeiein civilale, quoad usqueînduamini
favus sumitur,, quia-qui hic afflictionem pro. ve- Minuteex alio. De qua virtule, id esi Spirilu sancto,
ritale suscipiunt, illic dulcédine vera salianiur. et Marioe dicit angélus : Et virius altissimi obum-
Et dixil ad illos : Hoecsunt verba quoeJocutus brabil libi (Luc. i). Et ipse Dominus alibi : Nam
euni ad vos, cum adhuc essem vobiscuni, Id esl, net ego novi virlulem de me exisse (Luc. vm). Sed
cum adhuc essem in carne mortali in qua eslis et ipse Lucas apertius in Aciibus apostolorum ejus
et vos. Tune enim in eadem carne resuscitalus promissoe virlutis ex alto, et proeceptoein civitate
erat, sed cura illis in eadem morialitale non eral. sessionis meminil. Proecepit (inquit) eis a Jero-
Et cum illis quidem posteaquam resurrexit fuit solymis ne discèderent,sed exspectarent promissionem
quadraginta diebus (ut legilur) exhibitione corpo- Patris, quant audistis per os meum. Quia Joannes
raîis proesenlioe, sed non cum illis fuit consor- quidem baplizavit aqua, vos aulem baplizabiminiin
llo infirraitaiis huinanoe. Spirilu sancto non post niullos hos dies (Act. i).
Quoniamnecesseest impleri omnia quoescripta sunl Et paulo posl : Sed accipielisvirlulemsupervenien-
in lege Moysi et Prophelis el Psalmis de. me. Vide lis Spirilus sancti in vos, eterilis mihi lestes (Ibid.).
quomodo tulit omnes ambages. Visus est, lactus Nolandum sane quod sunt quos a proedicationis
est, manducavit, ipse certe erat. Tamen ne aliquo officiovel imperfectio, vel oelasprohibet, et tameE
sensus humanos ludificassevideretur, misil manus proecipilalioimpellit, qui admo'nendisunl ut con-
ad Scripluras. Dicant pagani quidquid volunt, sidèrent quod ipsa Veritas quoe repente quos velle
ma'gus fuit, potuit se sic ostendére, Nunquid roborare potuisset, ut exemplumsequentibus daret.
 633 IN LUCiE EVANGEL1UMEXP0S1TI0. * LIB. VI. 63|
ne ïmperfecii proedicare proesumerent, posiquam A iraderet, eduxil. Recte quindecim stadiis locum glo-
plene discipulos de virlule proedicalionisinslruxil, riosoe ascensionis a loco victoriosissimoe passionis
illico adjunxit : Vosautem sedele in civilale quoad secrevit, ul omnes pro se vel vivere vel mori cu-
usque induamini virlule ex alto. In civitate quippe pienles, et primo quiescendi post morlem, et in
considéraus, si intra menlium noslrarum nos claus- fine a mortuis resuscilandi desiderio pariier et
tra constringimus,neloquendo exlerius evagemur, amore firmaret.
ut cum divina virtute perfecte induimur,- tune El ipsi adorantesregressisunlin Jérusalemcum gau-
quasi a nobismetipsis foras etiam alios instruen- •dio magtio, el eranl semperin templo laudanteset be-
tes exeamns. nedi;entesDeum. Ascendenle in coelumDomino, dis-
Eduxil autem eos foras in Bethaniam,et elevalis cipuli adorantes in loco ubi sieterunt novissime
manibus suis benedixileis. Et factum est dum benedi- pedes ejus, confesiim.:Jerosolyma redeunt, quia
cerel illis, recessit ab eis, et ferebalur in coelum. ibi promissionem Patris quam audiere per os Do-
Proetermissis omnibus quoe per quadraginia dies mini, sunt exspectare proecepii.Gaudia magna refe-
agi ab illo cum discipulis potuerunt, primo diei runt, quia Deumac Dominumsuum, post lriumphum
resurreciionis ejus conjungit tacite novissimumdiem resurrectionis eliam coelos pénétrasse loetantur.
quo ascendit in coelum. Pulchre autem ascensu- B Manent semper in templo laudantes et benedicenles
rus in coelum, discipulos quibus benedicat foras Deum ut in loco oralionis et inler laudum de-
in Bethaniameducit. Primo quidem propter nomen yotiones promissura sancti Spiritus advenlum promp-
civilalis, quoe domus obedientioedicilur. Quia qui tis per omnia paratisque cordibus exspeclent. Et
propler inobedienliamperversorura descendit, prop- nos aulem discipuloruin exemplo post celebrata
ter obediejiliam nimirum conversorum ascendit : Jerosolymis, et hoc in visione pacis, dominicoe.pas-
MorJimsesl enim, sicul Apostolùsait, propler delicla sionis et resurrectionis solerania, Belhanioemox arva
nostra, et resurrexit propler juslificationem nosiram Christo duce petamus, ut cum mente quieta, et
(Rom. iv). Deinde etiam propter situm ejusdeni ab omni discordiarum turbine jam pacala, carnis
villoe, sive ciyiiaiuloe,quoe in latere monlis Oliva- ejus et sanguinis sacramentis imbuamur: ipsi domus
rum posila esse narratur. Quia videlicel obedien- .'obedientioe curemus existere, illius nimirum ve-
lis Ecclesioedomus, aposlolico digna hospilio, non stigia sequenles, qui ut nobis formamvivendi tribue-
alibi quam in ipsius summi monlis, id est, Christi ret, factusest obediens usque ad morlem (Pi/ipp. n).
latere, fidei, spei, dilectionisque suoe fundamenla Sic eienim quotidiana illius etiam nos mere-
locavii. De quo nimirum lalere lancea patefaclo m.ur henëdictione subliraari, si, quolidie irium-
sacranîenta sibi sanguinis et aquoe, quibus nas- C phalis illius in coelum ascensionis memores, lau-
catur simul et nutriatur, gaudet émanasse. De - dantes et benedicenles Deum, in Jérusalem, id est,
cujus verlice uberrimo, id est, apice divinitalis, in supernoe pacis sperata, jam jamque ac deside-
unelionis spiriiaiis munera desiderat, lucisque ac rata visione quiescimus, similes hominibus exspec-
pacis perpeluoepromissa inhianter exsppclat. Tertio, lanlibus dominum suum, quando reverlatur a nupliis
quia sicut Joannes scribit, eral Bethania juxta (Luc. xn). Quia vero bealus evangelista Lucas, in-
Jerosolyma quasi stadiis quindecim (Joan. xi). Qui ter quatuor coelianiraalia per vitulum, cujus victi-
profecto numerus, propler sepiem el oclo, qui- maiione qui in sacerdolio eligebanlur iiiitiari sunt
bus constat, Scriplurarum mysteriis accommodus, jussi, designalus accipiiur, eo quod ipse sacerdo-
vel vilain quoe nunc est et futuram, vel Velus tium Christi coeleris amplius exponendum susce-
et Novum Tesianienium, vel sahbalum animarum peril, pulcherrime qui evangelium suum a minislerio
in fuluro et carnis rèsurreclionem, vel certe aliud templi per sacerdoliura Zacharioe çoepil, hoc in
aliquid coelestis semper et spiriiaiis conlinet ar-, templi devotione complevit, cum apostolos inibi,
cani. Et ideo recle quibus ulriusque Tesiamenti minislros videlicet novi sacerdoiii fuluros, non in
scienliam aperuit, quos et omnem vivendi et spe- viclimarum sanguine, sed in laude Dei el bene-
randi regulam edocuil, eos quindecim stadiis in I) J diciione conclusit. Anien.
locum quo eis beuediceret, et proecepla' doceridi

•
IN S. JOANNIS EVANGELIUM

EXPOSITÏO.

AUCTORIS COMMENBATIO.
Hicesl Joannes evangelista, unus ex discipulisDei, coelerisdileclus a Deo dicitur, et fraie maircm suais
qui virgo a Deo eleelus est : quem de nupliis, volen- de cruce commendavit Dominus, ul virgiiienivirgo
lem nubere, vocavit Deus. Cui virginilalis in hoc servaret. Denique manil'eslius in Evangelio, quod
duplexleslimoniumin Evangelio datur, quod et proe ipse incurruptibilis Verbi opus iuchoans, solus Ver-
$& BED.E VENERABiLiS OPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGÉTICAGENU1NA. 636
iSnih càrriém fa'c'turiiesse, née lumen a lenebris corii- A vëriissë dieni rëcessus sUi, convocatisdiscipulis suis,
prëhénsuiri'fuisse testàtur : primum signura ponens in Ephëso per -mulla signbruni experiitieijta pro-
quod iri nupliis fecit Dëus, ut ostehdehs quod erat-, mens Chrislum',- déscendensin'dèfossuni sepulluroe
i'psélegëntibus denibnstrarët quod ubi Dominus in- suoelûcuiri; facta oralioné; posiiûs est ad paires suos,
vitatuf, dëficërë niiptiarum vinum débeat, ut, vete- tain éxtràneus â ddlbre mortis, quam a corriiplione
ribus immuialis,, nova omnia quoe a Ghristo ihsli- carnis irivenitur àliëiiUs;-Tàmeri posl omnes Evau-
lUunlûr apparëàrii; iib'c autërii Evangëliura Scripsit géliuni scripsit ; el hoc Virgiîiï debébatur : quorum
iii Ashv,pbstéà quaiHinPâlli triosîrisula Apocàîypsiri tamen vel scrîpiorurri in tempore dispositio , vel li-
sêripsëràl, iii cui iri prihcipi'b câhbnis iricorruptibilé brorum ordinatio, ideo per singula a nobis non ex-
p'rih'cipiùin ingës'sit, ètiam ihcorruplibilis finis per pbnilûr, ut, sitiërili desiderio dilaio, et quoerenlibus
vlr^ineni iii A:pocàlypsirédderëlUr, dieenië Christo, frUétiislâboris, et Deo magisterii ddciriha servelur.
Ego surii « ci ii).Hic est Joannes, qui, sciëris, super- Amëh.

MEYIlRIU'M. .EYATfGELÏÏ P.. JQANNIS.

A. PharisoeorUhi Levitoe interrbgant Joarinëiiii JB liërë adultéra. Jésus lumen mundi esse se proedicat.
Joannes Jestini vidéris,Agnum Dei dicit, él Andréas 8. Jésus de se iritèrrogatus, prinCipiumse esse re-
Petro dicit : Inveniûtus Messiam, spondet. Quod omhis pecëator servus sit, et quod
2; Jésus âd coenam dé aqua vinuiri facit; de tem- Jésus aiitë Abraham sit. Coecumex hativilâie curât.
plo nummularips ejïcit : Solvitéhoc lemplmn dicil. 9. De janua et ovili, per dedicalioném deambu-
Nicddërao lôquittir de bàptismo, et âliis multis. lans ih lëmpio, se et Patrem unum esse dicit. De
3. Jésus iri Judoeabâplizat, et Jbânnës in-Erion; Lazâri resurrëPtioriè.
qui et dicit Chrislum crëscerë, se auterii niinôrari. ÏO. Maria pedes Jesu unxit, et capiliis suis èxier-
i. îeëus Puni rilUlieië Sàiriafitaria lbquiiur ;' pro- git. iJésUs.sujieràslriuin sédel ; et voléntibUsGraicis
plieiam ih patria sua sine honoré esse dicit, et règuli videre Jësùiri , lbquiiur de grano fruirieriti, quod iri
filium a morte resusPitàt. lëiram Biittitur. Et vox de coeload Jèsurii, el quod
5. Apud naiâlofiahi Belliesdatri iMgîiilâet octo mulli éx principibus ciedidëfunt ih Jesuiri, sed pro-
arajorum irtfirmilâlêm lirimiriissânâl, ac dicil : Sc'ru- pter PliàrisoedSnon cbhfiterèntur.
temiki Sïripliïfàs ; et : Si-cfedéretis Moysi, crederetis 11. Pedes discipulorum lâvàt. DeJudoe tradiiione,
forsitan et mihi. - et Pëlri negàtiohè proedicit,et de dilectione fiatrUin,
6. De quihquë panibus*,et duobus piscib'us;'et quod C et quod ipse in Pâtre, e£ Pater iri ipso, et de obser-
euni règeni faeërë vbluëruht. Jésus super îriarô àiti- vàridis màridàtis Parâcleti Spirilus.
bulati et de niàiîriâ et pane ëoelësii loquitur; ac 11. De vinea et pâlriiilibus, et dé dilectione, et de
récedëhtibus ab eo discipulis, ùriûm ex dUOdeclni promissidnëPâracletî, et onlnia Patris sua esse , et
diabolïiiiidicit. coeteratriâiidata.
7. Scênbpegibrum medio die fesio àscêhdéhs in 13. Jésus discipûlbs Patri éOniràendat.Jésus a Juda
iëmplùm; dbcet hiulibs; et jaiii dé turba crëdeflti- tradilur. De allocitiione Pilati ad Judoeos de Jesu et
buà idiin clamât: Si'q'uis sittl, veniàtet bïbàt. Ciini de Bâràbba".
tirirliitris ël NièBdémbprincipes cohlëndùhi. Demu- 11. Passio Christi, el sepullura, et resurreclio ejus»

INCïPIT EXPO'SITIO.

CAPUT PRIMUM, . .}.D a pomiiiano, qui sepundusppst Neronem Chrisliano-

Scire debelis, omnibus divinoeScripturoe paginis, rum perseçutor exstitit, exsul in Pathmos missus
nierjto eyangeliçamexçeliere aucLoriLalem, quia quod est, naçta occasions illius piî Patris absentia, irriîmr
lex et propheioefulurum prsenunliarunt, hoc reddi- pentes in Ecclesiam hoerelici, quasi in desliluta pa
tum atque completdm iri Evangelio deraonstratdr; sfore ovilia lup}, Marciôn, Gerinthus , et Ebion ,
aique inler ipsos Evangeliorumscriplores valde bea- coeteriqueAnlichrisli, qui Christum fuisse ante Ma-
lum Joannem in divinorum profundilate mysterid- riam îiegabant, simplicilalem fidei evangelieoeper-
rum eminenliorem esse, quem eliam tradunt, sicut versâ maculavere doctrina. Sed dum ipse post occi-
legitur in ecclesiastica hisiorra, usque ad uliiriiuiri siorièin Domitiani, perraittente pio principe Nerva
pêne viloesuoetempus, absque ullios Scripturoeindi- rediret Ephesuîiï ; çorapulsus ab omnibus pêne lum
ciis Evangeliumpurp sermone proedicasse.Si quidem Asioeepiscopis et multarum Ecclesiarum legaiioni-
lempore dominicoepassionis, resurrectionis et ascen- bus', dé CdoeterîiâPatri diviriitate Christi, altius
sionis, usque ad ulliraà Doinlliani principis leriip'ora, facérê sermohem, éb quod iii triurii Evangelisiàruni
per ànnôs circiter sexaginta et quiiique, a'bsqde ùilo scripiis, Mattlioei,videlicet, Marciet Lueoe; de huV
scribeiidi admiuiculo vèrbuiii Dei pradiGâbat. kl Ubi manitàlé èjus, àc dé"liis quoeper hôminëin gessît
63/ IN S. JOANNiS EVANGELIUMEX.P0SIT10. 638
Bufficienssibi viderentur habere testimonium. Quod 1Vnein vero facia Domini mullo pauciora narrantem ,
ille se non aliier faclurum respondit, nisi indiclo dicta vero ejus, ea proeserlimquoeTrinilalis unila-
jejmiio omnes in commune Dominum precarentur, lem, et vitaeaîternoefélicitaient insinuarent, diligen-
ul, illo donaule, digna scribere possei. Et hoc iia lius et uberius conscribenlem, in virlute contempla-
patrato, instrucius revelatione coelesti, ac Spiritus liva commendanda suam intenlionem atque proedi-
sancti gralia inebrialus, omnes hoereticorum terie- cationem tenuisse. Iste est siquidera Joannes unus
bras paiefacta subilo veritalis luce dispulit, di- ex discipulis Christi, quem Dominus de fluctivaga
cens : nupliarum lempestale virginem vocavit : cujus yirgi-
In principio erat Verbum, et Verbum erat apud niiali in hoc duplex lesiimoniura in Evangelio dalur,
Deum, el Deuserat Verbum. Alque cum trium Evan- quod et proecoeleris dilecius a Deo dicilur, et huic
geliorum, Mailhoei,sçilicet, Marciel Lucae, ad eum malrem suam de throno crucis pommendavit Deus,
tiotitia perveiierai, probasse quidem dicilur fidem et ut virginem virgo servaret. Qui singulari privilegio
veritaiem dielorura ; déesse lamen vidit aliqua re- meruil castitatis, ut coeleris omnibus niiraculorum
rura geslarum historioe,ea maxime, qnoeprimo proe- Christi scriploribus altius divinoe Majestalis simul
dicationis suoe lempore Dominus gesserai. Certum caperet ac palefaceret arcanuni. Neque enim frustra
esl enim quod in superioribus tribus Evangeliis hoecB in coena myslicasupra peclus Jesu recubuisse per-
videntur sola conlineri, quoe gesla sunt postquam hibelur (Joan. xm, xxi), sed per hoc verissiraë do-
Joannes Baptisla traditiis et inclusus est in carcerein. cetur quia coeleslis hausiumsapientiae coelerisexcel-
Quia, inquam, ab his hoecvidebantur omissa, rogaihs Ienlius de sanclissimo ejUsdem pectoris fonte po-
dicilur Joannes apostolùs ut ea quoepra:teriprant iaveril. Unde et merilo in figura quatuor animalium
priores ante tradilionem Joanuis, Salvaioris gesla, aquiloe volanti comparatur. Cunptis quippe avibus
describerel; et ideo dicil in Evangelio suo : Hoc fe- aquila celsius volare, cunctis animanlibus clarius
cit initiumsignorumsuorumJésus (joan. n). El item solis radiis infigere copsuevit obtutus. Ita bealus
in aiio loco indieat dicens : AT<mduiii enim Joannes Joannes subliraiusoeternoenaliyitatis Chrisii mysteria
erat missusin carcerem(Joan. m). Ex quibus constat conspexii. Ergo alii evangelistoeChrislum ex lempore
quod ça quoe anteqiiam Joannes îraderelur a Jesu natum describunt, Joannes eumdem in principiojam
fuëranl g'esta descripsit. Sëd procul dubio maxime fuisse teslalur, dicens : In principio eral Verbum,
divinilatem Domini nostri Jesu Christi, qua Patri est Quod duobus modis intelligitur. Nàm Pater princi-
oequalis, intêndit declarare, eamque proecipue suo pium est : quasi dixisset, In Pajre esl Filius : quem
Evangelio,quantuni inler homines sufh'cere credidii, Verbum nominavitiste evangelista. Nec nos movera
comniendare curàyit. Itaque longe a tribus superio- V débet quod iri sequentibus hujus Evangèlii, Judoeig
ribus evangëlistis sUbliniius efevatus est, ita ut eos inierroganiibus quis esset, ipse Deus Dei Filius
quodâhinioddvideâsiri terra cum Chrislo hommecon- respondit : Principivm, qui el loquor vobis (Joan.
vefsari, illum aulem transcendissenebulam qUareigi- vm). Si enim Filius principiumest, qui habet Patrem,
lnr[F.,qua tegitur] omnis lerra.etpervenisseadliqui- quanto façilius Deus Paler intelligendus est esse
duriieoeiiIuriiëh,unde acië mentis aciilissimaàtquefir- principium, qui habet quidem Filium, çui Pater sil?
missïniâvidèret : In principioVerbum, Deumde Deo, Filius enim Pairis est Filius, et Paler, utique Filii
lumende lumine, per quemfacta sunl omnia, et ipsum Paler est, et Paler Deus, sed non de DeoDeus ;
agnosceretcarnem factum, ut hàbitaret in nobis ; quod Filius vero Peus de Depesl, et Pater dicilur lumen,
accepérit carnem, non quod fuerit mulalus in carnem. sed non de lumine : Filius dicilur lpmen, sed lumen
Nisi enim carnis assumplio servata incommuiabili de lumine. Sic Paler principium, sed non de prin-
divinitate factâ esset, non diceretur : Ego et Pater cipio; Filius piincipiuûi, sed a principio principium.
unum sumus (Joah.-x). Neque enim Pater et caro Quod enim erat in principio, non finitur tempore,
'unum sunl. Et hoc dé seipso Doriiiui testirnonium non principio proevenitur. Si vero ad crealurarum
solus idem Joannes"comineraoravit.Et: Qui mevidet, jv vel leinporum velis referre principium, quod ait :
videtet Patrem (Joan. xivj. Et : Ego in Paire, el Pa- 1 in principio erat Verbum, quidquid crealurarum
ter in meesl (Ibid.). El : Ul sint unum , sicut et nos quodcunque principium habuit ut esset, erat tune
unumsumus (Joan. xvn). Et : QuoePaler facit, hoec Verbum Dëi, per quod sunt omnia. Ideo qualer dicit
il Filius eademfacit similiter(Joan, v). Et si qua alla evangelista, erat, erat, érai, erat, ut intelligeres
sunt quoeChristi divinilatem, in qua oequalisesl Pa- omnia tehipora pràevenisse cooeteriium Deo Pairi
tri, rècle inielligeulibùsirilimenl, plenius solus Joan- "Verbum.Alii evangelistoeinler homines subito appa-
nes iri Evangelio suo posuil, tânqUam de peciore rUisseDeiFilium deinonsirant; bealus Joannes apud
ipsius Domini, super quod discumbere in ejus cdnvi- Deum seriiper fuisse déclarât, dicens : El Verbum
i'io solitus erat, sécretum divinitalis ejus uberius et erat apud DeUm.khi eum verum bominem, ille ipsum
quodammodofamiliarius bihéret. Unde intelligi da- verum conflrmal èsse Deuin, dicens : Ei Deuserat
tuf, si diligenler advertas, très evarigeli.slaslenipora- Verbum.Alii hoininemeura apud humines lempora-
lia facta Doràini,el dicta quoead informandôsmores liler converialUm, ille Deum apud Deum in principio
viiai proesentis maxime valerent, copioslus përsecu- manentem oslendit, dicens : Hoc erat in principio
tos, circa illam àclivam vitarii fuisse versatos ; Joari- âpud Deum.Si enim superïus principium ad Palrem
 «59 BED^E VENERABILiSOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETÏCA GENUINA. 640
referri placet, et hoc sequens principium ad crealu- A de lumine, ut omnescrederent per illum. Non ait, Ut
ras, intelligitur oelernaliier Yérimm, id est, Filium omnes crederent in illum. Malediclusenimhomoqui
Dei, esse in Paire, et omne crealurarum principium confidit in homine, cl ponit carnem brachiumsuum
sua essentia proeisse. Alii magnalia quoein homine (Jerem. xvn) ; sed ul omnes, inquit, crederent per
gessii përhibenl; ille quod omnem crealuram visi- illum, hoc esl, ut per illius lesiiraonium crederent iu
bilem pér ipsum Deus Paler fecit docet, dicens : lucem, quam needum videre novéranl, Dominum
; Omnia per ipsum fada sunt, et sine ipso factum videlicet Jesum Christum, qui de seipso teslatur :
est nihil. Si enim nihil crealurarum sine ipso est Ego sum lux mundi; qui sequitur me, non ambulatin
faclum, patet profeclo quia ipse crealura non est, tenebris, sed habebil lumen vitoe(Jaan. vm).
per quemomnis creatura facta est. El ne quis audiens Non erat ille lux, sed ul lestimonium perhiberet
• faeiam per Dei Filium crealuram, mulabilem credat de lumine.Eral lux vera, quoeilluminaiomnembomi-
ejus voluiitaiem, quasi qui subilo vellet facere crea- nem venieniemin hune mundum. Et sancii quidem
luram, quam ab oeierno nunquam anle fecisset, ma- homines lux sunt recte vocati, dicenie ad eos Do-
nifeste docet evangelisla faeiam quidem in tempore mino : Vos estis lux mundi (Matlh. v), el apostolo
crealuram, sëd in oeternaCrealoris sapienlia, quando Paulo : Fuislis aliquando tenebroe,nunc autem lux in
et qrialis erearetur, semper fuisse disposilum,et hoc Domino (Ephes. v). Sed mullura distat] inter lucem
est quod ait : . quoeilluminaïur el lucem quoe illuminât. Inter eos
Quod faclum est, in-ipso vita eral. Id est, quod qui parlicipafione veroe lucis accipiunt ut lu-
faclum in tempore, sive vivum, sive vita carens ap- ceant, et ipsam lucem perpeiuam, quoe non solum
paruit, omne hoc in. spiriiafi facloris ratione quasi lucere in seipsa, sed et sua proesenlia, quodeunque
semper vixerat, et "vivit : non quia cooetefnumest altigerit, illuslrâre sufiieit. Àd cujus comparationem
Crealori quod crëavil, sed quia cooeterna est illi veroe lucis, non tantum minores quilibet electi,
ratio voluniâlis suoe, in qua ab oeterno habuit et verum etiam ipse Joannes, quo major inter natos mu-
habet quid et quando crearet, qualiier crealura gu- lierum nemo surrexit (Math, xi), lux non esse asse-
bernet ut maneat, ad quem finem singula quoePreavit rilur, ut videlicet Christus non esse (quod putabalur)
"perducat. ïdeo ila dislïnguendUm est, et subinfe- monsirelur. Ille' enim, ut scriptum ësl, eral lucerna
rendum quasi alia voce : In ipso vita erat, quia quid- ardens et lucens (Joan. x). Ardens sçilicet fide. et
quid per ipsum factura esl, etiam in ipso vivit, sicut 'dilectione, lucens vérbo et actione. Graliam vero
arsin'animoanificis vivit, licet arca v,elaliud aliquid lucis pecioribus infundere, solius est ejus de quo
ab ipso faeltiriipereal. ;P "dicilur : Erat lux vera, quoeilluminâtomnemhqminem
El vita eral lux hominum. Quo verbo aperte doce- venieniem in hune mundum.Omnem videlicet, qui
lur quod ipsa vitaiis1ratio per quam omnia disposita illuminaïur, sive nalurali ingenio, sive sapientia
sunl et reguniur: non omnem crealuram, sed raiio- divina. Sicut enim nemo a seipso esse, ita eliam
•nabilém lanlum, ùt sapere possit illuminât. Homines nemo a
seipso sapiens esse poiest, sed illo illu-
namque,xjiii ad imaginera Dei fàcti sunt, percipere strante, de quo scriptum est: Omnis sapientia a
sapientiam possunt, an.imalianon possunt. Sed ani- Domino Deoest. Cujus utramque naturam, et divi-
malis quicunque est homo, npn péreipit ea quoesunt nam, videlicet, qua semper ubique tolus manet, et
Spirilus Dei (/ Cor. v). Unde bene cum dixisset ; Et humanam, ex qua in tenipore natus, loco inclusus
vita erat lux-hominum, subjunxit et de his [qui, ab apparuit, consequeiiter evangelista describit dicens :
humanoecondilionis honoré procul recedentes, com- iu mundo erat, et mundus per ipsum faclus esl, et
parai sunt jUmenlis insipienlibus, et similes facli muiiduseum non cognovil. In propria venil, et sui
sunt illis {Psal. XLVIII),aique ideo recioevoltintalis eum non receperunl. In mundo quippe erat, et mun-
luce privanlur. dus per ipsum faclus esl, quia Deus erat, quia tolus
Et lux, inquil, in lenebrislucet,et tenebroeeam npn ubique, quia suoeproesenlia majeslalis, sine labore
comprehenderunl.Lux quippe est hominum Cffrislus, D regens, et sine onere contineus quod fecit. Et mun-
quia omnia quoe illuminari merenlur corda homi- dus eum non cognovit, quia lux in tenebris lucel, et
num, suoe proesenlia cognitionis illustrât. Tenebroe tenebroeeam non comprehenderunl.Mundum namque
aulem stulti sunl et iniqui, quorum coeca proecordïa hoc in loco dicit homines mundi amore decepios,
lux oeternoeSapieniioequalia sunt manifeste cogno- atque inhoerendocrealuroe a noscenda Crealoris sui
scit, quamvis ipsi radios ejusdem lucis nequaquam majestate reflexos. In prepria venit, quia mundo,
capere per inielligenliam possinl, veluti si quilibet quem per divinilaiem fecit, per humanitaiem naïus
coecusjuhare solis offundalur, nec lâmenipse solem, apparuit. In propria^venit, quia in gente Judoea,
cujus Iuniïne perfundatur, aspiciai. Talibus lamen quam sibi proe coeteris nationibus speciali gralia
diviria cohsuluit misericordia, qualiter pervenire copulaverat, iucarnari dignatus esl. In mundo ergo
possinl titillant veram j-lucemcernèrent, et essent erat, et in mundum venit per Incarnaiionem. Venire
filii lucis, qui fuerunt filii lenebrarum, et hujus cogni- quippe vel abire, humanitatis est; manere et esse,
tionis inilium fuit quod sequitur. divinitalis. Quia ergo, cum in mundo esset per
Fuit homo missusa Deo, cui nomeneral Joannes. divinilaiem, mundus eum non cognovit : dignatus
Hic venil iii lestimonium, ut testirnoniumperhiberet est venire in mundum per htimanitatera, ut vel sic
 Sil IN S. JOANNIS EVANGEL1UMEXPOSITIO. 642!
2um mundus cognosceret. Sed videamus qriid sequi- A J Christi posse fieri, dat exemplum evangelisla, qnia
îur : Inpropria venit, el sut eum non receperunt.Quem et ipse Filius Dei homo fieri, et inler homines habi-
enim in potenlia Deilalis cuncla creantem regen- : tare dignatus sii, ut humanoeparticeps existeiido
lemque non cognoveranl, ipsum in carnis infirmi- fragililatis, homines divinoevirlulis suoedonaret esse
late-miraculis coruscantem recipere- noluerunt; et participes.
quod gravius est, sui eum non receperunt, homines, El Verbum, raquil, caro faclum est, et habilavil itr
sçilicet, quos ipse ereavit. Judoei, quos peculiarem nobis. Quod est dicere : Filius Dei homo faclus est,
sibi elegerat in plehera, quibus suoe cognilionis et inler homines conversalus. Solet namque Scri-
revelaveral arcanuni, quos mirificis palrum glorifi- plura modo animoe, modo carnis vocabulo, toiuin
caverat actis, quibus suoelegis doctrinam contulerat, designare bominem. Animoe,videlicet, ut scriptum
ex quibus se incamaium, ut promiserat, oslendit, ..: est : Quia descendit Jacob in JEgyplum, in animabus
ipsi eum recipere venientera magna ex parle recu- septuaginta(Deut. x). Carnis vero, ut rursum scri-
sarunt ; neque enim omnes recusarunt, alioquin ptum est : Et videbit omnis caro salutare Dei (Luc-
nullus esset salvus, et supervacua ejus esset Incar^- m). Neque enim vel animoesine corporibus in Mgy-
nalio. Nunc aulem mulli cum ex ulroque populo ptura descendere, vel caro sine anima videre aliquid
non credendo respuerunl, multi credendo recepe- -B potest; sed hic per animam lotus homo, ibi signatur
runt, de quibus evangelista consequenter insinuât, • per carnem. Sic ergo hoc in loco, quod dicitur : Et
dicens : Verbum caro factum est ',' nihil aliud débet intelligi
Quotquolautem receperunteum, dédit eis polcstalem . quam si diceretur : El Deus homo faclus est, car-
filios Dei fieri, ils qui çredunt in-nomine ejus. Consi- nem videlicet induendo, et animam, ut sicut quisque
deremus, fratres charissimi, quanta gralia Redem- nostrum unus homo ex carne ponstai, et anima, ila
ploris nostri, quam magna sit multitudo dulcedinis unus ab Incarnatiùnis lempore Chrislus ex divinitaie,
ejus. Unions ex Paire natus est, et noluit remanere came et anima constet, Deus ab oelernoin oeternum
unus. Descendit ad terram, ubi fraires sibi, quibus existons : verus ut eral, hominem ex lenipore assu«
regnum Patris sui dare posset, acquireret, Deus ex mens in unitalem suoepersonoe, verum auëm non
Deo nalus est, et noluit Dei tantum Filius nianere, habuerat.
hominis quoque filius fieri dignatus est,"non amit- El vidimus gloriam ejus, gloriamquasi Unigénitia
lens quod erat, sed assumons quod non erat, ut per Pâtre, plénum gratioe el veritalis. Gloriam Christ!,
hoc. homines in Dei filios transferret, glorioequesuoe quam ante incarnalionem yidere non polerant homi-
laceret cohoeredes, qui quod, ipse semper habebat nes, per incarnaiionem viderunt, aspicienles huma-
per naturam, acciperent per graliam. Consideremus "^ nitaiem miraculis resUrgentem, el intelligentes divi-
quanta virlus est fidei, cujus merito poteslas datur nilatem intus latilanlem, illi maxime qui et ejus cha-
homiuibus filios Dei fieri. Unde bene scriptum est : ritatera ante passionem transfigurait in monte sanclo
Quia justus ex fide vivit (Habacuc H). Vivit enim contemplari meruerunt, voce delapsa a Deo hujus-
justus ex fide, non illa quoe labiorum lanlum con- cemodi a magnifica gloria : Hic esl filius meus di-
fessione proferlur, serfea quoeper dileclionem opera- leclus, in quo mihi complacui (Matth. xvn), et post -
lur (Gâtai, v). Àlioqui fides, si non habebat opéra, passionemresurrectionis, ascensionisqueipsius gloria
morlua est in semetipsa (Jac. u). Nullus seipsum conspecia, Spirilus ejus sunt dono mirifice refecti
despiciat, nullus de sua salute desperet. Curemus (Act. n) ; quibus omnibusmanifeste cognoveruiit quod
omnes,curemussinguIi,ul qui eramus longe, merea- hujusmodi gloria lion cuilibet sanclorum, sed illi
mur fieri prope in sanguine Christi. Videamusquod soli homini qui esset in dîvinitate unigenitus a Pa-
dicitur : Quotquolreceperunteum, dédit Mis poiesla- ire, conveniret. Quod aulem sequitur : Plénum gra-
tem filios Dei fieri. Quotquot (inquit) receperunt. tioe et veritalis ; gratioe pienus erat et est homo
Non est enim .personarum aceeptor Deus (Act. x), Christus Jésus, cui singulari munere proe coeleris
sed in omni. génie, qui lirael Deum, et operalur JJ ] rnortalibus dalum est ul slalim ex quo in utero Vir-
jusiiliam, accepius est illi. Quo auteni ordine cfe- ginis concipéretur, homo fieri inci'peret verus esse
denles, filii Deipossent fieri, et quantum hoecgene- Deus. Unde et'eadem gloriosa semper virgo Maria,
ratio a carnali distet, subseculus evangelista désignât. non solum hominis Christi, sed et Dei genitrix recte
Qui non ex sanguinibus(inquil) neque ex voluntate credenda et confitenda est. Idem veritale pienus erat
carnis, neque ex voluntate viri, sed ex Deo naît sunt. el est, ipsa videlicet Verbi dîvinitate, quoehominem
Carnalisquippe nostra singulorum generatio ex san- illum singulariter eleclum, cum quo una persona
guinibus, id est, ex semine maris et feminoe,a corn- Chrisii esset, assumère dignatus est : non aliquid
plexu conjugii duxit originem; al vero spiriiaiis suoedivinoesubstantioe,ut hoereticivolunlj in facien-
Spiritus sancti gralia minislratur ; quam a carnali,, dam hominis naturam commutans, sed ipsa apud
dislinguens Dominus ait : Nisi quis renalus fuerit ex Patrem manens l.otum quod erat, lotam de semine
aqua et Spirilu, non poiest inlroire in regnum Dei. . David naturam veri hominis, quant" non habebat Su-
Quodnatum,eslex carne, caro est; el quod nalum esl scipiens.
de Spirilu, spiritus est (Joan, ni). Verum ne quis Joannes lestimoniumperhibelde ipso. Redemptoris
hominem dubilet filium esse Dei, el cohoeredem nostri prsecursor, lestimonium de ipso përhibens.
C.43.: BËDJS VENËRABILISOPP. PARS IL SËGT. I. -^ EXEGËTICAGRNUINA. Gii
pelsiiudinem humanitaiis ejus, parlier et divinitalis Ariius, dividens singulis prout viill (I 6o>\ xn). Quia
oelerniiatem, manifesta voce pronunliat. ergo de pleniludine Conditoris nostri non quiddairi,
Clamâtenimdicens: Hic erat, quemdixi vobtSj qui sed quidquid boni habemus, accèpimus^ curandiuiï
pest meventurusest, ante me faclusesi j quiaprior me summopere esl ne quispiam de sua se'bona" actione
eral. Ineo namque, quodait: Quipostmeventumsest, vel cogilalione incautus exfoliai; ne si ingratus lar-
ordinem humanoedispeflsâlionis,quiapost eum nalus, gitori remanseril, perdat bonum quod âecépil. Cum
p.osteum éliam proedicaiurûSjbapiizalurus, signa fà~ aulem dixisset evangelista nos omnes de plenitudine
cturus, et morlem erat passurus, insinuai* In eo vero Christi. açcepisse, confestim subjunxit,-et ail : Gra-
quod subjUngit: Ante me faclus est, sublimitatem liam pro gralia. Gemïnamergo nos gratiam aecèpisse
ejusdem humariilatis, quoe.coelerisomnibus creaiuiis leslalur, unam videlicet in proesenii, alierairi vero
erat merilo proererenda,désignât. Quod enim. ait : in fuluro. In proeseniiquidem fidem, quoeper dile-'
Ante me, non ad ordinem lemporis, sed ad distan- clionem-operatur (Gai. v); in fuluro autem vilain
liam perlinel dignilatiSjjuxta quod de Joseph filiis, oelernam-.,Fidesquippe, quoe per dileciionem ope-
benëdicenle Jacob, scriptum esl : ConstUuiique raiurj g-ratiaDei est,quia ut credamus,nt diiigamus,
Ephr.aimanle Mimasse(Gen.XLVIII),ubi recte potuit ut operemur bona, quoenovimus, non ullis proece-
dicere Manasses,: Qui posl mevenil,anle niefactus-esl-j" denlibus meritis nostris, sed ipso largienie percep'i-
id. est,.qui post me natus esi, potentia' me régnante mus qui dicit : Non vosme.elegislis,sed ego elegivos,
cessit ; [Forte regni anleçessilj,quemadmôdumJoan- et posui vos, ut ealis, et fruelumafferatis, et ut vitanï
nesde Domino: Qui-poSlme, inquit, venturusest, anle propter fidem, dileciionemet opéra bona percipia'iis
me faclus.est, id est, qui posl nie ad proedicanduniven* (Joa«.xy). jElerna gralia est, quia ne a bono dëvie-
lurus. est,-culmine; m.e regni et sacerdolii perennis mus iiinere, ipso duee semper opus habemus, cui di-
antecelIitvQuarêauleriïis qui post eumventurus eral, citur : Deducme, Domine,m via tua, et ambulaboin
eum dignilate anteoelleret, aperuil, cum subjunxit : veritatetua (Psal. LXXXV). Nolandumest quod quidam
Quia prit»: me emt, id est, cooeternusante soecula libri habent :;Nos omnesaccèpimusde plenit-udineejus,
Deus eral, propterea me,- li.cetposterior natus, gloria et gfatiam pro gralia. Aliqa|d:primo dé'pleniludine
majeslrtis eliam in assumpta humaniiale proeibil. ejus acGepiraus,et poslea graliam pro gralia, id esl,
Exp.osito,autem evangelistoe,proeçursoris Dominilé- de pleniludine ejus accèpimus reinissiorieni peccato-
siirapnio, quod dp illo, perhibuerit, redit siatim suoe rum^ et graliam, id est, vilain oelernam pro gralia
quoque assertipnis, quod coeperat, illi testirnonium fidei, quoe.per dileolionenioperatur. Quoeomnia ex
dare ; nam sequitur : >, uno fonte plenitudinis Christi nôbis provenire certis-
1 El de pleniludine
ejus nos omnesaccèpimusgraliam simum est. Quid ergo accèpimus de pleniludine ho-
pro gralia. Superiusnamque dixit : Quia Verbumcaro niiaiis illius? Ut, sçilicet, remissionêm peccatorum,
factum est, el habitavilin nobis, et vidimusgloriam ul jusfifiGëmufin fide. Irisupef qa\âf Et'graliam pro
ejus, gloriamquasi Unigeniti.a Patre^plénumgralia et gralia, id est; pro gratia, in-qua ex fide vivimus,
verilale. Quodcum praeCursorquoque ejus lestimonio recepturi sumus aliam, quid tamen? nisi gratiam,
confirmasse!,.diçenS:: Hic erat-, queni dixi vobis, qui hoc est, vitam oelernam.Sequilur :
post me venturus.es%ante me faclus esl,- quia prior Quia lex per Moysendata est, gratta et verilas per
me eral, rursus ipse, quod coepèral éxsequilur, di- Jesum Chrislum facia est. Lex quîdeiri per Moysen
cens : El de pleniludine:ejus. nos omnes accèpimus, data-esl, in qua quid agendum, quid vilandum sit,
graliam pro gratia, Pienus. quippe érat Dominus coelesli jure decemiiur; sed quod'iila proe'cepil,non
Spiritu sancto, pienus gratia; et: verilale, quia, sicut nisi gralia Christi conipletur. Illa siquidem mon-"
Aposlolus ail,. In ipso habitai omnisplenitudodivinir. strare peccalnmï jusiiiiani docere, él irarisgressores
laits çorporalilcr (Çoloss. n). De cujus;pleniludine sui- reos oslendere, valebat' : porro gratia Chrisii
nos;oraiiesjuxta moduranosiroeeapacilatisaccèpimus, diffusa per.spiriluiri charitalis iii cordibus fidelium
quia uniçuiquenostrum.data est gralia secundummen,-JJ facit ut quod lex- proePepît impleaiur. Unde illud
suranrdonqiipnisChristi (Ephes, iy). De solo narnque- quod seriplum esl, Non concupisces(Exod. xx), per
Medialqre Dei, et hominum,-.homine Jesu Chrislo : Moysenlex, quia jubetur; sëd per Cliristum fil gra-
veraciler dici.potuit : El, requiescèl-super eum,Spiri- lia, quando qood.jubétur implelur. Veritas'auteni
tusyDomini-,.spirilus. sapientjoeet inlelleclus,spiritus facia est per Chrislum,-quia umbram habebat lex
consiln,et ferlitudinis, spirilus,scienlioeet:pietatis, et futurorum bonorum (Heb. x), non ipsam imaginent
replebil,eumspirilus limpris Domini (Isa, xi).- Omnes. rerum; et sicut alibi dicit Aposlolus : Omnia in
vero sancti! non pleniiudinem Spiritus ejus:, sed figuraconiingebatitMis (i Cor. x). Sëd pro utnbra
de pleniludineejus,quantum ille dpnat, accipinnt,qùhi lucem veritalis, pro figura legis ipsam imaginera
alii per Spiritum dalur sermo sapienlioe,alii sermo rerum, quoefigurabanlUr,exbiliuit Chrislus, quando
scienlioe.,secundum eumdem,Spiritum, alleri fides in data Spirilus 'gratia aperuil-discipulissuis sensum,
eodemSpiritu,, alii gralia sanitalum in uno Spiritu, ut inielligerent Scripluras
(Luc. xxiv). Lex per Moy-
alii operaliovirlutum, alii prophelia, alii discretiospi- sen data est, eum
populus aspersione sanguinis
rituum, alii gêneralinguaruni,alii interprelqliosermo- agni mundari proecepiusest. Gralia el verilas, quoe
uum. Haie aulem eninia operatur unus atqueidem Spi- in lr.ee
figurabaturj per Jesum Cliristum facia estt
 ftiS IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO, , M$
cum ipse passus în cruce, lavil nos a peceatisjA mus in vestibus, haud putandus est Deus, qui
nostris in sanguine suo. Lex per Mqysen.dqta est,. hiimariorum forma niembroruni compagînaïus iiort
quia populum proeceptissalularihus insliluit, si hoec est, sic sedere quemadmôdumet nos ; sëd quia sinus
servaret, terram repromissionis inlraiurum; et in noster intus est, more noslro loquens Scriplûra, in
ea perpetuo viclurum ; sin alias, prosierneri'ium ab sinu Patris esse dicil, quem in secreto Pairis, que
hosle proedixit.Gratta et veritas per Jesum Chrislum humariusinluiius perlingere non valet, semper ma-
facta est, quia da(o Spiritus sui dono, el legerq spi- nentem vult intelligi. Non lune auteni solum enarra- l
riialiter intelligi ac seryari posse dpnavit : et eos bit unigeniius Filius Deum, id est, sancloeindividus
qui servant in veram coeleslis viloe beatiiudïnem, Trinitalis, quoeest unus Deus, gloriam manifeslabit
quam lerra promissionis signabat, introducit. Quoe hominibus, cum post aniversale judicium omnes
sit aulem.summa gratioe et verilalis, quoe per Jesum pariter electos ad visionem, clariiaiis ejus inducet ;
Cliristum facta est, evangelisla subdendo mani- sed et quolidie narrât, cum singulis qu.ibusquefide-
festât. lium perfeclorum mox a carnis corruptione so.luiis
Deum nemovidit unquam: unigeniius Filius, qui est implere coeperit, quod prouiïsit. Qui.diligit me, dUi-
in sinu Patris, ipse enarravit, Nulla etenim gratia gelur a Paire meo, et ego diligameum, et manifeslabo
major hominibus dari, nulla verilas allior potest ab. Rnieipsitm illi (Joan. xiv). Meipsum, inquit, manil'e-
hominibuscognosci,quam ea de qua unigeniius DeiFi- stabo dilectoribus meis, ul quem in sua cognoverunt
lius suis fidelibusnarrans : Beaii, inquit,mundo corde, mortalem, in mea jam me nalura Patri el Spirilui
quoniamipsi Deum videbunt(Matth. y), et de qua Pa- sancto videre pnssint oequalem.
iri supplicans ail :Hoeceslaulemvilaoeterna,ul cognos- Hoc est lestimoniumJoannis, et çoeiei;a,.Ex his
canl te verumel unumDeum,elquemmïsistiJesum Chri- verbis Joannis humilitas comniendalur, qui cum,
slum (Joan. xvn). Quoenimirumbeatissinia perceplio tanloe virlutis esset, ut Chrislus. çredi potuisset,
gratioe et veritalis, quoniam in hujus soeeuli vila elegit solide subsi.siere in se, ne humana ppinione.
fieri non potest, recte dicilur : Deum nemo vidit un- raperelur inaniier supra se.
quam, id est, nemo corruptibili adhuc et mortali Nam confessus est, et non negavit;. confessus est,
carne ciacumdalus, ineircumscrip/am divinitalis po- '' Quia non sum ego Cliristps. Sed quia dixit non su)n,:
test lucem intueri. Unde manifestius dicit Aposto- negayit quod eral, ut veritaleni loquens, ejus roem-
lus : Quemnemo vidit hominum, nec videre poiest' brum fieret, cujus nomen sibi, fallaciter non usur-.
(l Tim.vï). Nemo enim hominum Deus, nemo est hu- paret. Cum ergo non vult aperte. nomen. Christi, fa-
mano adhuc habiiu aggravalus, humana conversalio- dus esl membrum Christi, quia dura, infirmitaiem,
ne éaducus. Hinc est enim quod Moyses,'qui Dfeum,-, siuduit humiiiter agnoscere, illiusçelsitudinemme-
quem in angelo videbai, in ipsa ejus nalura videre - ruît veraciier obtinere. Quisnani sit, conlinuo, ex-
desiderans, orabat : Si inveni gratiam in conspectu primit, dura subjungit :
luo, osténdemihi gloriam ludm (Exod: xxxm). Audi- Ego vox clamanlis in deserlo. Scilis,quia unigepl-
vii : Non poteris vi'dàrèfaciem'meam;non enim videbil, . lus Filius Verbum Pairis vocatur, Jpanne attestante,
me homo, el vivet (Ibid.). Qua autem ratione ad quia ait : In principio erat Verbum, et Verbum erat
yisionëm incommulabiliset oeterniluminis perveniri apud Deum, el Deus erat Verbum. Ex ipsa yestra.
debeat, evangelisla consequenler exposuil, dicens :-, loculione cognoscilis, quia,..prius. vqx sonat,. ut,
UnigeniiusFilius, qui est in sinu Patris, ipseenarravît, verbum positnodum possit audiri, Joanpes.ergo vo
cui simile est quod ipse Dominus ait : iVeiîïovenit ; cem.se esse asseril, quia verbunijproecedit,Adyenlum
ad Patrem nisi per me (Joan, xiv), et alibi. Nevio itaque dominicum proecurrens, yox dicitur, quia
novil Filium, itisi Paler, neque Patrem quis novil, per ejus ministerium Pairis Verbum ab omnibus
nisïFilius, et cui volueritFilms revelare (Matth. xï). auditur. Qui etiam in deserlo. clamai, quia dereli-.
{psius quippe ductu ad Patrem venire, ipsius magi- ...eue ac deilitutoe Judoeoe.solalium redemploris an-
Bierio Patrem ei Filium nec non et Spiritum sanpium p nuniiat. Quid auteni claniet, insinuai çum sub-:
unum Deuni ac Dominumnosse debemus, quia ni- - j'ungit :
niir'umipse homo faclus.pro noliis, in hominis ha- Dirigite viam Domini, sicut dixit isaws propheia,
bilu loquens nobis, quid de sancloe Trinitalis unitale, Via Domini ad cor dirigitui;, cum ad pi!oecepi4ini;
recie sentiendum, qualiter ad ejus conlemplâtionem, vita proeparatur. Unde,seriplum est : Si quis diligit
fidelibus properandum, quibus actibus ad hanc. sit; me, sernionem meumservabit,; et Paler meus diligel
pervenieiidum, clara luce revelavit : ipse sacramc.n- eum, et ad eum veniemus,el mansionemapud eum
tis suoeIncarnaiionis nos imbuens, sui nos spirilusi faciemus. Quisquis ergo in superbiâ meniem ele-
cliarismalibus sanplificans, ut ad hanc venire. valea*.-. • val, quisquis ayariliaa oesiibus.anhelat, quisquis se
mus adjuvat. Ipse., peracto in hominis forma judicioi luxririoeinquinationibus polluit, çordis os.tium con«
novissinio, ad visionem nos divinoe Majestatis su- Ira. veritatem claudit,. ne ad se Dominus veniat
blimiter inlrôducei, atque arcana nobis regni coele- . claustra animi seris viliorum damnât-. Sed adhuc
slis mirabililer enarrabit. Sane quod ait : Qui est in,i, . qui; missi sunl percpijtanlur. ,
sinu Pairis, in secreto Patris proverbialiler est co- Quid ergo bqptizas,situnon:es,Elias,,negue,Chri,
gi'iandus. In similitudinem enim sinus, qupra habe? stus, nequepropheia ? Quod quia, non studio,-çogno.
 "
647 BED^EVENERAB1LISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. UÉ
scendoeveritalis, sed maïflia exercendoe oemulalio- A calçêamenli ejus non valet, quia lncârnaiïonîs my-
nis dicilur, evangelisla tacite irinotuit, cum "sub- slerium nec ipse irivesligare sufficit, qui hanc pro-
junxil, dicens : phétise spiritu agnovit. Quid est ergo dicere : Non
Et qui missi fuerant, eranl ex Pharisoeis. Ac si. sum dignus solvere corrigiam calçêamenli ejus, nisi
aperte dicat : Illi Joannem de suis aclibus requirunt, aperte et humilitér suam ignorantiani profiteri? Ac
qui doctrinam nesçiunt qiioereré, sed invidere. Séd si aperte dicat : Quid mirum, si mihi ille proelatus
sanctus quisque eliam cum perversa mente requiri- est, quem post me quidem naium considero, sed
lur, a bônilaiïs suoesludio non mulatur. Unde Joan- nativitatis ejus myslerium non apprehendo.
nes quoque ad verba invidioeproedicamentarespon- Hoec in Belhania facia sunt trans Jordanem, ubi
dit vitoe. Nam prolinus adjungit erat Joannes baplizans. Bene proecursor Domini no-
Ego.baptizo in aqua, 'niedius aulem vcslrum stelit, slri iri Belhania dicitur baplizasse; nam Belhania
quem ves nescîlis. Joannes non spiritu, sed aqua, ba- domus obedientioe inlerpretalur, ut demonsiraret
ptizalorum Gorpbrà lavât, sed lamen per veniam per dbedieniiam fidei omnes ad Chrisii bapiisma de-
non lavât. Cur ergo baplizat, qui peccata per ba- bere pervenirë. Sicut enim Magis mandalum est per
ptisma non relaxai? nisi ut proecursionissuoe ordi- aljam viam reverti in patriam (Matth.y), ita nobis
nem servans, quia nasciturum nascendo proevene- " proecëpluraesl,pei\aliamad paradisi gaudia'pervenire;
rat, Laptizatiirum quoque Dominum baplizando proe- nam nostri parentes per inobedienlioe cuipam.inda
venirët; et qui proedicarido faclus est praècursor ejeeli sùnt; nos vero per obëdienlioebonum, et per
Christi, baplizando eliam proecursor ejus uereiimi- obsërvaiionem mandatorum Dei adoeterriambeatitu-
tatiohe [saëramenii. Qui inter hoec myslerium re- dinis paradisum pervenirë debemus.
demploris riosirl annuritians, hune in medio lioriiï- Allera die vidil Joannes Jesum venieniem ad se.
nurii el slelisse asserit, et nesciri, qùia per carnem Joannes interprelalur gratia Domini. Allera dies po-
Dominus apparens, et visibilis sietit corpore, et in- pulo Chrisliano esl sub gralia, qui prelioso sanguino
visibilis majestale. De quo etiam subdit : Christi redemptus esl. Altéra dies fuit populo priori
Qui posl me venit, ante me faclus est. Sic namque sub lege, qui mysiieô sanguine agni redemptus est a
dicitur ante me faclus esl, ac si dicatur anleposiius. , servilute JEgypiia.. Ille agnus sîgnificabat islum
Posl me ergo venii, quia poslmodum natus; ante quem proesentem bealus Bapiista digilo
Agnum
autem faclus est, quia mihi proelatus. Sed hoeëpaulo ostendebat, dicens :
superiusdicens, etiam proelalionis causas aperuit, Ecce Agnus Dei. Ecce innocens, et ab omni pec-
cura subjunxit : Quia prior nie erat. Ac si aperte di-
eum [, calo immunis, ut pote qui' os quidem de ossibus
cat : lride me eliam post natus sUperat,' quo
Adam, et carnem de carne Adam, sed nullam de
nativitatis suoe tempora non angustanf. Nam qui per
carne peccatrice traxit maculara çulpoe.
malrem in lempore nascitur, sine tempore est a Pâ-
tre" genilus. Cui quanioereverentîoehumililaloni de- Ecce qui lollil-peccûla mundi. Ecce qui justus in-
ter peccaiores, mi lis inler impios, hoc est, quasi
beat, subdendo manifestât.
non sûm dignus solvere corrigiam ^calcea- agnus inter lupos apparehs, eliam peçcatores el im-
CiyMS autem
menli. Mos apud veteres fuit ut si quis eam quoesibi pios justificandi habet polesfatem. Quomodo
mundi lollat, quo prdine juslificet impios
compelerët accipere uXorëm nollet, ille ei calcea- pçccaia
mentum solveret, qui ad hanc sponsus jure propin- apostolùs Pelrus oslendit, qui ait : Non corruplibili-
veniret. Quid igilur inter'homines Chrislus, bus argenté vel aura redempli estis de vana veslra
quilalis
nisi sancloeEcclesioesponsus apparuit? Dé quo et conversaliqne palernoe tradilionis, sed prelioso san-
incontaminali el immaculali Jesu
ipse Joannes dicit : Qui habet sponsani sponsus est guine quasi Agni
Sed quia Joannem homines Chrislum Christi (Ul Pelr. i). Sequitur Joannes testirnonium
(Joan. m).
essë putaverUnt, quod idem Joannes negat, recte se' perhibens de Domino.
indignum esse a*dsolvendum corrigiam ejus calcea- n Hic est de quo dixi : Post me venil vir,'qui ante me
menli, denunliat. Ac si aperte dicat : Ego Redem- faclus esl, quia prior me eral. Post me [venilvir, qui
ploris vestigia dênudaïe non valèo, quia sponsî no- post me natus est in mundum, posl me proedicare
men mihi in merilis non usurpo. Quod-tamen in- incipiet mundo. Qui ante me faclus est, qui me po-
telligi et aliter poiest. Quis enim'riesciat quod cal- lentia majestalis tantum, quantum proeconemjudex;
ceamenla ex mortuis animalibus fiant? lncarnâlus quantum sol Luciferunr, licet post apparens anle-
vero Dominus veniens, quasi calceatus apparuit, cellit. Quia prior me erat, quia ilrprincipio erat Ver-
qui in divinitate sua morticina corruptionis nostroe bum, et Verbumeral apud Deum, et Deus eral Ver-
assumpsil. Sed hujus Incarriaiionis myslerium hu- bum. Posl me venil vir, lempus humanoe nativitatis
manus oculus penetrare non sulficil. Invesiigari désignât, in qua Joanneposteriorem Chrislum inlel-
.enim nullatenus potest quorhodo incorporatur Ver- lige. Qui ante me factus est, primatum fegioepotesta-
bum, quomodo vivificatur, Spiritu inlra ulerumma- lis,*quoeliam angelisproesidet,intuere. Quia prior me
Iris aniraalur ; quomodo is qui iniiiu'irinon habet, et erat, oeterniiatis diyinoe majeslatem, qua Patri est
exislit, et coricipitur.-Gorrigia ergocalceamenli est oequalis,-inlellige. Pôsî me venit vir, qui ante me
ligatura mYSterii. Joannes itaque solvere corrigiam factus es', quia prior me erat. Post me venithurnani-
 649 IN S. JOANNIS ËVANGELÏUMEXPOSITIO. 6b'0
tate, qui ideo proecellitdignilale, quia prior me erat. A Serf qui misit me baptizarein aqua, ille mihi dixil :
digniiale. : Super quem viderïsSpiritum descendenlem,et manen-
Et ego nesciebam eum, inquit. Certum est quia tem super eum, hic est, qui baplizat in Spirilu san-
sciebat Dominum Joannes, cui lestimonium perhi- cto. Baplizat Dominus in Spiritu sancto, per Spiri-
bere missus est, quem judicèm omnium venturum tus sancti graliam peccata dimitlendo. Sive enim
proedicabal,dicens : Cujus ventilabrum in manu sua, ipse aqpa aliquos .discipulorum suorum primus ba-
et permundabitaream suam (Luc. ni). A quo Spiri- ptizaverit, per quos ad coeteros fidèles bapiismi
tum sanctum dari debere lestabalur : Ipse vos ba- rivus proflueret, eosdem eliam Spirilu baptizabât,
plizabit, inquiens, Spirilu sancto (Matth, m), a quo peccata illis relaxando, et Spirilus sancti dona mi-
seipsum ablui desiderabat, dicens : Ego debeo a le nisirando. Sive fidèles ejus, invocaio nomine ipsius,
baplizari, et lu venis ad me (Ibid.)1 Quomodo ergo . aqua baplizenl electos, et chrismate sancto perun-
1 dicit : Et
ego nesciebameum, nisi quia eum quem et gant, eosdem nihilominus ipse Spirilu sancto ba-
ante noverat, perfectius jam, cum baptizaretur, plizat, quia riemo prseter ipsum peccatorum nexus
agnovil; quem mundi Salvatorèm et judicem nove- solvere, et Spiritus sancti valet dona tribuere. Sed
rat, hujus potentiam majesialis allius Spiritu san- diligentius intuendum est, quia cum dixisset, super
cto super eum desceudente cognovit? Neque enim. B quem videris Spiritum descendenlem, addidit, et ,.
dubitaiiduraest quin bealus Joannes, euni spiritum manentem super eum. Et in sanctos enim ejus
sanctum licet corporali speeie videret, cum yocein Spirilus descendit; veruril quia quandiu sunt in
- Patris licet corporaliier sonantem metuisset audire, corpore, peccato carere nequeunt, qui coelestium
multum ex hoc visu et auditu profecerit, multum de coniemplationi semper oeuiunr mentis intendere
divinoepielaiis excellentia, reyelalis oculis mentis, , non sufficiunt, sed soepius hune ad terreuse curara
scienlioe coeleslis acciperet, adeo ut eomparatione conversationis inllectunt, in eorum proéul dubio
inlelligentioe, qua tune illusirari coepit, eatenus il-,/ cordibus Spiritus aliquando venit, aliquando rece-
lum, quantus esset, omniraodis sibi videretur igno- dit. Unde dictum est : Spirilus ubi mil spiral, et
rasse. Qui testirnonium, in quod missus est, Domino vocemejus audis, sed nescis undeveniai, et quo va-
diligenter perhibens, adjungit : dat (Joan. m). Venit tquippe ad sanctos, et ab eis
Sed ut manifestelurin Israël, propterèa vent ego in vadit Spiritus sanclus, ut quem semper habere ido-
aqua baplizans. Quod est aperte dicere : Non ideo nei non] sunt, ejus per tempora redeuntis crebra
veni in aquabaptizans, quia peccata mundi bapli- luce reflciantur. In solo aulem mediatore Dei et ho-
zando lollere possim, sed ut eum baplizando ac „ minum, homine Jesu Christo, Spiritus perpeluo ve-
proedicandomanifestarem populo Israël, qui, in Spi- raciler manet, in quo nec sprdidoe cogitationis ma-
ritu sancto baplizans, ad, lollenda peccata non so- culam, quam refugeret, ullam invenit. Mansit autem
lum Israël, sed et tolius mundi, si ei credere volue- totus in illo, non .ex eo solum lempore [quo hune
rint, idoneus esl. Proplerea veni ego in poeniien- Joannes super eum vidit descendentern, sed éx quo
tiam baplizans, ut sic baplizando illi viam pararem homo fieri incipiens, ejus ministerio et opère con-
qui baptizarel in remissionem peccatorum. cepius est. Idcireo autem super eum, in quo sem-
El lestimonium perhibuit Joannes, dicens : [Quia permanebat, bapiizatumdescendereostendiiur, ut et
vidi Spiritumdescendenlemquasi columbamdecoelo,et Baplista ipse celsius jam quem proedicaret agnosce-
mansilsuper eum. Bene in columboespeeie descendit ret, et credentibus darelur indicium, nequaquara se,
super Dominum Spiritus, ut discant fidèlesnon ali- nisi baptizatos aqua, Spirilus ejusdem posse baptisma
ter se membra ejus fieri, non aliter ejus Spiritu posse mereri. Quoerendum est inlerea quomodo spéciale
repleri, nisi simplicesfuerint, nisiveram cum fratribus Filium Dei agnoscendi signum fuerit, quod super
habuerint pacem, quàm significant oscula columba- eum descenderii et manserit Spirilus, cum eliam
rum. Habent aulein oscula et corvi, sed laniant, quod discipulis ipse promittat eum, 'dicens : Ego rogabo
columbaomnino non facit, significanles eos qui lo- ,. Patrem, el alium Paraclelum dabit vobis,iut maneat
quuniur pacem cum proximo suo, malataulem in vobiscumin oeternum, Spiritum veritalis (Joan. xiv).
cordibus eorum (Psal. xxvii). Columboeautem na- Et paulo post : Quia apud vos manebit; et in vobis
lura, quoelaniatu innocens est, illis aptissime con- erit (Ibid.). Si enim apud servos Dei electos manet,
gruil, qui pacem sequuntur cum omnibus etsancli- et in illis erit-Spiritus, quid magni est filio Dei,
moniam, solliciti servare unitalem Spirilus in vin- quod in ipso manere Spiritus asiruatur? Nolandum
culo pacis (Ephes. iv). Atque ideo Spiritus in co- ergo quod semper in Domino manserit Spiritus san-
lumba descendendo, non suamtantummodo vel ejus ctus ; in sanctis aulem hominibus, quandiu mortale
super quem descenditinnocentiam simplicilalemque corpus gestaverint, partira maneat in oeternum,
désignai, sed eorum oeque qui senliunt de illo in partim rediturus recédât. Manet quippe apud eos,
boniiate, et in simplicitate cordis quoerunt illum ut bonis insistant actibus, volunlariam pauper ta lem
(Sap.i). diligant, niaiisuetudinem.sequaniur, pro oeternorum
Et ego, inquit, nesciebameum. Subaudi, tara sub- desiderio lugeant, esuriant et siliant justiliam, mi-
tiliter, quam in Spiritu iu eum descendente co- sericordiam, munditiam cordis, et tranquillitatem
gnovi. pacis amplectanlur ; sed et pro observatione justilise
PATROL. XGIi, 21
 '
651 MdM VENERABILISOPP. PARS IL. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 6S2
r
perseculionem pati non yerçanlur .: eleemosynis, A jestate descendit, ul possent discipuli conlemplari
i oratiqnibus, jejuniis, çaeierisque.-Spirilus fruclibus faciem illius. Convertit se, ul éx lege a discipulis
irisistere desidereut. Recedit aulem, adLlempus,, ne cernerenlur. Conversus aulem, el videns eos sequen-
-"
semper infirmoscurandij .et.doemqnesejiçiendi, vel tes.sé,
etiam prophetandi;possint habere. yirtutem.'Manet Dixil : Quid qûoeritis?'Nonquasi ignôrans inlerro-
semper, ut mjrabililer ipsi vivant, Vénjt ad lempus , gat, sed interrogàt ut mercedemhabeant respondpn-
«t.etiam; aliis. per mi.rap.ulqrura.signa, quales sint - tés. Quid qûoeritis?Hon dixil, Quem qûoeritis?né se
intus, effulgeant. .' viderëiur. dstendëre; sed Quid qûoeritis?Rem inler-
perhïbu}, quia rogat,ut illi personam significenl.Quidqûoeritis?
Et ego,-inquit,vidi, et tesiiinoritïuni
hic est Filius: Dei. Supra dixerat.: Pçstme venit vir, Qui dixerunt et: Rabbi.Ipsaappellalio responsionis
qui ante me faclus.est; nunc testirnonium^pprhfbet, indiciuriiesrtidei. Quando enim dicunt Rabbi, qupd
quia lue est Filius Dei, utriusque.naturse veritatem, irileiligitur magister, et sequuntuF eum, utique ma-
et humanoe videlicet et divinoe,iri. una eàdëmque gistrumsequuntur, et dicunl :
Ghrisli.'pprsqnamanifestedesignans. Erubescat Ma- Ubi habitas? Diciteis : Venile, et, videle.Volunt-
ïiiphoeusaudiens : Venit vir. Conticescat Photinus habilaCUiumnôsse Jesu, volunt sibi ostendi qualem.
audiens : Hic est,Filius Dei. Àudiqnt manstieti, ei B. habitationéffl:haberitSalvator,'ut cum ille ostenderit
loelenlur,quia venit.vir post Joannemforlior Joannë, in quibus Christus habilét, taies se exhibeant, in
qui baplizat Spiritu sancto, el quia hic est Filius. qtiibuspossit Dominushabitâre ; et dixit eis : Venile,
Dei.-Quia enim per supërbïara recessimus a Deo, et videle.Vultis videre.habitaculummeum ? Sermone
Jfilius per miseriçordiamfacfus estjiomo , ut idem explîëari npn poiest,opere demonslraiur...Venile, et
ipse et per divinilaiemPatri, et per huniàmlalem videle. Isti quideni-testimonio legis vénérant, quia,
çongrueret nobis ; ac per humanitatem nostroesimi- siatim iri ipso norairie confitentur, el dicunt Rabbi,
lem, pro nobis cum lioste confligère, per divinila- quod interprélatUrmagister,Jésus aiilémrespondens
tem Patri consubsianiialem,ad imagiiiéin nos Dei, eis, dixit : Vos. autem, qui discipuli eslis Joannis,
et siniililudinem, quant peçcândo amisiraus, possél qui éx ipso nomine confessionem vestram démon-
digne recitare, per nostroe,morlem fragililalis de-' stratis, et dicilis Rabbi, venile et videle ubi maneo.
strneret eum qui habebat morlfs impérium, et pér Venerunl, et viderunt-.ubi manerel, et apud eum
impassibilemsuoedivinitalis potentiam, recohciliaréf nianséruni die- Mo. Quia credebant, non in nocle
nos Deo Patri. . mànseronl, sed in die. Nos illa leriebras non habe-
• Stqbant Joannes, et ex discipulisejus duo. Stabai bât, idhi erat fidés ve'ri luminis, et apud eum man-
Joannes, quia crëdebaj.in Domino, et duo de disci- Gsérunt die illo.
pulis ejus*'Slàtim enim credlderuiif, et séculi âni- J3^r« aulem eral quasi décima.Ex lege veniebanf
bujanleni. Debemus singula Scfipluràrum verba M Evangelium,ad fideni' Clir-isiimittebatillos legis
traciarë, quare"Joannesslans, et Dominusâmbuiaris Décaiogus.
dicilur. Erat'autem Andréasfrater SimorimPétri, unus ex
El aspjciensJesum ambulanlem,dicil : Eccê AgiiUS duobus,qui audièranl a Joanne, cl secuti,ftwrant eum.
Dei. Agnus inimâcutatus, agnus anniculus, AghUs In fide non est ordo. Ubicunquefidelisest anima, ibi
qui toilil peccata mundi, Agnusqui exlérmiriaiprem ânridrUriimultiludo non. quoeriiur, nec paucitas.
ÂSgypli P.PPUlumIsraël percutere non sinit. "Ecce Andréas minor erat- Simone Petrnr el.lamen non,
agnus Dei; et audierunt eum discipuli; quare voluit quoerittir-oetalis modo,,sed fidei. Jesum primus in-
dicere, ecce. Quando dicitur ecce, quodamraodoille venit. Eral autem Andréas; frater Simpnis. Pelri,
qui qstenditur digito dempnslralur. Dicil ad disci- Unusex duobus. Nisi forte et hoecdigniias est An-
pulos suos : Quid me sequimini? quid nie puta- dreoe, quia.Pelri appéllaïur,frater, super quam, erat
tis magistrum habere? Ecce AgnusDei; illum se- postea foudanda Ecclesia.
quimini.; illum opprtet crescere, me aulem minui. Qui âuâieranta Joanne, et secutifuerqnteum. Inve-
Nemoprudentura eum qui minuitur sequiitir,et relin- •P nii hic primum fralrem suum:.0, vera pielas! Stalim
quit eum.qui crescil. ul inveilii Jesumj slalimutlnvenitmargarilam, sta-
Et audierunt eum duo discipulilôquentem.Magislri tua ut invenit thesaurum,. fralri; nunliat, fratrein
impérium Sunt secuti. Teslimoriium Joàrinis fidés suum Simonem vocal, fratrem non tam sanguine
.esldiscipuloruni. quam spirilu. Quem.fratrem,habebat germapiiate el
Et, secuii sunl Jesum. Sequentes Jêsum, reliquë- sanguine, voluit--'habereet fide germanu.m; et dicit
,tU.nlJoanneni ; sequentesÉyângeliura,legem àmise- Pi: .'
rurit. Sic lamen secuti sunt Évangeiïûrii,ut téstimo- Inveiiimus Mes.siain.Npmo,in.venit,nisi qui,quoe,
njp uterentur e lege. ril. Iste qui invenisse dicit, oslendit quia, diu quoeT
. Çpnvtrsus aulem Jésus', et videns eos. Discipuli sierit.' •• ...
Joannis cominuset coram anteppsstiJesùm videre - invenimusMessiam,quodest UtierpreialumChristus.
npn polerant, sed lergum' illius sequébantur, ut vi- Diu quoesivimus.Chrislumin Muse, in omnibusprp-
dèrent. ErgQJilli discipuli faciem.'Ddmiriividere non phetis";et;quem-.iny&nire... cupiebamiis^ipse nos in-
polerant. Convertitse, et qùôdannriociode -sua raa- venit, ei iiiyenli,invenimus.
 6S3 IN S, JOANNISEVANGELIUMEXPOSÎTIO. 654
El adduxit eum ad JesMm^Npndedignalur major A . et Pelri. Non est putandus evangelis.ta fortuitp et
minorem sequi, quia non, erat qrdo oelalis, ubi eral .absque ratione mysticainomen civitalis de qua esset
meritum fidei. Philippus, et quod.eadém.Andreoe quoque el Pelri
Inluilus aulemeuni,Jésus, dixit,: T-uesSimon filius esset, voluisse mpnstrare, sed per nqmen ciyitatis,
Jona:; lu vocqbem.Cephas, qnod interprelafur;Pelrus. typice, qUalis tune jam animo Philippus, qjialisoffl-
Necdum aliquid.Petrus, fecerat, et jam npmen.meruit cio esset fulurus, qpales eliam Petrus et, Andréas
niutaré. Nunquid:plus crediderat Andréa? Quid ma- ostendere curasse, Belhsaida quippe Domus^venaip-
jus fecit, utafratre,pjusaçciperetr? Quid.majusfeee- rum dicilur; et v.enatpres uiique eranl, qui audje-
ral? Minoremfratrem secutus est ; et quem habebat bant a Domino : V.ejùléipostme, et- façiqm, vqstfieri
discipulum,.nqadedjgnatus est habpre magistrum. piscatores hominum (Malfli,.iv). Venator,pi i.Ue,qui
Tfues Simon filim Jpnp,. Jona, Iingua nostra dicilur antequam ad, proe.dicationisoffipium. ordinaretur. a
columba.Tu es ergo, filius Jona, lues filius.Spjrilus Domino,quantu.mcapiendis.ad vilam animabus.esset
saneli. Filius ergo dicilur Spirilus, quia humilitalem intentus, mox sponte pj^oedicandomopstrayit;.
de Spiritu sancto acepperat. Invenit enim Nalltajtae^, et dicil ei ;. Quem scripsit
In crasiinupi. voluit.exire in. Gajilpeam,et invenit Moses.in lege, et prqphetoe,invenimti.s,Jesjinx filium
PJiiljppum, et.dic.itei : Sequere nie. Jam palet ex su-,B Joseph, a Nazareth. Quantum rete fidei, quam,papa-
perioribus unde. voluerit, Jésus, exiré in Gajiloeam,- çibus devotoep.roediçatiqnisvinculis intexlum invento
videlicet a J.udîéa, ubi erat, Joannes. bapijzaps, et fralri circuradal, queni, ad oeleriiani cupit proyidus
testimoniuni illi perhibens. quod esset agnus, Dei, paptare saluter|i,! Ulum dicij, inventiirn, quern;Moses
duos ex discipulis suis ad; euni sequcnduni prqypca* et prophetoeventuçum ^uisspriptis signaycriint, uteo
vit : e quibus Hnus.Andr.easad. iljum etiam. fratrem cunctis sequeniibus inielligatur qupd ipse sit cujus
suum Peirum.adduxit, Palet juxta, sensum spjrija- a.dyentui proeponandpuniversa. veterum, scripta ser-
lem, et erebra exposiiipne vpstroe fralerniiaii jam yierint. Jesum nuncupal, quqd npmen, Christi futu-
cognitum.est qui sit qui Dppiinumjsequflur. Sequi- r,umpropheiarum or^aciila.concipebani,., FUjun]Joseph
tur namque,Dcminum, qui imilatur.. Sequitur Domi- appellai, non ul hupp ex conjuncijpne marjs et fenii-
num,. qui, quanluni, fragilitas humana, patitur, pa noenalum asseveret, quem de. Virgine nasçiturum,
quoe in homine. mpnslrayjt, filius Dei huniilitajis in prophetis didicerat, sed ut de domo ac familia
çxemplanqn deserit, Qui.sqçius passipnum existen- David, unde Josepli or.luni.npverat, secundri.mvaii-
do,. ac cphspriiiori:r,esiir,rppiionis.ejus et ascensipilis ciniaprophelarum, euni v.enissedocerel. Npqueenim
pertingere sedulns_iexoplal.Sed;npn sine.certi, ratipne mirandum, si Philippus. eum filium Joseph,voçet,
mys.terii referljir,, qupd, dicfucus Phjjippo, Jésus, " cum et ipsa. genitrix illhis intemerala semper,virgo
Sequere.me, vqlp.it exirg. in GalUoegnt.Galiloea.mm- Maria, quoeviriim:non,nover,at, eonsueludinem vulgi
qm transmigrationfaclq, yel, rexelalip.iiilerpretalur. sequens-sic lopma.Iegatur : Fili, quid fecisti, nabis
In, ep quippe quod transmigrqtip fpc.la dipi^ur, pro- sic? Ecce pqlçr Jms.ejt, ego,dqleMles, quoerebamus.le
fectum fidelium.désignai, quo yel de, yitiis ad yirlu- (Luc. n). Addil; et patriam, A Najarelfi. ut ipsjim
lura. eelsitudihem transmigrarc, vel,in, ipsis virluii- esse signaret de quo legerânt in proph.etisj Quoniam
bus paulo proûcere, ac de minoribus ad, majora.quo- Nqzamus vocabiiur.(.Matlh, n),.No.n ergo.mjr.um,si
lidie subire cpntendunt, quousqpg de.,hac cpnyalle mox ad çonserisum credendi ac veniendi ad^Ghristum
lapryniaçum ajjarceni.laitil.joepp^Iesljs^Dpniinpajixi- capiavit Philippus N.athanael, cuj tantps. undique
liante, pervenianl. In eo aulem qupd revelqtipnent yeritatis casses pfoetendit.
sonat, ipsam yitapioeternoe beaiiiudin.em, pro qua, in QuemscripsitMaysesin lege, et propheim,invenimus
pressenti sanpli laboranl, insinuât. Cujps utramque Jemm filium Joseph, a Nazareth, Neque immerito. a
interpretaiionpm norainis Psalml.sta uno ypEsipulo Belhsaida, id est, domo venatorum oriundus asserâ-
eomprehendit, ubiail : Ambulabunlde.virtuteJn vir- tur, qui tantara Deo dilectoevenat-ioniscuram psri-
tuiem; videbilurDeus Deorum hiSion (PsaL LXXXIII). p ter et graliam accepigse monslraiur. Nam. sequi-
Hoecest namque.visio de qua dicit Aposlolus : Nos tur : .
autem revelgta fade gloriam Domini spéculantes,in Et, dixit ei Nathanael. ; A Nazareth potest. aliquid '',
eamdemimaginemiransformamur.a gloria in gloriam, boni esse. Nazareth, mundiljoe, sive, flos ejus, aut j
'
lanquam a Domini Spiritu (II Gor, in). Bene ergp.yo- separata înlerpreiaiur. Annuens ergo. verbis e.v,ang«-
calurus ad séquendum discipulum Jésus, voliiii.exire lizantis.sibi Philippi Nathanael: A Nazareth, inquit,
inQaliloeam,idest, iu transinigraiionem faeiam,sive potest.aliquid boniesse. Ac si aperte dicat : Poiest
revelaiionem, ut, videlicel^ sicut ipse, leste Evange- fieri ut a,civilale tanti n.ominisaliquidsumrnoegratioe
lio, proficiebalsapientia-et oetate, et gratia apud Deum npbj's oriatur, vel ipse videlicel, mundi.Salvator Do-
et homines (Lud IL), sicul passus est, et resurrexit,, minns, qui singnlariler sanctus est, innocens, iriipol-
et ila inlravil ih gloriam suam; sic etiam suos sequa- lutus, segregalus a pecealis, qnique loquitur in Gan-
ces ostpnderet proficere virlutibus, ac per passjones licis canlicorum:/i'go^os campi, el lilium conv.allium,
ttansilorias ad oeternorumdona gaudiorura transmi- (Canl\c. n), et de quo prophpta : Exiei, inquit, virga
grare debere. de radiée J esse, el Nqzaroens, id. est, flos, de radiée
Erat antem Philiopus a Belhsaida civitate Andreoe ejus ascendel (Isa. xi.)i Vel cerle aliquis doctor exi-
 -
655' BED^E VENERABILISOPP. PARS il. SE.CT. I. — EXEGETIGAGENUINÀ. 656
inius, qui ftorem nobis vïrlUlum, munditianiqui A apënionem regni coeleslis, et proedicandàmmundo
sanctilàtis proedicare sit missus. Possumus hune utramque unius Suoenaturam personoe, quod rêvera
locum et ita recte intelligere, quod, dicente Philippo: mulio excellenliiis est arcanum, quam quod nos in
Quemscripsit Stdsye'sin legeprophetoe,sequitur. Dici peccati àdhùc umbra positos, a se illuminandos proe-
ei'Naihanael : vidit. Majus est enim quod nos Salvator gratioesuoe
Unde mé nosli? ResponditJésus,-et dixit ei : Prius- cognitionis imbuit, quod 'coeli iïobis gaudia pandit,
qûani le Philippus vocaret;cum essessub ficu, vidi te, quod proedicatoressuoe fidei in mundum dispersit,
Respondit Natlianael, était :rRabbi, tues Filius Dei, quam quod nos salvandos polentia suoe majestalis
Quia cognovit Natlianael vidisse et nosse Dominum, "ante soeculaproescivit.
quoe alio in loco gerereritur, id -est, quomodo et ubi Amenamén dico vobis, videbitiscoelumapertum, el
• vocatus sit a
Philippe, cum ipse ibi corporaliler rioti angelosDei àscendentes et descendentessupra Filium
esset^ divinoe hjc'majeslatis intuilum considerans. hominis. Jam complëtum cemimus proraissi hu-jus
protinus eum non solum Rabbi, id est, riiagisirum, effectum. Videmus etenim coelum apertum, quia
sed et Filium Dei, ac regem Israël, idesi, Chrislum, postquam coelum Deus homo pënelr.avit, etiam no-
confessus est.Etlibetinlueri quam prudens laudariti bis in eum crèdënlibus supernoe pairioe patefaclum
Domino confessio'respondëat servi-. Ille hune verum B cognoscimusingressum. "Videmusangelos Dei àscen-
- Isrâelitam,Jd est, virum qui Deum videre posset, dentes et descendentes supra Filium hominis, quia
eo<i}uôddolum minime haberet, astruxii. Iste eus» proedicatores suos novimus sublimitalem divinitalis
non magistrum taniummodo, qui utilia proeciperei, Christi, simul et humanitatis ejus infirma nunliare.
verum etiam Filium Dei, qui coelesliadona tribué- Ascendunt super Filium hominis angeli, cum docent
ret, et regem Israël, id est, populi Deum videntis, proedicatoresquia in principio erat Verbum, et Ver-
religiosa devotione fatetur, ut hac confessionesuum bum erat apud Deum, et Deus erat Verbum. Descen-
quoque hune regëm, et-se ejus regni miliiem sigûi- dant super Filium hominis angeli, cum adjungunt
ficét. Potest autem lioec Domini sententia, qua dixit iidem, quia Verbum caro faclum est, et habilavitin
se Naihanael, priusquam voearetur a Philippo, CUM nobis. Neque immerito proedicatores sancti typice
esset sub ficu,vidisse, super eleelione spiriiaiis Israël, angeli voeanlur, quibus consuetë derivaium ab an-
id est, populi Chrisliani mystice. intelligi : quem gelis nomen evangelistarum concedftur, ut sieut hi
Doininus needum per apostolos ejus ad fidei graliam nuntii, jla et illi propter idem suminoeproedicalionis
vocatum, sed sub tegmine adhuc peccaii prementis ofûcium boni nunlii cognominentùr. Et nolandum
abdituni, misericordiier videre dignatus est, Paulo n" quod Dominus seipsum filium hominis nuiicupat,
attestante, tjrii ait : Qui benedixitnos in omni bene- Nàlhanael eumdem Filium Dei proedicat.Cui simile
'dictionespirilali in coelestibusin Christo, sicut elegit est quod_apud alios evangelistas ipse discipulos in-
„nos in ipso'ante mundi conslilutionem, ut essemus terroget : Quem 'dicunt filium hominisesse? Respon-
sancti et immaculali in conspeclu ejus in charitate iitque Pelrus : Tu es Christus Filius Dei vivi (Marc.
(Ephes. i). Et quidem fici arbor aliquando in Scriplu- vm). Et quidem justoe dispensationîs moderamiiie
ris dulcedinem dilectionis supernoe insinuât; unde aclum est, cum utraque ejusdem Medialoris Dei el
scriptum est : Qui serval ficum,comeditfruelum ejus : Domini nostri vel âb ipso Domino, [vel ab homine
elquïcustosest dominisui,glorificabitur(Prov. xxvn). puro esset commemoranda substantia, Deus homo
Sed quia prinii parentes nostri reatu proevaricaiio- fragilitalem assumptoea se humanitatis, punis homo
nis confusi, de fici sibi foliis sucçinctoria fecerunt virlulem oeternse in eo divinitalis astrueret, ipse
(Gènes, iii), potest hoecarbor ficinon incongrue maie suam bumililateni, ille ejus falerelur altitudinem.
dulcorata generi humano consuetudinem peccandi Notandum quippe quod Dominus, qui beatum Na-
signare : sub qua positos adhuc electos suos, sed ihanael vere Israelïtam nuncupat, in hoc verbo,
needum electionis suoegratiam cognoscentés, quasi quod ait : Videbitis coelum apertum, el angelos Dei
sub ficu constitulum, nec se jam videntem Dominus 5 àscendentes super Filium hominis, visionem Jacob
videt Natlianael. Nevit enim Dominus, qui sunt ejus patriarchoe, qui per benediclionem vocalus est
(I Tint. n). Quorum salvalioni ipsum quoque nomen Israël, ad memoriam redueil. Is namque, cum vo-
!Natlianael aplissime convenir Natlianael namque lens in quodam loeorequiëscere, lapidem capili suo
donum Dei interpretatur; et nisi dono Dei quisque supposuisset',vidit in somnis scalam stantem super
yocatus, nunquam reatum primoe transgfessionis, terram, et cacumen illius tangens coelum; angelos
nunquam maie blandienlia augescenliura quolidie quoque Domini àscendentes et descepdenles super
peccatorum umbracula evadit, nunquam salvandus eam, et Dominum innixum scaloe,dicentem sibi :
tyenire meretur ad Ghristum. Unde dicit Aposlolus: Ego sum Deus ,Abraham patris lui, el Deus Isaac
Gratia enimeslis salvali perfidem; et hoc nonex vobis, (Gen. xxvi).Surgensque mane, et debito cum pavore
donum Dei -est, non ex operibus,ul ne quis glorielur. laudes Deo reddens, lulit ipsum lapidem, et erexit
Sequitur : in titulum, fundens oleum desuper. Hujus ergo loci
ResponditJésus, et dixit ei : Quia dixi t ibi, Vidile Dominus facitfmentionem, et de se ac suis fidelibus
sub ficu, credis; majus his videbis. De quo dicat, ipse figuratum manifestissime lestatur.
subsequentef aperit, futuram credentibUs sponderido
 IN S. JOANNISEVANGEL1UMEXPOSITIO. 658
6S7
CAPUTII. A gnoseit. Hujus vero horoeDominusin cruce pendens,
tuus ;
Et die tertia nupiioe facioesunt in Cana Galiloeoe; commemorans, dixit matri -.Mater, ecce filius
et eral mater Jesu ibi. Nec vacat mysterio, quod die quasi dixisset : Ecce quod ex le sumpsî modo osten-
tertio post ea, quoe superior Evangèlii sermo de- ditur moriendo quid est, quoe tamen natura postmo-
scripserat, nuptioe factoerel'eruntur, sed lerlio tem- duni clarificanda erat in resurrectionis gloria.
pore soeeuliDominumad adoplandam sibi Ecclesiam Dixil mater ejus ministris: Quodcunquedixerit vo-
venisse désignât. Primum quippe soeeuli tempus ad bis, facile. Sciebat quidem mater ejus humanitatem
legem, patriarcharum exemplis ; secundum sub lege, filii sui, licet hoc modo videtur negare, quod posce-
prophetarum scriptis ; terlium sub gratia, proeconiis balur; mater tamen sciens pietatem filii, quod ne-
evangelistarum, quasi lertioe diei luce mundoreful- gare nollet, quod petebatur, fiduciàliter mandavït
sit ; in quo Dominus et Salvalor noster pro redem- ministris, ul mandata implerent jubentis filii.
\ plione generis humani in carne natus apparuit. Sed Eranl autem ibi lapideoehydrioe sex 'positoesecun-
et hoc, quod in Cana Galiloeoe,id est, in coelo dum purificationemJudoeorum,capienles singuloeme-
transmigralionis perpetratoe, eoedem nupiioe faeloe irelas binas vel tentas. Hydrioevocantur vasa aqua-
perhibeniur, lypice denuntial eos maxime gralia rum receptui parata. Groeceenim aqua iiSup dicitur.
Christi dignos existere, qui zelo fervere pioedevo- Aqua auteni Scripturoe sacroe scientiam désignât,
tionis, et oemulari charismata meliora, ac de vitiis quoesuos auditores et a peccatorum sorde abluere,
ad virtutes progredi bona operando, de terreaïs ad et divinoe cognilionis solet fonle potare. Vasa sex
oeierna norunt sperando et amando transmigrare. quibus lenebatur, corda sunt devota sanclorum,
Discurabenteautem ad nupiias Domino, vinum defe- quorum perfeclio vitoe et fidei ad exemplum recte
ïit, ut vino meliore per ipsum mirabili ordine fâclo, credendi ac vivendi proposifa est generï humanopër
aianifestarelur gloria lalentis in homine Dei, et cre- sex soeeulihabenlis oetaies, id est, usque ad tempus
dentium in eum fides aucia proficeret. Quod si my- dominicoeproedicationis. Et bene lapidea sunt vasa,
slerium quoerimns, appareille in carne Domino, me- quia fortia sunt proecordiajustorum., ut pote illius
raca illa legalis sensus suavitas paulatim coeparat fide et dilectione solidata lapidis, quem vidit Daniel
ob carnalem Pharisoeoruminterpretationera a prïsca proecisum de monte sine manibus, factumque in
sua virtule dësidere; qui raox tanquam litteroelegalis montem magnum, et implesse omnem terram (Dan.
superficiem evangelica coeleslis gratioevirtute mula- n) ; et de quo dicit Zacharias : In lapide uno septem
vit, quod est vinumfecisse in aqua. Sed primo videa- oculi sunt, id est, in Christo universilas scienlioe
mus quid sit. n spiritiialis habitat. Cujus et apostolùs Petrus niemi-
- Quod, déficientevino, dicenlematre Jésus ad eum:
nit, ita dicens : Ad quem accedenteslapidem 'vivum,
Vinum non habent, respondit: Quid mihi et tibi est, et ipsi tanquam lapidésvivi, superoedificamini(I Pé-
mulier?nondumvenilhora mea. Neque enim malrem tri n). Bene secundum purificationemJudoeorumpo-
suam inlionoraret, qui nos jubet honorare patrem et sitoeerant hydrioe,quia Judoeorumtantum'populo lex
malrem (Exod. xn) ; aul sibi esse malrem negaret, per Moysendata est. Nam gralia et veritas Evangèlii,
ex cujus carne virginea carnem suscipere non de- non minus gentibusquam Judoeisper Jesum Chrislum
spexit, eliam Apostolo lestante, qui ait : Qui factus facta est. Capientes, inquit, singuloe melrëlas binas,
est ei ex semine David secundum carnem(Rom. i).; vel ternas, quia Scripturoe sancloeauciores et mini-
Quomodo enim ex semine David secundum carnem, stri, propheloe modo de Pâtre tantum loquuntur et
si non ex corpore Marisesecundum carnem, quoeex Filio, ut est illud : Omniain sapientiafecisti(Psal. cm).
David semine descendit ? Sed in eo, quod miraculum Virlus enim Dei et sapientia Christus est. Modo
facturus ait: Quid mihi et tibi est, mulier? significat eliam Spiritus sancti faciunt menlionem, juxta illud
se divinilatem, quam miraculum erat patrandum, Psalmographi : Verbo Domini coeli firmali sunt, el
non temporaliler accepisse de maire, sed per' oeier- spiritu oris ejus omnis virlus eorum (Psal. xxxn),
nitatem semper habuisse de Pâtre. Quid mihi, inquit, p Verbum, Dominum, et Spiritum, totam, quoe unus
el libi esl, mulier? nondumvenit hora mea. Qui divi- . Deus est, intellige Trinitatem. Sed quantum inter
nilaiem, quam ex Pâtre semper habui, cum tua aquam et vinum, tantum distat inler sensum illum;
carne, ex qua carnem suscepi, non habeo commu- quo Scripturoe ante advenlum Salvatoris intellige-
nem, nondum venit hora ut fragilitatem sumptoeex bantur, et eum quem veniens ipse revelavit aposto-
le humanitatis moriendo demonstrem. Prius est"ut Iis, eorumque discipulis perpetuo sequendum reli-
potentiam oeternoeDeitaiis, virtutes operando, pale- quil. Et quidem potuit Dominus vaeuas implerë hy-
faciam. Venit aulem hora.ut quid.sibi et matri com- drias aquoe,vino, qui in exordio raundanoe creatïo-
mune esset ostenderet, cum eam, moriturus in cruce, nis cuncta creavit ex nihilo : sed maluit de aqua
discipulo virgini virginem commendare curavit facere vinum, quo lypice doceret se non ad sqlven-
(Joan. xix). Carnis namque infirma perpessus, ma- dam improbandamque, sed implendam potius legem
lrem, de qua bac susceperat, pie cognitam, ei quam prophelasque venisse (Matth. v); neque alia se per
maxime diligebatdiscipulo commendavit: quam di- evangelicam gratiam facere, et docere, quam quse
vina facturus, quasi incognitam se nosse dissimulât, legalis el prophetiea Scriptnra eum facturum doclu-
quia banc divinoenativitatis auclorem non esse co- rumque signaret. Videmus ergo sex hydrias Scri-
C5Â-" BED.E VENERABILÏSOPP. PARS II. SECT. I, <- ËKEGETICA GENUINA. 660
pturarum aqua safuiarî replelas. Videamuseamdem A «t railis exsul (Gen. xvm). Porro ille cujus injusla
aquam in suavissimum vini odorèra gustumque persecutiône cruciabatur-abjeclus est. -Eccehydria
conversarà. In prima oeiaie soeeuli,'Abel justuin -fra- ' quana -liantesalutari repleîa. Quisquis enim hoec
ter-irividensoccidit (Gènes,ty); et ob hoc ipse pe^ audiens -humilitati atque innoceniioestudere et su-
petria mar'tyrii gloria bealus, .eliamin evangelieisel perbiam coeperit alquë invidiam suo de corde repel-
apostôlicis litieris jusliiioe laudem accepit, fralricida lere, quasi haustum aquoe limpidissim.se,quo refî-
inipius oeternoemàlediciionispoenas-luit;Quicunque, eiaiur, invenit. Al si-in Saule Judoeospersequenles,
h'is-audills, jnetuentes cum impiis damnari, cupien* in DaVidCliristumet Ecclesiam significari eognoye-
tes henedici :cum piis, omnem odiorum,et invidioe rit, illorumque perfidiam, et carnale simul impe-
foniilem abjiciunt, jDeoplacere per sacrificium ju- riUm deslruelum, Christi aulem Ecclesioe'regnum
stilise, modesiiam innoceniioe, virlulem paiientioe semperesse mansurum, -non solum utiqsie vinum de
curant : yas profecto aquoe in Scriplura invenerunt, aqua faclum sentiat, quia se, suamque yitam et re-
unde -salubriier abkiti polaiique gauderent. Sed si gnum, sed et ipsum rfigem sibi scriptum légère no-
intélîexerint Gain honiicidiumJudoeorumesse perfi- vil, nbi prius quasi de aliis velerem legebat histo-
diam, occisionem Abel passionem DominiSalvato- riain. ûuinta oetate «oeculi populus peccans, capti-
ris, terram quoe-aperuil os suum, et-suscepit ejusJ3 B vante iNabuchodonOsor, in Babylonem transniigralur
sanguinemde manu Gain, Ecclesiam esse, quoe-effu- (Esdr. i) ; sed post septuaginta annos poeniiens, et
sum a JudoeisChristi sanguinem, in myslerium suoe correclus, in patriam ^>er Jesum sacerdotem aia-
renovalionis accipiat, nimirum aquam (in vinum gnura reducilur ; ubi domum Dei, quoeincensa erat,
mulatam reperiunt, quia sacrai dicta legis-sacralius et civiiaiem sanetarii, quoe tdestrucia, reoedifîcat
intelligunl. Seconda soeeuliseule inchoante, -delelus (Eccli. ÏEIX).Hoeclegens sive audiens quisquis pec-
eslaquis diluvii mundus ob peccatorum -nragniiudi- candi mëtum corripit, et ad poenilendi remedium
nem (Gènes,w) ; sed solus Noe propter justiiiam confugit, aqua jiydrioe purificanlis ablutus est. Si
cura domo sua liberatusin-aria, finjus plagsëaudiia vero inlelligefë didicerit, Jérusalem ctiemplumDei, -
vastaiione liorribili, îpaucoruraqueliberatione mira- Ecclesiam Christi; Babylonem,confusionem peeca-
bili, quisquis emendaiius vivere -eeeperât,iiberari toruùi ; Nabuchodonosor, diabolurh; Jesum sacer-
desiderans cum clectis, «xierminari^iraens cura re- dotem ^magnum,verum oelernumquePontificemesse
probis, -hydr-iamiirofeelo-aquoe, quamundaremr, vel Jesum Gbristum.; seplfiaglnia annos, bonorum iple-
reficeretur, accepit. At dum allius capere coeperit, nitudinem operrim, quoe per Spiritus sancli dona
el in arca-Ecclesiam, in J^oe Chrislum, -in aqua de- largiunlur, videlicet, propler Decalogum, et sepli-
lente peccaiores, aquam bâpiismi, quoepeccata di- G * formera èjusdem Spirilusgratiam ; videritqué liée
luit, in hominibuscl in animalibus quoearca conli- quotidie fieri, aliis nimirum a diabolo de Ecclesia
nebat multifariam Mpliïalorum difiërentiam, in peccando raptis, aliis gracia Spirilus sàricii per Je-
columba, quse postdiluvium ramumolivoe intulitin sum resipiscendo -ac pdenitendôreconciliatis, vinum
arcam (Genesiyiu), -iinelioneni Spiritus sancti, qua de aqua faclum habel, quiad se pérlinere quoescri-
baplizali imbuunturi iritellexerit, vinum profecto de pta sunt inlelligens , magno mox compunclionis
aqua faclum iniraïur^ quia in veleris bistoria facti, quasi muslo incaJescens; quidquid sibi peccati capti-
suam ablutionera,isanolificalionem, jusiiûeationemi vanlis inesse deprehenderit, per Chrisii^gratiam li-
prophetari conlemplatur. Tertia «oeculioetateDeusi beiari deposcit. Sexta inchoante soeeulioetale,Domi-
tentans ubédienliamAbrahoe, filium Vnicum, euml nus in carne apparens, octava die nativitatis, juxta
quem diligebaVin-liolobaustumsibi «ïferre -proecepit t legem, circunïcisus esl (Luc. i) ; iricesima et tertia
(Gen. XXH).Non differt Abraham facere quoejube- posl hoecad lemplumdélalus-,et legalia pro eo sunt
tur, sed pro filio imiriGÎatur aries. Ipse lamen prSi munera-oblala(•£«<;. <n). Hoec intuentesad litteram,
obedientioe virlule, eximia perpétua' beriedictionis ; aperte discimus quanta nobis diligenlia suntevange-
hoereditaie donalur. Eccè habes flydriani teniani., :., licoefidéi subëunda mysteria, quando ipse benedi-
Audiens namque -rquanlavirtuS obedientioe,quanlàj ctiônem gratioeafferens, qui legem litteroe dédit,
mercède muneratur, et ipse obedientiam discere al- prius eam eoeremoniârumrilu consecravit, quicun-
: que habere 1satagis. fluod si in immolatiotiè -filii i cla dsvinitus constiluît; et sic noyoegratioe sacra-
'
unici dileeii passioiiem ejus intelligis, dequo dicilit menta suscipere simul et tradere curavit. *Eccehy-
-pater : Hic est 'Fiiiws-meusdilecius, in que mihi coin-[, dria sexia ad abhiénda contagiapeecaiij ad portarida
placui -(JUattiu-m).In qua, qùia diviniiale impassi- i. vitoe gaudia mundiorem coeleris asxruens 'Uridanu
bili permanente, solà humanitas morlem passa estl Verum si in btftavi diei scircumeisioiie,baptisma,
«etdolôrem;quasi -filiusolïertur, sed aries mactatur ,:: quod in myslerium divinoe resurrectionis a peecal»-
si intelligishenedietionis, quoepromissa est Abra- rum nos morte redemil, intelligis, in induciioriein
.hoe(Gen. xxn), in te, -quidegentibns credis mumis s templum^ et eblatione hoslioepuriflcaïuis,-figuralum
•jessecortîpleuim nimiruin de aqua vinum fecit libi, cognoscis, fidèles quoque de bapiislerio ad ahare
*quispiritalem sensum, cujus Tragraniiaadinebriaris, ; sanctum ingredi5 ac dominici côrporis el sanguinis
aperuil. Quarloe oetatis initiis David pro Saule re- viclima singulari debere çonsecrari ; vinoquidem de
gnum IsràeHticoegémis sortilur, humjiis, innocents, ; aqua faclo, et guidera tneracissimo, ^doiialuses.
 m IN S. JOANNISËVÀNGÈLIUMEXPOSITIO. 662
Porro si circumcisionisdiem ad generalem humani À proedicatorum. Unde ëonvenieriter perliibelur quod
generis resurrectioiiem, quando mortalis propagp àrchïlrïclinus vocato sponsôdixerit :
cessabit, mortalilas tola immorlalitale mutahitur, Omnis homo primumbonumvinum ponit, il cum
interprelaris, et circumcisos induci in templum pura inebriati fuerint, tuneid quod dèlefius est, tu servasà
hosiis jntellexeris, quando post resurrectioiiem, Uni- bonumvinum usquea'tf/mc,"Quia doctorumest cogiicf-
versali expleto judicio, sancii jam inporruptibiles scere distantiam legis et Evangèlii, veritalis et ÏÏni-
facli, ad contemplandam perpeluo speciem divinse broe, cunctisque veiérib'us instiiûfis, curiclislerréri.
majestalis, cum bonorum operum muneribus intra- regni promissis novani èvangeîïcoefidei gratiam, 'et
bunt, tantum profecto vinum de àqua fieri videras, perpetuoecoeleslispairioedôria proeferre.
cujus conditori recte protesteris, et dicas ; Poculum Hoc fecit iniliumsignerum Jésus in Vaita Galiloeoe,
tuum inebrians, quam proeclarumest (Psal, xxn).! el manifeslavit gloriam suam. Hoc s'igno, quià "ipse
Ergo Dominus vinum in gaudia nuptiarum non de esset rex glorioe, et ideo sponsus Écclésîoe, qui ut
nihïlo facere voluit, sed hydrias sex impleri aqua homo communis vëiiirëï ad 'nupiias, séd, quasi Do-
prsèelpiens, hanc mirabiliter convertit in vinum, minus coelielïèr'r.ae, ëlëàïènïà prout voluïssët, con-
quia sex mundi oelates sapientioesa.lutarislargitale „ verterët. Puleiirâ aïïfèm rerum cohvénientiâ, qui,
donavù, Quam tamen ipse veniens subliroioris B inltio signorum, quoe,"immôr.ialis jam per resurre-
sensus virlule fécundavjt. Namque carnales carnali- ctioiiem efieelus, immorialis vitoesfudiàsola "seciâri-
ler tantum s.apiebant, ipse spirilalibus spiritaliler tibus ostenderét, çâVnalëmprius et quasi insipidàm
senlienda reseravii»Ynltis seire qualiler de aqua fe- meniem eorum sapore scjèntioecoBlesfisiriibuit,poil
cerit vinum? Apparuitposl resurrectioiiemsuamduo- vero refectionis gloriam, majoré eos spiritàlis gra -
bus discipulisambulanlibusin via, ibalquecum Mis ; iîoe munere compïèlurus. Sequitur nâmquë "hujus
et incipiensa Moyseet omnibusprophetis,interprela- proefati s'igni mirab'ïfè sàcràriiëriium,qUomôdoipse
balur illis in omnibus Scripluris, quoe de ipso erant ïesus cum maire et fralribus ascén'disset Jerôsoly-
(Luc. xxiv). Vullis iterum audire, quomodo eodem mam, et ibi iri'vënisset"véndëiite'set ementës iri tè'm-
sunt vino ineb.riati? Postmodum çognoscentés quis plô, èosqu'èqualiter iridè ejecèrit, dicéntè 'evange-
esset, qui eis verbum vitoe propinabat, dicebant lista :
ad invicem : Npnnpcor nostrumardens erat in nobis, DescenditJésus Capharnaum,"ipïee'tmater ejus, et
cum loquerelur in via., et aperiret nobis Scripluras fratres ejus, et discipuli ejus, ib'iquëmànseruntnon
(Ibid.)1 multis diebus; et prope irai pascha Judoeorum, et
Dicit ergo Jésus: Impiété hydrias aqua; el impieve-- ascendit Jésus Jérosolyma'm.Bene enim evangelisla
ruiit eas usque ad summum.Quid per minislros, qui ait descendisseJesum in Càpliàrnàum.'Capharnaum
hoc fecere, nisi Chrisli signantur discipuli?qui im- vero villa pulchërrima infer'pretatur*, sigriificans
pleverunl hydrias aqua ; non quidem.ipsi proeteriias hune mundum, quo Dominusriosfe'rJésus Chrislus
mundi oeiates Iegalibus ac prophelicis scriptis m- pro salute humani generis, a "paterna sede riuitquà'm
pleines, sed ipsa intelligendo prudenter, et ape- recedens, descendisse dicitur. Sed solet riiôvére
riendo fideliler, quia Scripturoe, quoe a prophetis qiiosdam quod in exordiô lec'iîoiïis'hujus evaïig'ëlîcos
ministraia est, et salubris est ad haustum sapientioe lectum est, quià, dèscendeiifeCapharh'aUmDomino,
coeleslis,el ad opernni castigaiionemutilis. Irapleye- non solum maier et discipûii, sed et frairës ejus
runt aulem.eas usque ad summum, quia recie intel- secuii siint euni. Née defuére hoeretici qui Joseph
lexerunt nullum fuisse lempus soeeulia sanctis alie- virum semper bealoeVirginïsMà'rîoeputar'eht ex alia
num doctoribus, qui sive verbis, sive exemplis, sive uxore genuisse éos qïïos fratres Domini Sèïiptûra
eliara scriptis, viam vitoernortalibuspanderent, appellai. Alii majoré përMià alios é'urilex ipsa Ma-
El dicit eis, inquit : Haurile nunc, etferle.archilri- ria post nalura Doriiihuihgénérasse putartirit. Séd
clino, el lulerunt. Arçhltriçlinus enim Jegisperitus nos, fratres chàrissimi, absqué ûllius "scrupùloq'Uoe-
illius lemporis est, foriasse Nicodemus, vel Gama- 4lj stionis scire el confiieri oporiet, non tantum beàlàrii
liel, vel discipulus tune ejus Saulus, nunc aulem Dei genitricëm, séd et bëâlissimum castitatis ejus
magister lolius EcclesioePaulus aposlolus.;p.t dura tèstem atquè custodéra Joseph, a"b briihi prorsus
talibus verbum Evangèlii credilur, quod jn litlera aclione conjugalipermarisissèinM'uriém; nec nà'tds,
legis et prophelioe lalebal occulium, vjnum utique sed cognatos eorum raofe Sc'rîplùroeîisiiato, fràïr'ès
arcliitriplinode aqua faclum propinalur. Et b.enpin sororesve Salvatoris vocari. DeniqueAbraham hoe
domo harum nupliarura, quoe Christi. el Ecclesioe modoloqiiitur àd Lot: Ne, quoeso, si'tjurgium inler
sacramenla figurarent, triclinium, id est, 1resordi- me el le, et pastores meo's,et pastofes luos, fratres
nes discumbentium allitudine .distantes inesse de- enim sumus(Gènes, xiii). El Labàli ad Jacob : Ntim ,
scribunlnr, quia nimirum très ordines fideliumsunl, quia frater meus es, gratis serviesmihi(Gen. xxxixj ?
quibus Ecclesia constat, conjugatorum, videlicet, El quidem constat' quia Loth, filius Arari, frà'tris
cenlïnenlium, etdoclorum. Primus ordo discumberi- Âbrahara, et Jacob sit filius"Rëbeecoe sororïs Labari,
lium ad nupiias sponsi coeleslis, id est, in Ecclesia seoLproptercognàfionemsunt fratres nuncupâti. Hac
fide el operalione gaudenlium, gradus est conjuga- prgo régula in Scripturis^anctis, ut dixi, frèquej.-
lorum fidelium; secundus continemium; supremus tissima, eliam cognatos Marise vel Joseph, fratres
 665 BED./E VENERAB1LISOPP. PARS. IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. G64
Domini appellatos oportet intelligi. Quod autem jb.mea fecit sceleramulla (Jerem. xi). Et quidem gaa-
appropinquante Pascha Jésus ascendit Jerosolymam, dendum est, quia ipsi [sumus in baptismo templum
nobis profecto dat exemplum quanta animi vigilan- Dei facli, teste Apostolo, qui ait : Templum Dei
tia dominicis subjici debeamus imperiis, cum ipse sancfum est,]quod eslis ipsi (1 Cor. m). Civitas régis
ïn hominis infirmitale apparens eadem quoe ex divi- magni, de qua cânitur : Fundamenla ejus in monli-
nitalis aucloritate staluit décréta custodiat. Ne enim bus sanctis (Psal. LXXXVI), id esi, fundamentumEc-
pularent servi absque crebris orationum bonorum- clesioe, in soliditate fidei apostolorum el propheta-
que actuum victimis vel flagella evadere, vel proe- rum. Sed nimis tremendum, quia proemisitAposto-
mia se posse percipere, et ipse inter servos ad oran- lùs, dicens: Si quis aulem templum Deiviolaverit.,
dum immolandumque Dei Filius ascendit. Qui ve- disperdel Muni Deus (I Cor. m) ; et ipse Judex ju-
niens Jerosolymam, quid ibi gerentes invenerit, stus : Disperdam, inquit, de civilale Domini omnes
quid ibidem ipse gessérit, videamus. qui operantur iniquilatem (Psal.c). Gaudendum,
Et invenit, inquit, in templovendenlesoveset bo- quiain nobis Paschoe solemniias agitur, cum de vi-
ves el columbas,et nummulariossedentes; et cum fe- liis ad virtutes transire satagimus. Pascha quippe
cissel quasi flagellum de funiculis, omnes ejecit de transitus dicitur. Gaudendum, quia Dominusnostra
templo, oves quoqueel boves; et nummulariorumef- '" pectora, civitatem, videlicet, suam visitare, quia
fudit oes,etmensas subvertit. Bovés, oves, et colum- idem Pascha nostroe honoeactionis proesenlia suoe
;boe ad hoc emebanlur, ul offerrentur in templo. pietalis illuslrare dignatur. Sed limendura salis, ne
Nummularii ad hoc sedebant ad mensas, ut inter nos in civitate "sua aliud quam ipse diligit agentes
emplores venditoresque hosliarum prompta esset inveniat, et ipse se nobis, qualem non diligimus, di-
pecunioe taxatio. Videbantur ergo lieite vendi in strfctus reddilor ostendat. Ne nos in templo num-
templo, quoead hoc emebanlur, ut in eodem templo mularios, ne venditores boum, ovium, columba-
offerrentur Domino. Sed nolens ipse Dominus ali- rumve, reperiens, damnet. Boves quippe doctrinam
quid in domo sua terrenoe negotïationis, ne ejus qui- vitoecoeleslis, oves opéra mundilioeet pietalis, co-
dem, quoehonesla putarelur, exhiberi, dispulit nego- lumboesancti Spirilus dona désignant, quia in ma-
tiatores injustes, el foras omnes simul cum iis, quoe rium boum juvamine solet ager exerceri. Ager au-
negoliabantur, ejecit. Quid ergo, fratres mei, quid tem est cor coelestiexcultum doctrina, et suscipien-
putamus faceret Dominus, si, rixis dissidentes, si dis verbi Dei prasparatum rite seminibus. Ovesinno-
fabulis vacantes, si ris'u dissolutos, vel alio quolibet centes sua vestimentavesliendïs hominibus proestant,
scelere reperiret irrelitos, qui hoslias, quoesibi ira- p Spiritus super Dominum in columboe speeie de-
molarentur, eriientes in [templo vidit, et eliminare scendit. Vendunt auteni boves, qui verbum Evangèlii
festinavit? Hoec propter illos diximûs, qui, eccle- non divine amore, sëd terreni quoestus intuitu im-
siam ingressi, non solum intentionem orandi negli- pendunt, quales reprehendit Apostolùs, quia Chri-
gnnt, verum eliam ea, pro quibus orare debuerant, slum non annunlient sincère (TU. i). Vendunt oves,
àugent; insuper et arguentes se pro hujusmodi slul- qui humanoegratia laudis opéra pietalis exercent, de
titia conviciis odiisque vel etiam detractionibUsin- quibus Dominus ait : Quia receperuntmercâdemsuam
sequuntur, addenles videlicet peccata peccatis, et (Matth. vi). Vendunt columbas, qui acceptara Spi-
quasi finem sibi longissimura incaute eorum au- ritus gratiam, non gratis, ul proeceptumest'(Ma((ft.x),
gmenlalione texentes, nec timentes ex eo dislrictï sed ad proemiumdant ; qui imposilipnem manuum,
judicis exarainalione damnari. Nam bis quidem in qua Spiritus accipitur, etsi non ad quoestumpecu-
sancto Evangelio legimus quod veniens in templum nioe, ad vulgi lamen favorem Iribuunt. Qui sacros
Dominus hujusmodi negoliatores ejeçerit, nunc, vi- ordines non ad vitoemerilum, sed ad graliam lar-
delicet, id est, tertio" ante passionem suam anno, giunlur. Numrnos muluo dant in templo, qui non
sicut ex hujus evangelistoe sequentibus scriptis simulate coelestibus, sed aperte lerrenis rébus in
agnoscimus, et ipso quo passus est anno, cum ante D" Ecclesia deserviunt, sua quoerentes, non quoe Jesu
dies quinque Paschoe;sedens in asino, Jerosolymam' Christi. Verum hujusmodi operarios fraudulentos,
venisset (Matth.xxi). Sed hoc idem eum in templo quoemerees maneat, ostendil Dominus, cum facto
sancloe Ecclesioe,et examine quotidianoevisitaiionis de funiculis flagello omnes ejecit de templo. Ejiciun-
agere omnis qui recte sapit inlelligil. Unde mul- tur enim de parte sortis sanctorum, qui inter sanctos
tum Iremenda sunt hoecdileclissïmi, et dignoexpa- positi. vel ficie bona, vel aperte faciunt mala. Oves
vescenda timoré, sedulaque proecavendumindustrie, quoque et boves ejecit, quia talium vilam oslendit
ne veniens improvisus perversum quid in nobis, esse reprobam. Funiculi, quibus flagellandoimpios
unde raerito flagellari ac de Ecclesia ejici debeamus de-templo expulil, crementa suiit actionum mala-
ïnveniat; et maxime in illa quoe specialiier domus rum, de quibus materia damnaiidi reprobos judiei
orationis vocatur, observandum, ne quid ineptum datur. Hinc etenim Isaias dicit : Voe qui trahilis ini-
geramus, ne cum Corinthiis audiamus ah Apostolo : quilatemin funiculisvanilatis(Isai. y) ; et in Prover-
Nunquid domos non habetis ad agenda vel loquenda biis Salomon : Iniquilates,*inquit, suoe capiunt im-
temporalia? aut EcclesiamDei contemnilis(I Cor. xi) ? pium , el funibus peccatorum suorum eonslringilur
Et a propheia cum Judoeis; Dilectus meus in domo (Prov. v ). Qui enim peccata peccatis, pro quibus
 665 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 666
Ârius damnelur, accumulât, prolongat, numraulario-,A diebus excilabo illud. De quo templo diceret, evan-
mm quoque, quos expulerai, effudit oes, et mensas gelista post aperuit, videlicet, de templo côrporis
subverlit, quia, damnatis in fine reprobis, etiam sui, quod ab illis in passioue solutum, ipse post lri-
ipsarum, quas dilexere rerum, lollet figuram, juxta duum excitavit de morte. Quia ergo signum quoere-
hoc quod seriplum esl: Et mundus iransibit, et con- bant a Domino, quare solita commercia projicere
cupiscenlia ejus (IJoan. n). debuerit e templo, respondit ideo se rectissime im-
Et eis,>quicolumbasvendebanl, dixit : Auferte isla pios exterminare de lemplo, quia ipsum lemplum
hinc, nolite facere domumPatris mei domum nego- significaverit lemplum côrporis sui, in quo nulla
tiaiionis. Vendilionem columbarum de. templo au- prorsus esset alicujus macula peccati. Neque imme-
ferri proecipit, quia gratia Spirilus gratis acci- rilo typicum purgavit a sceleribus templum, qui
pi, gratis débet dari. Unde Simon ille Magus,qui verum Dei lemplum ab hominibus morte solutum
hanc emere pecunia voluit, ut majore prelîo ven- divinoe potenlia majeslatis exciiare posset a mor-
deret, audivit : Pecunia tua tecumsil in perdilionem. tuis.
Nonest libi pars neque sorsin sermonehoc (Act.vin). Dixerunt ergo Judoei: Quadraginta et sex annis
Nolandumaulem quia non soli venditores sunl co- oedificalumest templumhoc, et tu tribus diebusexci-
lumbarum, et domumDei faciunt domum negotiatio- B ' tabisillud? Quomodointellexerunt,ita responderunt.
nis, qui sacros ordines largiendo, prelium pecunioe Sed ne nos quoque spirilalem Domini sermonera
vel laudis vel etiam honoris inquirunt, verum hi carnaliter sentiremus, evangelisla subsequenler de
quoquequi gradum vel gratiam in Ecclesia spirita- quo templo loquerelur exposuit. Quod autem aiunt,
lem, quam Dominolargieniepercepere, non simplici lemplumquadraginta et sex annis oedificalum,non
intenlione, sed cujuslibet humanoecausa retribuiionis priraam, sed secundam oedificationemillius signifi-
exercent, contra illud apostoli Pelri : Qui loqukur, cant.'PrimusenimSalomontemplum in maxima regni
quasi sermonesDei; qui minislrat, tanquamex virtute, sui pace decentissimo sepiem annorum opère perfe-
quam administrât Deus, ut in omnibushonorificelur cil (III Reg. vi); quod destruclum a Chaldoeispost
Deus per Jesum Chrislum. Quicunqueergo taies sunt," LXXannol, jussione Cyri Persoe, laxala captivitate,
si nolunt, veniente Domino, de Ecclpsia auferri •, reoedificaricoeplum est (Il Par, xxxvi), sed filii
auferent ista de suis actibus, ne faciant domumDei transmigrations opus, quod principibus Zorobabel
domum negolïationis. Nec proetereundiimquia solli- et Jesu facieban.1,propler impugnation.emgenlium
cite nobis Scriptura utramque Salvatoris nostri na- vicinarum ante quadraginta et sex annos implere
turam, et humanam, videlicet, commendat, et divi- . nequiverunt (J Esdr. n, y), qui etiam numerus anno«
nam. Ut enim verus Dei Filius intelligerelur, audia- ^ rum perfeelioni dominici côrporis aplissîme con-
mus quid ipse dicit : gruit. Tradunt etenim naluralium scriptores rerum,
Nolite facere domumPatris mei domum negolia- formam côrporis humani tôt dierum spatio perfici,
iionis..Aperte namque se FiliumDei Patris oslendit, quia, videlicet, primis sex a conceptione diebus
qui templum Dei domumsui patris cognominat. Ut lactis habeat similitudinem; sequentibus novem
rursura verus hominis Filius sentiatur, recolamus convertatur in sanguinem; deinde duodecini solide-
quod in ejus capite leciionis descendons in Caphar- tur ; reliquis decem et octo firmetur usque ad per-
naum, matrem corailem habuisse perhibetur. Se- fecta lineamenta omnium membrorum ; el hinc jam
quitur : reliquo tempore usque ad tempusparlus magnitudîne
Recordaliverosunt discipuliejusquia scriptumesl: augeatur. Sex auteni et novem, et duodecim, et de-
Zelus domusluoecomeditme. Zelo domus Patris Sal- cem, et octo, quadraginta quinque faciunt; quibus
vator ejecit impios de lemplo: Zelemus et.nos, fratres si unum adjecerimus, id est, ipsum diem, quo dis-
'
charissimi, domum Dei, et, quantum possumus, ne crelum per membra corpus, crementum sumere
quid in ea pravum geratur insistaraus. Si viderimus incipit, lot nimirum dies in oedifleationecôrporis
fratrem qui ad domum Dei pertinet superbiâ tumi- ,p. Domini, quot in fabrica lempli annos invenimus,
dum, si detractionibus assuetum, si ebrietati ser- quia lemplum illud manu factum sacrosanctam Do-
vienlera, si luxuria enervatum, si iracundia lurbi- mini carnem, quam ex Virgine sumpsit, ut ex hoc
dum, si alio cuiquam vitio substratum, studeamus, loco discimus, figurabat, quia oeque corpus ejus,
in quantum facultas suppetit, castigare, polluia ac quod est Ecclesia, quia uniuscujusque fidelium cor-
perversa corrigere ; et si quid de talibus emendare pus animamque designabat, ut in plerisque Scriptu-
nequimus, non sine acerrimo mentis sustinere do- rarum locis invenimus. Adamvero primus post pec-
lore, et maxime in ipsa domo oralionis, ubi corpus " calum audivit : Terra es, el in terrain ibis (Gènes,m).
Dei consecratur, ubi angëlorum proesenlia semper - Secundus vero Adamde se ipso ait : Solvitelemplum
adesse non dubitalur, ne quid ineptum fiai, ne quid hoc, et in tribus diebus excitaboillud. Sparsus vero
nostram fraternamve orationem impediat, lotis viri- fuit primus Adam per universum mundum, qui in
bus agamus. Sequitur : <,.... secundo collectus esl : quod significat nomen Adam,
Responderunl ergo Judoei, el dixeruntei : Quod quod quatuor litteris scribitur, id est K,S, iierum K,
signumostendis nobis, quia hoecfacis? Respondit Jé- ei p., quoequatuor lilleroequaiuor partes orbis dési-
sus, et dixit eis : Solvite templum hoc-, et in tribus gnant, in nuns smi'fuis eM Adam in filiis suis : ideo
 66Y BEDJE VENERAB1L1S ;fM>. PÀÏvS IL SEGT. ï. ~ HXEGETICA GEMMA. 6(18
in priricipiis noimh'uriipartlùm mundi'hoe'quaiïïbr'•.i tatis sludiosë doeënduto ââhuc oblalit, merito ad
Itlïéroe'iegurilur. Nam aprxoç, quod ë's't 'SepténtriÔ, àgriitîonem •divinitalis.ejùs perfecle doctûs Subiit ;
a'b Kïiicipit ; el Sùo-iç,qiiod est Occidëris, a S incipit, mërïfb utfius^ue "ririuvitaiis ejus-, divinoe, scilicët,
et ètvKrblij,quijrJë'st'Oriëhs, ab Kincipit; psîripJopiix., étliUhianoe,'Sëdet Passionis alquêaëcérisitmis ip'sîiis
qiiod és't niëridies, àb p.incipit. QUoesurit quaiUbï arCaiia percëpit, riëciidn eliam modum seeundoege-
paries ofbïs, ab liis quatuor littërisIncipieritës, quoe nerationis, ingressum régni coelestis, aliaque'com-
litiëroe, si ih'çPriipiïtoGrsecôcori'sidë'r'ëiitU'r,
'qiiàdïà- pliira doctrinae sacramenla Domino révélante di-
girita sex faciunt; nâm « uriuiri, S 'quatuor, et île- diëit.
riirn « unum, ^'quadraginta, qui SiBiul ducli qua- Respondit Jésus , -et dixit ei : Ainën amen dico
draginta sex, mystice 'désignant quadraginta sex tibi': Nisi quis fén'atus fuerit denup, non'poiest videre
diebus quibus 'fëmplum côrporis 'Christi ïn utero regnum Dei. ;Qùoesëritèrilia tanto apertius icunclis
. virgihaîi aeaiucaiufiiesi. Caïd ïùtërii Christi, quoede fidêlib'Uslucet, quanto constat quia -sine hujus luce
eadem sumptaest, deslrucla esta Judoeis,et a seipso fidèles esse nequeunt. Quis enim sine lavàc'ro rege-
iiefUm oediilcatàseeuriàUmScrip'tUràsprophëlàrum, néfaiidnis remissionem peccaiorum consequi, et
et ï'dëôdicit ëvângélisià : regniini valet întrarecoelorum? Sed Nicodemus,qui
Boc ériim dicebat "de'templecôrporissui. Cumefgo ' nôclë 'venit ad ©ominura, 'riecdum lucis mysteria
fèsufrëxis'seta mortuis, rècordaii ïunl discipuli ejus^ capere novërat. Nairiet nox-, in qua yenit, ipsam
quia hoc -diceb'dt,et 'èreâîdërmUStriplui'oe.Scilicët éjus qUaprëmëbatur ignorantiam désignai. Needum
Prbphéïàruih, 'qui proedixeraht, 'Cliristum Jtërtîà die enim èorum 'numérosocialus erat^quibns ait Aposlo-
fësurgere. lus : Fuislis aliquando tenebroe, nunc «idem lux in
Et 'sefinoni quem Htxït 'Jésus, îd est, '.quodail : Domino(Ephes. v), sed inter eos potius remanebat,
Solvite'iëinplum 'hoc, et ih ïribivs -diebus-éxcïtûbo quibusloquilur isaias : Surge, illûminure,Jérusalem,
iiiiïd, 'hocest, lërlià'dië Të^uscilàbo,quM vos s'ol- quia venitlumentuum, 'el gloria Domini-super te orta
vitis Ih eruëê. Sequitur : est {Isai. vi). Responditergo Domino, et ait
Cumauiem esset 'Jésus Jerosolymis in p'Usçhadie Quomodopotesl homonasci, euni sit sehex?Nmt-
feslo, mulù credidéruhi ih euni, ipse autem Jésus noît quid potest in ventrmn malris suoeiléralo iiitroire, et
credébtittemeïipsûhiih eis, 'q'uiaipse sciëbàlquM'ëssëï fenasci? Quiaenini seeundoenativitalis adhuc nescius
ïn ho'mim.Noii ëriiirisië 'crèdéb'ântih êuià; ut -digrii pérseverabat, de salute aulem sua jam solliciius
essèrit Ciiïïstum mibitaré in 'eis, quorum fidës càtë- exslilerat, nécessâfiddeunaquamnoverainâliviialêj
chumënis cômparari pblési, 'qui credurit ih ;Chri- ? an posse! iterari, yU quo ordine regeneratio posset
sturri, sed Christus lion crédit seipsum %îs,*qUîaiiM impleri, quoereb'at, rie hujus expers remariendo,
quis renatus îuèrît ex aqua %î Spiritu, non |>6test in- vitoecoeleslis particeps esse nequirët. Nolandumau-
trdirein regnum Dei (Jodh. iii) .'Nëriiîhîyërb se crédit teni «jûia quod dé carnali dixit, liée «iiam de spirï-
fËlirtsiHS,iiisi 'qui dignus est iriiroire iri regnum ©ei. lâlî est regenerationë senliendum : ïiequaquara yidei
rfuilùs vero dignus est înlroiré in rëgrium Dei, ïîcet eam,postquairi sémel expletafuerit, posserepeti.
nisi qui Tëtiàlusest èx aqua et !Sbirilu. Iridé éecle- Sive enim hoerèlïeus, sivë schismaticus, sivefacino-
siàstica e'orisUetudôcâtécliumènis ëbfpéris et sàii- rosus quisque iu *'onfessione sancloe Trinitatis ba-
guiriis Christi ëomraumônehi non trâdit, qiiia riôri -ptîzel, lion yalet ille, qui ita èaptizatus est, a èonis
surit rériati ôxaqula'èi Bpïrifu, quibUs tantum ere- caiholicisrebaptizari, ne confessiovel invocatioilanîi
ditrir païticipaiiô ëorporis et sanguinis Christi. Ex liOmiriis videàtur arinullarii Et quia «Nicodemusad
liis aulémriiullis, qui crêdébahtinïeSuin, urius èrat primam Domini responsionem solliciius quomodo sit
"NîèddëniUsIste ; et ïdeo riocle venit j et non dië,_ •mtèliigëndaidiiigenierinquirit, îneretur jam planius
quià necdùhi ïllumlnalUs ëriit coelëëlîsgratioeluce. irisirui, Cl quia séeunda nalivilas non carnâlis est,
cAPûTin. ^sédSpiriiaiis, audire.
Erat 'homo'ex Plidrnoeis;NicodeniUsnomine, prin- :\) Respondit •namqueJésus : Amen amen dico tibi :
cepsJudoeorum,hic vëhit ad JésUrii hotte. Princeps Nisi quis fehutus fuerit ex aqua 'et Spiritu-,non poiest
scilicët Judoeorum venit ad Jesum nocte, eupiens ihtfbire inregnum -Dei,Cujus nalivitaiis modumsub -
sëctetà'èjûs a'Hôcutione plenius Viscère mysteria «fi- -sêquënlëï exporiens-,prorsusque a carnali distin-
dei, cujùs apérla oslénsione signorum aliquaïenus -guens,ait :
jafti fudîrnenia. percèperàt ; qui quoniam-prudenlpr •Qiiodiialûhi est 'ex earne^ caro est; et quod nalum
càqU'àèighorâhatab illo quoerebàt, investigare pro- 'est éx 'spirilu, -spiritus est. 'Naluraspiritus, invisibilis
Tnëruit. -. est, carnis vïsibïlis- algue ideo carnâlis generatio
Rabbi, inquit, seimwsquia a Deo venislimagister ; visibiliier adminislratur (vjsibilibus enim incremen-
hèitwehimpoïést 'hoecsigna facere qim tu facis, nisi -tis, qui in carne nascMri per oeiaiummomenla pro-
fuerit Dèuscum eo-A Deo igilur Jesurii ad magtete- ficit), spiriiaiis aulem igeneratio tota inyisibiliier agi-
fîurà coelesicmuhdg adhibendum venisse confessus tur. Nam videtur quidem, qui baptizatur, in l'oniera
%st, Dominumcum illo fuisse, e mïraculis prUden- sdescendere, videtur aquisintingi, videtur.de aquis
ter intéllexit ; cum Deo tamen ipsum Deum esse ascëndere; quid aulem ip illo lavacrum regeueratio-
'non novit ; sed quià qûem magistrum noverat^ veri- -riis egèrii, miflime.foiest videri. Sola auiem fide-
Bfio IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOS1T10. 670
liQffl'pietasîioyilquiapBccator in fontem descendit, -A Vigenter his quoeaudiret intendere. Goalestjs namque
sed pufitîcaïus ascendit. Filius mortis descendit, sed est ascensio ejus ad vilam sempiternam; terrena
filius resurrectionis ascendit. Filius proeyaricationis vero ejus exaltatio ad morlem temporalem. Dicit
descendit, sed filius reconciliationis ascendit. Filius ergo de coeîestibus;
iroe dëscendil, sed filiusmisericordîoe ascendit, Fi- Et nemo ascenditin coelum,nisi qui descendit de
lius diaholi descendit, sed filius Dei ascendit. Sola cpelo^Filius lipminis,quiest in toelo,(Subjungit vero de
hoc Ecclesia -mater, quoe générât, novil. Goeterum terreras : ) Et sicul Moyses-exallavit .serpeniemin de-,
oculis insipientium videtur talis exire de fonte, qua- serto, ila exaliari oportet filium hominis.lMerilo au-
lisïntrarit,lolumqueludus esse quod agiifir. Dnde-in tem quoerilur quomodo dicalur filius hominis vel
finemvidenlesgloriamsanclorum, dicerit^emenles in descendisse de coelo, vel eo lempore quo hoecin
tonnerais : Hisunt, quos aliquando habuimusnnderi- terra loquebalur, jam fuisse in coelo.Nota est aulem
sum, et in simililudinem improperii. Quomodo ergo confessio fidei catholicoe, quia descendons de .coelo
computaii'siint inter filios Dei{Sap. v).<?Ait aposlo- Filius Dei, filiumhominis in utero yirginali suscepit,
lus Joannes :€harissimi, inquit, nuncfilii Deisumus, eumque complétadispensalionepassionis suoe,resusci
el nondumapparuit quid erimus(Joan. m). Quod na- tavit a mortuis, et assumpsitjn coelum.Mon,ergocaro
tum est ex Spiritu, spiritus «s<, quia'qriiex-aqua et' B Chrislus descendit de coelo,neque ante tempus ascen-
Spiritu regeneralurj invisîbililer in movum«nulatur sionis erat in coelo, nisi quia -una Christi persona
hominem, et de carnali efficilur spiriiaiis. "iQuiideo est, in duabus existens nâturis. Atque ideo filius
recte non solum spiritalife,sed tetiam spirilus voca- hominis recte dicitur et descendissede coelo,et anie
tur, quia sicut subsianlia spiritus invisibilis est in passionem fuisse iu coelo, quia quod in sua nalura
aspeelibus, ita is, qui per graliam Dei innovalur, habere non potuit, hoc in .Filin Dei, a quo assum-
invisîbililerfit spiriiaiis, et Dei filius, cum visibiliter ptus est, habuit; sicut propler eamdemunius Christi
omnibus caro et filius hominis appareat. Sequitur : personam, quoeex duabus exstat naluris, Apostolùsaiï :
Non mireris quia dixi libi: Oportet-vosnascidenuo. Vos Spirilus sanctusposuitepiscoposregere Ecclesiam
Spiritus ubi vullspimt, et vocem-ejusaudis-; sednescis Dei, quam acquïsivil sanguine suo (.Act.xsty, Neque
unde ventât, etquovadal. Sic est omnis,qui natusesl enim Deusin sua sentenlia, sed in homine assumplo
ex spiritu. Spiritus ubi vult spiral, quia ipse ha- sanguinem, quem pro Ecclesia ftmderet, habuit.
bet in poteslale, cujus cor gralia suoe visitatienis Hinc etenim Psalmista dicil : AscenditDeus injubi-
illustre!. Et vocem ejus audis, cum te proesenle,lo- latione (Psal. XLVI).Quomodo enim Deus, nisi in
quitur is, <juiSpirilu sancto repletus est. Sed nescis.^ homine, ascenderet, qui in suoenaturoe majestate
undevenial, et quo vadal, quia etiam, si tesproesente semper ubique proesens adest? Sed et-hoe quoeren-
quempiamspirilus ad horam impleverit-,non potes dum, quomodo dictum sit : JElnemo ascendit in coe-
videre quomodo inlraverif, vel quonioda redieril,. lum, nisi qui descenditde coelo.,cum omnes eleeli se
quia nalura est invisibilis. Sic est omnisgui natus est veraciler confidant ascensurosin coeluniipremittente
ex Spirilu, Et ipse enim invisîbililer agente spiritu sibi Domino : Quia ubi sum egp„ illic et minister
incipit esse quod non erftt ; ita ut infidèles nesciant meuserit (Joan. xn). Cujus lamen nondum quoestio-
unde veriiat, et quo vadat; id est, quia per graliam nis apertissima ralio solvit, quia videlicet mediator
regenerationis venit in adoptionem filiorum Dei, et Dei et hominum homo Chrislus Jésus eleetorum
vadit in perceptionem regni coeleslis. Quoerentpau- omnium caput est ; iteraque omnes pleeti ejusdem
lem adhuc Nicodemo quomodo possint hoecfieri, çapitis membra sunt, dicente Apostolo ; Et ipsum
subjungit Dominus,dicens : dédit caput super omnem Ecclesiam(Ephes. i).; fit
tu es magisterin Israël, et hoecignoras? Non quasi Hirsum, Vosenim eslis eorpus Christi, el membrade
insultare volens ei qui magister voeetur, cum sit membre (Ephes. y), Nemo ergo ascendit in coelum,
ignarus saeramenlorumeoeleslium,sed ad humilifâtis nisi qui de coelodescendit,Filius hominis, qui est in
illum viam provocans, sine qua janua cèêlëstïsnon U i coelo.Nemo ascendit in coelum, nisi Christus in cor-
poiest inveriiri. pore suo, quod est Ecclesia. Qui, in seipso quidem,
Si terrena dixi vobis, et non credilis, quomodo,si primura cernenlibus apostolis, eminentioribus nimi-
dixerovobiscoeleslia, credelis? Terrena iliis dixit, Ut rum membris suis ascendit, el exinde in membris
in superioré lèctione invenimus, cum depassione àc suis quolidie ascendens, se eolligit in coelum. Hinc
de resurreclione sufcorporïs, quod de terra assuïn- est enim quod ipsum corpus ejus inler adversa hu-
pserat, loqueretur, dicens : Solvile templumhoc, et jus soeeuli deprehensum glorialUT, et dicit : Nunc
in tribus diebusèxciiabo illud; non lamen credebant autem exallavitcaputmetumsuper inimicosmeos (Psal.
verbo quod dixil ; sed ne hoc quidemintelligerè va- xxix). Ac si aperte dicat : Qui occisuniaJudoeisChri- .
lebant, quia non de alio, quam de templo côrporis stum, caput videlicet meum susciiavït a mortuis., ac
sui diceret. Qui ergo terrena audientes non capie- fiastralis omnibus inimicorum îusidiis subleyavit in
bant, quanto minus ad coeleslia,id esl divinoegene- coelum, spero, me etiam de proeseniibps periculis
raiionis capienda mysteria sufficiunt? Addit aulem .eruens, meo capiti junget in regno.quia nemoascen-
adhuc Dominusel de coeîestibus sacramentis, el de dit in coelum,nisi qui descendil-decoelo. Quisquis in
lerreais instruere eum quem vidit uapienler ac dili- coelum aseendere desiderat, ei qui de coelo descen-
671 BED,E VENERAB1LISOPP. PARS 11. SECT. L *- EXEGETICA GENUINA. 672
dit, el est m coelo, se vera fidei et dileciionis uni- j Lperpetuum ab omni niorte, quam peccando in anima-
laie conjungat. Aperte inielligens quia nullo alio pariter et-carne contraxerunt. Unde recte subjungi-
ordine, nisi per eum qui descendit de coelo, potest' tur : Ut omnis qui crédit in ipsum non pereat, sed
ascendere in coelum. Unde alias ipse dicit : Nemo habéat vitam oetemam.Cujus quidem verbi patet sen-
venit ad Patrem nisiper me (Joan. xiv). Hoecideo in sus, quia qui crédit in Jesum, non solum perdilionem
Nicodémo cunclis dicuntur catechumenis, ut discant evadit poenarum, sed vitam eliam percipit oelernam.
ejus membris renascendô incorporari, per quem Et hoc inter figuram distat et veritatem, quia per
possinl ascendere in regnum Dei. Et quia ascensio illam vita protelatqr temporalis, per hanc vita do-
vel ingressus regni fieri non potest absque fide natur sine fine mansura. Sed curandum solerter 'est
et sacramenlis dominicoe passionis, recle subin- ut quod intelleelus -bene sentit operatio cdndigna
fertur :: perficiat, qualenus confessio rectoe nostroefidei so-
Et sicut Moyses exallâvit serpentent in; deserlo, ita brie cohversando, ad periëclionem promissoe nobis
exaltàri oporlet Filium Hominis, ut omnis qui crédit vitoe merealur altingere. Yerum, quia hoecde Filio
in ipsum non pereat, sed hqbeal vitam oelernam. Mira hominis dicuntur, quia exaltàri in cruce, id est,
magisterii coeleslis arte dominus magistrum legis « morfem oportuit pàll, ne pularet Nicodemus, filium
. mosaicoead spiritualem legis ejusdem sensum iridu- lanlum eum hominis esse, a quo vita esset exspeclan
cit, recordans historioeveteris, et hanc in figuram da perpétua, curavit ei Dominus etiam divinitalis
suoe passionis, atque humanoe salvationis factam suoe patefacere sacramentum, unumque et eumdem
edisserens. .Narrât quippe liber Nimierorum quia et filium hominis et mundi ostenderë Salvatorem.
pertoesusineremo populus Israël itineris longi ac Nam sequitur :
laboris , murmuravit conlra Dominum et Mosen Sic, enim dilexit Deus mundum, ut Filium suum
(Num. xxiii) ; ideoque Dominus immiserit in illum unigenilumdaret, ut omnis qui crédit in eum, non pe
igriiiPs serpentes, ad quorum plagas, et mortes plu- reat,sed habeat vitamoelernam.Unde notandum quod
rimorum, cum clamarent ad Mosen, et ille oraret, eademde filio Dei unigenito replicat, quoede Filio
jussit eum Dominus fàcerë serpentem oeneum, et hominis in cruce exaltato proemiserat dicens: Ut
ponere pro signo.- Qui percussus, inquit, aspexcrit omnis qui crédit ih eum, non pereat, sed habeat vilam
eumr;vivei;et ita faclum est. Plagoeîgilur serpentum oelernam.Quia profecto idem Redemptor et Conditor
igniiorum venena sunt et incentiva vitiorum, quoe noster Filius Dei antesoecula existens, Filius homi-
animam, quam tangunt, spirituali morte perimunt. nis Cactusest in fine soeeulorum, ut qui per divini-
Etbene murmurans conlra Dominum populus ser- talis suoe polentiam nos creaverat ad perfruendam
"
pënturii morsibus sternebalur, ut ex ordine flagelli vitoe beatitudinem perennis, ipse per fragilitatem
exterioris agnosceret quantam intus perniciem mur- humanitatis nostroe nos restauraret ad recipiendam
murando pateretur. Exallatio auteni serpentis oenei, quam perdidimus vitam. Sequitur aulem :
querii dura percussi aspicerent sanabantur, passionem Non enim misil Deus filium suum in mundum, ut
nostri Redemptoris signât in cruce , in cujus solum judicel mundum, sed ut salvelur mundus per ipsum.
fide regnum mortis et peccaii superatur. Recte enim Ergo, quantum in medico esl, sanare venit oegrotum.
per serpentes peccata, quoeanimam simul et corpus Se interemit, qui proecepla medici observare non
ad interitum trahunt, exprimuntur, non solum quia vult. Venit Salvalor ad mundum. Quare Salvator
igniti, quia virulenli, quia ad perimendum sunt diclus est mundi ? nisi ut salvet mundum , non ut
asluti, verum etiam quia per serpentera primi pa- judicet mundum^ Salvari non vis ab ipso ?. Ex te
rentes nostri ad peccandum persuasi (Gènes, in), judicaberis. Et quid dicam, judicaberis ? Videte quid
ac de immortalibus sunt peccando morlales effecli. ait :
Recle per serpentem oeneum Dominus ostenditur, Qui crédit in eum , non judicatur ; qui autem non
quia venit in similitudinem carnis peccati (Rom.vm), crédit....Quiddicturum sperabas, nisi judiealus? jam,
quia sieut oeneus serpens effigiem quidem ignitis D inquit, judicatvs esl. Notandum apparuit judicium.,
serpentibus similera, sed nullum prorsus in suis sed jam faclum est judicium. Novit enim Dominus,
membris habuit ardorem veneni nocentis, quin po- qufsunt ejus (Il Tim. u). Novit qui permaneant ad
tius percussos a serpentibus sua exaltatione sanabat, çoronam, qui permaneant ad Hammam.Novitin area
sic nimirum, sic Redemptor humani generis non sua triticum suum, novit et paleam ; novit et sege-
carnempeceati, sed similitudinem induit carnis pec- tem, novit zizaniam.
cati, in qua morlem crucis patiendo credenles in se Jam judiealus est, qui non crédit. Quare judi-
ab omni peecalo et ab ipsa eliam morte liberaret.
ealus ? quia' non credidit in nomine unigenili Filii
in
Sicut ergà Moyses exaltavil serpentent deserlo, ila,
Filium sicut Dei. - - .
inquit, oporlet exaltàri hominis, quia
illi qui exâltalura pro signo serpentem oeneumaspi- Hoc est autem judicium, quia lux venil in mundum,
tenebras quam lucem,
ciebant sanabantur ad tempus a temporaria morte, el dilexerunl homines ,magis
eorum. Fratres mei, quorum
et à plaga quarii serpenlum morsus inlulerat, ila et eranl enim mala opéra
dominicoe credendo, confi- opéra bona invenit Dominus ? Nullorum, omnia
qui myslerium passionis fe-
imitando salvanlur in enim mala opéra invenit. Quomodoergo quidam
tendo, sinceriter aspieiu.nl,
675 IN S. JOANNIS EVANGEL1UMEXPOSITIO. 674
cerunt veritatem, et venerunt ad lucem ? Hoc enim A i non respuit baptisma servi ; et baptismale servi
sequitur : via proeparabatur Domino, et baptizatus est Domi-
Qui autem facit veritatem, venit ad lucem, utmahi- nus, viam se fecit ad se venientibus, ipsum audia-
festenluropéraejus, quia in Deo facta sunt. Quomodo mus. Ego sum via-, Veritaset vita (Joan. xiv). Si ve-
ergo quidam bonum opus fecerunt, ut yenirent ad . ritatem quoeris, viam tene ; nam ipse est veritas,
lucem, id est, ad Cliristum; et quomodo quidam di- qui est via. Audiamus Joannem : Baptixabal Jésus :
Jexerunt tenebras, si omnes peccaiores invenit, et Diximus quia baptisai Jésus, quomodo Jésus, quo-
omnes a peceato sanat ? Et serpens ille, in quo figu- modo Dominus, quomodo Dei Filius, quomodo Ver-
raia est mors Domini, eos sanabat qui morsi fue- bum. Sed verbum caro faclum est.
rant, et propter morsus serpeniis erectus est ser- Erat aulem Joannes baplizans in Enon juxta Sa-
pens, id est, mors Domini propter morlales homines lim. Locus quid est, ex nomine intelligitur, quia
quos invenit injustes. Quomodo intelligitur hoc ju- aquoe raultoe erant ibi. Enon juxta Salira locus est,
dicium, quoniam lux venit in mundum, et dilexe- ubi baptizabat Joannes; et oslenditur nunc usque
runl homines magis tenebras quam lucem: eranl locus in octavo lapide Scylhopoleos ad meridiem
enim mala opéra eorum? Quid est enim hoc ? Quorum , juxta Salira et Jordanem.
enim erant bona opéra? Nonne venisti ut justifiées B ' Nondum enim missus fuerat Joannes in carcerem.
impios? Sed dilexerunt,hv\p\t, magis tenebras quam Quare baplizat Joannes? quia oportebal ut baptiza-
lucem; ibi posuit vim. Multi enim dilexerunt pec- relur Dominus. Quare oportebat ut Dominus bapti-
cata sua, quia qui confitetur peccata sua, et accu- zaretur? Ne aliquis, magna licet proeditusgralia,
sât peccata sua, jam eum Deo facit. Accusât Deus vel polestate, coniemneret baplizari. Ipse Dominus
peccata tua; si et tu accuses, eonjungeris Deo. non contempsil bapiiSmi sacramenlum, quamvis in
Quasi duoeres sunt, homo, et peccalor. Quod audis illo non esset quod mundaretur in baptismo, qui
homo, Deus fecit ; quod audis, peccalor, ipse homo nullum habuit peccatum, quod dimitteretur in ba-
fecit. Delequod fecisti, ut Deus salvet quod fecit. piismi lavacro. Baptizatus est Dominus a servo, ne
Oportet ut oderis in te opus unum, et -âmes servus Domini baptismum contemneret. Nondum
in te opus Dei. Cum aulem coeperit tibi dis- enim missus fuerat ïn carceremJoannes. Ideo hoc di-
plicere quod fecisti, inde incipiunt bona opéra cit evangelista, ut.inteiligeretur hoec miracula,
tua , quia accusas mala opéra tua. Initium ho- quoeante posuit, primo anno doclrinoeDomini nostri
norum operum" confessio est operum malorum. Jesu Christi, quoe incipiebat a baptismo suo, acta
Facis veritatem, et venis ad lucem. Quid est, /„ esse : cujus anni gesla maxime alios intellexerit
facis veritatem? Non te palpas, non libi blandi- evangelista facere.
ris, non le adulas. Non dicis, Justus suraH cum Facta est autem quoestioex discipulis Joannis cum
sis iniquus, et incipis facere veritatem. Venis Judoeisde purificalione.Celantes enim discipuli Joan-
sutem ad lucem, ut manifeslentur opéra tua, quia nis magistrum, quia plures audiebanl conçurreread
in Deo facta sunt: quia et hoc ipsum , ..quod baptismum Christi, et proeferre Judoeos baptismo
libi displicuit peccalum tuum, non tibi displi- Joannis baptismum Christi, novissime venerunt, ad
ceret, nisi Deus libi luceret, el ejus Veritas te ipsum Joannem ut solveret quoesiionemquam habue-
tibi oslenderel. Sed qui etiam admonilus diligit ranl cum Judoeis de discreiione inter baptismum
peccata sua, odit admonentem lucem, et fugii eam, Christi et baptismum illius.
ut non arguanlur opéra ejus mala, quoediligit. Qui Et dixeruntei : Rabbi, qui erat lecum trans Jorda-
aulem facit veritatem, accusât in se mala sua ; non nem, ecce hic baplizat, et omnes veniunlad eum.
sibi parcit, non sibi ignoscit, ut Deus ignoscat ; ipse Quasi indignantes quod plures vénissent ad ba-
agnoscit, et venil ad lucem: cui gralias agit,quod tismum Christi, dixerunt : Omnes veuiunt ad
ille, quid in se odisset ostenderet ; dicit Domino : eum, et te dimiltunt. Tuo baptismo baptizatus
Avertefaciem tuum a peccatismeis (Psal. h). Et qua ]D est ille, ad cujus baptismum omnes modo, con-
fronle dicit, nisi iterum dicat: quoniam facinus currunt.
meum egoagnosco,et peccatummeum contra me- est Respondit, et dixit ': Non potest homo accipere
semper (Ibid.), Si autem post le feceris peccalum quidquam,nisi fuerU Mi datum de coelo. Vos mihile-
luura, retorquet tibi illud Deus anteoculos luos; et stimoniumperhibetisquoddixerim: Non.sumego Chri-
lune relorquel, quando jam poenitenlioefructus nul- slus. Si meo testimonio credilis, scitole me non esse
lus erit. Currile, ne tenebroe vos comprehendant. Christum, sed illum illius baptismum esse, in quo
Sequitur autem : remissioest peccatorum, et Spiritus, sanctus dalur,
Posl hoecvenil Jésus et discipuli ejus in Judoeam non meum : in quo tanlumraodo poenitentiadabatur,
terrain; et illic demorabalurcum eis, et illic baptiza- et fides in eum, de quo querimoniam nunc habetis.
bat. Baptizalus baplizat, non eo baplismate bapli- Non poiesthomoaliquid accipere,nisi fuerit illi datum
zat -quo est baptizatus : dat baptismum Dominus de coelo.Proeco sum, ille judex. Ergo servus, ille
baptizatus a serve, ostendens humilitatis viam, et, Dominus. Ille sponsus, ego amicus sponsi. Illum
perducens ad baptismum Domini, hoc est, baptisma oporlet crescere, me autem minui. Veniebam illi
suum, re proebendohumilitatis exemplum, quia ipses viam parare, non me exaltare. Ego v,ex clamantis,
 -SB BEDiÉ VENERÂBILIS©PP. PARS II. SÉCT. I. — EXEGETICA GENUINA. 676
ille verbum:Palfis. Qui:posl me venit, ante me faclus A é de diabolo dictum est. Ergo stare débet amicus
èsi-yid est, diguiiaté mihi proelatusest. Cujus ego sponsiet audire. Qiiid est stare? perraanerein gralia
non sum dignus: corrigiam calçêamenliejus.solvere. ejus quam accepit. Et audit vocem ad quam gâudeat.
.Id est, nativitatis illius qua ex Virgine natus venit Sic erat Joannes :-noverat unde gaudehat, non sibi .''
inmunduni, enarrare myslerium.- Audistis testirno- arrogabat quod ipse non erat. Sciebat illuminalum '
nium meum, crédite-têstimonio mëo, coricurr-itead se, non illuminatorem, Eral enim lumen verum, ait
illuni,In cujus baptismo est remlssîo: pëccàtorurii. evangelista, quod illuminâtomnemhominemvenieniem
Iste Joannes tanloe âuctoritalis habebâtur, ut à po- in hune mundum (Joan. i). Si omnem, ergo et ipsum
pulo Christus putaretuf ; sed ille falsum respuit Joannem, quia ipse de hominibus erat. Sequitur. Et
honorera, ut solidam possët habere veritatem. Noluit dicit Joannes :
de se jactare qupd non fuit,-ne sineeo esseiqui sem- Hoo ergà gaudium meum impletum est. Quod est
perfuit-.--QUiHabet spoiisam, sponsus' esl. Ego non gaudium ipsius 1-Ut gaudeat ad vocem sponsi. Multi
sum sponsus. Sed quid sUm.?-Amicussponsi, gaUdens enim ideo facli sunt insipientes, quia dixerunt se
in vocem illius qui est sponsus, de quo dicitur :Rêx esse sapientes : quos arguit Aposlolus in Epislola ad
'
omnis terroeDeûs : et adorabunl eum omnesréges lef- Romarips dicens : Existimanies se essè sapientes,
¥&{-omîtes génies serment èi (Psak txxi). Ulôest Bslulti facli sunt (Rom, i), Ergo Deus quod dat gra-
sponsus verus y sporisavëro sanctâ Ecclesia, ex oui' tias agentibus, lollit non agentibus. Noluit esse hoc
fiibUsCPngregâlâgenlibus , de qua Aposlolus ait : Joannes, gralus esse voluit : confessus est aecepisse
DëSpôhdivos-ititiviro virginem caslam exhibereChri- se, etgaudere se dixit propter Vocémsponsi, et ait :
slo(11 Cor. xi). Virgo est", et sponsum habet, quoe Hoc ergo gaudium meum impletum est.
qUotidiegénérât, et virgoperpétua manet. Vifginiias Illum oporletcreseere, nie autem mintii. Quid est
iioec integritas est mentis, ëharilalis peffeetid, uniias hoc, Illum oporlet exaltàri, mé autem liumiliari ?
eathdlicoe fidei, pacis concordia, casliiâs in cPiporë Magnum hoc Sâcramentum est, antequam veniret
et anima, quia nihil-valet' côrporis câsiitâs sine ca- Dominus Jésus, homines gloriabantur de se : venit
tholicoefidei inlegrilâlé. CujUsvirginis",id est, uni- ille homo, ut minuérelur hominis gloria, et auge-
versâlis Ecclesioeamici sunt proedieâioresëvangelicoe relur. gloria Dei.! Venit ille sine peccaio, et invenit
yéritafis. Et idéo dicit isle Joàniiés : Amicus sponsi, omnes cum peceato. Sisic venit ille, ut dimitteret
qui stat et- audit, él gaudio gaudet propter vocem peccata : Deus largiâtur, homo confiteatur. Etenim
Sponsi.Stat éiilm, qui in.fide recta pêrmânet; et quod confessio hominis, humilitas hominis; mîseratio
Crédit proe'dicâl.Qftâre slat? quia non cadit. Quare . Dei, allitudo. Si ergo venit ille dimiltere peccata,
'
non cadit? quia humilis est. Iste proecursor Domini C agnoscat homo humilitàtem suam, et Deus faciet
in solidà peirà slâbat, dum- ail: Non sum ego Chri- misericordiam suam. Illumoportet cfescère, me autem
stus i non sunl ego sponsus, sed amicus sponsi; Qui mihui. Hoc est, illuni ôportet dare, me âutéra acci-
gloriam illius quoerit, qui misil eum, merito non pere. Illtim oporlet glorificari, me aulem eonfiteri.
cadit; merito. stat, merito audit vocem sponsi, et Inlelligat homo gradum suum, et confileatur Deo,
gaudio gaudet proptor vocém sponsi. Vox ergo spon- et audiat.Aposlolumdicenlem homini superbienti et
si esl :ïte, doceteemnës génies, bdplimntes eos in elato, et extollere se volenti : Quid enim habes quod
nomine Patris, .et Filii-, et Spiritus sancti (Matllu non accepisli? Si aulem accëpisli,quid gloriaris qua-
xxvm). Confessus est ergo-Joannes, sicut superlùs si non acceperis? Inlelligat ergo homo qui accepit,
audistis*quia non s««t egù\.Christus.Quia- euni disci- qui volebat suum dicere quod non est ejus, et mi-
pulos multos. facer-elJésus, et- perférretûr ad eum, nuatur. Bonum est-enim illi ul Deus tri illo glorifice-
velutiut instigaretur (quasi iiwido enim nârraverunt-. tUr, ipse in se.minualur, ut in Deo augealur (I Cor.
Ecceille facit plures discipulos;quam tu), ille confes- iv)i Hoeclestimonia, banc veritatem eliam passio-
sus est, quid esset, etindémeruit ad eum periinerer nibus.suis significavëruiit ClirislUset Joannes. Nam
quia non est ausus dicere quod est iilé. Hoc ergo *. ^ Joannes capite minulùs est, ut et ibi appareret quid
dixit Joannes : Non potest homo acciperequidquam, est Illum oportêl crescere, me aulem minui. Hoc est,
nisi fuerit ci datum de coelo.Ergo Chrislus dat, et illum oporlet exallarii, më autem liumiliari ; lioc enim
homo accipiu Ipsi-vos mihi teslimohium pérhibetis significat et ipsa crealura lucis. Nam Christus na-
quod dixerim : Non sUm-egoChrislUs, sed quia mis- tus estdiebUscrescentibus, Joannes vero decrescerifi-
sus sum anlé illum. Qui habet sponsam^ sponsusest; bus, ut ostènderelur quid est Chrislus, hoc est lu-
amicusautem sponsi, qui stat et audit eum, et gaudio men verum ; el quid est- Joannes, hoc est iliismina-
gaudet propler vocemsponsi, non sibi gaudium facit lus ab eo. Crescamus nos in illo, et per-illum, ut
de se.-Qui enini vult gauderé de se; tristîs- erit. Qui ille crescal in nobisj' donec pervenianius ad perfe-
autem de Dëo vull gauderë, semper gàUdebit,quia ctura.diem. Audiamus adhuc quid Joannes de Chri-
Deus sempilernus est. Talem se dixil Joannes, pro- slo dixerit, vel quid de seipso, Dieit enim :-
pter vocenvsponsigâ'udëtaniicussponsi, ait, non pro- Qui de sursum venit, super omnes est; el qui de
pter suam vocem s et slâl, et audit ëum. Si ergo-ca- terra est, de terra .loquitur. Qui de sursumvenit, super
dit, non audit eum. De illo enim quôhdam qui ceci- omnesest, id esi Chrislus. Qui aulem.esidéterra, terra
dil> dictum esi;.:ElJn vérifàle non sletit (Joan. vin) ; est, et de terra loquitur^ id .est Joannes.- Cum, ergo
677 ÎN S. JOANNIS ËVANGELIUMEXPOSITIO. 678
de terra loquilur omnïs honio, terrenus est ; et dura A fax est. Quis?' Ipsë qui de coelovenit, et- descendit, .
terrena loquilur, dé terra loquilur. Qui vero ilïu- super omnes.est, Deusverax est,
minalus est ab eo qui est lumen verUffi, de divinis Quemenim misil Deus, verba Dei loquilur, Ipse est
loquilur. Ergo sursum est gralia Dei, deorsum na- Deus verax; ipse estDéus- et Dominusnoster.Jésus
lura hominis. Carnâlis carnaliler oeslimat, cârhali- Chrislus, de quo Aposlolusait : Postquam venit ple-
ter suspicaiur. Dum venil gralia Dei illumïnansho- nitudo lemporis, misil DeusFilium,suum faclum ex
minem, coeleslia loquilur, sicut dictum est: Qui muliëre, factum sub legé (Gàlat. îv).
illuminas lucernam meam, DominéDeus hieuS,illu- Quemenim misil DéUs,VerbaDei loquilur. Hoc uti-
mina tenebrasmeas (Psal. xvn), hoc .est, Illum Opor- que de Christo dicebat, ut se ab illo dislingueret.
tet crescere,me aulem minui. Ergo Joannes, quOdad Quid enim ? Joahrieffi nonné Déus nïisit? An non
Joannem perlinel, dé terra est, etdé terra loquilur. ipse dixit : Missus sum Utileëum?-&/:Quimemisit<
Si quid divinuma Joanne âudisti, îHuminanfisest, baplizare in aqua (Joan. i). El dé Mo dictumest : Ecce
non réPipiéritïS. Qui de coelovenit, sùpër omnesest ; millo angëlum meum ante te, èipfoeparabilviamtuam
et quodvidit et audivit, hoc testâtur. (Malach. ni). Nonne et ipsë verba Dei lôquîtur, dé"
El lestimoniumejus nemo accipii. QuOd dé ccelo quo etiam dictum est quod s'il amplius quaiù pfO-v
venit, super omnes est, Dominusnoster Jésus Chri- B- pheta (Matth, xii) ?Si ergo et ipsum Dominus-misil,
stus, de quo superius dictum est: Nemoascendit in et vérba Dei loquitur, quomodo ad disiinetidnèriidfr
coelum, nisi qui descendit-de cmlô, Filius hominis, Christo eum dixisse accipimus : Quem enim misit*
qui est-incoelo.Est autem super Omnes; et quôd vi- DéUs,verbaDei loquilur? Sed:vide quid a'djUngat.
dil, et audivit, hoc loquilur. Habêl enim et Patrem Non enim ad méhsurâm dat DeusSpiritum. Audi
ipse filius Dei, et audivit a Pâtre. Et quod audivit â Aposlolum dicentëm : Secundum ménsuramdônâtiô*-
Paire, quid esl? quis hoc explicât?- Quando lirtgua nis Christi (Ephes. (v). Hominibus ad ménsuram-dat,
mea, quando cor meum sufficerë potest, vel POfad uriico filio non dat ad mensnfâm. Quônïodo'homine
intelligendum, vel Iingua ad profëfendum ? Qtiïd est bus ad ménsuram? Alii quidem datur-per-Spiritum
quod Filius audivit a Pâtre ? Forte. Filius est, Ver- sermosapientioe,alii sermo scientioesécuhdum-eumdem:
bum Patris audivit. Inio Filius VerbumPairis est. Spiritum, alii fides ih éodeniSpiritu, ijlii prPplielia,-
Cum ergô Verbum Dei filius sit, Filius auiém ïocu- alii judicalio spirituum, alii généra linguâritth, alii
tus est nobis, non verbum suum, sed verbum Pa- dona cùràiionum (I Cor. x-'ii).Nttnquid oriinës pro-,
tris se nobis loqui voluit, qui verbum Patris loque- phefoe? Nunquid omnes doétorës? Nunquid oranês.
balur. Hoc ergo quomodo decuit et oporiuit, dixït virtutes ? Nunquid omnes dona habent sanitaiumï
^
Joannes : Qui de coelpvenit, super pmiïesesl ; el quod Nunquid omnes Iinguis lo'quuntur ?; Nunquid omnes
viditel audivit, illud leslatur, et testirnoniuméjus nemo interprelânlur? Aliffdhabet illë, aliudistë;; et qupd=
accipit. Si nemo, inquit, accipit, cur ergo Christus habet isle, non liabét ïllevMénsUrâest-,-divisio quoe*
venit ? Quoniam esl quidam populus proeparatusâd dam donorum est. Ergo hominibusmeiisura datur et
iram Dei, damnanduscum diabolo. Horuni nemo ac- concordia, ubi unum corpus facit. Quomodo aliud.
cipit lestimonium Christi. Nam si ômnirid nemo, accipit manus ut opëretur, aliud oculus ut;videa1,
nullus homo, quid est quod sequitur : aliud auris ut audiat, aliud pes ut; ambulef : anima,
Qui accipit téstimohiutiiéjus, Signàvit quià Deus tamen'unâ est, quoe'agit Omnia; in, manu ul opère-:
verax est? Certe ergo nénio, nïsi, ut ipse di- tur, iri pëde ut âmbûlët; in âurë Ut audiat, in oculo
cis, qui accipii lestimonium éjus, sighavii-,quia Deus ut vidéat ; sic surit ètiam;diversa doriâ fidelium,-lan-
veraxest. Respondiiërgo fortassë inlérrogatus Joan- quam membris âd' îïiensuranî cuiquë-propria dislri-
nes, quasi diceret nobis quid dixerit nemo', est buta. Sed Chrislus, qui dat, non ad' ménsuram ac-
enim quidam populus natus âd irani Dei, et âd cepit. Audi enim adhttC ' quod sequitur, quia
deFilio
hoc proecognilUs.Qui sint enim crédiiuri, et qui non dixërat; '
sint credituri, novit Dominus; qui sint perseveïaturi jj Non enim ad ménsuram dût-Deus Spiritum.- Pater
in eo quod crediderunt, et qui sint lâpsuri; novit diligit-Filium, et-omnia dédit in manu ejus. Ut-nps-
Deus ; et numerâti sunt Deo offines fuluri in vitam ses et- hicqiiam distincte dictum est-Pater,diligit Fi-,
oelernam. Teslimonium ejus- qui venit dé coelo, lium, Quare enim ? Pater non' diligit Joannem? et
nemo accipii. Qui autem accipit tesiimoiiiuméjus, lamen non omnia dédit iri manu ejus. Paler non
signavilquia Deus verax est. Signavildixit, hoc est diligit Paulum ? et-tamen non omnia dédit in.manu
signum ponit in corde suo, quasi singularë et spé- ejus. Pater diligit: Filium,- sed: quornodo Pater.-Fh-
ciale aliquid, huric esse verum Deum,qui missus est lium, non quomododominus servum ; quornodo,unir
ob salutenï humani generis. Quid est, signàvitquia cum, non quomodo adoplalum. Itaque omnia dédit
Deusveraxest, nisi quia homo mendax esi, Deusvé- inmanU ejus, Quid est omnia. Ut,tantum sit Filius,
rai est, quia nemo hominum potest dicéré quod quantus. est Pater.
veritalis est, nisi illuminelur ab eo qui mentiri non GAPUT IVi
poiest ? Deus ergo verax, Christus aulem Deus'éVis Cum ergo audisset Jésus. quia>audierunhBharisoei,
probare? Accipe teslimonium ejus, et inveuis: Qui etc. Utique Dominus si sciret Pharisoeos ila. dp se
euivi accipit testirnoniumejus, signàvitquia Detisve- cognovisse, quod plures discipulos;faceret, et, quod
679 BED^E VENERABILISOPP. PARS II, SECT. I. — EXËGETICA GENCINA. 680
plures discipulos baplizaret, ut hoc eis ad salutem .à A Spirilus sanctus visus est, sic intelligendum est,
pertïneret sequendo eum ut et ipsi essent discipuli, anle manifestum est visibilem advenium Spiritus
et ipsi vellent ab eo baptizari magis, non relinqueret sancii quoscunque sanctos eum lalenter habere po-
Judoeamterram, sed propler illos maneret ibi. Quia tuisse. Ita sane hoc diciraus, ut inlelligamus eliam
vero cognovit eorum scientiam, simul cognovit et . per ipsam visibilem demonstraiionem Spirilus
invidentiam, quia non hoc propterèa didieerant, ut sancii (qui adventus; ejus dicitur) ineflabili vel
sequerentur : abiit inde. Poterat quidem ille et proe- etiam incogitabili modo largius in hominum
sens ab lus non teneri, si nollet ; sed quia in omni corda plenitudinem ejus infusam. Sequilur :
re quam gessit ut homo hominibus in se çrediluris Reliquil Judoeam,et abiil itërumin Galiloeam.Quid
proebebat exemplum, quia unusquisque servus Deï est, reliquil Judoeam, nisi, reliquit infidelitate illo-
non peceat sisecesserit inalium locum, videns furo- rum qui eum recipere noluerunt, et lapidem quëm
rem forlem persequéntium se, aulquoeriin malum oedificaredebuerantreprobaverunt? et abiil per apo-
animam suam ; videretur autem ibi servus Dei pec- slolos in Galiloeam,id est, in vôlubilitatemhujus mun-
caresi faceret, nisiin façiendo Dominusproecessisseï: di, proecipiens apostotis : Ile, docete omnes gentes,
fecit-hoc ille Magister bonus, ut doceret, non quod baptizanles eos in nominePatris, et 'Filii, et Spiritus
timerët. Fortassis eliam hoc moveat, cur dictum sit; B '. sancii (Matth. x'xvili). Oportebat énim eum transire
BaplizabalJésus plures quant Joannes, et posteaquam per, Samariam. In leptione vero Evangèlii, infirmiia-
dictum est baplizabal, subjectum est, quanquam tera humani generis suscepisse Dominum Jesum
Jésus non baplizaret, sed discipuliejus. Quid ergo ? Cliristum, plenissime nobis sanctus evangelista mon-
Falsum. dictum erat, et correctum est? an ulrumque stravit. Sjquidem cum dixisset venisse Dominumin
verum? quia Jésus et baptizabât, et non baplizabal. civilatem Samarioe, quoedicitur Sichar , juxta proe-
Baplizabat enim, quia ipse mundabat ; non baptiza- dium qupd dédit Jacob filio suo Joseph, in quo proe-
batj quia non ipse tingebat.Proebebant discipuli niini- dio erat forisJaeob, addidit :
terium côrporis, proebebatille adjuiorium majesiatis. Jésus, inquit, faligalusex ilinere, sedebat sic supra
Quandoenim cessaret a baptizando, qui non cessât a puteum. Quod proedium sanctus Jacob Joseph" filio
mundandoîde quo dictumest ab eodemJoanne, per Jo- suo dereliquerat, quod non lam Joseph quam Chri-
annis Bapiistoepersonam dieentis : Hic esl qui baplizat slo arbitror derelictum, cujus figuram sanctus Jo-
(Joan. i). Ergo Jésus adhuc baplizat. Et quousque ba- seph palriarcha portabat, quem vere sol adorât, et
plizândi sunt, qui baplizandi sunt, Jésus baptizat. ' luna, omnes stelloe, benedicunl. Ad hoc proedium
Securus homo accédât ad inferiorem ministrum, ideo venit Dominus, ut Samaritani, qui hoeredifaiem
habet etenim sUperiorem magistrum. Sed forte dicât ^ sibi patriarchoe Israël vendieare cupiebant, agno-
aliquis : Baplizat Christus quidem in spiritu, non in scerenl ppssessoremsuum, et converterentur ad Chri-
corpore. Quasi vero alterius dono quam illius quis- slum, quia legilimus palriarchoe hoeres sit faclus.
quam eliam sacrameulo corporalis elyisibilis bapti- Dicil enim evangelista : Jésus autem faligalus ex ili-
smâtis imbuatur. Vis nosse quia ipse baptizat non nere sedebatsic siipra puleum. EvangelicaSacramen-
solum spirilu, sed eliam aqua? Audi Àpostolum : la in Domini nostri Jesu Christi diclis factisque si-
Sicut Chrislus, inquit, dilexit Ecclesiam suam , et gnala, non hominibus patent, et ea nonnulli minus
seipsumtradidit pro'ea, mundans eam lavacro aquoein diligenter minusque sobrie irilerprelando, asserunl
verbo, ut exhiberetsibi ipse gloriosamEcclesiam',non plerumque pro salute perniciem, et pro cognilione
habentemmaculam nequerugam, aut aliquid ejusmodi. verilatis errorem. Ilincque illud est sacramenlum,
Mundànseam,undeïjavàcro aquoeinverbo(Ephes. v), quod scriptum est, Dominum hora diei sexta venisse
Toile aquam, non est baptisma. Toile verbum, non ad pUteumJacob, fessumqueab itinere resedisse, a
est baptisma. Quoerienim soletsi in hoc baptismo muliere Samarilaria potum petisse, et coelera quoein
discipulorum Chrisli Spiritus sanctus daretur, pro- eodemloco scripta discutiendaet pertractanda di-
pter verba quse in sequenti hujus evangèlii loco r, cuntur. De qua re id primum tenendum, quod in
legunlur, ubi dicitur ; Spirilus sanctus nondum fue- omnibus Scripturis summa vigilaniia custodire opor-
rat datus, quia Jésus non fuerat glorificatus(Joan. vu). let, ut secundum fidems'il sacramenti divini exposi-
Profecto dabatur Spirilus sanclus in hoc discipulo- tio. Hora igilur diei sexla venit ad puleum Dominus
rum Christi baptismo, licet non ea manifestatione, noster. Video in puleo tenebrosam profundilalem,
qua post àscensionem Christi décima die in igneis admorieor ergo inlefligere mundi hujus infimas par-
linguis.dalus est. Nam quod quoedamlatenler, quoe- tes (Ephes. iv), id est, lerrenas, quo venil Jésus ho-
dam vero per visibilem creaturam visibiliter Deus ra sexla, id est, se.xla oelate generis humani, tan-
operatur, pertinet ad gubernalïonem prudenlioe,qua quam in sënectute veteris hominis, quo jubemur
omnes divinoeacliones, locorum, temporumque or- exui ut induamur novo, qui secundum Deum creatus
dinis distïnclione pulcherrima aguntuf. Quomodo est. Nam sexta oetassenectus est, quia prima infan-
autem ipse Dominussecum habebat uiique Spiritum lia, secunda puerilia, tertia adolescentia, quarta ju-
sanctuin in ipso homine quem gerebat, quando ut yenlus, quinta gravitas. Veteris ilaque hominis vita,
baptizaretur. venit ad Joannem, et lamen posteaquam . quoe.secundUm carnemtemporalicondilioneperagitur,
baptizatus est, descenderé iri eum columboe speeie Sexta oetate, id est, senectule, concluditur, quia in
 681 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 682
seneclute (ut dixi) humani generis, Dominus noster À / et perficerét ~ôpusejus. Sed carnàliter iritelligens
Creator nobis et Reparator advenit, ul moriente, sci- respondit .
licët, vetëre homine, novum in se constitueret, quem Tu cum sis Judoeus, quomodoa me bibere posets,
exulum-lulo lefreno, in coelesliarégna trânsferret. cum sim mulier Sâmarilana ? Non enim coulUnturJu- -
Ergo nunc puleus, lit dicium est, mundi hujus ter- doeiSamarilanis. Cui.Dominusnoster dixit: Siscires
renum la'borem et errorem lenebrosa profUndilâlé donumDei, et quis,est qui dicil tibi: Da mihi bibere^
significat. Bictum esl ab Apostolo : Et si exlerior ho- lu magis pelissesqb eo, et dedisseltibi aquam vivant.
mo nestercerrumpilur , sed inleriàr aulem fènovalUr Ut hinc ei ostenderet non se talerii aquam pelisse
de diein diem (Il Cor. iv). Rectissiine omnino, quo- qualem intellexerat. Sed quia ipse siliebat fidem ejus,
iiïani omnia visibilia ad exleriôrem hominem perti- eidem sciendi Spiritum sanctum dare cupiebat. Hanc
nenl,""quibus Cbrisliana disciplina renuntiat, hora enim recle inielligimus aquam vivara, quod est do-
séxta venit Dominus, id est, medio die, unde jam num Dei, sicut ipse ait-: si sciresdonum Dei ; et
incipit sol isle visibilisdeclinarein occasum, quoniam sicut idem Joaiines testatur alio loco dicens, quod
et nobis vocalisa Christo ad invisibiliumamorem, ho> slabat Jésus, el clamabat: Si.quis.sitit, veniat, et/bibat
jno interior recreatus ad inleriorem lucem; quoenun- (Joan. vu), consequenier omnino: Qui crédit in me,
quam occidit,reyerlitur, secundum apostolicam dis- B ' sicut dixit ScriplUra, flumina de ventre ejus fluent
ciplinam non quoerensquoevidenlur, sed quoenon vi- aquoevivoe(Ibid.). Quia primo credimus.ut hoecdona
denlur. Quoe enim videnlur leniporalia sunt ; .quoe mereamur. Hoc ergo flumeii aquoe vivoe, quod illi
auteni non videntur oeterna sunl (// Cor. iv)..Qupd mulieri volebat dare, merces esl iidèi, quam prius
autem faligalus venit ad puleum, infirmitaiem-car'nis in illa siliebat. De cujus aquoevivoe inlerprelationa
significat; quo"ddédit humililatera, quia et inibëcil- ila subjicit : Hoc autem dicebal, inquit, de Spirilu,
Titaiera carnis pro nobis suscepil, et homo homini- quem accepluri erant hi qui in eum credituri erant.
bus tara humiliier apparere dignatus est. De hac in- Nondum enim erat Spiritus'dalus, quia Jésus non-
firmiiaie carnis propheia dicit : Homo in plaga posi- dum fuerat clarificalus;( Ibid, ). Hoc itaque donum
tus, et sciens ferre imbecillilaiem(Isai. tni). De hu- Spirilus sancii est, quod post suam clarificationem.
ihilitaie vero loquilur Apostolùs, dicens' : Humiliavit dédit Ecclesioe, sicut alia Scriptura dicil : Aseen-
se, facius subdilus usquead morlem (Philip, n). dens, in allum , paptivam diixit caplivitatem, dédit
Quanquamillud quod sedit, quoniam soient sedere dona hominibus(Psal. LXVII).Sed adhuc illa mulier
doctores, possil alio inielleclu non humilitatis nio- •carnàliter sapit, sicenim respondit :
dëstiam, sed magistri demonslrare personam, Sed , Domine , neque hauritorium habes^ et putèus alius
quoeripotest quarê a niiiliere Sâmarilana, quoeini- .-. V est, unde ergo habesaquam vivant?Nunquid tu major
plenda gratioevenerat, bibere poslulaverit, cum ipse es patfe nosiro JaCobqui dédit hune puleum,, et ipsè
poslea spiriiaiis forilis alïïueritiamse peienlîbus dare ex eo bibit, et filiiejus, el.pecora ejus? Nunc vero
posse proedicaverit?Sed scilicët sciebat Deus'mulie- jam Dominus exponit quid dixerit :
ris illius fidem, quoequoniam Sainaritana erat, solët Omnis, inquit, quibiberit ex aqua isla, sillet ite-
Samarioeidololatrioeimàginem susiinere. Ipsi enim runt; qui aulem biberit de aqua quam ego dedero, npn
separaii a populo Judoeorum, simulacris mutorum sitîet in sempiternum; sed aqua illa. quam dedero fiel
animalium, id ëst,'vaccis âureis animafum sUarum in eo fons aquoesalientîSin vitam- oelernam. Séd mil-
deëus addixerant. Veneratautem Jésus Doriiinusno- lier prudentiam carnis ampleciitur. Quid enim re-
ster, ut genlium muïtiludinera, qUoesimulacris ser- spondit ?
vieral, ad unilalera fidei Chrislianoe el incorruploe Domine, da mihi hanc aquam,, ul neque siiiani,
o religionis adduceret. Non enim est, inquit, sanis
opusi neque veniam hue haurire. Dicit ei Jésus : Vade, voca
medicus,sed mplehabenlibus (Matlh. ix). Ergo eo- -virumtuum , et venihue. Gum scirét eam virum non
rum fidémsitit, pro quibus sanguinem fudit. habere, cur hoc dixerit, quoerilur, nâraque cum
Dixil ergo ad eam Jésus : Mulier,,da mihi bibere. ^.imulier
i dixil : " '/ .
Et ut noverat quoe siliebat Dominus noster, post Non habeo virum, dicil ei Jésus : Bene dmsli non
paululuni veniebant discipuji ejus, qui perrèxerant habere te virum, quinque enim viros habuisti; jet
In civilatem ut cibos cmërent ; qui dicunt ei : nun'c quem habes, non esl, tuus vir, hoc vere dixisti.
Rabbi, manduca. Ille autem dixit eis : Egp habeo Sed non sunt hoeccarnàliter. accipienda, ne huic
. escammanducare quam vos nèscitis. Dicunl discipuli ipsi adhuc mulieri Samaritanoe similes esse videa-
ejus ad allerulrum : Nunquid aliquis ullulit ei man- mur, sed de illo dono Dei, si aliquid jam gustavi-
ducare ? Dicil eis Jésus : Cibus meus esl ul faeiam mus, spiriiualiter islud traclemus. Quinque viros,
veluniatem ejus qui me misil, ut perficiam opùsejus. quinque libres qui per Moysen miuistrati sunt non-
Nunquid hic intelligitur alïad voluntas Patris qui nulli accipiunt. Quod autem dicium est : El nunc
cum misit, et opus ejus quod perficere velle re- quem habes,' non est tuus vir, de seipso Dominum
.spondit., nisi ut nos ad fidem suam a pernicioso dixisse intelligunl, ul iste sit sensus ; Primo quin-
, mundi errore converterel ? Qualis est ergo cibus que libris Moysiquinque viris servisii ; nunc aulem
ejus, ta lis et polus, quia propter hoc in illa mu- quem habes, id esl, quem audis, non-ésl-tuus vir,
. liere siliebat, ut faceret in ea volunlatem Patris quia nonduin in eum credidisli. Sed quoniam non-
>'. PATRQI.. xmr. .. 22
 ita-i, ÈE-DiEVENERABiLISOP-P.PARS H. SECT. L—EXEGET1CA GENUINA fifii
dum crëdens Chrislo, adhuc utique illorum quin-.Atus hominis,-qui anjmalem. afleclionem tanquam
que virôrurii, id est; quinque librorum, cbpulatione conjugpm régit.: non ille-, Spiritus .sanctus-, qui
tenëbaluri'- pôlést mOveré quoriiododici poluerit : eum Paire et Filio.inçomraulabililer datur; sed
Qùihquevires habûisli, quasi nunc eos jam non ha- spirilus horiiinis, de: quo Apostolùs dicil : Nemo
èerét y cUm âdhuc utique ipsis subdita vivereu scit quid est in homine, nisi spiritus hominis(I Cor.
•DéirideCuraquinque libri Moysi nihil aliud quam irjk, nam et ille Spiritus sanctus, spiritus Dpiesl ;
Çhristum proedicéril, sicut ipse ait: Si crederetis de quo iierum dicit : Sic.et quoeDei sunt nemoscit,
Moysi, crederetisforsilan et mihi, ille enim de me nisi Spiritus Dei (Ibid.); .Hic ergo spiritus hominis
'scripsit (Joan. m), quomodopotest intelligi a quin- .eum proesensest, id est, inlenlus est, et se pietate
que illis libris rëcédere hominem; ul adiGhrislum subjicit Deo, inlelligil hpmp quaaspiritajjter dicun*
transëai; cum illcqui crédit in Christum , non re- ,tur. Cum autem diaboli error tanquam'absente in-
liriquendôs: qUihquëillos libros, sed spiritualiter lelleetu in anima dqminaïur, aduller est. Vocaergo,
'intélligéndos multo beaïiu's âmpleciatur? Est ergo inquit, virmn.tuum,id est, spirilum qui esl'-in le,
alius intellect-us, ut quinque viri intelligantur.quiri- quo potest hpmp-inlelligere spirilalia. Si enim lux
que côrporis sensus.: Unusqui ad oculos pertinet, yeritatis il|uslret vir, adesse inleilîgiiur. Voca igilur
q'iio lucem islam visibilem, et quoslibët -colores, B virum tuum, ut ipse adsit cum loquor libi, ut spi-
formâsqUecorportittr, cëriiimus.Aller estanrium, rilalem aquam acçipias. Gui virum se habere ne-
quo vocum et oriiniom sonorum monuménta senli- ganli. René, inquit, dixisti, Quinqueenimviros /rà.-_
iriu's".Tèrliûs Hariûm, quo varia odorum suavilaie buisli, id est, quinqup sensus carnales le in prima
'dëlëctamur.-Quarlusin ore gustus dulcia et araarâ sptaierexerunt; et nunc quemhabesjnpn est tuus vir,
sentit, et Omniumsàporum habet examen-.Quinlus quia non est inie spirilus qui intelligai Deum, cum
per totum corpuslarigendo dijudicat calida-etfrigi- .quo legilimumpotes habere. conjugium: sed error
da, et dura et mollia, el léyia et aspera ;et quidquid diaboli potius dominaltir, qui le adulterina contami-
aliud est, langendo senlimUs.Istis itaque carnalibus natipnë eprrumpit. Et fortasse ut intelligentibusin-
• quîriquë sensibus prima hominisoelasimbuitur, ne- dicaret quinque
mempratpscôrporissensus, quinque.
icéssitate riaturoe]morlalis,- quia ila posi.peccalum yirorum, npniine signifieari, post quinque carnales
primi hominis naii sumus, ul nondum reddita luce responsionps ista mulier séxta responsione nominal
mentis, carnalibus sensibussubdili, carnalem viiam Chrislum. Nam prima ejus responsio est : Tu cum
Sinealla veritalis inlelligenliatranseamus.Taiesne- sis Judoeus, quompdoa me bibere pelis? seçunda :
cesse esl éssë infârtles,'£tparvulos pueros; qui non- Domine, nequein quo Itquriashabes, et puteus alius
'
dum possunt accipere ralibnem. Et-quia nalurales *,est ; tertia : ppmine/, da mihi hanc àquam, ul non
'surit isti sensus, quiprihiara oeiaiemregunf, et Deo . siiiam, nequeveniamhue haurire; quarla : ÏVonha-
artifice nobis iribuii sunt, recte dicuntur viri^id est beo virum; quinla : Video quia propheta es: patres
mariti, lanquam légiiimi, quoniam non.eos error Mostriin montehoc qdqraveruni.Nam ista responsio
; vitio propridi sed Deo artifice natura conlribuit; parnalis est, carnalibus enim datus fuerat locus
-Cum aul quisqUè ad eam vPnerit oetatemin qua fprrenu.subi orarëht, spirilales autem in spirilu et
possit capax essè ralionis, si veritatem slaliriijçom- Veritaië ^adpraruros Dominus dixit. Quod postea-
preliendere poluerit,. non illis sensibus recloribus quam loculus est, sexla mulier responsioneChri-
utereiur, sed habebit virum spiritum ralionalera, slum falelur omniumhistoriamesse âoelurum.
cui sensus illos in famulatum redigat-, servituti Dicilenim; SciOquoniamMessiasvehil,.quidicilur
• suljjiciens corpus suum, cum anima non jam viris Chrislus; cum ergoyenerit,ipse nobisannuniiabitom-
quinque, id esl quinquecorporels sensibus subdita nia. Sed adhuc errai, quia eum quem venturum spe-
- est,, sed'Verbum divinu.rohabet legilimumvirum, rai venisse "nonvidet. Verumlamen, mispricoidia
cui copnlala et inhoerens, cum et ipse Spiritus ho- Domini, nunc error isle tapquam adullerexpellitUr.
minislioeserit Christo, quia.capul viri Chrislus est]jx Diçilenimei J ésus: Ego sum, qui tecum loquor.
(iCor.xi), amplexa «piriialia, oeierna vita sine Quoaudilo, illa hih.ilrespondit, sed staiirii, relicta
•ulloseparationis timoré.perfruitur. Quinis enim sé- hydria sua, abiil in civitalemfestiiians, ut Êvànge-
pare tenebalur, .quoe significabalmultitudinemsoe- liumél Dominiâdyéntum non lantuiri crederet, sed
euli va'nissuperslitionibus subjugari, post tempora etiam pisëdicarët. Née hoc, quod relicia hydria dis-
illa quinque carnalium sensuum, quibuspriinaoeias, cessit, negligënlerproelereuifdumest : hydria enim
lit dixïriiusi.regitur: non eam VerbumDei acceperat fortasse amoremsoeeulihujus sigrii(icai.,'idest, cti-
in coujugium, sed eoiiiplexu adulierino diabolos piditatëm : quia sibi hominesdé tënebrôsaprbfiin-
oblinëbat. Iiaqûe illi Dominus dicit,. videns eani diiate, cujus imagineraputeus geril, hoc esl de icr-
esse carnaléiii, id est, carnàliter sapere : Vade, rena, conversatiônehauriuni voluptalera: qua per-
-"vocavirum tuum, et veni.hue, id est : Removere ab cepia, iterbm in ejus appetitUmînardescuni, sicut
; affeclionecarnali in qua nunc ponstituta es, unde de aqua illa qui bibéril siliét ilerura. Oporlebai au-
. non potes inlelligere quoe-loquor; et voca virum tem ut Chrislo credéiïs, soeculorenuntîarel, et reli-
- mirai, id. est, in spiritu inlelligeiilioeproeseusesto. cta hydria, cupidilalémsoecuiàrëmserëliquisse mon-
Est enim animoe quasi marilus quoilaminodoSpiri- slrârei, lion solumcorde crédëns ad jusliiiàm, séd;
 688 IN S. JOANNIS.EVAKGELIUMEXPOSITIO. G8ff
eliam ad salulem professura, proedicatura credidit. Ai parlés, ut parïter in lapidéangulari, qui est Christus,
Dicilei mulier: Domine,videoquia prophëta es lu. copularpntur. Unus enini paries a Judoeis,unus a
Ctepit venire Tir, nondum plénë venit ; propheiani genlibus. Longe a se isti parietes, sed donec in
Dominumpntabat : erat quidem propheia, nam dé angulo conjungantur. Àlienigeiioeaulem hospiles
seipsoait : Non est prophëtasine honore, nisi in pa- erant, et peregrini a testamenlis Dei. Secuudmiî
iria sua (Luc. iv). liera de illo dictum est âd" Moy- hoc ergo dictum est : Nos adoramus quod scimus.
sen : Prophetameis suscitabode frdlribns eorum si- Ex persona sïquidem Judoeorumsic dictum est, sed
milethlui (Deut, xviu) : similem scilicët àd for'mam de qualibus fuerunl aposloli, quales fuerunt pro-
carnis,"iionademinentiani majésialis. Ergo inveni- phetoe, quales fuerunt illi omnes sancii qui omtiià.
mus DominumJesuni dicium prophetam-, proinde sua vendidertral, et prelia rerunl suarum ad p'èdes
jam non multum errât mulier isla. Video, inquit, apostolorum posuerunt (Act. iv). Non rëpUlïtenihi
quia prophëtaes tu, incipit adufterum excludere : Deus plebemsuam quamproesciit(Psal. xcm). Audi-
Videoquiaprophëta es, et incipit quoerere quod'11- vit hoc mulier isla, et addidit. JàmdudUm prophë»
lam solebatmovere. Conlenlio quippe fuerat inter tam dixerat. Vidil alia dieëré éum cum que lbque-
Samaritanos et Judoeos, quia Judoeiiri templo a Sa- batur, qui jam plus esset quam propheia; et quid.
lomonëfabricato adorabant Deum; Samariiani longe B : responderit, videle. Dicit einiulier : "'
inde positi, non in eo adorabant; el ideo'Judoeime- Scio quia Messiasvéniel, qui dicitur Chrislus. Çtim
'
lio'résse esse volebânt, qui in templo adorabant ergovenerit,ille nobis pmnià dembhslrabil. Quid est
Deum. Non enimcoulunlurJudoeiSamaritanis, quia hoc? Modo, inquit, de teriiplo Poniendunt Jùdoeï,
dicèbanleis : Quoniam vos in lemplo adoratis,"'et et nos de monte conlëndimus. Cum ille vënerit,
ideo vos nobis meliores esse perliibelis, quod nos nibntem spernet, clleniplum ëverlët, dbcébit iste
non habemus : nunquid paires nostri, qui Deo pla- omnia, ut in spirilu et veritate novèriùus'adorare,.
cuerirat, iri illo lemplo adoraverunt ? Nonnein isto Sciebat quis eam posset docerë, sed jam docentem.
monte adoravérunl, ubi nunc sum? Meliusergo"nos, nondum agnoscebai. Jam ergô digna erat cui nsani-
inquîunt, in hoc monte Deum rogamus, ubi patres festaretur. Messiasauteriiunctus est, urictus Groece-
riosirirogaverunt. Conlendebantutrique ignari, quia ' Chrislus esl, HebraiceMessias. Ergo dicit el niulier:
"virumnon habenles, illi pro templo , isii pro monte Scia quia Messias véniel, qui dicitur Chrislus. Cum
inflamhiabantur adversus invicem. Dominuslamen ergo venerit, ille nobis anhuntiabil omnia.
modo quid docet mulierem, lanquam cujusvir coppe- Dicit ei Jésus : Ego sum, qui loquor lecum. Vocavit
rit proesensésse? Dicit ei'muïier : Domine,videoquia virum suum; faclus est vir ejus caput mulieris; fa-
:
propheia es tu, patres nostri iu montehocadoravë-->*clus esl Chrislus caput viri. jam mulier ordinatur
. ritnt, èl vos diciiis quia Jerosolymisadorare oporlet.- in fide, et regilur bene victura. Posteaquam audivit
" -'
Dicil ei Jésus : hoc : Ego sum, qui loquor lecum; jam ultra quid
Mulier, credemihi. Crédit enim. Ecclesia sporiso, diceret, quando Christus Domines maniféslare sa
sicut seriplum est in Canliciscanlicorum : EndÙe- Voluitmulieri, cui dixerat : Crede mihi"?
cïusmeusloquilurmihi : Surge, propera, arnica mea, Et conlinuovenerunt discipuli, et mirdbanlur quia:
et veni.Jdnï ënim hièmstransite, imberabiit, flores cmn muliere loquebalur. Quia quoerebat perditam,.
apparuerunlin terra, lempus pulalionis advenit, vox qui vénérai quoerere quod perierat (Luc. xix), hoc
turturis audita est in 'terra nostra (Cant. n). Merito illi mirahanlur. Bonum enim mirabahtur, non ma-,
jam proesenteviro audit mulier : Crede mihi, jam lum suspicabaniur.
enim est in te qui credat, quia proesensesl vir tuus. Nemo lamendixil : Quia quoeris,aul quia wqueris
Coepistiadesse inlellectu, qUandome prophetamap- cumMa? Reliquilergo hydriam suam mulier, audito;
. pollasii.Mulier,crede mihi,quia nisi credideritis,non Ego sum, qui loquor lecum. Et recepto in corda
inteltigelis.Ergo",mulier, crede mihi : Christo Domino, quid faceret, nisi jam hydriam
Quiavénielhofq, quandonequé in montehoc, neque «j dimitlerei, et evangelizare currerpt? Projecit cupi-
in Jerosolymisadorabilis Patrem. Vos adpralis qiiod ditatera, et properavUannuntiare yeritaiem. DisçànE
nescitis;nos adoramusquodscimus,quia salus ex Ju- qui volunt evangelizare, prpjiciant hydriam ad pu-
'
doeisesl.Sëd véniel hora, el nunc est, quando. Quoe leum. Reçordaminiquid superiusdixerim de hydria.
' '
"ergohora ? . . . Vas erat quo aqua hauriebalur, Gl'oeconomine ap-
QUandoveriado'raloresadorabunlnonin monteisto, pellatur 0S/5ÎK,quoniani Groece aqua vSap dicilur;
non in templo,sed in spiritu et veritqle.Spiritus est lanquam si aquarium dicerelqr. Projicit ergo hy-
Deus. Si corpus esset Deus,. oporlebat eum adprari driam, quoe non jam usui,. sed oneri fuit. Avida
in monte, quia et corporeus nions; oportebat eum quippe desiderabat aqua illa satiari, ut nuntiaret
âdorari in templo,quia corporeum est lemplum. Chrislum. Onere abjeclo.,cucurrit ad civitatera.
Spirilus est Deus,el eos qui adorant eum, in spirilu Et dicil Mis hominibus:Venile et videlehominem
oporlet adorare. Nos adoramus quod scimus; vos qui dixil mihi omniaquoefeci, nunquid ipse est Chri-
ddoralis quod nescitis, quoniam salus ex Judoeisest. stus? Exierunt de civilale, et yenipbanlad etun, et
Multumdedii Judoeis, sed noii islos reprobos acci- rogabant eum discipuli dicentes: Rabbi, manduea.
"jere.Parielem illuni accipe, cui adiunctus est finis ïerant enimemerecibos,et vénérant,.Ille autem dixil:,
 687 BED.E VENERABILISOPP. PARS IL SÈGT. î. — EXEGEÏICA GENU1NA.. 688
Ego cibumhabeo manducare, quemves nescitis. Di- ti quid dictumsit : Simul gàudeal, el qui séminal, el qui
cebanl ergo discipuli ad invicem: Nunquid aliquis metil. Dispares temporales labores habuerunt, sed
etlulil ei manducare? Quid mirura si mulier illa gaudio pari1er perfruenlur, mercedem simul acce-
non intelligebal aquam? EGce discipuli nondum pluri suam, vitam oelernam.
intelligunt escam, Audivit autem cogitationes eo- Ea; civitate aulem illa multi crediderunt in eum
rum, et jam instruit ut magister, non per circuilum, propler sermonemejus, propter verbummulieris te-
sicut illam, cujus adhuc virum requirebat, sed jam slimoniumpèrhibentis,Quia dixil mihi,omniaquoecun-
aperte. que feci. Cum venissenlautem ad,illum Samaritani,
Meus, inquit, cibus est ul faciant vpluntatemejus rogaverunlut apud eos manerel; et mansil ibi duos
qui me misil. Ergo et potus ipse erat iri illa muliere dies; et mullo plures crediderunt propter sermonem
ul faceret yoluniatera ejus qui eum misil. Ideo di- ejus; et mulieri dicebant: Quiajam non propter luam
cebat : S'uio, da mihi bibere, scilicët, ul fidem in loqttelam credimus. Ipsi enim audivimus, et scimut
ea operaretur, et fidem ejus biberet, et eam in quia hic. est vere Salvalor mundi. Et hoc paululum
'corpus suum irajiceret, Corpus enim ejus est Ec- animadvenendura.est, quia lectio lerminala est:
clesia. Ergo, inquit, ipse est cibus meus ul faeiam mulier prima nuntiayit, et ad mulieris teslimonium
volunlalemejus qui me misil. ° crediderunt Samaritani, et rogaverunl eum ut apui
Nonne vosdicilis quod adhucquatuor mensessunl, eos manerel; el mansil ibi duos dies; et plures credi-
il ntessis venit? In opus fervebat, et operarios mil- derunt; et cum credidissent, dicebant mulieri : Non
lere disponebat. Vos quatuor menses çonipuiaiis jàm propter verbumtuum credimus, sed ipsi eognovi-
ad messem, ego vobis aliam messem albam et pa- mus et scimus quia hic esl vere Salvalor mundi.
ratâm oslendo. Primoper famam, posteaper proesenliam.Sic agitui
Ecce dico vobis: Levqte oculos veslros, el videle, hodie cum iis qui foris.sunt, el. nondum Christiani
quia jam alboesunt regionesad messem.Ergo messores sunt, Chrislus nuniiatur per Chrisiianos amicos,
missurus esl. In hoc enim est verbum verum, quià, lanlum illa muliere, hoc est Ecclesia, annuuliante
alius est qui metil, alius esl qui séminal, ul qui sémi- ut ad Chrislumveniant. Çredunt per islam famam;
nal simul gaùdeat, et qui metil. Ego vos misimelere manet apud eos.biduo; hoc est, dat.illis duo proe-
quod vos non laboraslis. Alii laboraverunl,et vosin .cepta charitalis; et mullo plures in eum çredunt
ëorum laboreminlroisiis. Quid ergo messores'misit, firmius, quoniam vere ipse est Salvalor mundi.
non serainaiores? Quo messores? ubi jam alii la- Posl duos autem dies exiit inde. Ipse enimJésus
bôraverunt. Nam ubi jam labpratum erat, et sêmi- teslimoniumperltibuilquia propheiain sua patria ïtono-,
natura erat, jam malurum faclum, falcem et tritu- rem non habet. Contirmatis vero Samaritains in fida
rant desiderabaf. Quoergo erant messoresmillendi? et charitale, id est j genlibus, revertilur novissimis
Ubi jatn prophêtoe proedicaveranl,ipsi enim semi- diebus hujus soeeuli in patriam, in qua needum
îiaiores. Nam si ipsi non seihinatores.unde ad illa honoreni habuit; de qua ipse jn hoc loco teslatur
mulier pervënerat : Scio quia Messias veniet?Jam- quia propheia iii sua palria honoreni non hâhet.
ïstâ mulier frucius maiurùs erat, et erant alboe In patria yéro mirâcula fecit, et, non crediderunt in
messes, et falcem quoerebant.Misi vos. Quo? melere eum ; in Samariâ non fecit, lamen crediderunt
quod non seininaslis; alii-laboraverunl, et vos in unius lëminoelestimonio.In Filium enim Dei credidit
iàbofes ëorum introislisl Qui lahoraverunl ? Ipse Ecclesia. apostolica proedicatione, quoe a Synagoga
Abraham, Isaac et Jacob. Legite labores illorum : rejecta esl ; unde in patria sua terrena ipso Christo
in omnibus laborihus eorum propbelia esi Christi. proedicanle non nisi pauci crediderunt. Et hoc est
Et ideo sëminatoreSMoyses, el coeleri patriarchoe, quod in alio loco unus evangelislaait : -Qui crédit in
et omnes proplieioe,quania perlulerunt in illo tii- me, opéra quoeegofacto et ipse faciet, et majora ho-
gorë quando seminabant? Ergo jam Judoeamessis rum faciet (Joan. xiv). Majoraopéra fuerunl, lolius
parata erat: merilo ibi lanquam matura sèges fuit, jj mundi fides per aposlolicam proedicalionem, quam
'quando tôt millia hominum prelia rerum suarum Chrisii, qui in Judoeâpaucos admodum salvâvit,;in
dfferebani,el ad pedesapostolorumponënlës(Acl. iv), tantum paucos, ul discipuli sui, proeler.duodecira,
perdilis huraeri sarcîriis soecufaribus,Chrislum Do- diraiserint eum, sicut dicium est : Multi discipulo-
minum sëqùebanlur. Vere malura messis. Quid inde rum ejus abierunl rétro, el jam noncumillo ambula-
%,'actumest de ipsâ messe? Ejecta sunl pauca grana, . banl (Joan. vi).
et seminaverunt orbem terrarum ? et surgit alia Exceperunteum Galiloei, cumomnia vidisseniqua
messis, quoe in fine soeeuli meiendâ •esl; De ipsa feceral Jerosolymisin die festo; et ipsi ascenderuni
messe dicilur : Qui seminanl in làcrymis, in gaudio ad diem feslUm,Forte miraculorum curiositale in<
meiëni (Psal, xn). Ad islam ergo messem non apo- cilâli, non voluniàte proedicaiioriisejus audiendoe
sloli, sed angeli; milturiiur. Messores,iiiqUit,angeli VenilergoJésusiierumin Cana Galiloeoe,ubi aquam
sunt. Ista ergo messis crescil inter zizania, et vinum fecit. Quasi diceret ; Quamvis plena domus
exspectat purgari in finem. Illa vero messis jam esset discumbentium, ubi miraculum in conspecti'
taaiura ërat, quod prius missi surit disc'puii, ubi ilbr'.iQ! iecil Christus, tamen pauci credideruni ji«
'et prophëtsëlaboràyerUnt.Sed lamen, fratres, videfe eum, dicentê evangelisla : Et credideruniin ei;.mdi-
..<339 IN S. JOANNIS EVANGEL1UM EXPOSITIO 69d
scipiiliêj«s. Et forsilan ad verecundiam dictum' est jA Credidit homosermoniquemdixil ei Jésus, el ibat.
civium suorum, et ad laudem alienigenarum. Nam lncipiebat enim fidem habere in sermone Jesu,
Galiloeicives fuerunt Christi, et Samaritani alieni- et ideo sanilalem meruit filii; et qui ex parte du-
genoefuerunt. In sacra legitur historia : bius venit, fidelis recessit; et ideo sanilalem meruit
'
Eral aulemquidamregulus, cujus filiusinfirmdbalur filii. .
Capharnaum. Regulus dimiriutivum nomen esl a Jam servi occurreruntei nuntiantes quod filius ejus
rege; et ideo forsilan regulus dicitur isle, quia viverel. Inlerrogàvilergo horam in qua melius habue-
saluiem poposcit filio suo, qui plenam non habuit rat; el dixeruntei : Heri, hora séplimà reliquil eum
fidem, habuit et non babuit. Ideo audivil: febris. Septenarius numerus sanclificalus est in do-
A'isi signa el prodigiavideritis, noiicredilis. Qui enim nis sancti Spiritus, in quo sanitas hominibus cre-
salutein quoerebat pro filio, procul dubio credebat. dentihus constat, quia in sancto Spirilu', qui est
Neque enim ab eo quoereret saluiem, quem non donum Dei, remissio est omnium peccatorum cre-
crederet Salvalorem. Quare ergo dicilur : Nisi signa rdentibus. Septenarius quoque numerus, si dividilur
et prodigia videritis, non credilis, qui ante crederet in iria et quatuor, sanctam Trinitaiem significat in
quam signum videret? Sed memenlole qui petit; lernario numéro, et omnium crealurarum universi-
aperte cognosceiis quia in fide dubitavil. Poposcit B taiem in quaternario, propler quatuor elemenla, qua-
namque ut deseënderet el sanaret filium ejus. Cor- tuor animalia, et quatuor plagas mundi, et quatuor
poralemergo proesëutiamDomini quoerebat,qui per - anni lempora, quoeomniaex ipso, el per ipsum, el in
spiritum riusquam deerai. Minus itaque in illum ipso creala sunt (Coloss.i), constant, et gubernantur.
credidit, quem non puiabat posse salutem dare, quoniamin ipso vivimus,movemurel sumus(Act.xvn).
nisi proesens esset et corpore. Si enim perfecle Credidit ipse, et domus ejus iota. Quia nunlialus
credidisset, procul dubio sciret quia non est locus est ei filius sanus. Ad solum ergo sermonem credi-
ubi non est Deus. Ex magna ergo parte divisus esl, deruni plures Samaritani; ad illud autem miraculum
quia honorera non. dédit majestati, sed proesenlioe sola domus illa credidit. Quoeres portendit in mul-
carnali. Et saluiem itaque filio petiit, et tamen in liiudine fidem genlium, et in paucilate fidem Judoeo-
fide dubilavit, quia eum ad quem venerat, et poten- rum: génies vero solo sermone, id est, proedicaiione
tem ad curandum credidit, et tamen morienli filio aposiolica crediderunt; Judoeivero signa viderunt,
esse absentem pulavit Deum. Sed Dominus qui ro- et ipsum Dei Filium facientem, et lamen pauci cre-
gatur ut vadai, quia non desit ubi invitatur indicat, diderunt ex cisi
solo jussu saluiem reddidit, qui voluntate omnia CAPUT V.
creavit. Qua in re hoc nobis solerier inluendum, c Dileclio divinorum eloquiorum, et dulcedo inlelli-
quod , sicut alio Evangelisla (estante didicimus: ' genlioesancloe Scripturoe, et maxime humilis evan-
-Centurioad Dominumdixil : Domine,puer meusjacet gelicoeverilalis, in qua verborum honesla simpli-
paralyticus in domo, el maie lorquetur (Matlh.yni). citas palet, et sensuum alla profunditas lalet, adju-
Cui Jésus prolinus respondit : Ego veniam, el curabo vante ipso Dominoqui dat suavitatem, ut terra no-
eum. Quid est quod regulus rogat ul ad ejus filium stra det fruelum suum, et nos ad loquendum, et
veniat, et tamen corporaliier ire récusât; ad' servum vos ad audiendum exhortatur. Aique ulinam tara
vero cenlurionis non invitalur, eutamen se corpo- efficax nobis esset loquendi sensus, quam vobis
raliier ire pollicetur? Reguli filio per corporalem sludiose audiendi data est intelligenlia, dum video
proesentiamnon dignalur adesse, cenlurionis servo sine fastidio vos audire, et gaudio placatp cordis
non dedignatur occurrere. Quid est hoc? nisi quod vestri, a quo id quod salubre est, non respuitur,
superbiâ nostra retunditur, qui in hominibus non sed cum avidilale percipitur, et militer conlinetur.
naturam, qui ad iraaginem Dei facli sunt, sed hono- Loquamur ergo vobis et nunc de evangelica le-
res et diviiias veneramur; cumque pensamus quoe ctione. Duo pariter miracula humanoe sanitatis le-
circa eos sunt, profecto interiora minime pervide-:jjguiilu'r, unum invisîbililer per angelicam admini-
mus. Dum ea consideramusquoe in corporibus de- strationem, alterum per dominicam proesentiamvi-
specia sunt, negligiraus pensare quid sunt. Redem- sibiliter exhibitum. Sed ulriusque nobis sunt brevi-
ptor vero nosier, ut ostenderet quia quoealla sunt ler exponenda mysteria, ne prolixoe leclionis pro-
hominumsanctis despicienda sunl, et quoe despecia lixa quoque explanatio cuiquam forte gravis existai.
sunt bominum despicienda non sunt, ad filium re- Probaiica piscina, quoequinque porlicibus cingeba-
guli ire noluit, ad servum cenlurionis ire paralus tur, populus est Judoeorum,undique legis custodia,
fuit. Increpata est ergo superbiâ nosira,*quoenescit ne peccare debeat, munitns. Recte etenim lex,
quoe
pensare homines propler homines, sola, ut diximus, quinque libris Moysidescripla est, quinario numéro
quoe cïrcumstant hominibus pensai. Naturam non figuratur. Recle populus qui in quibusdam mundi-
aspicit, honorem Dei in hominibus non agnoscit. tiam viioe servare, in quibusdam vero solebat iin-
Ecce ire non vult Filius Dei ad filium reguli, et ta- mundorura spirituum tentamenlisagitari, per aquam
men venire paralus est ad saluiem servi. Hoc est signatur piscina, quoe nunc placida veniis
stare,
:
quod Apostolùs ait Infirma mundi elegit Deus, ut nunc eis irruenlibus lurbari consueverat. Et bene
fonfundat (ortia (I Cor. i). piscina eadem probaiica vocalur : Trpaea.ruquippa
 GS1 BEDJE VENERABIblS OPP. PARS il.; SEGT. t. — EXEGETIGAGENUINA. 692
Groecemes dicuntur, quia eranf nimirum in illo Akipso unus çommendalsr sanalor, non quia oiuni-
populo qui dicere Dpminopossent : Nos aulem po- potentis pietas Salvatoris omnes quos ibi Jauguenies
-pulus tuus, et opesgregis lui, confitebimur-libiin soe- invenit, sanare nequeat, sed:Ut doceret proeter uni-
çyla (Psal, LX-XVJII). Vulgo aulera.probalica, id esi, lalem ealholiçoefidei nullura cullibel. locum patere
pecuarki piscina ferlur appellala, quod in ea sacer- salutis. , - - -
doies hostias layare çonsueverant.. Multitudo lan- Eral aptem quidam homo, inquit, ibj, Iriginla et ç1
guçnlium quoe in çommpmpratisporlicibus jacebat, octo annos habensin infirmilale sua, Homo iste, mul-
aquoe motum exspeetans, significat eorum caieryas torum infirmitale dëtentus:annprum, significat pee-
qui, legis.verba audienles, suis se.banc virjbus im- catorem quemlibet enorm.isçelerum magniludine vel
pure non posse dolebant, atque ideo dominicoe numerosilale depressuni^. cujus significandorealui
, auxilium gratioe lotis animi affeciibus implorabant. etiam ortus temporis quo.isle. languebat congruil,
. Çoecierant, qui needum perfeetam fidem habebant; nam duodequadraginia annos habebat in inQrmitale.
çlaudi, qui bona quaj noverant operandi gressibus Quadragenarius aulem ournerus, qui denario quater
implerp nequibapt ; aridi, qui quemlibet oculum duclo conticitur,, pro perfectione rçGtoeconyersa.lio-
scientioe habenlesy-pinguedlne lamen spei, et dile- " nis solel in Scripturis accipi, quia quisquis perfeda
cliopis egebanl. Taies in quinque porlicibus jace-v cqiiyersatione se ge.rit,-legis profecto dialogum per
bant, sed (npn nisi in piscinam angelo veniente quatuor sancti Evangèlii libres impleL A qua niiui-
Sanabantur, quia per legem cognilio peccali, gralia rum perfectione duo minus habet, qui Dei et proxk-
mlem remissionisnon nisi per Jesum Cliristumfacta mi dilectione,. quam legis pariter et Evangèlii Scri-
, est (Rom, ni). Hune désignât angélus qui invisibiliter ptura coramendat, vacu.usincedit. Quod eliam my-
despepdens in piscinam,-et sugggrens vini sanândi, stice, Dominus sanans infirmum docuit, cura ait :
njovehat aquam. Descendit enim ,carne indutus ma- Surge, 'tellegrabalum tuumet ambula. SUKGE enim
. gni.çonsilii angélus,' id esi, paternoe voluntaiis nun- dicilur,-id est, viliorum lorporpm, ïn quibus diu
tjus in populo .Judoeorum, et. movebât peccaiores languebas, excute, et ad exerpitium,virlutum, quibus
doptrina sua, faetu.s ut OGCjdereluripse, qui sua perpetuo salveris, erigere. Toile grabalum tuum;
morte çorporali non solum spiritualiter languentem porta, id est, dilige-proximUmtuum , patienter ejus
sapare, spd et moriupsvivificare sufficerèt. Motus infirma, lolerando, qui te. adhuc tenlationum fasce
ergo aquoepassionem Domini,-quoemola turbaïaque depressum diu patienlerqiiê susUnuit. Alter enim
Judoeorum gente faCta est, insinuai; et quia per alterius onera portate, ël sic adimplebitislegem Ghri-
eamdem passionem redempti sunt credentes a ma-/ n sli (Rom. su). El sicut alibi dicil : Supportantesin-
ledicto legis, quasi,desoendeiites iu aquam piscina vicemhiçlwritate, sollicilisermareunilatem in vinculo
. turbala sànanlur, qui eaienus jaciierunt in portici- pacis (Ephes.). Ambula;autein, toio eor.de, lola
tus segroti. Legis siquidem litlera, quoe nescientes anima, toia virlule Deura dilige; et ut ad ejus visio-
quid ag|riduni, quid viiandum esset,.edocuit, nec npm pe.rlingere merearis, quoiidianis bonorum ope-
-tameri edoctos ul sua décréta çomplerenlur adjuvit, rum passibus de virlule jn virlulem progredere; nec
quasi eductôs dé sedibus ignorantioe prioris, in fratrem quem sufferendo ducas, ob araorem ejus ad
pqriicibus suis continebat, nec sanabat languidos. quem pergis, deserens., nec ob fratris araorem, ab
Gralia âUteni ëvangelica per fidem ac mysterium , illo quoerendo,cumqup manere.desideras, inientio-
dôniinicoe passionis sanai omnes,languores iniqui- ...nem recii incessus averlens. Sed ut perfecle possi»
fâtùni nostrarum, a quibus in lege Moysi.non polui- salvari, surge, toile grabalum. tuum, et ambula, Id
riius jusiificàri. Quasi ëjëctos de pprlicibus legis est, reb'nquepeçcala pristina/necessiiaiibus fratrura
oegrôfôsiri aquam jjiscinoe turbidam.ut sanari pos- succurre, et iu uniyersis quoeagis vide ne in hoc soe-
sint iriimiliit, qui a pecçàiis quoe lex ostenderat, culo mentem figas, sed ad yidendam faciem lui 'fe-
per aquâiribaptisrnatis abluit, testante Apostolo, quia slines Redemptoris;. Surge^ bona operando; porta
'.quicunquebaplizaii sûmus in Chrislo Jesu, in mprle]p. grabalum, diligëndoproxiraum; e(amfcu/«,exspeçian-
ipsius bdplizali sumus, cgnsepulti çum Ulp per. ba- çlo bealam, spera, et advenlura glorioe magni Dei
ptismum ih morlem, ul quomodo surrexil Chrislus .(TU.-n). Sed mira perfidorum dempniia, qui ad tara
à mortuis per gloriamPalris, ita et nos in novjtaleviloe iiiopinalam diu; lâuguenlis sanatipnem credere aç
ànibulèmus(Rem. vi). Bene aulem dicilur quia qui spirilualiter sanari debuerant, e conira.scaridalizalur,
primus descendisseïppst motum aquoe, sqnus fiebqt et salvalo pariter ac Salvatori caluninias siruunt :
aquoçunque. lanquprelenebatur,qp\& unus Dominus, salvatp quidem, quia -Sabbalograbalum.lulerit; Sal-
una fides, unum baplisriia,. unus Deus (Ephes. iy), vatori auiem, quia Sabbalo et illum salvari, et gra-
et qui"ïn ùnitate catholicaChristi mysteriis imbuilur, batum tolli proecepit. Quis melius de Sabbalo, quam
garnis fil a quqéunque, peccatorUni languore deti- tailla divinitalis ppientia nosse; ?
neaiiir. Quisquis autem ab unïtaie diserppat, salu- Dicebant,inquit,, Judoei, Mi qui sanatus fuerat.
iem, qu* ab uuo est, cpnsequi non valet. Hoecde Sabbalumest, non, licet tibi lollere grabalum tuum.
primo eyangeljpoeïectipnis miraculo, quoeSpirilus Lilleram. legis stulte defendebapt, ignorando dispen?
dédit, locuti sumus, Nunc de secundo quod ipse sationem ejus qui legis quondam edicla per servirai
deuerit, fratermtali yestroe loquamur. In quo etiam decernens, nunc ipse adveniens, earadem legem
693 IN S, JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. m
gralia mularet, ut quod juxta lilterara diu carnales <i \ deLazaro legilur (Joa«. ix,xi). Novit Domiriùs pré
carnàliter ebservaverant, deinceps spirituales spiri- quo quemlibet jubeat infirmari, soepeoèculto homi-
tualiler observandumcognoscerenl. Sabbato quippe nibus judicio, sed îunquam injuslo. Sed discamus
carnali, quod juxta Decalognm custodiebant, popu- flagellis piissimis Redemptoris nostri huiniliter sub--
lus ab omni opère servili die septima vacare proece- sierni, arbitrantes iios minus pâli quam mereniùs,
ptus est. Spiriluale autemSabbatum est in luce gratioe semper illius sententioemembres, quia bealus homo
spirituaiis, quoesepliformis accipitur, non una, sed qui corripitur a Domino (Job. v). Et ipse in ÂpPca*
omni die nos ab inquietudinevitiorum manere feria- lypsi : Ego, inquit, quos amoj arguoèt casligo(Apod
tos. Si enim juxta vocem dominicain, omnisqui facit ni). Longoevoautem langUente interius exteriusqtië
peccatumservusesl peccati (Joan. vm), palet liquido sanato, id est et a flagellisapertoecasligationis, et a
quià peccata recle opéra servilia inlelligiintur : a peccatis quibus hoec merebatur, erepto; Judoei; é
quibus quasi iri die seplimo in perceptione gratioe conlra maie intus languente.s, jam deterius oegro-
spirilUalisimraunes iricedere jubemur, nec solum a tare incipiunt, persequendoj videlicet, Jesum, qui
pràvis coritinere, sed et bonis insistere faclis, quod hoecfaceret in Sabbalo. Perséquebantur autem ëum
ïn hac quoque lectione Dominuslypice oslendit, cum quasi legis aucloritatem,simul et divinoeoperaiionis
cura qui duodequadraginta annos languebat in die -B exempla secuti, ,quia et Dominus sex diebus mundi
Sabbati non soluuï surgere, verum etiam grabatum perfectacreatione, seplimoréquievitab omnibusopérii
Jollere él àmbularé proecepit: videlicetinsiriuans eos bus suis (Gen.u); et populum-sex diebus operari, se-
qui longo vilioruni languore labescunl, et, Dei ac plimo vacare proecepit(Exod. xxxv). Nonintelligentes
proximidilecfionis inanes, quasi aperfectavirlutum quia carnalia legis décréta paulatim erant spirilualï
summâ duo minus habenl, jam per donum sancti inlerpretatione mutanda, apparente illo qui non
Spiritus a viis posse resurgere, eorumque discusso tantum legislalor, sed et finis legis est Christus, ad
torpore, cum fralernoe dileetionis honore ad visio- juslitiam omni credenti (Rom. x). Neque animad-
nem debere sui properare Conditoris. Quod autem vertentes quia Condilor in die seplimo non ab opère
is qui sahalus Jesum non in turba adhuc, sed post in mundanoegubernalionis, etannuoe, imo quolidianaj'
lemplo cognoscit, mystice nos instiiuit, ut si vere rerum creataruin subsliiutionis, sed a nova, creatu-.
Conditorisnostri graliam cognoscere, si ejus amore rarum inslilutione cessavit. Quod enim dicilur : Ré-
confirmari, si ad ejus visionem pervenirë desidera- quievitDeusdie seplimoab omnibusoperibussuis (Gen.
mus, fugiamussollicite turbam, non solum turban- n), intelligendumest cessasse Deuma novarumcon-
tium nos cogitalionum, affectuumquepravorum, ve- ditione crealurarum. Quod vero hic ipsa Veritas ait :,
rum etiam hominum nequam, qui nostroesincerilalis Pater meus usque modo operatur et ego .operon
possint impedire propositum, vel mala videlicet Operatur Pater et Filius, ut nalurarum diversitas
exemple suo monstrando, vel bona nostra opéra de- perinaneat, quoe,in prima çondilione mundi conditaa;
ridèndo aul etiam prohibendo. Confugiamus seduli sunt. Idem dicium est inPsalmis: Quifinxit singilla*
ad domum oralionis, ubi sécréta libertate DominUm tïm corda eorum(Psal. XXXII) ; non incogniia anima-,
invocanles, et de perceptis ab eo beneficiis gratias rum gênera, sed ejusdem subslantioeanimas quoein
agairius, el de percipiendis huinili devotione preçe- primo homine c.ondita est. reformat. Quapropter
mur. Imo etiam ipsi lemplum Dei sanctum, in quod, Psalmista cum non solum primordialem mundi crea-
vénïre et iriansionemfacere dignetur, existere cure- tionem, sed et quotidianam crealuroe gubernaiio-
'
mus, aûdièntes ab Aposlolo : Quia corppra veslra, nem ad laudem Crealoris referret, ait inter coetera:
templUmest Spirilus sancii, qui in vobisest (I Cpr.vi). Omniain sapientiafecisti(Psal. cm). Si autem Chri-
Inler qûoediligenlius inluendum, fralrps mei, quod stum Dei virlulem, et Dei sapientiam recte confite-
iriveriiensin lemplo quem sanaverat Dominus],ait mur, et omnia insapienlia fecit ac régit Deus, con-
illi: '.'.", stat nimirum quia Pater usque modo operatur, ev
Ecce saiiusfaclus es, jam noii peccare, ne deterius JJ Filius, Ergo Pater meus, inquit, non sex solum, ut
libi aliquid contingai.Quibus verbis aperte monslra- putalis, diebus primis operatus est, verum usque
tur qûia propler peccata languebat, nec nisi dimissis modo operatur, non novum crealuroe genus insii-
eisdem poterat sanari. Sed qui foris ab infirmitate,, tuendo, sed quoein principio creaverat, nedeficiant,
ipse eliam intus- salvayit a scelere, unde et. caule propagando. Et ego operor, subauditur, usque mo-
proemonuit,ne amplius peccando gravioris sibi sent, do, cura eo cuncta disponens., regens, accuhiulans.
teutiam damnationisconlraheret. Quod non ita sen- Ac si apprte dicat : Quid mihiinvidetis ? cur me vi-
tiendum est, quasi omnis qui infirmatur ob peccata, tuperalis, coeli legisdpctor.es, quod in Tonna ho-
infirmëlur. Soepeinfirmatur homo, neextollalur in minis Sabbalo salutem unius hominis operatus sim,
donis Dei, sicut de Paulo aposlolo legitur (II Cor. qui in nalura divinitalis una cum, Deo Paire tofum
xu). Soepeetiam ut probelur, fribùlafur, sicut beati genus humanum, imo tplam mundi machinam, et
Job patienlia tribulatùr; et probala est s.oepe.infir- cuncia visibilia et inyisîbilia, quielus -semper ope-
mitas pro castigatione dare : Flagellât Deus omnem ror? Sed ipsi lalis ac lanti mysterii minus capaces,
filium quem recipit (Hebr. \yni). Quibusdam vero proplerea magis quoerebant eum interficere, quia
iii.irmitaspro gloria Dei datur, ut de coeco nato et non solum.solvebalSabbatum, sed et Patrem suuni
c«95 BEDJE VENERABILISOPÎV PARS II. SECT. 1. - EXEGETICA GENUINA. 698
dicebat Deum* oeqnalemse faciensDeo. In eo maxi- jA sus ei omnis in virlule.naluroe esu Neque enim par-
|ne dolebant, quia is.quem" verum per infirmilateni liiîo esse potest in simplici natiira divinitalis, sed
carnis hominem cognoverant, verum se Dei Filium idem est Filio yidere, et esse. Ideo subjecit:
credi yëluissel, id est, non gralia adopiatum, ul coe- Omniaenim quoecunquefacit Pater, eadem el Fi-
îeros'sanctos quibusTloquitur Propheia : Ego dixi : lius facit similiter. Significalionemunius naluroeoslen-
DU eslis, et filii Excelsi omnes (Psal. LXXX'I), sed na- dens, et unius operalionis, quia communis est ope-
lura Pairi per. omnia aeqUalem; non subsfanlia, sed ratio Palris et Filii, quorum est una nalura, una
pëfspna d.istantemx qui pulabant Jesum Chrislum etiam operatio. Ideo cpnsëquenter subjunxit :
proedicandose facere quod non esset, non vëraciter Pater diligit Filium, el omnia demonstratei quoeipse
iniimare quod esset. Commoti sunt ergo Judoei, et facii. Ut oslenderet omnem liane Palris demonstra-
indignai!, sunt : merito quidem, quod aiidebat homo tionpm, fidei n'osiroeesse doctrinam, ne scilicët Pa-
oequalemse fâGereDeo; sed ideo imraerito, quia in ter nobis in confusione esset, et Filius; et ne qua
homine non intelligebant Deum. Carnem videbant, hic ignoratio in Filio possit intelligi aul Pâtre (opé-
Deum nesciebant. Habitaculurn cernebant, habitato- ra enim omnia, quoeipse faceret, monslraret) con-
rem ignorabant. Caro enim illa templum erat, Deus linuo ait : :
inhabilabat intus. Non ergo Jésus carnem oequabat" Et majof horum opéra demonstrabitei, ul vos ad-
'
Patri, non formam servi Domino comparabat ; non miremini,Sicut enim Pater suscitât morluos, el vivi-
quod -factumest propler nos ; sed quod érat quando ficat, sic et Filius quos vult vivificat. Ea enim Pa-
fecit nos. Quis namque sit Christus, Catholicis lo- trem demonslraturum Filio dicit quoemireiilur. Et
quor. Nostis qui bene credidislis, quia non Verbum quoe eadem essënt illa, mox docuit : Sicul enimPa-
lanlum, sed Yerbumcaro factum'est et habilavilin no- ler suscitât morluos, sic el Filius quos vult vivificat.
bis (Joan. i); hac carne major esl Pater. lia Paler Exoequaia Virtus est per naluroe indissimilis uiiila-
•cqualis, el major. OEqualisVerbo, major carne; tem ; demonstratio operum, non ignorationis habet
sequalis ei per quem fecit nos, major eo qui faPlus insiruclionem, sed nostroefidei, quaenon Filio scien-
est propler nos". Coramotisvero et turbâlis Judoeis, liam ignoratorura , sed nobis confessionera unitalis
quia Se oequalemChristus Patri fecit, qui lionlinem invexit. Demonstrare enim Patrem, est per Filium
tantum intellexerurit, non Deum, carnem videront; facere quoefacturus est. Nam majoraopera sunl re-
divinilaiem non Credideruni, dixit eis : Non poiest-a surrectio ihortuorum5quoeerit in novissiraodie, quam
se Filius facerequidquamnisi quod videril Patrem fa- .. istius languentis sanitas, qui Christi verbo sanalus
cienteni^Non alia opéra facit Paler quoe videat Fi- p est, ex quo nâta esl hujus occasio iota sermonis. Dicit
lius, et alla Filius cum viderit Patrem facientera, eriim Ul vos miremini ; et hoc difficile est yidere,
sed eadem opéra ipse Pater et Filius. Sequitur enim: quomodo tanquam lemporaliter Filio cooeterno ali-
Quoecunqueenim ille- fecerit, hoecet Filius similiter qua demortstrarët oeférnusPater, omnia scienli quoe
facit. Non cum ille fecerit alia, Filius similiter facit. sunl apud Patrem. Quoesint (amen illo majora, hoc
Si lia?Cfacit Filius quoefacit Paler, non alia Pàier, enim facile est inlelligere. Sicul enim Paler, inquit,
alia Fiiitis facit, séd eadem opéra sont Palris et Fi- suscitât morluos, et vivificat,sic et Filius quos vult vi-
lii ; quomodo ea -facit et Filius ? Et eadem, el simi- vificat, Majora ergo sunt opéra morluos suscilare
liter, ne forte eadem, sed dissimililer. Eddem, in- quam languidos sanarë.Sed sicut'suscilat Paler mor-
quit, el similiter; nam omnia qiioe Paler facii, per luos et vivificat,sic el Filius quos vult vivificat. Alios
Filium facit, sicut dictum est : Omnia per ipsumfa- ergo,Paler, alios Filius? Non, sed omnia per ipsum.
cta sunt, et sine ipso factum est nihil(Joah. i). Ideo Ipsos itaque Fihus quos et Pater, quia non alia, nec
similiter dixit, quia eadem facit Filius quoe facit et aliler,' sed hoec et Filius similiter facit. Ita plane
Paler ; quia una Patris et Filii in divinitale substan- inlelligendumest, el ila tenendum. Sed mëmenlote
lia et operatio, una volunlas et polestas, una vita et quia Filius quos vult vivificat. Tenele ergo hic noh-
essenlia; et oequalia omnia sunt in Patrè et Filio, D solum poteslaiera Filii, verum et volunlalem. Fi-
nisi quod Pater paler est, et Filius filius est : sépa- lius quos vult vivificat, et Pater quos vult vivificat,
raiio est in personis, sed unitas in nalura. Non enim et ipsos FiliUs quos et Paler; aeper hoc eadem Pa-
potest Filius a se facere quidquam, nisi quod videril tris et Filii et polestas est et voluntas. Eadem quo-
Patrem facientem. Non debemus carnaliier inlelli- que vita et vivificaiio mortuorum. El ideo dicil : Sic-
gere hanc sententiam, quasi duorum hominum pa- ut Paler susci'Mt morluos el vivificatquos vult, sic el
lris el filii, unius ostendenlis, alleriiis viderais, unius FiliUs quos vuli vivificat. Non enini alios Filius vivi-
Joquenlis; alïerius audientis, quoeomnia phanlasmalâ ficat, alios Paler, sed. una potësias unam vivificalio-
cordis sunl. Talis cogitaiio procul pecloribus Chri- nem facit : quoe eliam poteslas uno ore honoranda
stianis expellenda est. Ergo de Filio et Pâtre proe- est. Et ideo consequëntër subjunxit :
senlis docet lectionis exemplum, quia nec Patri née Pater ënim non judicat quemquam,.sed omnejudi-
Filio ulla dislantia divinitalis sit, sed una majestas. cium dédit Filio, ul omnes honorificentFilium, sicut
Quod enim ait Filium -nihil facere, nisi quod'viderit hbnortficani Patrem. Pater non judicat quemquam,
Patrem facientem, non id corporaliter iiitelligendum qUiaPalris persona 'lionlinem non suscepil, nec in
est, quia non corporalibus modis Deus videt, sed vi- judicio videbitur, sed sola Filii persona in ea forma
 697 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO; 098
qua judicata est injuste, juste judicabit vives ac mor- A . foim meum audit, el crédit ei qui misit nie, nisi,- Quia
luos. Nec enim Filius yidebilur in judicio in ea na- verbum est in me? Et quis est qui audit verbum'
lura qua consubstaiiiialis est Deo Patri, sed in ea, meum, nisi qui audit me, qui crédit me? Crédit au-
qua subsiantialis est niatri, et homo factus est. lia tem ei qui misit me, quia cum illi crédit, verbum
intelligendumest : Pater non judicat quemquam,sed ejus crédit. Cum ergo verbo ejus crédit, mihi crédit,
onthë judiciumdedii Filio, ac si diceretur : Patrem qiiia verbum Patris ego sum. Non enim iransiret de
nemo videhit in judicio vivorum et mortuorum, sed morte ad vitam, nisi primo esset in morte, et non
oriines Filium, quia Filius hominis est, ut possit et esset in vita. Cum ergo trahsierit in vitam, non erit'
ab impiis videri, cum et illi videbunl in quem pupu- in morte. Morluus ergo erat, et revixit ; perierat, et
gerunt (Jean. xix). Quod neconjicerepotius, quam invenlusesi (Luc. xv). Fit proinde jam quoedamre-
aperte demonstrare videamur, proferamus ejusdem surrectio, el Iranseunt homines a morte quadam ad
Dominicertain manifeslariiquesententiam, qua ostem quamdara vitam, a morte inlidèlitatis ad vitam fidei,
damus ipsam fuissecaiisam ul diceret : Pater non ju- a morte falsitalis ad vitam veritalis, a morte iniqui-
dicat quemquam,sed omnejudicium dédit FUio, quia tatis ad vilain juslilioe;.Esl ergo et isla resurrectio
judex in forma Filii hominis apparebit : quoeforma , mortuorum. Aperiat illam plenius, et lucescal nobis,
non est Palris, sed Filii : nec ea Filii in qua oequalis' ut coepit.
est Patri, sed in qua minor est Paire, ut sit in judi- Amenamen dico vobis, quia venit hora, et nunc est,
cio conspicuus bonis et malis, ut omnes honorifi- quando morlui audient vocemFilii Dei et
; qui audie-,
cent Filium, sicut honorificani Patrem, quia nemo rinl vivent. Hoc est piorum, qui sic au-
proprium
honoriûcat Patrem, nisi- quod habeat Filium. Quid diuni de Incarnatione
ejus, ut credant quia Filius Dei
est enim honerificare Patrem , nisi quod habeal Fi- est, id
est, sic eum propter se faclum accipiunt,
lium ? Aliud est enim cum libi commendalur Deus minorem Pâtre in forma Ut credant quia se-
servi,
quia Deus est, et aliud cum tibi commendalur Deus qualis esl Pairi in forma Dei. El ideo
Paler Cum Deus est commenda- sequitur, et
quia est. tibi quia hoc ipsum commendans dicit :
lur, crealor tibi commendatur, omnipoiens tibi com- Sicut enim Pater habet vilam m semetipso, ila
mendalur, spiritus quidam summus, oelernus, invi-
dédit et Filio vilam habere in semetipso. Quod ergo
sibilis, incommutabilis tibi commendalur. Cumvero
dédit Filio vitam habere in semetipso, breviier
tibi quia Paler est commendalur, nihil tibi aliud ait,
dicat, Genuit Filium vilam in se habentem. Neque
quam et Filius commendatur, quia Pater dici non enim erat sine
vita, et accepit vilam, sed nascendo
potest si Filium non habet; sicut nec Filius, si Pa- C ( viia est. Pater vita est et non nascendo, Filius
trem non habet. Sed ne forte Patrem quidem hono-
vita nascendo. Pater de nullo paire, Filjus de Deo
rifices rànquam majorera, Filium vero tanquam mi-
Paire. Paler propler Filium est, Filius vero et quod
norera, ut dïcas mihi : Honorifico Patrem, scio enim
Filius est, propter Patrem est, et quod esl, a Pâtre
quod habeat Filium el non erro in Patri» nomine, Hoc ergo dixit : vilam dédit Filio, ut habeal
non enim Patrem intelligo sine Filio, honorifico la- est.
men et Filium tanquam minorera, corrigit te ipse Fi- eam in semetipso, tanquam diceret : Paler, qui est
et revocat dicens : Ut omnes vila in semetipso, genuit Filium, qui est et vita in
lius, le, honorificent
Pro eo enim quod genuit, voluit intelligi
Filium, non inferius.sed sicul honorificaniPatrem. semetipso.
Qui ergo non honarificalFilium, nec Patrem honori- dédit, tanquam si cuiquam dicereraus, dédit libi Deus
illum. esse. Sequitur enim et dicil :
ficat qui misil Ego, ,
inquis majorem honorera
vole dare Patri, minorem Filio. Ibi tollis honoreni El dédit ei polestalemjudicium facere, quia Filius
Pairi, ubi minorem das Filio. Quid enim sibi aliud hominis est. Pulo nihil esse manifestais. Nam quia
vult isla senienlia, nisi quia Paler oequalemsibi Fi; Filius Dei est oequalisPairi, non accipit hanc-pote-
lium generare aut noluit, aut non potuit? Si noluit, siatem judicium faciendi, sed habet illam cum Pâtre
invidil; si non potuit, defecit. Non ergo vides quia jrj in occulto. Accipit aulem illam, ut boni elmali eum
ita senliendum ? Ubi majorem honoreni dare vis videani judicautem, quia FMius hominis est. Visio,
Patri, ibi es contumeliosus in Patrem. Prorade sic quippe Filii hominis exhibebilur et malis. Nam visio
honorifica Filium, quomodo honorificas Patrem. Si formoeDei, non nisi miindis corde (quia ipsi Deuin
vis, honorilicaet Filium et Patrem- videbunt[Matilu v]) id est solispiis exhibebilur, quo-
Amenamendico vobis,quia qui verbummeumaudit, rum dileciioni hoc ipsum promillit, quia oslendet
el créditei qui misilnie, habet vitam oetemam; et in seipsum illis. Et ideo vide quid sequilur : Nolite
judicium non venit, sed transiit. Non nunc transit, mirari hoc, inquit. Quid nos prohibet mirari, nisi
sed jam transiit a morte in vilam. Et hoc ailendite : illud quod rêvera miramur ? Omnis qui intelligit, ul
Qui verbummeum audit, et (non dixit, Crédit mihi, video, non diceret Patrem dédisse ei polestalem
sed) crédit ei qui misil me; Verbum ergo Filii audiat, judicium facere, quoniam Filius hominis est, cum
ul Patri credat. Quare verbum audit luum, el crédit magis hoc exspeclarelur ut diceretur, quoniam Fi-
alieri ? Nonne cum verbum alicujus audimus, eidem lins Dei est; sed quia Filium Dei secundum id quod
verljum .proferenii credimus? loquenii nobis fidem in forma Dei oequalisesl Pairi videre iniqui non
accomniodamus? Quid ergo voluit dicere : Qui ver- possunt, oporlet aulem ut judicem vivorum et mor<'
699 BËDJE VENERABÏLIS:OPP.:PARS;IL SECT. L — EXEGETICA GÉNUINA. 700
luorum, çum coram, judicabunturj et justi. vjdeant, A J apparebit judex, qualis vïderi possil el ab eis quos,
etiiiiqui. . coronaturusest, et ab eis quos damnaturus est.
Nolite, inquit, hoc mirari, quoniam vénielhora in-, Distinclio est inter illud verbum, quod superius di-
quapmhes qui in monumenlis .sunt audient vocem- xitj quod moriui audient vocemFilii Dei, et inter
ejus,; et précèdentqui bona egerunl, in rèsurreclionem illud quod hic ait : Venit hora quod omnes—qui in
vitoe: qui mala gesserunt, in rèsurreclionemjudieii. moiiumeniissunt, audient vocem Filii Dei, Ibi enim.
Ad hoc ergo oportebat; ut ideo acciperet-illam po- adjicit- el qui audierint, vivent; hic vpro siinpliciter
lestalem, quia Filius Impunis est. Ut résurgentes, ait, audient-vocemFilii Dei. Ideo illa resurrectio est
omnes vidèrent,euni in forma in.qpa yideriab omni- ad vitamj ista vero quoe fulura est, de qua dicit i;
bjtispoiest, sed alii ad damnalippem, alii ad, vitam Audient vocemFilii Dei, audient, inquam, ut resur-
seternam. Quoeest aulem vita oeierna, nisi illa visio gant âd judicium, non,-addidit.hic ad vitam, quia
quoenon conçedilur impiis? Ul cognoscanlte, inquii,,, npn omnes ad .gloriam résurgent, sed multi ad
upnni verum Deum, et quemmjsisti. Jesum Chrislum. peenam; ideo addidit de futura resurreclione. : Pro-
(JJiww.'-xyji).Nisi quemadmôdumunum verum Dpum,, cèdentqui bona fecerunl in rèsurreclionemvitoe.;qui
qui oslendit seipsum iiîiSj non quornodo se ostendet mala egerunl, iii rèsurreclionem judieii ; id esl, da-
etiam puniendis. In forma Filii hominis, seeundum.™mnationiSj quia hic; judicium pro poenaposuit, Tune
illam visionem bonus est, quam yisionem.Deus ap- erit ultima Tpalea, el; separabit bonos a malis, trifi-
parens exhibet mundis corde, qupniani quant bonus cum a paleis. Tune ihunt impii in ignem oelernum,
Deus Israël récits corde (Psal. xxi), Quando aulem, jUsti aulëra in vilam oelernam, Sequitur aulënl :;
jùdicem yidebUpt mali, non eis, videbitur bonusj. fNjonpossum a meipsofacere quidquam; sed sicut
quià non ad eum gaudebunt corde,, sed tune se, audio, judico. Fonassis ideo dixit, Nonpossum a me-
plangénl omnes tribus lerroe.(Maith. xxiv),.in nu-,, ipso,fàcere-quidquam,quasi dixisset : A meipso non
niero utique malprum,hpminuni et infidelium.-Pro- sunv.sed a Paires-Pater enim a nullo alio est, Filius
pter hoc eliam illi qui euro dixerat magistrum-. a Pâtre est. Ideo dixil : Sicut. audio, judico, quia
bonum, quoerensab eo consilium consequendoevitoe unum-opus est Palris,et Filii, et Spiritus-sancti. Sicut
oe'ternoe,respondit : Quid inlérrpgds de bono? Nemo audit,- judicat ; audit, videlicel, per unilatem sub-.
bonus nisi uniis DëUs (Marc. x). Cura ël honnnem slantioe, et proprietatem scienlioe. Non judicat a
alio Iffcddicat bbriUriiipsë Doriïirius. Bonus" homo, semetipso, quia non est a semetipso, Paler quippe
inquit^ de botiù tliesaurà cordis sui pràfert boita, et solus dé alio non est, Filius a Pâtre genitus est,
tnàlûs liÔihOde fhàlo ihesàùfo cordis sui pfofe'ri mala p ut diximus. Ah ipso enim audit Filius, a quo ge-
(Lut; vi). Séd qUhrille vilain seteinâiri quaerebat, niius es.tj-quia non est a seipso, sed ab illo a quo
vita autënï oetérna est ïn illa cohiëriiplàiiùri.p,qu'a genitus est.: A quo Ulijestiritelligenlia, ab ille ulique
noii ad poëhàm videtur Deus, sed ad gaudium serii- et geientia. Ab illo igilur audienlia, nihil est aliud
piternuii), "duas hic resurréctionës ipsë Dominus quam.scieniia.-Potest quoque hoc ipsum -,quod dixit,
Christus in liis verbis nobis dèmôfisttâi. Pririiarn, sicut audio, judic'p, de humanitatis nalura intelligi,
quoein fide ésj, rësur'gëndq a peccatis, de qua ail : . quam Dei Filius ex Virgine sumpsii. Cum agëretur
Amendhiéhdico vobis quia véniel hora, ei nunc est, de resurreclione aniinarum, non dicebat videp, sed
in qua moriui àudiéhl voient Filii Dei; altéram, ubi audip, Audio eiiim lanquam proecipiehlis Patris im-
ait : Amenamen dico vobis quiu-vehielliora, in qua périum. Jam ergo.sicut honio, sicul quo major est
omnesqui in monumenlissunt avdient vocémFilii Dei. Paler, jam.ex forma servi, non ex forma Dei sicut
Illa prior est resurreciiô aniinaruraf ista sequéris audip judicp; '
rêàurrrectio erit corporum, Qui vérô ïn hac pritriâ El judicium mëum,justnm est. Unde est judicium
resurgit, in secunda resurget ad gloriam."Qui vero justum hominis ? Sequitur : Quia non qvoerovolunla-
in hac.primanon resurgit, in secunda tamen resurget, tem meam , sed -voluniaiem ejus qui misil me. Ista
sed ad poenam. Ulruinque facit Deus per"Chrislum; j) missio incarnalio est Christi, quoead hoc facta estj-
Qui hic resurgit për eum, ibi resurget ad eum; quii ut palerria voluntas Iri saluiem hUra'anigeneris per
hiç.pereum non resurgit, nec ibi ad eum resurget..,. eum éflicefeiurj Videtur enim in hoc loco ex~his:
Hora. autem nunc esi, ut resurgant moriui. liorai verbis Salvatoris nosiri, velle eum insinuarp nobis
erit in fine soeeuli, ut resurgant rnorliii; sed resur- duas naluras in se essé, el veram habere animam,'
gant nunc iri mente, tune in çanie. Resurgant huiici iu qua solëtTolunlas essé : quoe sane lanta conjun-
in mente per,Verbum Dei Filiunij resurgàiii tu;>oini ciïone comraista esl diviniiàti, ut iota -voluntas in ea
carne për.Verbuiri Dei carne faclumJHIiiimhomiiiisi-'. spiriiaiis Jiatj non ammalis; id est, carnâlis. Nam.
Neque enim ad judicium vivorum et mortuorum Pa- conséquilur-: - -
ter ipse venturus- est,- nec tamen recëdit a Filio> Si.ergo lestimonium perhibeo de meipso, lèslimo-
Pater. Quomodo ergo non ipse venturus- est? Quiai n/uiîi meumnon est verum, (et paulo posl : ) Qui me
non ipse videbllur in judicio. V4debuni in qUein i' misil.Paler, ipse lestimoniumperhibet de me; Nuncin
tompunxemnl.(Joan. xxiv). Forma illa erit -jildexj- ,-' se. naturam. hominis demonstrans, nunc in Dei ma-.
quoestelit sub judice. Illa judieabil, quoejudicalaL jestalé oequ.alemse, significans Patri. Nunc unitaienj,
sst. Judicala est enim inigue, judieabit juste, Talisi sibi divinitalis cum.Deo-Paire, yiudicans , nunc fra
70i IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 702 .
gililatem humanoecarnis ostendens. Nunc doctrinam A , scilicët, Dei minisirata sibi per Moysen famulura
suam se-non docere, nunc voluuiaiem suara non Dei.
quoerere. Niinc lestimonium suum verum noii esse, Scrutamini, Inquit, Scripturam, iii qua vos putalis
nunc verum esse, significans. Nam hic ait : Si ego vilamoelernamhabere; ipsa lestimoniumperhibet do
teslimoniumperhibeode meipso,teslimoniummeumnon me; et non vullis veniread me, ul vilam oelernamha-
esl verum(Joan. viii) ; et paulo post : Si ego lesti- bealis. Qui vos pUlalishabere in Scripturà vilani
moniumperhibeode me, verum est lestimoniummeum oeternara, ipsâm intérfogalé cui perhibet teslimo-
(Ibid.). Quomodo ergo non esl verum lestimonium nium, et inteliigile quoe sit vila oetérrià. Et quià
luura, Domine, nisi secundum fragijiiatem carnis ? propler Moysen videbânlur repudiare Cliristum ,"
Namel illud quod dixil : Non venifacere volunlatem lanquam adversariùrii insiitùtis et proecëptis quoe'
meam (Joan. vi) ; et : Filius a se nihil potestfacere Moyses tradidit, fu'rsUseosdem ipse çoriviricittan-
(hic, supra) ; et alia riiulia hujusmodi; hoecomnia quam de alia lucéfrià. Omhësehiriihohiinës Iucèfnoe,
non infirmant Filium, neque depretiant, nec a Paire quia et incendi possunt, et éxstirigui. Et lucërnaB
disjungunt. Siqujdem et hoec ideo pôsila sunt, ut quidem cum sapiunt, lucërit, et spirilu fervent. Nam
vera ejus incarnatio rioscalur. Nam quod dicil : Ego si ardebanl, et exstincloe sunt, jâm et puteriX.
de Paire exivi; ego in Paire, et Paler in me ; ego et B Permaiiserunienim servi Dei Iucefrioebonoeex oleo
Pater unum sumus; et, Quinte videt, videtel Patrem ; misericordioeillius, non ex virihus suis. Gralia
el, Sicut Paler suscitaimorluoset vivificat,ila et Filius quippe Dei gratuita, illa ôletira lucêrharumësl. Plus]
quos vult vivificat: vera ejus divinitas approbàlur, enim illis omnibuslaboravi, ait quoedariilucerna ; et
quia voluntas Palris ei Filii una operatio, una deni- né viribus suis ardere viderèfur, adjunxit : Non
que gralia, eademque gubernalio est, sicutniagisier aulem ego, sed gralia Dei mecum (ÎCof. xv). Omnis
genlium docet ila scribens : Gralia vobisel pax à ergo prophëta ante Dominiadvenium lucerna est,
Deo Paire nostro, et DominoJesu Chrislo (î Cor. i). de quo dicit Pelrus apostolùs : Habemus ceniôrem
Aliusesl qui teslimoniumperhibelde me. In sequen- prophelicumsermonem, cui benefacilis, intendenlës
tibus osiendii quis sil ille alius qui teslimonium per- quemadmôdumlucernoetuceniiin obscUrôloco, donec
hibet de se, ubi ail : Qui misil me Pater, ipse, tesli- dies lucescal, et lucifer oriâtur ih cordibus véslfis
monium perhibel de me (Matth. m). Teslimonium (Il Peir. i). Lucernoe ilaqup propliètse, ël oriinis
Patris est de Filio in baptismo, ubi vox lacta est de pfnphelïa una magna lucërnâ. Quid apostbli ? non
coeio: Hic est.Filius meus dileclus, in quo mihi.benè lucernoe eliam' ipsï? Lucërrioeplàrië. Solus ëriimlllé*
complacui.Bimile quoqiie lestimoniumin monté san- _ non lucënia. Non enim accendituï' et èisiihguitur ,'
cio perhibuit Paier audientibus iribus discipulis de sed est lux vera, quoeilluminât ohihemhominem«e-
Filio suo. nientem in hune muhduhi(Joàn. i). Dé Joanne dici-
Et scioquid tesiimoniuinejus verumesl (Joàn. xiv). tur ; Non eràl ille lumen, sed ùt lestimoniumperhi-
Omne verum a vpiiiàie verum est. Deus éniin Veri- berél de lumine (Ibid.)'. De Chrislo aulem : Erat lux
tas est;" et quidquid verurii est a Deo verum est. vera , quoeilluminai omnem hominemvéhiehlemin
Atquéid lestimonium dixil quid sit. hune mundum. Quidest quod de àposÉôlisipsa Ve-
Opéra,inqû\t,quoecgofaCid,lésiimpnium perhibeiit ritas ail, Vos eslis lux mundi (Màllh. xv) ? El dé
demë (déinde âdjunxil) : Et teslimoniumpèrliibëide Joanne Evaiigéliàtà: 2Vonèrttt ille luihài (Joan. v) ?
me, quimisilmePater. Ipsaquoque opéra quoefëcil, à Nec Joannes per se érat lucerna, riëc aposloli pér
Paire se accepissedicit.Teslimonium ergo perhlberit se lumen; sëd a lUmineChristo ille lucërnâ, et illi
obéra; iestimoriiura perhibet Pater qui misit euiri. illuminât!, qui est Sol verus oriéns iii cordibus cre-
PerhibuilJoannes teslimoniumde Chrislo tanquamlu- deniiuu:.
cerna, non ad sanandosamicos, sed ad confundendbs Ego aulem lîabèoteslimoniummajus Joanûé. Opéra
inimicos.id enim antea proedicluraeral a personaPa- enim quoedédit ihthi Pater, ipsa opéra quoeego facio,
lris : ParavilucernamChrislomeo;inimicosejusinduani D iesiimoniumpërhibenlde me, quia Pater me misil;
confusione(Psal. cxxxi) ; super ipsùra autem ëfflo- et qui misit me Paler, ipsë testiihoniUmperhibet de
rebil sanclificalio mea. Esio tanquam in nocié pô- me. Superius dixit : Tëslimoiihimnon ateipio ab ho-
siius, allendisii in lucernani,et inirâius eâjùcèriiàm, mme. Hic causant reddit cu'fâb homine testimomum
et exsultasli ad luriien lueérnoe; sëd illa lucërnâ non accepisset, quia habet teslimonium Patris, et
dicit esse Sôlëmin qUPéxsullaredebeas; et quamvis operum tesiimonia , sed hàb'et majus-quam sunt
ardeat in nocte, dieriile jubei exspeëlare".Non ergo hémînum. ErgP lioecniissio iiicarnàlio est Christi,
quia illius hominis lestimonium non eiàt opus'(nam fédempiio est nosira. Redemptioverô nostra est iii
ut quid niiiieretur, si non érat? ) séd ne in lucerna ipsa verita'le, qui ait : Ego veni ut vitam habenni, et
remaneat homo, el lumen lucernoe sibi sufficere abundantiusliabeanl (Joan. x): Subjunxit verô liuic
aibitreiur, ideo nec Dominuslucernam iilam super- teslihioniô Patris, dé ipso Paire , quod Judoei, vèl
fjuahidicit fuisse, nec làmeri edicit In lucerna mâ- magis omnes infidèles, excoecatis menfibus, véfilâ-
nere debere. Dicit aliud lestimonium Scripiura Dei, leni divinitalis ridri possunt accipè'rë, dicéirs :
ubi uiique Deus perhibuit lestimonium Filio siio, et Neque enimvocemèjùs àudislis unqudm, nequespe-
iu illa Scripiura Judoei spem posueranl, iri lege , ciemeius vidistis, ël verbum ejus non hàbëlit in vobi»
 703 BED/E VENEIÎAB1LÎSOPP. PARS II. SECT. I..— EXEGETICA GENUINA. 704
«i.nneiis.Dicit Aposlolus : Non enimaudilores legis A . odiosoevitnperalionis aura fiante flexibilis fuit, ideo
jusiificali sunl, sed factores verbi Dei (Rom. 11).Ed gloriam habuit a Deo Chrislo, quia iloriam non
est, Filius Dei non manet in illorum cordibus qui quoesivithumanam.
non servant quoeaudiunt. Quod verô ait : Neque vo- Nolite pulare quia ego accusalurussint vosapud Pa-
cem ejus aïtdistis, neque speciemejus vidislis, in hoc trem. Est qui accusât vos Mqyscs, de quo vos maxime
"oslenditsubstanliam divinitalis incomprehensibilem speraiis. Ideo non accuso, quia non veni danmare,
esse, elinvisibilém, et vocem ejus non. carnalibus sed salvare. Moyses vero accusai, quia increduli
audiri potuisse auribus, sed spirituali intelligentia eslis vçci illius. De me scripsit, dura ail : Prophe-
per graliam sancti Spirilus-,intelligi vel aniari, se- tam vobissuseitabitDominus Deusde fralribus vestris,
cundum qupd unicuique datum erat. tanquammeipsum <jtudieliseum (Detil. xvm). Quid
Scrulamini Scripluras, quia vos putatis inipsis vi- vero sequatùr allendile : Erit, omnis animaquoe non
tam oelernainhabere; et illoe sunt quoe lestimonium obedieritprophetoeilli, exterminabitur de populoDei.
perhibenl de me ; et non vullis venire ad me, ut vilam — Si illius litleris non credilis, quomodomeiscredelis
hqbeqtis. Non vullis venire , id est, non vullis cre- verbis? Quidquid énim lex vel prophetoescripserunt,
dere , quia impossibile est sine fide plqeere Deo omnia Chrislum venturum esse designahant. Si enim
(Hebr.-ai). Venire nosirum ad .Chrislum, id esi cre- B Judoeilegi vel prophetis credidissent, credidisseni
dere verum illum Filium Dei, et veram nos per illum utique et Chrislum, Post hoec verba mystica, et pro-
habérë saluiem. Omnis enim Scriptura sancta tesii- fundissimoeintelligeniioeDomini nostri Jesu Christi,
moniumperhibuitChristo, sive për figuras, sive per quibus partira suai divinitalis, partim et liumaiiilalis
prophetias, sive per angëlorum minisieria. Ergo et arcana mysleria, vel tune audienlibus, vel nunc le-
Moyses perhibuit testirnonium Chrislo, et Joannes gentibus demonslrare voluit, quinque panum mïra-
perhibuit teslimonium Chrislo, et coeteri prophetoe eulo seipsum osleridere qui esset voluit. Idcireo se-
et apostpli perhibuerunt lestimonium Chrislo. His quenier evangelista adjunxi't.
omnibus lestiraoriiis proeponil lestimonium operum CAPUT VL"
suorum, quia për illos non nisi Deus perhibuit tesli- Post hoec abiil Jésus trans mare Galiloeoe,etc.
monium Filio suo. Abiil Jésus trans mare Galiloeoe, quod multis pro di-
Clarilalem ab hominibus non recipio. Id est, lau- versitalé circurajaceniium regiônum vocabulis dislin-
dem humanàm non qusero, quia non vëni ministrari, guitur ; illis tantum locis mare Tiberiadisj vocatur,
sed ministrare (Matth. xs) ; id esl, non veni ul ho- ubi Tiberiadem civilatem aquis (ut aiunt) calidis
norera ab hominibus acciperem carnalem, sed ut _ salubrem habitationera proemonslrat. Siquidera in-
honorera omnibus darem spiritualem. terflueiite Jordane, duodeviginti passuura millibus in
Sed cognovi-vos,quiaÀilectionemDit non habelisin longum, et quinque extenditur in lalum. Myslice
vobis, Ideo dileciionem Dei non habuerunt, quia non . autem mare turbida(ac tumenlia soeeuli hujus vo-
credideruni in eum qui non venit facere volunlaiem lumina significat, in quibus pravi quilibet injuste
suam, sëd yolunlatera ejus qui misit illum (Joan. delectali, quasi profundis dedili pisces, mentem ad
yi)..Ideo subjunxit; superna gaudia non inlendunt. Unde bene idem
- Ego veniin nominePatris mei, et non accepislisme. mare Galiloeoe, id est rota, cognominaïur, quia nimi-
ïd est, non.credidislis in me, qui ideo veniebam in rum amor labenlis soeeuliin vertiginem corda millit,
mundum, ut, glorificarelur nomen Patris. quoead perennis vitoedesideria non permittit erigi ;
Si alius venerit in nomine suo, illum accipietis.. de qualihus Psalmisla, In circuitu, inquit, intpii
Quis est iste qui venil in nomine suo, nisi ille qui ambulant ( PsaL xi ). Sed àbeuntera trans mare
prqpriam gloriam quoerit, et non illius qui misit GaliloeoeJesum multitudo maxima séquebalur, quoe
illum ? Quis est quem accepluri erant Judoei, nisi doctrinoe, sanationis et refectionis ah eo coeleslis
Antichrislus, qui venturus est propriain gloriam • munera summa perciperet. Sola illum gens Judoea
quoerere ? Et hoc erit illis poenapeccati, quia nolue- jj séquebalur credendo : postquam vero per incarna-
runt veritati credere, el credent mendacium, ? lionïs suoedispensationem iluctus vitoe corruptibilis
Quomodopptestis vos cre.dere,qui qloriam ad invi- adiit, calcavii, transiit, maxima mox eum multitudo
cem accipilis,;et gloriam quoea solo Deo esl non quoe- credentium secuta est-nationum, spiritualiter in-
ritis ? Considerandumesl intentius quanlum sit jà- strui, sanari ac saliari desiderans, et cura Psalmisla
cfanlioe et humanoelaudis ambitio malum, pro.quo dicens : Domine, ad té confugi, doce me facere
ipsa Verilas, auljCredere non possequosdam [Supple volunlaiem luam (Psal. GXXIV) ; et iierum : Miserere
déclarai], quia soecularis glorioeeranl. Quid esi hu- mei, Domine,quoniam infirmus sum ; sana me, Do-
manoelaudis cupidilas, nisi superboe mentis elatio ? mine , quoniam conlurbala sunt omnia ossa mea
.Vult de se ieslimari,.quod in se habere non stqdet. , (Psal. yi); el iierum de pereipiendis ab eo vitoe
Aller est interius, aller foris videri desiderat. lïumi- perpetuoe alimomis confisa : Dominus, inquit, pascit
iitas vero gloriam quoerit,a solo. Deo, superbiâ abi mé i et nihil mihi deerit ; in loco pascuoe ibi me
hominibus. Unde Joannes Baptista ab ipsa Veritaiei , collocayil (Psal. xxn). Quod autem subiens in raon-
excellenter laudatus est,quod non esset arundo venioi lem Jesusx,ibi sedebat. cum discipulis suis, séd v.e-
ugitaia (Matth. xi) ; quia non humanoe laudis, neci niente ad eum multitudiue, descendit, aique hanc
 '/OS IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOS1TIO. '
70tf
in infertoribus refecit, quam in inferioribus paulo A A magistro sciente ipse nesciebat, tenlalus agnescat,
âme curaverat, nequaquam frustra factura creda- et miraculo facto castiget. Neque enim dubitare de-
mus, sed ad signilicandum mystice quia doctrinam et buerat, proesente rentra creaiore, qui educit panem
charismala sua Dominus juxia percipieniium capaci- de terra, el vinoloeiificatcor hominis (Psal. cm), pau
latem dislribuit, inlirmis quidem "adhuc mpntibus eorum denariorum panes suflicere lurbarum millibus
làrvulis spiritu simpliciora moniia committens,, et non paucis, ul unusquisque sufficienler acçiperel, et
apertiorâ credens sacramenla : celsioribus aulem jam saluratus ahiret. Quinque aulem panes quibus
quibusque, et perfectioribus sensu sepreliora suoe multitudinem populi saturavit, quinque sunl libre
majeslaiis areana reserans, alliora devotoe conver- Moysi,quibus spiriluali inielleclu patefactis, et abun«
saiionis ilinera suggerens, et alliora proemiorunîcoe- dantiore jam sensu mulliplicalis, auditorum fidelium
lesiium dona promiitens. Denique cuidamsciscilanli quolidie corda refleit. Qui bene hordeacei fuisse
quid faciens vilam oelernam possideret, quasi ;infe- referunlur, propler nimirum austeriora legis edicla,
rius adhuc posito, communia suoe>dona largitatis el integumeiita littëroe grossiora, quoe inieriorem
impendit, dicens ;Non occides, non moechaberis,non spiritualis sensus quasi medullam celabanl. Duo au-
furlum faciès, non falsum lestimoniumdices. Hpno- ,, tem pisces, quos addidii, psalmistarum non incon-
ra patrem tuûmel malrem (Malt. xix). Cui"poslmo-I B venienter et propheiarum scripia signilicanl, quo«
dum majora quoerenii, et velut ad montem viriutum niam uni canendo, alieri colloquendo suis auditori-
ascendere cupienli; Si vis, inquit, perfeclus esse, bus fntura Chrisii el Ecclesioesacramenla narrabant.
vadeel vendequoe.habes,el da pauperibus, et habebis Et bene per aqualilia animantia figuranlur illius oevi
thesaurum in coelo: el veni,sequere, me (Ibid.). Cujus -proecones.in quo populus fidelium sine aquis bapii-
discreiiouem moderaminis non per se solum Domi- srai vivere nullatenus, possel. Sunt qui putant duos
nus in carne docens exhibuit, verum nunc quoque pisces, qui saporera suaveni pani dabant, duas illi
per verbi sui miuistros exhibere non cessât. Unde personas significare, quibus populus ille regebatur,
iisdem sub unius boni servi persona tesiatur, quia !r ut per eas consiliorum moderamen acciperet, regiam
dare debeant conservis in tempore trilici mensu- scilicët et sacerdotalem,. ad quas etiam sacrosancla
. rara, id est, pro capt.u a.udieniium opportune et illa unclio perlinebat : quarum officium- erat pro-
mensurale verbi dapes suggerere. Quod vero ap- cellis et fluclibus popularibus nunquam frangj atque
propinquanie Pascha Dominus lurbas docet, sanat, corrurapi, el violentas lurbarum contradict:ones tan-
et reficit, possumus ita mystice inierprelari, quia quam adversanles undas soepedisrumpere, iiiterdum
Pascha nostrum iransitus dicilur; et quoscunque eis, custodila sua integrilaie, cedere : prorsus more
Dominus in oeterna munerum suorum suavitale re- ^l piscium lanquam in procelloso mari, sic in turbu-
cuperal, ad salubrem profeclo Iransiium proeparat : lenta populi admïnistraiione versari : quoe tamen
ùt carnales videlicet concupiscenlias mçntis subli- duoe personoe Dominum noslrum proefigurabant.
mitale transcendant, infirma mundi desideria pari- ,Ambas enim solus ille suslinuit, et non figuraie,-sed
ter el adversa coelestisregni spe et amore concul- proprie solus implevil. Puer, qui quinque panes et
cent, et si needum anima vel carne ad superna va- duos pisces habuit, nec lamen hos esurienlibus lur-
leant perlingere, quia hoc nimirum in future pro- bis dislribuit, sed Domino distribuendos obiuiit,
,. millitur. Quidquid lamen carnales quasi altum am- populus est Judoeorum, litterali sensu puerilis, qui
plecti conspiciunt, comparaiione oeternorum quasi Scripturarura dicta clausa sepum lenuit :quoe taraen
nihil despiciani, juxta exemplum illius qui videns Dominus in carne appareils accepit, et quid invus
intpium superexallalumet elevalum sicut cedros Li- habere.nl utililaiis ac dulcedinis, ostendil, quamque
bani(Psal. xxxvi), transiit leniporalia conlemplan- mulliplici spirilus gralia, quoepauca ac despecta vi-
do, el quasi jam non esse videbat, quem cito lolleii- debantur, exuberaret, palefecit : hoecper apostolos
dum proevidebai. suos aposlolorumque successores cunciis naiionihtis
Cum sublevassetoculos Jésus. Et venieniem ad se ,j» ministranda porrexit.; Unde bene alii relérunt evan-
multitudinem vidisse perhibetur, divinoepietalis in-' gelistoequia panes el pisces Dominusdiscipulis suis,
dicium est : quia videliceteunctis ad se venire quoe- discipuli aulem ministraveiunt lurbis (Matth. xiv ;
rentibus, gralia misericordioe coelestis occurrere Marc, xvi ; Luc. ix). Cum enim myslerium humanoe
consuevit, et ne quoerendoerrare possint, lucem sui salutis accepissetenarrari per Dominum, ab pis qui
Spirilus aperire currenlibus. Nam quod oculi Jésus audierunt in nos conlirmatum esl. Quinque siquiflem
dona Spiritus ejus mystice designeni, tesiatur in panes et duos pisces fregit, el dislribuit discipulis,
Apocalypsi Joannes, qui figurate loquens de illo : Et quando aperuil illis sensum, ul intelligerent omnia
vidi, inquit, agnum slantem lanquam occisum, haben? quoescripia essentin lege Moysi, et prophetisel psal-
lemcaruua sepiem, ei oculas sepiem (Apoc, v) : qui mis de ipso (Luc xxiv). Discipuliapposuerunl lurbis,
sunt sepiem spiritus Dei inissi in omnem terram. quando profecli proediçaveruntubique Dpminocoopé-
Quod tenlans Philippum Dominus, Unde, inquit, rante , el sermonem confirmante 'sequentibussiynis
««etiiMspanes, ul manducenl hi ? Provida utique (Marc. xvi). Fenum ïn quo discumbens turba reû-
dispensaiione facii, non ul ipse quoe non noverat cilur, concupiscenliacarnâlis inielligitur, quam cal
, discat, sed ut Philippus larditatem stioe fidei, quam care ac preraere débet omnis qui spirilualibus ali-
 m mï)M VENERABILISOPP. MRS II. SËCT. L —EXEGETÎCÂ GENÙINÂ. Ï08
luen'tissatiari delideral. Omnis ènini caro jénUin, et.A aposloli et evangelisioe,non pauca legis et propheia»
émhis gloria ejUslanquam fios feni (Isai. XL). Dis- runi dicla suis, inierpretâtione addita, inserendo
cumbat ergo su.pëç'fëraim, fiorerii feriï conterai, id opusculis, hoc sequâcës eorum Ecclesioe toto orbe
est casiiget corpus suum et servîlUfi subjicial, volu- magislri, Piiam intègres nonnulli ulriusque Tesla-
piatés carnis edqmet, luxùrioeflûxà rpsiringat, quis- menli libros diligënfiôrëéxplanalïone discuiiendo,
quis panis vïvi cupit suavilate refici. ^Quisquissu- qui quantqralibëthominibus despecti, coeleslislamen
pernoegratioe dapibus renovari cupit, ab infirma gratioe sunt pane feetiridi. Nam servilia cophinis
vetustale deficiat. Quinque millia viri qUi mândupâ- ": soient opéra fieri. Unde de populo qui in luioac la-
verùiit, rëfeciionehi vitoeeorum qui vé'rbo reficiun- ' leribus seiviebal iii iËgypto dicit Psalmisla, Manus
tur, insinuant. Virorum quippe"nomine soient in ejus in cophino servierunt (Psal. xx).
Scripluris pèrfecliorës quique figurari, quos feminea , Illi ergo hominestum vidissent quod fecerat si-
mollilies nulla corrumpit : quales esse cupit eos qui- gnum, dicebant, Quia hic est vere prophëta qui ventu-
bus dicil Aposlolus : Vigilate, slate iii fide, viriliier rus est in mundum. Recte quidem dicebant Domi-
agité, et bohfortumini (1 Cor. xvi). Mïllénariusau- num prophetam magnum, mâgrioesâlûlis proeconetn
tem numerus; ullrà quem nulla nôsiracompulaïio jârii mundo fulurum. Nam 61 ipse prophelam se
succreseit, pleniludinem rerurii de quibus agilur, " voeare dignatur, ubi ail : Quid non capit prophetam
indicare consuevît. Quiharib vero quinque nolissirai përire extra Jérusalem (Luc. xin). Sed nonduhi
côrporis bos'lriserisus exprimunlUr : visus videlicet, •' plëna fide proficiebant, qui hune etiam Deum dicere
audiius, gustus, olfactus, et tactus. In quibus singu- nesciebanf. Ergo illi videnlessignumquod fecerat Jé-
lis quicunque virililér agëre et conforiari salâguht, sus, dixerunt, Quia hic estvérê prophetaqui venturus
sobrie, éPjuste, élpië vivendo, ut coeleslissapien- est in mUndum.~Nosceriiori agnilione veritalis et
tioe raereanliir dulcèdïne recreari, nimirum quinque fidei videnles mUnduril quem fecit Jésus, et signa
millibus virorum, quos Dominus mysticis dapibus quibus illum repievhy dïcamus : Quia hic est vere
satiavitj figurantuïv Ntecproetereundurii quod refe- Médiator Dei et hbmihura, qui in mundo erat divini-
clurus multitudinem, gratias egit. Egit quippe gra- "" taie, et mundus për ipsum faclus est; qui in propria
tias, Ut et nos de perceptiscoelitusmUnëribusgratias ' vëriil lïumaniiate quoerere élsalvare quod perierat,
'
semper agere docèrêt, et ipsë quantum de nostris âc rècrëare mundum querii fecerat: qui cum suis
profeciibus gfatulelur, et de nostra spirituali refë- fidelibus për proesentiam divinitalis est in mundo
ctionë gaudéat, intimaret. Vullisetenim nosse, fra- omnibus diebus, usque ad consumniaiioneirisoeeuli.
tres, -quantumSalvalor nôstor nostroe gaudeatsalutt?, ^, Jésus autem cum cognovïsselquià venturi essent ul
Narrât evangelisla Lucas, dédisse euffi discipulis" râpèrent eum, ël facerent mm regem, fugit ilerUmin
-polestatëm calcandisuper Omnem virlutera iriiraici; ' moniehiipsesolus: Dater ergo iiitelligiquod Dominus
eorumque nomina scripta esse in coelisindicasse; ël Cum sedéretin monté eum discipulis suis, et viderël
stalira inférl : In ipsa horaexsullavitin Spirilusancto, tufbas âd se venieriiês, descenderat de mobie, et
el dixit : C'onfilèortibi,Patër,Domihëcoelietierroe;qupd ' circa inferiora locâ lurbas payerai; Nam quomodo
abscondistiliéecàsapiëhlibus étprudenlîbus, etreveiasii ' fieri pôssèt ul rursus illuc ïugeret, riisi antè de monte
ea pàrvulis(Luc.-x). Glaret ergo quia sàlùli ac viioe dèscendissët ? SigriifiCatërgo aliquid, quodDomimis
fidelium Congraiuleliif,qui Patrem gratias agendo ' de alio descendit ad pâseendàs.lurbas:pavit, et ascen-
collàudai, quod: ea qUoesuperbienlibus abscoridit, dit. Quare âùieffi ascendit Cura côgnovisset quod
humilions spirilu secrëla revelavërât. -Quod autem vellent ëum raperê, et regem racërp ? Quid enim,
salurâla muliitudine, jussit discipulos colligere quoe " non éràl rex, qui tiniebât:fieri'rèx? Erat omnino,
'
superaveriitil fragnienlorum, lie périrent, boc,pro- nec talis fêx qui âb îipmïnibus fierëf, sed lalis qui
'
fecto signal quia pleraque sunl âréàna divinorutti hominibus reghum dafet. Nunquid forte et hic ali-
eloquiorum, quoevulgï sensus non capit, nortnulïa quid significat nobis Jésus, cujus facta, verba sunl?
quoe perse quidem minus docti assëqui nequeunt,-;: ;;j) Ergo iri hoc qupd 'volueruiil éum rapere, et regem
Hoecergo nécessë esi qui valent, -diligcniius scru- facere, et propler hoc fugit in montera ipsë solus,
, lando Polligant, et ad erudiiio'nem riiinôrura suorum "hoc in illo fàciura, lacet,liihil loquilur, nihil signi-
vel-diclo, vel scriptb faciant pervenirë, rie alimenta ficat ? An forte hôcerat rapere eum, proevenife
verbi,-illorum desidhvpereani, plebibUsque tollari- : velle teriipusiegni ejûs ? Ëi'enimvenerat modo non
lur, qui hoec Dominodonanleinlerprétando colligere jam regnare, quohiodo regnaturus est in eo quod
• '
noriint. -, âicunusf Advenidtregnum tuum (Màtiit. vi; Luc. vi).
Collegerunl.ergo, inquil, et implevéruht duodecirh Semper quidem ille cum Paire régnât, secundum
cbphinos fragnienlorum. Quia duodenario numéro quod esl Filius Dèi, Verbum Dei, Verburii per quod
solet perfeeliônis cùjuslibet summâ figurari, recle '-facia sunt omnià. Proedixerunt aulem prophetoe re-
per diiodecim cophinôsfrâgméniorum plenos, omriis gnum"ejus eliam secundum quod homo faclus est
doctorUmspirilaliurilchorus exprimitur, qui obscura '"Chrislus, el fecif fidèles suos Cbristiarios. Erit ergo
Seripfurariiin, quoeper se lurboe nequeunt, el medï- regnum Chrisiianofum, quod modb colligitur, quod
ta'ndo colligere, el mandata litieris, suo pariler âc modo comparalur, -quod modo emitur sanguine.
' lurbarum
usui conservare jubenlur. Hoc ipsi fecêre "Christi : erit aliquando manifesturii regnurii, q'uandqj
 }09 INS. JOANNIS ËVANGELIUMEXPOSITIO. 1\ù
erit aperta clarilas sauctorum ejus propler judicium A j Qui perseveraverilin finem,hic salvm eril (Matlh. x).
ib eo factura, quod judicium supra ipse dixit quod Nec ipsë stadioium numerus cônleranendus esse vi-
Filius hominis facturus sit; de quo regno etiam detur; nam quare dixisset evangelista, Quasi stadiis
Aposlolusdicit, Cumtradiderit regnum Deo et Pairi vigintiquinque aul triginla? sufficcrel dicere, viginti
(I Cor. xv), Unde eliam ipse dicit, Venite, bçnedicii quinque,aUt triginla. Quosnuméros, oestiinantisvoce,"
Patris mei, percipileregnum qupd vobis paralum est non affiimanlis prolulil idem evangelista. Quoeraraus
ab initio mundi (Êaltli. xxv). Discipuli autem et numerum viginti quinque unde conslal, unde fiai?
lurbaë credenies in eum pulaverunt illum sic venisse, De quinario. Quinarius ille numerus ad legem per-
ut jam regnaret. Hoc est tfelle rapere, et regem tinét : ipsi sunt quinque libri Moysi,ipsoesunl quin- .
facere, proevenirevelle lempus ejus, quo ipse caput que porlicus illos languidos coiuinenies, ipsi quin»
se occultabal, ut opportune prodiret, et opportune que panes quinque miilia hominum paséenies. Ergo
in fine soeeulise deçlararet. Quarp aulem dictum" legem significat numerus viginii quinqqe, quoniam
esl fugit ? Neque enim si nollet, teneretur ; si quinque per. quinque, id est qpinquies quinque fa-
nollet., rappreiur ; qui si nollet, nec agnoscerplur. ciunt viginti .quinque, quâdraluni quinarium, Sed
Sed hoc significative factum est. Splus fugii, ne ,. huic legi, antequam Evangel.iumv.enirei,deerat per-
carnàliter regnaret : quia solus ascendit in c.O'.lùm,. B feclio. Perfectioautem in senario numéro compre-
unde spirilualiler regnaret in sanctis suis. Fugit in bendilur. Nam senarius numerus perfeçtus esl, el
mentent ipse soins, primogeniius a mortuis, asçen- partibus suis impletur, id est 1, 2, 3j nec alioe par-,
dens super omnes coelos, et ïnierpellans pro nobis, U's in eo inveniri possunt, née illoe partes ponjunctae
Quem sacerdos signifleabat seniel in anno sàitcla aliud quid conficere possunt nisi senarium nume«
sanctôrum ingrediens non sine sanguine, ut intér-' 'pum; propterea sex diebus Deus mundum perfeeït
pellaret pro populo, sursum posito solo in monte (Gen. H), el quinque ipsi per sex muliiplicantur, ut
agnp, qui iniravit in iriteriora veli, foris populo con- lex per Evaugelium adimplealur, ul liant sexies
Èlïlulo (Coloss.ï; Psalni. LXXI; Rom. vm; Levit, quini triginla. Ad eos ergo qui implent legem venit
svi; Hebr.ïs). Sëd videamus, illo intra vélum coele- Jésus, et venit. qupmodp fluctus calcans, omnes tu-
slis âliitudinis morante, quid discipuli in navicula niores raundi sub pedibus habens, omnes celsiludi-
palièbantur. Quid esl navicula quoea flùctibùsj'acla- nes soeeulipremens; et tamen tantoe sunt tribula-
"tHr,nisi Ecclesia, quoeperseculionib'us faligatur et liones, ut eliam ipsi qui crediderunt Jesum, el qui
foris, et intus ? Foris a paganis aperta persecutibne, conanlur perseverare, expavescanl, ne deficiant à
intus a falsis fr'atribus occulta seditione. Ideo ad- ^Christo, fluctus câlcântes sséciili.CUr ïihiet'Ghristia-
didit : nus, dum Chrislus loquilur : Ego sum,holite iimere ;
Ut aulem sero faclum est, descenderunldiscipuli confidile,ego vicimundum (Joan. xvi).
ejus ad mare : el cum ascendissentnaviculam,venerunt Voluerunl ergo eum accipere ih nàvem, agnoscehtet
irons mare in Capharnaum. Ciio dixit finilum, qùod ac gaudenlessecurifacli, et slaiim fuit nàvisad terrain
posleâ factura est. Venerunt trans mare ih Caphar- -, in quam ibanl. Factus esl finis ad terram, de humido
naum, et rediit ut exponat quomodo venerunt, quîâ ad soiidnm, de t'urbàto ad firmum, de ilinere ad
per slagnum navigantes transierunt : et cura navi- fidem, id est ad perfectâm tranquillitatem, quoenon
garent ad eum locum quo eos venisse jam dixil, eril nisi in porlu oelernoeserenilalis; ubi Iota chari-
recapiiularidoëxponit quid acci'derit. tas, et nullà iniqiiilas;'toia félicitas, et nulla pertur-
Tenebroejam factoeerant, et non vénérât ad illos batio, ubi sine fine regiiabuni qui hic foriiter usque
'
Jésus. Quantum accedit finis mundi, érescunt erro- ïn finem vitoesuoelaborant.
res, crescùnl lerrdres, crescïl Iniquités, Créscit ih- Allera die, turba-quoestabal trans mare, vidil quia
fideliias; lUx denique, quoecharitas apud Joannem alia naviculanon essel ibi nisi una, el quià non intro-
ipsum Evangelistâmsalis aperteque monstratur, ilà isset Jésus cum discipulissuisin havém, sed soli disci-
'ul diceret : Qui odil fratrem suum, in tenebris est j. puli ejus abissënt, Alioevero supervenérûnlnayes à
(I Joan. n), creberrime exslingUilur. Refrigescërite. Tiberiadejuxta locum ubi manducaverantpanem, gra-
charitate, abundânté iniquitate, ipsi sunt DUclusna- lias agénlesDomino.Cumergo vidisset turba quia Jé-
vera' lurbantes, tempêsiates, et veiiti clamor'es sunt sus non essel ibi, neqùediscipuli ejus, dsceitderunlin
malediciorum: inde charitas refrigescil, inde fluctus naviculas,et veneruntCapharnaum,quoerenlesJesum.
augenlur, turbatur navis. Vento magno liante mare ïnsinualum est lamen illis tara magnum miraculum.
èxsurgebât, tenebroecrescëbanl, intelligenlîa miriue- Viderunt enim quod discipuli soli ascendissent in
baïur, iniquitas augebatur. Tamen inler hoecomnia navem, et quia navis non ibi erat. Venerunt autem
navis ibat, ad terram propërabat, porlura.quoerebat. inde cl alioenavës juxia locum illum ubi manduca-
-lia inler omnia leniamenlorum généra Ecclesia pro- verant pauem, in quibus eum turboeseeuloesunt cum
ficiebat. Laborat, sed non mergitur. Chrislum éx- discipulis :'ergo non âscéndërat, âlia navis illic non
spectat, quando per eum ad pôrlum perveniai iran- eral. Unde subito trans mare faclus est Jésus, nisi
quillitaiis. Cum ergo remigaSsent stadia viginti quia super mare ambulavit, ut miraculum morisira-
quinque aut triginla, crescùnl fluctus, augentur te- rel? Et cum invehissenteum lurboe. Ecce proesentÉt
nebroe,soeviunl'smpeslales ; lamen navis ambulat. se lurbis, a quibus rapi limuerat, et in monten}
m feEDiE VENEHABILIS.OPP. PARS H. SECT. I. — ÉXEGETICA GENUINA. 712
confugerat. Omnino confirmât et insinuât nobis in A non cibumqui périt, sed qui përmanel in vilàm oeler-
royslerio dicta esse illa omnia et facta in magno sa-' nam. Carnâlis cibus périt, spirilualis vero permanet,
cramento, ut aliquid significarent. Ecce ille qui in quem Filius hominis vobis dabit.
moiiiem fugerat lurbas, nonne cum ipsis lurbis lo- Hune enim Pater signàvit Deus. Islum Filium ho-
quitur? Modo leneant, modo regem faciant. minis nolite sic accipere quasi alios filios hominis,
Et cum invenissent eum traits mare, dixerunt ei, quibus dicium est;: Filii autem hominumin pr'otectione^
alarum liiàrumsperabunt (Psal. xxxv). Isle filiusho-
Rabbi, quando hue venisti? Ille post miraculi sapra-
minis sequestratus quadam gralia filius hominis, ex-
mentum, et sermonera infert : ut si fieri poiest, qui
a numéro lioininum filius horainis est : isle
•.pasii sunt, pascaniur : et quorum saliavit panibus ceptus filius hominis Filius Dei esl, iste homo etiam Deus
venirem, satiei sérmonibus}meniem, sed si capiunt ;
et si non capiuni, sumant quod capiunt, ne fragmenta est. Unde et ipsa Veritas quoe lune loquebaïur ad
pereanl. Loqualurergo, et audiamus. t|L Judoeos, et nunc omnibus loquitur per evangelicoe
et Amen amen dico vobis, | proedicationisverba, el qui sit oslendit, non qualem
Respondit Jésus, dixil,
vidistis sed mandu- I, esse plurimi tune oeslimaveruntvel etiam nune oesii-
Qûoeritisme, non quia signa, quia ft niant. Subjunxit vero : Hune enim Deus Pater signa-
caslis ex panibus meis. Propler carnem me qûoeritis, B vii.
quid est, nisi proprium aliquid ponere ?
non propter spiritum. Quam multi noii quoerunt Je- HocSignare est signare, ponere aliquid quod non confunda-
sum, nisi ut illis facialhene secundum tempus! Alius
tur cum coeieris. Signare, est signum rei ponere.
negolium habet, quoerit intercessioiiem clericorum;; '
Çuicunque rei ponis signum, ideo ponis signum, ne
alius premilur a polenliore, fugilad Ecclesiam ; alius cohfusa cum aliis, a te non possit agndsci. Paler
vult pro se inlerveniri apud eum apud quem.parum eum signavil. Quid est signavil? proprium quid-
ille ille sic. quolidie lalibus ergo
valet ; sic, Impletur dam illi dédit, rie coeleriscompararetur hominibus;
Ecclesia. VixquoerilurJésus propter Jesum. Qûoeritis ideo dicium
sed manducaslis ex est : Unxîl le Deus, Deus tuus oleo ex-
me; non quia vidislis signa, quia sullationis proe participibus tuis (Psat. XLIV).Ergo
panibus meis. signare quid est? Excepium habere, hoc est proe
Operamininon cibumqui périt, sed qui përmanelin participibus luis. Ilaque nolile me, inquit, conlem-
vilàm oelernam.Qûoeritis me propter illud? Qûoeritis nere, quia filius hominis sum : et quoerite a me
me, propler me. Ipsum enim insinuât istum ciburii, cibum.non qui péril, sed qui permanet in vilam oeter-
quo in consequentibus illucescat. nam. Sic enim filius hominis sum, ut non situ unus
QuemFilius hominisdat vobis.Exspectabat, credo, ex vobis; sic sum filius hominis, ut Deus Pater me
ïlerum panes manducare, iierum discumbere, iierum signàvit. Quid est signare? proprium aliquid mihi
saginari : sed dixit, Cibum, non qui péril, sed qui dare, quo non confunderer cum génère humano, sed
përmanel in vilain oeternam.Superius diximus navem per quem liberarelur genus humanum. •
Ecclesiam Christi signifipare, quoe lempestaiibus Dixerunt ergo ad eum, Quid faciëmus lit operemur
hujus soeeuliturhatur, et làborantës in ea portai, ut opéra Dei? Dixerat éniin illis : Operaminiescam, non
Virilïier laboreni, donec Christus eomptimens flu- quoepérit, sed quoepermanet in vilam oelernam.Quid
ctus persecutionum, reddat screnitatem. Hic vero faciëmus, inquiunt, quod observando, hoc proeceplum
dicit : . implerë polerimus ?
Allera die, luroa quoeslabat trans mare, vidit quia Resppndil Jésus, ei dixil eis. Hoc esl opus Dei', ut
plia navicula.non eral ibij nisi una. Quid est, allera credalis in eum quem misil ille. Hoc est ergo mandu-
die turba slans super mare, nisi posl ascensionem care cibum non qui péril, sed jjui permanet in vilam
Christi turba slans in operibus bonis, noii jacens in oelernam. Ut quid-paras dentem et venirem? Crede,
lerrenis volupiatibus, sed exspeelans unde venïat et nianducasti. Discerniiur-quidem ab operibus fides,
Jésus ad eos? Et hic una navis dicilur, sicul prius sicut Aposlolus dicit : Arbiiramurjuslificari hominem
una fuit Ecclesia Christi, in qua ille proesentialilerJ) per fidem sihe operibus legis (Rom.m).'Et sunt opéra
'
corpore versabalur. Nunc quoque una est, quoesi- quoe videnlur bona sine fide Christi, et non sunl
militer in spe exspeclant adventum illius. Sed quid bona, quia non referuniur ad eum finem ex quo sunt
est quod alioepaves venerunt a Tibe.riade, nisi hoe- bona. Finis enim legis Christus ad jusliliam emnicre-
reticorum convenlicula, qui Jesum non siiicera fide denli (Rem. x), Ideo noluit diseernere ab opère
quoerunt, sub dolo caUidiiaiis sua quoerentes, non fidem,-sed ipsam fidem dixit essé opus. Ipsa est enim
quoe Jesu sunt ? Unde consequenter respondit eis fidés quoeper dilectionem operatur (Galat. v). Nec
Jésus, Amen amen dico vobis, qûoeritisme, non quia dixit, Hocest opus veslrum, sed dixil : Hoc esl opus
vidistis signa, sed quia manducaslisex panibusmets,et Dei, ut credalisin eum quem misit ille ; ul qui gloria-
saturaii eslis (Luc. vi). De illis vero qui saturali sunt, tur, in Dominoglorietur (I Cor.i).
* Quia-ergo invita—
ih alio dicit Evangelio : Voe vobis qui salurali eslis bat eos ad fidem, illi adhuc quoerebant signa quibus
(Ibid.) De esurienlibus vero vitoe paiiem, et justilioe crederent. Vide si non Judoei signa pelunt.
cognilionem, dicitur : Beati qui esuriunl el sitiunt Dixerunt ergo ei, Quod ergo lu facis signum, ut vi-
juslitwm {Manh. v). Ad quem cibum horiabatur eos deamus et credamuslibi quod operaris ? Parumne erat
insequenii mox Chrislus sermone dicens : Operamini quod de quinque panibus pasii sunl ? Sciebant îioe
7iS IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. . 714
quidem, sëd hulccibo manna de coelo proeferebant.I LPanera de coelodesideratis? Ante vos habëiis, et non
Dominus auteni Jésus taîehi se dicebal, ut Moysi manducatis.
praiponeretur- Non enim ausus est Moyses de se di- Sed dixi vobisquia et vidistisme, et non credidi-
cere, quod daret cibum non qui péril, sed qui habet siis. Sed non ideo ego populumperdidi. Nunquid enim
vilamoeieriiam.Aliquidplus promitlebat quam Moy- infidetitasveslra fidemDei evacuavit(Rom. m)? Vide
•
ses; Per Moysen quippe promiitebàtur regnum, et enim quod sequitur.
terra producens lac et mei, tempor'alis pax, abUri- Omnequod dal mihi Pater, ad me véniel: et eum ,
dantia filiorum, salus côrporis, et coetera omnia qui venitad menon ejiciamforas. Quale estillud inlus,
leniporaliaquidem, in figura lamen spirilualia, quia unde non exilur foras? Magnum penetrale, et dulee ,
veieri homini in Veteri Testamento promiitebanlur. secrelum. 0 secrelum sine toedio, sine ariiaritudine
Aiiendebant aulem promisse per ipsum Moysen,et malarum cogitaiionum, sine inlerpellalionë tentalio- '
attendebanl promissa per Jesum. Ille plénum vén- num el dolorum. Nonne illud secrelum esl quo in-
trem promiilebat in terra, sed cibum qui péril ; trabit ille cui diclurus est Deus : Euge, serve boneet
isle promiltebat cibum, non qui périt, sed qui përma- fidelis, intra in gaudiumDominilui (Matlh. xxv)?
nel in vilamoelernam.Attendebant eum plus promit- El euni qui vénielad me, non ejiciamforas; quia
teniem, et quasi nondum videbant majora facientem. * descendide coelonon ul faeiam volunlaiemmeam,sed
Attendebant utique qualia fecisset Moyses, adhuc ejus qui misitme. Ideo ergo euin qui vénielad me, non
aliqua majora volebant fieri ab eo, qui tam magna ejiciamforas, qùia descendide coelononfacere volunta-
pollicëbalur. Quid, inquiunt, facis, ut ciedamus libi? teinmeam, sed volunlaiemejusqui me misil. Magnum
Et ul noverilis quia rairacula illa huic miraculocom- sacraroentum est, quod ail : Quivenit'ad me, non eji-~
pârabant, el ideo quasi minora isla judicabanl quoe ciam foras. Causam mox subjungens quare foras non
faciebatJésus. ejiceret ad se venientem, id esl in se credeniem,
Patres nostri, inquiunt, manna manducaverunlin dixit : Quia non veni facere volunlaiemmeam, sed vo-
deserlo. Sed quid est manna, forte conlemnïtis, si- luntalem ejus qui misit me. Quis est qui ejicitur
cul seriplum est, DéditMismanna manducare (Exod. foras de illo dulci et suavissimo secreto, quo inirare
xvi). Per Moysen paires nostri panem de coelo ac- proecipitur servus faciens voluntatem domini sui,
ceperunt, et non eis dictum a Moyse, Operaminici- nisi superbus ? nisi anima in se ipsa Gonfidens,et
bumqui non périt, sed qui permanet in vilamoelernam. suoe polestatis esse quoerens? Nec eam propheia
Et non lalia operaris qualia Moyses. Panes hordea- habens diceret : Nonne DCPanima mea subjectaest
ceos ille non dédit, sed manna de coelo. (Psal. LXI)? Animavero per humililaiemDei subjecta
Dixil ergo eis Jésus, Amen amen dico vobis,non gratioe, nunquam ejicitur foras, sed intrai in gau-
Moyses dédit vobis panem de eoelo,sed Pater meus dium Dominisui. Igilur ut causa omnium morborum
dtdil vobispanem dé coelo.Verus enim panis est, qui curaretur, id est superbiâ, descendit et humilis fa-
de coelodescendit, et dat vilam mundo. Verus ergo clus est Filius Dei. Quid superbis homo? Deus pro-
ille panisesl, qui dat vilammundo: et ipse cibus est, pter te humilis factus est, Puderet te fortasse imi-
de quo paulo ante loculus sum : Operaminicibum qui tai! humilem hominem , saltem imitaTe humilem.
non périt, sed qui permanetiii vitam oeternam.Ergo et Deum. Venit Filius Dei in homine, et'humilis fa-'
illud manna lioc significabat,et illa omnia signa mea ctus est. Proecipitur libi ut sis humilis, non tibi
srant. Signa mea dilexislis; quod significabaiùr, proecipiiur ut ex hominefias pecus. Ille.Deus faclus
conlemnilis. Non ergo Moyses dedil panem de coelo. est homo, lu homo coguosce quia es homo. Tota
Deus dat panem. Sed quem panem? foriè manna? humiiitas tua est, ut cognoscas le. Ergo quia humi-!
Non, sed panem quem signiûcavitmanna, ipsum sci- litatem docet Deus, dixit : Non veni facere volunta-
licët DominumJesum. Paler meus dat vobis panem tem meam,sed ejus qui me misit (Joan. vi). Hoecenim
verum. Panis enim Deus est qui descendit de coelo, commendatiohumilitatis est. Superbïa quippe facit
el dal vilam mundo.. rj voluntalem suam, humiiitas facit voluntatem Dei.
Dixerunt ergo ad eum : Domine,,semperda nobis Ideo qui ad me venerit,non ejiciamforas. Quare? quia
panem hune. Quomodo mulier illa Sâmarilana, cui non veni facere volunlaiemmeam, sed voluntatemejus
dictum est : Qui biberilde hac aqua, non siiiet un- qui me misit. Humilis veni, humililaiem docereveni..
quam(Joan. iv) ; conlinuo illa secundum corpus ac- Magisterhumilitatis veni. Qui ad me venit, ineorpo-
cipiëns, sed lamen carere indigenlia nolens : Da, . ratur mihi; qui ad me venit, humilis fil. Qui mihi
inquit, milii, Domine,de hac aqua; sic et isti : Do- adhoerei, humilis erit, quia non faciet volunlaiem
mine, da nobis panem hune, qui nos' reficiat, nec suam,sed Dei; et ideo npnejicielurforas; quia Adam
deficiat. • . cum superbus esset, projeclus est foras (Gène,m) :
Dixit ergo eis Jésus : Ego sum panis vitoe;qui venit Chrislus vero humilis factus, exaltalus est super
ad me, non esuriet, et qui crédit in me, non siliel un- omne nomen quod nominalurvel in coelo,vel in terra
quam. Qui venilàd me, hoc est quod ait, et qui cré- (Ephes. i). Qui doctor humilitatis venil non facere
dit in me; et quod dixit, non esuriet, hoc intelligen- voluntatem suam, sed volunlaiem ejus qui misit
dum esl, el non sitiet unquam. Utroque enim illo illum. Veniamus ad eum, inlremus ad eum, incor-
significalur alterna saiietas, ubi nulla est egestas. poremur ei, ut nec nos faciamusvolunlaiemnosiram.
PATROL.XG1I, 23
 7iS; BEDiE VENERABILlg;OP.P, PARS;\l SEGT, L **. È£Ë"GET,IÇAGËNUINÀ.' 756
sed yoluntatem D.ej; et npi) nos. ejiciat fpras, quia A A!pjftg.murniurare inyiçem: Nemo poiestveniread
membra ejus sumus, quia caput nostrum esse voluit me, nisi P,qterqiqyiisil me, qfirgxerjieuni, Ille ve-
doçendo'.humilitalera., Ad quem; venire non.poiest rni,;,quem graija,,Dei.proeypnit; cui çum grophela,
nisi'humilis.,, a gup„nofl ni.illitur fqras; nisi stis dipamps,Misericordiaejus proeyenietme. Et iterum :
perhus.; Miseriçordiaejus subsequelwr,me (Psal. xxn). Pràe-
Hoecest voluntasejus qui misilme Pfifris, ul omne vemt yelle, subseqniiur pérfieerë. trahit JPa.ierad^
qmd 4ed.it.mihi, non.vçrrfamex,eo., Ipsë. ijli, dalu.S Filium eos qui p.rpp.iereaçredunt in l'iliuAlj qpiâ
est, qui serval. liuMJ(Hate^,..'hjjn.ç..ac,çh^ijt.;(^u.i non euni cogitant Patrem ha.b,er,e Deum. Deiis enim Pa-
servât bum.iiilatçm,,longe,est am.agistrpyhumHi.ta-- ter oequalem;siM gpnu.it Filium : et qui çogilai at-
tis, lit omne qupA ded,U,mil}i, non perdant ex ep.. que.in,fide §ua sentit et ruminai oequalem esse Pa-
Sic nori est VOlUrilas., ip çonspeçttj, Patris ves.tri,, tri eum inqueui. çrpdidi.i,.ipsjim gaier trah.itad
ut pereat unus de pujjllis i.sljs ( Matth. xyin ). Fijiuni. Qui ën.im de. jCliristôdipit, N[pnest Deus
De-,tumen.lï.b.us.potest perir.e, de .pusjiji| -nihil. verus., non trahit eum. Pater, sed peryersa,cogUatio
périt .:,.quia -«M fMfVM tfjmk PMU&U$ W&> n°n trahit, gura yerltati .non ci)ns|ntirp. file tr^çlus es,t
infmbjlis m wgi.wn} çielomm,, omne qupd dédit a Palrp, qui ajl : tu, ék, Christus FU}us'D<eiVki,
mihi .P-afei;,nonrpjsr,dp%esx.eo, sed-r, res^scitabfPego,B,(Jllfl.((/(.x-yi);.G.ui Dominus inquit, Bealps es,, Simon,
Mtm},in npyissipw die (Joan...yi), NVi.ç|eie quemad- Bar,Jona, quia cartel sanguisnon reyelavittibi, sed
môdum et hic geminam illara resurr.ectjonpra,deli- Paiei;meiis.qui in.coelisest (.ièid.j.isla reyelatio ipsa
neet.,. Qui vepit ad me;, mode ^surgit, humilis esl attraçtip. Dunj enim dixit. :,Nenw,potest venire
factus,in, membris meis ; sed resuscilabpeuminpo-, ad me, nui Pater, qui misit me, qUrflxerïi,eum, con-
vissimodie secundum carnera. linuo subjunxit, El ego resuscilabp,euin.in novis.simo
Hoecest enim voluntasP.alrfè,mei qui misil me, ul die. Reddam quod sperai, videbit quod adhuc non
omnisqui yidelFÙj'uni,et çwdpjn eum, (tabjqtvilqni videndo credidit, Manducabiiquod esuril, saïiabilur
oeiernqni:elegp. resuscilabpleuminnoyjssinwdie. Su-, eo qupd sitit. Ubi? In resûrreçtioiie mortuorum,
perius dixit : Audtyverbumnieuin, et qui.çrjedit.ei qui, quia ego resusçUaboeum in noyisjiinpdie.
misilme. Modo autem. Qui,videt Filiurn.et çredij^in Scriptum,est enim prophetis:Et erunt opinesdoci-
eum. Npn,dixit,. ^idet Filium, et crédit in/P;atrem, bilesD'ei.Quare hoc.dixil'?.'0. Jud'oei, Pater vos non
Hoc.est enim credere in,Filium, quçd et in Patrera., doçûitquornodoppfestïs me cpgiipsçere\ Otnnesregni
quj.asiçut-hqbetyilaniPfller.insepietjpso, s[ç_ded}tet'' illius homines,docibilesDei erunt. Çjpiiab hominibus
Filio vilain hajiere.ip, sepielipso.: «,{onims.qui videt audient : et si ab. hominibusaudiuiit, tamen qupd
Filium., et- crédit in e,uti}, hubept vitam oelemaip ; intelligunt intus datur, inlus epruscaf, inius^fevela-
(J,q({n.y.) : credendo, et transeuftdpad Yitani, id est lur. Hommes foris yërhimi spnare pôssiini,' sed in
priniara illam rèsurreclionem. El quia non est,sola, yanurii 'ïabôranj,.' liisi intus 'Bëus ÏÏqçens aperiat
Et i-esusçitabqeuni, inquit, in nqymiwo die., Se- sensus".Ille est fiei doçibilis, quem D^eusintus yeri-
quitur:,. . Jj! tatis instruit agnitione et amore.
'
Omnis qui audit a Pâtre, et. didicil, venit ad me.
Ego,.sumpanis..viviist qui de coelpdescendi.Ideo,pa-
nis, quia, yiia; et idèp viia, quia de çoelodescendit,,.. Quomodotrahit Paler ?"Docendodélectat, non neces-
dipenteipso,,Jîgosmn yia,,veriflpsetvùa (Joan. xiy).., sitale' cogendo : quia nemo necessitaië crédit, sed
Ille est panis supersubsianlialis,qui. ul noîiis. de- volqniat.ëlFilius docehal, Pater dpçebat; hpmo qui.
liir; quolidie deprepari jubemur (Matth. vi). Çum videbatur, Ipquebai.ur,sed ut Deusin corde audieptis
Dominus poster Jésus Chrislus panem se dicebat de, int.eriusdopebat.M^de.p.subjunxit :
coélqdescendisse, iî AToiiquia Palrepi vidil quisquam.; nisi.is qui est
MurmuraveruntJwd{ei,et dixerunt: NpnneIjic est, a Dep, hic vidit Patrem. Ego,sum a Paire, et ideo
. Jésus filius Jpsepl}d zujusnos novimuspatrem et.ip.a-. Paireni vidpp. Qui.dest dpçerjj a P;alr.e,nisi audire.
lrem:? quûmodpergodiçiiquia de coelodescendit?,Ideqin verbum Palris, id esl me? Ne forte ergo cum dico
murmurabaiit, quia hùnc panem non intejligebanti 'vobis, Onmis.qui audit a Pâtre, et didicil, dicaiis
hune non ësuriebànt, hùnc panem non
-,- panem
*'-'-t*iv'."--1.*''.-
it- J',"M;.MÏ-'I|i,-'-.vs-: » ,v ama-
iv-'i .-ve- apud vos, Sed nunquam vidimus;Paireni, quornodo '
nant; nain j»i aniareni, utique non murmuraient : ergo d.isçére poluimus a, Palr.e? A me.ipso audite :
ideo a parip cpelesti lorige erant, nec ëum esurire. non quia Patrem vidil quisquam; sed qui est a Deo,
noveraiit, quia faùces cordis languidas hahebant. hic vidit Patrem. Ego novi Patreiri; ab illo suni.
Âuribus àpèrtis s'iirdiérânt. Vi(|ebant, et coecisla- Sëd quornodo? Verbum ab illo, çiijus.est verbum,
b'anl. Paiiis quippe isie, iiitëriPris liônîinis'quoerit non qupd-sonal. et transit, sed ijuqd îmnet dicenie,
esuriëin. Ùndé aiio'locô dicil,' Bedli'qUi esuriuht et et trahit audieniem.
shiuiitjusliiiam, quoniamijisisalurdbitntûr(M'atih.y). ..Amenamendico vobis,quicrédit,in-me, habetvilam
Dixer'ùrii,- ,.J.' hôvimiis
,,...-.. .-.i, CÙÎMS paireni et
.-.i,..,.. .ç.,.i.,..„ malrem. Ma-. oelernam,Reyelare se. yp(uit quid esset ; nain com-
-,,,.,,, ...
. trém sciebani tërrenàiri. Pâtrëiri îïeseiébah't cof- peiidip dicere p.oluil. Qui crédit in me, habet me.
1
lesieri»,qiii a" Paire ctëlesti 'aîffàcti iion fuërant; Ipse enim Chrislus verus est Dpus, et vita aè'teriia..
qiiod niox ipse Doininùé séqueiiti verbo' iiinôiult, Qui ergo crédit in me, inquit, venit ad rae;el qui.
(.icensv . ënit âd nie, haiiël nie. Quid est auteni-liabëremeî
 ,«*. -- IN S. JOANNISEVANGEL1UMEXPOS1TIO. ?l*,'
habere Vitam, setemam. Morlem assumpsit, vita At. panem carnem ? Vocatur caro, quod non capit caro.;. -,
oeierna,raoriypluit; sed deluo, h.oniQ,,,n.pn de:spo. et ideo magis non capit caro, quia;vecatur carô : hoc- .
Accepita, te, unde morereiur pro le, Assumpsitergo, ; enim exhorruerunt, hoc adsïm'uliJtam.essedixerunt;-
vif.amorlem,,ut yita pcçideret.mprt.pro..Nani qui cré- hoc non posse fieri pulaverunt,. Caro mea est, inquii,. <
dit, inquil,. habet vitam oeferna.m,.non: qupd palet,, pro mundi vita. Norunt fidelesicorpus Christi, si,cor-
sed qupd latet. Vita enim. oeierna Ver-Min, principio. pus Christi essenon-negligunt;.fiant corpus Christi:,si>
erat apud Deum,.et Peus eral; Verbum, et erat. lux volunt yivere de S.piriUi:ChrislL De Spiritu. Christi
vita hominum (Joan, l)..Mori yeojtysed die têrtia non vivit, nisi corpus:Christi. Quisquis vivere vult,. '
resurrexit. credat.in Cliristum.,manduGetspiriiualiter spiritua-
Egpsu.m, inquit, ppnls vitoe.gtun.de illi superbie- le.mci.bun),I.neor-p.oretur; corporl Christi, et lion: sit ;
bant? Patres, inquit, vesin manduçaveruntnifinng,. putriduin membruav QUOdresecari; merealur : sit
etffl.or*^sa)it,.Qu,aremai:iducayeruntet mortursunt?. pu.lcU.riim,sit sanuni, sit aplum.capili suo.
Quia quod videbaur, credebant.; quod noixyid.ebantj LitigabanlergpJudoeiadinvicem,dieentes: Quomodo-
non. in.leiligebant. Ideo paires yeslrL.quia similes. poiest hic npbis carnem suant:dare admanducandum?'
eslis illprnm. Manduçaverunt Moyses,; et Aaron;,et Liligabant ulique ad: invicem; quoniam panem con-
coeterisancii quf. fuerunt-in, populo, manna, et npn 'Rcordioe non,intelligebaiit, nec suraere volebant. Nam'
sunt moriui,,quia npn spiri.lualiler.visibilem.cibum qui. mânducanl talem panera , non- liiiganf- adinvî-
înlellexerunt, spirjtualiler esurierunt. Alii yero.man- cem, quoniam anas panis, unum covpns-multisumtiè
duçayerunt el, permanserunt in ïnfidelilate : sicut-. (I: Cor,;x) : e,t per. hune fecit; Deus hujusmodi' liabi-
Jiidoeiau^i.erantloqupnlenj Çljiri^tum,sed; npn spi-i .: tare in domo, Quodiaulem adinvicem litiganres quoe--
ritualiler..ver^ia ejus inlellexeruut., Ideo dixit ei.s,. runl quomodo.possit Dominus caméra suam dare ad'
Paires yeslr.imgnducqverunlmannqrndeserlo, ekmpiv nianducandum, noii.statim. edunt^ sed adliuc-eis di-
lui sunt; qua nmrtë,vnisi.infi,delitatisJ;Nam, coni-,. cilur:
muni morte mortui sunt, et sançti.qui fuerunt i.nter Amen-anien-dico,vobis, nisi mand-Ucaverilis> carnem'
eos. Ideo.signàvit Dominus;Jésus;liis.yerbis niorieni Filii hominis,et biberÂiis,ejussanguinem, non liabebitîs-'
spiritualenij,pon, carnalemv Patres; ergo istortim,. i& : vitam in vobis; Quomodo'quidem detur, et quiriam
est mali patres malpru.ra.lnfidplespaires infidelium, modiisint? manducandi is'tu-m-panem ignorâtis : ve-
murmuraiores. patres murmuraiorum,; nam,de nulla rumlamen, ni'st mqnducaveriiiscarnem Filii hominis,
re magis Deum oflèndisse ille populu.8.dicius. est, et. ejus sanguinembiberitis, nonhab'ébiiisviiam invo-
qu.ani ço.nlra Deuni inurmurajidq, Ideo, ejt Dominus,r.bis. Hoec non utique cadaveribus, sed' viVerilîbus'
volpris ostendere talium filips,thinc ad eos. coepjt : ,. loquebalur. Unde, ne islam- vitâni iritëHigenles-,de'
Quid murmuratis invicem, murmuraiores, filii mur- hac re-Iitig.ar.entysecums.adjunxit; :
miiralorara?, Patres veslri mqniw ingnducayer\int,:et .Quimanducqlmeam carnem, eVbibit meum>sangui-
mprtui,sunt; noihquja malum erat niânna,;sed,ijuia . nem, habet-vifam- oeter.nanu.,
Hanc ergo non habet, qui
maie,manducayerunt.. islum panem, non:manducai-,nec-istum sanguinenï
Hic est, pqnisquide.coilo descendit;.Hun.apanera., bibit. Nam. teniporalem vitamy sine^ullo^utPunque"
significavit manna,;. hune, autem panem,;signifioa.yit. homines, ip; hpc soeculn,qui non sunt- per fidfemiii
aUaraDei. Sacramenla illa..fue.GUiik iri signis; divetsa, corpor,e,ejus, habere-possunl : oeternam atuem-nun-
sunt in re,, quae'sïgnifiçantur,. paria-sunt-, Aposto.lura> quam,.quoe-sanclis promittiiur. Ne aulem putarent*
audi,: Nqlo enini, vos,;:inquit, ignpmr,é, frfilr^s^uia, sic in.isto cibo.et potu eis qui carnàliter sumunt-;-et
patres nostfi.ppiiiestspb, npbe ftiernnt^,et. pninès.per, non. spiritualiler. irilelligunt, in. fine: promitti. vital»
nuire,tmnsierunl) et; opines,.in.,.Mfiy.se,baplizath sunU oelernam, continue subjeckr et-dixit :
h\\iubé elin, map, el,omnes.eqmdemesç<?m-spirjlMr.. Egp resuscitaboeum in novissimodie. Ut habeat'
lent,wanducqyewnli(1 Cqr. x), Spjrilualeni: ulique, interira.secundumspiriium vitamoeternamin requie,
non çprppraleinj.Alterani.illij.qpia,manna, nps.â}i.ud,'>,'.
D-quoe sanclorum spirilus sUseipit; Quod- auié'm ad
spirii-ualpui.vere eanidera,quam,.nos, s.ed-patres-no- corpus attinet, nec ejus vita oeterna fraudai'ur; sëd
stri,; non pa,tres.illprum, quibuSiiipssimiles sumus» in resurreclione mortuorum novissiino-die-cardre-'
non quibus illi.sirailes fuprunt,. Hic ëst<ergc_.p.gnis de, suscilabitur.
ctslO;desçindeiis;ufsi;quis,eqipso,mqnducaperif,.non, Caro enim, mea, inquit, vere est- cibus, et sànguis'
_ morialxtr..Sed,qupd;pprti.iiet:ad,,yir.tu.leni saçramenli, meusvereeslpotus. Grimenini cibo et potu id appe-.
non. quod pertioet ad visibïle.,saçranientum,: qui tarit homines, ut non esurianf neque silianl, hoc,
manducat: intus,,non,foris;,qui m,anduca,Un.corde,, veraciter non proestat, nisi iste cibus et potus, qui
non qui prepiit: dénie. Ego, sput panis viyusquhde eos a-quibus sumitur immorlales et'incorruplibiles;
co}lp..despet<dj; Ideo. yi.yus,, quia de. coelo.descendi. facit, id est socielas ipsa sanctoruin, ubi pax erit,
De, çoeJp,descendit et. manna;. sed manna timbra . et; unitas plena, atque perfecla ; propterëa quippe,'
er;it, isle. vpritasesi>. sicut etiam hoc anlè nos intellexerunl homines, Do-
,Si quis,manaucaverilex hoc pape, vivetin oeternum. minus noster Jésus Christus corpus et sanguinem
El panisquemegodabp, caxp,mea,est,, p.rovtundhvila: suum in eis rébus commendavil, quoead unum ali-
Hoc quando [F. quomodo]. caperel caro.,quodidixit. quid rediguntur ex multis-: namque aliud iri unum'
719 BED^EVENERABÎL1SOPP, PARS H. SËCT, I. — EXEGETICA GENUINA. 720
ex, multis granis conficitur, aliud in unum ex multis .Â.erant, plures non intelligèiido scandalizati sunt. Non
acinis confluit. Denique jam exponit quomodo id enim cogitabant hoec aUdiendo, nisi carnem , quod
fiât, quod loquilur, et quid sit manducare corpus ipsi erant. Aposlolus aulem dicit, el' verum dicit:
ejus, et sanguinem bibere. Sapere secundum carnem, mers est;(Rum. ym). Car-
Et qui manducalmeam carnem, et bibit meum san- nem suam dat nobis Dominus manducare : et sa-
guinem,in ''me-,manet, et ego in eo. Hoc est ergo pere lamen secundum carnem, mors est; cum de
manducare illam escam, "et illum biberepoium, in carne sua dicat, quia ibi esl vita oeterna. ErgO nec
Chrislo manere, et illum maneniem in se habere. carnem debemus sapëre secundum carnem, sicut in
Ac per hoc qui non manet in Chrislo, el in quonon his verbis.
manet Christus, procul dubio nec mandiicat spiritua- Mulii itaque audienles [taon ex inimicis, sed ] ex
Jiler ejus carnem, licet carnaliier et vïsibïliier pre- discipulis ejus, dixerunt : DurUsest hic sermo, quis
mat denlibus sacramentum côrporis et sanguinis potest ëum audire ? Si discipuli durum habuerunt
Christi; sëd magis tanloerei sacramentum ad judi- isluin sernionem, quid iriimici? Et lamen sic opor-
cium sibi manducat et brait, quia immundus p'roe- tebat, ut diceretur yquod non ab hominibus inlellï-
sumit ad Çhrisll;accedpre .sacramenla, 1'quoe alius gerelur. Secrelum Dei, inlenlos débet facere, non
non digne sumit, nisi qui mundus est ; de quibus " aversos. Isti aUlem defeëerunt laiia loquente Do-
dicilur i.Beati-mundo corde, quoniam ipsi Deum vi- mino Jesu : non crediderunt aliquid magnum di-
debunl (Matth. v). cenlem, et verbi illius aliquam •gratiam [cooperien-
.Sicut misit me, inquit, vivens Pater, et ego vivo lem; sed prput voluerùnt^ ità inteUexerunt, et
propler Patrem : et qui manducat me, el ipse -vivit more hominum quibus caput non erat Jésus, quasi
propter pie. Non enim Filius parlicipatione Patris hoc disponeret Jésus, carriem, qua indulum erat
fit melior, qui est natus oequalis, sicut particïpaiïo Yerburb, velut in frusta coricisam distribuere cre-
Filii per unilatem côrporis ejus el sanguinis, quod dentibus iri se. Durus est, inquiUnt, liic seririo,
illa manducalio polalioqoe significat,' efficit nos me- quis potest eum audire ?
liores. Vivimus ergo nos propter ipsum, mandu- Sciensaulem Jésus apud semetipsum,quia murmu-
canles eum, id est, :ipsum aecipientes oelernam vi- raient de eo discipuli ejus. Sic enim apud se ista 1
lam, quam non habemus ex. nobis. Vivit auteni ipse dixerunt,. ul ab illo iioh audirentur : sed ille qui eos
propler Patrem, missus ab eo, quia semetipsum noverat in seîpsis, âUdiens apud semetipsum res-
exinariivit, factus obediens usque ad Iignum crucis pondit, et ait :
(Phitip.i}). Sicut^misit me vivens Paler, et ego vivop Hoc vos scatîdalizat. Quia dixi : Carriem meam do
propter Patrem.: el qui manducat me, el ipse vivit vobis manducare, et sanguinem meuin bibere: hoc
propter me. Ac si diceret : El ego vivo propter Pa- vos nempe seandalizat.
ireni ; id est, ad illuni lanquam ad majorem relëro Si ergo, viderilis Filium hominis ascendenlemubi
vitam-mearii, quod exiuânitio mea fecit; in qua me eral priusl Quid-ést hoc? hinc solvit quod illos mo-
misil. .Ul aulem quisque vivat propler me, partici- verat; hinc eruit unde fuerunt scandalizati; 1 hinc
patio-facit qua manducat me. Ego itaque huniilïatus plane,': si inlelligerent : illi enim putaverdnt eum
vivo propter Patrem, ille erectus vivit propler me; - erogaluruaV corpus7suum ; illë autem se' dixit as-
Non de ea nalura dixit, qua semper est oequalis censurum, ïn Coeluminique iittégrUm. Cum viderilis
Patri, sed de ea in qua minor faclus est Paire. Qui Filium hominis.ascëndenlerhubi érat prius, certe vel
etiam superius.dixil : Sicut Paler habet vilam in se- tune videbitis quia non ëoniodo quo putalis eroget
metipso , ila dédit Filio vitam habere in semetipso- corpus. Cerle vel tune intelligetis quia gralia ejus
(Joan. y), id est, genuit Filium vitam habentem in non consumilur morsibus. In his"verbis perspicue
semetipso. ; intelligitur Chrislum esse unairi personam, dum
"i.icest panis, qui dexoelpdescendit. Ut illum man- dixit Filium hominis esse prius in coelo. In lerrâ
ducando yivamus, qui oelernamvilam ex nobis ha- D loquebatur, et in coelo se esse dicebat. fjuod quo
bere non possumus. pertinet, nisi ut intelligamus unam personam esse
Nan sicut, manduçaverunt, inquit, paires vestri Çhrisluin Deum et hominem, non duas ? ne fide
manna, et moriui sunl. Qui manducat hune panem - noslra non sit irinilas, sed qualernitas. Chrislus
vivel in oeternum.Hoecdixil in synagoga, dacens in ergo unus èslj Verbum, anima, caro. Unus Chrislus,
'
Capharnaum. Quod ergo illi moriui sunt, ila vult Filius Dëi, et Filius'hoiriinïs, UriusChristus, Filius
intelligi, ut non vivantïn oeternum. Nam lempora- Dei semper, Filius hominis ex lempore ; tamen Unus
lite.r profecto et hi morientur, qui -Chrislum-man- Christus secundum uriilaiem persorioe in coelo erat,
ducanl ; sed vivent in oeternum, quia Christus est - quando in terra loquebatur; Sic erat Filius hominis
.vita oeterna. Signum quia manducavit, et bibit, hoc in coelo,quomodo Filius Dei iri terra. rSic Filius Dei
si manel, et manetur; si --habitai, et inhabilalur; in terra suscepta carne, quomodo Filius hominis in
sic erit iii npn deseralur. Hoc ergo nos docuit, et coelo, iii unilàte personoe. Quod mox laiïus exponit,
admonuit mysticis vërbis,ut simus in ejus corpore, • quid inlersit inter spiritum et carnem, el quid irir
sub ipso capite in membris ejus, edenles carnem 1er carnàliter Ghriatum manducare celle, et spiri-
eJTAS,, non relinquentes unïtalem ejus> Sed qui ad- lualiler accipere. Airenirn :
721 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 722
Spiritus esi quiviv'ificat,caro non prodestqwdqiiam.'I\. Sciebat enim abinilio Jésus qui essenl credenles,el
Paulo ante dixit : Nisi manducaveriliscarnem Filii quis tradilurus esseteum. Nam et ibi Judas erat inler
hominis, et biberitiséjus sanguinem, noiihabébilisvi- eos qui scandalizati, sunt,quem Christus nec siluit,
lam in vobis; et modo dicil : Caro non prodestquid- bec aperte oslendit, ut omnes,limèrent, quamvis
quam, id est, si carnàliter vullisinlelligere"quoedîco, unus perirel. Séd posleaquanidixit et dislïnxit cre-
caro non prodestquidquam;ni sic carnàliter intélligi- denles a non credënlibus, expressif causam quare
lis, manducandurii sicut alium cibum,' sicut carnes non credebant.
quoe emuntur- in macellis, Spiritus enim est, qui Propterea dixi vobis, inquit, quia nemo poleslve-
vivificat.Per spiritum prodest caro, quoeper se ipsam nire ad me, nisi fuerit ei datum a Pâtre meo. Datur
non prodest; quia litlera occidif,Spiritus aulem vivi- enim a Pâtre credënlibus fides, ut nemo glorietur lit
ficat (H Cor. ni). Nam per carnem spirilus aliqriid fide sua, quoea se non est quasi propria, sed a Des
. pro .saliitenostra egit : caro vas fuit quodhabebat, dala, quasi gralia '.
per quam spirilus salvavit nos, ulensorgano carnis Ex hoc multi discipuliejus abierunl rétro, et jam
ad saluiem' humani generis, quia diabolus ulebaïur non cum illo ambulabant.Abierunl rétro, non post
serpente, quasi organo, ad subversioneraprimi pa- Chrislum, ' ' sed postSatanam. Isti aulem sic
' ' redierunt
Il-
renlis nostri (Gen.m). Spirilus esl, qui vivificat,caro " rétro, quomodoproecisia corpore Christi-,nec ultra
aulem.non prodestquidquam.Sicut illiiniellexerunt redeuntes ad eum, quia forte fideliter in corpore
carnem, non sic ego do-ad mânducandum
'
meamcar- ejus non fuerunt : et hi non pauci, sed mulii. Videa-
-' -
nem..Pruinde : mus ergo quid ad paucos-dixeril qui remanserunt.
Verba, inquit,- quoeego loculussum vobis,-spiritus Dixil ergoJésus ad duodecim: Numquidet vosvullis
et vila sunt. Diximus enim, fratres, hoc Dominum abire? Nondiscessit nec Judas : sed quare manebat,
commendasse.in mandueatione1carnis Suoe,et po- Dominojam apparëbat,postea manifestatumesl. Re-
tatione sanguinis sui, ut in illo maneamus, et ipse spondit Petrus pro omnibus, unus pro multis, unilas
in nobis. Mariemusautem in illo, cum sumus hiem- pro universis.
hra ejus. Manet autem ipse in nobis, cumsumus Réspondiiergo ei SimonPelrus : Domine,ad quem
'
templum ejus, Ul aulem siraus membra ejus, unilas ibimus? Repellïs nos a te : da nobis alterum te. Ad
nos compaginat. Ut compaginet unitas, quid facit quem ibimus, si a te recedimus? Ad quem ibi-
nisichariias? Charitas Dei unde? Apostoluminlër- mus? _ .
roga. Charitas,inquit, Dei diffusaest in Cordibusno- Verba vitoeoelernoehabes.Videle quemadmôdum
siris perSpirilum sanctumquidatus esl nobis(Rom.v). -Petrus danie Domino, recréante Spirilu sancto in-
Ergo spiritus -est qui vivificat. Spirilus enim facit tellexit; unde? nisi quia credidit verba vitoeoeier-
viva membra, Nec viva membra spiritus-facit, nisi noe. Vilarii enim oeternara habes in ministraiione
quoe in corpore quod vegeiatipse spiritus invenit ; côrporis el sanguinis lui, et nos non cognovimuset
nam spirilus qui.est in te, o homo, quo conslas ut credimus, sed credimus et cognovimus.Çredidimus
,homo sis, nunquid vivificatmembrum quod separa- enim, ut cognosceremus.Nam si prius cognoscere,
. tum invenerit a carne lua? Spiritum tuum.dicoani- "et deinde credere vellemus, nec cognoscere neccre-
mam luam. Anima tua non vivificat nisi membraquoe dere valeremus. Quid credimus,et quidcognovimus?
Dei. '
sunt in carne tua. Unum si lollas, jam ex animatua Quia tu es Christus Filius Id esi, quia ipsa
non yivificaïur,quia unitaii côrporis lui non copula- vila oeterna es,'et non das in cariie et sanguine tuo,
lur. Hoeçdicuntur utamemus unitalera, et limeamus nisi quod es.
separationem.Nihil enim sic débet formidare Chri- ResponditJésus, Nonne egoVosduodecimelegi? et
slianus, quam separari a corpore Christi. Si enim tinus ex vobis diabolusest. Dicebataulemde Juda Si-
separatur a corpore Christi, non est membrum ejus": monis Iscariotoe: hic enim eral tradilurus eûm, cum
si non est membrumejus, non vegetatur spirilu ejus. esselunus ex duodecim.Unus ex duodecim erat, non
Quisquis autem, Aposlolusinquit, spiritum Christi, r, fide, sed numéro ; non veritate, sedsimulaiione.Sed
nonhabet, hicnonest ejus. Spirilus -ergoest qui vivifi- quomodointelligendumest, Nonne ego vosduodecim
cat, caro non prodestquidquam.Verba quoeego-locu- elegi, dum ille Unusfiliusdiaboli dicilur esse? nisi
lus sum vobis, spirilus el vita sunt. Quid est, spiri- quia aliter electî sunl illi undecim,'etalilerilleunus.
lus et vita Sunl? spiritualiier intelligenda sunl. In- Elecii sunt illi ul manerent in Christo, et ul snnus
lellexistis spiritualiier? Spiritus et vita sunt."Intel-, illorum exiret per orbem lerrarum (Psal. xvm).
lexislis carnàliter? Etiam sic illa spiritus et vita Eleclus est ille unus, ut dispensalio divinoemiseri-
sunl, sed libi non sunt, o homo! qui spiritualiier ea cordioein sainte humanigeneris implerelur per eums
non inlelligis, necfide ea venerari nosii. -... unde bonitas Dei bene Ulebaturmalilia illius : sien?
Sun! enimquidamin vobisqui non credunl.El ideo , in vendhione Joseph bene usus est Deus malilia fra>
non inlelîigunt, quia non credunl. Propheia enini lrum (Gen. xxxvn), ut ex opère maloillorum bonk
dixit, Nisi credideriiis, non intelligetis (Isaioe vi), tas Dei oslenderetur in sàlule multorum. Sic malum
Per (idem copulamur, per intelleclum vivificemur. Judoein bonumversnm est nostrum, Quodfacit ma-
Prius cfedimus per fidem, ul sic post vivificemurper lus maie utendo bonis Dei, sibi noeet, non bonitatera
intelleclum. _- -.,,-'. Deidesiruere polerit. Quare duodecimelegit Chri-
 *?25 BEDJE VENERABILISQPP. PARS U,SECT. I. — EXEGETICA GENU1NA. 724
suis ? Buodenarius iiuraeriis.sacratus est. Non enim J Lpuni ipsa prepinquiiate-fàsiidierunt,^ adeoeontinuo
îjuïa pêrill îiid'é uhus, ideo filius nùraeri honpr evangelisla spcutus est :.- ,
Jâëmp.ùs est'; nàtti "irilocum peréuniis alius sub- Nequeenim fmires ejus credebantinèum. Quàre in
TOgâtUiesl, inansiïqu'ëhuinèrusconsëcratus, nu'iné- . euni non credebant? Quia-'humanam gloriam requi-
' irus duodëriariuè :
;quiàn'ër uniyërsUraprbem, hoc .rebant, dicentes ad eum :
est per quatuor eardlriës mundi Tririitalem faérant Transi Mne elwude.in Judoeam, <uletdiscipuli lui
arinûnlïaiuri. Idëo quatërhi élecïi sunt, lit sancta Ayideaiil opéra luq..JN:emo quippe in eccullottliquid
'
Trinitas per quatuor partes orhis proeuicareiur..Nam fiicit, et quoerit ipse palam esse. Si hoecfacis-,mani-
ël ahmisduôdèriàrio humei'b cum't, et ordp signo- festa leipsum,mundo. Nam his verbis ostehdiluï glo-
runi iri coelis,për quoe'solel lunàcUrrere noscuniur, riam illius icarnalitër quoerereeos, quâsi-dixissem,
duodènârib riùriïero'disiiiiguunlur. Ideo hoc numéro Facis mirabilia, sed abseonditë. Transi ïn iudoeârii,
^riniosprsediëâtorës Chrislus direxit in mundum. ul principalus gentis, et civiiâs caput regni videant
Nec numerus Juda pereunle yidlatus est, séd alius mirabilia tua. Innptesce; appâre omnibus, utlaudâri
éjus Ibctt subroP'liîr, Decujîis hunier]isâcrailssima possis ab omnibus. Quibus ; ergo. ad hoecDominus
Sïgniucaliôné ipsë Christus in Evangelioait, dé ex- Jésus dicit-:
'èêlsissîâiâ sâ'rictoruiii 'gloria : Cum auteni sëderït Fi--," Meum tempus nondum ddvenit : tempus autem vë-
liui homiiiis ih sëdè màjeslaiis sùoe,sëdebiliset vos strum semperest pm-âtu»i.'ApostolUsdicit : Postquam
sûpër sedes duodecim,judïcàntés àùodècim tribus Ts- venitpleniiudotemporis,misilDeUsFUium(G'alat.iv).
faeP(Matttt.xiyi).
" Tempus vero glorioeChristi nondum Venitcura hoec
CAPUTVIL locutus esi. ©nid illi videnlur îquoereïe;qui ei'sua-
Post hoec, inquit, unibulabàl JësUsïhGdliïoeam. debant Ire in Judoeam, mïracula facere^ mundo in-
Non ënihivolebàï in JuUoeàmambulare, quia quoere- notescere? Ne laiens, igriobilis pùtareiUr; Sëd ille
bant éùin Judoei întér'ftcerë.lïbë ihfirniïtaiïs nostroe : voluit altitudinem liumilitatém prsèeederej et âd
-proebebatëxeh.plûin, hoïi ïjisépèrdidéràlpotèstaiem, . ipsam ,celsîludinem'ip;èrhuniiliiaiis viani perveriiré.
sed nostram consolabatur fragililalero. FUlufura.pnitti Tempus aulem mstrum-,id esl mundi gloria,' ïehiper
-ferai, ùt dixi, Ul àlïqui fidèles ejus abscondereiit se, est paratum : erit enim-lempus gïbrioe.-'Quî;vêhitïn
1 irivënirehtur : et ne illis
' ripa pérsëcûtoribUs pro iiurailitalev;vénietirialtitudine. Qui Vënïtjudicandus,
crimïrie' objïcerét'ûr làtibulum , proecëssli in capiie, . yeniét-jUdicaturUs.:Qui véhil occidi âm'OrtuiS; vè-
quod in membris ponfirmarelur. Potuit enini Chri- niet judicare de viris !ë'ifflôfiuîS;:
stus âuibulàrë in Judoeam,et îiprioccidi, qui ait : Po- _, Vvsdscehdilé'ad âièinfës'liïhi ftuhc: "Quidêsl lienc ?
tëstàlèih habeo péûendi animam meam, et potesialem'} Ubi gloriam hu'uiaiiatti q'uoerilis. Quid est hune ?
hàbëo iierum suihéhdi ëam (Joan. x). Hanc p.oieslâ- Ubi ëxtcnderë yuilis càrnâlia gâiidia, ribh oeienîa
"tërii ostëîidit, dum voluit, dum ad vocem illius rétro cogilarê. ' . .--.
ceciderurit qui ëuriieuni armis vénérant apprélien-
Ego non atcëndo 'addiem fèsluh'iImite-,quià nieum
dêrë (Joan. xyin). tempus nondum inïpletum 'est; Iri dïëhï fëstuiii glo-
Eral aulem in proximodies festusJudoeqrumSceno- riam vos humanairiquoer'iliB; riïëUmvérolënipus,id
pegia, Sceiiopegia est dies festus quo Judoeimense esi-glorioe meoe, nondum yëhit. Ipsë ërit dïès féstds
septimo iii J.abërïiapùli.ssub ramis arborum hahïlare meus non diebus isfis "pereurrènset iraii'sièris1,sëd
diebus -septem .j.ubebaniurJLeini. xxni), ad.memo- manens iiiisëternum.'-lpsàeritfesliyîtas,gâuaiuin siiie
riam îiabitationis illorum in eremo. Iste .eraldies fine, atërnilas sine labè; sërëriiias siriè riube. '
.festus quem Judoeimagriâ solemnitate pplebràbanl, Hoec^cttmdixissélj ipsë tnansil ih Gâliliéà. Ui àu-
velut reminispenies b.ehefipipruni Domini,. qui p.q.s iéiit àsceuderàht pâtres ejus; lime et ipsë ascendit tid
edi.ixit de jerra 4Sgyp.t.i,Dies feslus Azynioruni Ju- -diem feslum, hotihïahifé'slë-, sëd quitsi in occultô.
dseofu.m dicilur npn unus dies, sed fluptqupt illius Jdêo «oh ad diem fëstum hune, quia non gloriam
.fesliyiiatis fuerunt, quasi unum .diem feslum propler JJ lempbralilérquoerebat, sed aliquid doc'èré salubritër,
unius jjestiviiaiisponsueludineni nominare splebant. corrigere homines, de: diè festo oetêrïio adirionërë,
Dixerunt ergo ad eum fratres ejus : Transi hinc, et -amdrem ab hoc soecUlôâyërtérëj et in DeÏÏiiicôn-
vade in judoeam, Fratres Doniiniiisitalissiraosanctae verlere, Qùid:est a'ûtêm',pjuâsi lâlentér àsceiidit àd
Scripturoe. more consanguinei sancloe Marioesemper diem festUm? Nbh yâëat et hoc Ddiniriidpus. Nâiri
virginis dicebànlur. Nam Abraham et Lpth, et Labaq. emiies diès fësli Judoedrûinin figura fuerùiit. Ideo
et Jacob, fratres sunt diçli, cura essel Laban avpn- latenter aseehdëbat iri eis; quià Christus lâluitia
culus Jacob,Cum ergoaudieriiis fratres Domini,Marioe illis : populo priori ôoëuftus, riiodôvëro melibri po-
cogitaleep.nsanguinilaiem,non iierum parientis ullam pulo manifesùïs7; quià quod illëpôpuliis in iihibr'à
progçjdem., Diximus fratres qui fuerunt, audiamus agëbaf, nés jàrii mâniféslâ luëë îaciirius. Undè licet
quid dj.xprunt,: Transi hinc, et vadeih Judoeam. inlelligere vel hàric Domini rëspôtisibliërii, qua ail :
. .Ci et discipuli lui.yideanl opéra tuaquoe.facis.Opé- Ego non dsce'ndoàd diëm feslhmliunc', àd pâssioriënl
ra Doiplni discipulos no» latpbant, sed islos latebanL illius pertinerc, quia:Chrislus iioii iii fësiivïtate sce-
Isti ejnjnifratres, id est consanguine^ Chrislum cori: n.opegioe,séd iiifeslivïiaiëPâscliâli,q'iîà'tsgnûsdêeldi
sanguineum habere potuerunt : credere aulem in solebat, crucem ascendit. Judoei auienr quoefëbarit
 "'525 ÏN. S. JOANNIS'''EViVÏSfcÊLlÙkEXPÔ-SifïÇi. . 72G
ëum iri dlèîes'td àinlèquamascehderët, prières énim "jj X dum, et diiigentiùs ïnspicieiidu.ra.Quid.ergorespon-
ïraïrés a'scëii'dërant. Non "tiihcascendittllé,..quando dit Dominus eis .admirantibus quoinodo sciret lit-
Mi plîia'bahtet volehaiit, lit jam nbcimplërëliSrquo.d teras, quas npn didicerat !
; ait, A'onadhuhçfih. est, ad quem vos vullis, primum '] Mea, inquit, dàctrina-, non est mea, sed, ejusqui
Wëlsécûiiuumdiem. Ascendit autem postëa, ulJEvan- misit me, Hoec es'i,pn|m profundilas, Videtur enim
gëiiurii îoquiiuf, mëuiàlo SlëTesio, id est, 'cûmjam paiicis verbis quasi contraria loculus. Non enim ail,
iîïiiis diei fësli lot dies proetërissehi, quot rëmâjisis- ista doctrina non est ntea, sed mea doctrina nonust
sèhl. Ipsam enim fèslîvïiàtèni, quantum inteiligendûm mea. Quornodo mea et non mea, quaeslioest, quo-
est, diebus pluïitiiïs celebrabâni.. . -, modo fieri, possint uirumque, et mea, et non mea?
Dicebant 'jergo: Ubiestïlle? et murmur niultus de Si enim diligenler iptueamur-quod-ipse in exordio
ë'p eral ïh iurba, Undë murmur? De. conienlione. dicit sanctus evangelista : In principio erat verbum,
^Juse fuit cofiiëritlo? et Verbum erat apud Deum, et Deus erat Verbum
Quidam enim dicebant : Quia bonusest; alii autem, (Joan. i) : inde pendet hujus solulio quoestionis.Qnoe
Noii, sëdsëdiïcïl turbas. Dëoimnibus ejus servis hoc est ergo doctrina Patris, iiisi Verbum Patris ? Ipse
dicitur inïod'ô. "Quicunque ëminel in aliquà gratia,.;.» ergo Christus, doctrina est Palris, si Verbum Palris,
alii dicunt, Bonus esi; alii, Non, sedseduçit lurbas. B I sed quia verbum nonrpbiest esse nullius, sedalicu-
TTndehoc ? quia viîà nostra abscptidiiaest cum Chrislo jus : et suam doctrinam dixit seipsum, et non suara,
ïn Deo (Côïoss,in), lîoc pàtilur corpus Christi usque quia Patris est VerbUra. Hoc ergo dkisse yidelur
In Dhém soeeuliàmùhdi amàiôrîbus, quod.lune pas- Dominus Christus : Mea. doctrina npn est mea;acsi
s'Us est a Judoeôruiniiiiirrauratoribus ; needum fru- diceret, Ego sum à meipso. Quamvis enim Filium
tnèrit'urii a pàléis sègregaiùm est, ut grana frunienli Patri dicamus et credamus oequalem,nec ullam.in,
cohgrègëritur iri horreum, et pajeoe comburanlur eis esse naturoe yel suiistaptioedistauiiam, nec inter
ighé oetërnbiQuod dictum est ërgo de Doinino, valet gëhëraritëm atque generaium aliquod inlerfuisse in-
'àd corisolationêm de quoeunque hoc dictum fuerit ïèrvallurà , tamen hoc seryaip et custodito, ita dici-
"Christiahb. mîis quod ilie Pater est, ille Fiiius. Paierauiemnou
Nemo lamen palam loquebatur de Mo, propfer m.e- est, sinon habeat Filium ; Filius non est, si non ha-
~ùm Judoeorum. Qui dicebant, Bonus est. Nam qui beat Patrem ; sed lamen Filius Deus de Patrej Pater
dicebant, Sèducil liii'oas, sonilus eorum apparebat autem Deus, sed non de Fjlio Paler, non Deus de
tanquam aridorum foliorum. Seducit lurbas, clârius Deo. Filius vero, Deus de DeO)lumen de lumine,
sohabant. ... Bonus esl,
.-..a- prëssius
: , .'-susurrabànl. .-'.- f"ji Pater lumen, Filius lumen : non duo lumina, sëd
.' ; ..-i.-Modo
âutem, fratres, quamvis nondum veneril illà gloria unurii lumen. Paler Deus, Fiiius Deus :.non duo diit
Chrisli, quae'hës seternosfactura est, modo tamçn ita sëd nnus Deus Pater et Filius. Spiritus sanctus de
crescît Ecclesia ejus, iià ëam dignatus est per cuncia Pâtre et Filio procedens, et ipse Deus; sicut Pater
diÛuhdére, ut êïiàm susurrëlur, Sedùcti lurbas, sed Deus, sicut Filius Deus-, sic etiam Spirilus sanctus
clârïtis pëfsbriëi, Bonus est ; nam nova hoeresisin faëùs : non 1res du", sed unus Deus, unum lumenj
arigiilisocc'uUesusurrai, Christus est adop'livus; sed una substantia, una .nalura, una majestaSj una oeler1-
clàfius universalis sânctoe Éceîesioe vox resqnaly nitais, una magnitude-, una polentïa, una bonilas.
Chrislusest Filius Dei proprius. Sibilant quoque ser- Vidit itaque ipse DominusChrislus Dei sapientia hoc
pehfirio ore, Chrislus huncupativus est Deus, sed tam proîundum arcanum non omnes inteUeciuros^
expressius firmiusque fidelium omnium unanimitas in consequeuti deditcousilium,Intelligere vis! crede*
clamai, Christus boiras est Deus, leste egregio.prae- Deus enim proplietans dixit : Nisi crediderilis, non
dicatb'rë, qui ait : Quorum paires, ex quibus Chrislus, intelligetis (Isai. ,vi)..Ad hoc perlinël quod hic etiatti
qui e's super omhià Deusbenediclus(Rom. ix). .. , , Dominusseciilus adjunxit :
Ascetidïi ërgo Jésus ad lemplum mediante die Si quis vp(ueritvoluntatemejus fàcërCjcognoseilde
fèsià, ei docebal: el mirabaniur,Judoei,.dicentes,;..0w- ^i doctrina utrum ex Deo si'ï, an ego « meipso ïoqdo'n
modo hic Hueras scit, cum non didicil? Ille quia Iate- Quid est hoe, si quis voluntatem ejus- volnefit
facere9
bat dôcebàt, et non lenebalur et palam loquebatur,. Sed ego dixeram. Si quis credideril; et hoc consi-
Illud eiiiiri, ul lateret, ërai exemplLj hoc poiestaiis, lium dederani : Si non intellexisti, ihquam; crede;.
Séd cum docèret, mirabaiit.urJudoei-Omnes quidem., lntellectus enim merces est fidei. Ergo noii quoerere
quantum arbitrer, mirabantur, sed non omnes eon- inlelligere ul credasj sed crede ut inlelligas; quo-
véïtebaiitur. Undé admiralio '! quia, mulli noyerant niam nisi crediderilisi non inteUigelis.Cum ergo ad
ubï natus, et quemadmôdum fuerat educatus. Nun^ possibiliiatem inteliigendi consilium dederihi 'obe1
quam ëum vïderant lilieras discernera, audiebant dientiam credeiidi, et dixsrim Dominum Jesum
tamen de lege disputantem, legis lesiinionia profe- Cliristum hoc ipsum çonjunxisse, in consequeuti
reniera, quaë nemo posset proferre, nisi legisset:; senientia. invenimus eum dixisse : Si quis voluerit
! nemo
legeret,nisi litterasdidicisset; elideomiraban- voluntatem ejus facere, hoc est credèfes Sed quià
liir. Ëorum autem admiralio, magisiro facta esl in- cognoscit, hoc esl inieliigii, omnes intelligutit : quia
sïnusndoe altius verilàtis occàsio. Éx eorum quipp.e vero quod ait,,Si quis voluerit voluritaiem ejus fa-
admiraiiôhè et verbis dixit Dominus ailquid profuri- cere, hoc perlinetad credere; ut diiigentiùs inlelli-
 727 BEDj; VENËRABILISOPP. PARS IL SECT. L — EXEGETIGAGENUINA. 728
gaïur, opus est nobis ipso Domino noslro expositore A j nentes ad corpus Chrisli, ne inducamur in laqueum
ut indicet nobis utrurii révéra ad credere pertineat Aniichrislî, non.quoeramusgloriam nostram. Sed si
facere voluntatemPatris ejus*Quis nésciat hoc ësse ille quoesivitgloriam ejus qui eum misit, quanlo
facere volunlaiemDei, operari opus ejUs,"id esl quod "magisnos ejus qui nos fecit? Sequitur :
illi placet? Ipse enim Dominusaperte alio loço dicit : Nonne Mpyses, inquit, [déditvobis legem,et nemo
IlocesiopUs Dei, ut credalis in eum quem ille misit exvobisfaciilegenii Quidme qûoeritisinlerficcre?Ideo
(Joan. vi). Ul credalis in eum : non, ut credalis ei. enim quoerïlis inlerfieere, quia nemo ex vobis facit
Non autemconlinuo, qui crédit éi, crédit ïn'eiim ; legem. Nam si legem fecisseiis, in ipsis lilteris Chri-
nam et doemonëscredebant ei, et non credebant in slum agrioscereiis, ël proesenlemnon occiderelis, et
eum (Matlh. xvn; Jacob, H; Rom. iv). Rursus eliam ., illi responderunt, Respondit enim turba. Respondit
de aposiolisipsiuspossumus dicere, CredimusPaulo; quasi turba, non perlinentia ad ordinem, sed ad
-sed non; Credimus in Pàulum; Credimus Petro, sed perlurbaiionem. Dénique turba turbata vide quid
"non, Credimus in Pelrum.Credenti in eum qui jusli- responderit.
ficat, depiitafur fides ejus ad jusliliam. Quid est ergo Doemohium habes,quis te quoeritaccidere?Quasi non
• credere in ëum? Credendo
aniare, credendo diligeré, fuerit pejus dicere, doempniumhabes, quam eum
credendo ad eum ire, el ejus membris incorporari. B occiderë. Ei quippe dictum est quod doemoniumha-
Ipsa esl ergo fides quani de nobis exigit Deus, quoe bebat qui doeraones expellebat. <Juid possii aliud
per dileciionem pperitiir (Galat. v). Si intelligis dicere turba lurhiilenta? quid possil aliud plere
verba Dei, inlelligé quià Chrislus Filius est Dei, et coenum commofum, nisi pulidnm? Turba lùrbala
doctrina Patris : non est ex seipso, non ex nihilp, est. Unde? a verilaié. Turbam lippitudinis turbavit
'lion ex aliis sub'sisienlibus, sed ex Pâtre tantum, in claritas lucis. Oculiaiïtera non hahenles sanilalem,
Pâtre maliens, oequalisPatri. non possunt ferre Iuminisclarilatera. Dominusau-
J Qui a semetipsoloquilur, gloriam prOpriamquoerit. tem non plane turbaïur, sed in sua veiilaie iran-
Hoc erit qui vocatur Anlichrislus, extollensse, sicut quillus, non reddidil malum pro malo, nec malediclum
Aposlolus dicil, super omnequod dicitur Deus, et quod pro maledicto: quibus si dicerel, Doemoniumvos ha-
volilur (Il Thess, n). Ipsum quippe annuniiaris Do- beiis : verum dicerel. Nam unde hoc illi dicerentde
minus gloriam suam quàisiturum, non gloriam Pa- vériiale," DoemoniUin habes, nisi eos diaboli falsilas
lris, ait ad Judoeos: Ego veniin nominePalris mei, irriiarei? Quid ergo responderit trariquillus, audia-
et non-suscepistisnie : alius véniel in nomine suo, el mus, el tranquille vivamus.
' Unum
hune suscipiclis (Joan. v). " Significavit eos Anli- ppus feci, ei omnes miraniini; Tanquam di-
chrislum sysceplurôs, qui gloriam nominis sui quoe- .cens, Quid'si omnia opéra mea videretis? Ipsius
siturus"est, ihflafiis,non solidus, et ideo non slabi- enim opéra ëranl quoein mundo videbanl; et ipsum
lis, sed utique ruiriosus.DominUsaulem noster Jésus qui fecit omnia, noii vidèbant. Fecit unam rem, et
Chrislus magnum éxëmplum' nobis proebuithumili- turbati sunl.,quia salvum fecit hominemin Sabbalo :
talis. Nempe oequalis est Patri. Nempe in principio non intelligentes Dominum esse Sabbaii, Filium
eral Verbum,et Verbumeral apud Deum,ël Deus erat hominis, qui Sabbatum propler hominemconsliluit,
Verbum.Nempe ipsë dixit, ètverissime dixit : Tanto non hominem propler Sabbaium. Nec Sabbatum
lempore vobiscuhïsum, et non eognovislisme? Phi- deslruxit, qui sanum fecit hominem in Sabbalo, quia
lippe, qui me videt, videiet Patrem (Joàn. xiv). Nempe ad saluiem hominum horiiinibus Sabbaii custodia
jpse dixit/ et vefissime dixit : Ego et Pater 'unum data est.'
sumus (Joan. s). Si ërgo cum Paire unum, oequalis Pfopléréa Moysesdédit vobis circumeisionem.Bene
Patri, Dëus de Deo, Deus apud Deum cooelernus, factura est ut accipèretïs circumeisionem a Moyse.
ÎHimoiialis, pariter incommûiabilis, pariter sine Non quia exMpysë ëst,sedpalribus. Abraham quip-
tempore, pariier Creator, dispPnsator lemporum : , pe primus accepit circumeisionema Domino.
lamen qaia venit in lempore, el formant servi accepit, j) "El in Sabbalpcircunicidilis. Convincilvos Moyses
et habilu invenlusest ul homo (Philipp: v), quoerit iri lege. Acnepislis ut circumeidatisoctavo die,acce-
gloriam Palris, non suam; quid lu, homo, facere de- pislis in legë ut vacelis seplimo die (Lëvit. xu). Si
bes, qui quando- aliquid boni facis, gloriam luani oelayus dies illiUsqui natus est, occurrérit ad diem
quoeris : quando aulem aliquid mali facis, Deo ca- septiinum Sabbati, quid facietis? Vacabilis, ut ser-
lumniammediiaris?lntende libi, crealura es. Agnosce vëtis Sabhalum, an circumcidëiis, ul impiealîs Sa-
Crealorem, servus es. Necontemnas Deum, a'dopla- cramenturii diei oclâyi? Sed novi, inquit, quid faci-
: tus es, sed non merilis tuis. Quoeregloriam ejus a tis. Circunicidilishominem. Quare? quia circumeisio
! quo habes^îiancgraliam homo adoptatus, cujus glo- perlinet ad aliquPd signum salutis, et non debent
, riain quoesivitqui esl ab illo unicus natus. homines Sabbato vacare a salute. Ergo riec mihi
' ; Qui autem quoeritgloriam ejus qui misit.illum, hic; irascaniini, quia salvum feci totum bominemin Sab-
verax est;-et injuslitia in Mo-non est.-InAnlicliristoi bato.
auteni injuslitia est, et verax non est, quia gloriam Si circuhicisicnem,inquit, acéepit homoin Sabbato,
suam,quoesiiurusesl, non ejus a quo missus esl. Noni ul itoii solvalur lex Moysi. Aliquid enini per Moysen
est missus, sed venit permissus. Omnes ergo perti- in illa consiitutioiië circunicisionissalubriter insti-
 Tffl IN S. JOANNISEVANGKLOJMEXPOSITIO. -, TM
tutum est, mihi operanti saluiem in Sabbalo, quare IApaiam loquilur, el nihil illi dicunt. Num 'vere cogno-
jndignamini? Forle enim illa circumçisio ipsum Do- vcrnnl principes,qùia hic est Christus? Qui ndverant
minum significabat, cui isii curanii el sananli indi- qua soevilia quoerebalur,--mirabanuir qua poienlia
gnabanlur. Jussa est enim adhiberi octava die. Et lion lenebalur. Unde non, plane intelligentes illius
quid esl circumçisio, nisi carnis exspoliatio? Signi- po'.entiam, pulaverunt esse principum scienliani,
ficat ergo isla circumçisio exspoliaiioncm a cordé quoi! ipsi cognoveranf eumdem esse Clirisium, et
cupiditalum carnalium. Non ergo sine causa data ideo peperceruntei, quo tempore occîdeiidum quoe-
esl, et ineo membro fieri jussa, quoniam per illud siêiutu. Deinde illi ipsi apud seipsos qui dixeranl ;
membrum procrealur crealura morialium : Et per Nunquid cognoveruntprincipes,quia hic est Christusl
unum hominemmors, sicut per unum hominemresur-- feçerunt sibi quoeslioriem, qua pis yiderelur non
rectio mortuorum; et per unum hominem peccalum essé Cliristum. Adjiingenies enim dixerunt :
inlravilin mundum,el per peccalummors.Ideo quisque SM islum novimus unde sit : Chrislus aulem, cum
cura pioepulionascilur,.quia omnis,homo cum yilio ven&ril, nemo scit unde sit. Quid est quod dixerunt
propaginis nascilur; cl non murala! Deus sive a Jiid.-r'i, Chrislus cum venerit, nemo scit unde sit
viiio euni quo nascimur, sive a viliis quoeraale vi- , (Matth. n), dum Herode inlerrogante locum naiivi-
vendo addinius, nisi per citl.lelluin pcirinum, id est, '9 tatis ejus, deinonstraverunl juxia propheliam Micheoe
Dominum nostrum Jesum Cliristum. Petra enim erat proylieioe(Micheoev), el ex hoc cerium est locum
Chrislus. Cullellis cuira peirinis circumçidebant, et nalii'itatis illius eos nosse? Sed considerandum est
pclroe nomine Chrislum (igurabani, el proesentciii quid se nosse pularenl, et quid non se spire dixe-
non agnoscebaul, sed. insnper occidere cupiebant. runt. Locum enim naliviiaiis illius sciebarit perpro-
Quod vero circunicidilis hominem-in Sabbato, intel- phûi.iruni dicta, sed divinam ejus nalivitalem, qua
ligite hoc signilicari opus bonUm. ex Deo Paire oelcrnaliter natus est, propler impiela-
Quod ego feci lolum hominem salvum in Sabbnto. tem cordis sui nesciebam, Esaia dicenle: Gcneralio-
Quia el curatus esl, ut sanus essel in corpore; et ?ieniejus quis enarrabit (Esai. LUI)? Denique et ipse
credidit, ut sanus esset in anima. Domrnusad ulrumque respondit, et de huraaniiatis
- Nolite judicare.persoiudîler, sed rectum judicium fragl.'ilale, et de divinitalis majeslale dicens.
"
. jndicate,Quid esl hoc? nisi quia si per legem Moysi i'îiimabat ergo docensin templo Jésus, Et, me scilis,
circunicidilis Sabbato, non irasciminiMoysi; et quii el JWiale sini scilis: Recle"ergo_dixït, Et me nostis, et
ego die Sabbati salvum feci hominem, irascimini unde sira scilis, id est, secundum carnem nalivita-
mihi :personalitcr jndicaiis, veritatem attendue, ei<-, femmeam nostis, et npbililalemparéntum ineorum,
juslum judicimu judicale. Si secundum verifalem ..et effïgieravultus met rioslis. Secundum divinilaiem
judicalis, neque Moysen neque me coiidemnabil's; aulcid non nostis :
el veriiaic cognïia, me cognoscciis, quia ego sum Quia a me ipso non veni, séd est verus qui me misil,
veritos. Hoc vidum, fratres, quod Dominus nolavii quem nescitis. Sed ul eùm scialis, ^redite in cura
lioc ioco, evaderc in hoc soeculo,màgnî laboris esl, quem misit; et sciaiis quod nemoDeum vidit unquam
non personalilei' judicarc, sed rectum judicium reti- nisi unigeniius Filius, qui esl in sinu Pairis,ipse euar-
neré. Adinonnit- quidem DominusJudoeos, sed mo- ravit (Joan. i) ; el, Patrem nemo cognovitnisi Filius,
nuil nos. Illos convicil, nos insiriixït. Illos redarguil, et c-.i voluerit filius revelare (Luc. x). Denique' cura
lins csacuii. Non pulemus hoc nobis ideo non dictum, dixisset : Sed esl verus qui misit me, quem vos nesci-
quia tune ibi non fuinius. Nos itaque sic audiamus lis : u.;oslenderet eis undepossentscirequôd nescie-
Evatigciium. ([uasi proescnlem Dominum : ne dica- bam, subjecil :
-
nius, Oilii lelices, qui eum videre poiiîcrunl! Multi Ego scio eum. Ergo a me quoerilë ut sciaiis eum.
in-ci* qui viderontcum carnalilcr, occiderùnt; multi Quare aulem scio eum? quia ab ipso sum, el ipsë
auiem-ifi uoh'S qui non vidcrunt, credideruni. Quis hic misil. Magnifiée ulrumque nioiisiràvii. Abipso,
«si qui non ji;d:cat personalilcr, nisi qui oequaliterX) '. inquit, sum : quia filius dé pâtre; cl quidquid est
diligit? Qui oequaliter omnes diligit, oequaliter de filius, de illo est, cujus esl fiiius. Ideo DominumJe-
omnibus jud.cat. Nec hoc dicium pulemus de illis sum (Dcimus Deum dé Deo ; Pairëth nûn dicimus
quos pro honore graduuin divcrsoraodohoiiorainus, Dcuiii de Deo, sed lanlum Deum; ël dicimus Domi-
sed de illis quorum causas dijudicare juheraur- Do- num J-îsmn lumen de lumine, Patrem non dicimus
im'nusigilur Jésus non man.fesie, sed occulte ascen- lumen de lumine, sed lanlum lumen. Ad hoc ergo
dit ad dicm.fcituui ; non quia tïmcbai ne lenereiur, periiriét qiiod dixit : Ab eo'suhi, quod aulem vidétis
cujus polestas erat ul iiou teneretur, sed ut signifi- nie in oarhe, ipsé nie misit. Ubi audis, Ipse me misil,
earet etiam in ipso die festo qui celcbrabatiir a Ju- noii inlelligere naluroe dissimïlïiudinera, sed gène-'
doeis, occuliari, et clausum esse. mystenum; sed rantis auciorilàicm. V
mos apparuit poiestas, quoe putabatur tumditas.Lo-, Quoercbanlergo eum apprehendere, el nemomisil in
quebatur cn;m palam in dio (esto, ita ut wirareiiiur illum manus, quia nondumvénérât hora ejus. Hoc est,
• turba1, etdicereniqiiodaudivimus, cum (eçtio iege- quia iïDlcbat. Qui énim voluntale natus est, yolun-
rciur laie Ul passus est. Sicut horani proeviderai naliviiaiis
Ncn»e hic est quem qnoeiebantinlerficere? et ecce suoe, i..a hor^improedestinavit passiopis suoe. Si hora
IM BEVJE VENERAB1L15OPP. PARS ïl: SECt: ï. î- ÈXÉGETICA GENUINA. 755
mortis ndlïroe,'illius vpîuritas.: a.Uànld'.hiàgls horâ i^ciûfus géiïfësqUoehdéni àcëépïssehï [Fi àcèiperéh't]/
passionis suaiiii arbilrio vOluritaïiSsuiBvèriit? Màghà géhtés qu'as Ju'doei'Sprèvéruht,qui vèriim hésclêriiés
îgîlUr niisëribordiàD'oinihihoslri JèsUChristi, i'aeluiri prbphélâvèrUnljquiâigri6fàyerâ'nt€'iirisium^
lise, eùm propler iioslri temporel për querâ îaciâ El ubi ëgosùhï, vosiïoh 'ppïësii'svenire. Quarë rioiipo-
lesiis 'v'ënirè? quià rioiivullis erédërë'; Quid est quod
l'uni tempora. Fàctuni essé iniër omnia,'per quem
'facta sûhi briiriia : fàci'um essé quod fecii. Factus dixit : Ubi sumego?^nîsi, in siriu Patris, Pôriseriipii
est quod fëcërâi. Factus est enirri homo, qui liomi- lërrius patri sUm. Iri terra loqùêbâlu'r, séd iri Palris
iièm fëcëràt : né periret quod fecerat. Secundiim siriu se èssë'irioiïstrabât.ïnlë'r coelërâsdispensàtionés
iiâric aïspënsàtioném jârii vénérai Hora naliviiaiis, Dôrriihinôstri, ël docïrihà'ssalutis ribstroe,et dûbî'tâi
él haiiis ëfà't; sed honduhi vénérât hora passionis': lioriesHudoeôiiinidé DominoJèsU Christo quoedixit
ideo nonduriipâssiis est; quià hecdUirivërierât hora [sic), 'quibus alii'coiiluriâereriliir, alii 'docérentur ;
idëo iri cruce lëgitur ëum dixis- hbvisëïiriéfeslivitatis illiiis die (turic ëhihi îslà âge 5
ïh qua pâtî vo'iÏÏissjè.t.
sè; cutii b'mriiaperfëcta iuërunt secundum Scriptu- hàntur) quoeappëllatur sc'éhopëgià-, id est, làbëriià-
ras ^rophëtàriïm, Consummalumésli et inàinqlo cul'orum ëdristruéiio; dé qua fesiivïtâlë jani mèmihit
càpite irààidii spiritum (jpah. xixj. Durii 'vero va- j; chàrilâs v'ëstrafuisse dîsërtum, vocat DoiiiihusChri-
fuit, feorisùriïmâlâfuerunt quoede eo scriptà siint; et B stùs, et liôe riôri'ntëunque Idqùéridb,Séd clainariddj
'consumihàtis omnibus, poiesia'të p'ropfia femïsitSpi- ut qui sitit; vePiât àd euni; Siliiiiu's? vëhîâriius;
" non pëdibus, sëd ahêclibus :' rie hiigràndô, sèd
ritum. . . ........,
De turba aulem multi crediderunt ïh],eum, Humilës amàîido vëniâmus; quamijuanî inieriorèiii hPmiriém
'
et pauperes salvos fâclebat .Dbïriinus{Psal. xxxmj.: el qui amat, migrât ; et aliud ett rnigraré corperë;
p'riïicipës insàniébànl, et ideo mpdiciim non solum" âïiu'dcordé; Migrât-corpore, qui molu côrporis râu-
ribriàghpscèhant, sëçlétiâm Ôccide.rëciip.ièbant.Erat tat locum : migrât corde; qui mdlu cordis inulal ùîi
qïioedàraîurlia, quoesuam oegritiidinëmcito vidil, et feclûm. Si aliud amas, aliud amabas, non ibi es Ubi
illius hiëdicinam felnëdilàtlonp "çognpyit,quoe.cpm- éras^ Clamabatergo nobis Doriiinus: stabat enim, et
imolà:riiiraculjs credidit, prïhçipib'us in infideiilaté clamabat :
manemibus. ideo a'u'diîa miiitiiudinis fide muriàu- : Si ^MÎSsitit -j vènialad me ; élbibat. Qui 'créditin
ï'àbâht, quia Clirisius giofiiîcabàuir; et çilomiserunt me, sicul dicil Scriplura, fluminà de venireéjus flkëhX
vivoe.Quid'hoc esset, quando evangelista éx-
Hiihjsirbs ul ëum cpmpreliendereiit : quem appre- aquoe
iiëndërë rioii poiîieruh't, adhuc npléntem.ul comprp- posuit, immorari non dpbemus, Unde ètiiîii dixerit
Dominus : Si quis sidi-j vëniai ad me; et bibai; etj
lië'iidërëtur; sed aùdierunt docpntem, qui vénérant,Gfr
âpp'reh'ënderë. Qui prédit in me; fiumina dé Ventreejus fluent aquoe
Dixit ergo Jésus : Adhuc modicumtempusvobiscum vivoe: consëquenier expûsuit evangelista, dicens : .
sum. Quod.rhodo vullis façëré, façturi ës.tis, sed non ; Hoc aulem dixil de Spiritu quem accepiuri erant
inbdo. fjû-odriiodo nbl.o,-quare adhuc modo nolo? eredentèsin euni. Hoc tantum sciamus:, quia de cha-
riiaielioc clamabal Dbminus Jésus. Clamai ergo, et
quia adhuc rnpdicum lempus vobiscum sum,
El. luhç vqdo ad] eum qui misii me. Iropieré debeo dicit ut véhiairius; et bibamus; si intus siliamus,»
sic quia cura bibërimus ; flutriina aquoevivoe•âuent'de
Sispërisàiiônemriieam, et àd
pervenirë passionem .ventre nostrô.
mëam. . V.içnierMerioris hominis, Consciën-i
-"'... lia cOrdis ejus.. Oibiio ergo isto liquoré , revïviscit
Qiïoeretisme, el non inveniètis: el ubi sum ego, vos
non polesiis venire. flic jam rèsurreclionem suam purgatk conscienlia ; et"hauriens fonlem habebit :
proedixit, Noluerunt enim agnoscere présentera» et ipsa eliam fbns eril; Quid estions, vel quid est AU-"
poslëa qùoesïeriirit,euni vidèrent,multitudinem jam v'ius'ï' qui mariât de ventre hoiiïiîiis? IJéhevùlèniiâ»*;
crëdënlëm. Magnaenfin signa facta sum-, et jam Do- qlia vult eonsulere proximo: Si èiiirii p'ûle'tquia quodi
mïriiis rësurrexit, et ascendit .in cpelura: lunçper sibi bibit; sriflicii, alêscii, fet non fluit aqua vivà de
w ventre ejus. Si âtiiem proxinïo fèstiiiât consûlérè J
discipulos façla sunl magna, sed illë per illos fecil^
ideo npn sïccatur , quia manât. Videamus quidnaui
qui et per'seipsum. Ipse quippe illis dixerat : Sine,
menihil polesiisfacere (Joan. xv). Quare non polue- sit quod,bibuhlqui éleduiit in Deum': qriia ulique si
runt venire? quia noluerunt credere : quia,nullus Christian! sunius i et crédinius,-bibiiiîUs; et unus-
sine fide salyari potest. quisqUein se débet ëft'giiosceresi bibit : ut si bib'it,-
Dixëruni ergo Judoei.,-,non ad ipsum, sed ad flaai ex eO'qûod bibit; Non étriiunos dôseret fons, si
: non dèseramus foiiteiiî. Expdsuit evangelista ; èf
semëiipsos Quo kiç iturus est, quia non ihye.niemus dixil unde DbniiriUs
ëum? Nutriqùidin dispersionem genltunt iturus est, clàriîàssét, ad qùàlërii polrim iri-
ël ddëlurùs "génies?Non enim scïebanï qupd dixe- vilàssët; quid bibéiitibus prdpïûassèt, dicens: Hoc
runt : sed quia ille voluit, propuelayeruni, Iturus autem dicebal-deSpiritu :-..-
quétitâccipluri étant
•
cfeden-
ëhini ëràt Dbnîihûs ad génies, noii praesenliacôr- tesin ëUhi.
poris s'ûi, sed po'ieslàièdivina in discipulissuis, de" 'Nondiiih ëhiih irai Spirilus âaliis, quia Jèsui
quibus dixit propiiètâ : Quant pulchrisuni pedes,eyan-'• hohdumfùèrai ijtori'ficalùs.Quëtn dicit S'pifîtum; riïsï
gëii'zàniïùmpacem,.éiJaHgëlizaniiûin bona(îsài. Lif)! fn sanctum? Spiritum namque unusquisque homo lia-'
hïs péuibùs OiirïsluVUurUsérâfad génies, et eas"cfo-" bel iri se, proprium ipiritum , id est, âniuîumVAùî-
;55S IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSlTfO, 1M
mus enim, cujusquej ejus est spiritus , dp quo,dicil A illa nihil proderit quidouid ûabere potuerii homo :
Paulus apostolùs : Quis enim scit hominumquoesum de qua bealus Jacobusapos'olus aiï : Qai autem offen-
hpminis,nisispirilushominisqui inipso est,(/Cor, ii)1 deriiinuno, factuses.<vmnium veas(latob.\\). De hac
Sed quid est quod ait • .Nondumenim eral Spinlut eliam ipsa Veritas ai'-: la kot enim cqgitosceMom-
.datas, quia Jésusnondumeratglorificaïus ? Numquitl nes, quia n>eidisciyuliestis ., si d'ieclionemItabuertlis
non. Spiritus fuit in sanctisJJei prophetis et patriar- . ad invicerif(Joan; xui). Cum ergo hoec loqueoao'r
chis i .qui mulla per Spiritum sanctum..futurap.roe- .Clirisius in Aie ioy;ss,îino (estWïlatis, quoe modo
dixerunt? Igitur et Elisabeth legitur Spiritu sancto .proposuimus, et ut pot'iiii.iis ir&cuvimus -,,naiaest
. repleta esse, et de Zacharia similiter, dicente evan- de illo in lurba jissaneio, ^liis puwriibussquod ipse
. gelista ; Et Zaeharias paler ejus repletus esi Spiritu esset Christus. aliis dieàPl'bus, a-an de Galiloeanon
sancto, et prophetavii, dicens(Luc. i). Quid est quod exsurgel Clirisius. Qui vero raissi fuerant ut euni ter
dicit,: Spirilus. sanctus needum fuerat dalus? Multa .nerent, redievunl ïu^Piunesa draine , et pleni ad-
. enim iiidicia proecedënlis-Spiritus sanciiJiabemus, miralionis. Namet teslii.ioniumperhibueruiit divinoe
anlequam Dominus glorifiearelur resurreclione car- doclrinoeejus, cum dicere: t ii a quibus missi eranl ;
nis suoe; non enim alium spiritum eliam prophetoe Quare non addixisiis mm? Responderunt enim,
habuerunt, qui Chrislum venlurum proenunliayerunt.P nunquam se audisse liqminen, sic locuttim. Non
Sed ffltodusquidam futurus erat donationis hujus, enim quisquamsic loquitur homo -,il.'e auiëra sis lor
,:qui omnitioantea non apparuerat. De ipso hic dici- culus est, quia Deus état el homo .--tarrea Pharisoei
lur :. nusquam enim legimus antea congregatos ho- .lestimonium eorum repellentes, dixerunt eis ;
mines aecepto Spiritu sanclo linguis omnium gen- Nunquid et vos seductieslis? Videmusenïra dele-
lium loculus fuisse (Aclor. n). Post rèsurreclionem ctalos vos esse sermonibusillius..
aulem suam primum, quando apparuit, discipulis Nunquid aliquis de principibuscredidh iu eum, au
suis, dixit illis » AccipiteSpiritum sanctum. De hoc ex Pharisoeis? Sed turba hoecquoe non novit legun,
.ergo dictum est : Nondum,erat Spiritus datps-, quia nialediciisunt. Qui non noverant legem , ipsi crede-
Jesiis nondumerat glqrijicaïus; et inflavit in faciem bant in eum; et epm quimisprat legem conlemiie-r
epruin (Joan. sx), quo fla.tu.primum hominem quem bant qui docebant legem, ut iinpleretpr quod dixe-
. jfecit,.viyifiçavil,et dp limo erexit : quo flatu aniinam rat ipse Dominus: Ego veni ulnon videnlesvideani^
memerjs ejus dédit (Gen, fi). Significansenim eum- et videnlescoecifiant (Marc. iv,).Goecienim facli sunt
dem esse Spiriium quem ipsufflavit in faciem ep- Pharisoeidoclores , illuminati sunt populi legem ne-
ru.ni, ut aiu.lo ex.surgerent,et lmeis operibus renun- scientes, et in auctorem legis credeiites.JNicoderaus
i.iârent,lune primum post resurrectionem suam Do- "tamen unus ex Pharisoeis; qui ad. Dominum nocle
minus (quam dicil Evangelista (Joan, xx), glorifica- yenerat, et ipse quidem non inçredulus, sed tiraidus
. iipneni)dédit discipulis 6UisSpiritum sanctum, deiu- (nam ideo et nocle yenerat ad lucem, quia illuminari
. dp çommoratuscura eis quadraginta diebus, ut liber volebat, et sciri tïmebal) respondit Judoeis :
Âciuum aposloiorupidemonstrat, ipsis videniibus, Nunquid lex nostra judicat hominem, nisi audierii
et yidpndodeduçentibus,ascendit in ççeium(Actoi',1). qb ipso prius, et cognqverit quid facial? Volebant
jbi përaciis deçem diebus,, dip Ppniecostes, misit enim illi perversi anie esse damnatores, quam co-
desuper Spiritum sanpiuni, qui, sicut dixi, fueran't gnitores. Sciebat autem NicodemuSj vel polius cre-
• uno jp loçp cpngregati; quo accepto, omnium gea- .débat, quia si lanturamodo eum patienter vellent
Jiura lipguis lpc,u,tisùnt \Âçlor. n). Quoeret aliqiiïs audire, forte s'imilesfièrent illis qui missi sunt tener
îorsitan , baptizàii in Çhristp, et in charitale proecë- re eum, et maluerunl f,credere illi, quam teneré
plprum éjus yiyéntes, qu.arpomniuni genlium linguis .illum.
non loquiintu.r,dum cerium est Spiritum sanctum Responderunt ergo ei. Ex proejudicio cordis sui
. eos aeçepisse? Quia ipsa Èçclesia quoe,est corpus quod et illis:
Chrisli, omnium geiîtiuni linguis loquitur : quod rj Nunquid cilu GalUoeusest? Id est, quasi a Galiloeo
lune in primïtiva Ecclesia proesignalumest, quoeiri seduetûs ? Dominus enim Galiloeusdicebalur, quo-
Judoeauna lanturamodogente initiala est, nunc yef,p niam de Nazareth civitate erant parentes ejus. Se-
ex omnibus gen.libus çpngregata. Quomodo vero cundum Mariam dixi parentés, non sepundum virile
unus tune homo loquebaturlinguis , ila modo unilas seraen. Nonenim quaesivilin terra nisi matrem, qui
ganctoeÈcciesioe.omuibus loquitur linguis. Acpipi- .jam habebat desuper patrem. Nam utraque ejus par
. mus érgo et'nos Spiriium sanctum , si.amairiusEc- tivilas mirabilis,fui.t.dinina sine malrp, humana sine
clesiam,- si chariiaie compaginamur, si càlholicp paire homine. Qu.idergo illi quasi legis doctoreu ad
nomine et fide gandemus. Igilur quantum quisque Nicodemum?
araat EcclesiamChristi, tantum habet Spiriturii sàri- Scruiàrc et vide, quia prppfteta o Gaïiioeanon sur'r
çirini. Jlabeinus ergo Spiritum sanctum , si aniàmus git. Sed Dorainus prpphetarum inde gurrexit, Rè-
Ecclesiam;àiuamus aiitem, si in ejUs pompage et versi sunt, inquit Eyangelista, unusquisquein domum
:
çharitâle çohsislimus, quam Aposlolus oniîiibusvir- suam.
lulibus fiducialiter proeposuît(1 Cor. sui). Quicun- CAPUT VÏ1I;
que ipsam habel, çuncla habebit b'onà; quia sine Inde Jésus pènëxit ih fndhîemOliiéii, jtôris tjuïjpï-
 73-o BED'iE VENERAB1L1S OPP. PARS II. SECT. I. — EX-EGETICAGENUINA. 736
pe Oliveti sublimitatem Domihiçoe'pietalis el misé- JA Scriboe et Pharisoei lendebanl laquebs insidiarum,
1
ricordioedésignât, quià el GroeceE).SO? misericordia, pUlanles eum"vel immisericordëm(fUlurumin judi-
ôleum vocatur ÉO.KIOV, et ipsa unctio olei fessis ac cando, vel injustum, proevidensille dolos, quasi fila
do'leniibus membris solet adferre levainen. Sed et transit araneoe,judiciumjuslilioeper omnja, et mah-
lioc, qoo'doleura et virtuie ac puritate pnemiriél ; et suetudineni pietalis oslehdens. Ecce lemperanlia mi-
quemcunque ei liqrioremsuperfundëreyolueris, con- sërèndi : Qui sine peceatoest vestrum.Ecce iterum
fesiim huhc iranscendere , ëique superferri consue- justiliajudicandi -.Primusin illamlapïdem'niiltal.kcm
vit, gratiam misericordioecoèleslisnon inconveniën- dixisset: Si Moysesmâridavilvobis mulierem hujus-
IPr insinuai, de qua scriptum est : Suàvis Dominus modi lapidare, videle, quia non hoc"peçcatores,sed
univefsis,•el miserdliPné'séjus super omnia opératjiis jusios facere"proecepit. Primo vos ipsi juslitiam le-
(Psal. C.XLIV). Tempus quoque dïlueuli, exonum gis impiété, et sic innocentes manibus, et mundo
ejusdemgratioe,quia reniota legis umbra, lux Evan- corde, ad lapidandam reâm concurrite. Primo spiri-
gélicoeverilàlis érat revelanda, demonstrat. Pergit lualia legis edicla, fidem, misericordiamet chariia-
ergo Jésus iii monlem Oliveti, ul arcem misericoï- iem perfidie', et sic ad carnalia judicanda diveriite.
dioeïn se coristare denunliel. Venit iierum diluculo,- Dato aulem judicio :
in templum, utcamdem misericordiam cum inci- B- I Dominusautem iterum seinclinans scribebaiin ler-
piente Novi Tesamehli lumine, fidelibus; templo vi- ra. El. qu'idemjuxia riiorem consueiudinis humanoe
delicet suo, pandendamproebendamquè'significel.: poiest intelligi, quod idëo Dominus coram tenlatori-
Et omnis, inquit, populus venit ad euni : etsedens biis imprbbis inclinâri, et in lérrascribere;voluerit,
docébaièos. Sessio Domini, humiljlâlera incarnalio- ut alio' suum vullum inlendens, liberum eis daret
nis, per quam nobis misereri dignatus esl, insinuât. ëxire \ quos sua responsioneperculsos, cilius exitu-
Bëneâuiem dicitur ,; quia cum sedens doceret Jésus, ros, quam'plura interrogaiuros esse proeviderat.
omnis populus venit ad eum : quia postquam liumi- Deniqueaudienles, unus post unum:exibant, inci-
litate siiseincarnâiionis proximus hominibus faétus pienlesasenioribus. Sed figurale nos âdmonet, quod
est.libentius est a ninltisejus sermo réceptus. Amul- et antë datani et post dalam seniëntiâm inclinans
tis, inquain, est ejus sermo réceptus, et â pluribus, scripsit in lerra, ul et prius quam peccantem proxi-
est su'perba impiélate coniemplus. Audiérunt enim mum corripiamus , et postquam debitoecasligatidnis
viansueti, el loelalisunl (Psal. xxxm). illi minislerium reddîdérimùs, nos ipsôs digna humi-
Denique Judoei tentantes adduxerunt mulierem in litatis investigaiiorié perperidamus :"ne forte aut
adulterio deprelieiisam. liilerroganies quid de ea. eisdem quoeiri ipsis feprehendimus , aut aliis qui-
fieri juberet, quoniam Moyses talem lapidare nian- 'C buslibèt simus faGÏnbribusirretiti : sicut forte fieri
daverat (Levil. xx) : ul si el ipse hanc lapidandam poleril, ut qui liomicidam reum morlïs esse judicà-
deeërnerei, déridèrent eum quasi misericordioe verit, ipse in seipso per odium fralerhoemortis reus
quam semper dbcebat, oblitum; si lapidari vetaret, esse ante oculum Conditoris invenialur; similiter
Striderent in ëum dentibus suis; el quasi fautorem qui fornïcalioniscriniëri in fratre accusai,, in seipso
scelërum , legique contrariura velul nierïto darana- supèrbïoefâcinusnoii videat (Joan, iii). Ideo jubetur
rent. judex alieni criniinîs digilo discretionis in corde
Jésus aulem inclinonsse deorsum, digilo scribebat suo desçribere , ne forte reus in seipso invenialur.
in'terra. Për'iuclinalïonem Jesu , huniililas : per dï- Quid igilur nobis ih: hujusmodi periculis remedii?
gitUrii,qui ârticulorum composilionPflexibiiisest, et Quid restât salutis? nisi ut cum peccantem conspici-
'Stibtilitasdiscrelionis exprimitur, Pôrro, per terram, nius alium, mox inciinemur deorsum, id est, quam
cor humanum, quod vel bonaruinvel malarumactio- dejecli éx iïoslroecondiiioriisIragililate simus, si non
num solet reddere fructus, ostëndilur. Posiulatus nos divina pietas sustentet, humiliter inspïciamus.
ergo Dominusjudicare de peccalrice, non statim dat Digilo scribâmusin terra , id est," discrimine solerli
judicium, sed prius se inclinans deprsUra, digilo :1^ pensemus, an cuirihealo Job dicere possimus : Ne-
'
seribit in terra ; ac sic deinum cûiri obnixe rogaïur que ëniiti repreliéndit nos cor nostruto iri omni vita
judicat : nos videlicel lypice insiiiuens; ul cura quoe- nostra. Bene qui inelirialùs scripsit iri terra, erectus
lihet proximofumerrata conspïçimus, non hoecarile misericordioeverba depromit : quia quod per huma-
reprehëndendo judicemus, quam ad cohscientiam noeihfirmiiaiîssocieiatem proinisit, per diviriaévir-
nostram humiliier reyërsi, digilo eam discretionis lulem poleiilioehomiiiihUsdonium pietalis impendit.
solerlër exculpamus; ei quid in eaCohditori plaeeat, Efigéns, inquil, seJesws, dixilei : Mulier, ubi sunt
quïdvë displiceal, sedula examinatione dirimamus, qui leàccusabanl? Nemote condeinnavil?Quoedicil :
juxta illud Aposloli : Fratres, el si proeoccupalusfue- Nemo, Dominé.Nemo condemnare ausus est pecca-
rit homoin aliquo delicto: vos, qui spirituales eslis , liïcem , quia in.se cernere s'raguli coe.peranf,quod
instruite hujusmodiin spirilumansueiudiiiis,considé- magis damnai.idumcognoscerënl. Sed quia accusan-
rons teipsum,ne et lu tenteris (Galal.yi). liurà turba prolalo justïtiaé pondère fugavit, videa-
Cumaulem persévérèrentinterroganteséum, erexit mus aecusatam quanto misericordiaeriiuneresiible-
se , et dixit eis : Qui sine peceatoest vesiriun, primus vet. Sequitur :
^i illam lavidem initial;-Quia hinc et inde Domino DixilaulemJésus : Nec ego le condemnabo.Vade,
 ";- -lis S. JOANNIS EVÂNGEL1UMEXPOSlTlO.
75f 738
et amplius noii peécâre. Quoniam misericors et pius A vèrumest teslimoniummeum,quia sciounie vëniet quo
est, proeteritarelaxai : quoniam justus est, et justi- vàdo.Patrem volebal intelligi. Patri gloriam dabàl Fi-
tiam diligit, ne amplius jam pëccel, interdicit. Ve- lius; oequalisglorificaleum a quo est niissus: quantum
rum quia poleiant dubilare âliqui an posset Jésus, débet homo glorificare eum a quo estcreaius ! Scio
quem verum hominem noverant, dimiltere peccata, uhde veni, el quo vado. Isle qui in proesenlia vobis
dignatur ipse aperlius quid divinitas valeai, oslënde- loquitur, habet quod non deseruit, sed lamen venit.
re. Post repulsam namque tenlatoruin nequitiam , Non enim veniêndo inde discescit, aut rediendo nos
post solulampeccatricis cuipam, dereliquit.QuidmiraminiîDeus est, non poiest [F. kg.
Iterum loculusesl, Ego sum lux mundi: qui sequi- poiest, affirmative]hoc fieri, sed ab homine non po-
tur me, non ambulalin tenebris, sed habebitlucemvi- test hoc fieri.Ab ipso sol Oriente pergit ad Occiden-
le. Ubi manifeste docet non solum qua auctoritale tera,et deseritOrieiitem.Non est in Oriente Dominus
mulieri peccata dimiserit, sed etiam quod ipsê sit noster Jésus Christus; et veniî ; el ibi est, el rediit,
vera lux, quoeilluminâtomnem hominem venieniem et hic est. Audi ipsum evangelislam alio loco dicen-
in hune mundum. Cujus perpetuumsplendorein hu- lem, et si potes, cape ; si non potes, crede : Deum,
mana fragilitas videre non potdisseï, nisi nube car- _ ïiiquit, îieuiovidil unquam, itisi unigeniius Filius, qui
nis tegeretur, per quam quasi per quoddamlucidis- est in sinu Patris, ipse enarravit (Jean', i). Non dixit.
simum spéculum, divini luminis claritas humanis Fuit in sinu Palris. Hic loquebatur, el ibi se esse.
menlibus ïnnoiêscerel : quoe fide purganda est, ut dicebat : qui et hinc discessiirus quid dixit? Ecce
lanli luminis aspectu digna efficiatur. Unde seculus ego vobiscumsum omnibusdiebus usquead consumma-
ait : Qui sequitur me, non ambulalin tenebris, sed ha- liotiemsoeeuli(Matth. xxvm). Ergo verumest lestimo-
bebit lumen viioe.Qui meis modo jussis et exemplis nium luminis, sive se ostendat, sive alia": quia sine
obsequilur , non limebil in fuluro tenebras damna- lumine non potest videri lumen, et sine lumine non
tionis, sed lucem potius vitoe, ubi nunquam prorsus poiest videri quodlibet aliud quod non est lumen.
morïalur, habebit. llaque, fratres mei, sequamur Itaque lumen el seipsum ostendit, et quoe circa se
Cliristum lumen mundi, ne ambulemus in lenebris. sunt. lia et Chrislus et seipsum oslendit, et alios
Tenebroemetuendoesunt, morum, non oculorum ; et illuminai, quoe charitate circa se sunl, el sequumnr
si oculorum,nonexteriorum, sedinteriorum,undedis-' illum non pedum grëssibus, sed' charilalis oflicils.
cerniturrionalbumetnigrura, sedjuslumetinjustum. Duos advénlus Domini nostri Jesu Chrisli legimus
Cuni ergo dixisset Dominus noster Jésus Chrislus : in" Scripluris sariclis a prophetis esse proedictos:
-
ResponderuntJudoei : Tu de te teslimoniumdicis : p unum misericordioe,qui peraclus esl ; alterum judi-
teslimoniumtuum non est verum. Anlequam veniret eii, qui venturus est. Prima ërgo dispensalio Domini
Dominus noster Jésus Chrislus , multas anie se lu- nostri Jesu Christi, medicinalis, non judlcialis est.
cernas propheticas accendit et misit. De his erat Nam si primo venisset judicalurus, nenïinem inve-
etiam Joannes Baptista, cui tain magnum ipsum lu- nisset cui proeniiajuslilioe redderet. Quia ergo vidit
men quodest Christus, perhibuit lestimonium, quale omnes peçcatores, et omnino nemiriera esse illumi-
nulli hominum.Aitenim : lu nalisniulierumnonsurre- nera a morte peccati, prius erat ejus misericordia
xil major Joanne Baptista(Matlh: xi). Hic lamen, quo proeroganda, et posl exereendum judicium, quia de
nemo eral major in nalis mulierum, dicil de Domino illo cautaverat Psalmisla, Misericardiamet judicium
noslro Jesu : Ego quidem baplizo vos in aqua, qui, cantabo libi Domine(Psal. c).Non enim ait,'Judicium
aillent venit posl me , forlior me esl : cujus non sum et misericordiam : nam si primum esset judicium,
dignus calceamenlumsolvere(Joan. i). Videle quem- nulla esset misericordia ; sed primo misericordia,
admôdum se lucerna diei suinmittat. Lucernam postea judicium. Quoeest prima misericordia? Crea-
vero ipsum Joannem fuisse Dominus ipse leslalur. tor hominis, homo esse dignaïus est : factus quod
llie erat, inquit, lucerna ardens et lucens; el vos vo- fecerat, ne periret quod fecerat. Quid finie miseri-
luislis ad horam exsullarein lumine ejus. Responde- Q.cordioeaadi potest? Addidit tamen : nain reprohaïus
runt ergo Judoei: Tu de te teslimoniumdicis : lesti- est ab hominibus, pro quorum sainte venerat in
monium tuum non est "verum(Joan. v). Videamus mundum. lrrisiones suslinuït, flagella, sputa, opprr-
quid audiant, audiamus et nos, sed non sicut illi ; illi bria ininiicorum, lurpissimam nioriein crucis. Hoec
conlemnenles, nos credentes ; illi Cliristum occidere omnia suslinuit, quia voluit. Voluit, ul salvaret ho-
volenles , nos per Chrislum vivere cupientes. Inté- minem, quem creàverat. Nullurilgenus morlis inio-
rim ista distanlia dislingual aures menlesque no- lerabilius fuit cruce, propter longos cruciaius. Sed
stras , et audiamus quid Judoeis responderit Domi- nihil nunc gloriosius, quam signum crucis ponarc in
nus. fronie. UndeAposlolusail.'glpriam crucis proedicans:
- ResponditJésus, el dixil eis : Elsi ego teslimonium Mihi dutemabsit gloriari, nisi ih cruce Domini nostri
de me perhibeo,uerumesl teslimoniummeum,quiascio Jesu Chrisli, per quemmihi mundus crucifixusest, et
unde veni et quo vado. Lumen et alia demonstrat ego mundo(Galut. vi). Quia venil neminëm jùdicare, ' "•
;
el seipsum, Chrisluset se oslendit et Patrem oslendit, consequenler Judoeisrespondit :
et de Judoeisquid essel venturum. Ergo ait Dominus, Vos secundum carnem judicatis : ego non judico
et verum ail ; Elsi ego de me teslimoniumperhibeoj quemquam.Pertulil injustum judicium, ut agerel iu-
 m BED^E VENERABILfSQPP. PARS; ILSEÇT,L — EXEGETÎCA GÈNUINA. 1M>,
sium; sed in eo guodpertulit injustujri.jjniiserjçQrdioe A\. Nunguidper se duo homines vgrum dicunt fesiimo-
tuit.. Deniqueita iiumijis fapjus est, ul pervenjret ad. "niurii? .Nonne dup falsi. lestes.contra Susannam Cal—
crupera. piskiiit quidem poientiam, sed publiçayit sum prptùlerunt tesliraon|iim? El Judoeis.qpoerenti-
misprjcprdiam. Unde distulii ppientiam? quia dé bùs falsum tesiinioniUmconlra Chrisiura', dicit evan-
cruce dëscendere noluit, qui poluit de sepuicrp re- gelista, Neyissimévenerunt dup. falsi lestes.(Matlh.
surgëré (Marc. Xv), Unde publiçavit misericordiam:? x.xvi.),.NUriquidquiâ dup erant, ïdeq falsi testes, nun
quia pendens in cruce dixit : Pater, ignosceillis, quia erant? Quid de.dupbusdiçiraus vel tribus? Ùniyersus
hesciùni quid faciunt(Luc. xxin). Sive. ergo propter populus mentitus est çpnIra Christuni. S,ip^gp lotus
hoc, quià non yenerat judicare mnnduni, sëd saiyare populus,.qui constat ex niagna horiijnuin,niui.lilu(li"e,
mundum, dixit. Ego nphjurliçqquemquapi;si'v'ê,quëni- falsum lestimonium dicere iny.énnis est, quornodo
adriipduin comraémprâvi , quoniam dixerat : Vos apçipiendumest, in ore duprunt yeï irium l.esSium stu-
secundumcaritem judiçàiis, addidit ; Ego non jiidiçq bh,omneverbum? nisi quia 'hoc moçloper mystprium
quemquam;ùt iriieiligamus.Chrislum non secundum triniias cpm.mpudataest, in qua perpétua slabililiiS.
carriern juçhcârë, sicut àb hominibus judiealus est veriiaiis est. Si vis habere bonam c'ausam, habeto,
Nam ut agrioscalis jam et judiçem Chrislum, audite duos vel 1res testes, Patrem,; Filium, et. Spiriium,
'
quid : I
%sancluni, D.eniqup quando Susanna, çasïa fç.niina,
'" El séqpRur
si jûdi'co'ego, judicium meUhiverum est, Eccq fidelisqueçpnju.x, du'pbus.falsis fesiibus.argiiebalur^
habet"el judicium. Sëd agnosce salvatprem, ne sen- trinitas. illi in çons.ciehtiaatque, in,oçculio,suffraga-,
lias judicem. Quare aulem dixit judicium sùùm ve- baïur, illi Trinilasde ocçullo unum testera,panielem..
rum esse? excitayit, et duos, çpnyiçil. Érgo quia iri lege Yeal,!aî'
"Quiasolus, inquit, non sum, sed egp^el qui me misil seriplum?-:M\îJ';r^est, duorum
:-t 7rv^tv i'r\ hominum leslimonium
;- ;-:-;:' ;-.;- -•: -:. yerura,
-.*--.
Paiër. tymà est missio Chrisli, nisi incârriatip ejus?. essé, apeipite,npstriira tpstira.ofl.iuni,ne seniia.tis ju?
Missus est Çhristiis, idem est ac si dipas, lnparnatus. dicium. Ego, auteni,, inquit, nqn.jp.dico,quemquam;,
est Christus. El a Paire missus esl, et a Paire nun-, tpsii.inon.Hira perhibpOj.dpmçj diffelp judicium. EU-,
quam rëcessj.t; et hic fuit per inçarnationem : et. hic. gaiçus,, fraies, teSjiimo.nium 'P,eit, quia testimp,niunï;;
est modo pçr diyimtalpnV.Fides. ergo mundet çprda- D,ei.y^rum,est. Et quoniam lesiis est onmiuni, qu»-
npsir.a : ut. intëllectus ipipleat. çoi;^ nostra,, e,t ut agimus, judex. prit omnium, qu,oefëAimus.;.et alium-
friteîliganius raysterium salulis nostroe,.4\tum est,. non quoerit lesiem nisi sejpsuni.:,quia,pmnia sécréta
prpfundii;çn,esi, seçr,elum est. Uni est s,Ojj)siam^aA.îor.dis.nps.trjconsidérât, e.l.qpid.ex,quo.fonte.prope-,
ûiia divinitas, una majestas.Pairjs et Filii,. Paler npn dal::,ideo,teslis, quia non quoeritalium.undp,çognos-
passUsest, sed solus Filius. Ergo. intelligamus.mis--,Wç.at qui sis, yejlqu.alis,sil yita. tua^quireddel uni.cuis:
slpnem Filii pominatam inparnatioiiein,Filii Paireni. que speundura.opéra sua,.,Respopderuritergp.J.u,doej
aulem incarnâlum esse npn credas. Unde ergo ye-: D.oiii.ino loquenti d.ç,Paire, stio^et dixer;un,t-:
ruin est'judicium ejus, nisi guia yerusFilius esl. Pa- , Ubi.est,pgter,^«??( Ç^'WW,Ghr.i.sliparnaliteracce-
tris? Ideo dixit. :.Judicium niepin V.éfumesi,qiiiaso.ljuSi peru,nt, quia yerb.a,Chirisli.s.e.cuu.dum çarnem.judica-.
nopsuni; sed egp.,elqui igçmisit, P,qler..[dem,-er-gp- ye.rflnt.-Erajt,airtemqui, loqueba,lu,r,,-in.aperto caro,-
in.alio.Ippodixit : Ego.ef,Pater.unui)i.su/nus,.(Joan.,-a).;.ill pcçulto,Vejrb.u.ro.ihp,mpvmanifestu.s,Deusopcultus..;.
.unum. in,subslanlïa, dûp; in, personîs. Ûnupi dixit; V-ideaniusergo, qûjd, ad hajp, Dominus. respondit.:
propter substantioe u.riiiatem; suipus, dixit proptej.-. Ubi, estj, inquiunt, Pater tWS?- AudivimuS:enim..te,-
per.spnarumdjs.linciionem,Audi qu.id.dixit, Ego, et, dj.cp.rPj,Solus, PPrisum.,,sedego et qui me;misit,Palerï-
qui.npsit.me Paler. Distingue personas, agnp.scequia,: Np^splum. te;videmus, patreinïtuum tecum non vidje-t
Pater paler est.agnpsçp quia Filius.filiusest,ne i.n,ba-T mu.s_.;Quomodp tedicis, solum npnesse, sed-.cumpa<.'
rathrum Sabelliani neryenias; et nôji dicere,. Alijidet, Ire.tup.ess.e,?Aul».Oslepde nobis, tecum esse pàtrenv
alludj sed die, Alius et ajius,.Non alfudin substa/ilia,. luiim.: Et D.o.miflUS ;, Nunqui&me.videtisjet Patrenk
sed alius.in persona.; non:Paler njajpr, up.n Fjjjus.-, n meuninon videlk? hoc enim sequitur, hoc.suis verhis\
minor,in,divùiit.ati.sgl,orja, Sed çrede, unum.suinus,,', ""ipse,respondit. Quorum verborurii exposilionera nosr
Ideo. qupd dixil ipsj Verilas unum,: libérât leab ant.e.proemisjmus> Vfdel.e.eiijmqpididixerit..
Ario.: quod dixit sûnms, libéral, a, Sabellio, Si,ununi,, Neqpemç.scit'iSjneque.Dfltremnieum.,Sime.scire!ifJ,,
non ergo d,ivpi]s.um, sj, supius, npnergp;ijpu.s.,De.,j.u-. el.Pqlre.)nmfiiiiii::smelis;,DicUis.ergo^ Ubi esl Paler.
diçip dixerat dura dïxij,Egor npn-jùdïca quemguqjn:: iiins,?!qyasi me janij sciaiis, quasi totum. hoc sim,
- de. testimpnipnunp vult dicere;: quod yi.dfitis. Ergo.quia.mejnoun.os.tis, ideo, vohis.-
r Iplege, inquit, veslra, scriptiiipesl., Veslra dixlt„ Palrera, meum. non psJPridp, Me.quippe. homineni
lanquam.djepret, lulege quoe,vobisa.D.eo dala.est, putatis, ideo patrem meum hominem qûoeritis,,
sicul,dicimus -panepi nps}mni.qfiq.lidiqnum,quem.-a qpia se,çu,ndumçarijera ju,dica,:tis;:,quiai yprp secun-
Deo^npbisdari goscjnips, Quid es,t qupd in. lege ye-;. duni qupd, yi.dplis,;aliud. sum,.étiâllud. secundum;:.
Stra scriplu.m,est l . , , quod no^nyidelis : Patrem,autem. meumr.loquor-oc-,:
Quia duorum hominumleslimoiiium:veruin.esl.E-gp. cultp.m,;prius,est;ul nie. npypritis, lune etPatreni,
snpi^qiii-lestiippplum.'perMbep. de meipso,eileslimo- meum sejetis. Sipnjm me sçjretis,, et, Patrem,'h)éutnCi
tiHnifârJhipadejne.qnijnjs.iUnif:, Paieiy,Dicebant,etc., fo.r^f/^».scf.»;e/ij!,,-yi.e,
gui.ofn|}Ja.scJt«, gg.swjo.dijeit..fl»rsj,
lit IN S..JOANNIS ËVANGELIUMEXPOSITIO. 11$,
sitûtt, non dubiiat, sed increpai. Attende ënim quo-ALPatrem meum; et de carné suseepta, quam.Judoei
modo inprepalive dicalur ipsum forsilan, quodvide- P rioverant, el cujus palriam sciebant, unde illis alio
tur esse -verbumdubitationis; sed vërburii dubiiaiîo- loeo dixil, Et me npslis, et unde siin scilis (Joan. vu).
nis est'quando dicitur ab homine, ideo dubiiante, Ulru'mquë noverimus iri Christo,, et unde oequalis
quia nescienie : euni vero dicilur a Deo vérb'unidii- est Pairi, et Unde ilio hiajor est Pater. Illud Yerlium
bilationis, cum Deumutique nihillaieat, ilia dubità- est, illud caro : illud Deus est, illud homo; sed
lione ârguiiur infideliias, non opiriatur divinitas. unus Chrislus, Deuset homo. Moçfodé sua passione
Hominesënim de his rebusquas cértas habent, ali- quid loquereiur Chrislus, audiamUs.
quân'doincrepalive dubilant, id est, verbum dubita- Ëgoyqdo, inquit, et qiioerélis pie,, Noii .desiderio,
:
tionis ponuni, cum corde non dUbilant velut si . sed odio.Nam,,illuni,
et postpaquam ab,scessitab, oculis
indîgneris sérvo tuo, dicas, Cbntehiriis me? Con- hominum, inquisierunt, et
gui oderanÇ,et qiii ania-
sidéra, forsilan Dominus Deus tuus sum : hinc et bant : illi persequepdq, isti ha^eçe; éupien.dp, Bo-
Aposlolus-ad "quosdam cpniëihptores suos loquens _,num est animam Çhrîsli, quoerere;,s.edqimmpdpdi-
ail: Puto autemquod-'elegoSpiritum Dei habeo(I Cor.
scipuli.eam quoesierunl; et malum est quoerere ani-
vu), Quod dicit puto, dubilare videtur ; sëd ille ïri- mam Chrisli, sed' quornodo eani.J.udoeiquoesierunt.
crepat,' non dubilàt; el Dominus Chrislus alio loco 1B Illi enim ut haberent, isîi, ut p,e.rdenent.Denique
increpans mûdelilalemfulurariigeneris hiimarii, Cum isli, quia sic quacrepant mori matq corde et per-
venerit, iriqnit, Filius hominis, puias invenielfidemin verso": qupd seçutus"a,djunxit. Quoejelisme; et ne,
terra? (Lui. x-iii.) Séit ergo omnia, për quem facià"
puiétis quia me bene quoer.etis:
sunt omnia, et lamen dubiiando increpaf; Si me
In p.ecçalpveslrq.morjemipi, Hg.ç est Cliristum
sciretis, el Paireni meum forsilan sciretis. Increpât
in mori. In peceato suo
infidèles, admonet fidèles :- ut sciant unam. ésse maie,quoerere, in, pftcçatp.sup
cognitioriemPatris et Filii : quâlenus sciant cogni- - mprietur, qui peçcatq' permanet usque.ad mpr-,
lio'nem Filii, cognilionem,esse et Palris. Idèo disci-: tem. Ilfe,Cliristum non, quoer.it,qui S.alutenianimse
non quoerijt. Ad quem..pro-
pulo éleclo poscenli. ut oslenderelûr eis Pâler, re--' ; suoe,per poenilenliam
clamât : QuoerjleDppiinutp.duminveniri potestl
spnndit : Tahlo lemporevobiscumsum,el non cogito- pheia
ïislîs nie? PUilippè, qui'vidét nie, videt et Patrem : (Isai. LV). Qui inise.riçpjdeniidu.ni, lempjis habet
eum içaluni, Jud.oe.is,
(Joan. xv), Si dissimilisesset Filius Pâlri, iiuriquid nqn quoeril, inveniel dj^it, In-
dicérët discipulissuis* Qui me videt, videtëi Patrem? , pecçqtq yesirq. mprieinini,,quia proesçi,e,fyat. c,o.sia
Nunquid*diceret Jtidoeisi Si nie sciretis, et Paifehi ppçpato suo,permanere, Singulari riqraprp, dixil ih;
mêumscirelis?' '.'' "".'" , - ' - "': ,-'''''- ç,fççca{0., çt plurali yestrp, (J.oan.,xuijj quja; opioinus.
>
Hoecverba loculusestJésus in Gazophylacio,docens illis, ad. quos loquebatur, uriâ^i;esse, yojunlstemj, .
in lemplo. Magna Gducia1, sine-liiriore : nôft ênith oequalem mali]tiamperdendi, eum, qui ça.lyare:eos.
. suis,,
palereiur si nollet, quia nëc nasceretur si nollet. venerat, . sçiebajt. Al.ip yero lqcp. di.spip.ulis
Quid est quodlioec vérba Jésus in gàzophylàcib!do- ; disit. , .
cens iri templo' loculus "est?J'Gazophylacium'locds ,Quo ego vado,,vos non, potestis venire modo» Non
esl ubi tliêsauri coriduntùr. Jésus in'"gazophylacio abstulit eis spem, sediproedixit dilationem. Quando
loquebatur Judoeis, dura iri parabélis IbcStns est' -.- enim-lioc discipulis Dominus IoquebalurVlune non
tin-bis. Nam'•gâzbphylâ'ciuhifuit "Christus,"ih quo poterant venire*quo, ilte ibat, sed postea yenluri
omti'ia'latuerunt mystëriâ, lime aperiëndâ5,dum ipsé : erant.. Isti autem nunquanv,-quibus proesciuS'dixit,
qui )atuî'tfiri iitiëïa, loquebatur 'non in proverbîis, In peceatovestro,moriemihi. His-auteur âudilis vër-
sed palam omnia• n'deiibus''sùis ériarrans. Naraét bis, quomodo;soient eamalia. Gogiiântes;et sècun-
gâzo'pbylaciaadhoerébant'iëmpld,quia ipsë Christus dura. carnem judioantesj et tolùni carnaliler au-
lehiplum est-, dé quo ipsë ait; Splviie lemplum liée ; dientes el sapientesj di'xprunt :-Nanquid, inlerficiel'
-
(Jaan'.-u). Giiioirinia mysteria vëléris legis âdhàé- semetipsum,quia dicit, Quo ego vado-,vos non'po-
rebant,~et âd ëuni oriiriiaréspiciebanl, dorieeveni- Dîîestis venire?• Stulta verba, /et omiiiiio-insipieniise-
rel ad aperiehdâ sirigùlbrurii gazophylacîa' riiystë- plena, Quid enim non poterant illp venire;-quo ille
riôrum, "apériënié ëo sensus fideliùriisudrum, lit in- ; perrexii, si inlerficerel semelipsunv?-Nunquid'ipsi
telligerëritquoe'latébani,'sicùï Evangelista ail :Ta«ç ' non. epanl moriluri? Quid est ergo, Nunqi'tidinterfi-
apërïiiiMisJsensum,Ht inïelligeréhl'Scripluras (Luc. cielsemetipsum, quia dixit, Qiip'egp. vado^ vos-nos
xxiv).- Denique quid" sequitur, Neniô apprehehdit polesiisvenire?i Si de. morie hominis diceret; quis
eum,:"quia'necdUmvénérai- liora ejus : scilîcet hora : hominum non moritur?: Ergo. quo- egP' uado dixil^
'
disposiiioriis'suoe, hora vôluntàlis siioe : quia qui non cum ilUr ad mortem, sed: quo ibat ipse: post'
voluntate natus est, volurilale passus est, Si ergo morlem. Illis itaque non. iate.lligeriiibû.s- ista, re-
pat! nollet, noirpaterelur, sanguis ille hôh'funderê- spondit eis Dominus, qui terram sapiebant.: Qiiid-
.''•-"''-
lur, mundus iion'redimërelur. Agamus itaque gralias ' ait? .
etpotesiaiidiviniiâtis, el misëralioni infirmiialis éjus •Dicebateis, Vosdeorsumestis. Ideo terram sapilië,
dé occulta patienlia, quam Judoei non- nôverant, ' quia sicul serpens terram manducàtis. Quid'est,
Urideillis modo dicium est, Nique me npslis, neque' ' Terram manducàtis? lerrenispàscinlini, lërrenif
 74S , BEDJl VENERABILISOPP. PARS II. SECT. L — EXEGET1GAGE^UINA. 7ii
delectamini, lérrenis inhiatis, sursum cor non lis- J1 loquebatur, fuerant credituri, et ab omni peccalo
betis. Vos deorsum eslis : ; liherandi. Tanien hoc attende, quod ait Dominus
Ego de supernis sum. Vos de mundo,eslis,egp nt>u Christus : Si non crediderilisquia ego sum, morie-
sum de hoc mundp. Qupmpdoergo non erat de hcc . mini in peccalovestro. Quid est, si non crediderilis,
murido, per qUemfaclus esl ihundus, et semper ubi quia egosum? Qui nihil -addidit, multum est, quod
est, et omnes de mundo (sic)'! Sed prius mundus, commendavit. Dixit, ego sum, et non addidit, quid :
poslea honio; et Chrislus,ante mundum,.ante Chri- sive Chrislus , sive Filius Dei, sive ille, quem pro-
slum nihil, quia in principio erat Verbum,el amnin phetoe proedixerunl, sive galvator mundi, sive
per ipsum faclà sunt. Sic enim eral 'ille'de supernis. aliud aliquid quod de eo in Scripluris legitur.
Déqtiibus supernis? Christusi ab ipso Paire. Nihil Multum est quod ait,, ipsum, Ego sum : quia
illo supèrius,' quia Verbum genuit oequale sibi, dixerat Deus Mosi, Ego sum qui sum (Exod. m),
coaîiemum sibi, unigenitum sibi, sine tempore, per et hic modo, JVisi crediderilis quia ego sum, eodem
quem conderet tempora. Ideo Chrislus"ante omnîs modo verbo esseniioesempiternoeusus esl ad po-
créaiuras, et anie omnia lempdrâ : quia de Pâlie pulum Judoeorum,quo tune ad Mosen per angelura
cosêiernus Patri geiiilus est. Egp de 'supernis SH:Î;,, in.rubo ftammoe ignis, quem missurus eral ad libe-
vos de hoc mUndoeslis. Ego non sum de Iwc mundo. >B randum populum suum. Quid est quod hic dixit, Ego
Dixi ërgo vpbis, quia morieminiin peccatisveslrx. sum? nisi : Ille ipse, qui tune veni in angelo mit-
Exposuit nobis, fraires, quid intelligi voluit, Vos 4e tere Mosen servum meum ad liberandura populum
hoc mundo eslis. Ideo quippe dixit, Vos de lac meuin, ego ipse modo per me ipsum veni incarna.tus,
mûhdo eslis, quia peccaiores erant, quia iniqui horao.facius, liberare homines, quos creayi, salvare
erant, quia infidèles erant, quia tërrëna sapiebar.-:. qui perdili fuerant. Quidquidenim aliquo modo rau-
Nunquid aposloli-et sancii Dei de hoc mundo iwti- tari potest, vel in melius, vel in deterius, quodam-
ersni ? Erant quidem, quia de Adam naii sunl; sîd modo moritur ab eo quod fuit ante, dum incipit
ipsa Veillas de his ait : Ego elegi vos de mun-to aliud esse,' vel aliter esse, quam fuit, Solus vero
(Joan. xv); id est, de carnali convefsàtioné, que Deus seriiper idem est, immutabilis verilas, immu-
nimidi nomine hoc loco signïïicari videiur. Qui erro tabilis bonilas, immulabilis sempiternitas, immuta-
erant de mundo, facli sunt non de mundo, et perli- bilis nalura, immulabilissubslanlia ; et quidquid de
nere eoeperunt ad eum, per quem faclus est mun- -eo dici poiest, semper idem est, quod "fuit et erit.
dus. Isii aulem remanserunt esse iii mundo, quibus Prorsus nihil aliud melius videtur intelligi in hoc
dictum est : Morieminiin peccatisDécris. Nemo cl> (~ verbo, quod ait Dominus,Ego sum : nisi, Ego sum
cat, De hoc mundo non sum. Quisquises, o home, Deus. *
de hoc mundo es. Sed venit ad te, qui fecil mur.- Moriemini in'peccalo vestro. Sed illi semper ter-
et liberavit te de hoc riiundo. Si deleciai te rena sap'ienles, et semper secundumcaméra audien-
" dum;
mundus, semper vis esse" immundus. Si aulem jam tes, et respo.ndentes,quid illi dixerunt ?
non. délectai te hic mundus, jam tu eris mundig, Tu quis es? Non enim cura dixisli, JVisi credi-
et non audieSjquod Judoei audierunt, Moriemini in derilis quia ego suni, addidisti quis esses. Quis es ut
peccatis. vesiris, et qui plus peccat, plus esl in credamus? Et,ille :
mundo, et plus immundus : et quanto quis se man- Principium. Ecce quod est. Esse principium ,
dai a peccalo, tanto sç déclarât de mundo non ess.e. mutari non poiest. Principium in se manet, et inno-
Merito audierutit Judoei,Morieminiin peccatisvesiris: vât omnia. Principium est, cui dicium esl : Tu aulem
quia non habere peccatum nullo modo polesiis, ç-ui idem ipse es, et aimi tui non déficient.
cum peccalo nati eslis; sed lamen si- in me, inquit Principium, ait, qui el loquor vobis.Principiumme
crediderilis, cura peccalo quidem naii estis, sed in crédite ^ ne moriamini in peccatis vestris. Tan-
peccalo vestro morituri non eslis. Tola ergo infe.l- quam enim in eo quod dixerant, Tu quis es ? nihil
ciias ipsaerai, non peccatum habere, sed in pecca- J) aliud dixissent, quam, Quid te esse credamus? res-
tis mori, hoc est, quod debsl fugere.omnis Christia-; pondit, Principium lue esse crédite, el addidit, quod
nus, Propler hoc ad baptismum currilur. Propler el Ipquçr vobis, id est, qui humilis propter vos fa-
hoc, si oegritudinevel aliunde periclitatUr, sibi quis- ctus, ad isla verba descendi. Nam si principium,
que.desiderat subveniri.y Propler hoc etiam surgens sicifli est, ila manerel apud Patrem, ut non acciperet
paryulus a maire plis manibus ad Ecclesiam ferlLK, formara servi, et homo loquerelur hominibus, quo-
ne sine baptismo exeat, et in peccalo, quo natus modo ei crederent, cum infirma corda intelligibile
est, moriatur.. Adjunxit enim dicens : Si non credU verbum sine vece , çeu sensibilia, videre non pos-
deritis, moriemini in peccatis vestris. Reddila spes senl? Ergo, inquit, crédite me esse principium:
est desperantibus, excilatio facta est dormientibus quia ul credalis, non solum sum,.sed et loquor vobis.
cordibus, evigilaverunt, inde plurimi crediderunt, Verba sunt Domini nostri Jesu Chrisli, quoe habuit
sicut Evangèlii ipsius cbnsequentia tesiatur ubi ail : cum Judoeis, ita moderans loquelam suam, ut coeci
HoecMo loquente,multi crediderunt in eum.In hac non vidèrent, et fidèles oculos aperirent. Dicebant
ergo populo, cui Dominus loquebatur, erant, qui in ergo Judoei,Tu quis es? quia dixerat supra Dominus:
peccalo suo fuerant hiorïuiri, et qui in ipsum q-jj JVisieredidenlis quia ego sum, morieminiin peccatis
 m IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. 746
l'esfris. Âd hoc ergo illi, Tu quis es? VeluliqnoereniesA l Ego sum via, et verilas. Cum autem dixisset Dominus
nosse, in quem deberenl credere, ne in suo pëccato Jésus : Verax est, qui me misit,-non inlellexerunt
morereniur. Respondit dicentibus Tu quis es? el ail : illi, quod de Paire eis dicebat; needum habuerunt
Principium, qui et loquorvobis,[Psal. cm). Quare se oculos cordis aperlos, ul inlelligere possenl oequalx-
dicit Dominus Jésus principium ? Principium, quia latem veracis et veritalis. Dicebal eis^:
omnia për ipsum facia sunt, sicul Psalmisla dicit : Cumexaltaverilis Filium hominis, lune cognoscelis
(imnia in sapientiafecisti. Si igilur omnia in sapien- quia ego sum : el a meipso facio nihil,/sed.sicul me
tia féeit Deus, id est, Filio suo cooeiernosibi el sub- docuit Paler, hoec loquor. Quid esl hoc? Nihilenim
stanliali,Filius ulique omnium principiumesl.Ulique aliud videtur dixisse, nisi eos post passionem suam
reclediciiur'el Paler principium, et Filius principium: cpgniluros, quis essel. Procul dubio ergo vidcbal ibi
non lamen duo principia : sicut PalérDeus, el Filius aliquos, quos ;ipse noverat, quos ipse cum coeleris
Deus, non lamen duo dii, sed unus Deusdicendus est. sanciis suis anie mundi constilulionera proesciendo
Sic Pater principium, et Filiusprincipium, non tamen elegeral, post passionem suam esse credituros. Ipsi
duo principia, sed unum principium fatendum est. sunt illi, quos assidue commendàmus, et ad imila-
Ergo èlSpiritus sanctus principium esl; nonlamen iria tionem cum magiia exhorlatione proponimus. Misso
principia, Paier el Filius, et Spiritus saucius , sed B 1 enini desuper Spiritu sancto post Domini passionem.
unum principium : sicut Paler Deus, Filius Deus, et et rèsurreclionem et ascensionem, cum miraeula
Spirilus sancius'Deus; non lamen très Dii, sed unus fièrent in ejus nomine, quem tanquam moi tuum
Deus Pater omnipotens , Filius omnipotens, Spiri- persequenles Judoei contémpserunt, compuncli sunt
tus sanctus omnipotens, non lamen très omnipoten- corde: et qui soevienlesocciderùnt, mulali credide-
tes, sed unus oriinipotens; Idem enim Pater quod ad runt ; et quem sanguinem soeviendo fuderunt, cre-
se est, Deus est : quod ad Filium est, Paler est : dendo biberuni, illa tria niillia, et illa quinque millia.
quod Filius ad seipsum est, Deusest : quod ad Pa- Judoeorum (Act. H el iv) : quod sibi volehat, quando
trem est, Filius est. Spiritus sanctus quud ad se est; dicebat : CumexaltaverilisFilium hominis, lune cogno-
Deusest : quod ad Patrem et Filium, Spiritus san- scelis quia ego sum. Tanquam dicens : Diftero cogni-
ctus est, quia Patris et Filii, Spiritus est, ex Pafre et tionem vestram, ut impleam passionem meam. Or-
Filio prodedeiis, unius substaniioe, potesialis, ma*- dine vestro cognoscelis qui sim, non quia omnes
jesiatis cum Paire et Filio. Audiamus ergo princi- lune erant crediluri ex his, qui audiebant, id est,
pium quid loquilur nobis. > post Domini passionem. Nam paulo ante dixit : Hoec
Mulla, inquil, habeo de vobis loqui, et judicare. In .^ eo loquente, multi crediderunt in eum, el nondum
alio vero loco dixit : JVoujudico quemquam (Joan. exallaïus erat Filius hominis. Exaltationem quippe
viii) ; proesentem suum osiendens advënluni, quo dicit passionis, non glorificalionis : crucis, non
venit salvare, non judicare : quia veneral, ut salvaret coeli. Nam ibi exaliatus esl, quando pependit in
mundum, non ut judisaret mundum. Quod autem ligno. Sed illa exaltatio hurailiatio fuit. Tune enim
nunc dicil : Multa habeo de Vobis loqui et judicare, faclus est Patri obediens usque'ad morlem, morlem
judicium futurum dicit. Ideo enim .ascendit, ut ve^ autem crucis, propler quod exaltavitillum Deus (Phi-
niai judicare vivos et mortuos. Nemo justius judica- lip. n). Allera exaliatio fuit, quando levatus est in
bit, quam qui injuste judiealus est. Mulla habéo, crucem. Altéra, dum ascendit in coelum. Illa humi-
inquit, loqui el judicare de vobis. liationis, ista glorificalionis. Exaltationem vero cru-
Sed qui misit me, verax est. Videle quemadmô- cis,"oporiebat impleri per eorum manus, qui poslea
dum Patri dat gloriam oequalisFilius Patri. Exem- fuerant crediluri : quibus dicit : CumexaltaverilisFi-
plum enim nobis proebet, gloriam dare Deo, gloriam lium hominis, lune cognoscelisquia ego sum (Joan:
Dei quoerere, non nosiram : quasi diceret, O homo vm). Quare hoc? Nisi ut nemo desperaret, in quo-
fidelis, si ego Filius Palris, sequalis Patri, consub- Cunque scelere maie sibi conscius , quando videbat
stantialis Pairi, cooeternus Patri, do gloriam ei, a jv J eisdonari homicidium,qui occiderùnt Chrislum Do-
quo sum : quomodo lu superbus es apud eum, cujus minum. Addidit : Tune cognoscelisquia ego sum:
es servus? Multa, inquit, habeode vobis.loqui, et judi- Quid est, egosum ? nisi unius subslantioecum Pâtre,
care; sed qui misit me, verax est, tanquam dicerel, sicut ad Moysensuperius diximus dictum esse : Ego
ideo verum dico, quia filius veracis, verilas sum; sUm, qui sum (Exod. m), et sic dices filiis Israël :
Paler verilas est, Filius veritas. Ail enini apèrti- Qui est, misitme ad vos. Verbo subslantiali ulilur de
sime ipse Dominus, Ego sum via, el veriias, et-vita seipso Dominus, ut intelligalur oelernam esse sub-
(Joan. xiv). Ergo si Filius verilas,. Pater quid, nisi slaniiam, et unam esse substanliam Patris et Filii.
quod ail, verilas? Qui me misit, verax est. Filius Tàmen ne ipse intelligerétur Paler, conlinuoadjunxil :
verilas, Pater verax est, sed non a verilale. Filius Et a meipsofacio nihil, sedsicul docuitme Paler, hoec
verilas, sed a Paire, quia Filius a Pâtre, non a se- loquor. Quod vero ait : Ameipsofacio nihil, quid est,
ipso, el ideoail alio loco : A meipsonon veni (Joan. a meipsofacio nihil ? id est a meipso non sum. Quod
vm), id est, a meipso non sum. Paler utique vérax aulem addidit, sicut docuit me Paler, hoecloquor :
est, non parlicipando verilaiera, sed geuerando ve- sensus altissiriius est, cor enim mundandum est (nec
ritalem, quia Paler genuit Filium, qui de seipso ail : enimin malevolamanimam inlroibit sapientia, nec ha-
PATROL.XCH. 2k
 m BED^ÈVENERAmUSQ.BP. PARS II SEGT, L — E^EGETlCA GENUINA, ?48
bilàbit in corporesubdiloveccatis(Sapient, i), ut in- A quo perveniiur per Odeni,Audiigilur, qpppprvcniat,
lelligalurquod ait : Sicul docuit me Pater, sic 4o- et. yidp, quanta sit fides. Ergo et vos, ail, si nianse-,
quor : non enim ita intelligendum est quasi hpmo , ritis in verbome.o,.iii'qifPçredidislis,
pater homini filio loqueretur , sed excellenihiset -Verediscipulimei eritis, Subjunxitquoque :
saeratius. Aliter vero intelligendum esl, quod ait Et cognoscelisveritatem.Qui cpgnoscit verilalem,
Evangelista : In principio erat Verbum; el aliter -in- cognosçit Deum, quia Deus verilas est, dicenle ipso
telligendum: Verbum caro faclum est. Aliter de di-. Domino : Ego sum via, verilas, el vila (Joan. xiv)i
vin!taie Christi, in qua oequalisest Deo Patri; aliter Credamus ergo, ut çognospaniusvçriiatem : quia.
de humanitateejus, in qua consimilisesl nobis, ço- sine fide ad cpgnilipnera veritalis nullus pervenirë
gilandum est. Non uno modo intelligendum est, poterit. Quid est, quod çognituri sumus? Illud qupd
quod ait Dominus: Ego el Paier unumsumus (Joan. nec oculusvidit, nec auris audivit,nec in cor hominis
x ) ; et illUdquod dixit : Paler major me est ( Joan. ascendit(1 Cor. il). Quid est enim fides, nisi credere
xiv). Ergo incorporalitercogitale, Paler loculus est quod non vides ?, Fides prgo est, quod non,vides,
Filium, quia incorporaliter Pater genuit Filium. Nec credere, Verilas, quod eredidisii, videre. Quid est,
eum sic "docuit, quasi indoclum genueril ; sed hoc quod videre nobis proin'iititur? Dicitenim Dominus
est ëum docuisse, qurid est scieniem genuisse. Et' "in alio loco,,qu'a]p.sset, qupdvisuri erimus. Qui au-
hoc est; docuitme Paler, quod, scieniem me genuit lem diligit me, diligelurp Paire mep,, et egpdiligam
Paler. Si eriim, qubd'pauci inlelligunt, simplex est emn, cl manifeslabocime ipsum (Joan. xiv). Hoecest
nalura veritalis; hoo/Pst, Filio essé, quod nosse :.ab prpmissii), hoecest merces fidei, quoeper dilectio-
illo ërgo habel quod lioveritjaqudbahet ut sit: non ne.iij operatur, hoec pst.saiieias, quam Psalmisla
ut prius ab illo esset, et ab illo poslea nosset ; sed opiav'U,dip.ens.: Sqliabpr.,dum mqnifes,tqbilur gloria
quemadmôduriiilli gignendodedil, ut nosset, quia tua,(Psal. xyi), 0, Domine, fac nos digne amare le ,
simplicis(ut dicium est) naluroeverilas est, esse et ei non amare sseculum: ut valeamusad illam liber-
nosse non est aliud at'qùe aliud, sed- hoc ipsum, lalem pervenirë, ad quam per ppgniliqnem veritalis
dixit ergo isla Judoeis,et addidit : perveniiur, de qua subjunxisiï, dicens :
El verilas,liberabilvos, Quid est, liberabitvos? Li-
Et qui me misit, inéçutiiest. jam hoc el ante dixe-
Judoei carnales, et secundUm
rat, sed iem magnam assidue côriimemorat: Misit berps fa,piet, Denique
me, el inecumest. Si ërgo tecum est, o Domine*non carnem judicanlës , pon hi, qui crediderunt, sed in
unus ah alio missus'esi, sed arabn yenislis; et lameii illa turba , qui eranl, qui pop credebant, injuriant
„ sibi faeiam pulavêruni, quia-dixil pis : Verilaslibe-
çumambp simul sint, unus missus est, aller misit :
vos. liidigna.ii.siçul sçryps se esse signifiçatos.
quoniam missio incarrialip est, ipsa incarnatio Filii rqbit
tantum est, non et Patris. Misititaque Pater Filium, El yerp servi pranl, Eieçoonp! illis , quoesit servi-
sed"nonrepessil a Filio. Ergo , inquit, qui me misitf lus , et quoesi,t fulura iiberlas, quara ipse prorait-
non reliquit 'me splnm. Cujus auciorhaie tanquam tit. Nihil enim aliud psi dicere : Et verilas liberabit
vos, nisi liberos yos faciet : sicut nihil est aliud, sal-
paie.rna inçarnauis sum, niecura est, non nié reli-
më rioiireliquit? val, nisi salvosfacit. Âudivimusergo, quid libéra ve-
quit. Quare ri.tas,dixil,audiamusquidsupeiba,falsitasresppndeat.
Non reliquitme, inquit, solum , quia ego, quoeplà- Dixerunl ergp Judoei : Seinen Abrahoesumus, et
çitq sunt ei, faciosemper.Ipsa esl oequalilasseniper, neminiservivimus : qupmpdptu dicis, liberi
unquam
non px quodani initie-etNdeinceps, sed sine initio, eritis? Non enini dixerat Dominus, liberi erilis, sed
sine fine, Deienim genpralionon habet initium lem- vèriias liberabit vçs. In quo lamen verbo iiii.nihil
poris, quia per Unigenilunifacta'surit tempora. aliud iniellexeruni, nisi liberiatem carnalem; et ex-
. Hoec.Mo, loquente,mufti credidemn.lin eum. Nee- tHleruntse , quod semen essenl Abrahoe, et dixe-
dum in omnemterram .exii'il êÇ.nuseorum (Psal. runt : SeinenAbrahoesumus, el neminiservivimusun-
xyui), needupi omnibus proediçaiumesi,needum dj- 'f. quant.: quornodotu dicis., liberieritis? 0 vana super-
t'ium'ps.t.';fle, doçeteomîtesgenles^Mailk.xxviii). -' bia , o falsa jactanlia.! Quomodoverum dicilis : Ne-
Ergo Dominusad pps , qui crediderunt-la eum . ait miiiiservivimusuncjuam(Gen.xxxvn).Jos.ephlion est
Judoeos:, vpnundâiùs?Propheloesancii non sunl.ducli in ca-
'
SivesmainerMsin.ve>'bo.nieo..Wçu.VaM$pti\\$> quia pliviialein? Deniquenonne iile ipse est populus, qui
iniiiati eslis, quia-esse ibi coepistis, si m.an.serilisin iu./Kgypio latëres faciebanl (Exod. i), et operibus
fide, quoe in vobis esse çredentibus çoepi.t,quo per- duris, non saliem in argento et aùro, sed in luio ser-
vëriietis?Vide quale initium, quo perduçit, Amasti viebanl?Si nemini servislis uiiquâm, o ingrati, quid
fundamenliim? cul.mcnattende,,et ex isia.humiliiate esl, qUodvobisassidue imputâtDèus, quomodovos
aliam celsiiudinpiriquoere..Fides pni.roiraniiliiatem de dpnio servilulis libèrâvii.An forte paires veslri
habet : çogmii.oet iiimiorialilas, pi. ailernilas non servièruiil, vos aUtërii, qui loquimini, nulli servi-
habet humililatem, sed pxcelsiludineni,ereciionem : - stis unquam? Quomodoergo solvitisiributuni P^oma-
nullara defpclionem, oeteroarastabililatein : nullam iiis, unde et ipsi verilâti laquëumquasi captionispro-
ab inimico éxpugrialionem, ,'nuUii.n) dèficiendilimo- posuisiis, ut diçeretis : Licetne redderetributum-Gie-
rem. Magnumest, quod incipit.a fide, sed majus, sari? Ul si dixjsset, Licet : leiieretis eum quasi rsaii
 '
719 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITÎO. 750'
let oppressamlibèrlâtem seminis Abrahoe.Si autem A, peceato, servus erit justitioe. Terruit, ne peecalum
dicerel, Non licet, calumniareraini apud reges ler- amaremus : spem dédit, ne de peccati solutione dif-
roe, quodprohiberpl regibus tributa persolvi; dein- fideremus. Omnis, inquit, qui facit peccatum, servus
de prolato.nummo victi eslis; el eaplioni vestroevos est peccati. Servus autem iion manet iri domo iu
ipsi eslis respondere compulsi, ïbi enim vobis di- oeiernum.Quoeergo nobis spes est, qui non sumus
cium : Reddite,Coesari, quoe Coesarissunl, et Deo', sine peccalo? Audi spem luam. Filius manet in"
quoeDei sunl; Cum vos ipsi respondisselîs , quod oeternum.
nuramus haberel imaginem suam : sic Deus quoerit Si ergo filius vos liberaverit,lune vere liberi eritis..
in hominesuam ; nec alienum quid quoerit Deus ab Hoecspes nostra, fratres, ut â libèro liberemur, et
homine, sed quod condidit -ih homine. Ideo enim liberando servos nos faciat. Servi enim éramuScu-
Deus homo faclus esl, ut in homine reformaret piditatis : liberati efficimur servi charitatis. Prima
quod in homine formavil. Ergo menliéniibus, et de libenas esl non permanere in peccalo, sérvîre jusli-
vana libertate tumenlibus, quid responderit Domi- lioe, dicente Aposlolo:ilumservi esselispeccati, liberi
nus Judoeis,audiamus. eralis juslilioe: nunc autem liabetisfructumveslrumin
Amen,amendico vobis, quia omnisqui facit pecca- sanclificalionem,finemverovilain oelernam(Rom. vi).
lum, servusest peccati,Quis non sub his verbis con- JB Perfecta vero liberlas- est, Deo Christo servire : il-
Iremiscat? Si omnis homo peccalor ^ oriinis hPmo lum diiigère , qui vere nos liberavit : _qui verus
servus peccati. Sed inlenlius audiamus, qualiter li- est Filius Dei, et dominus in forma servi : non
bereraurde hac servituië. Terrorem incutit, sëd rae- servus, sed in forma servi dominus. Fuit quippe
diciiiainadhihet : nam ait Dominus : Amen, amen illa carnis forma servilis ; sed quamvis esset simi-
dico vobis. Quid esl amen, ainen : nisi verum, verum liiudo carnis peccaii; noii erat peccati : libena-
dico vobis? Quod verbum nec Gr«cus inierpres nec tem proraisit credënlibus in se, Judoei vèro, lan-
Laiinus âusus est in aliani transferre linguam, ut quam de sua libertate superbienlès, dedigiiati sunt
honorenihahererit vélamento secretoetestiûcationis fieri liberi, cum essent servi pecëaii. Ideo autem se
veritalisin Chrislo. Veritas dicil : Verum, verumdico liberos essej dixerunt, quia semeri Abrahoe erant.
vobis.Ingeniinatac replicat verbum veritalis, ut ex- Qusd ergo eis ad hoecrespondit DomihUs,-audiamus..
c'ilaret dormienles, "nuenlos facerel audientes, ne Scio, inquit', quia filii Abrahoeeslis, sed qûoeritis
coiitemnerelurqui ail : Amen, amen dico vobis,qûia' me inlerficere. Agnosco carnis originem, non cordis
omnisqui facit peccalum,servus est peccati.O misera- fidem. Filii Abrahoeeslis, sed secundumcarnem. Ideo
bilis servitUs,servire peccalo, servire diabolo, qui qûoeritisme occidere,inquil.
'
peccati est auclor! Soepehominesmalosdominoslu- G Sermpenim meus non capit in vobis. Id est,' non
giunt, ne serviarit malis ; el non fugiunt peccalum, habet locum in vobis. Si sermo meus capéretUr a
cujus servi sunt;.el quanto felicius esset fugeré pec- robis, caperet ulique vos": quid est ergo, non càpit
calum, et servire homini libéra conscienlia? Dôiiidé in vobis: id est, non capit cor vestrum? quia non
servus hominis aliquando sui domini duris iuiperiis recipilur a corde vestro. Audislis eerte Dominum
faligalus, fugiendo rèquiescit. Servus peccati qdu- dicéntem: Scio quia filii Abrahoeeslis ; âudite'quid
quo fugit, secum id trahit : quoeunque fugerit, non poslea dicat :
fugit seipsum. Mala conscienlia non est quo eât : Ego, inquil, quodvidiapud Palfem méutn, loquor;
sequilur se, imo non recedit a se : peccatuiri enfin et Vosquoevidistisapud patrem veslrum, facitis. Quid
quod fecit, intus est. Fecit peccatum, ut'àlîqu'am aulem faciunt? quod dixit eis : Qûoeritisme occidere.
corporaleiri caperet vbluplaiera": voluptas transit, Hoc apud Abraham nunquam viderânt. Dicil: Qûoe
peccatummanet, proeteritquod deleclâbàt, femanët vidi apud Patrem meum, loquor. Verilalém vidi, vé-
quodpungât: mala servitus. Aliquando fugiunt ho- rilatem loquor ; quia veritas sum. Si enini Dominus
mmes improbosdominos, volenles carere domiiiis, veritatem loquitur : quia ipse est verilas Palris,
qui nolunt carere peccatis. Quanto felicius deseral r, quam vidil apud. Patrem : se vidisse loquitur, quia
hotiiopeccalum,fugiatad Cliristum,Deuraliberaiorem ipse esi verilas Patris, quam vidit apud Pa'irem.
ihlerpellei?Libérât ergo ab hac servilute peccatisolus Ipse est enim verbum, quod Verbumeralapud Deum.
Doininus,qui illamnon habuit : qui solus sine peccalo Isli ergo malum qupd faciunl, quod Dominusobjur-
venil in mundum..Illesoluslibérale potestde peccalo, gal et corripit, ubi videront apud patrem suum,
,qui venit sine peccalo, el faclus esl saerificiumpro' cum audierinius in consequenlibusapertius dictum
peccalo. Cum ergo oriinîs qui fâcil peccàioih, ser- qui sit eorum pater, lune inlelligemus qualia vide-
vus sit peccati : qiioesil spes nobis libertatis, âudiie. rait apud talem patrem. Adhuc enim non nominat
! Servusaulem, inquit, noii manet ih domo in oeter- patrem ipsoruni, Paulo superius Abraham comme-
num. Ëcciësiâesl ddinus, servus est peccalor. Non rnoravit, sed carnis originem, non vitoe simililudi-
nianeal hôriioin peccalo, né sit servus peccati. Ut, n.eradiclurus. Alterum,.patrem illorum, qui neege*-
possil mauere lu domo, id esl, in Ecclesia, maneat, nuit eos, nec creayit, ut homines essent, sed lamen
in corporecapitîssui,.ut sit filius, non servus. Longe filii eranl ejus, in quanlum mali erant, non in.
àlidd est peccare, âliUdmanerê iri peccalo. Qui nia- quantum homines erant, in quo imilaii, non in quo
net in peccalo,' servus esi peccati : qui fugit ai creati.
7SÏ BËDvEVENERABILISOPP. PARS II. SÉCT. I. — EXEGETICA:GENUINA. 7S2
Resppnderunt,-el dixerunl et : Pater noster Abra-. A Audiamus quid diennt, audiamus quid audiant.
ham est. Quasi lu quid diciurus es conlra Abraham; llnnm, inquiunt, patrem habemusDeum.
aut si aliquid potes, aude reprehendere Abraham : Dixit ergo eisJésus : Si Deus palet vesteresset, di-
quia non Doniinusnon audebat reprehendere Abra- ligerelisulique me : ego enim ex Deo processiet veni,
liam, sed talis erat Abraham,qui non reprehenderelur. neque enima meipso veni^sed ille me misil. Dicitis
a Domino,sed polius laudarelur : tamen isii videban- Deum patrem, agnoseilè vel fratrem vestrum. Hic
lur eum,probare, ut aliquid mali diceret de Abra- tetigit, quod saepiussolët dicere :Nena meipsoveni,
ham, et esset occasio faciendi, quod cogilabant. sed ille me misit; a Deo processi, et veni. Christi
Pàter nosler, inquiunt, Abrahamest. Audiamusquo- ergo missio incarnaiioejus est. Quod vero de Deo
modo eis respondit Dominus, eum illorum damna- Paire processil Verbum, seterna processio est, non
tione laudans Abraham. habens lempus, per quem factum est lempus. Ergo
Dicit eis Jésus : Si fdii Abrahoeeslis, opéra Abrahoe ab illo processif ut Deus, ut sequalis, ut Filius uni-
facile. Nune autem quairitis me inierficere,homineni cus. Ut Verbum Patris venil adtnos : quia Verbum
qui veritalemvobisloculus sum, quam audivi a Deo: caro factum est, ut babitaret in nobis. Adventus ejus,
hoc Abrahamnon fecit. Eçee ille laudatus, isli dam- humanîtas ejus : mansio ejus, dhjniias ejus.
nati. Abraham non erat homicida; Non dico, inquit, B Quare, inquit, loquetam meam non cognoscilis?
ego Dominussum Abrabsc: quod si dicerem, verum quianon potestis cognosceresermonem meum. Ideo
dicerem. Namdixit alio loco, Anle Abrahamego sum non potuerunt cognoscere, quia non poterant au-
dire. Sed unde audire non poterant, nisi quia cor-
(Joan vin) : et tune eum illi lapidare volueruni. Non
dixit hoc : Intérim quod videlis , quod aspicitis, rigi credendo nolebant? et hoc.inde?
Vosex paire diabolo eslis. Quandiu patrem corn-
-quod me solum pulatis, homo sum. Ilominem dicen-
tem vobis quod audivit a Deo, quare vullis occidere, memoralis ? quandiu patrem mulatis, tmodo Abra-
nisiquia nonestîsfiliiAbrahse? Et lamensuperius ait, ham, modo Deum? Audite a Filio Dei, cuius fllii
Scio quia fdii Abrahoeeslis. Non negavit eorum ori- eslis, A paire diabolo eslis. Deiis crealor omnium
crealurartim creayit homïnem : quomodohic dicit,
ginem, sed facta coodemnat. Caro eorum.ex illo
erat, sed vita non eral.Ergo Christiani facli sunt vos a paire diabolo estis? Quidquid a Deo creatum
semen Abrahai gralia Dei : non de carne Abrahae est, bonum est; et omnis homo, quantum crealura
facli ilii çohoeredes, Deus illos exhoeredavit, Dei esi, bonus est. Quantum vero se subjicit per
jstos adoplavit. Isli sunt, de quibus. alio loco a liberum arbitrium diabolo, a pâtre diaboloest. Bona
Joanne Baplisla dictum est : Polens est Deus de la- enim hominis nalura, sed vitiala est per malam voT
pidibus istis suscilare filios Abrahoe(Matth. m). .Uli lunlaiem, et jnde a paire est diabolo. Quod fecit
enim sunt filii Abraha;, qui fidem Abrahoe imitan- Deus, non potest esse malum, si ipse homo non sit
lur. Ideo subjunxit Dominus dicens : Si ftiii Abrahoe sibi malus. Inde ergo Judoeidicti s'unt filii diaboli,
- eslis, opéra Abrahoefacile. Factis probate nobilila- non nascendo, sed imitandp. Cojisueludovero Scri-
lem, non verbis. Sed quoerilismeinierficere, homi- pturoe saiicloe est, ex imitatione vel simililudine
neni qui veriialemJocutûs sum vobis, quam audivi a operum.filios ssepe nominare, vel prophela adJu-
Deo. Hoc Abraham non fecit, doeosait : Paler tuus Amorrhoeus,et mater tua Celhoea^
; Vos facile opéra patris vesiri.Et adliuc non dicit, AmorrhoGigens erat quajdam, nnde originem Judaei
non ducebant. Ceihaeiet ipsi geniem suam habebant
quis est islerpaier eoruni.Modo illi quid responde-
runtï Coeperunt eniin ulcunque cognoscere non de 1omnino alienam a génère Judseorum.Sed quia erant
carnîs. generaiione Dominum ioqui, sed de viloe impii Amorrhseiet Ceihaî:,Jud?ei autem imitali sunt
ïnslilulione. Et quia consueludo Scriplurarum est, inipielates illorum.: invenerant filii parentes, non de
quibus nascerentur, Sed quorum mores seclando,
quam legebant fornicationem,spiritualiler appellari, p'ariier damnarenlui-. Quajriiis autem foriasse unde
eurn diis muliis et falsis anima lahqùam proslilula
jvipse diabolus? Inde ulique, unde el caHeri. Angeli
Eiibjicilur, ad hoc responderunt. in sua obedienlia persliterunt, ille inobedïendo.et
Dixerunlitaque ei : Nos ex proslilulionenon sumus
superbiendolapsus est angélus, el factus est diabo-
nati, unum patrem habemusDeum. Jarri viluit Abra- lus. Sed modo audite quid dicat Dominus. Vos, in-
ham, repùlsi sunl eum, quomodorepelli voluerunt, quit, a paire diaboloeslis. ~
ore veridico, quia erat talis Abraham, cujus factura El deiideria patris vesiri facerevullis. Ouoerilisme
non imitabanlur/él deillius génère gloriabantur, et
occidere, homineni qui veritalem vobis dico. Et
mulaverunt responsionem, credo, dicentes apud ille
inyidit homini, et.occidit homineni : diabolus
seipsos : Quotiescunque noniinaverimus Abraham, enim est. Diabolus. autem eum invideret homini,
diciurus est nobis: Quare non imûamini eum.de
serpente indulus, loculus muljeri, de muliere vene-
cujus génère gloriamini? Nos sahelum, jusliirji, in- navit el yirum, morlui sunt diabolum audiendo
nocenlem tantum virum imitari non possumus,
Deum dicamus patrem noslrum : videamus quid voluissent. (Gènes,m) : quem non audissenl, si Deum audire
Posilus enimîiomo inter Deum, qui crea-
nobis diciurus est. Nunquid falsitas invenit quod di- vit
eum, et serpentem, qui fallebat eum, eni oblein-
ceret, et veritas non inveniret quid responderei? perare debuii?firft»inri. n°" deceptori. Ergo Ole
 '
755 •:'• IN S. J0ANN1S EVANGELIUM EXPOSITIO. 754
homicida erat ab initio. Yidelc genus homicidiifra- A veritaiis assertor, quia ex veritatis ore nihil aliud
tres. Homicidadicitur diabolus, non gladio armatus, poleril procedere, nisi veritas. Sequilurergo :
non ferro accinelus. Ad hominem venit : verbum Quisex vobisarguet mede peccato? Sicut ego arguo
malum seminavit, et occidit. Noli ergo pulare, le vos vesirumque palrem de peccato el mendacio. Ecce
non esse homicidam, quando frairi tuo mala per- qualis est mansueludo Christi. Relaxare peccala vé-
suades. Si fralri luo mala persuades, occidis. Audi nérai, et dicebat : Quis ex vobis arguet me de pec-
Psalmistam: Filii hominuin,dénieseorumarma et sa- cato? Non dedignatur ex ralione ostendere se pecca-
qiiloe,et lingua eorummachoeraacula (Psat. LVI).Vos torem non esse, qui ex viriule divinilatis poluit
ergo desideria patris vesiri facere vullis : ideo ssevi- peccaiores jusiificare. Inierrogat eos, quare veriia-
lis in carnem, quia non potestis in mentem. tem non velinl credere, dicens :
Ille homicidaerat ab initio. Ulique in'primo ho- Si veritalemloculus sum vobis, quare non credith
mme, ex illo ille homicida. Ex quo poluit fiéri ho- mihi? Nisi quia filii diaboli eslis, et non Veritatis?
micidium? ex quo factus est homo : non enim posset Filii diaboli non naiura, sed imilatione. Reddilqua
occidi homo,.nisi prias fieret homo. Homicidaergo causam cur verilaii non crederent, cum dicit : Ideo
ille ab inilio, el unde homicida? vos non auditis, quia ex Deo non eslis. Iierum noli
Et in verilatenon slelil, quia veritasnon est in eo. B ailendere naturam, sed vitium. Sic sunt isli ex Deo,
Non quomodo in Clirisio sic est veritas, ut Christus et non sunl ex Deo. Natura ex Deo, vilio non ex.
jpse sit veriias. Si ergo isle in veritaie steiisset, Deo. Natura vero bona, quae ex Deo est, peccavit
in Chrislo steiisset. Sed in veritaie non sleiit, quia voluniate, credendo quod diabolus persuasit ; et vi-
veritas non est in eo. . tiata est : ideo medicum quoeral, quia sana non est.
Cum loquitur mendacium, ex propriis loquilur, Agnoscalurnaiura, unde Creaior laudetur': agnosca-
quia mendax est, et pater ejus. Quid est hoc? Au- lur vitium, propter quod médicus advocelur. Terri-
dislis verba Evangelii, intenii accepistis. Ecce re- bile est quod subdit :
peio, ut agnoscalis quid exigalis. De diabolo Domi- Qui est ex Deo, verba Dei audit : propierea vos ron.
nus ei dicebat, quaede diabolo dici a Domino merue- auditis, quia ex Deo non eslis. Si enim ipse verba
runl. Ille homicida erat ab inilio, verum est: nam Dei audit, qui ex Deo est, et audire verba ejus non
priimim hominem occidit. Et in verilate non stetit, polest quisquis ex illo non est, inierrogel se nnus-
quia de verilate lapsus est. Cum loquilur menda- quisque vestrum, si verba Dei in aure cordis perce-
cium, utiqueipse diabolus deproprio loquilur: Men- pit, et intelligit unde sit. Coelestempatriam deside-
dacium ulique ipse diabolus de proprio loquilur, -, rare veriias jubel, carnis desideria conterere, mundi
- quia mendax est et palcr ejus. Diabolus autem a gloriam declinare, aliéna non rapere, propria largiri.
semetipso mendas fuit, el mendacium suum ipse ge- Penset ergo apud se unusquisqiïe vesirum , si haec
nuit. À nemine audivit prius mendacium.Quomodo vox Dei in cordis ejus aure convaluit, el quia jam
Deus Pater genuil Filium verilalem, sic diabolus ge- ex Deo sit, agnoscit. Dixerunl ergo Judaei :
nuil quasi filium mendacium. Mendacium,genuit, Nonne bene dicimus nos, quia Samaritanus es lu,
quia in verilate non slelil. Omnis enim, qui in Deo eidoemomumhabes? Acceplaautem tanla coniumelia,
manei, quia Deusveritas est, in veritaie slat. Si quis quid Dominus respondeat, audiamus.
vero a Deo recesserit, mendax erit, dicente Psalmo- Ego doemomumnon habeo, sed honorificoPatrem
graplio : Omnishomo mendax (Psal. cxv). In quan- meum, et vos inhonoraslis me. Quia enim Sama-
tum vero homo a Deo recedit, in- tantum mendax riianus interprelatur custos, et ipse veraciter cu-
erit, dum a veritaie declinayeril ; et inde peccator stos est, de quo Psalmista ait : Nisi Dominus cuslo-
erit : quia omne peccalum non est veriias, sed men- dieril civilatem,in vanum vigilant qui cuslodiunteom
dacium, quia-recedendo a Deo non habet verilalem. (Psal. cxxvi) ; et cum per Esaiam dical: Custosquid
Diabolus vero bonus crealus est, sed per seipsum de nocle?custosquid denocte(Esaioexxi) ? Respondere
malus factus est, declinando a -summo bono. Ideo p noluït Dominus: Samaritanus non sum; sed, Ego
ex propriis loculus est mendacium, quia in seipso doemoniumnon habeo. DuOquippe ei illata fuerunt :
invenit, unde esset mendax. Homovero deceptus a unum negavit, et aliud lacendo consensit. Custos
- diabolo, factus est a diabolo mendax : ideoque filius
namque humani generis venerat ; el si Samarilanum
diaboli non naiura, sed imilationc. Recedanius ergo se non esse diceret, esse se cusiodem negaret. Sed
a pâtre mendacii, curramus ad patrem veritaiis. tacuit quod recognovit, et paiienler repulit, quod
Amplectarnurveritalem, ut accipiamusveram libejr- diclum fallaciler audivit, dicens : Ego doemonium
tatem. Juda;i apud patrem suum viderant, quod lo- non habeo. Hic vero in semetipso nobis Dominus
quebanlur. Quid? nisi mendacium? Dominusauiem palientiaeprsebuit exemplum, qui si respondere vo-
Patrem suum vidit, quod loqueretur. Quid ? nisi luisset Judxjs, Vos doemoniumhabetis, verumquè
seipsum? Quid? nisi Verbum Patris oelernum,et Pa- dixisset quia nisi impleli doemonio,tain perverse de
iri coacternum?Jldeosubjunxit. Deo loqui non possent. Sed accepta injuria, eiiam
Ego veritalemdico vobis, et non credilis mihi. Nam quod verum erat, dicere veriias noluit, ne non-
mendax mendacium loquitur, sed veritas verilalem dixisse verilatem, sed provoealus, coniumeliamred-
profert, Diabolus mendax, Christus vero veriias et didisse viderelur. Ex qua re quid nobis ionuilur?
 SS5 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II/ SECT. I, ^ EXEGETICA GENUINA. 756
nisi ul «o tempore, quo a proximis ex falsitaie con- A sus Christus, quom illi diôebant ddminum suum, et
tumelias accipïmtiSjeorum eliam vera mala lacea- non eognqïerunl. Si enim ipsum cOgnovissefil,ejus
îî)us,jie ininisteriumjustoe correplionis in armavêr- Filium recepissenl. -t •.
lalur furoris. Sed quid nobis ad ista, faciendtim sit, Ego autem, inquil, iiovieum. Secundum carnem
adhuç exemplo nos admonet, cum =subjungit: judicanlibus poluit el hinc arrbgans videri, quia
Ego autem non quoeroglqriam meam: est qui quoe- 'dixit : Ego novi eum. Sed vide quid sequitur :
ral, et /adîce/.Scimus cerie, quod seriptum est, quia Si dixero, Non novi eum, ero similis vobis, men-
Pater omnejudicium dédit Filio (Joan. v) ; et itamen dax. Ergo arrogan.Ua non iia vilaïur, ut veriias re-
ficceidem Filius injurias accipierisi gloriam suam •linquatur.
non quseril. Illicites eonlumelias Palrisjudicioreser- Sed scio eum, el sermonem ejus servo. Sermônénj
. vat, ut nobis profeeto insinuelj quantum nos esse Pàlris tanquam Filius loquebalur, «t ipse èrat ver-
patientes debemus, dura adhuc se ulcisei non vult bum Patris, quod hominibus loquebalur. El notari-
et ipse qui judical. Cum vero malorum pcrvefsiias dum, quod vidit'ëôs DominUSaperla sibi impugna-
creseit, non ;solum frangi proedicàtio non débet, lione resislèfe,'et lamén eis se itefàta non desihit
sed etiam augeri :-quod suo exemplo nos admonet, voce praadieare, dicens :
qui postrjuam habere dacmoniumdicius est, proedicà- " Abraham pater vester exsultavît, ul viderel diem
tiouis suaebénéficia largius impeudit, dicens : •-meum; vid.il,el gàv'isusest. Tune quippe diefn Do-
Amen, amen dico vobisi si quis sermonemméumsèr- mini Abraham vidil : cum in figura summEeTrinità-
.vav£ril,-morieninon vidébilin oeiernum.Sed sicut bo- . lis 1res aiigelos hospiliô fecëpit (Geil. xxvïti) : qui-
nis neeessé est, ut meliores eliam per eonlumelias bus profeclo susceplis, sic iribus quasi uni loculus
.existant, ita semper jeprobi de beneficio pejorës est: qiiia élsi in personis numéros Triniiâtis est, in
fiunt, nam accepta pradicatione iterum dicunt : natura lâmen unilas est divini'latis. Séd carnâles
Nunc cognovimus, quia doemoniumhabes. Quia mentes audientium, oculôsa carné non sublevant: in
. enim selerncemorti inhaSê'ranïj eamdém morlem cui eo s'Olanicartiis aHalënï pensant, dicenteS:
inlu-eserant, non Videbanl ; dum solam mortis caf- Quinquaginlà annos hondum habes, et Abraham
nem.aspicerent, in veritaiis serrïrone caligabanl, di« vidisli? Quos bénigne Rëdêmpior iïoster a carnis
" suseinluitu submovet, et ad divinitalis conlemplaiio-
çenies ;
Abraham morluùs esi, el Prophetoe: et tu dicis, Si nem trahit, dicens-:.-
quis sermonemmeam ser'vavcnt, mortem non gïistàbit Amen, amen dico v'obïs,Antequmnfiêrel Abraham,
in oeiernum?Unde et ipst verilati eumdem Abraham », ego sum. Ânte enim prsvteriii tëmporis est, sum
el prophelas quasi vénérantes proeferuni, sed apëftà prsesentis. Et quia prrelèrilum et fulûrum tempus
nobis ratio oslenditur, quod qui Deum nesciuiit, diviiîilas non habet, séd sërnper esse hàbet, non
Dei quoque fàmulos i'also venerantur. Vos, inquil, ait : Aille Abraham egû>fui, sèd, anlè Abïaham ego
dic'uis, Doemoniumhabes ; ego vos ad vitam voeô : sum. tlndè el ad Mdyséhdicitur, Egôsuni, qui sum:
seryale sermonem m'eum, el non moriemini. Illi au- et Dites filiis , Israël,- Qui est, misit me ad vos
diebant : mortem non videbit in oeiernum, qui sér- (EiKod.ni). Aille ergo vel post, Abrahamhàbiiit, qui et
vaverit sermonem meUm, et iraseebanlur, quia jam accederè "poluit per ëxbibiliohem prsesénli», e\
moriui erant Ma morte, quae vitànda erat : nam il- recedere per cdrsUrn.vltâe. Veriias vefû semper esse
lam morlem vitare non pbiuerunt, qua morluùs est habèl, quia ei qûidquam' née pfioré lemporë ineipi-
Abraham, el prophetoe^id est, cafnïs niorteni.|Nam lur, hec.sùbscquënli lèrminalur. Sed sustinere ista
Abraham Spiritu vivebat : et idéo de eô ipsa Veritas aeleriûtaiis verba mënlés infidelinmlion valënfes, ad
ait alio loco : Non est Deus marluormn, sed vivonéi lapides currunt; et quem inlelligerè non poterant,
(Mallki xxii); Quid estquod ait, Morlemnoixvidebit bbruere quaÈrebânt. Quid àulëm contra furorem
in oeiernum? id est,-moriem damnaiioiiis cum' dia- làpidatilium'Dominusfecit, oslenditur, cum protinus
'
bolo, elangelis ejus. Nam ista mors cOrporis migra- j) jjj subinfëriuf. ,
tio quoedamêsl-sanciis ad meliorém vitam, impiis Jésus âûlëm abscondïl se, etexivil de templo.Mirum
vero ad poenas perpétuas : quas hic mortis nomirié Vald.eest, flaires cllârîssimî, cur persectiiores suos
veriias desighàre voluiti Sed Ista morlè, qùaniDo- DuminUssêsé abseondendo declinaverit, qui si divi-
minus vull intelligi, tlec Abraham morluùs est, iiec nitalis sUoepoteniiam exercere voluisset, lacilo nuiu
prophetoe mortui sunt. Illi enim niortui sunt, et vi- hientis in suis eos ictibus ligaret, aut in poenamorlis
yunl : isli vivèbant, et morlui erant. Quëm lèipsum subitoeobruerel. Sed quîa pâli yeiierat, exercere ju-
lacis,.- inquiunt : ut dicâs, moriem non vidèbit iii dicium nolëbat. Certe sub ipso passîonis lempore,
H'iernum, qui servàverit sërmOnêmmèujn, cum sciâé ëlquantuni poteraf, ostendit, et tamen lioc, ad quod
et Abraham morluum, et prophéias morlùôs? vénérai, perlulit. Nam cum pôrsecutoribus suis se
Respondit Jésus : Si ego glorifico meipsum,gloricç quaîrentibus diceret : Ego sum (Joan. xvni) : sola hac
meâ nihilesl; est Pâlit meus, qui glôrificai me. Hoc voce eorum superbia'm perculit, elomnes in terram
ail propler illud, qtïôd dixèruut : Quem leipsumfa- stràvit. Qui ergo hoc in loco poluit mauus lapidan-
cis? Refèrt enim giofintii gïiârïiad Pàirerii, dé qiiô tium non se abseondendo evadere, cur abscondii se,
est quod Deus est.-Dicit Patrem suum DominusJè- nisi quod îiorao iuter homines, et factus Redemptof
787 IN S. JÔÂNNl.SÉVÀNGÉLIUMËXPOSlTÏÔ. 758
rfbstér, àiià hbbîs véfbb loqùîlur, alia exemple? Qui 1\. dat, de quo esl, quia ille habet filium, qui de illo;sit,
aûlém nobis hoc exemple loquitur, "nisiut étiàrii.cum ipse non habet, de que sit. Quoe sunl opéra Do-
ïësistfere possumùs, iràm superbientium humiiitër mini, propier quoe venit Filius Dei in niundum? nisi
declinemus? coecitalem generis bumani illuminare, vulnerata
CAPUT IX. quoequesanare, perdila quoerere,deformia reforma-
re? Sed quid est, quod dixit : Me oportet operari
Postquàni exissel Dofriîimsde lehiplb Judoebrùhï, opéra ejus qui me misil\ donecdies est?
quïd fecerlt in populo geniiihii, ïtho totiùs hûniârii Venitenim nox, in qua nemo polesl operari. Con-
generis, audiamus. SéqUilUf ënim ÈVârigétisia, et stat expressuui ac definitum diem commémorasse
ait : Dominum hoc loco seipsunij id esl, lumen mundi.
Proelèrièns vïdit hominem coecumà nàlivilaiè. Ëà Quamdiu, inquil, sunt in hoc mundo, lumen sum
quippe, qtiaefecit Dominus rtôsler Jësùs Glifistus, mundi. Ërgo ipse operaiur. Quamdiu est autem in
slupenda aiqlie mîrahda, et opéra et vefbà surit. mundo? Puiamus fralres eum fuisse hic tune, et
Opèrâ, quia facta slint : verba, quia signa siint. Si modo nen hic esse?J3i- hoc puiamus, jam ergo post
ergo quid signifitet lioe, quod facturiiest, cogilémtis, " ascensMmfacta est noxista. Quid est, quod ait disci-
gënus humanum est iste coecus.Hoec éhim excitas « pulis, ascendens in coelum : Ecce ego vobiscum sum
c'ohlîgitin prinio hofflinê pér peccàîtim, de quo omnibus diebus usque. ad consummationein soeculi
omnes originem duximus, non solurn mortis, séd (Malth. xxvin); Qui tune corporali proesentia luit
ëlianï iniquiiatis. Si ënim coecitas est infideliias, in mundo, nune diyina potenlia proesens est ubique
ilîùminâtio est fides, quém fidelem, quando vëiïït in mundo. Audivimus diem, audiamus quoesil nox
Christus, iiiVënit,ideô Evâhgëiïsta de Christo dicit, isia. Quid igitur? quid dicemus de nocte.ista,
Et praueriens.Sic proeterit eiiim Christus , et non quando erit, quando nemo poterit operari? Nos
in via peccatbrum hostrorum stëiil, sicut in qiiadàm !sla impiorum erit, nox isla eorum erit, quibus
parabola ipsè Dominas ait : Vemlënim Samaritanus in fine dicelur : Ile mignem oeiernumqui paralus esl
êecusviam (Luc. xix). Qui vehit sanare vulneralum diabolo, et angelis ejus. (Malth. xxy). Sed et nox
sëmivivum, proeiériohscaecum illuminât. Qui vulnë- dicta est, non flamma, non ignis. Audi quia et nox:
râtus iri parabola dicitur, hiê in re gesta côectis illu- est, de quodam servo dicit : Ligule illi manus el pe~
minalur. Vïdit ergo hominem coecum,non utcuri- des, el projicite eum in lenebrasexleriores. Operelur
que coecum,sed a nalivilate coecuni. Omnesenim ergo homo, ne iila nocte proevenialur, ubi nemo
îiohiines proeter illuni sôliirn, qui ex virg'me hatus - possit operari. Modo est, ul operetur fides per di-
est, original! pèccâlo coeci, id est, cum peccato naii 1" leclionem. Et si modo operamur, hic est dies, hic
sûnl, quod ëx fadicè • pèccalricé primi parehtis est ChrisluSi Audi promitleniem, et ne atbitreris
traxefuht. Inlefrogâvërunt ëiim discipuiî ejus, Ràbbi. absentem. Ecce ego vobiscumsum omnibus diebus
Scis quia Ràbbi hiàgislef est". Mâgïsirum âppella- usque ad consummaiionemsoeculi: ibi enim erit nox,
banl, quia discere desiderà'bànl.Quoestionëmquippe ubi nemo possil operari, sed recipere quod ppe-
DominoprOpôstiërùnltanquàm magisirô. raïus esl. Aliud est lempus operationis , aliud re-
Quis peccàvïl? Me, aut parentes èj'ûs? Ëéspohdil ceplionis. Reddet enim unicuiquesecundumopéra sua
Jésus : Nique hic péccàvii, néqUéparentes èjùs, ui (Rom. n). Audiamus sollicita mente Apostolum exr
coecus nasceretiir. Quid esl quod dixit? Si iiuilùs horiantem nos operari dum tempus habemus : di*
homo sine peccato, nunquid parentes bujus çoeci cit enim : Dum tempus habemus, operemur bonum
sine peccato ëranl? Nhiiquîd ipse sine peccàiô ori- (Gai. vi). Quid enim Christus dixeril adnïonendo
gïiihii hàtus erai, vëî viverido niliil àddiderât? Si bonos, lerrendo maios, audivimus. Sed videamus*
éfgo el pareilles ëjus liâbuerùrii pëcdâiunï, et isié • quid feeeril.
babuit peccalum, quare Dominus dixit : Nèque hic Eoeccum dixissel^exspuil in terrain,-el fécil luluin
péccàvii,neijuéparentes ejùs .'-nisi ad rem respondit, ». ex spato, et linivitlutum super oculosejus, el dixit ei :
de quâ inierrbgaius est, cur coeéus riàseërëtur.îHa- Vade, el lava in nalatoria Siloei quod ihterpretatur
bebani enim péecalum parentes ëjus, sed non ipso missus. Quid fecit-Dominus, perspieuuni est. Ulùmi*
peccato factum est ut coecus nàscërètur. Si érgô naiio enim fada est in coeco,sed magnum mysleriurri
non pëecâtb parëntum fàëtûriiest, ul coeciishascëre- commendalur in humano génère^ Exspuil in terrâm, 1
ttir, quare coecushaîiis est? Audi mâgïsirum docen- de saliva lulum fecit, quia Verbum car'b factus estj
tërii. Quoeritcrédéniem, ut facial irileiligentem. Ipse; et unxil oculos c'oeci,inuh'cluserât, el nortduni vi-
causam dicit,' quare. sïl ïlle coecusnalus, Neque hic debai. Mittit illum ad piscinam, quoe vocainr Siloe;
péccàvii,inquit, niqueparentesejus. Perlinuil autem ad Evângelistam commendare nb'bis
Séd ul f&anifesienturoperà Dei in illo. Non solum noinen hujus piscinoe,et ait, qùod interprelatur i'niS'
Çuidin lioii iantummodo coecoacluriis sum, sed ut sus. Jam quis esl missus, agnoscilis. Nisi ënim ille
mâhifeslelur quid in coeëiiale tolius humani generis fuisseï missusj nemo nostrum fuisset ab iniquitaté
per me agendum s'il. Deiridesecutus adjunxil : dimissus. Lavit ergo oculos iri ea piscina, quoe îniër-
Jue àporleï opèfari operà ejus, qui misit me.,donec pretaïur missus, baptizatus est iri Chrrsio. Si ergo^
dies est. Mèmèniôle'quômrid'ôûnivérsam gioriarn iîli quando eum in seipso quodammodo banlizavit, tuno
759' BÉPM VENERABILISOPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGETICA GENU1NA. 760
illuminavit : quando inunxit, forlasse cateçhumenum,A Quia prophetaest. Adbuc quidem inunctns in cor-
feciU Potest quidem aliter atque aliter tanli sacrâ- de, nonduni Dei Filium confitetur, nec menlitur ta-
menti exporii et pertractari profunditas; sed hoc nien. Ipse Dojiiinusde seipso ait ; Non est propheta
sufficiat charitati vestroe. Ungitur calechumenus, id sine honore, nisi in patria sua (Joan. iv).
est, docëlur ut credat in Christum : mitlitur ad Nvn crediderunt ergo Judoei de illo, quia coecus
piscinam baptisnii, ut illuminetur, ut lumen verum fuisset, et vidissel, donecvocaverunlparentesejus, qui
agnoscat, ut remissionem peccalorum accipiat, ut viderai, et inlerrogaverunteos,dicenles: Hic est filius
ex filio iroeefficialur Filius Dei, illuminalusque ve- vesler,quemvosdiçitis, quia coecusnatusest? Quomodo
riiat prâedicareChrislum. ergo nunc videt? Responderuntparentes ejus eis, et
llaque vicini, et qui videronteum prius, quia men- dixerunl; S'cimus quia hic est filius nosler, et quia
dicus eraljdicebant : Nonne hic est, qui sedebaljet coecusnatus est; quomodoautem nunc videat, nesci-
mendicabat? Alii dicebaiït, quia hic est ; alii autem, mus. El dixerunl : Ipsum iniërrogate, oetalemhabet,
nequaquam, sed similis est ejùs. Aperli oculi vultum ipse de se loqualur. Scimus aulem, quia filius nosler
niulaverant. ' esl ; sed juste cogeremur loqui pro infâme, quia ipse
Ille dicebat,quia ego sum. Vox grata, ne damnaret pro se loqui non possët : olim loquitur, modo videt,
" coecunVanalivilalenovimus. Loquenlemolim scimus,
ïngrata.
Dicebanl ergo ei : Quomodosunt aperli oculi lui ? videntem ,modovidemus, ipsum iniërrogate, ut in-
Respondit: Ille homo,qui dicitur Christus,lulumfecit, struamini.
et unxil oculosmeos, et dixil mihi : Vadead nataio- Hoecdixerunl parentes ejus, quia timebantJudoeos;
riam, el lava, el abii et lavi, el video.Ecce annunlia- jam enim conspiraveranlJudoei, ut si quis eum confir
tor factus est gratioe. Ecce evangelizat, confitetur terelur Chrislum, extra synagogam fierel. Jam non
videns. Coecusille confitebaïur, et cor impiorum erat malum extra synagogam fieri. Illi expellebant,
ringebatur, quia non babcbant in corde, quod jam sed-Christus excipiebat : propterea parentes ejus
ille habebai in facie. : . dixerunt : quia oetalemhabet, ipsum iniërrogate.
Dixeruniei, Ubi est ille? ait, Nescio.In bis verbis Vocaverunlergorursum hominem,qui fuerat coecus,
nnimus ipsius adhuc inunclo similis eraluondum vi- el dixerunt ei : Da gloriam Deo. Quidest, dagloriam
denti; Sed ponamus, fratres, lanquam illaminunclio- Deo? Nega quod accepisli..Hoeplane non esl glo-
"nem in animo habueril, et proedicat, et nescit, riam Deo dare, sed Deum polius blasphemare. Da,
'
quem proedicat. inquiunt, gloriam Deo.
Adducunl cum ad Pharisoeos,qui coeçùsfuerat, Nos scimus, quia hic homo peceatorest. Dixil ergo
Erat autem Sabbatumquando lulum fècit Jésus, et ille : Si peceator esl, nescio; unum scio, quia coecus
aperuit oculos ejus. Iterum ergo interrogabanl eum essem, modo video., Dixerunl ergo illi : Quid fecit
Pharisoei, quomodovidissel.Ille autemdixit : Lulum libi? quomodoaperuit libi oculos? El ille jam slo-
posûit mihi super oculosmeos, et'lavi, et'video.Dice- macbans adyersus durkiani Judoeorum, et ex coeco
banl ergo exPharisoeisquidam. Non'omnes, sed qui- videns, non ferens eoecos.
dam : jatii enim inungebanturquidam. Qujd ergo di- 'Respondit'as, Dixi vobisjam et àudislis quid ite-
cebant, nec videntes, nec unctr? rum vultis audire? Nnnquid et vos vullis discipuli
Non esl isle homo a Deo, qui Sabbatumnon cuslo- ejus fieri? Qujd est, Nunquid el «os? nisi, quia'ego
dil. Ipse polius cusiodiebal, qui sine peccato erat. iam sum? Nunquid et vos vullis? jam video, sed
Sabbatum enim spiritale hoc est, non habere pècca- non video vos videre.
lum. Denique, fralres, hoc admonet Deus, .quando Maledixerunl ei, el dixerunt: Tu discipulus ejus
commendai Sabbatum : Omneopùs servile non facie- sis. Taie maledictum super nos, et super filios no-
lis (Levil. xxm). Hoecsunt verba DeiSabbatum com- slros. Maledictumesl enim, si cor discutias, non si
mendaniis : Omne opus servilenon facielis. Jarii su- verba perpendas.
periores lecliones iniërrogate, quod sit opus servile, r» Nos auïeni Mosi discipulisumus. Nos scimus,quia
él a Dominoaudite : Omnisqui facil peccalumservus Mosi loculusesl Deus. Ulinam scirelis quia Mosilo-
estpeccati (Joan. vin). Sed isli nec videnies, ùldixi, culus est Deus ! scirelis quod per Mosën proediclus
nec inùnclt, Sabbatum carnaliter observabant, spiri- est Dëus.Habeiis enim Dqminum dicentem : Si cre-
lualiler violabant. '
derelis Mosi, credereliset mihi ; de me enimille scri-
Alii dicebanl: Quomodopolest homopeceatorhoec psit (Jpann. v). liane ? sequimini servum, et dorsum
signa facere? Ecce sunt inuncli. ponitis contra Dominum? Sed nec servum sequimini,
Et schismaerat in eis. Dies ille divisus erat inter nam per illum ad Dominumduceremini.
lucem el lenebras. -
Responditille homo, et dixit eis : In hoc mirabile
Dicunt ergo coecoiiexum: Tu quid dicis de eo qui est, quia vosnesciùs unde sit, el aperuit oculosmeos.
aperuit oculostuos? Quid de illo sentis? Quid exisii- Scimus autem quia peceatorèsDeus non exaudil; sed
mas? Quid judicas? Quoerebant quemadmodum ho- 'si quis Dei eullor est, et volunlalémejus facil, hune
mini calunmiarenlur, ut de synagoga pelleretur, sed exaudit. Adhuc inunclus loquilur ; nam et peceatorès
a Chrisio inyeniretûr. Sed ille conslanter, quod sén- exaudit Dèus. Si enim peceatorès Deusnon exaudi-
tiebat, expressit. Ait enim : ret, frustra ille Publicariusoculos iu lerram démit-
 761 IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOS1TIO. 762
tens, et peclus suum perculiens, diceret: Domine,A in sequentibus verbis_ palet, judicium discrelionis
propilius estomihi peccatori(Luc. xvm) ; et ista con- significare. dum ait : Ut qui non vident, videant; et
fessione meruil justificalionem, quomodo isle coecus qui vident, coecifiant. Quid est ul qui non vident,
illuininatioriem. Sed peccatoribus lavandum est cor videani ? id est : Qui se non videre confuenlur, et
poenitentioelacrymis, ul exaudiantur ; et fiel in corde medicum quoerunt, ut videani ; et qui vident, coeci
illorum quod factum est in facie coecihujus; et sen- fiant. Quid est, qui vident, coecifiant ? Id est, qui se
lient Deum illos exaudire, qui, ut peceatorès salva- putant videre, et medicum non quoerunt, sed in sua
ret, venit in hune mundum. coecitaie permanent. Ergo istam discrelionem voca-
A soeculonon esl audilum quia aperuit quis oculos vit judicium, qua discernit humiles a superbis, cre-
coecinaii. Nisi essethic a Deo, non poleralfacerequid- denles a non credentibus, medicum quoerentes, ab
quam. Libère et constanler confessus est verilalem. èis qui medicum quoerere contemnunt. 0 Domine,
Hoec enim, quoefacia sunt a Domino, a quo fièrent, venisli ut qui non vident videant; recle, quia lumen
nisi a Domino? aut quando a discipulis talia fièrent, es ; recle, quia dies es ; recle, quia a lenebris libéras
nisi in eis Dominus habitarelî homines. Hoc omnis anima accipiat, hoc omnis
Résponderunl, et dixerunt : In peccalis natus es anima intelligal, ut non maneant in lenebris, sed
lotus. Quid est lotus ? Cum oculis clausis , sed qui *»illumiuehtur ab eo qui illuminai omnem hominem
aperuit oculos, salvat et tolum. Ipse dabil in corde venienlemin hune mundum (Joan. i). Commoti sunt
resurrectionem, qui in facie dat illuminalioneni. In ergo verbis islis quidam ex Pharisoeis:
peccalislotus natus es. Et dixerunl ei : Nunquid el non coecisumus? Audi
Ei tu docesnos? El ejecerunl eum foras. Ipsi illum jam quid est quod eos movebat : Et qui vident, coeci
roagislrum fecerant ; ipsi, ut discerenl, loties inter- fiant.
rbgaveruni, el inierrogaii docenlem projecerunt, Dixil eisJésus: Si coeciessetis, non haberelhpecca-
Sed quid dixi jamdudum, fratres. Illi pellunt, Domi- lum. Cum sit coecilasipsa peccatum, si coeciesseiis,id
nus suscipit; magis enîm quia expulsus est, Chrislia- est, si vos coecosadverterelis, si vos coecosdiceretis,
nus factus est. Certe projeclus est isle de synagoga. et ad medicum curreretis; si ergo ita coeciesselis, non
AudivitJésus, el.venil ad eum, et dixil ei: Tu credis haberetis peccatum.^
in Filium Dei? Et ille: Quis es, Domine,ut credam Nunc vero quia dicitis, quia videmus, peccatum ve-
in eum? Videbat autem, et non videbat. Videbat strum manel. Quare?quia dicendo Videmus, medicum
oculis lanlum, sed cordé adhuc non videbat. Ail illi non quoeritis, in coecita.tevesira remauetis.
Dominus: Et vides eum, hoc est, oculis : et qui lo- Q j CAPUTX.
quilur tecum, ipse est. Audivit ergo Jésus, quia eje- Amen,amen dico vobis: Qui non inlralper ostiumin
cerunl eum foras, el cum iuvenissel eum, dixit ei : ovile ovium, sed ascendit aliunde, fur esl, el latro.
Tu credis in Filium Dei? Modolavai faciem cordis. Usque in eum locum : Hoc proverbium dixit eis
Responditille, el dixil : Quis es, Domine, ul credam Jésus.
in eum? Illi autem non cognoverunt quid loqueretur eis,
Et dixil ei Jésus : El vidisli eum ; el qui loquilur Propier Pharisoeorum (qui se videre jactabant, eum
tecum, ipse est. Tune prostralus adoravil eum. NUnc coeciesseni) venenatam el superbam, el insanabilem
lavai faciem cordis. Denique jam facie lola cordis, arroganiiam Dominus Jésus ista conlexuit, quoe iu
cl mundala conscienlia, agnoscens illum non Filium hac parabola lëguntur, quam ipse illis intelligenlibus
hominis lanlum,' quod ante crediderat, sed eliam exponere dignaïus est : in qua nos salubriler, si ad-
Fiiium Dei, quem"videbat, ait : Credo, Domine. Sed vertamus, admonuit non gloriari in sapienlia humaha,
parum esl dicere Credo; vis videre qualem credat ? non in moruni dignitale, si humililasfidei catholicoe
Procidetis adoravil eum. Si eum Dei Filium non in Christum desit. Muliienim sunt paganiqui secun-
credidissel, quem videbat, nullatenus adorasset-eum. dum quamdam vitoehujus consueludinem dicuntur
Incumbite ergo oraiionibus, peceatorès, confitemini ]J). boni homines, innocentes, et quasi observantes ea
peccaia vesira, orale ut deleantur, orale ul minuan- quoe in lege proeceptasunt, déférentes honorera pa-
tur, orate ut vobis proficienlibusipsa deficiant ; lamen renlibus suis, non moechanles, non homicidium per-
nolile desperare, et peceatorès orate. Quis ënim non pétrantes, non furlum facientes, non|falsum adver-
peccavit? A sacerdotibus incipe. Sacerdotibus dictum susquemquarn leslimonium perhibentes, el coelera,
est : Prius offerte sacrificiapro peccalisvestris, el sic quoe in lege mandata sunl, velut observant, et
pro populo-(Ezech.îx ; Hebr. vu). Sequilur : Christiani non sunl, el plerumque se jaclant, quo-
In juâicium ego in hune mundum veni, ut qui non modo isli Pharisoei, dicenles: Nunquid et nos cecâ
vident,videant; el qui vident, coecifiant. Quid est quod sumus? Sed hoec omnia inaniter faciunt, quia non
dicit: Injudicium ego in hune mundum veni, dum, intrant per oslium, sed aliunde lumido fastu quasi
alio loco dicil : Non enim veni ut judicem mundum? per seipsos ascendere quoerunt. Quapropter Domi-
-nisi'quia aliud est judicium discrelionis, aliud nus similitudinem proposuit de grege suo, cl de
est judicium damnalionis, de quo Dominus ipse ait oslio, qua iniratur ad ovile. Quid enim prodest vana
alibi : Qui non crédit in me, jam judicalus est (Joan. jàclanlium de bene vivendo itiflalio, dum ad Onem
m), id esl, damuams. Hicïenim injioc loco, sicut. perpelualiter bene Vivendi vita eorum non perve-
 '
763 BED,£ VENERABÎLÎS OPP. PàRS II. SECÎ. !. — ÈXÉGET1CAGENUINA. 70-4
ïiîàt? Ad hoc enfin débet uniciïique prodesse liené jh. peccalà dimïlUt,lit euhi sëquï dùris libërâloe vincuiis
viverë, nt deturilli semper bene vivëré. Nam si cùi pbssuht? El quis cas proecêdif, quo eum sëqiiurilur,
uôn datur semper benë viverë, quid prbdésl ei bene riisi qui rësurgens a mbrtuis jâm ribh mofilur, et
viverë? Ad tenipus igiliir nec bène vivëfe dicendi mors illi ultra '.non db'riiinatiilur? lias vërb educit
sUnt, qui finem benë yivéhdi vel coecitatènesciunt, a fidë âd speciem; et aiitë isïîis vâdit, quia priûr
vél infla'lionëcoritëihiiurit. Non est auiëm euiqùàriï oninium ascètàit iri Coellim; et quoesùnt bvessuoe,
spes vera et cer'la séhlper beiie vivêridi,nisi agnoscât illum sëquuniur',' quia sciùht vocëm docifirioe suoe.
Vitam, quoe est Christus, et per jâriiiârri intrët in Àlienos vero ductores nbn sequuntur, sed fugiunl ab
ovile. Surit enim quidam homines qui in suis glo- ëis, quia non nbverurit vbcem, id est docirinàm,
riàntur mofibus, et âllos. post se trahere quoerunt, aliëiibfum". Sëd ioquènlé Domino Jesu, non iniel-
non de Chrisli proeceplisinslruëntes sùos seclatôres, lexerurii, qui audiêrUnt (Isa. vi) ; incrassalrim enim'
sed suis ôxeftiplis vivëré eis suàdenles ; de quibus liabuerunl cor; et graviter aùdieriint "(Act. xxvjn).
alio locb ipsà Veritas ait: Docenles doctrines homi- Nômifial Osliumi nominal ovilë , hominàt oves,
nuiri, et mandata DeicoMémnenles(Mallh. xv).Hi per commendai hoecomnih, sëd ribhdum ésporiit. Leg'à.
aliam pàriêrn àscèndere quoerunt, raperë et occi- nïus ergo quia vënfUrus est àd éa verba iri quibus
dere, nbn ut JiâstOr, sàlvare atque conservare. De B riobis-aliquaquoedixil dig'nètiirëxpbnëre;èxqubrUm
lâlibué hic dïeiuni est: Sed ascendit aliunde, ille fur ëxpOsilionë dabit nobis fotiàssè etinrn:'illa quoe non
est, el latro. Non sbluni vèro taies invëniunlur db- ëx^iosuitinielligerë 1.Pascit enirn riiaiiifestis, ëxertet
çtores iriièr èos qui sine nomme Chrisli sunl, sicut obscuris.'Audiamus exponentem , qui audivimus
fnulti pliilbsophorurii, qui suam sapientiàm bucçis' propbriëhleni.
' Dicit
crepantibùs veniilabanl , et vitam bealarn suis' ergo eïsitèrunvJésus:'Amèn, amen dico vobis,
seèiâtoribus promitlebânt; verum etiain pluHmi, qui quia ego sûm oitiuin oifiitm.Ecce ipsum oslium, quod
Ghfislfàïib n'ômiûê censebanitir , et îllinniriatos a claùsum pbsuerar, aperuit. Ipse est oslium. Âgnovi-
Clirisio Se ësse jaeiitabant, (ingénies sibi nova grioe- niùs, "inirem'iis,Ul liosintfasse gaudëamus.
que domina dé Clirisio, eaque fidei calliollcoecon-. Onïiws quotqttol venérunt, fûtes]sunt el ïatrOnès'.
traria, siculinnumerabiles boereticifaciebanl, ëxïsti- Quid est iiôe, Domine? Omîtes quoiqnot vëneiunt.
rïiànlës se falsb noriiine per jariuam, quoeChristus Qiiidëriim? tu vëiiisti. Sediniellige: Oninesquotquot
est, ihtrarô. Sabëllius dicit: (Qui Filius est, ipse venérunt, dixit, inique proeterriiè. Rëeolamus efgb;
. est Pater, sed Filius non est Pàiër. » Non intrat per Ante àdvênlurii ipsïùs vërieruni prophetoe; nunquid
oslium, qui Filium dicit P.itreiiï. Arius dicit: ( Aliud p fufes fUerunf et làlrories? Absit. Non proeter illûrn
est Pâtèr, aliud Filius. t Recte diceret, si diceret: venerUnt, sed curii illo venerunl. Ciirûillo, ihquam,
alius, nbn âlirid; quândb ënim dicït aliud, eicontradi-! vènerUiïf, quia vènlurus proeconèsmittebat, et eorum
cil," a quo audit: Ego el Pater unum sumus (Rie, ëordâ quos iniseral pbssidebat. Cuùi illo ergo vene-
infra). Nec ipse ergo intrat.per ostiun.i. Proedicat runl, quia cuni vëfbo Dei venérunt. Ego sum,'inquit,
eriirn Christian' quàlêm sibi pïflgit, non qualem veri- via , veriias et vila (Joan., iv). Ipse est veriias. Cûih
. lis habet. Plibiiûs dicit : « Christus homo est i'an- illo vëiiefurii, quià Vêra'ces fuëruht, et veritalem
tum, non DeUs. i Nec ipse intrat per oslium, quia proedicàvëfurit. QùÔtqùbiàutëni proelefilllim vërie-
Clirisius el liomo et Déus est. Huic enim nova lioere- rurit, Jurés swït et làltonës. Per se venérunt, quia per
sis, quoe nosiris lémporibus orla est, consëntire euriï fnissi non -fiierurit, dicëiitë Aposlbib: Quomodd
vidëtur, affirniàndb et proedicaiido: Christus,. sicut proedicabunl,nisi triiliahtur (Rom. x) ? El quia per s'ë
quilibèt sanctorum, nuncupàtivus est Deus, el non venêrurit, et ribh sunl ab eb riiissi, Aires sont et lâ-
vèfus. Quid ôpus est muîta percurrere, et mulia irbnës. Nârri àriië advënium Chrisli falsi friërunt in
varia hoeresum dinumerare? Hoc lenelé, ovile populo Dei Prbpheloe, falsi ûoctorës, sicut post âd-
Christï, Ècclesiam catholicam esse crédite. Quicun- vëritiim illius sub homirié Chïisliâno qùâmplurimi
qUe vult iftirâtë àd ovilë, per ostiurii iritrël, id esl, D falsî fuertirit dbctofës, nec dbctbrës, sed seductores ;
per Christuiri, et Clirislutri verum Déum, et verum non proe'dicàtofës, séd proedàtofes, latrocinia ëxëf^
Filium Dei pfoedicéf,Nec soîûm Chrlsium proedicet, cèntes, hori sàrioeabctfinoe inliiérëriies, sed falssé,
sed Cbfisti qubqûë gloriarn quoerat, non suam. Nam de quibus diciurii est: Furés siiiîl, el Idltonés, id est,
mulii quoerendogloriam suam, oves Chrisli sparse- ad frirahdùfri et bècidèriduinvèrieriint. Sed non au-
runl pbtSùs,quam congfëgaveruntr Humilis esl enim dienirit èos illoe quoevëroesurit oves, non sub pe'Ië
janiià Christus Dominus Deus nosler, qui ail: ovina lnpinuiii cor abscoridénies.Igilur qui anle ad-
"
Discite a me -, quia milis sum , et humilis corde. vériturii Ciirisli proedicavéïiirii;ëôderii spirilu proedî-
(Maith. xi). Qui intrat per banc januarii, oportel câveriinl', qùb Apb'sibliôt sàncti doclbres, qui pist
humilie! se, utsano capile possil iiilrare. iîi sunt qui advénirim Chrisli veritatis viani mUildbostëriderunl-
vocem veri pastoris àudiunl. IIi suni quos propriâs Quolqiiôtàuiëïri illo lertiporë cièdidërUrii, vel Abra-
oves norninaitm vërus paslor vbeaî: dé bis diciurii hïm,veMsâac, vel Jàcob, vél Mosi, vél aliis patriar-
esi: Gaûdete et exsultâie , quoniam nomiiia v'eètrà" ciiïs, aiiïsque prôphetis Chrislum pfoenUntiantibus,
scripla sunt in coelis(Luc. x). Hiric enim éas vocât oves cTâiïi, et Chrislurii cfëdidérUnf, non alienara
nominàlim. Et quis alius ëâs ëmitlit, nisi qui eorhhi vbcêm, ëed ipsïùs Christi aûdiërtirit. Nam j'udex cla-
 763 IN S. JOANNISEVANGEL1UM EXPOSITIO- ïfifi
mabâlin proecôhe,dorri proecojudicèni annunliabat A mecumeris in paradiso(Luc. xxm). Sequilur de boni
vénturuni. AIii sunt ergo quos non aridierulit oves , pastoris perfeclione sententia Domini; et de mail
in quibus non êfat vox Chrisli, errantes, falsa db- pastoris fuga, quem mercenarium nominal.
cenies, inania garrienles, vana fingentes, miseros Ego sum, inquit, Paslor bonus. Paslor bonus ani-
seducenlês, sicut pseûdoprbphefoe,sicrit scriboe et mam. suam dal pro ovibussuis ; mercenarius autem
Phafisoei lémporibusipsius Domini. Hi surit qui ve- fugit, quia mercenariusest, non pertinet ad eum de
rieruiit për se, et non sunt a judice missi. Hisvero ovibus. Loquens DominusJésus ovibus suis, el proe-
curii doctrinis suis procnl ëxpulsîs, vidèanius quos' senlibus et futuris, quoetune aderant, quia erant ibi
non Pastor bonus vocal. Dicitenim : jam oves ejus, erant quoefuturoeerant oves ejus, et
Ego sum oslium, per nie si quis inlroierit, salvabi- in proesentibuset fuluris, el illis et nobis, el quot-
tur, et ingredietur, el egredièlur, el pascua inveniel.. quoi eliam post nos fuerinl oves ejus, quam suas
El per hoc evidenler oslendil, non solum paslorem, amet, oslendit. Onînes ergo audient vocem pastoris
sed eiiàm oves inlrarë për oslium. Sed quid est, sui, dicenlis: Ego sum Paslor bonus, nbn adderet
ingredieturèl egredielût, et pastuà inveniel? Ingfëdl bonus, nisi essent paslores mali. Sed pastores mali
quippe in Ecclesiam per oslium Chrislum, valdô ipsi sunt fures et latrones, aut cette, ut mulluin,
bdnûm est. Exife autem de Ecclesia, sicut ait ipsë B mercenarii. Omnes enim hic personas quas poluiî
Joànnes evangêlisla in Epistolâ sua : Ex nobisexie- requirere, disiinguere, nosse debemus. Aperuit enim
tunl, séd non étant ex nobis(I Joan. n), non est uli- viam ad dirasres Dominus, quas quodammodoclau-
que bonum. Talis ergo égressus'non possel a bond. sas posuerat. Jam scimus quia oslium ipse est, sci-
PaSlôrë laudari, ut diceret : Et ingredietur et egre- mus quia paçior ipse esl. Fures el lairones qui sint,
dielûr, èl pascuainveniel'.Esl ergo afiquis non solunï priori sententia patefacluni est.Nunc autem audivi-
ingressils, vernrn eliam egressus bonus per ôstium mus mercenarium, audivimus et lupum, nominatus
boiiuni, quod est Christus. Sed quis esl illè laudabi- ësl et osliarius. In bonis ergo oslium est, osliarius,
îis et béalus egressus? Possim quidëin dicere ingredi paslor, et oves ; in malis fures el lalrones, mercena-
nos, quando inteiius aliquid côgitamus, egredi aù- rius et lupus. Oslium Dominum Jesufti Chrislum
tem, quando exlerius aliquid operamur, el quoriiam, accip'unus, paslorem ipsum. Ostiarium nobis qua>
'
SiCUtdicit Apbsloius,'•per fidém habitat Clirièius-in rendum reliquil, et quid ait ad ostiarium?
cotdibusnosiris,egrêdi per Chrislum, ëssé secundutn Unie, inquil, osliarius apéril. Gui aperit? paslori;
ipsain fidem ëliaro fbris, id esl, coram bominibus quid aperit pastori ? ostium , et quis est- ipsum
operariJ unde el în psalriiodicilur : Exiet homoad . oslium ? ipse etiam pastor. Diversa sunt nomina,
opussuUnl(Psal.cm); et ipsë Dominusdicit: Luceànt pastor, ostium, ovis, unum aliquid significanlia.
opéra vesiracôràm hominibus(Mallh.v). Sed plus me Nam ipsius Domini verba paulo ante audivimus :
deleclat quod ipsa Veritas fanquam Paslor bonus, et Ego sumoslium. Et hic modo lectum est nobis : Ego
idëb doctor bonus,quodam modo nos admonuit se- sum paslor, qui eliam ab amiéo sporisi agnus nomi-
cUnduinqUëhinlodum ihielligére debcamus quod natur, sicut in hoc proesentiEvangelio audivimus :
ail : Ingredietur et egtediélut, et pascilàinveniel, cum Ecce AgnusDei, eecequi tollit peccatamundi(Joan*i),
sèculus àdjunxit : ' de quo mullo ànle propheta pfoedixit: Tanquam ovis
" Fur non
venit,nisi Ul furëiuf, et nlaciêt, el peTdai; ad occisionemduclus esl (Isa: un); quamvis lotum
ego vent Ul vitam habèant, el abundantius habcànl. corpus suum oves illius inleïïiganlur. Potest el ille
Vidëturënim dixisse ul vitam habeani ingfédieniês. osliarius intelligi * quia nemo ingredilur, vel egre-
Non autçrn poiesl quisqûâriipéf Ostium, id est, per dilifr, iiisi eo aperiente, quia habét clavem David;
Chrislum egredi ad àelernariivîtam -, quoe erit- iri qui aperit, et nemo claudit ; claudil, et némo aperit
spécie, nisi per ipsum oslium, hoc est, per êuriidêïïi (Apoc.m). Non ergo pigeai nos secundum quamdam
Christurrï, in Ecclësiain ëjus, quod esl Ovilé ëjus, similiiudinem ipsum ostiarium accipere, qiiem et
irilravêrît ad vitam leniporalem, quoeesl in fidem ;ijj ôstiiim. Quis est osliarius , nisi qui aperit? Quis
ideo ait: Ego veni ut vitam habeani,hoc est, fideni, aperit, nisi qui se exponil? dicenie ipso : Ego sum
quoe per dileclionem opèratur; per'quam fiderii in via, veillai;el vilà (Joaii. xiv). Si forte libi voluntas
ovile ingrediuntur ul vivant, quia justus ex fide vîvil estaliam quoererepersonamosliârii, Spiritus sanctus
(Uabac.v). El abundantiushabeani, qui.persévérari- est, de quïi ipsë' Dominus diseipulis suis ail : Ipse
do usque in fincm, per illud oslium, id est, pér fi'dèrh docebilvos oninemverilalem(Joan. xvi). Oslium qui-
Cliristi egfediunlur, quoniam vëri fidèles mbriuiiliir, dem Christus, Christus-quidem veritas. Quis aperit
el abundantiushabebunt vilain, veniendo quo pastor oslium, nisi qui doeel otrinemveritalem ? Dum Do-
ïlle proecessit, ubj nuriquam dëinde moriantur. minus boni pastoris opus ostëndere voluil, seipsum
Quamvis ergo et hic in ipso ovili non desiril pascua proposuit in cxemplum, dicens : Ronus paslor ani-
(quoniam ad utrumque possumus inlëlligere qUbd mant suam ponil pro ovibussuis. Fecit quod monuit,
diclum èsi : El pascua inveniel, id èsi, el ad ingres- oslendil quodjussil. Animanisuam posuit pro ovibus
sum, el egressum), lamen veré pascua inveniènl ubi suis. Ostensa est nobis de coniemptu mortis via
sàlurentur qui esuriunt et sitiunl juslitiam (Maiih. quam sequamur, appositâ forma -, cui imprimaniur.
xv). Quidampascua invenit, cui diçtùm est : Radie Primum [nobis est exleriora fiôstra misericôrditer
 767 BED/E VENERABILISOPP. PARS If.SECT. I.C- EXEGETICAGENUINA. 768
ovibus ejus impënderé; postremum ver.of si necesse A j Ego sum paslor, bonus. Atque subjungil : El cogno--
sit eliam morlem nostram pro eisdero ovibus mi- sco meas, hoc esl, diligo, et cognoscunl me meoe.
nislrare. Qui non dat pro ovibus subsia.*âam suam, Ac si patenter dicat : diligentes obsequuntur. Unda
quando pro bis dalurus est animam sium ? Expo- mox subjunxil : - .
suimus, vel magis Domino docenie inielleximus quis Sicut,novitme Pater, et ego cognosco Patrem, el
îit paslor, quis ostium, quis osliarius, quoeeliam et animant pono pro ovibus.meis.Ac si aperte dicat : In
sinl fures et lalrories, cçgnovimus ; hoc consiat, quia et cognoscoPatrem,- et cognoscor;
' oves, necnon qui
séd modo de merceriario et lupo considtremus, de a Paire, quia aniptam meam pono pro ovibus meis;
quibus ipse Dominus dixit : id est, ea charitaie qua pro ovibus morior, quantum
Mercenariusautem, et qui non esipaslor, cujus non Patrem diligam, ostendo. Quia vero non soîum Ju-
sunt ovesproprioe,vidët lupum venienlem,et dimitlit doeani, sed etiam genlilîtalem redimere veneratad-
oves, et fugit. Non paslor, sed mercenarius vocatur, jungit.: s , ;
quia bon pro ambre inlimo oves dominitas, sed ad El alias oves habeo, quoenon sunt ex hoc ovili; et
temporales mercede's paseit. Mercenariusquippe est, illas oportelme qdducère, et vocém meam audienl, et
qui lbcum quidem pastoris tenet, sed lucrianimarum '-fièt . unum ovile el vnus paslor. Redemptionem n'o-
non quoerit, terrenis conimodis înhiaf, honore proe- sirarn, quia ex genlili populo venimus, Dominus
laiionis gaudet, lemporalibuslucris pasci'ur, impensa aspéxerat, cum; se adducere et alias oves dicebat.
sibi ab hominibusreverenlia loelaluc, Isloesunt enim Hoc quotidie fieri,. fratres, aspicitis, hoc réconci-
mercedes tnercènarii, ut pro eo ipso quod in regimir liais genlibus factum hodie videtis. Quasi ex
rie laborat, hoc quod quoeritinveniat, el ab hoeredi- duobus gregibus unum oviie effieil, quia Judaicum
tate gregis in posleruni-alienus existai. Lupus enim et genlilem populum in sua flde conjungil; Paulo
super oves venit; cumquilibelinjustus et-,aptor fidèles attestante', qui ait :. Ipse est pax noslra, qui fecit
quousque atque humiles opprimit. Sed is qui pastor ulraque umm'(Ephes. n). Dum enim ad oeternam
esse videbalur, et non erat, relinquit oveï, et fugit, vitam ex utraque naiione simplices eligit,.ad ovile
quia dum sibi ab eo periculum melujl, nrfstere ejus proprium oves deducil, de quibus profeclo ovibus
-
injustilioenon proesumit.Fugit autem, nr,;: mutando rursum dieu : ,
locum, sed subtraliendo solarium. Fugit, quia injus- Oves meoevocem meam audiunt, et ego cognosco
tifianl vidit, et laçuit. Fugit, quia se sub silentio eus, et seqmniur me, et ego vitam oeternamdo eis. De
• abscondit. Sëd est alius lupus, qui sine cessaiione quibus et paulo-superîus dicit: Per me si quis m-
qrjolidie, non corpora, sed mentes diJanûn, rnalignus «„ troierit, salvabilur, et ingredietur, et egredietur, tt pa-
videlicë't spirilus, qui caulas fidelium insidians cir- scua inveniet. Ingredietur quippe ad fidem, egredie-
cuit, et mortes auimàrum quoerit(/ Petr. v) ; de quo tur vero a flde-ad speciem, a credulilale ad con-
lupo mox subdilur : templaiionem. Pascua auîem inveniet in aeterna
Et lupustapit el dispergit oves. Lupus venit, et refectiorie. Oves ergo ejus pascua inventent, quia
mercenarius fugit, quia rnalignus spirhus mentes quisquis illum .corde simplici sequitur, oeternse
fidelium in tentalionedilaniat, et is qui locum pas- viridilatis pabulo nutritur. Quoe aulem sunt isla-
toris tenet curam sollicitudiiiis non babît. Animas rum ovium pascua, nisi oeterna gaudia sempiterne
pereunt, etîpse de terrenis commodisloeutur. Lupus virentis paradisi ? Pascua namque eleclorum sunt
rapit et dispergit oves, cum aliumad luxuriam per- vultus proesentisDei, q.uifdum sine defectu conspi-
trahil, alium in avariliam aecendit, alium in super- citur, sine fine mens viioecibo satiatur. Sequitur :
biam erigil, alium -per iraetindiam dividit,- hune Proplerea me diligit Pater, quia ego pono animam
invidia stimulât, illum in fallacia supplantât. Quasi meam, et iterum sumam eam. Quid dicit? Proplerea
ergo gregem lupus dissipât, cum fidelium populum me Pater diligit, quia morior ul resurgam. Cum
"diabolus per lenlationes necal; sed contra hoecmer- magno enim pondère dietum est : Ego : Quia ego,
cenarius nullo zelo accenditur, nullo fervors dileciio- D ; inquit, pono animant meam. Ego pono. Quid est, égo
«is excilatur, quia durit sola exleriora comraoda pono ? Ëgo, inquit, illam pono. Non glorientur Ju-
requirit, iuleriora gregis damna negligenler patilur, doei. Soevïre polueruut, potesiatem habere non po-
unde et mox adjungilur!: * V luerunt. Soevianl quaniura possunt ; si ego noluëro
Mercenarius autem \fugit, quia mercenarius est, el ponere animam meâni, quid soeviendofac'turisunl?
non perlinel ad eum de ovibus. Sola ergo causa est Una responsione prosiraii sunt, quando eis dietum
ut mercenarius fugiat,| quia mercenar.us est, ac si esl : Quem quoerkis?dixerunl Jesum, el ail eis : Ego
aperie diceretur : Starejin periculo ovium non po- sum; redienmt rétro, et ceciderunl(Joan. xym). Qui
test, qni in eo quod ovibus proeesl, non oves -diligit, ceciderunt ad unam vocem Chrisli moriturî, quid
sed lucrum terrenum quoerit. Dum eniai honorent facieot sub vocem judicaturi ? Ego, inquit, pono ani-
ampleciiiur, dum lemporalibus commodis Ioelalur, mam meam. Non glorientur Judoei, quasi qui proe-
opponere se conlra pëi-iculum trépidai, ne quod valuerurit ; ipse pbsuit animam suam. Sicut potesta-
diligit amiliat. Sed quia Redeniptor nosler culpas leni habuil ponendi, ita habuit el potesialem resù-
. ficti pastoris innoluil, iterum fbrmam', i;ui debeamus mendi : quod aliis verbis in hoc ipso Evangelio
mpritni oslendil, dicens : osiendit dicens : Solvilë lemplum hoc, et in tribus
-?69 IN S. J0ANN1SEVANGEL1UMEXPOS1TIO. 77Ô
diebus(xcilabo illud (Joan. u). Quod evangelis'la"se-i ^ponendi a-n;mammeam. Ponil eam caro, sed ex po«
cutus exposuit : Hoc enim dicebat de lemplo corporis lestaie Vefoi. Sumit eam caro, sed ex potestate
sui (Ibid.); et adjunxit discipulos suos boecverba Verbi. Verbum anima caro, unus est Christus ; et
remémorasse, cum resurrexisset Jésus a nîorluis. dum caro occisa fuit, Christus occisus fuit ; et dum
Hoc suscitabalur, quod moriebalur. Nam Verbum- caro animam resumpsil, Christus animam resumpsif,
mori non poluit, nec anima illa monua fuit. Caro quia quid^cid ibi factum est in dispensarione hu-
lanlum mortua est, el resurrexit lerlia die. Sed manoesalufis, tolum unus Christus egit, unus Filius
quoerendum esl quid sit quod dixit : Ego pono ani- Dei proprius et perfectus, unus Deus Avertisetomni-
mam meam. Quis posuit? quem posuit'? Quis est poiens : homo propler Verbum Deus, Deus propter
qui posuit? Quid est Christus? Verbum et homo; hominem homo : sicut dietum esl : Verbumcaro fa-
nec sic homo, ut sola caro ; sed quia homo constat ctum esl (Jorn. i). Sed hoecomnia, unde implerenlur*
ex carne et anima, totus aulem homo in Christo ; subsequenli verbo oslendit.
non enim parlem deteriorem suscepisset, et parlem Hoc, inquit, mandalum àccepi a Paire meo. Ver-
-meliorem deseruisset, pars quippe hominis melior bum non ïsrbo accepit mandalum, sed in Verbo
est anima quam corpus. Quia ergo totus homo' in unigenilo Patris est omne mandalum. Cum aulem
Christo, quid est Christus? Verbum, inquam, et'JB dicitur Filius a Paire accipere quod subsiantialiler
homo. Verbumcaro factum est (Joan. ï) ; id est, Deus habet, qupoiodo dietum est : Sicut Pater habeivilam
homo faclus est. Dicit enim : Poleslatem habeo po- in semetipw. sic dédit Filio vitamhabere in semetipso
nendi animam meam, el poleslatemhabeoiterum su~ (Joan. v), eam Filius ipse sit vita, non poteslas
,.mendieam. Christus aulem el pro nobis posait, et minuilur, sed generalio ostendilur, quoniam Pater
quando voluit posuit, el quando voluiê sumpsit non quasi 3i Filio qui imperfectus natus est aliquid
animam suam. Ponere ergo animam , mori est. addidit, sed ei quem perfectum genuit omnia gi-
Sic et Aposlolus Pelros Domino dixit : Animam gnendo dedi-l. Ita illi dédit suam oequalilatem,quem
meam pfopter te ponant (Joan. XHI); id est, pro non genuit 'noequalem. Sed hoec loquenle Domino,
le moriar carne. Caro posuit animam suam ; et quoniam lux lueebai in lenebris, et tenebroe eam
caro iterum sumpsit animam ; non tamenpole- non comprehendebant.
state sua caro, sed poteslaie inhabitanlis Verbi Dissensioiterum facta esl inter Judoeospropter ser-
Dei. Verbum vero Dei nunquam posuit animam, moneshos. Dicebanlautem mulli ex ipsis : Doemonium
ex quo assumpsit eam, in unitatem personoe sibi ; habet, et in'Mnil; quid eumauditis? Istoefuerunt den-
sed. a .carne anima posita est', et iterum-resûm- • sissimoetenebroe.
C Alii
pla, per potestaiem divinitatis. Caro ergo posuit dicebanl: Hoecverba non sunt doemoniumha-
animam suam exspirando. Vide ipsum Dominum in ientis, nunquid doemoniumpolest oculos eoecorum
cruce, quid dixit : Sitio (Joan. sis). Qui aderant aperire ? Jam islorum oculi coeperanl aperiri; et
linxeruiil sponaiam in acelo, alligaverunl.arundini, et aliquid lucis videre, et veritaiis agnoscere. Audivi-
apposuerunt ori.ejus. Quod cum accepissel ail : Per- mus patieriijam Domini, et.inter opprobria Judoeo-
fectum est (Ibid.). Quid est, perfectum est? implela rum salutis proedicalionem. Sed illi obdurati magis
sunt,omnia quoe ante mortem futura fueranlpro- eum lenlare aggressi sunl, quam verbis illius obe-
phetaïa. El quia poleslatem habebatquando vellet dire. >..---
ponendi animam suam, posleaquam dixit :,Perfectum Facta sunt, inquit evangelista, encoeniain Jeroso-
est : ail eyangelisla : Etinclinalo capjte tradidit spiri- lymis, et hi*mserat; et qmbulabal Jésus intemplo in
tum. .Quod ibi dicitur : Tradidit, hic dietum est, porticu SaUxtonis. Encoeniaautem vocabatur solem-
Ponil, quia unum esl tradere et ponere. Quis tra- nitas dedicMionistempli, quam populus Dei ex an-
.didit ?.quem tradidit? Spiritum Iradidit, çaro illum ,tiqua pairi'm traditione. per annos singulos cele-
iradidit..Quid est, caro illum iradidit? Caro illum brare consueverat. Sed riolandum esl, quod hoec
emisit, caro illum exspiravit. Ideo enimdicitur exspi- U encoenia, quoehic leguntur, non ad primam (empli
rare, id est, extra spiritum fieri, quomodo estexsu- dedicationem, sed ad. ultimam pertinent : quod ex
lare, extra sol.uni.fieri. Quod hic dicit: Poleslatem eo facile celligilur, quia hienie facla referuntur.
habeo ponendi animam meam, ibi dietum est : lncli- Prima siquidem ejusdem. templi dedicalio a Salo-
valo capite tradidit spiritum, qui spiritus anima est. mone tempore aulumni, secunda autem a Zorobabel
Cum ergo exil anima a carne, et remanet caro sine et Jesu sacerdote tempore veris, tertia a Juda Mae-
anima, lune homo ponere animam dicitur. Quando, chaboeolempore hiemis est facta, quando specialiter
Christus animam posuit? quando Verbum voluit; conslilutum esse legiiur ut eadem dedicalio per
principatus enim in Verbo erat ; ibi poteslas erat, omnes annos in memoriam solemnibus renovarelur
.quando ponerel caro animam, quando sumeret. Sic- officiis (II,T Reg. vi, vin; Jsai.'vi; 1 Mach.\s);
ut enim unus homo anima et corpus, sic unus Chri- quoeeliam ad tempus
usque dominicoeIncarnationis
stus verbum et homo. Anima et corpus duoeres observala fuit, sicut-modo, cum
legeretur Evange-
sunt, sed unus homo. Verbum et homo duoe res lium, audiv'mus. Quoeeliam dedicalio salubri con-
sunt, sed unus Christus. Nemo enim litubel in fide, suetudine in Ecclesiis Chrisli servarî moderno tem-
quando audit Dominum dixisse ; Poleslatem habeo pore dignoseitur. Considerandum est
quare evan-
?7i BEDJE VENERABÎLISGPP. PARS II. SECf. I, - EXËGETÎGÂGENtîINA. 772
gelista dixisset: Hoecencoeniahiemis tempore façia A et Filii : sed banc fidemcorda infideliumaccipere non
esse. Omninopropter, dut iliam J.udoeoruni,et inflder quiverunt, de quibus ait :
lil.item, quoefrigoris riomine soepe designari legi- Sed vos non credilis. Causamque reddit :<cur non
ttùr. El ambulabatJésus in porlicu Salomonis.Si ergo erederent. -'.
Dei Filius ambulare voluit in templo, in quo caro et .'. Quia non eslis ex ovibusmeis. Oves sunt credendo,
sanguis brulorum animalium offërebalur, niullo ma- oves sunl paslorem sequendo, oves sunt Redemplo-
gis riostram oraiionis domum, ubi carnis ipsius ac reni non conlemnéndo,oves sunl per ostium inIran-
sanguinis sacramenla celebrantur, visitare gaudebit. do, oves sunl exiumdo, el pascua inveniendo. Quo-
Si p.erambulare non despexit porlicum, in quo rex modo ergo islis dixit : Non eslis ex ovibus meis?
quondam morlalis ac terrenus, quamvis potenlissi- quiaJ videbat «os ad sempiternam -futures perdirio-
mus ac sapienlissinius, ad orandum. stare solebal, nem, non ad vilam oeiernamsui sanguinispretio coin-
quanlo magis penetralia. cordium nosirorum invi- paratos. . . . .
sere atque illustrare Résiderai, si tamen ea porlicum Oves meoevocemmeam audiunl, et ego cognosco
esse Salomonis, hoc esl, si ea limorem suum, qui eqs, et sequuniûr me, et ego vitamoeiernamdoigis.Dicit
est inilium sapieniioe, habere perspexèiit? Neque enim,,cognoscoeàs- Consuetudo sancioe Scripiuroe
enirii pulandum est quia domus solùmmodo, in qua Best dicere Dominumnosse quidquid eligit, Aposlolo
ad orandum vél ad mysieria celebranda convëni- diceiite : Novil Dominusqui sunt ejus (Il Tint, n) ;
mus, lemplum1sit Domini; el non ipsi, qui in no- "et. illud nescire, quod non apprbbat dignum vitoe
niine -Domini ponvenimus, multo anîplius leniplum aaternoe, Unde ad impios-diciurus erit : Non novi
ejus.appellemur.elsimus, cum-manifeste dical Apo- vos (M-altk.vu). Sequitur de ovibus t El ego vilam
«tolus: Vos estis templuni Dei v'ivi,sicut dicit Deus, oeternamdo eis. Hoeesunt pascua quoesuperius pro-
lnhabilabo in eis, et inier.illos ambidabo(H Cor. vi). misit ovibus suis, ubi nulla herba crescit, toium
Oslendil ergo evangelisla cur dixisset hiemistempore, viret, toium vigel, lolum iniegrum permanet, et quid-
dum inquit : quidsemel acoipiluri semper habeiur.
Circumdederunl.eumJudoei. Cireumdederunt ita- Et non peribunl in oeternum.Hic subaudiendnfn
que eum lentaiionis gratia, non veritaiis agnoscendoe est quomodo vos peribilis, quia non estis ex ovibus
voluntaie, et dicebanl : meis.
Quousqueanimamnoslram loltis ? Situ es Ghrisias, Et non rapiel eàs quisquamde niànu mea. Id est,
die nobis pnlam. Boeçvero noni verilalem fidei iri- potestate mea. -
quirendo, sed illi, quem inlerrogabant, insidiando, _ Pater meus quod dcdiCmihi, majus omnibus est.
el calumniam slruendo, dicebanl, ut invenirent Quod dédit Pater Filio,majus omnibus est, ut ipse illi
iquando accusarent eum, nolentes eum credere esset unigenitusFilius, oequalis,consubsiarilialïs.Quid
Deum, sed hominem purum lantummodd fuluruni, eslqubd dédit? Ulique gignendo dédit, quia non mi-
et regem coeierisliominibus excelsiorem esse veniu- noreni sibi genuit-.,"- non tempore pôsteriorerii, sed
rum; qua eliam demeniia posleri eorum usque in cooelérnum, sine inilio lemporis 'semper Dèuriî.Non
proesens, el donec Ahlichrisium pro Christo susci- est dîcendum : Non erat ânieqùam riâlus erat. Nun-
piant, ëi-rarènon cessant. Et si se Dominus Jésus quani enim non natus erat, qui Palri cooeternuseràt.
Christus esse responderet, cogilabant eum iradcre Qui sapit, capit; qui non capit, ërëdat. Nutriatûr
potesiali proesidispuniendum,quasi contra Augusium îide, ul possil capere verbum Dëi ,.quia Verbum Fi-
repugnans,' illicitum sibi usurparet imperium.- Sed lius. Semper ergo Filius, et sèrnpër oequalis.Non
ipse noslroesaluti consulehs, propter quos hoecscri- eriini crescendo, sed nascendo oequalisest ['qui sem-
benda erant, id respousum lemperavit suum, ul et per natus-dé Paire Filius , dé Deo Deus, deoelerno
caluinniatorum ora concluderei, et quia Christus est, cboelernus.Pater auterii ndn dé Filio-Deus, Filius de
fidelibus aperla voce panderet. illi enim de homme Pâtre Deus. IdeoPaler gignendo dédit ut Deus esset,
Christo quoerebant,ipse autem divinitatis srioe,qua p gignendo dédit ut oequalisesset, hoc est, quod majus
oequalisest Patri,palam mysieria narrât. Quid ergo esl omnibus. Idëo iranscendit iste Joanties omnés
Judoeicircutndantes Dominumdixerunl, videamus : alliludinës creaturaruni , et nii|liâ exercitiis arigelo-
Quousque,inquiunt,animam noslram lollis ? Situes rum , et magna oriïnia , et pervenil âd illud , quod.
Christus,:die nobis pàlam. Nonvënit' Christus in se majus est ftnïnibus, et dicit: 7n principiperaïVerbumt
credéntibns animam tollere, sed animam vivificare. etVerbumerat apud Deum,elDeuseràlVerbum(Joan.i).
SeJ ipsi sibi Judoeianimam per infideliiaiém tulè- Hoc est qiiod majus omnibus est, id est, ul sim Ver-
riini, qui lenlare Chrislum, non in Chrislum credere, bum ëjus, ut sim unigenilu's Filius ejus, ul sira
çongregati sunl.. - .:•-..- splendor lucis ejus. Ideo nemo rapit oves de manu
, ResponditeisJésus.: Loquor vobis, et non credilis. mea. "'•"•'
^•roprieoslendil quis esset, dum dixil: Loquor vo- Et nemo poteéi raperé de manu Patris mei. Manus
bis, id esl, Verbum Dei cooeternumpalri, quia opéra* PatiiGet manus Filii uni manus esl, id'e'si, una po-
quoefaçit in nomine Patris, lestimonium perhibent teslas, quia uria divinilâs , una majestas, una oeier-
quod esl Filius Dei, qui gloriam suam non quoesivit, nilas, una oequalitas. Qùàm videlicel âequàlitaieni
sed ejus qui misil illutn ouiamna .est gloria Patris ipse Dominus in divinilàtë hàbuit, priusquam mun-
 773 IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. • 774
dus esset, apud Patrem (Joan. xvii), ipse in humili- JÂ et misil in mundum, vos dicilis : Quia blasphémas,
laie ex tempore încarnationis accepil, et nemo poiest Iquia dixi -.Filius Dei sum. Sermo Dei faelus est ad
rapere dé manu Patris mei. Aperte dans inteiligi homines, ut dieerentur dii, ipsum Verbum Dei, quod
unam alque indissimilem esse manum , hoc-esl, vir- est apud Deum. Si ergohomines participando fiunS
tulèm suam, et Patris ; atque idèo Chrislum se esse dii; unde participant, non est,Deus? Si lumina iliu-
credendum , qui non , sicut coeteri, factus per gra- minata , dii.sunl, lumen quod illuminât, quomodo
liam ex tempore, sed verus semper exsiilerii Filius non est Deus? Si calefacii-quodanimodo igné salu-
Dei, quod eliam sequenii -sententia luce clarius ape- laii, dii effîciunlur, unde calefiunt, non est Deus?
rit, dicens: Accedis ad lumen, illuminaris, et inter filios Dei
Ego et Pater unum Sumus. Unum,-inquil, sumus ; numeraris. Si recedis a lumine, obscuraris, et in
una nobis sûbslanfià, una esl divinilas, unaoelernilas, lenebris conipularis.lliudtanien lumen nec accedit
perfeela oequaiilas, dissimililudb nulla. Quibus pro- ; ad se, quia non recedit a se. Si ergo vos deos facit
feelo vcrbis non proesenleriisolummodo Jodoeorum sermo Dei>quomodo non est Deus verbum Dei Pa- -
-
qiwslionëm, qua an ipse esset Christus, inlerroga- tris?
bani, explicavit, sed eiiàm boeréticorum perfidiamy Ergo Pater sanclifipavit-Filiumsuum, et misil in
quam fuluram proevidit, quantum sit exsecranda , B j mundiim. Forte aliquis dicat : Si-paler eum sàncti-
monstravit. Conticescat Sabellius audiéns Ego et ficàvit, aliquando sanclus non erat. Sic ergo sancii-
Pater, qui unani personam Patris et Filii prava do-' ficavil, quomodo genuit. Ut enim sanctus esset, gi-
ctfina djssëruît ; harii Ego et Patèr duoesunl personoe. gnendo ei dédit, quia sanetum eum genuit. Nam si
Item erubescat Arius au'diens, Unumsumus,qui duas qiiodsanctificatur, ante non erat sancliim, quomodo
naturas in Paire el Filio astriik , dum unum uhaitt dicimus Deo Palri : Sanctificeiur nomen luum
naiuram significat, sicut sumus duas persorias. Sè- (Mallh. vi)? '
quamur aposiolicamfidem, quam bealus Pelrus prin- Sinon facio opéra Pains mei, nolile credere'mihu
ceps Aposlolorunicorifessusest: Tu es Christus filius' Si autem facio, et si mihi non vullis credere, operibui
Dei i'ivi (Mallh. xvi). Judoei,videlicet, verba Domini crédite, ut cognOscaliset credalis quia in me est Paler,
audientes, huctisquesuslinueriinl; dum vero ait: Ego. el ëgo in illo. Quomodo possunt dicere homines :Sî
et Paler unum sumus, non perluleruni, sed more suo enim bene cogitemus, in Deo sumus ; el si bene vi-
duri, ad lapides cucurrerunt, sicui Evàngelista dicit": vamus, Deus in nobis est. Fidèles participantes ejus
Tuleruni lapides, uflapidareiU eum. Dominus,quia gratiam, illuminali ab ipso, in illo sUmus,etipsë in
non paliebaïur, qubd nblèbât pâti, et nonest pâssus, | nobis. Sed non sic unigeriilus Filius. Ulé in Pâtre;
nisi quod voluit pari , adhuc ebs lapidare cùpienles .et Pater in illo, lanquam oequalis in eo, cui est
nos aliquâfido possumus dicere :
~ alloquitur. Suslulerunt Judoei lapides , ut lapidarent oequalis.Denique
illum., In Deo sumus, el Deusin nobis. Ego et Deus unum
ResponditeisJésus :'Multa bàna opéra ôsleiidivobis sumus, nunquid possumus dicere? In Deo es, quia
ex Paire mêo;propter quod eorum opus me lapidaiis?- Dëiis continei te. Deusest in te, quia lemplum Dei
El responderunt: De bOnoopèrenon lapidamUsle, sed faelus es. Sed nunquid quia in Deo es, et Deus est
de blasphemia, quia tu homo cum sis , facis leips'um: in'te, potes dicere : Qui me videt? Deum videt? quo-
Deum. Ad illud hoc responderunt, quod dïxerat : Ego modo Unigenitus dixit : Qui me videt,. videt' et Pa-
ei Pater ununr sumus.-Eece Judoeiiriteliexërunl qiiod trem? Ego el Paler unum sumus? Agnoseere pro-
. Ariani non'iniclligùrit. Ideo enim irati sunl, quoriiarii pi'ium Domini, et inunus servi. Propriuni Dominiest
sênscrUnl non prissedici : Ego et Palet liriumsiïmus,' oequaiilasPatris, muhus servi est parlicipalio Sal-
nisi'ubi oequaiilasesl Patris et Filii. Dominusa'ulëm vatoris.
vidé quid respondërit piavis. ^'idët eos non ferre Quoerebanlergo eum apprehenderë.Utiiiam appré-
spleridoremveritatis, et ebs lentavit iri verbis. hendèrent, sëd credéndo et intelligëndo, non soe-
Nonn'escriptumest in legs vestrà~(idest, vobis data) rj viendo et occidendb. Quoerebanlergo eum appre-
quia, Ego dixi : Du eslis? Deus dicil per propbelarii henderë. Dum enini apprehenderë volûcr'uhi, quid eis'
irï psalmo homiiiibus: Egô dixi : DU eslis (Psal. -fecil? .-.-' '-'"
LXXXI); ciiegeiiiappeHâvii Dominusgenerâliteroniries Et exivitde manibusèorum. Non eum apprehende-
illas Sci'iptura's, quamvis alibi specïaliter dicat'le- runt quia minus fidei habuerunt; et quia nolriii, qui
gem, a proplretis eam dislinguëns, sicut est : L'éx poleslatem habûit animam suam ponere, non ap-
ei prophetoeusque-ad Joannem (Mallh. xi); ëli'K his prehenderunt eum;-Jum autem voluit, apprehensus
âuObusptoeceptislola lëx:el proplieloe'(Màlt'h.xxviu). est ab éis, manibus iniqûîlalis.
Aiiquaridbaulem in tria dislribuiteasdém sciïpluras, Et abiit iterum trahs Jordanem ad'eum locum, ubi
ubi ait : Oporlëbal hnpleri omnia,rquoescripla sunt erat Joannes bapiizansprimuni; el niansUibi ; el miiltï
inlegeétpfoplieiiset psàhnis déine (Luc. xxiv); Nunc venérunt ad eiim:, et 'dicèbant: Qitia Jôânhes quidem
vero eliam psalmos lëgîs ' rioriiine nuricupàvït, ubi sig'num fecil' 'nulhtm (Joan.v): Meiiiiriistisdieturn
scriptûm est : Ego dixi •; Dit estis: de Joanne qiiia iiicèrha erat, et diei leslimouium
Si illos dixit Deos, ad quos sermo Dei factus êsV, perliibebat.Quid ergo isli dixerunt apud se ?
Nulluiii,
et non polést solvvSctiplura, quant Pater sànctificàvit inquiunt, miraculum oslendil
J"oahnes,.non, doe-
 775' . BED^E VENERABIL1SOPP. PARS II. SEÇT. I. — EXEGETICA GENUINA. 77<?
monia fugavil, non expulit febrem, non coecosi-llu-.À.DeL Quoegloria?.-euj ris Dei? Audi quod sequitur :
minayit, non morluos suscilavit, non lot millia UlglorificelurFilius Dei per eam,për quam?per iilam
hominum de quinquë vel sèptem pambus satiavit, infirmiialem.
non super mare ambulavit, non venlis et fluclibUs Diligebal aulem Jésus Marlham, et sororem ejus
imperavit. Nihil horum fecit Joannes, et lotum Mariam, et Lazarum. Languens ille, tristes omi es
qui'dquiddicebat, huic teslimonium perhibebat. Per dilecli ; sed diligebat eos et languenlium Jîalvator,
lucer-nain'veniamus ad diem. Joannes nullum fecit imo eliam niortuorum suscilator, et tristium çonso-
signum. . Ialor. . ..
Omnia aulem quoecunquedixil Joannes de hoc, -vera .17* ergo audivit, quod infirmabatur, lune quidem
tirant: Ecce qui appréhenderont, non quomodo Ju^ mànsit in eodem loco duobus diebus.. Nunliaverunt
' doei volebant comprehendere discedënlcm.,>appré- ergo illoe, ftiansit iliic ille. Tandiu tempus <lucium,
henderont isli permanenlem. Deniquequid sequitur ? est, quo usquë quatriduum compleretur. Non frustra,
Et mulli crediderunlin eum. nisi quia forte , imo quia cerle et.ipse numéros die-
CAPUTXI. rum intimât aliquod sacramentum.
Erat aulem quidam languens Lazarus a Belhania Deinde post hoecdicit discipulis suis: Eamus, in
de castello. Marioe et Marthoe. Plurima vero in B Judoeam.iterum.libi pêne fuerat lapidatus, qui.pro-
hoc miraculo L'azari manifesta sunt; Exposilionem plerea inde discessisse videbaïur, ne lapidaretur.
in singulis non quoeramus, ut liberius necèssaria Discessit enim ut homo; sed in redeundo quasi
perlraciemus. In superiore leclione meminislis quod oblitus infirmiiatem, osiendit poleslatem. Eamus,
Doniinus exjit de manibus eorum qui fapidare eum inquit, in Judoeam. Deniquehoc dicto videte, quem-
voluerunt, et discessit trans Jordanem, ubi Joannes .admodum discipulilerrili fuerint.
baptizabat. Ibi ergo Dominoeonstituto infirmabatur Dicunt ei discipuli : Rabbi, nunc quoerebanlle la-
jn Belhania Lazarus, quod caslellum erat .proxi- pidareJudoei, et iterum vadis illuc ? Respondit Jésus:
mum Jerosolymis. Maria aulem' erat quoe unxerat Nonne duodecimsunt horoediei? Quid sibi vult isla
Dominum nnguenlo, et extersit pedes ejus capiliis responsio? illi dixerunt : Modo te [volebantlapidare
suis, cujus frater Lazarus infirniabalur. Judoei, el jferitni vadis illuc, ut te lapident? et Domi-
Miserunl ergo sorores ejus ad eum, dicentes. Jam nus : Nonneduodecimhoroesunt diei?
inlelligimus quia miseront ubi erat Dominus,.quo- Si quis ambulavetitin die, non offendit,quia lucem
niam absens erat.,Trans Jordanem, scilicet, mise- hujus mimdividet. Si aulem ambulaveritin nocle, of-
runl ad Dominum, nuntianles quod oegrotaret frater -^, (endit,quia non est lux in eo. De die quidem loculus
earum, ul, si- dignarelur,-veniret, el eum:ab oegri-,, est, sed ad Jiostram inleîligeniiam quasi adhuc nox
ludine liberarel. Ille .disiul.itsanare, utposset rèr est. Invbçemus diem, ut repellat noclem et cor lu--
suscitare. Quid ergo nuntiaverunt sorores ejus? , mine illustrât. Quid enim Dominusdicere voluit ?
Domine, eccequemamas, infirmatur. Non dixerunt; Quantum mMii videlur, quantum subjacet al.litudo
Veni; anianti enim taniummodo niimiaiidum fuit. profuriditasque senlenu'oe,redarguere TOIUÎIdubita-
Non ausoesunt dicere Veni et sana. Non ausoesunt ; tiohem illorum, el infidelitalem. Voluerunt- enim
dicere : ibi:jubé, et hic fiet. Cur enim non hoc et : consilium dare Domino, ne morérëtur, qui venerat
isie, si fides illius centurionis, inde laudaïur ? Ait.. mori, rie ipsi morerentur. Sic eliam quodam in alio
enim :Non sum dignusut intres-sub teclum, meum;- loco Petros sanclus. ^iligens Dominum, sed adhuc
sed lanlum die verbo, et sanabilur puer meus(Marc. non plene irilelligens cur venisset, limuit ne more-
vin ). Nihil horum isle, sed taniummodo : Domine, retur; et.VHoe displiçuit, id' ..est. ipsi Domino
eccequemamas, infirmalur. Sufficil ut noyeris, non (Mallh. xvi). Cum ergo velleni dare consiliuni ho-
enim amas, et deseris. Dicet aliquis : Quomodoper mines Deo, discipuli magislro, servi domino, oegroli
Lazarum peceator 3ighific.aba.tur,et a Domino sic niedico, corripuit eos, était-" Nonne duodecim stml
amalur? Audial eum dicentem.:Non venivocarejustos,-'. jylioroe diei? Si quis . anibulaverit in die, non offendit.
sed peceatorès(Marc, u ). Si enim peccaiore.sDomi- Me sequimini, «I non vullis offendere. Nolile mihi
nus non amaref, slmiliiudinem carnis peccati non consilium dare, quos a me consilium oportet acci-
induerël. pere. Quo ergo periinet : Nonne duodecimsunt
Audiensaulem.Jésus, dixil illis : InfirmitasJioecnon horoediei'i'quia ul diem esse-se oslenderet, tluode-
eslad mortem, sedpro gloria Dei, ulglorificelur Filius, cim discipulos elegit. Si ego sum, inquit, dies, et
Dei. Talisglorificatioipsius non ipsumauxit,sed nobis vos horoe, nunquid horoe diei consilium dani? Horoe
profuît. Hoc ergo ait : Non est ad morlem, quia ipsa diem sequuntur,, non Jiora dies. Si ergo illi horoe,
mors non est ad mortem, sed .polius ad miraculum, quid ibi Judas, et ipse inter duodecim horas? Si
quo facto crederent lromines in Chrislum, et vità-. liora erat, lucebat. Si lucebat, quomodo diem ad
rent veram mortem. Sane videte, quemadmodum morlem tradebat? Sed Dominus in boc verbo non
tâhquani ex obliquo,Dominus Deum,se dixit, propter ipsum Judam, sëd successorem ipsius proevidcbat.
quosdàm qui negant. Nam sunt hoerëliciqui hoc ne-, Juda enim cadenle successit Matlhîas, et duodena-
gant,!quod Filius'Dei sit Deus; ecce audiant : Infir- rius numerus mansii. Non enim frustra duodecim
tnitàthoetjinquit, non est ad mortem, sed pro glmia. v. discipulos elegit, nisi quia ipse spirilualis est dies.
 ~
777 . IN S. J0ASN1S EVANGELIUMEXP0S1TI0. 778
Sequantur ergo horoe diem , proediceut horoe diem, A\. quem homo trahit de mortis propagine. Deindecre-
horoe illuslreulur a die, horoe illuminentur a die, scit, incipit accedere ad ralionales annos , ul legenv
per horarum proedicaiionem credat mundus diem. sapial naturalem, quam omnes habent in corde fixam:
Ergo ait de compendio : Me sequimini, si non vullis Quod libi fieri non vis, alii ne feceris (Tob. iv). Nun-
errare, et post hoc dicit eis : quid hoc de paganis dicitur , et non in natura ipsa
Lfl*ar«samk.usnosler dormit ; sed vadout a somno quodammodo legitur? Furtum vis pâli? ulique non
excitenteum. Verum dixit: sororibus morluùs erat, vis. Ecce lest in corde luo : Quod non v.s pâli, facere
Domino dormiebat. Homïnibus morluùs erat, qui noli; et hanc legem transgrediunlur homines , ecce
eum suscitare non poterant. Nam Dominus lanta fa- alter dies mortis. Data eliam lex divinitus per famu
cilitate suscilabat de sepulcro, quanta tu non excitas lum Dei Moysen, dietum est illic : Non occides, non
dorruienlem de lecto. Ergo secundum potenliara moechaberis,non falsum "teslimoniumdices; honora
suam dixit dormienlem , quia et alii morlui dieli patrem et malrem; non concupiscesrem proximi tui
sunt in Scripiuris soepedormientes, sicut Apostolus (Exod. xx). Ecce lex scripta est, et ipsa contemni-
dicit : De dormienlibusaulem nolo vos ignorare, fra- tur. Adde terlium diem mortis. Quid restât? Venit
tres, ul nonconlrislemini sicut et coeleri,qui spem non et Evangelium, proedicalurregnum eoelorum, dilfa-
habent (I Thess. iv). Ideo et ipse dormientes appel- B 1 matur ubique Christus, minatur gehennam , viiam
lavit,'quia resurrecluros pronunliavit. Et in alio loco: promittit oeternam, et ipse contemnilur. Transgre-
Omnesquidem dormiemus,sed non omnes t.esurgemus diuntur homines Evangelium,ecce quartus dies mor-
( I Cor. xv ) ; morlem noslram dormilionis nomine tis. Merito jam pulet : nunquid et lalibus neganda.
signifîcans. Nam corpus , dum deseritur ab anima, est misericordia? absit etiam , ad laies Dominusex*
dormit in sepulcro, resuscitandum in novissimo die. citandos non dedignalur accedere.
Animoevero dum deserunt corpora , diversas rece- Mulli aulem ex Judoeis vénérant ad Martham et
ptiones habent, gaudium bonoe,maloe tormenla. Sed Mariam, ut consolarentureas de fraire suo. Martha
cum facta fueril resurreclïo , et bonorum gaudium ergo ul cognovilquia Jésus venit, occurril illi : Maria
amplius erit, et malorum tormenla graviora, quando aulem demi sedebal. Dixil ergo Martha ad Jesum :
cum corpore torqùebuntur. Dum Dominusde'dor- Domine, si fuisses hic, frater meus non esset mortuus.
milione amici diceret discipulis, responderunt, quo- Sed et nunc scio quia quoecunquepoposcerisa Deo,
modo iniellexerunt : dabil tibi Deus. Non dixit : Sed et modo rogo te, ut
Domine, si dormit, salvus erit. Soient enim esse suscites fratrem nieum. Unde enim sciebat, si frairi
Eoniniaoegrotanliumsalmis indicia. ejus resurgere utile foret? Hoc tantum dixit : Scio
Dixeral aulem Jésus de morte ejus, illi autem pula- " quia potes. Si vis, facis. Utrum autem facias judicii
verunt quia de dormilionesomnidiceret. Tune ergo tui est, non proesumptionismeoe.Sed et nunc scio
dixit eis Jésus manifeste, subobscure enim dixeral quia quoecunquepoposceris a Deo , dabit libi Deus.
dormit. Dicit illi Jésus :
Ait ergomanifeste: Lazarus morluùsest, et gaudeo . Resutgel (ratet luus. Dicit ei Martha :Scio quia re-
propter vos, ul credalis , quia ibi non eram, sed scio sutget in tesutreetionein novissimodie. Deilla resur-
quia mortuus esl. jEger enim non morluùs fuerat reclione secura sum, de hac incerta sum.
nunliatus. Sed quid lateret eum , qui creaverat, et Dicit ei Jésus : Ego sum resurreclïoet vita. Dicis :
ad cujus manus anima morienlis exierat? Hoc est; resurget frater meus in novissimo die. Verum est;
quod ait: Gaudeopropler vos, ut vesira fides augea- sed per quem lune resurget, potest modo resurgere,
lur , sive firnietur ; ut credalis , quod intelligendum quia ego sum resurreclïo et viia. Ideo resurreclïo,
est : ut amplius robusliusque credalis. quia vita, quia qui crédit in me, non morielurin oeier-
Sed eamusad eum. Dixit ergo Thomas, qui dicitur num. Quid hoc? qui crédit in me, eliamsi mortuus
Didymus, ad condtscipulossuos: Eamus et nos,-et ; fueril, vivel; sicut Lazarus mortuus est, et vivit, quia
moriamurcum eo. Venit iiaque Je^us , et invenileum non est Deus niortuorum, sed vivorum (Mallh. xxn).
"
quatuor diesjam in monumenlohabenlem.De quatuor• De olim morluis pairibus, hoc esl de Abraham , de
diebus niulla quidem diei possunt, sicut se habent Isaàc, de Jacob, taie responsum Judoeis dédit : 'Ego
obscura Scripturarum loca, quoe pro diversilate in- sum Deus Abraham, et Deus ~ Isaac , et Deus Jacob;
telligentiummultos sensus pariunt. Dicamuset nos; non est Deus niortuorum sed viverum(Marc, xii),
quid"nobis vïdealur significare mortuus qualridua- omnes enim illi vivunt. Crede ergo ; ci si mortuus
nus. Quomodo enim in illo coecointelligimus quo- fueris, vives. Si aulem non credis, el cum vivis, mor-
dammodohumanum genus, sic forte et in islo mor- tuus es. Undeest ergo mors in anima? quia non est
luo multos intellecturi sumus. Diversis enim modis; Odesin ea. Unde est mors in corpore? quia ibi non
una res significarepolesi. Homo, quando nasçitur, , est in anima. Ergo animoeluoeanima, fidés est : sic-
jam cum morte nascilur , quia de Adam peccatum ut anima corporis vila est corporis, ita fides animoe
trahit; unde dicit Apostolus: Per unum imminent vita esl animoe. Quicrédit in me, inquit, eliamsimor-
peccatumintravit in mundum, el per peccatummors : luùs fueril in carne, vivet in anima,, donec resurgat
el ha in omneshominespertransiil, in quo omnespec--, caro, nunquampostea morilura. Hoc esl, Qui créditin
caverunt(Rom. v). Ecce habes unum diem mortis . me. licet moriatur, vivel: et omnis nui-vivitin carne.
PATUOL.XCir. ,.,-- 35
 770 BEDJï VENERABILISOPP. PARSil. SËCT. I. - EXEGETICAGEiXîjl-NA. ïSfi
let creditïn me, elsi moriatur adlempùs propter mor- '& duaiiaet illa significâtsepùllura/ Quid est ergo quod
temcarnis, non morielur in oeternumpropter vitam turbat sëmetipsum Christus, nisi ut significèt libi
s'p'iriius, et immortalilaieiirresurreciionis. Hoc est quomodolurbari tu dèbêas, cum tanta riiole péceà-
quod ait : ti gravaiis et prèmérls? Attendisli"enim, tu vidisli
Et omnis qui vhit.èt créditin me, non morieluriii te reum, computasli libi :" lliud fëci; et pepercit
oeternum.Credishoc? Ail illi : Ulique, Dominé. Ego Deus'; illùd eonimïsi,et dislulit me ; Evangeliumau-
cred.i'i quia lu es ChristusFilius Dei v'wi,qui in Imnc divi, et contenipsi. Die, die lattyiriarido : Bapiizalus
mundumvenisti.Quandohoc credidi, quia lu es resur- sum, et iterurii ad peccatum revoiutus sum. Quid
reclïo, credidi quid tu es vita. Credidi quia qui cré- facio? quOëo? uridëévado ? Qdandoista dicis;jarii
dit iri le, et si moriatur, vivel ; et qui vivit, et crédit frémit Christus, quià-fides frémit. In voce fremenïis'
in le, non morielur in oeiernum. apparel spes resurgëritisfUbi ipsa fides est inius, ibi
El cumhoecdixisset,abiil, el vocàvilMariam soro- est Chrisius frernëns.Si fidesin nobis, Christusin no-
rem suam, silenliodicens': 'Maghler adesl ei vocalté. bis; Quid enim aliud ait AposlôlushabriarëChrislum
Àdveriendum esl quemadmodumsuppressam vocem perfideni in éordibusnosiris(Ep/ii;s.ni) f Ergo s. fides
silehiiiiin nuiïcupavit. Nam quomodosiluit quoedi- tua de Christo, Christus est in corde îuo ; ergo frë-
xit : Magisler adesl, el voeàtle? Àdveriendumetiafti B mai Christus in corde tuo. Flevit ergo Christusarnî-
quemadmodum evangelista non dixerit ubi, vel curii.'mortuum, quem venit rèsuscitaturus. Quare
quando, vel quomodoMariam Dominus vocaverit, ut ënim"flevit,nisi quià hominemflëre docuit oppres-
hoc in verbis Marihoepolius inlelligerélur, harralio- suni pondère'peceatbrum? Quare fremuït, el lur-
' " bavitsëmetipsum? nisi quia fides hominis sibi mérito
nis veritaie seivala,
Ilia ut audivit surgit cito, et venitad eum. Nondum displieentisjfre'mere quodamiubdodébet in accusa-
enim veneratJésus in 'cas'lellum,sed erâl adhuc in Mo tib'némaloruriioperum ut violcntioepoenitëndieedàt
locoMbi occurrerat ei Martha. Judoeiigitur qui erant cbnsuélùdo peçcandi. Et dixil ïUbï posûistis' èinri?
cuinilta in domo, et consolabantuream, cumvidissènt Scis quia morluùs Sit; et ubi sit sepultus ignoras ?
Mariam quia cito surrexil el ëxiit, secutisurit eamdi- Et ista sigriificaiioest. Nonausiissum dicere : Néscit.
'
cènlés, "quia vadit àd monwnenlnm, ul plorel ibi. Quid ènirtïillë nëscii? Uiidehoc prOnanius?Domhiôhi
Quare hoc perlinuilad evangelisiam narrare? Ut vl- aUdidiefururiiiri judicio': A'-oitstoi'i«os (Màtih. vir).
deamus quoeoçcasiofëceritul pluies ibi essent, quaridb Video in luee mea, nonvos video îii illajusiilia quant
Lazarusresuscilatusest. PutarileseriiriiJudoeipropier- novi. Sic et,hic lanquàm nesciens lalenî peccatôrem,
êa illam feslinare, ut doiorïs sui solarium laerymis dixit: Ubi posûistis eum?'Hills est vox Domini in
quoereret,seculi sunl eârii, ut tarit grandeiniràculum pàradiso posïeaqri.ampeecavit Adani":Àdàm, ubi es
quatriduani morlui resurgenlis testes plurimos m- (Gèn.xxïv)? Dicuntêi -.Domine,véniel vide. Quid est
venirët. - vide? Miserere. Videt ënim DomiriUs,quandomiseré-
Maria ergo cum venissetubi erat Jésus, videnseum, lur ; unde illi dicitur: Videhumilitatemmeam; 'etiabô-
ceciditad pedesejus,eldix.it ei : Domine,si hic'fuisses, remmeum, et âimùleomniapeccala mea (Psitt, xxiv).
(râler meusnon esset morluùs.Jésus ergo ul vidit eam El iàcrymatuséslJésus. Dixerunt ergoJudoei: Ecce
ploranlem, el Judoeos quiçumilla erant, ployantes, quomodoatnabàteum. Qùidest,' ÀmàbaleuiriJNbnveni
fremuil spiritu, et lurbavitsëmetipsum,et djxit ; Ubi voc'arejuslos;sed peceatorèsad poehhenlîâm(Lui. v)."
ppsuistis„eum ? Aliquid nobis insinuav'it fremëiidô Quidamaulemdixeruntex ipsis-.non'poïeraihic, qui
spiritu, et lurbaiido seipsum.Quis enim eum posset, aperuit oculos'coeci,facëre ul hic non moferetur? Qùid
nisi se ipse, turbare? Itaque primo hic atlend'ilë po- vôluir facereut non nio'reretur ? plus est'quod faclu-
leslatem, et sic inquirile significalionem,Turbans rus esl, ut morluùs sii'sci'ieiur.'•••-'.-
"
tu noiens, lurbalur Christus quia voluit. Ësurivit Jésus, rûrsus fremens in semetipso,venit aUinonu-
Jésus, verum est, sed quia voluit. Dormivil Jésus, menium.Erernit'et in te, si disporia's revîviscërë.
verum esl, sed quia voluit. ContiistàlUsest Jésus, ve- U Omniliominidicit»!-,qui pre'mfnjr ' pessimaconsueiû-
i.~-.
rum esl, sed quia voluit. Mortuusest Jésus, verum est, dine : Veniâd nionUménturiï.
.sed quia voluit. In illius poiestate erat sic vel.sic af- Erat aulem speluhca et lapis sûpérposkus erat éi.
fici, vel nonaffici. Veram enim animam suscepit, et Mbriuussub lapide, reus sub lege. Scîtis ëriïiri quia
earnem lotius hominis,sibicoactansinpersonoe unius 'lex quoedata est Judoeis,in lapidescrlptâ est (Exod.
naiuram ; nam et anima ÀpostoliVerboilluslrata estr xxxiv). Omnes"autèm rei sub lege sunt.' Bene
et aliorum apostoloruni et sanclorum prophetarum vivenies enim in lege non sunl. Justo lex pbsita"non
Verbo illustralaesunl animoe,sëd de nulla dielumest: est. Quid est ergo lapiderii revoiverë? Graliam proe-
Verbumcaro faelumest (Joan. r), de nulla dielum est, dicarë. ApostoluseiiimPaulus iriinistrumse dicitnovi
,.Egoet Paler unum sumus(Joan.x). Anima Chrisli, et Testameiiti, nori'litlera, sëd spiritu. Nam'lii'iera, in-
.caro Chrisli, cum.verbo Dei una persona est, urius quil, occidit,Spirilus àuiemvivific'a't (IGàr'Aii).Liltera
Christus est; ac per hoc ubi esl smi'imapoteslas, se- occideiis,"quasilapis est prem'ens. Rcmoveie,iiïquit,
, ciindum voluniaiis nuium lurbalur infirmiias. Hoc lapident, reinovete lëgis pondus,"gratiain praedieale.
est, lurbavit sëmetipsum. Dixi pofestaiem, atlende Dicit ci Martha, soror ejus qui mortuusfuerat :
ejgriilicalionem,Magnusreus est, quem mors quatri- Démine,'jam felet, qu.'dlridmnusenim esl. Dicit
 "' -
-M M S JOASNiS EVANGELIUMEXPOS1TIO. 7S2i
enim Jésus: NmïriedM quoniam,si crediderïs, videbisjA-et Romani post Domini passionem et glorificatio-
' nem lulerunt eis locum et
gloriam Bë\ ? Quid est Videbis gloriam Deï? Quia et gentem, et pugnando, et .
pUtentem "et quatriduaiium suscitât. Omnes enim irarisferendo; et illud eos sequitur, quod alibi dietum
piccâverunl,et egènigloria Dei; et ubi abundarit pec- est :Filii aulemregni hujus ibunt in lenebrasexleriores
catum, supërabimdavitgraiià (Rom. iii). - (Mallh. vin). Hoc autem timuerunt, ne si omnes in
-Tul'eruntergolapident.Jestis aulem, elevalissursum Chrislum crederent, nemo remaneret qui adversus ._
oculis, dixit i Palet, gratias ago libi, quoniamaudisli Romanoscivitatem Dei templuinquedefenderet, quo- j
nie. Ego autem sciebafn quia séniper me audis, sed niam conlra ipsum lemplum et contra suas pater- i-
propterpopulumqui circumstat,dixi, ul credanlquia nas leges doetrinam Christi esse-sentiebant.
lu me tnisisli.Hoeccumdixisset, vocemagna clamavit, Unus aulem ex ipsis Caiplias,cum essetponiifexan-
fremuit, èl lacrymavil:"si6c&magna clamavit, quia niillius, dixit eis: Vos nescilisquidquam,nec cogilalit
difficilesurgit, quem moles maloeconsuetudiriispra> quiu expedilnobisut unushomomoriaturpro populo,el
rriïsit; sed tamen surgit, cum occulta gratia intus.vi-- nonIota gens pereal. Hvc aulem a semetipsonon dixit,
vificatur. Surgit -post vocem magnam. Quid est sed cumessetponlifex anniillius,prophelavil.Hic docuit
facliirii? Vocemàgna clamavit. eliam per homines malos proplielioeSpiritum futura
"Lazare,vënî foras; et slalim proditt qui fuerat mor- IB"proedicere: quod lamen Evangelista divino tribuit
liais:,Ugaïus pedés et manus ;- et faciès illius sudario Sacramenlo quia poniifex fuit, id est, summus sacer-
étal ligàla. Quomodo processif ligalis pedibus riiira- dos. Poiest autem movere quomodo dicatur poniifex
raris, el non miraris quia resurrexit qualriduanus ?In. anni illius, cum Dominus statuent unum .summum
utrdque polentia Domini erat,. non vires moilui.. sacerdotem, cui moriuo unus succederet. Sed in-
Procéssil, et adhùcligatûs, adhuc involutus, la-- telligendumper ambitiones et contentiones inler.Ju-
rrièn foras jam processit..Quid signilicat? Quan^ doeos poslea consliiulum ut plures essent, et per
do c'onlemnis,morluùs jaces ; et si tania quania di- annos singulos vicibus minis.trarent ; nam de Zacha-
xi'coiilemnas, sepultusjaces; quando confiieris.jiro- ria hoc dicitur : Facium eslautemcumsacerdotiofun-
cëdis. Quid est enim procedere, nisi ab oecultis velut gerelur in ordine vicissuoeanlt Deum,secundumcon-
éxeun'domanifestari? Sed ut cônlitearis, Deus facît stitulionemsacerdotii, sotie exiil ut incensumponeret,
voce màgna clamando, id est, magiiagratia-vocanclo. ingressusin lemplumDomini(Luc.i). Hincapparet plu-
Ideo cum processisset morluùs adhuc lîgaïus,"con- res eos fuisse, et vices suas habuisse. Nam incensum
fitens, et adhuc reus, ùt solverentur pëccata ejus, non licebat ponere nisi summo sacerdoti ; et sorte
minislris hoc dixit : - t eliam unum annum plures administrabant, quibus
"
Solviléillum,et sinite abite. Quoesolverilisin terra, alio anno alii succedebant, ex quibus sorte exiebat
etunt ioluia in coelis(Mallh.xviit). Poluit eninï ligâ- qui incensum poneret. Quid est ergo quod prophe-
nienta solverë,qui iborluum fesuseiiavit ; sed proptèr> tavit Caiplias?
unitatemsanctîeDeiEcclesioe,et hidividuam charita- Quia Jésus moriluruserat pro génie; non tantum
lem,'dicitur miriistiis, id est, dlscipulis Christi :Sol- pto génie,sed ul filios Dei qui erant dispersi congrega-
vïte~éum,quia sine unilaie Ecclesioe calholicoefideij ret in unum. Hoc evangelista addidit. Nam Caiplias
et cbarilate ecclèsiâsucoesancliiaiis, peccata norisbl- de sola Judoeorum génie prophelavit, in qua erant
vuntur. oves, de quibus ait ipse Dominus: Non sum missus,
' Muftiaulem exJudoeis vénérant ad
qui Mariam, et nisi ad ovesquoeperieruntdomus Israël (Mallh. xv).
videront quoefecit Jésus, crediderunt in eum-;quidam Sed noverat evangelista alias esse oves, quoe non
autemex ipsis abierùnlad Pharisoees;et dixerunt quoe erant de hoc oviii, quas oportebat adduci, ut esset
fecil'Jestis. Non omnes ex Judoeisqui convenerarit unum ovile et unus paslor (Joan. x). Hoecaulem se-
âd Mariam,crediderunt, sed tamen mulli. Quidam cUndum proedestinationemdicta sunt, quia neque
vérb ex eis, sive ex Judoeis; qui convënerant,' sive oves ejus, nec filii Dei adhuc erant ; qui nondum
ex eis quicrediderant, abiertintad Phatisoeos,et dixe-jp crediderant.
tuntquoeftcit Jésus, sive annuntiandout et ipsi erede- Ab illo ergo die cegiluverunt ut inlerficereni eum.
réiit, slvè polius prodendo ut soevirënt.Sedquomodo-' Jésus jam non palamambulabatapud Judoeos,sed abiil
libel, et â quibuslibei ad Pharisoeosisla prolata surit? in regionemjuxta desertum, in civiiate quoe dicilur
,'ColligebanlpontificeselPIiarisoeiçoncilium,et-dicè*'- Ephrem, et ibi morabaturcum discipulissuis. Non quia
tant-: Quidfacimus? Nec tamen 4ieebant Gredamus: polentia ejus defecerat, in qua ulique, si veliet, et
Plus enim perditi homines cogilabant quoniodo palam cum Judoeisconversaretur, el nibil ei facerent.
rioeerenl ut perderent, quam quomodosibi consule-' Sed in hominis infirmitate, Vivendiexemplum disci-
rent ne périrent ; et tamen limebant, et quasi con»' pulis demoastrabat, in quo apparet non esse pecca-
sulebanl. Dicebanlenim : , . . tum, si fidèlesejus, qui sunt mëmbra ejus , oculis
Quid facimus? Quiâ hic homo mulla signa facit, përsequentium se subtraiierent, et furorem scelerâ-
sx dimillimus eum sic^ omnes credent in eum, eî: torum lalertdo polius devitarent. Sciebat Jésus tem-
venientRomani; et lollent noslrum locum et geiitem: pus appropinquasse passionis suoe, et redemptionis
Tëmporalia perdere nolueriint, et vilam oeternam- nostroe. Appropinquantetempore, iri quo pati dispo-
uon cogitaverunt, aesic utrumque amiserunl. Nàm suit, appropinqnavit ille-'elloco in quoejusdem pas-
7ï3 BED.E VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 784
siom's dispensatiônem perficere voluit. Dicit enim &ipse palerelur, et resurgeret a mortuis. Jerosolymam
evangelista : quidem, ut ipse ibi morerelur ; Belhaniam vero, ut
Proxitnum erat pascha Judoeorum.Illum diem fe- resuscitatio Lazari cunctorum memorioeareiiusim-
stum Judoeicruentum habere Domini sanguine no^ primeretur, el magismagisqueconfuud.erenlur,alque
luerunl. Illo die festo occisus est Agnus qui vobis inexcusabilès convincerenlur impii principes, qui
eumdem diem festumsuo sanguine consecravit. Con- occidere non rimèrent eum qui suscitare posset a
silium eral inter Judoeosdeoccidendo Jesu. Ille, qui mortuis; el nec beneficiis suscilarionis proyocati,
de coelovenerat pari, propinquare voluit loco pas- nec divina suscitaniis virlute perterrili, animos ab
sionis, quia imminebat hora passiônis. injusla coede fetraherent. Nec transilorie legend.urn
Ascendérunlergo mulli in Jcrosolymàmde régions est quare ante sex-dies Paschoevenisset Jésus Be-
anle'Pascha , ut sanclificarent seipsos.Hoc faciebant lhaniam ; magna enim dignitas senarii numeri est in
Judoei secundum proeceptum Domini per sanctum sanelis Scripturis, et mulla opéra Domininoslri in
Moysenin lege dalum, ul die festo quod Pascha erat senario numéro perfecto esse demonstrantur , quia
omnes undique convenirent, et illius diei celebraiione senarius numerus in seipso per suas propriasparles
sanclificarentur.Séd illa celebralio umbraerat fuluri. divisus, vel eonjunclus, perfeclissimus esse constat.
Quid est umbra futuri? Propiielia Christi venturi,pro- " Habet enim -parles 1res in seipso denominatas, id
pheiia pro nobis illo die passuri, ut transiret umbra, est, unum, duo, tria, nam sexia ejus pars unum est,
et lux venirel;-ultransireJ sigiiiûcatio,ei veritas lene- lerlia vero duo, dimidia ilaque tria, unum vero et
retur. Babebani«rgo JudoeiPascha in umbra, nos in duo, et tria, sex esse dignoscitur ; nec aliud ex lus
luce. Quid enim opus erat ul Dominuseis proeeiperet tribus parlibus conjunclis confîci potest, nisi sex
per ipsum diem feslumovenioccidere (Eoeod.xn),nisi tantum neo in alias partes senarius numéros dividi
quia ille erat de quo prophetàlum est : Sicut ovisad potest, nisi in bas très, id est, unum duo et tria ;
iminolandumduclus esl (Isai. LUI)? Sanguine occisi nam ipsum Dominum creatorem omnium, hujus
pecoris Judoeorum postes signal) sunl; sanguine mundi creàluras sex.diebus perfecisse nolissimum
Chrisli frbntes nostroe signanlur : et illa significaiio, est, et sexia die hominem fecisse constat (Gen. u) ;
quoeeral sanguinis agni aspersio, ab omnibus signa- ad quem sërpenlina fraude perditum, ante sex dies
lis prohibées exlerminâtorem, inveritaie exbibila est, Paschoevenit ipse Filius Dei, per quem creatus est,
cum Christus pro nobisoccisusest, ne limearrrusdia- Belhaniam,,ad liberandum ; utquisexta die crear
bolum exterminatorem, si cor noslrum recipiat Sal- tus, est, sexia fëria liberarëlur ; nam sexia feria
vatorem. Christum esse passum, nemini ignolum esse reor.
Quoerebanl,inquit evangelista, Jesum, et colloque- Igilur et mense sexlo, amiuntianle archangelo, Virgo
bantur ad invicem, slanles in lemplo: Qùid putatis, sacra jnspiratione Spiritus sancti eumdem Redem-
quia non venit-addiem feslum? Quoerebanlergo Ju- ptorem nostrum concepisse legitur (Luc i) ; qui
doeiJesum, sed maie. Quoerebanlenimut venienlêm eliam sexia hora, perfecla oetate, super puleum se-
ad diem feslum interficerent. Quoeramusaulem nos dens, mulieri Samaritanoedivin! fonlis fluenla ape-
illum slanles in lemplo Dei, et persévérantesunani- rire diguatus est (Jean. îv) ; sexia <juoque oelate
miter in oratione, et colloquamurad invicem in psal- mundi ipse Creator ad redempiionem mundi, juxta
mis, hymnis, canlicis spiritualibus in gralia, postu- fidem sacroehistoriée, venisse jam legitur. Habent
lantes ipsum ul venire ad diem feslum nostrum , ut quoque hoe très paries, id est, unum, duo, el tria,
sua nos proesenlia illustrare, sua ipsë nobis doha ex quibus, ut diximus, senarius constat, aliquid
sancirfiearedignetur. mysterii in dispensatione salulis Jiumanoe. Primo
Dederant autem ponlificesel Pharisoei mandalum, ilaque tempore sub lege naluroe, veluli iu quadam
ul si quis cegnoverilubi sit, indicel, ut appréhendant unitate sancti patres Deo serviebant. Secundo vero
eum. Mandalumergo Judoeorumpeccatum est. Quoe- tempore lex addila est ad naluram, ut quod mala
rebanl Chrislum occidere, non in Christo viverë. n consueludovitiavit in naiura, iex reformaret in lit—
Quoeramusnos in Ghristo viverë, quem illi quoere- tera ; et fuerunl duo, naiura et lex. Terlio ilaque
banl occiderei Illi maie quoerebant* nos bene quoe- tempore venit gralia coeleslis per Jesum Chrislum,
ramus ; nam nunc est lempus quoerendi Dominum, et sunttria : natura, lex et gralia. Sicut nec lex na-
sicut propheta ait : QuoerileDominum dum inveniri luraî bonum destruxit, ita nec gralia legem solvit,
potesl(Isai. LV).Qui misericordemeum invenire ve- sed adimplevit, naturamque pristinoe reddidit nobi-
lit in judicio, quoeralmodo in bumilitalis et charila- litati : natura tamen et lex sine gralia impleri non po-
lis officio. luit. Necsic homini liberum arbitrium dalum est, vel
legis proeceptum,ut gratia non indigerel, sicut Pela-
CAPUT XII. giana hoeresisaffirmât. Et ne dicerent machinalores
Sciens ergo Dominus conspirasse de se occidendo calumniarum,phanlasticesuscilatum fuisse Lazarum,
Judoeos, non fugit insidiantium manus, sed, cerlus facta ibi Dominocoena,et ipse unus erat ex discum-
de gloria resurreclionis, primo venit. Belhaniam benlibuscum eo, ut'dum viveniem, loquentem, epu-
proximam Jerosolymis civitalem, ubi Lazârum su- lantem, cum suis familiariler conversanlem, vidè-
ecilavéraia inortuis ; deindeetiaMsJerqsolymam,ubi rent sive aiidirent, vel sic suscitantispolèntiam agno-
 m - IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOS1TIO. 780
scerent, el acciperent gratiam;' Myslice autem coena ,A.sed quia fur erat, et loculos habens, tu, quoemitieban-
hoecdominîca, ubi Martha minislrabat,. et Lazarus ttir, pottabat. Non ergo tune Judas periit, quando
.inter alios discumbebat, fides est Ecclesioe,quoeper pecunia corruplus Dominum prodidit, sed jam per-
dileclionem operatur. In qua coenaMartha ministrat, dilus Dominum sequebaïur, qui loculos habens domi-
cum anima quoequefidelis operam Domino suoede- nicos, ea quoe millebahtur porlabal in ministerium
votionis impendit. Lazarus vero unus fit ex discum- pauperum, quoe eliam infideli 'mente furari solebat.
bentibus cum Domino,- cum eliam lu qui post pee- Vidensergo Dominuscor illius, cupiditatis jam sorde
catorum mortem resuscilaii ad jusliriam sunt, una pollulum, proevidens pejori proditionis sorde pol-L;
<mmeis qui in sua permansere juslilia, de proesenlia luendum, commisil ejus fidei quidquid habebant in):
veritaiis exsultantes,- poenilentes simul cum inno- sacculis, eumque de his quoeis vellet facere permisit,;
cenlibus coelestisgrarioemuneribus alunlur. Et bene ul vel collati honoris, vel habitoememoria pecunioe,1
eadem in-coenaBethania celebratur, quoeesl civitas menlem ab ipsius venditione revocaret; Verum quia'
in lalere monlis 01iveii,~elinterpretaïur Domus obe- semper avarus eget, neque unquam beneficiorum
dieniioe. Domus namque obedienlioe Ecclesia est, perfidus meminit impius a furlo pecunioequam por-
quoe fideliler Dominijussis obtempérât ; et ipsa est tabat, pervenil ad tradilionein Domini, qui pecuniam
civitas quoe super monlem misericordioe eonsritula, " sibi servandam commendabat
nunquam potest abscondi (Matth. v); ipsaque desui Dixit ergo Jésus : Sine illam, kl in aient sepulluroe
latere conslrucla redemptoris, id est, aqua ablurio- meoesetvet illud. Quasi innocenter interroganti Judoe
nis, et/sanguine sanctificalionis, quoe de ipsius la- Dominus simpliciter et mansuele, quo ministeiiuin
tere pro se morienlis exiere, imbuia est. Ubi eliam Marioepertineret exposuit, quia ipse videlicet mori-
altéra soror Lazari Maria, in magnoe indicium dile- turus, et ad sepeliendum aromatibus esset ungendus;
clionis, sicut sequenlia monslrant Evangelii, accepit ideoque Marioe, cui ad unclionem mortui corporis
libram unguenli nardi pislici pretiosi, et unxit pedes ejus, quamvis mullum desideranli, pervenire non
Jesu, et exlersit capillis suis pedesejus. Quo non so- liceret, donatum sit vivenli adhuc impendere obse-
- lum succedit indicium devolionis, sed et aliarum
quium, quod post mortem céleri resurrectione proe-
fidelium Deo anïmarum signatur pietalis obsequium: yenla nequiret. Unde bene Marcus Dominum de illa
Maria aulem accepit libram unguenli nardi pislici dixisse testatur : Quod habuit hoec, fecit; proevenit
pretiosi. Quid namque per libram unguenti, nisi per- nngere corpus meum (Marc. aiv). Jam defuncli tan-
fectio juslilioeexpriuiitur? quod unguentùm exnardo gere non poluit, solum quod poluit fecit. Proevenit
pislico dicitur esse confectum. Quid enim per un- vivum adhuc funerandi officiodonare.
guentùm, nisi bonus odor opinionis insinualus ? Et Pauperes enim semper habelis vobiscum,me autem
- hoc unguentùm ex nardo pistico, id est, nardo fideli; non semper habelis. Et hic magnoe moderamine pa-
nam Ttfoti;Groece,fides Latine dicitur. Sinefide enim tientioe Dominus non Judam arguit avaritioe, et non
Deo placere impossibileest (Hebr. xi), nec bona fama pauperum gratia de pecunia loqui, sed ex rationè
sine fide catholica fieri poierit. Ohomo, unge pedes demonstrat non esse culpandos eos qui ei.inter ho-
Jesu bene vivendo, dominica seclare vestigia;et ca- mines conversanli de facultatibus suis ministrarent,
pillis exlerge. Quoelibi superfiua sunt, pedibus Do- cumlam parvo tempore ipse apud Ecclesiam corpo-
mini necessaria sunt, id est, minimis quibusque in raliter esset mansurus, pauperes auiem, quibus elee-
Ecclesia, -de quibus in fine dicturus eril Dominus: mosyna fieri posset, in ea semper essent habendi.
Quandiu fecislis-uni ex minimis his, mihi fecistis Cognovitergo lurbamulta ex Judoeis,-quia illic est,
(Mallh. xxv). Domus autem repleta est odore, id et venéruntnon propter Jesum lanlum,,sed ul Lazarum
est, Ecclesia, vitoeTeligiosoebona fama ; nam odor vidèrent, quem suseilavit a mortuis. Curiositas hos,
bonus est vita bona. Audi Aposlolum :»Chrisli bonus non charitas, adduxit ad Jesum; sed nos versa vice,
odor sumus, inquil, in omni loco (II Cor. n). El in fratres charissimi, si cognoscimus ubi Jésus est,
Canlicis canlicorum : Unguentùm ^ejfusum nomenD ubi mansionem facit, ubi Belhaniam, id est, domum
luum.Item : Dumessetrtx in accubilu suo, nardus mèa animoeobedientis, in quahabitet, invenil, veniamus
dédit odoremsuum (Cani. i). Ubi aperle quid Maria illuc conlemplatione, non propter hominem lanlum,
semel feceril, typiee autem quid omnis Ecclesia, quid quem a morte animoesuscilàlum| spirilualiter viverë
anima quoequeperfecta semper faciat, oslenditur. donavit, sed ut bonam hominis vilam imitando, per
Dicit ergo ex discipulis ejus Judas Iscariotes , qui hoc ad visionem Jesu perlingere mereamur, quia pro
eral eum tradilurus : Quare hoc unguentùm non ve- certo cognovimus ubi Jésus est. Resurrexit enim post
rnit ttecentis denariis, et dalum est egenis? Voeimpio mortem, et ascendit in coelum, ubi babeî mansionem
traditori! voecomplicibus ejus nequitioe, eliam nunc perpetuara. Ipsa est vera Belhania, eivitas, scilicet,
membraChrisli persequenlibus, qui famara virlutis, coelestis,quam nullus valet nisi obediens inlrare.
quam ipsi habere non merentur, proximis qui ha- Cogilaverunlaulemprincipessacerdolum,ut et Laza-
bent invidere non cessant. Et quidem pulare posse- rum interficerent, quia mulli propler illum abibanl ex
mus Judam ob euram pauperum hoec fuisse locu- Judoeis,et credebanlin Jesum. 0 coecacoecorumver-
lum ; sed prodit menlem illius lestis verax, qui ait : sutia, occidere velle suscilatum, quasi non posset
Dixil autem, non quia de egenis perlinebal ad eum, suscitare occisum, qui poterai defimclum..Et quideia
 -787 BED^ï VENERAB1L1S OPERUMPARS H. SECT. i. — EXEGETICAGENUINA -788
se utrumque posse docuit, qui et Lazar.umdefun-A Asoeculorum, Regém fièri lioriiiriûm?Non eriiriiRex
ctum, el seipsumsuscitavitpceisum.PosjquamDomi- . Israël est Cliristus ad exigëiidumtribûturâj-vel ferro
nus.qualridu.inmn niortuum suscitavit stupenlibus exercilum armandum, hostesqué débellâridosrsed
judoeis, et aliis eorum invidendo credenlibus, aliis . - Rex Israël, qiiod mentem régal, quodiri oeierriiim
invidendopereuntibus, et discubuit in domo Jésus, consulat; quod in fegnurri coeloru'mcredérites, spe-
recumbente quoque Lazaro qui fuerat a, mortuis rantës, amanlesquepërducat. Dei êrgd Filius oequa-
sùscitalus, post unguentùm diffusum super pedes lis Pâlrï, Verbum-per'quod faetâsuntroriiriià,' quod
ejus, unde domus odore complétaest, 9e quibus in rex essê voluit Israël, dignatio est, non promotio;
superioribus, quantum potuimus, traclavimus ; ^ miseraiionis indicium -est; non poiêstatis augtrien-
nunc videndum est quid ante Domini passionemge- lurti. Qui enimappëllalusëstRex Judoeorum,in coe-
slum est. Dicit enim evangelista: lis est Dominusangelorum.
In crastinumaulemlurba mulla quos.conveneralad - Et invenitJésus-asellum, et sëdil super eum. Hic
diemfeslum, cum audissentquia venitJésus Jerosoly- breviler 'diciurri.est. Namquemadmodumsit faclum,
mam, acceperunlramospalmarum,elprocesseruntob- , apu.dalios evarigelistas plenissimelegitur. Adhibe-
viam ei, et clamabanl: Hosanna, benediclusqui venit lur aulem huic -facto prbpheticum teslimonium, ;ut
in nommeDominirex Israël. Rarni palmarum laudes B ' appareret.quod-riiagniprincipes Judoeorumeurii non
sunl significaniesvictoriam, qui erat Dominusmor- inielligebarit,in quoimplebalur quod legebarit.-In-
tem moriendo superalurus, el tropoeo crucis de venit ergOiJesusasellum, et sedit super,eum. -
diabolo morlis principe iriuniphaturus.. Hosanna, Sicut scriptumest :-Noli limere^ filiaSion : ecce
'
benédictusqui venitinnomineDomini.Nolaudumsane Rexluus veniet.sëdènssuper pullum ashioe.Hoecfilia
quod Hosanna verbum Hebraicum compositum.esl Sion, cui divinitus ista dicunlur, ,in iilis eral ovibus
ex duobus, corrupto et integro. Salva namque, sive quoevocem pastoris-audiebaiiLlà illa erat multitu-
salvifica,apud eos dicitur hosi; anna vero interjeetio dine quoeDominum venienlem tanta devotionelau-
estdeprecantis, quomodoapudLarinos interjeetio est dabat, lanto agminedëducebat : ei dielum est : Noli
doleniis heif,et interjeetio admirantispapoe.Denique liniere,illum agnosce quia le laudalur, et noli ire-
in Psàlmo ubi LXX Interprètes translulerunt : 0 Do- pidarc cum loquilur, quia ille sanguis fùndeiur, per
mine, salvumme fac (Psal. cxvm), in Hebroeoscri- quem tuum delictum-deleatur, et vita redimatur.
ptum esi:hosannaannaAdonai,quodinlerpresnoster Sed pullum asinoe in quo nemo sedér'at (lioc enim
Hieronymusdiligenlius elucidans ita.lranstulit : Ob- apud alios evangelistas invenitur) intellige populum
secro,Domine,salva, obsecro.Ëamdeninamquesignïfi- ~ gentium, qui iegem Domini non acceperât; asiriam
caiionemhabet ipsum verbumobseeraiionis,Hosanna vero (quia utrumque jumentum Dôniino adductum
' itàque salva, obsecro,signïticat, Çonsumpta liltera est) plebëraeam quoeveniebatex populoIsraël, non
vel vocali quoeverbum pri'us terminât, cum.perfeete . indomita lamen, sed quoeproesepeDomini agnovit.
dicitur hosi, per viriulem'lilteroe vocalisaleph, ai Hoecnon coghoverunldiscipuliejus. primùnij-Sed
qua verbum sequens iricipitanna; quod nietrici-jn. ,quàndoglorificqliisesl(id est,, quando virtuièm-suoe
Versibus scanderidis syrialoephenvocant, quamyis . resurrëelionis ostendit)iaiic rëcordatisunt quia-hoec
illlscripianï' lilterarii scanderitestransiliant : in hoc; erant scripta de eo. Recolëntes quippe seeuridum
autem verbo hosanna, îod liltera nec saltem scriba-, ^Scripturam, quoe ante passionem, vel -in Dbriiini
lur, sed «erisu lbquenliumsalvo, fundilus inlermit- passione compléta.sunt, ibi et hoc inVenerunt-, rit
làlur. Benediclusqui venitin nomine Dominirex Is- secundum eloquia propbelarum in -pullb aSinoesé-
raël ; sic accipiendumest, ut in nomine DominiDeii , deret. -, .--.".-. -
~
Patris imelljgaïur ; quamvis p'ossiiintelligi eliam ini Teslimoniumperhibebai lurba . quoe-erat cuni eo
norriinëSUd,quia et ipse Dominus,est. Unde alibi[ quando Lazarum vocavilde monumentoet suscitavit
scriptum est : Plùil Dominus a Domino.Verba ejusi -euma mortuis; proplereaet obviantvenitei lurba, qui
melius hostriini dirigunt intellectuni qui ail : Effo. > n audierunteum fecissehocsignum.Pharisoeiergodixe-
veni in nominePatris mei et nonswscepislisme; aliusÎ runl ad semelips.osiVidelis quia nihil proficimut,;
- venietin nominesue, hune suscipielis
(Joan. v). Hurni- eccemundustolus post eumabit. Turba lurbavit lUr-
lilaiis enim magisier est Ghristus, qui humiliavit t bam. Quid aulem inyides, coeçalurba, quia posl eum
semeiipsum,factus obediensusqûead morlem,morlemi vadit mundus për quem faelus est mundus ?
aulemcrucis(Philipp. ,n). Non.ilaqueamiltitdivinita- Erantautem géntilésquidam ex his, qui ascehde-
lem, quando nos docet humililatem. In illa Palri estt rant, ul adoraient in die feslo. Ri ergo accesserunlad
oequalis,iri liac nobissimilis.Per quod Palri esl oequa- Philippum, qui eral aBelhsaida Galiloeoeï et rogabànt
lis, nos ul essemuscreavit. Per quod nobis est similis,t eum dicenles,Domine, volumusJesum videre. Venit
rie periremus rederiiit. lias ei laudes lurba dicebat : Philippus, et dicit Andreoe.Andréas rursus et Philip-
Hosanna, benédictusquivenit in nomine Domini rexs pus dicuntJesu. Videamusquid Dominusad ista re-
Israël. Quâni vocemmentis invideniia principes Ju- sponderil, Ecce.voluerunteum Judoeioccidere, gen-
doeorum perpeti non poterani, quando regern suunii tiles videre. Sed eliam illi ex Judoeis erant qui «la-
Chrislum tanta multitudo clamàbat. Sed quid fuitt mabaut : Renedklus 'qui venit in nomineDominires
DominoRegem essè Israël, qui màgftum fuit Régii Israël. Ecce illi ex circumeisione, isti ex proeputio,
 IN S. JQANN!S;:Ë.VANGELIUM EXP0S1T10, . ." ' 79()
789 -."'.-
yelut arietes de diverso venienles, et in unam fidem A-qua niercede, quo proemio?)El ubi sum, inquit, ego,
.Christi.pspis osculo concurrentes. Audiamus. ergo illic et mini.siri mei erunl.. Merc.esestamoris, et ope>
'
vocem lapidis angularis. , • . . - - .-•. ; ris prelium quo niinistraïur Clirisio, esse cum illo
.r Jésus aulem,. inquit, respondit eis dicens: Venit cui ministratur. Ubi enim bene erit sine illo? aut
,hota-;Mt clarificelur Filius hominis. .Hic , qujsquam quomodo maie esse poterit cum illo? Audi eyj-
... - ,
forsjlanp.ui.et ideo se dixisse glorificatum, quiagen- . denlius -.: .
liles eum volebant videre. Non ita est,;sed videbat Et si quis mihi ministraveriljhonorificabiteumPaler
ip.sos-.geniiîes. post,-passionem. et resurrectionem meus? Quo honore, nisi ut sit eum filio ejus? Quod
suam in omnibus genlibus credituros, quia, sicut di- enim superius ait :. Ubi ego sum,-illicel ministermeifS
cit Apostolus,-,Çoecî/as^e.rparle-.in Israël facta est.,do- frit ; hoc inieliigilur exposuisse curri dicit :-Bonori*
nec pleniludogenlium intraret (Rom.xi). -Ex o.cca- ficabit eum Pater meus. Nam quem majorera honorera
.sione igiiurisloruni gentilium, qui eum videre cupie- acciperepoieriiadoplalus,'quamut sit ubi est unicus:,
bant, annunUat.fuluram pleniiudinem gentium, .et non oequalisfactus divinitati,-sed consocialus oeter-
promiuit ..janijanique adesse h.oram glorificarionis riitati? Quid sit aulem ininistrare Christo, cui operi
suoe, qua facta in-coalis,. génies fuerant credituroe. merces lanta promitiitùr, coiïsiderandum esl. Si quis
.Unde proedictumest : Exuliur.c.super cozlo,s,.Deu$, et 3 mihi minisirat, me sequatur: hoc inlelligi voluit',ac si
super,omnem.-le.rramgloria tua (Psal. LVI). Hoec est diceret : Si quis me non sequitur, non mihi mini-
genlium pleniludo, de qua diiii Apostolus :, Coecilas sirat : Minislrant ergo Jesu Christo, qui non sua quoe-
es parle in Israël facta esù,donecpleniludoqénliumin- runi, sed quoeJesu Christi, hoc enim esl, me sequa-
traret.(Rom. xi).Sedaliiiudinem glorificatianis-oppr- tûr,.vias ambulet meas, non suas, sicul alibi scri-
luiLul proecederel humiliias passionis. îdeo.seeutus ptum est : Qui se dicit in Christo manere, débet sicut
adjunxil :-. . . .;;-.> ille ambulavil,et ipse ambulàre (I Joan. u). Eliam si
... Amen, amendico vobis, nisi granum frumenlicadens porrigit esurienli panem, débet misericordia lacère,
.inlerrammortuum fueril, ipsum solummanet;si autem non de jactantia, non'aliud. ibi quoerere quam opus
moriuum.fueril, multum fruelum .offert.- Se .autem bonum, nescienle sinistra quid facial dexterâ.id est,
idicebiilijisuniesse mortificandum,et mulliplicandum: ut alienetur intentio cupiilitalis ab opère charitalis.
mnriificandum intidelitate Judoeorum; mulliplicàrt- Illi dicilur : Cum uni ex minimis meis fecisli, mihi fe-
dum fideomnium populorum. Jam vero exhortans ad çisti. Nec ea tantum quoeadmiseriçordiani pertinent
.passionis suoesectanda vestigia, - . ,-. : eorpoialein, sed omnia opéra propter Christnin fa-
; Qui amat, inquit, animant suam, perdet eam. "Quod ciens, tune erunl bona, quoniam finis legis Chiistus,
:duo.lmsmodisinlelligi potest : qui amat, perdet, id -ad justiiiam omni credenti. Credens, -minisiër est
.est, si amas, perde; si cupis vitam lenere in Christo, Chrisli usque ad illius opus riiagnoecharitalis, quod
noli tiniere mori pro Christo. Item, alio modo, qui est animam'suam pro fratribus ponere, hoc est enim
amat animamsuam, perdet eam ; noli amare in. bac et pro Christo ponere,-quia et hoc propter sua mém-
viia, ne pe.r.Jas in oeierna;viia^. Hoc autem quod bra diciurus est : Cum pro islis feciètis, prome fecislis
poslerius-dixi, magis habere videtur evangelicus (Rom. x). Detali quippe opère eliam se minislriimfa-
;Sënsus. Sequitur «enim:,-."-. ,..: cere et appellare dignatus est, ubi ait : Sicut Filius
Et.quï.odil animant,suam in hoc. mundo, in vitam .hominisnonvenit minislrati, sed minislrare, et animant
oeternamcustodiieam. Ergo quod supra dietum est, suam ponere pro multis (Mallh. xx). Hinc est ergo
qui amalj subinlelligilur, in hoc mundo, ipse ulique unusquisque minister Chrisli, unde est el minister
perdet;.qui aulem odii, ulique in hoctoundo, fn vjlam Christus. Sic ministrantem Christo honorifieat Pater
oeternamipse cusipdii eam. Magna et mirasententia, ejus honore illo magno, ut sit cum Filio ejus, née
quemadmodum sit hominis in animam suam amor unquam defieiat fides ejus. Communiler vero de
ul pereat, odium ne pereal. Si maie amaveris, tune omnibus ait : Si quis mihi minisirat. Omnis enimqUÎ-
odisii, AI bene oderis, tune amasti. Felices qui ode- cunque bene agit:; Christo minisirat. Unde unus-
runt,cuslo(liendo,ne perdant amando. Hic animoe quisque pro modulo suo ministret Christo, bene
.nomine vita proesens designatur, vel eliam hujus vivendo, eleemosynas faciendo, nomendoctrrnàmqùe
vitoe,deIectàrio,.quoepepdenda esl, ut, féliciter--inve.- ejus quibus potuerit proedicaiido. Qui vero bene-
nias voluntalem uiaui in regno Dei, quam fortiler vivenles exiionalur ut permaneant in bene vivendo, •
yicistiin hoc soeculo; nain sancti martyres odio ha- minisirat Christo. Qui vero hiimiliter admonenli se
buerunt han&proeseni.emvitam pro Christi nomine, obedil, minisirat Christo, et qui fideliter in hoc
dum magisvoluerunt banc proesenlemvitam perdere, soeculominisirat Clirisio, féliciter in futuro soeculo
quam Chrislum negare, implenles quod sequitur : régnai cum Christo. Cum Dominus Jésus prsedixisset
-Si quis minisirat,me-sequatur:Quidest,ine sequatur, in g-ano sinapis passionem suam, et suos hortaretur
. nisi use iinileair? Christus enim pro nobis passus est, minislros ut sequerentur eum, ad nostram rursus
ait,apostolus Pelrus, r.eiinquens.nobis exemphm, ut .'infirmitatemsuum temperavit affeciuin, et' ait :
sequamurvestigiaejus (l Pej. ïr). Ecce quod dielum Nunc anima mea turbata est.\Unde turbata est,
est.. '.',,;. Domine Jesu, anima lua? Nunquid non ideo animant'
Si quis mihi minisirat, me sequatur. (Quo fructii, accepisii, et hominem perfectum, ut patereris in ç.Q?J
 791 BED^E VENERABILISOPERUMPARS II. SECT.l. — EXEGETICAGENUINA. 7A2
Video le,, Domine, noslram infirmitatem in le A et super omnem lerram gloria ejus (Psal. LVI).
transferre, et in te causam suscipere nostram. Turba ergo quoeslabalel audiebat,dicebatlonitruum
"
'Ideo lurbalus es, quia voluisti ; sicùt natus fui- factum esse. Alii dicebanl: Angélus ei loculusest.-Re-
Bli, quia voluisti ; nam paulo ante de te dielum sponditJésus, et dixit : Non propter mevoxhtsc venit,
est, ubi Lazarum susritasli : Turbavit sëmetipsum; sed propter vos.Hic oslendil illa vice rion sibi indica-
nam his verbis ab infirmitate nostra rapuit nos ad lum quod jam sciebat, sed éis quibus indicari opm-
firniitalem suam. Vox est enim fortiludinis Domini, tebaf. Sicut aulem illa vox non propter eum, sed
ubi ail : Venithora ul clarificelurFilius hominis. Vox propter illos divinilus facia est, sic anima ejus non
t est infirmilalis nostroe, dum ait : Nunc anima mea propter eum, sed propter alios voluntale turbata est.
turbata est. 0 Domine medialor Dèus supra nos, Nunc judicium estmundi. Non enim de futuro ju-
liomo propter nos, agnosco misericordiam luam. dicio hoc dielum esse puiamus, quod in fine mundi
Sàm quod lu taritus tuoe charitalis voluniaie lurba- fuiurum est, ubi boni et mali separabunlur oeierna
ris, multos in corpore tuo, qui suoe infirmilalis ne- divisione, sed de judicio quod quolidie in sancta Dei
•'cessilate liirbantur, ne desperando pereant, conso- Ecclesia solel esse. Possidebat ergo diabolus genus
laris. Audi ergo, o miles Chrisli, quid deinde subjun- humanum, et reos simpliciorum lenebat chirographo
gal. Cum dixisset : Nunc anima mea turbata est. Et B peccalorum, dominabalur in cordibus infidelium.Ad
quid dicani, inquit : creaturam colendam deserendo Creatore deceptos
< Pater, salvificame ex hac hora, sed proplereaveniin captivosque trahebal. Per Christi aulem fidem, quoe
fianc horam. Pater, clatifica luum nomen. Docuit le morte ejus et resurrectiono firmaia est, për ejus
quid cogites, docuit quid dicas, quem invoces, in sanguinem, qui in remissionëm fusus est peccalo-
quo speres, cujus volunlatem certam alque divinam rum, millia credentîum a dominaiu diaboliliberantur,
tuoe voluntati humanoe infirmoeque proeponas. Non Chrisli corpori copulantur, el sub lanlo capite uno
ideo libi videatur ex alto deficere, quia te vult ab ejus spiritu fidelia membra vegetanlur. Hoc vocabat
imo prospicere. Nam et tentari dignaïus est a diabo- judicium, liane discrelionem, banc a suis redemplis
lo (Matth. iv), a quo utique si nollet non lentaretur. diaboli expulsionem-. Denique, attende quid dicat,
Et ea respondit diabolo, quoe tu in teniationibus quasi quoereremusquid esset quod ait: Nuni judicium
debeas respondere. Et ille quidem teutalus est, sed est mundi, secutus exposuit, ail enim :
non periclitatus, ut docéret le in lentatione pericli- Nunc princepshujus mundi ejicietur foras. Audi-
tantem lentalori respondere, et post lentalorem non vimus quale dixerit esse judicium. Non ergo illud
iré, sed de periculo teniationis exire. Sicut aulem quod in fineventurum est, ubi vivi et morlui judi-
hic dixit : Nunc anima mea turbata est, ila eriam ibi G candi sunt, aliis ad sinistram, aliis ad dexleram
dicit : Ttistisestanimameausque admortem.Ei:Pater, 6eparatis ; sed judicium quo princeps hujus mundi
si fieri potest, transeat a me calix isle (Mallh. -xxvi). ejicietur foras. Quomodo ergo inlus erat? quo eum
Hominis suscepit infirmitatem, ul doceat sic contri- dixit ejiciendum foras ? Nunc, inquit, princepshujus
statum el conturbalum quod sequilur dicere : Ve- mundi ejicietur foras, hoc iritelllgendum est quod
rum non quodego volo, sed quod lu vis, Pater. Sic nunc fit, non quod tantum post futurum esse in no-
eriim homo ab humanis in divina dirigitur, cum vo- vissimo die proevidebat.Ergo Dominus,quod sciebat
luntati humanoevoluntas divina proeponitur. Quid est post passionem et glorificalionemsuam per univer-
aulem : Clarifiea tuum nomen, nisi in sua passione sum mundum multos populos credituros, in quorum
el resurrreelione? Quid esl ergo aliud, nisi ut Paler cordibus diabolus intus erat, cui quando ex fide re-
darilicei Filium, qui clarificat nomen suum, eliam 'mintialur, ejicilur foras, dicit : Nunc princeps mundi
însimilibus passionibus servorum suorum ? hujus ejicietut foras. Sed dicit aliquis : Numquidde
j Venit ergo voxde ccelo: Et clarificavi,el iterum cordibus palriarcharum et prophetarum veierumque
clarificabo. Et clarificavi,antequam facerem mun- juslorum non est ejeclus foras? Ejectus est plane.
dum ; ei ilerum clarificaboresurgentem a mortuis, et Quomodoergo dielum est : Nunc ejicietut feras ?
flseendentemin coelum. Et aliter inlelligi potest : "Quomodo puiamus, nisi quia lune quod in hominibus
.Elclarificavi, cum de virgine natus est {Matth. i), paucissimisfactumest, nunc in multismagnisquëpopu-
cum de coeloper indicem slellama Magisadoratus est, lis jam futurum esse proedictumest ? sicut illiidquoddi-
cum a sanctis sancto Spiritu plenis agnilus est elum est : Spitilus autemnondumerat dalus, quia Jésus
(Mallh. n)^ cum descendente Spiritu in specie co- nondumetat glorificatiïs(Joan.vw); potest similemha-
luniboedeclaraïus, cum voce de coelosonanle mon- bëre quoestionem,et similem solutionem. Non enim
.stratus (Matth. m), cum in monte transfiguratus sine Spiritu sancto futura proeriuntiaveruntprophelae
{Mallh. xvu), cum miracula mulla fecit, cum multos (I Pet. i), aut non eliam Dominuminfantem in Spiri-
sanavil atque mundavit, cum de paucissiniis panibus tu sancto Simeon senex et Anna vidua cognoverunt
lanlam mulliludinem pavït (Matth. xtv), cum venlis (Luc. n), elZacharias et Elizabeth, qui de illo non-
et ftuclibus impéravit, cum mortuos suscitavit dum nato, sed jam concepto tanta per Spiritum
( Luc. vin).- Et iterum clarificabo, cum resurget a sanclum proedixerunt(Luc. i) ; sed Spiritus nondum
niorluis (Joan. xi), cum mors ei ultra non dominabi- erat dalus, id est, illa abundanlia gralioe spirilualis,
iur (Rom. vi),. cum exallabitur super coelos Deus, qua congregari linguis omnium loquerenlur, ac sic
Î93 IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. 794
in linguis omnium genlium fulura proenunliaretur A test secundum innumerabiles differentias quibus in»
Ecclesia: qua gralia spiriurali populi congregarenlur, ter se per sola peccata homines distant, ab excel-
qua longe iateque peccata dimiilereniur, et millia sissimis usque ad humillimos, a rege usque ad men-
millium Deo recondliarenlur. Quid ergo, ait quis- dicum : Omnia, inquit, traham post me , ut sit caput
piani ; quia diabolus e credenlium cordibus ejicitur eorum, et illa ntembra ejus. Sed si exallatus fuero,
foras, jam fidelium neminem tentai ? imo vero inquit, a terra , hoc esl, cum exallatus fuero. Non.
lenlare non cessât; sed aliud est intrinsecus re- enim dubilat futurum esse quod venit implerc. Hoc
gnare, aliud lorinsecus oppugnare. Aliud est vulne- referatur ad illud quod superius ait : Nisi granum
rare, aliud occidere. Sed si vulnerat, adest qui sa- frumenti cadens in terram morluum fueril, ipsum
nat, quia sicut pugnanlibus dietum est : Hoec scribo solum manet. Si autem morluum fuerit granum,
vebis,ut non peccelis(I Joan. u), ila qui vulneranlur mullum fructum affert. Namexaliationem suam quid
quod sequitur audiunt : El si peccaveritis,advocatum aliud dixit, quam in cruce passionem? quod et ipse
habemusàd Patrem, Jesum Chrislumjustum, el ipse evangelista non tacuit. Subjunxit enim , et ait : Hoc
est propilialio peccalorum nosirorum (Ibid.). Quid autem dicebatsignificansqua motte essetmorilurus.-
enim oramus cum dicimus : Dimillenobisdébita no- Respondit ei lurba : Nos audivimus ex lege, quia
slra (Mallh. -yi), nisi ut vulnera noslra sanenlur? Et B Christus manet in oeternum; et quomodolu dicis :
quid aliud pelimus cum dicimus, El ne nos inferas in Oportetexaltari Filium hominis?Quis isle? Memoriter
tenlationem? nisi, ne ille qui insidiatur, vel certe tenuerunt quod Dominusdicebat assidue Filium ho-
exirinsecus nullus irrumpat ex parle, vel nulla nos minis se esse. Nam hoc loco non ait : Si exaltatus
fraude decipiat, nullis nos subvertat machinis. Quan- fuerit a terra Filius hominis, sed, sicut superius di-
do non lenet locum cordis, ubi fides habitat, ejeclus xerai, quando nuntiati sunt genliles illi qui eum vi-
esl foras. Sed nisi Dominuscusiodierit civiialem,in dere cupiebanl : Venit hora, ut glorificelur Filius
vamûnvigilalqui cuslodit eam (Psal. cxxvi). Nolite hominis. Hoc itaque isli animo relihentes, et quod
ergo de vobis ipsis proesumere, si non vullis foras nunc ait : Cum exaltatus fuero a terra, mortem crucis
"ejectum diabolum intro iterum revocare. Absil au- intelligentes, quaesierunt ab illo et dixerunt :
tem ut diabolum mundi principem ila dielum exisii- Nos audivimusex lege quia Christus manet in oeter-
mëmus, ut eum coelo etterroe dominari posse cre- num ; et quomodo tu dicis: Oportet exaltari Filium
damus ; sed mundus appellalur in malis hominihus, hominis? Si enim Christus est, inquiunt, manet in
qui loto terrarum orbe diffusi sunt, sicut appellalur oeiernum; si manet in oeternum,quomodoexaltabitur
domus in his a quibus inhabilatur, secundum. quod « a terra? id est, quomodo crucis passione morielur?
dicimus, bona domus est, vel mala domus est, non Hoc enim eumdixisse intelligebant, quod facere cojji
quando reprehendimus sive laudamus oedificiumpa- labant. Non ergo eis verborum istorum obscuritatem
rielum atque tectorum, sed ipsos mores vel bono- aperuit infusa sapientia, sed sliniulala conscienlia.
rum hominum vel malorum. Sic ergo dielum est: Dixil ergo eis Jésus : Adhucmodicum lumen ih'vo-
Princeps hujus mundi, id est, princeps malorum ho- bis est. Hinc est quod inlelligetis, quod Christus ma-
minum, qui habitant in mundo. Appellalur eliam net in oeternum.
mundus in bonis, qui similiter tolo terrarum orbe Ergo ambulatedum lucem habelis, ul non vostsne-
diffusi sunt, inde dicit Apostolus: Deus eral in Chri- broecomprehendant.Ambulate, accedite, totum inlel-
sto mundumreconcilianssibi (II Cor. ni). Hi sunt ex ligile, et moriturum Chrislum, et viciurum in oeier-
quorum cordibus princeps mundi ejicietur foras. num , et sanguinem fusurum quo redimat, et ascen-
Cum ergo dixisset : Nunc ptinceps hujus mundi eji- surum in sublimia quo perducat. Tenebroeautem vos
cietur fotas, comprehendent, si eo modocrediderilis Chrisli oeler-
- Et ego, inquit, si exallatus fueto a terra, omniaira- nitalem, ut negelis in eo mortis humilitalem.
hampost me. Quoeomnia? nisi ex quibus ille ejicitur Et qui ambulal in tenebris, nescil quo vadat. Sic
foras. Non autem dixit omnes, sed omnia. Nonenim D potest otfendere in lapidem offensionis, et pelram
omnium est fides. Non itaque hoc ad universilalem scandali {Rom. ix ), quod fuit Dominus coecis Ju-
hominum retulit, sed ad creaturoe inlegritalem, id doeis, sicut credenlibus lapis quem reprobaverunt
est, spiritum et animam el corpus, el illud quod in- oedificantes,faelus est in caput anguli ( Matth. xxi ).
telligimus, et illud quod videmus, et illud quod visi- Hinc dedignati sunt credere in Christum, quia eorum
biles et contrectabiles sumus. Qui enim dixit : Ca- impietas contempsit morluum, risit occisum ; et ipsa
pilluseapitis vesirinon peribil(Luc. xxi), omnia tra- eral mors grani multiplicandi, et exallatio trahentis
hit post se. Aut si omnia ipsi homines intelligendi post se omnia.
sunt, omnia proedestinalaad salulem possumus di- Dum lucem habelis, crédite in lucem, ut filii lucis
cere, ex quibus omnibus ait nihil esse periturum, sitis. Cum aliquid veri auditum habelis, crédite in
cum supra de suis ovibus loquerelur. Aut certe veritaie. Et considerandum quod non ail : Videle
omnia hominumgênera, sive in linguis, sive in gra- lucem, sed, Crédite in lucem, videndam post hujus
dibus honorumomnium, sive in diversitolibus inge- vitoeviam. Seipsum enim (ut dielum est) dicit lu-
niorum omnibus, sive in arlium iicilarum et ulilium cem , in quam oportet credere, suam per hoc dei-
professionibus omnibus, el quidquid aliud diei pp- laiem significans.
 ';795 BEô/E VENERABILÏSOPERÙMPARS II. SECT, ï, —' EXÈGETICAGENUINA. 706
:-HoeClocut'us'estJésus, et-'àbiit, et àbscondit se ab À ërgo peccatum Judoei, qUodeos facere non çompu-
'èii. Non ab'eis qui credere et diligërë coeperant, iit, cui pèccatuin nbn;piaeet, sed facturos esse proe-
hoiitib eis qui ïuin faillis p'aimarum etia'udibus ob- dixit, quem iiih'il iatet. Sed ea ,quoe^equuntur
viant vénérant, séd ab eis -qui videbani et invidë'- Evangelii-verbà urgent y el profundiorem qnoesiio-
•bârit, qiiià-iiee vidébant, sed in lapitiém illum Coe- neirifaclunt. Dicitur eiiini hic-quasi-causa sit in-
'cii'ii offèndebanti'CumHâutenvse abscoridissetJésus crëdulitaiisilloruni, qui -illorum.oculos-excoecavit;
ai) eïsyqui illufri occidere cupiebant-(quod soepë et cor indurayir. Hoc omnino de Deo dicitur, non
propter obiîvioriëmcommonendi eslis), hostroeinfir- de diabolo..Sëd .causa quoeienda est cur propheta
;riiitati corisùluii, nbri suoepôlesiati dërogavit. Proe- dixisset Jioe Dêum fëcisse, quam, codonanle,
'riuriiiâtà Dominus Christus-passiorië.siia iri exalla- quantum poterimus, exponamus.JN'onpoleiant cre-
lioné -crucis, quod Judoei intelligentes qùoestionërn dere, quia hoc propheia proedixit,quia Deus hoc fu-
propbsuèruht quomodo dicérét se^ësse morilurum, turum esse proescivil.Quare autem non •poieram.jsi
CUiiï ëx'legë âudiërinl' quod dirïslus manet in a me guoeratur, respondco quia nolebanl. Malarii
oeternum,"dfeindéintùlil evangelista, et ait': - quippe eorum voluntatem proeviditDeus, et per pror-
''"''Curiiâulem ïanta signa fechsel coram eis', lion cre- phetani -proenunliavit ille cui abscondi futura non
"débdnlih éum'yut:sérmol'saioeprophcloeadimplerelut,B-possunt, et liane exGoecaiionemvel. induràtionem
quem-dixit, Domine, quis-credidildudilui' nostro ? et mala eorum meriiisse voluntate. Sic enim exeoecat,
brachiumDominicuprévëlalum esl?'Quis, pro rarilalfe sic obdural Deus, desërendo, et non adjuvando, quod
•posuit,' .quia qUGd saticii prbphéioe a Deo audie- occulto nobis judicio facil, sed nunquam-injusio.'
•runf ,r etiu populo proedicaverunl, p'aucissimi cre- -Cum.ergo Paulus apostolus iiaricipsam diffici'Ilimafn
"diderunl. Ubi in éd.quod ail ; Brachium Domini cui quoestioueiHIraciàret, ait ": Nunquid iniquitas esl
«tevélatuinest?'salis, osiendit brachium Domini ipsum àpud.Déum?.'-Absit~(Hom.-is). Si ergo absit ut silini-
Dêi Filium nuucupatum, non quod Deus Paler fi- quiias apud Deum, sive quando adjuvai, sive quando
gura delèrminelur carnis humanoe,eique Filius tan- non adjuvat, juste.facit, quiaBuinia non temërilate,
quam membrùm: corporis boereat ; sed quia brnnià sedj iidiciofacit.Porro si judicia saiictorumjusia sunt,
per-ipsum facta surit., ideo brachium Domini dicius quanto magis.saiiciillcàntis-et "justificantisDei? Justâ
«si. Sicut enim tnum esl brachiïim.per quod opera- ergosunt, séd occulta.Ideocum quaistioneshujusmodi
ris, sic Dei brachium dietum est ejus verbum,.quia -in médium venerint, quare alius sic, el alius sic ju-
..per vèrbum'-operatus-est mundum. Cur enim homo dicelur, quare ille Deo deserente excoeealur, ille
brachium ut aliquid operelur extendit, nisi qùia non _ Deo adjuvante illuminatur, non nobis judicium de
contimio'fit quaddixerit ? si aulem lama polesiaie judicio taiiti jûdicis usurpemus, sed contrëmiscentes
; proevaleret, ut sine illo'corporis molu fieret quod exclâmëmus cum Apbslolo : 0 aliihido divitiarum
diceret-,-brâch'iiirii1ejus esset verbum ejus. Sëd Do- s'apientioeet scienlioeDei, quam iiiscrut'abiliasunl ju-
-niihus Jésus Dei Patris unigenilus Filius, sicut non dicia ejus et "investigàbilesvioeëjus{Rom. xi) ! De la-
est patërni corporis rneinbr0ni,-îta non estfcopiâ- libus vero quoestibnibusvel judiciisDëi-admonenteni
bile vel sonabile ac iransilorium verbum -,quia cum audiamus Scripiurani, atque dicentern : Altioratene
-
o'mriiâpèfip'sùmf.àclasurit', Deus étal-Verbum (Joan. quoesicris,el forliota le ne perscrutalus fueris (Eccti.
i)'. Qùëm evangelista Verbum nbmiriavit esse apud m). Përveniamus ergo iri v.iamfidei,-hançperseveran-
- Dëuhi, huiic
pi'bpliela braehlum Domini nominàvit. tissinie tGiieanius.ïpsa perducit ad-cnbiculumrégis,
• D'uni'brachiurii Domini audivimus , Dei virtuiem et in
qiio sunt ornnes . ihesauri sapientioe absconditi
Dëi sapientiairi Giirislum àgnoscanius, per quem fa- (Ço/oss.u). Nori'enim Dominus ipse Jésus Christus
' clàsuht'biririiai Omnia éhirnin sapienlia fecisii(Psûl. suis illis iringnis et proecipueeleclis diseipulis invi-
cm), dicit Psalmista. Non est eriim ipse qui Pa- dëbat, quando dicebat'-: shtlia habeovobis dicere,-sed
pier, ied unum surit ipsë et Paler, el "oequalisPalri, non poicslisïlla porinre niodo (Joan. xvi). Ambulari-
iïbique tbius>ilie quoesiiodif'fkilisoritur : quid fecis- "Ddum est, preficienduinest, crescendum est, uxsinl
Senl Judoeimàliyvel qiioe'culpaillorum esset,"ut non -corda"nosiia capacia ëarum rerum quas eapere mo-
"credéreni, si hecessè erat ut-semio 1saineprophétie do non -possumus.'Quod si nos ultimus dies-.profi-
impîerëiur quem dixil : Domine,qiiis tredidit au'dilv.i cienies invenerit, ibi discemus quod hic non poiui-
- nostro? etbrachiumDominicui revelalwnest mus".Non itaque miniiii esl quia non po.teranl cre-
(Isa. ïïuj!
'Gui. quoesiiohi resporide'musDeum ,'proesciu'mfutu- dere, qùorani volunlus sic-superba érat, ut ignoraii-
' rofum ;
per'propliëtani proeitixisse, tamen non fe- les Dei. justilia'm, et sliain volentesconstiluere(Rom.
cisse. Non enim proplerea quemquam Deus ad-pec- s); sicut'-de-illisdieil .-Aposiolus,jusiilioe Dei noluè-
• candùrii cogil, quia fulura hominurii
peccata-jam r'int essesubjeeli. Quia enim non-ex flde, sed'-tau-
hovil. '-Ipsorum enim proesèivit peccata-,'iioir sua , . quam ex operibusiumucnint, ipso guo'iimore coeeau
'"nori'ciijiis'quarrialtêrius, sed ipsorthn. Quapropte'r, offenderùnl in lapiderrioffensionis. Sic autem.dietum
Si ëacquoe ille proescivil ipsorum, non sunt ipso- est, non poterant, ubi intelligendum est quod nole-
Vurii, non véra proescivil'.Sed quia illius proescientia banl, quemadmodum dielum- esl de'Domino-Deo
•falli non potest, sine dubib non âlii ,séd ipsi pec- •nostro r-St- credhnus, ille ' fidelis permanet,- negare
cant, quos Deus peccaturos esse proescivil.Fecérurit seipsumnon potest (il Tint. ir). Sicut laûs est voluii"
 78-7 - • r..."". -,' IN S. JOANNIS-EVANGELIUM EXP0SI.T1O. , •_ 793
.latis-di.vinoe,quod illos.salvos fieri .voluit, ila quod,v\ Doctrina mea non est mea, sed ejus qui memisit (Joan,
. illi non poterant credere, culpa est volunta.lishuma- vu). Ubiintellexiiiius eum dbctfïriarri suàiiï dixisse
noe. Hoc de Judoeis.qui excoecaii.el indurati sunt, vérhnm Patris, quod est ipse; et hoc signilleâssedi-
.Deus proescivil,atque in ejus spiritu propheta proe- cendo : Doctrinamea non est mea, sëd éjus'qûi nie
dixil. Quod vero addidit.: El convertaniur.,et.sanem misit, quod a seipso ipse rioriessët, sed habèrëra
"
eos, utruni subaudiendum sit, id est, non conyer- quo esset. Deùsénirii de Deb'tilius Pâirïsi; Pater âU-
lantur, eorinexa.desuperisenieinia oslendil, ubi di- lem non Deus de Deo, sed Deus Paler filin Nùric
etum.est.: Ul non,videant oculis, el intelligantcorde, autem quod ait : Qui crédit in me, non 'crédit ïhine,
quia et hic utique dietum est, non iniel.ligant. Ei.ipsa Sedin eum qui'misit me ;'qùottiodo iii'telieclurî'suhiUs
ënim ebnversio de illius gratiaest, cui dicitur":Deus nisi quia h'oino appârëbat hbmiriibifs, cUrn lafërët
virlutiim, couvertenos (Psal. LXXIX). An forte et hoc Deus? et ne pulârerit hoc ëurii èssè : taritummodo
de supernoemedicinoemisericordia factum inteiligen- quod videbarit, talem ac lâiiium sed voleris crëdi
dum est, quoniam perversoe et supernoe voluniatis qualis et quanlus est Paler : Qui crédit in nié; inquit,
èrahl, et justiiiam suam consliluere volebant, lit ad non crédit in me, id est, qùodvidët,:ie(i in èuin-qui
hoc âèse'rereniur, et coecarerilur; ad hoé.iriqùarh, misil me, id est iri Patrërh ; uude riecëssëest'ttt ëum
"
ëxcoecàrëntur, ut bfferiderentin !apidèm.offensioriiss credai filium hàberë;ëldum Pairëra crédit oelërhûrii,
ël implefëntùr faciès eorum igiibminia, el ila humi- crëdat et filium habere cooeternum sibi, et^ëonsub-
liati qUoererëntiibhien Domini, et non suam qua in- slantialèm sibi.-Proplerea dixit :-Qui'crédit in.me,
flatur supéibus, séd jusiitiani Dei, qua juslifïcàlur non crédit in nié, uolens ul- totuiiv quod de Christo
iinjiius? Hoc eriini riiultis eorùiu prbfecltiri bbiiurii, erëdit-ur secundum hominem credereluri'Ille >berie
qui, dé sub sceleï'é cbmpûriçti, in Cliristutii posiea - crédit in me, qui secundum id quod videxme, non
crediderunt :"pro quibus et ipse oràverat, dicens;: lanlum crédit in rne, sed s'e^ïmdum:id quod crédit
Pater, ignos'ceillis, quià nesciunl quid faciunl (Luc. in me crédit oequalemesse Palri; Ac-ne putareiur
xxm). Sequitur z sic voluisse inlelligi Palrem , lanquam Patrem «nul-
' Vérumlamenet ex
principibtis.multi credideruntin torum filiorumper-graliam regeneralorum, non unici
ium,scdpropléf Pharisoeosnon confilebantût,Uldesij- Verbi oequalissibi, continuo subjecit : . t --,. -, .;
nagoganon ijicerentur.Dilèxerunl enim gloriamhomi- > ELqul videt me, videteumqui misit me.Usqueadeo
num magis quamgloriam Dei. Videte quemadmodum non dislat inter eum .et me,.ut qui-tneyidel mdeat
notaverit evangelistaet improbawrit. quosdarii, quos eum.qui misit me..Jloec visio intelleelualis, non car-
tamen in eum dixil credidisse, qui in hoc ingressu a. ualis, débet inlelligi, quoe modo in laude:esl,sauciQ-
, fidei, si proficerent, amorem quoque humanoeglorioe . rum, post resurrectionis ullimoediem in re oeternoe
• proficiendo superarent, quem superaverat Aposto- bealiludinis erit, de.qua alibi ait : Realimundo corde,
lus, dicens : Mihi autem absil gtoriari, nisi in cruce quoniam ipsi Deum videbunl.XMallh.v).,Atiendam.us
Domini nostri Jesu Chrisli, per quem mihi mundus > coelera. Ego lux in mundum veni, ul omnisqui crédit
crucifixusest) etego mundo (.Girfa/..vi)..Âd hocenim in me, in lenebris non maneat. Dixit quodam loco di-
et-ipse Dominus crueem suam,' ubi eum dementia scipulis suis : Voseslis lumen mundi. Non potest abs-
sUperboeimpieiatis irrisit, in eorum qui illum erede-, condi civitas super piontem.çonstiluta; neque, qcçen-
renl frontibus fixit, ubi est quodammodo sedes vere- dunt lucernam, el ponunt eam sub modio,. sed super
cundioe,ut se .nomine ejus fides non erubescal, et cqndelabrum, ut luceat omnibus qui,in domosunt-. Sic
; magis Dei gloriam quam hominum diligant. Loquenle , luceat lumen, vestrum. comm hominibus,,ut vjdeànt
.Domino Jesu Christo apud Judoeos, etianla miracu- opéra vestra bona, et glorificentPalreni veslrum, .qui
..lorum signafacienje, quidam crediderunt proedesiinatï in coelis esl (Mallh. v). Non tamen -dixit :, Vos lux
in vilâmoeieniarii,quos-eliamvoeavilov-essuas. Qui- yenistis in mundum , ut omnis qui crédit in vos, in
dam vero non crediderunt;-nec poterant.credere, eo tenebris non maneat. Nusquani hoc legi posse cbn-
quodocculto.néctameninjusto judicio Dei fueranl ex- D firmo. Lumina ergo sunl omîtessancti ; sed credendo
coecati.Aliiveropalamcredentes, et cum ramis palma- illuminanturab eo, a quo si quis recess.eiit, tenebra-
rumpecurrentes, alii.vero^occultecredentes, sed pro- bitur. Lumen,aulem illud quod illuminât,, a se rece-
pt.erPharisoeosnon eonfitenles, quos evangelisianota- dere non potest, quia incommutabiie omnino. est.
vit eumdixit: Dilexeruntgloriam hominummagisquam Cum aulem dicil : Ounrisatii crédit in me,,in tenebris
gloriamDei. Gloria Dei est publiée confileriChrislum, non manet, salis manifestât,omnes se in..tenebris iu-
sicut martyres sancti fecerunt : elequibus-alio loco venisse; sed ne in eis tenebris remanèant, in quibus
Ipse. Dominusait : Qui,meconfessas fueril coram-ho- invenli sunl, debeiit credere.in lueeni quoevenit in
minibm, confileboret ego eum coram Paire .mei. Qui hune mundum, quia per.illaru factus est mundus.
çoiifiietur Chrislum confessione. laudis, confiiebi- Et si. quis audieril, iiiquij, verba mea, et non cuslo-
, 4ur, id est, laudabilur a Christo coram Deo Paire. dierit, ego non judico eum. Audite, quomodo.~dicit
/-Hisita se habenlibiis,. et sua jam propinquanle pas- Filius : Ego non judico eûm, cum dicit alio loco :
sione» Paler sed omnejudicium dédit
Jésus clamavitet dixit: Qui créditin me,non créditin Filio nonjudical: quemquam,
(Joan. y) nisi quia iulelligendiim est quod
me, sêdin eumquimisitme. Jam dixerat quodanî loco : sequitur :
 799 BEDJE VENERABILISOPERUMPARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 800
Non enim veni, inquit, ul judicem mundum, sed.A erat. Quid est aulem Sicut dixit mihi, sic loquor,
M salvum faciqm mundum. Nunc ergo est tempus nisi verbum loquor? lia ille dixit ul verax, ila isle
miserieordioe, post erit judicii, quia misericordiam, loquitur ut veriias. Verax autem genuit Verilalem.
inquil, $1,judicium canlabo tibi. Domine ( Psal. c). Quid ergo jam diceret Verilali ? Non enim imperfe-
Sed de ipso eliam futuro novissimo judicio videte cta erat Veritas, cul verum aliquid adderetur. Dixil
quid dicat : . ergo Verilali qui genuit Verilalem. Porro ipsa Ve-
Qui spernit me, et non accipit verbà mea, habet ritas sic loquilur ut, ei dietum est, sed ïhtelligen-
qui judicet eum. Sermo quem loculus sum, ille judi- tibus quos doeet ut hâta est. Ut autem crederent
càbit eumin novissimodie. Non ail : Qui spernil me, homines quod inlelligere nondum valent, ex ore
et non açcjpil verba mea, ego eum non judico in carnis verba sbnuërunt, et abierunt. Transvolanles
novissimo die. Venit enim Filius Dei ad salvandum, soni slrepuerunt peraclis morulis temporum suo-
non ad judicandum. Ideo dixit ;.rNonjudico eum , id rum ; sed res ipsoequarum signa sunt soni, tracloe
est modo in proesenli, sedjudico eum in novissimo quodanimodo in eorum memoriam qui audierunt,
die. Cum enim dixisset : Qui spernit-me, el non ac- eliam ad nos per litteras, quoevisibilia signa sunt,
'Cipil vérba mea, habet qui judicet eum, exspectanli- _ pervenerunt. Non sic loquitur Veritas : intelligenti-
bus quisnam ille esset, camus adjunxit : Sermo » bus mentibus intus loquitur; sine sono iuslrUil; in-
quem loculus sum , ille judicabit euin in novissimo telligibili voce perfundit. Qui ergo potest in ea vi-
die. Salis manifestavit seipsum judieaturiim in no- dere nativitatis ejus oeternitatem, ipse illam sic
vissimo die. Seipsum quippe loculus est, seipsum audit loquentem, sicut ei dixit Paler quod loquere-
annunliavit, seipsum januam posuit, qua ipse ad tur. Excitavil nos ad magnum desiderium inlerioris
oves paslor inlraret. Aliter itaque judicabuntur qui dulcedinis suoe; sed crescendo capiamus, ambu-
non audiemnl, et qui aiidierunt et contempserunl. - lando crescamus, proûciendo ambulenius, ut per-
Qui enim sine lege peccaverunt, ait Apostolus, sine venire possimus per. seipsum, ad seipsum seipso
lege peribunt; et qutiti lege-peccaverunt, per legem ducenle nos, el promitlenle nobis : Ego.sum via,
judicabuntur (Rom. n). veritas ej, vita (Joan.'siy): Via quoerenlibus, ve-
Quia ego, inquit, ex me non sum locutus.Ideo se ritas invenienlibus, vita permanentibus.
dicit non Ibëulumex seipso. Jam hoc soepediximus, CAPUT XIII.
quod Filius a se non esl, sed a Pâtre, ideo adjunxit : Scripturus evangelista Joannes memorabile illud
Sèd qui misit me Pater, ipse mihi mandalumdédit Domini miriistërium, quo discipuiisin Pascha prius-
quid dicam, et quid loquar. Non enim locorum spa- ifj quam ad passionem iret, pedes lavare dignalus est,
tio, non syllabarum expressione, non vocali sono primo ipsum nomen Paschoequid myslice siguaret,
Paier filio loquilur, ut filiusmandalum Patris au- aperire curavit, ila incipièns :
diat, sicut Filius hominis ab -nomine audire solet Ante diem autem feslum Paschoesciens Jésus quia
quid Pater mandel illi ; sed unicus Filius esl Verbum venit hora ejus ut transëal ex hoc mundo ad Patrem,
Patris", et Sapienlia Patris, iri illo sunt oriinia man- cum dilexisselsuos qui erant in mundo, in finemdi-
data Patris. Neque enim mandatum Patris aliquando lexil.eos. Pascha quippe transitus inlerpretalur, no-
Filius nesc'ml, ut eum necesse esset extempore lia- men ex eo velus habens, quod transierit in eo Do-
bere quod accepit, ut nascendo accipere, dederitque minus per jEgyplum perculiens primogeniia jEgypii,
illi gignëndo Pater quod non haberet, sed éum ge- et filios Israël liberans, et quod ipsi filii Israël trans-
nuil vitam habentem, sicut superius ait : Sicut Pater ierinl illa nocie de Mgypiia seryilule, ut venirent
'
habet vilam, sic dédit et Filio vilam haberein semet- ad lerram promissoeolim hoereditatisèl pàcis (Exod.
ipso (Joan. v), id est, genuit Filium vilam haben- xn). Myslice aulem significans quod in eo Dominus
tem ïn semetipso. Sic dicit hic : Sicut mandalum transilurus esset ex hoc mùndo ad Patrem, et quod
dédit mihi. El quia oeterna ipsa nalivitas nunquam ejus exemplofidèles,abjectis temporalibusdësideriis,
non fuit, Filius qui est vita, el sicut est vita oeter- 0 abjecla viliorum servitute, eonlinuis virtutum sludiis
na, sic est qui natus esl vita oeterna, ila et manda- iransiie debenl ad promissionem patrioe coelestis.
tum , non quod Filius non habeal, Paler dédit, Quomodo autem transierit Jésus ex hoc hiuhdo ad.
sed , sicul dixi, in sapienlia Patris, quod est Ver- Pairem, pulchro sermone désignât evangelistacum
bum Patris, omnia mandata sunt Patris. Sequitur dicit: Cumdilexisselsuos, qui'erant in mundo,in fthem
enim : dilexil eos(ICor.\), id est, in Lanlumdilexit,utipsa ,
Et scio quia mandalumejus vita oeternaest. Si ergo dileclione vilam ad tempus finiret corporalem, mox ,
viîa oeternaest mandalum Palris, quid aliud'dictum de morte ad vitam, de hoc mundo transilurus ad
est, quam : Ego sum mandalum Palris ? Proinde et Patrem. Majorent enimhac dileciionemnemo habet,
id quôd adjungit ei dicil ': quam ut animant suant quis ponàt pro amicis suis
Quoeego loquor, sicul dixit mihi Paler, sic loquor. (Joan. xv). Unde recle ulerqtie transitus, et legalis
Non accipîamus dixit mihi, quasi verbo loculus sit videlicet, et evangelicus, sanguine consecratus esl,
unico Verbo, aut egebat Deus verbis Dei. Verbum ille agni paschalis, isle ejus de quo dicit Apostolus:
dixil ergo Pater Filio, sicul dedii vilanï Filio, non Elenim pascha noslrum immolalus est Christus. Isle
quod nesciebat, vel non habebat, sed iose Filius sanguine fuso in cruce, ille in crucis modum medio
Soi IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 802
limme et superliminari médius asperso in posiibus. A surreelionisad Deumerat rediturus, nec Deumcum
Pascha non (sicul quidamexislimani) Groecumno- inde exiret, nec nos deserens cum redirel. Sciebat
men est, sed Hebroeum: opportunissimetamen ôc- quidem omnia hoec, et tamen in magnae suoe indi-
currilin hocnominequoedamcongruenlia utrarumque cium, in magnoenoslroe èxemplumhumilitalis, sur-
iinguarum.Quia enim patitur, GroeceTT«O-%H dicilur, git a coena, ponit veslimenla sua, lavai pedes disci-
ideo pascha passio putala esl; vel hoc nomena pulorum : nbn Dei Domini,sed hominisservi implens
passione sic appellalum. In sua vero lingua, hoc est officium; et eis quoque pedes huiniliter abluens,
Hebroea, pasclur transitus dicitur, proplerea quod cujus manus in sua traditione noverat, procaciter
lune primumpascha celebravit populusDei, quando esse polluendas. Quodsi alliori indagine tnysterium.
ex iEgypto fugientes, Rubrum mare transierunt. hoc humillimumnoslri Salvaiorispertractare deleelet,
Hoc itaque nomen, id esl, pascha, quod Latine, ut coenahoec sacrosancta, iri qua cum discipulisrecu-
dixi, iransitus nuncupalur, velut inlerpretans nobis buit Dominus, lempus significatuniversum quo cor-
beatus evangelisla: Ante diem,inquit, feslumpaschoe poraliter in Ecclesia demoratus, et dapibus verbi
sciensJésus quia venit ejus hora, ul transeatex hoc salularis, ac miraculorum suorum dulcedinecuncloi
mùndead Patrem. Ecce pascha, ecce transilus. Unde, longe Iaieque pavit, et ipse audienliumfideacdile-
et quo? De hoc scilicet mundo ad Patrem. Spes B clione paslus esl, quia quotquot ad graliam veritaiis
meinbrisin capite esl data, quod esserit illo trans- convertit, per Ecclesiam quasi more vescentium
eunie sine dubio secutura. Quid ergo infidèles,et ab fecit augmenium.
hoc capileatque ab ejus corpore alieni? nonne et ipsi Surrexil aulema coena, et posuit veslimenla sua.
iranseunt, quia non permanent ? Transeunt plane et Quando lemporaliter cum hominibus amplius con-
ipsi. Sed aliud est transire de mundo, aliud iransire versari desistens, membra corporis assumpti depo*
cummundo,aliudad Patrem, aliud ad hostem.Namet suit in cruco.
.lEgypliïiransierunt, non enim persequendo manse- Acceptalinleoprascinxitse. Quando, acceptoa Pâ-
runl;nou tamen transierunl per mare ad regnurii.sed tre mandato paiiendi pro nobis, in ipso passionis
inmariad inlerilum (Ea;od.'xiv).SciensergoJésus quia exercilio sua membra circumdedit. Solet nainque
venitejus hora, ul iransirel ex hoc mundo ad Patrem, per linteum, quod multifario tormentorum laboro
cumdilexisselsuos qui erant in mundo,in finemdilexit conficitur, affliclio passionumfigurari. Et Dominus
eos. Utique, ut et ipsi de hoc mundo ubi erant, ad ponens veslimenla, linteo proecingilur,ut signiflcet
suum caput quod hinc transissel, ejus dileelione se habilum corporis quem induit, non sine pressura
transirent. Quid est enim in (inem, nisi in Christum? dolorum, sed longa crucis tribulalione deponeré.
('mis enimlegis Christus, ait Apostolus, ad jusliliam Misit aquam in pelvim,et coepillavare pedes disci-
omnicredenli (Rom. x). Finis perfieiens, non inier- - pulorum, et cxlergere linteo quo erat proecinctus.
ficiens; finis quo usqueeamus, non ubi pereamus. Quando defunctus in cruce aquam una cum sanguine
Sic oninino intelligenduni est, Pascha nostrumim- de lalere suo profudit in lerram, quibus credenlium
melatusesl Christus(I Cor. v). Ipse est enim finis opéra mundaret, eademque opéra non soluriipas-
nosler, in illum esttransitus nosler. Inielligendum,jn sionis sacramenlis sanctificarc, sed eliam eisdem
finemdilexit eos, usque ad morlem dilexit eos, quia exemplis confirmaredignaïus est.
tantum dilexit, ut ipse moreretùr propier eos. 4 Venit ergo ad SimonemPelrum. Quasi aliquibus
El coma, inquit, facta, cum diabolus jam misisset jam lavisset, et post eos venisset ad primum. Quis
'Mcorul traderet eumJudas SimonisIscariôles. Coena , enim nesciat primum aposlolorutnesse bealissimum
'"
ergo fada dielum est jam parata, et ad convivantium Pelrum? Sed non ila intelligenduniest, quod post
mensam usumque perducta. Quod autem ail : Cum aliquos ad illum venerit, sed quod ab illo coeperit.
diabolusjam misisset»ucor ul traderet eumJudas Si- Quandoergo pedes discipulorumlavare coepil,venit
monis Iscariôles, si quoeris quid nrissum sit in cor ad eum a quo coepit, id est, ad Petrum, et tune
Judoe?hoc ulique, ut traderet eum. Missioista spi- D Pelrus, quod eliam quilibet eorum expavisset, expa-
ritualis suggestio est, quoe non fil per aureni, sed vit, atque ait :
per <x>gitaiionem ; ac per hoc non corporaliter, sed Domine,lu mihi lavas pedes? Tu mihi? quid esti
spirilualiier. Neque enim .spiriluale quod dicilur, tu? quidest, mihi.'Cogilandasunt polius quam dicen-
semper in-laudem accipienflumest. Novit Apostolus da, ne forte quod ex his verbis aliqualenus ' dignura
quoedamspirilualia nequilioein coeleslibus,adversus concipit anima, non explicit lingua.
quoenobis colluciationem esse lestalur (Ephes. vi). Sed responditJésus, et dixil el: Quodegofacio, tu
Nonaulem essent eliam maligna spiritualia, si non nescismodo; sciesautem poslea. Nec tamen ille, do-
essenl eliam malignispirilus ; a spiritu enim spiri- minici facli àlliludine exierrilus, permiltil fieri quod
tualianominanlur. cur (ieret ignorabat, sed usque ad suos pedes hu-
. Sciensquia omniadédit ei Palet in manus, et quia milem Chrislumadhuc non vult videre, non potest
a Deo exiit, et ad Deumvadil. Cum ergo illi Pater susiinere.
omnia dedissel in maiius, cur ille discipulorumnon Non lavabis, inquit, mihi pedssin oeternum.Quid
manus, sed pedes lavit? Sciebat quia per humilita- ? est, in oeternum? Nunquam hoc feram, nunquam
.leiri Jncarnalionis a Deo exivjt, et per vieièriam re-• patiar, nunquamsiiiam. Hoc quippe in oeternumnon
SOI BED4S VENERABIL1S OP.ERUMPARS ïï. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 80<§
fii, quod nunquamtil. Tum, Salvator oegrumrelu-iA eornmquesimilibus. Àt-nos,-qui,divini soepelimoris -
ctantem-de ipsius salulis periculp exlerrens : . obliri, i.terloeyumincedimus,nonillaleviet quotidiana .,
inquit, non Imbebi.s
_JSinou-.lgver0-.tei parlem mecum, , oraiionumsolemnitatepossumusab erratuum nostro-
lia dietum estsinen làvere.ie, cum de solis.pedibus rum sorde liberari, sed major necesseest <jnqui.nal.ip.
ageretur, quomodo dicj assolei : çalcas me, quando .., niajori pràlibnum,vigiliarum, vel jejuniorum, Iacry-;<,
sola planta ..calcatur. Al ille amore et timbre lurba-,. . manim a.lqueeleemosynarumexercilio purgetur.
tus, et plus.expavesceiisChrislumsibi negari, quam :Poslquamvero lavil. pedes-discipulorumDominus,,
usquead p.qflessuos.huniiliari.: ..-.,-.", , accepit.veslimenla.sua, et, cum recubuissetiterum.
Domine(ail) »it, non tantum pedes.mebs, sed ma- :- .'- Aperuit verbo niyslerium Iayaiionis,.quod eis paulo .
nus, et caput. Quandoquideni sic minaris, lavanii ante facio needum scienilbus.exhibueràt, quia posl- .
libi membra mea, non splum ima non subtraho, quampaiiendo in eiuce lavacrum nobis remissionis,.
verum éliam prima subsierno. Ne-mihi neges ca- eqnsecravit, accepit membrajam immortalia, quoe,
"
piendam tecûm parlem, nuilanilibi nego abluendam mbrialia'posueràt; et cuin post resurreclioneniappa-
mei corporis parlem... . , , ruisseï discipulis,ac familiaritêrcumeis esset eliamin
...Dicit ei Jésus : Qui lotus estnon indiget nisi pedes convescendo.per'dies quadragiiiia conversams,expo-.
lavare, sed,est mundus.lotus, totus, ulique proeterB * suiièis uiilitàieri)suepassionis,cujuseatenusquia vir-.
pedesj vel nisi pedes, quos habet opus lavare. Sed. tùfem mysiicamnesciebant, eventonî salis timebant.
quid est hoc? quid sibi vult? quid hic necessàrium .Si.eTgo,inquit, egolàviveslrospedesDominusefma-
est. ul quoeramus?Dorriiiius,dicit,Veriias loquitur, gisiëi;,et vos debëlis.aller aliénas', lavare pedes."Quoe
quod opus'habea.tpedes 'lavare eliam ille qui lotus videlicet senlèritiaët ad litieram et ad mysiipum
est.' Quid, fratres mei, quid puialis ? nisi quia jiomo sëiisumrectë accipi, et dévote débet impleri. Ad lît-
in sancto quidem, bapUsmolotus abluilur, non proe- tèram qUideiri,ut péf chàriiaiem serviamusinvicem,
ter pedes, sëd "lotus bninino: verunitanien cum in noii soluiniri javarido jiedesfratriim, sedin quibus-
rébusbuniànis postes..vivilur;ulique terra calcalur. libet ebrurii riecessitâtibusâdjuvandis.Ad mysticum
ipsi'igîtur' hiimani affectus, sine quibus iri bac nior-, vërb" iritélléctum, ut" sicul Dominus nobis peccata
lîiale riori vivilur, quasi "pedessunt, ubi ex humanis pîéuîleniib'us dimïtieré consuevit, viia eliani nos.
rébus àïïiciîniir : et sic afficimur, ul si dixerimus peccaritibus.iri bos fràtribus dimiltéfe fesiiriemus..
quid peccaium non habemus, nos ipsos décipiumus, Sicut ille nos à peccatis nosiris interpellandoPatrem"
'
et'veritas in nobisnon sit.(Joan. i). Quolidieigilur pro nobis, ila el nos si scimus fràlrem nostrum pec-
pedes Tavatnbbis, qui interpellât pro nobis ; et quo- xàre peccatum nbri àd niortéhi, peiam'uslit detur ei.
ridle nos"opus lïabere ul jiedës lavenius,in ipsa pra- ^ vita peccanii non ad riiprtem. Et, sicut apostolus
tîbrié Dpriiinjcà"prblîtpniur,"cuin dicimus: Dimilie" Jacobus adiiioiiét, Confiieaniur allerulriim piccata
nobïsdebilànostra, sicutel nos dimillimusdebiloribus' nostral et orëmus pro invicemutsalvemur,(IJoàn.v).
nosiris (Matlli. \i)..Si enim cqnfiteamiir,'sicnl'kèïï- Sicul ille qui pro nobis-animam suam posuit, sïé et "
ptûïù-esl',,peccatanostra, prbfecioille qui lavil pedes' nos, instaiiie lempbris articulé, ' " pro' fràtribus ani-
discipulorum'suorum,fideiisesi'etjustits,,qui dimitiàt marii ponamus. Sequitur:
nobispeccatanostra, èï.mundel nos ab bmnïiniquilqîe Scitis quid fecerim.v.obis.Nunc est ut beàto Petro
(Joau.n), id est, iisquead pedesquibus coriversamurin reddaïur illa pibmlssio'; dilatus enim fuerai, quod
îërrai..IJhyàlip peûùrii'illaremissiohemquidempeccalp- expaveS-Centi et dreenti : Non lavabis mihi pédes'in
|um'dësignat;iidn iatn'eiieam quoeseniélin baptismale oeiernum,responsumest ei : Quodegofaiïo, tu hèseis
'dàiur,'sed îllarii p'otiiis;qiiaqnotidiani fideliumrea-' modo,sciesauiem posica. Ecce est ipsum posïéa"jâni.
(us,'sine quibus in h'acvita non vivilur,*quoiîdiàiia tempus, ul dicatur quod pàulo'anle dilatum-est."
ejus gfà'lià'Hiùridahtur.Pëdés hariiqiie;quibusîiicè- Mèmb'riîaq'uë, Cônîihiis*se proniisislé jamduduiu"
dërilesterràtntaiigimiis, ideoque eos a contagiopu!-'; s'ëlënlîauifacli srii, iam inopiriati, t'amâdriiirabilis,
vëris', siéut' reifquunï cbrp'us,' itmnunë's custôdireitj tain ëxpavescendi, ël nisi vèliehierilëripsetèrrûis-'
nequimus,ipsam.lerreri.oe inhabhationis'liecëssilaterii sel, nullo modo sinendi, urmagisiér non" tantum-'
'
désignant.''Qui&go loïûs esl, non indièel, nisi ni pe- ipsorurii, sëd et angeloriini, et Dominusnon lanlum.'
des iàvèl," sed esl m'uridus' lolus, quia qui àblulus est ipsorum, sed rerum omnium, lavàret pedes discipu-
Toute iiaptisnraiis'inreiïiissicrriemohyhiumpecCâto- lbruni et sefvorum suorùrin Hujus ergo taniifaett
rum, non indiget Vursiis;"imonbri potest èbderiiriio- quoniam proriiisëral seienliam,-dicensScies poste*;.
"dbàbîùi ;fèd quotidianatantum nmiidanoeconvër- qùid sit quod fecit, doeere nunc iiicipiliVos,inquil,
satianïsçoïil'agiâ,"'fieéëssehabet quotidiana sul Rë- vocaiisme M'âgisteret Dominé',et-benedicilis, sum et
aëî|lptoris~'indulgeniia tergantur." Esl ënim" tbtoi entni.-Bene diciiis-.* qiiiâ vërùni dicitis, sum quippe.
actiohuni'.1suàiûm corpore' mundus, ëxceplis dùri-.' quod diciiis. Homini proeceptumest : Non.leiaùdet
taxaTiis quaî"riièiUiheëcssilulëctiroeïéfflporalisad^ os tiium, sed lauditté os proxhni lui (Ptov. xxvii).
.hocserunl: ob quorum quotidianam sordiàalioriêrii i Periculosum est ënim sibi piacere, cui cavendum
siiiiur "et hiuridâiiohèni quolidie dicimus crantés : est superbirë. Ille atitem qui -superomnia, qûanlum-
"Dïmiilë'nobis débita no'sttd, sicut et nos dimillimus i cuhque se laudei, non se éxtollii excelsus. Nec -po-
'debiiôribusnoàrh (JIfl(//i.vi).'Veruriihoecdôâpostblisi test recle dîcî arrogans Deusyriobis.nainquejexpedit
 " --•- ' '
8«ï>' M S. 10ANN1SEVANGELIUMEXPOglTIO,, . .... 8ÔS
euin nosse,noniîli. NéCeuin quisquamcognoscit, si A nus propter humanogquibus in terra versainur affe-
non sëiridicet ipsë qiii novil. Si ergo-non se*lau-.: ctus , quaniumlibet profeeerin-iusin apprehénsiohè
daiido, quasi arro'ganiiàmvitare voluerit, ribbis sa-; -justiiioe, nos sine pçecalp .non esse, quos siibindë
giènliani dériegâbit.-Et-mâgislrum quidem quod-se abiuit inlerpellando pro nobis, eum oramus Pàtrêhi
ésie dicit, nemo repreherideret, etiam qui eum.nihil qui in coelis est, ul- débita nosira dimittat nobis ,
ésse'aliud quani hominemcrederet, quoniam idpro- sicul el nos dimillimus-debiloribusnosiris. Quomodo
. fitereiur,quodet ipsi homines iirquibuslibei arlibus, ergo ad hune inlellectujii poierit periinërè hoc quod
usque adéo sine arroganiia profitenlur, ut professo- i ipse poslea docuit, ubi sui facli exposuit raiiqneîn,
res voeehlu'r. Quod vero Dominum et ipse se dicit dicens: Si ego lavi pedes vtslros Dpminùset Magi-
discipulorumsuoruih, eum sinl illi eliam secundum sier, debetisel vos aller allerius .lavare pedes. Exem-
feoeçulumingenui-;quis 'ferai fti -homme?Sed Deus plum enimdedi vobis,ul quemadmodumego fecfvobis,
loquitur, nulla est hië elalio tantoe celsitudinis, nul- ila et sos faciaïis? Nunquiddicere possuniiis~quod
iniif mendaciumveritatis. Nobis'sobjacere illi utile eliam frater fralrem a.delicti poterit coguà'tibrië
est cëlsiiudinï.Nobisservîrè utile est Veritati. Quod niundare? Imo vero.id eliam nos esse âdinoriiios'iri
se Dominum dicit, non illi esl vitium, sed nobis est ejus dominici opyis allitudiiie noverimus, ul côtt-
beriëTiçibm.Dicat verum qui Veriias est, né non di- S fessi inyiceni delicia nosira,. oremus pro nobis, sicut
cârn egù quod utile "est, dum laeet ille quod est. Christus interpellal-pro nobis. Audivimusapostolurii
Ré'atissimusParilusnon utiqûè unigëniius'Dei.Filius; Jacobumlioç ipsum .ev.ideiitissimeproecipienlemac
'sed unigèniti Filii Deiservus et apostolus, non Ver rdicentenii-Confiteminiinvipemdeliçta,vestrq,et orate
riîas, sed pafticéps Veritatis, ait libère atque con- pro vobis(Jac. v), quia ad hoc Domiiuisnobis dédit
"slànlèr: El si voluero gloriàri, non ero insipiens, (èxemplum. Si enim ille qui.nullum peccatum nec
'vèriiàiem enim-dico (Il sCor. xti). Neque enim in .habet, nec habuil, n.ec liabebit,.oral pro"peccatîs
seipso, sed iri"ipsa Vërilàte, quoesuperior est- ipso, nosiris, quanlo magis nos invicem pro nostris orarçs
'et'bûniili'ler et vërâciler gloriâretur, quoniamet ipse 'dôbemus! et si-dimiu.it nobis ille,.cui non habemus
"proecipiiulquiglorialur in Dominogloriellir(I Cor.i). iqiiod diniiltaniusï, quanloniagis dimiltere debenius
lia'ne non limeret irisipientiam, si gloriàri vellet invicem nobis, qui sine peccaib hic viyere nori v'a-
'àmaior sapientiâa,ëlin gloria sua limeret insipien- •lémus? Quid enim. videtur in hac alliludine sac'ra-
ftiarii ipsa .sapienlia? Non tiriiuil arrogantiam, qui ' ;menti Dominus significare cum dicit : Exemplum
dixit":"In Dominolàudâbiluranimamea (Psal. xxxin); enim dedi vobis,ut quemadmodumigo feci vobis',"iia
'et in laude sua"limeretarrogantiani poteslasDomini,. el vos faciaïis? nisi quod aperrissimëdicit Apostolus:
in quo laudabitùranima servi? Vos, inquit,. vo'çaiis' Douantesvobismetipsis,si quis adversusaliquemhabet
nie. Magistère! Domine,et' béne dicilis^sumeienim. .querèlam, sicut et Dominusdonavil vobis, ila èt'v'os
idèo bene diciiis quia sum. Nariisi non essem quod '-(Ephes.iv). Invicem itaque. nobis delicia donemus,
diciiis, inale dicerelis, eliariisiriiéJIàudafetis.-<S<i
ergù et pro nosiris. de.lictis invicem oremus,.atque fia
'ego, inquit, lavi pedesvesïrosDominus-èlvïàgister, /quodammodo inyicenvpedes nostros, lavemus.
'dcbelisei vosalleralleriusiàvarë pedes. . - -'•- Amenj.amendico vobis,.non esl servusmajor domino
Èxemplumenimdedi'voiiis,7ut quemadmodumego suo-,. nequeapostolus major eo qui misil ilfum. -Hpe
'feci'vobïs,ità et vos' faciaïis. -Hoc est, béate P-etre, ideo dixit, quia.laverai pedes servorum Dominus,et
quod nesciebas,"qiiaridbfieri non sinëbas. Hoclibi =ipse qui misit eorum.quos misit. iA.-irô(Tzoloç. Grssçe,
poslea seieridûm'promisit,quando'ut sineres lerruit Latine dieitur-missus-,ut osienderet.ea quoeExcelsjis
riiàgister luus et Dominus^Deus tuus' lavâris pedes i'ëcit huniiliter,, muîip inagis humilibus etinlirmis
' luos. Est enim
apud plërôsque consueludb Juijus '-iiumiliter esse faejenda. Sed ulet hoc in loçp spjri-
".b'umiiitalis,usquè ad lâcluin qiiod cërnàtur expréssa. lualis iniellectus commonerel, quia si ipse quipec-
[ tlnde et Apostolusèum bene riièritaïïividuàiri côm- • .calum non,fecit, nec inyentusest dolu'sip, ore ejus,
méndarel : Si'lîéspiiio, inquit,-recepil, si' saricib'rum- U interpellaipro nobisexcessibus(I Pelr. li), mulio ma-
debemusorare pro invicem. Sed etsi dimit-
' 'pedes'favii (I:Tim. v). El apud sarietbs ubï'çuiiqUe : gis ipsi
noii est, quod manu non faciunt, lit nobis ille cui non habemus quod .diinitiamus,
' hoec consueliiËîb
corde faciunt, si hi"illorum numéro surit quibus -mulio magis oportet -nosallérutrum dimittere nqbis
dicitur iri hymno beatôruifttrium virorum -.'Bëiiedi- débita nostra :quod ipsumApostolusquoqûeproeci-
ciie, smcli et'humiles corde , Dominum-(Dan. in). piens, ait : Esioleauient invicembenigni, miséricor-
. Mulio'aùtém melius, et sine controversia venus/ nt des, Aonaniesinvicem,sicul et Deusin~Chrislodonavit
eliam manibus faciat; neé dedigneiur quod fecit vobis(Ephes^ï.v).' - . ~~.. ., .,
Christus, fa'cerè Clirisiiânùs. Cum ënim ad pedes " " Si hoec,inquit» scilis, beati eri'lis,si, fecerilis ,ea.
'
frairis ïnclinàtur corpus , ëtiain in cordé ipso vel Saluiaris hoec .niultum nosiri Sa.lvatoris et-.-se-
excilalur, vêl si jaiii inerat',"coriflrri1alur'ipsius hu- :' duio esl. cog'itanda,senteniia,, qvui.a
. beati erimus
miliiaiisaffectus.Sed excepté isto niortali mtelleciu, sciendo coelesiiapra'.ceijia, si tamen ea quoe.novi-
ila nos hujus dominici ïàcli altiiudinein comuien- mus, operando^secteniur. Qui.enim cognila ejus
dasse meminimus,'qu'od lavande pedesjam loiorum mandaia servare negligii,.bealus esse non valet, qui
atque raundatorumdiscipulorumsignificaverilBomi- hoecvel cogQos.cer.e,conteBinii,inulto lo.ngiusa,bea-
807 BEDiE VENERABILISOPERUM PARS II. SECT. I. — -EXEGETICÀ GENU1NA: 803
torum sorte seclûditur. Cum ergo hoec Dominus A venit in menteui, vel tune primum ei subito reye-
proemisissët, adjunxit : <"':_' latum est, eumque repentina lanti mali novitale tur-
' Non de omnibusvobis
dico, ego scio quos elegerim, bayit-? Nonne-hinc paulo ante loquebalur dicens :
ttd ut impiealûr Scriptum : Qui manducal meum pa- Qui manducal meum panem, levavil super me calca-
rient levabitsuper me calcaneum suum. Hoc quid est neum? Nonne eliam superius jam dixerat : El vos
aliud, nisi, Cbnçuîcabll me? Nolum esl de quo lo- mundi Csiis, sed non omnes? Ubi evangelista sub-»
quatttr. Judas ille traditor ejus attingiiiir. Ergo ipsum junxit : Sciebat enim quisnam esset qui traderet eum :.
non piégerai; Undeab eis quos elegit isto sermone quem jam et ante significaferat dicens : Nonne ego
discernit.. Quod efgo dico, inquit, beati ërilis, si fece- vis duodecimelegî, et unus ex vobisdiabolusesl? Quid
ritis ea, non de omnibusvobis dico, est inler vos qui est ergo quod nunc turbatus est spiritu, cum pro-
non èrit bèatus, neque faciet ea. Ego scio quos tesiaius est, et dixit -.Amen, amen dico vobis, quia
elegerim. Quos? nisi eos qui beati erunt faciendo unus ex vobis ttadet me ? An quia jam cum fuerat
quoeprsecepit, ac facienda commonstravit, qui effi- expressurus, ut non lateret in coeteris, sed discer-
eere leafos potest. Non est igilur traditor Judas nerètur a coeteris, ideo turbatus est spiritu? et quia
electus? Quid est ergo quod alio loco dicit : Nonne ipse traditor jam fuerat, ut Judoeosquibus Dominus
ego vos duodecimelegi, et unus ex vobisdiabolusest? B ab eo traderetur adduceret, lurbavit,eum immiuens
An et ipse àd aliquid est electus? ad quod ulique passio, et periculum proximum, et traditoris impen-
erat necessarius, non aulèm ad bëaiiiudinem, de dens manus, cujus fuerat proecognitusanimus? Taie
qua modo ait : Beati eriiis si feceritis ea. Hoc non de quippe-hoc est, quod Jésus turbatus est spiritu, quale
omnibus dicit. Scit enim quos ad societatem beaiitu- etiam iïlud quod ait : JVMHC anima mea turbata est,
dïnis liujus elegerit. Non est ex eis isle;,, qui panem et quid dicam? Pater, salva me ex hacjtora. Sed pro-
illius sic edebat, ut super eum levaret calcaneum. ptereaxeni in horam liane (Joan. xn). Sicut ergo iric
Illi manducabant panem dominiçum, ille panem ejus anima turbata est hora propïnquante passionis,
Domini contra Dominum. Illi vitam, ille panem. Qui ita etiam.mine exitur-0Juda, atque venturo,.et pro-
enim manducal indigne, ait Apostolus, judicium sibi pinquanle tanto scelere traditoris, turbatus est spi-
manducal (I Cor. xi). .' ritu. Turbalur ergo poleslatem habens ponendi ani-
Amodo, inquit, dicovobis priusquàm fiai, ut creda- mam suam, et poleslatem habens iterum sumëndi
lis, cum fatlum fuerit, quia ego sum. Id est, ego sum eam. Turbalur tam irigens poteslas, turbatur petroe
dequo illa Scriplura proecessit, ubi dielum est: Qui firmilas; an polius in eo nostra lurbalur infirmitas ?
manducat meum panent, levàbitsuper me calcaneum. _ lia vero nihil indignum credant servi de domino suo,
Deipde sequitur, et dicit : sed agnoscant se membra in capile suo. Qui mor-
Amen, amen dicovobisquia qui accipit eum, si quem tuus est pro nobis, prius turbatus est idem ipse pro
misero, me accipit. Qulaultm meaccipit, accipit eum nobis. Qui ergo pofesiate mortuus est, poiesiale
qui me misil. Si>nim.voluerimus mtelligere hoc ideo vturbalus est.. Qui Iransfigurâvit corpus humililatis
dielum : Qui me accipit, accipit eum qui me misit, nosfroe,conformalumcorpori glorioesuoe(Philipp. m),
quod unius naturoe sint Paler,-Filius, "consequens iransfigurâvit in se eliam affeçluminfirmilalisnosiroe,
videbitur ex eorumdem verborum régula, qua di- compaliens nobis affeetu animoesuoe.Proinde quan-
elum est : Qui accipit, si quem misero, me accipit, Ut do lurbalur magnus ; fortis ,.certus, invîcius, non
unius naturoe sit Filius et aposlolus. Possit quidem limeamus quasi deficiat ; non périt, sed nos quoerit.
et hoc non inconvenienter inlelligi, quoniam geminoe Nos, inquam, nos omnino sic quoerit; nos ipsos in
est gigas illoesubslantioe, quoeexsultavit ad curren- illius perlurbatione videamus, ut quando turbamur,
dani vianT(Psa(. xvni). Verbumenim caro factum est non desperatione pereamus. Nam quando lurbalur,
(Joan. i), hoc est, Deus homo factus est. Proinde qui non turbàretur nisi volens, consolatur qui lur-
ila dixisse possit videri : Qui accipit eum quem mi- balur et nolens. Turbetur plane animus Christianus
sero, mt secundum hominem accipit. Qui aulem me j non miseria , sed misericordia. Timeat ne pereant
secundum Deum accipit, accipit eum qui me misit. homines Christo. Contrislelur cum périt aliquis Chri-
Sed cumista dicebat, non ab illo naturoeunitas, sed sto. Loetetur, cum acquirunlur homines Christo.
in eo qui mitliiur millentis commendabaiur àucio- Concupiscatacquiri homines Christo. Timeat et sibi,
riias. Sic ilaque uriusquisque eum qui est missus ne pereat Christo. Contrislelur peregrinari se a Chri-
accipiat, ut in illo eum qui misil allêudat. Si ergo sto, coricupiscatxegnare eum .Chrislo.Loetélurdum
atiëndàs Christuni in Petro, invenies discipuli proe- sperat se peregrinaiurum esse cum Chrislo. lstoesunt
ceplorem. Si aulem attendas Patrem in Filio, inve- certe quatuor quas perlurbaliones yocant, timor et
nies unigenili Génitorém. Ac sic in eo qui missus est irislilia, amor et loelitià.Habent cas jusiis de causis
sirie ullo aceipis errore milteniem. animi Ghrisliani. Firmissimi quidem sunt Christian!,
Cum hoecdixissetJésus, iurbaius est spiritu, et pto- si qui sunt, qui nequaquam morte imminente tur-
tëslatusest, eldicit : Amen, amen dico vobis,quia unus bantur, Sed nunquid Chrislo firmiores? Quis hoc
ex vobis tradel me. Hincçine turbatus est Jésus non insanissimus dîxerit?,Quid est ergo quod ille turba-
carne, sed"spiritu, quia, diciurus fuerat : Unus ex tus est, nisi quia infirmes,in suo corpore, hoc est in
nobis tradet me? Nunquidnam illi hoc tum primum sua Ecclesia. suoe infirmitatis volunfaria smiiliiu--
t(.0 IN S. JOANNiS EVANGELIUMEXPOSITIO. ; 810
dîne consolalusest? ut si -qui suorum adhuc morte A^ cundum aliud ea;nobis, secundum aliud non ex nobis.
imminente turbanlur., ipsum intueantur, ne hoc ipso Secundum communionem sacramentorùmeaînofcis.se-
se putantes reprobos, pejore desperalionis morte cunduni suorum proprietalem criminum non ex.nobis.
sorbeantur. Quantum itaque bonuni de participa- Aspiciebantergo ad invicemdiscipuli, hoesitantesde
tione divinitatis ejus exspeclare et sperare debemus, . quo diceret. Sic quippe in eis erat :erga magisirum
cujus nos et perturbalio tranquillat, et infirmïtas suum pia cbarilas, ut tamen eos humaria aHerum de
firmat ? Sive ergo isto loco ipsum Judam pereuntem altero stimularet infirmîtas. Nota quide* sibi erat
miserando lurbalus est, sive sua morte propinquanle cujusque conseientia ; verumlamen quià proximi erat
lurbaïus est. Non est tamen ullo modo dubiiandum , ignbla , ila sibi singulis quisque erat certus, ut in-
non eum animi infirinilaie, sed potestate turbatum , certi essent et coeteris singuli, et singulis coelëri.
ne nobis desperatio saluris oriatur, quando non po- Eral etgo recumbens unus ex discipulis ejus in sinu
testate, sed infirmilate turbamur. Garnis quippe ille ., Jesu, quem diligebal Jésus. Quod dixerat-ni sinu,
gerebat infirmitaiem , quoe infirmilas resurreclione paulo post ait, ubi dicit super pecius Jesu. Ipse est
çonsumpta est. Sed quia non solum homo , verum- Joannes, cujus est hoc Evangelium, sicut poslea ma-
etiam Deus erat, ineffabili dislantia universum genus nifestât. Erat enim hoec eorum consueludo qui sa-
humanum animi forlitudine superabat. Non ergo ali- *B cras nobis liiteras niinisirarunl-, ut quando ab alîquo
quo est cbgenle turbatus, sed lurbavit sëmetipsum : eorum divina narrabatur hisloria, cum ad seipsum
quod de illo çvidenter expressum est, quando Laza- venirel, tanquam de alio loqueretur, et sic insere-
rum suscitavit. Nam ibi scriptum est quod lurbavit ret ordini narralionis suoe,tanquam rerum gestarum
sëmetipsum , ut hoc intelligatur et ubi non legitur scripior., non tanquam suupsius proedicator. Quo-
scriptum, et tamen eum legitur fuisse turbatum. Af- çirca quod etiam hic beatus evangelista non ait :
feclum quippe humanum, quando oportuisse judica- Erain recumbens in sinu Jesu, sed ait : Erat recum-
vit, in semetipso potestate eorampvit, qui hominem bensunus ex discipulis, nostrorum auctoruni consue-
totum potestate suscepit. Etiam hoc nobis Dominus tudinem agnoscamus polius quam miremur. Quid
significare sua turbatione dignalus est, quod scilicet enim dépérit verilati, quando et res ipsa dicitur, et
falsi fraires, et dominici agri illa zizania ita necesse modo quodam dicendi jactaniia devilatur ? Hoc
est, usque ad messis tempus, Inter frumenta tolerari quippe narrabat, quod ad ejus laudem maximam
(Mallh. xui), ut quando ex his aliqua separari eliam pertinebat. Quid est aulem quem diligebat Jésus?
anie messem urgens causa compellit, fieri sine Ec- quasi alios non diligeret, de quibus idem ipse Joan-
clesioe perlurbatione non posset. Hanc perturbatio- / nés superius ait : In finem dilexit eos {Joan. xm), et
nem sauclorum suorum per schismaticos et hoereti- ipse Dominus : Majorent hac charitalemnemo habet,
cos fuluram quodammodo proenuntians Dominus, quant ul animam suam ponat quis pro amicis (Joan.
proefiguravit in seipso, cùm, exituro Juda homme xv). Et quis enumeret omnia divinarum testimonia
malo, et commislionem frumeuii in qua diu fuerat paginarum , quibus Dominus Jésus non illius, nec
loleralus, separalus a separarione apertissiraa , reli- eorum qui tune erant tantum] sed eliam posi futuro-
cluro, turbatus est non carne , sed spiritu. Spiri- rum membrorum suorum; et tolius Ecclesioesuoedilg
tuales enim ejus in bujusmodi scandalis non perver- clorostendilur? Sed profecto latet hic aliquid, etper-
silatë,"sed charitate turbanlur, ne forte in separarione tinetadsinumin quo recumbebat qui ista dicebat. Per
aliquprum zizaniorum simul aliquod eradieetur et sinum quippe quid significatur aliud quam secrelum.
triticum. Turbatus est itaque Jésus spiritu, ei pro- Innuit ergo Simon Peirus, et dicit ei. Notanda est
testatus est, el dixit : Amenamendico vobis, quia unus loeutio , diei aliquid non sonando, sed taniummodo
ex vobistradelme. Unus ex vobis, numéro, non nie- innuendo. Innuit, inquit", el dicit. Utique ini.uendo
rito ; speëie, non virtule ; commistione çorporali, dicit. Si enim cogitando aliquid dicitur| sicut Scri-
non vinculo spirituali ; carnis admiralione, non cor- ptura loquitur : Dixeruntapud semélipsos
(Joan. vu),
dis totius uniiate. Proinde non qui ex vobis est, sed j)] quanlo magis innuendo, ubi jam foras qualibuscunque
qui ex vobis exilurus est. Nam quomodo erit verum signis promilur quod fuerat corde conceplum ? Quid
quod prolestatus est Dominus, et tdixit : Unus ex ergo dixit innuendo ? quid ? nisi quod sequitur :
vobis, si verum est quod ait idem ipse in episioîa Quid est de quo dicit ? Hoec verba Pétrus innuit,
sua, cujus est hoc Evangelium : Ex nobis exierunt, quia non sono vocis, sed molu corporis dixit.
sed non erant ex nobis ; nam si fuissentex nobis, man- Ilaque cum recubuisset ille super pecius Jesu : Hic
tissent ulique nobiscum(I Joan. n). Non erat igilur esl
utique pecioris sinus, sapieniioe"secrelum.
"ex illis Judas ; mansisset enim cum illis, si esset ex Dicit ei, Domine,quis est ? Respondit Jésus. Ille est
illis. Quid est ergo : Unùs ex vobis tradel me? nisi : cui inlincium et cum intinxisset pa-
panem porrexero;
Unus ex vobis exiturus esl, qui tradet nie? quia et dédit Judoe Simonis Iscariotoe. Et post panem
nem,
ille qui ait : Si fuissent ex nobis , mansissenl
ulique lune introivit in illum Satanas. Expressus esl tradi-
nobiscum: jam dixerat, ex nobis exierunt, ac per hoci lor, nudaioesunt latébroe tenebrarum. Bonum est
utrumque verum est, ex nobis, et non ex nobis. Se- quod accepit, sed niald suo accepit, quia maie bo-
a Ne vapulet
syntaxis, expungendurii videlur separalus, legendumque : toler... séparations aperlissima
felicluro. EDIT.
PATROI..XCÏÏ, m
. Ml BEDJE VENERâBILISGPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 812
nurn malus -accepit. iMultumquippe interest, non A sed proedixit.Judoemàlum,hobisbonùm. Quid enim
gudd accipiaiur, sed. quis -accipiat; nec quale -sit Judoe pëjus, et quid nobis melius, quam'tradilus
quod dalur, sed qualis ipse cui dalur. Namet bona Christus, abillo adversusillum,pro nobisproeterillum?
obsunt, -et nialaprosunt, sicut fuerint quibus danlur. Quodfàcisj fac ciiius.Q verbum libenlius parati quiim
Peçcglunij inquit Apostolus, mt.appareat peccatum, iratîjnori tamin pei-niciemperfidi soeviendo,quamad
perJbonummihi operalumest, morlem >(I Cor. xi). sàluteriifideliumfestinando,quia tradilus est propter
:Ecceper b.onum-factum-:èst malum, dum maie aeci- délicla nostra, et diléxit'Ecclèsiam, et seipsumtratfi-
'
pitur bonum, Quid ergo miraris,ssidatus Judoepànis dit pro ea (Roni. ïv). Urideel de hoc dicit Apostolus:
Christi, per quemmanciparetur diabolo, cum videas Qui me dilexit,"etiradiditseipsumprome (Eph. v). Nisi
e pontrario dalum Paulo angelum diaboli, per quem ergo se Iraderët, Christus, nemo traderet Chrislum.
perficerelur in -Christo,? Itaiet malo bonum -obfuit, -Quid habet Judas; nisi peccatum? Nequeériim in
,et bqno-malumprofuit, Recordamini unde sit scri- tradëndo Christo salutem- nostram cogitavit, pro-
ptum : Quicunque manducaverilpanem, aut biberit pter quàm est tradilus Christus, sed cogitavitpseu-
calicemDominiindigne,reus erit corporis.etsanguinis - nioe luerum, 'et-invenit
"
animoedetrimeriium.Quod
, Donrini. Et de.-Jiiseral sermo , cum hoc Apostolus_ ' facis, fac cilius, riôri quia tu potes, sed auia hoc
•
diceret, quia Domini corpus velut quëmlibet aliûm vult, qui totum potest.
cibum indiscrète negligenterque sumebant. Hic 'Hoc autem nemo scivii discumbenlïumad quid
-.ergo sï.corripilur qui non dijudicat, hoc est, non dixeritei. Quidamenimp'alàbantquia loculoshabebat
discernit a coeteriscibis dominicumcorpus, quoniodo Judas, quia dicit ëi Jésus : Eme ea quoe'opus sunt
damnalur .gui ad ejusjiiensam fingens amieumac- nobis àd diem festum, dut Ut egenis aliquid daret.
çédif inimiçhs? Si rpp.rebensionetangiiur negligen- Habebat ergo"Dominusloculos, et a fidelibùso.blala
lia conviyanljs, qua poena percutilur .venditor invi- conservans et suorum necessitalibus," et aliis In—
tanlis? Quid.erat,autem panis venditori datus -, nisi digentibus iribuebat. Tùnc priinum ecclesiasiicoe
demonstr.alio cui .gratis fuisset ingratus ? Inlravit pecunioe forma est instilula, ubi intelligeremus
ergo post hune panem Satanas in Domini tradito- quod proecipit non cogitahdum esse de crasiino
rem, ut sibi jam tradilum plenius possideret in (Muilli. vi), non ad hoc fuisse proeceplum, ul nihil
quem prius-inlrayerat, ut deciperet. Neque enim non pecunioe servarélùra sanclis, sëd ne Deo propter
! j.nillo .erat quando ad>Judoeospermit, ëtde prelio ista servialur, et propter inopioelimorem justitia
iradendi Domini pactus est, cum hoc apertissime desëraiur.- Nârii et Apostolus iri posterum provi-
Lucas evangelista lestetur et dical ;JntravitSatanas., < dens ait : Si quis fidelis habet viduas, sufficiemer
in Judam, qui cognçminaturIscariôles,-unumde duo- iribuat eis, uinon gravelur Ecclesia, quo verisvi-
decim,eiabiit, et loculusestcumprincipibussacetdo- dûis stifficerepossit (Th'n. y).
ium.(Luc. xxv). Ecce ubi ostenditur quod jam intra- Cum ergo accepisselbiiccëtlam,exiil continuo.Eral
verât Salanas in Judam. Pxius ergb intraverat im- aulem"nox (Et ipse: qui exiil, erat nox. Cum ergo
niittendo in cor ejus cogitalionemqua ;traderet;Ghri- exissel nox) ' ail Jésus : Nunc cla'rificaïusest Filius
sùrin.Talis pnim jam veneratad coenandum.Nuiicau. iiominié,;Dies érgo diei éructât verbum (Psa(. xviu),
lënipostpanem intravitin eum, non ad hoc ut âlïe- id est, Chrislus discipulis fidelibùsut aûdirent eum,
numténtaret, sed ut prpprium possideret. Non au- et amareùt sequeridb, et nox nocti aiinunliavit
lem,ut pulant qujdam.negligenter legentes, tune scientiam-'(Ibid;), id est Judas Judoeisiiifidellbus,
'Judas Christi corpus accepit. Intelligendum est -ntvenirent ad éririi,et appréhendèrentpersequendp.
enim quod jam omnibus eis distribuerat Dominus -Quid ergo ait Dominus, posleaquam Judas exiil,
sacramentum corporis et sanguinis sui., ubi et ipse ut ciiius fàceret -quoderat facturas, hoc est Domi-
sicut
" ïudâsèrat, ad sanclusLueasevidentissimenariat. num iradilurus? Qùid ait dies, cum exisset nox?
Ac dëinde hoc.ventum est, ubi secundum narra- :Quid ait 'Redemptor, cum exissel venditor? Nunc,
lïoriem Joànnis apertissime Dominusper buccellam;i)inquit, clàrificatiis est Filius hominis. Quare nunc?
iritinctam atque porrectam suuni exprimit tradiio- Nunquid quià exiil qui tradat, quia "imminentqui
.T'eni';,fdrtasse per panis-iineiionem illius significans lenearit et-1 occidanl? liane nunc clarificatus est,
.ficiiôhem. Non enim omnia quoe linguntur abluun- quia prope est Ul amplius humiliëlur, quia jam
"iùr'i sed ut iuficïanlur, -npnnullatinguntur. Si au- . impendet ul alligélur, ut judiçetUr, ul condemne-
tem borium aliquid hic signlûcat -tinçtio, eidern •lur, ut irridëatur, 'ut crucifigatur, ut interimalur?
bono ingratum non immerito est secuia damnatio. Haeccmeest glorificalio, an polius humiliatio?.Nonne
Adhuc tamen Judoe possessionon a Domino,.sed a quando' miraculà faciêbat, ait tamen de illo iste ipse
diabolo, cum homini ingratp inlrasset panis in ven- Joannes : Spirilus 'non erat datas, quia Jésus non«
trem, hostis in menteni; adhuc, inquani, lanti mali dum erat clarificatus(Joan. vu)? Tune ergo nondum
jam corde concepli plenus restabat effëctus, cujus erat glorifioaius, curh morluos suscitarel ; elnunc
jam proecessératdàmnandus affectus. Itaque Domi- est glorificalus, cuin niorti propinquarét? Nondum
nus , cum panis vivus panem morluo tradidisset, et eral clarificatus, faciens divina, et glorificatus est
panem Iradendo panis traditorem ostendisset : passurus humaiia.?:;Miruni.si hoc Deus ille ma-
: Quodfacis,inquit, fac cîlius. Non proecepilfacinus, gisler significabat, et dicebat his verbis. Aldus est
 •813 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. §14
-pers'crulandum Altissimi -dietum,qui se aliquanlum<A. Nunc clarificatusestFilius honimis, ut quDdàïtimne,
1
-manifestâtulinveniamùs, et i.ierurrioceullatut'inqui.- -non adimminentem passionem, seo àdTÎciriam re-
ramus, et de invenris adinvenienda tanquam passibus: surrectioiiem perrinere credàtur, tanrjuam fuerit
innitamur. Video hic aliquidquodproefiguretmagnum factum, quod erat tarir proximëjàm futurum! ""
aliquid. Extit Judas, ël clarificatusest'Jesus. Exiil Filioli, adhuc modicumvobiscumsum. Ne putarent
-filiusperditionis, et elarificaïus est 'Filius hominis. ergo quod sic eum çlarificatùrus èssët Deus, ut non
Ille quippe .exierat, propter quem dietum eis'érat-: Et eis conjungëretur ulterius éa cohversatione qua in
vosmundieslis,sed non omnes (Hic, supra). Exeunle •terra est, Adhuc, inquit, modicumvobiscumsiim;tan-
ilaque immundo, omnes niuiidiremanserunt, et cum quam diceret : Continuo-quidem resurrëctione clarï-
-' suo mundatore rèmaiiseruril; Taie aliquid erit, cura ficabor, non tamen continuo ascénsuros sum in
.yictus a Chrislo transierit liic mundus, et nemô in coelum , sed adhuc modicum vobiscum sum. Sicut
.populoChrisri-r-ehiauëbit îrrimuridus, eum, zizariiis enim scriptum estin Aciibus apostblbrum : Fuit cum '
a tritiço separalis,"justi fulgebunt sicut solin regno '"' eis post resurrectionem quadraginla dies iiitrans et
P-attis,sui {M-alth.xin). Hoc futurum proevïdensDo- exiens, manducanset bibens (Acl. i), non quidem ha-
minus, et nunc signifiealum esse conteslaris, disce-r - bens esuriendi ac -siriendi egêslatem, sed usque ad
dente Juda, tanquam zizàniis separatis, remanên- B ista carnis irisinuans verilalem , quia cibandi et po-
tibus 'taiiquam irilico àposlolis sanctis : Nunc, in- - tandi jam -non habebat nëcessitatem , sed potesia-
quil, clarificatus est-Filius hominis, tanquam diceret : •tem.Hoc ergo, quadragintadiës, significavïtdicendo :
Eceé in mea illa clarificationé quid erit ubi ma- Adhuc modicuni vobiscum sum; an aliquid aliud?
lorum nullus"erit, ubi bonorum nullus périt. Sic Potest enim et sic-inlelligi : Adhuc modicumvobiscum
autem non est dielum : Nunc sîgnificala est clari- sum, adhuc sicut vos in hàc infirmitale carnis etiam
'ficalio Filii hominis, sed dietum est : Nunc cldri- ipse sum, donec scilicet moreretùr, ac résurgeret,
•ficatus esl Filius hominis; quémàdriïodum non .est quia posteaquam resurréxit, cum illis quidem fuit
' dietum : Pelra
significabat Chrislum, sëd Petrà erat 'diebus, ut dietum est, quadràgirita, exhibitione
'Christus (I Cor. xix). Nec dielum est : Bonu'm'èe- corporalis proesentioe,sed non cum illis fuit consor-
mëii signilicat filios regriî, aut' zizariia significant lio infirmilalis humàûoe.Est et alia divina proesenlia
- -filios maligni, sed dielum est :Rônùm semen, hi sensibus ignota mortalibus, de quiaitem dicit : Ecce
sunt filii reçjni,zizanîa aulemfilii maligni{Mallh...xrii). • ego vobiscumsum usque ad eonsummationemsoeculi
' Sicut
ërgo solet loqui Scripfùra, res .signifieaii- (Matth. xxvni). Hoc cerïe non est Adhuc'modicum
tës tanquam illas" quoe significaniur appellans,.ita r vobiscumsum. Non enim modicum est usque ad con-
ïoeutus est Dominus dicens : Nune clarificatus est summationemsoeculi.Aut si el hoc modicum est (vo-
Filiùs nomjnis,poslëaquamsëparàto inde nequissimo, lât enim oetas,et in oculis Dei mille anni sicut dies
et së'cuni remariënlibus Sanctis1, significala est éla- nnus, aut sicut vigilia in nocle [Psal. i.xxxis]), non
1 rilicalio
ejus, quàrido, sôparatls iniquiâ, manèbit tameri hoc kignificare voluisse credendus est nunc,
'"' in "oetër'ijitalë cum sanctis/ Cum âutëm dixisset : quandoquidem sëcutus adjunxit :
1 Nunc
clarificatus est Filius hominis, adjunxit : Quoerelisme, et, sicul' dixi Judoeis, quo ego vado,^
El''D'eus clarificatusest in eo. Ipsa enim clàrifica- DOS non poteslis venire. Utique post hoc modicum gùo
tio Filii hoiiiiriis est, rit Déu'sclarificelur in éd. Si Vbbiscumsum, quoerelisme, et quo ego vado, vos non
euïm non ipsë in seipso.,sed Deus clariftealur iriillp, poteslis venire. Nunquid pôst cônsûmmaiionem soe-
"
tune Dëus îllum in se clarificat. Denique tanquam culi, quo ipse vàdit, venire non potérunt, et ubi est,
isla exponens adjungit et dicit : qiiod aliquànto post""inhoc ipso sérmone dieturus
Si Deus clarificatusin eo, el Deus clàtificabit eum est: Paler, volo ut ubi ego sum, et ipsi"èiutmecum
in semetipso.Hoc est^ si Deus clarificatus est in eo, (Joaii.xvii)?Non ërgo de illa sua cum suis proesen-
quia non venit facere voluntatem suam, sed volunia- lia, qua cum illis'est usque ad consummàlioneni
"le'mejus qui misit illum ;'et Deus clarificavit euni iri jr\ soeculi,nunc Ipcutus est ubi ait : Adhuc modicum »o«
sernëtîpsb,' ut'na'lura huniana, iii qua est Filius ho- biscumsum; sed ver'deinDrrûitate mortali, qua cum
minis, quoea Verbo oeterno suscepla est, e,lîarn:im- illis erat usqué ad passionem suam ; aut de proesen-
înoriâli oeternilate doneuir ; et continuo, inquit, lia çorporali, qua cum illis fufurus eral usque ad
clarificabït eum, resurreetianein scilicet suam, non ascensioneriisuam. Quodlibethorum quis eligat, cum
sicut nostram in fine soeculi, sed continuo fulu- fide non litigat. Ne cui àulem videatur abhorrere
ram bac aliestaflone proedicëns.ïpsa est enim clari- isle sënsus a vero, quod dicimus Dominum mortaljs
ficatiode qua evangelista jam dixerat, quod paulo carnis communionem, in qua cum discipulis usque
ante cbmmeriioravi,quia proplerea nondum erat spi- ad passionem fuit, significare poluisse dicendo:
rilus dalus, illo ulique novo modo in eis quibus tue- Adhuc modicumvobiscumsum , apud alium quoque
rai eo inodo posi resurrectionem credentibus dan- ëvangelistam post resurreelionem ejus verba atten-
dus , quia Jésus nondum erat clarificatus, id est, dat, ubi ait :Hoec loculussum vobis, eum adiiuc essem
noadum fuerat mprtalilas itnmorialitate veslita s et vobiscum(Luc. xxiv), quasi [An leg. etsi ? ] tune erat
insoeiernanivirtulem temporalis infirmiias eommu- cum ipsis simulassistentibus, videntibus, langenti-
tata. Poleslet de ista clarificationé dietum vider! : bus , C'ûUoijuebtibus.Quid est ergo cum adhuc esseht
 815 BED^E VENERABILIS.OPP. PARS.H. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 816
vobiscum,nisi :. Cum adhuc essem in carne mortali, A testamentinovi, çantatores canticinovi. Hoecdilectîo,
in quaestis el vos ? Tune enim in eadem carne quidem fratres charissimi, antiquos etiam justos tune pa-
resuscilala, erat, sëd cum illis in eadem morlalilate triarchaset prophetas, sicut poslea beatos apostolos,
jam non erat. Quapropter sicut ibi jam in mortalitate innovavil, ipsa et nuncinnovat génies, et ex universo
carnis veraciter ait : Cumadhuc essemvobiscum, ubi génère humano, quod diffunditur in tolo orbe terra-
nihil aliud intelligere possumus quam : Cum adhuc rum, facil et colligit populum novum, corpus novoe
: essem in carnismorlalilale vobiscum: ila et hic non nuptoe,Filii Dei unigeniti sponsoe, de qua dicilur in
, absurde dixisseinlelligitur : Adhucmodicumvobiscum Canlico canlicorum : Quoeest ista quoeàscendit deal-
sum, lanquam diceret : Adhuc modicum, sicut vos bata (Cani.m, yni)? Ulique dealbata, quiainnoyala.
eslis, mortalis sum. Ergo sequenria videamus : Quoe- Unde, nisimandato novo, propler quod pro invicem
relis me; et, sicut dixi Judoeis, quoegovado, vos non in ea sollicita sunt membra ? Audiunt enim atque
poteslis venire.Et vobisdico modo, hoc est, modo non custodiunt. Mmdàlum novumdo vobis, ut vos invicem
poteslis. Judoeisautem cum hoc diceret non addidit diligatis, non sicut se diligunt qui corrumpunt, nec
modo. Isli itaque non poterant venire lune quo ille sicutse diliguntquia homines, sedse diligunt,quoniam
ibal, sed poterant postea. Nam hoc aposlolo Petro dii sunt, et filii Altissimi omnes, ut sint Filio ejus
apertissime paulopost ait. Cumenim dixisset,ille : Do- B unico fratres, ea dilectione invicem diligentes, qua
mine, quo vadis? respondit ei : Quo egovado, non po- ipse dilexit eos, perduçturus eos ad illum finem qui
tes nie modosequi,seqUerisaulempostea. Sed hoc quid sufficiat eis, ubi satietur in bonis desiderium eorum.
sit non riegligenter est proefereuridum.Quo enim Tune enim aliquid desiderio non deerîi, quando om-
sequi lune non poterant discipuli Dominum, sed nia in omnibus Deus erit. Noliie itaque puiare, fra-
postea poterant? Si dixerimus ad morlem, homini tres mei, in hoc quod ail Dominus : Mandatum no-
nalo quod invenilur lempus quo ad morienduni non vum do vobis, ut vos invicem diligatis,illud magnum
sit idoneus, quandpqûidem talis est in corpore cor- proetermissum esse, quo praecipitUr ut diligamus
ruplibili hominum sors, ut non. sit ea facilior vita DominumDeum nostrum ea; loto corde, et ex tola
quam mors ? Non igitur adhuc minus idonei erant anima, el ex tola mente (Malth. xxn). Sed bene in-
"sequi Dominum ad morlem, sed minus idonei erant telligenlibus ulrumque invenitur in singulis. Nam et
sequi Dominumad vitam quoe non habet mortem. qui diligit Deum, non potest eum conlemnere proeci-
Illo quippe ibal Dominus, ut resurgens a mortuis jam pienlem ul diligat proximum, et qui sancte ac spiri-
non morérelur, et mors ei ultra non dominaretur tualitér diligit proximum, quid in eo diligit nisi
(Rom. vi). Moriturum quippe.Dominum pro justitia, " Deumî Ipsa est dilectio ab omni mundana dïleciione
quombdo jam fuerant secuturi, adhuc "marlyrio non discrëla : quam dislinguendo addidit Dominus: Sicul
maiuri? aut iterum Dominum ad immortalilatem diiexi vos. Quid enim nisi Deum dilexit in nobis, non
carnis quomodojam fuerant secuti quandolibet mo- quod habebamus, sed ut haberemus, ut perducat nos,
riluri, sed in soeculi firie resurreeturi t Aut iterum sicut paulo ante dixi, ubi sit Deusomnia in omnibus
Dominumad sinùm Patris, nec relicturum eos, unde (I Cor. xv)? Sic etiam medicus recte dicitur oegros
non reçessit cum venisset ad eos, quomodojam fue* diligere ; et quid in eis diligit, nisi salulem, quam
rant secuturi, cum ésse nemo possit in illa felicilate, cupit ulique revocare ; non morbuni, quem venit
nisi perfecius in cbarïtale? Ideoque docens quomodo éxpellere? Sic, ergo et nos invicem diligamus, ut,
idonei esse ppssent pergere quo ille antecedebatt quantum possumus, invicem ad liabendum in nobis
Mandalumnovum,inquit, do vobis,ut diligatis invi- Deum cura dileclionis attrahamus. liane dilectionem
cem. lli sunt gressus quibus sequendus est Christus. donat ipse nobis qui ait ;
INorinejam hoc eràt mandalum in antiqua Dei lege, Sicut diiexi vos, ul et vos diligatis invicem.Ad hoc
ubi scriptum est : Diliges proximum tuum tanquam ergo nos dilexit, ul et nos diligamus invicem, hoc
teipsum(Levit. xix)? Cur ergo novum m.andatum ap- nobis conferens diligendo nos, ut mutua diie-
pellalur a Domino,quod tam velus esse convincitur ?.;0 ctione conslringamur inlër nos, et tam dulci vin-
An ideo esl mandalum novum, quia exùto vetere culo connexis membris, corpus lauli capitis si-
iL"Iu)vnos hominem novum? Innovât quippe audien- mus.
tèm, ve>oorius obedientem, non omnis, sed ista di- i» hoc, inquit, cognoscent omnes quia mei di-
ïecrio O'uavnDominus ut a çarnali dilectione distiu- scipuli eslis, si dilectionem habuerilis in invicem.
gueret, atdit'M : Sicut diiexivos.Nam diligunl,irivicem Tanquam diceret : Alia munera mea habent vo-
marili et u.^or^s,parentes et filii, et quoecunquealia biscum etiam non mei, non solum naturam, vi-
hbniiriesinMs ' nècessitudo humana devinxerit, ut lam, sensum, raiioriem, et eam salutem quoehomi-
taceamus de dilectione culpabili atque damnabili nibus peccaloribusque conimunis est, verum eliam
qua diligunt invicem adultéri el adulteroe, scorlatores lirigiias, sacramenta, propheliam, scienliam, fidem,
"el merëlrices, et quoscumque alios non humana nè- distributionem reruin suaruui pauperibus, el tra-
cessitudo, sed humanoevilse noxia lurpiiudo conjuri- ditionem corporis sui ut ardeant, sed quoniam
git. Mandalum ergo novum nobis dédit Christus, ut charilaiera non habentes, ut çymbala concrepant,
diligamus invicem, sicul ipsë dilexit nos. Dileclio nihil sunt, nihil eis prodest (J Cor. xi). Non ergo
gla nos innovât, ul simus liornines.novi, hoeredes- in illis quamvis bonis muiieribus meis, quoe habere
«IH .1 IN S. J0ANN1SEVAN6ELIUMEXPOSITIO. S18
possunt eliam non discipuli mei, sed in hoc co- A V Christus erat ? Quidquid ergo ejus negavit, ipsum
ynoscent omnes quia discipuli mei estis, si dile- negavit : Chrislum negavit, Dominum Deum suum
ctionemhabueritis in invicem. 0 spousa Chrisli, pul- negavit, quia et ille condiscipulus ejus Thomas
chra inler mulieres ! o dealbata ascendens, et quando exclamavit, Dominus meus, et Deus meut
incumbens super fralruelem luum-, quoniam ciijus (Joan. xx), non Verbum, sed carnem tetigit : non
lumine illustrarïs ut candeas, ejus adjutorio ful- incorpoream Dei naluram, sed hominis corpus cu-
ciris ne cadas ! o quam bene libi cantaïur in illo riosis manibus contrectavit. Hominem itaque tetigit,
Canlico canticorum, velut epithalamio tuo : Quia et tamen Deum cognovit. Si ergo quod isle teiigit,
chantas in deliciis luis (Cant. vm) ! Ipsa non hoc Petrus negavit : quod isle clamavit, hoc Petrus
comperdit cum impiis animam tuam. Ipsa non dïs- offendit. Non cantabit gallus, donec me ter neges.
cernit causam tuam, et sicut mors valida est, et Dicas Iicel, Hominem nescio ; dicas licet : Homo,
in deliciis tuis est. Quam mirandi generis mors nescioquid dicis ; dicas licet : Non sum ex ejus disci-
est, cui parum fuit non esse in poenis, nisi esset pulis : me negabis. Si, quod dubitàre nefas est, hoc
insuper in deliciis? Christus dixit, véronique proedixit, procul dubio Pe-
Dicit ei Simon Petrus, Domine, quo vadis?Sic trus Chrislum negavit. Non accusemus Chrislum,
utique hoc dixit magistro discipulus, et Domino*B cum defendimus Petrum. Peccatum agnoscat infir-
servus, tanquam sequi paratus. Proplerea quippe mitas: nam mendacium non habet veritas. Agno-vit
Dominus, qui ejus animum vidit quare hoc in- plane peccatum suum infirmitas Pétri, prorsus agno-
terrogaverit, sic ei respondit : vit, et quantum mali Chrislum negando commiserit,
h Quo ego vado, non potes me modo sequi. Tanquam plorando monslravit. Ipse suos redarguit defenso-
diceret : Propter quod interrogas, non potes modo. res, et unde illos convincat, producit lacrymas
Non ail Non potes, sed non potes modo. Dila- testes. Neque nos cum isia dicimus, primum aposto-
tionem intulit, non spem tûlil; et eamdein spem lorum accusare deleclat ; sed hune intuendo, admo-
quam non tulit, sed polius dédit, sequemi voce neri nos oportet, ne homo quisquam de humanis
confirmavit, addendo atque dicendo : viribus fidat. Nam quid aliud pertinuit ad dociorem
Sequeris autem postea. Quid festinas, Petre ? Non- salvatorenique noslrum, nisi ut nobis, nequaquam
dum te suo spiritu solidavit petra. Noli extolli de se quemquam debere proesumere, in ipso primo
proesumendo, non potes modo. Noli dejici de- apostolorum demonslraret èxemplum ? In anima ita-
sperando, sequeris poslea. Sëd adhuc ille quid que conligil Pelri, quod offerebatin corpore : non
dicit? ^, tamen pro Domino, ut temere praesurnebat, proeces-
j
Quarè non possum te sequi modo? Animam meam sit, sed aliter quam putabat ? Nam quoeante mortem
pro le ponam. Quid in animo suo esset cupidita- et resurrectionem Domini, et mortuus est négando,
tis videbat, quid virium non videbat. Voluntatem et revixit plorando. Sed mortuus est, quia superbe
suam jaeiabat infirmus, sed inspiciebat valetudi- ipse proesumpsit, revixit aulem quia bénigne ill*
nem medicus. Iste promittebat, ille proenoscebat. respexït.
Qui nesciebat audiebat, qui proesciebat docebat CAPUT XIV.
quantum sibi assumpserat Petrus, intuendo quid El ail discipulis: Non lurbeiur cor vestrum: cre-
vellet, ignorando quid posset ; quantum sibi assum- dilis in Deum, et in me crédite. Ne morlem sibi tan-
pserat, ut cum Dominus venisset animam suam quam tantum homini limèrent, et ideo lurbarentur,
ponere pro amicis suis, ac per hoc et pro ipso, consolatur eos, eliam Deum se esse corilestans.
ille hoc Domino offerre confideret, et nondum pro Cteditis, inquit, in Deum, el in me crédite. Conse-
se posita anima Chrisli, animam suam pollicetur quens est enim, ut si in Deum credilis, et in me
posilurum esse pro Chrislo. credere debeatis, quod non esset consequens, si
Responditergo Jésus : Animamtuam pro me pones. Christus non esset Deus. Credilis in Deum, el in eum
Itane ? faciès pro me, quod nondum ego pro le ? j» crédite cui natura est, non rapina, esse oequalem
Animamtuam pro me pones? Proeire pôles, qui sequi Deo. Sëmetipsumenim exinanivit (Philip, H), non ta-
non potes? Quid tantum proesumis? Quid de le sen- men forroam Dei amittens, sed formam servi acci- •
tis ? Quid esse te credis ? Audi quid sis. piens. Mortemmetuitis huic formoe servi ? Non tur-
Amen, amendico libi, noncanlabit gallus, donecme belur cor vestrum: Deus suscilabit illam formam
ter neges. Ecce quomodo libi cito apparebis, qui Dei. Sed quid est quod sequitur :
magna loqueris, et te parvulum nescis. Qui mihi In domo Patris mei mansiones mullat sunt ? nisi
promittis mortem tuam, ter me negabis vitam tuann quia et sibi meluebant : nnde audire debuerunt : Non
Qui te jam pulas mori posse pro me, prius vive pro turbetur cor vestrum. Quis enim eorum non metueret,
te. Nam limendo mortem carnis tuoe, mortem dabis cum Petro dietumesset, fidentiori atque promptiori :
animoeluoe.Nonenim ait -.Non canlabit gallus, donec Non canlabit gallus, donecter me' neges? Tanquam
hominem neges; aut, sicut loqui familiarioreeum ergo essent ab illo periluri, merito turbabanlur.
liominibusdignalione consuevit : Non canlabitgallus, Sed cum audiunt : In domo Palris mei mansiones
donec Filium hominis ter neges; sed ait, donecter me mulioesunt,
neget. Quid est, me, nisi quod eral? et quid nisi Si quominus dixissemvobisquia vado parare vobis .
8i9 BEDiE-VENERABIL1SOPP. PARS II. SECT. 1, ^ ËXEQETICA GENUINA. 820
locum-,à përlurbaiiorié .recreaniur,»cérit ac ûdenfes A J dixisset; Vado-parare; et tamen quia istoe sunt-utp
etiam-postpericulaténtàiiorium" se apud Deumcum paràtidoe:sint-, non-^easvadit-parara sicut sunt; sed
Christo: esse mansuros::- quia et si alius alioforiiov si abierit,- et;,proeparayeri,t-;.sicut
fuiuroesunl, iterum.
alius àliosapienlior, alius aliojûslibr^alius:aliosan- veniens acpipiel. suoS:-ad semejipsum : ut ubi ipse
clior.indoriio'Patrismei'mnltoemànsïones surin. Nul- esl, sint .etiam ipsi. Quomodo- ergo .mansiones; in-,
luseorumalieriabilurabilla domo,ubi'imansiortempro , domo Patris non alioe.sedipsoe, et sine dubiojani
suo quisqueTacceptur'usest iàerilo: "Denariùsquidem1 surit sicut parandoe-non sunt? Quomodo puiamus,
ille oequalisest omnibus, qu'ehvpaierfamiliaseisqùi- nisi quomodo: etiam:propheta proedicatDeum, quia-
operati' sunt in. vinea;*jubét darl omnibus,:nonirie©- facïtquoefulteasunt? Non ënim: ait,- qui faclurus
discernens qui minus, et qui amplius làborarunt est quoefutura sunl; sed qui fecit quoe futura sunl,
(Matth. xx)..Quo. utique denario vita significat-ut- ergo et fecit ea, el faclurus est ea. Nam -neque faola-
selerna,?jibiamplius alius nemo vivny quoniam noH> sunt.si ipse noir fecit, neque futura.sunt si ipsë non.'
est vivendi diyersain oeternitaie mensùra ;sednTulioe; feëerit. Fecil ërgo eà proedeslinando, faclurus esl
mansiones diversas mëritorum' in una vita' oelernà" opérande: sicut discipulos quando ëlëgeril, salis
Bignificàrildignilatesv-Alia-éniniglotiasolis', alia -glo- indîcàtvEvangelium.{Mallh. iv), lune utique quando
riajunoe, alia.gloria stellàrum.' Stella' eninvab Stella ï* èos vocayit;>et lamen ait Apostolus : Elegit.nos ante
differlht:gloriamSic et resurrecliomortuorum(Cor.xv). conslilutionem mundi-(E-phes.i),- proedeslinandouli-
Tanquam stelloe.sancii, diversàs mansiones:diversoe., que, non voçando.Sieet mansiones proeparavil,etproe-.
charîtatis, tanqaam in coelo sortitinturrinTegno.Sed parât ; neë alias ; sed quas proeparavit,hçs proeparaty
propter unum denarium •.nullus separatur a rëgno ; qui feeit-quoe:fulura;sunt. Has proeparayitproedesti-
atque ila ".erit.Deus omnia'in omnibus: ût-quoniam- ; nando, pr-oeparatopérande. Jam ergo.sunt in proe-
Deus charjias: est, per cliaritâtem fiât, ut quod ha- deslinatipne.. Si: quominus dixisset, Ibo et parabo,
bent sïnguhVcommune sifcomnibus. Sic enim quis- idest, proedestinabo.-Sed quia nondum suntin ope-
que: habet,-. cum amat im altero; quod: in se nbn ralione : Et. si abiero» inquit, et proeparaverovobis..
etiam ipse, habet.:Non "érafr itaque alia invidia-'•' 'ocum, iterum venio, et açcipiant vos ad.meipsum.
imparis -çlaritatis ,- quoniam regnabitin^ omnibus Parât autem mansiones, mansionibus paraudo man-
unitas charitalis. Proinde respùéndi sunt- a corde-. sores. Quippe cumdixerit : In domoPatris mei man- •
Christiano, quipntattt idêo dietum.multàs esseman-' siop.esmultoesunt, quidpulabimus esse domum Dei, .
siones , quia extra^reghum. coelorum-erîl aliquid ubi ïisi templum Dei? ,Quid-auiemsit, inierrogetur App-
l3eate_ma.neanlinnocentes, qui sine-baptismo ex bac _,slolus, et-respondeal : TemplumDei sanctumest,quod
vita-emigraverunt, quia sine illo in regrium!coelor 'eslis.vos(I Cor, m). Hoc- eliam regnum Dei quod
-
rumingredi non polueruntr.:.Ha3e;fidesnoti"estfides;- Filiustraditurusps! Palri, unde dicilideni.Aposlolus:
quoniam;non est yera et cajhpliea .fides-.; Nonail Do- Inilium Christus, deinde.quisunt-Chrhti in .proesenlia;
minus.:,-In uniyerso mundo,, aut in?universa,erea- . ejus, deinde finis, cum tradideril regnumDeo, et Palri
tura, aut in vita vel beatiludine sempiternàinan- (I Cor. xy),; id est; quos redemit sanguine suo,»tra-
siones multoe sunt; sed : In domo, inquit, Palris mei dideril ebnlemplando etiam Palri-suo.
mansionesmultoesunt (llGor. v). Nonnèista est domus, Ad hoec.dicitei Thomas, Domine,-nes'eimusquo va--
ubi oedificationem habemus ex; Deo; domtim nOriv dis, quomodopossumus viam scire? Ulrumque illos
manufactanij oeiernamincoelisî-Noririeisia est do- . DoniinUsdixeral scire : utrumque dixiliste neseire,
mus.de qua canlamus -.-Beati qui habitant in domo : et locum quo ilur, et -viamqua ilur. Sed nescil ille
tua, in soecjffysoeculoMmlaudqbUht lë(Psal.'isxxïu)7 menliri:.-ergoisli- sciebant, et se. scire nesciebant.
Er-g-onevos^non domum,cujusque:baplizali fratris; Conv|ncal eos jam scire quod-se putani adhuc usque
sed domum ipsius-Dei=Palris, cui: omnes fratres di- : neseire. ,
cimus, Pater npster qui- es' in coelis {Matth,-vi);a Dicit ei Jésus : Ego-.sum. via-, ël veritas, et vita.
regno separaré coelorum,<aut èam sic dividere aride-.- jv-Nunquid:non poterant ei dicere aposioli ejus,cum
bitiSj-utaliquoe mansionesejus sint in regno ceelo- quibus loquebalur : Neséimus le? Proinde si' eumf.
rum, aliquoeautem?extra regnum coelbrum? Absit, sciebanl,el viaipse est,- viam sciebant.-Si eum scie--
absit,uf qûii voluntin regno?habitare coelorïïmyin banl, et veriias ipsë est, vérilatèm sciebant.-Si eum
hac stulritia yélint liabitare vobiscum. Absit, inquam, sciebant, et-yila ipse est;, vitam sciebant. Ecce scire
ut cura omnis domus regnanlium filiorum non sit cônvicti sunt quod se"£cire nesciebant; Quidigitur
alibi, nisi in rëgno ipsiùsregioe domusj pars aliqûa et nos iri isto sermone concipimus? quid putaiis, fra-
nori sitin-regrioï :,-;;-.., :; très mei?: nisi quia-dixit :.(:Et-quo vado,- scîlïsy et
proeparavërdvobis locum, iterum,. viam seitis. Et ecce cognoyimusquod sciebant vilam,
,'Et siabiero.,, '-.-.et:
veniOï'etMCcipiamvos-M'meipsmVj ulubi egosuïn;et et quia sciebant. ipsum qui est via. Sëd via est qua
vos sitis.-Qiîompdo'vaditet parât locum,"sitàm mukoe itur, nunquid via est. quo.ilur? Utrumque aulem il -
mansionesisurit?Si: quoinirius dixisset, Vado pa- los dixerat scire.iet quo vadit, et viam.-Opus ergo
rare; aut ;ssi';adhuc pàrandûs est, cur non merilo eral ut diceret: Ego ,sum via,: ut ostenderef, ëos,-
dixisset, Vado parare? An istoe mansiones'ei surit, quia s'eirent eum viam scire, quam putaveràut se-
et- parandoe; sunt ? Si--quomimis enim' essent-, neseire; Quid àûlem opus erat ul diceret t Ego sum
 821 - INS. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. 822.
via et veriias,et vita...:cum via cognita qua iret,, re-• A imago Dei Deus? Cujus illud quo au nos egressus
slaret nosse quo iret? nisi quia ibat ad veritalem, est, et in quo a nobis regressus est, corpus, non
ibal ad vitam? Ibat ergo ad seipsum per seipsum; et sicut meus elapsus est sonus, sed manet ubi jam non
nos quo imus, nisi ad ipsum? et qua inius, nisi per moritur, et mors ei ultra nondominabilur.Quod itaque
ipsum? Ipse igilur ad seipsum per seipsum, nos ad ait : Ut ubi ego sum, et vos sitis ; ubi eranl fuluri,
ipsum per ipsum : imo vero ad Patrem et ipse ad nisi in ipso ? ac per hoc est eliam ipse in seipso; et
nos. Nam el de seipso alibi dicit : Ad Patrem vado, ideo ibi illi, ubi et ipse, hoc est, in ipso. Ipsa est igi-
et hoc loco propter nos. . . tur vita oeterna, in qua fuluri sumus cum acceperit
Nemo,inquit, venitad Patrem, nisi per me. Ac per. nos ad se : et ipsa vita oeterna, quod ipse est,
hoc et ipse per seipsum, et ad seipsum, et ad Patrem; in ipso est. Ubi est ipse, el nos simus, hoc est, in
et nos per ipsum, et ad ipsum, el ad Pairem. Die ipso : sicut Paler habet vilam in semetipso. Et uli-
mihi, Domine Deus meus, die mihi, obsecro,; quo- que non aliud est vita quam habet, nisi quod est
modovadis ad le? Nunquidnam ut venires ad nos, ipsequi hanc habet. Sic dédit Filio haberevilamin se-
reliqueras le, maxime quia non a te ipso venisti,. metipso, cum ipse sit.eadem vita, quam habei in
sed Pater te misil? Scio quidem quod te exinànistii semetipso. Nunquid aulem nos vita quod est ipse,
sed quia formam servi aceepisli, non quia formam B hoc erimus, cum in illa vita, hoc est in ipso esse
Dei vel ad quam redires dimisisti, vel quam recipe- coeperimus? Non ulique, quia ipse existehdo vita,
res amisisli ; et tamen venisti, et non solum usque habet vilam, el ipse est quod habet ; et quod vita
ad carnales cculos, verum eliam; usque ad manus est in ipso, ipse est in seipso. Nos autem non ipsa
hominum pervenisli : quomodo, nisi in carne? Per vita, sed ipsius vitoe participes sumus ; atque lia ibi
banc venisti, manensubi eras. Per banc redisli, non erimus, ut in nobis ipsis non quod ipsé est, esse
relinquens quo yeneras. Si ergo per hanc venisti, possimus , sed nos ipsi non vita, ipsum liabeamus
et redisli, per hanc procul dubio, non solum nobis Vilam, qui seipsum. habet vitam, eo quod ipse est
quaveniremus ad le, verum etiam tibi qua venires. vita. Denique ipse el in seipso esl immulabilïter, el
el redires, via fuisti. Cum vero ad vitam, quod es in Pâtre inseparabililer : nos vero cum iri nobis îpsis
ipse, isli, eamdem profecto carnem tuam ad vilam esse voiuissemus, ad nos ipsos turbati sumus : unde
de morte duxisti. Aliud quippe Verbum Deiest, aliud illa vox est : Ad meipsum turbata est anima mea
homo; sed Verbumcaro factumest, id est, homo.Non (Psal. XLII);atque in detêrius commutati, neque id
ilaque alia Verbi, alia esl hominis persona : quoniam quod fuimus nianere potuimus. Cumautem per ipsum
utrumque est Christus, una est persona. Ac per hoc venimusad Patrem, siculail : Nemovenil ad Palrëm,x
y iihi per me : maneriles in illo, nec à Paire nos quis-'
quemadmodum caro cum mortua est,, Christus est
mortuus; et cum caro sepulta est, Christus sepultus quam polerit separarë, nec ab illo.
est (sic enim-corde credimus ad jusiiliam, sic ore Si cognovisselisme, inquit, et Patrem meumulique
confessionem facimus ad salutem), ita cum caro a c'ognovisselis.Hoc est, quod ait, Nemo venit àd Pa-
morte venit ad vitam, Christus venit ad vitam; et trem, nisi per me. Deinde subjungit
El amodo cogiiàsciliseum, el vidisliseum. Sed Phi-'
quia Verbum Dei Christus est, Christus est vita. lia
miro quodamel ineffabilimodo, qui nunquamdimisit lippus, unus ex apostolis quid âudieril non intelli-
vel admisit seipsum, venit ad seipsum. Venerat au- gens;
lem, ul dietum est,, per carnem Deus ad homines, Domine,inquit, ostendenobisPatrem, el sufjicilno-
Veritas ad mendaces. Deus enim verax, omnisautem bis. Cui Dominus: fanlo, inquit, tempore vobiscum
homomendax. Cum itaque ab hominibus abstulit,. sum, el non cognovislisme, Philippe ? qui vïdel me,
atque illuc ubi nemo menlitur, carnem suam levavit :. videtet Patrem. Quomodonunc dicit : Tanlo tempore
idem ipse quia Verbumcaro factum esl, per seipsum vobiscumsum, et non cognovistisme ? cum profecto et
velut per carnem ad veritalem, quod est ipse, re- quo iret, et viam scirent, non ob aliud, nisi quod
nieayit : quam quidem veritalem , quamvis inter D ] ipsum ulique scirent? Sed facileista solvitur quoeslio,
mendaces, et in morte servavil. Aliquando enim si dicamus,quod eum aliqui eorum sciebant, aliqui
Christusfuit mortuus, sed nunquam fuit falsus. Ac- nesciebant, atque in bis qui nesciebant Philippus
cipile quamvis diversum el longe impar èxemplum, erat ; et quod ait : El quo ego vado, scitis, et viam
lameii uicumque ad intelligenduniDeum ex bis quoe scitis. Illis dixisse ïntelligaïur, qui sciebant : non
proprius subjecla sunt Deo. Ecce ego ipse quantum Philippo, Jcuî dietum est : Tanto tempore vobiscum
attinet ad animum meum, cum hoc sim quod eslis et sum, et non cognovislisme, Philippe? His ergo qui
vos, si taceo, apud meipsum sum. Si autem loquor Filium jam noverant, eliam illud de Paire jam dielum
vobis quod intelligatis, quodammodoad vos proce- est : Et amodo cognosciliseum, et vidistis eam. Di-
do, nec me relinquo, sed et ad vos accedo, et non etum esl enim, propter omnimodam siriiilitudinem,
recedo unde procedo. Cum-autem tacuefo, quodam- quoeilli cum Pâtre est : ut ideo amodo dïcerentur
modo ad me redeo, et quodammodovobiscum ma- nosse Patrem, qui noverant similem Filium. Ergo
neo si Jenueritis quod audislis in sermone quem jam sciebant Filium, et si nori omnes, certe quidam
dico. Si hoc poiest imago quam fecit Deus, eorum, quibus dicitur : El quo vado scitis, et viam
quid potest noa a Deo facta, sed ex Deo nata scitis. Ipse est enim via. Sed Palrem nesciebant :
R9S UmM VENERABILÏSOPP. PARS"II. SECT. I. — EXEGETICA GËNUINA. 82i
ideo audiunt : Si cognovisselisme, et Patrem meum A fecio qui proximum loquendo oedificalj bonum opus
cognovisselis.:per me ulique et illurii. Alius enim operalur. Sed qùid est, A me ipso non loquor, nisi,
ego sum, alius ille. Sed ne puiarent dissimilem, Et A nie ipso non sum qui loquor? Ei quippe tribuit
amodo, inquit, cognoscitis eum. Videront enim ejus quod facit, de quo ipse est qui facit
s'umilinvumFilium. Sëd admonendi fuerant lalem Amen, amen dico vobis, qui crédit in me, opéra quoe
esse eliam Patrem, quem nondum videbant, qualis eçfofacio, et ipse faciel, el majora horum faciel, quia
est Filius quem videbant. Et ad hoe valet quod po- ego ad Patrem vado. Quid estime? Qui faceret opéra
slea Philippo.dicilur, Qui videt me, videt et Patrem : quoe Chrislus fecil, non inveniebamus ; qui etiam
non quod ipse sit et Paler, et Filius : quod in Sabel- majora,faciet, inveniuri sumus? Sed dixeramus ser-
lianis, qui vocanlrir eliam Patripassiani, catholica mone prisiino quia majus fuit umbroe suoe transitu
fides damnât ; sed quod tam similes, sint Paler et (quod discipuli feeeruni) quam fimbrioe suoe tactu
Filius, ut qui unum norit, ambos noverit. Solemus (quod ipse Dominus fecit) sanare languentes (Matth.
enim de simillimis duobus ila loqui eis qui unum ix) :pt quia plures apostolis quam ipso per os pro-
illorum vident, et qualis sit alius, volunt nosse, ut prium proedicanté Domino crediderunt, ut hoec vi-
dicamus, Vidislis istum? illum vidislis. Sic ergo di- derentur opéra, intelligenda esse majora, non quod
clum est',.Qui videt me, videt et Patrem : non quia B * major esset magistro
discipulus, vel domino servus,
ipse est Paler qui Filius, sed quod a Patris simili- vel adoptiyus unigenito, vel homo Deo, sed quod
tudïnë in nullo prorsus discrepet Filius. Nam nisi per illbs ipse digriaretur eadem majora facere, qui
duo essent Pater et Filius, non dietum esset: Si dicit eis alio loco, Sine me nihil poteslisfacere (Joan.
cognovisselisme, et Patrem mèum cognovisselis.Uti- xv). Ipse quippe, ut alia omitlam, quoesunt innume-
que enim, quia nemo, inquit, venit ad Patrem, nisi rabilia, sine ipsis fecit ipsos, sine ipsis fecit hune
per me: si cognovisselisme, el Palrèm meum cogno- mundum : et quia homo etiam ipse fieri dignatus est,
visselis: quoniam ego, per quem venitur ad Patrem, sine ipsis fecit et seipsum. Quid autem illi sine ipso,
perducam vos ad.eum, ut ipsum eliam cognoscatis. nisi peccatum ? Denique et hic quod de bac re poterat
Sed quoniam illi sum omnino simillimus, amodo, .nos movere, mox abslulit. Cum enim dixisset, Qui
cognoscitis eum, cum cognoscilis me : et vidistis, crédit in me, opéra quoeego facio et ipse faciet, et ma-
eum, si oculis cordis vidislis me. Quid ergo. estE jora horum faciet, continuo secutus adjunxit, Quia
quod dicis, Philippe, Ostende nobis Patrem, et suf- ego ad Patrem vado :
ficit nobis?:Tanlo, inquil, tempore vobiscum sum, etf Et quodeunquepetieritis in nominemeo, hoc faciam.
non cognovistis me, Philippe ? Qui me videt, videt ett *n Qui dixerat, faciel, postea faciam dicit. Porro autem
Patrem. Quod si a te multum est hoc videre, saltem, majora per eum facere, quam proeter eum, non est
quod non vides, crede. . dëfeclîo, sed dignatio. Quid enim rétribuant servi
Quomodoenim dicis, inquit, OstendenobisPatrem?? Domino pro omnibus quoe retribuit eis? quandoqui-
Si me vidisti, qui illi omnimodo similis sum, vidisiii dem inter estera bona êtiam hoc eis donare
digna-
illum cui similis sum. Quod si videre non potes, noni tus est, ut majora faceret per illos quam praiter illos.
salterii credis quia ego in Pâtre, et Palerin me est?! Nonne ab ore ipsius dives ille trislis abscessit,
Poterat hic dicere Philippus, Video quidem le, ett quando vitoeoeternoeconsilium quod quoesivit, audi-
credo le esse simillimura Palri : sed nunquid ar-. lum abjecit (Lac. xvin)? Et tamen posteaquam ab
guendus et objurgandus esl, cui cum similem videt, illo auditum non fecit unus, fecerunt multi, cum lo-
eliam illum cujus est similis, vult videre? Similemi querelur per discipulos magister bonus. Ecce majora
quidem novi, sed adhuc alterum sine altero novi. fecil proedicatus a credentibus, quam Iocutus au-
Non mihi sufficit, nisi et illum cui isle est siriiilis, dienlibus. Verum hoc adhuc movet quod hoec ma-
noverim. Ostendeitaque nobis Patrem, et sufficitno-. jora per apostolos fecit : non autem ipsos tantum
bis. Sed ideo magister discipulum arguebat, quoniami significans ait : Opéra quoe ego facio, el vos facielis,
cor postulanris videbat; tanquam enim melior Pater. JJ ] et majora horum facietis; sed omnes ad suam fami-
esset quam Filius, ita Philippus Patrem nosse cu- liàm pertinentes inlelligi volens, Qui crédit in me,
piebat, et ideo nec Filium sciebat, quo meïius ali- inquit, opéra quoe ego facio et ipse faciet, et majora
quid esse credebat. Ad hune sensum corrigendumL horum faciet. Si ergo qui crédit faciet, non crédit
dietum est, Qui videt me, videt et Patrem : quomodo) utique qui non faciet siculi est : Qui diligit me, man-
lu dicis, Ostendenobis Patrem? Video quomodo tuf data mea custodit{Matth.vu) : unde profecto qui non
dicas : non alterum quoerisvidere similem, séd illumt cuslodit, non diligit. Item alio loco : Qui audit, in-
'
jutas esse meliorem. quit , vetba méa hoec,el facit ea, similabo eum viro
Non credis quia ego in Paire, el Paler in me est ?? prudenli, q'ui oedificavitdomumsuam super pelram.
Cur in. similibus distantiam cupis cernere? Cur in-. Qui ergo non est similis huic viro prudenti, procul
separabiles separatim desidéras nosse? dubio aut verba mea hoec audit et non facit, aut
Verba quoeego loquor iwbis, a meipso non loquor. omnino nec audit, nec facit. Qui creditin me, inquit,
Pater aulêm in me manens, ipse facil opéra. Non cre-- licet moriatur, vivel. Qui ergo in me non crédit, non
dilis quia ego in Pâtre, et Pater in me est? Alioquin,, , ulique vivel. Talë éliam hoc est : Qui crédit in me,
nie. Ërgo et verba opéra sunt? Plane ita est, Nam pro-..' faciet (Joan. xi). Non ilaque crédit qui non faciet,
 "
825 IN S. iOÂNNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. 82«
Quid est hoc, fratres? Nunquid inter credenies in iA vigilanler audi quod illic positum est: an ttomme
Chrislum non est computandus, qui non fecerit meo. Ipsum enim, Quodeunque, non ait, petieritis,
opéra majora quam Christus? Durum est, absurdum utcunque, sed in nomine meo. Qui promisit ergo
est, ferri non potest, non toleratur, nisi intelligatur. tam magnum beheficium, quis vocatur? Ulique
Apostolumigilur audiamus : Credenli, inquit, in eum Christus Jésus. Christus significatregem, Jésus signi-
quijustificat impium,deputalur fides ejus ad justiliam ficatSalvalorem. Nonilaque salvos nos faciet quicun-
(Rom.iv). In hoc opère facimus,opéra Christi, quia que rex, sed rex Salvator. Ac per hoc quodeunquepe-
et ipsum credere in Chrislum, opus est Chrisli. Hoc timus adversus utilitatem salmis, non pelimus in no-
operatur in nobis, non ulique sine nobis. Audi jam mine Salvaloris : et tamen ipse Salvator est, non solum
ergo, et inlellige : Qui ctedit in me, opetaquoe ego quando facit quod petimus, verum eliam quando non
facio, et ipsefaciet. Prius ergo faciam, deinde et ipse facitVquoniamquod videlpeli contra salutem, non fa-
faciet, quia facio ut facial. Quoeopéra, nisi ut ex impio ciendo, potius se exhibet Salvalorem. Novit enim me-
justus fiai? El majora horum faciel.Quorum obsecro ? dicus quid pro sua, quid contra suam salulem poscat
nunquidnamomnium operum^Christimajora facit, qui oegrotus : et ideo contraria poscéntis non facit vo-
cum limore el tre nore suam ipsius salutem operatur, lunlatem, ut facial sanitatem. Quapropler quando
•"
(Philipp. n), quod ulique in illo, sed non sine illo volumus ut faciat quodeunque petimus, non utcun-
Christus operatur ? Prorsus majus hoc esse dixerim, que, sed in nomine ejus pelamus. Quod si fecerit,
quam est coelum et terra, et quoecunque cernnntur ul Salvator facil, quod est nomen ejus fidelibùs ejus.
in coeloet in terra. Et coelumenim et lerra transibit, Est quippe impiis et damnator, qui dignatur fidelibùs
proedestinalorumautem salus et justificalio perma- esse salvator. Qui ergo crédit in eum, quodeunquepe-
nebit. In illis lanlum opéra Dei, in his autem esl tierit in nomine quod est illis qui credunt in eum, hoc
etiam imagoDei. Sed in coatis sedes, dominationes, facit, quoniam hoc sicut Salvaior facit. Si aulem qui
principalus.poleslates, arcbangeli, angeli, opéra sunt in eum crédit, aliquid per ignorantiam contra salulem
Christi: nunquidetiam his operibus majora facit, qui suam petit, non in nomine Salvatoris petit, quia
opérante in se Chrislo cooperatur oeiernam salutem Salvator ei non erit, si quod ejus salulem impedit,
ac justificationem suam? Nbn hic audeo proecipitare fecerit. Unde tune expedit polius ut non faciendo
sentenliam. Intelligat qui potest, judicet qui potest,. propter quod invocatur, faciat quod vocatur. Pro-
utrum majus sitjustoscrearequam impios justificare. pterea non solum Salvaior, sed etiam magister bo-
Cerle enim si oequalisest utrumque potentioe, hoc nus, ut faciat quodeunque pelierimus, in ipsa ora-
majoris est misericordioe.Hoc est enim pietatis sa- .„ tione quam nobis dédit, docuit quod pelamus; ut
eramentum, quod manifeslum est in carne, justifi- etiam sic inielligamus non petere nos in nomine
catum est in spiritu, apparuil angelis, proedicatum magisiri quod petimus proeler regulam ipsius ma-
estgenlibus, creditum est mundo, assumptum est in gisterii. Sane quoedam quamvis in nomine ejus pe-
gloria. Sed omnia opéra Christi inlélligere, ubi'ait, lamus, id est, secundum magistrum pelamus, non
Majora horum faciet, nulla nos nécessitas cogit. tune quando petimus facit, sed tamen facit. Neque
Horum enim forsitan dixit quoe ille faciebat : tunç enim qui el illud pelimus facit, ut veniat regnum
aulem verba Gdei faciebat, et de his operibus fuerat Dei (Matth. vi), proplerea non facit quod petimus,
proelocutus,dicens : Verba quoe ego loquor vobis, a quia non statim cum illo in oeternitaie regnamus.
me ipso non loquor : Paler autem in me manens, ipse Differlur enim quod petimus, non negatur. Verum-
facit operam. Tune igilur verba ejus erant opéra ejus. tamen oranles, tanquam seminantes non deficiamus
Et ulique minus est verba jusritiae proedicare, quod (Gato. vi) : tempore enim proprio metemus. Non
fecit proeler nos, quam impios justificare, quod ila autem negligenter audiendnm est, quod Dominus,
fecit in nobis, ut faciamus et nos. ne quisquam eum pularet.quod se promisit facere
Quia egoad Patrem vado : elquodcunquepetieriiisin petentibus, sine Paire esse facturum, cum dixisset:
nominemeo,hoc faciam.Sic ergo perrexit ad,Patrem, ;p Quodeunquepetieriiisin nomine meo, hoc faciam :
ut non relinqueret indigentes, sed exaudiret pe- continuo subjecit :
tentes. Sed quid est, quodeunque petieriiis, cum Ul glorificelurPater in Filio, si quid petieriiisin no-
videamus plerumque fidèles ejus petere, et non" mine meo, hoc faciam. Nullo modo igitur sine Paire
accipere ? An forte proplerea quia maie pelunt? nam facit, quandoquidem ut in illo Pater glorificëtur, prop-
hoc exprobravit apostolus Jacobus dicens :-Petitis, terea facil. Facit ergo Paler in Filio, ut Filius glorifi-
et non accipitis, ëo quod maie pelalis, ul in conçu- celur in Paire. Et facit Filius in Pâtre, ut Paler glo-
piscenliis vestris insumatis (Jacob, iv). Maie ergo rificëtur in Filio : quoniam unum sunl Pater el Filius.
nsurus eo quod vult accipere, Deo polius miserante Spiritum paracletum Christus promisit aposlolis.
non accipit. Proinde si hoc ab illo pelilur.j unde Quo autem modo promiserit, advertamus :
homo loeditur exaudilus, magis meluendum esl, ne I Si diligilisme, inquit, mandata mea servaletetego
quod posset non dare propilius, det iralus. Annon rogabo Patrem, et alium Paracletum dabit vobis, ut
videmus Israelitas malo suo impretrasse? Concu- maneat vobiscumin oeiernum,Spiritum veritaiis. Cum
pîeranl enim carnibus vesci, quibuspluebatur manna hoc dicat de Spiritu sancto, quem nisi habeamus,
de coelo(Num. xi). Evigila igitur, l>omo fidelis, et nec diligere Deum possumus, nec ejus mandata
 ,18.27 BEDJE VENERABILISOP.P-.PARS II. SECT. I. — EXEGET-iCAGENUINA. 828
seryare : quomodo diliginius, ut eum accipiamus, Jà videtur in nobis et nostra conscientia. Nam.faciem
qneni nisi habeamus, diligere non vajemus? Quo- quidem videmus altefius, noslram non videmus :
modo mandata "servabiiiius , ut eum accipiamus cpnscienliam vëro noslram viderims, alterius non
quem nisi habeamusmandata servare non possumus ? videmus.Séd conscienlia nunquani est nisi in noirs,
Restât ergo ut intelligàmus Spiritum sânetum ha- Spirilus autem sarictiis potest esse eliam sine nobis.
beïequi' diligit, et habendo mererl ut plus habeat, Dalur quippe ut sit et in nobis. Sed videri et sciri
et pitiï bàberido plus diligat. Jam itaque habebant quemadmodum videndum a videndus"est et sciendus
Spiritum discipuli, quem Dominus"promittebat, sine est, non pojest a nob'is, si non sit in nobis.
quo eum Dominum non dicebant : nec tamen eum Non relinqmm vos orplianos, veniam ad vos. Or-
àdlîric sic habebant, sicut eumf/omirius promiftebat. phàiii pupillî sunt. Illud enim Groecumejusdem rei
Et habebant' ërgo, et non hahébànt, qui quantum nouiôn est, hoc Làllhum. Nam et iri Psalnio ubi le.
hàbëridus fuerat, nondum habebant. Habebant itaque ginius, Pùpillo lu éris adjuïor (Psalm. ix), Groecus
mifliis, daridïis"ërà't ëis amplius. Habebant occulte, îiabét orphano. Qriamvis ergo nos Filius Dei suo
àccèplriri éïant riiânifes'të: quià èl hoc ad majus Palri adoplayërii filios, et ërimdëra Pàtreni nos vo-
dbniïnï "sàricti Spirlius përtiriebat, ul èisiiiriotescë- 1
iuërit lïàbere për gratiam, qui ejus' Pater est për
r'ët quod iiàbebàril. De quo munere Apostolus lo- B natur'am, laméri étiam ipse ërga nos-paternuni quo-
quëris ait : Nos'autem non' spiritum liùjus mundi ac- ' dàmriibdbdemoristrat aiïèctum, cum dicit : Non re-
'tipfmus, sed Spirîiùin qui ex Dèo est, ut sciàmùs quoe lînquam vos orphanés, veniamad'vbs. Hinc est quod
a Deo dohaïd surit nobis (I'.Coi•n). iNam et ipsam éfiâûî sponsi filios 'nos appellat, ubi dicit : V'eniif
màhïfestàm impërrilionem Spirilus sancti,,- iibiï se» hora ut auferatur ab eis s'pônsiis,el lune jejûnàbunt
mei, sed bis Dominus nûtnëro*ègit. Mox ënim ut filii sponsi(Lia. y)l Quis àutem sporis'us, nisi D'omi-
fesurféxit a mortuis, insufflans ait : Aecipiië Spiri- nus Gliristus? Deindë sequitur et dicit :
tum sanctUfK{fôdn. xi) 1. Nunquid igitur qui iriric Adhuc' niodïcttm, eC inpidus me jàin non vïdél.
dë'dit, ïdëo ribnriïisït étiam posléâ"qùem promisit ? Quid eriim? lune non videbat eum muiidus, quan-
Aut' iion idem ipsë est Spirilus sari'clus/qui et lune doquideoi mundi riàiniuë vult inlelligi ebs de quibus
ëstïrisUfflalus: ex ipso, et post ab ipso missus é; et superius loculus est, dicens de Spirîlu sancto :
coelo? Quâpropler cur ipsa quoefacta est" evideritèr .Q'uèiw'niuhdu'saccipere lion potest, quia non vïdët
donâiio ejus, bis facta fuerit, alla qùoeslioest. For-' eum, iièq'ueco'gnoseiteum? Videbat eum plane m'ùïi-
tassi's'ëniriiprbptërdûb proecepttfdiléctioiris,'prbxihii dûs!oculisin earrié cbrispîcùurii;nbnàuiém videba-t
1
et Dei, ut cbmméfldàrétùr-a'dSpiritum sanctum"p'ër> quod in cariie Vérbùm lalëbal. Videbat liominéùi;
iînëïë. Quod vëro ait : RogaboPalrëm, et-alium Pa- V non videbat Deum..Videbat induménium, noii vide'-
racletum daDiivôbis,'<islèh'iitet seipsum esse Pàra- bàtïnduturiuSed qtibriiampo'stresurrectionem etiarii
cîetumV Paràélétus ' eriïm Lalirïé dicilur advocains':' ipsàm: carrieni suam', quam non' solum vïdëridàm,
et" dïetriltï est: dé' i^Ûiïyl'AdMocàlifm habemus''àd vérum etiam 'coiïlrêctàhdam-démûristravit suis, vo-
Païrëin, Jesum ClirisiUm-jusïùm\I Joan. n). Sic au- liiit dëmoffsïràrë non"suis, hinc"foftasse intelligën-
ïëflï mnrïdùm 'dixit' non possë àcëiperô Spiritiirii dum est èssë dietum i Adhuc modicum, et iriuridiis
Sivnc-tuhi,sicut étiam dietum est : Prudéniiâ cdfn'ii me jam iion viâél. Vos aUlém videtis"nié: quia ego
MrhicdèsiikDéunï: légi enim'DëPrionest subjeclâ :nec vivo',et vas't)iwé(is'.r Gurde^ proe'sémi:se dixil viverë,
éninï potest, Velîîtsldiearrius, ftijtisuïiaîjuslilia esse illos àûtéiii dëïuiûro esse vic'tûrôs?'nisi quià viclu-
rioii potest; mundum qulppëàit, hoc iritoeb signifi- ros eliam carnis vi'à, ulique resurgëntut, qualis m
càrïs diléelorës mundi : quoediïeclio non est a Paire; ipso proecëdebat, et- illis est pollïcitus secuturam :
et ideo dïleclîbnî hùjus mundi,' de: qua saiagimus, et qùia" ipsius riiox futura fuerat resurreclïo, proe-
uTmïûuatur et cdrisùmàliir in' nobis,' cbnîraria est seniîl' posiiit -témpôris vérburii, propter significaiï-
dîlectio Déi, quoe diffundifùriri cordibus"riosfris për dam eelerilatem : illorum autem, quoiiiara "soeculi
Spiritum sanctum qui dalùs ésVnobis : mundus ërgo D „ dïffërtuï
= in firi'em-,riôn ait ViVitîs,sëd vivetis.Duas
'
eurii"accipere ri'ônpotest; ergb' rësurrëëlibiiës, sriàni scilicef nio'x fuluram, el
Quianonvidet eum,neque scit eam. Non eiiimliabet riosiràm In soeculi fine Ventùram, duobus vërbis
ïnyisibiles oculos muiidàna dileetio;"per quos videri p'roesenlistënlpor'is"et 'fuluri ëlëgariler breviléfque
Spïritus sarictiis hîsi'invisibilités iion pbtest;" promisit, quid ego vivo, inquit, et vos' vivélis.Quia
VOSâ'MÏeiiî," inquit', cognoscitis'eum, quià apud vos Vivit,"idëo et BÔS": vivémùs. Per Homineni-quippe
mànib'iï; et in vobisétit: Erit in eis ut maneat, non mors, et- për•''hominem'resufreclio m'orluorUni:-sicul
màriebit ut silîPriug ëriiiriest ësse âliciii, quâfti mà- énhn in Adamomnesmdriuniur, itaëlinChrislo omnes
nëre. Sëd ne putàrérit quod dietum est, apud- vos vivificàbùnlur(ICor. xv)> qUoniamnemb ad mortem,
fiïânëbii,iia dictifm quemadmodum apud homineni riisi pefillrim ; nemo àd vitam, riisipërGbristumi Quia
hospes visibilitër iharierè consrievit, expdsoit quid nos'viximus, mortui sunius. Quia vivit ipse, vivemus
dixéràt, apud :vos,Cum-adjurixlt et dixit, in vobis. nos. Mortui sumus"illi, quando viximus ilobis. Quia
Ergb invisibilitèr Tidelùr : née si non siLin nobis,' Veromortuus est ille pro nobis^ et sibi vivit, et no-
pôtèst èssë iri Bonis ejus-sciëriiià. Sic eninr a"--nôlïis bis. Quia ënim7yivitillë, et nos vivemus.-Nam sicut
Exp'uhgëvidendum,ut syritaxi et sensui.sa.risfiat. EDIT.
829 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITK).. , 830
per nos morlem poluimus, non SÏGet vilam per nos A et si habuerint propheiiam, et scierint omnia sacra-
habere possemus.In illo die, inquit, menta, elomnem sciepriam, et habuerint omném fi-
Vos cognoscelisquia ego sumin Paire meo, et vos - dem, ut montes transférant, nihil sunt :. et si distri- -
in me, et egoin vobis. In quo die,,nisi de. quo ait,. buerini omnemsubstanliam suam, et tradiderint cor-
Et vosvivelis? Tune enim erit ut possimus videre pus suumut ardeant, nïbjfeis prodest (I Cor.xui ).
quod credimus,-nam et nunc est in nobis, et nos in. Dileetio sanctosdiscernit a mundo,.quoefacit unani-
jllo..Sed hoc nunc credimus, tunç. autem etiam co- mes habitare in domo,(Psal. LXVII). In qua domo fa-
gnoscemus,:.quamvis et nunc credendo noverimus, , cit Pater et Filius mansionem , qui donant et ipsam
sed tune conle.mplandonoscemus. In illo ergo die dilectionem, quibus douent in fideetiani suam mani-
quando vivemusea vita qua mors absorbelur, co- feslalionem ; de qua discipulus interrogavit magi-
gnoscemUsquia ipse in Paire, et nos in ipso, et ipse slrûm, ut non solum illi qui tune audiebant per os
in nobis; quia tune perficietur hoc ipsum quod nunc ejus, sed etiam nos per EvangeliunTëjus hoc nosse
inchoalumest jam per ipsum, ut sit in nobis,.et nos possemus. Quoesiveràtënim de-Christi manifésiâlio-
in ipso. '„..-'.. ne, et audivitde' dilectione et mansione. Est ergo
Qui.habet,inquit, mandata mea , et serval ea',, ille quoedàmDei manifestalioinferior, quam prorsus im-
est quidiligit me.-Quihabet in memoria, et servatin P pii non nbverunl, quihus Dei Patris et Spiritus sancti
vita ;-qui habet in sermonibus, et serval, in moribus: manifestationulla est, Filii vero esse poluit, sed in'
qui habet audiendo, et serval faeiendo; aut qui ha- carne : quoenec talis est qualis illa ; nec semper illis
"
betfaciendo, et servat perseverando : ipse est, inquit, adesse potest, quàfiseunquesit,sed ad modicumtem-
qui diligit me. Opère est demonslranda1 dileetio', ne pus, et hoc ad judicium, non ad' gaudium ; ad sup-
si! infrueluosa nominis appellatïo. piicium, non ad proemium.Nuncest ergo uf inlelli-
Et qui diligit me, inquit, diligetura Pâtre meo, et , gamus, quantum aperiré ipse digriatur , quo modo
egodiligam eum , et manifestaboei me ipsum. Quid dielum sit: Adhuc modicum,el mundusme non videt;
est, diligam?. tanquam lune djleclurus sit, et nunc vosaulemvidetis me. Verum est quidem quod post
npn diligat? Absit. Quomodo enim nos Pater sine paululum etiam corpus suùm , in quo eum pbleranf
Filio, aut Filius sine Paire diligeret ? Quomodocum et impii videre, oculis eorum fuerat subtracturus,
inseparabilileroperentur, separabiliter diligunt? Sed; quandoquidem post resurrectionem nemo eum vidit
ad hoc dixil, Diligameum : ad eum quod sequitur,- illorum. Sed quoniamdielum est, testanlîbusangelis,
el manifestaboei meipsum. Diligam,et manifestabo:. sic vénielquemadmodumeum vidisliseunlemin coelum
id est, ad hoc diligam ut:manifestera. Nunc enim ad fx(Açt. i) : nec aliud credimus quam illum in eodem
hoc dilexit ut.credamus, et mandalum fidei tenea- corpore ad judiciumvivorumet morfuorum esse vên-
mus; tune ad:|j00 diliget ut-videamus, et ipsam \'U turum : procul dubio lune eum videbit mundus, quo
sioiiem mercede'mfidei capiamus; quia et nos-nunc nomine significatisunt a regno ejus alieni'.Ac per
diliginius-credendoquodvidebimus;tune aulem dili-, hoc longe melius intelligitur aliud jam tempus signi-
gemus videndo ..qiiod credimus; Quia ergo dixerat- ficare voluisse in eo qupd ait, Adhuc modicum, et
Dominus,Adhucmodicum,et mundusme jam non vi-, mundus me jam non videt, quando in fine soeculiau-
dei, vos-àùlëmvidellsme•:. interrogavit eum dp hoc feretur ab oculisdamnatorom,ut illi cum de coetero
ipso Judas , non ille ^traditor ejus qui - Iscariotes videant apud quos diligenteseum. facit Pater atque.
cognominatus.est, sed cujus Epistola inter Scriptu- ipse mansionem. ilfodicum aulem dixit, quia et id
ras canohicaslegitur. quod prolixumvidetur homiriibus,.brevissimum est
Domine,-quidfatlum est quia nobis manifeslaturus ante oculos Dei. De hoc quippe nibdieoisle Joannes
es leipsiim,el non mundo? Simus cum ipsis tanquam evangelista, Filioli, inquit, novissimahora est (l Joan.
iiîlerrogantes discipuli, communemque magislrûm n). Ne quis porro. exislimel Patrem iantummodo et
audiamus et nos. Judas enim sanclus,-non immuri- Filium sine Spiritu sanclo apud diiectores suos fa-
dus, riëc irisectator Domini, sed sectator, causam',Ocere mansionem, recolal quod superius de Spiritu
quoe'sivilquare'se non mundo, sed suis nianifeslalu- sancto dielum est, Quemmundus non potestaccipere,
rus essèt Jésus? quare adhùe modicum ,- et mundus quia non videt eum, neescit eum ; vosautem cognosci-
rfbnviderét ëum? - .; tis eum, quia apud vosmanebil,et in vobiserit. Ecce
ResponditJésus, et dixit ei : Si quis diligitmei ser- facit insanctis cum Pâtre et Fiiiosanctus étiam Spi-
monemmeumsei-vàbït,et Pàter meusdiligeteum,.et ad rilus mansionem : intus ulique, tanquam Deusin'
énriivenieiiius,èl inaiisionemapudeumfaciemùs.:Eèce lemplo suo. Deus Trinitas, Paler, et Filius, et Spi-
éxposilaest causa quàre suis se manifeslaturus est, rilus sanctus, veniunt ad nos, dum venimus ad eos.
nonaîiëfiïs/qiiosmundiiibmîneappellat;etipsacausa' Veniunt subveniendo, venimusobediendo. Veniunt
estquod hi diligant, illi non diligant. Ipsa est causade; illuminando, venimus intuendo. Veniunt implendo,
qua sacër in.s'onàtpsalffltis^JMrffcame Deust et discer- venimuscapiend.o:;ut sit nobis eorum non extrada
ne causantmëani de gente non sancla (Psal. XLH); Visio, sed interna, et in,nobis non transitoria nian-
Qui enim diligunlur,quiàdiliguntdiligiintur; qui vero- sio, sed oeterna.Sic mundo non se Filius manifestât.
non diligunt,silirigùishominum loquantùr,ëiangelo- Mundusenim est d.iclushoc loco, de quibus eoniinuo.
rîim,Duritoerâmeïiturif soriàtis,etcymbalumtiniiiens; subiunxit atque ait;
 851 BEDJE VENERABÏLISOPP. PARS II. SECT. L— EXEGETICAGENUINA. 832
Qui non diligit me, sermones meos''nonservat. Hi.A <?««a ego misi eos (Acl. x). Omnis igitur et dicit et
sunt qui Patrem et Spiritum sanctum nunquam vi- docet Trinitas. Sed nisi eliam sïngillàtira eommen-
dent, Filium autem, non ut beatificennir, sed ut ju- dareiur, eam nullo modo humana capere ulcunque
diceritur, ad modicum vident : nec ipsum informa posset infirmitas. Cum ergo sit omnino înseparabi-
Dei, ubi est cum Paire et Spiritu sancto invisibilis, lis, nunquam Trinitas esse sciretur, si semper inse-
sed jn forma hominis, ubi esse in mundo voluit pa- parabiliter dîcerelur. Nam et cUmdicimus Patrem,
tiendocontempiibilis, judicando terribilis. Quod et Filium, et Spiritum sanctum, non eos ulique dici-
vero adjunxit : mus simul, cum ipsi non possint esse non simul.
Et sermoquemaudislis, non est meus, sed ejus qui Quod vero addidit : Commemorabitvobis, inlelligere
misit me, Palris, non miremur, non paveamus : non debemus eliam quod jubemur non oblivisci, saluber-
esl minor Paire, sed non -estnisi a Paire ; non est rimos monitus ad gratiam perlinere, qua nos com-
impar ipso, sed non est a seipso. Neque enim men- mémorât Christus.
titus est dicendo, Qui non diligit me, sermonesmeos Pacem, inquit, relinquovobis, pacem meamdo vo-
non servat. Ecce suos dixit esse sermones. Nunquid bis. Hoc est quod legimus apud propiielam: Pacem
sibi est ipse conlrarius ubi rursus dixit : El sermo super pacem. Pacem nobis relinquit ilurus, pacem
quem audislis, non est meus? Et ferlasse propter ali- suam nobis dabit in fine venttirus. Pacem nobis re-
quamdistinctipnemubi suos dixil, pluraliter dixit hoc linquit in hoc soeculo, pacem suam nobis dabit in
est sermones.Ubi autem sermonem, hoc estverbum,. fuluro soeculo. Pacerii nobis relinquit, in qua ma-
non suum dixit esse, sed Palris, seipsuminlelligi vo- nentes, hostem vincimus : pacem suam nobis dabit,
luit. In principio erah Verbum, el Verbumerat apud quando sine hosle règnabimus ; quid 'aulem nobis
.Deum, et Deuserat Verbum, non utique suum, sed relinquit ascendensa nobis, nisi seipsum, dum non
Patris est Verbum : quomodo nec sua imago, sed recedit a nobis ? Ipsi est enim pax nostra, qui fecit
Palris, nec suus Filius idem ipse, sed Palris. Recte utraque unum (Ephes. n). Pax ergo ipse nobis est, et
igitur actori iribuit qnidquid facit oequalis, a quo cum credimus quia est, el cum videmus eum sicuii
habet hoc ipsum quod illi est indifferenler oequalis. est. Sed quid est quod ubi ait : Pacem relinquovobis,
Hoeclocutussum vobisapud vos manens. Illa uli- non addit meam: ubi vero ait, do vobis, ibi dicit
que mansio alia est, quam promisit futuram ; hoec meam? Ulrum subaudiendum est meam , et ubi di-
vero alia, quam proesenteraesse lestalur. Illa spiri- elum non est, quia postea dielum est, et potest re-
talis est, atque intrinsecus menlibus reddilur, hoec ferri ad utrumque, etiam quod semel dietum est? An
cdrporalis exlrinsecus oculis atque auribus exhibe- £ forte et hic aliquid latet, quod pelendum est et quoe-
tur. Illa in oeternumbeatificat liberatos, hoecin tem- rendum, et ad quod pulsantibus aperiendum? Quid
pore visitai liberandos. Secundum illam Dominus a enim si pacemsuameam voluit inlelligi,qualemhabet
suis dilectoribus non recedit,] secundum hanc, il et ipse? Pax vero ista quamnobis relinquit inhoc soeculo,
redit. Hoec,inquit, loculus sumvobis apud vosma- nostra polius est dicenda quam ipsius. Illi quippe ni-
nens, utique proesenlia corporali, qua cum illis vi- hil répugnât in seipso, quia nullumhabet omnino pec-
sibilis loquebatur. catum. Nos autem talem pacem nunc liabemus, in qua
Paraclelus autem, inquit, Spirilus sanctus, quem adhuc dicamus: Dimitlenobisdébitanostra (Mallh.vi).
millet Pàlér in nominemeo, ille vos docebitomnia, et Est ergo nobis pax aliqtia, quoniam condeleciamur
commemorabitvosomniaquoecunquedixero vobis. Nuu- legi Dei secundum inleriorem hominem (Rom. vu) :
quidnam dicit Filius, et docet Spirilus sanctus, ut sed non est plena, quia videmus aliam legem in mem-
dicente Filio verba capiamus, docerite autem Spi- bris nqstrïs repugnantem legi mentisnosiroe.Itemque
ritu sancto eadem verba inielligamus ? quasi dicat inter nos ipse est nobis pax, quia invicem nobiscredi-
Filius sine Spiritu sancto, aut Spirilus sanctus doceat mus, quod invicem diligamus. Sed nec ista plena est,
sine Filio ? Aut vero non et Filius doceât, et Spi- quia cogitaliones cordis nostri invicem non videmus,;
rilus sanctus dicat? et cum Deus aliquid dicit et do- D etquoedam de nobis, quoenon sunt in nobis, vel in
cet, Trinitas ipsa dicat et doceat? Sed quoniam Tri- melius invicem vel in deterius opinamur. Ilaque ista
nitas est, oporlèbat ejus singulas insinuare personas, etiàm si ab illo nobis relicta est pax, noslra est. Nisi
ëademque nos distincte audire, inseparabiliter in- enim ab illo., non haberemus et talem: sed ipse
telligere. Audi Palrem dicenlem ubi legis, Dominus non habet lalem. Si lenuerimus usque in finem,
dixit àd me, Filius meuses tu (Psal. n). Audi et do- qualem accepimus, qualem habet habebimus, ubi
ceniem ubi legis, Omnisqui audivit a Paire el didicit, nihil nobis repugnet ex nobis, et nihil nos invicem
venitad me (Joan. vi). Filium vero dicéntem modo laleat in cordibus nostris. Nec ignoro ista Domini
audisti ; de se quippe ait : Quoecunquedixero vobis: verba etiam sic accioi posse, ut ejusdem senlentioe
quem et si docentem vis nosse, magistrum recole. repelilio videalur. . -, .
Unus est i Inquit, magister veslér Christus (Matth. Pacem relinquo vobis, pacem meam do vobis.Ut
xxm). Spiritum porro sanctum, quem modo audisti quod dixerat pacem, hoc repetiverit, dicens', pacem
docentem, ubi dietum'est: Ipse vos docebit omnia: meam; et quod dixerat, relinquo vebis, hoc repelierit,
audi eliam dicenlem, ubi legis in Aclibusapostolornm dicens : Dovobis.Ut volet quisque accipiat : me lames
B. Pelro dixissc Spiritum sanctum : Vade cum illis, deleciat (credo quod «t, vos, fratres mei dileçti), sic
jm . . IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. 834
tenere islam pacem, ubi adversarium concorditer À Si diligerelisme, gauderelisutique, quia vado ad Pa-
Tiricimus, ul desideremus pacem , ubi adversarium trem, quia Pater major me est. Agnoscamus gemi-
non habebimus. Quod vero Dominus adjunxit, atque nam subsianriam Christi, divinam scilicet, qua oequa-
ait: lis est Patri; humanam, qua major est Paler: utrum-
Non quomodomundus dat, ego do vobis, quid est que autem simul, non duo, sed unus Christus, ne
aliud, nisi, quomodohomines darit, qui diligunt mun- sit quaternitas, non Trinitas Deus. Sicut enim unus
dum, ita do vobis? qui propterea sibi dant pacem, esl homo anima rationalis et caro, sic unus est Chri-
ul sine molestia litium atque bellorum, non Deo, sed stus Deus et homo. Ac per hoc Christus est Deus
amico suo mundo perfruanlur : et quando justi dant anima rationalis et caro. Christus in his omnibus,
pacem, ut non eos persequanlur; pax esse non potest etChristum in singulis confitemur. Quis est ergo
vera, ubi non est vera concordia, quia disjuncla sunt per quem factus est mundus ? Christus Jésus, sed
corda. Quomodo enim consors dicilur qui sortem in forma Dei. Quis est sub Pontio Pilato crucifixus?
jungit, ila ille concors dicehdus est qui cor jungit. Christus Jésus, sed in forma servi. Item de singulis
Nos ergo, charissimi, quibus Christus paceni reliquit, quibus homo constat. Quis non est derelictus in in-
et pacem suam non nobis dat sicut mundus, sed sic- ferno? Christus Jésus, sed in anima sola. Quis re-
ut Hlé per quem faelus est mundus; ut concordes B surrecturus triduo jacuit in sepulcro ? Christus Jé-
simus, jungamus invicem corda, et cor noslrum sur- sus, sed in carne sola. Dicitur ergo et in his singu-
sum habeamus, ne corrumpatur in terra. lis Christus Jésus : verum hoec omnia non duo vel
Non turbelur cor vestrum, neque formidet. Audislis 1res, sed unus est Christus. Ideo ergo dixit : Si dili-
quia ego dixi vobis, Vado et venioad vos. Si diligere- gerelis-me, gauderelis ulique, quia vado ad Patrem;
tis me, gauderelisulique, quia vado ad Patrem, quia quoniam naturoehumanoegratulandum est, eo quod
Paler major me est. Hinc ergo turbari et formidare sic assumpta est a Verbo unigenito, ut immortalis
poterat cor illorum, quod ibat ab eis, quamvis ven- consliluereiur in coelo: atque ila fieret terra subii-
turus ad eos, ne forsitan gregem lupus hoc inter- mis, ut incorruptibilis pulvis sederet ad dexteram
vallo invaderet pastoris absenlia. Sed a quibus homo Patris. Hoc enim modo se ilurum dixit ad Patrem :
abscedebal, Deus non relinquebat: idem ipse Chri- nam profecto ad illum ibat, qui cum illo erat. Sed
stus, homo et Deus. Ergo et ibat per id quod homo hoc erat ire ad eum, et recedere à nobis, mutare
erat, et manebat per id quod Deus erat. Ibat per id atque immortale facere quod mortale suscepit ex
quod uno loco erat, manebat per id quod ubique nobis, el levare in coelumper quod fuit in terra pro
erat. Cur ilaque turbarenlur et formidarent, quando nobis. Quis non hinc gaudeat, qui sic diligitChristum,
sic deserebat oculos, ut non desereret cor? quamyis ut suam naturam jam immorialem gratuletur in
Deus eliam qui nullo xonlinetur loco, discedat] ab Christo, atque id sperel futurum esse per Christum?
eorum cordibus qui eum relinquunl moribus, non El nunc dixi vobis priusquamfiât, ut cum factum
pedibus, et veniat ad iilos qui convertuntur ad eum fuerit credalis. Quid esl hoc, cum magis credere ho-
non facie, sed fide, et accédant ad eum menië, non mo debeat antequam fiât id quod credendum est ?
carne. Ut aulem inlelligerent secundum id quod ho- Hoecesl enim laus fidei, si quod ereditur, non vida-
mo erat, cum dixisset : Vado et venioad vos, adjecit tur. Nam quid magnum est, si ereditur quod
atque ait: Si diligerelisme, gauderelis ulique, quia videlur? secundum illam ejusdem Domini sen-
vado ad Patrem, quia Paler major me est. Per quod tentiam, quando discipulum arguit, dicens, Quia
ergo Filius non esl oequalisPalri, per hoc erat ilu- vidisti, credidisli : beati qui non vident, et çredunt
rus ad Patrem, a quo et venlurus est judicaturus (Joan. xx). Et nescio uirum credere dicendus est
vivos et mortucs. Ipse ergo Christus Filius Dei, quisquam quod videt. Nam ipsa fides in Epistola
oequalisPalri in forma Dei, quia sëmetipsum exina- quoescribitur ad Hebroeos,ila est delinila, Esl autem
nivif, non formam Dei amiltens, sed formam servi fides, speranlium subslantia, convictiorerum quoenon
accipiens, major est et seipso, quia major esl for- _ videntur (Hebr. xi). Quapropter si fides »st rerum
ma Dei quoeamissa non est, quam servi, quoeacce- quoecreduntur, eademque(ides earum rerum est quoe
pta est (Philip, n). Quid itaque mirum, velindi- ' non videntur , quid sibi vult quod Dominusait : El
gnum, si secundum hanc servi formam loquens ait nunc dixi vobis priusquam fiât, ut cum factum fuerit,
DeiFilius, Paler major me est? Et secundum formam credalis? Nonne polius dicendum fuit, Et nuncdixi vo-
Dei loquens ait idem ipse Dei Filius : Ego et Paler bis prius quam fiât, quod cum factumfuerit, videatis ?
tiitumsumus (Jean, x) ? Unum sunt enim secundum Nain el ille cui dielum est, Quia vidisti, credidisti,non
id quod Deus eratVerbiim; el major est Pâter se- hoc crédit quod vidit, sed aliud vidit, aliud cretli-
cundumid quod Verbumcaro factum est. Secundum dit. Vidit enim hominem, credidit Deum. Sed et si
hanc servi formam, puer Christus etiam parentibus dicuRiur credi quoevidentur, sicut dicit unusquisque
suis minor erat, quando parvus majoribus1, sicut oculis suis se credidisse, non tamen ipsa est quoein
scriptum est, subdituserat (Luc. u). jEqualis enim nobis oedificatur fides, sed ex rébus quoevidentur,
Palri Filius, per quem factus est homo, ut minor ag'uur nobis ut ea credantur quoe non videntur. Quo-
esset Pâtre, faelusest homo. Quod nisi fieret, quid circa.dilectissimi, unde nunc sermo est, quod Domi-
est homo? Dicat plane Dominus et magister nosler: nus ait, Et ttunc dixi vobis prius quamfiât, ul cum
 •RS« RFD/E VENERABILiSOPP. PARS H. SEGT. I. — EXEGETICA GENUINA. §35
factum fuerit, credalis, illud, utique dicit, cuinfactum A'i Eamus autem dicit. Quo ? nisi ad illum locum unde
1
fuerit, ;quod eum post mbriein.visuri étant viventem, fuerat tradendus" ad mortem, qui nullum habebat
et àd Palreiii ascëndentein : quo viso illud fuerant iriérituni riiortis,' sëd habebat ul morerelur, manda-
credilufî quod ipse esset Christus FiliusDéi, qui po- 'lum Palris, tanquam ille de quo proedictuni erat,
; luit'iiocet facere cum proedixisset,etproedicerè an- Quoenon -'ràpui,iuncèxsolvëbain : mbrlem sine du-
iéquàm faceret : crediturrautem 'hoc non fidé nova, "tio soluturus, etiros atnorië débita redempturus.
sed auclà,-aut cette "cummortuus essët dëfëéta, cum -' CAPUT
xy.
'- rësufrexisset réfèèlà. Nêque enim eùiri Filius Dei Ego sum vitis vera; etc. isle locus Jevangelicus,
iion et ante credebani ':'sed Cum in'illo fàclum ësset • fratres, ubi sedicilDominus vileûi, et discipulos suos
«juodanté-proedixït, fides illa quoetiirië quando illis palmiies, secririduriiiioc dicit quod est eàpotEccle-
loquebalur"fuit parva, .et cum morerelur pêne jam sioe, nesque membra ejùs, mediater Dei ethominum
hiillàret-revixii, etcrevit. Deindé quid dicit ? hdmo Christus Jésus, unius quïppè "naturoe sunt
Jamhonhiulla loquàr vôbiscuiit,venit enim pr'in- vitis et palmitës. Propter quod cum esset Dëus, cu-
eèpsvvundihiijus. Quis, nisi diabolus? jiis naturoenon sumus, factus est hbino , rit in illo
'Elinme'nmi liàbet quidquam.;Nulium"scilicet om- esset vitis humana natura, Cujuset nos homines pal-
nino-peccafum. Sic enim oslendil non 'crëaluraruni B mites esse possumus. Quid est ergo. Ego sum vitis
' "nci-a?
sed peccalorum:priricipem diabolum, quos nunc no nunquid ut adderetiera, hoc ad eam vitem
inlrié.muhdi hujus appellat. El quorieseunquë mûn- relulit, uridë ist.à sïmilitodo translata est? Sic ënim
di riomeri iri mali-sîgnificatione pbriilur, non os- dicilur vitis për similitudinem, non per proprieta-
'tendit-nisi' mundi islius SmatoreS, de quibus alibi tem, queniadmodûriidicilur ovis; agnus, leo, pelra,
scfiptunr-ëst : Qùicunquevoluerit aniicus esse soeculi iàpis arigularis, et coetera,'liujusniodi, quoe magis
hùjus, inimicus -Dei consûluilur '{Jacob.j.v). Absit ipsàsuniverà, ex quibus dicunlur istoesimilitudines,
'.'•ergo''.-utsicibielligàiur diâbbluspriîiceps nuindi, non proprietates".Sed cum dicit, Ego sum vitis veta;
• tariquânr'gerat universi mundi," id'~est, coeli et •ab
illà'jse" ulique. discernilur, cui dicitur, Quomo-
lërroe, atque omniurii qui iri eis sunt, principatum: do conversa es in qmariludiriènt,viiis aliéna (Jerem.
de quàli mundo dictuhi est, cum de Chrislo Verbo n; Isa: v)T'Nam quo pàeto esl vitis vera, quoe ex-
'Sérriioesset, Elwundus për.eum factus est{Joa>i.i). spëctàta est' ut façpret uvam, fecit"'aulem " spinas?
' '
Univ.eîsus itaque mundus, à siiminiscoelis'usquead Ego sum,,itiquit,"î)îi(/s'Dcra.
• inûmam terramCréalori est subditus, non desertori ; Et Paler meus qgricola est. Omnem palmilem non
-Rëdemptori, non interëriiptori ; liberatori, non . _ ferënlemfrucïum, iollet eum: ci omnem qui ferl fru-
càplivatorl ; doclori,"noli decëpiori. Qu'emadrhodUm^ëlunij' purg'abiteum, ut.frucium plus afferàt. Nunquid
aulem sit inlelligendusprinceps nlundi diabolus, evi- iinum'sunt agficôîa et vitis? Secundum 'hoc ergo
dentius àpëruit apostolus "Paulus, qui cuni dixisset, VilisCh'ristus, secundum quod ait : Pa'ter major me
Non est nobis-colluciaiioaâvérsuscatnemet sanguinem, est. Secufraumid autëm^qUodait : Ego el Paler unum
-
id est, adversus liominesî subjècit àique ait; sëd ad- sumus, et ipsë agricbla est. Nectàlis quales sunt gui
:vetsùi principes ei poiéstates, el recioies mundi lene- extririsëcus opërando exhibent ministeriuin, sed la-
'b'rarum^harum:'(Ephes. vij.'Sequenti enirii verbo éx- "lis, ut dèt etiam întrinsécus increméntum. Nain 'ne:
cum sùbjceit', ^tenebra- quequi''plantât, est aliquid, néque quirigat, sed qui
" pbsuitquid dixissetinunuî,
rimi -harum:ne quisquammmidi nômln'einiëlligëret 'incréniemùm'dài,;Deui'(I Cor. m). Et uliqjie Déus
urilvèrsàiiicrea'luram, cujusiiullô modo surit recto- est Christus, quia Dëus erat Verbum(Joan. i), unde
res angéli desëriôres. Teriebrarum, îriquit, harum, id ipsë et Pater uflum' sunt, et si Veibum caro factum
est, -mundi islius amalorum. Ex quibus tamën plecti est, quod non erat, manet quod erat. Denique cum
non surit,iion per suum meritum,sed per Dei gralîam: de Paire tànqùaro de àgricola dixisset, quodinfro-
quibus dicit, Fuislis enim aliquando tenebroe,nunc ciuosos pàlmites tollat, frucluosos^autem p.urget,ut
autemiux in Domino (Evites, y). Omriës ergo fue-rj) plus affefàrilfruclum, continuo etiam seipsummun-
riirit SUDrettorititts t'es'eirârùm7w'r»m',id est, homi- datqrerii pàlmiluni pslendens :
num impiorurii, tariquàm lëiiëbroesub tëiiebris^ Séd '„ Jam vos, inquit, mundi,.es(is propter.sermonemquem
gràlias 'Deo, qui~etuil"nos;sicul dicitidéniAp!osibl'i)s, loculus sumvpbis. Éçcé et ).ps.e-m.undalor.est-palini-
dép'otestàléienëbràrum, "ëiir'anilùtit in YegnUinFilii tum, quod est .agricoloe, non. vitis officium: qui
charitalis-suoe (Coloss. i) :.iri quo pririceps hujus eliam pàlmites pperarios suos fecit. Nam ietsi.non
mundi, hoc est tenibrarum 'hàruni,"riph habebat dànt increriiënlum, inipendunt tamen aliquod adju-
quidqùàm, qiiia neque cum peccato Dëus yènerat, "niëiiiùm, sed non de suo, quia.sitteme,,inquit, nihil
nec ëjus-carriem 'de peccàti propagine Virgo pepe- "poïesiisfacere. Mutidi scilicet atque mundandi. Ne-
rera'l-;"-et tanquam ei.diceretur, Cur ergo mbreris, que,ënim nisi niundi éssent, fructum ferre potuis-
si non "habespèccal'uhivqui debëalur mbrtis suppli- serit : et.làmen omnem palmiterii qui ferl fruclum,
ciera ? Continuosubjecit:' purgat àgricola, ù't fructùm plus àfférat. Ferl fru-
Sednl cognoscàlmundus quia diligoPatrem, ëlsicut ctum, quia mundus est ; atque ut plus àfferat, pur-
mandaluindédit milii Paler, sic facio,"surgite,eamus gatur âdliuc. Quis est enim in bac vita,sic mundus,
hinc. Discumbenseriira diè cumbëiïlibus loquebaidr. ut'rioii sit ihagis magisquë ihii'ndandus? ubi s; dixe-
 s/sa- . - IN S. JQANNIS;EVANGELiUME-XPOSITIÔ. - 85.8
rimus quia peccatumnon habemns., nosipsos seduci- A minent, etardel. Ligna ilaque vitis tanto,sunt con-
mus, et veritas in nobis non est. Si autem eonfessi lemptibiliora si in vite non manserint, quanto glo?
fummuspeccata-nostra, fidelisesl et-juslu's,qui dimil- riosiora si manserint, Denique sicut de his eliam
lal nobis peccata, et mundét nos ab mmi imquiiate ^er Ezechielem prophe.tam Dominus dicit, proecisa
(I Joan.t). Mundet ulique mundos, /hoc est frueiuo.? n.ullis agricolarum usibus pwsunt, nullis fabrilibus
sos, utaanio sint frucluosiores, quanto fuerinlimun- operibusdeputqniur (Ezech. xv). Unum e tduobuspal-
-diores. Jam -vosmundi estis propter verbumquoddor mili congruit, aut vilis, aut ignis : si ïn vite non est,
cuius sum vobis.-Quare non ait,-Mundi eslis propter in igné erit. Ut ergo inigné non sit, in vite sit.
bapiismum quo abluti estis, sed ait,: Propter verbum Si manseritis in me, inquit, et verba mea in vobis
..quod.loculus,sum,vobis?nisi quia el in aqua.yprbum .manserint: qu.odcunquevolueritispeletis, éifiet vu'bis.
mundat. D.elralie verbum, et quid esl aqua, nisi Manendo quippe in Christo,. quid v.él'lepossuhi, nisi
aqua,?. Àccedit verbumsdpleraenlum, et fitsacra- quod convenit Christo ? Quid velle possunt manendo
" menlum eliam
ipsum tanquam visibile verbum. Nam m Salvaiore, nisi quod non aliehûm est a salu'ie ?
de hoc-niiquedixerat, quando pedes discipulis lavji, Aliud quippe volumus, quia sumus In Chrislo, et
Qui lotus est, non indigelnisi fit pedes lavel, sed est aliud yoltimus quia sumusadhbc in hoc soeculb. De
nnmdustotus. Unde ista tanla,virtus aquoe, ut cprr' $ mausione namque hujus soeculinobis aliquando sitb-
pus langat, et cor abluat, nisi faciente verbo ? non repi.t, ut hp.c pelamus qiiod nobis non expedire
^quia dicitur, sëd quia ereditur. Nam et in ipso nescimus : sed absit ul fiai nobis, si manemtis in
verbo aliud esl sonus traiisiens., aliud virtus mar Christo, qui non facit, quando pelimus, nisi quod
liens.. Hoc :est verbum fidei, quod ,proedivamus,ait exj;edit nobis. Manentes ergo in eo, cum verba ëjus
Apostolus: quia si confessusfueris in ore luo quia -Do- ïii nobis manenl, quodeunque vôluerînius petimus,
minus est Jésus, et credideris in corde luo quiarDeiis et fieinobis ; quia si pelimus, et non fiët, non hoc
illum suscitavita mortuis, salvuseris. Cordeenim,ere- petimus quod babet'mansio in'eq, nec quod habent
ditur ad jusliliam, ore àulem confessiofil .ad salulem verba ejus quoe manent in. nobis, sed quod habet
(Rom. x). Unde et in Actibus apostolorum legitur, cupiditas et infirmitas carnis, quai .non est in eo, et
Fiole mundans cor4a.é.otum{Açt..xy) ; et in ep.istola in qua non manenl verba ejus : iiàm utique ad verba
sua bea.lusPetrus, Sic et vçs, inquit, baplisma salnps ejus perlinet oràlio illa quam docuit, ubi dicimus,
facit, non tamis, depositiosordium, sed conscientioe Pater nosler, qui es in coelis,(Mallh.si) ; ab hujus ora-
bonoehilerrogatio. Hoc est vetbunt fidei, quod proedi- .lionis verbis et sensibùs non recedainus in pelitio-
,camus ,(I Petr. in) : quo .sine dubio, ut mundarp nibus nosiris, et quidquid pelimus, flet nobis. Tune
possit, consecratur et baptismus. Christus quijtpe^P enim dicenda sunt verba ejus in nobis manere,
nobiscum yilis, eum Paire àgricola, dilexit Ecçle- quando facimus quoeproecépit, et di'ligimtisquoepro-
siam, et sëmetipsum tradidit pro ea. Lege Aposlo- misit. Quando autem verba ejus manetit iri memoria,
lum, el vide quid adjungat : Ul eam .sanctificarél, nec inveniuntur in vilà, non amputatur palmes in
in quit, mundanseam lavaçto aquoein verbo(Ephes. y). vite, quia vitam non allrahit ex radice.Ih his verbà
Mundaiioigitur nequaquani fiuxo et labili tribuere* Chrisli non manenl, qui tàngnnt quodammodo, non
tur elemento, nisi adderelur in verbo. cohoerent: et ideo illis non erurit in beneficiura, sed in
. Manete, inquit, in me, el ego in vobis. Non quo- lestinionium; et quia sic însunt in eis, ùt non maneant
modo illi in ipso,,sic ipse in illis ; utrumque enim in eis, ad hoc teneniur ab eis ul judicentur ex eis.
pfodest, non ipsi, sed illis. Ita sunt quippe in vile In hoc, inquit) glorificalus est Paler meus, Ut frm
palniites, ut viti non conférant, sed inde accipjant dum plurimum afferalis, el efficiàmirii mëi discipuli.
unde vivant. Ita vero yilis est in palmilibus, ut vi- AO?Kenim quoe Groece dicilur, Latine .gloria est.
•laie alinientum subniinislret eis, non sumat ab pis. Quod ideo commemoranduiu existimavî, quia dicit
Ac per hoc et manenierh in se habere Clirisium, et Apostolus, Si Abraham éx operibusjuslificalus esl,
manerein Chrislo, discipulis.prodest utrumque, non • habet gloriam, sed non apud Deum (Rom,,iv). Hoec
Chrislo : nam proeciso palmile, potesl de viva fa-*F est ad Deum gloria (qua glorificatur non homo, sed
dice alius pullulare ; qui aulem proecisusest, sine Deus) si non ex operibus, sëd ex fidé justificatur, ut
radiée non potest viverë; Denique adjungit et dicit : ex Deo illi sit eliam quod bene operatur, quoniam
Sicut palmes non polest ferre fruelum a semetipso, palmes non posset ferre fruelum a semetipso. Si
nisi manseritin vile, sic nec vos, nisi in me manseritis. ergo ïn hoc glorificatus est Deus Pater, ut.fructum
Magnagralioecommendalio, fratres mei. Corda"illn- plurimum afferamus, et efficiamurChrisli discipuli,
stravit humilium, ora pbslruit superborum. Sive non hoc nostroeglorioeiribuarqus, "tanquamlioc ex
ergoparum, sive mulluni, sine illo fieri non potest nobis ipsis habeamus. Ejus est enim hoec"gralia : et
sine quo nihil fieri polest ; quia etsi parvum altùlerït ideo in hoc non noslra, sed ejus esl gloria. Unde et
palmes cum purgat àgricola ul plus afferat, lamén 1alibi cum dixisset, Sic luceatlumen vestrumcoram
nisi in vite manserit, el vixerit de radiée quantum- hominibus,ul videant opéra vesira bèna (Matth. v) :
libet fructum a semetipso non potest ferre. « ne a semelipsis pularent esse bona opëra sua, mox
'
Siquisinme, inquit, non manserit, milletur foras addidil, Et glorificentP.alrgmvestrum,qui in eoelisest
sicut palmes, el arescet, et colligenleum, el itiignem (Psal. hxxmi). In hoc enim glorificatur Paler, ul
o*o liwnJR VENEBARILISOPP. PARS II. SEGT. I. — EXEGETICAGENUINA. 840
frucfum plurimum afferamus, et efficiamur Chrisli A À ad personam tamen- umgenm Fini Dei per gratiam
discipuli. A quo efficiamur, nisi ab illo CU/MS miseri- pertinel humana natura, et lanlam gratiam, Ut nulla
cerdia: proevenitnos ? Ipsius enim sumus figmenlum, sit major, nulla prorsus oequalis.Neque enim illam
ereàti in Christo Jesu in operibus bonis (Ephes. n). susceplionemhominis ulla mérita proecesserunt, sed
Quod autem ait, Sicut dilexit Pater, et ego diiexivos, ab illa susceptione mérita ejus cuncla coeperunt.
non oequalilatemnaturoeoslendil nostroeel suoe,sic- Manet ergo Filius in dilectione qua eum dilexit
ut est Patris et ipsius, sed çraiiam qua mediator Pater, et ideo sërvavit proeceptaejus. Quid est enim
est Dei et hominum homo Christus Jésus. Mediator et ille homo, nisi quod Deus susceptor est ejus ? Deus
quippe monstralur, cum dicit, Diligit me Pater, et enim erat Verbum^unigenilus gïgnenli cooeternus.Sed
ego vos. Nam Pater utique diligit et nos, sed in ipso; ut mediaior darelur nobis, per ineffabilemgraliam
quia in hoc glorificalur Pater, ut fructum afferamus Verbumcaro factumest, el haklavitin nobis.
in vite, hoc esl in Filio, et efficiamurejus discipuli. Hoecloculussum vobis, tu gaudium meumin vobis
Manete,inquit, in dilectione mea. Quomodo ma*- sit, et gaudiumvestrum impleatur.Quod est gaudium
nebimus ? Audi qnid sequitur : Si proeceptameaser- Chrisli in nobis, nisi quo dignatur gauderede nobis?
vaverilis, manebilis in dilectione mea. Ostendil non El quod est gaudium noslrum, quod dicit implen-
unde dileetio generetur, sed unde monstretur, tan- B dum, nisi ejus habere consortium? propter quod
quam diceret : Nolitevos putare matière ïn dilectione bëalo Peiro dixerat, Si non lavera le, non habebis
méa, si non servaris proecepta"mea. Si enim serva- parlent mecum.Gaudium ergo ejus in nobis, gralia est
veriiis, manebilis ; hoc est, hinc apparebit quod in quam.proestitit nobis : ipsa est ut gaudium noslrum;
dileçtione.meamanebilis, si mea proeceptaservabitis, sed de liac ille etiam ex oeternïtategaudebat, quando
ut nemo se fallat dicendo quod eum diligat, si ejus nos elegit ante mundi constiluliouem(Ephes. i). Nec
proeceptanon servat. Nam in tantum eum diligimus,' recle possumus dicere quod gaudium ejus plénum
in quantum ejus proeceptaservamus. In quantum au- non erat. Non enim Deus imperfecte aliquando gau-
tem minus servamus, minus diligimus. Quamvisquod debat ; sed illud ejus gaudium in nobis non erat,
ait, Manete in dilectionemea, non apparet quam di- quia nec nos* in quibus esse posset, jam eramus ;
xerit dilectionem, ulrum qua eum diligimus, an qua nec quando esse coepimus,cum illo esse coepimus.
ipse nos diligit ; sed ex verbo superiore dignoscitur. In ipso autem semper erat, qui nos suos fuluros
Dixerat quippe, Et ego diiexivos, cui verbo continuo certissima suoeproescientioeverilale gaudebat. Gau-
subjunxil, Manetein dileclionemea.Illa ergo, qua dilexit dium igilur ejus de sainte nostra, quod in illo sem-
eos. Quid esl ergo, Manetein dilectionemea, nisi, ma- per fuit cum proescivilet proedestinavit nos, coepil
neie in gralia mea? Etquid.esl/siproeeepîa measenia- esse in nobis quando vocavit nos. Et hoc gaudium
tiem, munebitisin dilectionemea, nisi, hoc scielis quod merito nostrum dicimus,fquo et nos beati futur! su-
in dilectionemea qua vos diligo manebitis, si mea proe- mus.Sed hoc gaudium noslrum crescit et proficit, et
cepta servabitis ? Non ergo ut nos diligat, prius ejus ad suam perfeclionem perseverando pertendil. Ergo
proeceptaserraraus, sed nisi nos diligat, proeceptaejus inchoaiur in fide renascentium , implebilur in proe-
servare non possumus. Hoecest gratiaquoehumilibus mio resurgentium. Ecce unde dielum exislimo : Hoec
palet, superbos latet. Sed quid illud est quod adjun- loculus sum vobis, ut gaudium meum in vobissit, et
gitur gaudium vestrumimpleatur. In vobis sit meum , im-
Sicut el egôproeceptaPalris meiservavi,el maneoin pleatur vestrum. Semper enim eral meum plénum,
ejus dilectione.Ulique etiam hic hanc dilectionemPa- el aniequam vocaremini, cum vocaudi a me proe-
tris intelligi voluit qua eum diligit Paler. lia quippe sciremini. Sed sit el ïn vobis, cum hoc efficiemini
dixerat, Sicut dilexitme Paler, el ego diiexi vos; at- quod proescivide vobis. Implealur autem vesirum,
que his verbis illa subjunxil, Manete in dilectione quia beati eritis , quod nondum estis, sicut creati
mea: illa procul dubio qua diiexi vos. Ergo quod ait ëslis qui non fuislis. Hoc esl, inquit, proeceptummeum,
etiam de Paire, maneo j» ejus dilectione,illa sci- n ut diligatis invicem, sicul diiexi vos. Sive dicalur
licet accipienda est, qua dilexii eum Paler. Sed nun- proeceptum, sive mandatum, ex uno verbo Groeco
quid et hic gralia inlelligenda est qua Pater diligit utrumque interprëlatur, quod est èv-o).«. Jam vero
Filium, sicul gralia est qua nos diligit Filius, cum istam senlentiam et ante dixerat : Mandatumnovum
sïmus nos filii, gralia, non naiura : Unigenilus au- do nobis, ut diligatis invicem,sicut diiexi vos, ut et
tem, natura, non gralia ? An hoc etiam in ipso Filio vos invicemdiligatis (Joan. xin). Hujus ilaque man-
ad hominem référendum est? lia sane : nam dicen- dat! reperilio, conimendalio est, nisi quod ibi man-
do, sicul dilexitme Pater, et ego diiexi vos : gratiam daium novum,inquit, do vobis; hic aulem, hoc est,
Mediatoris oslendil. Mediaior autem Dei et homi- inquit, mandatummeum. Ibi tanquam non fueril an-
num, non in quantum Deus, sed in quantum homo tea laie mandalum , hic tanquam non sit aliud ejus
est Chrislus Jésus. Et profecto secundum id quod mandatum. Sed ibi dietum est novum, ne in velustaie
homo est, de illo legitur : Et Jésus proficiebatsapien- . nostra perseveremus ; hic dietum est meum, ne con-
lia et oelateet gralia apud Deumet homines (Luc. n). temnendum putemus. Quod autem hic ila dixit, hoc
Secundum hoc igitur recte possumus dicere quod esl mandalum meum,velut non sit aliud, quid puia-
cum ad naluram Dei non perlineat hu'mana natura, mus, fratres mei? Nunquid non solum ejus de ista
 ";
iu .-. IN S. JOANNIS EVANGELIUM ÉXPOSitlO. 843
de sola nobis Deus dilectione mandavit, ut alia non J^ esse non possit nisi proecepta Domini sui fecerit,
inquiramus? Tria certe commendat Apostolus di- hinc amicos suos voluit inlelligi, unde boni servi
cens : Manenl aulem fides, spes, charilas, tria hoec, possunt probari. Sed, ut dixi, ista dignàlio est, ut
major autem his est charilas (I Cor. xm). Etsi in Dominus quos novil servos suos, dignelur dicere
cbarifate, hoc est in dilectione, concluduntur .duo amicos suos. Nam ut sciatis ad servorum officiura
illa proecepta, major tamen dicta est esse , non pertinere proecepta sui Domini facere, alio loco ser-
sola. De fide °igilur nobis quam multa manda- vos utique objurgal dicens : Quid autem vocatis me,
la sunt, quam multa de spe, quis polest cuncta Domine, Domine, el non facitis quoedico (Luc. vi)?
colligere? quis enumerando sufficere? Sed intuea- Cum ergo dicitis, inquit, Domine, jussa faciendo
..mur quod ait idem Apostolus : Pleniludo legis chari- quid dicatis ostendile. Nonne servo obedienii ipse
las (Rom. xm). Ubi ergo charilas est, quid est diciurus est : Euge, serve bone, quoniam in paucis
. quod possit déesse? Ubi autem non est, qiiid est fidelis fuisti, super multa te consliluam: inlra in gau-
quod possit prodesse? Doemon crédit, nec diligit dium Domini tui (Matth. xxv)? Potest igilUr esse et
(Jac. u)..Nemo diligit qui non crédit. Frustra qui- servus, et amicus, quia servus bonus. Sed quod se-
dem, sed tamen potesl sperare veniam qui npn-di-" quitur atiendamus :
ligit. Nemoaulem polest desperare qui diligit. Itaque B ' Jam non dico vos servos, quia servus nescit quid
ubi dileetio est, ibi necessario fides et spes ;. et faciat dominus ejus. Ita nomen constituit araici, ut
ubi dileetio proximi, ibi necessario etiam dileetio auferat servi, non ul in uno ulrumque maneat, sed
Dei. Qui enim non diligit Deum, quomodo diligit ul allerum aliero discedente succédât. Quid est hoc?
proximum tanquam seipsum ? Est quippe impius et nec cum proecepta Domini fecerimus, servi eri-
iniquus. Qui aulem diligit iuiquiialem, non plane.di- mus? Itane tune servi non erimus, quando boni
ligit, sed odit animam suam (Tob. xn). Hoc ergo servi fuerimus ? Et quis potest contradicere Veri-
proeceptum Domini leneamus, ut nos invicem dili- lali, quoeait : Jam non dico vos servos?et cur hoc
gamus, el quidquid aliud proecipit, faciemus, quo- dixerit docet : Quia servus, inquit, nescit quid faciat
niam quidquid est aliud, hic habemus. Discernitur dominus ejus. Nunquidnam servo bono et probaio
quippe ista dileetio ab ea dilectione qua se invicem dominus ejus non etiam sua sécréta commitlit ?
diligunt homines sicut homines. Nam ut disçernere- Quid est ergo quod ail : Serous nescit quid faciat
lur, adjunelum est : sicut diiexi vos. Ut quid enim dominus ejus ? Verum esio nescit quid facial, nun-
nos dilexil Chrisius, nisi ut possimus regnare cum quid nescit etiam quid proecipiat? Nam etsi hoc ne-
Chrislo ? Ad hoc ergo et nos invicem diligamus, ut scit, quomodo servit? aut quomodo servus est, qui
dilectionem noslram discernamus a coeteris, qui non (C non servit? Et tamen ipse Deus loquitur : Vosamici
ad hoc se invicem diligunt, quia nec diligunt. Pleni- mei estis, si fecèritisquoeego proecipiovobis. Jam non
tudinem dilectionis, qua nos invicem diligere debe- dico vos servos. O rem mirabilem ! Cum servire
mus, fratres charissimi, definivit Dominus dicens : non possimus, nisi proecepta Domini fecerimus,
Majorenthac dilectionemnemohabet, quam ut animam quomodo proecepta faciendo servi non erimus? Si
suam ponat quis pto amicis suis. Quia ergo superius servus non ero proecepta faciendo, et'nisi "proecepta
dixerat : Hoc est mandatum meum ut diligatis invi- fecero, servire non polero ; ergb serviendo servus
cem, sicut diiexi vos, quibus verbis addidit quod non ero. Sicut enim duo sunt timorés'qui faciunt
nunc audislis : Majorem hac dilectionemnemo habet, duo gênera limentium, sic duoesunt servilulës quoe
quam ul animam suam ponat quis pro amicis suis, faciunt duo gênera servorum. Est limor quem perfe-
fil ex hoc consequens, quod idem isle evangelista cla charilas foras millit (IJoan. iv), et esl alius limor
Joannes in Epistola sua dicit (I Joan. m), ut quem- castus permanent in soeculumsoeculi (Psal. xvm).
admodum Christus pro nobis animam suam posuit, Illum timorera qui non esl in charitale, altendebat
sic et nos debeamus animas pro fràtribus ponere, " Apostolus cum dicebat: Non enim accepislisspiritum
diligentes Ulique invicem sicut ipse dilexit nos, qui servitulisiterum in timoré (Rom. vin). Illum autem
pro nobis animam suam posuit. Neque hoc ila di- ** timorem castum allendebat, cum dicebat : Noli al-
etum sit, quasi proplerea DominoChrislo pares esse tum sapere, sed lime (Rom. xi). In illo timoré quem
possumus, si pro illo usque ad sanguinem marlyrium foras charilas mitiii, est eliam. servitus simul foras
duxerimus. Ille potesiatem habuit ponendi animam cum ipso limore miltenda. Ulrumque ënim junxit
suam, et iterum sumendi Team.Nos autem nec quan- Apostolus, hoc est serviiulem et limorem, dicendo :
tum volumus vivimus, et morimur eliamsi nolumus. Non enim accepislis spiritum servilutisiterum in ti-
Ipse se nobis proebuit palmitibus vitem, nos habere moré. Ad hanc serviiulem ad servum pertinentem
proeler illum non possumus vitam. Postremo eisi inluebatur et Dominus dicens : Jam non dico vos
fraires pro fràtribus moriamur, tamen in peccalorum ' servos, quia servus nescit quid faciat dominus ejus.
'
fralernorum remissionëni nullius sanguis mâ'rtyris Non ille utique servus ad timorem perliriens ca-
fundiiur,quod fecit ille pro nobis ; neque in hoc quid slum, cui dicitur : Euge, serve bone, inlra in gau-
imitaremur, sed quid graiularemur, contulit nobis. dium domini tui (Mallh. xxv); sed ille servus per-
Vos, inquit, atnici mei estis, si (eceritis quoeego "' tinens ad limoreni foras a charitaie inillendùm, de
woecipiovobis. Magna dignàtio, cum servus bonus quo alibi dicit. : Servus non manet in'domo in oeter»
PATKOL.MU, ai
 845 BEDJ; VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. ~ EXEGETIGA GENUINA; 844
num;.filius autem. manet in oeternum (Joan. vin). A quando Chrislum nondum elegeramus, et ideo no»
Quoniam ilaque dédit nobis potestatem filios Dei "diligebamus? Nam qui non eum eligil, quomododi-
fieri (JaaH. i), ut non servi, sed filii simus : niiro ligit? Nunquid jam in nobis erat quod in psàlmo
guodaui et jneffabili, sed tamën vero modo, canitur: Elegi abjeclusessein domo Dei, magisquam
servi, non servi esse possumus. Servi scilicet timoré habitare in labernaculispeccalorum (Psal. LXXXIII)?
casto, ad quem pertiuet servus intrans in domini Non utique. Quid ergo eramus, nisi iniqui et perditt?
suî gaudium; non servi aulem, timorem foras mit- Nequeenim jam credideramus inèum, utéligerel nos.
tendo, ad quem perlinet servus non manens in domo Nam si jâm credénies elegit, eleelos elegit. Cur ergo
in oeiernum.Ut autem laies servi non servi siinus, diceret : iVo»vosme ëlégistis, nisi quia misericordia
dominum facere scimus. Hoc servus ille nescit, qui ejus proevenit nos (PsiiL LVHI)?Non est ùi dicas :
nescit quid faciat dominus ejus : et cum aliquid Antequam crederem, jam bona operabar, ideo ele-
boni facit, sic exlolliiur quasi hoc ipse faciat, non ctus sum. Quid enim est boni operis ante fidem, cum
dorninus ejus; et glpriatur in se, non in Domino dicat Apostolus : Omne quod iion est ex fide, pecca-
'
glorialur, cum" se ipse deceperit, quia sic glorialur tum est (Rom. xiv) ? Quid ergo dicturi sumus au-
quasi non acceperit. Nos aulem, cbarissimi, ut diendo : Non vos me elegistis, nisi quia mali era-
B
.amiçj Domini esse possimus, quid nosler Dominus mus, et electi sumus, ut boni pèr graliara nos eli-
faciat sciamus. Non solum eriim homines, verum gentis essemus?Non eslenim gratia, siproecesserunt
etiam justos ipse facit nos, et non ipsi nos. Ut hoc mérita. Est autèm gralia. Hoec igitur non invenit,
, sciamUs,quis nisi ipse facit? , sed efficit mérita.-El videte, cbarissimi, quemadmo-
Vos autem dixi amicos, quia omnia quoecunqueau- dum non eligat borios, sed quos elegit faciat bonds.
divi a Paire meo, nota feci vobis. Quis enim audeat Ego, inquit, elegi Vos,el posui vos ut ealis, etfru-
affirmare vel credere ullum hominum scirë Omnia Ctumafferatis,.êlfrUctus vester maneat. Nonne isle
quoecunquea Paire audivit unigenilus Filius, quando est fructus de quo jam dixerat : Sine me nihil poteslis
nèc hoc idem quisquam capit, quomodo audiat a facere? Elegit ergo nos et posuit ut eamus, et fra-
Pâtre ullum verbum, cum ipse sit Palris unicum ctura afferamus. Nrillumitaque îrtictuni undé nos eli-
Verbum? Quid, quod aliqùanto post, iri hoc ipso ta- gerel liabebamus. Ut ealis,inquit, et fructum affetaûs.
men sermone": Multa, inquit, habéovobis dicere,séd Imus ùt afferamus, et ipse est yià quà imus, in qaa
neri poléslisiUaporlare modo?Quo igitur pacto intël- nos posuit, ut eamus. Proinde in omnibusmisericor-
lecturi sumus omnia eum nota fecisse discipulis dia ejus proevenitnos. Et fructus,inquit, l'estermaneat.
quoecunqueaudivil a Pâtre cum proplerea quoedam Ut quodeunquepetieriiis Patrem in nomine meo,
fliuîtà non dical, quia scil eos modo portaré non dei vobis.Maneat ergo dileetio, ipse est ergo fruelus
prisse? Séd nimirum quod faclurus est, fecisse se nosler, quoedileetio nunc est in desiderio, nondum
dicit, quia ea quoefutura sunt'fecil (Ecc/e. i). Siçùt in saluritate ; et'ïpso desiderio quodeunguepetieri-
enim ait per Proplietarn : Foderunt manus meas et mus in nomine utiigëniii Filii, dabit nobis Pater.
pedes meos (Psal. xxi), ila et lioc loco ait omnia se Quod autem accipere salvandis non expedit nobis,
nota fecisse discipulis, quoe se novit nota esse fa- non existimemus nos petere in nomine Salvatorîs;
çlurumin illa plenHudine scientioe de qua dicit sed hoc pelimus in nomineSalvatoris, quando perli-
Apostolus ': Cwmautem venertt quod perfectum est, net ad oratioriem salulïs.
quod ex parte esl evacuabitur(I Cor. xm). Ibi quippe '.' Hoecmando vobis, ut diligatis invicem. Ac pér hoc
dicit : Nuiip scioex parle • luneautem cognoscantsic- inielligere debemus hune esse fruelum noslrum de
ut il cognitus sum. Et nunc per spéculum in oenig- quo ail : Ego vos elegi ul ealis, et fructum afferalis,
mate, lune aulem facie ad faciem (Ibid.). Nam et et fruelus vester maneat. Et quod adjunxit : Ut
ipse Apostolus salvos nos dicit faclos per lavacrum quodeunquepeiieritis Patrem in nomine meo, dei vo-
regeneralioni.s(Tit. ni), qui lampn alio loco : Spe , bis ; tune utique dabit nobis, si diligamus invicem,
inquit, salvi facli sumus. Spes aulenCquoevidelur, TJ cum et hoc ipsum ipse dederil nobis, qui nos elegit
non est spes. Quod enim videt quis, quid sperat ? Si. non babentes fructum, quia noneum nos elegeramus.
autem quod non videmus, speramus, per palienliam De fruclii ilaque nobismandans : Hoecmando, inquit,
txspeel.amus(Rom, viu). Unde eliam ejus coaposlolus vobis, ul diligatis invicem. Unde et apostolus Paulus
Petrus : In quemmodo, inquit, nonvidentescredilis ; cum contra opéra carnis çommendàre fructum Spi-
guim cum viderilis, exsullabilis gaudio inenarrabili et -' ritus vellet, a capile hoc posuit : Fructus, inquit,
honofato.,perçipienlesmercedemfidei salutem anima- Spiritus est charilas (Galal, v). Àcdeinde coeteratan-
. rum vestrarum (I Pelr.. i). Itaque sicul immorlalîta- quam ëx isio capile exorta et religata contexuit. Me-
lem,carnis, et .salutem auimarum (uluram exspecla- rito itaque Magister bonus dilectionem sic soepe
fflus,.quamvis jam pigiiore accepto .salvi facli esse c.ommendat, tanquam sola proeeipiendasit, sine qua
dicamur.,ïia omnium nol.iiiamquoecunqueUnigenilus non possunt prodesse coetera bona, et quoe non
audivit a Pâtre, futuram sperare debemus, quamvis polest haberi sine eoeleris bonis, quibus homo effi-
'jam .se hoc fecisse dixeril Christus. ciiur bonus, Pro bac autem dileciione patienter de<
Npn vos ma elegistis, inquit, sed ego elegi vos. bemus eliam odia mundi s.usrinere. Necesse est eni*
Hoec est illâ ineffabilis gloria. Quid enim eramus ul nos -pderit,, quos cemil nolle quod diligit. Se*
8ÏS IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 846 "j
' in se diligat vitium, oderit- '%
plurimum nos de seipso Dominus consolalur, qui A gère naluram, cum ipse
cum dixisset : Hoecmàhdo vobis, ut diligatis invicem, que naluram, ut nos eum et diligamus, ètoderimus ]
adjecit atque ait : rêcle, cura se ipse diligat oderitque perverse."
Si mundusvos odit, scilùtè quia me priorem vobis Memenlole,inquit, sermonis mei, quemègà d\xi vo-
odio liabuit. Cur ergo se membrum supra vertieern bis. Non est servus major Dominosuo. Si nie perse-
exiollit? Récusas esse in corpore, si non vis odium cuti sunl, il vos persequenlur. Si sermonem meum
mundi suslinere cum capile. séïvqverunt,et vestrum servabunl.Manifestumest igir
Si de jmundo, inquit, esselis, mundus quod suiim tur illum servum qui non manet in domoïn oefer-
eral diligeret. Universoeilaque hoc dicit Ecclesioe, num (Joan. vin), illum pertinente.!)! ad timprem
quam plerumque eliam ipsam mundi noriiine appel- quem foras charilas millet (1 Joan. îv), esse intelli-
Iat, sicut 'illudest : Deuserat in Chrislomundum ré- genduni, ubi dietum est : Jam non dico vos servos
concilionssibi (U Cor. v). Ilemque illud : Non venit {Hicsupra) ; hic autem ubi dicitur : Non esl servus
Filius hominis ut judicet mundum, sed ut salvélur major domino suo; si me perseculisunt, et eos per-
mundus per ipsum (Joan. m). El Episiola sua Joan- sequentur; illum sîgiiificari servum perlinentem ad
nes ail : Advocalumhabemusad Pairemt Jesum Chri- tiriiorem caslura, qui permanel in soeculumsoeculi.
slumjuslum ; el ipse est propiliatio pecçalorum no- B I (Psal. xvm). Hic enim servus est audiiurus : Euge,
strorum; non lanlum nosltotum, sed el lolius mundii serve bone, inlra in gaudium domini lui (Matth. xxv).
(I Joan. n). "Tolus ergo mundus Ecclesia est, et; Sed hoecomnia, inquit, faciekl vobispropter nomen.
totus mundus "odit Ecclesiam. Mundus igitur oditt meum, quia nesciun't eum qui me misil. Quoe omnia
mundum, inimicus rëconcïliatum, damnatus salva- facient, nisi quoedixit : odio habebunt, scilicet, et per?
fum, inquinalus mundatum. Sed isle mundus quemi sequeniur sermonem quem conlemnuni? Quoniam si
Deus in Christo réconciliât sibi, et qui per Christumt sermonem [F. addend. non] servarent eorum, nec
saivatur , èl cui për Christum peccatum omne dona- tamen odissent eos, neque persequerenlur ; vel etiam
tur, de mundo electus est ïnimico, damnato, con- si odissent, nec lameri persequerenlur," non omnia
taminaio. Ex eadem quippe massa quoeiota in Adam1 facerent. Hoecaulem omnia faciem vobis,inquit, pro-
periit, fiunt vasa misèricordioe,in quibus est mun- pter nomenmeum. Quid est aliud dicere,'quam, Meiri
dus pêrlinens ad reconcilialionem, quem mundus3 ypbis odio habebunt; me in vobis pers.equentur; et
odilex eademmassa peninens ad vasa iroe,quoeper-" sermonem vestrum, quia meus est, ideo non serva-
fecta sunl in perdiiionem (Rom.ix). Denique cum? - bunt? Hoec enim omnia facient vobis propter nomén
dixisset : Si de mundo essetis, mundus quod suum * -, meum; non vestrum, sed meum. Tanto igitur"mise-
esset diligeret, continuo subjecit : rioreSj qui propter hoc nomen ista faciunt,squanlb
Quia verode mundo non estis, sed egoelegi vos dee peatiores, qui propter hoc nomen isia patiurilur;
mundo, proplerea odit vos mundus. Ergo et ipsi indee sicut ipse alio loco dicit : Beati qui persecutionempa-
erant, unde ut non essent electi sunl, non meriliss tiunlut propter justitiam (Matth. v) ; hoc est enim,
suis, quorum nulla bona proecesserant opéra, non1 propter ,me>vel propter nomen meum. Si eo modo
naiura, quoetola fuerat per liberum arbilrium in ipsàI intelligamus dielum : Hoecomnia facient vobis pro?
radicé viriata, séd graluila, hoc est vera gralia. Qui\ plet nomen meam, lolum referatur ad justes, lan-
enim ^e mundo mundum elegit, fecit quod eligeret,; quam dielum sit : Hoecomnia patiemini ab pis. Si
non iriVenit,quiarëliquioepër elecliouemgralioesalvàs ? autem proptet nomen meum sic accipitur, Janquaia.
factoesurit. Si aulem gratia, inquit, jam non ex operi- diceret : Propter nomen meum, quod in vobis ode-
tus, alioquingralia jam non esl gratia (Rom. xi). SiII runt, ila potest accipi, et propter justitiam, quam
autem quoeraïurquomodose diligat mundus perdïtio- in vobis odernnf ; ac per hoc e,l boni, cum perseçu..-
nis, qui odit mundum redempiionls, diligit se uiiquée tionem faciunt malis, possunt recle diei et propter
falsa dilectione, non vera ; proinde falso se diligit, et1 justitiam facere, cum
diligendo persequuntur ,ma-
were tjdit. Qui enim diligit iniquitatem, odit animqtit !• J)jos.; et propter impilalero, quam oder.pt in ipsjs
suam (Psal. x). Sed diligere se dicitur, quoniam ini-- malis ; jla ergo et
ipsi mali possunt diei pari., e.|
quitatem qua iniquus esl diligit. Et rursum odissesee propter iniquitatem, quoe in illis punitur, eipropley
dicilur, quoniam quod ei hocet, hoc diligit. Odit i,t justitiam, quoe in eprum poena exereptur.. Itérât
ergo in se naluram , diligit vitium. Odit quod factus is quoeripolest si eliam mari fapjunt perseputipnenj
esl per Dei bonitatem, diligit quod in eo factura est>.t raàlis, sicut
impii reges et j.ud.ices,cum esseni per-
perliberam voluniatem. Unde nos quoque illum dili- i- secutores pipruni, et ulique jb.omi.cidas, .et adulle.rp.s^
gere et proliibemur,si rec.teintelligamus, et jubem.ur. et quosque maléficos, quos contra Jeges pnblicas f,er
Prohibëmur scilicet ubi nobis dicitur : Nolite dilj- cisse cognosçerent,
puniejiafl.l,qup.modp jniie1l)tige,n,r
gere mundum(Il Jean. u). Jubemur aulem Ubinobiss dum es.t quod ait Domiiips : Sj de pimidp fs}jefis,?
dicitur : Diligite inimicos véslros (Mallh. v). Ipsiil mundus
quod suum est diligeret? neque.enjm fl.q.Q#
stint enim mundus, qui nos odit. Ergo prohibëmurr
punit diligit nnnidus, a qup yjdeniuts supra ,diç(ta
diligere in illo qubd ipse diligit in seipso, el jube-" scplerum gênera p.lerum.qu.e.punir^; pisi (quia ni.uiir
mur diligere in illo quod ipse odit in seipso. Vitium ? dus est in pis a quibus lalia scelera.puniunjju,r,d),?
quippe inilio diligere proliibemur, jubemurque dili7' dus et in eis a quibus talia scelera dilistuntur. Mun-
M_ BWM VENERABILISOPP. PARS lî. SECT. I. - EXEGETJCA GENUINA. 848
dusitaque ille, qui intelligilur in malis atque iih- ,KQuicunque enim sine lege peccaverunt, sine lege péri-
pïis, et odit quod suum est, ex ea parte hominum Aurii:el quicunquein legepeccaverunt,per legemjudi-
qua sceleratls nqcet; et diligit quod suum est, ex ea cabuntur (Rom. m). Isti certe, ad quos venit, et
parte hominum qua eisdem ipsis cum consceleralis quibus locutus est Christus, non habent de magno
favet. Ergo hoec' omnia facient vobis propter nomen infidelilaiis.peccalo illam excusationem, qua possent
meum, vel ita dielum est, propter quod vos palimini; djeere: Non yidimus, non audivimus; sive non.
vel ita, propter quod et ipsi faciunt, quia hoc in vo- acceptareiur ista excusatio ab illo cujus inscrulabilia
bis dum persequuntur, ederunt; et addidit : Quia- sunt jùdicîa, .sive acceptareiur; et si non ab omni
nesciunt eum qui me misil. Hocsecundum eam scien- damnatione libérarenlur , cerle aliquanto levius
tiam dieluminlelligendum est, de qua et alibi scriptum damnarenJur. Audistis Dominum dicenlem:
est:Scire autem te, sensus est consummqtus(Sap. vi). Qui me odit, e( Pairem tneum odit. Qui superius
Hàc quippe scienïïà,qui sciunt Patrem, a quo missus dixerat : Hoec.facient..pobis, quia nesciunt eum qui
est Christus, nullomodo persequuntur eos quos cqlligit misil me. Si inlefrogareniur Judoei utrum diligerent
Christus, quia et ipsi cumeis collïguntur a Chrislo. Deum, quidsë aHud quam diligere resporiderent, nec
. Si non venissem,el loculus eis fuissem, peccatum ex animo mënlientes, sed errando potius opinantes?
non haberent. Judoeos osteridil expressius; de his B Quombdo enim diligerent patrem veritatis, qui habe-
ërgo et illa dicebat. Judoei ergo persecuti sunt Chri- rent odio yerîtatem ? Noiunl enim sua facta damnari;
stum, quod evidenlissinie indicat Evangelium. Ju- et hoc habet veriias, ut talia facta damnentur. Tan-
doeisloculus est Christus, non aliis genlibus. In eis tum igitur oderunt verilatem, quantum oderunt suas
ergo yoluil inlelligi mundum, qui odit Chrislum et poenas, quas talibus irrogat veritas. Nesciuni aulem
discipulos ejus. Imo vero non in his sôlis, sed hos illam esse veritalem, quoe laies quales ipsi sunt
quoque ad eumdem mundum pertinere monstravit. damnât. Oderunt ergo quam nesciunt ; et cum illam
Quid ergo ? Si non venissem,peccatumnon haberent? oderunt, profecto el eum de quo nala est nisi odisse
Nunquid sine peccato erant Judoei,aniequam Christus non possunl. Ac per hoc, quia Verilatem, qua judi-
ad eos in camé venlssel.? Quis hoc vel slullissïmus eanle damnanlur, de Paire Deo haiam nesdunt, uti-
dïxérit? Sed magnum quoddam peccatum, non omne que eliam ipsum.nesciunt, el oderunt.
pécçaiùm, quasi sub generali nomine vult inlelligi. Si opera non fecissemin eis, quoenemo alius fecit,
Hoc est enim peccatum quo teneniur cuncta pec- peccatum non haberent. Peccatum illud, scilicet
cata : quod nnusquisque si non habëat, dimitluntur magnum,, dé quo et superius ail : Si non venissem,el
ei cuncia peccata. Hoc est autem, quia non credide- n locutus fuissem eis, peccatum non haberent, hoc est
runt in Christum, qui proptereà venit, ut credàlur in . peccatum, quod in eum loquentem et operanlem non
eum: liée peccatum, si non venlssel, non ulique ha- crediderunt. Hoc peecatuhi, quo in eum.non credide-
iprent. Adventus quippe. ejus, quantum credënlibus runt, ideo sic commemoralur, quia ipso [F. illo]pec-
saiutaris,iantumnoriçredenlibusexiiiàbilisfactus est. calo lenenfur .et coelera; hoc enim si non haberent,
Sed adjunxit aique ait: et ïn eum eredefent, dirniiierenlur et coetera. Sed
Nunc aulem excusationemnon habentdèpeccatosuo. quid est lioc, «uni dixisset : Si opéra mon fecissemin
Polest moyere quoerehtes ulrum lu ad quos non ve- eis, mox addidit quoenemo alius fecit ? Nulla quippe
nit Gliristus, nec loculus est eis, habeani excusarib- îir-opefibus Chrisli Videntur esse majora quam sur
rieiri de pëccàto suo. Si ënim non habent, cur di- scilalip moriuoram : quod scimus eliam antiquos
etum est proplerea istos noniiabere, quia venit, et fecisse prophëias. Fecit enim Elias (///, Reg. XVII),
locutus est eis? Si aulèm habent, ulruin ad hoc ha- fecit Eliseus-,(IV Reg. iv), et cumin hac carne
béani, ul â poenis alienentur, an ,ut minus puriian- yiyerel, el çum in suo monumento sepultUsjaceret.
ïûf"? Ad hseciriquisila pro meo capiii Dominodanlè Fecit tamen aliqua Christus, quoenemo alius fecit,
réspondeo haberë illos excusationem, non de bmni quod quinque miliia hominum de quinque, et quatuor
peccato suo,- sed de hoc peccalo, quia iri Chrislum 0; miliia de septem panibus pavit (Luc. ix; Marc, vin ;
non crediderunt, âd quos non-venit, et quibus non Matth. xw); quod super aquas ambulavit, et Pelro
est locutus ; sëd non in eo sunt numéro, âd quos in ut hoc faceret proestilit; quod aquam mulavil in
discipulis venit, et quibus per discipulosesl locutus: vinum. (Joàn. n) ; : quod aperuit oculos coeci nati
quod et luric facit, nam per Ecclesiam suam-venit (Joan.is) ; et alia multa, quoeconimemorare ioiigum
âd gentes, et per Ecclesiam suam loquilur genlibus. est. Sed respondeiur a nobis et aiios fecisse quoe
Ad hoc enim perlinet quod ait: Qui vos recipil, nié ipse non fecil, et quoenemo alius fecit. Quis enim
iéçipit; et qui vos spernit, me spernit (Luc. x). Anvul- nisi Moyses jEgyptios plagis toi laniisque percussït
lis, inquil apostolus Paulus, experimentum accipere (Exod. vu, vin, ix iea.), diviso mari populum duxit
«fui qui in mi loquitur(Il Cor. xm) ? Restât inquirerè (Exod, xîvj, inanna de coelo esurieniibus impeiravit,
nirum Iriqui priusquam Çbrislus per Ecclesiam vé- aquam de petra silientibus fudii_(Ea;od.xvi) ? Quis
niret ad génies, et priusquam Evangelium ejus nisi Jésus Nâve populo iransiiu Jprdanis .fluenta
aridirént, vitoeiiujuS fine proeveniïsùntî seu proeve- divisit,.et currenièin soleni einissa ad Dominum
niuntur, possini habere hanc excusationem, Possunt oratiorie frenavil et fixit (Josue m)? Quis proeler
plané, sed non ideo possum etïugefé danmationenù Sanison propter. suapi sitim maxilla morlui aîsînf
 819 IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. «SO
exundante salialus est (Judic. xv)? Quis proeterA A altios attendent Chrislum dicenlem : Si opéra non
'
Eliam curru igueo in altâ subvectus esl (IV Reg.n) ? fecissemin eis quoenemo alius fecit, inveniet ipsum
Quis proeler1res viros, Ananiam, Azariam, Misae- fecisse, si quispiam Dei homo laie aliquid fecit.
lem, in Qammisardenlibus et noniirenlibus deara- Polest quippe ipse cuncta per seipsum ; nemo aulera
bulavii illoesus(Dan. m) ?"Proeiereocoetera,quoniam polest aliquid sine ipso. Chrislus namque cum Pâtre
h'oecsatis esse arbilror, quibus demonstrelur et alios et Spiritu sancto, non très dii, sed unus Deus ; de
sariclos quoedamopéra miranda fecisse, quoenemo quo scriptum est: BenediclusDominus Deus Israël,
alius fecit. [Sed qui tam multa vilia, el nialas vale- qui facit mirabiliasolus(Psal. LXXI).Nemo ergo alius
tudines, vexaiionesque mortaliura lanla potestate fecit, quoecunquein eis opéra fecil, quoniam quisquis
sanarit, nullus omnino legitur anliquorum. Ut enim alius homo aliquid eorum fecit, ipso faciente fecit ;
laceaniur, quos jubendo sicut oceurrebanl salvos hoecautem ipse non illis facienlibUsfecit.
singulos"fecit; Marcus ëvangelisia quodam loco ait: Cam aulem venerit Paraclelus, quem ego mi!tam
Vespereautem facto, cum sol occidisset, affetebant ei ' vobisa Paire, Spiritum veritatis, qui a Pâtre procedit,
omnesmâle habenles, el doemoniahabentes; el erat illè teslimoniumpethibebilde me, et vosjestimonium
'
emnis civitas congregalaadjanuam; et curavit multos pethibebilis, quia ab inilio mecumeslis. Quid hoc
qui vexabanlurvariis languoribus; el doemoniamulta B I pertinet ad illud, quod dixerat : Nunc autem el ode-
ejiciebat(Marc. i). Id autem.cum commemorassët ' runt el me, et Patrem meum; sed ut impleatursermo,
Malthoeus,eliam teslimonium propheticum addidit, qui in lege eorum scriplus est : Quia odio habuerunl
dicens : Ut adimpleatur, quod dietum esl per Isaiàhi " me gratis (Hic, supta) ? An quia Paracietus quando
propiielamdicenlem: Ipse infirmitalesnosiras accepit, venit, Spirilus veritatis, eos qui viderunl et oderunt,
et oegrolalionesporlavit (Mallh. vin; Isa. LUI). Itéra teslimonio manifestiore convicit, imo vero eliam
alio loco dicit Marcus: Et quocùnqueintroibat in vi- aliquos ex illis qui viderant, et adhuc oderanl, ad
cos, vel in villas, aut in civilates,in plaleis ponebanl " fidem, quoeper dilectionem operatur, sui mariifesla-
infirmas, el deprecabantureum, ut vel fimbriamvesti- ' tione convertit ? Hoc ut intelligamus, ita factum
menti ejus-langerent; et quolquottangebanteum, salvi esse recolimus. Venit enim die Pentecoslés Spirilus
' sanctus in cenlum
fichant(Marc. vi). Hoec nemo alius fecil in eis. Sic viginli homines coiigregalos, in
-
enim esl intelligenduni, quod ail in eis, non inler quibus aposloli omnes erant; qui illo adimpleli,
- eos, vel coram eis, sed prorsus in eis, quia sanavit cum linguis omnium geniium loquerentur, plures ex.
eos. Hoec quippe inlelligi voluit, quoe non solum his qui aderant tanto miraculo slupefacti (quando-
facerent admiralionem, verum etiam manifestant . quidem viderunt loquente Pelro lam riiagnuméiqua
conferrent salulem : pro quibus beneficiis utique " divinum teslimonium perhiberi de Christo, ut ille,
amorem, non odium rétribuera debuerunl. Omnia qui occisus ab eis, inler moriuos deputabatur, re-
quidem coelerorummïracula superat, quod est nalus ' surrexisse et viverë probaretur), compuncii corde,
ex virgine, malrisque integritaiem solus poluit nec ' conversi sunt, et tanti sanguinis tam impie atque
'
conceplus violare, nec natus. Sed hoc nec coram eis : immanitër fusi indulgentiam perceperunt, ipso re-
factum esl, nec in eis. Ad cognoscendamquippe hujus dempti sanguine quem fuderunt (Act.i). Christi enim
miraculi verilalem, non comriiunicum eis aspeclu, "' sanguis sic in remissionera peccatoriim omnium
sed discrelo ab eis diseipulalu aposloli perverierurit. fusus est, ut ipsum eliam peccatum possit délere,
Jam vero illud, quod die tertio in carne; in qua bc- •' quo lusus est. Hoecergo inluens Dominus dicebat :
"
cisus fuerat, de sepulcro se reddidil vivum, et nun- Odio habueruntme gratis. Cumaulem venerit Spiritui
quam deinde morilurus, cum illa ascendit in coelum, Paraclelus, ille teslimoniumperhibebitde me, tanquam
super etiam cuncta quoefecit. Sed neque hoc factum diceret : Odio me habuerunl, et occiderunt vide-nles:
esl in Judoeis, neque coram eis : et nondum hoc fe- ' sed taie de metestimonium Paracietus perhibebit, ut
ceral, quando dicebat : Si opéra non fecissemin eis, eos faciat in me credere non videnles. El vos, inquit,
quoenemoalius fecit, Nimirum ergo illa sunt, quoein JJ j teslimoniumperhibebilis,quia ab initio mecum eslis.
eorum valetiidiriibustanta miracula salmis ostendit, Perhibebit Spirilus sanctus, perhibebilis et vos.
quanta illis anlea nemo donavit; hoecenim videront, • Quia enim ab inilio mecum eslis, poteslis proedicara
et hoc eis exprobrans adjunxit, el dicit : quod noslis : quod ut modo non faciaïis , illius
Nuncaulem el viderunl, el oderuntet me, el Patrem Spirilus plenitudo nondum adesl vobis. Ille ergo '
meum, sed ul impleatur sermo, qui in lege eorùm testimoniumperhibebit de me, ut vos perhibeatis.
scriplus est: Quia odio habuerunl me gratis. Eorum " Dabit enim vobis fiduciam lestimonium perliibendi,
lëgem dicit, non ab ipsis inventam, sed ipsis dalam, charilas diffusa in cordibus vestris, per Spiritum
sicntdiciraus: Panem noslrumquotidianum(Matth.yi), sanclum , qui dabilur vobis (Rom. v). Quoeutique
quem tamen a Deo pelimus, addendo, da nobis. Petro adhuc defuit, quando mulieris anciiloeinlerro-
Gratis aulem odit, qui nuilum ex odio commodum gaiione perierrilus, non potuit vèrum testimonium
'
" quoerit, vel incommodum fugit. Sic oderunt Deum perhibere, sed contra suam pollicitaiionem timoré
impii, sic diligunt justi, hoc est, gratis, ul alia màguo compulsus est ter negare'(Joan. xvui). Timor
propier illum non exspectenl bona , quoniam ipse • autem isle non est in chàritâle, sed perfecta charilas
erit ih omnibus omnia (Coloss. m). Quisquis vëro foras mittit timorem. Ille testimoniumperhibebit'de
 f!Si BED.E VENERAUILISOPP. PARS II. SEGT. 1. — EXEGETICA GENUINA. <SS2
me, et vos testimoniumperhibebilis(I Joan. iv). Ila- Vvultus tui ambulabunt, el in nomine luo exsultabunt
que quia ille perhibebit, etiam .vos perhibebilis. Jota die, ëi in jiislilia iud ëxàllâbunliir,qUohiànïgloria
Ille in cordibus vesiris, vos in vocibus vesiris ; ille SiHUiiseorunitu es(Psàî. Lxxxviii).Mëritoeis dicilur :
in spirando, vos sonando, ut possit impleri : ïn Èa;(rà sijnàgogdsfacient vos, illi scilicet, qui zélùin
omnemterram exivilsonuseorum(Psal. xviii). Parum Dei habent, sed non secundum scientîarii (Boni, x);
quippe fuerat eos adhortari exemplo suô, nisi im- née ëxpuisi ab hpmiriibus ërubëscérit, quoniam glb-
plerel Spiritu suo. Denique apostolus Petrus, cum fiâ virtutis ëbruhi ipse est. Dériiquê'ctim hoc éîs
jam verba ejus audisseï, ubi dixerat: IVonest servus dixisset, adjecit:
major dominosuo; si me perseculisunt, il vos perse- Sed venit iiora ut omnisqui inlerfieïtvos arbitrelur
quenlnr (Rie, supra); et hoc in illo jam vidëret im- obsequiumse proestareDeo, el hoecfacientvobis,quia
pleri, in quo pàlienliam Domîni sui, si èxemplum non cognoveruniPatrem, nequemt; hoc est, non co-
sufficerei, debuit iniitari, succubuit, et negavit, non gnoverunl Deum, nec ejus Filium, cui se ïn vobis
utique lerens, quod illum ferre cernebai. Cum vero occidendis proestare arbitrantur obsequium. Quoe
accepit donum Spirilus sancti, quem negaverat, verba Dominusila subjecit, tanquam ex hoc consola-
praçdieavit, et qtiera confileri limuerat, non timuit renturiqui de synagogis Judaicis pellereniur. Proe-
profilëfi. Prius enim exemplo fuerat edoclus, ul quod nuntians enim, quoemala essenl pro ejus lestimonio
convenerai nosset. Sed nondum fuerat virlule fuîtus, perpessurï, extra synagogas, inquit, facient vos. Quid
ut quod novëral faceret. Instruclus erat ùt staret, sed ergo ibi facil hoc verbum, quod ait : Sed venit hora,
non éral firmalus, rie caderet. Quod posteâqûam për non ait, Et venit, cum iribulationem.super irîbulatio-
Spiritum sanctum factum est, annuritiavit usque ad nem, non consolationem post iribulationem venlu-
ïnortem. Ideo.subinféri Dominus: ram illis esse proedicefet? An forle sic eos illa de
CÂPUÏXVL synagogis separalio fuerat lurbalura, ut mori mal-
Hoec,inquit, locutus'sum vobis,M non scandàïize- lent quam in bac vita sine Judoeorum congregalio-
mini. Canitur quippe in piahno : Pax muiïa diligen- . nibus immorari? Absit ut sic turbarenlur, qui Dei,
iibuslegemtuam,élnonestillisscandaium(Psai.cx\iu). non hominum gloriam requirebant. Quid ergo est,
Merlio itaque promisso Spirilu sancio, quo in «eis -extra synagogasfacièhl vos, sed venit hora, cura
opérante fièrent lestes ejus, subjunxit : Hoec loculus polius dicere debuisse videatur, El venit hora, ut
sum vobis, ul non scandalizemini.Cum eriimcharitas fimnisqui interficit vos, arbitrelur obsequiumse proe-
Dei diffunditurin cordibusnosirisperSpiritum sanctum sltre Deo 1 Neque enim saltem dielum est, Sed ve-
qui datus est. nobis (Rom. y), fit pax multa dili- Q nit hora ut interficiant vos, quasi ut eis mors pro
gentibus legem Dei, ut non sit in eis scandalum. consolatione illius separationis accideret : sed venit,
Deinde.quoepassuri essent jam exprimerait: inquit, hora, ul omnis qui interficit vos arbitrelur ob-
. Extra synagogasfacient vos. Quid aulem mali erat sequium.se proestare Deo. Prorsus non mihi videlur
aposlolis expelli de Judaicis synagogis, quasi non aliud significare voîuisse, nisi ul inlelligerent alque
inde se fuerant separaturi, etiam si eos nullus gauderent tara mùitos se Chrislo acquisilurôs, cum
expéJlerelîSed nimirum hoc voluit denuntiare, qui de Judoeorum congregaiionibus pellereniur, ut eos
Judoei Christum non fuerant recepluri ; et ideô futu- iion suflicerent pellere, sed non sinerent viverë, ne
rum erat ut foras miliere.nlur cum illo ab eis qui omnes àd nomen Christi sua proedicaiioneconverte-
esse nollent in illo bi qui esse non possent sine illo. rent, el ab observaiioneJudaismi tanquam divinoe
Nantiprofecto, quia non eral ullus alius populus Dei, veritaiis averterent. Hoc enim de Judoeisdielum de-
quam illud semen Abrahoe, si agnoscerentet recipe- bémus accipere, de quibus dixerit : Extra synagogas
rent Christum lanquam rarni nalurales in olea perma- facient vos. Nam testes, id esl, marlyresChrisii,
nerent (fiom.,xi),"nec alioe fièrent EcclesioeChrisli, eliam si occisi sunt a gentibus, non lameii illi àrb'i-
alîoe synagogoeJudoeorum; eoedemquippe essent, si trali sunt Deo, sed diis suis falsis obsequium se
in codera esse voluissent: quod quia nolueruntj quid I) proestare, cum hoc facerent. Judoeorumautëm om-
-restabatj nisi ùt rémanentes extra Christum, extra nis qui occidit proedicaioresChristi, Deo se proestare
synagogas facerent eos qui non relinquerenl Chri- pulavit obsequium, credens quod desererent Deum
slum? Àcèepto quippe Spiritu sancto lestes ejus Israël, quicunque coriverlerenlur ad Chrislum. Ùt
effeclii non ulique laies essent, de qualibus dicilur : enim el ipsum Chrislum ocçiderent, ista ralione
Mulli principes Judoeorumcredideruntin eum (Joan. commoii sunl; nam eorum de hac etiam fe verba
xn) ; sed propier metum Judoeorum, ne pellereniur çonscripta sunt : Yidetis quia lotus mundus post eum
de synagogis, non audebant confileri eum. Dilexe- abiil (Joan. xi) ; si dimiserimuseum viverë,venient
. runt enim gloriam hominummagis quam Dei (Ibid.). Romani, lollent nobis et locum, el gentem(Ibid.), et
. Crediderunt ergo in eum, sed non sic,"quomodovo- quod Caiplias dixit : Expedit ut unus homo pro po
lebat eos-credere, qui dicebat : Quomodopotesliscre- pulemoriatur, ei non tola genspereal (Ibid.). Etinlioc
dere, gloriamab invicemexspectanles,et gloriamquoe ergo suo discipulos exerit exemplo, quibus dixerat :
, a solo Deoest non quoerentes(Joant v)t Discipulis Si me perseculi sunt, et vos persequentur,ut quem-
ergo sic in eum credentibus, illa congruil prophetia, admodum illum occidendo, Deo se proestare obse-
, guse de ipsis invenitur implçla: Domine; in lumine quiumputaveruni, ,sicetiam illos. Iste itaque sënsiis
855 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. 854
est in his verbis, Extra synagogas facient vos; sed A. quia ejus proesentiaconsolabanlur. Abscessurus au-
nolile soliludinem formidare. Separati quippe a con- tem oporlebat ul diceret illum esse venlurum,per
gregatione eorum, tam multos in meo nomine con- quem fulurum erat ut, cbarilaie diffusa in cordibus
gregabitis, ut illi meluentes ne lemplum, quod erat suis, verbum Dei cum fiduciaproedicarent; et illo
apud eos, et omnia logis veieris saeramenia dese- inirinsecus apud eos lestimonium perhibente da
rantur, inlerficianl vos : sic fundentés sanguinem Christo, ipsi quoque testimonium perhiberent, ne-
vestrum, ut Deo se proestare arbilrenlur obsequium. que scandalizareniur, cum inimici Judoei absque
Ecce est illud, quod de illis dixil Apostolus : Zelum synagogis facerent eos, et interficereni, arbitrantes
Dei habent, sed non secundum scientiam (Rom. x), obsequium se proestare Deo, quoniam chariiat om-
Obsequium se proestare putabant Deo, inlerficiendo nia loleral, quoediffundendaerat in cordibus eorum
fauiu'os Dei. O error liorrendus ! liane ut placeas per sancti Spirilus donum. Hinc ergo isle tolus di-
Deo,. perculis placentem Deo ? et Dei lemplum vi- cilur sensus, quia faclurus eos erat marlyres suos,
vra» le ferienle prosiern'uur, ne Dei lemplum lapi- id est, testes suos per Spiritum sanctum , ut illo ïn
deum deseratur ? O exsecrabilis coecilas ! sed ex eis opérante, persecutionum quoecunqueaspera lole-
parte in Israël facta est, ut pleniludo gentium intra- rarent, nec frigescerent a eharitate proedicandi, illo
ret (Rom. xi). Sed pro illis occisus colligebal eos qui B* divino igné succensi. Hoecautem vobis ab initio non
de his fuirais, aniequam occideretur, instruxerit eos, dixi, quia vobiscum eram, et ego vos consolabar
ne ignaros atque imparaios animos mala inopinala et mea proesentia corporali exhibila humanis sensibus
improvisa, quamvis citolransiiura lurbarent,sed proe- vesiris, quam parvuli capere poleralis. NUHCaulem
cognîta el patienter accepta ad bona sempiierna per- vado ad eum qui me misit, el nemo, inquit, ea;vobis
dueerent. Hanc enimiuisse causam ut hoeceis proe- inlerrogat me : Quo vadis? Significat sic se iturum ,
nunliaret, èliam ipse demonslravit, adjungens : ut nullus interrogaret quod palam fieri visu corporis
Sed hoecloculus sum vobis, ul cum venerit hora cerneret. Nam superius inlerrogaverant eum quo
eorum, reminiscaminiquia ego dixi vobis. Hora eo- esset ilurus ,*et responderat eis eo se iturum quo
rum, hora tenebrosa, hora noclurna, Sed in die ipsi lune venire non possenl. Nunc vero ita ipse pro-
mandavit Dominus misericordiamsuam (Psal. xu), millit iturum, ul nullus eorum quo vadil inierroget.
et nocte declaravit, quando nox Judoeorum, separa- Nubes enim suScepit eum , quando ascondit ab eis,
luni a se diem Christianorum in illa confusione fus- et euiiiem in coelum, non verbis quoesierunt, sed
cavii, et quando carnem occidere poluit, fidem tene- oculis deduxerunt ( Acl. i ).
brare non poluit. „-, Sed quia hoec loculus sum vobis, inquil, tristilia
Hoecaulem vobisab initio non dixi, quia vobiscum implevil cot vestrum. Videbat itaque quid illa sn-i
etam; nunc aulem vado ad eum, qui me misit. Ubi verba in eorum cordibus agerent. Spiritualem quipo^s
primum videndumesl uirura eis futuras non proedixe- nondum babentës interius consolalionem, quam per
rit ante passiones. Sed alii très evangelisioesalis eum Spiritum sanctum fuerant habitua, id quod exteriuu
proedixisseista demonstrant aniequam venium esset in Christo videbant, amiltere metuebant ; et quia su
ad coenam, qua perfeela secundum Joannem ista amissuros esse, illo vera denunlianle, dubitare non
loculus est, ubi ail : Hoecaulem vobisab inilio non poterant, conlrislabalur humanus affeclus, quia car»
dixi quia vobiscumeram. An forle hinc ista solvitur nis desolabatur aspeclus. Noverai autem ille quid
quoestio,quia el'illi eum narrant passioni proximum eis polius expediret, quia visus inlerior ipse est
fuisse, cura hoecdiceret? Non ergo ab initio quando utique melior, quo eos consolalurus fuerat Spirilus
cura illis erat, qui jam discessurus, jamque ad Pa- sanclus, non cernentium corporibus ingesiurus cor-
trem perrecturus hoecdixil; et ideo eliam secundum pus humanum , sed. seipsum credenlium pecloribus
illos evangelislas verum hoc est, quod hic dielum infusurus. Denique adjungit :
esl : Hoecautem vobis ab inilio non dixi. Sed quid Sed ego veritalemdicovobis: Expedil vobisul ego
agimus de fide Evangelii secundum Mallhoeum, qui jn vadam. Si enim non abiero, Paracietus non véniel ad
hoeceis a Dominonon solum cum jam esset Pascha, vos. Si aulem abiero, millam eum ad vos. Tanquam
' cum
discipulis coenalurus imminente passione, ve- diceret : Expedil vobis ut hoecforma servi auferâtur
rum el ab initio denunliala esse commémorât, ubi a vobis. Caro quidem factum Verbum habito in vo-
primum nominatini duodecim exprïmuniur aposloli, bis , sed nolo adliuc me carnaliter diligatis, et isio
et ad opéra divina miiluntur ? Quid sibi ergo vult, lacie conlenti, semper infantes esse cupialis. Expe-
quod hic ait , Hoec aulem vobis ab initio non dixi, dil vobisut ego vadam; si enim non abiero,Paraclelus
qùia vobiscumeram? nisi quia et ea quoe hic dicit non véniel ad vos. Si alimenta lenera, quibus vos
de Spiritu sanclo, quod sit venlurus ad eos, et te- alui, non subtraxero, solidum cibum meum non
stimonium perhibiiurus, quando illi mala passuri esurietis. Si carnaliter lioeserilis, capaces Spirilus
sunt, hoec eis ab inilio non dixil, quia cum ipsis non eritis. Nam quid est : Si non abiero, Paraclelus
erat. Corisolaiorergo ille, vel advoealus (ulrumque non véniel ad vos? Nunquid hic positus, eum non
enim inlerpretalur, quod est Groece -napàvlma;), poierat millere? Quis hoc dixeril? Neque enim, ubi
Chrislo .abscedenle fuerat necessarius ; et ideo de ille erat, iste inde recesserat, et sic venerat a Pa-
illo non dixerat ab initio, quando cum illis erat, ire, ut maneret ïn Paire. Postremo, quomodo
 855, BEDiE VENERABILISOPP. PARS II.. S.EC.T.1. — EXEGETICA GENUINA. .858
| eum eliam hic consiiiutus non poterat minore, quem A . arguai mundum Spirilus sanclus, et non arguai
scimus super eum bapiizaium venissa, nique manr mùndumJpse Christus, cum clarâel Aposiolus : An
sisse (Joan. 1,), imo vero a quo scimus, eum nun- vullis experimentumaccipere ejus qui in me loquilur
quam separabileni fuisse? Quid est ergo : Si non Christus (II Cor. xm) ? Quos ilaque arguii el Spiri-
abiero , Paracietus non veniet ad vos ? nisi : Non po- iussancius,arguituliqueClirisïus.Sedquantum mihi
teslis c.apere Spirtum sanctum, quandiu secundum vïdelur, quia per Spiritum sanctum diffundenda erat
carriem nosse përsistetis Chrislum? Unde ille qui charilas in cordibus eorum, quoeforas mittit timo-
jam coeperàl Spiritu : Et si noveramus, inquit, se- rem, quo impediri possent, rie arguere mundum, qui
cundum carnem Chrislum, sëd nunc jam non novimus. përsecutionibus fremebat, auderent, proplerea dixit:
(Il Cor. v). Ipsam quippe carnem Cliristi, non jam'* Ilie arguet mundum, tanquam diceret : Ille diffundet
secundum carnem iiovit, qui Verbum earnerii factura in vesiris cordibus chariiatem. Sic enim timoré de-
spiritualiier nbvii. Hoc riimirum significare voluit pulso, arguendi habebilis liberlalem. Soepe aulem
magister bonus, dicendo : Si enim non abiero, Pa- dixirims inseparabiiia ésse opéra Trinilalis, sed sigil-
racietus non véniel ad vos; si autem. abiero, mittant latim comniendandas fuisse personas, ut non solum
têumad vos. Christo enim discedehte corporaliter, sine separarione-, verum eliam sine confusione et
non solum Spirilus sanclus, sed et Paler et Filius ", unilas intelligalur, et Trinitas.
illis adfuil spiritualiier. Nam si ab eis sic abscessit De peccaloquidem, inquit, quia non credunlin me.
Christus, ul pro illo, non cum illo esset Spirilus Hoc enim peccalum quasi solum proecoeterisposuit,
sanctus, ubi est ejus promissïo, dicënlis : Ecce vo- quia hoc manentê coeleraretineiilur, et hoc disce-
biscum sum usquëin consummalionenisoeculi( Mallh. dente coelera remitluniur. ' .
xxviu) ? et : Veiiiëmûsad eum ego et Pater, et man- V Déjustiùa-vere, inquit, quia ad Palrem vado, et
sionem apud eum faciemus( Joan. xiv ) ? cum Spiri- jam non videbitisme.. Hinc primo videndum est, si
tum sanctum ila se promiseril esse missurum , ut recfe quisquam arguiinr de peccalo, quomodo recle
cum eis esset in oeternum ; ac per hoc cura ex car- arguatur'et de jusiilia. Nunquid enim, si arguendus
halibus vel animalibus essent spirituales fuluri, est peceator, proplerea quia peceator est, arguen-
profecto.et Palrem et Filium et Spiritum sanctum dum quisquam putabil el jusium propterea quia ju-
Capacius fuerant habituri. In nullo ergo credendus stusesl? Absit; nam et si àlii|ua.ndojuslus arguitur,
est esse Pater sine Filio et Spiritu sancto ; sed uni ideo recle arguitur, quia, sicul scriptum esl : Non
eorum quïlibel unus, ibi Trinilas Deus est unus. esl juslus in ierra qui facial bonum, el non peccet
Oporlebat aulem ila insimiari Triniiatem, ut quam- ç, (Eccl. vu). Quocirca eliam cum juslus arguilur, de
vis nulla esset diversitas subsianliarum, sigillalim peccalo arguilur, non de jusiilia, quoniam el in illo
tamen commendaretur distinctio personàrum. quod legimùs divinilus dielum : JVo(i effici juslus
| El cum venerit ille, arguet mundumde peccato , et multum ( 1bid. ), non est notata jusiilia sapientis,
dejusiitia, et de judicio. Quid est hoc? Nunquidnam sed superbia proesuméniis.Qui ergo fit juslus mul-
Dominus Christus non arguit mundum de peccalo ', tum, ipso iiimio (il irijustus. Multumenim se facil
cum ait : Si non venissem, el locutus eis fuissem', jusium ,' qui dicit,se rioii habere peccalum , aul qui
peciàium non haberent; nunc aulem excusationemnon se pulat 'non graiia, sed sua voluntate sufficienle,
habent de peccalo suo (Joan. xv) ? Sed né forte quis effici jusium. Nec recle videndo juslus est, sed po-
dicat hoc ad Judoeosproprie pertinére, non ad mun- lius inflalus, piilando1se esse quod non est. Quo-
dum, nonne ait alio loco: Si de mundo esselis, mun- pactô igitur mundus arguendus est de justitia, nisi
dus quod suum esset diligeret (Matth. xxv)? Nunquid de jusiilia credèntium? Arguilur namque de pec-
hon arguit de justitia , ubi ait : Pater juste, mundus calo, quia in Christum non crédit ; et arguitur de
te non cognovit?Nunquid non arguit de judicio , ubi justitia eorum qui; credunl. Ipsa quippe fidelium
6e ait sinistris esse dieturum : hein ignem oeternum, coriiparalio-,infidelium est vituperatio. Hoc et ipsa
'
qui patutus est diabolo, el àngelis ejus? el multa alia D'expositio saris indicaf. Voiens enim aperire quid di-
reperiuniùr in,sancto Evangelio, ubi de his Christus xerit]: De jusiilia veràj inquil, quia ad Palrem vado,
arguet mundurii. Quid est ergo, quod tanquam pro- el jam non videbitis me. Non ait, Et jam non vide-
priëfribuit hoc Spirilui sancio?An forte quia Christus bunl me, de quibus dixerat, Quia non credunt in
"ad Judoeorum gefttem locutus est, mundum non vi- me; sed peccatum'quid vocaret, exponens, de illis
detur arguisse,'lit ille inlelligatur argui, qui audit -locutus est, dicens : Qaia non credunl in me. Expo-
arguenlèm : Spirilus autem sanclus in discipulis ejus, nens aulem , quam diceret Justitiam, de qua dixit,
'"
loto Orbe diffusis, non unam genlera intelligalur ar- mundus arguitur, ad ipsos, quibus loquebalur, se
guisse, sed mundum? Nani hoc illis ait ascensurus convertit, atque ait : Quia ad Palrem vado , et jam
in coelum : A'oitest vestrum scire lempora, quoePa- non videbitisme.-Quapropler mundus de peccalo qui-
ter posuit in sua potestate; sed accipielis vittuiem Spi- dem suo, de jusiilia Vero arguilur aliéna : sicut ar-
rilus sancti supervenienlemin DOS , et eritis mihi lestes guunlur de luminë lenëbrae. Omnia enimquoeargutin-
iu Jérusalem , et in tola Judoeaet Samaria, et usque tur, àïl Aposiolus,a Imiiinemanifestanlur (Ephes. v)
in fines lerroe(Act.i). Hoc esl, arguere mundum. Quantum enim malum fecit [F. leg. fuit]eorum, qui
Sed quis audeat dicere quod per discipulos Chrisli non credunl, non solum per seipsum, verum etiam
857, IN S. JOANNISEVANGELIUMEXP0S1TI0. 8S8
ex bono polest eorum apparere, qui credunl. Et Jx.subjungit aique ait : Et mundus eum non cognovit,
quoniam ista vox ïnlidelium esse consuevit : Quo- hoc est, homines infidèles, quibus loto orbe terra-.'
modo credemus, quod non videmus ? Ideo creden- rum plenus est mundus : inter ^quos gémit fidelis
1
lium jusririam sic oportuit definiri, Quia ad palrem mundus, quem de mundo elegit, per quem factus est'
'
vado, et jam non videbilis me. Beau enim qui non mundus : de quo ipse dicit y Non venit Filius hominis
;
videbunl, el credenl (Joan. xx). Nam et qui viderurit ut judicet mundum, sed ul salveiurmundus per ipsum
Christum, non eo laudala est fides eorum, quia (Joan. m). Munduseo judicante damnaïur, mundus'
credebant quod videbant, id est, Filium hominis ; eo subveniente salvalur :*qubnïamsicut arbor foliis-
sed qûia credebant, quod non videbant ', id est, Fi- et pomis, sicut area palèis et frumentis, iiainlideli-
lium Dei. Cum ergo et ipsa forma servi subiracta bus el fidelibùs plenus est mundus. Princeps ergo
eorum esset aspeciibus , tuin vero ex omni parte mundi hujus, hoc esl, princeps tenebrarumharum, id
impletum est : Juslus ex fide vivit(Rom. i). Esl enim est, infidelium, de quibus eruilur mundus, de quibus
fides, sicul in Episiola , quoead Hebroeosest, defi- dicilur : Fuistis aliquando Imebroe,nunc autem lux in
nitur, speranlium subslanlia, conviclio rerum, quoe Domino (Ephes. x), princeps inundi hujus, de quo
non videntur. Sed quid est : Jam non videbitisme ? alibi dixit : Nunc,princeps mundi hujus missus est
Non enim ait : Ad Patrem vado, el non vïdebilis B foras (Mallh. xxv), uriquéjjiiiiieatusesl, quoniam ju-
me, ut temporis inlervallum , quo non videbitur, dicio ignis oeterni irrevoeabiliter destinatus est. De
significasse ïnlelligeretur, sive brève, sive longum, hoc itaque judicio, quo princeps judiçatus esl mundi,
tamen utique terminatum ; sed dicendo Jam non vi- arguitur a sancto Spiritu mundus, quoniam cum sUo
debitis, velut nunquam eos de coelero visuros Chri- principe judicatur, quem superbus atque impius imi-
slum Veritas pronuniiavit. Hoecinjustilia est, nun- tatur. Si enim Deus, sicul dicit aposiolus Petrus,
quam Chrislum videre, et iri eum tamen credere ? peccanlibusangelis non pepercit, sed carceribuscali-
cum proplerea laudelur fides , ex qua juslus vivit, ginis inferi relrudens tradidit in judicio puniendos
quoniam crédit, quem modo non videt, Chrislum servari (II Peu: n), quomodo non a sancto Spirilu
se aliquando esse visurum ? Posiremo secundum de hoc judicio mundus arguilur, quando in sanclo
justitiam , nunquid dicluri sumus Paulum apostolura Spiritu hoec Apostolus loquitur? Credant itaque ho-
non fuisse jusium, confiteniem se vidisse Chrislum mines in Christum, ne arguaniur de peccato infide-
post ascensionem ejus in coelum ( I Cor. xv ), de litatis suoe, quo peccato oriinia delinentur. Trans-
quo ulique jam tempore dixerat : Jam non videbitis eant in nu'merumfidelium, ne'arguaniur de jusiilia
me? Nunquid secundum justitiam banc juslus non P eorum, quos jusiificaios non imitaritur. Caveant fu-
eral gloriosissimus Stephanus, qui cum iapidaretur, turum judicium, ne cum mundi principe judiceniur,
ait : Ecce videocoelosapertos, et Filium hominisstan- quem judicalum imitantur. Etënim ne sibi existimet
tem ad dexleram Dei ( Act. vu ) ? Quid ergo est : ad parci superbia dura morlalium, de superbbrum sup-
Palrem vado, et non videbitisme ? nisi quod modosum plicio lerrenda est angelorum. Quod itaque ait Do-
vobiscum. Tune enim erat adhuc mortalis in simili- minus :
tudine carnis peccati (Rom. vin), qui esurire poie- Adhuc multa habeo vobis dicere.,sed non polestit
rat, ac sitire, faligari poterat atque dorraire. Hune portare modo. Adjicienda illis fuerant quoe nescie-
ergo Chrislum, id est, talem Chrislum, cum trans- bant, non quoedidicerant' evertenda. Et ille quidem
isset de boc mundo ad Patrem , non erant jam vi- poluit .hoc-iia dicere, quia illa ipsa, quoedocuerat,
suri ; et ipsa est justitia fidei, de qua dicit Aposto- si vellet eis 'sic aperire, ut in illo conspiciunlur ab
lus : Et si neveramus Chrislum secundum carnem , angelis, hoecinfirraitas humana, in qua adhuc erant,
sed jam non novimus(II Cor. v). Erit ilaque (inquil) ferre non posset. Spiritualis autem homo quilibet
vesira justitia , qua mundus arguilur, quia vado ad potest alterum hominem doeere quod novit, si pro-
Palrem , et jam non videbitisme. Nbn videbitis hu- (iciendo capaciorem facial Spirilus sanctus, in quo et
milem , sed excelsum. Non videbilis mortalem , sed D ipse doctor aliquid amplius addisceré poterit, ut sint
sempiternum. Non videbilis judicandum , sed judi- ambo docibiles Dei' (Joan. vi). Qua occasione vani
calurum ; el hac fide vesira, id est, jusiilia vesira , quidam ApocalypsinPauli, quam sanilas non recipit
sanctus incredulura mundum. Ar- Ecclesioe, nescio quibus fabulis plenam, stullissima
" arguet Spirilus
guel etiam proesumprione (inxerunt, dicentes hanc esse, unde
De judicio, quia princeps mundi hujus judïcalus *dixerit raptuin se fuisse in tertium coelum, et îllic
est. Quis est isle? nisi de quo ail alio loco: Ecce audisse ineffabiliaverba, quoenon licet homini loqui :
venit princeps mundi hujus ; et in me nihil invenil, ubi si dixisset : Quoe adhuc non licet homini lo-
id est, nihil juris sui, nihil quod ad eum perlineat, qui, utcunque istorum lolerabilis esset audacia. Cum
nullum scilicet omnino.peccalum; per hoc enim est vero dixerit quoenon licet hominiloqui(II Cor. xif),
'
diabolus princeps mundi. Non enim coeliet lerroe, et isli sum, qui lwc audeaniimptideiiier et infeliciter
omnium quoein eis sunl, est diabolus princeps, qua loqui. Quid^esi quod ait Dominus"de Spiritu sancto,
significalioneinlelligitur mundus, ubi dielum est : cum eum veniururii ésse; prbriiitleret, et docturum
El mundus per eum factus esl (Jôan. i) ; sed mundi discipulos ejus p'irinëra verilatem, vel eos deductù-
"
est diabolusprinceps, de quo mundo ibi continuo rum in omni vërliatc? Non enim loquetur a seriiëi-
 "
859 BËDJ; VENERABILIS OPP. PARS II. SÈCT. L -- EXEGETIGA GENÏJINÀ,' 860
'
ipso, sed quoecunque audiet, loquetur. Simïfeenim est, A tur dïfficullas. Cura igitur Spiritus sanclus nulla
hoc ei, quod de seipso dixit : Non possunt a me fa- susceptione hominis sit homo faelus, nulla suseep-
cere quidqumn; sicut audio, judico (Joan. v). Sed tione angeli sil angélus faelus, nufïà suscepiione
illud cum exporieremus,;secundum hominem accipî cujuspiam crealuroecrëatura sit faelus, quomodo de
ppssediximus, ut obedientiam suam, qua factus est illo inieiligendum est, quod Dominus ait : Non
obediens usque ad mortem (Philipp. u), proenun- enim loquetur a semetipso, sed quoecunqueaudiet, lo-
tiasse Filius vïderelur et in judicio futuram, quo queliir? Ardua quoeslio,nimis ardua. Ipsë âdsit Spi-
viyos et morluos jqdicabil (11 fini, iv), quia'hoc per rilus, ut sallem, sicut eam cogitare possum, sic elp-
id faclurus est, quod Filius hominis est, propter qui possim, àc sic adinielligenliam veslram, pro mei
quod d|xit : Paler non judical quemquam, sed omne moduli faculiate, perveniat. Prius ilaque nbsse debe-
judicium Filio dédit (Joan. v), quia in judicio non lis el intelligere, qui polestis, credere autem, qui
forma Dei, qua cooequalisest Palri, necab impiis vi< intelligere nondum polestis, in ea subslanfia , quoe
deri polest, sed forma hominis appareb'it, quaminorâ- Deus est, non qHasiper corporis mblem sensus locis
tus est etiam modico minus ab angelis (Psal. vin), propriis esse digtribuios, sicut in carne mortali
quamvisjam in elaritale, nbn in pristinasit humililate quorumeunque animalium alibi êsl visus, alibi audi-
yeniurus, conspicuus tamen futurus et bonis et ma- B tus, alibi oli'actus,per totum aulem tacliis. Absit hoc
lis. Hinc ait et illud : Et poleslatemdedilei judicium credere in illa incorpbrea immutabiliqtie natura.
facere, quoniamFilius hominisesl (Joan. y). In quibus Audire ergo ibi, et videre, ïdipstlm est. Cum enim
verbis ejus manifestalur non eam formam proesen- dicitur scire, ibi surit omnia, et videre, et audire,
tandam esse in judicio in qua cura esset non rapinam et olfaceré, el gustàrë, et tangere, siriè ulla hujus
arbitralûs est esse se oequalemDeo, sed illam quam mutatione substaittioe, sine ulla mole, quoe in alia
cum semeiipsuni exinanissel, accepit. Sëmetipsum pane major, ïn alia minor, etiam in sensibus puerili
enim exinanivil, formamservi accipiens(Philip, n). In pêclore cûgitaïur, quando Deiis sic eogitalur. Cum
quo videlureiiam ad faciendum judicium obedientiam ergo de Spiritu sancio dicitur : IVOM enim loquetur a
suam comtriendasse,cum dixit : Non possuma meipso semetipso,sed quoecunqueaudiel loquetur, mulio ma-
facere.quidqumn; sicul audio,judico. Adam nanique, gis ibi simplex nâlura, ubi verissime simplex vel in-
per cujus unius hominis inobedientiara peceatorès . tëllîgerida est, vel efedénda, quoe longe naluram
.constituai-suntmulli, non sicut audivit, judicâvit, nostroementis excedit. Mutabilis est quippe mens
quia quod audivit proevaricavit,el a semetipso fecit nostra, quoe percipit discendo quod nesciebat, et
malum, quia non Dei volunialem, sed suam fecit. ^ amillit dedisèendo quod sciebat ; él vërisimilitudine
Isle aulem pér cujus unius hominis obedientiam justi fallilur, ut pro vero approbet falsuni; et obscurilata
consljluunlur multi, non solum obediens fuit usque 6Uà quasi quibusdam lenebris impedilur, ne pervé-
ad morlem crucis, in qua est vivus judiealus a mor- niai ad verum ; et ideo non est ista subsiàritia veris-
Iriis, sed ôbedienlëm se futurum prorailtens in ipsb sime simplex, cui nbii est hoc esse quod nossé.
quoque judicio, quo est de vivis judicatiirus et Polest ënim esse, nec nosse. At illa divina non po-
mortuis. Non possum, inquit, a meipsofacere quid- lest M esse, quiaid quod habet est, aç per hoc non
quàm; slciil audio, judico. Sed nunquid de Spiritu sic habet scïenliani, ui àliud illi sit seientia, qua scit,
sancio quod dielum esl : Non enim loquetur a semet- àliud éssentîâ, qua est; sed utrumque unum ; quam-
ipso, sed quoecunqueaudiet, loquetur (Hic, supra), quàm nec ulrumque dicendum est quod simpliciter
secundum hominem, vel secundum assurapiionem urairii est; sicut babelPater vitam in semetipso, nec
çujusquarn crealuroedietum esse audebimus bpinari ?> aliud est ipse quam visa, quoe in illo esl : Et dédit
solus quippe in Trinilaie Filius formam servi acce- Filio vilam, îiabere in semetipso (Joan. v) ; hoc est,
pit : quoeforma illi ad verilatem personoe coaplata genuit Filium, qui elipse vita esset. Sic itaque debe-
est, id est, ut Filius dei ei Filius hominis unus sit: mus accipere quod de Spiritu sancio dielum esl :
Jésus Christus, ne non Trinitas, sed qualernilas proe-. n Non enim loquetur a semetipso, sed quoecunque audiet,
dicetur a nobis, qiiod absit a nobis : propter quam loquetur, ut inlelligamus iion eum esse a semetipso;
përsonam, profecto unarii ex duabus subslanliis di- Pater quippe solus de alio non est; nam et Filius de
vina humahaque conslautém, aliquarido secundum! Paire natus est, et Spiritus sanctus de Paire proce-
id qriôd Deus est loquitur, ul esl illud quod ail :; dit. Pater autem nec natus est de alio, nec procedït.
Ego et Pater unumsumus (Joan. x); aliquando secun- Née ideo sane aliquadisparilas in summa illa Trini-
dum id quod homo est, sicul el illud : QuoniamPa- tate cogitationi occurràt humanoe.Nam et Filius ei
ter major meest (Joan. xiv), secundum quod accipi- de quo natus est, et Spiritus sanclus ei de quo pro-
nius, esse ab eo dielum, el hoc unde raine dispuiô : cedit, oequalisest. Quid autem illuc iniersil inter
Noh.possunia meipso facere quidquam; sicul audio,, procedere et nasci, et lorigum esl quoerendodisse-
-
judico (Joan. v). In persona vero Spirilus sancti,, rere, et temerarium cum disserueris definire : quia
quomodo id accîpimus, quod ait : Non enim loquetur et menti ulcunque compreliendore , et quid forte
a semetipso,sed quoecunqueaudiel, loquetur, cum ini mens inde comprehenderil, linguoedifficillimum est
ea non sit alia divinitaiis, alia humanitalis, vel alte- expiicare, quanluslibel proesit doctor, quanluslibet
riuscrealurai'cujuscunquesubsianlia, magna exori- sit audilor. Non ergo loquetur a semetipso,quia non
 '
801 1-NS. JOANNIS EVANGELIUMEXPOS1TIO. 862
esl a semetipso; sed quoecunqueaudiet, loquetur. Ab Airilas inlerprctatur, cl gloria. Gloria namque (ït
îiio audiet à qûo procedit. Audire illi scire est, sicut quisque clarus, et clarUalé gïoriosus ; âc pet hôë,
superius dispulaium est. Quia ërgo rioria semetipso, quod utrotjuë vtrbo sigriifieaiur, idipsiirii est. Sicut
sed âb illo a quo procedit, a quo illi est esserilià, autem definierunt anfiqui Laiinoe linguoeclarissiirii
ab illo et scienlia. Ab illo igitur àudieniia , quod ni- auctores, gloria est fréquens de àliquo fuma cura
hil est aliud quam essentia. Nec moveat quod ver- lande. Quoecuiû esl ih hoc mundofacta de Chrislo,
bum fuluri temporis posilum est; non eniin dietum iionCluisto credenda est magnum aliquid coùlulisse,
est : Quoecunqueaudivit, aut quodeunque aliud, sed, sed murido. Bonumenini laudare, non laudando, sed
Quoecunqueaudiet, loquetur. Illa quippe audienlia ' laudantibiis prodest. Quapropter, quoniam de his
semp'ilerriaest, quia sempiterna scienlia. In eo àUlem nihil hoc loco dicendum est, qui Chrislum vitupe-
. quod sëmpilernumest, sine inilio, el sine line, cujus- rantatqne blasphëmânl, quia de gloria ejus loquilur,
libet temporis verbum ponalUr, sive f.foeleriti, sive qua est glbrificatus in miiiido, non euin glbrïficavït
proesenlïs, sivë fuluri, non ineriiàeiler pùiiiiùr. Spirilus sanctus vera gloria, nisi iri Écclësiâ saricla
Qiiaînvisenim"riàtura illa iminiitabilis non recipiàt catholica. Alibi enim, id est, vel apud hoerelicos,
Fuit éi Erit, sed tantum Est (ipsa enim Vê'racilefest, vel apud quosdain paganos, vérâ ih terris gloria non
qùia mûlari non potest; et ideo illi tauiurii cbnvënë- I° potest ésse, et Ubividetur esse frëquëfts dé illo fatriâ'
râl dicere : Ego sum qui sum ; el dices-filiisIsraël : cum lande, vera ëjus gloria in Ecclesia câlholicà
Qui est iiiisiime àd vos [Éxod. ht]' ; tamen propter . sic per Prophelaiti canlalur : Exaltàte super coeioi,
inulàbilitàlëm léniporurii, in quibus*vëfsâtur nosir'a Deus, el super omnemterrain gloria tua (Psàl. LVI).
mbrlâlilas, et nostra mutâbilitas, ricin niéndâciter Quia itaque post ejus exâllatioriem veiiturris erâi
dicïhius el Fuit, et Est, et Eril. Fuit iri proeféritis Spiritus sanctus, et eum glorificaiurus, lioc sacer
soecùlis, est iri ptoesèfliibus, erit iri fuirais. Fuit, psalmus, hoc ipse Unigenilus promisit futurum, quod
quià nunquamdefuit; erit, quiâ riunquâmdécrit ; est, vidertius impleium. Quod aulem ail : De meo accipiel,
qbiâ sënipër est. Neqùe èttimvèlut qui jàrii non sit, et ànnunliabit vobis,càlholicis audite auribus, catho-
cûiri proeterïiis ocëidil ; aut cura proesPnlibus, vëlut licis percipite menlibus; Non enim proplerea, sicut
qui non mârieât, labitur; aut cum futuris, velul qui quidam boereticiputavérrint, minor est Filio Spiritus
non fuerat, ofieiur. Proinde, ëum Sécuhdum vùlù- sanctus, quasi Filius âccipiat a Paire, ël Spiritus
'
minâ lëmporùm lôcutid hùriiaiia variatur, qùia për sanctus à Filio, quïbusdam gradibus hàturàrum : ab-
nulià dëéssé pbluit, aut potest aut poierit letapbriv, sit hoc credere, absit hoc dicere, absit a Christiariis
verâ de ïlïù dicunliir ciijttslibet temporis vërbâ. ' cordibuê cbgilàré. Dèniquë coiilinuosolvil ipsë quaâ-
"
Sèmpëf itaque audit Spiritus sanclus, quiâ semper slionera, ei cor lioc dixerit,-éxplanavit.
scit ; érgô et scivit, et scit, et sciet ; àc per hoc et OîiiHÎa,inquit, quoecunquehabet Paler, meâ sunl;
audivit, et audit, et audiet, quiâ, sicut jâm dixiriius, proplerea dixi, quia de meo accipiet, el ànnunliabit
hbc illi est audire, quod sëire; et scire iliî, hoc est, vàbis. Quid vultis atiiplitis? Ergo de Paire acëepit
qiiod!éssë. Ab illo igitur âlidivit, audit, audiet, a Spiritus sâncius, unde âccêpit Filius, quia in hàc
qrio est, Ab illo est, â qiid procedit. Sed quod àd- Trifiitate de PStrë rialus est Filius, de Paire procedit
jungït . Spiritus sarictus ; qui aulem de nullo natus sil, de
ille nié clàrificâbii, quia dé mêà àccipiei, il tiniiuh- nullo procédât, Pàier est solus. Qùbinodb aulem
Uàbiivobis, nbn hëgtigënlér'est transeUndum.N Quod dixerit unigeiiituS Filius : Omnia quoe habéi Palet,
ënim ail, Ille nie clàrificàbit, potest intëlligi, qùia mea sunl, quia ulique hori sic quemadmodura dietum
diffundehdo ih credefitiura cordibus charitalcm, est illi filio non unigenito, sed ex duobus majori •;
spiriiâlesqUe fâciéndb, dëclaràbit eis quomodo Palri Ta mecum es semper, el omnia mea tua sunt (Luc.
Films ëssel oequalis,quem sécundiiriicafném prius xv), eo locb, si Dominus voluefit, diiigenti conêide-
tâhiutomddb îibvërànl; èl lidtriiriëm sicut homines ratione tractàbilur, ubi dicit Unigenilus Palri : Et
cbgliabarit; vel certe, quià për ipsàm charitateiri fidu- -,r. nieà omnia tua sunt, et tua meâsunt. .
cià replêti, et timbre dèpulso, ânmiriliàverunt lioriii- Modicumet jam non videbitis me; et iterum modi-
hibiis Ch'riskrai, ac sic éjus lama diffusaest toto orbe cum, el videbitisme, quia vado ad Palrem. Hoecita
tërràroni, Utsit dixerit : Ille nié clariftcàbil,lânrjriatn obscura érant discipulis aniequam id, quod dicit,
" dicëfët : IHë Vobisarifërët timorem, et dabil ârao- esset impletum, ul quoerentes inter se quid esset
rém, quo méâfdehtius proedicanies, glorioemëoeper. quod diceret, omninose neseire faterënlur. Sequitur
tolrim muridUiti dâbitis bdofem, cothmeridâbilis ënim Evangelium:
uohoïérri.Quod én'ufl fâëluri erant in Spiritu sancto, Dixerunl ergo ex discipulis ejus ad invicem: Quid
hbb ëùmdem Spiritum dixit esséfacturunij qualeest esl hoc, quod dicit nobis: Modicum^el non videbilis
ëtiâra illud i'iNôn ënim vos eslis qui loquimini* sed me, el iterummodicumet videbitisme? et quia vado ad
1
Spiritus Palris uestii, gui loquitur in vobis(Matth. m). Palrem ? Dicebaniergo, quid est hoc, quod dicit, Mo-
YérbUinqtiippëGroecuiri,quod est SO^KO-ÊI, alius clà- dicum? Nescimusquid loquilur. Ijoe enim est quod
rificâbii, âlius glorificabil, Lalirii interprètes in sua eos movebal, quia dixil modicum,el non videbitisme.
quisque tfârislatioiie posuerunt, qubhiam ipsa, quoe Nam in proecedeniibus quia non dixeral modicutn,
Groecedicitur §<%«,unde dietum esl SOÇ«O-SJ, el cla- sed dixerat Ad palremvado, etjam non videbilis me
863 BEDJE VENERABÎLISOPP. PARS Ii. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 8(14
îanquam aperie illis visas esl loculus, nec inler se A resurrexit, et inierrogatum legimus, et rogalum.
de hoc aliquid quoesierunt. Nunc ërgo quod illis Nam inlerrogalus est a discipulis ascensurus in
llinc obscurum fuit, et mox manifeslatum est, jam coelum, quando proesentaretur, et quando regnum
nobis utique riianifeslum esl ; posl panlulum enim essel Israël (Act.i). Cum vero jam esset in coelo,
passus est, et non viderunl eum. Rursuspost paulu- rogatus est a sancto Stéphane, rit Spiritum ejus ac-
lum resurrexit, el viderunl eum. Illud autem quod ciperet (Ad. vu). El quis audeat, vel cogitare, vel
sjt :Jam non videbilis me, quia isto verbo, id est, dicere, in coelosedentem Chrislum rogandum non
jam, hoc inlelligi voluit, quod eum ultêrius non vi- esse, et ïn terra manentem rogandum fuisse ? Ro-
dèrent, ibi expbsui'mus, quomodo accipiendura sit, gandum non esse immorlalem, rogari debuisse mor-
ub'i dixil : De justitia arguel mundum Spiritus san- talem? Imo, charissimi, rogemus eum, ut nodum
clus,.quia ad Patrem vado, et jam non videbilis me, quoeslionishujus ipse dissolvai, lucendo in cordibus
quia scilicet; mortalem Chrislum ultêrius non vidè- nostris ad vidënda quoe dicil. Puto enim quod ait :
rent. Iletum autem videbovos, el gaudebit cor vestrum, et
Cognovitaûtèm Jésus, sicut sequens evangelista di- gaudium vestrUmnemo tollel a vobis, non ad illud
cit, quia volebanteum interrogare, et dixit eis: De hoc lempus esse référendum , quo resurrexit, eisque
quoeritisinler.vos, quia dixi : Modicum,el non videbitisB suam carnem cernendam langendaraque monstravit,
me, et iterum modicum,et videbitisme? Amen amen sed polius ad illud, unde jam dixerat: Qui diligit
dico vobis, quia plorabilis el flebilis vos, mundus au- me, diligelur a Paire meo, el ego diligam eum, et ma-
tem gaudebit, vos aulem conlrislabimini',sed trislitia nifestabomeipsum illi. Jam quippe resurrexerat, jam
vesira in gaudium eril. El hoc sic aecipipoiesl, quia se illis in carne monstraverat, jam sedebat ad dexie-
conlrislari sunt discipuli Domini de morte Domini, ram Patris, quando dicebat idem ipse Aposiolus
el çonfestim,de resurreciione loelaiïsunt. Mundusau- Joannes, cujus et hoc Evangelium est, in Episto'a
tem, quo nomine significati sunt inimici, a quibus sua, dicens : Nunc filii Dei sumus, el nondum mani-
Christus occisus est, lune inique loelaii sunl oeciso feslatum.est quod erimus; scimus quia cum manifesla-
Chrislo, quando sunl discipuli contrislati. Mundi tum fueril, Similes ei erimus, quoniam videbimuseum
quippe nomine hiirilia polest mundi hujus inlelligi, sicuti est (l Joan. m). Ista visio non vitoe hujus
id esl,,hominum mundi hujus amicorum. Unde Ja- est, sed fuiuroe; non lemporalis, sed oeierna. Hoec
cobus apostolus in Epislola sua dicit : Quicunque vo- est vita.oeterna, dicenle ipsa Vita, Ut cognoscanile,
luerit amicus esse,soeculihujus, inimicus Dei cohsiilue- inquit, unum verum Deum, el quem misisti Jesum
4uf (Jac. iv). Quibus inimïcis Dei factura est, ut nec „ Chrislum (Joan.xMii). De hac visione et cognilione
ëjus, Unigenîto parceretur. Deinde subjungit, et •dicit Apostolus : Videmus nunc per spéculum in
âicit : -,..-.- oenigmale,tune autem facie ad faciem. Nunc scio ex
Mulier cum parturil, tristitiam habet, quia venit hora parle , tune aulem cognoscani,sicut el cogniius sum
Cor. xm). Hune tolius laboris sui fruelum Eccle-
ejus.'.Cum autem pepereril puerum, jam non meminit , (I
sia nunc parturil desiderando , tune est parilura
pwssuroe, propter gaudium, quia-natus est homo in ,
mundum. Et vos igilur nunc quidem tristitiam habe- cernendo. Parturit gemendo, parilura loetando.
lis ; iterum aulemvidebo vos, et gaudebit cor vestrum, . Parturit orando, paritura laudando ; et ideo mascïi-
et gaudium vestrumnemolo.llela.vobis.Nec ista simi- •ium, quoniam ad istum fructum contemplaiionis,
litudo ad.intelligendum videtur esse difficïlis, q'uo- cuncta officia referunlur aclionis. Solus enim est
siam comparatio ejus in promptu est, codera ipso liber, quia propter se appetitur; non refertur ad
exponenle cur dicta sit. Parluriiio quippe iristitioe, >aliud, huic servit aclio. Ad hune enim refertur quid-
partus autem gaudio comparatur, quod [tune majus quid bene agiiur, quia propter hune agiiur. Ipse
;esse consuevit, quando non puella, sed puer naseï- . aulem non propter aliud, sed propter seipsum (ene-
ïûr. «Quod vero ait : Gaudiumvesltum nemo auferet tur et habetur. Ibi ergo finis, qui sufficit nobis ;
a vobis,;quià gaudium,ipsorum est ipse Jésus, signifi- n oeternus igilur .eril. Neque enim nobis sufficit
càtum:[F.tea. significal] quod ait Apostolus.: Chri- finis, nisi cujus nullus,est finis. Hoc inspiralum
stus: turgeiis a mortuis, jam non moriiur, mors ei erat Pliilippo, quando dixit : Domine, ostende nobis
ulir0kàa;doniinabitur (Rom. vi).. Hujusque in isto . Palrem, el sufficit nobis.(Joan.xiv). In quapstensione
Evarigellicapiiulô, unde hodie dispulamus, velut fa- • promisit et Filius, dicens : Non credis, quia ego in
cili inlellectu omnia cucurrerunt. Acrior necessaria Paire, et Paler in me est (lbid.^. De hoc itaque, quoe
est, in his.quoe sequuntur, intentio. . superius dicta sunt, melius existimo inlelligi : Mo-
Quid est enim quod ait : El in illo die me non ro- dicum, et jam non videbitis; et iterum modicum, et
gabilis quidquam? Hoc verbum, quod est rogare, videbitis me. Modicumesl enim hoc toium sparium,
non solum petere, verum eliam interrogare signifi- , quo proesens peryolat soeculum. Unde dicil ipse
cal ; et GroecumEvangelium, unde hoc Iranslalum evangelista in Epislola sua : Novissima hora esl
est, taie habet verbum, quo utrumque possit inlel- (I Joan. n). Ideo namque addidit : Quia vado.ad Pa-
ligi, ,ut hoec. ambiguitas, nec inde solvatur; quan- trem.-;quod..ad priorem senientiam référendum est,
quam et si solvéretur,' non ideo nulla quoestio -.ubi. ait: Modjcum, et jam non videbilisme; et iterum
remaneret. Dominum enim Chrislum, posteaquam modicum, et videbilis me. Eundo quippe ad Palrem,
 "
geg IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. . 861
faclurus erat, ut non eum vidèrent. Ac per hoc.non A gratiam, "si vere beatam poscimus vitam. Quidquid
ideo dietum esl, quia fueral morilurus, et donec resur- aulem aliud pelilur, nihil petilur, non quia on> no
geret, ab eorum aspectibus recessurus, sed quod esset nulla res est, sed quia in tantoerei comparerions
iturus ad Patrem : qnod fecit posleaquam resurre- quidquid aliud concupiscilur, nihil est. Neque enim
xit, el cum eis per quadraginla; dies conversatus, prorsus nulla res esl homo, de quo ait Apostolus :
ascendit in coelum..Illis ergo ait : Modicum, et jam Qui se putat aliquid esse., cum sit nihil. In com-
nonvidebilisme, qui eum corporaliter lune videbant, paratione quippe spiritalis hominis, qui scit gralia
quia iturus eral ad Patrem, et eum deinceps mona- Dei se esse quod esl, si quis vana proesumit,nihil
Iem visuri non erani, qualem cum ista Ioqueretur, est etiam. Sic ergo recte inlelligi polesi : Amen amen
videbant. Quod. vero addidit : Et.iterum modicum, dico vobis, si quid petieriiis Patrem in nominemeo,
et videbilis me, universoe' promisit Ecclesioe, sicut dabit vobis, ut hoc quod ait, Si quid, non quodlibet
universoepromisit : Ecce ego vobiscumsum usque ad intelligalur, sed aliquid quod non in bealoevïtoecom-
consummaiionemsoeculi(Mallh. xxvin)..Non tardât paralione sil nihil ; et quod sequitur : Usquemodo
Dominus promissum : modicum, et videbimus eum non petislis quidquamin nomine meo, duobus modis
ubi jam nihil rogeriius, nihil interrogemus, quia inlelligi polest, vel, quia non in nomine meo petislis,
nihil inierrogandum remanebit, nihil quoerendum" quod nomen nopsicul cognoscendumest, cognovi-
Ialebit. Hoc modicum, longum nobis videtur, quo- slis ; vel non petislis.quidquam, quoniam in compara-
niam adhuc agiiur : cum finiium fuerit, lune sentie- tione rei, quam petere debuistis, pro niliilohaben-
mus, quam modicum fuerit. Non ergo; sit gaudium dum est quod petislis. Ul igitur in ejus nomine non
noslrum, quale habet mundus, de quo dielum est : nihil, sed gaudium plénum pelant, quoniamsi.aliquid
Mundusautem gaudebit. Nec tamen in hujus desider aliud pelunt, id aliquid nihil est, exhortalur, dicens:
rii parturilione sine gaudio tristes simus, sed, sicut Petite, et accipietis,ut gavdiumvestrumsit plénum, id
ait Aposiolus,spe gaudentes, in iribulationçpatientes . est, hoc in nomine;meo petite, ul gaudium vestrumsit
(Rom. xn), quia et ipsa pariuriens,: cui comparaii plénum , et accipietis. Iste enjm bene in pelendoper-
sumus, plus gaudel de mox fulura proie, quam trislis sévérantes sancios suos nequaquam misericordia di-
est de proeseniidolore. . . - i , vina iraudabit.
Amen amen dico vobis, si quid petieriiis Palrem in , Hoec, inquit, in proverbiisloculussum vobis, Venit
nominemeo, dabit vobis.Jam dielum est in superiori- hora, cumjam non in proverbiisloquar vobis,sed pa-
bus hujus Dominici sermonis parlibus, propier eos lam de Paire annunliabo vobis.Possera dicere hanc,
qui noniiulla pelunt. a Paulin nomine Chrisli, nec _ de, qua . loquilur horam, futurum oportere soeculum
accipiunl : non petilur in nomine Salvaloris, quid- inlelligi, ubi videbimus palam, quod beatus Paulus
:
quid petilur contra, rârionetn saluiis. Nonenim solum dicit, facie ad faciem(I Cor. m), ut quod ait : Hoec
litlerarum ac syllabarum, sed quod sonus ipse.signi- in proverbiisloculus sum vobis,hoc sit, quodab eodem
ficat, elquod eo sono recle ac veraciter intelligalur, Apostoio dielum est : Videmusnunc per spéculumin
hoc accipiendumest, cura dicit in nominemeo. Uude oenigmate(Ibid.). Annunliaboautem vobis, quia për
qui hoc sentit de Christo, quod non est de unico Filium Paler videbilur, juxta illud quod alibi ait :
Dei Filio seniiendum, non péril in ejus nomine, Neque Patrem quiscognoscit,nisi Filius, et cui value-
etiam si non taceat liiteris ac syllabis Chrislum ; rit Filius revelare (Luc. x). Sed islum sensuin vide-»
quoniam in ejus nomine petit, quem cogitai cura pe- lur impëdire quod sequitur :
lit.Qui vero .quod est de illo êentiendura,senrit,.ipse In illo die in nominemeo pelelis. In futuro enim
in ejus nomine petit ; et accipit quod petit, si non soeculocum pervenerimus ad regnum, ubi shnjtesei
contra salutem sempilernam petit. Accipil autem , erimus,'.quoniamvidebimuseum siculi esl (I Joqn.m),
quando débet accipere. Quoedainenim non negantur, quid petiluri sumus, quando saliabilur in bonis desi-
sed ul congruo denlur lempore, differuntur. lia sane deriuin nostrum (Psal. eu)? Undeet in alio psalmo
mteiligendum est, quod ait Dabit vobis,ut ea benefi- .r. dicitur : Saliubor, cum manifeslabilur gloria tua
cia. significala scianiur his verbis, quoead eos qui (Psal. xvi). Pelitio namque alicujus est indigentioe,
pelunt proprie pertinent. Exaudiunlur quippe om- quoeibi nulla erit, ubi hoecsalieias erit. Relinquitur
nes sancti pro seipsis, non autem pro omnibusexau- ilaque, quanluin sapere valeo, ut intelligalur Domi-
diunlur, vel amicis, vel inimicis, vel quibuslibet nus Jésus discipulossuos de carnalibiis vel animali-
aliis, quia non utcunque dielum est, Dabit, sed Dabit bus se spirituales promisisse faclurunfy quamvis
vobis. . nondum taies, qualeserimus, quando spiritale eliam
- Dsqui modo, inquit, nonpelislisquidqumnin nomine corpus habebiraus, sed qualis eral, qui dicebat.:
meo; petiteel accipietis,ul gaudiumvestrumsitplénum. . Snpienliam loquimur inler perfeclos (I Cor. H) ; et :
Hoc quod dicil, Gaudiumplénum, profecto non ear- Non polui vobis loquiquasispirilàlibus, sed quasi car-
nale, sed spiritale gaudium est. Et quando lanlum nalibus(I Cor. ni) ; el : Non spirilumhujus mundiac-
eril, ut aliquid ei jam non sit addendum,jirocul cepimus, sed Spirilum qui ex Deo esl, utsciamus quoe
dubio lune prit plénum. Quidquid ergo petilur, quod a Deodonatasunt nobis, quoeet loquimur, non in sa-
perlineat ad hoc gaudium consequendum, hoc est, in pientioehumanoedoctis verbis, sed docliSpiritu, spi-
nomine Chrisli petendum, si divinam inteliigimus rilàlibus spiritalia comparenles. Aniwalix autem no*\
 867 " 'BEOJÈ VENERÂBILISORP. PARS H. SECT. f. =- ËXEGETIGA GÈNU1NA. £6.8
percipitqua! sunt Spiritus Dei (I Cor.it). Non itaque A l àseènsione, nec mundum deseruit proesentioeguber*
percïpieris quoe sunl Spiritus Dei, homo animalis, natione, quàles ërant discipuli Chrisli, quando cuffi
sic audit quoecunqueaudit de Dei naiura, ut aliud eis anië passiorieinloquebalur magna cum parvis,
quâm corpus çogïlare nbri possil, quamlibél' amplis- sëd sicul oportebat ut magna dicerenlur et parvis*
siriium'vèl immensum, quamlibél ïucidumac specio- quia nondum aceéplo Spirilu sancio, quemadmodum
éuhi corpus. Tamen ideo proverbia illi sunt quoecun- eum post ejus resurrëeiionëm, vel ipso insufflante,
que dicta sapienlioe de incorporea imniulabilique vel desuper, âeceperuhi, humana magis quam dir
sribstanlia: non quod ea tanquam proverbia depulàt, vina sapiebant, tit roùlris indiciis per loiuni Evan-
Séd quia sic cogitât, quomodo qui proverbia soient gelium deeiaralur. Unde et hoc 'est, quod in ista
audire, néque intelligere. Cum verô spïrilàlis coepë- léciiorie dixerunt. Ait enim Evangelista>.
rîl omnia dijudiéare, ipse aulem a nèrm'nedijudicari Dicunt ei discipuliejus : Ecce nunc palam loqueris,
(I Cor. n) (eliamsi ïn bac vita adhuc velut pèr spé- et proverbiuntnuttum dicis. Nunc scimus quia nosli
culum- ëx parle pefspicit, tamen noli ulio corporis omnia, et non opus esltibi kt quis le interrogée.lit hoc
sensu, imri'iillâ ïmaginarià cogitaiione, qua capit aut credimus, quod a Deo existi. Ipse Dominus paulo
fingitr quâlescunque sîmilitudinës corpbrtim , sed ante dixerat : Hoec in proverbiis loculus sum vobis;
"mentis certïssima inlelligentia, ila Deum non corpus " venit hora cum jam non in prmerbiis loquar vobis.
esse, sed spirilum; ita palam de Pâtre amiunliantë Quoriiôdoergo isli dicunt': Eccê nunc palam Ioqw*t
Filiô; ut ejosdem substanlioe conspïciatur et ipsë, ris, el proverbium nulium dicis? Nunquid-hora jam
"qui aiinunliât) lune ih ejus nomine pelunt, quia in Venerat, quâ non jam ïn proverbiis se promiseral ioi
sorio ejus rioriiihisnon alîud quam res ipsa est, quoe cuiurum?' Prorsus quod nondum illa hora yenisseJ',
hoc nomine Vocatur, intelligunt. Hi possunt uleuri- conlinualio verboruni ejus oslendil, quoeadhuc iàlàaj
nostrum'Jesum Christum,in ;prbmitla't- lioram, qua non jam in proverbiis loque?
' 'qrie cogilarëDominum
quantum homb est, pro nobis interpellare Patrem ; tur, sed paiam de Paire annujitiabii eis : in qua âi.ox.à
in -quâhiurii autërit Deus est-, et nos exaudire cum •dicit eos ïn sub n.oniiriepetiturbs, neé se Patrpm 4e
Patrë;quod eum significassearbitrer, ubi ait : illis rogaturum, eo quod ipse Patèr amet pps, quia
Et non dico:vobis quiàigo rogabo Palrem de'vobis* "ipsiamaveruniChrislum,etcrediderunt.quodaPalre
'Ad hoc quippe inluendufti, quouiodb non rbgat Pa- exiêrit, et venerit in mundum, îlerum relktoms
lrem Filius ; sed simul exaudiuni fpganles Pater, et mundum, et iturus ad Patrem. Cum ergo adhuc pro?
Filius,"non nisi-spiriialis oculus mentis aseendit. . mittatur illa hbra, in qua sine proverbiis -Jocuituras
~'
Ip'se.-èhini-Paler,inquit,.amàtvos, quia vos me ama- ,_ est,.curislî dicunt : Ecce nunc palam ioqueris,el pro?
siis. Ideo amai ille, quia nos amamus? An potïus verbium nuUuni dicis ? nisi quia illa quoescit ipse,
quia ille amat, ideo nos ainamus? Ex Epislola sua non intelligeritibus proverbia sunl? quoeadeonoa
evangelistaïdëmipse respondeal. Nos diligimUs,in- iniëlligûnt, ut nec saltem non.seintelligere jnlelli-r
quit, quià ipsi ptior dilexit nos (I Joan. iv). Hine gant. Parvuli énirii erâril, nondum spiritualiier di?
:ergb fàctiim ~esi ul diligeremus, qriïa dileeli sumus. judïcabàn!, qui de rébus non ad corpus, sed ad Spir
'Prorsus donom Dëi est, diligere Deum. Ipsë ul dili- rilum 'perlinenlibus, audiebant. Denique de ipsa
'geretur dédit; qui non dileclus dilexit. Displicenies liorurii oetaiè adhuc secundum interiorem lioniinem
amaii sumus, ut esset in nobis unde placeremus; parva et infirma eos.admonens-:
Wbn enim aniarémus Filium, nisi amàremus et Pa- Respondit eis Jésus: Modo credilis? Ecce-venit
trem. Ahiàt nos Paler, quia nos amamus Filium, hora, et jam venitj ul dispergaminiunusquisquein pro-
-cum a Paire et Filio
àccepërimus, ul Pâtretn ame- pria, el me solum relinquatis; et tamen non sum so-
inus elFïlium/Diffundiiënimcharitatem in cordibus lus, quia-Paler mecum est. Paulo ante dixerat ( lier
nosiris amborUrii Spirilus, per quem Spiritum et Mnquomundum, et vado ad Palrem; nunc dicit-;
•pariëm amamus, et Filium, et quemSpirilum Cum Pater mecumest. Quis vàdit ad eum, qui «uni Mto
Paire âmaniris et Filio. Amorem itaque nostrum j» j est ? Sed hoc intelligent! est veriium, nbn inieUi?
pium, quo èolïmus Déura, fecil Dëus, et vidit quia' génli "proyerbiuih ; sic tamen quomodo a pars'ulis
bonum est ; ideo quîppé nos amavitipsos, quia amâ- non inteftigitur, ulcunque fugilur, et pis etiam si
" vît •
ipse quod fèeii. Sëd non in nobis fâcerët quod non pfoebet, quia nondum eumcapiunt, sob'dumici--
aràarët, nïsî âritëquariiid îacerel nos âïiiaret. -bttm, saliëni <lacteumiion deuegat alimeniUjm. Ex
-'"El
cr'edidisïis,inquit, quia a Deoexivi. Ëxivi a Pd- hoc alimenio esl quod sciebant eum nosse omnia,
trë,èl veriiin mundum.îlerum relinquo mundum, et nec opus ëi esse fut-«uniquis jnlérroget. ^Juo.dqui-
vàdo àd Pattiin. Plane credimus. Nêque enim pro- dem crir dixerinî quoeripolest-. Videl-urenim polius
plerea incrédibïle débet videri, quia sic ad '-mundum fuisse diceudum : Non op.usësi libi ut quemquamiri-
VëniëhS"exila Paire, ut bon desèrerét Paiiem ; et tcrro'ges",non, Ul quis le ïn;tërr-oget.©ixprantquippes
sïc vâ'dii ad Palrerii, relieio mundo, nt non deserat Scimusquia nosli omnia ; et utique qui nbvil omnia,
nîundum. Exiil enim à Pâtre, quia de Patrè esl; él magis a nescïeritibus interrbgari sp-lei,«t inierrP-
in mtindum venit, quia mundo suum epfpus osten- ganles àudiaiit, quod vbiurit, ab <ééqui iiovil oninia,
dli; quod de virgine assunipsil. Réliqùït mundum non ipse interrogare 'tanquam volens aliquid scire,
corpoTali discessione, perrexit ad Patrem hominis qui novit. omnia. Quid sibi ergo vuli quod ei quem
 SG9 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. S7Ô
sciebant nosse omnia, cum dieere debuisse videan- J\ ad lanlam desperaiionem, et suoe prisiinoe fidei (ut
tur Nbn opus est libi ut quemquam interroges, ila dixerim) morlem, quantaapparuit in illo Cleopa,
dicendum polius pulaverunt : Non opus est libi ul qui post ejus resurreciïonem cum illo se loqui neT
quis te inlerroget? Quid quod utrumque legi'mùs fa- sciens, el quid ei contigerit narrans : Nos, inquit,
ctum, et interrogasse scilicet Dominum, el interrô- sperabafnusquod ipse fuerat redemplurusIsraël (Luc,
gàtum fuisse? Sed hoc cilo solvitur, quia hbc non xxiv). Ecce quomodo eum reliquerant, deserendp
ei, sed illis opus erat, quos interrogabat, vel a qui- etiam ipsam fidem, qua in eum ante crediderant. In
bus ïnterrogabatur. Neque enim aliquos ille inter- ëa vero oppressura, quam post ejus glorificalionem
sancio Spiritu pertulerunt, non eum relique-
' rogabat, ul ab eis aliquid disceret, sed eos polius acceplo
ut docerel ; el qui inlerrogabant eum, volentes ab runt;et quamvis fugerent de civilale in civilaleff),
illo aliquid dis.cere, illis profecto id opus erat, lit ab ipso non refugerunt; sed habentes pressuram in
scirent aliqua ab illo, qui noverat omnia. Nimirum mundo, ut in illo pacem tenerent, ab ipso refugj fue-
ergo propterea ei non opus erat ut eum quis inler- runt [An leg. non fuerunl?], sed ipsum refugiumpo-
rogaret, quoniam nos, quando inlerrogamur ab eis lius habuerunt. Dalo quippe sancio Spirilu , factum
qui voiraita nobis aliquid scire, ex ipsis inlerroga- est in eis quod nunc dielum est eis : Confidile,quia
lionibus eorum cognoscimus quid velint discere. 3- ego vicimundum.
Opusest ergo nobis ab eis interrogari quos docere Confiderunt,et vicerunl.In quo, nisi in illo ? Non
aliquid yolumus, ut inquisitiones eorum, quibus enim vicissel ille mundum, si membra ejus vinceret
- réspondendum est, noverimus. Dii autem ne id qui- mundus. Unde ait Apostolus: Gratia Deo, qui dat
dem opus erat, qui omnia noverat ; nec opus habè- nobis victoriam (I Cor. xv), conlinuoquesubjecit :
bal quod ab eo quisque scire velit per ejus cogno- Per Dominumnoslrum Jesum Chrislum (Ibid.), qui
scere interrogationem,quia priusquam inierrogarë- dixerat suis: Confidile,quia ego vici mundum.Ante
lur inierrogatoris noverat yplurilalem. Sed ideo se ista, quoenunc sumus, adjuvanteDomino,traclaluri,
patiebatur interrogari, ut vel eis qui lune erant vel dixerat Jésus -.Hoeclocutussumvobis,ulin me pacem
"
qui hoec siye dicta fuerant audiluri, sive scripta habealis: quoenon receniiora paulo superius ab eo
lecturi, quales essent a quibus inlerrogabatur oslèn- dicta, sed omnia debemusaccipere,. sive quoecunque
derel, eoque modo nossemus vel quibus non cir- illis locutus est, ex quo eos coepilhabere discipulos,
cumvenirelur fraudibus, vel quibus apud eum pro- sive Cerle, ex quo post coenamexorsus est hune ad-
fieereiur accessibus. Proevidere autern çogilaiiones mirabilem prolixumque sermonem. Talem quippe
hominum, et ideo non opus habere ut eum quis in- ' commemoravil causara, cur eis sii loculus, ut ad
lerrogaret, magnum Deo non erat, sed magnum eum finem recrissimereferantur,'vel.omnia quoelo-
parvulis eral qui ei dïcebant : lu hoc credimusquia cutus est eis, vel ea maxime quoedixil jam pro pis
a Deoexisli. Multoautem majus erat ad quod inlel- moriturus, tanquam verba novissima, posteaquam
Ijgendumeos volëbat èxlen.diet crescere, quod eum de conviviosancto ille, qui eum fuerat traditurus,
illi dixissent, verumque dixis'sent: A Deo existi, ait egressus esl. Hanc enim causant comraendayit spr-
ille : Paler mecum est, ne sic a Paire Filium co- ' monis sui, ut in illo pacem haberent, propier quod
gitarent "exisse, ut putarent etiam recessisse. De- totum agiiur quod Cimslianî sumus. Hoeceuini pax
inde sermonem' istum magnum prolixumque con- finem temporis non habebit, et omni spei noslroe
cludens : inteniionis aclionisque finis ipsa erit. Propier b.aiïc
Hoec,inquit, locutussum vobis,ut in me pacemha- sacramentis ejus imbulmur, propier banc mirabilibus
b.ealis.In niundo pressurant habebilis; sed confidile, operibus et sermonibus erudiuiur, propter hanc in
ego vici mundum. Illud initium fuerat habitura ista eum credimus et speramus, et ejus amore, quantum
pressura.,de qua superius, ut eos osienderef parvu- donat, accendimur. Hac in pace in pressuris omni-
los, quibus adhuc non intelligeniibus, et aliud pro bus consolamur,'hac prëssuris omnibus liberamur.
alio sentientibus , proverbia quodammodo essent jj Propter liane oriinpmtribuiaiionem foriiter s.ustine-
. quoecunquemagna et divina dixisset : ait: Modocre- •mus,ul in hac féliciter sine ulla IribuJalïo.neregne-
dilis: ecce venithora, ei jam venit, ut dispérgamini mus. Merito ad eam clausit verba .quoeparom intel-
unusquisquevestrum.in propria. Ecce initium prëssuroe, ligeniibus discipulis erant proverbia. Cura ergo
- sed no,neo modoperseveraturoe.Quodenim adjunxit: dixisset propter quid omnia sit locutus, ut in illo sci-
El me npp solum relinquatis, non vult eos laies esse licet pacemhaberent, ïn mundobabenles pressuram,
in conséquente pressura, quam post ejus ascensio- • exhortatusque fuisselut ûderenl, quoniam ipse vi-
nem in mundo fuerant habiluri, ut reliriquant eum, • cil mundum, eo qui erat ad illos sermone finito,
sed ut in illo pacem habeant permanentesin eo.Non " deinde ad Palrem verba direxit, et orare jam coepit.
enim quando comprehensus est? taniummodo carne Sic enim evangelistasequitur, dicens :,
sua .ejuscarnem, verum eliam même reliqueruril fi- CAPUT XVII,
dem. Ad hoc perlinet quod ail: Modo credilis; ecce Hoeclocutusest Jesus'^ei,subievaliseeuljsin fi&ium,
venithora ut dispérgaminiin propria, et me tëlinqua-- dixil, Pater.-veuii hora, c-larificaFilium iUum.Po-
lis. Tanquam diceret : Tune ila perlurbabïmini, ut lerat Dominusuriigenitus et cpoetevnusPalri, iri Tor«
etiam quod modo credilis relinquatis. Venérunt enim - ma servi, et ex forma servi, si iioc opusesset, .oxare
 871 .;.. -, REDvE VENERAR1LISOPP..PÂRS II. SECT..I. — EXEfiËTICA GENUINA. 8ï£
silenlio ; sed ila se Palri exhibere voluit precato- A jam non sit; nec erit, quasi nondum sit; sed sine ini-
Tem, ut meminisset se'-nostrum esse doctorem. tio, sinefine semper est clarilas. Quod ergo ail : Pa-
Proinde quam fecit oraiibnempro nobisj nolam fecit ter, venithora, clarifica Filium luum, sic intelligen-
et nobis, quoniam tariliMagislri noslri non solum ad duni esl, tanquam dixerit : Venit hora seminandse
ipsos est sërmocinaiio , sed etiam pro ipsis ad Pa- humilitatis, fructum non différas claritalis. Sedquid
lrem oratio ; et si illorum qui ad hoecdicla aderant sibi vull, quod sequitur :
audiluri, profecio et nostra, qui.fueramus conscripta . Ul Filius tuus çlarificet le? Clarificaium a Pâtre
iecturi. Quapropler hoc quod ait ; Pater, venit hora, .Filium secundum formam servi, quam Pater suscita-
clarifica-Filium tu'umioslendil omne lempus, et qùid- vit a mortuis el adsuam dexieram collocavit,res ipsa
quando faceret, vel fieri sineret, abillo esse disposi- indicat, et nullus ambigit clirislianus. Sed quoniam
lum, qui tempori subdilus-non est, quoniam quoefu- non-lanlum dixit: Paler, clarifica Filium luum, sed
tura fùeràrit per sihgula^terapora, in Dei sapienlia addidit etiam ul Filius tuus çlarificet le, merilo quoe-
causas efficientes habent, in qua nulla sunt lempora. ritur quomodoPalrem glorificaverit Filius, cum sem-
-Nonprgb;crëdalur hoec hora fato urgente venisse, piterna clâritas Patris nec diminula fuerit in forma
sed Deo polius ordinante, nec siderea nécessitas humana, nec augeri potueril in sua perfectione divi-
Christi coiinëxuit.passionem. Absit enim, ut sidéra " n'a.Sed in seipsa clarilas Palris nec minui nec au-
mori cogèrent siderum conditorem.Non itaque Chri- geri polest : apud homines aulem procul dubio mi-
slum lempus ut morerelur impegit, sed lempus Chri- nor erat, quando in Judoea taniummodo Deus nolus
stus quo morerelur élegi.i,qui eliam lempus quo de prâl (Psal. LXXV) : et nondum a solis ortu usque ad
natus est cum Pâtre consliluit, de quo sine oecasumîaudabanl pueri nomen Domini (Psal. cxu).
' Vîrginè
lempore natus est. Secundum quarii yeram sanam- Hocaulëm quia per Evangelium Christi factum est,
que doctrinarh etiam Paulus apostolus : Çtim aulem, . ul per Filium Pater innolescerel genlibus, profecto
vmil, inquit, pleniludo temporis, misil Deiis Filiuni Patrem clarificavil et Filium. Si autem lanlummodo
-suUni(Galat. iv); el Deus per prophetam.: Tempore, moripus fuisset Filius, nec resurrëxisset, procul du-
: ait, acceptabili èxaudivi.le, elin diesqlulis adjnvi le bio nec a Paire clarificatus esset, nec Patrem clarï-
,{Isa. LXIX);et rursus Apostolus : Eçcenunc lem- ficassei.Nunc autem resurreclione clarificatus a Pâ-
pus accepiabile,eccenunc dies.salutis (Il Cor. vi). Di- tre , resurrectionis suoe. proedicaiioneçlarificet Pa-
cil ergo : Pater, venit hora, qui cum Paire disposuit lrem. Hoc quippe aperit ordo ipse verborum. Clari-
omnes horas, tanquam dicens : Paler, quam propier fica, inquit, Filitïm luum ul Filius tuus çlarificette,
homines et apud homines ad meelarificandum simul rt tanquam diceret : Resuscita me, ut innotescas loti
corisliluirans, venit hora : clarifica Filium luum, ut orbi per me. Deinde magis magisque panderis, quo-
Filius («us çlarificet te. Clarificaium a Paire Filium, modo çlarificet Patrem Filius, :
, nonnulli accipirintin hoc , quodeinonpepercit,sed SîciU dedisti^ inqrat, ei potestalenfomniscarnis,
pro nobis omnibus iradidit illum (Rom vin). Sed si uiomne, quod dedisti ei, dei eis vitam oeternam.Om-
passione clarificatus dicilur , quanto magis resurre- . nem carnem, dixil omnem animam, a parle toium
clione ? Nariiin passione magis ejus humililas'quam significans,quemadmoduth rursus a parie superiore
clâritas commendaïur, Apostoto leste, qui dicit : significalus est homo totus, ubi ait Apostolus: Om-
Huniiliavilsëmetipsum,factus obediensusquead mor- nis anima potestalibussublimioribussubdila sil (Rom.
lem, mortemaUtemcrucis (Philip, n); Deinde sequi- xm). Quid enim dixit omnis anima,nisi, omnis homo?
tur et de ejus clarificationé, cum dicit : Propter quod ' Hoc aulem , quod poteslas Chrislo a Paire data est
et Deusillum exallavil, et donavilei npmen, quod est omnis carnis, secundumhominemintelligenduniest ;
super omne-,nomen, ul in nomine Jesu omnegenu fle- nam secundum Deum omnia per ipsum fàcla sunt, et
. ctalur, coelestium,terreslrium et infernorum, el omnis in ipso condila sunl omniain coeloel in ierra, visibilia
lingua confiléaturquia DominusJésus Christus in glà- . el invisibilia (Coloss.i).'Sicul ergo dedisii ei potesta-
n'a est Dei Palris (Ibid.). Hoecest clarïfiealioDomini jD tem, inquit, omniscarnis, ila lé glorifiée!Filius, id est,
Jesu Christi, quoeab ejus resurreclione sumpsit exor- nolum te faciat omni carni, quam dedistiei.Sic ënim
dium. Humililas autem ejus iricipit in sermone Apo- dedisti, ul omne quod dedistieidel eisvitam oeiernam.
.asioîi ab ëoloco, ubi ait : Semelipsum exinanivitfor- Hoecest aulem vita oeterna, inquit, ut cognoscanile
•5niant servi àccipiehs(Ibid.); et pervenit usque'ad nwr-, solum verum DeUnï,et quemmisisti Jesum Christum.
tem crucis. Clarilas vero ejus incipitab eo.loco ubi, Ordo verborum est : lit te, el quem mîsisli Jesum
"ait : Propier quod el Deus eum exaltqvit, et pervenit Christum', cognoscani solum verum Deum. Conse-
quo t» gloria est Dei Palris. Ut ergo MediaiorDei quenter enim et Spiritus sanctus' inlelligitur, quia
et hominum-,homo ClirisiusrJesusresurreclione cla-. Spirilus est Patris et Filii, lïmquam charilas sub-
riûcarelur vel glbrificareiur , prius huniilialus est. staiilialis.el.consûbstahtialis amborum quoniam iion
passione; non ënim a nionuis resurrexisset, si mor- duodii Paler et Filius; nec très dii Pater et Filius
tuus non fùisset. Humililas claritalis est merilum,. et,Spirilus sanctus ; sedipsa Trinitas unus solus ve-
clarilas humilitatis est proemium. Sed hoc totum . rus Deus. Nec idem tamen Pater qui Filius, nec
factum est in forma.servi.-In forma vero Dei. idem Filiusqui Pàler, riëc idem Spiritus sanctus qui
semper fuit, semper erit clarilas ; imo non fuii, quasi Pater aut Filius, quoniam 1res sunl, Pàler, et Filius,
 c« IM a iruNNis EVANGRLIUMEXPOSITIO. 874
et Spirilus sanctus, sed ipsa Trinitas uuus est Deus. A^ que verbo superius usum secundumid quod futurum
Si ergo eo modo te glorificat Filius, s»cut dedisti ei erat : ClarificaFilium, ut çlarificetFilius; modo vero
poleslatemomnis carnis, et sic dedisti, ut omnequod usum fuisse verbo proeterititemporis de refulura,
dedistiei deteis vitam oeternam, et hoecest vita oeier-, ubi ait: Ego te clarificavi super lerram ; opusconsum-
na, ut cognoscanite : sic le igitur Filius glorificat, ut mavi, quod dedistimihi ut faciam. Deinde dicendo; Et
omnibus quos dedisti ei, te cognitum faciat. Porro si • nunc clarifica me, tu Pater, apud temetipsum,quasi
ccgnitio Dei estvila oelerna, tanto magis viverë len- posterius esset clarilicandus a Pâtre, quem prius ipse
dimus, quanto magis in hac cognitione proficimus. clarificaverat, quid ostendit, nisi superius ubi ait : '.
Non autem moriemur in vita oeterna. Tune ergo Dei Ego te clarificavisuper terram, ita loculum se fuisse, '"
cognilio perfecla erit, quando nulla mors erit. Sum- tanquam fecissetquod faclurus esset ; hic autem po-
, ma tune Dei clarificatio, quia summa gloria. A veie- poscisse ut Paler faceret, per quod illud Filius factu-
ribus autem gloria, qua gloriosi homines dicunlur, rus esset, id est, ut Pater clarificaret Filium, per
ila est definita : Gloria est frequens de aliquo fama quam Filii clarificationem eliam Filius esset clarifi-
cum laude. At si homo laudaïur, cumfamoe ereditur, caturus Patrem? Denique si de re quoe futura eraî
quomodo Deus laudabitur, quando ipse videbitur ? ponamus eliam futuri temporis verbum, ubi pro tem-
Propier quod scriptum est -.Realiqui habitant in domo B pore futuro posuit ipse proeteritum, nulla sententioe
tua, in soeculasoeculorum laudabunt le (Psal.Lxxxiu). remanebit obscuritas, velut si dixisset: Ego te cla-
Ibi erit Dei sine fine laudatio, ubi erit Dei plena co- rificabo super lerram ; opus consummabo, quod de-
gnitio ; et quia plena cognilio , ideo clarificalio, vel disti mihi ut faciam, et nunc clarifica me, lu Pater,
glorificalio. Sed prius hic clarificatur Deus, dum au- apud temetipsum.Nempe ita planum est, sicut illud
nunliatus hominibus innotescit, et per fidem crederi- ubi ait : ClarificaFilium luum, ul Filius tuus çlarifi-
tium proedicatur,propter quod dicil : cet te. Et ipsa esl omnino sententia, nisi quia hic di-
Ego te clarificavi super terrant: opus constwnmatit dus est ejusdem clarificationis modus, ibi autem ta-
quoddedislimihi,ut faciam.Nonait jussisti, sed dedisti, ciius, tanquam illud isto exponerelur eis quos poterat
ubi commendatur evidens gratia. Quid enim habet, permovere quomodo Pater Filium, el maxime quo-
quod non accepit, etiam in unigenito humana natura ? modo Patrem clarificaret Filius. Dicendo enim cla-
An non accepit ut nihil mali, sed bona faceret om- rifleari a se Patrem super terram, se autem a Paire
nia, quando in unitaiem personoe suscepla est a apûd eumdem Patrem, modum profeclo utriusque
Verbo, për quod facla sunt omnia ? Sed quomodo clarificationis ostendit. Ipse quippe Patrem clarifica-
consummavit opus, quod accepit ut faciat, cum i_ vit super terram, eum gentibus proedicando. Paler
restet adhuc passionis éxperimenium, ubi martyri- vero ipsum apud sëmetipsum, ad suam dexteram
bus suis maxime proebuït quod sequerentur èxem- collocando. Sed ideo poslea de clarificando Paire,
plum; unde ait apostolus Pelrus : Christus pro nobis ubi ait: Ego le clarificavi,verbum proeieriti lemporis
passus est, relinquens nobis èxemplum, ul sequamur ponere maluit, ut monstraret iri proedestinalionejam
vestigia ejus (I Pelr. n): nisi quia consummasse dicit factura, et pro jam facto habendum quod certissime
quod se consummalurum certissime novit? sicut: fuerat futurum; id est, ut a Paire apud Palrem glo-
longe affte in prophelia proeteriti temporis usus estt rificatus, Patrem super lerram glorificaret et Filius.
verbis, quando post annos plurimos futurum fueratt Sed hanc proedeslinalionemin sua clarificationé ma-
quod dicebat. Foderunt, inquit, manus meas, et pedesÎ uifestius aperuit, qua eum darificavii Paler, in eo,
meos; dinumeraveruntomnia ossa mea (Psal. xxi). Noni quod adjunxit : Clarilale quam habui priusquam mun-
ait Fodieut el dinumerabunt. Et in hoc ipso evange- dus esset apud te. Ordo verborum est quam habui
lio : Omnia, inquit, quoeaudivi a Paire meo, nota fecii apud le priusquam mundus esset. Ad hoc valet quod
vobis (Joan. xv). Quibus ait postea : Adhuc multaha-. ait: Et nunc clarifica me. Hoc est, sicut lune, ita et
beo vobis dicere, sed non poteslis porlare modo, nunc. Sicut tune proedestinatione ila et nunc perte-
(Joan. xvi). Qui enim certis etimmutabilibus causisi [x clione fac in mundo, quod apud le jam fuerat ante
omnia futura proedeslinavit, quidquid faclurus estt mundum. Fac in suo tempore quod ante omnia tera-
fecit. Nam el per prophelam dietum de illo est : Quii pora statuisti. Hoc quidam sic inlelligendum putave-
fecit quoefutura sunt. Secundum hoc etiam quod se- runt tanquam natura humana, quoe suscepta est a
quitur dicit: Verbo, converleretur in Verbum, el homo mutaretur
Et nunc clarifica me, lu Pater, apud temetipsum^cla- in Deum, imo si diligenlius
quod opinati sunt cogite-
ritale quam kabui prius quam.mundus'esselapudle.;. mus, homo periret in Deo. Non enim
quisquam ex
Nam supra dixil : Pater , venit hora, clarifica Filiumu ista mutatione hominis vel duplicari Dei Verbum
luum, ut Filius tuus çlarificetle. In quo verborum or- diciurus est, vel augeri, ut aut duo sint quod unum
dine oslenderat prius a Pâtre elarificandum.Filium,, fuit, aut amplius sil quod minus fuit. Porro si natura
ut Palrem clarilicarel et Filius. Modoautem dicit : humana in Verbum mutala
atque conversa Verbum
Ego te clarificavi super terrain; opus consummavi, i, Dei quantum erat, et quod eral? Hoc erit: ubi est
quod dedisti mihiul faciam; et nunc clarificame. Tan- L- homo, sinon periit? Sed ad hanc opinionem, quam
quam prior ipse Patrem clarificaverit, a quo deinde,:, veritali prorsus non video convenire, nihil nos ur-
ut clarificelur, exposcit. Ergo inlelligendum est ulro-
i* gel, Si Filio dicenle: Et nunc clarifica me. tu Pater,
"
PATROIL.XGU. 28
87S - BEDJE VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICA GENUINA. 876
apud temetipsum,clarilale quamhabui priusquammun- A orare ineiperet, tam mulla loculus est. non periinet
dué'esset apud. %, intelligamus pra^dëstjnatipnem hoc ad illam clarïficaiionem, sive (ut alii interpré-
clàrïfati.s htima'rioequsè inilio est riatùroe,ex m.ô'rtali tât! sunt) glorîficatioriërh, de qua superius loqueba-
immôrlafis a|ûdTaîrëm'fùiuroe ; el'Hoc jam.proedes- lur, qùà Filius clàrîfîeat, vel glorificat Patrerii.
tin.arid'qfactum; fuisse àhtèquàm mundus éssël, quod Quanta est enim, vel qualis-gloria , duodecim vel'
ïnmûrido ëtïàm, si tblôiëmripre fieret. Si ënim de undecim poilus- ibnotuïsse morta'libus?; Si: aulem
1
nôpis dixit Apbstolus.VSic!^ elegit nos in ipso ante quod 'ail : Mànifeslavinoinén luum liominibits, quos
miin^diconstituïipném(Ephes.. i),..ciiràlih'orrerëpulatur dedisti' mihi de riïundo-, omnes hic iritelligi voluit-,
a vero.,' si "tûnç "Çafejr"caput nostrum glorificavit,, etiam qui in eum fuerant crediluri, ad ejus ma-
"
quando nos in ipso, "membreëjus essëmiis",elegit? gnarii,-quoefriiura eral ex omnibus genlibus, Eccle-
ut
Sic.enirii bps^eléçti, q'udhiodbipse clarifipalus, quia siaw,-.pertinentes-,de quain psalnïocanittir': In Ecr
priusquam,njuridus esset, nec .nos eramus, nec ipse clesiamagna-confileborlibi (Psa-i.xxxiv);estplane ista-
Mediaior Déi et Iioniinuiii', homo Christus Jésus clarificàviè, qua Filius clafifrPat Palrem, cura- ejus1
1
(flpm7iv).,Eed ille qrii.pér ipsum, in quantum ver- nomen nolunv-facil-omnibus genlibus, et lara-mui-tis
bum ejus est,"eliam qùoefutura sunt fèci.t,"et vocal generaiionibus honiinuui; El laie hoc esl quod hic
eaqiioe non suni iàhq'uanïsini'CRom.ïv), pfofëCtose- B.ait : M'-ànifeslavlnomen luum hominibusj quos dedisti:'
ciih.diïmid,.qtiod Meoiàlbr'Bëieiiioniiriumhomo est, milii.de-mundo, qualpillud quod paulo.ante dixerat :
anle iiiundî eorisriiulioiierii pro liobi's Dëus Paler Egale clarificavhsuper-tervam-; pro tempore futuno,
glbrîfïcàvit ipsurii",sicutluïïC"ëlegi't eliam nos in ipso. et ïllic et. hic- proeieiitum;ponens, sicut-qui sciret
'" -
Qiiïd'.enim- dicit Apbsioius? S'cimiisautem quoniam proede.siinalum esse=ùt id fieret,. en idëb, fecisse se.-
diiigéntilnisDeumomnia coopëranlurin borium,'iisqui dicens^-quod:erat sine ulla dubitatiPne faclurus; Sëd
secundumpropûsiiùmvocali'sunl. Qiiosenim proescivil de-lrifequi'janï- erant discipuli:ejus, non de -omnibus-
eiproedëstinaviï,conformés"fiériiinagïmSFilii ejus, ul qui in illum fuerant crediluri, eum dixisse quod
sit prihiogemlusin mul'iisiftairi'bus.Quos autem ptoe- dixit,.Mànifeslavi' nomen Imm-hominibus, quos di-
dësitnàvii, itlos et vocàviï.Nisi' forte ipsum proedesii- dislùinihii de. imuvdp, ea quoei'seqiiuntur credibilîus
naïuni dicere (brmïdabïmus; quia de nobis tantum, esse demonslrenf..iCum'enim hoc dixisset, adjunxit,:
ut efficiamur, conformés ima'gïnisejus, hoc dixisse Tm-erantj ei mihv eos- dedisti) et*sermonemtuunv
vidëtur Apostolus: Recle'quippe dicitur , non proe- setvavetunti N'itnn-cognoverunl quia omnia quoededisti
dëstinalus, secundum id^r quod est Verbum Dei, mihiàbsle-sunl, quia verba,quoededistimihi, dëdi eis,
Dëus apud' Deum. Uti quid-enim proedëslinarelur, _, el ipsiiàcceperunt et cognoverunlvere; quia a le exil,
cuin jam ësset qiiod erat, sine inilio-, siiie lerriiino; -et crediderunt, quiaiu/ me misisti. QuanqUam-elh'oee
sempitèrnus?: Illud autem' proedestiiiandum erat, omnia'-de omnibus futuris fidelibùs diei poiuerunt
quod'nonaurii erat, ut-sic suo tempore fieret; quem- specieperfecla; cura adhuc essent futura-, sed:ut de-
admodum ante omnia lempora proedëstinatum erat bissolis quod:lune habëbatdiscïpulis hoecloquïin-
ut fieret. Quisquisigilui"Dei Filium proedéslinatiira- telligalury illud magis^urget, quod!paulb post ait':
negati liunc eumdem Filium hominis negat. Sed Cumessemcum eis, ego salvab.ameos ïn nomine luo.
propter- contentïosos etiam-hinc audiamus Aposto- Quos-.dedisti mihi,-cuslodivi; el nemo ex-iisperiii, nisi
lum in suarum exordio lillerarum : Paulûs servus-Jë- fiMus:perditions, ut Scripiura impleatur. JuoanMi;-
su Christi, vocatus Apostolus-,segregalus in Evange- gnificansv qui tradidit eura. Ex isto quippe;duodé-
lium Dei, quod antepromiserat per prophelassuos in nario numéro. apostolorum -solus ille periit. Deinde:
S'cripluiis sanciïs de-Filio suo,-quïjaclus est ei-ex-se- subj'ungii': Nunc aulemad'H&venio,. Undë^mimifestum'
mine David secundum carnem, qui proedistinalus esî est;eum de eorporalisua dixisse proesenlia : Cum
Filius DeiinvirlUle secundumSpirilum sanctificalio;- essemcum eis, ego servabàmeos, veluti jam cum eis
ni's, ex resuttectione niortuorum-. Secundum<hanc ea proesenlia non esset. Eo modo; enim significare
ergo proedëstinalibneraeriarn clarificatus est, prius- I» voluit ascensionem suam mox- fuluram , de qua
quam mundus esset, ul.esset olariias-ejus, ex resur- dixil : Nunci-aulem ad le venio^ iiurus ulique ad
rectione morluorum, apud Palrem, ad cujus^dé-xie- dexlerara Palris, unde veniui'us- esipvivos et mor-
rara sedel. Cum-ergo videret illius-pi'oedesiiiîaloe suoe; tuos judicare, proesenliailidëm-tcorporali secundum
clarificationis veuisse jam tempus, ut el-nune-fieret fidei regulam isanamque doeirinam ; nam-proesentia••
in reddirione quod Tueraiin proedesiinarionejamfa» spiriluali cum eis erat utique fulurus post-asceusib-
cluiiij oravit, dicens: Et nunc clarificame; ImBaier^ nera suam, et- cUffiiota'E'Gclèsiasua'irihoe-mundo
apud'temetipsum, clarilale quam habuij pr-iu'sqim»musqueinicorisummalionem soeculi.Uride non lutique-
mundus esset, apud le, -lanquam diceret; claniwte recleintelljguntur de quibus dixerit-: Cum-essem-
quain habui apud!le, id est, illam, claritalem quam- cum:eis;egoxervabameos-,nisi M quos-in1se credën-
habui apud le in >pra>destinatione lua^ tempus-.esl ut tes: servare' jara=coeperat proesentia^corporalî, et
habeani etiam vivensin-dex-leratua. quos*-relicluros: fuerat absentia' corporali; ut eos
. Mànifeslavi nomen luum liominibus, quos-,dedisti cura Paire' servaretvproesentia-spiriluali. Post vero
mihi; dé'mundOi Quod: si^dfehis tantumidisii disci* adjungit et-coeteros suoSi ubi 1dicit: Non pro his
pulis , cum quibus. coenavit, et ad quas antequam aulem rogo tantum; sed et pro-eis qui credilun-sunt
ÈT5 iw s: irii'NRfis fev'MîMwÉr Ëipôslftôl STS
iâmepët verbum eorum; ubi miâniféstitis bstéfîdït À à provéfbiis non ë§tj)âiâm ? Qtidd àut^rii'ribii prover-
qifôd-ribndë omnibus ad èùm periirièiiribùs sïpé- biis ôccûîiàfùr, sed vëfbïs màri'ifestatur,'procul flu-
rïus lbqûërëtur, ab éb loco ubi ait•: Mànifeslavinô- biô pâlaffi dicifur/ Qûo'riiodbërgo nià'riifëSïà'yif,tjuôd
mémtûum lioiniiiibûs,quos dé'disïi milil,- sed de his nohdùmpâlâ'ra'dixit? Prbiridè sic ihtWïigéhîdumest
fâtîlûMquï cu'riieùïn illa diceret àudië'bSht;-Ab ipso pro tëriip6ïë; futùfô pVoeiëfitffriïplrjsilu'm'',qùômBÏ-
iftfque Ôràlibriisèjus:éxordïo, ubi;*s"ubïëv3fïsoëulis modum illud'. Omnïâqiïoeciïnqùëàudiv'id Pâtre ineo,
1dïxlf :
in coelu'ra" nota fécivdbis, quoi!-riondurii1feêeratî' s'ëdibqriehàtur
Pàtër; v'ëtiithora; clâtïficdFilidni
tuuniyut Filius' lùiis c'iâtrfieéité, risquéadiliudqupi quasi fècMëf- q'ubd ïfiîhiôbilitèré'Sè'épîfoefixiiinsçie-
paulô pbstâît': Et nunc clarifica nie, iùPdïër, àpiiti bàf-ui facér'él. Quid est àîiiëm Qùos'dedislï' mitii de
temelipsiim,cldiitâlé' quàni liàbùi âhïéqùam niiindiis mUndo'?Dicttfin ers't^énimdeillis' qiiod litfri' ës'sent
esset,-dpudiéf binhës stibs volëbàt iritëlligi, qiiibus dé miïiïdb:' Sëd- Ws rëgéneraiîo p¥oesïitif,non gé-
nÔlum-faëîéndb'Pàlrêm', clarificat eum: Curiï éhffii riëraiïb; Qûid: est ëtiahl, quod sëquifûr : fui' èràiii,
dîxiss'et':' Oi'Filius luiïsçlarificet lé, firoX quefiia'd"- et mihi eo'sdëdisiï'?An àliqtVâridôerantPalris, quando
mb'dùm'ïd fiéYël'dem'ôfislravlf,dïcéri's:"Sicut' dëdïiû tton ëràtniunigèriiiïFilii ejus? et fîabuit aliquando
et pofè'siaiëmorïinîscàtni's; lit o'mûe(J&dddédÙHet dit ,r . Pàtër aliquid sih'ë Filio? Absit; vèr'uniamén hanùit
eis-vitàni'ëlërifdih.Boe'cest"aut'éiàéiïa'élërna', ùt'éo- B I aliquando aliquid DeirëFilius', q'tiSdribnd'umh'atiuit
ghûsëanl té SaittWVërù'm Dëû'nt,et quem* misisiï'Jësiâh rdëm ipsëhbriiri'Filius', cjuïa''no'h'a'iim"' erat'homo'fâ-
Wiristiitri;Nbfféniitï potest cbgriilioiië*libmiitàiricîâ- ctusex maire, quando'taùiéri; hâlièBatumvèïsa' cùnï
rîficaïi Pàler, nisi et ille cbgrro'scatu'r,për b^rïënVJcTâ-Paire ; quaprbpfér dixil Tût' étant. Non seiiide së-
rïficatur, rdësty pW qùëm'pdpulït ïriiïbtës'cit. Hoe'ë pàravit' Deus Filius", sine' quo' nliriï unq'uam' Pater
ëitclârifica'tib Palris^ quoeribn Cïrëasoios iïfcfëàpip lïabùii; s'ëd solet'eî tHBuer'é'omW ôjuo'd
pofest'l a
stblbs facta*-eit; sed'cifc'a'om'fièTnoTMinës fit, quibus qùb' est ipsë qùl'p'oïtësVA qtib; énim'iiabët ut"s'il',aï
suismëmbïiscâpùf est Christus. Nëqué"eriîni1d'e'sô- illo habet ul-possit' ; etMtf sirtûf utrumque semper
lis aposibiïs"pùtésï inteîiîgf : Sicut' ded'isû' eis'poîë- lfaliuit, qulà'-riuhquam^uit, ét'nPtVpotuiî. QuocYrca
siâlemOmniscarnis, ûïom'ûé, quod' dëûïsii'eî', deïéis quidquid p'oluif Pà'ier; se'mpër'cum'illo fûiï et
potuît,
vitam oeUrnmnï séd' utique de" oïnniBùT quibus iri qri'oniàmillë'quiriuriqWàranbrifùlt^
1 etliuriqiiam nbn
cum crederitib'us vita' oetërria dbiiatur. Jàin' nunfi potuit, riûnqri'âm'sîîië'Pà'trëfuit, ritinqtiam'sïrie' illo'
ergbvidëamWqiïid' dé"iïï'is'a"qùibtïs tuhc'audièba- Patërfritt.' Q'u'tfditaqWàït : Et mihï ëol âédïsiï, M-
tur:discïpUlïs"suisdicàt-.Mdnïfèsïàvï, inqiiïf, nomen minëm se aMépisse h'àn'c pbtes'tatëni, ut eoshabé-
luum hominibus,quos dedisti mihi. Non ergo noverant •.,rët,- ostendit;' qlibniam' qui sripër om'hës fuit non
Dei nohien, eum ëssèht-JWdoei?ëfr irai est} quofTle- ^ sempet homo'fuît: Quamobrë'nïpurtr Pafïi poilus tri-
gitur : Nolûs'ir,iJudoeaDëus, in Isïâèî niàghum no- b'uissevideâlur fit'ab'ëô illos àcëpp'erit; quoniam ex
men ejus (Psàli txxYfî Ergtf rriariifesïavï ribriiën ip'sb est quidqùio*est'} dë'qtfb é'sï,
etiàm'ipse sibi
tuum hominibusislïs, quo^dëdistf rà'iÏÏide mundo} éos dédit, Hocest, cuni Patrë Deus"Chrisliis'homini
qui mëaudraht- hoeë' di'cëntèm", iion ilî'ud'riorrien Clliisto, quod cum' Pàirë' ribri est, liônïraes dédit.
luum;-quo'voearis-Dëas, sëdiïiud quo v'oëàrïs Pater Denique qui lioc locb'dîcîl ; Tuïeranl\el mihi eos de-
mëusy quod rioinên-màïiifeslarfsinëipsïus" Filii ma- disti, jam supëïius;eïsderh1dïscïp'ulîr dixerat': Ego
nifestation* nôii pbsseï;- Nàiii qiidd Détis"dicitur, û'osdemundo'èïegï. Gonteratb.r;hiccogitatïô càrrialis,
etiam^ninibus'gënlîbuffantë'qùam'iri'CÎïiïslum cre- àiquë dispereat. De'riiûh'db sibi à"Paire dïcî't Filius
derént, non' omnïmodb esse poluit hoë' îïomeri ïrï- dàtos homiriës, qiiïmïs alio Io'c'd dicit":' Ego vos de -
c'oghiiurii. Hoec est-enihr vis; v'eroe"dîvinilatis, ut muhdo-elegï. Cum P'àlrë idèhr ïpl'è ffq'ùï'o'Filius" de
créàturoe ràtibriàilî-jàmkratibnié'ulëriti non"omnlho'àc rifuiïdo eos accepit à' Paire, iSbïï ëriiriï Pa'të'r'illos
penitus possit abscbndi. ÉxPëpiis eriirii' pâucis, in filibde'diSsël, riî'sï elë'gisset; AlcÇWÉô'è'Filius*,sicut
quibus:uaturàfcni:mfum déprâvâta est, univérsùm"ge- non inde separavit Patfem', qriaWdo'diïit:' Égo vos'dë
nusiiumantfffl'Dêummuridï lîujuS fàtët'ur"aucibYeîrrui^nvaridoelëgi,- qQb'niàm'simuï èbs,:eië'gi'ret Pàtër,- sic
In hocergbj- qùbd:fecit huriP' mundunï' coelotërrà- ribri indë sëp'aravït-et 1se"; quantfè d'Mt fuXërdfit;
qùecorispicù'uin";etiam àhtequam; imbuërentur' in quià'etipsiu's'fiiii Pàtër ératl NiiiïcaulMiioirio idJém>
fine Christiv- notus-'est omnibus genlibus. Ih" ho'ë ipsëFilius acc'êfjïi'ebs;qriï iion-eràril ip^îris',quiâ et'
aulem,- qubd ripn:est injttriis'suis' et cittri' diis fàïÉis' fôrmam^sërvi'ijisiti^'1accepit; id e^t1}-- qûoe' non erat
colendus; no£us"in<Judoett'Dëusr lh lioë vërb,-; quôtf ipsiusi Sequitur aë''dicïfL:Ël'setïiïohémUUùWsërvavë-
Patérest IniîusRChristi, peï' qiiëriv lofuT peMàtum4 rilnû Nùilc'coqriovérdntquia- o'inïïiàqn'ofdedisïî nïilït
miindifïoaiï;^^- lîbc nbriïén'*ëjus prïul' ocëiil'i'um" abstësunt, id est, cbgnovëruriiquià abs' t'è'suïff. Sï-
omnibus,•ntmcmanifestàviteîs quos'dédit'ei Pater" mnlenral Paier dédit omriîà, cUm'génuït, qui'hâbe-
ipse de mundo. Séd'qubmbd'o manfféstavit, gi'rinn-' rëi'onïn'ia1.Quiïïvétb'a',ïn'quït, qûë dèitisli'mihi, dëdi
durii!yenit libifâdè'quà'siipe'riris'dixërar qribd yëhi-" eis ; et ipsi accepetunt, id est, intellexero'ritaïquëié-
'
rët' horà cuinjam non in proverbiis; inquit, loquaf' rîû#uiVKTune enlm^bûm'accipitiir, qluàridoamënle
vb'bis;sed pàlairi dé Paire meo annùriliabovobis? ÈXi përcipitùr'.
vero aiinuhliàtibmanifesta" putàbilur in proverbiis'?" Et cognovhïxnïvire quià a te é'xii",et crediderunt'
Cur ergo dïciûm est, pa'iàWannuntiàb'o',nisi'quià'lri" quiâ tu" mi' misisli. Et" Me"sûbaudieuduin'eil' vête'.
 879 BED.E VENERABILISOPERUM PARS IL — EXEGETICA GENUINA. 8S0
Quod enim dixit : Cognoverunlvere. exponere vo- A . elum est uni ex duobus filiis , majori scilicet : Tu
luit adjungendo : Et crediderunt. Hoc ilaque credi- mecumsemper es, et omnia mea tua sunt (Luc. xv) ;
derunt vere quod eognoverunt vere. Id enim est a le Illud enim dielum est de his omnibus creaturis quoe
exii, quod esl : Tu me misisli. Gum ërgo dixisset Co- infra creaturam sanctam rationaiem sunt, quoeuti-
gnoveruntvere, ne, quisquam puiaret istam cognilio- que subduntur Ecclesioe.In qua universa Ecclesia
nem jâm per speciem factara, non per fidem , expo- et illi duo intelliguntur filii major et minor cum om-
nendo addidit el crediderunt, ut subaudiamus vere, nibus angelis sanctis, quibus erimus oequalesin rë-
et mlelligamus boc dietum esse : Cognoverunlvere, gno Chrisli et Dei. Hoc autem ila dielum est : Et
,' quod est : Crediderunt vere; non eo modo, quem mea omnia tua sunl, et tua mea, ut hic sit eliam ipsa
significavit paulo ante, cum dixit : Modo creditis, creatura rationalis, quoenon nisi Deo subditur, ut ei
venit hora, el jam venit, ul dispérgaminiunusquisque quoe infra illam suut cuncla subdantur. Hoecergo
in propria, el me solum relinquatis, csed crediderunt cum sit Dei Palris, non simul esset et Filii, nisi Pa-
vere, quomodo credendum est, inconcusse, firme , tri'esset oequalis.Deipsa quippe agebat, cum dice-
stabililer, forliter, non jam in propria redituri, et ret : Non pro mundo rogo , sed pro his quos dedisti
Christum relicluri. Adhuc ergo discipuli non erant mihi, qui tui sunt, et mea omnia tua sunt, et tua mea:
taies, qualeseos dicil verbis proeterititemporis, quasi B
- Nec fas est ut sancti, de quibus hoec loculus est,
jam essent, proenunriaiisquales futuri essent, ac- cujusquam sinl, nisi ejus a quo creali et sanclificaii
ceplo scilicet Spiritu sancio, qui eos, sicut promis- sunt. Ac per hoc omnia quoe ipsorum sunt necesse
sum est, doceret omnia : quem priusquam accipe- est ut ejus sint cujus et ipsi sunt. Ergo cura el Pa-
rent, quomodo seryaverunt ejus sermonem (quod de tris et Filii sunt, oequales eos esse demonstral, quo-
illis quasi fecerint dixil), quando primus eorum 1er rum oequaliter sunt. Illud aulem quod ait, cum de
eum negavit, cum ex ore ejus audisset quid futurum Spiritu sancto loqueretur : Omnia quoe habetPater,
esset homini qui eum coram hominihus negavissel ? mea sunl, proplerea dixi, quia de meo accipiet, et
Dédit ergo eis verba, sicut dicit, quoe dédit ei Pater. annuntiabit vobis, de his dixil quoead ipsam Palris
Sed quando illa non foris in auribus, sed intus in pertinent divinitatem, in quibus illi est oequalis,om-
cordibus spiritualiter acceperunt, tune vere accepe- nia quoe habet habendo. Neque enim Spiritus san-
runl, quia tune vere cognoverunl. Vere autem.eo- clus de creaiura quoe Patri est subdila et Filio, fue-
gnoverunt , quia vere crediderunt. Ipsi aulem Filio rat accepturus quod ait, de meo accipiet,'sed utique
quomodo Pater ea verba dederit, quibus verbis homo de Paire, de quo procedit Spirilus, de quo est natus
poteril explicare ? Facilior sane quoestio videlur, si u et Filius.
secundum id quod Filius est hominis accepisse a Et clarificatus sum, inquit, in eis. Nunc suam cla-
Paire illa verba credalur, quanquam naïus ex Vir- riiiçalionem tanquam facta sit dicit, cum adhuc esset
gine, quando et quomodo ea didicerit, quis enarra- futura : superius aulem a Paire poscebat ut fieret.
bit? quando eliam ipsam quoe de Virgine facta est Sed utrum ipsa sit elarificatio de qua dixerat : El
generdlionemejus quis enartabit (Isa. mi)? Si vero nunc clarifica me lu, Paler, apud temetipsum, clari-
secundum id quod esl de Paire genilus, Patrique lale quam habui prius, quam mundus esset, apud te,
cooeternus, accepisse a pâtre ista verba cogitetur, utique requirendum est. Si enim apud te, quomodo
nihil ibi temporis 'cogitetur, quasi prius fuerit qui in eis ? An cum hoc ipsum innolescil eis, ac per ipsos
ea non habuerit, atque ut baberet quoenon haberet omnibus qui credunl eis testibus suis, possumus
acceperil, quoniam quidquid Deus Pater Deo Filio plane sic intelligere dixisse Dominum de Apostolis
dedil, gignendo dédit. Ita enim dédit Filio Paler, quod clarificatus sit in eis? Dicendo enim esse jam
sine quibus Filius esse non possel, sicut ei dedil ut factum, ostendit jam fuisse proedestinatuin,et cer-
esset. Nam quomodo aliter verbo verba daret aliqua, lum haberi voluit quod esset futurum.
• Et
in quoiueffabiiiter dixil omnia ? jam, inquit, non sum in mundo, el In in mundo
i Ego pro eis rogo, non pro mundo rogo, sed pro eis j. sunt. Si horam prorsus illam qua loquebatur allen-
quos dedisti mihi. Mundumvult modo inlelligi, qui das, utrique adhuc in mundo erant, et ipse, scilicet,
vivunt secundum concupiscentiam mundi, et non et illi de quibus hoc dicebat. Non enim secundum
'
sunt in ea sorte gralioe, ul ab illo eligantur ex mun- profeetum cordis et viloe id accipere possumus vel
do. Non itaque pro mundo, sed pro his quos ei Pater debemus, ul illi proplerea esse adhuc dieanlur in
dedil rogare se dicit. Për hoc enim quod eos illi mundo, quod.mundana adhuc sapiant; ille autem
Pater jam dedil, factum est ut non pertineant ad jam non esse in mundo, sapïendo divina. Posïlum
eum mundum, pro quo non rogat. Deinde subjungit: est enim hic unum verbum quod nos ita intelligere
Quia tui sunt. Neque enim quia Pater eos Filio pnmino non smat, quia non ait: Et non. sum in
dédit, amisit ipse, quos dédit, cum adhuc Filius se- mundo, sed : Jam non sumin mundo, per hoc osten-
quatur, et dicat : dens se fuisse in mundo, jam non esse. Nunquid
El mea omnia tua sunt, et tua mea. Ubi saris ap- ergo fas est ut eum credamus aliquando mundana
paret quomodo unigeniti Filii sint omnia quoe sunt; sapuisse, et ab hoc errore liberalum, jam illa non
Pairis ; per hoc ulique, quod eliam ipse Deus est, ot sapere? Quis lam impio sensu se iuduerit? Restât
de Pâtre Palri est natus oequalis, non quomodo di- igilur ut secundum id quod eliam ipse in mundo
88i IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOS1TIO. 882
prius oral, m muiioose dixerit jam non esse, profecto A Quos dedisti mihi, ego custodivi, et nemo ex lits
proesenlia corporali, a mundo, scilicet, absentiara periil, nisi filius perdilionis, ut Scriptura impleatur.
suam jam cito futuram, illorum autem tardius : per Filius perdilionis dictus est traditov Christi, perdi-
àoc ostendens, quod se jam non hic esse, illos autem tioni proedestïnalus, secundum Scripturam, quia de
hic esse dixit, cum et ipse hic, el illi hic, adhuc es- illo in psalmo centesimo octavo maxime prophe-
sent. Sic enim est locutus homo congruens homini- ta tur.
bus, ut mos loquendï'sese habet humanus. An non Nunc autem, inquit, ad te venio; el hoecloquor m
quolidie dicimus : Jam non est hic, de aliquo quan- mundo, ut habeani gaudium meumimplelumin semet-
tocïus abituro? Et maxime hoc de moriturïs solet ipsis. Ecce in mundo se loqui dicil, qui paulo ante
diei, quanquam et ipse Dominus,tanquam proevidens dixerat : Jam non sum in mundo. Quod cur dixerit,
quid lectures movere possel, adjecit : ibi exposuimus, imo ipsum id exposuisse docuimus.
El egoad te venio. Sic exponens quodammodo cur Ergo et quia nondum abieral, hic adhuc erat; et quia
dixerit : Jam non sum in mundo. Commendat ergo mox fuerat abiturus, hic quodammodojam non erat.
Patri eos quos corporali absenria relieturus esl, di- Quod sit aulem hoc gaudium, de quo ait : Ut ha-
cens : beani gaudium meum implelumin semelipsis,jam su-
Paler sancle, serva eos in nomine tuo, quos dedisti B perius expressum est, ubi ait : Ul sint unum, sicul et
mihi. Nempe sicut homo Deum rogat pro discipulis nos. Hoe gaudium suum, id esl, a se in eos colla-
suis quos accepit a Deo. Sed attende quod sequitur: tum, in eis dicit implendum, propier quod se locu-
Ut sint, inquit, unum, sicut et nos. Non ait : Ut lum dixit in mundo. Hoecest pax illa et beatiludo in
nobiscum sint unum ; aut : Ut simus unum et ipsi, futuro soeculo;propier quam consequendam, tempe-
et nos, sicut unum sumus nos; sed a\t: Ut sint ranter et juste el pie vivendum est in hoc soeculo.
unum, sicut et nos. Ipsi utique in natura sua sint. Loquens adhuc Dominus ad Patrem, et orans pro
unum, sicut et nos in nostra unûm sumus. Quod discipulissuis, dicit :
procol dubio verum non diceret, nisi Deus hoc di- Ego dedi eis sermonemluum, et mundus odio eos
ceret, quod ejusdem naluroeDeus est, cujus et' Pa- habuil. Nondum id experti fuerant passionibus suis,
ter, secundum quod alibi dixit : Ego el Pater Unum quoe illos postea sunt secutoe; sed more suo dicit
sumus (Joan. x), non secundum id quod etiam homo ista, verbis proeteriti temporis futura proenuntians.
est ; nam secundum hoc, Paler major me esl dixit Deinde causam subjiciens cur eos odio habuil mun-
(Joan. xiv). dus :
Cumessemcumeis, ego servabameosin nominetuo. Quia non sunt, inquit, de mùndo, sicut et ego non
Me, inquil, veniente ad te, serva eos in nomine sum de mundo. Hoc eis regeneratione collatum esl.
luo, in quo eos, quando cum eis eram, et ipse ser- Nain generaiione de mundo erant : propter quod
vabam. In nomine Palris servabat discipulos suos jam eis dixerat : Ego vos de mundo elegi. Donalum
Filius homo, cum eis humana proesenlia constitu- est ergo eis, ut sicut ipse, nec ipsi essent de mundo,
tus. Sed eliam Pater in nomine Filii servabat, quos eos ipso libérante de mundo. Ipse autem de mundo
in nomine Filii petenles exaudiebat. His quippe nunquam fuit, qui eliam secundum formam servi de
idem Filius dixerat : Amen amen dico vobis, si quid Spiritu sancto ipse natus est, de quo illi renati. Nam
petieriiisPalrem in nomine meo, dabit vobis. Neque si proplerea illi jam non de mundo, quia renati sunt
hoc tam carnaliter debemus accipere, veluti vicis- de Spirilu sancio, proplerea ille nunquam de
sira nos servent Paler et Filius, amborum in. nobis mundo, quia natus est de Spiritu sancio;
custodiendis alternante cusiodïa , quasi succédât Non rogo, inquit, ut tollas eos de mundo, sed ut
alius quando discesserït alius. Simul enim nos custo- serveseos ex malo. Adhuc enim necessarium habe-
diunt Pater, et Filius, et Spiritus sanctus, qui est bant, quamvisjam non essent de mundo, esse tamen
unus verus beatus Deus. Sed Scriptura nos non le- in mundo. Repetit eamdem sententiam.
vât, nisi descendat ad nos, sicul Verbum caro factum TV De mundo, inquit, non sunt, sicut et ego non sum
descendit ut levaret, non cecidit ut jacerel. Si de- de mundo. Sanctificaeos in verilate. Sic enim ser-
scendenlem cognovimus, cum levante surgamus, et vantur ex malo, quod superius oravit ut fieret.
intelligamus, cum ita loquilur, personas eum distin- Quoeri autem polest quomodo de mundo jam non
guere, non separare naluras. Quando ergo servabat erant, si sanclificaliin verilate nondum erant? aut si
discipulos çuos Filius proesenlia corporali, non ex- jam erant, cur poscat ul sint? An [quia et sanclifi-
spectabat Paler ad custodiendum succedere Filio cali, in eadem proficiuntsanctilate, fiuniquesanctio-
discedenti, sed eos ambo servabant polentia spiri- res, neque hoc sine adjutorio gralioeDei, sed illo
luali ; et quando abiens abslulit Filius proesentiam eorum sanclificanle profeclum, qui sanctificavit in-
corporalem, leriuit cura Paire cusiodiam spiritua- - coeptum?Undeet Apostolus dicit : Qui in vobisopus
lem, quia el custodiendos quando Filius homo acce- bonum coepit,perficiet usque in diem Chrisli Jesu
pit, custodioepalernoenon eos abstulit ; et cum Pa- (Philipp. i). Sanclificanturitaque in veritaie hoeredes
ter Filio custodiendos dédit, non dédit sine ipso cui testamenli novi; cujus veritaiis umbroe fuerant san-
dedil, sed homini Filio non sine Deo, eodem ipso ctificalionesveteris testamenti".Et cum sanctificantuf
«tique Filio. Sequitur ergo Filius, el dicit : in verilate, ulique sanctificantur in Christo, qui ve-
\
 |85 BED^E VENERABJUSJ3PERUMPA.RSII. — EXEGETICA GENUINA. 88i
r^piter dixil.:Ego sum via, veritas,$ vita {J.,oqn.xi.y). A in Vprbo. Propter sua yerp membra : El pro eis, in-
liera quando ail: Veritas lib,er.qbit,v.g.s{Jo.qn. vin), quit, ego. Id est, quod .prprnisi etiani ipsis, ,quig e„t
paulo post exponens quid idixpritj Si, .vos, jnguit, ipsi.sunt,ego; sicut nrihi prpfuit ïn p; quia homo
filius libemverit, tune vere liberi firitis (I.bid.). Ul suni sine ipsis, et .ego sançlifico.meipsum^hoc est,
Qslena"erethoc prius dixisse J crii.0e\nrf^od ,ppsl? ipsps xftme, jtanquammeipsum, san.tific9.eg0,quo-
modum Filium. Quid ergo aliud et hoc loco dixit : niam in nie eliam ipsi sunt ego. Ul sint et ipsfsgncti-
Sanctifica eçs in uçritale, njsi : Saiierifiça.pp.s ni nie ? ficaiiin veritaie. Quid est : El ipsi, nisi : quema^mpr
Denique segu.i.tur, et b.oc aperlius, insjnuare non .de- dum ego in yeriiaie, quod .sum ego ?
E-init. Njonpro eh aujem rogo,lanlum. Id es,!, pi'.o digçj-
SermoMus, jnqui.l, veritas est. Quid aliud dixit pnlis qui cum illo tunç erant.
qjiam : Ego yerijas sjini ? Groeçuni quippe Éyange.» Sed el pro eis, inquil, qui crediluri,sunl per verbmp,
liu.m A-àyo;habet, quod etiam ibi leguiir ubi dicty.m earuni in me. Ubi. omnes .sups inlejljgi vplu.il,non
est-: In prinçipiq erat Verbuni.-et Verbumeral apud spluin qui lune eranji in carne, spd eriaiii qui futur}
Deum, el Deuserat Verbum (jfomi..:). Et .uliqueIp- epant. Quoiquol enim poslea .crediderunt in puni,
sum Verbum npyimus unigenitum Dei Filium, quod per verbum apostolorUmsine dubio crediderunt, et
carofyçtum.est, çt habitavjt in nobis (Ibid.).; Unde et $ dftriSQveniai crediluri sunl. Ipsis enim dixerat : Et
hic ppn.i-.poie.st,el in fluïbusdani Çpdicib,u.sposittjm v,os lestimonium perhibebilis, quioe ab inilio mecym
est : Verbumluupi veritas est., .sj.cut jn p.uibpsda.m eslis. El per hos Eyangeliuin minislralum est, eùani
Codicibusetiam ibi .scriptumpsi : In prjncipio, erat aniequam scribpreiur. El ulique quisquis ïn Christum
sermo,.In .Groeeoautem sjineulla yarietatg et,ibi et erpdit,.Eyaugelip-..crédit.Non ilaque hi taulum|ntèl-
hic Aoyoç^esi.Sanclifiçat itaque Palpr jn yeritate, id ligepdi sun.t/qupj ajl in se erpdituros per verbum
esl, in Verbo sue., in unigeqitq suo, sups hoeredés, e^or.um,.qui ipse^s,puni in.ca.rne yiverent, apostolps
ejusque cohoeredes.Sed nunc adlipc de appsiplis Jp- a^diebanl, sed et p.osi pbitura eorum, et nos longe
quituj', nain seculus ila adjungjt : post najti, per, verbum eorum credimus in Christum,
Siçui niemisisli in mundi/vj,,el egonysi eopinnmn? qupjiiam ipsi qui eum illo tunp fuernnt qupd ab illo
dum. Quos niis.it,fljsi appÂlpIossups ? Njmi.et ipsum audierunt coeterisproedicaveriJn|; atque ila verbum
nomen ànoe?e),oç.f.quoniam.Gr^cum est, nihil njsi eorum, ul etiam nos çrederenius, ad nos usque per-
missumsigiùfical in Lalinp. $???# ergo,D.eus.Filium venit, ubiçunque esl ejus "Ecclesia, et pervehlurum
suum, non in carne peccati, sed ih simililudinecarnis est ad posteros, quicunque ubiçunque ih euin poslea
p.eççati.(Roin,.y.111).^pi niis.it Filius,ejus, pp.squos ,na- credituri sunt. Polest itaque videri Jésus in hac ora-
tos in carnp peccari sançrificayiia labe peccati. Sed % lione, non prasse pro quibusdam suis, nisi diligenier
quojiiani p.er hoc quod Mediator Dei et hominum scruleniur in eadem oratione verba ejus. Si enini pro
homo Christus Jésus faelus esl caput Ecclesioe,illi eis prius oravit, sie.ulijam oste.nd"im.us, qui cum ijlb
.membra.sunt ejus ; ideo ail quod sequi.iur : lune erant, postea vero etiam pro eis, qui per ver-
El pro eis.ego sançlificomeipsum. Quid est ënjni : bûiri eorum in illuru fuerant credituri, polest diei
Et pro eis, ego sançlifico meipsum, nisi : Ëos in me- rïori orasse pro iliis, qui neque lune erarit cum illo,
ipso sancriiicp? cum el ipsi sint ego, quoniam de. quando ista dicebat, neque per verbumeorum 1postea,
quibus hoc ait, ut dixi, nièmbra surit ejus, et unus séd in eum sive per ipsos, sive quo.modo.lib.et, tamen
est Chrislus caput et corpus, docente Aposlolo, alque anle° cr.èdlderanj. Nunquid enïrn cura ïllô tune erat
dicenle de semine Abrahoe: Si aulemvas Chrisli, ergo r^thanael? Nunquid Joseph ille a| Arimatiiia, qui
Abrahoeseniei).eslis (Gqlai. in)., cum dixisset supe- corpus ejus a Piîàto .peliyït, quem jam discipiilum
rius : Non dicit : Et seminibus, tanquam in mul'lis, éjus fuisse ïste jpse Joannes Evangelista tes'iatur?
se,d,tanguant h\ y.no_ : El semini luo, quod est Christus Nunquid Maria m'a'ierejus, et alioefeminoequas ejus
(Ibid.). Si ergo s.emen Abrahoe, hoc esl Christus, discipulas in Evangelio jam tune fuisse didicimus,
quid aliud dielum. est, quibus dietum psi : Ergo v, nuiiqujd cum illo Xunr.erant, de quibus saèpe dicit
Abrahoe semen estis.,nisi : Ergo Christi estis? 'inde v; iderii'Joannes pyangeiisia : Mulli 'crediderunt?Nam
est quod alio loco idem ipse Apostolus ait : Nuiic unde eral multitude:illa eorum qui cum ramis par-
gaudeo in pqssionibuspro vobis, et qdimpteq ea quai tiraproecedebanl, parlim sequebantur insidentem
désuni pressurarum Christi, in carne.n\ea(Coioss'.'i). juniëhlo, dicënles : Benediclusqui venit in nomine
Non dixit pressurarum mearuin, sed Cliri'sti, quia Domini (Psal. vni) ? Et cum eis pupri, de quibus ait
menibrum erat Christi. Moxaddit : fuisse,proedicluiii? Èx ore infaûtiûm el lacientium
Ul sint et ipsi sanctificaiiin veritaie. Quoa quid esl peffecislilaudem (f Cor. xv)?Ûndequiiigenli fratres,
aliud, quam in me'? secunduni ïd quod Veritas 'est quibus simul posj resurrectionem non apparuissét,
Verbum illud.in.prïncipio,Deus, in quo et ipse Filius nisi"îri eum antë eredidisseht? Unde illi cërilum et
'
hominis sanciificàlus est ah initio creaiiônis suoe, hovérii, qui curiiistis undecim ceritûmviginii érant,
quando Verbum faclum est caro, quià'una persona quândô simul corigrëgài)post ejus ascensioneriiex-
Jac'iaest Verbum el homo. tu ne ërgo sanctificavit se speclaverunt et acceperuiil proraissura Spirilum san-
in.se,'.hoc est horiiipëinse, in Verbo"se, 'quia ùriiis ctum (Act. 1)? Undé ërant isli omnes', nisi ex illis de
est Chrislus Verbum èl homo,' sarictificahshominem quibus diciumest: mullicredideruntin eum (Joan.ii)1
 * ï'N S. -ÎOANKÎSÈVA^G-ELitïMtïfilSïîfô. 88*
SSS
Non ergo prp Pis lune Saivàto-ï«ravit, ;quPniamepïPÀ^ tor «fiérisolum ïésurfëettirûïn, x««m>etiam -tegfta-
eis bravît qui cum îHotnnc "eralil,^! 'ptc'aliis-qui turam, dicendo : M&nenVo ^nv^i^iUriveriMri^n <reg~nzitni
perVërbiimëorurhiri Pùm jam non crèdïdërant.sëd tuum (Luc. xxîu). ^ProindeVelïifquilur-,'ut^s!'©«mi-
tuëratit crediluri? ïsti aulem nec «cumillo tùhé érânt, nus Jésus 4n <hacoraiionp ïre 'suis omnibus qufeun-
ei iri eum jain ante «Pïedïdëràrit. DmiWo dicere !dè quë in hac vita -'{quoe isnlalio vst mpër lermm \Job-.
*Sîtrieonesérie, qui in infantulum Credidit; €ësAnna Yir]) vel «urneerant, vel futûri erant, «misse «ëreden1
prophetissa (Luc. u); de Zacharia, Pi Elizàbelh Mus est,'sic inlelliganws «quoddielum «si, per ver*
qui!èumprPplielàvërUnt antëqûam «deVir- biimffldei quod praîdJcaveruirtin mundo, ïiiè'sigm*
'{IJUe'.'-i),
grrië na'scèrëlù'r; dé filio Porurii Joànhë, proeïursbïe •ficawmesse 'credanws : dielum ariiem «s'së verbum
Pjûs, âmicô sp'anSi, qui Puni Pt in "sancio Spiritu eorum, quoniam àb Ipsis «est piimitus se proePipué
agnovît, et àbsefiléhi«proedicaVit, et âiiis agnoscen- proedicalum.Jam enini'ab ipïïs proedica'baturin ter-
dum, cura çroesens esset, ^ostendit tymri.ii), JIos ra, qoando per revelationem Jesu Christi ipsum
oifi.ilio,quoniam responderi -potest oraiidum pro ta- verbum eorum Paulus accepit»;imdë et contulit cum
lifeusmortuissnon fuisse, qui cum imagnis suis meri- eis Evangelium, ne forte in vacuum cneuffisseï,
iis>hinc abié'rariï, et rëcepli quiescebant, lioc «enim aut currerel (Galat. i)) ; et dextràs -eidedernnï, quia
de antiquis fustis similiter respondelur. Quîs enim B I -etin illo quamvis non per eos -iHi dalum, tamèri
«oram a damhaltipne"toriusmassoe përSîiionis, «quoe verbum suum, quod jam «proelicabant,et in quo fun-
per unum homirreni^acta est, salvus esse potuisset, dati fueranl, invenerunt; de quo verbo resurreciio-
nisi iri unura -MédiatornemDëî et hominum su .-carne nis Christi idem dieit -ApoStotas: 'Sive ego , sivëllli,
Téhiurum^revelanle'SpïritUi, ciredidisset? Sed ftun- sic proedicanms,il sic credïdistis (I Con x-v). Et iie-
quidei pro aposielis orandum fuit, «elpro lam mnllis Tum : Hoc est, inquit, verbum,fidei, quod pi-oedicw-
qui in bac vila adhuc erant, nec eum iilo lune erarit, mus, quia si confessasfuerisin eié luo, quod Domi-
el ànle jam crediderant, orandum non fuit? Quis hoc nas est Jésus GhtisluSjel credideris in éàrdè '(«o, quia
, dixerii?inlelligendum est igilur quod nondum in Deus.ilkim suscilAvita mortuis; salvus eris {Rom. t).
eum sic crediderant, quomodo in $e ipse credi vple- Et in "Aclibusapostolorum legitur,, quod in Ghrisi-o
bat, quandoquidem et ipse Petrus* Cui confilenlipt -De«s delinieril fidem omnibus,. susciians «uîn a
dicenti, Tu es Chrislus Filius Dei vivi (Mallhi xvi.), mortuis. Hoc verbum fidei, quia priucipaMter ac pri-
tam magnum teslimonium perhjbuerat, magis «eum mliMSper aposlolos qui ei cohoeserant,proedicatuni
mori nolebat, quam morluum resurreeturom esse ests ideo verbumeorunijdielum est (Act. xvu). Neque
credebat ; unde mox ab eo appellatus est Salanas enim proplerea non verbum Dei, quia dietum est
{Marc. vin),. Fideliores ilaque reperiunlur, qui de-"C verbum eorum, cum dicat idem Aposlolos Thessalo-
functi jam fuerant, et resurrecturum Ghristumvré- nicenses accepisse a se non ùt verbum hominum,
vélante Spiritu, non utique dubitabanl, quam illi qui sed sicul esl, inquit, faere ver^nniDei {I Thess H),
eum credidissent ipsum redempturum Israël, visa Ideo ergo Dei, quia Deus id donavit. îornm vero
'
ejus morte, spem lolam quam de illo habuerant per- verbum dietum esl, quia hoc proedicandunij illis
dïderunt, JSihiliiaque melius credimus quam post; Beus primitus ac proecipuecommendavit. Ergo illa
ejus resurrectionem, imparlito Spiritu sancto-, -edo- oralione pro omnibus quos redemitj sive lune in
ciis el çonfirmalis aposlolis, eïsque in Ecclesia pri- carne viventes, sive postea futurps, Redemptor. no-
luitus doctoribus constitulis, per eorum verbum sici ster aravit, cum rogans pro aposlolis qui cum.illo
alios credisse, quemadmodum in Christum credii lune erant, adjunxit etiam illos qui per eorum ver-
oporlebat ; id est, ut fidem resurreciionis ejus tene- bum in eum fuerant crediluri. Cum ergo Dominus
rent, ac per hoc, et illos omnes qui jam in eum cre- jesus orasset pro discipulis suis quos tune seçurn
didisse videbantur ad eorum numerum pertiriuisse! habebat, atque adjunxisset suos âlios, dicens : Non
pro quibus oravit, dicens : Non pro his autem rogoi pro his aulem rogo tantum, sed et pro eis qui credituri
lanlum,,sed et pro eis qui crediluri sunt per .verbum sunt. per verbum eoruni in me, velut quoerefemus
eorumin me. Sed restât nobis ad islam quoesu'onem r^l quid vel quare pro illis rogaret, coniïnuo subrattilit
adhuc solyendam bealus apostolus Paulus, et lalroi dicens :
ille crudelis in sceiere, fidelis in cruce. Paulus; Ut omnesunum sint, sicut lu, Pater, m me, et ego
quippe Apostolus nonab hominibus, neque per homi- in te, ul ei ipsi in nobisunum sinl. Et superius curn
nem, sed per Jesum Christum, se factum dicil apo- adhuc pro solis discipulis quos seeuni liabebal ora-
stolum (Galat. i), et de ipso suo loquens evangelioi ret : Pater sancte, inquit, semaeosin nominetuo, quos
ail : Neque enim ego ab homine accepi illud, neque>, dedisti mihi, ul sinl unum, sicut et nos. Hoc ergo
didici, sed per revelationemJesu Christi (Ibid.). Quo- etiam nunc et pro nobis rogavil, quod tune pro illis,
modo igitur eril in eis, de quibus dielum est : Cre- ut omnes, hoc esl, ei nos, et illi, unum simus. Ubi
dituri sunt per verbum eorum in me? Latro vero illes dilïgenter advertendum est non dixisse Dominum.
lune credîdii, quàiido in ipsis doctoribus (ides quoei ut omriës urium.simus,sed ul omnes unum sint, sicut
fuerat quaiiscunquedèfecit, Nec ipse itaque per eo tu, Paler, in me, el ego in te, subintelligitur tiniim
rum verbum credidit in Christum Jesura, et tameni swmws.Quod aptius dicilur postea, qu'a et prius
sic credidit, ul quéra videbat cruCîfixum, confiiere- dixerat de discipulisqui cum illo"êrarii ut sinl ûhura,
 •_ . "" "• -
\
887 BEDiE VENERABILISOPERUMPARS IL — EXEGETICA GENUINA. 88S
sicut et nos. Quamobrem ita est Pater in Filio, et; A non nobis, sicut Aposiolus cum dixisset : Fuistis
Filius. in Pâtre, ut unum sint, quia unius substaniioe enim aliquando tenebroe, nunc aulem lux, inquit
sunt. Nos vero esse quidem in eis' possumus, unum (Ephes. v) ; et ne sibi hoc iribuerent, adjecil in Do-
tamen cum eis esse non possumus, quia unius sub- mino (Ibid.). Deinde Salvator noster rogando Pa-
staniioenos et ipsi non sumus, in quantum Filius trem, se hominem demonstrabat. Nunc demonstrans
cum Paire Deus esl. Nam in quantum homo est, et seipsum, quoniam cum Pâtre Deus est, facere
ejusdem substaniioe est cujus et nos sumus. Sed quod rogat :
nunc illud potius voluit eommmendare, quod alio El ego, inquit, claritatem quam dedisti mihi, dedi
loco ait : Ego et Palet unum sumus. Ubi eamdem Pa- eis. Quam claritatem, nisi immortalitatem, quam
tris et suam significavit esse naluram, ae.per hoc naiura humana in illo fuerat acëeptura? Nam nec
cum et in nobis sinl Pater el Filius, velëtiam Spi- ipse adhuc acceperat eam, sed more suo propter
l ritus sanctus, non debemus eos putare naiura unius îmmobilitatem proedestinaiionis, proeteriti temporis
\' esse nobiscum. Sic itaque sunt in nobis, vel nos in verbis futurum significal, quod nunc clarificandus,
illis, ut unum sint in natura sua, nos unum in no- hoc est suscilandus a Pâtre, et ipse sit nos ad eam
'' stra. Sunt
quippe ipsi in nobis, tanquam Deus in claritatem suscitalurus in finem. Simile est hoc si
lemplo suo. Sumus autem nos in illis, tanquam créa- B J quod alibi dicit : Sicut Pater suscitât morluos et vivi-
tura in Creatore suo. Deinde cum dixisset ut el ipsi ficat,sicël Filius quos vull vivifical(Joan.x). Et quos,
nobisunum sint, adjunxit : nisïeosdemquos Pater? Quoecunqueenim Pater facit(
Ul mundus credal quia tu me misisti. Quid est ergo non alià, sed hoecet Filius, nec aliter, sed similiter
omnesunum sinl, ut mundus credal? Ipsi quippe Om- facit; ac per hocsuscitavil et seipsum eliam ipse.Nam
nes, mundus est credens. Neque enim alii sunt qui unde esl : Solvite lemplumhoc, et in triduo resuscilabo
unum erant, et alius est mundus proplerea credi- illud? Proinde immortalilalis claritatem quam sibi a
turus, quia illi unum erant, cum procul dubio de his Pairedalam dicit, etiam sibi ipse dédisse intelligendus
dicat : Ut omnesunum sint, de quibus dixerat : Non est, etsi non dicit. Ideo quippe soepïussolum Palrem
pro his.aulem rogo lanlum, sed el pro eis qui credi- facere dicit quod et ipse facil, nt eum Pâtre quid-
turi sunt per verbumeorum in me, continuo subjun- quid est, ei tiibuat de quo est. Sed aliquando etiam
gens ut omnesunum sint. Isli autem omnes, qui nisi tacilo Paire se dicit facere, quod facit cum Pâtre, ut
mundus est, non bostilis utique, sed fldeîis? Nam intelligamus ila Filium non esse a Patris opère se-
ecce qui dixerat Non pro mundo rogo, pro mundo parandum quando se tacito Patrem dicil aliquid
rogat, ut credat, quoniam est mundus.de quo scri- operari, -quemadmodumnec Paler ab opère Filii se-
ptum est : Ne cum hoc mundo damnemur (1 Cor. xi). " paralur quando ipso tacito Filius operari dicitur
Pro isto mundo non rogat; neque enim quo sit proe- quod nihilominus Pater operatur. Cum ergo tacet
destihalus ignorât. Est et mundus de quo scriptum Filius in opère Patris operaiionem suam, humilita-
est : Non venit Filius hominis ut judicet mundum, tem suam commendat, ut sit nobis salubrior. Cum
sed ut salvetur mundus per ipsum (Joan. in). Unde vero vicissim in opère suo tacet. opérationem Patris,
et Apostolus : Deus erat, inquit, in Christo, mundum parililatem suam commendat, ne credatur inferior.
réconcilionssibi (H Cor. v): Pro islo mundo dicens : Isto modo igilur et hoc loco nec se fecit alienum a
Ut mundus credal quia lu me misisti. Per hanc enim Patris opère, quamvis dixerit : Claritatem quam de-
fidem mundus reeonciliatur Deo, cum crédit in Chri- disti mihi, quia et ipse dédit eam sibi. Nec Palrem
stum, qui esl missus a Deo. Quomodo ergo intelle- fecit alienum ab opère suo, quamvis dixerit dedi
cluri sumus quod ait : Ut ei ipsi in nobis unum sinl, eis, quia et Pater illam dedil eis. Inseparabilia nam-
ut credal mundus quia lu nie misisti, nisi quia non in que sunt'opéra non solum Palris et Filii, verum
eo causam posuit, ut credat mundus quia illi unum eliam Spiritus sancti. Sicut autem ex eo quod Pa-
sunt, tanquam ideo credat quod eos esse unum trem pro suis omnibus rogavit, hoc fieri voluit, ut
videi, cum ipse mundus sit, omnes qui credendo omnes unum sint ; ita ex hoc etiam suo beneficio
unum fiunt; sed orando dixit : Ut mundus credat, quod ait : Claritatem quam dedisti mihi, dedi eis,
sicut orando dixit : Ut omnesunum sint, orando dixil : id fieri nihilominus voluit. Nam continuo sub-
Ut el ipsi in nobis unum sint ; hoc est enim omnes junxit : ï
unum sint, quod est mundus credat, quoniam credendo Ul sinl unum, sicul nos unum sumus; deinde addi-
unum fiunt, et perfecte unum, qui cum natura es- dit : Ego in eis, et tu in me, ut sint consummali in
sent unum, dissenlïendo ab uno, non erant unum? unum. Ubi se mediaiorem inter Deum et homines
Denique si verbum quod ait, rogo, lerlio subaudia- breviter intimavit. Neque enim hoc ita dielum esl,
mus, vel potius, quod plenius fiât, ubique ponamus, tanquam Pater non sit in nobis, aut nos in Pâtre
erit hujus exposïtio senlëntioemanifesiior : Rogo ut non simùs, cum et alio loco dixerit : Veniemus ad
omnes unum sint, sicut tu, Paler, in me, el ego in te. eum, et mansionemapud eum faciemus (Joan. xiv) ;
Rogo ul el ipsi in nobis unum sint. Rogo ul mundus el hie paulo anle non dixerit : Ego in eis, et lu in
credal quia lu me misisti. ideo quippe addidit quod me, quod dixit modo : Aul ipsi in me, et ego in le,
dixit, In nobis, ut quod unum efficimur fidelissima sed tu in me, et ego in le, el ipsi in nobis. Quod ergo
ebariiate, gratioe Dei noverimus tribuendum esse( nùric ait : Ego in eis. el lit in nie, ita dielum est ex
 '
889 IN S. J0ANN1SEVANGELIUMEXPOSITIO. B90
persona Medialoris,sicut illud quod Aposiolus ail : A eos, inquit, sicut et me dilexisti, quod aliud nihil est
Vos Chrisli, Christus vero Dei (II Cor. m). Quod quam dilexisli eos, quoniam et me dilexisti. Non
vero addit : Ul sinl consummaliin unum, ostendit eo enim membra Filii non diligeret : qui diligit Filium.
perduci reconciliationem, quoe fit per Mediatorem, Aut alia causa est diligendi membra ejus, nisi quia
ut perfecla beatitudine, cui nihil jam possit adjici, diligit eum. Sed diligit Filium secundum divinita-
perfruamur. Unde id quod sequitur : Ut cognoscal lem, quia genuit illum oequalemsibi. Diligit eum
mundus, quia tu me misisti, non sic accipiendum eliam secundum id quod homo est, quia ipsum
pulo, tanquam iterum dixerit : Ut credat mundus. unigenitum Verbum caro factum esl (Joan. i), et pro-
Aliquando enim et cognoscerepro eo quod est cre- pier Verbum ei chara Yèrbi caro. Nos autem diligit,
dere ponitur, ut est quod ait aliquanlo superius : Et quoniam sumus ejus membra quem diligit; et hoc
cognoverunlverequia a le exii, el crediderunt quia lu ut essemus, propter hoc nos dilexit aniequam esse-
me misisti. Hoc dixit posierius crediderunt, quod mus. Quapropter incomprehensibilis est dileetio qua
prius dixerat cognoverunt.Sed hic, quandoquidem diligit Deus, neque mulabilis. Non enim ex eo quo
de consumraatione loquitur, talis est inlelligenda ei réconciliât"!sumus per sanguinem Filii ejus, nos
cognitio,quaiis erit per speciem, non qualis nunc coepil diligere; sed anle mundi conslitulionem di-
est per fidem.Nam videtur ordo esse servatus in eo B •' Iexit nos, ut cum ejus unigenito etiam nos filii ejus
quod paulo ante dixit: Ut credal mundus; hic au- essemus, priusquam omnino aliquid essemus. Quod
lem : Ut cognoscalmundus.Ibi enim quamvis dixe- ergo réconciliai'! sumus Deo per mortem Filii ejus,
rit ut omnesunum sint, et in nobis unumsint, non ait non sic audialur, non sic àccipialur, quasi ideo nos
tamen sinl consummaliin unum, atque ila subnexuit: reconciliaverit ei Filius, ul jam inciperet amare
Ut credat mundus, quia lu me misisti. Hic vero : Ut quos oderal : sicut reconcilialur inimicus ïnimico,
sinl, inquit, consummaliin zmum;ac deinde non ad- ut deinde sint amici, et invicem diligant, qui ode-
didit ut credat mundus, sed ut cognoscalmundus quia rant invicem ; sed jam nos diligenli réconciliait su-
tu memisisti.Quandiu enim credimus quod non vi- mus ei, cum quo propier peccalum inimicitias ha-
demus, nondum sumus ita consummali, quemad- bebamus. Quod utrum verum dicam, attestetur
modumerimus cum meruerimus videre quod credi- Apostolus : Commendat, inquit, dilectionem suam
mus. Rectissime igilur ibi ait: Ul credat mundus; Deus in nobis, quoniam cum adhuc peceatorès esse-
hic : Ul cognoscatmundus.Tamen et ibi et hic, quia mus, Chrislus pro nobis mortuus est. Habebat itaque
lu memisisti, ut noverimus quantum pertinet ad Pa- ille erga nos charilatera, etiam cum inimicilias ad-
lris et Filii inseparabîlem charitaiem, hoc nos modo (_ versus eum exercentes, operaremur iniquitatem ; et
credere, quo tendimus credendo cognoscere. Si au- tamen ei verissime dielum est : Odisti, Domine, om-
tem diceret : ul cognoscant quia tu me misisti, lan- nes qui operanluriniquitatem. Proinde miro et divïno
tumdem vaieret, quantum hoc quod ait : Ut cogno- modo, et quando nos oderat, diligebat; oderai enim
scat mundus.Ipsi sunt enim mundus, non permanens nos quales ipse non fecerat, et quia iniquitas nostra
iniraïcus, qualis est mundus damnalioni proedesti- opus ejus non omni ex parte consumpserat, noverat
nalus, sed ex ïnimico amicus effëcttis, propter quem simul in unoquoque nostrum et odisse quod fecera-
Deus eral in Chrislo, mundum réconcilionssibi (Il mus, et amare quod fecerat. El hoc quidem in om-
Cor. v) ; ideo dixil : Ego in eis, et lu in me, tanquam nibus inlelligi potest de illo cui veraciter dicitur :
diceret : Ego in eis ad quos misisti me, et lu in me, Nihil odisli eorum quoe fecisti (Sap. xi). Non enim
mundumreconcilians tibïper me. Proplerea sequitur quod odisset, esse voluisset, aut omnino esset, quod
eliam illud quod ait : omnipotens esse noluisseï, nisi et in eo quod odit,
El dilexisti eos, sicut et me dilexisli. In Filio esset eliam quod amaret. Merilo quippe odit, et,
quippe nos Paler diligit, quia in ipso nos elegit ante velut régula suoe arlis, alienum improbat vitium ;
mundi constilutionem. Qui enim diligit unigenitum, amat tamen suum eliam in vitio pro sua vel sana-
profecio diligit et membra ejus, quoe adoptavit in •p.lione beneficiorum, vel damnalione judicium. Ita
eum per eum. Nec ideo pares sumus unigenito Fi- Deus nihil odit eoriim quas fecit. Naturarum enim,
lio, per quem creati et recreali sumus, quia dielum non vitiorum conditor, mala quoeodil, ipse non fe-
est : Dilexisli eos, sicut et me. Neque enim semper cit, et de inalis eisdem, vel sanando ea per miseri-
oequalitatem significat, qui dicil : Sicul illud, ita et cordiara, vel ordinando per judicium, bona sunt ipsa
illud ; sed aliquando tantum, quia est illud, est et quoefecil. Cum igilur eorum quoe fecit, nihil oderit,
illud; aut quia est illud, ut sit et illud. Quis enim quis digne possit eloqui quantum diligat membra
dixeriteo prorsus modo in mundum a Christo apo- unigenili sui, el quanto amplius ipsum unigenitum,
slolos missos, quo modo ipse est missus a Pâtre? in quo condila sunl omnia visibtliael invisibilia,quoe •
Ul enim alias taceara differenlias, quas commemo- in suis generibus ordinata, ordinatissime diligit?
rare longum est, missi sunt cerle illi cum jam ho- Membra quippe unigenili ad angelorum sanctorum
mines essent, missus est autem ipse, ut homo es- oequalitateragralioe suoelargitate perducil; uuigeni-
set; et lamen superius ait : Sicut me misistiin mun- tas autem cum sit Dominusomnium, procul dubio
dum, el ego misi eos in mundum, tanquam diceret : esl Dominusangelorum, natura qua Deus est, non
Quia misisti me, misi eos. Ita et hoc loco : Dilexisti angelis, sed polius Palri oequalis; gralia vero quà
m BEDJE VENERâBILlS J0PF#f J»#*#$ il. -~- IEXEGETJCAGENUINA. 892
Jjpmp ps.t, gup mpdp non .pxcpdil.pxpellentiara pu- >A quid -sit »guoddignalus test .promiliere videamus.
juslibet angeli, ptimsit .unajpersqnaparois et Verlii-? Quos dedistimihi; inquit, volo ut ubi ego sum, el
In magnam .sppm Jtproïnus J.esns suos prigit, qua ipsi -.sinlmecum. ûnaniumatrinei ad .creaiuram in
major pmnjnp rPSSPnbn;possit.Audite., pt estoiein quajfactus-est ex semine David secundum carnem,
spergaude.ntëS,prppter quod yjia ista «non.amauda, nec ipse ;adnueerat, ubi fuiprus erat; sed eo modo
sed toJe.randagijt, ut-esse possilis in ejus trjbula dicere poluit Ubi egoèum, quod intelligere debemus,
|.î.one patientes, Audite, .in.quara„el quo spes no- quod cito fuerat asc.ensur.usin coelum,utjam ibi esse
stra levelur,. .attendile, .Christus Jésus -dicili;Filius se diceret, ubi eral mox ftilurus. Poluit el illo modo
Dpi unigenilus, qui Patri cooeiernus et oe,quali.sesl, quo ante jam dixerat loquens ad Nicodemum: Nemo
dicit, qui propier nos .h.om.pfactus .esl.,'sed «sicut asçenditin coelum,msi gui de coelodescendit, Filius
omnis Iiomp .men.dax non factus .est, djpil,; via, hominisqui est in coelo(Joan. m). Nam et ibi non
vita, veritas dicil; .qui nondum vieil, .de liisquibus dixit Eril, sed Est, propter uuiiaiem personoe, in
yjçit, dicit ; audite, credjte, sperale, dësideraie quod qua Deus el homo est, .et homo Deus. In coelo ergo
djçjt ; nos fuluros esse promisit. Illo enim forma servi le-
Paletf inquit, quos .didisfi piihi., polout ubi ego vaiaest, qua sumpsit ex Virgine, et ad Patris dex-
sim, ,et illi sint .mecum, Qui sunt isli,, quos dicit al P lerara collocala. Propier spem lanii hujus boni et
Paire daips sibi ? Nonne jl.ride quibus alio lopp di- Aposiolusait : Deus aulemqui divêseslin misericordia(
cit,: ..N.&IW W.iU<f<lnie, nisi Pqler, qui misil me., trq- propier niullani dilectionem qua dilexil nos, el cum
xer.itjum (Joan. yi) ? Jam quomodoea ,quoeTlpridicit essemus morlui peccalis, convivificavit.nos Chrislo,
a Paire, .facial :et ipse eum Paire, si .quid in hoc cujusgratia sumus salvdti, et simul excilavilin coele-
Evangelioprofecimus, noyimus. Ipsi sunt ergo guos stibus in Chrislo Jesù (Ephes. n). Hoc ergo potest
à Paire accepit^ quos .et ipse dp mundo elegit. Ad intelligi dixisse Dominus: Ut ubi sum ego, el illi sint
quoeplegit? utjam non sini.de mundo, sicul non est mecum. Et ïpse quidem de se dixit quod ibi jam
et ipsë de mundo, et sinl tamen eliam ipsi mundus esset, de nobis aulem velle se dixit ut essemus ibi
credpiis, el cpguoscens quod Chrislus a Deo.Paire cumîlîo, riqn-quodjarii essemus ostendit. Apostolus
sit missus, ul niundus ex mundo libèraretur, ne auiem quod Dominus velle se dixil ut fieret, lan-
mundus Deo recpnciliandns cura mundo inimicis- quani factura fuerit est loculus. Non enim ait : Ex-
simo damnare.lur, Sicut enim ait in hujus pralionis citàlurus est nés, et in poeieslibussedere faclurus,
exprdio, .dedil ei poleslatem .omniscarnis, id esl, sed : Èxcitqvit, et sedere in coeieslibusfecit, quia non
omnis hominis, ut libere't quos volueril, damnet „ inaniter sed fideliler jam députai factum, quod fulu-
quos ypluerit, qui yiyo.set jmprtups judicabit; sed - rum esse non dubitat. Quod vero attinet ad formam
eos .sibi dicit esse daios, quibus omnibus det vilam Dei, îii qua oequalisest Patri, si secundum eam ve-
oeternam. Sic enim ait : Ul omnequod dedil ei, det limus inleiiigere quod dietum est : Volo ut ubi ego
fis vilamVietnam. Projride.non ei daii sunt, quibus sum, ut illi sinl mecum, abscedal ab animo omnis
yi.lgmnon. dajjii oeternam, quamvis et ipsorum pp- imàginum corporalium cogilatio. Quidquid menti
lestas pi data sit, cum potestas ei data est omnis ôecùrrerit longiim, làlum, crassum, qualibet lucë
carnis, id est, omnis hominis. lia mundus reeonci- corporea coîoraluhi, per quoelibeilocorum spâtia vel
ïiatus ex inimicq liberatur mundo, cum in illo exer- finila vel infiniia diffusum: ab bis omnibus quan-
çet poleslatem suam'? ul eum in mortem raillât tum polest aciem suoe coniemplaiionis vel intentio-
oeiernam; hune auiem facit.suum, qui vitam donpi: riis àveriat; et nbn Jnquiratur oequalis Palri Filius
oeternani. Qiiaprppter orhnibus prorsus ovibus suis ubi s'il, qsibniam neirio invenil ubi non sit ; sed qui
bonus paslor, omnibus membris suis magnum caput, vult quoerere, quoeratpotius ut cum illo sit, non ubi-
prorhisii hoc proemium, uj ubi est ipse, et nos cum que sicut ille, sed ubiçunque esse polerit. Qui enim
illo simus, nec ppterit nisi fieri quod omnipotent! lioriiirii poeiialilèr pëndenti el salubriter eonûtenti
Patri se vellç dixil omnipolens Filius. ibi est enim I» ait : Hodie mecumeris in parâdiso (Luc. xxm), se-
et Spirilus sanctus panier oeternus, pariter Deus, cundum id quod homo erat, anima ejus ipso die fu-
Spirilus unus duorum, 'et subslanlia voluntaris am- tura fuerat in inferno, caro in sepulcro, Secundum
borum. Nam illud quod dixisse legitur propin- ïd aulem quod Déus eràt, ulique et in pâradiso erat ;
quante passione : Verum non quod ego volo, sed et ideo làtronis anima a prislinis facinoribus abso-
quod lu vis, Paier (Mallh. xxvi), quasi alia Palris, liita, et illius niunere jam beala, quamvis ubique
alia Filiisit vblunlas, aut fueril, sonus est nostroeinfir- sicul ille esse non poterat, tamen eliam ipso die
milalis quamvis ûdelis, quam in se caput nostrum cum illo in paradisô poterat, unde ille qui ubique
iransfigurâvit, quando etiam pecceta nostra portavit. semper est non recesserat; proplerea nimirum non
Unum verotessp Patris et Filii voluntalem, quorum ei salis fuît dicere : Volout ubi ego sum, el ipsi sinl,
eliam Spirilus unus est, quo adjunclo agnoscimus sed addidit mecum.Esèe cum illo enim bonum ma-
Trinitatem, etsi inleiiigere nondum permiitit infirmi- gnum est. Narn et miseri possunt esse ubi est ille,
tas, credat pietas. Sed quoniam quibus promiseril, quoniam quieunque ubiçunque fuerint, est et ilie.
et quam firma sit ipsa promissio, pro sermonis bre- Sed beati soli sunt cUniiïlo, quia beali esse non po-
yiiate jam diximus, hoc ipsum, quaniùih valemus, ierurit, nisi ex illo. An non Deo veraciter dielum
 893 IN S. J0ANN1SEVANGELIUMEXPOSITIO. 894
est: Siascenderoin coelum,tu ibi es. Si descenderoin A et in hac orarione : Sicut lu, Pater, inquit, in me,
infernum, ades (Psal. cxxxvni), Aut vero Chrislus, et ego in te. Et locus nosler ipsi sunl, quia sequitur :
non est Dei sapientia, quoe àttingit ubique propier Ul et ipsi in nobis unum sint. Et nos locus Dei su-
suam mundiliam? Sed lux lucet in tenebris, nec eàin mus, quoniam témplum ejus sumus, sicut orat pro
tenebroecomprehenderuni(Joan. n).Ac"per hoc, ut dp "nobis,qui morluusest pro nobis, vivïiquepro nb'bïs.
re yisibili quamvis longe dissimili qualecunque su- In ipsis unum sumus, quia faelus est in paee locus
înamus èxemplum, sicu,t coecuseliam si ibi sit ubi ejus, et babilalio ejusin=Sion{Psal. LXKV), quoe nos
lux est, non est tamen ipse cum luee, sed àbsens sumus. Sed quis idoneusest loca ista, vel quoe sunt
est a proesente,jta infidelis atque impius, aut eliam ih'locis islis, sinespatiosis capacitalibiis, etsïnecor-
fidelisel jiius?nondumtamen ad inluëndum sapien- poreis mobilibus cogiiare? Non parum tamen profi-
lioe lumen idoiieus, etiam si esse nusquam possit, citur, si sallein quidquid laie oculo cordis occurre-
ubi non sit et Chrislus., non est tamen ipse cum rit negalur, respuilur, iraprobatur, et lux quoedam
Christo, duniaxal per speciem. Nain jiominempie h^qua ista neganda respuenda, improbanda, cer-
fiJelem, non esl dubilandum eum Chrislo esse per nuntur, sicul poluerit, cogitatur, et quamsit certa
(idem; propier quod .dicit : Qui non est mecumad- cognoscilur et aniatur, ut inde surgatur, aique ad in-
versumme esl (Luc xi). Sed cum Palri Dpodicebat : B'teriora tendalur.Quoe cum peuetraré mens invalida,
Quosdedistimihi, voloul ubi ego sum, et illi sinl .me- et minus quam illa sunt pura, nequiverit non sine
cum, de specie illa omnimodo djcebal, in qua videbi- amoris gem.ituet desiderii lacrymis inde pellatur,
museum sicuti esl (I Jpai}. ni). Nemo serenissimum et patienter ferai, quandiu fide ranndatur, alque
sensum nubilosa .coniradictipnpperturbet. Çonjer ùt illic habitare yaleal, sançtjs morihus proeparetur.
queniia perhibeanl testimonium proeceiienribusver- Quomodo ergp non erimus cum. Chrislo ubi est,
bis. Npmpecum dixisset : 'Vçltoni ub}egpsuni, (l}M quando in Paire cuni illo erimus, in quo est? Neque
sint mecum,continue seeutus adjunxit : bine ^ppslplus nobis, quamvis nondum rem lenenti-
Ut videgnlclaritatem meam,quamdedisti miln.,quia bus, sed tampn spem gereniibus lacuit. Ait enim :
dilexisli nie ante consliluiionemmundi. Ut videant, Sj tesurrexislis'cum Christo, quoesursum sunt quoe-
dixit, non JUt credant. Fidei niprces est ista, non file, subiChrislus.est in dexlera Dei sedens; guoesur-
fides. Si enim fides ad Hebroeos in Epislola recte ' sunf sunl sgpil£, non quoesuper terram. Morluienim
definUaest conviciiqrerum quoe.non videntur,(Hpbt. eslis, inquit, e} vjla vfslrg apscotidilaesl cum Chrislo
?}), pur non nierpes fjdej dpfjnial.ur vjsio rerum in Deo (Coloss.ni). Ecçe intérim fide ac spe vita
quoecreqiloesperabaniur? Cum yiderimus .enim,claT „ nostra ubi Christus est, cum illo psi, quia cum
ritalem quam dédit Paler Filip, eliamsi eapi Fdiçi'? Chrislo in Deoest. Ecce ye}yijam faclum est quod
hoc Joeç intelligamus, non quam Paler segnajiFj.lio •oravit ut fieret dicens : folç. ut ubi.ego.sum, et illi
gignens eurn dedil, sed quam facto hominis Firip sjnj:ijieçum, sed nunc per ,fi,dp)n,quando autem iiet
dedjt ei post niortem cr.ueis, quandp ergo,.yiïebj;- pgr gpecjppi? Cum Chrislus, inquit,. qnvaruer.it vita
mus illnn) Fjlij claritatem, profecto lunp fiel judi- yesttO;, lune ,et vos qppgrebilis cum illo in gloria
cium viyprum atque niortuorum. Time tollelur..jm- llpid.). Tiinc apparebimus-quod timc eriinus, quia
pius, ne,videal claritatemDpmini (Isai. xxvi). ÛJjam jpnc apparpbit non inaniier n,qs id cr.edidisse ac
aulem, nisi illam qua Deus est? Bectii enim in.undi sperasse, aniequam ^ssenrus, Facjpl )ipc ille, cui
cordis, quia ipsi Deum videpunt (Uatlli. xxv). Nec Filiuscum dixisset ; Ut videantclapigfgmmeamquam
mundi cordis sunt inipii; proplerea non videbunl. dedisti mihi, continuo sujjjuuxit : Quiq djlfixislime
Tune ibuiil ipsi in supplicium oeternum (sic pnj.ni ante consliluiionemmundi..In jllo .enini,di,'Pïi.tet nos
tollelur inipius, ne videat claritatem Domini),jgsfi aille eftpstjlulipngm niundi; ejl ,luu.çpr.oedes.linayit
aulem ibiml in vitamoeternam(Malfh. xxvi). jE.tquoe quod in fine faclurus est nipndi,
esl vita oeterna? ul cognoscani, inquit, f.esoluni.^e- mundus ië non cognovit. Quia
el
rum Deum, que<nmisisti, Jesum Çhristupt. Non , Paler, inquil, juste,
licet non mundi ' } justus es, ideo te non cognovit. Mundus quippe ille
ulique sicut eum cognoverunl qui,
servi clarificata damnationi proedeslinalus.merito non cognovit,
cordis, tamen in forma judjcanlera
mundus vero quem per Chrislum reconciliavit sibi,
videre pbluerunt, sed sicut epgnp,scendus est a mun.? non
rùerito, séd gralia cognovit. Quid est enfcn eum
dis corde solus verus Deus cum Pâtre, el Spiritu
cognoscere, nisï'vïla oeler'na,quam mundo damnalo
sancto Filius, quia ipsa Trinitas est solus yerus
utique non dédit, reconciliato dédit? Proplerea
Deus. Si ergo secundum id quod Filius Dei Deusest
itaque mundus non cognovit , quià juslus es, el
Palri oequalisalque cooeternus,accipiamus hoc di- meritis ul non cognoscerel reiribuisli. Et pro-
ejus
etum : Volout ubi ego sum, et ipsi sinl mecum, in mundus recônciliaius cognovit, quia
Pâtre cura Clirisio erimus; sed ille sicut ille, nos plerea iiaque
misericors es, ei ul cognoscerel, ei non merilo,
sicul nos, ubiçunquecorpore fuerimus. Si enim lo.ca sed subvenisii. Denique sequitur :
gratia
dicenda sunt et quibus non corpora eonlineiitur,
et Iocusesl cuique rei ubi est, locus Chrisli oetérnus Ego aulem te cognom. Ipse fons, graliçe,est, Deus
ubi semper est, ipse Paler est, et locus Patris filius natura, homo aulem de Spiritu sancto et virgine,
esl, quia ego, inquit, in Patte, el Paler in me est, ineffabili gratia,, Rejuinie p,r,o^(ej: insupi, gujsj,gratia
 89S BEDJE VENERABILISOPERUM PARS II. — EXEGETICAGENUINA. 896
Dei per Jesum Chrislum est Dominumnoslrum (Rom. .A principibus el Pharisoeis ministros, venit illuc cum
vu); lalernis, et facibuset armis. Cohors, non Judoeorum,
Et hi cognoverunt, inquit, quia lu me misisti. sed militum fuit. A proeside ilaque intelligalur ac-
Ipse est mundus reconciliatus. Sed quia lume misisti, cepta, tanquam ad lenendum reum, servalo ordine
ideo cognoverunt ; ergo gralia cognoverunt. legilimoepolestaiis, ut nullus lenenlibus auderet ob-
Et notum feci, inquit, eis nomenluum, et nolum sisiere. Quanquamet manus tania fuerit congregala,
faciam. Notum feci per fidem, notura faciam per el sic armatâ veniebat, ut vel lerreret, vel etiam re-
speciem. Notura feci cum fide peregrinantibus, no- pugnaret, si quisquam Chrislum defendere auderet.
tum faciam sine fine regnanlibus. lia quippe ejus abscondebatur potestas, et obtende-
Ut dileetio,inquit, quam dilexislime, in ipsis sit, et batur infirmitas, ut hoec inimicis necessaria vide-
egoin ipsis. Non est usitala Iocutio, dileetio quam rentur adversus eum ïn quem nihil valuissent, nisi
dilexislime. Usitate quippe diceretur, dileetio quam quod ipse voluisset, bene ulens bonus malis, et fa-
dilexisli me. De Groecpquidem ista translata est ; ciens bona de malis, ad faciendos bonos ex malis,
sed, sunt similes et Latinoe, sicul dicimus : Fidelera et discernendosa malis,
servitutem servivit, strenuam militiam militavit ; Jésus ilaque (sicut evangelista seeutus adjungit)
quod diei debuisse videatur: «Fideliservitute servi- 1B sciens omnia quoe vënlura erant super eum, pro-
vit, strenua militia militavit. Qualis aulem isla Io- cessif,et dixit eis : Quid quoeritis? Responderunt ei :
cutio est ; Dileetio quamdilexisti me, lali et Aposto- Jesum Nazarenum. Dicit eis Jésus : Ego sum. Stabat
lus usus esl, Bonumcerlamencertavi (III Tim. iv) ; aulem el Judas qui tradebal eum cum ipsis. Ul ergo
non ait : Bono cerlamine, quod usitalius el tanquam dixil eis : Ego sum, abierunl relrorsum, et ceciderunt
rectius diceretur: Quomodo aulem dileclio qua di- in terrant. Ubi nunc militum cohors et ministri prin-
lexitPater Filium, est et in nobis, nisi quia mem- cipura ac Pharisoeorum? Ubi lerror et munimen ar-
bra ejus sumus, et in illo diligimur, cum ipse dili- morum?Nempe una vox dicentis Ego sum tanlam
gitur totus, id est, caput et corpus ? Ideo subjunxit : lurbam odiis ferocem , armisque terribilem, sine
Et ego in ipso, tanquam diceret : Quoniam ego sum telo ullo perculit, repulit, stravit. Deusenim latebat
et in ipsis. Aliter enim est in nobis tanquam in in carne, et sempiternus dies ita membris occulta-
lemplo suo, aliter autem quia et nos ipse sumus, balur humanis, ut lalernis et facibus quoereretur.
cum, secundumid quod, ut caput nostrum esset, Occidendusà lenebris, Ego sum dicit, et impios de-
homo factus esl, corpus ejus sumus. jecit. Quid judicatums faciet, qui judicandus hoc
Finila est Salvatoris oratio. Incipil Passio. fecil? Quid regnalurus poierit, qui moriturus hoc
CAPUT XVIII. {"
potuil? Et nunc ubique per Evangelium Ego sum
Hoeccum dixissetJésus, egressusest cum discipulis dicit Christus, et a Judoeis exspectalur Anlichri-
suis, elc. Hoc, quod narrât ingressum Dominum stus, ut rétro redeant, et in terram cadant, quoniam
cum discipulis suis in horlum, non continuo factum deserenles coelestia, terrena desiderant. Certe ad
est cura ejus illa finila esset oralio, de cujus verbis comprehendendumJesum perseeulorescum Iraditore
ait : Hoeccum dixisset Jésus ; sed alia quoedàmin- venérunt : quem quoerebant invenerunt. Audierunt
terposila, quoeab isto proetermissa,apud alios evan- Ego sum. Quare non compreïienderunt, sed abierunt
gelislas leguntur, sicut apud hune inveniuntur multa relrorsum, et ceciderunt, nisi quia hoc voluit, qui
quoeilli similiter in sua narrationé tacuerunt. Quo- potuit quidquid voluit? Verum si nunquam se ab eis
modo aùlem inler se omnes conveniant, nec veri- permitieret apprehendi, non quidem illi facerent
lati quoepër alium promitur, ab alio repugnetur, propter quod vénérant; sed hoc ipse faceret pro-
quisquis nosse desiderat, non in his sermonibus, pter quod venerat? Eum quippe illi oecidendum
sed in aliis laboriosis liiteris quoerat. Non ergo sic quoerebantsoeviendo; sed quoerebat nos et ipse mo-
accipiamus quod ait: Hoeccum dixisset Jésus, egres- riendo. Proinde quia temere voleniibus nec valenti-
sus est cum discipulissuis trans torrentemCedron, ubi, I»bus ostendit poleslatem suam, jam leneanl euirs, ut
erat horlus, in quem inlroivil ipse, et discipuli ejus, faciat de nescienlibus voluntatem suam.
tanquam continuo post illa verba in illum liortum Ilerum ergo eos interrogavit : Quid quoeritis?Illi
fuerit ingressus, sed ad hoc valeat quod dietum est: autem dixerunl: Jesum Nazarenum. ResponditJésus :
Hoeccum dixisset Jésus, ut non eum ante opiriemur Dixi vobisquia ego sum, si ergo me quoeritis,sinile
ingressum quam illa verba finiret. hos abire. Ul implerelursermo quem dixit: Quia quos
Sciebat autem, inquit, el Judas qui tradebal eum, dedisti mihi non perdidi ex eis quemquam.Si me, in-
locum. Ordo verborum esl': Sciebat locum, qui tra- quit, quoeritis,sinilehos abire. Inimicos videt, el hoc
debal eum, quia fréquenter, inquit, Jésus convenèrat faciunt quod jubet. Sinunt eos abire, quos non vult
illuc cum discipulis suis. Ibi ergo lupus ovina pelle perire. Nunquid autem non erant postea morituri?
conteclus, el inter oves alto patrisfamilias consilio Cur ergo si lune morerentur, perderet eos, nisi quia
toleratus, didicit ubi ad lempus èxiguum disperge- nondum in eiim sic credebant, quomodo credunt
ret gregem , insidiis appelendo pastorem (Zach. quicunque non pereunt?
XIII;. Simon ergo Pelrus habensgladium, eduxit eum, et
Judas ergo , inquit, cum accepissetcohortem^et a petcussit principis servum, el abscidil auriculamejus
«n IN R. .TOAMNIS EVANGELIUMEXPOSITIO. 89»
fieri voluisse.
dextram. Erat autem nomen servo Malchus. Solus Ai lelligendum est hoc eumuem Caipham
hic evangelista etiam nomen servi hujus expressif, Sequebatur aulem, inquit, Jesum Simon Petrus,
sicut Lucas solus quod ejus aurieulam Dominus te- el alius discipulus. Quisnam sit iste discipulus,
tacelur. Solet
ligerit et sanavit eum (Luc. xxn). Malchus autem non temere affirmandum est, quia
ila significare, et addere :
interprelatur regnaturus. Quid ergo auris pro Domi- autem idem Joannes se
no amputata, et a Domino sanata significat, nisi au- Quem diligebal Jésus. Fortassis ergo et hic ipse
dilum ampulatum vetuslale renovatum, ut sit in est. Quisquis tamen sit, sequentia videamus.
novitaie spiritus, et non in vetuslate liiteroe? Quod Discipulus autem ille, inquit, erât nolus ponlifici,
cum proestitumfuerit a Christo, quis dubilet regtia- . Peltus autemstabal ad ostium foris. Exiit ergo disci-
turum esse cum Christo ? Quod autem servus inven- pulusqui erat nolus pontifici et dixit osliarioe,et inlro-
tes est, et hoc ad illam pertinet vetustatem, quoe duxit Petruih. Dixit ergo Petro ancilla ostiaria : Nun-
in servitutem générât, quod esl Agar (Galaf. m). quid etluex discipuliseshominisislius? Dixitille :Non
Sed eum accessit sanitas, figurata est libertas. Fa- sum. Ecce est illa promittentis audacia, et de se plu-
ctum lamen Pétri Dominus improbavil, el progredi rimum proefidenlis. Ubi sunl verba illa quando ait :
ultra prohibuit, dicens : Quare non possumsequile modo? Animammeampro
Mille gladium luumin vaginam. Calicemquemdédit B te ponam (Joan. xm). Hoccine est sequi magistrum,
mihiPaler, non visul bibamillum? In suo quippe facto se negare discipulum ? Siccine pro Domino anima
ille discipulus magistrum defendere voluit, non quod ponitur, ul hoc ne fiât, vox ancilloe formidelur?
significatuniest cogitavit. Et ille igitur ad patientiam Sed quid mirum si Deus vera proedixit, homo
commonendusfuit, et hoc ad inlelligentiam conscri- aulem falsa proesumpsit? Sane in ista quoe jam
bendum. Quod autem a Pâtre sibi dicil dalum cali- coepla negatione apostoli Pétri debemus adverlere
cem passionis, profecto illud est quod Apostolus ait : non solura ab eo negari Christum, qui dicit eum
Si Deus pro nobis, quis contra nos? qui filio proprio non esse Christum, sed ab illo eliam qui cum sit
non pepercit, sed pro nobis omnibus Iradidit eum negat se esse Christianum. Dominus enim non ait
(Rom. vin). Verum auclor calicis hujus est etiam Petro: Discipulum meum te negabis, sed me ne-
ipse qui bibit. Unde idem Aposiolus item dicit : gabis. Negavit ergo ipsum, cum se negavit ejus esse
Chrislus dilexit nos, el tradidit seipsum pro nobis discipulum. Quid aulem aliud islo modo, quam
oblationem el hostiam Deo in odorem suavitaîis se negavit esse Cbristianum? Quamvisenim discipuli
(Ephes. v). Christinondum appellarentur hoc nomine(post ascen-
Cohors ergo et iribunus et minislri Judoeorumcom- sionem quippe ejus in Antiochia primum coepe-
p
prehenderunt Jesum, et iigaverunt eum. Conipre- runt appellari discipuli Christiani), jam tamen erat,
henderunt ad quem non accesserunt, quoniam dies res ipsa illo postea vocabulo nuncupanda. Jam erant
ille, illi- vero tenebroe perraanserunt ; nec audie- discipuli, qui poslea sunt appellari Chrisliani, et
runt : Acceditead eum, et illuminamini(Psal. xxxm). hoc commune nomen, sicut. communem (idem,
Si enim sic accenderent, non eum manibus occi- eliam ad posleros transmiserunt. Qui ergo se
dendum, sed recipiendum corde comprehenderent. Christi negavit esse discipulum, ipsam rem ne-
Nunc autem quando eum illo modo comprehen- gavit, cujus nomen est vocari Chrisiianum. Quam
derunt, tune ab eo longius recesserunt, et Iigave- multi poslea, non dico senes et anus (in quibus
runt eum a quo solvi polius velle debuerunt. Et hujus vitoesatieias faciiius poluit mortem pro Chrisli
erant fortassis in eis qui tune imposuerunt Christo confessione contemnere), nec solum juventus ulrius-
viucula sua, atque ab eo poslea libérai! dixerunt : que sexus (de qua oetate convenienter videlur
Dirupisti vincula mea. Hoec hodie saris sint, tracta- exigi forlitudo), sed etiam pueri puelloeque polue-
buntur, Deo volente, sermons alio quoe sequentur. runt. Et innuraerabilis societas sanclorum martyrum
Posteaquam persecutores, tradente Juda, corapre- in regnum coelorum forliler el violenter inlra vit,
hensum Dominum Iigaverunt, qui, ut Aposiolus D quod lune isle non potuit, qui claves regni ejus ac-
inquit, nos dilexit et Iradidit sëmetipsum(Ephes. v), cepit? Ecce unde dielum est : Sinile hos abire, quando
pro nobis omnibus tradidit eum (Rom. vin), ut in- se pro nobis iradidit, qui suo sanguine nos redemit,
telligalur Judas non laudabilis utilitate traditionis ut implerelur sermo quem dixit : Quià quos dedisti
hujus, sed sceleris yoluntale damnabilis, mihi. non perdidi ex eis quemquam. Utique enim
Adduxerunt eum (sicut hic Joannes evangelista Petrus, si negato Christo hinc iret, quid aliud quam
narrai) ad Annam primum. Nec tacet causam cur periret ?
ita faelum sit. Stabanl autem sertit et minislri ad prunas, quia
Erat enim, inquit, socer Caiphoe, qui erat pon- frigus erat, [et calefaciebantse.,Non hiems erat, sed
iifex anni illius. Erat autem, inquit, Caiplias qui tamen frigus erat, quale solet etiam oequinoctio
consUiumdederat Judoeis, quia expedil unum homi- verno aliquando conliugere.
nem mori pro populo. Merito et Mattboeuscum id Erat autem cum eis et Petrus stans, el calefaciens
brevius narrare voluisset, eum ad Caipham ductu- se. Poniifex ergo inlettogavit Jesum de discipulis ejus,
rum fuisse commémorai, quia et ad Annam priusi et de doctrina ejus. Responditei Jésus : Ego palam
ideo duelus est, quod. socer ejus fuerit. Ubi in- locutus sum mundo; ego semper docui in syiiagoga,
4s99 BEDM VENERABJLISÔPERUM PARS IL — EXEGETICAGENUINA: 900
ei.in lemplo,quoomnis Judoei.co}iveni:inl,.etinocciilto . tende prospère, procède et régnai propier veritalem
A
locutussum nihil; quid me.interrogas? hïterr-oga eos et.mansuetudinem,et.justitiam (Psai. XLIV).- Si cogi-
qui audierunlj quid loculus sumipsisi' Ecce: hisciunt temus quisacèêpërii: alapahi, nonne vellemus eum
quoedixerimego..Npn:proetereunda nascilur quoestio, qui përcussilj aut eoelesli igné consumi, aut terra
quomododixerit DominusJésus : Ego palUht-lomans déhiscente sofberi, aut correplumdoemoniovoluiari,
sum mundo,,el maxime illud quod ait.: In occullo aut aliqna^hnjiJsmodiqualibet poenavef etiam gra;-
loculussum nihil.Nonne in Iiocipso,receniiore sernio- vipre puniri? Quid enim horum per pblëntiam ju-
ne quem-postcçenanidiscipulis est loeutusyaitillis': bere non pbtuisset, per: quem factus est; mundus;<
Hoecin proverbiisloculus mm.vobis- venit.hora cum nisi-patientiaiii; nos docere« maluisset; qua vincilur
jam non in proverbiis. loquaf vobis,sed palam de Poiré mundus?. Hic dicil aliquis : Cur non fecil quod ipse"
meo annuntiabp vobis? Siergo ipsiscbrijunetioribus proeeepii:?;:Percutienti:enimi non sic respondere^ sed
'
discipulis suis non loquebalur palâm,-sed horam maxillanulëbuil alleram'proeparare(Matth.v).Quid?
promiilebat quandopalam esset locuturus,, quomodo quod el veraciterv et mànsuëte, jusleque respondit,'
palam loculus est muiido? Deinde illis ipsis--suisi el non solum alteram maxillam iiërum përeussurbi.
sicut aliorum quoque eyangplis.tarum.teslalur^auelov- sed toium corpus: figendum proeparavit in ligrio?
rilas (Matth. îv ; Luc. vin.),,'•in eorum cPmparatioiie B el bine potius dempiislravit quod doemonslrandum-
qui discipuli.ejUS;non erant, multb; utique- màrà- fuit, sua scilicet magna illa proeceptapalienlioe,non'
fesiius loquebalur quando cum eis; remolu's eratâ: oslentatibneporppris;,: sed cordis proeparalio'nefà-«
lurhis. Tune enim eis et parabolas aperiebat, quaa cienda.Fieri enipr potest ut alteram maxiliamvisibi-
clausas proferebal ad alios; Quid est ergo ;:In. oc- liier homoproeb;eal;eliralus. Quanto ergo melius et
cullo locutus sum nihil?Sed, inlelligendum est ita respondit vera placaïus, et ad pprferenda-graviora"
eum dixisse -.Palam loculussum mundo,.ac si dixjsr Iranquillo aniino fuit paraius?.-Beatus est eninïqui
sét : Multiméàudierunt. Ipsum aulem.p.alam, modo omnibusquoein jnstaprojusritia palitur, potest vera-
quodâni erat palam, modo aulem quodam non erat eiler dicere : Parafa»! cor meumDeus, paratum cor
pàïani. Palàni quippe erat, quia mulli audiebant; meum (Psal. cyn). Hinc fit quippe quod sequitur :
et rursum non eral-paiam, quia non inlelligebant; Canjaboet psallapi (Ibid..).;quod Paulus?el Barna-
Et quod sèorsum discipulis ioquebatur, nonin oc- bas eliam in viiiculis durissirais facere potuerunt
cullo ulique loquebalur. Quis namque in occullo lo- (Act. xvi). Sed ad narraiionisevangelicoe-sequenlia;
quilur , quf coràrii'tôt hominibus loquilur ? cura redeamus
scriptum sit : In ore duorum vel Irium teslium, slabil Et misiteum Annas.ligalumad Caipltaimpontificem.
omnevérbûm{Dëut.xvïi),,proesertim:si hoc-Ioquitur **Ad illum enim, sicul Maithoeus dicil, ab initio du-
paucis, quod"per eos veliî ihndieseere-rnulïis,,sicut cebalur, quoniam ipse erat illius-anni princeps sa-
ipse Dbnliriusait"illis- quod adhuc pàucos habebat : cerdotum (Matth. xxvi). Allerips-,quippe intelligendii
Quoddico'vob'isïnlenebris,diciiein lumine; el quodin sunt agere solere annos ambo«poniïfieés, idr est;;-
oie auditis, pfoedicdtésuper tëcta (Mallh. x). Ergo et, principes sacerdotum, qui erànlillo teriipore;Annas;
lïbë ip'Sutnq"ubd:abco dïci videbalur occulte, quo- et Caiplias,quos Lueasevangelista commémorai,nar-
dammodo non dicebatur in occullo, quia non ita rans quo temporecceperilDominusproecursore Joan-
dicëbatufëis quibus dietum fuerat, uitacerelur,, sed ne proedieareregnum coelorum,etcongregar&discipur"
ita"potius, ut usquéqiiàqueproedicaretur.Si ergo diei los. Sicenim,dicil-..Subprincipibus sacerdotum^ Annaet
potest aliquid el palà'm siriitifet non palam, vel in Caipha factumest verbumDomini super Joannem.ïdw
occûlto sinîùielriori iri occulîo,qubmodb dielum est charioefilium in deserto(Luc:, m), etc.-Proindeist«r-
ulvîdentës'videant, et non videant (Marc. îv) ? , Quo- ambo pontifices vicissim.suos annos agebant, et erat
modo-ënim' vïdéàrit,nisi quia palam, non in occullo ? annus Càiphoequando passus esl Chrislus-.Ideo se-
eiLqubmbdbrursus iidem ipsi non videant,,nisi quia - cundum Malthoeum cum eomprehensus esset, adî
non pâlàm, sed in deculio? Èa lanien ipsa,quoeau- illum ductus esl, sed prius ad Annam (secundum.,
dierant; sëd rio'ri iriiëllèxerant,•(alia erant,, ut non Jbaririëriï'j"venerunl cumillo,; non quia collega, sed;
pbssëril juste ac vëraeilêr eririiinari; et.quoliesçun- ' quia socer ejus erat. Et credendum,est secundum
qu'e"iiilërrbgandb'lentaveruni, ul invenirent unde voluntàtem Caiphoeid esse factum, vel etiam domos,
accusarèrif e'uni,sîë eis respondit, ut omnes eorum- eorum ila fuisse positas,, ut non deberet Annas a
reluriderëntur dbli, et calumnioefustràreniur. Ideo irànsëunlibusproeteriri. Sedcunidixisseievangelista,,
dicebat : Quid me interrogas? inlerroga eos qui. au- qiiod eura ligatura miserii Annas ad Caipham,.re^
dîërûnt'jq'uid'iioculùs'sumipsis. Ecce hi sciunt quoe versus est ad locum narralionis ubi. reliqsierai Pt-
dîxërinfego". trum; ut explicaref quod in domo Annoedetrina
Hoecaniëm cumdixisset,unus assistensministrorum ejùs négaiione.coriligerat.
dédit alqpàm Jesu. dicens : Sic respondesp.onlifici? Erat autem, inquit,,SimoiVPetrus stans; elcalefa-
RespOÏtdirJésus': Si mâle, loculus sum,.leslimoiiiîim tiens se. Hoc«récapitulât quod- ante«jam -dixerat ;-
péihibed'eniatè. Siauiem benë,quid nie coedis?Quid deinde quoe secuta sunt,jungit; Dixerunl ergo:ei:
ista rèsborisibriëvërius, marisuerius,',jusiius? Ejus. Nunquid;et lu.ex discipulis-ejus:es ? Negavit ille, et
eninrest' de quo propiiëtica vox proecesserat: In- dixil : Non sum. Jam semel negaveral, ecce iterum.
 901 ÏN S". JOANNISEVANGELIUMEXPOSITÏO. ^ •';«g-«';. 902
Deindeul lerlia negalio compleretur : Dicit ei unus A putabant, a sub DèP stidri'ëtbfibw, parcanf?! Sëd
ex servisponli/icis,cognatusejus cujus abscidiiPetrus iniëlligëridum ésirebs dixisse non sibi licere inierfi-
auriculam: Nonne egotevïdiin hortocumillo? Ilerum cere quemquam éà pà§èhoefësliyîfa'iëqiiâriicëlëljrare
ergo negavit Petrus, et slalim gallus canlavi't. Eccé jam coe'pêrârit,propter"quam dèiiîgrëssu"eriàrrï proe-
mediciest compléta proediciio,oegroticonvicla pfoe- tcTrii'coritàniinarîîïieliîebâT.Ità~né oirduroistis; falsi-
sumptio. Non enim factura est qûdd ïsie proedixerat: Israernoe"?'Il'ane'om'nemsënsum himia riialitia- për-
Animammeampro le ponam {Joan. xm), sed facilita didislls; ut ideo Vosa sanguine'innbeenfis impollblps
esl quod ille proedixerat : Ter nie negabis "{'Maiili. esse:crc'dât'is,qfliâ ëuïfl fùridëriduhrallèrf traditiis?
xxvi). Nûriiquidet Pilairisilltim qui poléstàli éjiis a vobis'
Adducuntergo, inquit, Jesum ad Caipham, ih proe- irigëriiitr occidëndrissuis est'manibus occîsurus? Si;
lorium. Ad Caipham quippe ab Anna collêga et' so- non eum voluïsiïs occidl, si non- ihsidiati' estis, s'u
cero ejus dixerat missum. Sed si ad Caipham, cur nom vobis tradëndtfnï pecunia'comparastis; si noir'
in proetorium, quod' nihil'aliud vbll imëlïïgt quam ccmpreheri'drslls, virixisiis; a'ddùxislis, oidislis, si;
ubi proeses Pilatûs habitabat ? Aut igitur" aliqùa nbn oecidëridùmg"ëntiliuni"nrariibus; bbtulîstis, voeï^
urgente causa de domo Annoe, quod ad aùdi'èridiim bus popo'scilis,riori eunia vobiB'inlerféetum jàcta le.
Jesum ambo convenerant, Caiplias perrèxëràl àd " Si auteur illis omnibus'vëslrisproeeëdèntibus fàclis,
proetorium proesidis, efsocero suo Jesum' rélîquë- etianï Cru'cifigé,Crucifige, clamasiis', aodiie" quod'
rat audiendrim; aut" ih domo Càiplioe proelOfiuiii contra vos'etiam Prbpiiëlâ cl'âmat, Filii'- homvmm,
Pilalus acceperat, et" tanlà domus erat, ut "seor- dénies-eorum'ariiiaréi sagiiloe; et lingua eorumma-
sum habilanlem Dominumsuum , seorsura judicem clioerâacuia' (Psal. rvi); Ecce- qûibusarmis, quibus
ferret. sagittis; qua machoerajuslunr iriterfëcistis; quandb-
Eral autem niane, et ipsi"(ii est; qui dû cebâtii Je- vb'bis--ïnterfi:cere*quemquàm"norilicere dixisiis. Uiiic
sum) non inlroierunt in proetorium.Hoc est, iri eam est quod ad: comprëlfendendum-Jesum, cum sacer-
parlera dbraus quam PilatuS tenebal. Ipsa eraTdo- dotum"non"vemssent priiieipôs, sedriïisïsséni; Lu--
mus Càiplioe; cur autem non introieriht' ihproelb- cas' tamen- evàrïgelîsla-iri" eodèm suoe iianaribnis'
riuin expbnenscausam : Ut non contaminâteiiluf,in-- lbco : Dixit autem, ïhquit; Jésus ad eos-qui vénérant
quil, séd manducarenf Pascha. Dies eriirù agërë âd se'prihcipes sucerdbtumet mngisirutus'templï, et!
coeperanl Azynioruin, quibus' diebus coht'amiiïatiO' S'êniores: Quasi ad ialroneirtexistis; etc. {Eue: xxir):
illis, erai in aliéuigënaeliab'icaeurmirinirare. O impià" Sicut' ergo priheipes sacerdbîum:noir per" sëipsos;•
coecitas! Tiïnebant ne iiabitâculo'vid'élicetcohlami- -,; sed7per quos miseront ad comprelïendendùm^Clirii
narenlur aliène, et non conlaminarentur scelere' slmn; quid3 alrnd' quamipsir iri suoe'jiissibhis-potë-
propriô. Alienigenoejudîcis' proetorio cohtaminari staleyeiierunt ?'sic oyesquicrucifigenduni' Christum-
timebant. el fratris innoceuiisr sanguine non lime- iriipiis vocibus clàmaverunt, non quidempersëipsos',
b'ani; uitioé sblbni intérim dicam, ubi rëa malorum sed'eum tamen ipsi per illum qui eorum clâmore'ad=
conscientia lenebalur. Nam quodr eliam Dominus lioc nefâs impulsiisest occideruni. Quod"vero'Jôan*-
erat; qu'r eorum impielaie dueebatur ad mortem; et nés evangelista"subjimgrl*: Ui sermo Jéswimpl'èrël'ur
vitoedaior-occidébaïur, noii eorum consciëntioe,sed' que'mdixil signifiions--quaesset morte riioriluîms. N'ont
ignoranlioedëpuleiur. hic moriem crucis vùll inlelligi; sed'quod'eum 5Ju-
Exiil ergo Pilalus ad eos foras; et dixit : Qitam ac- doei forent" genlibus Iradituri; lioc est; Rpmanis.-
cusalionemafferlis adversushominemhune?'-Respon- Nâm«Pilalus Romarins'erat, eum-quiiri Jud%am.R'o=-
derunt"et dixerunl ev'rSi noir esset hic muiëfactor, mani'proesid'ènimiserant'; Ut! ergo isle- sernw-Jésui
non tibi tradîâissemus eum. Interrogentur- atqrie re- iinplêreiur; id est; uteum Sibi traditumgentës- iii-
spondearii ab immundis spirilibus iibërari; lânguidf tërficcrenl; quodi:Jésus' friiurum: esse" proedixerat;
sanaii) lëprosi nrundati, surdi audiëriies, mûri'lo- idêo Pilalus; qui Rbnïanus^Judex" erat, cum veilet
jquentes, coecividerites;,niorrui résurgentes; et quod:JJ eum-reddère Judoeis;ut secundum stiain legenr ju-=
omnia superat, stulti sapienles, utrura sit malëfaclor dicarent' eum; noluerunt*eum« accipere,-:diceiiiesï
Jésus; sed'ista dicebanl de quibus prbpliëtiâjam Nolmmon-lieetinterfw'eté-quemquam. Ac sieimpletusf
ipse dixerat" : RètriBuebant mïlil malà pro- bonis est sermo-Jesuy quèm desua morle proedixit; ut
(Psal. xxxiv). eum a Judoeis traditum interficerent- génies; minoi'ë
Dixit ergo eis Pilalus : Accipite eum vos, et secun- scelerequam-Judoef; qui se isto modo, aDKejiiS*i.v-
dumTegem vesiramjudicatè eum. Dixerunl1-ergo 'ei lërfeeiibne-velul' àliënos facere «voliieruiit,non ut
liidoei: Nobis non licet inierficerequemquam. Quid ebrum"inïiocentiâi sed;'dèmentia>'moristïarelirri:
est quod loquitur insana crudèlitas?"Annon ïntêrfi- Inlromtergo-ïtnimi'inproetorium Pilalus et voravit
ciebant, quem interficiendum offérebant? An forte Jesum, el dixit ei : Tu es'tex Jbdoeorum? et respondit
erux non inlerficil'?'Sic dèsipiunt; qùi'nonsectân- JesusTA^iemeiipso-lmc-dicis;aiv-aUv'tibv'dixeruni dé
lur sed insectantur sapiëîitîàm. Quid' estàutem : me.'/SciebatuliqueDominus erquodipseintêrroga^
Nobisnon licet inierficere quemquani'(lixod. xxli)? vit, et' qùôd ille resporisurus fuit; sed tamen diei
simalefactor est, cur non licet? Nonne lex-eis proe- voluit, nonui-ipse-scirel; sed^n conscriberetur-quod
cipit ne malëfacloribus, proesertim qualem istum nos-ui scîremus voluil1.'
DOS BED^E VENERAB1LISOPERUM PARS H. — EXEGETICA GENUINA. 904
ResponditPilatus : Nunquid ego Judoeussum? Gens A J sed non est de hoc mundoi Et cum probaret dicens :
tua el ponlificestradiderunt le mihi. Quid fecisli? Re» Si ex hoc mundo esset,regnummeum, minislri mei de-
spondit Jésus : Regnummeum non esl de hoc mundo. certarent ut non traderer Judoeis, non ait : Nunc au-
Si ex hoc mundo esset regnum -neum, minislri mei lem meum regnum non est hic, sed non est HINC.Hic
ulique decertarent ut non traderet- Judoeis. Nunc au- est enim regnum ejus usque in finem soeculi,habens
tem regnum meum non est hinc. Hoc est quod bonus inter se commista zizania usque ad messem. Messis
Magister scire nos voluit. Sed prius nobis demon- enim est finis soeculi, quando messores yenient, id
stranda fuerat hominum de regno ëjus opinio, sive est, angeli, et colligenl de regno ejus omnia scan-
gentium, sive Judoeorum, a quibus id Pilalus au- dala (Matth. xm). Quod ulique non fieret, si regnum
dierat, quasi proplerea fuisset morte plecteridUs, ejus non esset hic. Sed tamen non esl hinc, quia
quod illicitum affectaverit regnum, vel quoniam so- peregrinatur in mundo (II Cor. v). Regno quippe
ient regnaiuris invidere régnantes. Et videlicet ca- suo dicit : De mundo non eslis, sed ego vos de mundo
vendum' erat, ne hujus regnum sive Romanis, sive. elegi (Joan. xv). Erant ergo de mundo, quando re-
Judoeis,essét adversum. Poterat aulem Dominus quod gnum ejus non erant, sed ad mundi principem per-
ait : Regnum meum non est de mundo hoc, etc., ad tinebant. De mundo est ergo quidquid humanum a
primam inlerrogationem proesidis respondere, ubi ei B ' vero quidem. Deo
creatum, sed ex Adam vitiata at-
dixit : Tu es Rex Judoeorum? Sed cum vicissim in- que damnata siirpe generatum est. Factum est autem
lerrogans utrum hoc a semetipso diceret, an audis- regnum non jam de mundo, quidquid inde in Christo
set ab aliis, illo respondente ostendere voluit hoc regeneratum est. Sic enim Deus nos eruit de pote-
sibi apud illum fuisse a Judoeis velut crimen ob- siate, tenebrarum, et translulit in regnum Filii cha-
jecium, patefaciens nobis cogitalioneshominum,quas ritalis suoe(Coloss. i); de quo regno dicit : Regnum
ipse noverat quoniam vanoesunt (Psal. xcni). Eisque meumnon esl de hoc mundo, vel : Regnum meumnon
post resppnsionem Pilati jam Judoeis et gentibus op- esl hinc.
portunius aptiusque respondens : Regnum, inquit, Dixit ilaque ei Pilalus : Ergo rex es tu? Respondit
meum non est de mundo hoc. Quod si interrogante Jésus : Tu dicis quia rex sum ego. Non quia se re-
Pilato continuo respondisset, non eliam Judoeis, sed gem limait confiteri, sed tu dicis ita libratum est,
solis gentibus hoc de se opinantibus respondisse vi- ut nequé se regem neget (rex est enim, cujus re-
deretur. Nunc vero quoniam respondit Pilatus : Nun- '« gnura non est de hoc mundo), neque regem talem se
quid ego Judoeussum? gens tua et ponlifices tradide- esse fateatur, cujus regnum puletur de hoc mundo.
runt te mihi; quid fecisti? abslulit a se suspicionem Q ^ Talem quippe sentiebat qui dixerat : Ergo rex es lu ?
qua posset pulari a semetipso dixisse quod Jesune cui responsum esl :Tu dicis quia rex sum ego. Di-
regem dixerat esse Judoeorum, id se a Judoeis au- etum est enim Tu dicis ac si dietum esset : Carnalis
disse demonstrans. Deinde dicendo : Quid fecisti? carnaliter dicis. Deinde subjungit : Ego in hoc natus
salis oslëndit illud ei pro crimine objeclum., tan- sum, el ad hoc veni in mundum, ul teslimoniumper-
quam diceret : Si regem te negas, quid fecisti ut hibeam veritati. Nam iproducenda hujus pronominis
tradereris mihi ? quasi mirum non esset si puniendus syllaba, quod ait, in hoc natus sum, tanquam dixe-
judici traderpiur, qui se diceret regem. Si aulem rit : Iri hac re nalus sum ; sed corripienda, tanquam
hoc non diceret, quoerendumabillo esset quid aliud dixerit : In banc rem nalus sum, vel : Ad hoc rialus
fore fecisse!, unde tradi judici dignus esset. Audite sum, sicut ait : Ad hoc veni in mundum. In Groeco
ergo, Judoeiet gentes, Audi, circumcisïo, audi, proe- namque Evangelio nihil est hujus locutionis ambi-
putium. Audite, omnia régna lerroe. Non impedio guum. Unde manifeslum est eum temporalem nati-
dominalionemvestram in hoc mundo. Regnummeum vitatem suam hic commémorasse, quia incarnatus
non esl de hoc mundo. Nolite meluere metu vanis- venit in mundum : non illam sine initio, qua Deus
simo, quo Herodes ille major cum Christus natus erat, per quem Paler condidit mundum. In hoc ergo
nuntiarelur expavit, et tôt infantes, ul ad eum mors 1) 1 se dixit natum, id est, propier hoc natum, et ad hoc
perveniret, occidit, fimendo quam irascendo crude- venisse in mundum, ulique nascendo devirgine/ut
lior (Matth. n). Regnum, inquit, meum non est de teslimonium perhibeat veritati. Sed quia non om-
hoc mundo. Quid vullis amplius? Venite ad regnum nium est fides, adjunxit atque ait : Omnis qui est ex
quod non est de hoc mundo. Venite credendo, et veritaie audit vocemmeam. Audit utique inlerioribus,
nolite soeviremétuehdo. Dicit quidem in prophetia de id est, obaudit voci meoe: quod tanlumdem valeret
Deo paire : Ego autem constilulus sum.rex ab eo su- ac si diceret : Crédit mihi. Cum itaque Christus le-
per Sim montem sanctum ejus (Psal. n) ; sed Sion siiraonium perhibeat veritati, profecto teslimonium
illa, et nions ille, non est de hoc mundo. Quod enim perhibet sibi. Ejus quippe vox est : Ego sum Veritas
ejus-regnuni, nisi eredentes in eum de qtiibus dicit : (Joan. xiv). Et dixit alio quoqùe loco : Ego teslimo-
Dehoc mundonon sunt, sicut et ego nonsum de mundo, nium perhibeo de me (Joan. vin). Quod vero ait :
quamvis eos esse vellet in mundo. Propter quod de Omnis qui est ex verilate audit vocemmeam : gratiam
illis dixit ad Palrem : Non rogo ut lollas eos de eam comniendavit, qua nos secundum proposiium
mundo, sed ul serveseos a malo (Joan. xvn). Unde et vocat ; de quo prpposito dicit Apostolus : Scimus
hic ribii ait i .Regnummeum non est in hoe mundo, quià diligemibusDeum omnia coopérant!»'in bonumt
 SOS IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPÔSITIO. 90(j
th qui.secundumproposituni vocali simt(Rom. vin). A A Dixit enim quid deinde fecerint milites, Pilatum
Proposilum, scilicet vocantis, non vocatorum. Quod . tamen id jussisse non dixit.
alibi aperrius ila positum est : Collabora Evangelio Elmilites,inquit, plectetilescoronam de spinis, im-
secundumvirtutem Dei salves nos faeienlis, et vocantis posueruntcapiti ejus, et vestepurgurea circiimdederunt
vocalionesua secundo,non secundum opéra nostra, sed. yeum, et veniebanlad eum, el dicebanl : Ave, rex Ju-
secundumsuum propositum-et gratiam. (Il Tint. i).. doeorum,el dabanlei alapas. Sic implebànlur quoe de
Nam si, naluram. cogiteraus, in qua créait «sumus, se proedixerat Chrislus. Sic martyres informabantur
cum omnes Veritas creaverit, quis non est ex Veri- ad omnia quoe persecutores libuissel facere perle-
taie ? Sed non omnes sunl quibus datum esl ut au- renda. Sic paulisper oçcultala Iremenda potenlia.
diant Verilalem, hoc est, obediant Verilali, et crp- Sic regnum quod de hoc mundo non eral, superbum
dantin Veritalem, quia id ex ipsa-Veritaie proesla-.. . mundum, non atrocitate pugnandi, sed patiendi.hu-
-"
tur, nullîs procul dubio proecedenlibus meritis^ne mililate, vincebai. Sic illud granum muitiplicandum •
gralia non sit-gratia. Si enim dixisset : Omnis qui seminabatur horribili contumelia, ut mirabili pullu-
audit vocem meam, ex veritaie est, ideo dielum ex larel in gloria. ..,.-
verilale pularetur, quia obtempérât veritati; ^ion . Exiil iterum Pilalus foras, el dicit eis : Ecce ad- '
aulem hoc ait, sed ait : Qmnisqui est ex verilate, au- B ' duco eum foras, ul cognoscatis
quia in eo nullam cau^
dit meamvocem..Ac per hoc non ideo est ex Verilate, sam invenio. Exiit ergo Jésus portons spineam coro-
quia ejus audit vocem, sed ideo audit, quia ex Veri- nam, el purpureum veslimenium. El dicit eis : Ecce
late est, id.esi,'quia ho.ciili donum ex Verilate col- homo. Hinc apparet non ignorante Pilato hoeca mi-
lalum est. Quod quidquid est aliud, quam douante liiibus facta, sive jusseril ea, sive permiserit, illa
Chrislo, credi in Christum? scilicet causa quam supra diximus, ut hoecejus In—
Dixit ei Pifatus : Quid est veritas? (Nec exspeciavil dibria iniraici libeniissime biberent, el ultêrius san-'
audire responsura.) Sed cumhoc dixisset, iterum exiit guinem non silirèût. Egreditur ad eos Jesusporlans
ad Judoeos,el dixil eis : Nullam invenio in eo çausam. : spineam coronam et purpureum vesiiraenium ; non
Est autem consiteludout unum dimitlam vobis in-Pa- clarus imperio, sed plenus opprpbrio, et dicitur
scha. Vullis ergo dimitlam vobis regem Judoeorum? eis : Ecce homo. Si régi invidelis, jam parcitp, quia
Credo,,cum dixisseï Pilalus Quid est veritas ? in raen- .-",dejectum videtis. Flagellatus esl, spinis corpnalus
tem illi venisse conlinuo consueludinera Judoeorum, est, ludibriosa veste ainictus est, amarissimis"convi-
qua solet eis diniilti unus in Pascha ; el ideo non ciis illusus est, alapis coesus. Fervel ignomitiia, fri-
exspeciavil ut resporideret ei Jésus quid est veritas,. gescat invidia. Sed non frigescit,inardescil potius
ne.mora fieret,, cum recbluissel morem quo posset et increscit. .
eis per Pascha dimilii, quod eum valde çupîvisse Cum enim vidissent eum ponlifices et minislri, cla-
manîfeslum est, Aveili tamen ex ejus corde non mabant dicenles: Crucifige,crucifige. Dicit eis Pilalus :
poluit Jesum esse regem Judoeorum, tanquam lioc Accipiteeumvoselcrucifigileeum, Ego enim nm in-
sibi, sicut,in lilulo, ipsa Veritas fixerit, de qua quid venio in eo causant. Responderunt ei Judoei : Nos
essel interrogavit. Sed hqeaudito, clamaverunl rur- ligem habemus, et secundum tegem débet mori, quia
sum omnes dicenles.: . • Filium Dei se fecit. Ecce altéra major invidia : parva
Non hune, sed Baràbbam. Eral autem Bârabbas illa quippe videbalur, velut affectaloe illicito ausu
latro. Non reprehendiriius, o Judoei,quod per Pascha regioepolestatis; et lamen neuirura sibi Jésus men-
liberalis nocenfem, sed quod occidilis innocentera. daciler usurpavit; sed ulrumque verum est, et uni^
Quod tamen nisi fieret, verum Pascha non;fieret. genitus esl Dei Filius, et rex a Deo constitulussuper
Sed umbra verilalis a Judoeis erranlibus tenebatur, Sion montent sanctum ejus (Psal. 11), Et ulrumque
etmirabili dispensatione divinoesapientioe, per ho- nunc demonstraret, nisi quanto erat polëntior, lanto.
mines fallaces ejusdem umbroeveritatis implebatur, mallet esse palienlior.
r» Cum ergo audisset Pilalus hoc verbum, magis li-
quia, ut verum Pascha fieret, Chrislus velut ovis im-
molabalur. • - muit, ei.ingressus est proetorium iterum, el dicit ad
; Jesum: Unde es lu? Jésus autem responsumnon dédit
CAPUTXIX. ei. Hoc sileniium Domini Jesu Chrisli non seniel
CumJudoeiclamassent non Jesum sibi a Pilato velles factum, collatis omnium evangelistarum narrationi-
_diniiiri per Pascha, sed Baràbbam latrcnem, noni bus, reperilur el apud principes sacerdolum, et apud
salvatorem, sed interfeelorem, non daiorem vitar^ i Herodem, quo eum, sicut Lucas indicat, miserai
sed ademptorem, '.',"" Pilatus audiendum (Luc. xxin), et apud ipsum, ut
Tune apprëhendilPilatus Jesum, èl flagellavil. Hoc; non frustra de illo prophelia proeGessërit: Sicut
agnus
autem Pilalus non ob aliud fecisse.credendus est,, coram tondenle se sine voce, sic non os suum
aperuit
nisi ut ejus injuriis Judoei sariaii suiïicere sibi exj-- (Isai. LUI).Tune utique,
quando ïnlerrogantibus non
slimarent, et usque ad ejus morlem soevlredésiste-, - respondit. Quamvis enim quibusdam interrogalioni-
rént. Ad hoc perlinet quod idem proeseseliam co-- bus soeperesponderit, tamen propier illa in
quibus
liorlem suam permisit facere quoe,sequuntur; aut,t. noluil respondere ad hoc data est de agno
similitude,
fortassis et jussil; quamvis hoc evangelista lacuerit. ul in suo silenlio non reus, sëd înnocens baberelurj
PATROL. XGII, '29
90? BEDJ1 VENERABILÎSOPP. PARS ÎI. SËCT. 1. — EXEGETICA GENUINA. Ôi'sg
Cum ergo judicaretur ubiçunque non aperuit os suum, '.K. el
' foras Jesum, sedilpro tribunali in loco qui dicitur
sicril agnus non aperuit, id est, non sicut maie sibi Lilhoslrotos, Hëbraicë aulem G&hbàtha:Erat ùutem
conscius, qui de peccalis convincèbàlur suis; sed Parascéve paschoehora:quasi sexia. Qua-liora's'ii'Do-
sicût mansuetus, qui pro peccalis immolabâlur'alie- minùs crucifixus, propier.«vangelisloe alterius tpsii-
' '"-mohium, qui «dixil-.Etat autant hora tertio, et eruci—
nis. '.'"'"''
Dicit ërgoei Pilatus: Mihinon loqùëris? Néscis quia fixerunl eum (Marc, xv) :«quoniamriiagna discepla'tio
poleslatem habeo ctucifig'ere U, el potesiatem liabëo ' solet oboriri, cum ad ipsiim locum ubi crucifixus
dimilterë? ResponditJésus : Non habites advëtsus iile narratur ventum fuerit,"ut poiuérimus, si Dominus
toteslatèm ullam, nisi libi dalum esset desuper. Pro-- voluerit, disseremiis. Cum ërgo pro tribunali sedis-
flerea qui me Iradidit libi, majus peccalum habet. sel Pilalus,
Ecce respondit, et tamen uhicrinquë -non "respondit, Dicit Judoeis : Eccerea-vester. Illi autem clàma-
non sicut reus sive dolosus, sed,sicut agiras, hoc banl : Toile, toile, ctucifigeeum. Dixil eis Pilatus!
esl, sicût simplex atque inhoceris non aperuit os Régëm vestrum crucifigam? Adhuc terrorëm quem de-
suum. Proinde ubi non respondebàt, sicut Ovissile- Coesàre irijeeerant superare cohatur,' de ignbminia
bai ; ubi respondebàt;, sicut paslor docebat. Disca- eorum volens ebs frarigere, dicendo ï Regemvestrum
mùsergb quod dixit, quod et per Apostoluriadocuit; B crucifigam?quos de ignothinia Christi 1 mitigare non-
quia non est poteslas nisi a Deo (Ront.: xm) ;".ël quia polëràt, sëd timoré riïdx-vïncitur.
plus peccal qui'poteslali innbcentem oecidendum Responderuntenim ponlifices."Non habemusregeni
liVoreiradii, quam polestasipsà, si eum' timoré al- nisi Coesarem:Tuiic ergo iradidit eis illum, ul crucifi-
terius màjbris poteslàiîs occidit. Talëra quippe Deus géretur: Apertissime quippe cbntrà Coesàreirivenire
Pilato dèdëraf poleslatem, in éssét etiam-sùb Goesà-/ videretur; si rëgein se nqri h'aberë nisi Coesarem
ris potestate* Quaprppier : Non haberes, inquil, ad- profileniibus alium régem Veîitirigerere, dimitletido
venus nie poleslatemullam, id est, quàntulaincunque impuiïitum, quem propter hos^ausus ci --.iradiderunt
liabéSi nisi lioc ipsum quidquid est, libi essetilatum oecidendum.-Tradidit ergo eis illum, ut cr-ucifigere?
desupet. Sed quoniam scib quantum -sit,'non enim' IH'PÎ- Sed nunquid- aliud ante «Pupiebant; quando di-
lanlum est, ut libi omnimodo liberum sit, propler- cebat : Accipiteemh vos,ëi crucifigile'i'vel etiam su-
ea qui me iradidit libi, majus peccalumhabèl. lllë me ' perius : Accipite eum vos, el secundumlegemveslram-
quippe tuoe potestati iradidit invidendo, lu vero- judicale eum? Cur auiem lioc illi lantopere voluerunt,
eànidem poieslàlëmin méexercildruses metiiendo, dicenles : NoSis non licet inierficere quemquam?et
Nec limendo quidem proesertiffi innocentem homo omni modo instantes ut non-ab pis, sed a proesideoc
'
hominem débet occidere,' sed tariien id zelàndo fa- *-*çideretur, et ideo eum Oecidendumaccipere récusan-
cere mulio majus malum est quam limendo ; el ideo tes, si lune eum accipîunt oecidendum? Aul si hoc
noir ail verax Magister : Qui me libi tradit, ipse pec- non sit,,cur dielum est : Tune ergo tradidit eis Muni, '
calum habet, tanquam ille non haberer;sôd ail : ut crucifigéretur? An aliquid mterest? Plane inier-
Majus Habit peccalum, ul eliam se habere inlellige- est. Non'ësi enim diciùm : Tune ergo iradidit «eis
ret. Néque ënim proplerea illud riullum est,, quià illum, uterucifigerenteum, sed ul -crucifigéretur,id
majus esl. est, ut judicio ac poteslale proesidis crucifigéretur.
Èxihde quoerebal Pilatus dimillere eum. Quid est Sedideo illis iraditum dicil evangelista,:ut eos cri---
hoG quod- dietum est, exiiidé, quasi Untëajam non mine impljcatos,.a qupalieni esse conabantpr, oslen-
qùoerëbâi? Lege superiora, et inveniés jamdudum derpi. Non enim faceret hoc Pilatus, nisi ut id quod
eum quoerere dimîitere Jesuïri. Exinde ilaque intel- eos cupere cernebat implerel. Quod prgp s.equiiur,;
ligenduni esl, propier lioc, id est, ex hàc causa, rie ;, .Susceperunitiulem Jesum, et eduxemnt, Pptesl ad
hà'bërëf peccatum occidendo innoeëritém sibi tradi- milites jam referai apparitor.es nroesidis,Nam postea •
tùrii, quamvis minus peccans quam Judoei, qui eum evïdenlius dicilur : Milites ergo cuin crûcihxment-
illi iradiderunt oecidendum. Exinde ergo, id est, p eum. Qnamvis evangelista eliam si lolum Judoeis.
ideo, rie hoc" peccatum'-faceret, non nunc primum, -iribuil, roerito facil. Ipsi enim susseperunt.quod avi--
séd al)initio quoerebant eiini dimillere. dissime flagilaverant, et ipsi fecerunt qui.dquiduî.
Judoei aulem claniabanl dicenles: Si.hunç diiniltîs, fierel exlorserunl. Judiçante alque damnante Pilato
nones gmicv.sCoesaris.Omnis enim qui se regemfacil, pro tribunali, Dominum noslrum Jesuni Chrislum
cbnlrddicii Coe'sàrLMajorera timorem se îngérerè pu- ôra quasi sexta susceperuni et éUûxeruiil.
t;îverurit Pilàlo ieriendo dé Coesare, ut occideret - Elbajùlâns sibi criicem, exiit jn-eum qui dicitur.
Christum, quam superius Obi dixërrait : Nos legeni Calvarioelàcum, Ilebraice Golgoiha,ubi eum crucifxç-
liabemùs, el'seciindum lëgéni débet mori, quia filium' riinl. Q[ridesl ergo quod Marcus eyangelisia dir.it :
Dei se' fecit. Ebrurii legem"quippeille nbn timuii ul Erat auleni hora tertio, el .cruçifixerunleum (Mure.
oeeidèrei, séd magis Filium Del limuii ne occideret. xv), nisi quia hora lerliâ crucifixus ési Dominus lin-
Nuiic vëro iionsic bbtiiil conieninere Coesarem,au-' guis .Judoeorum,horâ sexia manibus militum, ul in-'
dorera ppiëslàlis"suas, quemadmpdum legem'geniis' lëlligamus horàm quiritam jani fuisse"iransâctain,
«lieii'oe.'Àdliuclamèrievàrigelisla.sëquïtur; el dicil :' pi aliquid de sexia coeptuin,quando sedil pro tribu-
' Pilalus
ergo'cùm'âudissel hos sermones, adduxii nali Pilalus, uuoedicta esl a Joarine, h.oraquasi sextal
 §0§ IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSITÎO. ÔiO
El cum ducerelur ut ligno cum duobus latronibus con- A . cent, exiil in eum qui dicitur Calvanoe locum , Hc-
figerëlur, et juxla ejus crucem gërerëntur qrioegësia fcratce Golgolha , 'ubi eum ctucifixerunl; el cum ec
narranlur, hora sexlà intégra conipleretur; ex qua'' alios duos, hinc el hinc, médium aulem Jesùm. Isli
hora iisque ad hbnarii, sole obscuràlo, tcriebras duo lalrones eranl, sicul aliorum èvangelislarum
facfas, iriûni evângëlisiarum, 'Matùioei,Marci, Lucoe narratioiie didiciraus (Marc, xv; Luc. xxiu), cum
conipstaiur aUcibrilas. Est pi à!ia hujus quoeslibnïs, quibus crucifixus, et inler quos'1fixus esl Christus ,
ut nbphic âcpipiàtur horâ sexia diei, quia nec Joari- de quo proemissadixerat propliétia : Et intér iniquut
'
nës ait : Erat auiem hora dièi quasi sexia; sed ait : '" deputatus esl (Isai. uv).
Ergiaulem Parâscëve paschoehora quasi sexia. Para- Scripsit autem el lilulum Pilalus, el posuit super
scévé auiem Latine 'proeparatioest : Sed isto vérbo crucem.Erat aulem scriptum : Jésus Nazarenus, Rex
Groecoïiberitius utuntur Jikloei, in hujusmodi obser- Judoeorum.Hune ergo titulum mulli legerùnt Judoeo-
vatibriibus, eliam qui magis Latine quam Groecèio- rum, quia prope civilatem'eral locusubi crucifixus est
quuriiurr Erat auleni praêparaiio' paschoe. Pascha Jésus; el 'scriptumHebràice, GrèceH Latine: Rex Ju-
vero nostrum, sicut dicit Aposiolus, immolatus'est doeorum. Hoe quippe 1res liiiguoe ibi proe Coeteris
Chrislus (I Côt. v). Cujus paschoe proeparationem, si' " eminebant : Hebroeapropier Judoeosin lege Dei glo-
abiiorà nocifs nona computemiis (tune enirii viden- B rjanies ; Groecapropier gentium sapienles ; Lalina
tur principes sàcërdoturri proenunliasse Domini im- propier Romanos muliis ac pêne omnibus jam lune :
molaiioriém, dicenles -.Reus est mortis, cuiri adhuc genlibus imperanles. '
in domo poniificis audirëtur ; unde congruënter a'cci«- Dicebanl-ergo Pilato ponlifices Judoeorum; Noli
pïiur inde coepisseproeparationem veri Paschoe, cu- scribere : Rex Judoeorum, sed quia ipse dixil : Rex
jus Umbraeral pascha Judoeorum, id est, immola-" sum Judoeorum. Respondit Pilalus : Quod scripsi, ;
lionïs Christi, ëx quo a sacë'rdolibus proenuriiiàtus scripsi. O ineffabilehi yim divina»pperalionis, etiam
est immolandtls), profecto ab ea noctis hora, quoe in cordibus ignorantium ! Nonne occulta vox quoedam
nona fuisse cbnvincilur, usque ad horam diei tét- Pilaio intus quodam, si dfci polest, plamoso silenlio
liàm; qua crûcifixum esse Christum Marcus evange- personabat quod, lànlo ante in Psalmorum lifieris
lista léslalur, sex horoe sunl, 1res noclurnoe, très ' prbphetalum est : Ne corr-umpasliluli inscriplionem? -,
ditirrioe.'Uridein hac Parasceve paschoe,id esl, proe- Ecce liluli inscriplionem-- non corrompit. Quod
parâliorie immolalionis Christi, quoe ab hora ribclis « scripsit, scripsit; sed eliam ponlifices qui hoc cor-
noria coeptaerai, quasi sexta agëbâtur horà; id est, rumpi volebant, qui dicebanl : Noli scribere, inquiunt,
peracia quinla, jam sexia cùrrere coeperat, quando « Rex Judoeorumr sed quia ipse dixit, Rex sunï Judoeo-
Pilatus tribunal a'scendil. Adhuc enim erat ipsa proe- **rum. Quid loquiriiini, ipsani? Quid fieri contradicitis, ..
paràlio, quoe àb hbrà nqclis iioria coeperat, donëC quod mutare nullo punçlo poteslis? Nunquid enim
fieret quoeproepàrabaturChrisli immolalio,qrioefàcla proplerea non erit verum quia Jésus ail : Rex sum
est, hora (secundumMarçurii) lerlia , non proepara- Judoeorum? Si corrumpi non polest quod Pilalus :
lioriis, sed diei ; eademque sexta non diei, sed proe- scripsit, corrumpi potésr quod Vpritas dixit? Sed ;
paraiioriis, sex ulique hqris a noclis nona usque ad Judoeorum tantum rex Christus est, an et gentium? '
dièi leriiam computatis. Harum duarum solutioiium - Imo et geniium. Cum enim dixisset in proplieiia,
istiùs difficilis quoesiioniseligat quisque quam volet. ; Ego aulem constiluius sum Rex ab eo super Sion,
Méliusaulem quid eligat judicabil, qui de consénsu ' monlem sanctum ejus, proedicansproeceptumDomini ;
Evarigëlislarum, quai bperosissime dispuiala sunl, (Psal. n), ne propier monlem Sion solis Judoeiseum
legeril; Susceperuni aulem Jesum, el eduxerunl eum; regem quisquam diceret constitulum, continuo
£t bajulanssibi crucemx exiil in eum qui dicitur Cal- subjecil-: Dominus dixil ad me: Filius meus es lu.-'
vârioelocum, Hebràice autem Golgolha, ubi eum cru- Ego hodie genui le. Postula a me, el dâbo tibi génies'
cifixerunt. Ibat ergo ad locum ubi eral crucifigendus, hoeredilaiem tuam,' et possessionémtuam lerminot
porlans crucerii suâm Jésus. Grande speclaculum ; L lerroe(Ibid.). Unde et ipse jam per os prbprium lo- •
sed si speclet impietàs, grande ludibrium. Si pietas, " quens apud Judoeos: Habeo, inquil, alias oves,quas
grande inysiëriûm ; si speciei impielas , grande non sunl ex lioc ovili; oportet me el ipsas adducere,
igriominioe documenlum ; si pietas , grande fidei et vocem meam audienl ; el eritunus grex, et unus
'
niôn'umenlurii. Si siieclet impielas, ridët regem , paslor (Joan. x). Cur ergo magnum volumus inlelligi
-
pro virga rëgni, lignuin sui porlare supplicii. Si in hoc lilulo sacranienlum, in quo scriptum erat
pietas, videt regem bajulantem lignum ad Seniet- Rex Judoeorum, si Rex est Chrislus ei gentium ?
ipsUm figendum , quod fixurus fuerat eliam in • quia, scilicet, oleasier faelus est particeps pingue-
fronlibus regum; in eo spernendus oculis impio- dinis oleoe<Rom.xi). Nâm olea particeps facla est
rum, in quo erant gloriâlura corda sancloriim. amariludinis oleaslri. Nam in eo qui de Christo ve*
Dicturb eriira Paulo t Mihi enim absit gloriàri nisi racitër scriplus est tiiulus:i?ea;,Jî<da«WHw,qui sunt.
in cruce'Domini noslri Jesu Christi (Galat. vi),' inlelligeridi Judoei, nisi Abrahoeseiiien, filii promis-
ipsam'crucem suo gestaris iiunîero commëndâbat; sionis, qui sunt èliam filii Del, quoniam non qui (ilii
ef lucerna: !a'rsuroe, quoe sub modio ponerida'non promissionis, d.epulanlurîn semine(fiom.ix);elgei)tes
-
eral, candëlabrum l'erebat, Rajulans ergo sibi ctû- eranl, quibus dicebat : Si autemvosChristi, ergosemen
Oïl BEDJl VENERABIL1SOPP. PARS II. SÉCT. I. — EXEGETÎCA GENUINA. 9lâ
Abrahoe estis, secundum promissionem hoeredes(G«- A nullius coeterorum verba narrationi Joannis esse
/at. m).,Rex ergo Judoeorum Christus, sed Judoeo- contraria. Matlhoeusenira dicendo : Diviseruntvesli-
rum circumcisione cordis ; spiritu, non' Jiitera ; quo- menla ejus:sorlem miitentes (Mallh. xxvn), ad lolam
rum laus non ex hominibus, spd ex Deo -.estj perli- diyisionpm vesiimeniorum vpluit inlelligi eliam il-
nenliunv ad Jérusalem libérant, mairem noslram, lam lunicam pertinere, de qua sorlem miseront,
oeiernam in cuelis, Saram spiritualem ancillara, et quia ulique.omues vestes dividende, in qujbus et illa
filios ejus de domo libertatis ejicienlera (Rom.n), fuit, de ipsa sorlili sunl. Taie est quod ait etiam Lu-
Ideo eiiim Pilalus quod scripsit, scripsit, quia Domi- - cas,: Dividenlesveslimenlaejus, miserunl sorles{Luc.
nus quod dixit;; dixit. xxiii). Dividpnles enim venérunt ad tunicam, de qua
Milites ergo- cum crucifixissent eum, acceperunl facia est sortiiio, ut inler èqs universa vesiimenio-
veslimenla.ejus, et [ecerunt quatuor parles, unicuique rum ejus divisio complerelur. Quid aulem inierest,
militi parlem, ei luuicam.Eral aulem lunica. inconsu- ulruni dicalur : Dividenles miserunl sortes, quod ait
tilis, desuper conlexta per toium. Dixerunl ergo adin- Lucas , an : Diviserunt -sorlem miitentes, quod ait
vicent : Non scindamus eam, sed sorliamur de illa cu- ."Malllioeus? nisi quod Lucas dicendo sortes, pluralem
jus sit, ul Scriptura implerelur dicens: Parlili sunt pro singulari numerum posuit : quoe loeutio Scri-
veslimenlameasibi, et in veslemmeammiserunlsurtem. ? pturis sanclis" însoliia non est, quamvis nonnulli
Factum esl quod volueruiu Judoei. Non ipsi, sed Codices sortent repériaiilur habere, non sortes. Mar- ,
milites qui parebâni Pilato, judicante ipso, cruci- eus ilaque solus videlur aliquara intulisse.quoestïo-
fixerùnt Jesum ; el tamen si voluntates, si insidias, ,. nem, Dicendo enim : Mitlenies sorlem super eis, quis
si .opéra, si iradilïonem, postrpmo si exlorquentes quid: iqlierel (Marc, xy )., tanquam super omni-
clamores eorum cogitemus, magis utique Judoeicru- bus .veslimenlis, non super sola lunica sors sit
cifixerunl Jesum; sed dé partiiione et sortilione missa,, locutus videlur. Sed eliam hic brevius
vesiimeniorum ejus, non est proelereunter loquen- obscurilaipm facil. Sic enira dielum est mitlenies
dum. Quamvis enim oirines evangelisioequatuor hu- sortent super eis, ac si diçerelur : Millentes sorlem
jus rei memineiinl, coeleri lamen brevius quam curn_diyidereniur. Quod ,et factum est ; omnium
Joannes, et'clause.illi, iste vero apertissime, et quoi quippe vesiimeniorum ejus divisio compléta non
paries de- veslimenlis, ejus fecerint, dixit, id est esset, nisî sorte clarûissetquis etiam illam tunicara
qualupr, ut singulas tollerent. Unde apparet quatuor lolleret, ul sic conlenlio dividentiura finirelur, vel
milites fuisse, qui eo crucifigendo proesidi.parue*uni. nulk potius orirplur. Quod ergo ait : Quis quid toi-
Manifeste quippe ait> Milites ërgo cuin,crucifixissent _ leret, quandoquideni hoc sorti deputalur, non ad
eum, acceperunl veslimenla.ejus, et fecefunt quatuor, , omnia quoe divisa sunt vestimenta référendum est.
partes, unicuique militi parlem, et tumeam. Subau- Sors enim missa est,'quis illam lunicam lolleret, de
dieudum esl, acceperunl, ut isle sit sensus. Accepe- qua quoniam narrarp proelermisit qualis fueril, et
runt'.'-veslimenla.;ejus, et fecerunt quatuor partes,- quemadmodum aequalibiis faclis partibus so]a re-
unicuique militi. parlera, Aeeepernnl et. lunicam.; et manserjl, ,quoene coiisçindereiur, venil ïn sorlem,
sic_ loculus esl, rit« de coeteris veslimenlis nullam pro ea posilum est quod ait: Quis quid lolleret, id
sofiem missaraesse videamus, sed de lunica,.quam est: Quis eam tollerpt, tanquam si loium ila diçere-
simulerai) coeieris açteperunl, sed non siniiliter di- lur -.Diviseruntveslimenlaejus, sortent mitleniessuper
viseront. Dejiae enira sequitur.exponens :. Erat au- eis, quis lunicam, quoepartibus oequalibussuperfuerat,
tem lunica inconsntilis, desuper conlexta per toium. lolierel. Quoeratforie aliquis, quid significel in lot
Cur aulem de illa sorlem .miseront,narrans : Dixe- partes vesiimeniorum facla divisio, etde lunica illa
runt,et go, inquit, adinvicëm, Non scindamus eam, soiiiiio, Quadripariila ypsris Domini nostri Jesu
sed sorliamur de illa cujus sit. Apparet itaque in aliis Chrisli quadriparliiani (iguravit ejus Ecclesiam, loto,
•veslibus oequaleseos habuisse paries, ul sorliri ne- scilicet, qui quatuor partibus constat, terrarum orbe
cesse non fueril; in illa vero una, non eos habere p diffusam, omnibus-eisdem partibus scqualiler, id est,
poluisse singulas parles, nisi scinderetur, ul pannos concorditer, distributani. Propier quod alibi dicit
ejus inutiliter lollcrent. Quod ne facerent, ad unum missurum se angelos suos, ut colligant eleelos ejus
eam perveriire sbrlilibnemaluerunt. Hujus.evange- a qualuor yetilis"('Marc.: xm-.). Quod quid est, nisi a
lisioe narrarioni .eonsonat eliam. prophelicum lesii- quatuor partibus mundi, Oriente, Ocèidente, Aqui-
robnium, quod et ipse.continuo. subjungens : Ut lon'e, ei Mpridie? Tunica vero illa sorlila, omnium
Scriptura , inquit, implerelur, dicens : Parlili sunt parliuni.significal unitalera, quoe cliarilatis vinculo
veslimenla mea sibi, elinveslem meam .miseruniso» contineiur. Decharitalelautein loculurus Aposiolus :
em. -Non-enim ait sortit!, sed parlili. Nec_ajt : Sor- Supereminenlioreni, inquit, vitam vobis demoiislro
lienies parlili sunl in coeteris veslimenlis morlem, (Ephes.iy). Et alio loco ait -.Cognoscereetiam super-
omnino.non nominans, poslea dixit : etin.veslemmeam eminenlem scienlioe charilalem Chrisli (Ephes. ni ).
miserunl sorlem, propter illam reliquam. tunicara. , Itemque alibi : Super omnia aulem hoec,charilalem,
De qua •re;dicam,quod ipse donaverit, cum.prius quoe,esl vinculum perfeciionis ( Coloss.ul ). Si ergo
eam quoe eboriri polest, lanquani evangelisioeinter charilas ef supereminentiorem habet viam, et super-
se discrepentj calumniam propulsavero, deraonsirans erainel scienlioe, et super omnia proeceptaest, me-
 015 IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSIT10. • ,, "• DU
• rito vestis.quoesignificatur, desuper contexta perhi- A j lignum illud ubi eranl fixa membra morientis, etiam
belur : incensulilis aulem, ne-aliquando dissualur, cathedra fueril Magistri docenlis.. Ex hac doctrina
. el ad unum pervenit, quia in unum omnes colligii, . sua didiceral Paulus apostolus, quod docebat quando
sicut in aposlolis, cum esset etiam ipse numéros dicebat : Si quis aulem suis, et maximedomesticisnon
duodenarius, id est, quadriparlitus inter omnes, et providet,fidemnegal, el esl infidelidelerior (I Tint. v).
omnes essent interrogari, solus Petrus respondit :, Quid aulem cuique tara domeslicum quant parenles
,- Tu es ChrislusFilius Dei vivi (Mallh.vi). El ei diei- . filiis, aut pareniibus filii ? Hujus itaque saluberrimi
- tur : Tibi dabe clavesregni coelorum.{Ibid.);.tanquam prrecepli, ipse magister sanctorum, de seipso ennsti-
, Jigandi et solvendi solus acceperit polestalem, pum tuebat èxemplum, quando non ut famuloe Deus,
- .et illud unus pro-omnibus dixerit, et hoc cum omni- quam creaverat et regebat, sed ut matri homo de
bus, tanquam personam gerens ipsius unitatis acce- qua creaius fuerat, et quam relinquebat, alterum
perit. Ideo unus pro omnibus, quia imitas est in om- prose quodammodo filium providebat.Nam (Airhoc
. nibus. Unde et hic cura dixisset desuper conlexta, feceril, quod sequilur indicat. Ait,enim evangelista :
• addidit per totum. Quid si referamus ad id quod Ex illa hora accepit eam discipulus in sua, de seipso
significat ; nemo ejus est expers, qui pertinere. dicens ; sic quippe de se commemorare solet, quod
_ inveniturad lolum a quo lolo, sicut Groecaindicat B eum diligebat Jésus, qui utique omnes, sed ipsum
lingua calholica voealur Ecclesia ? In sorte aulem proecoeleriset familiarius diligebat, ita ut in convi-
. quid nisi Dei gralia commendala est ? Sic quippe in vio super pecius suum discumbere faceret. Credo ut
uno ad omnes pervenit, cum sorsomnibus placuit, istius Evangelii, quod per eum fuerat proedicaturus,
quia et Dei gratia in unitate ad omnes pervenit ; et divinam excellenliam hoc modo altius eornmenda-
cum sors millitur, non personoecujusquam,.vel me- ret. Sed in quoesua Joannes malrem Dominiacce-
rilis, sed occullo Dei judicio cedilur. Nec ideo ista, pit ? Neque enim non ex eis erat qui dixerant ëi :
- non aliquid boni significasse quis dixerit, quia per Ecce. nos dimisimus omnia, el seculi sumus le; sed
. malos-facla sunl, non scilicet per eos, qui Christum ibi quoque audierai : Quicunqueista dimiserit propier
• seculi, sed
qui sunt perseculi. Quid enira de ipsa me, accipietin hoc soeculocenliestantum (Mallh. xix).
cruce diciuri sumus, quoecerle similiter ab inimicis Habebat ergo ille discipulus cenluplieiler plura quam
• alque impiis Chrislo facta el impactaësi? Et.iamen dimiserat, in quoe susciperpt ejus- malrem qui illa
ea significari recle inlelligilur,-quod ait Apostolus : - donaverai. Sed in ea socielate healus Joannes perce-
Quoe-sitlaiiludo, et longiludo, el alliludo, et profun-. perat centuplum, ubi nemo dicebat aliquid suum, sed
.. dum(Ephes. ni). Poslremo quid esl quod pmnesno- . erant illis omnia communia, sicul in Actibus aposlOr
, verunl signum Chrisli, -nisi cr.ux Christi ? Quod si- lorum scriptum esl (Acl. n). Sic enim aposloli erant
-- gnum nisi adhibealur sive fronlibus credentium, quasi nihil habentes, el omnia possidenlcs(llCor. vi),
sive ipsi aquoeex qua regenerantur, sive oleo quo el distribuebalurunicuiqueproul cuiqueopus erat ( Act.
chrismate ungunlur, sive sacrificio quo aluntur, ni- u); unde inlelligendum est sic distribuium fuisse huic
• hil eorum rite perficilur. Quomodo ergo per id quod _ discipulo quod opus eral, ut illic eliam beatoeMarioe
: mali faciunt nihil boni significalur,-quando per cru- lanquam malris ejus portio ponerelur. Magisquesic
cem Chrisli quam fecerunt mali, in celebralione sa- debemus accipere quod'dietum eslr: Ex illa liorâ
cramenlorum ejus, bonum nobis omne signalur ? El suscepit eam discipulus in sua, ul ad ejus curant
milites quidem, inquit, hoecfecerunt. quidquid ei esset necessarium, perlineret. Suscepit
Stabant aulemjuxla crucem Jesu, mater ejus, étso- ergo eam in sua, Esa,proedia, quoenulla proprie pos-
ror malris ejus Maria Cleophoe;el Maria Mggdalene. sidebat, sed officia, quoepropria dispensalione exse-
Cumvidissel ergoJésus malrem, el discipulumstanlem quenda curabat. Deinde subjungit :
quem diligebaiv dicit matri suoe: Millier, ecce filius Poslea sciens Jésus quia omnia consummalasunl,
tuus ; deinde dicit discipulo : Ecce mater tua. El ex ul consummarelur Scriptura, dicit : Sitio. Vas ergo
illa hora accepit eam discipulus in sua. Hoecnimirum j) ] posilum erat aceto plénum. Illi aulem spongiam plé-
est illa hora de qua Jésus aquam conversurus in vi- num acelo, hyssopo circumponenles, oblulerunl ori
nura dixerat matri: Quid mihi et libi est, niulier? . ejus. Cum ergo accepissetJésus acelum, dixil : Gon*
Nondunivenit horamea (Joan. n). Hanc itaque horam summalumest. El inclinalo capile, Iradidit spiritum.
-. proedixerat, quoelune nondum veneral, in qua debe- Quis.polest quoefacit, ita disponere, quomodo dispo-
rel agnoscere morilurus de qua fuerat.morialis na- ... suit homo iste qui passus est? Sed homo Mediator
lus. Tune ërgo divina faclurus, non divinilaiis.sed Dei et hominum, homo de quo proediclum legilur :
infirmilalis , malrem velut incognilam repellebat ; El homo esl, et quis agnoscit eum? quoniam omnes
nunc aulem humana jam patiens, ex qua fuerat per quos hoec fiebant, non agnoscebant hominem.
-factus homo, affectu commendabal huraano. Tune Deum. Homo namque apparebat, qui Deus latobat.
enim qui Mariam creaverat innotescebat viriule; Paliebatur hoecomnia qui apparebat, el idem ipse
nunc vero quod Maria pepererat pendebal in cruce. disponebat hoec omnia, qui latebat. Vidit ergo quia
Moralisigilur insinualur locus. Facit quod faciendum consummatasunt omnia quoeoporlebat ut lièrent an-
. admonet. Exemplo suo instruit Proeceplorbonus, ut tequam acciperet acetum, et traderet spirilum. At-
. a filils piis impendalur cura pareniibus, tanquam que ut hoc eliam consummarelur quod Scriptura
 «15 BEDiE VENERÂBILlSOPP; PARS IL SECT, li *- EXEGETICA GENITINA. âift
jjr-oedixèràilEiinsiii inëàpoiaverunt nie ùcélo (Péai:, A ërucibus, magnum diem feslum sui diulurni crucia-
ixiiij. Silio, inquit, tanquam dicërël : Hoc minus tus horrbre foedareni. -
Fécistfs,dàie qifo'ftestié. Judàeiqiiippë ipsi erant dé- Venérunt ergo milites; $1 primi quidem fregérunt
générantes a vîriô patriàrplià'rum et prôphëtàrum, "crûrci, et ultêrius,qui crucifixus éêt cum eo; Ad Jesum
etià'nquàm dé piëiïô' vâsëiriiquilâtë niuridi' hujus : aulem >cnmvenissèiitju~ividerunl éumjtim morluum;
îiiipiëii, cor, Ijàbëri'fës velut spbrigiàri) PàVëfribsis nbn fregérunt ejus crurà; sëd uiiùs' militum lancea
quodarioriiodoatque io'rliibsislàiibùlis fraudulënium. lâlui ëjus apërtiitjél continué ëxtml sàngùis èl aqua.
àutèm cifctimpdsùèrurit spbrigiàriï acelo 'Vigilàrili vëfbo ëvari'gëlistattsus est; rit ndri diéërPi :
' ilyssOjib
piènàrfi, qubriiàm ïiërbâ est'hiiriiilis, et pectùs piir- Latus ëjus percussit; aut vulnéràvit, aut quid aliud,
gàf, ipsius Christi huritilitàtëm congrueriièr â'ccipi--< sed aperuit; ùt illic quodâriihibdôViloe'osîiuiripan-
-
riinsïquàni èirëuriidfederuftf,et se circuriîvëriissépu- dëretUf; undë saëràmënta Ecëlesioemahàveriint; sine
lavëruril. Uride est illud iri psalmo quiriquàgésiiiio: quibris ad vitarii quoe"vera vitâ est,- non inlràlur.
-
Aspergésnié, Domine, hyssopo, ei riiuiidàbef. Christi llle'sanguis inreiriissionemfu'sus est pëccatorum.
hâmque huimlilatë riiuri'dahiur,quià nisi huriiiliâsset - Aqiiâ illa salutare teriipéràt poculum. Hoeceiiava-
sêniëiipsum, factus obediensitstjue àd inoilëm crucis crum proestal; et potum. Hoc proenuniiabàt quod
(Philipp. n), non utique sârigtiis ejus in pëccalbroin :B : Noe in làiere arcoe ostium facere jussus est; q'uia
rëriiissionërtï, libc est, in ribstiàm riiiindationem inirarënl animalia quoe non erant dilùvio periiura,
fuissël ëffusus. Nec riiovëal quomodo sbongiam orî quibus proefigiiràbàlurEcclesia. Prôptër hoc; prima
ëjiispotuërint âdriidvere, qui iri croce fuèrai exalla- mulier faelà est de viH lalere ilbrmiëntis, et appel-
tus à terra. Sicut ënim apud àlios evâfigelistaslegi- là ta-est vita; nia'ier-qiië vivorurrii Magnum «quippe
tur (quod liic pfoetéfrriislt)ih artiridiriéest factura- Sigflificàvii bbnum arilë magriufti'proevàricaiioiiis
(Matth. xxvii; Marc, xv), ut in spongia tàlis pbtus malum. Et hic' sëcuridus Adàfriihcliiiaib capitê; in
àd criicis subliriiia ievàrëtur. Pér àriindinëm vero crucë dornïivit, ùt iridë fôrmàre'tur ei cohjuxj quaa
'"
Scriptura significàbâtur, qûoe implebalur hoc facto. de lat.èrë dOrniièritis effiuxit. O mors,- uride morlui
Sicut ënim lingua dicitur, vël Groeca, Vel Latina, reviviscùnt. Qiiid isto'saiiguiriémuridiris ? Qùid v.nl-
vei alla quoelibet, sehUs sipiflcans qui lingua pro- riëre islo salùbrius?
mitUr, sic arundo diei potest îitterà quoe arundine Et qui vidit, inqtiit, teslimoniumpèthibuil; et verum
scribilur. Sed sonos sighifïcaniis vocis humanoeusi- est ejus lesliniohium; èi illë scit quiâ iiëtâ diéil; Ut et
tà'iisslmé dicimus liriguàs; Scfipiurafurià verb àr'un- vos érëddlisiUôn dixit :'13t et vos èéiàtis, sëd ul cre-
diriêni diei, quo minus est usitatum, ëô magis est, i dâlis. ..Scit ënim qui viditj cûjus Credàf ièstiftbnio
myslice figûratiim. Fàciëbâl ista pbp'rilris impiris, qui ribriVidit. Màgisautem àd fidemPfëdére pëflinet,
piiiebàlur ista misërlcbrs Chrislus. ,{^ui faciebat quàiti Videre. Nârnquid est aliud Crëdëré; quârîi fi-
quid facëré nésciebât. Qui pariëbàiiir âulërii, non dem àccbmmbdàrë?
solum quid fiérëi, èl ciir fieret, sciebat, verurri ëliam - Fatta sunl enim hoec, inquit,- lit Striplurà -impie-
dé riïalë faciëritibus benë ipse faciebat.-Crimêigo ac- rétiir : Os non cçmminuelis èx ë'O. Et -.iterum alia
'
cepisséi Jésus deelûm,dixit, Consummàiumest (Joan. Scriptura dicit : Vidébuntinqiiem tbhfixerunï. TDUO
"
x).'Quid, nisi qubd prbphëfiâ laritoârilë proedixerat? lêsiiiribriiàde Scriptriris reddidit singulis rébus quas
Deinde, quia nihil rëniànsêrât quod ariiequàrii iriô- factàs fuisse fiàrràviu Nam quiâ dixërâl : Ad Jesum
'refëtiir fièrî adhuc opbrterét, lariquani ïlleqûi po- autem cum venisiënl, Ut viàerUnt éuni jàni morluum,
téstaiéni hàberet pohéhdi animant suam, et iterum 'su- nbn frëgèfùni ejus crurd, ad hoc pèfliiiët lèsumo-
niendi ëàm, i>eracu's omnibus qiioeut jjieragèrëiilur riiriri): Os non comininuélisix eô (Exod: xn); quod
exspectabat, iriclinâlà câpiië, iradidit spiriïuin. Quis proeceptumest eis qui celebrarë* pascha jussi sunt
ita dormit quando voluerit, sicut Christus môrluus Ovisirùmolàlibnè in vétëri -legé;quoe doriiinicoepas-
est qriaridovoluit? Quis ità cum voluërit àbit, quo- sibnis umbra préecessërat; undePasc/ia noslmm
modo cum vblùit àblit ? Quanta spërandà vël limèndà ]Q immolantsest Ghrisius (I Cor: v) ; de que el Isaias
1
pbfèslàs est judicàritis, si appàïuii tanià mbricrilis? prbpliëla proedixerat •. Sicul ovis ad inimôtandum
Taëët autem joànries verba qiioe dixit tràdendo spi- ditciusest (Isài. LUI); Item quia subjunxeràt : Unut
ritum : Pater, in maniis iiiâs commehdô Spiritum militum lancea lalûs ejus aperuit; ad hoc perlinel al-
meum. Et dicit Spiritum, quià spiritus ironién est lërura tesiiraonium : Videbunlin quem coiifixértint
rei îiâ ïricbrpbréoe,qùôd éliàrii iridëperidéns est a (Zaclt. xn), ubi promissus est Christus in ea-qua
'
corpôrè, juxlâ id qùod Superius dietum est : Spiri- crucifixus est carné ventufus.
tus est Deus. Post hoecàutim rogâvit Pilatum Joseph ab Aririia-
Judoei ergo, inquit, quoniamParascevéerat, ut non thia, ëo quod èssèi discipulusJesu; Ul lolleret eerpus
veneratad Jesum
remarièrent in cruce corpora Sabbato (erat enim ma- Jesu. Venitauteih et Nicodemus,qui
dies ille Pilalum ul nocte priinum, ferëns n'iislutam myrrhe et aloes quasi
gnus Sabbati) rogàveruni frange-
rentur eorum crurg, et ioilerentur. Non crura lolle- libras èé'rifunVNohiia.dislingueridumest utdicamus ;
Primùhi ferens mislurani hiyrrhoe, sëii ut q'ûod
renuir, sed hi quibus ideo frangebantur, ut more-
rentur et auferrenlur ex ligno, ne pendentïbùs in dietum'est, primum,ad superioremsensiim perlineat.
Vëner'utenirii ad Jesum. Nicodemus nocte primum,
 917 IN S. JOANNiS EVANGELIUMEXPOSÏTIÔ. 9Î8
qiiod îdëiri Jbarinés riàrravit ipsë iri prioribus Èyâh- A immorari quoestipnisvel obscuritalis alicujus neces-
géiii sui partibus (Joan. iii). Hic ergo intelligepduhi sitàte compellimùrsNam ista quoe"per seipsa mani-
"
est ad Jésurii ribri lune solum, sed lune primuhi festa sunl, quid singuia etiàm significent quoerere,
veriisse Nicodëïrium; ventilasse aulêm postea, ut sarictoe quidem, deïiçioesrint, sed ôtiosorum,"quoi
fieret aùdieridodiscipulus, quod cërtè modo ih réye- non suirius nos. .'.<-,..
iâiibhé corporis beàiïssimi Stepharii fere omnibus Tune ergo introiit et ille discipulusqui venerat pri-
gentibus défciâràtiir. mus ad monumentum.Prior venit, poslerior intravit.
J
Âicépêrunlergo corpus Jesu, el Iigaveruntillud lin- Nec hoc utique yacai, sed mihi ad ista non vacat.
îeis cum âromàïib'us, siciit irios Judoeis est sepilire. Et vidit, inquit, el credidit. .Hic nonnulli parum
Non mihi vidélUr êvangëliëta ffusira dicere volriisse, allendentes, putant hoc Joanriem credidisse quod
sicut mà'sJudoeisest èêpèliré. lia qûippë, nisi failbr, jesùs resur'rexerii. Sed quqd sequitur, non hoc indi-
ridttibnùitiri liùjûs'ïriddiofficiis, quoe riiortuis exbi- cat. Quid sibi enim vult quod staiim adjunxit :
bèhtur, mdrtëiri cujusque génlis esse servandani Nondum enim sciebant Scripturam, quia oporlebat
Etat autem in locoubi crucifixusesl, hortùs, et in eum a mortuis resurgere. Non ergo eum credidit re-
hôrlo niônumëiiiuhinôv'um,in quo nondûin quisquam _, surrexisse, quem nesciebat oporleré resurgere. Quid
*
posilusétat. Sicut in îïârioe virginis utero nemo ante ergo vidit? quid credidit? Vidit scilicet inane monu-
'
ilîum, riëmb post ilium cbncèptiïs est, itâ in hoc mo- mentum, et credidit quod dixerat mulier, eum de
huriieniô iiëirib àriiè iiiûib, nèmo post iliurii sëpulius monumenioesse sublalum. Nondum enim sciebant
" ' ' "
est. '; Scripturam, quiapporteret eum a mortuis resurgere.
Ibi'ërgo prOplérPàràcévëh Judoeorum, quia juxta Et ideo quando id ab ipso Dominoaudiebant, quam-
étal monumentum; pô'suéruhi Jesum. Àccëleràlàm vis apertissime diceretur, consuetudine audiendi ab
viiit iriieiligis'ëpuliiifàin,ne âdyëspérascerét, quando illo parabolas, non inteliigebant, et aliquid aliud eum
jàm propter P'àràscevéri,quam coenairipuram judoei significare credebant. Sublatum esse Dominum da
Latine usilatius aptid nos yocant, facéré talé àiiqiiis mdriumenio discipulis ejus Petro et Joanni nunlia-
riôn lidëbat. verai Maria Màgdàlene; quo illi venientes invene-
CAPUTXX. runt solà linleaminà quibus corpus fuerat involutum.
Una aùleni Sabbali Maria MagdaUne venit mane, Et quid àiiud credere potuerurt, nisi quod illa dixe-
cum adhuc tenebroeessent, ad monumentum,et vidit rat, quod èiiahi'ipsa crèdiderat?
làpidëin sûblàluhi a monumenio. Unà Sabbali esl, Abierunlergo iterum ad semelipsosdiscipuli(id est,
quam jam diëiri Dominicain propier Domini resiir- p ubi hàbitàbant, et rinde ad monuiifeiilumcucrirre-
reetibriériimbs Ciiristiahus appellat : quahi Màliiioeus rant ) ; Maria autem stabat ad monumentumforis plo-
sbliisiri évangelistisprimam Sabbali riomiriàvit. i-ans. Viris eriini rèdëunlibus, inrirmioremsexum in
Cucurrit ërgo, et venit ad SimonemPeirum, et ad èodem loco iorlior figebat affecius; et oculi qui
alium discipulumquemamabat Jésus, el diciieis : Tu- Dominum quoesiërârit, et non irivenefant, lacrymis"
lërunl Dominumde monumenio,el nescimusUbi po- jàm vàcàbant, àmpiius doleritésqiiod fuéràt sublatus
suerunleum. Nonnulii Codiceseliam Groecihabent : de riibribmënto,qiiàm quod fuerat ocbis'usiri ligno,
T«(erwntDominummeum, quod.videri dicium polest qubnïam hiàgisiri târiti, èiijus eis vita subtracta fue-
propensiore chafitatis vel famuiatus affeelu. Sed rat, nec ttieriioriaremanebat. Tenébat ilaque ad mo-
îibe in pluribus Codicihus, quos in prompiu habui- numentum- jam dolor isle muiierem.
"inus, non invenimus. J5«mergo fieret, inclinavitse, et prospexit in monu-
Exiil ergo Peirus, et ille alius discipulus, et vené- mentum.Cur hoc fecerit, nescio; non enim nescie-
runt ad monumentum.Currebanl autem duo simul, et bat non ibi essèjam quem quoerebat,quando quidem
ille alius discipulusproecucurritcilius Petro, ei venit inde sublaturn el discipulis ipsa nuntiaverat, et illi
p'rimusàd monumentum.Àdvertenda hic el commen- ad monumentum vénérant, et non solum intuendo,
danda recapitulalio, quomodo redilum esl ad id quod ^j sed etiam intrando corpus Domini quoesierant, nec
fuerat praetermissum,et tamen quasi hoc sequeretur, invenerant. Quid ergo sibi vult quod ista cum lleret,
adjuncium est. Cura enim jam dixisset : Venérunt rursus in monumentum inclinata prospexit? Ufrum
âd monumentum, regressus ul narret quomodove- quod nimium dolebal, nec suis nec illorum oculis
nerint, alque ail: Currebanl aulem duo simul, etc. facile puiabat essé credendum? An polius divino in-
Ubi ostendit quod proecurrensad monumentum prior stinclu in animo ejus effeciura efft ut prospicerel?
venerit alius ille discipulus quem seipsum significal, Prospexit enim:
sed lanquam de alio cuncta narrai. y El vidit duos angelosin albis sedentes,unum ad ca-
Et cumse inclinasset,inquit, viditposila linleaminà, pui, el unumad pedes, ubi posilumfuerat corpus Jesu.
non tameninlroivil. Venit ergo Simon Peints sequens Quid esl quod unus ad caput, ad pedes aller sedebat?
eum, el inlroivil in monumentum, èl vidit linleaminà An quoniam qui Groeceangeli dicuatur, Latine sunt
posita, et sudariuîn quod fuerat super caput ejus, non nunlii, isto modo Christi evangelium velut a capile
cum linteaminibusposilum,sédseparalim involutUmin usque ad pedes, ab initio usque ad finem significa-
unumlocum.Putamusne nihil ista significant?Neq.ua- banl esse nunliandum?
quam id putaverim, sed ad alia festinamus,in quibus Dicuntei illi : Mulier, quid ploras? Dicit eis : Quia
 919 BEDJE VENERABILISWP, PARS lj. SF.ÇT. /. _ EXEGETICÂGENUINA. -920
luiertint Dominummeum,et nescioubi posuerunteum..A{et affer màttum 'tuam, el mille in latus meum. Quis
Angeli lacrymas prohibebant, ubi quid aliud quam aulâm sit tam absurdus, ut dicat eum a discipulis
futurum quodammodogaudium hunliabaril?lia enim çLidem aniequam ad Patrein ascendisset, voluisse
dixerunt Quid ploras? ac si dicerent : Plorare noli. se tangi, a mulïèribus auiem noluisse, nisi'cum as-
A't illa eos putans interrogasse nescientes,, causas cendisset ad Patrem? Sed ne qui sic vellet desipere
prodidit lacrymaroih : Quia tulerunl, inquit, Domi- sineretur, legunliir eliam feminoeposl resurreclio-
num meum. DominumsuUmvocans, Dominisui cor- neiri , aniequam ad Palrem ascenderèt, teligisse
pus exanime, a toto parieni significans: sicut omnes Chrislum, in quibus erat etiam ipsà Maria Magda-
confilenlUr Jesum Christum Filium Dei unicùm Do- lerie, narrante Maflliao quod occurrit illis Je.sus di-
'
minum nostrum, quod utique esl simul et Verbum cens : Avéle.llloeautem accesserunl,inquit, et tenue-
et aniriiaet caro, crucifixiirt tamen et sepullum, cum runt, pedes ejus, et adorgverunt eum (Matth. xxviu).
solà ejus sèpulta sit caro. Et nescio, inquit, ubiposue' Hoc-a Joanne proetérmissumest, sed a Matllioeove-
runt eum. Hoecerat causa major doloris, quia 'nescie- rum dietum, Restât ergo ut aliquod in his yerbis'
bat quo irelad consolandumdolorem'.Sed hora jam laleat sacramentum : quod sive inveniamus, sive
Vénérât qua id quod nuntiatum quodammodo fuerat invenire minime valeamus, ïnesse tamen nullo
ab angelis flere prohibentibus, gaudium succederet.]"modo dubitare debemus. Aut ergo sic dietum.est :
'flelibus. Noli me tangere, nondum enim ascendi ad Patrem
Dénique cum hoecdixisset, conversaest relrorsum, meum, ut in illa femina figuraretur Ecclesia de gen-
et vidit Jesum stantem, et nesciebatquia Jésus est. libus, quoein Chrislumnon credidit, nisi cum ascen-
' Dicit ei Jésus :
Mulier, quid ploras ? qùcrn quoeris? disset ad Patrem, aut sic in se credi voluisseJésus,
Illa exislimans quia horiuianus esset, dicit ei : Do- hoc esl sic se spiriïualiter langi, quod ipse et Paler
mine, si tu sustitlisti eum, dicito mihi ubi posuisli unum sinl. Ejus quippe intimis sensibus quodam-
eum: et ego eum lollam. Dicil ei Jésus, Maria. Con- modo ascendi! ad; Patrem, qui sic in eo profeceritj
versa illa dicit ei : Rabboni, quod dicilur magister. ut Patri agnoscat sequalem.Aliter non recle tangi-
Nemo calumnietur mulierem, quod horlulanum di- lur, id est, aliteriii eum non recle ereditur. Poterat
xerit Dominum, et Jesuni magistrum. Ibi enim roga- autem sic credere Maria, ut eum puiàrel imparem
bat, hic agnoscebat. Ibi honorabal hominem, a qùo ' Patri. Quod Ulique prohibelur cum dicitur ei : Noli
beneficium postulabat : appellabat dominum, cujus me tangere, id est, noii in me sic credere, quemad-
ancilla non eral, ut pér eum perveniret ad Dominum modum adhuc sapis. Noli luum sensum hucusque
cujus ërat. Aliter ergo Dominumdixit : Sustulerunt P ( perlendere, quod pro le faelus sum, nec transire ad
Dominummeum,aliter aulem : Domine,si lu sustuli-. illud per quod facta es. Quomodoenim non carna'i-
sli eum. Nàm et prophetoe appellaveronl dominos .ler adhuc in eum credebat, quem sicul hominem
eos qui homines erant-, sed aliter illum de.quo scri- : flebal? Nondum enim, inquit, ascendi ad Patrein
ptum est : Dominus nomen ei (Ariiosix). Sed ista "meum.Ibi nie langes, quando me credideris Palri
mulier quoe jam fuerat conversa relrorsum, ut vi- non imparem Derim. Vadeautem ad fratres meos, et
deret Jesum, quando eum pulavit esse hortulanum, die eis: Ascendoad Patrem meum, elad Patrem ve-
et cum illo utique loquëbatur, quomodo rursus strum. Non ail Palrem noslrum. Aliter ergo meum,
conversa dicilur, ut ei dicérel Rabboni, nisi quia aliter tiestrum. Naiura meum, gralia vestrum. Et
tune conversa corpore, quod non erat pûlavit : nunc Deum meum, et Deumvesltum. Neque hic dixit Deum
corde conversa, quod erat agnovil ? noslrum. Ergo et hic aliter meum, aliter vestrum.
Dicit eiJésus: Nolimetangere;nondumenimascendi Deum meum, sub quo et homo sum. Deum vestrum,
ad Palrem meum. Vade aUlëmad fratres meos, el inter quos et ipsum mediator sum.
dicito-eis.: Ascendo ad Palremmeum, et ad Patrem Venit Maria Magdàlene nunlians discipulis, quia
vestrum,M Deummeum,et Deumvestrum.Est in his vidi Dominum, el hoecdixil mihi. Cumessetergosero
verbis quod breviter quidem, sed tamen altentius T\ die illa una Sabbalorum, el fores essentclausoeubi
pertractare debeamus. Jésus quippe riiulierem quoe eranl discipulicongregalipropier melumJudoeorum,
illum magistrum agnovit et- appellavit,'cum hoecei venit Jésus, et stelit in mediodiscipulorum,et dicit
responderet, fidem docebat ; et horlulânus ille in eis: Pax vobis; el cumhoc dixisset, oslendileismanus
ejus corde ta«Q"-âmin horio suo granum sinàpis se- 'el talus. Clavi enim manus fiserant, lancea latus
minabai. Quidest ergo : Nolime tangere? el tanquam aperuerai. Ubi ad dubîlanliuni corda sananda, vul-
hujus prohibilionis causa "quoereretur, adjunxit : nerum sunt servala vestigia, Moli aulem corporis,
Nondum enim ascendi ad Patrem meum. Quid esl ubi divinilas erat, Pslia clausa non obsliterunl. Ille
hoc? Si stansin terra non tangilur, sedens in coelo quippe eis non àpertisintrare poluit, quo nascenie
quomodo abiiomine laftgerelur? qui certe aniequam virginilas inviolala permansit.
ascenderèt, discipulisse tangendum obtulit, dicens, Gavisi sunt ergo discipulivisoDomino. Dixil ergo
sicul Lucas evangelista tGSlatur: Palpale ei videte, éis iterum: Pax vobis. Iteralio, confirmalioest] Ipse
quia spirilus ossaet carnemnon habet, sicul me videlis quippe per Prophelam proraisii pacemsuper pacem.
habere ( Luc. xxiv). Vel quando dixit discipulo Sicul misil me Pater, inquit, et ego mille vos.
Thonioe: In fer digitum luum hic, et videmanusmeas; ^EqualemPalri filium novimus, sed liic verba Me-
 921 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOS1TIO. 922
dbuoris agnoscimus, médium quippe se ostendit di- A < tum, qualis fuiura est in uliima resurreclione mor-
cendo. Ille me, et ego vos. tuorum. Ad hoc ilaque commendandum valere ar-
Hoec cum dixisset, insufflamt,et dixit eis : Accipite bitrer, quod tanquam finis interpositus est libri,
Spirilum sanctum. Insufflando significavit Spiritum quod esset eliam secuturoe narraiionis quasi prooe-
sanclum , non Patris solius esse spirilum, séd et mium, quod ei quodammodo faceret emiiieiiliorem
suum. locum.
Quorum remiserilis, inquil, peccata, remilluntur Apostolorum Piscalio.
eis; el quorum relinuerilh , retenta sunt. Ecclesioe CAPUT XXI.
charilas, quoe per Spiritum sanctum diflundilur in Qtioerisolet de bac piscatione discipulorum utrum
cordibus nosiris , parlicipum suorum peccata dir redierint Petrus et filii Zebedoei ad id quod prius
millit. Eorum aulem qui non sunl ejus participes , fuerant quam a Domino vocarenlur. Erant eriim
tenet. Ideo posieaquam dixit : Accipite Spiritum piscatores quando eis dixil : Venite post me, et fa-
sanctum, conlinuo de peccalorum remissione sub- ciam vos fieri piscatores hominum (Mallh. xiv). Tube
jecit : eum quippe illi seculi sunt, ut magislerio ejus, re-
"
Thomas aulem unus ex duodecim, qui dicilur Di-' lictis omnibus, adhoererent, in lanlum, ut cum ab eo
dymus, non erat cum eis quandovenit Jésus. Dixerunt dives ille tristis abscederet, cui dixeral : Vade, vende
ergo ei alii discipuli : Vidimus Dominum; ille autem omnia quoehabes, el da pauperibus, el habebisihesau*
dixil eis : Nisi videra in manibus ejus fixuram clavo- rum in coelo,el veni, sequere me (Mallh. xix), diceret
rum, el millam digilum meum in locum clavoruni, et ei Pelrus : Ecce nos dimisimusomnia, el seculisumus
millam manum meam in latus ejus , non credam. Et le (Ibid.). Quid est ergo quo nunc quasi
apostolatu
post dies oclo iterum erant discipuli ejus intus, el reliclo fiunt quod fuerant, el quod diniiserant repe-
Thomas cum eis : VenitJésus januis clausis, et slelil tunt, tanquam obliti quod audierani, Nemo ponens
m medio, el dixil eis : Pax vobis.Deinde dicil Tho- manum super aralrum, respiciensrétro, aptus est regno
moe: Infer digilum tuum hue et vide manus meas et coelorum(Luc. ix)? Quod si fecissetit defuncio Jesu
affet manum tuam, etc. Videbat tangebalque homi- prius quam resurrexisset a mortuis (quod quidem
nem, et confilebalur Deum quem non videbat, ne- non poterant, quoniam dies quo crucifixus est lotos
que langebat. Sed per hoc quod videbat, alque eos lenebal aiienlos usque ad ejus sepulturam, quoe
langëbat, illud jam remota dubitalione credeim ; ante vesperam facta est ; sequens auiem dies erat
dicil ei Jésus : •
Sabbali, quando eis patr'ium-moreni servantibus
Quia vidisti me, credidisti. Non ait Tetigisti me , n, operari utique Iicebat; tertio vero die Dominusre-
sed vidisti me, quoniam generalis quodammodo sen- surrexit, eosqne revocavil ad-spem quant de illo
sus esl visus. Nam el per alios quatuor sensus no- non habere jam coeperant), tamen si lune fecissent,
minari solet, velut cum dicimus : Audi et vide quam puiaremus eos illa quoe animps eorum occupaverat
bene sonet, Olfac et vide quam bene oleai, Gusta desperatione fecisse; nunc vero post eum sibi de
et vide quam bene sapiat, Tange el vide quam bene 'sepulcro redditum vivum, post oblatam suis oculis
caleai. Ubique sonuit vide, cum visus proprie non et manibus non solum videndara, verum eliam tan-
negelur ad oculos perlinere. Unde el hic ipse Do- gendani alque palpandam redivivoecarnis evidentis-
minus : simara veritalem, post inspecta vulnerum loca, us-
Infer, inquit, digilum luum, et videmanus meas. Et que ad aposloli Thomoe confessionem, qui se aliier
quid aliud ait quam tange el vide? nec lampn oculos crediluruni non esse proedixerat, post acceplum ejus
ille habebat in digito. Ergo sive intuendo, sive eliam insufflatione Spirilum sanctum, post verba in suas
langendo. Quia vidisti me, inquil, credidisti, quamvis aures ejus ore prolata : Sicut misit me Paler, el ego
diei posscl, non ausum fuisse discipulum tangere cum mitlo vos: quorum remiserilis peccata, remiltuntiii eis,
se offerret ille langendum. Non enim scriputrii ësi : el quorum reiinueritis retenta sunt, subito iiunl, sicut '
El tetigit Thomas, sed sive aspiciendo tantum, sive' D fuerant, non hominum, sed pisciuii piscatpres'? llis
eliam langendo videril el crediderit, illud quod se- ergo quos hoc movet respondendura esl non fuisse
quitur, magis gentium fidem proedicat alque com- eos prohibitos arle sua, licita scilicet alque con-
mendat. - cessa, vïctura necessarium quoerere.sui apostolalus
Beati qui non viderunt, et crediderunt. Proeteriti - integritale servala, si quando unde viverent, aliud
temporis usus est verbis, tanquam ille qui quod erat non haberent. Nisi forte quispiam putare audebit
futurum in sua noverat proedeslinationejam factura. aut dicere aposiolum Paulum non per-linuisse ad
Malla quidem el alia signa fecil Jésus in conspeclu eorum perfeciionem, qui, reliais omnibus, Christum
discipulorum suorum, quoenonsunt scripla in libro' seculi sunl, quoniam ne quemquam eorum gravaret
hoc: Hoec aulem scripta sunt, ut credalis quia Jésus quibus Evangelium proedicabal, suum viclum suis
est ChristusFilius Dei, et ul, credentes , vilam ha- manibus transigebat (II Thés. n). Ubi magis imple-
beatis in nomine ejus. Hoc capilulum libri hujus in- lum est quod ait : P(us omnibusillis laboravi (I Cor.,.
dicat finem.Sed narratur hinc deinde quemadmodum xv); et adjunxit : Non ego aulem, sed gratia Dei
se manifestaveril Dominusad mare Tiberiadis, eti'n mecum (Ibid.). Ut hoc quoque appareat Dei graiioe
captura pisclum commendaverit Ecclesioe.sacramen- deputandum , quod el anirao et|corpore poleral us-
%5 BED^E VENERÀBJLIS6Ï>P. PAR§ IL SECT. î. — ËXËGETICAGENfJINÂ. b§4
Tjuë àrjëb pîiïs briïnibiisillis Iaboràrè, lit riéqûe'ces- ':\. rnàris, et ideo firiëin sigriilîcat soeculi. Ëiimdém fi-
sarét ab Ëvânpiib proeçiiçaridb,riêquë làiriëii ex nem soeculiostendit, et qûbd Pèirus rete éxiraxil iri
Evàngétio, sicut illi, feùsiëhiarètliàrië vifà'm, Puriiid tërfàra'jiioc est iri lïitus : quod ipse bominiis ape-
per toi gëritës, in quibus Christi riPiriëriiibiï fù'èfàt riiit, ubi allô Ibcb de sàgéiià iri mare missa similitu-
prophëfaruiri, mulio' làiius àtqtië fertïliu's sêminârët". diriena dedil, «f eam irahuiit, inquil, âd litius. Quo
Ubi ostendit ex Evangelio vivendi, hoc esl 416111™ Hllus quid esset exponens ait -.Sic ,erit in cohsuni-
habendi, non riecésSitàtëiriàpbsioiisimpositam, sed màiipné.'à&ciuiï\ËaUh'yWi),^ëi îiîà verbi est, non
polestalem dalam. Quam pbiéstatem commémorât reigëslâ pàfâbolà. Kè aritém gesià, siçui Hoc locoi
idem Apostolus dicens-: Si nos'v6bis:spiiitii:àlia te- 'quàlilër ih saëëuliâhê fui'ura sit, ila ïîbmirius aiïà
minavimus, inàg'nûmësi -si vèétrà càriiàlià mëlanins? piscàtibrië sïgriîficàvit Ëcclésîàrii "qualiternunc sit'.
Sbalii •poieslalisveslroe'participant; noli magis'n'as? riQubd"autèmillud fécii i'nitïq proedicarionissuoe,hoc
Sid.non -sumusUsi;inquit; hac potestate(l'Gâte ix). vero post rësurréciionëm suam, hinc ostendit iilani
Et paulo poél : Qui àltârisérvhïnt; ïn'qnii, alliiricOin- Pâpïu'ràm piscïiiriî horiôs et malos 'significare qrios
parliuntun Sic'et Doininùsbrdiii'avit'lis qui ' Evângé- nunc habel Ecclesia, islam vero taniummodo bonos,
Huiit amuntiant, de Evangelio«lîîuerei- Ego' àuï'em-. ;" quos liab'èbit'in oeiérriuihcbmpièïa irijine hujus soe-
éuilo hbtum ksus sum (/Sio-.); S'àti's igilur àpértùm culi résurrècficrië niorluorura. Ëënique ibi DdniinUs
est^ ribri iriipéraluin; sed iri pdlëslatë âpostbiisposi- riôii"sicut hic iri îitioxë stâbai, quando jussit pisbes
luriii,ul alitmdë ribriVivéîèrif; nisi "èx Evângëlid; et càpi, sëd àscen'dêhsin Uiïàmhavëiitqùoeeral Simonis,
àb Pis qîiibiiëEvàh'gèliiihipi'oedicàfidb;spiriialià së- rogàvil euma 'terra, rëducerêpusiiluin; et in ea sedens
imiriabarit, eârilàlià mêlèrent^ hb'c est, «carnisliiijùs 'docëbdilurbas.Ulcéssavi'tauiem loqui, dixil ad.SJmo?
«Uslënlaëulrim âuriiër'èrit;ëtlàri'qiiàrii ihilitëé Christi -iiem: Duciïi alium, eïiaxaîe relia vesirain capturant
slipeiidiiiindebilum àcciperent; sieul à prëviricialî- (Luc. V), El iiliçquod eaiHuni est piscium, in navi-
bUS Ghristli Uiidè iderii"ibsë miles ëgrëgiiis JiSal'6 ciilis fuit, non..sicut hic rete iraxe.runi in lerrain.
Superius de hac rô dixëràt. Quis militai suis slip'ehdiis His sigiiis, ei si qua aiiqua potuerint repèriri, ibi
unquâih (I Conix)? qiidd tàmëri ipsë faciebat, qûiâ Ecclesia ih lioc soeculo,hic vero in fine soeculifigu-
plus illis Phinibus làborâbât: Si ërgb bëàriis PaùlUs iata est': ideo'ilhid aille, libcàuiérh post resurrectior
Hit ëà pblëstàtë,. qriàrii prbfëclb ëuiri coeteris Evàri- riëiriDoraiiii facl'uni esl, quia Ibi'hos Christus signi-
igëliiptédiëàt'bribus liabébàt, non curii coeterisiuë- (ica'vi'tvd'cai'ds,luc'fësusciiàtôs'. îbi retia non miilun-
tëiur ; sëd sub siiperidibniilitaret, riè génies a ?ib- lur in dexteram , ne solos significent bonos ; -nec in
minë Gliritsli përiilus aîîëhas ; doctrina'ëjus quasi sinistfàm, riè sôîos malos, sed iridifferenter: Laxate,
^
veriàlis bfféhdërët; aliter ëd'ucatîi's,ariëni quàïiï ïîô'n inquit,""reliavésïmiii caplùtam, rit per'mistos intelii-
•hbveràt dididit'; ht duoi suis niriiiibustràiisigiiur gàmiisbbribs et riiàlos.Hic autem : Miliile, inquil, in
doctbr; hulliis gravârëiuf àuiiilbr; qbanib iiïàgis dëxtèram nâv'igiirite, ul sigriificareleokqui siabant
bealus Pëlrus;ijui jàhï pisëàfor fùëï'ât; qiibd rioVërât ad dèxtéram sbtbs hbrios. Ibi reië prbpier signitt-
fecil; si àd proesenêilltid léiripiis àliiiii îiiide vivérëtj cah'da âchisniàtà"'"riimpehâtïïr; liic vero, quoniam
ribriirivëhit? Sed rësp'biidëbiiquisplâm : Et cur ribri luncjàiriiri ilià suiririiàpâcë sànciorûm nulla erant
irivehitj cutii Dbmiiiiis prôhiisefàt dicens rQûoerilé scliisnïala , pèi'liriuit àd ëvàrigelisiam dicere : Et
pfimiiin réghilni Dei-,èl justitiam ejus, el liée ëmiii'a cum lanti essent, id esl, lam raagui, non esl scissum
apppnèntui vobié (Mâtih: vi) ? Prorsiis etiàiii sic Db- retë-, iâhqùàrii illud rëspicëret ubi scissuin esi, et in
mihus quod prbiiiisit implëvii; Nam qiiis àliiis pièces illius riïàli combaràtibnë cbffiraëiidareihoc boriuiri.
qui. Câperëritur àpposuit* tjui ribribb aliud "crëdeh- Ibi eapfà est rauitïtùdb pisëiuiq laiita, ut iriipiela duo
dus est éis ingëssissë jieriuriairijquâ cbhipëllerë-ilur riàvigià mergérferillir, id est, iri subinërsioneriiprë-
Jjfe piscalum, nisi dispOsittiriivbleiis ëxhiUèrë niirà- merchriir. Nb'iiëiiiiri iiiérsa surit, sëd lâmeri përicii-
culum, ut simul et proedicàlores Eyaiigëlii àui pas^ lâtà. Unde enira ëxisninfin Ecclesia làn'ta quoege-
cerét, et ipsunî Evangelium tàriiosàcràineutbqribd j) hiimus, nisi cuin iantàj muliitudirii Obsîsti non pô-
Prat de numéro piscium tomiriëfidàiuros àiigéî'ôt? iésl, quoeàd sûbhiergëiidarii propemod'uriidiscipii-
Dicit ërgo Siinôh Pèiriis: Vado piscâri. Dicmû éi riariï intrat cum mbribUs suis à sârieiorum iliriere
qui cum illo iràhi : Venimus éi n'as tecum. El exie- penitus alienis? Hic autem miserunl rele iri dexlé-
runt, il àscihdérunl nàvëm, il illa rio'cté nihil apprë- ràiii parlem, et .jàm''non vâlëbanl illûd iraherë proe
hëndèruhi; usque'El cû'niià'nlvessent, nonesisciiisùm 'multiiu'àine piscium. Quid est, et jàm non vàlëbant
rétè. Hoc est-mâgnum sàcfàriièriiurii ifi màgnb J.iaii- illud iialiere, nisi quià illi qui p'ertirierit ad re.surrê-
rils Èvàrigèlib, et lit "vëheriiënliuscoriimeridàreiur, cïibnerii vitoe, id est; àd dextëratri, et iiilra Cliristiani
iôb'6 ultiriio scripluiri. Qiiod ergo sëpteiii disc/puli nbriiiiiis relia defunguhliir, non nisi in liltbrë, id
friëririt iii isia piscatibtië, Pétrils, et 'Thomas , et est, iri fine saecuii,cura rèsurrexëririt, àppai'ébuni?
Nàihànâëi, et duo filii Zébëdoei,éi alii duo qudruiri Idëo ribri valiiëront sic tràlierë rëii'à, rii iri îiaverri
nbmihà tàceiitùr, isib sud sepiëharib iniriierb Ddëra refuridèrent quos cëpèràni piscès, sicui de illis fa-
Signilifeânitëriiporis. Univërsuin quippe séplôin dië- ctum est quibus rëië difupluîri, et riàvicUloepressa
biis Volviiur îëiriptis. Àd lioë périiriet qtiôd marié surit. Hàiiët istos dëxtros'Ecëlesià post fiiieiriviiâo
l&ictèJésus siëiiiih liiteré -,'quià éiiâfii lillùs finis est liiijus iri somnb pacis, vèiiit in pfofundb làteritëà,
 923 IN S. JOANNISEVANGELIUMEXPOSITIO. • •,.J.23
donec ad littus rete pervenial, quod trahebatur A accedit, fiunt decem, et septem : qui numéros ab
quasi a cubilis duceniis. Quod .aulem illic duabus uno usque,ad seipsum corapulalis omnibus cre-
naviculis, propier circumeisionem et proepuiium, scens, usque ad cenlum quinquaginta très pervenit.
hoc isto iocb' duceniis.cubitis exislimo liguralum Ad unum enim si adjicias duo, fiunt utique 1res:
prcpter ùtriusque generis êlèclos, et circiimcisionis, his si adjicias 1res, et quatuor, fiunt omnes decem.
et proepulii,.tanquam cenlum et cenlum, quia in -Deinde si addas omnes numéros qui seqtranlur,
Eumma cenienaria numerum ad dexleram Iransiit. usque ad decem et septem, ad supradiclum nuriie-
Poslrëmo iri illa pisèaitone nuriiërusnon éxpriraiftir, rum summa perducitur. Id est, si àd decem qub.ab
tafiquàm Illud ibi fiât quod proedicluraest per Pio- uno usque quatuor pervenerâs, addas quinque,
pbe'tam: Annuntiaviet loculus sum; mulliplicaiisunt et liant quindëcim; his si addàs sex, et fiant viginii
super numerum (Psàl. xxxix). Hic vero non sunt unus ; his si addas septem, et fiant viginii oçto,
aliqui-super numerum, sed certus esl numéros cën- bis si addas octo, et novem et decèin, et fiant
tùm quinquagintaires. Cujus numeri ratio,.Pora.ino quinquaginta quinque ; his si addas undeciin. et
adjuvante, reddenda est. Si enim numerriniconsti- duodecim et tredeçim, et fiant non'agiritaunuin ;
triamus qui lègem significel, quid erunt nisi decpra? ; bis rursuni qualuordecim- et quindëcim et sede-
Decàiogumquippe legis, id est, decein novissima ^cim, et fiant cenlum triginta sex ; huic numéro
illa proecepta, digitp Dei in duabus Iapideis tabulis , adde illum qui restai de quo agiiur, id est, decem
primunituisse conscripta (Exod. xxxi), certissimum el seplem, et pisciuni numerus ille. complëbitur.
est nobis. Sed jex, quando non adjuvàl gratia, proe- Non ergo lautummodo centuni quinquaginta 1res
yaricatores facil, et lantummodo in liltera est. Pro- sancti ad vilam res.urrëcturi signifiçantiir oeiernam,
pter hoc énini maxime ait Apostolus: Liîlera occi- qui numerus ier habet eliam quinquagenarium nu-
dit, spiritus aulem vivificgt(I Cor. ni). Accédai ergo merum, el insuper ipsa tria propier mysleriuin ïri-
ad iilterain spirilus, ne occidat litiera quam non nilalis. Quinquagenariusautem, mullipiicatis septem
vivifical spirilus ; sed ul operemur proecepta legis, per septem, et unius adjectione, completur. .Nam.se-
non viribus nosiris, sëd gratia Salvatoris. Cum au-; piies septem fiunt quàdraginta noyem. Urius autem
tem acceditvad legem gratia, id est, ad liiteram additur, ut eo signiiicetur unum esse qui per sepltiui,
. spiritus, quodammododenario. numéro additur .sé- , propter operalionem septenariara demonstratur. Et
plcnarius. îslo quippe numéro, id est, septenario, noviinus Spiritum sanctum post ascensionemDomini
^ignificari Spirilum sanctum, adverlenda liilerarum quinquagesimodiè missum, quem discipulijussi surtt
sacrarum documenta leslaniur. Nempe enim saticii- p exspectarepromissum(Acl.i,ii; Luc.xxiv). Nonigitur
tas vel saiictificatio ad cenlum proprie perlinei frustra dicti sunl Iii pisces el lot et tanii, id esl, et
spirilum. Unde cum et Pater spirilus sit, el Filius cenlumquinquaginiaires.etmaghi. Sic enim.scriptum
spirilus sit, quoniam Deus spirilus esl (Joan. iv), est : El Iraxeruntrete in terram, plénummagnispiscibus
et Paler sanclus, el Filius sanclus sit, proprio, ta- cenlum quinquagintatribus. Cura enim dixisset Do-
men nomine amborum, Spirilus vocatur Spiritus hiinus : Non veni legemsolvere,sed adimplere(Matth.
sanclus. Ubi ergo primum in lege sonuit saiictifi- v), daturus ulique Spirilum, per quem lex possit
catio, nisi in die sepljmo? Non enim sanctilïcavit impleri, tanquam septem additurus ad decein, pau-
Deusdieiri primum, iii quo fecit lucem, aut secun- cissimis verbis interpositis, ait:' Qui ergo solverit
dum, in quo fecil fiimamenluni, aut lertium, in unumde ma'ndatisislis minimis,,el docueril sic homi-
quo discrevit mare a lerra, el lerra herbam lignum- nes, minimus vbcabilurin regno coelorum(Ibid.). îste
quëproduxit, aut quarlum , in quo sidéra sunt ërgo polerit periiuere ad riumérum piscium magno-
creala, aut quinlum, in quo .animaîia quoein aquis rum ; minimus aulem ille, qui solvit factis quod do-
vivu'ni, el in aère yolilant, aut sexium, in quo ter- cet verbis, iri tali Ecclesia polesi esse, qualem signi-
reslris anima viva, el ipse homo ; sed sanclificavit ficàî piscibiriprimà.iila captura, habeniem bonos et
diem seplimum, in quo requievit ab operibus suis p riialés, qùia éi ipsa dicilur regnurà coelbrum,'pro-
(Gen. H). Convenienter igilur septenària numéro pter quod ait : Simileest regnum coelorumsagenm
. significaïurSpiritus sanclus. Isaias aulem Proplieta : missoein mari, et ex bmhi génèrepisciumcongreganti
Requiescelin ëo, inquit, spirilus Domini (liai, xi), (Matth. xiii), ubi vult inielligi étiam bonos el malos,
eumque deinceps commendans ab opère vel inunere quos dicit iri îiiiofé vel in fine soecrili sëpàrandos.
sepleriârlô, Spirilus, inquit, sapienlioeei iiileltecïus, Deniqueut bstëridérél islos rairiiinosreprobos esse,
spiritus consilii et fdrtitudinis, spiritus scienlioeel qui doceritbbnâ ioqiiendf, qui sôlvurit màlé viven-
pieiàiis; éi implëbit iïluni spiritus tinioris Domini do, nécquâëi minimos iri vïla oeterriâ futures, sed
(Ibid.). Quid? in Apocalypsi nonne septem spirilus omnino ibi non fùlurbs, cum dixisset : Minimustio-
Dei dicuntur (Apoc. \), cum -sit unus alque idem cabitur in regno coelorum(Mallh. v), continuo siib-
spirilus, dividens propria unicuique prout vult jecit : Dicoâuléni vobis quià nisi àbUridavëriljustitia
(1 Cor. xn)? Séd ôperatio septenària unius spiritus sic visita plus quiiniscribàfum éi Pharisoeàrum, non in-
àppellala est ab ëodem spiritu qui scribenli adfuit, trabitis in règniinicoelorum(Ibid.). Cbnsëquens est
ut sëptem spirilus dicéreniur. Cum ilaque legis de- ergo, ui qui minimus esl in regno coelbrum qualis
nario Spiritus sanclus per seplenàrium numerum nunc esl Ëcdesià, non iniret in regnum cisloruio
 927 DEDiE VENERABIL1S OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 92R
qualïs tune eril Ecclesia, quoniam docendo quod A A id est, quasi quadragenarium numéro denario copu-
Suivit, ad eorum societatem qui faciunt quod docent lât. Hoecaulem Ecclesia, ad quam perlinel quinqua-
non pértiriêbit; él ideo iion eril in numéro piscium genarius numerus, quia ex Iribus generibiis homi.
magnorum, qiioniam qui fecerit et docûeril, magnus nrim eligiuir, Judoeis, gentibus, et carnalibns Cbri-
" vacabilurin coelorum(Ibid.)-, et quia hic ma- stianis, sive quia sacramenlo Trinilalis imbuitur,
regno
"
gnus erit, ideo ibi niinimusille non eril. Usque adeo numéro quo significàtrirad cenienarium et quinqua-
quippeibi magni erunl, ul qui ibi minor est, major, genari'um pervenit; quinquaginta enim 1er ducla
sit eo quo hic nemo major est. Sed tamen hic qui fiunt cenlum quinquaginta; quo cum addideris ipsa
magni sunt, id est, qui in hoc regno coelbr'umubi tria, quia insigne et eminens débet esse, quod in
sagens cbngregat bonos et malos, faciunt bona quoe nomine Palris, el Filii, el Spirilus sancii lavacro re-
docent, ipsi erunl in illa regrii coelorumoeiernilale generationis àbluilur, fiunt centrait quinquaginta
majores, quos isli ad dexleram, et ad resurreclio- tria ; qui numerus piscium invenilur, quia in dex-
uem vlloe periinenies indicant pisces. Polest eliam leram parlem raissa sunt retia, et ideo magnos, id
si numéros isle considerelur, occurrere ad Ecclesioe est, perfëclos, et regnb coelorurii aplos habet ; ubi
sanclilateni, quoeper Dominumnoslrum Jesum Chri- jam coïiquiescentedispensarione,quoequadragenario
slum fada est, Ut quoniam septenario numéro créa- B I numéro significatur, denarius remanel, quam mer-
turà constat, cum ternarios animoe,et qualernarius cedem sancii qui operaniur in vinea percepluri sunt.
corpori tribuitur, suscepiioipsa hominis significelur, Peracia quippe illa piscaiione, dixit eis Jésus :
durarilurque tria seplies; quia Pater misit Filium, et Venite, prandele. El nemo audebal discumbentium
Pater in Filio est, et dono Spirilus sancii de vir- interrogare eum,"Tu quis es? Sciéntesquia Dominus
gine natus est. Hoec sunt tria, Pater, el Filius, et esl. Si ergo sciebant, quid opus erat, ut inlerrojv
Spiritus sanctus. Seplies aulem-ipse homo tempo- rent? Si autem non opus erat, quare dietum est
rali dispensarione susceplus, ut fieret sempiternus. Non audebant, quasi opus esset, sed timoré aliquo
Fit ergo summa numeri viginti unum, vël iria se- non auderent ? Sensus ergo hic esl : Tanta eratevi-
plies. Hoecaulem hominis suscepiio àd liberationem dentia veritatis qua Jésus illis discipulis apparebat,
valuit Ecclesioe,cui ille caput est. Ac ipsa Ecclesia ut eorum non solum negare, sed ne dubilare qui-
propter animam et corpus in eodem septenario nu- dem nullus auderet, quoniam si quisquamdubilaret,
méro reperilur. Ducanlur itaque viginti unum ilem ulique interrogare deberet. Sic ergo dietum esl :
seplies propier eos qui per hominem dominicum li- JVemoaudebatinterrogare. Tu quis es ? ac si dicere-
beranlur, et fiunt
- simul CXLVII, cui additur senarius tur: Nemoaudebal ilubitare quiu ipsë essel.
numerus signuraperfeclionis,quia partibus suis quoet** Et venit Jésus, et accepit panem, et dedil eis, el
illum' mëtiuniur, corisialita ut nihil minus, nihil piscemsimililer.^Ecce dielum est eliam quid pran-
amplius inveniatur. Melilur quippe Illum unum quod derint; de quo praridio aliquid suave ac salubre di-
habes sexies, et duo, quoe Iiabel 1er, et tria, quoe ceraus et nos, si pascal el nos. Superius narralum
habet bis, quoesimul diicla unum, el duo, et tria, est quod isti discipuliquando descendernntin terram,
sextiuiil. Quodfortassis ad illud eliamsacrairieninra viderunlprunasposilas,et piscemsuperposilum,el pa-
perlinoat, quod Deussexta die perfecit omnia opéra nem. Ubi non est inlelligendum etiam panem fuisse
sua (Gen. n). Ad cenlum igitur et quadraginta se- superposilum prùnis , sed lanlum Sùbaudiendum,
ptem cura sex addideris, quod signura perfeclionis viderunl: quod verbum si repëlanius "ex loco ubi
est, fiunt cenlum quingentairia : qui numerus piscium sùbaudiendumest, ila toium d'icipolest : Videront
invenifur posieaquamjussu Dominiin dexleram par- prunas posilas, et piscem superposilum, et panera
fera missa sunt relia, ubi peceatorès, qui ad siui- viderunl. Vel ita polius : Videront prunas positas,
slram pertinent, non inveniuntur. Peractis ergo Do- et piscemsuperposilum, videront el panem. Juhenle
minus quadraginta diebus post resurreclionem cum etiarii Dominoailrilerunl et de piscibus quos ipsi ce-
discipulis suis, idesl, commendans eis, quod pro in peranl. Quod eos fecisse, quamvis a narrante non
nobis temporaliler geslum est, ascendil in coelum, est expressum, lamen Dominumjussisse non lacitura
cl post alios quadraginta dies misil Spiiilum san- est ; ail enim : Afferlede piscibusquos nunc prendi-
clum, quo perficerenlur spiritualiier ad invisibilia distis. El ulique jubènte illo eos non fecisse quis
capienda, qui vis'ibilibus tempora)ibusque credide- credat ? Hinc ergo fecit prandium Doriiinusillis se-
rant, ipsis, videlicel, decem diebus, post quos misil piera discipulissuis, de pisce, scilicet, qriem prunis
Spiritum sanclum, eamdem përfecljonem, quoe per superposilumvideront, huic adjungens ex illis quos
Spirilum sanclum conferlur, denario indicans. Ergo ceperant. De pane quidem nihilominus. eos vidisse
quoniam perfectio, quoe Ht per Spiritum sanclum, narralum est. Piseis assus, Chrislus est passus : ipse
quandiu adhuc in carne ambulamiis, quamvis non et panis qui de coelo descendit. Huic concorporatur
vivamus carnaliter, cum ipsa temporali dispensario- Ecclesia ad pailicipaiidiim beaiiiudinpm sempiier-
ne copulelur, recle videtur quinquagenarius nume- nam. Propter quod dielumest: Afferledepiscibusquos
rus ad Ecclesiamperlinere, sed jam purgatamalque preniidistis nunc, ut pmnes qui hanc spem gerinius,
perlëciam, quoe lemporalisdispensaiionisfidem, at- per illum septenarium numerum discipulorum,per
(jue oeiernitalis fuluroe spem charitale amplectilur, quem polest hoc loco nostra universilas inlelligifi-
SÈ« IN S. JOANNIS EVANGELIUMEXPOSlTÎO. 930
gurata, tanio sacfamenlo nos communicare nosse- A oves pasci. Reddilur negaiioni trinoe trina confessio
mus, et eidem beaiitudirtï sociaTÎ. Hoc Domini pran- • ne minus amori lingua serviat, quam tihiori, el plus
dium est cum discipulis suis, quo Joannes Eyange- -vocis elicuisse videatur mors imrainens. quam vila
lium suum, cum haberet de Chrislo alia multa quoe proesens. Sic amoris offieium, pascere dominicum
diceret, magna, ut exislimo, et rerum msgnarum gregem, si fuit timoris indicium negare paslorem.
cnniemplaiiorie concludil. Hic enim Ecclesia qualis Qui.hoc animo pascunt oves Christi, ut suas velint
m solis bonis futura est, significalur per capiuram esse, non Chrisli, se conviiiçunlur amare, non CbrU
cenlum quinquaginta trium piscium el eis qui hoec sium, vel gloriandi, vel doniinandi, vel acquirendi
credunl, sperant, diligunt, participatio lanloebeali-- cupidilaie, non obediendi et subveniendi el Deo pla-
tudinis per hoc prandium. cendi charilale. Conlra hoc ergo vigilat taiiesincul-
. Hoc jam tertio, inquil, manifestâtes est Jésus disci- cala ista vox Chrisli, quos Aposiolus gémit sua quoe-
pulis suis cum resurrexisset a mortuis. Quod non ad rere, non quoeJesu Chrisli (Philipp. u). Nunquid est
ipsas demonsirationes, sed ad dies referre debemus, aliud Diligis me? p'asceoies meas, quam si dicere-
id est, primo die cum resurrexit, et post dies oclo tur : Si me diligis, non le, pascere le, cogita oves .
quando discipulus Thomas vidit et credidil, et hbdie ' meas; et sicut meas pasce, -nonsicut tuas; gloriam
quando hoc de piscibus fecit. Post quoi aulem dies P meam in eis quoere, non luam ; Dominum meum,
id feceril, dielum non est. Nam ipso primo die non rion tuura ; lucra mea, non tua; ne sis in eorum..
semel visus est, sicut evangelistarum omnium tesli-, socieiale qui pertinent ad tempora periculosa, seipsos
monia collata demonstrant, sed, sicut diclunv est, amantes, et coelera. quoe huic malorum initio con-
mimeraridoesunl nianifèstaiiones ejus, ut ista sit nectuntur (Il Tim. m). Quod vitium maxime caven-
lerlia. Prima quippe habenda est eademque una, dum esl eis qui pascunt oves Chrisli, ne sua quoerant,
propier unum diem quoliescunque se, et quibuscun- non quoeJesu Chrisli, et in usus cupidilalilm suarum
que et die illo quo resurrexit, ostendit; secunda post conférant, pro quibus sanguîs fusus est Chrisli. Cujus
dies octo ; et hoec terlia ; et deinde quolies-voluit, amor'in eo qui pascit oves ejus, in lam magnum
usque ad diem quadragesimum, quo ascendit in coe- débet spirilualeui erescere ardorem , ut vincat.etiam
lum, quamvis non scripla sinl omnia. monis naluralem timorem, quo mori nolumus, et
,-Cum ergo prandisset, dicit Simoni Petro : Simon quando cum Chrislo viverë volumus. Nam el apo-
Joannis, diligisme.plushis?etc. Hune invenit exilum stolus Paulus dicit se habere concupiscentiam dis-
ille negaior, et amator proesumendo elatus, negando solvi el esse cura Christo : ingemiseii lamen grava-
prosiraïus, flendo purgalus, confiiendo probalus, pa- /_ tus , et non vull spoliari, sed supervesliri., ul absor-
liendo coronalus. Hune invenit exilum, ut pro ejus beatur mortale a vila (Philip, i). El huic Dominus
nomine pprfecia dilectione moreretur, cum quo se dileclori suo.
moriiurum perversa feslinatione promiserat. Faciet Cum senueris, inquit, exlendesmanus tuas, el alius
ejus resurreclione firmalus, quod immature pollice- le cingel, et ducel quo non vis. Hoc enimdixil ei, signi-
batur infirmus. Hoc enim oporiebat, ut prius Chri- _ ficansqua morte clarifiçaturus erat,Deum. Exlendes,
slus pro Pétri salule, deinde Petrus pro Chrisli proe- inquit, manus tuas, hoc est crucifigeris. Ad hoc aulem
dicalione morerelur. Proeposiërum-fuit quod audere ul venias, alius te cingel, el ducet, non quo vis, sed
coeperat humana temeritas, cum isium disposuisset quo non vis. Prius dixit quod fieret, et deinde quo-
ordinem veriias. Animam suam positurum se pro modo fieret. Non enim crucifixus , sed ulique cruci-
Chrislo Petrus pulabat, pro Iiberatorc liberandus, figendus, quo nollet est duclus. Nam crucifixus, non
cum Christus veriisset animam suam posilurus pro quo îiQlebat abiil, sed polius quo volebat. Solutus
suis omnibus, in quibus eral et Peirus, quod ecce quippe a corpore, volebat esse cura Christo ; sed, si
jam factum est. Nunc jam firmitas cordis ad susci- fieri posset, proeler mortis molesliam, vilain concu-
plendam mortem pro nomine Domini. vera ipso do- piscebat oeternam: ad quam molesliam nolens duclus
nante sumatur, non falsa nobis errànlibus proesu-p] est, sed ab ea volenseductus est. Nolens ad eam ve-
maiur. Nuncest ul viloe hujus non metuamus inier- nit, sed volens eam vieil, et reliquif hune infirmi-
itum, quia, résurgente Domino, viloe alterius proe- taiis affeclum, quo nemo vull mori, usque-adeo na-
cessit èxemplum. Nunc esl, Pelre, ul morlem noni luralem, ut cum bcato Pelro nec senectus auferre
limeas : vivit quem morluum dolebas; et qiiem proi poluerit, cui dietum esl : Cum senueris, duceris quo
nobis mori carnali amore prohibeas, atisus es proe- non vis. Quem quidem alfecium proptpr nos conso-
venire doclorem, formidasli ejus perseculorem. Jam,i, landos eliam in se iransfigurâvit ipse Salvator di-
pretio pro le fuso, nunc est ut sequaris emplorem,i, cens : Pater , si fieri polest, Iranseat a me calix isle
{Mauh. xvi), et sequeris omnino ulque ad mortemi (Mallh. xxvi) ; qui ulique mori venerat, et habebat
crucis. Verba ejus audisti, quem jam veracem pro-, mortis neeessiiaiern, sed volunlaria polcsiale posi-
basii. Passurum le ipse proedixit, qui te proedixerat lurus animam suam, el rursus eadem poiestate sum-
negalurura. Sed prius Dominus quod sciebat inler- pturus. Sed moleslia quanlacunque sit mortis, débet
rogat, nec semel, sed -iterumac tertio, uiruin Peirus eam vincere vis amoris, quo amalur ille qui, cum.
eum diligat; nec aliud tories audit a Petro, quam se: sit vila noslra, eliam morlem voluit perferre pro
dîligi ; nec aliud loties commendat Petro, quam suas nobis. Namjsi nulla esset mortis vel parva moleslia,
9Sl BEDiE VENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 932
non esset tam magna glosr'iamarlyrûtn. Sed si paslor .À est Chrislus, et post 'ejus resurrectionem apparue-
bonus qui posuit aniriiàm suain pro ovibus suis, ex , mm, multis. in, sançlâ, sicul scriptum est,.piyitple
ipsis ovibus ïam-multo.smartyres fecit, quanto magis (Mallh. xxvji)] Sed nunquLdbine tania isJa solvitur
débenl iisquë ad ratyrtem pro veritaie perlare, et quoeslio,si luagno niiracpio, qualiapotest fgeereQnir,
usïjue àd sanguineniadversUspeecatum, quibus oyes nipo(ens,tandiii vjyum corp/usiuso,pprgiSubl,eri'aest,
ipsas pàscendâs, .lioc est, - docëndâs reg-endasque, : donec-veniat terminus soe.eHl.i?-,Quii)i.m.o Ht-amplior
coirimitlil? Ac. pér hoc proecedente passionis ejus el diffjcilipr, «cur discipulo Jésus ^juera proe coeteris
exemplo, quis non videat magis deberë imitando pa- . dil'igebat,in ta|iiun) :u|\snj)ra ppcnis ejus diseprabere
sto'ri hoerefé pàsiores, si eunvmulioe etiam imitàtoe mprëreiur, pro. magno imu.nei-elongu.m,in; corpore
sunl oves? sub quo paslore uno, in grege uno, et-pa- '. donayerit. somnuni, cum beafum Petruuiper in-
stores ipsi sunt, oyes. Oirines quippe'fecil suas oves, géniera martyrii gloriam ah.Prière ipsius, corporis .
pro quibus est omnibus passus, quia et ipseui pro solypril, eiqne concesseHt quod appsjolus Eaului se
nobis patpreiur ovis esl faelus. Cum ergo proenutu concupissë dixit et.scripsit, dissolvi el esse cunir
'
liasse!;DominusPetro "quamorte clarificatnrus esset Christo {Philip: a) ? Si aulëm, quod magis -..ereditur,;
Dëurri.dib'il'ei : Sequere me; etc., Usqué Sed: si eum c- ideo sanctus joannes ait non disisse; Dominumnon.
v-6lomanere doiiecveniam, quid ad le? Cur enim di-?-Hmorilur; ne illis verbis quoedixii hoc ypluisse inielr
citiir Pelro Sequere me, nec dicilur coeieris qui simul iigi puiaretur, jcorpusque ejus. in sepulcro ejus exa*.
ader'anl,-él ptolëcib eum sicut magisirùnv-diseipuli nime, sicul aliorum morluorumj jaeety resiat./Ut si
sequebanlur ? Et »i ad passionem inieUîgendnm est, vere ibi sit, quod sparsil fania de terra quoe-subiude"
nunquid solus pro Chrisliana veritaie passus est Pe- ablaia succrescil, auiideo.fiaf, uleofliodp ..cgni'uienr.
trus ? fibrineibi -eralin illis septem alius filius Z,ebe- detur preiiosa. mors ejus, quoniam,non para c.o.m-
doei, fraler Joannis, qui posl ejus ascensionem ab meridal marlyriura (nonpnlm eum pro fide Ciiriaii
Hërbde manifeslaiur^occisus? Verum aliquid dixerit, perseculor'bcçidit), aut prppter aliquid aliud, quod-
quoniam non esl Jaeobus-crucilixus, merilo dietum nos laiet, manpt -tamenquoeslio-curdixerit Dominum
essë Petro sequere më, qui non solttra morlem, sed dpiibmine moritirio i.-Si eupt volo manere donec tiev
etiani niorlem crucis,' sicut Chrislus, expërliis est. niam. illiid eiiani in his duobus aposlolis Pelro et
Sî.lioc et nihil aliud quod sit convènientius potuerit Joannequem non movéatad quoerendum,cur Joan^'
inveniri, cur ergo de Joaiine dielum est : ;Si eum nera plus dilëxeril«Dominus, cum ipsum Dominum
volo-minièredonecveniam, quid ad le? et repelilum plus-dilexerit Peirus? ubiçunque enim se «commé-
est, Tu me sequere, lariquam ille ideo non sequere- morât Joaiines, ut nomine sup.iacilo ipse possit in-
tur; quoniam eum manere voluit donec vëniat ? Quis H «telligi, hoc addit quod puni diligébal Jësjis,,quasi-
facile aliud dielum esse credal, quam quod fratres solijm diligeret, ut hoc signo discernerelur a coete-
credideruni, qui lune eranl, quod scilicet non esset ris, qups omnes ulique diligebat. Quid ergo nisi am«-
discipulus ille morilurus, sëd donec Jésus veriirei, plius se dilectum, cura hoc diceret, volebat inlel-
isleriiaiiêrët in vita? Sed hanc opinionem Joannes ligi ? quod absit ut mendaciter diceret. Quod autem
ipse absliiiit, non hoc dixisse Dominum aperla con- majus dare poluit Jésus majoris erga eum suoedile-
tr'adictibne declàrans. Cur enim subjringerel : clibnis indicium, quam ut homo cum coeieris condi-:
Non dixit Jesus,~nOn moritut, nisi ne hominum scipulis suis sociusiantoe salulis, solus tamen reëu-
cordibus quod falsum fuerat inhoereret?Sed cui pla- bUerit super pecius.ipsius Salvaloris? Porro quod
cët, adhuc résistât, et dicat yérum esse quod ail aposiolus Petrus plus aliis- dilexerit Christum; pos-
Joannes, non dixisse Dominum quod discipulus ille sunt quidem ddëùmènla uiulla proferri s sed ut longe
non inor'itur, sed hoc laraeii significalumesse lalibus in alia non eamus; in ipsius teriioe manilëstaiionis
verbis, qualia éum dixisse narravil ; el asserat Joan- paulo superius lectione quoeislam proeeedit, salis
riem aposiolura viverë, alque inilio sepulcro ejus evidenler apparet, ubi inlerrogans eum dixil: Dili-
quod est apud Ephesurn-,dorniirë potius eum, quam _ gis me plus his? qiiod ulique scièbal, Pi tameriinler-
morluum jacere contendat, assuinatquë in argu- :rogabàt, ul eliam nos quiiegimus Evangelium amo-
mentum quod illic terra sënsirii scalere et quasi ëbul- rem Pétri érga Dominum, et illo iiitërrogànie,"'et
liré pèrhibetur, alque hoc ejus anbeliiu fieri, sive isto respbiideiile, nossemus. Quod aulem inèb quod
cohsïanler, sive perlinaciier, asseveret. Non enim rësporidil Petriïs, Amo te, non addil plus his; hoc
possum déesse qui eredarit. si non désuni qui eliam respondil quod de seipso sciebat. Nbn enira quan-'
Moysenàsscrani viverë, quia scriptum est, ejus se- tnra ab alio quolibet diligeretur scire polerat, qui
pùlciurii nori inveniri(Çéri. xxxiv), el apparuii cum coralierius videre non polerai; sed «tamensuperio-
Domino in monte ubi el Elias fuit (Matth. xvii), ribus verbis dicëudb : Eliam, Domine, lu scis, salis
queni morluum legimiis non esse, sed raptum (IV et ipse declaravit scienleni Dominum interrogasse
Regiu). «QuasiMoysicorpus non poluérit alicubi sic quod interrogavit. Sciebat igilur Dominus'non so-
ausçôndi '; ul prorsus homines laterëi ubi esset, al- lum quod diligeret, verum eliam quod plus iliis eum
que inde ad boram divinitus excilari, quando cum diligeret Petrus; et tamen si propunamus quoeren-
Chrislo Elias el ipse surit'visi, sicut ad lioiahi mul- les, quis diioriim "sit meiior, utrum qui plus, an qui
ta sançi'orum corpôra surrèxerunl- quando passus minus diligit Chrislum, quis dùbiiubil respondere;
 &5 • .'-•:- IN S.. JOANNISEVANGELIUMEXPQSITIO. , 931
eum gui plus diligit esse meliprem ? liera s,i propo^..A Petrus aposiojus propier apostplalus sui primatum
namus.g!r!sdiiproni,sit.melipr,. utrum qupm minus, , gerébai figurata generaliiale perspnam. Qtipd enim
an quem plus diligit Chrislus, eum QHi,plus-di)jgitHr ; -.ad ipsum proprip periinel, natura unus homo erat,
a Çhrislp meliorpm prpçul dûjijo res.ppndebimus. In , . gratia unus.Chrislianus, abundantiore graiii unus
illa ergo cpmparaliqnp quam prius propqsui, Pptrus , idemque primus apostolus. Spd quando ei dii.tum
Joannijin hqc ygro. altéra Jpanqes antppqpilurJPp. . est '.Tibi dqbo clave.sregni coelorum: quod liggveih
tro. Proinde lerliamsic prpponinius; : Quis estduor , sw^erlerram^ eril ligqlum et in çoelis; et quodeunque
rura. discipulorum fjjelior, qui minus quam cpndi- soiveris super terrain, erit solutum et in coelis(Mollit,
scipujus pjus diligit Chrislum, et pî.usquam cqndi- , xvi), uniyersara significabat Ecclesiam, quoein hoc.
scipulusejus diligiiur a Christo ;,an ille quera minus , saî.culodiversis lenlatipiiibus, yelut imbrihus, fiumir
. quam condiscipulum ejus diligit Christus, puni plus _ nibus;et teiitationibusqua ulilur [F. quiiiiisquaiilur],
ipspfluam suus cpndiscipuli|Sdiligat Çhriçfura? Hic, ^ non çadit, qubujam fu'ndata pst super petrarn, unde .
plane ,cunctatur, responsip, et augptur, quoeslio. , Peirus nomen accinjt, N'onenim a Petro ppira, sed,
Quantum auiem ipse.,sapio, meliorem qui plus dîlÎT Pe.lrps a.Peira ; sicul non.Çhristjis a Çhrisliario, sed
gil Chrislum, feliciprem Terqquem pljiçdiligit Ghrir. Chrislianus a.'Chrislovocatur, Idpo quippe ait Domir'
stus,., facile-j'esppnderpm, si jjistfiîam. liberaioris B
« nus: Super hanc pelrum oedifiçabqÈççlesjqmmeam,
nostri minus euin diligenijs a quo plus diligiiur, pt, quia dixerat Petrus :Tu es'ChrisiusFHiusDei «iiii; sa-
eum.plus aqup ipinus diligjtur, quem^mod um.de-- y per hanc ergo, inquit, pelrftm^quam, confessus est,
fenderein per.yidprprii.Aggrediar tanien de splverida .... (edificaboEcclesiam meqni. Pelra enim erat Chrislus
quoesiipne,igmfngenli, pro, .y.iribus.quas ipse dona-: . (I Cor. x), super quod fundaraenlum etiam ipse oedifi-
veril, disputare. Hucusque eiiini proppsitapst, non. calus est Peirus. Fundamentumquippe aliud nemo po-
exposila. Exppnendoe yprp_ejps hoc sitexprdium, ieil ponere, proelerid quodposilum est, quod esl Chri-
ul meminerimus in .hoc-çorruptibili corpore, quod stus Jésus (/ Cor. ni). Ecclesia ergo gusefundatur in
aggravât animam (Sap. ix), ,-jitam nos miser-amyir, . Christo, cfaves ab eo regni coslbrum accepit iri Pe-
vere, spd qui jam redempli per Medjajorem.sumus,.. lrg,id est, pctesiaiem, sojvendi Iigandiqué peçcala.
el Spiritum sancfum Jiîgnps aeçepimus, bpatam ,vir . Quod esl emra per prppriéiatçm in Christo Ecclesia,.
tara.in s.pebaberaus, etsi re ipsa nondum lenemus, hoc est, per significarionemPplrus. in pelra , qua
Spes^gulemquoevidelur npnesl spes; quod enim videt,,. sîgnificarione inielligilur Çhnstus petra, Petrus Éc?
quis, quid speral? Si,aylem quod non videmus spera- clesia. Hoecigitur Ecclesia, quajn sigiiificsbal Pé-
mus, per pqtientiqm:exfpeçtani.us(Rom. yiii)..Har)C riras, quandiu degil in tnalis, amando et sequendo
ilaque yjtam, de qua, spripluni est.: Nunquid non. Chrisiuin, liberatur a malis. Magis aulem sequitur
lentalio est vita humana. super lerram (Job. yii)?. in . in eis, qui cerlant pro veritaie usque ad morlem.
qua qup.lidiecl.aijjamusad Deum : Libéranos a malo ... Sed. universilaii dicilur Sequere me- pro quà uni-
(Mallh. n), cpgilur hpmp Jplerare etiam rpmissis versitaie passus esl Chrislus, de quo dicil idem
peccalis, quamyis ut in P.amypnirel miseriam, prjr Peirus : Christus pro nobis passus estt relinquens no-
murafuerit causa peccati; producliorpst enim pçena : bis èxemplum, ul sequamui{vestigia ëjus (l Pelt. il).
quam culpa, ,np parya pularptur culpa, si fflùfl» i!l? . Eçcp propier qiiod ei diçluni est Sequere me. Est
finiretur et; poena. Hoec,estistprum dierum, quosin .., autem alia vila immorialis, quoe non est [n malis.
hac mortalilale aginius malos, quamvis in eis diliga- J6i fqcje ad faciem videbimus,quod hic per spéculum
mus yiderpdies bojips, flenda quidem, sed non re-, el in oenigmajevidelur (/ Çor. xjii), guando, multum
prehendenda .çpndiùo^Psgl. xxxui). ^enit pnini.de, , in concupjscenda veritaie p.rpjcilur. Duas ilaque yi-
ira Dei jusla, de qua Scriptura legens : fl^mo, in- las sibi divinilus proediçatascl çommendaias novjt
quit, nalus ex muliere,. brevis viloe, et plenus,irm Ecclesia, quarum una est ip fide, allera in speçie;
(Job.xn). In hapira sua conlinens, sicut-scriplum una in tempore peregrinarionis, aliera in. oeicrnitale
esl, miseraiiones suas. Deus (Psal. «LXXVI),,proeler ^ niansionis ; una jn labore, altéra jn Jep,,ùje; una in
alia solaiiâ-miserorom quoe.generihumano proebëre via, altéra in patria ; una in ppere açtionis, aliera
non cessai, raisit Filium suum unigenitum,«-perquem in mercede conleniplationis ; una déclinai, a malp, el
creavil- uniyprsa,-pt manens Deusfierp.t homo, ut facit bonum, aUera pullum habet a quo deçlinet
esset mediator Dei el hominum hpmo Chrislus Je? malura, et magnum quo fruatur bpiiura ; una cum ,
sus : in quem credenles, per layacrum regeneratior hoste depugnal, altéra sine hoste régnât ; una car-
nis.solulo rpatu pniiiiuni peppatorurn, liberarenlur a nales libidines frenat, aliera spiritalibus delecfario-
damnali.oneperpétua, et yiverent in,fide, et spe, et itibus vacat ; una sribyenit indigent!, altéra ibi est
cliarilaie. El quia m ipsp quqque ambulanies, non ubi nullum invenit indigeniem; una aliéna peepata, .
sunl sine peçcaijs, quoe de liiijgs yiloe infirmitale ut sua sibi ignpscanlur, ignoscit, altéra nec palilur
subrepuni, dedil eieemosynaruin reniedia, salutaria, çuod ignoscat, nec facit quod sibi poscit ignospi;
quibus eorum adjiiyaretur.o.rariq, ubi eos dicere do- i?:ia bona et ma'à discernit, altéra; quoe bona surit
cuit : Dimilienobisdébita nostra, sicul et nos dimilli- cernit. Ergo una bona est, sed adhuc misera, alipra
mus debileribusnosiris (Matth. yi). Hoc agit Ëcelesia mèlior, et beatà. Ista signifiçata est per apostplum
spe beaîa in hac vila aerumnosa: cujus Ecclesioe Pelrum, illa per Joanneni; Tota hic ^gitiir isja ug •
 9*8 BEDJEfVENERABItilS OPP. PARS IL SECT. I. — ËXÈGETlCA GENUINA. 936
que ïn" hujus soeculifinem, et hiic invenit finem ; Ji.xxiv),
j misériam noslram proesentem n'ôvimus, quia
différtùr ilîa complendà posthujiis soeculifinem,"sed senlimus ; el ideo misèricordiàm'Domini, quam no-
in fuluro soeculo non habel finem. Ideo dicitur huic bis dé miseria libérandis exhiberi volumus, plus ama-
Sequere me ; de' illo aulem : Si eùm volo matière do- mus, eamquequQiidieinaximeipeccalorumremissione
nec vtniam, quid ad Je? lu me Sequere. Quid enim et poscimus et habemus. Hoc per Pelrum sigiiificatum
hoc, quantum sapio, quantum capio, quid est hoc, est plus anianlem, sed minus amalom, qùia minus
nisi Tu me sequereper imilalibnëm përferetidi lem- nos amat Christus miseros quam bealb's. Veritaiis
poTalia mala-; ille.maneat donec sempiiërna venio eninï contemplatiorierii, qualis-tunc Tutura psi, rai-
reddilurus.bona"?Quod apertius ila diei polest :Per- nus amamus, quia"nondum rioviinus, nec habemus.
fecla me sequatur aciio, informata meoe passionis Hoec per Joànriera sighificala est minus "amanlem,
exemple, inehoâtâ vero coniemplatio maneat donec aiqueideb et àd ipsam, et ad ejus in nô'bis ainorem,
veiiio; pérficierida cum V'enero.Sequitur enim Cliri- qualis ei debelur, implëridiim, donec veniat Domi-
sliriri perveiiiens ' usque àd morlem pia pleniludo nus, exspeclanlëm, sed plus aniaium, quia id quod
patîentioe; inanet auiem dbnec venial Christus, tune per illum liguratuhi esl, hoc efficit beaiùro. Nemo
mariiiëstandà pleniludo scientioe'.Hic quippe foleran- istos tanien insignes aposlolos séparât; et in eo
tur mala hujùs mundi in terra morientium, ibi vide-'1B quod significabàt Joannes, ambo fuluri erant. Signi-
'
bunirir bona Domini in lerra yiventiurn. Quod enira" ficando sequebalur isle, manebat ille. Credendo
ait": Volo enini manere donecveniam, non sic intelli- aulem àmbo mala proesenlia "brijus miseriàe lolera-
gehduiri est quasi dixerit remanere, vel permanere; barit. Anibb futura bona illius beaiitudinisexspe-
sed exspeelare : quoniam quod per euhi significa- claba'nt. Nec ipsi sbli, sëdnnivefsa lioc facit sancla
- tur, non ulique nunc, sed cum veneril Christus, im- Ecclesia sponsa Chrisli, ab istis lëniaiionibus
plebiiur. Quod aulem per hune significalUr,cui di- ërueiida, in illa f'elicitàle servanda : quas duas vilas
elum est, Tu mëseqéere, nisi nunc agatur, nec per- Petrus et Joannes,- figUraverunt, singuli singulas,
vehietur ad illud quod exspeclalur. In hac aulem verumet in bactèmporaliter ambuiaveruni ambo
activa vila. quanto magis Chrislum diligimus, lanlo per fidem, et illa iri oelernUm frueniur ambo per
facilius libëiamur a malo. At ipse nos minus diligit specieri). Omnibus igitur sanelis ad Christi corpus
qrialés nunc sumus; elhincideo liberat,ne semper inseparabiliter pertinërilibus, propier hujus viloe
talés simus. Ibi vero amplius nos diligit, quoniam prôcélldsissimoe gubérnaculum, ad Uganda et sol-
quod ei displiceat, et quod a nobis auferat, non ha- vehda peccata, clavès regni coel<jj«niprimus apo-
bèbïmus. Née ob aliud hic nos diligit, nisi ul sànel, Slolorum Petrus accepit, ïssdemque (omnibus san-
ettransferat ah iis quoenon diligit. Hic ergoriiinus, C cris, propier viloeillias sacratissimoe quielissimura '
ubi. non vult, -remaneamus ; ibi ariiplius, quo vult, sinum, super pectas Chrisli Joannes evangelisla dis-
transeamus, et unde^non Vult pereamùs. Amel ergo cubuit, "quoniamnec; isté solus, sed universa Ec-
cum Pelrris, ùl ab ista mortalilaléliberëmur ; ame- clesia ligàl sblvilqùe pëccatâ; nec ille de Chrisli di--
tur âb eo Joannes, ul initia immbrialitalë serve- vinitaie, et de lotius diviriitâiis Trînilale atqué uni-
mur. Séd isia ralione illud oslenditur, cur_araplius taie, sublima (quoe in illo regno facie ad faciem
Joàriiiëm quam Pelrum airiayerit Christus, non cur contemplanda,-nunc aulem donec venial Dominus,
ariiplius Pëlrris quam Joannes àmavërit Chrislum. in specuio atque oera'graale contuehdâ surit) quoe-
Nëque enim sic plus nos diligit Chrislus in fuluro proedicàndo ruciaret de fonte dominici pecloris so-
soeculo(ubi CUniillo sine fine vivemus) qriam iri isto, lus bibit, sed ipse Dominus ipsum Evangelium pro
nhde érùithur, utillic semper simus ; et proplerea sua cujusque capacitatc omnibus suis bibendum loto
nos tune eum minus dilecturi non sumus,. quando terrarum orbe diffudit. Sunt qui senserint, el hî
meliores erimus, Cura meliores ulique, nisi amplius quidem non contemplibiles sacfi éloquii iractalores,
eûïn dilïgehdoj nullo modo esse possimus. Cur ergo a Christo Joannem apostplum proplerea plus ama- -
Jb'anriës minus eurii diligebat quaiii Petrus, si eara -lum,.q'uod neque uxorem duxeril, el ab'ineunle
vitam significabàt ih qua.esi inulto amplius diligen-'*' pueritia çàsiissimus vixerit. Hoc quidem in Scri-
dus, nisi quia proplerea dietum est, Volo eum ma- pturis canonicis «non evidenter apparet; verumta-
nere, id est, exspeelare, donec venio, quoniam et men id qubque mullum adjuvat congruentiara Iiu- •
ipsurii anîorëûi, qui tufte amplior erit, nondum ha- juscë sënlenlioe, quod illa vita per eum siguificala
bemus, séd futurum exspeclàmus, ul cura ipse vene- est, ubi non erunlnuplioe. • •-
ril, habeamus ?"Nam sicut in Epislola sua idem di- Hic est discipulusqui teslimoniumpethibël de his,
eu Apostolus : Nondum apparuit quod erimus. Sci- et scripsit hoec; et scimus quia verumest testimonium
mus quoniam cum âpparuerit, similes ei erimus, quo- ejus: Sunt aulem, inquit, et alia multa quoefecil Jé-
niam videbimuseum siculiesl (I Joan. m). Tune ergo sus : quoesi scribanlur per singula, nec ipsum arbilror
amplius quod videbimus, diligemus. Ipse autem Do- mundum capeie posse eos qui scribendi sunt libres.
minus illam quoe'fuiurà est vilam 'noslram, qualis iii Non sparib locorum credendum est mundum capere
nôbis futura sit, sciens pfoedesiinaliorië,plus ainai, non posse quà; ineo scribi quo modo possent, si
uiad eàni nos amando perducal. (Suoéirca,quoniam scriptà non ferrei, sed capacitate
legenlium com-
universoeviai Domini miseriçordia et veriias (Psal. - preheiidi fortàsse non possent ; quamvis, sàlva re-
937 SUPER ACTA APOSTOLORCMEXPOS1T10. 938
rum fide, plerumque verba excedere videaniur fi- \ perbolem vocant, qui raodus, sicut hoc loco, ita in
dem , quod non fit quando aliquid quod erat obscu- nonnuliis aliis divinis lilleris invenilur, ut esl : Po-
tum vel dubium, causa et ralione reddita, exporiilur, suetunl in coelum os su«m (Psal. LXXII),et : Vérti-
sed quando id quod apertum est, vel augetur, vël cem capilli perambulantium in deliciis suis ( Psal.
exleuuaiur, nec tamen a tramite significàhdoeveri- LXVII),et multa hujusraodi, quoe Scripluris sanelis
tatis erraïur, quoniam sic verba rem quoe indicatur non désuni, sicut alii iropi, lioc est loculionum
excedunt, ut [volunlas loquenlis nec fallentis appa- modi, de quibus operosius disputarem, nisi, evange-
rèat, qui novit quousque credatur, a quo ultra quam lista terminante Evangelium suum, etiam compelle-
credendum est, vel minuitur loquendo aliquid, vel rer meum terminare sermonem.
augetur. Hune loquendi modum Groeconomine hy-

1' Sequuntur ejusdem venerabilis Bedoepresbyteri, famuli Christi, expositiones optimoe in

Acta apostolorum, deeénti ordine et quetdranti série, tum quod ab eodem Luca evangelista,
a quo proxime expositum Evangelium, conscripta sunt, tum quia phrasi evangelicoe maxi-
me omnium consentiunt, tum etiam quod his forte de tiausis post Evangclia et: Epistolas
Pauli, in quas seorsum Explicationes idem auctor collegit,in Bibliis vulgat'is citari soient.
Post quoe , juxta -proedictum ardinem in Epistolas catholicas , ac demum in Apocalypsim
divi Joannis addemus ejusdem Exvlanaliones, hune tomum , non insperate, nec infideliter
clausuri.

SUPER APOSTOLORUM
ÂGTxV

EXPOSITIO.

À» ACGÂM EPISCOPUM BED^;

EPISTOLA
IN EXPOSITIONEM
ACTUUMAPOSTOLORUM.

Dominoin Christo desideratissimo et vere beatissi- B nem mihi tribuens, vel alia ex his colligendi, vel
mo Accoeepiscopo, Beda, perpetuam in Domino eadem planius exponendi. Actus igitur aposiolorum
salutem. ^ (ut beatus Hieronymus ait) nudam quidem soriare
Accepi creberrimas beatitudinis luoelitteras, qui- videntur liistoriam, et nascentis Ecclesioeinfanliara
bus me commonere dignatus es ne mentis acumen texere; sed si noverimus eorum scriptorem Lucara
inerti olio- tôrpere et obdormire permitlam , sed esse medicum, cujus laus est in Evangelio, animad-
meditandis scrutandisque quolidie Scripluris vigil vertimus pariler omnia verba illius animoelanguen-
atque iudëfessus insislam, et post exposilionem tis esse medicinam. El quibus nos aliqua justa mo-
Apocalypseossancii evangelistoe Joannis, quamira- dulum nostroe parvilatis exposituri, primo admonere
tris noslri Eusebii rogatu tribus libris complexam, curabimus ipsum evangelistam Lucam, ut dielum
mox libi transcribendam destinavi, in explanatio- esl, juxla tradiiionem veterum Ecclesioe iraclato-
rièm quoque beati EvangelistoeLucoe, juxta vesrigia rum , medicinoeartis fuisse peritissimum, et magis
Patrum, quanlum.valeam sudoris impendam. Quod Groecas litteras scissequam Hebroeas. Unde sermo
quia facere needum potui, et operis videlicet immen- ejus, tam in Evangelio quam in Actibus apostolo-
sitalë perterritus, et obslrepenlium" causarum (quas rum, complior est, et soeculariumredolet eloquen-
lu melius nosli) necessilale proepeditus, ne tamen G liam, magisque teslimoniis Groecis ulitur quam He-
'
luoe postulaiionis contemneretur aucloritas, quod broeis. Ex quo accidit quod maxime miror, et, pro-
intérim potui feci. Misi ënim dpusculum in Acius pter ingeniitarditatem, vehemenlissimo stupore per-
apostolorum, quod ante non multos dies editura, et eulsus, nescio perscrutari, qua ratione cum in He-
velocissime quautum tempus dederat, ne tua sacro^ braiça verilate a diluvio usque ad -Abraham decem
sancta yoluntas impedirelur, emendaium, membra- generationes inveniantur, ipse Lucas, qui, Spiritu
nulis indideram, Ubi ea quoe vel mystice gesta vel sancio calamum régente, nullalenus falsum scribere
obscurius dicta videbaniur, proul potui dilucidare poluit, undecim generationes, juxta sepluaginta
lentavi. In quo me opusculo cura alii plurimi fidei Interprètes, adjecto Cainam, in Evangelio ponere
calholicoescriptores, tum maxime juvit Aralor san- maluerit. Ideo auiem in Evangelii Prooemio dicit sibi
ctoe RomanoeEcclesioe subdiaconus, qui ipsum ex yisum esse ex ordine diligenter scribere, quoniam
ordine iibrum heroico carminé percurrens, nonnullos hoc multi conati sunl. Sed eos debemus accipere
in eodem métro allegorioe flores admiscuit, occasio- quorumin Ecclesia multa exstat aucloritas, quia id
PATROL. XCIL 30
 . 858 BEDJE VENERABILISOPP. PARS'IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 910
.quod connli sunl implere minime potuerunt; Iste au- A cipis Peirus aposiolus Romani venit, et in quarto
tem non solum usque resurréclionem, assum- anno famé facla, octavo anno sunl" Judoei Ro.maex-
piionemqiie Domini perduxit nàrralionem suam, ut pujsi. Item Neronis quatuor annos, quorum duos ex-
in quatuor auctoribus evangelicoe Scripiuroedignurii "trëmosbeàius Paulus Romoein libéra mansit cusio-
suolabore haberetlocum, verumetiam.deinceps quoe d'ia. Ex quointelligimus in eadem urbe librum esse
per Aposlolos gesla sunt, quoe' sufficere credidit ad .composilum. îtèmque ul per Judoeorumquoque reges
oedificandamfidem legenlium, vel. audienliûm, ita eadem tempora^ discernam, Herodps ,. Philippus. et
Sérîpsit, ut solus ejus liber fide dignus haberetur in Lysànias tetrarchoe proefuerunt annissex. . Ilerodes
Ecclesia dé apostolorum actibus iiarrantis, reprobar rex, qui et. Agrippa, qui Coesareoeperiil, annos jse-
lis omnibus qui'non ea fide qua oporluit facta dicta- ptem. Agrippa, filius ejus , sub quo Paulus Romani
que'apostolorum scribere ausi sunl. Eb quippe tem- missus est, annos quindëcim. Cujus restant usque
"
pore scripsérunt Mareus et Lucas ; quo non solum ad subversionem Jerosclymorum anni duodecim.
ab Ecclesia Chrisli, verum eliam ab ipsis adhuc Hoecdistinetius exsecutus sum, ut cum ejusdem li-
iri cârrië inanèrilibus apôsidlis prbbari potuerunt. liélli revblvas'iiistoriam, quid sub quo tempore ges-
Nam Domini nutu gerébatur ut non solum aposloli - tum sit, eyidenter agnoscere possis, Misi àutem et
qui,,videront, sed et discipuli qui âudilu didiceranl", B explanaliuncuiara Epistoloe'.beatissimi êvaiigelisloe
facta Chrisli diclaque conscribèrent, quafénus se* Joaniiïs, cujus maximam parlem ex homiliis sancii
queritibus Ecclesioe doctoribus êa quoenon videraht Augustirii làiissiriia suàvitaie diffusis, coïripendia-
'
proedièandisciibendiquë fiducia parilèr et àucibrltââ Sus bfëviàiof ëxeérps.i. Nbh'nullà vero iri câlcô
, proeberetur, Aclus vero apostolorum, et proecipue etiani proprio sudore subtexui. In quo u'trôqué
beati Pauli, cujus individuusin peregrinando cornes opère; si quid utililatis inveneris, Dei doiris ascribe;
exstilit beatus Lucas, sicut viderai ipse composuit. si quid superflui, meoefragilitati compatere. Interce;
Quorum contex(us dniiiisj quantum ex alibrum hi- dénient pro; riobis lipalitiidiriem, vestram Dominus
storiisanimadverlere jioiuimus.coniinei annos viginti omnipotens ad regimen Ecclesioeperpetuo consèrvet
octo, id esl, Tiberii Coesarisannos sex , Csii:aribOS.. inêblumêm.
"quatuor, Claudii annos quatuordecim. Cujus""pîin-

INGIPIT EXPGSI-TIO*.
CAPUT PRIMUM. G passionem suam viyus apparaît, cibos sumit, eaïa-
Pri'mWiq'urderd'éérnidii'éiii feci démnnibni, à Tlïéà- - dënïqiiëqiiifai à riib'rfuis"ériicilatëfât pâl|îàndâm car-
pliilé,-qïtoe'cotpiiJÉSÉSfacere ëtdbbéé. De Omnibusse riënî exbibët. Sëd àltiori hiygieî-ibpër liàflë quadfà-
dicit Christi fàctis èf diclis fri Evàiigëlib scrip'slsse, gesimam dierum cum discipulis conversàtionëiti,
hôri.qùdd b'rii'fiiàc'àrripMfëhdïïi'eiib'i'iietit?në'éiiëbtt- si'gnifièàt se ô'cfcuilâpïoeSëritia^frièpiôîiiiséràt" im-
trà'iïus ïbàririi qui àlit":'Mtittd •duidémëla'tiâ iignk plëiurum. Ecce egovSbi'scûtiiiumbîhiiibûs'àiebùsusque
fëâi Jésus' iii cônspeiiu ïlis'iipnlotunï 'kitôiûtii, ïjiïoe "di cohsummationemsâsciili(lî'âtlii. ixviii). Isle eiiiin
non Sunt scripià iii îibrdliât (Joàii. xx), ëëd q'ubd de ïïnmeïus îïàriclënipoiâlem tërirériàmque Vilam vëî
cmriibus' ëlègérit uridé Mcërël sefmô'riérii,quoejîidi- {ïrbptër qîiàtubr àniii teîripôrà, vel propièi qiiâiudr
fc'â'vîtàplâ et cbhgruà siifficëfë Officibdispëiïsàtib'iii'è vëiîlôs coelidësigriSt.Nânî pb'sfqu'âfficôiisépulli fueril
$iiab': Tlieopliiltis infô'rpretatur Dei amâior, vël a îBus ctirii Christb peï b'âpriÉHiuiriin iribrtëfià,qiiàsî
Deo tiihatus. QùicUtiquëërgo Béî âmâib'r est, ad se RiiBfi rriàiis pallè irâiisitOj.nëcêssàriiim in ii'âc soïï-
s'crifitunï erë'dâi ; suoe'qu'ëbip ànimoe, qliia Lùëàs tûdinë Dbriîiniha'B'éniusducàturîi, Çffi nos àd ccélé-
mëdicus Scripsil ; irivériiàf sàlutëra. Et fiolâtidiim D slïà perduëât, et irriagihis 'SuSideriârib rèmiiiièrâns,
•quôd;bit : Quoecoepil Jésuè facere et dôcetè. Pririio pr'oeseririàëàiïÉti Spiritus tjtiàsi vé'râ jiibiîoeïquiète
fâGërëj'poSléd dbéerë. Quià Jésus boiiiirii dôclorëiiî bëâtificëi.
ifistifflëri's,'-'titillaiiiSi tjuoe fecit dectiit. Vos àùléih bdpliMbiniini 'Spiriiii sancto ûèh po'ét
•
Sscjiléiâdiém qùâ piêcipiëû's dpÔstolUpet Spiii^ multos hos dies. NôMtim fuefàiît àpôstbii hàp'tizàtï,
'tûnisMëtùm^iib^élëgitlissumpiiiséû. Për iïfpërbâlbn ribri lairien àqifà; sed Spiritu sânctb', qûbs' irîtefligî-
lëgeridumîis'giVèiri"drerii qua ussumplû'sest, proeci- mus jàm fuisse bàpfizritôs,. sive bâptisnib Joannis
\ piénlaritê àssuKipiibnëxri',id est, proecépla dans (ut ribrinuiliàrbitfàriliir), sëû (quod magis crédibilè
*
ajibsibliSj' «quoeVëî hic vel'iii ËvârigèliiSIëgririiur4 est) hâptisriio tliristi. Neqùè ëiiim"miriistëriu'ulha- .
Est ërgo èëri'M ï Scïipsï dë'JëSû a ïè'ispbi'ë quri ptizâridi fuérâl ùrhaberët Baptizàtossëfybs për qtios
ëoSpït"signa fàcëb et tîbcére iisqriè iri diëm qua, èàë'iërbs baprizarét, «quiâ ribri defuTt mëiiio'rabïlïs
èisd.èîn cbnëuràmaiis, iiiidë vérièràtrédiit. illius liUmifïtàiis ministëriiim, qiiândb'eis la'vlt pé*
- Péfdiîsqû'àdîaghiïâhpparënkéiÉ, et loquens de dés. Cum ërgo dicëréi "Dbm'inus: Qiùâ Joaimés qui*
rëgno Dei, ciconvèscëns,Hé, Âd ins'u-uëndamDbrni- Hemhàpïhàvû àqud, nèqu-dqù&msUbiunXit: t«osau-
ïiiis.Sdem suoe. rësùfrce'tioniss'soepiusapbiiblis post tëriï bapilzabïlis, sëd": Folsautein bapthabimini Spl-
 941 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. 942
rilti sancto. Qùia neque aposloli, neque sequaces , verat serraonibus expletis, Dominum ascendisse ad
eorum, qui usque hodie baplizant in Ecclesia, aliter coelos.
quata Joannes, id est, in aqua baplizare proevaleril, Et nubessuscepiteum ab oculiseorum. Ubique crea-
sed tantum invoeato Chrisli nonline adest interior tura suo Creatori proestat obsequium. Astra indicant
virtus Spiritus sancti, quoe hômine aquâm tribuerite nascentem, patientera bbnubunt, recipiunt nubes as-'
baplizalorum animas simul et corpora puriûcet, cendenlem, redeunlem ad judicium comilabuntur.
quod in Joannis baplismo non fiebat. Nondum enim Ecce duo viri astilerunt illis in vestibusalbis. Alb»
eral Spiritus datus, quia Jésus nondum fuerat glorifi- vestes exaltaljoni magis congruunt quam humilia-
ealus (Joaii. vu). tioni.; Et ideo, Domino ascendente, in albis vestibus
convenerant eum dicentes: angeli apparent, qui nalo Domino in albis vestibus
Igitur qui interrogabanl non dicuntur, quia qui in nalivitate sua ap-
Domine,si iii tempore hoc restitues regnum Israël ? apparere
eis paruil Deus humilis, in ascensionè Sua ostensus est
Quoniam apparens loculus esl de regno Dei, homo sublimis. Nam et
locus dum his qui
Spirilus quo.quesancii non post multos dies promisit in humili cïvitatula natus est congruit,
àdventum, consequenler eum de eodem regno per- mi homo, de monte subli-
conlaniur utrum videlicet mox adveniente Spiritu - regressus esl ad coelum.
"B ific Jésus qui assumptus esl a vobisin coelum. Ob
sancto in proesentiresiituendum, an in fuluro san-
ctis'reservandum credere debeant. Carnales enim duas illi causas arigelividenlur, ut videlicet ascen-
;sionis tristiliam regressionis conlmemoralione con-
adhuc discipuli, resurreclione Chrisli eompleia,
continuo regnum Israël credebant esse veniurum. Solarenlur, elulvere in coelumillum ire monstrarent,
juxta quod Cleophas ait : Nos autem sperabamus et non quasi in coelumsicut Eliam.
Sic veniet .vidislis eum euntem in
quodipse essetredemplurusIsraël. El evangelista proe- coelum.îd quemadmodum
misil quia Domino Jerosolyraam yenluro existima- est, in eadem forma carnis atque substan-
rent quod confestim regnum Dei manifestaretur. fia veniet judiealurus, in qua venerat judicandus.
Sed oporlebat impleri prophetiara, qua Palri canens: Cui profecto immortalitalem dédit, naluram non abs-
Tu verorepulisli, et sprevisli, él dislulisli Chrislum lulil. Cujus eliam gloria divina, quoe quondam in
luum (Psal. LXXXVIII). mbhle tribus discipulis apparaît, peracto judicio ab
Repulitenim et sprevit Filium
Pater, quando eum in passione deseruil loquenlem : omnibus sanelis videbitur, quando tollelur impius ne
videât gloriam Dei.
Deus, Deus meus, quare me repulisli (Maltli. xxvn)?
Distulit aulem, ut quem sancii illo tempore regnalu- Tune reversi sunt Jérusalem a monte qui vocatur
rura puiabant, exspeclent in die judicii in sua maje- <„ Vliveti. Dominus et Salyator noster, principe tene-
siaie veniurum. Unde et ipse Dominus spirilalem Isr brarum deviclo, in locum pacis et luminis fidèles
rael el regnum eoelestea prophelis fuisse promissum ëducit. Merîtoque monlem charismalïs ascendit, san-
ctum promissurus Spiritum, cujus nos urictio docet
insinuans, ait :
de omnibus.
Non est vestrumnosse tempera vel momenta quoe Qui est juxla Jérusalem, Sabbali habens iter. Juxta
Pater posuit in sua potestate. Illius (inquiens) regni hisloriam indicat monlemOlivarum
ul Palris spaiio milliarii ab
tara secretum tempus est, taniummodo urbe Jérusalem esse discrelum. Sabbato enim juxta
scienlioepateat. Et quando dicit : Non est vestrum
legem plus quam mille passus incedere non licebat.
scire, ostendit et
quod ipse sciât, cujus omnia sunt Juxla aliegoriara vero, qui gloriam Domini ad Pa-
quoe Pairissunl, sed non expédiât nosse morlalibuSj trem ascendenlis inlus inlueri merebitur,,et
ut semper incerli. de advenlu judicis, sic quolidie sancti Spiritus
, promissione ditari, hic Sabbafi ïlinere ur-
vivant, quasi die alia judicandi sint. .. bem perpetuoe pacis ingreditur. Ëritque eî, juxlâ
Sed accipietisvittulem supervenienlisSpirilus sancti Isaiain, Sabbalum ex Sabbato, quia qui hic çes-
in vos. Et eritis mihi testes in Jérusalem, etc. Crim savit a perverso opère, illic quiescel in coelesli re-
supervenerit, inquit, in vos Spirilus sanclus, ï\e- ,rj iribuiione. At conlra qui in hoc soeculoquasi per
quaquam regnum Israël, sive regnum Dei in Israël, . tempus sex dierum, salutem operari neglexerif,
ui putaiis, afferet, sëd vobis vittulem de me tesli- illo perpeluoe quietis tempore, de (imbus beatse
ficandi proebebit. Tantumque regni illius tehipora Jérusalem excludetur, illud Evangelium contem-
longe sunt, ut prius non sblurii liane Jerosolymo- nens : Orale ne fiât fuga vesira hieme vel Sabbato. ;
rum ^urbem, verum etiam omnes Judoeoefines, dé- El cumintroissénl in coenacuium,ascenderunt ubi
bine autemet proxiraegentera Samarioe,adexlremum manebant. Locum iri superiori désignât, quià jam a
novissimos quoque per circuitum mundi terminos lerrena conversaiione Sabbati, ad superiora scienliae
Evangelii fama percurral. --_ -;«« virlutisque conscenderant,
y Jacobus et '
Et cum hoecdixisset, videnlibus illis elevalus est. Alphoei, Simon Zeloles, el Judas Jqcobi,
Marcus quidem aliani Domini loculionem corame- Puianl quidam duos fuisse aposlolos Jaeobi vocabuïo
morans, ait : El Dominus quidem Jésus poslquam nuncupatos, Jacobum videlicet Zebedoei, et Jaco -
loculusesl eis, assmnpiusest in coelum(Marc. xvi). , hum Alphoei,teriium vero Jàcobum fratrem Domini,
Sed quia Lucas signifieaniiusadjecit Cumhoecdixisset, *-non aposioiura, sed episcopum fuisse'Jerpsolymo-
elevalusest, oslendit profecto, illis quos commémora- rura. Quodnequaquam verum est, sed, juxta Evan?
 945 BEDJ3 VENERABILISOPP, PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 94*
geliorum fidem , eumdem Jacobum filium Alphoei,\. quadriformi fidem sancloe Trinilalis proedicaturi
aposiolum proefuisseJerosolymis sciëndum est, qui erant, Domino dicente: Ile, doceleomnes génies, ba-
frater Dommidiclus est, eo quod fuerit Marioemaier- plkanles'eos in nomine,Palris , el Filii, el Spirilus
'
lëroe Domini. filius, cujus Joannes evangelista me- sancii (Matth. xxvm), jam operis perfeciionem nu-
niinit. Slabant aulem (inquiens) juxta crucem Jesu meri quoque sacramenio firmarent. Juxta altiorem
mater ejus, el soror matris ejus Maria Cleophoe(Joan. aulem inielleclum, damnum Ecclesioequod in falsis
'
xix). Mariam banc Cleophoea paire sive a familia fràtribus patilur, haclenus ex parte maxima perdurât
cognominans. Quomodo enim fraier Domini non. incorreetum. At cura in fine mundi populus Judoeo-
aposiolus, sed lertius Jaçobus esse dicalur, cum et rum qui Dominum crucifixit reconciliandus Ecclesioe
Paulus eum nominet abostolum : Alium aulem (in- credilur, velut quinquagesimo die propinquanie,
quiens) apostolorumvidi fieminem-nisi Jacobum fra- apostolorum est summa resliluta.
Domini (Galat. i)? et evangelista Marcus, eum- Et hic quidemposseditagrum de mercedeiniquilalis.
' irem
demnon lertium, sed alierumappellel dicens: Erant Qui Dominumviloevendidil, terra vivenlium amissa,
'
aulem et mulieresdë longe aspicienles,inler quas erat agrum sanguinis el mortis oeternoe, sceleris et no-
Maria Magdalene, el.Maria Jacobiminoris, el Joseph minis sui memoriam possidet. Alioquin non ipse
'mater, elSalome (Marc. xv). Cum enim major el "Judas emplum prelio sanguinis agrum. figuli possi-
minor non ihter'très, sed inler duos soleant proebere dere meruil, qui, relâtis trigînta argénieis, tradilionis
distanliam , minor Jacobus Alphoei appellalur, ad crimen criminosiore in se protinus morte mulctavit.
' distinctionera
raajoris qui erat filiusZebedoei. Lege Sed, more sacri eloquii, posseditdietum est possidere
Jibrum beali llieronymi adversus Helvidium. Simon ' fecit. Sicut bèatus Job ait : El abominabuntur me
autem Zelotes, ipse est qui in Evangeliis scribilur veslimenlamea , id est, abominabilem me membra
'
Carianoeus. Cana quippe ae/ws inlerpretalur.. Erat corruplibilia reddent.
enim de vico GaliloeoeCana , ubi Dominus aquas Et suspensuscrepuit médius. Dignara sibi poenam
convertit in vinum, et post fralrem suum Jacobum tradilor amens invenit, ut videlicet gutlur quo vox
rexit et vi- :
1 Jërosolymorurasub Ecclesiam, cenlumque proditionis exierat. laquei nodus necaret. Dignum
ginli annoruffi Trajano crucem ascendit. Conso- eliam locum inierilus quoesivil,ut qui hominum an-
brinus is secundum carnem Salvatoris fuisse decla- gelorumque Dominummorli iradiderat coelo terroe-
ralur, quia palrem ipsius Cleopham, fralrem fuisse que perosus , quasi aeris laniumraodo spiritibus so-
Joseph, Hegesippusconlesialus esl. Judas vero Jaco-' ciandus, juxta èxemplum Achitophel el Absalon qui
bi, id est, frater Jacobi, idem est qui in Evangeliis regem David perseculi sunt, aeris medio periret. Cui
vocatur Thaddoeus,missusque est Edessam ad Aba- J ulique salis digno exilu mors ipsa successil, ut vi-
garum regem Osroenoe, ut ecclesiastica iradit hislo- scera quoe dolum proditionis cbneeperant rupla ca-
'
ria. Sequitur : r derent, et vacuâs evolverenlur în auras. Cujus si-
. Hi omneseranl unanimilerpersévérantesin oratione. millima poenoemors Arium hoeresiarchamdamnasse
Unanimiler persévérant in oratione , qui advenium referlur^ut quia ille bumanitatem Chrisli, isle divi-
sancti Spiritus exspectani. Spiritus enim sanctus di- nitaieni exstinguere moliebatur , ambo sicut sensu
sciplina! effugiet fictuni (Sep. i). Et ideo quicunque inanes vixerant,sic quoque venire vacui périrent.
ejus promissa cupierit accipere dona, pcrseveranlcr Fiat habilalio ejus déserta, et non sit qui inhabilet
débet inslare precibus fraterna cbarilate conditis. in ea, et episcopalumejus accipial aller. Plani quidem
1 Erat aulem lurba hominumsimul, cenlumfere vi- sunt isli versiculi, et palam beato Pelro interpré-
ginti. Hi cenlum viginti ab uno usque ad quindëcim tante exposili, quia el Judas merilam proevarica-
paulatirii et per increinenla surgentes, quindëcim lionis suoepoenamexcepit, abiensque in locum suum,
graduiini numerum efficiunl, qui propter utriusque gehennam videliccl.infernalem, conirauneni humanoe
legis perlëclionem in Psalterio myslice conlinelur , conversationis liabitalionein'immaluraelirapia morte
et iri quo.Yas eleclionis apud Pelrum Jerosolymis P deseruit, el nihilominus, accipienie sancto Maiihia
coinriibratur. Oporlebai enim ut sacramenlum quod locum ministeriiiliius el aposiolalus, sacralissima
legislaior in auriis exhibriit, hoc novoegralioeproedi- perfeclionis aposlojicoesumma resiaurata est. Sed
calores suo numéro designareni. notandum quod iiequaquam. juxta Vulgatam Edilio-
Vir't fratres, oportetimpleri Scripturam quam proe- nom de uno eentesimo octavo psalmo.lolumteslimo*
dixit Spirilus sanclus',etc. In undenariô numéro Pe- nium.est sumplum , verum extrema pars lanlum,
irus aposiolus remanere inetuit. Omne enim pecca- prior vero de sexagesimo oclavo , in quo dielum esl
lum undenarium est, quia dum perverse agit, proe- de Judoeis: Fiat habilalio eorum déserta, el in laber-
cepta Decalogi transit. Unde quia nulla nostra jusiilia naculis eorum non sit qui inhabilet. Dura enim vellet
per se innocens esl, laberaaculum quod Arcam Do- beatus rétros et Judoe abjectionem et electioiiein
mini conliriebatinius undecim velis cilicinis desuper Matthioe leslimoniis aslruere propheticis, junxil le-
obvelabaiur. Numèrumque apostolorum duodena- siimonium quod episcopatu Matthioespecialiter, et
riuin redintegrai, ut per duas seplenarii parles ( 1er illud quod de Judoeorum, in quorum numéro etiam
enim qualerni decus dipondium)gratiam quam verbo Judas erat, abjeclionegeneraliler posilum eral. Quod
ju'oedicabani,et cuiii numéro servarent, et qui mundo nescio a quo primum imperilo emendalore cenlesime
 945 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOS1TIO. 946
oelavo psalino additum est. Qui cum videret hos, k ritu sancio adimpleri desiderant, carnis domicilium.
versiculos pariier a beato Petro posilos, suum Psal- necesse est mentis conlemplatione transcendant. Sic-
lerium pariier non habuisse, pulare coepit falsatum ut aulem quadraginta dies, quibus Dominus post
se habere Codicera , et quod non habuerai, super- resurrectionem suam cura discipulis conversaius est,.
adjicere proesumpsit. Eodem modo lerlio decimo conresurgentem Christo peregrinalionis hujus dési-
psalmo de Epislola Pauli ad Romanos, oclo versus gnant Ecclesiam, ita'dies quinquagesimus, quo Spi-
quos ipse de universis psalmis et Isaia propheta con- ritus sanctus accipitur, perfeciionem quietis bealoe,
texerat adjectisuni. Quorum primus est: Sepulcrum qua labor Ecclesioetemporalis denario remunerabitur
païens est gultur eorum. Ultimus: Non esl limor Dei oelerno, congruenter exprirait.. Narriet ipse numerus
ante oculoseorum. Hoecenim quoe dixi, non solum quadragenarius oequalibussuis partibus compuialus-
. Hebraica veriias, et emendalior sepluaginla Inler— addit amplius ipsum denarium, et facit quinquaginta.
pretum Edilio , verum. aperta quoque ratio compro- Quadragenarii quippe numeri dimidium est viginti,
bai, quod in eodem centesimo oelavo psalino, exce- quarta pars decem, quinta octo, octava quinque, dé-
plis his versiculis, triginta sint maledictiones in cima quatuor, vigesima duo, quadragesimâ unum.
Judam Scariolem illaloe, juxla numerum argen- "Vigintiautem, et decem, et oclo, quinque ,'et qua-
leorum quibus Dominumvendere non limuit. Qua- * luor, et duo, el unum , quinquaginta faciunt. Cujus
rum prima hoecest : Constituesuper eum peccatorem. compuii facillime palet figura , quoniam proesens
Extrema vero hoec: Et operianlur sicut diploidecon- conflictus gaudium nobis jubiloei, quasi laienter gé-
fusionesua. ... nérât senipiternum, Apostolo dicenie : Quod enim in
Joseph qui vocatur Rarsabas, qui cognominalus est proesenlimomentaneumest el levéIribulationisnoslr'oe,
Juslus, el Mallhiam. Barsabas filius quielis, Matthias supra modum in sublimilalèoeiernum glorioe pondus
Dei parvus interpretalur. De quo Arator : operatur in nobis (II Cor. iv). Vera est aulem nosira
...... O quantumdistanthumanasupernis beatitudo corporis et animoe, nos immortalilaie glo-
Judiciis? Parvimeritotranscenditurille riantes summoeel bealoe Triniiaiis oelerna visione
Laudebomimimquijuslus erat. satiari. Nam corporis quatuor notissimis quaiilaiibus
Et dederunt sortes eis, etc. Non hoc exemplo, vel consislimus. In inleriore aulem homine, ex tolo
quod Jonas propheta sorte deprebensus sit, indiffe- corde, tota anima, tola ntenle, Deum diligere jube-
renter sorlibus est credendum, i cum privilégiasin- mur. Et hoc est perfectum vitoedenarium, divinoe
gulorum, > ut Hieronymus ait, i communem legem nos glorioeproesenlivisione Ioetaii. Verum notandum
facere omninonon possint. » Nam ibi et gentilesvirî, _ juxla historiam quod apud anliquos , dies Penteco-
tempeslate eoacii, auetorem periculi sorte quoere- stes, id est, quinquagesimoe, quo lex data erat, ab
bant, et hic Matthiassorte eligitur, ne apostoli eleclio oceisione agni computabalur. Hic autem non a Do-
a mandato discrepare legis veleris viderelur , ubi mini passione, sed, sicut bealus Augustinus exponit,
summus sacerdos sorte quoeri jubebatur, sicut de ab ejus resurrectione dies quinquagesimus,quo Spi-
Zachariadicilur: Secundumconsueludinemsacerdotii, ritus sanclus missus est, compulaïur, qui, redeunte
sorte exiit ut incensumponeret (Luc. i), Qui dcireo , signi veteris exemplo, ipse ibi manifestissime dfem
ut reor, tune sorte legebatur , ul lypo figuraretur,' dominicum suo consecravit adventu. Quo eliam tem-
verum semper quoerendumfuisse sacerdoiem, donec poris arliculo, verum Pascha die Dominico monstra-
veniret cui reposilum erat, qui non in hosliarum' vii esse celebrandum. Nam sicut hic , sic el illic in
cruore, sed per proprium sanguinem introivii semel ignis visione Deus apparuit, dicente Exodo: Totus
in sancia oelerna redemptionë inventa (Hebr. ix). aulem monsSinai fumabat, eo quod descendisse!Do-
Cujus hoslia tempore Paschoeimmolala, sed die-Pen- minus super eumin igné (Exod. xix).
lecosles Spirilu sancio in igné apparente, vere con-
El faelus est repente de coelosonus tanquam adve-
sumpla est. "Velerisenim erat consueludinis acceptas nientis
Spirilus vehemenlis, etc. Per ignem quidem
Deo victimas coelestis igné consumi. Donec ergo ve- ut bealus papa Gregorius exponit, appa-
ritas complerelur, figuram licuit exercer!. Inde est D Dominus,
ruit , sed per seraelipsum loeutionem inlerius fecit.
quod Matthias, qui aille Peulecoslen ordinaïur, sorie
El neque ignis Deus, neque ille sonilus fuit, sed per
quoerilur; seplem vero diaconi postea nequaquam hoc
sortis agilaiione, sed discipulorurii lanlum electione, quod exlerius exhibuit, expressit hoc quod in-
lerius gessil. Qui enim discipulos et zelo succensos,
aposloloruin vero oratione et manus imposilione«, et verbo erudilos intus reddidit, foris
sunt ordinaii. Quod si qui necessilate aliqua com- Iinguas igneas
ostendit. In significaiione igitur adinola sunt ele-
pulsi Deum portant sorlibus exemplo apostolorum menta, ut ignem el sonilum sentirent corpora , igni
esse consulendum, videant hoc ipsos aposlolos non vero invisibili et voce sine sonilu
nisi collecio fratrum coetu et precibus ad Deumfusis doçerentur corda.
El apparuëruntillis disperlitoelinguoetanquamignis.
egisse.
CAPUT H. Spiritus enim sanctus in igné et linguis apparuit,
omnes quos impleverit ardentes pariter et lo-
Et cum complêrenlurdies Pentecosles, erant omnes quia
quentes facit. Ardentes ulique ex se, et loquentes
pariier in eodem loco. Ooc est in coenaculo , quod de se. Simul et
ascendisse narrànlur. enim indicans, quia sancia Ecclesia per
guperius Quiconque Spi-
 947 BED^E.VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENOÏNA. 948
mundi 'lérrainos dilalatà, omnium gentium erat voces A ex diverso orbe convenerânt, verum et ii qui , de
lôcùlora. proepuiionati, ëôrnm adhoesëreritui.
Sedilque super singuloseorum. Quod sedisse dici- Aliiàuteïn irridenlis dicebanl: Quia muslo pleni
tur, regioe est poteslatis indicium. Vel certe quia sunl isli. Irrïdenles licet, mystice lamen vera testan-
requïes ejus indiçatur in sanelis. te. Qui rion vinb veleri, quod in nuplïis Ecclesioe
Et coeperuntloqui variis linguis. Unitalem lingua- defeeil, sëd nmslo sunl gràlioespiritalïs irnpleli. Jam
rum quam superbia Bab.ylonisdisperserai, humililas ënim vinurii "novum iri utres novos venerat, cum
Ecclesioe r.ecolligit. Spirilaliter autpm varielas lin- aposloli non în vèiustaië lilleroe, sed in novilate
Dei magnalia resonarent (Rom. vu)'
guarum doria variarum significal graliarum. Verum Spirilus
non incongrue Spiritus sanclus inlelligitur ideo pri- Non.enim, siciil vos césiimaiis, hi ebrii sunl , cum
mum linguarum donum dédisse horainibus , quibus sit hora diei tertio. Spirilus sanclus, gloriam indivi-
'
humana sapienlia forinsecus et discitur , et doceiur, du» Trinifalis modoiproedicaturus, lertia hora con-
ut ostenderet quam facile possit sapientes facere per venienler descendit. Et quia supra dicilur : Erant in
oratione persévérantes, recle Spirilum sanctum ora-
sapiontiara-bei quoeeis inlerna est. •tîonis hora përcipiuril, ut ostpndalur legenlibus quia
Etant aulemin Jérusalem habitantes Judoei,viri re- "\
Spirilus sancti gralia non facile percîpitur, nisimens
ligiosi, ex omni nalione quoesub coeloesl. Cbnveniens a carrial'tbus supernbrnnï inteniione elevetur. Tria
^puto perijutrere qumam.istî sunt, et ex qua capital- enim lëmpora
iste Judoei. Quoniam quidem illa quoe in ^Egyplo quibus Oànîel in die flectere genua
sua, et adorare legitur, lertia , sexta , et nona hora,
fuerai vel in «Babylonia,absoluta jam fuerat. Romanis ab Ecclesia
iriteliigifur. <Juiael Dominus«lertia hora
aulem nondum vénérant in
Judoei caplivilâlem, licet
Spiritum sanclum mitiens, sexia ipse«crueem ascen-
et
jam ipsa imniineret ultrix commissi de Salv.alore dens , nonà animam ponens , easdem lieras nobis
piaeuli. Superesl ergo ut illa intelligalur captivitas coeleris excellenlius intimare et sanelificare
digna-
quoesub Aniioclio faeta esl,; quoe ulique non mullis tus est.
ante lémporibus-acei.derai. < ,
. E/fundam de spiritu meo super omnem carnem.
Quoniam ûiidîebat Unusquisquëlingua-sua illos lo- . Verbum effusionis oslendil muneris largilatem, quia
qûehtës. Quoeriturïn hoc loco quoriiodo uriusquisquè non ut olim prophetis virlulera et sacerdotibus tan-
âudiebat lingua sua loquenies eos magnalia Bëi : tum, sed omnibus passira in utroque sexu eonditio-
litruîri ii qui loquebani.ur diversis sermonibus unius- nibûs et personis, sancti Spirilus essel gralia eondo-
cujusque linguoehoe quod dicëbatur prôférebanl, id nanda. Quoesit enim omnis caro , propheta conse-
est, ut unusquisquë eorum riunc hàc , hurië alia lin- ^* quenter exposuit.
gria loquens, sic per omnes entière!, an iri eo potius Et prophelabunl (iiiquïens) filii vesiri et filioe ve-
erat mîrabîlë ; 'quod sërin'o eorum qui loquebanttir slroe, etc. Et dabo prodigia.in coelo sursum, cl
signa
quàlibët lingua iuisSél proiiunliatus unicuique au: in .terra deorsum. Prodigia in. coelo, cum Domino
dîënti ,'sèeuhduri) suam iinguam iiitelligëbatur, ul nascente novum s.i.dusiapparuit, iilo crucem ascen-
(Vèrbigratia) uïioquocuriqiiëàposiolo in Eëclesiado- denlë, sol obscur.alus est, el ipsum coelum lenebris
cehte ( riëcësseeiiim érat tacenlibus reliquis unum obductum est, Signa in terra, quia Domino Spiritum
loqui, et sèrmbhërii uiïum ad audilum omnium pér- emiîtente lerra conlremuit,.monumenla aperuit, saxa
venirë), ipsë sermb hâne in,se vim haberet, utcum fregii, et multa quse dormierant sanelorum corpora
diversarum gentium audilorês essent, unusquisquë rediviva prolulit.
secundum Jînguam BUainillius ipsius unius sermonis Sanguinem et ignem el vaporem fumi, Sanguinem
qui ab apostolo fuerat pronunliatus susciperet audi- dominici Ialeris, ignem Spiritus sancti, vaporem
tuffl, et caperel inlelleclum. Nisi forle secundum hoc eompunclionis el flelum. Quia sicul ab igné fumus,
inagis yidebalur audientium esse niiraculum quasi- ila ab ardore Spiritus sanclus pronascitur. Nam et
loquenlium.
. . -. I sanguinem de morlua, carne vivaci rivo profiuere,
JJ
Et qui ha'bitabànlWeSopotamiam, el Judoeam, et quod conira naluram noslrorum est corporum, signi
Cappadociàm. Judoeamhoc loco nbn totarii geriterii, loco factum credere restai. Cui, videlicet, nisi no-
sed partëm îHiits , hoc est tribuni Judà ël 'Benjamin ,stroesaluli ac viloe, quoede illius ulique morte prona-
significal, ad dïslinctioiiëm videlicet Samarioe, Galic- scitur? Polest etiam in igné fidelium illuminatio, in
ien:, Decapoleos, et aliarura in eadem prbvinciâ re- vapore fumi Judoeorumqui non credidere coecitasin-
gionUm. Quoe licel omnes una lingua Ioquèrenlur lelligi. Undeet legem daturus Dominusin igné fumo-
liébroeà, doiriesliCanitamen SingUloedicendi speciem que descendit, quia et hurailes per .claritatem suoe
iiâbuefëdistinetam. Unde et Peirus in Domini pas- ostensionis illuminât, el superjjorura oculos per cali-
sione quod'Galiloeussit loquela sua proditur. ginem erroris obscurat;
Judoeiquoque et proselyli. Proseiylos , id est, ad* Sol converteturin lenebras, et luna in sanguinem.
venas iiuilcupabani eos , qui, -de gentibus originem Hoc in Domini passione partira factura, partira ante
ducëntes, circumcisionerilel Judaismum ëligere ma- diem magnum, id est, judicii futurum creditur..Tune
lebant, sicut Achior in libro ïuditb fecisse narralur. enim sol obtenebratus est, sed luna in sanguinem
- Wonsolum ergo, inquiunt, qui natura sunt Judoei _ versa palam horainibus apparere non poluit, quoe
'949 r SUPER ÂGTA APOSTOLORUMEXPOSfflO. 9S0
lune (utpote m pascha) quinta décima existéns, in- à auditis in nostro sermons. Quodvero ait, qûodaccepe-
lerdju fuerat morlalium visibui objectu lelluris ïilâ Pairepromissionem Spirilus sancti et effudèrit,
occulta. uiramque ejusdem Christi naluram manifestai, quia
Et erit: Omnis quicunqueinvocaveritnomen Domi- et accepit ut homo*et effudit ut Deus.
ni, salvus eril. Hoc est quod Peirus alibi ait : Quia Non enim Davidasceridi'tin coelos.Dicit aulem ipse :
non est personarumacceplor Deus, sed iii omni génie, Sicut enim, lioecquoenovissima sunt beatus David
qui lim.elcum,.el-operatur jusliliam, acceptas es! illi non de sua, sed de Domini sui ascènsione proedixit,
' '
•(Aet. x). . qui emiiiendus ex Sion, îd est; dé rë'gia ejusdem
esum Nasatenum virum approbaium a Beo,et cae- David stirpe venlurus et dominalurus esset in medio
tera usqueAfftigentesinieremistis: Quasi doclus ma- inimicorum suorum, sic et illa quoeproemisit, non ad
gister prius incrédules, quos miseratur admonel, ut " David, sed ad Christi mortem et resiirrectiotiem per-
-jusio timoré compuriclis consilium safaris posimo- linere cognoseile.
dum opporluniusim pendant. Et quia legem scienli- Dixit Dominus domino meo, Sede a dexlris meis.
;l)us loquitur, ipsum Christum esse, qui a prophétie Primum nomen Domini apild Hebroeos Tetragfàni-
esset promissus ostendit. Nec lamen hune prius au- maton est, quod proprie in Deo ponitur ; secuirdurn
.jçloritale sua-Dei filium nominal, sed virum proba- 1* quod commune niorlalibus, quo et reges el coeleri
tums.yirum jusium, y.irum. a mortuis suseiialuni, librairies appëllantur. Quod si nobis opponere volue-
..nonusitala cum coeteris atque communi -resurreclio- rit hoeresisAriana ex hac diversitate minorera Fi-
ne, id est, in finem soeculidilata, sed tertia die cele- jium, Palrem esse majorera, respondebimus " ei, illi
braia, ut singularis gloriosoeresurrëciionis assértio nomen inférius convenire cui sedere' imperaiur.
Jesiiiiionium oeternoe divinilatis acquirerpi. Cura Sicut et bealus Petrus conséquente)' exposuil : Quia
enira çoeterorum corpora corruplionem probarel sub- et Dominumeum el Chrislum Deus fecil, hune Jesum,
isse post morlem, hune ulique de quo dicitur :«JVbn quem vos crucifixistis. Non enim divinîtas crucifixa,
dabis.sanctum luum videte corruplionem (Psal.xv), 1sed caro est. Et hoc utique fieri polest, quod poluit
.çomprobai humanoe fragilitaiis expertem, probat crucifigi.
.etiam -humanoe conditionis mérita supergressum, et Donecponam inimicostuosscabellumpëàum tuorum.
_.-j.d.e'p magis*De.oquam hominibus eonferendum. Quali Hoc est, quod ipse Petrus alias de Domino ait: Quem
•sero apud gentiles aposloli proedicalionis ularitur oporluil coelum quidem suscipere usque in.tempera
•exordio, in Cornelii centurionis hislbria, et in ser- reslitulionis omnium (Ad. m). Tune enim, cum ve-
mone aposloli Pauii Aiheuis babito doceberis. :. , perint omnia lempora refrigerii a conspecùi Domini,
ProvidebumDominum coram nie semper, quoniaiiva missurus esl eum qui proedicàtusest a regalibus se-
dexlrisest mihi', ne commoveur. Veniens, inquit, in dibus nobis Jesum Christum ad judicandos vivos et
ea quoe Iranseat, non abstuli oculum àb ëo qui sem- morttios (Sa;), xvin).
per manet, hoc providens, ut in eum post lempora- His auiem auditis, compiinclisunl corde, etc. Vide
iia peracla recurrerem , quoniam favetmihi,ut"sta- jiropheliani Joël impletam, carriem pbst ignem Spi-
•biliier in eo permaneam, et hoc quod peccalum non rilus sancti, vaporem sequi cbmpunclionis. Fumus
feci, nec ïiwenlus est dolus in ore meo (I Fe(i\ n), enim exculere lacrymas solet. Incipiunl flpre qui
"
non --hùmaniiaii",sed divinitaù ascribam; propter riserant, turiduni pecius,' dànt Deo p'recem suam
hoc et in cogitalionibus meis jucundilas , et- -in ver- tanquam sacrificiuhi, ut sanguineni illum v'aleant
bis meis exsultalio, propter resurrectiorien), scilicet, gustare salvaridi, quem super se fiîibsque suos ini-
quia per eam liberatiis est mundus* precati fuerant àriiedamnati. Sequitur :
Insuper et caro meanon dificiel in inleritu,.sed in ', Pçeniientiam, inquit, agite,et bapikelur unusquis-
spe resurrëciionisabdormiet. Quoniam neque animara quë vestrum. Diciurus bapiisma proemisit poenilenlioe
«meaminferis possidendam" dabis, neque sanctiliça- lamenta, ul Ecclesioe more prius se aqua suoe affli-
tura corpus, per quod et alii sanclificandi'suut, cor- K ctionis infunderëril, et poslmodum sacraraenlo bapti-
rumpi palîeris. '-."- smalis lavarenl.
Quia notas mihi fecisti vias vitoe, quibus ilur ad El apposiloe sunl in illa die animoe circiter tria
aeterniiatem. In quibus pû'si irisiiliam. passiOnis miliia. Dbi primum Ecclesioeeelebratum est bapiisma,
adiaipîëbis me loetitiaeum vullu luo (Psal. xv). Et dispensatorie pietas divina ad confessionem sanc.tiB
àscendenti iri coelos dabis deleciationes dexleroeiuoe Trinilatis parem numerum cpllëgit aniraarum. Et
risque in finem. Quia neque derelielus est in infernO. Moses quidem quinquagesimo dié paschoe, quo lëx
Sic descendit quidem Chrislus secundum animam ad data est, solemnitatem primitiarum proecepit in'ilia-
inferos, ul quibus oportuit subvenirel, sed non est ri ; nunc aulem superveniente Spirilû sancto, iion
-derelielusin inferno,-quia cito réditu corpus resur- manipuli spicàruni, sed ailiuiarùm sunt Dùiiiïno pri-
ïeeturam petivit. miiioecorisecratoe.
Dexlera ergo Dei exallatus, quia dixerat Psàlmus : El habebantomniacommunia,etc. Si charilas Deidif-
Quoniam a dexlris est mihi, ne comnioveàr. Et pro- fundilur in cordibus nosiris, mox profecto gêneras
'missioneSpirilus sancii accepta a Paire, effu'diihu'nc, et proximi dilectionem. Unde propter geminum
quem vosvidëtis et auditis: Vidais in linguis igtieis, charitalis' ardorem, bis Spirilus saricius legilur apo-
 9SI BED^EVENERÂBILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 9S2
siolis datus; Magnumque est fraterni amoris indi- A concurrit omnis mundus ad lifnina veri et pacificï
cium,omnia communia possidere, nihil Droprium Salomonis, de quo dicitur : Multiplicqbilurejus im-
habentes. -..,., periumet pacis non eril finis (Isai. ix). Isle est aulem
CAPUT III. lapis de monte abscisus, qui lerreno regno fidei
Peirus auiemet Joannes ascendebanl in lemplum, inimico ruenlé, pacificum per orbem solus lenet
etc. Aposloli nona hora templumingressurij primum impérium(Dan. n).
claudum diu debilem sanant, deinde ad vesperam jEnt aulem, omnisanima quoenon audierit Prophe-
usque laborantes, multa hominum miliia verbo fidei tam illum exlerminabilur.Breviier ac lucide prophe-
imbuunt. Quia doctores Ecclesioein finem mundi tarum legisque testimonio docet Dominuma cunciîs
venientes, et languenti prius Israeli, el postmodum audiendum genlibus, incredulos quidem damnatu-
eliam gentilitati proedicanl. Hi sunt enim operarii rum, fidèlesvero oeterna benediclione donaturum.
quos nona et undecima hora in vineam paterfamilias Et omnes prophetoea Samuele et deinceps.-Quam-
inducit (Mallh. xx). vis pairiarchoe et sancii priorum temporum de
Elquidamvir, qui erat claudus ex utero malris suoe, Christo dictis faelisque prophetarint, tempus lamen
bajulabalur. Quia populus Israël nbn solum Domino ^ proprie prophetarum eorum dico qui de Christo Ee-
incarnato, sed a priniis eliam legis lémporibus daloe!B clesioequemysterio manifeste scripserunt, a Samue-
rebéllis exstitit, quasi ex utero malris claudus fuit. le, sub quo et regum in Judsea tempora coeperunt,
Quod bene Jacob cum angelo luetanle, benedicto exordium sumpsit, et usque ad Babylonicoecaptivi-
quidem, sèdelaudicanle figuratur (Gen. xxxn), quia tatis solulionempermansit.
populus idem Dominoin passione proevalens,in qui- Et in semineluo benedicenturomnis familioetetroe.
busdarii per fidem benediclus, in quibusdam vero Semen quidem Abrahoe Christus est, ïn cujus fide
perinfidelitatem claudus. nominis omnibus 'lerroe familiis, Judoeis, videlicet,
Quemponebantquotidie ad nortam templi, quoedi- et gentibus est benediclio promissa. Demulcet au-
citur Speciosa. Porta templi Speciosa Dominus est, tem apostolus animos Judoeorum,quo ad credendum
per quem si quis introierit, salvabitur. Ad banc por- faciat promptiores, dicendo quod tolius mundi Sana-
tam debilis Israël ire nonyalens, legis prophetarum- tor eos primum visilalurus et benedieturus elegerit,
que vocibusaffërlur,ut ab ingredientibus ininteriora, Vobis (inquiens) primum Deus suscitonsFilium
sapienliam fidei^udiendo, deposcal auxilium. Qui suum. Ubi pariterintuendumquod ad eumdem Dei
valicinio fulurorum quasi ad portam ponunt audito- Filium, quem semen Abrahoe nuncupat, ob duas uli-
res, sed Pelri est in lemplum perducere, cui pro Q que ejusdem Chrisli naluras, ne vel hominem lantum
confessioneforli et cognomenpetroeet claves coeli Christiim, vel alterum hominis, et alterum Dei cre-
sunt datoe. : derent'Filium. Quo hoeresislaqueo Mânes insanus et
Argenlumet aurumnon esl mihi, etc. Habuit qui- Nesloriussunt decepii.
dem velus labernaculum juslificationes culturoe,et CAPUTIV.1
sanctum soeculareauro argentoque distinctum, sed Loquenlibusaillent illis ad populum,supervenerunt
metallis legis sanguis Evangelii pretiosior emicat, sacerdoleset ma'gistratustempli et Sadducoei,el coe-
quia populus ille, qui aille auratos.postes mente de-, tera. Et sacerdoles et magistralus , sive proetor
bili jacuerat, in nomine Crucifixi sanatus, templum. templi, ut alia dicit Editio, qui doctores et judices
regni coelestisingreditur. Alioquin beatus Peirus, videbanlur populi, dolébant quod ad apostolos au-
Domini'memor proecepti,quo dicilur : Nolite possi- diendos multitudo confluxerat. Sadducoei aulem ,
dere aurumet argentum (Matth. x), pecuniam quoead quod resurrectionemproedicarent.Utriquevero, quod
pedes aposlblorum ponebaïur, non sibi recondere , Jesum, quem a se pccisum noverant hominem, illi
sed ad usum pauperum, qui sua patrimonia'reiique- hune affirmarent a Deo Paire glorificatum.
rant, servare sblebat. Et faelus est numerusvirorum quinquemiliia. Si in
Ei apprehensamanu ejus dexlera allevavit eum. D ] quinque millibus hominum, quos in eremo Dominus
Quem vero erigit, hune eliam dexlera confortât. pavit (Mallh. xiv), populus sub lege constilulus, sed
Quia sermo docenlis ïn cordé auditorum minus Chrisli munere recreatus accipitur,.possunt et hoet
valet, si non eliam proprioe actionis commendatur quinque miliia apostolorum instructa doctrinis, po>
cxemplis. pulum designare gentium, ejusdem legis spiritualiier
Et exsiliensstelit, el ambulabal.El inlravit cumillis mysieria seculum. Et bene ulrique vespere coelesli
in lemplum.Ordo perfeclioriisegregius,primum illum munere donanlur, quia cura venirel pleniludo tem-
surgere qui jacuerat, deinde arripere virtutem, et poris, misil Deus Filium suum (Galat. iv).
sic regni januani cum aposlolis intrare. Hic esl lapis qui reptobalus esl a vobisoedificanlibus,
Et implelisunt omnes slupore et exlasi. Exlasim qui faeluseslin caput anguli. iEdificanles erant Ju-
pavorem dicit. Nam et alio modo dicitur exlasis doei, qui cunciis genlibus in desoJaiione idolorura
amens, non pavore alienalus, sed aliqua inspiratione moranlibus, ipsi soli legem et prophelas ad oedifica-
revelationis assumptus. lionem quotidie legebanl. Hi dura oedificabant,per-
Cucuriil oinnis populus ad eos, ad porlicum quoe veneruntad lapidem angularem, qui duos parietes
appellalur Salomonis.Salvato per aposlolos Israele, amplectereiur, id esl, invenerunt in Scripluris pro-
055 SUPER ÂCTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. -, ,* 954
pheticis Chrislum in carne ventiirum, qui duos con- A Mulliludinis aulem creatmiium erat cor unum et
deret populosin semetipso. Et quiaipsi in uno parie- animauna. Qui soeculumperfecte reliquerunt, nequa-
te slare, hoc est, soli salvi fieri malebant, reproba- quam de generis nobililate gloriantes se invicem proe-
verunl lapidem,qui non erat aplatus ad unum, sed ad ferebant, sed velut unius èjusdemque malris Eccle-
duos.Verum Deus, illis licet nolenlibus, huneipse po- sioevisceribus edili, eodem cuncli fraternilalis amore
suit in caput anguli, ut ex duobus testamentis, et ex gaudebani.
duobus populisoedificariosurgeret unius èjusdemque Et virtute magna reddebant aposloli teslimonium
fidei. resurrëciionis Jesu Chrisli Domini noslri. Dociorum
El nonestinalio aliquo salus. Si iu nullo alio, sed vigilanler auditorumque d'iscernit ordinem. Nara
ïn Christo tantum mundi salus est, ergo et patres . multitudo credenlium, rébus suis sprelis, charitalis
Tesiamentiveteris ejusdem Redemptorisincarnaiione invicem copula juncla est. Apostoli vero virtutibus
et passione salvati sunt, in qua nos salvari credimus refulgenles Chrisli cunclis mysteria pandebant.
et speramus. Et si sacramenta pro lemporum ralione Joseph aulem, qui cognominalus est Rarnabas ab
diserepent, fides tamen una eademque concordat. aposlolis. Hune puto esse Barnabam qui infra cura
Quia quam nos per apostolos factam, eamdem illi Paulo gentium legitur aposiolus ordinatus.Uude quia
dispensalionem Christi per prophelas didiceruntesse " Cyprius génère erat, poslea discedens a Paulo, pa-
venluram. Neque enim est redemplio eaplivitaris Iriam repelit insulam. Licet quidam arbïtrentur
humanoe,nisi in sanguineejus, qui dédit sëmetipsum Pauli collegam eum potius fuisse, qui sUpra cum
redempiionem pro omnibus. Malthia ab aposlolalus est sorte statulus , minus
Comperloquod hominesessent sine lilteris el idioloe, inluentes, quod juxla emendaiiora exemplaria hic
admirabanlur. Illitterali mitluntur ad proedicandum, Barnabas, ille mutala Huera Barsabas appelletur, et
ne fides credenlium, non virtute Dei, sed eloquentia in libro Hebroeorumnominum, hic filiuscontolationis,
atque doctrina fieri puiarelur, ut Apostolus ait : Non ille aulem filiusquielisinlerpretalur. ,
in sapienlia verbi, ut non evacuelur crux Chrisli Quod esl interpretatunt FILIDSCONSOLATIONIS. Ubi-
(ICor. i). Idiotoeenim dicebanlur, qui propria tan- çunque Scriptura sacra, nomina rerum vel persooa-
tum lingua, naluralique scienlia conlenti, litterarura rum cum inlerprelatione ponit, sensum utique sa-
sludià nesciebant. Siquidem Groeci pfoprium, Wiov craiiorem iisdem inesse significat. Merito ergo filius
vocant. consolaiionis vocatur, qui, proesenlia contemiiens,
Annçrum enim erat homo amplius quadraginta, in - spe futurorum consolatur. Nam Spirilus sanclus ideo
quo factum eral signum istud sanitalis. Juxta hislo- P Paraclelus cognominalur, quia in mundo pressuram
riam perfecia oetashominis inex superabilibuscalum- . habenlibus, per iniernam sui muneris infusionem,
nianlibus oslenditur. Allegoiice aulem populus Israël paraclisin, id esi,«jconsolaiionem coeleslium proestat
non quadraginta tantum annis in ereino sordes ^Egy- gaudiorum. Sic.bealus Peirus propier ejusdem Spi-
pli.as manna conlempto requirit, verum et in terra ritus gratiam Bar Jona, id est, filius columboe,voca-
.repromissionis inter Domini semper idolorumque tur. Sequitur :
rilus claudicabat. Vel si numerus quadragenârius El allulil prelium, et posuit ante pedesaposlolorum.
geminam legis pleniludinem significat (quatér enim . De hoc Aralor :
decem quadraginta faciunl) utriusque iransgressor Destitui debere probant, quodtangere vilant
velut quadragenariam perfeclionem debilis jacendo Calcandumrpie docenl-quobsubduntgressibusaurum .
De quo terreuseveniuntad pectoracura ,
iranseendit. Consimilijaciatur bumo.
Domine,lu qui fecisticoelumet terram, elc. Auditis . CAPUT V.
persecutorum minis fiduciam sibi resislendi per vir- Anania, cur tenlavil Satanas cor luum? In alia
lulum signa deposcunt. Translatione, juxla Groecum Exemplar, ila legitur :
Advenussanclum puerum luumJesum, quemunxisti. Anania, quare implévilSatanas cor luum? Ubi nolan-
Chrisli nomen, de quo dietum est : El advenus Chri- j) dum quod animam et menlem hominis nulla creatura
slum ejus (Psal. H), ad verbum exponunt. Chrislus juxta substanliam, possit implere, sed creatrix sola
enim a chrismale, id esl, ab unelione nomen accepit. Trinilas. Quia taniummodo secundum operalionem
Juxla quod dicilur : Unxit le Deus, Deus tuus oleo et voluniatis inslinclum, animus de his quoecreafa
loeiitioe(Psal. xxiv), id esl, Spiritu sancio. sunt implelur. Implei enim -Satanas menlem alicu-
El cum orassenl, motus est locus in quo erant con- jus, et principale cordis, non quidem ingrediens iu
gregali. Qui virlutem robusti pecloris corilra frau- eum et in sensum ejus, alque (ul ila dicam) adilum
dera quoerebanlhoslium, indicium jam auditoe précis cordis introiens, siquidem hoecpotestas solius divi-
lerroemolUpercipiunt, qualenus agnoscerent (errena nitalis est, sed quasi callidus quidam et nequam ac
sibi corda esse cessura, sub quorum pedibus sancto fallax fraudulentusque deceptor, in eos animam hii-
adveniente Spiritu, lerra ipsa sil pavore concussa. manam malilioe affeclus trahens per cogitaliones et
Quamvisloeluslimor eorum qui credendo aposlolis incentiva vitiorum, quibus ipse plenus est. Implev-it
fuerant subjiciendi possit inlelligi, qui infima gfave- ergo Salanas cor Ananioe,non ipse inlrando, sed sua
dinc discussa conrésurgere eum Chrislo, et coelestia malilioevirus inserendo.
Êaperedidiçeruot. Non es menlitus hominibus, sedrDeo. Supra dixe»
 955 BEDM vENERABILlSOPP. PARS"IL SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 956
rat eum HièniilumSpirilui saiiclo. Pater ergo Spi- A A eosdem aposlolosdp carcere luo clauso cujus mrlo
ritum sànclUm essé Deûm, et errorem Macedonii Credisablatos?
dainnalUm, priusquam natus fuisset. Ambigebantde illis qnidnam fieret: Ne sic quidem
Aitdiensaulem Ananias.hoecverba, ceciditet exspi- fidei se dare volertles. Ingëniia eniriv malitia cor
ravit. Non quoestuscausa tam severam in proeyarica- përfidum in signis étiam manifèstisobdural.
tore sen.lenriam dédit, sed proeyideii.sin spiritu Et vullis indiicere super nos sanguinem hominis
zizania futura, quoe siniplic'itatem Ecclesioe prayjs isiiuè. Oblilus eït princeps sacerdotum debiti, quod
nmrïbus adulteraren.t (ex his enim telerrimum Sara- ipse sibi el suis imprecatus erat, dicens : Sanguis
jiaitariira genus perhibetur exor.lum, qui, rébus suis ejus super nos ei super filios iiosiros.
.Surgens aulemquidamin côneilioPharisoensnomine
neqùaquaraderelicris, aposiolicani se .djs.iriçiiooem
Gëmaliel.Ilic Gamaliël, ul Clemens indicat, aposto-
cus'lodiresimulant), nulla reps passus esl poenitentia lorum
. curari, yeruftTad liiiiorem posions inçuliendum no- erat in fide socius, sed eorum consiiio perma-
xium germen radicitus ampulaj'ë cpravit. Denique nent apud Judoeos, ut eorum in lali turbine posse*
sedare furorera.
sequitur : Antehos enim dies exslili'l Theodas, etc. Theodas
Et factus est thnor magnus in universamEcclesiam, B i hic persuasit mullis, ut Josephus refert, sublatis ex
et in omnes qui audiebgnl hoec. Çoelerorumautem -ni'be fàcullaiibus
suis, ripas Jordanie obsidere. Et
se
nemo midebat conjungereilfis. Ppsna duorum, qui cura esset
magus, prophètairi se dicebat esse, posse-
jfraudulenierm jujngitepiaverant, coeterisèxemplum que imperio fluvii direiripto gurgile proebere traris-
tribuit, ilum. Cui'Phadi procuratoris jussu equitum turba
fit, veitienlePelro, sattem umbra illius obumbraret •superveniens, mullis quidem peremplis aut captis,
tquemquàmillorum, et libetarentur. Tbnc Petrus um- ipsius caput Jerosolymam rëv'exit:"
bra sui corporis visibililer allevabat infirnios, qui '" Post hune exsiitit Judas Galiloe'us. Ilunc eliam
• «eiiâmnunc invisibili suoeintercêssionis urabraculo scribit
Josephus Gamaliten, de civitaie Gamala, qui
ïidelium infirma «roborarenon cessai, fit quia Peirus Saddiicho quodam Pharisoeo coeptis assumplo, coge-
Ecclesioe typus est, pulchre ipsë quidem rectus in- retplëbem, ne iribu'ta Romanis solvèndo perderet
scedit,,sed umbra comiianie jacetites erigit, quia Ec- iibertate.m, proferens ex lege -Dominosoli serviëu-
clesia mente et amorp coeleslibus intendens, quasi dum, et eos qui ad lemplum décimas déferrent Coe-
îimbralice transeurril in terra, et hic sacramentis sari tribuia réddere non debere. Quoe hoeresis in
iemporajibus «figurisquecoelestiumrénovai, quos illie tantum creverat, ul etiam Pharisoeoset multam par-
perpetuis rémunérai donis. Quidam hriicloco iieclunt •C ^ tem populi cbnlurbàiët, ilà Ul DominumChrislum
iioc, quod Dominus in evangelio ait : Qui crédit in iriierrogandum' esse crederent, licet tribuia dari
'-
me, opéraquoeego facio,-et ipse faciel ; el majora ho- Coesari, ' ' an non ? :,
mim faciel(Joaiï. xix). ;
fCAPUT VI.
Exsurgens aulem princepssacerdolum-,et.omnësqui Factum est nnirinur GroecorumadversusHebroeos.
Cum illo erant, qùoe esl luëresis Saddûcoeorum,etc. Causa murmuris ëràt, quod Hebroeisuas viduas , ut
Hoeresis Groeceab electione vocatur, quia quisque pôle eruditiores ; in miriisiério proeferrent viduis
Sibi, spreli.s aîionmi dictis, quod seqùendum puta- Gioeeorum.
verit, eligebat. Sadducoeiautem, qui îriterpreianlur Non est oequumnos derelinquere verbum Dei, et
jusii (vendicabant enim sibi quod non erant, sicut ministrare mensis.De hoc.Arator :
VI. .'Locusindicatisle ,
hifraiegimus), corporis omnino resurrectionem ne- .. - Quodmeliorasmtîipopulosiutfercula mentis,
gantes, animam perire cum carne dicebanl. Sed ne. Quaml'usaepor membradspes.
aiigëlum quidein spîrilumye.ullum esse credebant, et; Considerateergo fratres viros ex vobisbéni teslimo-
quinque laiitum libros Mosi recipjentes, prophelarumi nii septem, elc. flinc'jam decreverunt aposloli, vel
jproecotiiarespUebanl. Atque ideo maxime hi princi-. jn successores apostolorum, per omnes Ecclesiasse-
pibus iri perseqriendo aposlolos aslipulanlur, zeloi plein diaconos, qui sublimiori gradu essent coeleris,
videlicet ducti? quod illi virtute magna et miràçulo- et proximi circa aram quasi columnoealtaris assiste-
ruiji sigriisredderent tesiiûionium resurrëciionis Jesu.1. rent, et non sine aliquo septenarii numen mysierio.
, Christi Domini 'nôslri. Slephanus aulem plenusgralia el forliludinefacitbat
Angélusaulem Domini per noctem aperiens januas-, prodigia el signa magna In populo. Surrexerunlaulem
carceris, elc. Ne dribilaret Thomas Dominum essei quidam de synugega,.quoeappeltabalur Liberlinorum,
carnem et ossa geslantem, quein januis clausisi etc. Slephanus Groece,Latine Coronaïusdicilur. Qui
viderai inirantem, ecce ipse cura sociis mortali ad- pulcherrima râlione, quod percepturus erat in re,
huc carne vesiitus, januis égreditur clausis. quodam proesagio.proeoccuparatin nomine, lapidalus
Carcerëmquideininvenimusclaûsum.cumomni.diU- . humiliter, sed sublimitër coronatus. Hebràice autem
geniià, et custodesstàntesante januas ; aperientesau- normà vesira ïnierprétalur. Quorum? videlicet mar-
lem, lieminemtnveninms.'Quid, profane Judoee,coeca i lyrum sequentium, quibus primo patiendo forma
stimularis insania, furanlibus dicens aposlolis Do- factus est mbriendi pro Clirisio.
minum fuisse de monumenio sublaluni?_Die, rogo, Et non poterant resislere sapientiai et spiriluii,qui
9ë7 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITI0. 958
toquebatur. Hoc est, quod Dominus ipse suis màrty- Àlocorum iricola erat, animadvertendum et coeteros
ribiis ait : Ego enim dabo vobisos -et sapienliam, cui quoque pairiarchas ibidem esse sépultos* quamvis
non poleruni resislereet coniraûicereomnes udvetsarii memoria Joseph merilo celebrior habealur, qui et
vesiri. Dignûm enim fuit ut in protomartyre confir- hoecipse de ossibus suis fieri mandavitj et ad cujus
maret quod cunctis pre suo nomine traditis est pro- triburn civitas ipsa perlinuit. Siquidem Hieronytnus
millere dignatus. in hisloria bealoePauloesic refert : f Transivit (in-
CAPUT VIL- quiens) Sichem, non ut pleriqueerrantes Iegiint Si-
Deus glorioeapparuit palri nostro Abraham, cum chàr, quoe nunc Neapolis a'ppellatur, et ex latere
esset in Mesopolamia, elc. Noiandum, juxla verba monlis Garizim exstruciam cireà pulëum Jacob, su-
Stephani, quia non sicut in Genesi videlur, post mor- per quem Dominus sedit, intravil ecclesiam. i Et
tem palris locutus est Deus Abrahoe, qui ulique iri paulo post : « Atquë inde (inquit) divertens, vidit
Charra morluùs esl, ubi cura illo et ipse filius-habita-' duodecim palriarcharum sepulcra. J Item in libro de
vil ; sed priusquam-habilaret in eadem civitate, jam opiimo Génère interprelandi : « Duodecim palriar-
tune cum esset in Mesopotamioeregione, crijus ipse choenon sunt sepùlii in Arbes, sed iri Sichem. t Sed
est civitas. . merilo movet quod sequilur :
Exi de terra tua, et de cogliationetua, et veni in " Et positi.sunl in sepulcro, quod émit Abraham pre-
lerram, quaminonstraverolibi. Tuneexiit de terra, efc. lio argenli a filiis Hemor filii Sichem. Dbcet etenint
Terram el cognationem AbrahoeChaldoeorumpatriain Genesis, Abraham ab Ephron filio Seor Heihoeiin
genusque appellat, unde jampridem exiërat, qui Cariatbarbe locum sepuîcri quadringenris argenteis
nunc in Mesopotanïiadegebat, sed quia qnaslibet ob siclis émisse, in quo ipse Abraham, Isaac, et Jacob,
causas egrediens spe redeundî'et desiderio teneba- ei Adam protoplastus sepulri! llemque Jacob de Me-
tur, audit a Domino: Exi de terra tua. Non ut corpus sopolamia reversum juxta urbèm •Sichem parlem
inde trajiceret, quod jam fecerat, sed ut amorem agri, quo labernacula lenderet, ab Hemor pâtre Si-
menlis evelleret. Ideo quod sequilur : Trnic exiit de chem datis cenlum agnis accepisse.. Non émit ergo
terra Chaldoeorum,non corporis, sed mentis egrés- Abraham sepulcrum ab Hemor Sic.hemita, «sed ab
sum significat, quo se in perpetuum a Chaldoeorum Ephron Helhoeo, in quo duodecim palriarchsé non
conversatione et gente secreverit. iQPiajuxla fidem sunt sepulli, sed in Sichem, ut diximus. Verum bea-
Chronicorum éodeni anno a Chaldoeaest egressus, lus Stephanus vulgo loquens, vulgl magis in dicendo
Mesbpolamiaraingressus, in Charris moràtus, et in sequitur op'uiionem. Duas enim pariier narrationes
terram repromissidnis inductds. « conjungens, non tara ordinem circumstanlis histo-
Quia eril semen ejus accola in terra aliéna, et éer- riée, quam câusam, de qua agebatur, intendil. Qui
Viluiiëos subjiciènl, et muleiraclabunt eos annis qua- ënim insimulabalur adversus locum sanctum et le-
dringentis "Nonlia intelligenduni est quasi maie trà- gem docuisse, pergit oslendere quomodo Jésus Chri-
clandum, vel servimti gubjiciendum dixerit lioc slus ex lege monstrelur esse promissus, et quod
semen annis quadringenris, sed per hyperbalonie- ipsi, née lune Mosi, nec Domino nunc servire. ma-
gendum, quia peregrinum ërit semen ejus annis Iiierint. Hoecut polui dixi, non proejudieansseivten-
quadringenris, in eujus parte temporis e.liam servi- lioemeliori, si adsil. Porro quod dicitur : A fiais Se-
lus accidit. Quia enim scriptum esl : In.Isaac voca- nior filii Sichem, in Groecoexemplari iscriplumest :
b.iiur libi semen (Gen. xxi), el ab anno nalivitatis' A filiis Hemor, qui fuit in Sichem, quod Genësis
Isaae usque ad annum egressionis ex yEgypto com- hisiorîoe magis concordare videlur, tametsi fieri
pulantur anui quadringenli quinque, .quos more suo potuerit ut idem Hemor et patrëth filium Sichem
Scriptura quadringenios appellat, quibus peregrinum nomine haberet.
fulurum erat illud semen, sive in lerra Chanaan, Cum appropinquaret aùtem tempus repromîssionis,
sive iu iEgypto, polest et sic inlelligi, quod a quinto quam confessus fuerat Deus Abrahoe.Illius utique,
anno Isaac, quo per filium ancilloe coepe.it affligi, Q qua dietum est : El post hoec eoeibunt,et deservienl
labor quadringeniorum compulelur annorum. mihi in locoisto.
AccersivilJoseph Jacob patmn suum, et omnem Quis te -constituitprincipem et judicem super nos?
cognationem in animabus septuaginla quinque. Se- In iota illos concibne sria rëdarguii, jam lune legi
ptuaginta Interprètes sequilur in dicendoj coelerum Mosique fuisse contraries.
in Hebraica verilate, animoe lanlum septuaginla re- Hic esl Moses qui dixil filiis Israël : Prophelam
periunlur. Sed el si ipsam animarum seriem in Ge- vobissuscilabilDeusde fràtribus vesiris, tanquam me.
nesi compuiare volueris, addilo ipso Jacob et Joseph Tanquam me, carne visibilem, sed super me maje-
cum duobus filiis, qui eranl in ^Ëgypio, sepluaginta state mirabilem, sed super me majeslaie lerribilem.
solummodoanimas invenies. Ne nova, inquit, el adverititia Chrisli dicatur essé
Et defunciusest ipse et patres nostri, et Iranslaii doctrina, ipse Moses, cui noluerunt obedire patres
sunt in Sichem. De Joseph quidem solo Scriptura re- vesiri, proedicatet in hominis hune forma futurum,
fert, quod ejus ossa de ^Egyplo translata, et in Si- et cunctis animabus viloeproeceptadaturum.
chem sunt luraulaia, verum et ex lis beati Stephani • Nunquid viclimasaut hostias obtulislis mihi annis
terbis. ei sancii Hieronymi scriptis, qui eorumdem quadraginta in déserte? 'Quamvis aiecëssllate ser-
 959 BED^ VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 9ft3
viendi Domino libarint, mente aversi veracïter idolis,A Aut quis locus requielionis meoe esl? Non aureus
servisse dicuntur, ex eo tempore, quo aurum in ca- ulique vel marmoreus terrestris habitaculi locus, sed
put vituli iransformaverunt. Nam quod postea quoe- ille, quem Propheta subrieclit : Super quem autem
dam Dominoeos legimus .oblulisse, non voluntate, requiescit Spiritus meus, nisi super humilemet quie-
sed.uli ex hoc loco discimus, poenarum fecerunt tum, et tfementemsermonesmeos (Isai. txvi) ?
melu, et eorum interfeclione, qui propier idola cor- Qui accepislis legem in dispositionemangelorum.
ruèrurit. Dominus aulem non ea quoeofTeruntur,sed Lex est enira ordinata per angelos, in manu Media-
voluntaiem respicit offerenlium. Denique ubiçunque toris.
occasio fuit, semper corde reversi sunt in Jïgyptum. Ecce videocoelosapettos, et Filium hominisstanlem
Et suscepislis labernaculum Moloch. Quamvis, in- a dextris Dei. Cum Dominus Christus et Dei et ho ••
quit, videremini ad tabernaculum Domini victimas minis perfectus sit Filius, quid est quod hune bealus
hostiasqne déferre, iota tamen inieniione mentis fa- marlyriiominis. polius quam Dei Filium appellare
num Moloch ampîexali eslis. Est autem Moloch, maluit, cui plus ulique glorioe videretur delaturus, '
sive Melchom, ut soepeetiam legitur, idolum Am- si eum Dei potius
quam hominis Filium appellare
monilarom, quod interpretatur re* vester. voluisset, nisi ut hoc.testimonio Judoeorum confun-
Et sidusDei vestri Remphan. Dimïsistis (intjuit) ^B derelur infidelitas, qui se hominem crucifixisse, et
'Deum verum et vivum, et sidus Remphan, id est, hune Deum credere noluisse meminerunt? Ad eon-
facturoe vestroe, vobis pro Deo suscepistis. Significat fbrlandam ergo beati martyris patientiam, coelestis
autem Luciferuiri, cujus cullui Sarraeenorum gens regni j.anua panditur, et ne in'noxius homo lapidalus
ob honorera Veneris erat mancipaïa. Et quia Reni- litubetin terra,' Deus Jiomo crucifixus apparet co-
phan (ul dixi) factura vesira, vel requies vestra in- rona(tus ïn coelo. Unde quia stare pugoantis vel ad-
terpretatur, propheta consequenler adjunxit, alque juvantis eslj recte a dextris Dei stanlem vidil, quem
ait : inter homines persequentes adjutorem habuit. Née
Figuras quas fecistis adorare eas. Sùbaudilur, àno discordare videtur, quod Marcus eum a dexlris Dei
KOWOO suscepislis. sedere describit, qui sjtus judicanlis est, quia et
Et transférant vos trans Babylonem. Propter hoec nunc invisibilité)'omnia judicat, et ad exlreinum ju-
(inquit) sacrilegia, vos non in Babylonem tanium- dex omnium visibilis adveniet.
modo, sed ultra Babylonem quoque capliv'î duea» Et ejicientes eum extra civitaiem lapidabanl. Et
mini. Nec putandus est primus martyr errasse, quia Dominus extra porlam passus est, qui nos elegit do
pro eo quod in prophela scriptum est Trans Dama- mundo in supernum suum regnum et gloriam, et
scum (Amos. v), dixerat trans Babylonem. Magis • Slephanus, quasi advena mundi, extra civilatem la-
enim intelligentiam quam verbum posuit, quia traris pidatur. Noii enira habuit hic manenlem civilatem,
Damascum ducLÎsunl in Babylonem, sicut trans Ba- sed futuram tola mérite quoerebat. Et justa rerum
bylonem; mutaiione niarlyr mundi cordis ad.coelos intuilum
Tabernaculum lestimonii fuit palribus nosiris in dirigit, persecutor duroe cervicis manus ad lapides
deserto. Quia dicebant eum contra loeuni sanclum mitlit. Unde Arator ait :
agerë, hinc ostendit Dominum non magni pendere .... LapidesJudaearebellis
lapidem ornalum, sed splendorem animarnm desi- la Stephanumlympliatarapis, qusecriniineduro
derare coelesliurii.Ubi subintelligi vult, sicut laber- Saxëa semper eris.
naculum in lempli factura desertum, sic et ipsum Positis autem genibusclumavit voce magna, dicens:
templum intelligant meliori stalu succedente delen- Domine, ne statuas illis hoc peccalum. Pro se quidem
dum. Juxla quod olim Jeremias proecinebal, dicens : slans oravit, pro inimicis genu flexif, quia ipsorum
Nolite,confiderein verbis mendaciidicenles: Templum major iniquitas majus supplieandi remediura flagï-
Domini, lemplum Domini esl (Jcrem. vu). Et post tabat. Et mirabeali marlyris virtus, qui sic zelo fer-
aliqu.anta : Faciam (inquit) domui huic, in qua invo- T T vebat, ut eis, quibus lenebalur, palam suoe perfidioe
calumest nomen meum, et in qua vos habelis fiduciam, culpas éxprobrarët, sic dilectione ardebat, ut in
Sicut feci Silo, ubi habilavit nomenmeum a principio, morte quoque pro eis aqurbus oecidebatur oraret.
et projiciam vos a facie mea (Ibid.). CAPUT VIII.
Coelummihi sedes esl, terra autem scabellum pedum Et omnes dispersi sunt per regionesJudoeosel Sama-
meorum.Non hoc carnaliter inlelligendum, quasi ha- rioe.Hoc est, quod Dominus ipse proecepit: Cumper-
heat'Ûeus membra collocata in coelo et in terra, ut sequenlurvosin civitate ista, fugitein aliam (Matih.x).
nos cum sedemus, sed ul se indicaret interiorem esse Illius enim nulu gerebatur, ut tribulationis occasio
et superiorem omnibus, coelum sibi sedem, terram fieret Evangelii seminarium.
Vero scabellum pedum esse perhibuit. Qui ut se Intendebanl aillent lurboehis quoea Philippo dice-
eliam omnia circumdare mqnstraret, alibi se coelum banlur. Et ex proesenlicapitulo, et ex Samarilanoe
metiri palrao, et lerram, et asserit pugillo conclu- mulieris hisloria, prompli animi ad credendum,
dere. Spirilaliter aulem coeluru sanctos, lerra vero banc gentem fuisse probalur.
peceatorès insinuai, quia his videlicet Deus inhabi- Tune Simon et ipse credidit. Vel beati Philippi
(ando proesideat, illos condemnando proslernit verbis et virtute viclus veraciter Domino credidit,
 961 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. 962
vélut magis credibile est credere se quoadusque ba-. A Jerosolymis descendens, fonlem salutis aperuit, Do-
ptisma susciperet, simulavit, ut quoniam laudis erat minus Jésus Christus est, qui ait : JEgo sum via, et
avidissimus, ita ut Christum se credi vellet, sicut veriias, et vila (Joan. xiv). Qui a supema Jérusalem
bisiorioenarrant, arlesab eo, quibus miracula face- ad noslra infirma descendit, nostrique realus nigre-
ret, edisceret. Quod eliam successores ejus fecisse dinem baptiswalis unda dealbavit.
docenlur, qui, auctoris suis malignis arlibus insiitu- Et eccevit JElhiops eunuchus polens. Pro virtute
li, Ecclesiam fraude qualibet ingressi, bapiisma fu- et integriîale mentis vir appellalur; nec immerilo,
rari consueverunt. qui lanlum studii in Scripturis habebat, ut eas eliam
Miserunl ad illos Petrum et Joannem. Pulchre hoc in via légère non cessaret; tanlumque.amoris in
' religione gerebat, ut, aula regia derelicta, de ulti-
Araior exponit :
mis mundi partibus veniret ad templum Domini,
SoepesibisociumPetrus fàcit esse Joannem,
Ecclesioequiavirgo placet. Unde justa mercede dum quoerit interpreiem lecfio-
Notandum aulem quod Philippus, qui Samarioe nis, Christum quem quoerebat,invenit ; plusque, ut
evangelizabat, unus de septem fuerit. Si enim Apo- Hieronymusait, in deserto fonte Ecclesioe, quam in
stolus esset, ipse ulique manum iraponere potuisset, aurato lemplo repelit synagogoe.Ibi enim quod Jere-
ut accïperent Spirilum sanctum. Hoc enim solis pon- B mias admirando proloquilur, mutavit JSthiops pel-
tificibus debetur. Nam presbyteris sive extra epi- . lem suam, id est, sorde de peccatorum abluta, de
scopum, seuproesenieepiscbpo, baptizent, chrismale lavacro Jesu dealbatus ascendit.
baptizatos ungere licet, sed quod.ab.episcopo fue- Candacis teginoe jEtliiopum. Et in Regum libro
rit consecratum, non tamen frontem ex eodem,oleo legimus, quia regina Austri venit a finibus lerroeau-
signare, quod solis debetur episcopis, cum iraduni dire sapienliam Salomonis. Moris quippe fuit illi
Spiritum paracletum baplizalis. naiioni seniper a feminis régi, easque Candaçesap-
Pecimià tua tecum sit in perdilionem, et coelera. pellare.
Sancti viri cum maledictionis senlenliam proferunt, Qui étal supet omnes gazas ejus. Regina jËlhio-
non ad hanc ex volo visionis, sed ex justitia exami- pum ihesaurarium proemillensin Jérusalem, gentium
nis erumpunt. Inlus enim sublile Dei judicium aspi- désignât Ecclesiam, virlulum fideique Domino doua
ciunt, et mala foras exsurgentia, quia malediclo largiluram. Sed et nominis etymologia convenit.
debeant ferri, cognoscunl; el in malediclo non pec- Potest enim Candacis ex Hebroeocommulala inter-
canl, ex quo et ab interno judicio non discordant. pretari. Ipsa quippe esl, cui in psalmo : Pro his qui
Cum enim et maledicenlis innocentia permanel, et commuiabunlurinscriplo, dicilur ' : Audi, filia, eivide,
tamen eum qui maledicilur usque ad inlerilum ma- C el inclina aurem tuam, et obliviscerepopulum luum,
ledictio absorbel, ex ulriusque partis fine colligilur, ' et domum Patris tui (Psal. XLIV),et coetera.
quia ab uno et inlimo judicein reum seulentia sum- : Dixit autem Spirilus Philippe. In corde Spiritus
Unde et hic a Pelro male- Philippo loquebatur. Spirilui enim Dei quasi quoe-
' pta jaculatur. oelerna Simon, qui
dietum accepit, damnatione périt. Et infra dam nobis verba facere, est occulla vi eaquoeagenda
Barjesu a Paulo iiicrepalus, mox communi est luce sunt imilari.
fraudalus Tanquamovis ad occisionemductusest. Sicul ovis
In felle enim amariludiniset obligalioneiniquilalis cum ducitur ad victimam, non répugnai, sic ille
video te esse. Ideo Spirilus sanctus in columba de- . propria passus esl volunlate. Vel alliori intelleclu,
scendit, ut eos qui se accipere vellent simplices esse sicut agnus in pascha immolari solebat, sic pascha
doceret. Nam qui fel amaritudinis in corde réservai, nostrumimmolalusesl Christus(I Cor. v).
quantumlibel baptizatus videatur, non est iniquilalis El sicul agnus coram tondenle.se sine voce. Non
suoevinculis absolulus, sed quasi ad punclum hora solum sanguine suo nos redemit, sed et lanis ope-
bapiizandi purgaïus, mox acriori est doemone sep- ruii, ut algenies iiifidelitaie sua veste calefaceret, et
lerapliciier oppressus. Frustra ergo gratiam Spirilus audiremus Aposiolumnobis loqueniem : Quotquotin
emere lentat, qui se mente corvina curavit exuere. Chrislo baptizali estis, Christum induistis. Sic non
Surge et vadecontra meridianum, Bene in meridie aperuit os suum, cum in passione sua Pilato et pon-
quoerilur et invenitur, el abluitur, ille qui, devolione tificibus pauca, Herodi nulla respondere volebat.
peeloris ardens, velut quoedamgentium primilioeDeo In humilitalejudicium ejus sublalum est. Quia ju-
meruil consecrari. In quo specialiter illud Psalmisioe dex omnium judicii non reperit verilatem, sed ahs-
completumesl : jEthiopia proevenielmanus ejus Deo. que ulla culpa sedilione Judoeorum el Pilati voce
Ad viam quoe descenditab Jérusalem in Gazam, damnaïus esl.
hoecesldéserta. Non via, sed Gaza deserla dicitur, Generationemejus quis enarrabit? Aul de divinilate
vêtus enim illa Gaza, quoe terminus erat quondam ejus accipieudum est,
quod impossibile sit divinoe
Chananoeorumjuxla jEgyptum, ad solum usque . nalivilatis nosse
mysieria, de qua Patèr loquilur :
desiructa, et alia pro illa alio loco construcla est. Ante luciferum genui te (Psal. cix). Aut de partu
Quoeallegorice gentium plebem désignai olim a Dei .Virginis, quod difficulier possit exponi. Cujus ratio-
cullura desertam, neque ullius prophetarum proedi- nem Marioequoerenii, per angelum dicilur :
Spirilus
cationibus exculiam. Via vero quoe ad eamdem a sanclus supervenietin te. Ut vel ab angelo, vel ^b
 963 BEDJÎ VENERABILISOPP. PARS IL SECT. I. — EXEGETICA GENUINA; 964
evangelista lanlum naiivilatis ejus.sacramenta di-,A bene, et propriam sapieniiam, qua perlurbatur ex-
cantur, cujus narralor rarissimus est. cludens, fidei se per cuncta comniitlerel.
. Quoniam tollelur a terra vila ejus. Ul nequaquam Et eral tribus diebusnon videns. Quia Dominum
in terra, sed in coeloviverel. , non crediderat lertia die morlem resurgendo vicisse,
Aperiensautem Philippus os suum, etc. Philippus suo jam instruitur exemplo,.-qui tenehras triduanas
interpretatur os lampadis, pulcherque est sensus, luce reversa mularet.
.quod os lampadis suum aperirel os, cfcimobscura Ego [enim oslendamilli quanta oporteal eum pro
prophétise in scienlioe lucem proferret. Quainvis et nomine meo pâli. Non débet (inquil) quasi persecu-
juxla bïstoriam-possit isia circumloculio designare lor limerij sed potius quasi fraier amplecli, qui ad-
aliquanto ïongiprem futurum lune esse ejus sermo- versa, quoesanelis inlulerat, prompius est sustinere
nem. . cum sanelis.
Venérunt ad qnamdqmaquam. Est hodiequeBetji- Et -confëstim ceciderunt ab oculis ëjus tanquam
sorp vicus in tribu Juda, eunlibus ab ElioeChebron squmnoe.Diaconisomne corpus dicitur squamis esse
in vigesiniblapide. Juxla quem fons ad radiées mon- conleelum. Quia ergo Judoei serpentes, el genimina
lis ebulliens; ab eadem, in qua gignitur, sorbelur viperarum sunt vocati qui illorum pèrfidiam seciâ-
humo. Iri hoc est eunuchus a Philippo baplizatus. B batur, quasi péiîe sérpeniina oculos cordis obiexe-
. Quis'prohibel me bqplizari ? El jiissil slare currum, rat. Sed cadeniibus sub manu Aiianîoeab ejus oculis
et coetera. Hic alia Iranslatio juxla Groeeiimexem- squamis monsiratur in facie, quod verum lumenjam
plair aliquot versus plus habet, ubi-scriptum est: reeepri in merile.
Ecce aqua; q'tiisprohibel me baplkari ? Dixitauterii Accipientes auiem eum discipuli ejus nocte.Id est,
ei Phjlippus : Si credis.ex loto corde ttip.j-salvuseris. discipuli .Christi. In Groeeoenim non est àdditum
Respondens aritem. dixit : Credoin Christum Filium ejus, sed taniummodo discipuli, ut generàliier Chri-
Dei. Et jussil slare currum, et coetera. El hos ergo sli vel Ecclesioeinlelligantur. Nondumenim Paulus
vprsicuboscredo primum a npstro quoque interprète discipulos fecisse legiltir, sed solum Judoeosconfu-
translatos, sed seriplorum vilio poslea fuisse sub- disse qui habitabant Damasci. j
îatos, Per murum dimiserunteum, submilienlesin sporta.
Spiritus Domini rapuil Philippam. Sunt qui hoec Hoc effugii genus hodieque servatur in Ecclesia,
angelum in Spjrilu sancio fecisse lestantur, ut Hie- quando quis ânliqui hoslis insidiis vel hujus soeculi
ronynius prédit; laqupis cîrcumfusus, spe fideique suoe minime sat-
valur. Murus enim Damasci, quoesanguinem bibens
Evangèlizàbalcivitàïibuscunctis; dotiëé îiélrirèlCiè- j" inlerpretalur, adversitas soeculi est. Rex
tareanu Paloeglinoe dicit; ubi infra domUmliabriisse Arela,
diabolus
describilur; quoeusque bddie demonstratur:;nëc non qui inierprelatur descensio, solet inlelligitur.
el cubiculum quatuor filiarum ejus virgitiririipro- Sporta quoe juncis palmisque confie!, fidei
speiq'ue conjunçlionem désignât. Juncus enim viri-
phetanlium. dltàtém îiieij paîma spem viloe oeternoesignificat.
. , CAPUT-IX.
Quisquis ërgo se murb adversilatis videt cinclum,
Saulus autem adhuc spirgns minarum et 'coedisin festinus ascendat.
sportàm virtiïlum, qua évadât, j
discipulos Domini. ProesehlësVidelicetcoedibiisaffi- CumautemvenisselinJérusalem, tenlabatjungere se
cienSi et riiinis dëtërrens absentés. Non ètirn mox haplizaium credamus ve-;
discipulis,
Saule, Saule, quid me persequeris? Non dixit: nisse ad aposlolos Jérusalem, sed sicut ipse Galalis
Quid persequeris membra mea? sed quid me perse- scripsit, primo abiisse iri Ârabiam, et iterurii rêver-!
queris? quià ipse iri corpore suo, qiiod est Ecclesia, surii esse Dariiascum.Deinde post 1res annos ypnien-
adhuc patitur iliiquos. In cujus eliam mëmbris bé- tèm Jërbsolymâm vidissë Pe'tium, et mansisse
apud
néficia côllata, sibi fada esse denunliat, cum ait : eum diebus quindëcim. Alium aulem
apostolorum
Esurivi, et dedistismihi manducare(Mattlu xxv). Et vidisse ïièminem, nisi Jacobum fralrem Domini. Ac
ëxpbnendb sUbjhrixit: Quandiu uni ëx irii'nbnismeis -- deinde Sicul.et Lucas .exsequitur, vênisse in parles
feiislis; milâ ficislis (Ibiâ.). Syrïoe et Cicilioe.Ùfrum autern prima, an secunda
'
: Ëg.à sum Jekts, quem lu persequeris. Nbri dixit: 'ViciéDamasci insidias perlulerit, non facile palet.
Ego isùhifoëus,ego sum Filius Dëï, "séd liuiiiilitatis Nam et sécùridà inlelligi potest, ex eo quod dicilur
(inquit) Tries infirraà suscijiè, èl l'Usesûperhioesqua- mullis diébùsiriîplélis coiïsiliuriifecisse Judoeoseum
riiàs tlfepb'iië. interficiendi. ïdcîrco àûtèm Lucas Arabiam proeier-
Sûrge et i'ngrederë civilatem, et dicilur libi quid niitlère videtrir, quod ibi minime proedicaverit,juxta
te oporle'atfacere. Non conlinuo quoeessent facienda qùodipsë iri seqit'enlîbiisÀgrippoerégi loquens, ait :
mônslravil, sëd iri civilaté postmbdurii -audiénda Quia Damasci primum, eï Jerosolymis, et in omni
proemonuït, ut lanto post in bonis solidins starël, regibneJudoeoeet genlibusproedicaban^,
quanto prius fundiius eversus a pristino errore ce- Bàrnabàsaulé'mapprèhénsum illum duxil ad apo-
eidisset. slolos.Hic est'Bafriabas ille Cypriu'sgénère, Leviles,
Apertisqueoculis nihil videbat. Nequaqiiampotuis- ' qui ".suprapreriuiïi aari siii ad uedes anoslolorum
Ëet béhe rursus videre, nisi prius excoecaïusfuissët atcuiisseinèinoraiur.
ÛRS SUPER ACTA APOSTOLOfiUMEXPOSITIO. 966
'
cum Groech. Nota j
A quoe intërriiiserarit bôiià âetâ rëco^itâhi, facîunt pro-
Loquebalur quoque et'dispalabat '
Jùdoebs ni Damàsëô; féctb qbod seqiiitufî .
qtibd Groefcbsin Jefûsâleni,
quoegentilium est civitas, dbeuë'rit, né fërté hoé si=-; Quam tum lavissenl, pesttérutit ëam ih ctéhaculëï
Et ëoetérà, qhoede Pétri ëVëcàlibrië;et éîééniosy-
gnificel gentilés in civilatehi M Èidjiivattdùë; et' '
Judoebs in pêrfidiam geniitjiri ësse iâpsiiftjs. Jrixfâ' narum Doreàdis osténsibrié hàrrarilur.
Et circumsleterunt illum omnes vidûoeflëliiës. Vi*
quod Isaiasâit: El véiiiur Libàiîiis Iri Charmé!; et
Chatmelin sallUin fëpuiàbilur (Isai. xitè). dîioesunt pife èbgilationés aitiriioë pbéhitéritisj qu'ae
Invenit autem ibi hoiiânëni.quemddin, mmih'e M- seiisiis pristiriî vlgorëtt qUàsi virl rëgimëri âd lem-
nëaiii, ab aniiis bct'ojacêiitem in gràbàio. iÊBéàSisle ' pus oriiisëfàril, qtioe'pro àiiiriià deliiiquëiitë nécèsSé
geniis significat hriniànum, iiifirrriorom prius" dëîë- est ëiipplicifôr ëxorérit.
cialioh'e iafiguéscè'ris, sëd àpbstbioruin bp'erë et btë - El osteiideniesëi liïnicaè èl visié'S;quâs facièbàtItlls
sanalum. Quià élemifl nlundus ipsë qrialiidf ffiagis • Dorias. Non suis jjfb dèfuriélâ vbcibùs ; sëdipsius
sublimatuf, et-cursus soeculi àiiritiië quatuor tempo* pfécàbanfUr operibus, quoHiàmelèèmosynà iibn stt-
ribus VâriâtUr, quicuriqné ^iâesëiiiia làbëfitîàqtië lùm a sëcunda, sed et à prima merië libérât.
gaudia "cbrapleciitur, quasi bis quâterriaHb ârinbfurii ' Èixit : Tabilha; sûrgë. A illa àpëtuit oculà's,èl visé
J»
numéro, gcabato stérnitur étiervis; GrabatUni quipfpë Pelro reéëdit. JusiissimiiS ordo rësurgèrilis, ul- priuè:
est ipsë segri'iliés, ubi requïescit animas àëgër et in- odulbs méiitis' arjëriât, et àgilitâ -dëiridé Pétri vbèé'
firraus, id est, iri ttfïuptâlé corùoris et biririi dëïë-\ résideâtj liiriiën sttâi cirëumsjiectibriiSj tjubd pëfdi-
ctMbné soeéù'Iari. dëràt, rebipiât,- et âd «dbttriilàmeb'ruhi qui se-àdjlt*
Mneà; sàiiet lé D'ûininUsJésus Ciirisius. Siitgé et verârit vivat.
sterne libi. Quem dé parâlypsi éu'tâveràt, inox êuiM Dans auiëmitli ïMûûni; éièxi't éàmï ObrilàctâPétri
gerë el étërnërë sibi proecepit; sjïifitàliter insiiiiiâils niaiîu Tabittfà reèUrgit; quiâlâuguéscënsâriittià pec-
nt quisque fidei sblidàmeniiirii iri ëbfdë pèreépërlt; calis, nullo melius ordine quarti sMetb'rdttî exempltè-
no'risblunrtbrp'Srërri, iri qub fëssus jâcKerât; discri* cbnvalesfcit. - -
tiâ't";sed etiam b'onà opéra, iri qiiibîis feijttïëscérë « c'Ài*uï x.
. • • i
vâlëât, -pâtët. Vitàulëmqùiâàtiiëràiin GàisàiëW; h'dhïiiïèCârfieiius,
In Joppé aùtéin fuit qùoedani discipUla, nomine filé. Non virtiitibus âtl fidërii, Séd fiiie péïlifigitur ii
Tabilha, quoe inlerpfëlala dicitnt Dàrcàs. Id est; dâ-: virtutês, ut beàtus pàçà Grégbrius' feip'driii."Cbrrië^
mulâj Vel càpreâ. Significat alitera' àriimàs virltttura liiis enira (iriqhil)cujus èleériibsyrioeaille bâptrsmiirtî"
studio sublimés; sed hominum ôbïnïbnè cohlërii'pti- « àiigelo testé lâuflàtoe' sririt, iïbn b{Sèrihiisâd D'dëiri,'
bilès. Néque êhim bëatiis Lucas intëfprëlatib'iîerà Séd fidë vefiitàd ôperâ. Sic ëriiiri Dë'ovèrb et âiiïé
nbminis aûgerël, nisi riiagnum ei iiiys'tërium inè'sSë bapiisttiurii nbii fciédidëràt; querii Braiiàt? vél qù'ci-'
cognoscerel. Damula quippe vel caprea, aniriiàliâ mbdb huiiè birinifib'térisDeug èxSiifliéfSf, si ribh |lj-
sunt rialura similia, sed inàgnitudiiié diffeteritia; qiioe ijàstf Se in bbiîis pérfici pâtëhài ? Sciëbâi, ërgo créaj
nioranfur iri ëxcelsis nîorilib'us; et quaiiîvis de lbn-:•< ;'# torem omnium Deum, sed quiâ ëjus orilriipbléiis'fri-
ginqûo,"vident tamen bmnès qui veniuht. Ûridë et liiis iricâfriâtils ës'Sët,iporâbat. IFidëm habuit, ëujùs
ab aeuriiiriècernéndi Groecedoréades vôcàtituri Sic oràtibuêsi et èleétribgynoejjlâcé'fë fibiîië^unt. Bbiiâ'
nimirum sancii meritis opërrim in ëxcelsis habitant autèm àClioiie prbmëruii ril Déuni perfêclô cbgnoscë-
les, mentis coriiemplalibne ëi supërriis sagacité* iri- rët, et de Unigëriito éjtls ihcâttiâtïbriis hiysteriuriï
lendurit, et. suinïet câuiâ circuriisfieëiibiië sfempôr'« cfèdéret, quatërius âd Êàcràiiieriitirii fraptisiMtii
invîgilâttt. Nain qubd miindà qiiidèrii ïioeë àniriiklia pérvénirêt. Per fldëm êigO Vériit àd hifëlâ, séd pei?
'
juxta legeifi, sed litfiidâ siïft'tet iiiibellia, jiixtâ qùbd ojjërâ est sblldâtus iri fidë.
natufarri èorutii êxprïmens Marliàlisait : Vidit in visu manifeste quasi hora nona diei, elc.
"
Dente timêiuràper, defëfldudtcbrbùâcëfv'uni,
Imbellesdanise,quid iiisi proedasumus? «; Bene oraculum baplisrai pelendi hora nona accipit,
D quia in morte ipsius, qui hora nenà spirilum tradi-
Nonné manifesté sigiiificat ëôs qui ëiihpliciter VU erat baplizatidus.
dit,
vérè discrëloquë gréssu acrioiiis quasi,fissâ ufigulà
Et nunc mille viros?.in Joppeiii Cum eleemosynis
incëdere, et verbum Dèi cbritiliua mëditaiïbiië tuffii^-
riâre sàiagunt ? Qui si-vél ignSrahtia forte, Vél infir- ' preeibusque suséeptis ,-mbx doctor salmis aecersiri.
milale mortem iucurrerinf spiritalem; pro inteiïlio- jubetur, manifesle innuilUrquod eleemosynis illis ac.
nis laihëh réctoe iiitègritalë resuscîtâii iuerënlur, precibus plenam suoesalmis cognitionpm a Domino
sicut PëtrO ipsi cb'ri'tigissëprbbâtUr, -Cui rëfctissimë; quoesieriti . . -
: Vocavit duos dôiiièsticos
qubd dëDoféade sctipiiimPst, aplati potest. sûbs; et Miilént metuéhtëm
' Fïïctum est autein iii diebus illisuliiifirmat'à mori- Dôminkm. très misit M Pétriira. Cbrrielibs, quiâ
retûr. Sàricii enim cum' per fràgililaiein naturoe mbr^- credilura genlilitas apbstolicafefidei Èiiropârii, Asistrbj
talis aliqiia delinquunt, quasi in diebus ôperuiri bb- Âfrîcamque siibegii, partira sludiis militaribiis, hoc
noTum causa? subitoe iafiririiiatis bëcumburit. Sëd est, insiantia proedicaiidi,pàrlirii domes'ticiÈnegotiis
cum mox laerymis iiisistuiit, spem rèeiiperandàî vtr- occupàridàs. Nota quod (inus miles, et dub domestiçi
tiitis asceadlîSt, sancioriiriï auxiiiâ iiïvcicant, et sua ifiiUaniur. QtiahtfJgriim forlïôres, tahtô paùËibrës iâj
 967 BEDiE VENERARIL1SOPP, PARS II. SECT. L — EXEGETICA GENUINA. 968
Ecclesioe membris invenies, plures qui audire ver- A posiioe, interfecia proeterita vita, societaii Êcclesis,
bum, quam qui dicere sciant. quam significat Peirus, inseraniur. Juxta quod de
. AscenditPetrus in superiora. Significat Ecclesiam, seipso Paulus aposiolus ait ; Ego enim per legemlegi
reliais terrenis cupidilatibus, conversationem iu mortuus sum, ut Deo vivant et Ghrislo. Et iterum :
'
coelis habilùram. - Vivo autemjam non ego, vivit vero in me Chrislus
Ut erareicirca lioram sextant. Sexia hora Petrus (Galat. n). Qui vero ab hoerelicis cireumveuiuntur,
inler médias preces esuril, salutem ulique mundi, quasi vivi devorantur a morte.
quem Dominus sexia oetatesoeculiquoerereel salvare Quia nunquamntanducqviomnecommuneet immun-
venerat. Quod et ipse voluit indieare, cum eadem dum. Populus, Judoeorumparlem Deiessesejactans,
hora diei super -Samâritanoepuleum siliebat. communes cibos vocat, quibus omnes utuniur homi-
El descendonsvas quoddamvelut linleum magnum. nes. Verbi gralia, suillam carnem, ostreas, lepores,
Vas illud Ecclesiam significat incorruptibïli fide proe- et isiiusmodi animauria, quoe ungulam non fiudunt,
ditam. Linleum enim tinea non consumit, quoevestes nec ruminant, nec squamosa in piscibus sunt. Im-
alias corrompit. Et ideo qui vult ad mysterium Ec- mundi vero cïbï dicuntur, bestiarum veL replilium
clesioecalholicoe pertinere, excludat de corde suo carnes, nulli mortalium comeslibiles.
corruptionem malarum cogilationum, et ita incor- « . Hoc autem factum est per ter. Quia per qualuor
ruplibiliter firmetur in fide, ut pravis cogiiationibus partes orbis terrarum myslerium sanctoe Triniiaiis a
tanquam a tineis non rodatur in mente. Aliter : Tinea duodecim aposlolis proedicandumerat, ideo quatuor
hoereticus esl, vestimentum Domini corrumpere vo- lineoetertia vice de coelodemissoesunt. Sive ut bea-
lens, sed dispensante Dominonon valens. Quod etiam lus Ambrosius inlerprelalur, tertio. repetita figura
in lunica illa Domini figuralum est, quam milites operarionem Trinitatis expressit. Et ideo in mysteriis
scindere non àudebant. interrogalio trina defertur, et confirmatio trina cele-
Quatuor initiis submitli de coeloin lerram. Quatuor bratur, nec polest quis nisi trina confessione purgari.
initia, quibus linleum depèndebat, quatuor plagas ' Unde et ipse Petrus in Evangelio, tertio interrogatur
orbis lerrarum désignant, quibus extenditur Ecclesia. utrum diligat Dominum, ut irina responsione vin-
Ipsa est enim civitas Dei nostri in monte sancio ejus, cula, quoe Dominum negando ligavil, absolveret.
diialans exsultationes universoeterroe. Quod enim de Hoecopportune Petro ostensa sunt, cum Cornélius
coelo submittitur, indicat eam sola supervenientis genrilis ad exhibendum eum milteret, ne dubitaret
Spirilus sancii gralia servari parïter alque augeri. incircunteisis Christianam tradere fidem. Erat enim
Unde dicit in Apocalypsi Joannes : Vidi civitalem _ ex illis animantibus Evangelio vase monslraiis.
sanctam Jérusalem novam, descendenlemde coeloa , Unde et a Spiritu sancto hoc idem facere confir
Deo(Apoc. xxi). Possunt etiam quatuor initiis evan- matur.
gelistoe figurari, per quos Ecclesia coelesti munere . Et statim receplum esl vas in coelum.Post trinam
imhuilur atque sublimatur. submissionem linteum coelo recipitur, quia post hu-
In quo erant omnia quadrupedia et setpenlia terroe, jus soeculiconversalionem, qua per fiderii etbapti-
volatilia coeli.Animalia illa omnes génies sunt erro- sraura mundala peregrinatur Ecclesia, coelestis inha-
ribusimmundoe, sed Irina submers'ione, id est, my- 'bitatio felix et oeterna sequitur.
s|erio sanctoe Trinitatis in baplismo mu.ndaloe,quoe, Dixil Spirilus ei -:Ecce viri 1res quoetunt le. In
hominis imaginem relinquenies, bestiarum ac ser- mente hoec a Spiritu, non in aure carnis audivit
penlium sûmpsere figuras. Unde ad Herodem pro- Surge ilaque el descende,et vade cum eis. Descen-
pter dolosam maliliam dicitur : Ile., dicite vulpi illi des de teclo, et ad proedicandum ire jubetur, ut
(Luc. xm). Et ad Pharisoeos: Genimina vipergrum Ecclesia Dominum non solum alla subeundo specu-
(Luc. in). Et ad libidinosos : Equi insanienles in fe- letur, sëd eumdem etiam ïnfirmis quibusque, et quasi
minas facti Sunl (Jerem. v). Et de impudenlibus : adhuc exterius posilis, sed (amen oslium Simonis,
Nolite dare sanclum canibus(Mallh. vu). El de volu- Q id est, obcdienlioe pulsantibus, ad aclivam vilam
plubsis : Neque millalis margarilas vestras ante porcos redeundo, yelut è lecto surgendo, proedicet. Juxta
(Ibid.). Et de superbis simul ac dolosis : Vulpes fo- quod.Dominus ait : Videbitis coelumapettum, el an-
veas habent, et volucrescoelinidos (Mallh. vm).El in gelps Dei ascendenles,et descendentes super Filium
commune de omnibus : El homo cumin honore esset, hominis (Joan. i).
id est, ad imaginem Dei faelus, noninlellexit, com- Cujus bene donms juxla mare posila memeratur.
parais est jumentisinsipienlibus(Psal. XLVIU). Verum Mare enim fluctiyagos soeculi lumullus^furoresque
autem, id est, incorruplum hominem, Saloraon os-. désignât, ubi homines improbi quasi pisces -avidissi-
lendit, dicens : Deum lime, el mandata ejus observa. mi sese iuvieem persequuntur. et dévorant. San-
Hoc esl enim omnis homo (Ecole, xii). ciorum vero conversatio in coelis est (Philipp. m),
-. Surge, Petre , occide, et mandupa. Surge, inquit, qui etsi terreslris domus hujus habitationis dissolva-
ad evangelizandum proeparare. Occide in gentibus tur, oedificationemex Deo habent, domum non ma-
quod fuerant, et-fac quod es. Qui enim manducat nufactam, oeternani in coelis (// Cor. v).
«ibum foris positum, in suum corpus irajieil. Proeei- Ecce ego sum quim quoeritis.Quoecausa est propter
pit ergo ut naliones per incredulitatem ante foris quam venist\s?Spirilus ei adesse milites dixit, et qua
 ma SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. 970
causa Teneranl, tacuit, quia ad conservandam hu- .A est Spirilu sancto, quando super eum baptizalum
oeanoemenlis humiiilatem, aliquando prophetioeSpi- velut columba descendit. Tune enini corpus suum,
ritus ex parle tangit, et ex parle non-tangil. , id est, Ecclesiam suam proefiguraredignatus est, in
Et faclum'esl, cum inlroissel Petrus, obviusei venit qua proecipue baptizalum Spirilum sanctum acci-
Cornélius, et procidens ad pedesejus adoravit. Geslu piunt. Sed isla mystica et invisibili uncrione tune
corporis proemonsirat Cornélius quid iniusin corde inielligendus est unctus, quando Verbum Dei caro
devoiionis habneril. Obviam enim suo doctori venit faelum est, id est, quando humana natura sine ullis
audilor, qui mundo peclore et inienta sedulus aure, proecedenlibus bonorum operum raerilis Deo Verbo
alque inhianii desiderio verbum fidei suspipit. Nain est in utero virginis copulata, ila ul cum illo fieret
qui larde ad credendum pertrahilur, quasi a-doclore una persona. Ob hoc confilemur eum natum de Spi-
jacens erigilur. Sed qui, de suoe vitse maculis eru- ritu safiçto et Maria virgine.
bescens, procidendo in faciem humilitatis pariier et Quoniam Deus erat cum'illo. Id est, Pater cum Fi-
pudoris indicia proefert,jure a suo proeceptore mere- lio. Melius est enim sic intelligere.quam divinitatem
lur erigi. - . Filii cura homine, quem assumpsit cohabiianiem si-
Peirus vero levavit eum, dicens : Surge, et ego ipse gnificari, ne Christi personara geminare, et in Nesto-
homo sum. Communionem quippe oequalitalismeruit B rii dogma cadere videamur.
sanclitas actionis. Nam iri Anankeet Sapphiroeculpa Nobis qui manducavimusel bibimus sum illo, posl-
aelus ultionis jus-aperuil potestalis. quam resurrexit a morluis. Hic bealus Peirus; quod
Et mihi ostendit Deus neminemcommunemaut 4m- in Evangelio non recitatur exponit, post resurrectio-
mundum dicere hominem. Hoc ulique tune ostendit, nem, scilicet, se bibisse cum Domino. Nisi forie illic
cum vox angelica souuil : QuoeDeus purificavit, lu ne credamus indicalum ubi ait : Donecillud bibam vobis-
communedixeris. cum novumin domo Patris mei.
t A>nudiUs Adhuc loquente Petro verba hoec, cecidil Spiritus
quatta die usquein hanc horam, orans eram
hora nona in domo mea, et ecce vir slelil ante me, et sanclus super omnes, qui audiebanl verbum. Tune ro-
coetera; InGroeco et in quibusdam Latinis Codicibus gaverunt eum ut manerel apud eos aliquot diebus. Ne
ita scriptum èsl : A auarla dii usque ad hanc horam bapiisma genlibus iradere dubitelur, Spirilus sanclï
eramjejunans, el orans a sexta hora usque ad nonàm, . testimonio confirmalur, ipsas lavacii aquas, quas
el eccevir, et coetera. Multumdecebat illum exaudiri, sauciificare solet, novo ordine proeciirrentis, quod .
qui instantiam deprecandi tribus horis conlinuans, a ; semel in testimonium fidei gentium, nunquam vero
sexta perirahebàt ad nonam. Quo tempore Dominus in Judoeisevenisse reperitur.
'' Et jussit eos in nomine Jesu Christi baptizari. Et
ipse, quem rogabat, pro totius mundi saluie extensis
in croce manibus orabat. obstupuerunlex circumeisionefidèles, qui vénérant cum
V-erbummisil filiis Israël, annuntians pacemper-Je- Petro, quia el in nationes, elc. Cum Ecclesioerégula
sum Chrislum, hic est omniumDominus. In hoc appa- sit fidèles in nomine sanctoeTrinitatis baptizari, quoe-
ret (inquil) Deum accepiorem non esse personarum, ritur quomodo Lucas per totum libelli hujus,lexlum
quia Filium suum unigenitum , qui et Dominus om- non aliter quam in nomine Jesu Chrisli bàpjismum.
nium aique condilor est, eum génère humano pacem dari lesletur? Quod ita beatus Ambrosius solvitj quod
facere misit, in cujus nomine, Prophelis atleslanti- per unilatem nominis implelum mysleriumsit,,:Quia..
bus, remissionem peccaiorum non Judoei tantum, sive Chrislum dicas, et Deum Patrem, a quo%nciu)j'•
sed omnes qui credunl, accipianl. est Filius, et ipsumqui unctus est Filium, et Spiriïùmy "
g V,osscitis quod factum est verbum per universam quo unelus esl, designasli ; scriptum est enim : Jesum
Judoeam, et coetera. Breviter omnia quoein Symbolo a Nazareth, quomodounxit eum Deus Spiritu sancto ;
dicuniur, complexus est, quod Jésus sit Christus, sive Palrem dicas, et Filium ejus, et Spiritum oris
quod omnium Dominus, quod mundum Deoreconci- pariier indicasti, si tamen id etiam corde compre-
liare missus, quod Joannis voce proeconatus, quod hendas ; sive Spiritum dicas, et Deum Patrem, a quo
u
Spirilu sancio perunclus, quod Deo inliabitante per procedit Spirilus, et,Filium, quia Filii quoque est
miracula declaralus, quod crucifixus, el a morluis Spiritus, nuncupasti. Unde ul raiioni copuletur au-
suscitants, suisque manifestaïus, quod judex omnium cloritas, in Spiritu quoque recle baptizari nos posse,
in fine venlurus, quodque etiam Ecclesiamsuam per Scriplura indicat, dicenie Domino : Vosautem bapti-
fidem toiuiri sit dilaiaiurus in orbem. zabimini Spirilu sancto (AcL i). Et Aposiolus ait ;
| Quomodounxiteum Deus Spiritu sancio et virtute. Omnesenim in ipso corpore, in uno Spirilu bavthati
Alia editio dicit : Sicul unxit eum Deus. Proedicavit sumus (l Cor. xn). Aliter : Proecipue congruit nos in
ergo Joannes Jesunij sicut unxit eum Deus Spirilu nomine Domini Jesu Chrisli baptizari, quoniam sicut
sancio, tune ulique cum dicebat : Ipse vos baplizabil Aposiolus ail : Quicunquebaplizati sumus in Chrislo
in Spirilu sancto (Mallh. m). Et ilerum : Quià vidi Jesu, in morte ipsius baptizaii sumus, etc. (Rom. vi.)
Spirilum descendenlem quasi columbam super eum CAPUT XI.
(Joan. i). Unelus est ergo Jésus non oleo visibili,sed . Et vidi quadrupedia terroe,et bestias, et replilia, et
dono gralioe,quod visibili sigoificatur unguento, quo volatilia coeli,etc. Miror quomodo hoecquidem super
baplizatos ungit Ecclesia. Nec tamen tune unelus escis quibusdam veteri lege prohibais, nunc vero
VxnoL. XCII. 3i
 "
M BËDJË VENERABILIS'OPP. «PARSII. >ÊECT.I. — «EXEGETiCAGENUINA. 972>
manducandis, inlerpretantur, cum mec serpentes vél Aénim Josephus 'Gaium,:imperio'Suseepto, <ooniinuo
reptilia possint edi, necipse Peirus sic irilèllexerît, \ Judoeorumprincipàlumiiuic OHerodifilio ArislobuIi,
sed omnes hommes oequàliter ad Chrisli «Evangelium quem tamen ille Agrippam nominat, tradidisse,
provocari, nùllumque secundum naluram esse-pbllu- simul el ;Philippo ac Lysanioe«teirarchias. 'Quarto
lum. "Neqùeenim quare 'beslias comedërit, sed-quare aulem, id est, «ullimo impprii anno ilerodi -eidem
genlibus commuriicaverit,increpalus, mysterlum'hu- pariier coniulisse.-Ipsumivero Herodem, qui-vel in
jiis'Visionîsexposuit. Joannis:neceEauctor-ex«sriterat,;velinîpasslone4)omini
"Venéruntautemmecum et sex fratres isli. Pulchre interfuerat, tmultisexorupiatumsmoibis exsilio-.dam-
septenario frâlrum numéro teste, «gralia;Spiritus nasse.perpêluo. Porro hune iIlerodem«siveAgrippam,
sancii sëpliformis éffûsaest. Aliter. Quia-sex diebus tertio -.Glaudiianuo,«suiivero«regnlseptimo.ab-angelo
est.mundus iste formatus, *persex fratres opéra per- perçussum, «.regnumAgrippéefilio reliquisse. Arislo-
fecia monstrarilur. Qui 'bene doclorém comitawtur, bulusrauiera quemfdixit,ipse .-est,quia pâtre «perfido,
quando siiis audiioribus inter verba exhortalionis id-es.t, RerpdeiSeniorejSubiqiio'Dominus «nalus-est,
ëxémpla'përfeetoedemoristrant operatiortis. cum fraire Alexandro fuerat interfeclus.
Et glorificaveruntDeum, dicenles: Ergo et genli- tQicidit aulemjMfobumifratwnt âoannis.gladio. -De
bus Deus poeniientiumad vifam dédit 'Hoc est, quod B-qùo-JacoboïCIem.ens Alexandrinus- liistoriam iquam»-
in'bëati Job libroiegïmùs: AbAquilorii aurum vetiiet, dam 4igna.m-.;me.moria,'nefer.t. Et iisï(inquit).quiibbtu-
et adDeuniformidolosd iaudalio (Job, xxxvit). Quia lerat eum judici ad- «martyriium^Jacobum, scilicei^
prius frigidogentium peelore splendor «fideiexor-lris motus piiamipse, tconfessusiestjS.e^esseïGhnisiianura,
est, et pro eodem inopinata fide'Judoea Beum tre- Ducti jsui.ilîautpmambo paritpr^d supplicium.M
mefi'dbglorificat. curii .duperenlurin .vin, .JtogavltJacobum .dari «sibi
Perambulaverunl usque Phoenicem,etCyprum,el remissionem. Al ille parumper deliberans .: £ax
Antiockiam,etc. Hinc'jam post revelationem sindonis libi, inquit, Eko.s.cul.auis .est.pum.iEtila sanibosimul
evangelicoe,in qua mbllifer sûperna spe animalia c3pitP;plpxi,snn,t, , .
sâricla quiescerent, res Ecclesioecrescere coeperunt, T;rad.ens•quatuorqua!,trnionibmmt7itM)n.Sic.utiCen-
cum perexteràs ,proVinciaSj-insu!as, -et <civilates, mrip<c.en_i.u.m, ita .quitiernio .-rmlitumsub «semtiliies
non'solum Judoeis,sed el gentibus, Evangelium proe- ha.beb.a,t..,«....
dicalur. .^missoque,litière .Pétri suscitavit mm. «Percussio-
Profeclus est aulèm Tarsum,ut quoererenl'Saulum. la.lerls:co.mmemorario;passionis.TChrisii «st^decujus .
Dietum est enim supra quia' de-'Jerosolymis'Saiilus , yulnerp «salus «nostra .prollnxit. iEl nobis -quoque
clam mitterëlur'Tarsum; pressjjrarum icaténa jiîelenlis, sale isolatium ipse
'"El surgens unus ex ëis noniine Agàbùs,sîgnificdbat reddit apostolus Petrus, dicens -.:iChrisloigitur passo
per spiriium famémmàgnamfulttram. Agabus potest inéarne, etMSieadem>cogilaiionemmaininiî{I Peir.'VÎ).
liimtriis.trifiriteioHîsinlerpretari.quisecundumnomen Proecinger.eelealceate -caligas4uas. Eitjpropheias
suum, el hic famëm generalem, el' infra Tarilo apo- ' eiaposlolosicingulisîusos ««fuisse iegirims, cujus sibi
-
stbio vincUlaprophetat; Peirusdigamenta propierTigorpm'Carcerisad-ihoram
Proposuiriini in niinistèfium niitlerë'liàbitantibus'in laxave);ai,:utiiuriica.eirqa.pedesdemissa,irigusinociis
Jûàwa fratrîfcus.-Sciebantin Judoea,Plnîâxirae 'Jero- uleunqueilemperarel, èxemplum ^proebensirifirmis,
solymis, 'fàriiem acrius soeviluram. -Util pauperes ' cuniîvel moleslia .«.corporali,^vel injuria Hëniemur
eràritsancltfrum, qui-rebuà suis, tdoiriibuSjagilsque humana, licere nobis câliquid «de mosiri propositi
vendilis, pretia déférentes aposlolis, -pecuniisacquî- rigore.laxare;,Etquia dielum ^eslr:iSint lumbi vesiri
rehdis non multum ultêrius vacabànt. «Sed«etnon- pmoincli, et calceatipedesin yroeparationeiEvangelii
ri'ullipro cbnfeëgionefideiab ipsis Judoeis-incredulis- pacis, jspirilaliler virtutum., .verbique «proedicandi
propriasubs tarilia muitàbantur ablata. Quibus dicit resumere jubelur insignia.
Apostolus : 'El rapinam -bonorumveslrorumcum qau-- Q Wmermtad iporlamsferream,:quoe duci.tadxiviiatem.
die suscepislis {llcbr. x). Hos inler eleemosynarios Angustainioferrea erat -.«pqnta^ ,quoe«d:ueit.adJéru-
religiosum-RëlenoeAdiabenbrumreginoeiaeium•ine- salem icoe,leslem,.-sed«apostolprum-jvesligiis nbbisest
nioraïur, quoe"comparâtis a!) iEgypto fromenlis, jam ifaolameabilis, ;qui sanguine proprio -ierreum
Jerosolymifarum necessitalibus 'lârgissime -miri'is- vieerunt oslium. (DeUiocArato^-i:
iravit.'i!tjnde et lionb'rificam ante portas ejusdem- Ferrea, quidmirjuïi^i(C.edurit'OS.liaiEettO?
Quem.Deusaelhe.reoe^çuslpjlem,députât.au]»
rirbis hiëruit sepulluram. iEcclésiEèque suoefacieiisrëfinere:cacumën
"' ' " -CAPUT XII. - •• -, .:
Jiiferuurii,su[,)ërare.-,iiube.ti
Eodem ««fem tempore-misit 'Herodesrexmagnus. El iPfitrm&d,se,rev.ir$_us, tld-esl, ;a tconlemplaiionis.
Non famis vidëlicel tempore, quam .quarto Claudii culmine «jd hoc .regressySjquodinintelleciucom?.
anno faciam liistorloe referunl, cum ilerodes tertio muni et prius ifuit. , .
ejusdem sit anno defunctus, sed illo haud dubie Proces.sitpùella ad mdieiidum. JEt dominum ide
tempore, qùo •oblaiionesJerosolymamdëferebaniùr. tumuli.claustris iegressnm' prima -mulier .discipulis
Noniiutéiri "puteraus Herodem, qui letrarcha erat,: nunliavil, dit ;ubi «abundavitqieccatum, .supexabun-
-«
jpiosiearëgemfacluroVhocpapitulodesignalum.;Relert darei.gratia. . . i.
 9Ï3 ;SU£ER ACIA APOSfpLO«ftUMEXRQSITifJ, M4
Ùli aulemSifkMt : Angélusgjus est, Qypd jinus- A#ctibus A daret, quem diu!ppi\tr.aslim.ulpS;rpealçitr.anr
quisque nostrum haheat angelum, pi in HbroPasiCr lem Dominusplegisset.
ris, et in multis sanctoe Scripluroe lop.is my-epiiur.. Mcj)eMmu^.Dfimittt^p.erltfi.,isll^fioeeut..^!iiiei)!^
Nam,el JJonnnus de par^ulis -.-Jingeli,inguil, MrW Apostolus&u.i raemor p.xeiii;pli,,de tenebris oculp-
semper .vident1fticiem iîg(r« mei -(MgU..xvjiir). El rom mentis posse j&jiKgere ,a.dJupern. Nèë .enino
Jacob de se loquilur,: Angélus.gui fi>0l$ie de cun- merebaïur habere carnis oculos, qui mentis oculos
ctis malis. SA hic .discipuli -ap^glum aposloli jPsÇ.lri aliis auferre .laborabat.
venire credebant, VenenuntjLnli.ochia.m JPMdioe..Duoe.Anlioêhioeci*
Descendensqueg Judfia in fyesarfctm. Quaniyis., vitales sunt : una in,.Syiji^coele,.3 *£aleueo*egeeon_-
juxla silum ,lp,eorn,ra,.jÇtpsareamPiri'lippi dicere yt-, diia.,,qu.oe«Reblâ.Sriieyoqabatu.r,,scu-i £,&phnen foulera
dea.lur^eojquodJbtaec, .-siçut,etpr,.j.r,iisel ^Sidoii,ii/bs proximum dicunt, ejusque illam .aq.u.i£ ..ab.uiidanrissi-
sit Phoenicis, Josepho tamen expqnpnte,, diseimus mis jperfrui, .in qua primum .cogiiominaUsunt^discl-
hçc ip ,Çoesar.eaP^loestinoe£egl9, qv* iquondam pidi Ciiristiaui ; aliéna auipra Antiochia^ ,de ,qua
Tprris St^aionis .dicta esl, et est in ,.çpn(ïnio-JRiiiqe-nunc (dietumP.st,.m prpyinçia PisidLoe.
i»iciS[fi.t^^stin^iiip^iBOTe^ai^s#agni!gita. .Sorte disjlribMiieis jerçoaai. eorum,, quasi post
Postulabant pacem, eo quod alerenlur regiones B^uadffngem]os
- ff gujn.gu#piija:/çtimos.ftixerat ©eus
eor-wnjtb.ëllo. Necessarlam iiabebani -vicini régis ad Abraham,,..quia.prit «senapii,ejus lacco.fa,iu iei5«a
ali.ena [annis .quadringem.iis..Et Àiprum ait -..Quia
amicîliam,«eo.quod illorum regio valdeangusia,et in hgac vo.cabmr.tipj^emen. Ab p.xfiriuiergo/sproMs
GaliloeoedOamascique pressa finibusesset. lUnde nec
ipsa melropolis -eor-um T«yr,us»taritas iiabebat opes usgue ad exi,lpra-Israël,ex.iÉgvp.tO., jfue.ri.unt
(ul JEjtç-
déterra sua, ut aotins orbis esse ;possit emporion, dus .scribii) anni giiaç^r-ingeiiti ,qujn.que, .lji? ^idde
annos quadraginta rin .dpse^to, et .quinque -in iteEra
quaiiias-de«subneclione-navimn. Est aulem -maxime
Chanaai,i, qt#,us -actis videiur iterxa fluie.visse a
purpuroe conchyliorumqueiërax.
proeiiis, el sors fuisse .missa, et iiiivpniesannos-qua-
Confeslim autem percussit eum angélus Domini. drragenips quinquaginta.
Consonânter eliam Josephus : t Dura ïmpietatem
Mf.dedil fteus iM.sSaMlminis .-quadraginta.«Credo,
(inquil) illicilse adulafionis non exhorreret, rësp'î- quia ,libprReguin ipp.n
ciens paûlo postimmirieniem atgue insistenteiii.ca- verit .appcte-quo.lannis Saul régna-
exponit, Apostoïujm .ynlgo loquenlem èoc
pili suo videt angelum; punique sensit continuo
quod fama crebrior liaberet dicere voluisse. Sed
exiiïi sui niinîslrUm,quem prius npverat proyisorem1
boriorum. > Et paulo post : «-VerUmcontrauis.guin-.jj ' quoerentesspl.lic.iriusibidem, sicut ,et sChromcorum
«P libri itesi^ntur, invpn.imusSamuel el «^ul«aiwisflua-
que diebus venirls dbloribus cruciatus, vitam vio- "."
draginta Jsraeli ipnoefuisse-facium .esi^nim, inquit,
l'enter abrupit. t
quadningenieiimo ^ptogesimo an.no .egressionis fi-
CAPUjrjxiji. liorum dMel .ex jEgypto, «oepit Salomon oedificarp
,S$gtegalefmiâi fytnsfoam <et£gulu,m ,$n 0.pm,iad:! lempln.mJDlftmiao,.anno .quarto .regni sui. .Cum vero
quod Mssumpsi,e.0£.Videlyr Saulug jux-Ja. ojcdinem i ad trecenlos nonaginla «ex -annos, quibus i'udices
hislprioejtertio'decim0;ppstiRorainipassionem«n.00,, proefuerunl,ut eorumliber indicat, quadraginlaOavia
appstplatum^umsBarjna.baiPauriqueaccepisse -ypça? et Salpmouis quatuor •adjicies,«reslani quadraginta,
buium. ;Qu,ar;lb -.depinioaulem an.nojuxta condictumi quorum ;(ut Josephus lesris -est) Samuel -viginti, et
iac.pbi;.Çeph»j p.t.Jpapriis>.ad genlium m.agisterium. i. Saul alios loridem in .regiminetransegerurit.
prpfeclumpst. .Nec jiistq.r.iaecclesiasiica répugnât,, .Quoniam itanc Deus -adimpievilfiliis vestris, re-
dicens ;aposlp.l.is-fuisse ipraeeeptiun, ut duodecim1 suscitonsJesum, sicul et in psalmesecundo scriptum
annis proedicarentin Judaea. est : .Filius meus-esiu, ego hodie -genuile. «Nonest
Proedicafcanliverktm -Deiin synagogis Judoeorum, putandum ijoc èxemplumpsalmi ad resurrectionem
Propier ignaros locorumsemel annotandum credidi :.^Christi, j cujusproxime meminit, sed nd ipsam ejus
Ubiçunque synagogam Judoeorum «videris,scilo in, iiicarnaiionem, de qua supra'locutus est, pertinere,
civilaie-gesla,quoediGuntur. Nam sequens versiculus, de resurreclione manî-
Gui >nomeneral -Rarjeu.Corruple' legitur -Barjesu, festissïme lesiatur.-Gumpnim superius deincarna-
cum Barjeu, id est, maleficus, sive in malo, legii tione, «passione,ac resurreclione illius ageret, vo-
debeat.'Credo quia nomen Jesu iisdem -litieris, sed1 luil ulraque pariier, dalis de psalmo leslimoniis
nota superposita, scribalur. 'Nonenim convenit ho- asiruere. Qui etgo, inquit, oeternus es, ante soecula
minem fiagiliosumet magum, filium Jesu, id est, Filius, nunc in tempor-emalus apparebis. Quidam
Salvalorisappellari, -quem e contrario Paulus filiumi Codiceshabent : Sicaî in primo psalino scriptum est.
diaboli-nuncupat. Quod ita exponitur, primum et secundum Psalmum
Squlus aulem, qui et Paulus, repletus Spirilu san-- compositos,qui«t a beatitudine incipiat, et in bea-
cto. A Sergio Paulo procons.ule, eo .quod eum) liiudinem desinat.
Christi fidei subegeritj Pauli -sorlitus est nomen. Quia dabo vobissancia David fidèlia,id esl, quoe-
Et sëqueutia libélli hujus de Pauli miraculis agunt. cunque David proraisi, eadem vobis certissime ti-
Oportuit -enim ut'ipse-consummalionem aposlolicis3 delis sponsor implebo, Christum videlicet de ejus
 9?5 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETÏGA GENUINA. 976
esse stirpe nascilurum. Sic enim Isâias Novi Testa- A . DU similos facli hominibusdescenderunl ad nos.
'
menti mysieria proegustans,ait : Et constituantvàbis Stultus error gentilium; qui orime quod supra se
testamenlumoeiernumsancia David fidelia (Isai. LV). vident deos putani.
Quod in Hebraica verilate legilur : El feriam vobis- El vocabanlRarnabam Jovem; ob hoc, videlicet,
cum pactum sempilernum, misericordias David fi- quia prior eorum esse videretùr. Jovènï namque
dèles. divum palrem, alque hominum regem putaverunt.
Seculi sunl mulli Judoeorum et colentium advenu- Paulum véro Mercurium, quoniam ipse erat dux
rum. Melius legitur : El colentium Deum, sicut in verbi; quia Mercurium credebant eloquium linguam-
Groecovidimus. Significat autem eos qui natura que proestare morialibus. Unde et Mercurium quasi
geniiles erant, sed religione Judoei, quos Groece mediocurrentem, id est, inter aures linguasque, La-
proseljtos nuiicupanl. lini nuncupabant. Groeciaulem "E/J^V, hoc est, jn-
'
Sic^nim proecepitnobis Dominus: Posni le in lu- lerprelem, appellabant.
men gentibus. Quod Dornino Christo specialiler di- Tauros el coronas aiili januas afferens. Tauros ad
elum est, hoc jam sibi dietum arbitranlur aposloli, victimas, coronas vero, rit vel faciem templi juxta
membra se. videlicet illius esse recolentes, sicut ritum gentium ornaret, vel eis quasi diis immolatu-
-
etiam ipse propier ejusdem corporis unionera dixit : » rus imponeret. -.-.•
Saule, Saule, quid me persequeris(Act. ix)? . Conscissislunicis suisexsilierunl in tutbas, et coe-
Al illi excusso pulverepedum in eos, venéruntIco- tera. Pavenles scindunl veslimenla, quod deorum
nium. Pulvis juxta Evangelii proecepium excutilur cullu honorareniur. Hoc enim facere consuetudinis
depedibus in testimonium laborïs sui, quod illorum Judoeorumest,quoiies aliquid blasphemum, el.quasi
civilatem.ingressi sunt, et proedicatioapostolica ad contra.Deiim audierint. Herodes autem, quia non
illos usque perveneril; sive exculitur pulvis, ut dédit honorera Deo, sed acquievit iuimoderaio -fa-
nihil ab eis accipiani, nec ad vielum quidem neces- vori populi, statim ab angelo percussus est.
sarium, qui Evangelium spreverunt. 1 - \ CAPUT XV.
Discipuli quoque replebanlur gaudio et Spirilu _ Slatuerunt ut ascenderent Paulus et Baniabas, et
sancio. In Groecohabetur : Discipuli autem, ut intel- quidam alii ex aliis ad aposloloset presbyleros in Jé-
ligamus Judoeis fidem persequentibus, discipulos e rusalem, elc. De hac ascensione sua Paulus ipse
contrario spiritali gaudio ditatos scribit ad Galaïas : Deinde post annos qualuordecim
• ascendi
CAPUT XIV. Jerosolymam, cum Barnaba, assumptoet Tito,
Ad iracundiam concitaverunl animas gentium ad- _ et contuli cumillis Evangelium,quod proedicoin,gen-
versusjralres. Quod in Groecosequitur : Deùs autem libus (Galat. n) ; ubi numerus ipse, quem posuit, re-
pacem fecit, quidam Codices Lalini minus habent. ' censendusest annorura. Scimus enira Pelrum et Pau-
Et ibi : Eranl Evangelizantes, sequilur in Groeco-; lum apostolus anno post passionem Domini trige-
Elcommolaesl omnismuliiiudo in doctrina 'eorum. simo octavo,. id esl, ullimb Néronis passos fuisse
Paulus autem el Barnabas morabanlur in Lyslris. mariyriurii, et beatum Pelrum Romoe viginti «quin-
Et hi quoque versieuli in quibusdam noslris-Codi- que ariiiis episcopalem sedisse caihèdram'.. Viginti
cibus non habénlur. ! quinque auiem et quatuordeeim, non trïginla
Et quidamvir Lystris infirmuspkdibussedebat,elc. oclo, sëd triginta novem faciunt. Sequilur ergo ut
Sicut claudus ille quem Peirus et Joannes-ad poriam beâtum Petrura eodem"-quarto decimo post Domini
templi curarunt, salutem proefiguratJudoeorum, ila passionem anno, quo eum Jerosolymis alloquilur
et hic Lycaonius oeger,populum genlium longe a Paulus, quarto Claudii Goesaris Romam vënisse
legis lemplique religione remotum, sed Pauli apo- . credamus; simulque, nisi fallor, ex Iiac posiiione
stoli proedicatioiiecollectum. Dexiras, inquit, dede- beatum Paulum aposlolom, eodem quo Dominus
runl mihi et Barnaboesocietatis, ut nos in génies',ipsi passus est, et resurrexit anno, ad fidem venisse pro-
aulem.in circumeisionem.Sed et lempora expositioni n balur.
conveniunl. Nam ille primis fidei lémporibus, cura Dicenles quiaoportet circumeidere eos. Hoc errore
needum genlibus verbum crederelur, hic vero Ju- decepti erant Galatoe, ut «circumeisionem et legis
doeisob perfidianr expulsis, et damnationis pulvere coeremoniascum gralia iiapiismi crederent esse mi-
respersis, inler nova conversoe genlililalis gaudia scendas.
sanaiur. . = Fide purificans corda eorum. Non ergo circumei-
El videns quia haberel fidem, ul salvus fieret. Et sione carnis illos mundare opus est, quorum tanta
ille Judaico more pecuniam, isle autem ex fide sa- fides corda purifical, ut eliam anle bapiisma Spiri-
lulem qùoerilab apostolis. . . >. tum sanclum accipere mereantur.
Dixit magna.voce : Surge super pedes luos reclus. Serf per gratiam DominiJesu Christi credimussal-
In Groecoexemplari legitur : Dixil magna voce: Tibiî vari, quemadmodumel illi: Si ergo et illi, id est, pa-
dito innomme DominiJesu Chrisli, surge super pedes; très poriare jugum legis veleris non valentes, per
luos reclus. Hoecde translalione posuimus, ne Co- graliain DominiJesu Chrisli salvos se fieri credide-
diçum varielale stiipefactus, quid yerius,sit igno- runt, manifpstum est qiiod hoecgratia essel quoean-
res. liquosjuslos viverë fecil. Quia justus ex fide vivit,
 9/7 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. - 978
ideo sacrameutaesse potuerunt pro temporum diver- A perfidiam usurpaioe. Gentilis vero in.slilutio , ut
. silate diversa, ad unilatem tamen ejusdem fidei con- . vere a Satana reperla , nunquam a sanelis est
cordissirae recurreniia. altacla.
Posl hoecreverlar, et oedificabolabetnaculumDavid, Vetaiisunt a Spirilu sancto loqui verbumin Asia,
quod decidil, et coelera. Tabernaculum Davidumbra etc., usque Transiens in Macedoniam,adjuva nos.
le'gissignificat, quoeiraditionibus Pharisoeorum cor- Vere lerribilis Dominus in consiliis super filios ho-
rupta et dilacerala, sed, Domino revertenie, id est, minum. Iste se magistrum per omnia sequi promiuit,
incarne apparente, a Deo spiriiali est gralia erecta, ,.., nec permitlitur; aller sequi jussus, nec ad patris
ul non tantum Judoei, sed et cunctoegenlium naiio- sepulturam pelilas accepit induciàs. Invictus ac re-
nes nomen ejus requirant. pugnans aiirahiiur Saulus. Cornelio precibus-et
Et suffocatiset sanguine, id est, a fundendo san- eleemosynis insistent'), velut remuneralionis vicevia
guine, vel manducando cum sanguine. Hoecquidem .« salulis oslenditur, et qui novil corda Deus, benelicii
de genlili vila venienlibus, pro ipsis fideirudimenlis, .« gratia Doctorem ab Asia removit, ne si sanclum ca-
et inveierata gentilitatis consuetudine concessa sunt, nibus delur, error cordis iniqui gravius de con-
sed ne puiarenlur eadem eliam perfectioribus suffi- t templa proedicationejudicelur. Bursumque alia cu-
B ranie aposlolo , legatus Macedo, quem angelum
cere, vigilanter adjunxit, alque ait :
Mosesenim a lémporibusaniiquis habetin singulis i• gentis illius credimus, micas sibi dominici panis pe-
civilalibus,qui eum proedicenlin synagogis; id esl, et tit ofierri.
si proecepforumnunc acerbitate non graventur a no- Quoe est prima parle Macedonioe.civitas, colonia.
bis, procedente (amen tempore, dura frequentius'ad Colonia est, quoedefeclu iudigenarum novis culto-
leclionem legis prophelarumqUeconvenerint.paula- ribus adinipleiur. Unde et a cultu agri colonia dicta
lim-viloe institula et servandoe invicem dileclionis est.
.jiira suscipient.Primiiivam enim adhuc Judaizantem Pnellam quamdam habenteir. spiritum- pythonem.
Ecclesiam ,. hoec Sabbatis célébrasse percepium .• Quid pythonica divinalio gérai artis, in libro Regum
esl. invenimus, ubi, rogante Saule, pythonissa vel ani-
Visum estenim Spirilui sancto el nobis; id est, pla- ; niam Samuelis,vel pro ea polius spiritum immundum
cuit Spirilui sancto, qui, aibiler suoepolestalis exi- evocavilab inferis. Quod magicoephantasioegenus ab
stens, ubi vult spirat, et ea quoevult loquilur. Apolline Pythio reperium, alque ab ejus cognomine
Placuil~el nobis; non nostra sola voluntate, sed sic dicuni esse vocaium. Sed et Hebroeum nomen
ejusdemSpiritus instinctu. , rp congruit, qui Pythona os abyssidicunt.
Paulus autem et Barnabas demorabanlurAnliochioe. Isli hominesserviDei excêlsisunl. Non volunlalis
Bis diebus implelum est quod aposiolus Paulus ait : istaconfessio esl, quam proemiumsequiturconfiiendi;
Cumvenisset Cephas Antiochiam, in faciem ei resliii sed timoré Spirilus sancti cogenle, vera spiritus
(Galat. u). . mendax loquilur, non ausus luce proesenlesuas ul-
. Paulus aulem rogqbal, non debere recipi eum. tra celare tenebras. Peccalori aulem dicit Deus:
Quoniam in ipsa se.aciei fronte consliluens, nimis Quare lu enarras juslilias meas? .
lepide stelerat, merilo cum Paulus abjecit , ne Ne corrumpamuramari,
illius quasi conlagione vires corrumperemur alio- Melledoli, si vera canat,quifaisaminisirat,
ram. ut Arator ait.
Facta est autem disstnsio. Noli hoc delictum Proecipiolibi in nomine Jesu Chrisli exire ab ea.
pulare. Non enim commoveri malum est, sed irra- Barjesum qui fidei impugnalor erat, et artis infirmi-
lionabiliier, nulloque juslo flagilanie negolio com- tâte," et oculorura amissione coecavit. flanc vero,
moveri. qua; perversa licet mente, veraMamen loquebalur,
Et Barnabas assumplo Marco navigarel Cyprum. arte solunimodo nefaria privare curavil. Quia enim
Propier amalum sibi fralrem, et affinilatê conjun- I_ indignum eral ut verbum Evangelii spiritus innnun-
çtum (leguntur enim fuisse consobrini) Barnabas se- dus annunliaret, abscedere hune el silere proecepit,
paratus a Paulo, pairiam repetit insulam, et nihilo- quia doemoniacura iremore debent Dominumconfi-
minus Evangelicoeproedicationisinjunclum sibi opus leri, non autem laudàrecura gabdio.
cxercuit. Et annunliant morem, quemnon licet nobis susci-
CAPUTXVI. pere, neque.facere, cumsimus Romani. De fide Jesu
Circumcidil eum propter Judoeos,qui erant in illis Christi dicunt, in cujus nomine Pythonis spirilus
locis. Non quod figuras legis, Evangelii verilate lu- exierat. Jam enim decreverant Romanine quis Deus
cente, quidpiara utililalis crederel allaturas, sed ne esset acceptus, nisi a senatu probatus.
per occasionem genlium Judoei-a fide recédèrent. Mediaautem nocte Paulus el Silas adorantesDeum,
Quibus lamen umbra vêtus paulalim lollenda erat, hymnum dicebanl, et coetera.Devolio simul aposlo-
sicut et 'gentibus morum pravilas aniiquorum, ut lici pectoris, et virtus expriinilur oralionis, cum et
supra dielum est. Istoeenim umbroelégales, quasi a illi hymnos in imo carcere cecinerint, et eorum laus
Dominoaliquando constiluioe,interdum ab Aposlolis terrain carceris commoverit, el fundameiita conçus-
sunt illis lémporibus ob declinandam Judoeorum sent, et aperuerit oslia, alque ipsas poslremo Vin-
S79 BED.-EVENERAblLlS OPP. PARS H. SECT. I. — ËXEGETICAGENIIINA. 9Sfl
culatorum calenas resolverit. Aliter. Quicùiiquëfi- Â j dorera niùridi brrirauraqueesse doceat, in quo vivi-
déliiïriï ômrie gaiïdium éxîsfimàt, c'ûmin tëWiaiïorieS' riius, éï m'bvëmur, et sumiis, cujriWëf gëriïïs'sumus,
varias'incident (Jdc: i), libënlèrqué glbriatur in iri- uf non sôlii'itf propter mnnérà Mis et viloe, vèrum
firmitatibus suis, ul inhabilet in eo virtus; Christi etiam propter cognationem-qùâ'rfidà'iïigeneris dili-
(fl Gof; xii)\ liîé'pi'ofécfocuriï Paùlff ë't Sïla iuter gendunv oslend'at, deMfe opiniôri'èm-illàïri qùoe esl
ê'ârëëris lèriëtirâiï h'yhwi'zatyè'f cùïiï Psaltnistà D'o- de idolis,-âpëriarâtïbn'édevincàï;-qiiod loXîiftmundi
miftri'décantât : filés imhiiëfugiitih à pressura] quoe ponditor et- Diémihris téri^plîs; non ptissil iiïcludi
circùmdèSilnié, éxsûliàiio'in'ed(Psàl. xxxif saxëîs,.quod omnis béri'éficiïlargi'forsiâfigtiliié'non
hàiïtplàgai êéïûni; éi baftizàlus éstipsë.- Pulclïra egeat vicllmarorii; quod« lïomintfni!denique Creator
rê'rûriï Và'riétas-.'Qriibhsplà'gâs vulriérriirilaVitî per él gubérnalor orimiurir non possit hominis manu
ebs ijïSë'plagas âtïiïsit.- creari, quod postremo Deus;«ad«cujus1homo faelus
CAPUTXVir. est imaginem,-nondèbeal melallis:existiriîàrisimilis,
Adapëfiëhi éi ihsin'ûàns quia Gh¥ià"fum o'pofiuit erroris rëniediuin' docens«esse- sltidium poeniténdi.
ptffi et tésùrgëfe d nïofiuié, et quià hic est-Chrislus Nam-si primo' dëslruere vehiisset coeremohias'idolo-
Jésus'.1 UhfUnïquëPater de Scripluris irisinuabât, „ rum,- aures gerilium1 respuïssëri't.-Gum=ergo'ùrium.
qUîà et Ghri-siùtripari et rësiirgërë bpbrterët;-et hoec.B Deum éssè pprsuaderët, tune judicio'ejus astruxit,
éà'dëm pâ'ssio ac fëSurrectiô M nrillumaliumyqûàriï per Christumnobis1salulem daiam«,;mâ'gisiariieii eum
ad Jesum Nàïarenum perrifterëi. Eràrit ënim quidam hominem,' qùam Deum nûneopalis, inëipiensquë ab
Judoeorum,sicut el hodie sunl, ila perfidi, ùt cum illis quoe-gessil in ebrporé; et ea"divina describens,
Christi-passionem'ac resurïëclioivem Scripturis in- ut plus quam homo fiiisseviderelur; viëtam' unius
sèrlanv negare noir possiriiy hoeë tamen âdJesum [F-illius] virlule:mortem, raoripunique'-abinférisrë-
pîértineïë"omnino:ri'égerit,: magiâqrié Aifriéhris'lUm s'uscitatum(paulaiimenim fidescrescit), ut cum supra
exspeelare, quam Jesum Chrislum credere velirit. hominenifuisse:viUerélur,Deus5essë éredérétur. Quid
Et ideo' Paultis,' boffiriôdriGlirisfimysieria"proedica- enim- interest quo quisque' cred'àl-ordine? Non-in
bai;. jëd*lïoecetiâiiù'iri; Ghristô Jesu coriMirimaiado- principiis perfecta'qpoeriiritttiVSedd'ëiniinisadeaqua
cebàk- 4)erfeclasunt perveuilur.
Et dé cokniibus,' gëniilïbnsqué" mnliitûdo<tnâghà; id In ipso enim vivimus;et niôvëinut, ei suinïïs. llic
est él de iis, qui geriiiieiriri'ftimJudàisirio'miilav.e- versus, quia difficili iniellèctu ësl',- bë'aii'Augusi'mi
rawt,«et de ni,- qui1 omnino'g-erililéspërmà'nSéïant, verbis débet èxpoui. « OSleridiiyinquit, Apostolus
mnlti âd Christum'confluebânt.- rf Deum in his, quoecrëavi't,.Mësiriëilter operari.^Ne-
Hi aulem ëiàn't no'bUiorètëorùM qui sunt TlïésMlo- que enim tanquam substaritia ëjus sic iri ill'osumus,
ttieoe<Animoenobiiit'âïêïWdicit/ q'uâ verbo audiendo quem'admndom''diciuriiest; quod habëai vilàni înse-
scruïandoquë'insrituërânt.' mpiip'âo';-sëd UlîqUëcùni àliud- Sli'mus quain ipse,
Quidam autem' Epicùiëi él Sioici philosophi, disse- non ob aliud'in-ïllô-StinWfs,-'nisi quiâ- id operatur. Et
rtbànt tum ëo:- Epicurei pr&céptoris soi-làrdîtâiëm hoc est opus ejus quo conlinel omnia, et quod ëjus
Seëùiî;féliciiàt'ëriihp'riiiriisiri sékïcôrpbri'svbTûplairi, sapiënriâ pêttèndii à'fine riïq'oéàd' finem fmtiîer, et
Sioici vero in sola âiiinii vîrlulë pbsùë'ro'ni'.Qïïiiriïer disponit ôniriiàsuâvitër. Péf quâm'dispôsitionerâ in
se quidem'diSsi'déntësvAposïolum tamen unanimi- illo vivimus, él riïPVemuï,et sïïriaus-.Uftdë colligïiur
ler ihî'pïïgriàril,co qù'o'd homiriem sicut ex anima et qû'odsi hoc' opus"ériuriïrëbris Sûhfrâxërif, nec vîve-
corpore subsislere, ila in ulroque doceret beatum mus, nec movebimur, nec erimus. t Et paulo post:
éssédéhëre; sed hoc riectempore proesenli, nec vir- iNéijùe ënim (iriqUil)ccëîàïïïëlierici, et oinnià quoein
lùiè"t'fu'maria,-
sëd gralia Dei per Jesum Christum in eïé siint, uriivérsà scilicet spïritàlis corporalisque..
resurrëciionis gloria perficiendum. crëatû'ra in' séïpsâ' riïanèt, sëd ùliq'ri'é in illo de quo
Quid vull seminiverbiushic dicere? Recle seniini- dietum esl: In illo enim vivimus, et movemur,el su-
verbius, id est, tnztpp.iloyo:vocatur, quia semen est 0- tiiUs. Quià et éi lin'âquoequëjars polest éssé in foto,
verbum Dei. Et ipse Paulus Aposiolusdicit: Si nos Ciijuspars est, ipsum làriiëritolcni non est, nisi iu
vobisspiritaliasemînavimus,elc. (7 Cor. ix). illo', à qiiô Cbridifum est. J Idenï bealus Âugustinus
ïnveni aram, in qua scriptum erat : Ignolo Deo. alibi: i ïïù'é (inquit) si s'écuriduni corpus diceret
Nolusin Judoea Deus, sed non receplus. Ignotus in Apostolus, étiam dé isto corporeo mïiridopossët in-
Âcliaia Deus, quamvis për multa quoesitus.El ideo lelligi. Nam et in illo secundum corpus vivimus, et
qui ignorai ignorabiiur, qui proevaricaiur damnabi- movemur el sumus. > Uiide, secundum menlemquoe
tur. fteuiri immunes a'culpn, sed excusabiliores,qui faclà est àd ejus iïriàgiriern,debéi hoc accipi excel-
fidëminon ofeiulereChristo, quem nesciebant, quam lenlioréq'uo'dâm ébdémquë noiï visibili, sed inielli-
qui manus inlùlere Chrislo, quem sciebant. gibiii modo.-Nam quid non est in ipso, de quo di-
Deus qui féàt mundum, el omnia quoein eo.sunt, vine Scriplurri'ëst: Quoniamex ipso, el per ipsum, et
hic coeliel lerroecumsit Dvmhws, non in menufaclis iù ipso sUhlonihiâ(liôni. xi)?
teihpiishabitai, et coetera.Ordo diiigenler apostolicoe Sicût el quidamvêsiiorumpoelarumdixerunt. iïoe
dïspritâtionis"est iniuëndus, qua ila apud gentiles est, qutfd alibi dicit : Nihil judicavi mescireinter vos,
iràc'fàtussériera formai, ut primum unum Deumau- nisi Jesum cmcïfiXunï. His ënim qui proplielàium
$81 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO'. 982
fidem.non recipiebanty non Mosi.iuonls'aioeyvetali-f. A-ctores Ecclesioe Hier.onymiisieltAuguSiinusyinisuis
cujus prophetarumr sed-auclorura-suorom loquilur uiërqueepistolis, el singularii numëro«po'nunl; et de
lestimoniis, versum videUcetArali-decanlanSi:et de Paulo«interpretàniur. PonifcenîuKita«;Hier-onymus-:
falsisipsorum,, quibus contradicere nonpoiërantysîïa ( Fràtribus vaîedicens navigabat Syriam, et cum eo
vera confirmans.-Magnoequippe scienlioe«est; dare Priscilla et Aquila«,eltblbnditî sibi-inCerichris caput,
«
in tempore cibaria<conservis,et audientium coriside- votum. eriim habuerât.; y
rare personasf Profectus est ab>Epheso, et descendens, Goesaream
Ipsius enim et genus sumus* Genus«reciissime ascendit, et saMavit Ecolesïaw. CoesareamiGàppado-
dicimur Deiy nom ex- ejus naiura. editi, sedr per cioe metropolim'diciD..Nondunt enimin' Syriam^Phoe-
spiriiumillius et voluntarie- créatif et- adoptione-re- nicis advenerat. Hoecquoridam«a«Mosoe filio Japhet
creat'u- , Mosacha dicta, post a CoesareAugusloCoesareano-
In quibus et- DionysiusAreopagita. Hic.est- Bioriy*- men«accepit1.
sius, qui post episcopus Corinthiorum. gloriose«EG- Qui ciim t)enissel.,.«0)^MfiJ' multum Us qui credide-
clesiam. rexifj mullaque-ad urililalem Ecclesioeper- runt. Vehemeriier enim'. Judoeos revincebat. Alia
tinentia,-quoe.« Iraclenus manent.ingenii suivolumina translalio habet-:.Profûit «m«f(«m«creden!i'6HS«per gra-
"
teliquity cognomen a- loco-cui proeeratïaccipiens. liant.,Hoc estergo quodiéisdem Achaicis Apostolus
Areopagus est enim Athenarum curia',- nomen a seribil : Egoplanlavi, Apollorigavii(l Cor. ui)i
Marte irahens. Si- quidem Groecé-Mms,,ap-ot, et'villa CAPUT'XIX.
nâyos dicitur. Dixitque ad eos' : Si Spiritwm sanctum' aecepislit
CAPUT XVIII. credentes? Hoe est, Si post'bapiisma rrianus«iniposï-
Eo quod prcecepistétCtaudius discitkre omîtes:Ju- lioneirij qua Spiritus sanctus dàrisolet aecepistis?
doeosa fioma.HoG Josephus nono Claudii- ànno«fa- Joannes bnptizttvit baptismo poeniténtioeiNon hoc
ctura narrât. Suetpnius autem hisiorieus-hoc modo '-bapiisma, inquil; remissiowem peceaiPrum donare ,
refert: Claudius Judoeos,.impulsor6"Gbrlsioyassidue sed«poenitenliam«lanium1 polbit docere. Nam>sicut
tumulluanles Roma expulil. Quod ulrum centra siguum circumcisionis sigriacùlum'.in pairiârchis7fi-
Chrislum lumuituantes-Judoeoscoercërii et comprimi dei quam gerebant exsiïteratj ilâet hoc lâvaerum
jusserit, âiï étïa'tfi"Clirîstiiân'ûssiriïû'l-vélut cognaioe populus poenitens, quasi slngulare signaculum-suoe
religionis homines voluerit expelli, nequaquam di- devotionis accepit:: qiuod;tamen ipsura! figuràliter;
scernitur. eliàm Chrisli bapiisma- quo. remissio dâïeiur osiéri-
~ Efaiït
aitlëiii'scénofàcïotia}'atlis. Quasï essuies'ùr( P derei.
lërra et-perëgririi-, fëtubria slhi, quibus iri via ritari- His auditis, baplizaUsunt in nontine Domini Jesu.
tur, oedificâtif;'o-y.fvKt' Griccë tabetnacûia dicuhtuï, Quoesliocrebro'ventiiatur, utrrim illi qurpëï igno-
éïymolog-iàriï alv ^ïumbràiïdb ducpnrià, apud quos ranliam forte a non bapliiatis, sed tâmeri1-riect^'fiStei
miibra-&à&dïeituïy âxÂfe-rârilëtitvel cXtivâp-aTix, quasi aliquibus- baplizalii sunt, iierumbàprizâri dèbeant;
Umbraciita sbïïàïff, quioeSâgis lan'eiS"vël ligrielsâut quam hoccapitulo expositam reor. Quid enimdiïfért
cîlïcmis, sive ex âfbbitim' fi«Pridïbiïsaàt virgules' vë- uirum lune antë-initiuih baptisrai Christi, an nunc
lërps ccmptiriëbiriit:MysTrc'ësftttëm,sicut Pét'rnVpi- sine, successioiie ejusdem, quisque baptizetur, cura
scaridoj rios â'flueiiïfûWSàê'cullpër'relia fidëi ëxtra- etiam ipse Joannes eos quos1iri fidé"et in'-'nomme
hit, ita Paulus umbracula prolectionis erige'rido, ab Glîrisli:Këëï vëriiuri bàprizaverat, i'ierum bapiizan-
imb're rioè' crMfiùih; ah a'rdorë tërilâfibnùriï, él a dbs e'ssë-p'roedîfeaveriiy dicens"-.Ego-bapiizo vos aqua,
vëniïs iifsidïâruînvèrbo fâclisque dëfèridii'.'ë'èquun- illi vos"bàplizâbït in Spiritu sànctê (Matth'. m)? Si
frir ïn' iibc'lori'o'duo: versus"in G'rsêëo,qui in quibus- enim-ntiiic tàlibris' àd' remedîum sola communicatio
dam nostris Codicibusnon habentur. cbrpprîS et- sanguinis Cli-ristf, ut quidani dogmati-
Dïspniav'dt àùtem iii"étfnagb'fficpër' omhë Sabbatum, zant, sufficerë'pbsset; potuisset ëttunc ; neque opu»
s&MëbatqixèJudoeis ëi Groe'cis.AcJdeuidë' qûbd'ùlri- )0 essël a Christi'discipiilïs Baptizariquos Joannes âqua
que Cb'dicëshabent, adjuïigîlur : baplïzaverati, sed tan-lunï-sanguinis pariieipatibne
Cum vénïsSëntà M'ac'éd'o'nia Sitàs étfimolliius, et confirmaTïï
c&lérk "Qui sïÙitbtendira'tinCericHiiè caput ; habebat Erant auleni orririés"virifitjé duodecim; etc. Verum
enihitoium. Cërichïàr poilus est Cbrinthï, ubi naviin judicia- D'éiab'yssns multa1;Efeeë Â'sïànuper aposto-
ascensurûs capot ëx veto lOloridït. Nam, juxla legera lorum nëe vi'sftàlibne;digrià:, niinc et Aposiolico sa-
Mbsi, qiïi seDë» vdvérùnt, cômam riuirirë, qiiaridïu crata: numéro', etprbphetàlr est' munere sublimatâ.
Nâzarëi fieri vèlïrit, ëi poslea eam tonderë alqueigni Et noiandom qiiod'Spiritus sanctus et hic in duode-
tradêfé' jnbèbarilur. HëeCergo fecit Paulus, non qui- cim discipuloây ersùpràili ceritum'.viginti',qui est
1
demobîiluè, qùid de abolilibïïé legis Cuïn coeieris' duodënarius nùmèr'us dècié's dbetus, advenius sui
apostoliS Jeroâblyîriis"statuerai, sed ne scandàliza^ signa monstràverit; illùd'ih Jérusalem, hoc in Ephe-
rèntUr, qui ex Judoeis:crediderant, simulavit seJri- so, quoe est civitas Groecbrum.Credo ut ostenderel,
doeiiriï,ut Jùdaéui luérifacéret. Q'iiidàmCodicés plu- se, sive dé Jùdaris sëugèritibus credal quis, eos lan-
ralî numéro5haherit' Toiondëtunt caput, et Habebant turamodo qui uniiâtî Ecclësiàe cailiolicsealque apos-
votum, id esi, Priscilla et Aqaïlai Sèd'egrégii dô- lolicoe-coriiriiuriifiënf'
iiriplërë;
S83 BEDiE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. L — lîXERF.Tir.Ar.ravtmiviA.: tmx
Tenlaverunl autem quidam de circuméuntibusJu- :,A Demelriusis te qui viam Domini furbare nilitur, no-
doeisexorcislié, invocare super.eos, qui, etc. Refert men p'roprium factis exsëquitur. Inlarpretatur enim,
Josephus regem Salomonem excogitasse, suamque nimium persequénsi Unde consequenler templa quoe
gentem docuisse modos exorcismi, id esl, adjura- Dianoefacit non alio quam argénli métallo oedificat,
iiûnis, quibus immundi : spiritus expulsi ab horaine argento enim in Scripluris eloquium, sicul auro sen-
ullerius reverti non sinl ausi.'Fit.aulem liocinier- sus indicari solet. Et genlilis Tersulïa religionem
dum eliam per reprobos, ob eoridemnationemeorum suam non ulla sehsus ratione, sed nudo sermonis
qui faciunt, vel ob ulililatem enrnm^qui vident et nitore solet aslruere. - «
audiunl, ut licèt homines dëspiciàrit«signafacientes, Non solum autem hoec-periclitabiturnobis pars in
tamen Deum'.-honorent,àd«vcujusihvùcalionem fiant redargulionémvenire, sed et magnoeDianoe templum
tanla miracula : u « ; . ; in nihitum reputabitur, et destrui, etc.; id esl, nori
Eranl aulem quidam ScevcëJudoei principis sacer- solum opéra nostra vana, nec mercede digna redar-
dolum septem.filii', qui hoc faciebant. Melius juxla gueniur, verum religio quoque nostra dehonesiabi-
Groecumlegitur;: Eranl aulem cujusdam Scevoe.Quo- tur,. si Pauli doctrina proevaluerit,idola deos non
niam ergo ipse Satanas'.transfigurasse velut angelum esse. El mira gentilium stultitia, qui illos colère non
Iucis (II Cor. xi), miriislros. quoque suos eadem B ^ erubëscunt, quos ab bomine consirui vel destrui
simulaiione coloràre non limel. Unde quia .septena- posse cognoscunt.
rio nuraero solet Spirilus sancii gralia designari, in El exclamaveruntdicenles: Magna Diana Ephesio-
qua figura el Dominus post resurrectionem cum rum. Quam Demelrius perituram dixit Dianam , illi
8eptem.discipulis.epulatur, et septem fratres ad Cor- e contrario magnam esse mirantur.
nplium Spirilu sancio baplizandum Evangelizaturi Elimpetum fteetunt unoànimo in theatrum. Thea-
veniunt, filii Scevoe quasi Spiritus malos expulsuri Irum, locus est semicirculi figuram habens , in quo
septenario numéro censenlur. Qui quia non cre- Etantespopuli ludos scenicos intus inspiciebani. Unde
dendo, sed.terilando Christi el apostolorum nomen et a spectaculo Groecetlieatri nomen accepit. Itaque,
invocant, non a Deo lanlum, verum ab ipsis doemo- sieut Arator ait-
mbus subdoloefalsitatis merilo condemnaniur. Qui NonaliodecuitcausammerilumqueDianoe
hcnc.filii Scevoedicuntur, qui inlerpretatur. vulpe- Lascivostraclareforo,capit area turpis
Conciliidéformisbpus.
cula damans. Hoc animal doli et asluiioe sagacissi-
CAPUT XX
mum, Judoeos gentiles, et hoerelicos EcclesioeDei "
Et profeclus est ul iret in Macedoniam.Cum aulem
semper insidianies, et quasi garrnla voce përslre-
C
penles oslendil. De quibus ejusdem Ecclesioecuslo- perambulassetparles illas, et exhortaïus eos (uisset
dibus imperalur : Capile nobis vulpes pusillas, quoe mulio sermone, venitad Groeciam.Groeciaest pro-
demoliunturvineas. vincia Achaioe, quam GroecikX).i$a.vocanl. Denique
Jesum novi, et Paulum scio. De hoc versu dicit ubi Latini Codices Groecos,vel, ad .dislinclionemJu-
Arator, , . doeorum, gentiles habent, ibi Groecum exemplar
Cognoscefurorem, tlhivKi et ÈMwvtcràrscripsit. Ad liane ergo post Ma-
Gensinimica,luum:doemonregnare falelur, cedoniam venit Paulus, quia proposuerat, ut supra
Quem venissenegas,alque hoc cûnvincèris
ipso,
Quostimulanteruis. dicium est, transire a Macedoniaet Achaia, et ire
Mulli aulem ex Us qui fuerant curiosa sectali, con- Jerosolymam.
tulerunl libros,.eic. Curiosa dicit, magicoeartis in- -In una autem Sabbati cum convenisstmusad fran-
duslriara, cujus sectatores mërito sùos libros incen- gendum panem, etc.; id est, die Dominico qui est
dunt, msgiio licet pretio oeslimatos, quando ipsos primus a Sabbato, cum ad mysieria eelebranda con-
quibus servierant doemonesJesum Chrislum Domi- gregati essemus.
num et apostolos ejus vident honorare. Prolraxitque sermonem usque m mediam noctem.
/nveneruiil pecuniamdenariorumquinquaginta mil- _-, Etant autem lampades copiosoein coenaculo.Possu-
Hum. Et debiloribus in Evangelio sub quinquagena- mus hic allegorice dicere quia coenaculum sit alli-
rio numéro denariorum debila laxanlur. Credo quia tudo spirilalium charisraâlum, nox obscuritas Scri-
corporis quinque sensibus subsislentes in hac vita pturarum, lampadum copia, secretiorum exposilio
Decalogi proeceptatransgredimur. Hic autem propier dictorum, dies Dominica, recordatio vol dominical
enormiiatem magici sceleris, millenarius eliam ad- vel noslroeresurrëciionis ; et spiritualem admonere
jectus est numerus. Aliler. Quinquagenarius soepe doclorem , ut si quando dulcedine resurrëciionis et
numerus refertur ad ipoenileriliam, remissioneraque viloevenluroegaudiis illecios auditores suos ad vir-
peccatorum , unde et quinquagesimus poeniieniioe lulum summa provocaveril, ac prolixius dispulando
psalmus, et quinquagesimus remissionis est annus. sécréta quoelibetScripluraruni alligerit, mox eadem
Millensaulem in Mucedoniamduos ex ministranli- propter infirmos auditores lampade planoe exposi-
bus sibi, elc. Proemisit discipulos ad proeparandas lionis illustret. Sicut Aposiolus, cura diceret Abra-
eleemosynas, quas Jerosolymam eral allaturus , ne ham duos filios habuisse, unum de ancilla , et unum
cura ipse vcniret, tune collecloelièrent. de libéra, mox explanando subjunxil : Hoec autem
Demelrius enim quidam nomine, argenlarius, elc. sunt duo lestamenta, etc..
 «BK SUPER ACTA APOSTOLORUMPAPORITIO. ilfi«
Sedent autem auidam adolescens\nomineEutychus A i se a proximorum sanguine mundum credidit, quo
saper fenestrqm, elc. Eutychus Hebràice amens , feriendis eorum viliis non pepercit. '-'-..• I
Groecevero forlunalus. Quorum unum ei qui per In quo vos Spirilus sanctus posuit episcopos. Dixe-
adolescentioe voluplatem de virtutum culmine ceci- rat enim supra presbyteros Ephesi Milelnin vocatos,
derit, alterum ei qui per condescensionem proedica- quos nunc episcopos, id est, superinspectores no-
loris ad virtutum summa'redierit, congruit. , minal. Non enim una civitas plures episcopos ha-
Ëductus somno, cecidil de tertio coenaculodeor* bere poluit, sed eosdem presbyteros, ul vere sacer-
sum, elc. Inter verba proedicatïonis occurril occasio dotes sub nomine episcoporum significat. Conjun-
curaiionis, ul dulcedine miraculi et doclrinoeserfoo ctus est enim gradus, el in,multis pêne similibus.
firmelur, et vigiliarum labpr arceatur,, et memoria Regere EcclesiamDei quam acquisivitsanguine sue.
magislri jam discessuri arctius menlibus infigalur. Non dubitat sanguinem Dei dieêre, propter unionem
Tria vero coenacula inquorum supremo Paulus di- personoe in duabus naturis ejusdem Jesu Christi.
sputât, fides, spes, et charilas, sunl. Major aulem his . Propter quam etiam dielum est : Filius hominis qui
charilas (I Cor. xm). Quam si quis per jgnaviam est in coelo(Joan. m). Cesset ergo Nesiorius Filium
deseruerit, et inler .Aposloli voces dormitare non hominis a Filio Dei separare , et duos sibi facere
limuerit, jam inler morluos computabilur. Cum Chrislos.
enim in uno offenderit, factus est omnium reus Et ex vobis ipsis exsurgent viti loquenlesperversa.
De iisdem et Joannes : Ex vobis , inquit, exierunt,
, (Jac. u).
sed non erant ex vobis (1 Joan. n).
Ad quemcum descendisset Paulus, ineubuil super
eum. Quod descendit, incumbit, cômplectitur, hoc Quoniamper trienniumnocte el die non cessavieum
est quod ipse dicit : Filioli mei, quos iterum parlurio, • lacrymis, monens unumquemque.vestrum. Hoc'pul-
élire et breviier exponit Arator :
donec formelur Chrislus in vobis. Operosior enim est
Quicanit Ecclesioetria dogmata, soepiusedit
resuscitalio eorum qui per negligenliam, quam qui Historicum,moralesonans,lypicumquevolumen;
HincJudaeavâcans,sterilis quoedicilur arbor ,
per infirmiialem peccant. El hoec per Eutychum , Expectata tribus fruelumnonatlulit annis.
illa per Tabilham quam Peirus suscitavit, exprimï- Omniaoslendi vpbis. Id esl, non solum doclrinoe
tur. Et ideo illa in diebus infirmala morilur, hic mé-
inter pressuras et lacrymas insistendum , verum ne
dia nocte cadil et morilur. Illa post mortem Iota in infirmorum gravetur manibus esse laborandum.
coenaculoponilur, hic tertio coenaculodelapsus deor- quis Hoc est autem quod dielum est : Et quodeunquesu-
sum mortuus lugetur, Isle et
proesente docente, illa
Ad hune Paulus ad I pererogaveris, ego cum rediero reddam libi (Luc. x),
absente magistro. descendit, - Evangelium videlicet proedicare, el ex Evangelio
illâm Peirus suscilaturus ascendit. Illa mox viso Pe- non quoerere.
sumptus
tro resedit, hic nocte média defunclus tandem maae
, Bealius esl magis dare quamaccipere. Non illis qui,
resurgit, et jusiiiioe sole afflante, redivivus addu- reliclis omnibus, seculi sunl Dominum, diviles eliam
eitur.
eleemosynarios proeponit, sed illos quam maxime
Feslinabal enim si possibile esset, ut diem Pentèr glorificat, qui cunctis quoepossidenl semel.renun-
coslen faceret Jerosolymis. Proeceptum quidem legis lialis, nihilominus laboranl pperando manibus quod
erat ul omnes Judoei1er in anno , id est, tempore bonuin est, ut habeant unde iribuant necessilatem
Paschoe, Penteeostes, et Scenopegioe, Jerosolymis patïenli.
convertirent, sed Apostolus ruptis soeculi nexibus CAPUT XXI.
diem quinquagesimoe,hoc est remissiqnis, et Spiri- Profecti ibamus, deducenlibus nos cum uxoribus et
tus sancti, agere feslinat. filiis, elc. Impleta est prophetia, quoe Ecclesioe ca-
Vocavilmajores nalu Ecclesioe.Pro majoribus natu nens ail : Filioe Tyri, in muneribus, vûllum luum de-
in GroecoTzptfGwtépovç habetur. precabunlur omnesdiviles plebis (Psal. xtiv), et coe-
Nisi quod Spiritus sanctus per omnes évitâtes pro-1p lera , usque ad finem, psalmi. Nulla enim civitas
testalur mihi. Cum dicil per civitates, aperle ostendit majori dulcedine Apostolum suscepit, lenuit, dimi-
quod ea quoesibi futura erant, non sibi ipsi, sed aliis sit. Denique hodie monslralur in arenis locus ubi
de se revelala cognovit.. Ex quibus erat prophela pariter orabant.
Agabus , nec non et illi discipuli qui hune in Ty.ro Supervenil quidam a Judoea propheta. A Judoeadi-
ponsistentem monebant per Spiritum ne ascenderèt . cil quia Coesarea in qua morabantur, ad regionem
Jerosolymam. Samarioe pertinet, in confinio Phoenicis et Paloe-
. Dicens, quoniam vincula et tribulaliones me ma- stinoe sita. -
nenl in Jerosolymis. Ut ubi aliquando persequebalur . Hoec dicit Spiritus sanctus : Virum cujus est zona
Ecclesiam, ibi nunc pro Ecclesioepace deceriet.. hoec,sic alligubunt in Jérusalem Judoei. Propheias ve-
Nec facio animam meam preliosiorem quam me. leres imitalur, qui dicere solebant : Hoec dicit Do-
Animam dicit ipsam vitam in corpore lemporalem , minus Deus. Quia Spiritus sanclus neque ut Pater et
j quam pro minimo du.cit, qui in alia vita gaudium Filius ,Dominus et Deus est, nec eorum separari
proestolaturoeiernum. potest operalio, quorum naiura et voluntas una est.
Quia mundus sum « sanguine omnium vestrum. Eo Unde el supra legimus : Dicit Spiritus sanctus : Se-
W BE-DJEVENERABILIS'ÔPP. PARS SI.SËCT. I. — EXÈGÈTICAGENUINA. 988
yi'igalé rnihi Bârnàbànî il' Sà'ùlûm in opus àd quoi À ; Gràico dicitur":; Gum aulem inëipïebàiits'eplémdies
cssiimpsieos (Act.-xïiï), id est, apbslblàlu'm.Et ipsë consùihmari. Àlioqûiri non potest sitWres'Prilentiâ,
Pa-ïïlûsscribii :'Pàiïlûs ùpésïoiû'énon] ab liqmintbus, quam-ipsë post quiriqùe dies âdvënliis sui in Coesa-
n'cqiiéper homineni,- sëd. per Jésùïh Christum, et fëàm, proesidi' diiit*: Qùia non. plus sunl dies mihi
DeumPatrem (Galat. i). Ilaê'cdixîmusVrië:qùls forlë qu'ànidù'oâëciin,éX06 dscerididdùrdfeiii Jérusalem.
juxla MacedoriiumSpiritum-saiïëiuriïé'sse;crëaturàm, Si enim bis se^leiri et' iÏÏï's quïuqué "diebus conëilii
aut minoris auclôritatis quam' Pâirëri) vél Fiïïuih illius dièm quo' irité Phânsoe'os-ël Sâddûcoeosdisso-
credat.•' Ciâverat,ét-illùm- qùWs'é-:Judoeid'é'vôv'éraïiteum oc-
SéquëntiaUtem'diè inlroivil Pàiitùè iïobiscùtnàd Jà~ cisurbs adjëcéris, prbcûl'dublôpîûs qriâm d'iibdèciin"
ecfrHm.Jacobrisîste fraier Doriiini; id est, Marioe ibi rëperiehiur éssë dies.
sororis malris Domini ; cujus Joânilés évaùgelista Hic est homoqui adisëtsuspofûliim et legem etlo-
memiriït, filius fuit. Qui post passionem Dbmihî cum hùn'c'îônïnisûviqui ddcèiis.Quià videbàrit novoe
Etatimab aposlolis episcopus brdinâius, iiiginfa à'n- graiioeséciaibrës minus cërimoriias legis et lëmpli
nis Jërosblyrnoe'rexit Ecclesiam, id est-, usque ad solémriïa frëquëriiaré', rimëban'lysicut in Evangelio'
seprimura Neronis annum. GuniPnittf Judoei, qubd .. iegitur, ne^venirëftl Rômà'rii, et' toilerënt ébrûrii et
' -
maxime, quoerebant Paulum occidere non poSsërit; " lricuiii ëlgëriiëmv
mox.ut Fesiaismortuus est, necdumqué Albinùsin Qui dixii: GroecenosiifNoûnë ïû' esMgyptiUs, etc.?
provinciam venerat, vërtere manus iri Jacbbuhi, qui ^gypiïus enim quidam venerat ad Judoeamqui fidem'
juxia templum ubi«proeeïpitàiu's.fuerat sépultus est. . sibi prOphetioeinaglcâ àrte consciscens; ad tiigiriia
• Audienml aulëin de te,, quia discëssioriënidocëasa miliia JudoeorUrii
corigrègavit; et ducens eos për de--
Moyset 'eorum qui per génies sunt Judoeorum;etc.; sertum,- pervenit ad hionfem O'liveli,paratùs indeir-
id est, quia per doclrinani Christi-,1'ëlul sâ'crilëgà,' ruere Jerosolymam, urbemqué sibi subjugare. Sed
nec Deo -ntaiidairtëconscriptâ daïriflaïl dicas quoe eonaïus ejus prievériit Félix; mox.cura armatis oc-;
per-Moyseii pàïrïiïiïs fiiéfë ministràt'à. Hoc enim de currefts. iEgypiio quidem cunv paucis fUgalo,-aliis
Paulo jactaverarit, non illi' qui infélligëbïnt quo eliam perempris,:temereeoepta-facile reslrinxit. -
aniiiïo à Judoeis'fidelibùs cbriservari turicista déhiie- Quatuor miliia virorum sicariorunï.Non est de hoc
rint, prbplér èoffliriéridàndàmscilicet auctoritateiri numéro satellitum inler tribunum qui hoeclocutus
divîrianïy'el S'apra'nVéritbromillorum proplièticam esl, et«Josephunï qui de jEgyptio scripsil, liabenda
sanctiiatenv; non propier adipiscéiidàm salutem , cbiitroversia. Poluit enim fieri ut primo cura paucis,
qùoejam iri'Cbrîsl'Prevëlâtàpér bàpfismi saci-àméri-;À iisdemque clam tyraiinidera agentibus adveniensy
luniibinistràbatur ; sed illi hoc dé Paulo sparsëi'âni, plures sibi postëa.publiea fraude-conjunxer.it*.. Legi-
qui sic ea volebant observari târiquàrii sinëriîs iri lur aulemtempore Felicis' hoc genus surrexisse là-
Evangelio salus erédëniittrii éssë non possit. Ipsum irorium,! qu'il nbii' iocPrum vel iëni|îorum abdita
enim senSerànt veliempniissimuûïgrarioepfoedicai'o- 'captantes ; sed sicas, id est, brèves manu gladibs-
rem,el intention!'ébrum maxime advéfsâ doce'ril'ém, gestantes, in ipsa luce, diei populo permisti, coeco
non per illa liomiriénYjustifiçàri", séd per gràriara' adlioerenles.vulnere cruentabant; ut quprelam mors
Christi ycujus prsénuntiaridaeëausa irisé'riliibroeÏIÏ proeveniiet,et percussor laieret. El.si qui commotus
lege màridaloesunt.' El idéo illi irivîdiam et për-se- fuissel quod inniedio urbis.talia gererentur,,et hic
cutionem concitare molientes, tanquam iiririiîëimi perihat. Ita periculi melu, vel dissiraulaiione faci-
legis maiidalorumquédivinorom criminabantur. Cu- n.orisysicariusinon deprehendebaiur.
jus falsoe"criiriinàticriisirivldiàriicbrigriiëniiiisdsvi- À Tarso Cilicioenon ignotoecivilatismuniceps. Na-
lare non pbssety quaiiï ut éâ ipsë c'ë'lëbrarët, qutri' « tus quidem Apostolus in oppido GaliloeoeGiscalifuit.
damnare tanquam sacrilëga- pulâbaiïir, àique ila Quo à Rbriiariiscapl'ri; èiiiïi'pàreritibus' suis Tarsura
> Cilicioecommigravit. A quibus oti siridiaiègis missus'
oslenderét nec JudoeoSfurie ah Pis tàriqria'riiilïèïaïîis»
prohibendos, née gentiles àdëa tanquam àdnecës- A Jérosolymaiïî, a Gamàlîel'ë viro drictissimb, sicut in
sariâ conipellëiidos'. Nam ^ rêvera sic ëà rëprb'bâ- sëçfriëriribusip'éem'éiriorai;éruditus est. Non âutem
fêl, qtiemadmodutùdé illo a'udiiuiri eràt«, 'ëtldëo i: se civëm, sëd"niuniciperiï, é riitinlcipio;id'est,'terri-
celebranda susciperet, ul actione simulàta suariï pos-• tbrlo.èjusderiî cïv'îtàtts iri qtib ritïiritus est, appellat.
sët ocotillârè sériientiam, non ei dicërël Jacob'ûs : Dietum''autërii riïririic'ipium;quod làritum munia, id
Et scient ùmnës, quàniam quoe dé té' âudiërini,, * éstj Iribuffidébita vël'mu'nërâ rëddat. Nâni libérales
faléà swtt ; sëd diëèrët, Puiaburit oriïriësi proesértimï el famosissimoecausoe, el quoe ex principe profi-
quia in ipsis Jerosolymisaposloli jam deerevëfant,,• cïs'cuntur, ad digriitàlëin cïvi'taiurii periinerit. Nec
ne;-quisquam génies cogerét judaizâre. Non à'utëra i mïrûm, si se Tàrsérisënï él ribri Glspâliterh dicat,
decreverint'ui quisquam tune Judoeosjudàizarë pro-' cumDomirins ipse iri Béthléerii natus, non Beihlee-
hibëre'tyquanïvis eïiâmipsbs jam doclriiiâ Chrislià-- mites, séd Nà'ïâfëusi 'sït.cbgribmïriaius.
na non cogéret. CAPUT xxii.
Gum autem septemdies consummàreniiir. Noridiirri t Vocémàutënï noii aiidieruni ejus qui loquebatuf
CbiisunimatPerânlhi diesy sed!eorum cursus' agebâ-- mecum.Supra de bac visione narrai historia, qub.d:
turi, consummaiio spectab'alûr. Uridé expressius lui comités ïilïas' stàrërit stupefàëtij âûdïentês'qtiidenj
 983 SUPER ACTA APOSTOLORUMEXPOSITIO. ,990
vocem, neminem vidëntës. Unde colligiiur eos so- Â £ raserit, nudipëdaiîà exercuerit, Judoeis factus sit
nù'm'confùsic'vb'cis, iion âu'teiïï discrimëri âû'dissé' Judoeus, vincula fariiëri'quoeproediçiâerâ'iifrioneva-
verborurii. . sii. Et hic isti qu'arii'viscbnsilia cbgarit, se devo-
Vociférâniibus auiéni eis, et ptojiciën'tiBûsvesli- veant, insidias tendant, seryatur lamen Apostolus,
ihénïà sué, et pufverem'jàcïdnWùsiii dèrëm. Iri Do- Ht etRomoe sicut éi dicturri ërâ't, Chrislo testimo-
mini passione sàcéfdos solus de ihfofio ëxsiïiéns nium-reddat.
vëstïîii'ëritars'cîfftfi'l,quia lune s'àcërdotiiirir velus CAPUT XXIV.
éràV rio'vôtriûta'ridura. Nunc-vëro quià postnècéia Et auctotem sedilionis sectoe Natarenorum. Illo
aposfblôroriïtoi* sirriul gens é'rat regni gloria spo- quidem tempore Christian!,,pro opprobrio, Nazareni
liaradâ, cunctï iridumëriiâ pfoji'ciunf, et- clànibrëm vocabantur; postea vero inter Judoeossurrexit hoe-
pfflveïë ifiîsfûmaft coeluml'bliurit. Juxta qubd Psàl- resis quoedicta est Nazareiiorumy qui iri-GliriSlura
mista'àîf : Supëtbia ëoruhi qui Ceoderunt, ascetidit credunl Filium Dei,.naiumda Maria virgine,. et eum
sëmpér {Psàï. LXXIII). dicunt esse qui sub-Poulie Pilato el passus, est et
Ego miilla pécuiiidcivïlilàiemliane consecuiùssum, resurrexit, in quem et- nos-credimus. Sed duraivo-
Alià' Ëdilio riiàmîesiius qùid dixeril insinuai. Dixit irait el Judoeiesse et Ghrisliani.,-nec Judoeisuni: nec
tribunus1: Tàiii facile dicis cïvem Rûmaiium esse? B ' Christiani.
Ëtfe ëh'inrscïoqùaiïiô préiio' civiliiaiémislam possedi. Quem et apprehendimus.A quo poteris ipse judi-
Et Paulus dii : Ego auieniët nalus sum. Id est, in cans de omnibusistis cognoscere.In hoc loco quidam
li'bëego plusté- Roriïanus siïni, qubd nbn alibi nàiris noslri Godicesaliquot versus, habent, qui. in Groeco
Rômârinnïrioméiré'mi, sed in ipsorum sum civliàte ila legunlur : Quint et apprelvendimus,el. secundum
proge'nîius. noslram legem voluimus judicare. Transiens autem
CAPUT XXIIL . Lysias tribunus cum- mullis. vi e manibus nosiris
Pircuiiët té D'eus, pariés dedlbàlé. Non përïurba- eduxil, jubens accusalores ejus, venire ante te,
lione animi commotus hoc dîxif, séd ulique proplië- tjuo possis ipse judicans de omnibus,istis.cognosce-
fari'dfffoéufus est, qùia figuràle illud' porilifieium re, elc.
qiïdi erai iri parieïrs dealbati sitriilitu'diriëcomjvôsi- Confileorautem hoc libi,. quod secundum seelam
lum, pereulienrium essel ac dësfr'uëridura",cum jàm quam dicunt hoeresim,sic deservio Patri Deo meo.
vëfiiïiï safièrdbïiïim'Christi a'pbsfoiis Evarigé'iium Melius legitur in Groeco: Quod:secundumviam quam
àdveriissef. Et iridé est quod'ail : dicunt hoeresim;,sic deservio Patri Deo,.Quoe ënim
pfoedîca'rifïb'iis'
Pércuiiéiië Dëiit: Non dixit,' percuiiàt''; indicàtivo ,. consequenlia esl eum qui Groeceloculus est,-dicere :
ùtiqnè riibdo' lfbc ipsunv futurum significans, riùn-« Secundum seelam quam dicunt hoeresim,,cran idem
opfât'ivo' malëÉcëns. Qubd Ifariqùill'o ériim' ânimo Laline seela quod hoeresis Groece significet? Sed
hoec dîcëféf; s®i'uéiïti résppiisiorié manifestât di- ait -..Sic deservioPalri Deo, secundum iUaitivideli-
cëiis::' cet viam. quam increduli hoeresim,*, id estV;séduira
Nëscièbâpi,ffâites; tfùïà p'rihcïpsesset sàcëidôtuin. nuncupant, quasi magis.habeat perliiiaeia'mquoelibet
Naiïï éfsT- fiiirië vëîë noverat in ridvb tësïàniprito seelandi quam-indusiriam recla; dignoscendii,
principem non esse sacerdolum, lâmeri erudiéns Quidam aulem ex Asia Judoei. Junge ad' supe-
àïïôs, âiqùé'erp eos1qui iri potestate sùïit, riibdestius riora, id:esl«,.hi sunt qui me inverierunt in teraplo.
convéfs'ârï moïïèïis, ipsë qïïoquë hic voluit lériip'e- Riennio autem expleto accipit successorem Félix
ratei-- , Porcium Feslum. Biennium dicit conversationis
Viri frâlrés, ego PhâfisoeUss«m,-etc. Sicut rinilàs Pauli in Coesarea, non aulem proesidatus Felicis.
b'orinrurii séïiïpër est lïiîlîs1, sic' maiornim-uriifàs Dielum est enim supra quod,mullis annis genii illi
sentpé'r ësi bonis tfbxià. Uïïde' riuriè Aposiolus për- fuerit judex. Proeser.tim~curahistorioe:narrent se-
sécïïlores subs dissbeiarë-sâtàgïty ùt quéiri ùriiii ciri- cundo Neronis anno missum Romam, Apostolum,
xëiarif; drvïsi làxarërit. Sic rivarë Rubruni, qubd ," Claudium vero Coesaremeo tempore quo Agrippam
soliddin filios Israël arciàverai, divïsurnab jEgyptô: filium Herodis quem angélus Coesareoe. percussit Ju-
IiBëravif.Qiiod àïïteirise fiîiurii Pliàrisoeorum,sive, doeorum regem. constituent, Felicem quoque tolius
j'ùxla GiaecU'ni, tiliUiriPliâiis'oeî se essé (eslatùr, hoc provincioe Samarioequcet Galiloeoe,et regionis qu»
est, quodsupra' glorialur', se anië pedes Gâmaliolis, dicitur trans Jordâriënï, pro'cïtratoremmisisse.
qui PharisaJUs lëgilu'r, prdphëià's legëmque didi- CAPUT xxv.
cisse., Neriïà poië'ét nie-illis d'Mâfë. Coesa'têiiiàppéllo.
Et dèvovëiurilse dic'éiitésrieqnèriidhducùiuros neque Quod appellat Coesaïe-rh,et Rdftariî irë' fesiiuàt,
. bibittirosdôhëc occidéréiit Pâtiiùm. Cirriï Dbmirius ideo facit, Ul proedieàtidifii dîuiius iri'sisterët,Cumque
'
dicat : Bëàliquiisiiiiiiniëisiïiiïitl justiliàiii (Mâlili. riiu'iiis IriviC'crédèiVÏibusâ'tqûé bïQ'riibûscbrbnalus
v), isli e contrario iniquitatem esuriunt, et sarigtii- irel ad Christum.
ném adêo sillunt, ni' ëibb^sëïiâtri corpori àbdicent, Agrippa rex et Béfnicé descèridéruniiCoesàream.
-donecisti moflë ^àtférituf. Sëd ribri est sâ'pieritïa, Agrippa li'iëqui cura sbrbre vëriît Coesaréam, filliis
rioii est prudëntiâ; non est consilium contra Dëurn; esl (ut dixi) Herodis Agrippoe,quem âb'ângélo sii-
Nafii él àiprâ Pâuîus hôstïàs lieét dbtrilerïty ca'p'ut prà' legiïnus intërfeclurii, qui risqué âd sulivërsionem
 991 BEDj; VENERABILISDPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENUINA. 992
Jerosolymoruni regnum Judoeoelenuit, semper Ro- A j Et attepta navi, cum non passentoccuriete vento, corn-
manis amicus, et ab omni illa Judoeorum seditione modata navi flalibus, colligerevêla coeperunl.
talissimus. lune IranscurrimUs insulqm quoe dicilur Claude,
CAPUT XXVI. quam occupqrenon potuérunt, sed scaphoemissoead-
De omnibusquibus accuser a Judoeis, Agrippa rex, juvare coeperunlnavem, proecingenteseam. Trahebant
oeslimpme beatum apud te, cumsis defensurusme ho- . autem et anchoras, thnentes-ne occurrerent in Syrtes.
Hie. Hune versum alia Edilio sic transtulil : /Eslimo Ex quo oslenditur.quod funibus a medio laiere na-
me ipsum beatum, apud ieincïpiens ralionem reddere vis utrinque circa ejusdem anteriora demissis, an-
hodïel Qui a sancto Hieronymo quodam loco cum cliorasiiis quoe traherentur adjunxerunt. Sicut et in
suà exposilione sic positus esl : t De omnibus quibus nostro, id est, jn Britannico mari, refrenandoenavi
accusor a Judoeis, o rex Agrippa, oestimome beatum, post tergum molaria saxa subjungerp soient. Hoec
cum abud te sim hbdie defendendus, qui proecipue enim ad retardandum.navigium faciebant, ne proe-
nosti cunctas quoe ïn Judoeissunt consueludiries et propero incursu Syrles incideret, solo etiatn auditu
quoesliones.Légerat enim illud Isaioe: Bealus qui in . terribiles, quod orania ad se rapiant. UndeetSal-
aures loquilur audienlis, et noverat tantum orationis ^ lustius illis nomen a tractu dicit imposilum.
- verba proficere, quantum judicis prudentia "' Poluimus vix obtinere scapham. Qua sublata adju-
cogno-
. visset. > toriis utebantur. Scapha sive Catascopos, est navi-
' Et cum
occidérentur,detuli senientiàm. Alia Edilio cula levis, ex vimine faeia, crudoque corio eontecla.
dicit, Qccidendiqueeis deluli senientiàm, id est, qua- Dicta auiem Groecea coniemplando, quod tali nautoe
liter occidérentur, ipse senientiàm dedi. vel piratoe navigîo terras et littora prospicere so-
- Feslus
magna v'ocèdixit : Insanis, Paule. Insanioe lëant. Hanc ergo cura pro adjuvanda nave majori
deputabat quod horiio vïneulaïus loco defendendi âc- . déposassent in mare, vix fluctu fervente potuérunt,
cepto, non de' calomnia quâ premebatur exlerius, ne laberetur, oblinere.
sed de conscientia qua intus gloriabatur sermonem Summisso vase sic ferebanlur. Alia translatio sic
faceret, atque omnia revelâtionis qua de perseculore ponit : Thneniesquenein Syrlim exciderenl, taxantes
in apostolum mutatus erat miracula percurreret, sed anlennas ita ferebanlur.
et dispensarione nosiri Redemptoris osiensa, de re- Astitit enimmihi hac nocte angélus Dei. Non seip-
surreclione mortuôrum concionaniis habitu impetu- sum. hoec dicendo jaelàbat, sed illos ad fidem pro-
qiié dissereret. Rêvera autem sicut slulta amenlia vocabat. Nam et ideo pelagus lurbari permissum est,
est, quâ filius prodigus patrem deserens porcos pa- p( ût et per id quod audilus non est, el per id quod
vit.-ilà ei spiritalis, id est, vera amenlia est, de qua audilus est, spiritalis in Paulo gratia panderetur.
Apostolus ait: Site enim menteexcedimus Deo, sive , Nisi-hi in navi manserint, vos salvi fieri non pote'
sobtii sumus vobis. Et in cujus comparalionem Psâl- slis, etc. Quia in periculo naufragii magis nauiarum
mïsta eânil : Bealus vit cujus est nomen Domini spes scienlia qui erant giiari maris, qiiam militum arma
ejus, el non respexit in vanitates {et insanias falsas prodessevale.bant,ideo levius ferebant scapliam quam
{Psal. xxxix). mutas excidpre.
Credis, Agrippa rëx, prophelis? Scio quia credis.'' Et cumlux incipetet fieri, rogabal Paulus omnes
Non Hoecadulando, ut quidam puta'nt, sed vere pro- sumere cibum. Pnleherrimus in hoc loco patet alle-
fatur.' Agrippa enira, utpole Judoeorumritu et legi- gorioe sensus, cum Paulus eos quos de naufragio
bus iriibutus, crédebat verâ locutos esse prophetas, salvari promisit, cibum sumere suasit. Et quia no-
Sed ad quetn eadêm veriias pertingëret, id esl, Do- 'cle média quatuor anchoris inter undarum impetus
' niinuin
Chrislum, ul perfidus nèscîehal. Quamvis in regebantur, orta die, lerroesinum conscendunt, quia
cbneione quadaui cum Judoeishabita dixisse legatur: nullus hujus soeculi tempestales nisi qui pane viloe
Séd de religibnîs aùxilio proesnmitis, cura orbem pascitur, evadit. El qui nocte tribulationum proe-
' Romanurii
jarii Jesu discipuli repléverint, aut sine j)senlium.
J sàpienrioe, forliludini, lemperantioe, et
Dei nulu puiamus illam crescere relïgionerii. jusiiiioe loris viribus innititur, mox Domini auxilio
corusèante portum saluris quem,quoesieritconsequi-
CAPUT .XXVII.
tur, ita duntaxat ut, soeculirébus expeditus, fiam-
El cum mullis diebus latde ndvigaremus,el vix de- ma.m.sqlummodo dilectionis qua pectus calefaciat
venissemuscontra Chium. Meliuslegitur, contra Gni- quoerat.
dum, quoe:est insula contra Asiam. El levato arlemone^secundum flatum auroe tende<
Centuiio autem gubemalori et nauclero magis bant ad liitus. Artemon est modicum vélum dirigen*
crédebat. Naucleros Groece,Latine navicularius di- doe polius navis causa commentalum quam celeri<
citur. tatis.
Misit se contra ipsam ventus Typhonicus. Alia £. El cum incidissemusin locum bilhalassum, impege-
translatio Latine,dicit : Ventus lempestivus.Typhus runt navem. Bilhalassum bimaritimuni. dicit, quia
enim Groece, Latine inflalio dicitur. Groecimare 6«),Ko-o-aï yocani. Significat aulem litius
Cumquearrepta esset navis, et non possel canari in in mare proieni.um, eodemque mari se dividente
venium, elc. Hoecalia Translatio manifeslius edidii : .hinc inde circumdalura,
 !)SS SllPKR ACTA APOSTOLOHUMEXPOSiTIO. 994
Et prora quidem fixa manebat immobilis, puppis .A tara Helenam. Unde dicitur : Isle modulatus aies
Detosolvebalnra vi maris, elc. Ideo navis ista periit, Ledeos pelivil amplexus; item earadem mutaium in
quia non levi cursu fluclibus superlapsa est, sed slellarn viliasse, et Casiorem ac Pollucem geminos
ipso oequorisfundo violenier infixa, partim solo re- procréasse.
. linelur, parlim unda vexante confringilur. Talis est % Quia bene Spiritus sanctus loculus est per Isaiam
profecto casus animi huic soeculodedili, qui cum prophelamad paires veslros, dicens: Vade ad popu-
mundi desideria caleare neglexeril, quia proram in- lum islum el die : Aure audielis, elc. Hanc prophe-
teniionis terroe fùndilus infigit, totam operum se- tiam quam Aposiolus affirmât a Spiritu sancto pro-
queniium compagera, curarum fluclibus solvit. Sed- nuniiaiam, ipse liber propheioe a Domino diciam
hujus naviculoefragmenlisqui evasere,terram pelunt, esse commémorât. Ex quo liquido oslenditur una et
quia p'ereuntiumexemplis alii se caulius agunt. volunlas et natura Dominiet Spiritus sancti, et in
CAPUT XXVIII. nuncupalione Spirilus eliam Domini nomen inlel-
Cum congregasselaulem Paulus sàrmenlorummul- ligi. Neque vero Paulus alium habens Spirilum
-
tiludinem,et imposuisselsuperignem.Egressus est de sanclum boecde eo scripsit, qui in propbelis ante
mari Aposiolus, ignem propter frigus accendit, quia advenium Domini alius fuit, sed de eo cujus et ipse
corda illorum quos undis tempeslatum docendo B parliceps erat, et omnes qui in fide consuininaloe
exemit, amoris ardore calefacit. Sarmenta enim vinutis ferebantur. Unde el cum arliculo ejusme-
«unt dicta quoelibet exhortationum, quoe ad ac- minii, quasi solitarium el unum esse contesians, et
cendendam charilalem valenlia ab integriiaie de- sicut dicit non simpliciter IIVSO/*K ;«yiov, id est,
cerpla Scriplurarum quasi frondibus sunl excisa Spiritus sanctus, sed cum addilamenlo arliculi TQ
ramorura. • UvEvp.xTÔayiov,hoc esl, hic Spirilus sanctus, et
, Vipera a --colorecum processisset,invasit manum Isaiam proplietasse commémorât cum articula voce
ejus. Quia spiritus immundus, flamma virtutum de TÔ«ytovT6 u-jsxip.ee. Peirus quoque in eo sermone quo
fidelium corde repulsus, doctoribus veritatis venena proesenlibus persUadebat : Oporlueral, inquit, com-
persecutionura infundere nilitur, quo manum sau- ptai Scripturam quam proeloculusesl Spirilus sanctus
ciet/li est, opus doclrinoe spiritalis impediat. - ( id est -ri nvsOfwTÔâyiav) per os David, de Juda
* El ille
quidem exculiens besliam in ignem, nihil (Act. i). Oslendens el ipse eumdem Spirilum in pro-
mali passus esl. Eodem igniquo suos fovet, besliam pbelis et in aposlolis operalum. Hoecde beali Di*
comburit, quia iisdem virtuiibus et sancii proficiunt, dyrai libris excerpta, hune in nostris opusculis te-
et impii cura suo auctore invidendo deficiuni, ut _ néant locum
propheta ait -.Zelu'sapprehenditpopuluminerudilum, Incrassatum est enim cor populi hujus, et auribus
el nunc ignis adversarioscomedil. graviter audierunt. Ne pulemus crassilùdinem cordis
JConligitauiem palrem Publii febribuset dysenleria et gravilalem aurium naturoe esse, non voluntâtis,
vexalum jacere, etc. Cur infirmum infidelem prece subjungitculparn arbitrii, et dicit :
salvat, qui Tiraolheum, Trophimumque fidèles in- El oculossuos compresserunl,ne forte videant ocu-
firmos, unum medicinali arte réparai, alterum ex lis. Id est, ipsi merilis proecedeniibuscausa fucre ut
loto relinquit, nisi quia ille foris per miraculum Deus eis oculos clauderet. Vel ad superiora jutigen-
sanandus eral, qui vivus interius non.eral, quo non dura est, dicente Domino ad prophelam : Vade ad
indigebant qui salubriterintus vivebanl? populumistum, et peccataquibuscoecitatemmeruerunt,
. iVatiiaaiitmusiunavi Alexandrina, quoeinsula hye- illis impropera, si forte vel sic audire, el ad me côn»
maverat, cui erat insigneCaslrorum. Credo primilus verli dignenlur (Isai.:vi).« - .
insigne Castorum esse, positum, sed vilio librario- Mansitaulem biennio loto in suo conducto, id esl,
ïum lillerara adjeetam sicul frustra panis, pro frusta, in hospilio quod ipse sibi conduxérai, Christum
el appropriai pro appropial, soepe scriplumin-anti-' Omnibus proedicabat, non solum quidem Judoeis,
quissimis exemplaribus invenimus. In Groecoenim-D sed el genlibus y quas illis reprobalis dixerat esse
pro insigniCastorum,xa.pv.<j£p-<? iïuxrzovpoiçscriptum salvandas.
est, SiàirxovpoLaulem, gemini Castores,id est, Casior 5 Etdocens quoesunlde DominoJesu Chrislocum fidu-
el.Poliux Groece vocanlur. Teslis est urbs Colcho- cia sine prohibitions Non solum Romoe proedicare
rum, quoe, ab Amphito et Circio geminorum aurigis prohibilus non est, sed needum Neronis imperio ro-
facta, ex eorum nomine.Dioscoria cognominata est. k borato, nec in lanla erumpente scelera, quanta de eo
Quos 6b id gentiles in mari Deos invocant, quiain \ narrant hislorioe, dimissus est ut Evangelium Chri-
prodigiis naularum, si solidarioe stelloetin navi vel sti in Occidenlis quoque pariibus proedicaret, sicut
antennis apparuerini, periculosi ; si vero geminoe, ipse Romanisait : Nunc igitur proficiscarin Jérusalem
prospëri cursus sunl nuniioe. Quaruin adveniu , fu- minislrare sanelis. El paulo posl : Hoc ergo cum con-
gari diram illam appellatamque Helenam feront. summavero,proficiscarper vos in Hispaniam. Poslea
In alia translatione pro KapKirrip.nStos-xoipoiçscri- enim, id est, uliimo Neronis anno, rëlenlus abeo,
plum vidimus, cui eral signum Jo.visfiliis. Feront manyrio.coronatus est. Quod ulrumque in secunda
enim fabuloeJovem in cycnum iransformafum.Le-. ad Timolheum Epistola, quam passuris dé vinculis
den Thesei conjugem constuprasse, atque inde na- dictât, exponit : In prima, inquiens, mea defeasime,
lâS BEDJl VENERABILÎSOPP. PARSH. SÈCT. L — EXEGËllCA GENU1NÂ, m
nemo mihi adfuil, sed omnes me dereliquerunl. Do- Aelsalvum faciet in regnum suum cet,-• \ bid.),
minus aulemmihi asiilil, et conforiavilme, ut per me qiiod scilicet proesens sibi senlirei im.miriercniar-
p'roeàicàtioimplerelur, et audirenl eumomnes génies, tyrïum. Unde in eadem Epislola'proeniseral dicens :
et libérants sum de ore leonis (II Jim. iv), Ma.ni- Ego enim jani immoler, el lempusmeoeresoluUonis
fèsli.ssimë, propier crudelitàlem, Nerqnëm leonem inslat. Boiium çerlamencertavi, cursum consummavi,
esse significans. El iri sequeniibus :Et salvavilme, fidemservavi(Ibid:).

LIBER ïtETRMTàHOMJS
'
m AJGTCS' M>OSTOLOMIL

lîfCrIPIT: MMR.

B CAPUT£H:IMUM.
mmYkTm. Primum quidemjsermonemfecide omnibus;o'Theo-
Scimus .eximiumidocioremac «ponlificem.Augustb. pliile, quoe coepilJ,esus facere et docere. Quod aïl:
num, cum esset ^pnior, Ubros-Retraeifllipmimin P'timùm quidem, non est adverbium ordinis, -juxta
qusedam .suappuseula, :quoetjuvenisicondiderat,sfer illud Aposloli,:Mrimum quidemgraiias ago Deo meo
Pisse,,ut :quoe:ex te_mpQ,re nielius,.qi;eb.rp.exlee.lionis (Rom. Ï), -sedsicui.ex Groeco«facillime-palet, -primum
usu -actniuppre ssuperooelargilalis didicerat, non ;ut nomen est adjungendum ad hoc quod -sequilur ser-
dp éprise,!;Co,nfps,us lim.periria,spd «ut de ,suo ;mag;is monem, .ut^i^sensps, iquod'«ppimumsermonem fe-
prbfeclji gayis.psmopiineiuis lindçr^t' Jitteçanum, «ac cerit .deJesu iEvangëlium .scribendo,Secundum «il
: posieris flegendâjpejinquerpt.iÇujusindusiriapi nobis modo faetiirus«àposlblorura Aclusaddendb.'Etquidem
«quoqpe.proimpdulb,npstrp.,placuitimilari, jn «post cbmmemprationeniprimi .sermonis adimplet, cum
.exppsiii.bp.tim Aciuiim{jaj)oslolpr;un,i ,;quamante ^rinçs subdit.zlUsqûe'Anjdiem^quaproecipieiisaposlolis per
plures rogalu venerabilis episcopi Acca, jquania «v.a-....Spiritum,sanclum,quos elegit,assumplusest,ac deinde
luimus solprtiay.cunscripsimus,«nuncin idem volu- initium secnndi sermonis feëil, cum sequilur : Qui-
men .brpy.emjRelractatipni.silibellum.«condamus, .siu- bus et proebuitseipsumvivumpost passionemsuam in
dip4ii.aximesveladdendLquoe..minus dicta, ^velemen-, G mullis Mi-gumenlispey dies-quàdraginta,etc.-Nam etsi
dandi quoesecus quam plaçuit .dicta videbantur. îln ,jn(Evangelioiilum«coelos.conscendisse, ac discipulos
quppiia.m.qugedAniiquae in iGr?eco,sive saliier, .seu a iBethania J.erpsolyriiam^eg-ressosesse lestatus est,
plus ;au,tjminussPfisilaîVidimus, .JiKe.viler.comraeinoi-nbnilamenihi'dixit-quod per dies quadraginta post
raie .çuraylpin^.tQwesUtrummegligentiainierprelis passionem suam eis creber apparuit,-quod eum
^missâ, .velsa.lUe.r- dicta; tânincuriadibrarior.um sint ascensurum de «regnbisraëlûnterrogaverini, quoil
deprav:ai.a «i «§!vpsjsejicia:, jnondu.miSeine<po.tuimus. illo coelumpetentè angelr-éisastitériot, qui eum «si-
NâniqupGrsepumie«xemplar .fuisse fa!satum,ysuspicari mili «modo«redituranipsse -proedicerent, eleoeiera
non audeo; Unde lectorem admoneo, ;ut hoecubi- hujusmodi.-
çunquefecerimus,^rariaeMdirionis.leg.a.ijnpniniSuo Quia Joannes quideméaptizavit aqua,vos baptizàbi-
tâmen fvpluiïïine.vëlul emendaturusjntérserat, nisi mini Spiiitu sancio. "BapiismaGra>ce,Laline tînctio
fQtie*ain;-^linp-Çp^ice.SH^'E4i.UofliS:anUqu.ilus,s.ifdicilur. Unde-etin quibusdam codïeibusita inlôrpre-
iriterpretjitaïrep:e.rprU;;Nam;et ^Jieronyrouspleraque --.tatum invenimus : •QuiaJoannes quidem Unxitaqua,
leslimonia veleris Instrumenli, ut Hebraica.«veritas «os aulem 4ingeminiin Spiritu sancto.JUbi miranda
ba,bptj.pdqçp,twP^ç.|ampri!hoe,e ita :-i.n>postriS'Codicibusooncordia-sermonum«Domini, et proecursorisejus.
aiitipseiHtgriprelari,l;aul iios^mendareïVoluit.iVerihi D Ille enim aiebat Pis quos baptizabàt, de Domino:
gratia : jNfi.nfàpiciamthominemïullta,.ëtàabilator.em, Ego bapûzavivos aqua, ille verobapliz'abilvos Spirilu
quievii..generatip:mea ^hai. rX-xsviii).;Et«: Eril.s.epul-. sancio(Marc. vin).sEt Donïinusipse : Joannes quidem
c.r,umejus£lqriqsu,m-(Isa.i,-xi),; ,;el : .Arfinibus>term. baplixavit aqua-, vos aulem bapUzabiminiSpiritu
laudes audivimus((Isai. «x«xiv);; «et,:Omnis-.qui.occide? sancto. Notandiimetiibc, quod bapiisma Domimin
i)i.l£ain,Mpluplupijpunieiur(Gen.-.i\):. dicilin Rebroeo Spiritu «sariclo, de quo proedixeratJoannes, non ad
hitberi.:Septem,midieias:absolvel;.e,V: Ab alis.terrai,; illud soluriimodo lempus respicil, quando Apostbli
et : iRequies,ejjis;0priosa-;fel.:Hjabitato.tiin.quieiis,$e.r el coeleri'fidèlesillius-temporisbaptizari suntaquain
neràliomeaqblata:e.st; quoe^ic apudillebroebshaberi rebiissioiiempeccàiorum, per graliam Spirilus sancii
lectorem ivoluitj.prudiiipnissoluraniodo, mon aulenii donaiamsibi a Domino;verum'-'etiamad'hoc, quando,
emendandi«gratta* ii.osse., mitlente ipso Domino, plehius ejusdem doua Spirir
lus accepere de coeiis.«Sed ei «nunc quicunque
99? LIBER RETRACTATIÔNIS:lîî ACtÛS APOSÏOLORUiî. m
bapiisma in-remissionem peccatorum accipiunt, uti- ,A ad sanandum memoraium regem fuerit desiiiiatus.
que ia Spiritu sancto baprizantur, per cujus .do- Non aulem mihi iraputahdum errorem rebr, ubi
nura ei a peccalis abhiurilur omnibus,, et ut in bonis auctoritalem magnorum sequen'sdoctorum.; quoe in
proOcere aclibus possint, adjuvanlur. illorum opusculis inveni, absque scrupule--susci-
Domine,si in temporehocrestitues regnum Israël ? pienda credidi.
Non hujus Israël,-sed huic Israël ; et sicut in Groeco CMIÎImulieribuset Maria maire Jesu, et fràtribus
manifëstura esl, ubi TÔIsraël, et non ou Israël ejus. Fràtribus Jesu, non Marioe dicit. Namque in
scriplum est, Quod fàcilius ïnlelligerclur, si a.ddito Groecomanifesta distinctio est, ubi non aur«3f,sed
unb verbo diceretur : Domine, si in temporehoc rësli- «oroû, scriptum est, quod absque ulla dubïelaie pro-
luës.regnumpopuloIsraël. nomen est, apud eos, generis masculin!. Curavit
Cutninfuerenfur'in coelum:eunlemîllum. In Groeco namque beatus Lucas iriiimare legentibus quia fra-
ila Iiabelur : El cum intenderentin coelumeunie illo; tres Dominieo tempore fidei ejus erant participes,
quod videlicet in coelum intenderent, quo ibat ipse. - de quibus ante passionem ejus dietum erat : Neque
Unde eis et angéii dicunt: Quid 'statis aspicieniesin fratres ejus credebantin eum.
coelum?Quia vero eliam eum qui in coelum ibatin- i El notum factum est omnibushabilahlibusJeritsa-
tueb'aiitur, sequentejangëlbrum verbo dëmoristraïur, B lem, ila ut appeltaretur agei ille lingua eorum'Hacel-
cura dicilur: Sic veniet quemadmodumvidistis eum daina. Lingua eorum dicit qui habitabaiil Jérusalem,
eunlemin coelum. -" qu'a nimïrum, etsi uirique loquëbanlur Hebràice,
''
Et cum inlroissenl coenaculum, ascehderunt ubi distabat tamen proprietas linguoe Jerosolymorura „a
mansionemhabebant.Nam et in Groecoita posilus est Ga'liloeis,de quibus-aposloli '
erant, quod in liisioria
ordb verborum : 'El cum introissenl in cmnaculiiiû, dorïrinicoepassioiris disciraus , ubi idem Petrus
ascinderunl ubi eranimanentes, Peirus él Joannes, et eriam nolens, loquela sua proditus est, esse Galiloeus.
Andréas,etjacdbus. In Groecoila se habet ordo ntfmi- •• El stalueruni duos, Joseph qui vocabalur Barstéas,
num : Peirus él Andréas,eljacobus elJoanneê,el Simon qui cognominaius esl Juslus. in 'Groecoiiabelur plus;
Zélôles,et Judas Jacobi.Ros referont historioe,in qui- - Et his diclis, sialuerUnl duos: Joseph, qui vocubaiw
est et Malthiam.
bus-aposlblorumpassïones continentiir, et'a plrirîmis Batsabas, qui cognominaius Justus,
-hac-sententia Juslus legimus, in ipso
depulaniur apocryphoe, proedicassein Persidè, ibique Ubi nos in
a lemplorum ponlifiëibus in civitate Stianir occisos, quoque G-roecoJuste est posilus. Quod si Laiinum
•
gloriosum sùbiissë marlyrium. Quibus 'astipulalur et nomen esse credimus, videlur quia tauloe virtulis
liber 'Martyrologii,qui beati Hierbriyml nomine àe ille vir fuerit, ul eliam a Romanis, qui eum nosse
£
proefationeattiiulalur, quamvis idem Hieronymusil-' pcliierarit, •justitioenomen aëcepeiit. Sïn aulem He-
liusiîbrinon àucior, sedinierprës, Ëusêbiiis.autem broeumnomen est, polest interpretari, parcens, vel,
auctbr exslitisse' narrefur. Porro Is'idorusarbiiraiur ipse allevalus,'ut in lïbro Hebroeorumnominumilie-
hUricSimonem essë, qui post Jacobum fralrem'Do- roriymus docet. Quod véro Laiine'Justus dicitur, hoc
mini Jerosolymorura rexit Ecclesiam, ac sut) Tra- '-: Hebràice Sadoch, 'Groeceappellalur Sîxotioç.Refert
jano-crucis martyrio coronatus est, cum cèniiwi et - aulem Clemens Alexandrie presbyter, vir per om-
viginti'esset'annorum, quem et nos olimin primo nia doelissimus,ambos hos.qui ad sorlem apostola
ACtusapostolorumTibro'seculi sumus, non ëâ quoe tus statuti sunt, de '
numéro fuisse septuaginla disci-
'
' *
scripsit scrupuloslus disciitienies, sed simplieiter pulbrum.
ejus d'iclis auscultantes, rati quod hoecipse de cerlis CAPUTII.
velerum hisloriis didicerit. Quod ne adhuc quidem El cumcompierenlur dies'Peiitecostes, eranl omnes
negaré -atidemus, maxime curii illë qui praffafàs ' pariier in eodeni loco. 'Maie quidam Codices habent,
apostolorum passiones scripsit, ipsë se certissime ' Pentecosten.TNarii'Perilecostenbminalivo casu, quin-
inceria«et f'alsa scripsisse prodidérit. Dicit eriitti quia quagesima dicitur; Peritecostesgenitîvo, quinquagp-
Candacis eunuchus, quem baprizasset Philippus in jjSimoe: Pentecosten accusativoy quinquagesimam.
Judoea,eo tempore fuerit in iElh'iopia, quo Matthoeiis Nulla autem ratio loquendi sinît ul dicamus Pente-
ibi doëëbài, cique docenli -auxilium lulerit, ctim inâ- costen, cum diei debeat :"Cumcompleretur diés q-uin
nifestum «il Candacem nomeri esse non viri, sëd fë- '- quagesimoe;vel cërlesicût in,Groeco legitur numéro
minoe,id est, nonpunuehl, sed dominoeejùs, reginoe sïngulari: Etium complerëntur dies quinquagesimoe,*,
vMeiicet jEthiopum, quoe, sicut ex vetërum'moni- At vero in precibus ejusdem diei dicendum est: Et
mëntis coinperimu's, omnes aniiquitus sic appellari diem sacratissimuni Pentecosten célébrantes, id est,
solebant. Scripsi in eodem opère, commeniariûm quinquagesiriiara. A cujus verbi coiisuetudine puta-
1
nieronymi seeutus,' et de Judà Traire Jacpbi, qui tur hujus diei solemriitas, a quibusdam qui Groecam
eliam Thaddoeusvocàbatur, niissum eum ad Abkà- liuguam nesciunt, etiarii nominativo casu Pénieco-
ruinluisse, regem 'Osroënoe, ul' ecclesiaslicà tràdi- ; sten appellari debère.
derit liistoria; sed diligeritius 'posiraodum ipsa tri Et faelus est repente de coelosonus, tanquam adve-
histbriàm ecclesiasticani inspiciéris,' reperi non ibi nientis spiritus vehëmenlis, et replevii lotam domum,
essë scriptum, quia Thaddoeus•aposlolus^uniisex duo- ubi eranl sedentes, etc. Et ih ipsa datione legis et
decim, sëd Thaddoeusunus ex-sepiuagintâdiséipulis'«-' graiioe apparet evideritissima veleris et novi lesta-»
<)B9 BEDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXËUETICAGENUINA. 1000
menii disiantia. Ibi plebs longe stabai, limor erat, A DeindeParthis, post hoecMédis,acsic Elamijis, el quoe
amor non eral. Nam usque adeo limuerunt, ni dice- per ordinem emimeranlur gentibus, propria sil ipso-
rènt ad Moysen: Loquere lu ad nos, et non ad nos rum lingua loculus, proestolantibussingulis ac silen-
Jequatur Dominus,ne moriamut (Exodi xx). Descen- libus, donec adveniente suo ordine, quid diceretur,
dit ergo Deus, sicul scriptum esl, in Sinam in igné, iiUelligerent, et sic verbis doceniium fidei assensum
sed plebem longe stanlem territans, legem digilo in proeberent. Refert aulem Lucas loquentem ad lur-
lapide, non. spiritu suo scr.ibebat in corde. Hic aulera bas Pelrum, et secundo vel tertio eadem quoedixerat
quando venit Spiritus sanctus, congregari erant fi- rop'eteniem non refert, sed lanlum eas accepio salu-
dèles in unum; nec in monte terruit, sed iniravit lis consilio Chrisiianoe fidei consecratas esse myslë-
domum. De coelo quidem factus est sonus subito, et riis. Non autem errasse reor illum, si quis utrumque
quasi ferretur flaliis vehemens sonuil; sed expavit fieri posse credal, et apostolos videlicet in Spirilu
nullus. Audisti sonum, vide ignem, quia et in sancio omnium genlium linguas intelligere ac loqui
monte ulrumque erat, et ignis et sonilus, sedillic poiuisse, el ipsorum quoque verba majore miràculo
eliam fumus, hic ignis, linguoe divisas velùt ignis. . quacunque lingua essent édita, ab omnibus qui au-
Nunquid de longinquo territans? Absit. .Naminsedit diebanl oequepoluissenl cognosci.
super unumquemque illorum, et coeperunl linguis "f .' Et qui habitant Mesopolamiam, el Cappadociam,
loqui, prout Spirilus sanctus dabat eis pronunliare. Pontum et Asiam, Phrygiam el Pamphyliam. lise
Audi linguam loquentem,el intellige Spirilumnonin quoe posi Judoeam nominanlur provincioe, vere
lapide, sed In corde scribentem. omnes quidein Graece loquunlur, sed si nihil di-
Et apparuerunt illis dispartitoelinguoetanquamignis, versum palria consueludine sonarent, nequaquam
tedilque super singulos eorum, etc. Hujus ignis, noni lam subtili distinelione iinguarum commémoraren-
hic ignis. In Groecoenimwpbï Iiabelur, non nyp. Quoe , tur. Unde mira in aposlolis Spirilus gralia con-
disiiriciio facilius paieret, si, addito verbo, diceretur: luenda est, quoe non solum eos diversltatém omnium
Apparuerunt dispartitoe.linguoetanquam ignis ardenlis, edocuit Iinguarum, verum etiam distantiam pro-
sive tanquamignis fulgentis, ul intelligalur inspeclemi prietatum in unaquaque lingua juxla numerum
ignis linguas esse divisas. provinciarum, quoe hac utebaulur, in eorum fecit
Et coeperunlloqui variis linguis, prout Spiritus san- ioquelis agnosci.
clus dabat eloqui illis. Erant autem in Jérusalem ha- Et advenoe Romani. Rectius habereiur in Groeco
bitantes Judoei, viri religiosi ex omni nalione, elc. Ini Et peregrinanles Romani, id est, Judoei qui peregri-
Groeconon hahetur in hoc loco variis linguis, sedI-_ nam Romaavitam,agebant, sicul alii alibi, de quibus
aliis linguis. Dixerat namque Isaias: In aliis linguis, supra dielum est. Nam quod advenoe ibi fuerinl, qui
el labiis aliis loquar populoyhuic,et. necsic exaudient' Groecedicunlur prosèlyij, id est, hi qui ex genlibus
me, dicitDominus.Quam nimirum prôpheriam beatusi ad Judaismum, relieio gerililjtatis rilu, convénérant,
Lucas ut hac datione Spiritus implelam esse admp- sequente versu manifestatur, cum dicitur : Judoei.
neret, idem etiam verbum, quod in prophetia vidit,, quoque et ptoselyli.
in bac sacra hisioriâ ponere curavit. Sanguinem, et ignem, et vaporemfumi. De igné et
Quoniam audiebal unusquisquë linguam suam illos; fumo in proecedërili libre dietum esl : sanguinem
loquenles. Siupebanl autém onines,et mirqbanlur, di->,'. aulem non solum dominici vulneris, sëd etiam do-
cenles: Nonne ecceomnes isli qui loquunlur, Galiloei i minici sudoris dicit, quando, orante illo ante Iradi-
sunl, etc.? Scio nie repreliensum a quibusdam, quodI lionem, factus est sudor ejus sicul guttsc sanguinis,
hanc sentenliam duobus raodis posse inlelligi dixe- decurrenlis ih lerram. Quod ideo inter signa divi-
rim, vel polius qualiler intelligenda sil quoesierim. nilus gesia numéraïur, quia in consueludine naiuroe
Quibus brevïter respondeo guod omne quidquid des nequaquam inveniri probaïur humanoe,Signura est
eadem sënteniia in précèdent) meo volumine scripsi,, ergo, quia significabàt upiversum orbem sanguine
non hoc ex proprio sensu protuli, sed ex verbisi-p -, Domini esse abluendum, ut sicul aliquando laber-
sancti et irrëprehensibilis per omnia magistri, hoc: naculum sive lemplum sanguine victirnarum erat
est, Gregorii Nàziahzeni assumpsi. Et quidem constatt Domino consecratum, ita nunc per omnem mundum
quod repleli Spirilu sancto aposloli, linguis omnibus; populus fidelium illi in domum sanctam ipsius san-
loquebànlur, neque de hoculli dubilare fidelium li- guine dedicarelur, nec solum Jlierosolymis esset
cet. Sed quomodo loquerenlur merilo quoerilur,, locus orandi, verum in omni loco doriiinatjonisejus
utrum videlicet sprmo aposiolorum lanlam ha.bueritl ley'arent electi manus suas per oraiiones puras ad
-virlutem, ut"ab omnibus qui diversas linguas nove- Dominum, /.
rant, audilus oequaliïerpossit inlelligi, an vero qui- Sol converielurin tenebras. Tenebrarum nomen in
curiqué eorum loquebalur; necesse enim erat unumi Groeco singulari numéro legitur, id est, o^oror,
in conventu tanioe muliitudinis, tacenlibus coeteris,( quod Latinus inlerpres, quia singulari numéro pro-
intérim sermonem proferre doclrinoe,ipse qui loque-. ferre nequibal, necessario pluraliler tenebras posuit.
balur primo Hebroeis, Hebràice fecerii sermonem, Hoc autem ideo coromemprandum putavi, ut sciret
nêscienlibus coeteris quid diceret. Deinde Groecis, omnis quicuriqup;hoeç dp gente Anglorum legerel,
Gjoeee ignorantihus, St exspectantïbus coeteris. non sibi esse necesse propter Latinoe Ijnguoeauclo- .
1001 LIBER RETRACTATlONiS IN AC.TUSAPOSTOLORUM 1002
rilatem, tenebras in suam loquelam pluraliter pro-A quidem imminente passione dicebat, : Quia trislis
ferre ; sed polius singulariier, cum et hoc oeque esl anima mea usque ad morlem, ceépilquepavere et
possit propter Groecamnimirum auctoritalem, unde toedere(Marc. xtv). Sed contristabatur, ut verum se
in Latinam scripluram translata est. esse hominem in anima et corpore, ac veraciter
Hune definho consiiio.etpmscieniia Dei, traditum passibilem demonsiraret ; exsultavit vero anima et
per manus iniquorum affligenles inleremistis. In lingua, quia passione sua salvandum esse noverat
Groecobahet .unoverbo plus, quod lamen mulium genus humanum.
ad, causant perlinet : Et proescientiaDei traditum ac- Insuper et caro requiescet in spe. Gaudebal qui-
eipîentes. Traditus namque est a proeside,.in._po- dem, quod ab inimicis moveriac superari nequibat;
tesiatem eorum illa condilione, ut sive hune sive sed eum super hoc gaudium adhuc sibi dicit cre-
lalronem eligerent ; et illi, accepta hac optione, visse Isciitiam, quod .in carne sua, cujus nos morta
donayerunt latroni vitam, Jesum vero per manus salvavit, exemplum quoque resurrectionis esset
mililum suis tamen clamoribus ac precibus intere- proebiturus.
merunt. Quoniam non derelinquesanimam meamin inferno,
Quem Deus suscilavitsolutis doloribus,juxla quod nec dabis sanclum luumvidere corruptionem. Constat
impossibileerat teneri illum ab eo. Yidetur sensus "B quidem animam Domini non esse dereliclam apud
esse hujus sententise, quia soluli sunt, Domino ad inferos, quse, ablatis eis propter quos ibi descende-
inferos descendent, dolores poenarum, id est, lan- rat, mox ad superna rediil; constat nec carnem
gere illum minime valuerunt. Verum si Groecam ejus esse corrup'tam, quse cita resurrectione glori-
inspexerimus auctoritalem, ubi scriplum est : Quem ficata est.
Deus suscilavit lertia die, solvens pêr ipium dolores Sed quserendum quomodo ipse in alio psalmo
mortis, juxla quod non erat possibile teneri illum ab improperans impoeniientibuset conturnacibus, labo-
eo, patet profecto quia solutos per Dominum dicit rem suse passionis dicat : Quce Militas in sanguine
dolores inferni, sive mortis, hoc est, per desçen- meo, dum descendoin corruptionem (Psal. xxix) ?
sum ejus ad inferos liberalos a locis inferorum Quod ita solvitur, quia ibi se dicit descendere in
sanclos, qui, quamvis in sinu Abraham, id est, in corruptionem, cum corpus ejus afflgentium clavo-
consolatione sécréta; quietis tenebanlur, eo ipso ta- rum et lancese irruplione penetratur, quia et ipsa
men a dolore mortis sive inferni non erant- in solidi corporis transverberalio non immerito quse-
tolum liberi. Quo needum superna in coelisgaudia dam probalur dicta corruptio. Hic autem corruptio-
videre et intrare mëruerunt, donec fieret quod , nem, id est, pulrefactionem juste negat fleri, quse
diclum est per prophelam Domino : Tu quoque^in generaliter carnem vaslat humanam, sed sacrosanclo
sanguine lestamenii eduxisti vinclosluos de lacu in ejus corpori nullalenus valuit provenire.
qua nonest aqua (Zapk. ix). Si enim in lacu locorum Notas mihi fecisti vias viloe, replebismejucundilate
infernalium liberi prorsus a "dolore mortis erant cum facie lua. Hoec non solum de Domino recle
sancti, quare dicit eos vinctos, donec educerenlur intelliguntur, qui non alio duce ad superandum
in sanguine Cbrisli ? Solvil ergo per illum dolores mort/s regnum egebat, sed, accepta semel plenilu-
mortis, juxla quod impossibileerat teneri illum ab eo. dine divinoe virtulis et sapieutiae, per se morlera
Nam sicut immunis erat ipse a poleslate mortis, ila destruere, ad vitam resurgere, atque ad dexieram
erat. potens etiam quoscunque véllet a dominio patris ascendere valebat, verum eliam de eleclis
mortis eruere. ejus, qui, ipso donanle, viam veriiatis inveniunt, per
David enim dicit in eum, id est, in personam ejus : quam ad vitam quam in protoplasto perdidere re-
ProvidebamDominumcoram me semper, quoniam a deant, qui et ipsi replebuntur jucundilate cum facie
-dexlrisesl mihi, ne commovear.Exponendo Mediator Dei Patris ; quia haee est perfecla nostra beaiiludo,
Dei et liominum quid ipse fecerit, dat nobis qui cum ipsum meruerimus facie ad faciem videre,
puri ho.minessumus, consilium quo peccata viiemus. -.sicut optime inlellexit Philippus Cum ait : Domine,
Nam qui auctoris sui proesenliam jugiter oculo men- ostende nobis Palrem et suffwit(Joan. xiv). SuUicit
tis iniuelur, huilalenus hune ad delicta convertit. enim illa jucunditas faciern Domini videre, neque
Dicit eliam causant qua motus non est. Domino si- aliud amplius requiritur, quia nec erit quid amplius
quidem a dexlris opilulanle, sinistra non prsevaîent; requiratur, cum yisus fuerit ille qui est super
sed animas quem ilie cuslodil in eo lirmins persé- omnia. Et haee sunt quae in psalmo sequunlur : De--
vérât. Congrue autem sibi Dominum a dexlris esses leclalionesin dexleralua usque in finem(Psal. xv).
dicebat, qûiâ si non ille hanc parlem tenuerit, sta-- Prophelaigitur cum esset, et sciret quia jurejurando
tim eam insklians djabolus occupabit, sicut de Judat jurassel illi Deùs de fruclu lumbi
ejus sedere super
scriplum est : Et diabolus,slet a dexlris ejus (Psal. sedem ejus, providens locutus esl de resurrectione
'
cvm). Chrisli, etc. In Groecohabelur plus : De fruclu lumbi
Propter hoc delecialumest cor meum, et tëxsultamt l ejus suscilare Chrislum, et sedere super sedem ejus.
lingua mea. Propter hoc, quod ille scilicet a dexlriss Sed in eo quod sequitur : Providens loculus est de
astilit, et in cogilatîonibus suis jucundilatem et ex--, resurrecliene Ghristi ejus, quianeque derelictusest in
suliationem in lingua obonam sibi esse teslatur. Ett inferno ; in Groeco conseouenlius habetur : Quia
PATROL. XCIF. 32
1005 BEbiE VËNERMILM dpp. PARS'II. sÈCf. i. -^ EXËGÈTICÀ'GENUINÂ.- iofré
neqiiê derêiictà est àmiha ejû'sin inferno. Et sari'clûs S poïëslàlë nbWiiïibis dârë potùit. Hoc ètëfiim iiulil
Fuigenîius ad Tfasàmuiiâunï scribëns, ita jibnif : - prô'rMs' b'ô'ininiim comp|èlëïë; ëxcëpïo MëdiaW're
c Nàtriet de ëbrpôrïs ejus ëxëitàlioriè à moriùis côh- Dei é'r libtiimùm hôiùîné Jésu Curïs'îo, q'uis iîi'si
tinuô' s'ubjëcitdiceM : Nêquè èàfo'ejus'vidilcbffùpiio* infidelis dubilal? Nam' qub'nibdbëssë potiiit', ut ille
nefii. i Jukta qiîbd et p'rSp'n'ela'ïiïfunique compîéxùs non vè're Elifistus', id est, onïni piënltiidïn'ëSpirïîus
est dîfc'éns: Qùbnïàûinon derêlinqùèsanimam mëàni saiîcli ùriëtus ëssé rêcie èfëderetûrVquï dé ë'éâem.
in inferno, nec dabis sanclum luiini vidérè Corrupiio- Spiriiû potëntiàliter ijùibus véluïtdaïe probâtusëtl?
'" " . ' Ait ergb' quïà èi' DûÏÏtinûttièïtih et CIÏHiium Bëïis
nem(Pstil.xv). , .. ',
Èi'prômissïonè ^piriiùl saiicii accepta à Paire, fecii. Nu'nqû'idî)bi!îibu's'Chris'îùs'ël Deus et fiombf
effudh hune quem vos vîdèl'fsëiàtidiiis. ïii Gfoecoha- est; ùna iri dûàb'ûs iiat'urïs éxisiente pérSbnà ? îii
betiir ita : ËffMil lioc Uonum',qiiod iiunc vos vidéiis divinilatë qùideii'ï oeïërnali'tër â Pâlfô îfâïù's est, in
et aûdïlis. Et qu'idem'Jiiper' Jés!ûm, qïïéhi Cruciffxéré liu'maiiitalë
'
aûtéiiï ék teiiipoïê &b ipso Paire fâcfus
Judoeiresusciialum a'Deo, et e'sse Chrisluntf 'ëitl- est; cum èuïti:''ôpëra'Wè"Èpïntu "èânctô iii utero
cuit'; mïnë aiïiérn'Mà'iîiôrà pâalàtitii fïdena prpvô- " Yirginis incarnari disponil.
catis âuflientiùm, M Deiinîiiunc eSs'everum désignât, El DomHumïYmqmi,ëiliïï et Vhrïstum Deus fecîl,
duin eum sâncli Spirîttls danum éffudjs:se'confirmat,-î hMc iësum qiièfn crucifixïèltà Qiiïâ Jésus prbpniini
quod diviriaà(ânttînï esse potelîtiâè' sapiens' ifuîsqîié ndiïien est hdminis îlliûs quem cfuCifixere iuàéî,
cognôMi. Et pulchré" ebd'èhï véfbô ëiïuéiônis' usus sicut Aaro'ni' sive DavMprôpna sûWtnômïiia lioinl-
est; quôd s'uperiuScommémoïSiâ prôpliélâésentèiiul num • Doiïîiritîé àûtemi 'p'ote'ëfa.ti's âc niajéstafis
Dominum dixisse pra;miserat, ut ex lioc quo'qùëeï voëàÏÏuiûrifëstj' cùï niëfiio dëbeat bmhis crëafùra,
illiïd âùditbrès colligèrént, ips'ùni ésië D'omnium siibjici, de qua' ipse âisclpïïlis' pd'sï resiirrëciionejiï
Jésùm Çhrïstuni, qui et ântëqûàm cârhëfh'àss'iiuïèfèt, ap'parëii'shit : Ddtil est ïnilii chinis poïèstuèm cxlo
loqùï cbrisuésseî ih proph'etisi; qui futûïâ safcdlî' et in 1er'fà; Porrd Chrïstùs vé0e sirc "pomificalis
tem'pôrà, pWut iprsëivéllét dispô'nérèl ; qui signa el appë'lldtiodigl'ritalis est. Nènqûe^diitiliçës et feges
prôdigià in' coèlô dârët, et in térr'à ; qiiiï brimes ïïô- per Iëgënï oleo s'àiictô ûngf, et ob' ïd chrisii hùncu-
méii sûuift mvbeanles èalv6s;fàcërëti ç&lèvlqiièïpM1 pa'ri sblbtfàm, iii liguiam^riimïrÏÏm ejus' qui oîeo
prôphelicui sërmS dëlërïbilq'uasiDei FiîïùS âc Ûeiis lanîtïsè.,id eslj- Sp'ifitû sarictb prsé cbiVsoftibiissuis"
'
vërds explëiël. • a Dëo1 ùiïctu's rex n'ôbis, et sacërdos: m'àgnus flérï
Nbiïehiïn David âècènâii iii ëbilos,dicit àuiêïïï ipsèi digiiatiià est : sacerdb's, videlicèt, ut h'dstïâîibs élise
Bixii Dominiis Dtiimîio mëo, iètiè u dexlris meiê: , pàssionis'ëhïïindët âb oiniîi peccato, (il aÏÏ dexléram
J
Quidam cMicès hàbèjit,:Dicit DbfiMùs; sé'd Grs'cà Dëî pbsilùs è'tiam nûhc'inierpëlïët prô'noÊiS-; rex
exemplaria, et in lïôp libre et in Psaitëri'OiiSBéujÊ,:- autemVut,'devïëtis omnibus âïïvêrsarïis' libstris, âd
Bixii OMimhiïsïMàfiifëUiss'imeà'uiembeaïus Petrùs1 réghum nos immbrlàlë perdûèat'. .
per liùnc psalniuniëxpdiiit qùônîodosït inlëlligëndum Quïdfàciëihùs,viripatres?'In GroecpnSbéïurplus :
quod de -alib psâlmb supérïus assunïpsërat, jurasse ilônsïfâiè nobis. Quod vërTbïimin op*uséulïg eôïum
Dominum David dé" fruclu lumbi ejûé: suèçltàré' qui S.ci:ip(ùrâSsànelàs ëxpb'sûëruni, sâepiusT liuid éeii-"
Cbrîsiùm, et sëderè Éûpèf sedëiri ëjus, quia, vïde- len'iiaeafljèçtûiïriiivémmùs;'
licfct, et tac seflës rëgni non id lërrëria Jer'uïàlem, El accïpielis dôîiuhi Spiriïuëjâricii. fbbis éiîiinest'
in q'iiârégiiavit David, ëëd ad déxtéràhi ititelHgèn-dâ promissïo',éi filiiê iiesiris, dicente per p'ropliél'amDo-
eSsel m'ajeslàtis ëjûs iii cbèlisstlL'i uirâm'quë ûniûs mino : Effundam de Spiritu meosuper onîneriïcarnem,
ejùsdêmquê"^edënipttjfis;iiôsifi naturam, dé Scfï- et' pràplfëiàbuni filii véêiri, èi filioeiest'roe (Jeeln).
plùris propliëlièié è'vlâèn'tèraStrùxit : et liù'nVaiiâm, Quôïf vërb' àddidit : ,Ei oiiihibiiè qui ioiïijè suiit,
vidëlicel, quèé de friiëliï lumbi David pèr vïrgmem' quàscunqùeàdvbcâvêritD'omiiiiisD'eueribsièr, ad ïfluo!
orla est, et diViiiainpropter qcr'àtnàsceiidéiis iù -ciôè'- tési'imoiiiiinirëspicit quôd de prôphétâ ûllinïflm pb-
lum boiiio'aU dèxlèrâiri Pàtrîs assOmptusest. In liâc j) suërat, quia ùinnis guicûnqué ihvo'ëàvér'iiiioin'èà Dé-
namque veracilëf iiliùs Dà'vid, iii illa Doniintis mini, salais ëril (Ibid.). Qubd âd gëniiu'nïvocatibnem
David exslilitj propter/quod et ëohgruëntèr adjunxiî: spëéiàlitër perliiièï, quse à sôëièlaîe (iliorùm Israël
Cëriissiiiieertjô sciai omuis dbniiis îsïaêli quia et et cognaXibïîB èl niëVito longe fuerâni segrëgàtae, et
Dominum ëum ëi Chritïiim Deus feiït, Doiftiiiùm tàmêh per invbcatioliëni nôMnis bomini juxla pro-
namque illùm ëssë, prôbavit, èx vërbo DMd, qûoiî' nïi'êsiohëmprôphëtaè.a suo ërân't errore safvabdae.
ait : Dixit -DominùSDomino vièo; et ëx é'o qtfôd Qui ergô recèperunï sërmdnèm ejus, bdpïïidii sunt.
dixit propiieta-Joël : El ëiil, iii noiksiinïs diébùs, Hune locam àlià trânslàl'io juxta prbprielatem Gra;-
dicit: Doininus : effuudani dé Spirilû méà super cse vêritàîis ita hiibél : î//i quidem récipiehles îiben~
omném carnem (Joël, n), cùm hô'é ëûm vëracïtér ter vèrbuin êjiis""bàpttiaïi sunt. 'Qïià iiiiérpretalione
ipso die'perfecisse.dèclarâssët; Cliristiiinvero iilûm videlur manifeslius expressum quia non'quidam ex
essë'docuit',-verbo ejusdem David, quo éi dictùnï à eis qui âudieiânt Vérbùm Pétri, séd" omnes qui
Domine cecinit : Sédé ad extris ineis, siniul et ëx ëo ad audïëndûm^cônvénërant fiÏÏéntër hoc àiiUièutes
'
quod per pfoplïetam lôquéns Spifïtuhï sanctura b'àp'tizatisunt.
Et*»» esse Spiritum declaravitj q'ùbdque liuîic sua Doininusauiémdugëbàtqui sqîvi fièrent qùoiïiïé a*
lOftS LîliER RETRACTATIONlS IN ACTtlS APOSTOLORMM. «nfitl
idipsH»!.In Groecoita legitur : Dominas autem au- JS;pta liumauiiate venlurus est de C03I0ad juaicandura
gebat qui sqloi fièrent Ecclesioe, ac deiiide altéra, vivos et mortuos, quando omnes inîmici ejus sub-
narratio ineipit. denlur pedibusejus, elrestituenîur omnia quaj locu-
CAPUÏ ni. lus est Deus per omnes proplieias ab inilio saeculj;
In idipsum autem Petrus et Jeannesascendebant quia, cum sanclis omnibus ad aîternam vitam cum
in templumad homm orationis nonam. Quod supe- Domino intraiilibus, réprobi cum diabolo omnes
riori senteulièjla potest aptari : Cum Dominus perpétuas poenas subibuni, niiiil reslabil omnino,
quotidie praedicantibusapostolis in Ecclesiam suam quod propbeta?nobis ullra sperandum promittant,
credentes aggrëgarel, asçendebant aposloiofum eo quod ulraque pais, et boni scilicel et mali irre-
primi in templum, Deum rogaturi in idipsum, id est, vocabiietn in ullimo examine seniénliam a justo
ut Ecclesioesuaa'semper augmenta procuraret. judice percepèrint. Multumque falliiiir et fallit Ôi'ï-
Et protinus consolidaloesunt bases ejus et piaillai. genes, qui se posl hoc judicium longissinio liceï
Bases nomen Groecumest, et in ipso Graco sic lemporum distante intërvailo, ciim çaètèris peccaio-
positum, quod Latine fulluras sigriifical : quo nommé ribus, qui a sinislra judicis cumdiabolo missi fuè-
gressusejusconlirmatosiiidicat, sicut eliamLatine qui- j rint in gelierinam, îiberândum puïâl, et ad rëghuni
dam inlerpretali sunt. Sed s,cienduniest qubdgressûs B 1 coeleste péfdiicenduin, quasi hoc éis promittenio
prqprie apud GraecosBiaëny-azcvet nopia.iyoçanlur. propiiéta qui ait : Et ctaùdentur ibi in carcefem, et
Et impleti sunt stupore et exstasi. Àlià Ëditio pro post dieé mulios visïlahuntùr (liai, kxtv), cum mâiii-
exstasi, id est, excessu mentis, admiraiionein non festà sit juxià sânbs sè'nsus proplietad séiitéhlia, qua
proprie posuit; quia major admiratio solel non- hosles ac persécùtorës sanct» Ëçclësire slngùios in
nunquam menlem ad excessum deducere, et ultra dïe ëxitus sui in gëlièiinam ràpiéndos praedixit, sed
consuetum cbgilandi modum ad alliora transferre. cuncios iii die judicii ad rhodiciim iride rélaxàndbs
Deus palrum nostrorum glorificavil FÛium suum prsèvidit, dùiri, ïecëptd cbrpdrë immoriàli,^ dëniio
Jesum, quem vos quidem tradidistis, elc. In GroecoL dupiieeni in poenàm mortis praecipilëntûr aélerhai.
habetur consequenlius : Deus palrum nosiroruin Naiu et hoc prophetahi ih Iiac sènlèniia iniëndisse
glorificavilpuerum suum Jesum. Conveniebat nam- sequenlia ipsiûs vërbà declàra'ni, qui cum dïxïssël :
que utsermonem de Dominobis qui eum occifleraiit, Et post diesmulios vuiidbunïur, èonlF.niiôsiiu'jècit :
faciens doclor sapiens, primo hnnianitalis, qbaV Et ëruliescëilûha, et confûndèlursol (lbïd.), qùocîin di'é'
tradi et interfici poluit, récordaretur ; dëinde paù- judicii futuriini ndn sdlûni prbbbëtid, èèd et êvànge-
latim resurreciionis gloria ejiis patefaclà, Dëuih , lica vërbà déclarant.
qunque hune et Dei Fiïiunî ëssë declara'rët. t)ériïqde ^C ; iloysès quidiin dixil ; Qùid propltëianivûbii'siiè'ci-
pa.iilopost Âu.ctoremeum vite âppelïàt. Et in ciaù- tavii Dominus Deus vèstefde ffùtiîbusvëéiris,ïanquatiï
suïà sérhibnîs apérlius : Vobis, iiiquii, primum Deus meipsuniaudielis jùxià ômiûâ qu'à loculus fuerll »d.
suscitonsFilium suum, mi'siieum bènëdicenïemvobïs, bis, etc. Inidum hiijiis ld'ci ih Graco plus hàbël :
ûl deieanlur vestra peccatà, ht cum vënerihi ïëmpôra Moyies quidem dixil ad paires vesiros : Quia prbplië'
refrigèrii a conspeciuDomini, ïuiic vés'lrà dëleaniur lam vobissuscilavitDominus Dëùs.vèsier.Patet aùtenx
peccata., Tënipbra autem rèjrîgèrii discretidiieift virtus seiiléiilioe, quia Ddniin'u'snbster dé populo
univérsalis judicii et justoruiti rédemptibnis dicit, Israël vcrïlaleni carnis assùmpsit, appareils in simi-
de quo ipsi tribuîaliones quidem pàssi, séd spé sâlvï litudinem Moysi, ut sicut ille carriàlemIsraël caird-
facti diennt Domino in psalmo : Tràiisïvlmûs per moniis et sacris legaiibùs instruclum ac piirificaium,
igneni et âquam, il induxisii riô'sih're[rigkriiïm(Psàl. in lerram repromissionis inirdduxit, ilà et Dominus
LXV).Tune eiëniriTpiëne dëiëbunîu'r hoslra pëccalà, per graliam Evangelii spiritalem Israël de iotô orbe
cum virtute resurreciionis novîssïmâ hiimi'eà dës- congregans, ad coeleslia régna plè!'ducérei.Et sicut
trucia fuerit mors (l Cor. xv). Ih quàdani l'rànsla- illi qui legemMoysicontempséruntdeterrarepromis»
lionéîiùnc vèrsùiii.ïta propter explànàtionëhi sëiisus _ sionis sunt ab ininiicïs naiibhïbus éjecii, sic et bi qui'
'
positum învenimus :'Ul cumvënerihi tëmp'orà rëfri- floctiïnam evangeiiceégratiaé des'pëxérûnt dé coeiû
gërii, vehiàni et vobisa facié Domini. Et rêvera ïiï sanctorum per iiliores spiritds expëHantu'f. Hoc est
Graêc'oéic scriplum est, cum addifainento prbhomînîs enim quod sequittir :
iïlius : Dt cum venerhït vobïs lenipora rëfngerïï'à Ërit autem, omnis anima quiècûtiquenon audiêhi
facieDemini. p'roplieiamillum, exlerininàbiïûrâeplebe.\érvim îiotâri-
Quemoporiei côeïumqùiâernsûscïpërëusquein tenï- dum quia beatus Petrus hic non vérb'aMosaicoèséii-
pora resiitulionïs'omnium,qùcbloculus esl per os sa'n- tenlice, sed sensum lenèrë curavit. Scriplum namque
florumsuoruma soeculop'ro'plietarum.Hocest qtiodei- est ih Deàiëionomio, dïcënié Sioys'edd filids Israël :
dem DominoJes'uCliristoa DeôPâtre diclum Psalmistâ Pfophetamde genleluà,elde fratribus tiiissicuimè,sus-
leslatur : Sè'déa âëxlris meis, dàiiec ponam inïnncôs cilubit libi DominusDeiistuus, ipsùm atidies, ut peiisli
luos scabëtluinpédiiirïlûorum (Psài. cik). Assunïpl'ùs ' a DominoDéo iiiô in llcirëb (Deût: xviii). Et paùlo
namque est ih c'oèlu'm,et 'iëdét à dexîris Dèi. Iii qûa post : El ail tfbmiiiusDeus mihi, Bene omrila Ibcùti
niuiirum sede paternae majestatls sbm'pér divinitùs suiil : pjoptielam susciiàboeis de medio fralrum siio»
manét, nëque indë unquam àbïù'it, vérùin ïn-às'sum- rùmsimilem lui, et ponamverbamedin oré ëjus, lo§ùé«
 10ÔT BEB.E VENERAB1LISOPP. PARS H. SEGT. I. — EXÉGETICAGENUINA. 4008
turque adeos omniaquoeproeceperoilli.Qui aulemverba A habelur plus, El seniores IsraeLaudile. Similiter in
ejus qua;loquelurin nomine meo audire noluerit, ego sequentibus, ubi diclum est : In hoc isie astal coram
ullorexistam (Ibid.). Pro quo Petrus posuit : Exler- vobis sanus : in Groecohabetur : Coramvobis sanus,
tninabiturde plèbe, manifestius insinuans hune esse Iwdie, et in alio nullo.
modiiBidiviiioe ultionis, ut qui coeleslià mandata Vidéntèsautem Pelri conslanliam et Joannis, corn-
contemiiunt ab eleclorum sorte reddantur exlorres. perloquod hominesessent sine lilleris et idioloe,admi-
El liic ergo et mùltis aliis in locis, ubi aposloli et rabanlur. Sine'Iitteris dicitur, non quod litleras nes-
evangeiislae de Yeieii Testamento exempta posue- cirent, sed quod granimaticoe artis peritiam non
runt, perspîcuum est ëos Scripiurarum sensuni quoe- haberëiit. Nam in Groeco apertius, pro hoc verb'o,
sisse, non vèrba, nec magnopere de ordine sermo- uypi.jiii.KToi., hoc est, illitlërati, habetur, idiolaeaulem
nibusque curasse, ut inlellectui res paterel. proprie hfiperili vocaiitur. Denique in Epislola ad
Dicensad Abraham : El insémine tuo benedicenlur Corinlbios, ubi scriptum est : Et si imperitus sermo-
omnesfamilioeterroe.Ex ulroque hoc lestimbnio et ne, sed non scicnlia(H Cor. xi), pro imperiloin Groeco
illo videlicel quod ad Moysen,et illo quod ad Abra- liïiùrn; habetur.
ham a Domino promulgatum est, et s.everiias ejus Quia omnes clarificabanl, id quod faclum fuerat.
et bonitas declaratur : bonitas quidem in eis qui, " Melius habelur in Groeco: Omnesenim glorificabant
accepta fîde Ghrisii,beiiedici merentur ab illo; seve- Deum, in eo quod faclum fuerat. Et quod in nos-
riias vero in Hlis qui meritb sui conlemptusëtinobe- tris Codicibus addiium est, In eo quod acciderat,
dientioede plèbe benedictorum exlerminanlur, id in Groeco non habelur. Et quidem glorificabant
est, extra terminqs oelernse bealiludinis ejiciuniur. et clarificabant ex uno, Groeco,quod est È56?«Ç»V ,
. lia autem diclum est : In semine tuo benedicenlur soient indifferenter in Lalimim transferre, sed
omnes familial tërroe,quomodo in Evangelio dictum dislat inter clarilicari faclum , el Deum in facto
est : Erat lux vera quoe illuminai omnem-hominem clarificari, sive glorificari. Clarificari namque facta
venientemiii mundum (Joan. i). Non enim vel omnes sive dicta aliqua, esl in nolitiam hoec plurimoruni
familioeterras Jbenedicuntur in Cliristo, vel omnis lama vulganle deiërri, quod eliam de humanisrébus
homo veniens in mundum iiluminalur a Cliristo,cum mirifice gestis fieri potest ; Deum autem clarilicari,
plures mùllo sint quse in tenebris et maledictione, sive glorificari, in faetis hominuin, propriurn est
qua nali sunt, primas transgressionis vitam transi- chrislianoe pietatis et humiliiatis, proecipiente ipso
gentes, vel eliam pejora addentes, in oetérnum dam- ac dicenle : Videanl opéra veslra bona, et glorificent
nenlur. Sed intelligendum quod in semine Abralioe,f, Païrem veslrumqui in ceslisesl (Matlh. v).
hocest, inChrisiobeiiedicantur omnes familioeterra, Quare fremuerunt génies, et popuïi meditalisunl
quoeeunquebenedieendoesunt; ejusque gralia iilu- inania? Non quasi nescius interrogat prophela, sed
minetur omnis homo, quicunque ad sortem sanclo- vesaniam mirando impiorum corripit eos qui adver-
rum, quoeest inluce, pertinëUnec sil aliud nomensub sus DominumSalvatorem,jiïhil'ab eo loesi,imo mullis
coelàdalum hominibusin quooporleat nos salvos fieri beneficiis adjuti, consurrexerunf. Génies autem pro-
Act. iv). Quamvis et ita recte possit intelligi, nullam pter milites Romanorum, populos propter Judaeos
esse cognationein, sive faniiliam lerrae, in qua non posuit. Unde apte génies fremuisse, populi autem
aliqui benediciiohem supernae hoereditâtis acci- meditali esse inania adversus Deum dicuntur. Ju-
piant : ex illis dico familtis, sive cognationibus doeorumnamque proceres sedula meditaiione, quo-
sepluaginla et dtiobus, in quas post diluviuinin con- modo Dominummorti iraderent, tractabant ; milites
slrùclione turris divisum esse genus huùianum legi- veronihil ei intulisse, nihil insidiarum leiendisse
mus. Benedicenlur ergo in semine Abrahoe,vidélicet reperiunlur, sed tanlum in contumeliam et morlem
Médiatore Dei et hominum homine Jesu Christo, ejus imperiis obtempérasse proesidis. Unde et# fre-
omnes elecli, non solum qui post Incarnationem ejus mere dicli sunt, imperito scilicet motu alque incon-
in eum crediderunt, verum eliam hi qui Incarnalio- D dilo agitaii; et quia freniiius proprie ferarum est,
nis ejus lempora nascendo in carne proecesserunt. merito fremere dicli sunt qui, ralione poslposila,
Omnibusnamque idem homoDeusadcoelosascendehs, belluino furore succensi sunt. Quod autem populi
januas regni coeleslis aperuil, omnibus in die judicii inania meditali esse perhibentur, respicil ad hoc
dicturus est ; Venue, benedictiPairis mei, percipite quod in proecedentepsalmo de bealo viro dicitur :
regnum(Matlh. xxv). Sed in lege Dominivolunlasejus, el in legeejus medi-
CAPUT IV. tabitur die ac nocté (Psal. i). Sicut eniin bealusest
Supervenerunlsacerdoleset magislralustempli. Ma- qui in meditaiione divinoe legïs suum lempns omne
gistralus numéro singulari legenduni est, quod ex transigit, ita perpètuis est miseriis jure depulandus
Grasco. facillime claret, ubi o-Tpamyoçsingulariter ille populus, qui non solum a mëdilanda Dei lege se
scriptum est : pro quo Latine in quibusdam Codi- superbiens avertit, sed et conira ipsum legis aucio-
cibus proeposilumtempli , in aliis rectius proetorem rem Deum ac Dominum suum crebra sese medita-
templi scriplum invenimus. Nam Groeceproeioror/>«- iione insanus exercuit.
Tiîyôf,magistràtus aulem sive princeps v.pxuv dicitur. Astiterunlreges tente, el principes convenerunlin
Dixil ad cos: Principes populiel seniores.In Grçtco Miumadversus Dominumet adversits Christum ejui.
{ .. ••- -
«000 LIBER RETRACTATIONI5 IN ACTUS APOSTOLORUM. 1010
Principes Judoeorum, et ipsum Pilatum dicit; reges A j clos Dei famulos xaivoSkaç Groece, id est, com-
autem plurali numéro propter Herodem telrarcham muniter vivenies, el -MivôGtahabilacula eorum
ponit, sicut sequenlia apostolorum verba leslanlur. esse voeala ; fîi«-j namque lingua eorum vitâm
Quamvis possit recte plurali regum appellalione de- constat appellaiï, non eam vitani quoe morli con-»
signari ipse Herodes leirarclia, qui in nece Doniini traria esl ; sed illam dumquoerimus,qua' quisconvêr-
consehsum proebuit Pilato, et ille ejusdem nominis saiione vitam ducat, in militia, an iii agricullura,an in
et inalilioe,qui in persequendo Dominum mox natum arte qualibet honesla, vel turpi, monachus sit, an
pueros necavit;in Belhlehem. Qui etsi non eodem lem- laicus, an clericus. Coeterum,vila qua a morluss
pore, eodem lamen odio ac nequilia mentis, cumprinci- discernimur Ç«ïjnuncupatùr a Groecis. Qui ergo ila
pibus JudoeorumadversusDominumastiterunlel conve- vivunt ut sint eis omnia communia in Domino,rëcle
nerunl in uhum. Notandum autem quod horum composilo ex duobus»uno,nomme, y.oivoëÎTai vocan-
versuum lalis est concalenatio, ut et prior de se- tur. Quoenimirum vila lanio coeteris soeculi hnjus
cundo accipiat clausulam, qua dicitur adversus Domi- conversaiionibus felicior est, quanto slatum futuri
num el adversusChristum ejus, el secundus de primo soeculieliam in proesenli imilatur, ubi sunt omnia
accipiat adverbium quare, ut sit plena ulrîusque po- omnibus communia bona beatis, cernenlibus ejus
siiio : Quare freniaerunt génies, et populi meditali B gloriam, a quo omnia bona sunt ; et quia ibi somma
tunt inania adversus Dominum el adversus Christum pacis et seeuritatis gralia régnai, reeie civilas in
ejus ? Quare astilerunl reges terroe,el principes conve- qua hujus vilae typus proecessitJérusalem, id est
neruntin unum , adversusDominumet adversusChri- Visio pacis, dicta est. Unde nolanda rerum simul lo-
stum ejus ? Reges autem terroedicit ad dislinctionem corumque distnnlia, siquidem in opère superbioe
eorum quilius in terra peregrinanlibus regnuhi ser- lurris, lingua et mens humàni generis cum esset
valur in coelis. una, merim iniquitalis discissa est, ita ut cum om-
In eo quod manum tuant exlendas, sanitates el si- nibus ibi linguis loquerenlur homines, nenio lamen
gna el prodigia fieri per nomensancli Filii lui Jesu. In proximi sui voluntatem aul verba cognoseerei. Porro
Groecohabelur, Per nomen sancli Pueri lui Jesu : in Jérusalem eoedenisunt lingûoemcrilo humilitatis
quod magis apostolorum votis congruere videtur, uniioe, unaque omnibus lingua, eadem erat volunlas
qui per omnia satage'bant ut homo quem crucifixe- et anima. Quod nimirum usque hodie loto orbe ge-
f unt Judoei,clarescentibus per nomen ejus miraculo- rilur, dum electi in muliifaria divisione loquelarum,
rum signls, in coelumassuhiptus, et Dei esse Filius uno ac non diviso corde el intenlione,Domino famu-
innotesceret. lanlur ; at vero reprobi ila omnes diabolo deserviunt,
El loquebânlurverbumDei cum fiducia. In Groeco** ut eadem servilus même et pugnaci plerumque inter
habelur addilum : Omnivolenii credere. Sed et in se studio et ceriamine geratur, propier quoe eorum
sequenli leclione, cum dictum esset : Multiludinis civitas recte Babylon, id est, confusio nominatur.
aulem credentiumerat cor unum el anima una, et hic Joseph aulem qui cognominalus esl Barnabas ab
In Graecis exemptaiibus, quod nosiri Codices non apostolis, quod est inlerprelalum filius consolationis,
habent, adjuncltim est : Et non erat separalio in eis lévites Cyprins génère, cum haberet agrum vendidit
«/la. Acdeinde, quod et in nostris Côdiçibus conti- illum, etc. Mirum quomodo hune Barriabam, qui
nelur subillatum : Nec quisquamillorum quoeposside- postea cum Paulo gemium esl ordinatus aposloïus,
bantaliquidsuumessedicebanl.Quamsententiam eliam ' ac posl longum ejus conlubernium dënuo Cyprum,
bealus Cypriamis in libro Teslimoiiiorum tertio sic unde ortus fuerat, proedicaturusrediit, Eusebius, in
posuit, dicens: « Turba autem eorum qui crediderunt Hisioria ecclesiaslica, de numéro esse sepluaginla
animauna ac menleagebalur ; nec erat inter illosulluni discipulorum Domini Salvatoris arbitratur, cum ma-
discrimen, nec quisquamsuum judicabat ex bonis quoe nifeste scribat beatus LuCas eum post ascensionem
eis erant. » Convenu autem hic locus el aptissima '" Domini ad discipulatum apostolorum venisse ; nisi
rationeconcinit ei quodsupra diclum est, quia qui Spi- forte putanduin est eum prius ita discipulatum Clirisli
rilum sanclum acceperunl in die sancioPënieeostes, secutum, ut needum reniintiaveril omnibus quoe
cum omnes Galiloeiessenl,cunctorum qui dediversis possidebat. Quod uirum evangelicoedoctrinoeconve-
mundi partibus aderant et Judoeorum et proselylo- nerit, cuivis facillime patet.
rum linguis loquebânlur. Illic etenim per adunatio- CAPUT V.
• nem linguarum discrepanlium pulcherrimo proesagio Exsurgens aulem princeps sacerdolum, et omnesqui
designabalùr, quod sancta Ecclesia per donuin cum illo erant, etc. Hoeclectio in Groeco ita incipii,
ejusdem Spiritus in diversis per orbem nalionibus respiciens ad priora : El videnshoec,exsurgens prin-
et linguis unum esset cor et animam habitura.' Non ceps sacerdolum.
enim omnium credentium est linguis Ioqni omnibus, Ut audierunt aulem lias sermones magislralus tem-
sed diversarum adunatib linguarum in fide Clirisli pli, et principessacerdolum,ambiebanl de illis quid-
indicio fuit, quia Dominus unus, una fides, unum ba- nam fierel. Et hic magislralus singulari numéro le-
-plisma,ùnus Deus el Pater omnium(Ephes. iv). gendum, sicut eliam in sequentibus ubi dicitur :
Sed erant illis omniacommunia. Latine communia Tune abiil magislralusin templumcum minislris.Groe-
Groecedictinlur xnva, a quo nomine consial perfe- cum namque exemplar utroque in loco singuiariter
ÎOil BEDJE YENERABILIS OPP. PARS II. SECT. I. — EXECETICA GENUINA. 1052
çipaTriyoç,id est. yroetor,.babet. Verum sciendum .A in Groecohic plus habelur : Nequems, nequeprinci-
quod hic locus plus habel in Groeco, ila enim scri- pes resiri.
ptum est : Ut qûdieruni autem verba hoec sacerdoles Ne forte elDeorepùgnare invenigmini.Pro eo quod
M magislralus templi, et principes sacerdolum, mira- nos^ha.beniu§Deo repugngrç, vel, sicut quidam in-
)qnltir, et ambigebanlde illis, guidnam mit hoc esse? jerprela.ti sunt, Deo répugnantes,, ip Groeçpunum
Et.jnlerrogavït^os princepssacerdotumdicens: Proe- iipnien est pp,|jtum, f.so^a^qi. Qu.qdidep cpmmemo-
pipjpndeproeçepjmusvobis,etc. Çonsequeniiushabetur . randum pu(ayi, jit çum in iiislpr|is feoft^oçaut
in Çroeço: Notîne proeçipiendo proeçepimustio&js? Sfop.^Jav j.nvenimus, yirtuiejn ppipipis ceriius .sçjre
ita •-,-.
•Namque logui magis interroganii.convenit. .ppssimus,
Prédire opprtel Deo magis quam hominibus. Inter- :'!'
."".' "\ ".' ÇAPqTVL, .
rogatiye Legiturin Groeco: ObedireoportelDeo magis, JJos statuerunl anteçpjispecluni apostolorum, et
an, heminibus.' et apte siuitam ac '(emerarja'mppn- pwilesjmppsiizrunl fis manus. Non iUi qui eo§ sla-
ti.ficis inlerrqgaiionem Apbsto)i fixa ac prudenli re- tperunî', sed apqsjoli, inippsuerjint e)s ipanus. Ete-
spqnsiqne refutàrunt. nim cQmmunjsquidem dispen^atio exigebat ut mini-
Deus pgtrtxmneslrorum suscilavitJesum. In Groeco slri prp yiduis yiri eligerentur ; y.erum ubi inventi
habet Puerum suum Jesum,. juxta illiid Psalmisloe::,? sunt qui Qigni ad hçip.mïnjslerium es§e viderenlur ,
Dq pptesiaiem piierq tuo ;[salvum fac filium qnciUoe Ci^scentegradatini, utèpjej,proyjdenliacpn
fuoe(Psal. Lxxxvj.. taris, .placuilepsdemleçlqres ipsQsaljaris^qupquesàcri
El nos lestes skmus horntn v'crbomm, et Spirflus ; ac doraïiîici sanguinis,; sicut et refeçiiqnis mensoeque
sançlus gu'em dédit Deus omnibus obedienlibussibi. ^çommunis muliiludhns credentium minislros pfdi-
Np's§umus:testes, quia floriapi resurrepiionis ejus narj : quod probaluin est -verbpqup diçtum est : Et
yïdimus, quia asçendentem in cpelpsoçulis prosecuti oranles imposueruni eis manus. Hoc eleiiim propriura
sumus. .est epruni qui de çpnimpni fidelium nuniero ad sa-
Testa est et Spijilus sanctii.syquia ut magnalia Dëi crosancti aitaris prpmpyenlur officiuni.
vobis licel rçsullanlibus invincibilitcrproedicemus,ipse , Stepjiaifjfs.ttvtempjeriuqgralia et fpyliludinefgciébat
nos sua proeseriftqr'oVpravjt,ipse in nobis loquens hoec prpdjgia.et signa magna [$ populo, In (jroecohabpiur
quoqiië veybafprmdyil. Et hoc est quod eis Dominus . addiluni In komipe•Oçin^ n0n Jesy Clirisli,Sçrjpsi
promisit dicens : Cum aulèm venerilPa'raclcius, quem aulem in proeeedenlj fibrp Steplianiim, jnfgrpr.ejari
ego miitamvobis a Paire, 'S.pirilum'veritaiïs-, qui a çpropalpm,pec longe esta verp quod sçripsi. Yerura
Paire pxôcedil, ille teslinipniumperhibebit de nie, el -, solerlius ediscens, invenï non coronai(ipi Groeçe,sed
vos teslimonium perliibebiiis( Joan. xv) ,'id est, ilje corpnam signjficare Stephanum. Est enim hoc nomen
vos inspiràndp ut Ionuamini, vos autem foras lesti- generis ma'sci'linjapud eos, ideoque yirp c'onyei)iens;
moniun| ioquëndo, "perhibebitis de me. corquaium aujeni crefaiiytpopov appellari, quasi, coro-
$ufgens aulemquidamin çonçilioPhgrisoeu^nomine nahi ferenteih. Deiiique ih psàfmo ubi canimus :
Çgmqjiel, legis doçlor , etc. De hoc Gamajiele.el in Benediçescorpnam pnhï benignitalis luoe(Psal, LXIV),
iibrq sancti CÎemenlis jegimus, quia discipujus apo- versus ille apud Graîçps ita incipïl tyï.oymuç rôv-
stolprun] qçcultg fuerit, sed eorum çonsilio. inter o-KfKvoy. Gujus mysteriùm nominis puloliré exppriens
Judoeosad ipiiigandum eorqm furprem , ub'i néces- Eosebiùs: i'Staiim, inq.uit, pqsi ordinationem suam
sitas jngrupret, sjl maner.é proeeeptifs; sed hoc ita iajîidatus ab bis qui et Dominum ocçidèrunt, per
esse yeraciler geslutn eertissjme hqdie per res'ela- quod et nomiiiis sui Step'hano corona dalur a Chri-
tionem reliquiarum healissimj prpjpmarjyris Ste» stq. j Voçatur autem cprpna apud Groeeos eliam
phapi cunçlis laie .GlirjstiEçclesjoeinnpj,ui|, quoeper neutro génère o-rfftfià. Qupd ided çommemorandum
eum.dejnvirum divina disppsjtipiie facta est. Appa- putavi, quia soepeLatinis etiam libris nomen hoc in-
ruit iiamqpe |n yisjpne sapçlp J)ei fajnulp e,t presby- dituni reperimus.
tère J-.ucianq, ut iden) Lueianus presbylgr ppstmo- ]Q Surrexerunt aulém quidam de synagogà,quoeappel»
dum omnibus Ecplesifssçripsil ; jet ubi sanctus Sie- lalur libertinqrum et Çyienensiuni, etc. Et in ipso
plianus esset tumulatus, simul et Nicqdeni.us, qui Groeconpmeh jibertinorùni. scriptum est. Dicuntur
Dominum cum Joseph sepeliyit, neçnqn et. ipse Ga- autem iibertïni ijlii liberlorum , hoc est, eorum"qui
maliel cum'filïo sup Abibani, suavissîma oslensione ppsl seryilulpm manpniissi ac jjbertate donaii sunt.
perdocûit. Con.sja);jergp..quia de seryiji erant siirpe procréaii,
JR.oslhune exslilit Judas Gqliloeusin diebus prpfes- qui primi adyprsus fidem Cliristi rebellàrunt ; qui
sionif In Groeçphabelur, in diebus àwoyjsKyjjf , hoc eisi èmançipati sunl aflopiinis hpminjbus, servi ta-
esl, in diebus conscriptionis censûs , quomodo eliam men esse pecça.linequaquani des.tiiernnt. In quorum
in historia ecclesiasiica Latine interprelatum ba- persona decenter figuraji sunt nequissimi jS.deiet
bemus. . loîius sahctitatis persecujpres hoerelici, de quibus
Et nunc itaque dico vobis: piscedile ab hominibus ail Pelrus : Supprbia.enim yqnilalis loquenles, pelli-
islis, et sinileillos; In Groeco plus h.abetur : Non ciunl'in dësideriiscarnis luxurioeeos quipaululum effu'
cqjnqujnantei\inanus vêtiras, , giunt, qui in errore conversqnlur, libertalem illis pro-
Si vero ex Dée est, non poteritis d'issolvereeos. Et millenles, çumipsi servi sinl corruplionis(II Peir: H).
.1013 LIBER RETRàCTIONIS IN ACTUS APOSTOLORUM. .:'.;./ ÎOU
C.nî njniiriim servitiili contraria est liberlas Spiritus,. prpphpiarum- Militia .cpeliautem •aliqûando,quidem
: in lpco
quanv habebant Berppnses , jn gppru.m,laude proedi- . angelorflm çxerpîjus appeîlatjjr ihoc lamen
eanjjb.us Paulo etSila djpitur : jffj qulein ergnfjiqbi- vid.ejpr ppnsequpptips , quia milifjam cosli sidéra
liores eorum gui suniThessqlonicoe, quisusçeptmnt ^djxfirïf.,cum prpliniis .addii tesiifiionium ppophetoe,
iserbymcum.qmnj qvidjtqle , guqlidie scrutantes Sçri- ,in.qup sidus DeisuLprp Beo.; tabernacuium iMoloch,
\Hurqs. _ . . -. .^. -..i .pro tabëfna.culp Dpi veri suscepisse cparg.uuntur
Et.non poterpnl rçsjstere sapienlioe,.e.l,Spirifui sqn- Dyrp ceryiceel incir.ciimoisicordibus et uuribus,vos
çlo qufrfpqueb.at^r.Irr Groeco ,hahejiir plus ; El non semper.SpirituLsaijcto resliiislis; Ostehdit-eis circum-
pojeranl resisjeçe sapienlioe,quoezrqlin eo, eiSpkitui içisiQnemproepulii, de :q«a conlra graliam Evangelii
sanclo qui loquebalur: propter quod rcdqrguerenluï. ab gloriabanlur pibii vaiere ad salutëm j qui cogilajio-
eo cum.pmni f}duciq.Çuin ergo MU passent cpniradi- nem et audilum liabere prpbabanlur immundum. Et
çere verjiat.j/
" tunc.submiseninlviras qui diçergnt, pic simyl boec loipendo quosi inlerprelans 'exponit eis
'" . ".'. GAPWTT11- "-'. "' quid gignificaverit Angelusicum'Moysi iii igné flam-
Dixil euteni princepssqçerololjurq. In Groecoadditum jpoe rubi àpparuit, ita,ut r,ubu§ arderet nec-combu-
est Stephqno , ac .iëindesubjppçipin : Si \\oecila.se refelur. Ignis namque Spiritum' sanctum désignât ;
habent. . . '.., Irubus , quod est geniis quoddpm spinarum , peccaia
Qui ait: .Viri fffllTPs,«;patres, qu4ile:.Deus glorioe illips populi flgurate denunliabat. Apparuit ergo
appariùt palri nqslrp Abraham, Quia beatus Stephanus I^loysi Dpniinus in fubp ignem habente, sed non
jnsipiplabatur dj,xissppr,ba blasplieniioein Mpysen,et çpmbus.ia, wt indiparet q,upd ipse quidem cum illu-
Deum., jp ipsp.iniljp siij £er,mpn.isyigijanljsgjiipjs, il— stra tipne alque ardore sancti Spiritus ad erudiendum
lorum ealumiijoepcpurrit (jicens,' jpsum Rgum, qui popultinavenir.el, pps ianîen p.epcaia ejusdem .populi
loquebalur,palribus et prophetis , Deum essç înajp- esseiçonsumptumis, quin potiusejus piis beneficiisille
gtalis et glprjoe, Qjii etiam ubi gd lipysi iisque tem- densissimis suoe nequilioespjneiis semper obsisteret.
pera, lqqpendp pprvenjt, .ipsuin quijje.mdignjs la.u- Ecce video çoelosapertos, QwA Latine dicimus ui-
dibus extulit j sed jl.los rebplles, ejusque yerbjs sem- deo3 Groecedicilur fcmp.û, a qnorïerbo derivalum
per inj)bedienJeS:exslilis.se,prpbayj.J:. Sed nniandum, est nompn thepricoe, id,,est- contemplativoe vitoe. Pet
quanta Utafiir arte {pquend.i; sic etpnim ad suos per- quani nonnul)i pleplprum, in bac adhue vita retenti,
çecutprgs cçepit Ipquj, quasi limerel e.os;: Viri fra-' mundatp diiigenlius ocuio cordiSj fuluroevitoegaudia
[ires ej paires, audile. Qujd lenius., quid c)empnl|us sgeculari divipilus^subliniali, meruerunt ,• quoniodo
çonpiliabat audj}prem, quam ut epmmeridarel Sa)va-, in proesenii sanctus Stephanus , quompdo Paulus,
lorem ? Blande ccepït, ul diu audirelur. El quia hic ï quandoad lertium coelpmraplus est, et multi alii alias.
fuerat acpusa(,us,quod verba djxerïl contra Deum et Unde eliani DeusGroece@?hçvocaj,uj',eoquod univer-
jegem , sicut verum se Deum proedicare principip ss yideajt, pmniaque nuda et aperla sint-oculis ejus.
monstrayii concipnis , ita quoque legïslatioiiem ijlis Domine, ne statuas Mis'hoc peccalttm.-.El cum hoc
exposuil, ut ejus legis esset proedicàtor, ciijds àccu- dixisset, g^grmieit.'PulcbrediciiroMormiuii, et non
sabattir esse vastatpr. Veruni in processu sermonis dixil Mortuûs est. Obtulit enim sacriflciuni dilectio-
cum grrores eorum et npvps redargqerp.t.el yejteres, nis, et pbdflrmivit in spe resurreelionis.
manijesijssinie guajnfjaeauclprija|js animuin Jiaber.ef, CAPUT.VIII.
qua||.lpi a limorp inimici libéra esset sua anima Façlq est aulem initia die perseculiomagna in Ec-
perdoçuit. , . ... çlesia , quoeerat'4lerosolymisy el omnes dispersi erant
Et posili sunt in sepulcro, quod émit Abraham pre.iip per regiones Judoeaiel Samarioe proeler apostotos. Si
argenli. In Groeçphabglur. Pqler. poster Abraham, dispersa Ecçlesia aposlpli.remanserunl in Jérusalem,
flugd îpsum beatps g|.ep)iagus pviçjitqribus;lijandien- ut Lucas ait, constat quia mendaciuni scripsil Ille
dp, u.i'diuljus ap lijîentjus apdirelur a'djecit. r. qui ex persoiia Melitonis episcop'iAsioelibrum expo-
Cumqppjppjnguarel aplemtempus.remissionis,quarn nens de obitu beatoe Genitricis' Dei, dicit-quod se-
cpjifessuferal DeusAbralig, Meliiisjiabetur in Groeco: ' cundpposlascensionem Dominianno aposloli fuerint
Quant pQjJicityserat Deus Abrqlioe,. opines tolo prbe.a4 proedicandum in suam quisque
Et qççcdenleillo ul cqnsiderqrel, faclaestvox D.ç- prpyinciam. divisj : qui universi, appropinquanle
mini ; Ego Deus gafruni tuo,ri{n\.i\\ Groepo'la scri- obitu beatoe Marioe; de lpeis in quibus proedicabaiit
plum est : Factqgsl yp.xdp çoelpdicens a$ §um : Egp yerbuip ppi, elevali in nubibus rapti -snnt Jerosoly-
siim Deiis fialrum tuçruni, çQke cfilççfmenta,de pçdi- jnam, aç deppsili anle pstiuni domus efus, inter quos
bus luis. Lpçu$ enim in quo siqs \çrra sanf{q est, Hic etiam P.aulus, pupprex pers.ecnlqread (idem Giiristi
lpçus juxts iiiprajenj sgnsum hgç admpppt, ul stanles cpnyersus, qui.assumpiqs est cum Barnaba in m.ini-
in Ecçlesia, qijoe.mprito )erra sancta yopatur, mprr steriun) genlium : quoe scriplura etiam specialiler de
luis operibps renup.tiemus. Jpaniië appsiolp rpfert, quod eo tempore Ephesi proe-
Et trgdidil eossgryire ntHtfioeçoeli, tiçyt sçxiptum diçayerit : qqoeçuncte verb.is beati Lucoeaperle con-
esl in UbrQgrophelarum, Nume.rosingulari dicjt quia tradiçup}, quibps narrât apostolds, coeleris lidelibus
diiodeçim p'rophetarum unus apud Hebroepsliber est, a Jerosplymis prppiilsis, remansissp ib|d.ei|i, et proe-
et non libri duodecim, juxla numerum eorunidëm dicasse per omnia, donec Ecçlesia per loiain Ju?
 •iOlS MIDJE VENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. 1016
doeam et Samariam et Galiloeam pacem liaberet^,A nus, et de quibus Dominus in parabolà Evangelii :
Quod in uno anno perfici non poluisse nulli dubium Semenautem bonum, hi sunt filii regni (Matlh. xm).
: est. Qui etiam manifeste insinuât Paulum non se- Disseminatumest ergo hoc semen pér regiones ut
. cundo post aseensionémDomini anno, sed Iongopost messis fidei, quoein JerPsolymis coepiaest, primo
L tempore in minislerium genlium cum Barnaba ordi- Judoeamet Samariàni, deinde lotum orbem implerët.
; nalum. Absil aulem ut credamus bealum Joannem Denique de eisdem dispersis sive polius disseminaiis
j apostolum, cui Dominus in cruce matrem suam vir- in sequentibus lëgimus qiiia non solum ïudoeis, sed
| gînem virgini commendavil, post unum annum re- et Groeëisloquebânlur verbum, nascentisque in An-
eessisse, et ëani reliquisse solam, ac lanio lempore tiochia Ecclesioe per hos nobilissima sunt funda-
dejeclam, ut etiam corpus suumdefuncloe timeret nienta posita.
ab hoslibus esse comburendum ; eumque, post- Philippus aulem descendrai in civilatem Samarioe,
quam raplus esl in nubibus, ad se redisse velul obli- et proedicabatillis Christum.Et hic ex numéro disse-
tum sive incuriosum sui, sollicita precaretur dicens : minalorum erat, qui primùs SamarioeChrislum proe-
« Rogo le, fili Joannes, utmemor sis verbi magistrilui dicabat , coeplumqueper diaconum , quod ait apo-
Domini mei Jesu Clirisli, qui me conimendavit tibi. . stolis Christus : El erilis mihi lestes in Jérusalem, el
Ecce ënim vocala ingrediar viam universoelerroe.Au-; m omniJudoeaet Samaria (Ad. i).
divi aulem consilia Judoeorumdicenlium :Exspecte- Vir autem quidam, qui anle fuerat in civitalemayus
mus diem quando moriatur quoeponavitJesum Naza- seducensgenlemSamarioe.Pro eo 4uod esl seducens,
rennm, el corpus ejus comburamus; nunc ergo, flli, in Groeco scriptum est ÊÇIOTÛV , quod significat in
curam habeto exsequiarum mearum. > Hoecideocom- exstasin,id est, mentis excessum, sive sluporem el
memorare curavi, quia nonnullos novi proefalovolu- admiralionem, conveflënsi per oslenta videlicet proe-
mini contra auctoritalem beati Lucoeincaula lemeri- Sligiorum suorum.
tate assensum proebere. Cuiauscultaba.nlomnesa minimousquead maximum,
Curaveruntautem viri limorali Slephamim, et fece- dicenles: Hiceslvirlus Dei. Hic, non adverbium loci,
runt planctummagnum super illum. Hujus planclus sed pronomenesl. Quasidicéreiur : Isle est virlusDei.
cl interfeclioiiis heali Stephani bene meniinit liber Pecunia tualecum sit in perditione. Reclius scri-.
revelaiionis reliquiarum ejus , cujus et supra men- biliir, tu perditionem, juxla auclorilalem Groecam,
tionein feciniiis, in qua referlur Gamaliël dixisse in quam in perditione. Neque enim in ea perditione,
visionë inter alia Luciano presbytero : t Ego sum qua homo nefarius erat damnandus , pecunia ejus
Gamaliël, qui Paulum Clirisli aposlolumnulrivi, et /5~simulerai Cumillo fulura, sed pecunia quam pro
Iegem docui in Jérusalem. Hic niecum in Oricniali sacrilego niercalu offerehataposlolis, secum retinere,
parle monumenti jacet ;-ipse est dominus meus Ste- illis accipere noleniibus, jussus est, et hoc in perdi-
phanus, qui lapidalus est a Judoeisel principibus sa- tionem sui, ut hujus nimiruin causa pecunioe,quàm
cerdolum in Jérusalem pro fide Clirisli foras poilam obinjustam ehiplionem cohgregaverat,poenasluerel
quoeest ad Aquilonem, quoeducit ad Cedar; ubi die oeternas.
ac noclejacuil projectus, ulsepulturaeinondaretur, CAPUT IX.
secundum mandatumlmpiorum principuiïi, ut a feris Ecce enim oral, el videl virum Aiianiamnomine in-
consumerelur corpus ejus.'Ex Dei autem voluntate troeunlem el imponeniemsibi manus. In Groecoha-
non letigit eum urius ex bis, non fera, non avis, non betur ila : Et viditin visu virum, hoe esl, èvipiip.vTi,
canis. Ego Gamaliël compaliens Christi ministerio, quod nomen el Juvencus presbyler in evangelico
el fëstinans habere mercedem et partem cum sancto carminé posuit dicens Î
viro fidei, misi per noctem quanios noveram religio- Horamatishujusceexpertesredditecunctos.
sos, et in Cliristo Jesu credentes, habitantes in Jé- Apparel ergo quia per triduum illud, quo coecalus
rusalem in"medio Judoeorum: el honatus sum eos, futuram lucis gratiam exspectabal, nequaquam olio-
et necessaria subslantioeministravi, ac persuasi illis jr»'sus torpebat, sed divina polius illustratione subli-
occulte ire , ut portarent ejus corpus meo vehiculo malus arcana ccelesliarimabatur ; estque, ni fallor,
in villam meam, hoc esl, in Caphar Gamalan ( quod credibile, quod eo tempore myslerium evangelicoe
inlerpretalur, villa Gamatielis),viginla millia habens dispensaiionis edoctus fuerit, de quo ipse glorialur
a civilaie ; el ib'rfeçi illi planctum fieridiebus qua- ad Galalas dicens -.Neque enimego ab homine,accepi
draginta quinque , el ponïeum in nieo monumento illud, neque didici, sed per revelationemJesu Clirisli
novo in Orientali theca, et proecepi eis quoecunque (Galal. i). Et paulo post : Ciml autem placuit ei qui
necessaria erant, pro'ejus planclu ex meo dari. » me segrcgavïtde utero matris nieoe, et vocavitin gra-
Jgilur qui dispersierant, perlransibantevangelizun- tiam suam, ut rëvelaret Filium suum in me, ut evan-
les verbum Bei.Vto dispersi, in Groecohabelur dis- gelizareniillum in gehlibus,continuanon acquievicarni
seminati, id est, disparenles a. Nam ipsi erant de el sanguini, nequeveniJerosolymam,etc. (Ibid.). Sed
quibus dixil Isaias : Omnes qui viderint eos , cogno- el hujus libëlli lextus quo subditur : Fuit autem cum
tcent illos-,quia isti suntfseméncui benedixit Domi- discipulisqui erant Damasci per dies aliquot, el eon-
0 Forte scribendum diasparenles, -uod in exemplariLGroecolegitur'StKo-irKfsyrer, sonalque Latine dissemi-
1017 LIBER RETRACTATIONS IN ACTUS APOSTOLORUM. Ï01?
linuo in synagogisproedkabal eis Jesum, quoniam hic A tabat se jungere discipulis, et omnes limebanl eum,
est Filius Dei(Act. îx), nequaquam eum ab hominibus non credentes quia esset discipulus , donec Barnaba
aliquid didicisse asseverat.sed tanlum post baptisma narrante didicerunt. Cum ergo constet quod Paulus
Eiaiim docloris eximii minislerium suscepisse confir- post annos 1res suoe conversionis venerit Jerosoly-
mai. Illi ulique comparandus, de quo scriptum est : mam, et apostolorum fuerit numéro sociaius, exi-
Quia eloquiumDomini inflammavit eum (Psal. etv); stons adhuc, ut ipse scribit, ignolus facie Ecclesiis
Consiliumfecerunl Judoei, ut eum interficerent. No- Judoeoe, quoe erant in Cliristo, errant mullum qui
ta facloesunt aulemPaulo insidioeeorum; custodiebant apocryphorum libros sectando pulant eum, secundo
aulem et portas civitatis die ac nocle, ut eum'inlerfice- post passionem Domini anno, in apostolalum gen-
rent. Non Judoei-custodiebant, sed ipsi cives, cum tium cum Barnaba jam fuisse ordinatum.
rege suo Arctha, ut ipsequi obsessus est et evasit Ecçlesiaquidem per tolam Judoeam el Galiloeamet
Aposlolus scribit ad Galalas. Et gentiles namque et Samariam habebat pacem. Ubi Latine dicitur per lo-
Judoei quamvis inter se discordent, in Christianorum tam, in Groecohabelur v.aiïôïtiç.Unde notandum quod
semper insecutione concordant. ex eo catholica cognominatur Ecçlesia, quod per
Cum.autemvenissètin Jérusalem, tentabal jungere loluni orbem diffusa in una pace versatur.
tt discipulis. In hoc versu in GroecoPauli nomen est B . Et consolalionesancli Spirilus replebalur, sive multi-
apposilum : Cum venisselautem Paulus in Jérusalem, plicabatur, ut in Groecoscriplum esl. Pro en quod nos
non quia illo adhuc tempore sic vocarelur, prinsquam dicimus consolalione,Groece'diciturTc«.poaù^<rei : unde
Sergium Paulum, Gypri proconsulem ad fidem Cliri- claret manifesle, quod ideo Spirilus sanctus Para-
sli converteret, sed proeoccupandonunc ila vocaïur, clelus cognominatur, quia, fidelium corda illustrans,
opportune dicente beato Luca : ibi proesigna're,quia Ecclesiam loto orbe multiplicat, et sua gralia replet.
Paulus esset vocandus, ubi eum primo post conver- CAPUT X. ,
siouem Jerosolymam venire, el aposlolis junclum El accersi Simonem, qui cognominatur Petrus ; hic
esse narraretj ut unde paulo ante superbus Ecclesioe hospitalur apud Simonem quemdam coriarium, cujus
perseculor exierat, ille nunc humilis Ecclesioe pro- domus est juxla mare. Omnia plcna figuris spiritua-
pugnator inlrarei. Nam quia paulum Latine modi- libus in Scriplura sancta, etiam nomina et posilio
cum significal, ji re Paulus ille vocari maluit, qui locorum. Hospilatur Petrus in domo Simonis, id est,
inler maximas virtulum operaliones humilis perma-. obedienlis ; el ipse est coriarius, quia doctor Eccle-
nère non omisit. Neque enim pulandum est Paulum sioe; ibi gratam habet mansionem et hospitium dile-
sive Petrum Hebroea,et non polius Latina vel Groeca r clum, ubi obedienies invenerit audilores, ubi eos
esse vocabula, cum conslel llebroeos p lilleram non qui castigent corpus suum, et serviluli subjieiant
habere omnibus modis. (l Cor. ix); qui a Deo miinili in Virlûlum arce con-
Barnabas aulem apprehentum eum dùxit ad apo- sistant, ut omnes soeculilahenlis undàs trânsgressi
ttolos, el narravit illis quomodoin via vidissel Domi- tranquilla mentis liberiale despiciant. Hoc enim est,
num, etc. Quando hoeclacla sinl, el ad quos aposiolos Simonem coriarium domum , in qua Petrum recipiat
Paulum deduxerit Barnabas, ipse Paulus osiendil, in una parte civitatis, quoe est juxla mare, habere,
scribens ad Galatas : Cum autem placuit ei qui me perfeclos verbi audilores illa in sancla Ecçlesia con-
tegregavil de utero malris meoe;et vocavil per gratiam versationem lenere, quoe vel fluxam soeculigloriam,
suam, ut revelaret Filium suum in me, et coetera, us- vel temporales ac volubiles ejus lerrores, una fidei
que dum ail : Deinde post annos 1res veni Jerosoly- non ficioeconslantiaspernant.
mam videre Petrum, et mansiapud eum diebus xv. Cecidil super eum mentis excessus, el vidit coslum
Aliumautem apostolorumneminem vidi, nisi Jacobum apertum. Apertio coeli futuram jam proxime gerili-
frairem Domini(Galal. i). Quod ergo Lucas subse- bus revelaiionem coelestiumsacramentorum,el ipsum
quenter dicit : Erat aulem cum illis intrans el exiens regni coeleslis pandendum désignai introitum.
in Jérusalem, hoc per dies quindecim quibus se cum V\ Surge, Petre, occideet manduca. Quod Latine di-
Peiro et Jacobo mansisse asseverat, acliiatum esse cilur occide, hoc Groece hec in loco dicitur Sûo-ov,
credibileest. Elquodsequilur, ipse in Epislola: Dein- quod non générale occisionis verbum est, sed illius
de veniin parles Syrioe et Cilicioe(Galal. i), el hoc occisionis proprium, quo boslioe Deo immolantur.
quomodo sit faclum, Lucas sic consequenter insi- Nam et hostia sive sacrificium Groece etio-îa, et allare
nuai dicens : Loquebalur quoque el dispuiabai citm 8uc-£K!TTïip£ov vocalur. Et in psalmo ubi canimus :
Gra'ris, illi autem quoerebantoccidereeum. Quod cum Sacrificale sacrificium juslitioe (Psal. iv), Groecedi-
cognovissentfralres, deduxerunl eum Coesaream,et citur, 6û(7«T£ 6ui7t«v,ei,Immola Deo sacrificiumlaudis
dimherunl Tharsum. Hoecest enim civilas Cilicioe,et (Ibid.), 6û<rov TÛ0EWSuo-iav.Juxla banc ergo signi-
Coesarea quoque Philippi civitas est Syrioe. Quod- ficationem dicilur Petro : Sûerovet manduca, quod
que adjungit : Erat aulem ignolus facie Ecclesiis Ju- noster interpres iranstulil Occideel manduca. jEque
doeoe,quoeerant in Cliristo; tanlum autem audiluniha- aulem interprelari poterat Immola et manduca, ul
bebant, quoniam qui persequebalur 'nos aliquando, intelligerel ad hoc sibi oblala ccelilus diversi generis
nunc evangelizalfidem, quam aliquando expugnabat auinianlia , ut eos qui per hujusmddi aiiimantia de-
{liid'.}. Hoc est, quod hic Lucas proemisit, quia ten* signabanlur, proedicando hostiam Domini faceret,
'MIS BËD^E VENERUMLÏSOPP. PARS JI. S:£GT- I.;'.;-. EXEGETICAGENIÏINA. HM.a
«rulOs:vi"delicefdénoxia vila-paierhoetradilionis, àl* A 4 excursusj in his qui vocahiar per gratiam >ad eum,
que in bovam vitam divinoesërvilutis per sacramenta qui non veriit Iegem solv£re5'sed adimplere. Dècem
Bomiriieoepassioriistranslates. namque froeeepta suiitilegis jam Chiisti grâtia dif-
• QuoeDeits purificaviï, lu communene dixeris. Fa? fusa per mundum, 'et quadripàriitus est muudus, et
çilis quidem hujus divinoe v'oeis-palet sensus, quia decem quadruplicafa quadraginta facium, quoniam
gentilesquos petrusadhuëimmundps putabal, interna qui redempti sunl àiDomino, dëregionibus congre-
Sui Cônditoris provisio jam""inter--mundos compùia- gavit eos, àb Oriente et Occidenle, ab Aquilone et
bàt.Sed nplanda Scriplùras sanctoeëbnsueludo, quoe ïûari (Psal. fcvi). Jejiihan'siitaquÉ1 quadraginta diebus
immunda- solet appellare commuuiâ, quia nimirum anle mortem carnis -velut clauiabat : Abstinetevosa
qui yariis servire v'ult illecebris, niuridûs èsse non desideriis hujus soeculi(I Petr.n): mandiicans autem
valet, dicehtè.Scr.iptura : Nemo polesléuobus domi- ël bibens*.-quadraginta diebus post rësurrectionem
nis sermre(MaUh'. m). Et iterunv: Dominum Deum ëarnis velut clarnabat : Ecce ego vobiscum sum usque
luumadorabis, et illi sali servies-(Luc. iv). -Quiergo ad consummâtioriemsoeculi. Jejunium quippe est in
mundusxesse dësiderat, non diversis et mullifariis Iribulatione cerlaminis^ quoniam qui in agoneest
cogitationibus mentent dividat, sed in sola sui Coii- _ abtimnibus abstinens:est ; cibus autem in spe pacis,
diforis sequenda Voluiitatese conslrîngati -'''- -' non erit, nisi cum corpus nostrum cu-
•" EtGopnelhs dit: Âmdiusquarla die.ùsque in hanc quoepërféeta
jus exspeëtamus redenip'tionëm, induerit immortali^-
hoi'aniorans ërumliora nona in domo mëa, 111Groeco tâlëm, quod iîoridum adipiscendogloriamur, sed spe-
plehïus et aperlius scriptum est : A quarta die usque rando jam pàscimtir; Utrumque Aposlolus simul nos
in ha'nc horam ; erani jejunan's el adorans, a sexiâ agëiè bs'tendit dicens : Spe gaudetUes,in Iribulatione
horà usque àdnonam. Ubi apeile' oslénditur-qûiâ paiieniéS,làiïqtiMa illud esset in cibo, hoc in jeju-
quarta die anlequam hoeccmn Petro loqueretur, je- nioi Siniul enim cum vïam Domini carpimus, et à
lubus; ad lioram tisque no'nam permahebal ; et lut vanilatë proesënlis siseculijejunamus, et futuripro^
jejuniumDeo aceeptabile fieri .posséda sextadiei niissione refieimpr, hic non apponeniés cor, illïc
horaùsqiié adhonain, devolîs precibus agpbat; ided- pascenles sursùm. ;,
q'ufeiqHodlanla jcjunii et prationis. jiislantia quoerè- Et slupuerunt ex circumcisioriifidèles qui veneranf
-\' - ;* • :•-;•• cum Petro, quia el in genlibus donum.sancti-Spirilus
bal, pbj,inere..promeruit.
Mjç fipspilqifir in- domo Simonis coriarii juxla efpusumest.AûdiëbanienimMot loquenteslinguis , etc.
Gonfestim ergpmisi ad te,e.ttubenefeci$tive?
i)!«?îjg. Hour simile est iiipd ejusdem' aposlbli Pétri, cum
pieniç.. §eq.uJtUFin Groeco: QuicumadveneritjlOï, g rationëm redderët Judoeis, quare in circumcisis sa-
- - ' *
quefur fibi. cramenia baptisnii commisisset.
.JS.uuçergo. omnesnos in conspectii luo<adsumiis^ Si ergo, inquil, oequaledonumdédit illis Deus, sicut
%u4Ue• pmiiiq -quoecunqueiibiproecepiasunt a Dominai el nobis, etc. Et multa alià sunl leslimonia Seriplu-
In Gr^pp !iab,eji!iP t Incompeciu Deïndsumûs. Quod rarurh,'quoe concorditer aitesianlur donum Dei esse
rPfilP.4iceb.aUirab ep qui. propipluni habebat ani-; Spirituel sançtùnu in quantum datur eis qui per eum
mppi (iiy.inoevoLmUali,mox ul eamdiscêrel, obtenir diligunt DeumV'Intaniuni ergô dbnum Dei.est, ia
pprare, ejt ejus-pbique majestatëm eredebat esse quànlum détur eis quibus datur; apud seautëm Deus
proef.ehippii .... '-•- est, et.si npnîini detiir, quia Deus leralPalri el Filio
[No.kis.quiinaiiducavimuset bibimusjntmillo., post- cooeiernus, anleqiiâm cuiquam darelur; nec quia illi
quam resùrrexït a moHiifs..In Groecpadditumest Per dânl; ipse datur; idep minor est illis. lia enim datur,
ilies quudrggit!lat; pt,sanclu.s Aug'usjinqsjn suo Co- sicut Dei donum, ut éliam seipsum dèt sicut Deus;
djep.Jta hajieri- dechirayit, alque pxpp.nendp subr Spiritus enim ilb'ivultspiml (Joan. 111J.
junxU : 1 fion ,qpp.dquotidie pprdjgs .quadraginta eum
illo nianducnssent alque bjbjss.ent. Nam erjj coulrar CAPUT XL
rjum Jgaiini, qui pcjp dies jllos inierpustiît, quibus ,D ,J , Discipuà aulem pxouVquishabebat, proposueçuntm
eis yjsps pôn est, ut iprtio manifestarelur ad mare minisleriummittere h.abilantibusinJudoea fratribus.
Tjbarjadis, » Cujus sacramenlum refëctionis simul et Quod et feçerunt millentes ad senioresper manus Bar-
jejunii «jus per loiide.m djes alibi expouens ait.-: naboeet.Pauli. Videhlurliic maie inleiligenjibus di?
f Jejunavjj.euni tenlarelur anle moriem, cibo adhuë teipuli nonservasse mandaium Domini, quoait: No-
indigent; manducayjt aulem ei.bibit, cumglorificaî- Jiie solliciliesse de crpstino(Mtilh- vi), vel quod Pau-
reSurvjam pjbo ;non-indigens. Illïc enim osteijdebàt Jus soepe de se ipso .testatuf, qpp.d maiiibus suis
jn-sp laborerh ^ostfum, hic autem iii nobis suam oppratus est j ne quem gravaret, non vidpipr juxta
cpnsolajipnem quadragepis diebus. uirtiinque defi- aiandaiiini Dominiimitatus vojatiiiacoeli et liiia agri.
nieps. Nam quadraginta diebus jejunavit, cum lebr- Sed bis et liiijiismpdi ScriptprarUm Jocis salis ap-
tarplur^in eremp, sicut in Evangelio .scriplum;est, parei Dominum rtpslruin non hoc iniprobare, si qiiis
ante rpprtem cariiiSrS.uoe; et rursu? qpadraginla die- -hunianomore ista procurel i sed si quis propter iaa
bus; cum discipulis fuiljnlrans etexiepS/, niapdpçans Deo niijitel, ut in operibus s.uismm re^num Dei,-sed
et bibens ppsl resurreptiopem carnis suoe.i Quo nu? islqrum acquisitionëm jntueatur. Ad banc ergo re?
merp quadragesimp hujus soeçgli,significari vifietur gulam lipç iPWm proecepium .r-edigi^ur, ul eliam ia
 '
1021 LIBER RETRACTATIONISJN ACT11SE^OSTOLORUM. 10-22
isliirum prpvisipne regnum Dei cogitenius, in militia A j Paulus voca.iis est : Saulus quippe pro Saule impio
véro regni Dëi ista non cogilèmus.' et persëeulare rege, Paulus vero ab humili spiritu
CAPJUTXII. et modico liniiiina'tur.Paululiinï ènîtn Modicumest.
Proecingere,et calceale caligulastuas. Pro cajiculis Unde nomec suum quodammodo ihterpretans ipse ,
sive caligis, ut quidap Cpdipes habent, in Groeco dicebat: Ego enim sum miniums apostolorum, qui
sandalia habenlur, Çajçîamenli genus in Évangelio non sum dignus vocari apottolus, quia 'persecutussum
Iegimusaposlolis essp permissum, non inique absque EcclesiamDei (I Cor.xv).
figura mystici sensus! Habppanl enim pedem appsloli Et confëstim cecidilin eum caligo et tenëbroe.No-
nec leclum neque nudum ad lerram, ùiadmonerëniur men lencbm-um in Groecosingulari numéro positum
neque oçcultapdum esse evangeiium, neque terrenis est cxoxoç,quod Lalinus inlérpres ideo non esl se-
commqdjs imppndenduni, ul possii esse quod seri- cuius, quia noniën hoc Latine singulareni numeriim
ptumesl ; Qv»mspepipsisuppr ppntes ppdesevangeli- non iiabel, quod idem él supra simililer positum
sanlmm bona! docuinius.
Stditqve pro tribunqli, et çonçionqbalurad eos, Pro Et desiruensgentesseplem in terra Chanaa'n,sorte
iri.bunali, dicit in tribunal). Est enim Latinoe çon- distribuil eis terrdmeorum quasi post quadringenlos
B
sueludjnjs, ut in lioc nomine pqnai.it pro, ul sîgiii^ el quinquaglnlaannos, el post hoecdédit judices. Quo-
fiçenliji. modo hic hunierus posait intelligi in proecedenfi li-
CAPUT XIII. bro nostra-, exposilïonis, diximus. Sed sciendum
Dixil Spiritus sanctus; Segregatemilii Bapiabam et quod in Groecoaliter scriptum est : Et deslruins
Paulum in qpus ad quod assunipsieps, Hoc post mor- gentes in ttrra Chanaan seplem, sorte distribuil eis
iem Herodis factura esse videlur, qui mor.tuus est ' lerram eorum. Et post hoec quasi annos quadrin-
tertio Claudii principis anno, qui, esl juxla' Gdem ' genlos et i-ùinquagihla,dédit eis judicesusque ad
ehrpnicqru.m,lerlius deçimus a passione Dominian- Samuel proplielam. Quod quomodo Conveniat sen-
nus. Cum erao conslel Paulum cum Barnaba post tenlioe,qua?.in libro Regum continelur, quia ab exitu
lanlum lempus peractoe domjnicoe nassipnis in apo- Israelis ex ^Egyplousque ad oedificalionemtempli,
siplaium esse segregaium, palet prnfecio eps mulium fuerint ann,<quadringenli nonaginta, non esl nôsïroe
errare, qui librum cujus supra meminimus de obitu facultatis exponere, nisi forle vulgarem in loquendo
sancioeMarioecpmposuerunt vel susceperuni. Scri- faffiamsecistus est, quodfecisse beatus •Steplianui
ptum namque est in eodem fignientb, ut soepecom- » in concione cum Judaûs habila de sepullura duode-
memoravirnus,quod secundo anno post aseehsionem cim patriareharum probalur
pp.pjini, pum niorjlur-aesset eadem healjssinia Dei " Et dédit illis Deus Sauï filiumCis, virum de tribu
geniirix, app.sipjijam lune per qrbem ad proediëan- Benjamin ànnis quadraginta. El hoc in loco de fe-
,dum dispersi, subito ad eam yisilandam omnés in gno Saulis videtur apostdlus v'ulgiopinibnem seéu»
nubp rapti cpnvenerj'nt; in qujbus et Paulus nuper fus, sicut in proecédënti libro jam diximus; verum
ad fidpniconversas., ac mpx cum Barnaba gemium quod ibi d:xi, quia Eusebius Joseplium secutus prin-
faplus apos.ioius. QjuodJppge aliter faclum esse,'id cipatui Saniueliset Saulis quadraginta arinOs dede-
esl, n.qpeum secundo anno post pass.ipnemDomini, fit, oequaliinter eos numéro disperiitôs, postmodii'm
sed deçimo tertio esse ord/ipatuinaposlplum, omnis historias Jaséphi diligenlius ëx tempore perspiciehs,
qui bealo Lucoecrédit, intejligit"; ac per hoc prafa- vidi quod nbii ipsé quadraginta ànnps ei proefalse
lum de objlu beatoeMarioe iifeeliurn, puni manifeste oeialisscrifserit, sed dùodecim lànlpm Samiieli,;vi-
erret jn çeniDore, in poe|erjs qupniie suspectai fidei gihii autem annos âssignav'erilSaûli.'Sed et, releclis
p.ssecpmperij, solerlius libris Chronicorum, aniniadverti quare Eu-
Invenerunl quemdqmviruni magum, pseudopro- sebius hbclocb auclorilatem Josephi sequi noluerit,
plwtam Judoeum, cui nomen erat Barjesii. In Gréeco sicut née ia ahnis Josuë, ctii cum JPsephus viginli
hajielur plus : Qpodpiterp.xelaïurElimàs, j. sex aiinos IribUat, ipse potius viginti sëptëm ahho-
Resistebataulem \llis Efiinqs mqgus (sic enim iii- tandos putivii. Hoc ergo in causa fuit, quia si illùm
terpretalur nomenejus)quoerensaveriereproconsulema sequerelur, nequaquam pr.oeîcrjpju.p! quadringenio-
fide. Et hic gooque.Jn Gfoepohabjiur plus : Quoniam rum et oploginl.aannpr,u.n)nunipruni ab pxilu Iprae-
aud.iebatlibenler eos, lis ex jjîgyp.lp,p.squedum leniplpm oedifipariinci-
Saulus aulem,qui esl Paulus, repletus Spiritu san- perei, plpniim.ppss.etIjaberp,-sed decem piinus an-
.clo, pi çoeler.a.Qupmqdo Barqaboeinox palabre- nps ejusdem oetalis in suis Cp^lpibus inveniret.
npniiajjpnem iauta(uni est nomenf ut pro Joseph Quod |4po passas es[, q.uiaSepluaginla interprètes
vocareiur Barnabas, jd est, pro quetp,.filiusçojisola- sequens, Ahialon judipem, quj.post Abessam decem
lionis. Postquam enim aucius et appositus est nu- annis populpm rexit, in sujs Çhrpnicis ppnere su-
méro p|ectpruni, .cpntiriup per aççeplani Spiritus persedit. Verum deprpbPPd.eDSdeceni sibi annos
graiiam filius itKpa.xlri!ïea>ç,id est, consolqlionh et proefinili calculi in hisloria s.acri juxla Edilionem,
vopari et psse merpit; ita Saulus post açceptum quam seq»;ebaiur, déesse, curavit hos de sno, ubi
appstolatus graduni Pauli npnien accepit. Quia enim commodumet historioe sacroeminus contrarium vi-
. de supprbp bumifis facj,us fuerat, recle pro Saulo debalur, adjicere. Adjicil ergo temporibusJpsue an-
 1023 BEDJE VENERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICA GENMNA.' 1021
num unum, lempdribus Samuelis el Saulis anno oc-.,A sacrificarites, sumerenl coronas victimis simul co-
tavo, et ul decimus numerus impleatur, quarlum ronalis.
ipsum annuin regni Salomonis, in quo templum oedi- Superveneruntautem quidam ab Anliochiael Iconia
; ficari coeplum esl, annumerat : quod non esse fa- Judoei.In Groecoila încipil h.oecnarralio : Demoran-
ciendum quisquis Hebraicam veritatem sequitur in- libus autem eis et docenlibùs, supervenerunt autan
venil. Quod aulem ipse in proecedenle libro scripsi, quidam ab Antiochiael Iconia Judoei.
judicespopulum a Mpyseusque ad Samuel Irecenlis CAPUT XV.
et nonaginta sex annis rexisse, Chronicorum auclo- Nunc ergo quid lentatis Deum imponerejugum super
riiatem seculus sum, necdum anni advertens eam çervicesdiscipulorum, quod nequepatres nostri, neque
Hebraicoeverilali non esse conspnam. nos poriare potuimus. Constat mullipliciier intelligen-
Dicebat: Quem me arbilramini esse, non sum ego. dum quod dictum est : Non tentabis Dominum Deum
In Groecoplenius dicitur : A'OHsum ego Christus. tuum (Matlh. iv). Et ille ergo tentât Deum, qui ali-
Viri fratres, filii generis Abrahoe,et qui in vobis ter qiiam ipse proecepit famulari ac placere niiitnr,
liment Deum. In Groecohabetur sMilam Audite. qui proeceptàejus absque auxilio gralioeejus servare
El nos vobis annuniiamus eam quoe ad patres no- se posse confidii. Verum beatus Petrus gravissi-
tires repromissio facta est, quoniam Deus hanc adim-1B mum legis observanlioe jugum vuli cervicibus di-
plevit fitiis nostris. In Groecoconsequenlius legitur : scipulorum tollere; ut eis suave jugum evangelicoe
Quoniam Deus hanc adimplevil filiis eorum. Se- liberlatis imponat. De quo et Paulus ejusdem gratine
quitur : eohsortibus ait.:.iVcn enim accepislis spiritum servi-
Besuscitans Jesum, sicut et in psalnw secundo scri- lutis iterum in timoré, sed accepislisSpirilum adoplio-
plum «st..Hujus Ioci sanctus Pater Hilarius iia më- nis filiorum, in quo clamamus Abba Pater (Boni.
minit : « Sed id quod nunc in psalmo esl : Filius VIII).
meus es lu, ego hodie gënui te (Psal. n), non ad Yir- Ul abslineanl se a conlaminationibussimulacrarum,
{jinis parlum, neque ad lavacri regeiierationem, sed et fornicatione, et suffocatis et sanguine. Suffocatum
Primogenilum a monuis perlinère, apostolica aucto- morticinum dicit, de quo Ezecbiel scribit : Omne
rilas esl. Namque in libro Aciunm apostolorum ita morticinumet caplum a bestia, et de avibus el pecori-
diclum est : Nos vobis evangelizamus eam, quoe ad bus non comedentsacerdotes (Ezech. XLIV).Quod ex-
patres nostros facta esl repromissio; hanc Deus explevil ponéns Bieronymusi; « El juxla litleram, inquil, omni
filiis noslfis, suscitant Dominumnoslrum Jesum Chri- geueri electo regali et sacerdolali, quod proprie ad
^ ttum, sicut et in psalmo scriplum est : Filius meus Chrislianos refertur, qui uncti sunt oleo spiritali, de
f
es tu, ego hodie genui te, cum suscilaviteum a mor- quo scriptum est : Unxit le Deus, Deus tuus oleoloe-
tuis, amplius non regressurum in interilum (Act. tilioeproeconsortibus tuis, hoec proeceptà conveniunt,
xii). Vox ergo hoec Dei Patris secundum Apostolum ul morticinum non comedanl tam de avibus quam
in die resurreclionis existil. » Et paulo post com- de pecoribus, cujus nequaquain sanguis effusus est,
memorala Aposioli sentenlia, qua dicit de illo : Qui quod ih Actibus apostolorum dicitur suffocatum; et
cumin forma Dei esset, non rapinam exislimavilse esse quoe necessario observanda apostolorum de Jérusa-
wqualeni'Deo,sed se exinanivit formant servi accipiens lem Epïstola monel; et captum a bestia, quia et ip-
[Philipp. n), et coelera : i-.El in gloria, inquil, Dei sum similiter suffocatum est; et condemnat sacer-
Patris 'hodie genitus nascitur, id est, in manenlem dotes, qui in tilrdis, ficedulis, gliribus, et coeterishu-
antea Dei formam per proemium mortis formoeser- jusmodi hoec aviditaleguloe custodiunl. >
vais assumptio honestalur, filque sub tempore nova, Turbaverunt vos everlenles animas veslras, quibus
nec lamen inusilala nativilas, cum ad resumendam non mandavimus.In Groecoplus habetur : Everlenles
gloriam Dei Patris, qui ex forma Dei in forma servi animas veslras dicenles: Circumcidi oporlet, et ob-
erat ,repertus, primogenitus ex morluis nascere- servare legem, quibus non mandavimus.
tur. » n| Qui tradiderunt animas suas pro nomine Domini
' noslri Jesu Clirisli. In Groecoadditum In omnemten-
Videte, conlemptores,et admiramini, el disperdi-
mini. In Groecoila scriptum est ; Audite, contemplo- ... talioiiem.
'""' Visum est enim Spirilui sancto, el nobis.In Groeco
res, et ndmiraniim'; respicile, el disperdimini*
: Placuil enim Spiritui sanclo, et
Qui loquentessuadebanl eis ul permanerent in gra- . scriplum esl
tia Dei. Hinc in Groecosequitur versus, quem noslri nebis.
Godices non habent : Faclum est aulem per univer- Dimissisunl cum pace a fratribus ad eos, qui mi$e-
tam civitatem diffamari verbum , ac deinde quod runlillos. Pro eo quod est Ad eos qui miserunl iltos,
el nos liabemus, adjungilur : Sequenle Sabbato pêne in Groecohabelur Ad Apeslolos.
imiversacivitas convëhit àùdire verbum Dei, CAPUT XVI
fl"' Et
assumenscirçumcidit eum propter Judoeos.Me-
CAPUT XIV, } rilo
quoeriiur; quare Àpestolus, qui Timolheum cir-
, Saçerdos quoque Juvis, qui eral anle civitalem, tau- çumcidit, Titum circumcidere noluerit, ul ipse scri-
res et toroiias anle januas afférent, etc. Moris.erat bit ad Galatâs. Sed inielligendum quia Timolheum
gentilium, teste Plinio, ut deoruni suorum bonori cirçumcidit propler seandalum Judoeorum ut per
 S02S LIBER RETRACTATIONS IN ACTUS APOSTOLORUM. 1C2S
ipsum oslenderet non se Mosaicoelegis sacramenta A l Anna, coeierique fidèles qui erant ibi, et electi
damnare, sed ea gentibus.lanquam saluli necessa- ejus, obviam ei devoto corde et obsequio vénérant.
ria non imponere. Sed posleaquam cirçumcidit Et cum dies faclus essel, miserunt magislralus li-
Timotheum, quidam ex Judoeis,qui propterea vole- ctores. Lictores dicebantur, qui reis puniendis proe-
bant cîrcumcidi génies, quod dicerent sine illis sa- erant. Unde et Groecéa virga pot&^avyjndicuntur.
cramenlis saluteni eis esse non posse, jactare se coo- Groecienim pàëSov virgam appellant, cujus offidi
pérant, el dicere : Quia et Paulus hoc tenel, quod el meminit Hilarius in exposilione senlenljoeAposloli,
nos dicimus,quod sine his sacramentissalus esse non qua dicit : Quid vultis? in virga veniuni ad vos, an
potest. Nam si hoc non crédit, quare Timolheumcir- in spiritu mansueludinis(I Cor. JV) ? Nunquid.. in-
çumcidit? Hoc cum Paulus audisset, qui hoc fecerat quiens, Paulo jus proelorium erat, ut virga corcrai-
libertale, non necessilale, propler scandalum Ju- naretur, el cum officiolictoris ad Ecclsiam Clirisli
doeorum,non propler salulem Timolhei, vidit illos adesseï?
accepisse occasicnem alterius proedicationis,et mo- CAPUTxvn.
vendoein Paulum maloe suspicionis, et noluil cir- El cum non invenisseteos, trahebanl Jasonem, et
cumcidereTilum. Apparet ergo quare illum voluerit, quosdamfratres ad principes civitatis.In Groecoscri-
*
quare isluni noluerit : illum propler scandalum Ju- B ptum esl : El quosdamalios fratres; unde intelligen-
doeorumvoluit, istum propter oCcasionemmaie cre- dum est Jasonem quoque fratrem, hoc est, fidelem
dentium noluit. Cliristo fuisse.
Et quoedammulier, nomineLydia purpuraria, civi- Mulli quidem crediderunt ex eis et gentium mulie-
tatis Thyatirenorum,colensDeum,audivit,etc. Purpu- rum honeslarum,et viri non pauci. Meliuset conse-
raria dicit purpuroe venditricem, sicui eliam in alia quenlius habent quidam Codices juxla exemplar
translalione positum invenimus, quod Groecedicitur Groecum: El virorum non pauci.
nopfvpÔTvaht.Bene aulem mulier, quoe prima, proe- El quidam dicebant; Quid vull seminiverbiushic
dicante Aposiolo, in lllyrico credidit, purpuraria dicere. De hoc nomine sancius Augustinus: i Legi-
esse dicitur. Significal namque Ecclesiam, quoe mus, inquil, ajioslolum Paulum dictum fuisse ver-
quasi purpuram vendere solet, quia sanguinem suum borum seminatorcm. Diclum est quidem ab irriden-
pro Cliristodare non dubitat, ut per hoc vitam mer- tibus, sed non respuendum est a credenlibus. Erat
cari possit oelernam. Si quidem purpura recte san- enim ille rêvera seminator verborum, sed messor
guinis fusionemet colorem, et ipsa iialuroesuoepro- morum. Et nos Jicet tantilli, et nequaquam illius
prieiaie, qua de sanguine conchyliorum conficilur, . excellentioecomparandi, in agro Dei, quod esl cor
désignai. Lydia aulem Aposlolum cum comiiibus G vesirum, verbum Dei seminamus, et uberem messem
suis doniuin suam inlrare, ibique manere coegit, de veslris moribus exspeclamus.i
quia repulsam a JudoeisEvangeliiproedicationemEc- Fecilque ex uno omne genus hominitm. Quod dicit
çlesia interna devotione cordis suscepit. ex uno, palet, quia ex uno homine significal. Sed
Faclum estaulemeunlibusnobisad orationem, puel- plenius habelur in Groeco: Fecil ex uno sanguine,
lam quamdam liabenlem spirilum Pgtltonis, obviare quod idem significare nulli dubium est. Nomine
nobis, etc. Qui purpurariam credenlem Ecclesioe enim sanguinis propaginem carnis désignai; et per
sancioemembris misericorditer adunavit, ipse mox carnem, more solilo Scripturarum, hominem vult
pylhonissara immundo ore Dei magnalia proedican- inielligi juxla illud Psalmisioe: Ad te omnis caro
lem, disîricte judicans arle nefaria privavit. Hoecest. véniel (Psal. LXIV).
namque poteslas illa, quam a Domino sancli acce- CAPUT XVIII.
perunt aposloli, cum ail : Quoecunquealligaverilis Et migrons inde inlravil in domumcujusdam no-
super terram, erunl ligala et in coelis; el quoecunque mineTiti Justi. Jusli nomenetiam in Groecoscriptum
solveritissuper lerram, erunt solutaet in coelis(Matlh. est, quia aiiiproprium hoc nomen viro fuit, aut me-
xvm). Quod autem scripsi in libro priore, quia py- * rito justilioe a Romanis, qui eum noverant, iia co-
lliona Hebraice os abyssi posset significare, scripsi gnominabaiur. Non autem putandum est hune esse
quod in libro Hebroeorumnominum inveni. Verum Titum discipulum aposloli Pauli, cui ipse scripsit
sciât leclor quod Groecumest hoc nomen, et violen- Episiolam, et eum Cretensiumordinavit episcopum.
ter juxla linguam Hebroeamintepretalum, quod eliam Ille elenim Titus, mullo anle hoc tempore cum illo
ipse nominum Hebroeorum interpres Ilieronymus fnii, cum de Antiocbia Jerosolyinam pro quoestione
non lacuit, quasi Fylhona diceretur : p namque lil- circuincibionis,Barnaba adhuc secum comitanle, ve-
ternm Hebroeinon habent, sed in verbis barbaris nirel. Ait nanique idem Paulus ad Galalas : Deinde
/".pro illa utunlur. Sane notandum quia in liac le- post annos qualuordecimilerum ascendi Jerosolyinam
clione, ubi scriplum esl puellam obviare nobis, pro cum Barnaba, el assumploTito, et ^conluli cum illis
eo quod esl Laline obviare, in Groeco scriplum est, Evangeitum,quodproedicoin qentibus.Contulit enim
OjravTÂs-«t, quod ideo commemorandum pulavi, ut cum illis Evangeliumquod proedicabat, solerler in
animadverial lector dominicain solemnitalem, quoe consilio apostolorum disquirens an reele faceret
vocatur 'rtrevrw Demini, inde nomen accepisse Groe- proedicando, quod génies per bapiisma fidei sine
çp, quod allalo in templum Domino Simeon et circumeisione possenl ad salutem pervenire; non
1627 BED^ï VËNERAB1MSOÏ'Pi PARS II. SECT. I. — EXEGETICA GENUINÀ. 1028
quod ipse dp Haë re aliqûid dubitSret, s'ad ut mentes' A,esset
A, adhuc archidiacoiitiSjsciscilanli amieo de Bri-
dubitaniiumapostblicoe.syiiodiàuetôriîate confirma»- tanniaj el hoc inter alia rescripsit; genus essesudariii
réhtur.; quo Hebroeiuluntùr in capile
Gritpiisaulem archisynagogusëréitidilDominocuin .CAPUTXX.
omni domosua, été* Hic esse Crispiiscieditur; qiieirt Comilatusest.autemcum.eo Sosipaier Pyrri Bèroeen-
asë bapliiatum PdûlUsad Coriiithibs scriberis insi- sis. Hic Beroensis, non HUJOS Beroeensis;Plus autem
nuât : Uratiasî iiiqUiens,ag@Dë0'jqùôâ Wminemve- habeiur in-Groeco: Comilatusestïïutem cum eo usqut
slrum baptizavi, ili'éiCrilpum et Gùium. Asiani.
Apprehëridéntes ''aillentbihnés Soslhëmn principeiii Eiuclus somnoceciditde tertio coenaeldo.Pro lertio
Syhàgo'goe;'pêrculiébSiiiëùin unie iribûnhh In Groeco eoenacuio in Groecoscriptum est, rpiarlyo-ui quod
melius scripiuflï est : Âp'prehendëiiiésaulkm oniïiés eo pommemorare voluit ut scire possit leclor- quod
Grwci Soslhenen. Judoeis enim cum ignomiiiiâ ëx- . sit in Genesi, quod de arca facienda jubetur : Goe-
pulsis a tribunali, gëhiiles fetiàhi principem eorum nacula et tristega faciès in ea,{Geftivi) ; o-TÉ-yiî enim
niajyre oôhiutheiiàvërbeiantes àïfieiebànl. : Groecetectunij eli-/>to-t£y«triplicia iecta dicuhtui'.
Fraiïibut vatèfàeiëiitmigrUvilin -Sytiàin-, èi cûiii Assumpto eo venimus Mylilenen. Scfipsimus in
eoPriscillUëi Aqûila\qui sibi loloiidéràtcapùl iii Cfcn'-B B libro primo sequenles Plinium Secundum, Mylilenen
chri'Sjetc.' Ambiguë videliir diclum litrUm sibi Pau- iusulam esse contra Asiani ; sed el idem Plinius alio
lus an Aquila Cenchris capui totonderil ; sed Iliëro- loco scribit Mylilenen esse civilalem in Cypro in-
nymus presbylermanifeste,' ut in pr-«cedëntilibro sula. Quod ut.rumqupverum esse credendum est,
pleniùs docuiihùs, hoc de Paulo dictiim inlellïgii. non (amen nunc Paulum cum sociis in civilàtem
Posila namque. senteriiia hac ih ëpislola ad AUg'usii-" Cypri, sed in insulam Asioe venisse. Nam longo
num, conlinuo subjecit et ait : t Esio al ibi idem ih post hoecet multis peragratis regionibus, Cypro ap-
circumCisioiîeTimothoei Jùdoeoruni timbre compiil- paruisse, sed non hanc intrasse, perhibeturj
su's sit facere quod licebal; quarecomalii nutrivii ëx Feslinabal enimsi possibitesibi èsselut dieni Penle-
voto-, et posiea earti in Genëhris totôndil ëxiege? > coslenfaceretJerosolymis.In Groeco.scriplumest Diem
Cujus si hbc iii locb sëhsuiii vbluniûs sÈqui^ritisquahï Pentecostes, id est, quinquagesimoe. Nota ergo et
omriino lèginius Aqdilam fuisse-' àttohsdm. Si in1 Paschoetenipus et Penlecoslesipsis etiam aposlolofuni
hoc loco Aquihuh ëssë âltbhsum dixërimus, restai temporibus esse celebralum. Sed uirum inter Judoeos
ih--fine hajus libelli loeus (ibi eiiain Paulum àtldfU oemulaioreslegis ad diem quo immolatus est agnus
sum, sive muni; legimiis. Failuhlur àiitèm mëiïddsi- in iËgyplo, el quo lex data est in monle Sinaij an
laie codicis; qiii dicuiit Aqiiilâiii ciiiii Prisëillà cbh--," vero ad diem Dominicoe resurrectionis, et adventus
juge sua esse attonsurhi In Groeco èn'iin est ëvidëri- Spiritus sancli celebrata sunt; dicant qui noveriul.
tër,Y.iipap.tvoz,id est, âlloiisus, huiijérb sihgulari[ Constat lamen aposiolum Petrum Romoedie Domi*
habetur, et hàbébai vùluiii; non hubtbahi, sive dé, nico resurrectionis Clirisli Pascha célébrasse ; con>i
Paulo*.sivede Aljhila; àccipiënduai essé pUlétûr. slat hoc evangëlislâih Marcum ab eo missuni in
Vehèmenlereniiii Judoeôsiëvinvëbtà,publiée osïeii- 4îgypio decuisse.
dent per Sf-ripiUraséssè Chiishmi Jesmn. îri Groecb CAPUT XXL
' El inlraniesin domumPliiiippievangefi'sloe,
ita'scriptuiii est: Publiée-et per domos attendentj qui erat
qûbd est bpiimi doctons; lia docerô niullbs gènërâ- de septenii mansimus apud eum^ etc. Ob primum
liier, ut singulos viriliter exhoriari ftcft désistât. proedicatiouis-ofliciuinevangelisla nieruit âppëllari,
CAPUT XIX. quamvis omnes hoc agerenu Hujus domus et filia-
Segrë'guvii discipulbs qubtidie dispuiaiis in scliolai ruiii ejus lëngo ex bine tempore in eiidëm civiiate
cujusd'àinlijrânni, hoc'aniemfàcïunï ësï per trieiiniuin, manebat. Denique hujus et Hieronymus inemihil in
etb: îîtic tëinporé, cdmhio'raiiie l'aiits iii Eptiesb, Hisioiia saiicioePauloeicunl eam Coesareamvëiiisse
dicitur prihiam ad Corinthios Epistolstn sciipsisse, «n describerel : « In qiia (itiquit) Cornelii doiiiUni
in qua ëliâiii'PrisHilié ëi Aqûiloe'niemiiiii, dibens : Christi vidit Ecolesiainj et Philippi, oeiiiculaset cu-
Suintant vosin DomiîïàmultuniÀijuilàci Prisciila cuini biculuni quatuor virginiim proplmiàium. i
domésiica~suaËceiësïà (t Cor. xvi). Qr,o verbo eiiàni! Dé his autan, qui trediderunt ex geniibus'nos scri-
hoc GStëhdiUirJ qiiiii ri'b'iiilli soturiimodo fidêlitér; psimûs, jïïdicàïiles ul dbs'ûneanlse ab idôlis, iiiiiïio-
Chrislb Sërviérint, sed ëi fidëliuitîIn'Ëdmd sua coh- laiione, etei -Iii Groecbhabelur' distinctiusi: De his
grëgaUôiiëhihabueiiïil.Sècuiidâih vèrbj Punièssël iii aultniy qui crëâidëfunl heininïbilsi nos scripsiniui,
Ti'da'dë, scripissé fériifr Epistôlani : Pbrro Rômd- judicanies nihit-ïâlecuslodiré eos, nisi ut observentst
noriiiti Ëpisidlani pbsteà scriptain ratio manifestai. ab Idelothylit, etc. Non ergo prPhibiti sunl eo lëm-
Naïnqbë tnïhc éb ipse pr.bficiscenteni Jerosolymanii pore credônlés in Christum Judoei, secundum coii-
"stripisse tëstisîiir; suèiudijiein legîs ih'gredi, stable adhuc leniplo ac
lia Ul ëiiani super ïàhg'tiidôsdeférrëntut à oor- rèligionë sua; quaïiiiibei in solis novi testaiiienii
pbrè ëjus suiarià vel semichielïa. Mulii no's'lrum i s'àcramentis kaiuifeitthabitUH; sed prohibilï siiht hi
qiiid sëiïiïeinctia sigiiificéni, igabrant ; verum Grè- qui ëx gëiitibds credidëiiiiit, et EVâhgëîiîsacraniën-
gBriusjqvii iiunc est aposiolicoeSëdis àntistes, Ciini i ils eiahi ihibuti, àii suscipiëiidâ légis'sacriiiiiënta
$029 LIBER RETRAGTATIONIS.IN ACTUS APOSTOLORUM. . 1030
converti*qui tameu illa legis mandata, quoe ad iiir A dus. Cecidit namque super eum exstasis,- et ïiciil
siilutionem inorum et emundaiionem co'rdis perti- coelum apertum. Alieiiaia est àutein mënsoraiiiium
nent, ul est : Non concupiscét(Bom. vu), diligenlér apostolorum, sed ab infimisad superna j non ul-de-
observare jubeniur. Quarta lioec synodus aposlolica . viarent, sed ut viderenl.
Jerosolymis habita est. Primanainque de eleclione Ego multa pecunia chitatem hanc conseculuskim.
duodecinii aposloli pro Juda, secunda de eleclione ... Pro civitate in Groecoiro).tfEi«vhabel : quod magis
septem diaconorum, lertia de eircumcisione, ne cre- civililaiem, id est* socialeminter cives conversaiio-
dentibus ex genlibus imponeretur , qUarla hoec de nem, vel adminislraiionem reipublicoe*quam civila-
credentibus facta esl ex Judoeis illo tempore*--ne ••' tem significal Non enim tribunus ciyiialeni Roiiia-
prohiberenliir, ubi necessilas exigeret etiam Iegali» nani, cujus esseï possëssor, sed consortium civitatis
bus coeremonïis iniliari, ob dévitandum videlicet Rpmanoe,cujus esset parliceps, emerat-.SfedPaultis
eorum scandalum; qui putabanl eos' )ià Mosaiéader eo:magis eratcivis Romanusj quia non hoc eompà-
prela lanquain idololatrioedogmala damnasse*quod - rando, sed nascendo habebat.
eos eliam anlefacerè consuevisse, Timoihëi maxime Tribunus quoquelimuit- postquam retciv'itquid ci-
eircumcisione probàiuin esl; vis Romanus esset. Pro cive idem verbum in. Groeco
Jiissit duci eum in castra. El in hoc Ibco* el in B I positum est, quod supra pro municipe, id est,
bac loia narratione, ubicunque castrorum nomen po-: TTOÏITÏ??.
situai est* in Groecohoc singulariler positum esse CAPUT XXIII.. .
docendum esl : quod ideo Latinus inierpres plura- Et devocerunt se dicentes neque.manduçqlurosne* .
liter poneremaluit, ne si singulariler poneret, senr que bibituros, donec occiderent PauluniiDevoveruntj
sum legentis longe in aliud niilleret, el pro coii— . maledixerunt signilicati Siquidem pro, hpc verte) in
ventu exercitus ac mililum, locum munitum faceret - Gioecoscriplum esl* «vêSsft<ma-aii-: sed-ih sequeiili-
inielligi. Sic el in psalmo ubi dicilur : El ceciderunt bus_, ubi dicebant : Devolione devovimus nos.nihil
in mediocastrorum eorum; in GroecovapaSokh scri- gustaluros, in Groecoscriplum est, aviSip.tn.xi «î'êz-
plum est numéro singulari. fiKTtWftsv.Quod quanioe austérilaiis sit verbum;
Qui Cunivénisselad yradus^ conligil ul porlhretùrj norunl qui anaihemale sacerdotali a societùtè Cliri-
et coetera.Gfadus non descensionîs de templo, sed sli el Ecclesioealiehantur.
ascensionis in castra significàt. Quod ex Groeconia- CAPUT XXIV,
niféslûm est, ubi avaSàSp-oç, non' rMci£àSp.àç: id est, Post annos aulem plurimos eleemosynat fiïilUïUsin
ascensùsliàbet, non descensitSi genlem meam venij el oblâlibnes et vota fâcluruti.
Ego lioinosum quidemJudoeùsà Tarso Cilicioe j non C
€ Eleemosynoepertinent ad.ea quoeusibus sânctnruifï
iguotoecivitatis nïuiiiceps. Pro miiîiicipequidam Cô- aiiulçrat, quorum in Epistolis suis cfebram faeii
dices civem hàbënt, quod ëx Uno Groecb Kèll-vi'i mentionem ; oblaiipnes vëro.et vota ad ea quoe àd
iransferlur, derivàto nb'mirïéa civilale, quoeGroece suasionem Jacobi et sëniorum Dëo in templo obtii-
irohç vôcaiùr. Un'dëhoc quod Apostolus ait : Ncistra lerat. Quamvis in Groeconon sint vota addita. Et'si
auleiric'ànvèrsatioin c&lisest (Pliilipp. in),' quidam ergo Lucas in hisiorioe ordine non dixit quod Pau-
inlèrpréiali sunl : JVosfefàùlein munhipalûs Htcoelis lus cum eleemosynis pauperum Christi de Groecia;
esù Et Hièfdhymus ad Heliodoium scrihêiis ila po- Jerosolyinam venerit, ex verbis lamen, qiioeipsufn
suit : i Quia non aliud municipâturn, quam civilëni dixisse refert, quia hoc lëcerit oslendit.
coiivéfsaiioiiëm,'quôd Groecèdicitur Ktti.liivy.à, hi- CAPUT XXV.
- Fcslus aulem respondil servari Paulum in C'oesdhdï
telligi volûerit. >
CAPUT XXII. se aulem mâlurius profëtiùruni. Maldrius utique dicit
Eruditus juxta vèrilaïein, palefnoelégis oemulalor celerius, quamvis âliquàiido mâlurius fieri dicàiîir
existent.In Groecohabetur plus : Mmulaior existent quod tardiùs et Cum màiù'ritàte cpiisïlii âgiiur. lit
Dei, juxla illud ad Romanos : Teslimoniumenim illis Groecoenim scriplum esl èv tâyji, id esl, in cele^
perhibeo,quod oemulationemDei habent, sed'non se-1ï) ritaie.
cundumscienliam. > .; '.'..'-. Cum venisset'Agrippaet Bernice cum multa ambi-
Saule, Saule, quid me persèquëris?In Groecoet hï iione, etc. Prb auibitidiie in Groeco 5>KVTK<7ÎK scri-
hoc loco addilum esl : Durumest iibi contra slimulum plum est, quo nomine designatur muliiplex appara-
calcitrare. ,- 'i. tùs, et pouipa régalis officii, quo ille ambienie, id
Et qui mecumfuerunt, lumen quidem viderunl. El esl circuuidanle se undique, slipatur.
in Groecohabetur plus : Et in timoré facli sunt. CAPUT XXVI.
Faclum est autem reverlentimihi in Jerusalûin^ et .Quoniam secundumeeriissiriiains'ectaiifnoslfoe.fëli-
oranti.in templo fieri me in slupqre mentis^et videre . gionis vixi Pharhoeus. Pro secta in"GIMBGO' hoeresihi
illum. Pro slupore mentis quidam Çodices habent habet. Unde probâiur, quod eo tempore eliam bona*
mentisexcessum,aiii pavorem, alii alienalionem.Di- secla hoc apud Groecosvocabnlum habebat j quod
verse enim interpretaïur Latine, quod Groecedicitur nunc apud nos mala tanlum habere'ijoïisuevit.
exstasis. Quod verbum et in visione Pétri supra po- . . .CAPUT XXVII.- «
situm est, ubi ad docendum Cornelium erat evecan- Ul autan judicalum est eumnavigitre in ItUliSmiél
1031 BED^EVENERABILISOPP. PARS II. SECT. I. — EX-ËGETlCAGENUINA. 1052
tràdi Paulum cum reliquit custodiis centurioni. Con- i\. et nos arbitramur primo sic interprelalum esse in
sequenlius legilur in Groeco: Ul aulem judicatum Lalinum, sed librariorum negligentia mulatum.
eslnavigare nos in Ilaliam, tradiderunt Paulum et Contigilaulem palrem Publii febribut et dysenleria
quosdamaliosvinctoscenturioni. vexatumjacere. Dysenleria est passio inteslinorum,
Et Pelaqus Cilicioeet Pamphilioenavigantes, veni- causalio cum ulceratione, quia excluditur egestio
mus Lystram, quoe est Lycioe. Pro Lystra in Groeco saiiguinolenia, aut felliia, aut alia immuiatio bumo-
Smyrna positum esl, pro quo Hieronymus in libro ris ; sed noxia a veleribus judicatur, quoe nigram
Hebroeorumnominum Myram ponit : quod idcirco egesiionein ab initio osienderit. Nam Hippocrales in
reor in quibusdam Codicibusita reperiri, quia fiv/5p« Aphorismis sic ait : t Dysenleria à felle nigra inci-
GroeceSmyrna appellatur. Denique in psalmo, ubi piens, morlifera esl. i Sequitur aulem patientes ju-
canimus : Myrrha, et gutta, el casia (Psal. XLIV), gis assellatio inferioris venlris, aliquando viridis,
in Groeco ila scriptum est : Smyrna, et stade, et aliquando mucilaginosa : etiam et rasuras cum gut-
casia. ~ .- . tis sanguinis emiilunt, cum morsu intesiini el umbi*
Venimusin locum quemdam,qui vocalur Boni por- lici, insomnietatem. paliunlur, el faslidium,fréquen-
tus. Hi boni porlus, non HUJUS boni ponus. ter et febriculam, quam pater hic Publii passus esse
Etnauclero magis credebat. Naucleros Groecedo-1B narratur ; aliquando etiam exlalis exclusio contin-
minus navis vocalur. git, maxime in infanlibus : éfficitur aliquando ex
Si quomodopassent devenienlesPhoenicemhiemare, perfriclione aut ex corruptione acriorum humorum.
portum Creloerespicientem ad Africum et ad Corûm. Meminit hujus morbi et Gregorius in libro Historia-
Venlus Afrîcus, qui Groece vocalur li$, fiai inter rum suarum qùinlo, ita dicens : t Temporibus Ti-
Meridianamplagam, et Occidentalemvergens ; Co- berii imperaloris dysenlericus morbus pêne lotas
rus vero ad Septentrionem et Occidentem, sed plus Gallias proeoccupavit. Erat enim in his qui paiie-
ad Occidentemdellexus. Liquel ergo, quia provin- bantur valida cum vomitu febris renumque nimius
çia-Phoenicis, Cretam ad Occidentemhabebat, ideo- dolor, «apilis gravedo, vel cervicis ; ea vero quoeex
que portum ejusdem Cretoede quibusdamsuis locis ore projiciebanlur colore croceo, aut cerle viridia
contra Africum; de quibusdam vero contra Corum erant. A multis aulem asserebalur venenum occul-
aspiciebal, et propterea sive Africus seu Corus tum esse ; sed herboe quoe venenis medentur, polu
aspiraret, a Creia funem solventes; Phoenicenpole- sumpioe,plerisque proesidia coniulerunt. >
rant pervenirei Sed etsi auster ipse, id est, meri- Mansit autem biennioloto in suo conduclu, elsusci-
dianusafflaretventus, nihilominusancipiti direciione piebal emnet qui ingrediebantur ad eum, proedicant
gubernaculorum el sinuaminc veloruni Phoenicen C regnum Dei, Hieronymus hujus loci ila meminit in
adnavigare, si non divina obsisterent judicia, vale- cpislola ad Luciniuni : c Paulus Romamvincius in-
bant. Unde subsequenter adjungitur : gredilur, ut vinctps supersiilionis erroribus liberos
Aspirante aulem Austroexistimantesproposilumse facial ; manel in hospitio conduclo per biennium,
tenere,eic, poluimusvix oblinerëscap/iam.^Scripsi- ut nobis ulriusque instrumenti oelernumreddat do-
mus in libro primo, Isidorum sequehtes* scapham num.) Qua exposïlione docuit coeleraquoque quoein
esse naviculam levem, ex vimine contëxtam, crudo- hoc volumine vel de ipso Paulo apostolo, vel de aliis
que corio leetam ; verum deinceps aliorum scripta quibusque scripta sunt* non in superficie tanlum lit—
percurrentes, invenimus scaphas voc'ari naviculas terse fructum nobis ecclesiaslicoeproemonslraredo-
eliam una de arbore cavalàs, quas fiovoÇv).«f Groeci ctrinoe : verum etiam si quis perfecle intellexerit,
appellant. medullam sensus spiritalis virlule habere gravi-
CAPUT XXVHI. dam.
Accensa.enim pruna reficiebanl nos omnes. In KETRACT1TIONIS LIBR1 FINIS.
Groecoscriptum est : Recipiebant not omnet. Quod

IN ACTA APOSTOLORUM

QUTÈSTIONES OUINOUE.

QUyESTlOPRIMA. D QU^ESTIOII.
INTERHOGÀTIO. Quid indicat illud quod legimus : INTERHOGATIO. Spiritus sanctus quomodo anle Âs-
Tune reversi sunt Jerosolyinam a monte qui vocalur censionem a Salvatore secundum evangelislamJoan-
Ollveti,qui esljuxla Jérusalem, Sabbatiliabensiter, id nem apostolis insufflatur, cum secundumActus apo-
est, mille passus? stolorum post decimum ascensionis diem in aposio-
RESPPNSIO. Sabbaio enim usque ad monlem Oli- los missus sit?
veli ire Judoeislicitum erat, vel certe sicubi fuissent, RESPONSIO. Multoesancti Spiritus gratiarum dona-
tanio spatio deambulandi licenliam proesuniebant. liones sunt, seeundum illud quod Aposlolus dicit :
 DE N0MINIBU3LOCORUMQUJE LEGUNTUR IN ACT. APOST. 1031
rlflô3
Alii quidemdatur per Spiriium sermo sapieniioe,alii A j mum legatur : Viri aulem qui comilabanlurcum eo,
sermo scieniioesecundumeumdemSpirilu,m,alii gra- hoc est, (uni Apostolo, slabant slupenles, audiéntes
Ma saniiatum in uno Spiritu. elc. (I Cor, xn)v Igilur quidemvocem,néminemaulem videntes,quomodo po-
ànte Ascensionem graliam sancli Spiritus accepe- stea Aposlolus dicit : El quimecumerant, lumen qui-
îunt, qua possent peccala dimiltere el baptizare, el dem viderunt, vocem autem non audierunl ejus, qui
credenlibus spiriium adopiioais infundere, secundum loquebalurmecum?
quod et tune, cum eis a Salvatore Spirilus insuffla- RESPONSIO. Superius ubi audïsse vocem referuntur,
relur,-diclum fuerat : Quorumremiserilispeccala,re- a Deo non vocem, sed incondilum sonum vocis ac-
mitlenlur eis; el quorumrelinueritis, relenla erunl. At ceperunt, ul eos postea dical vocem non audisse, id
vero post Ascensionemmulio majorem sancli Spiri- est, expressam verborum significânliam, qua possint
tus graliam perceperunl in operatione virtulum , et inleliigere quod sonabat, ac période ideirco diversa
audisse referantur, quia,
gralia saniiatum, el diversarum pereepiione lingua- vice et audisse et non
ad
rum, juxla illud quod eisdem eodem die promissum quantum ad sonum pertînet, audierunl ; quantum
:fiieral, ul baplizarentur Spiritu sanclo, et indneren- verba, non audierunt.
tur virtule, qua EvangeliumChristi univers!; possint QU^STiO IV-'
'
i»
.genlibusproedicare.In hac ergo pereepiione sancli
Spirilus secundum Dominicoegratioe dislribdiionem
INTERROCATIO. Quare prîus communis cibus voca-
apostolorum demonstraïur profeclus, non compu- batur, qui puiarelur immundus?
gnanlium diversilas Scriplurarum ; et aliter, quare RESPONSIO. Quod contra inlerdicium lune Dei in
bisdatus sit Spiritus sanctus, egregie quidam docior commune coeleris pateret hominibus, qui.in ciborum
cxposuii, dicens: <Deeo, quem primum hic Salvalor discrelione legis observaniiam non tenebmi, per
per seipsumdédit, et de coelis po<teamisit, ul signir quam Judoeipartem Dei se esse jactabnni. Purificaïus
ficaretur dileclio proximi, el dileclio Dei, quoein est aulem etiam Dominodicënte ad Peirum : Qua
cordibus saticlorum per Spiriium sanctum diffundi- Deus purificavit, lu ne communedi$eris (Act. x).
tur, qui dalus est eis ad evangelizandumDei ver-
Jjum. i Per quod apostoli sese in orbis partes inlu- QUJESTIO V.
lerunl, quantum narrai bistoria, Bartholomoeusin INTERROGATI". Quid est illud quod in Actibus
Indos, Thomas letendit in Parlhos; Mauhoeus^Eihio- aposioloruin duodecini illi qui Joannis baptisino ba-
pes, Andréas Scylhas proedicatione mollivit : Joan- ptïzali fuerunl baplizantur a Paulo?
nes Asiam divino sermone correxit, Petrus Cappa- . RESPONSIO. HOCideirco, quia non in nomine Tri-
dociamatqueGalatiâm, BilhyniampariteretPontum, nilatis baplizati erant, Baptismus enim Joannis, licet
proviiiciasqueconfines,dumJudoeisproedieai,circuit, in eum qui venlurus est baptizarei, tamen proprie
postremo Rdmam illustralurus accessii. PJUIUSa Joannis baplismus dicebalur. Unde et ah hoeretiCis
Jérusalem usque lllyricum cuin Evangelioreplevisset veiiiemes non rehaplizanlUr a nobis, si baptîzatos
lam innumeras ac dispares naiiones praceptis lau- constat in nomine Trinilalis, nisi imposiiio manus
ijuam armis vicior edoinuit. ad fidem reciam convertis adhil>eiur,
QUJSSTIO III. ut per hanc sancli Spirilus
INTERROCATIO. Cum in Aciibus apostolorum pri- suscipiatur infiisio.

EXPOSITÏO

DE HOMINIBUS LOCORUM, VEL CIVITATUM,

QVM LEGUNTUR
IN LIBROACTULMAPOSTOLORUM.

A . D reiulere, ita se iindenle Kilo, ul A liileroe figuram

Achcldemach,hocestager sanguinis, qui hodieque efficial. Ideoque mulli Groecaîliiteroevocabulo Del^
demonstraïur in Kelia ad Ausiralem plagarn monlis lam appellavere ./Egyplum.Mensuraab unilale alvei
Sion.et haeleiiusjuxla Judoeorumconsilium tnorliios unde se findil primum in lalera ad Canopieum
ignobiles alios terra legi1, alios sub dio puirefacit. ostiûni centum sexaginla millia passuum, ad -Pelu-
, yEgyplusa Septentrione mare Magnum sinumque siacum ducenti quinquagintasex.
Arnbiciiin, ab Orienie mare Rubrum,- a Mendie . ^Gihi.ipuinregio ab Indu Rumine consurgnis juxla
Oceanuni,ab Occasu Libyam habei. Cujus inferio- j£gypium, inter Niluuiet Oceanuni, in Meridie, sub
rcm partem Nilus dexlera loevaquedivisus amplexu ipsa solis vicinitate jacel. Quorum sunt 1res populi,
suo dislerminat, Conopicooslio ab Africa.abAsïa Pe- Hesperii Occidentis, Clamantes Tripolis, Indi
lusiaco centum sexaginla millia passuum iniervallo. Orienlis. '
Quam ob causam, inter insulas quidem jEuvpluiii Alexandria, civitas M^ypii, fluae quondam No
PATROI,. XCII. 33
 1053 BEDJE VËNERABILISOPP. PARS H. SECT. I. — EXEGETICAGENUINA. Î036
-ilicebatiir, inter jEgyptum, Africain et mare quasi A Biihynia, provincia Asioeminoris, quoeet quondam
clausirum posila,'in qua heaii evangelisla;Marci tu- Bebrycia, el deinde Mygdonia dicta est. Ipsa est
-niulus hodiëque in Ecçlesia veneratur. et major Phrygia, Hiera flumine a Galatia distermi-
Amphipolis, civilas Macedonioe.Est et altéra ejus- naïa. Habet civiiatem ejusdem nominis.
•dernnominis in Syria. G
Antioehia, civitas SyrioeCoeles,in qua Barnabas Coesareoe civilates duoesuntin terra repromissionis.
•et Paulus aposloli sunl ordinati. Esl et alia in.Pisi- Una CoesareaPaloeslinoe,in lillore maris Magnisila,
•dia prdviucia Asioe, in qua iidem proedicantes Ju- quoequondam Pyrgos, id est lurris, Slralonis dicta
doeisdixerunl ; Vobisoporlebatprimum loqui verbum e-t, sed ab Herode rege Judeoe nobiliusel pulchrius
Dei, sed quoniam repulislisillud, elc. (Acl. xm). et conira vim maris multo uiilius instrucla : in ho-
Antipairis, civitas Palestinoe,nunc dirupia, quam norem Coesaris Augusti, Coesareacognominala est.
llerodes rex Judoeoeex patris sui nomine vocaverat. Cui eliam templum in ea marmore albo conslruxii.
Appii forum, nomen fori Romoeab Appio qiion- In qua nepos ëjus llerodes ab angelo percussus,
-~dainconsule iracium, a quo el via Appia cognomi- Cornélius centurio baplizatiis, et Agabus prophela
nala es;. zona Pauli ligatus est. Altéra vero CoesareaPhi-
Apollonia,.civitas est Macedonioe.Est et allera in B, lippi, cujus Evangclii Scripiura meminit, ad radicem
provinciaAfricoe,quoedicitur Pentapolis. monlis-Libani, ubi Jordanis fontes sunt, a Philippo
Ariopagus, Aihenarum curia, quoe interpretatur tetrarcha ejusdem regionis facla, et in hnnorem Ti-
villa Marlis, quod ipse ibi quondam a duôdecim berii Coesariscognominala est. Sed el lerlia Coesarea
diis judicatus sit. Gappadôcioemeiropolisest, cujus Lucas ita meminit:
Arabia, reg'O inier sinum maris Rubri, qui Per- Profectus ab Epheso et desceudens Coesaream,
sicus, et eum qui Arabicus vocalur» liabel génies ascendit, et salutavit Ecclesiam.
«militas, Moabilis, Ammonkas, Idumoeos,Sarrace- Cappadocia,regio in capite Syrioe,id est, ad Seplen-
"îtos, aliasque quamplurimas, Arabia aulem sacra trionem.
-Inlerpretari dicilur, eo quod sil rtigio lliurifëra, Cardia, civitas Mesopotamioe, apud Romanos.
-odores creans. Hinc eam Groeci Eudoeniona,iiosiri Crassi clade, apud nos autem [hospiiio Abraham
IJeatam vocavèrunu patriarchoe,el parentis ejus, morte nobilis.
Asia regio , quoe nrnnor cogiiûminalur, absque Cencbre, poilus Corin.hiorum civitatis famosis-
orienlali parte qua ad CappadociamSyriamque pro- gitnoe. .
.j;rediiur, utidiquë circumdaia esl mark Cujus pro- Chaldoeorumregio inter Babyloniamel Arabi >m,
vincioesunl, Phrygia, Pamphylia, Cilicia, Chaom'a,'C Tigrin el Euphratem.
Galaiia*et alioe mulioe. Sed specialiler ubi Ephesus Chanaan filius Cham oolmuil terram a Sidoue
-^civilasest, Asia vocalur. usque ad Gazam, quam Judoeideiiiceps possederunt
. Asos, civilas Asioe marinma, eadem A-pilIwiia ejectis Chananoeis.
-dicta. Chius, insula anle Bithyniam, cujus nomen Syra
Alhenoe, civilas in Aibaïa, philosopliioe dicata lingua maslichem désignai, eo quod ibi ma-.lis
Kiudiis.Quoe cum una sit, plurali numéro semper gignitur. Hanc aliaui Chiam appellavere, a Cbione
-appellari solet,cujus Pireusporius seplemplici quon- liympha.
'-dam nipro communilus fuisse describilur-. Cilicia,provinciaAsioe,quam Cygnus amnis inler-
Allalia, civilas Panïpiiy|ioe maritima. secat, et nions Amanus, cujus meminit Salomon, a
Azoïus, oppiduminsignePâlestiiioe, quod Ilebrnice Syria Coeleséparât.
'Vocalur Esdod, ei-est una de quiiiqne olini civiiaii- Cyprus^ insula in mari Pamphylio , quindecim
-;busAllophyloruiii. quondam oppidis insignis, famosaque diviiiis, et
B maxime oeris. Ibi enim prima hujus melalli invenlio
Babylon,mëlropol-isregni Chaldoeorum,ubi eonnn " et militas fuit. Guiin proximum est iu (inibusCili-
-qui.ajdificaie tnrrèm linguoe divisoe sunl, a. qua el «se prouiontorium, el oppidum Veneris.
;regio circuinposila, Babyloniavocalur. Hanc fuisse Cyrciie, civitas in Libya, cujus regio eliam Penta-
|tO(entissiiiiatii,et campestribusper quadrum sitatn, politana vocalur, eo quod quinque urbibus maxime
:ib angulo usque ad angultim mûri, diiodccimmiliia fulgeat, Éeronicc, Arsiiioe, Plolemaide, Apollonia,
lenuisse passuum, id est, simul per circuitum sexa- ipsaque Gyrene.
giula quatuor inillia, refèrl Herodolust el nmlii alii Cnidus, insula conira Asiam.
«jniGroecashistorias coiiscripseruut. Arx autem, id Coos, nohilissimaconira Asiam insuia, adjacens
esi,Capiioliuin illius urbis, estlurris,qnoe-,post dilu- provincioeAuicoe,et est ejusdem nominis oppidum
vitim,3'dificâta, quatuor millia passuum tenere dici- in insula.Calamiia.
tur. Cujus poslruinam mûri lânium fictiles remsn* Gorinihus, civi.as Achaioeniarilima.
sissc, et ob bestias quoeillic abundant capiandas Cretu, Groecioeinsula centum qnondatu urbibus
rocuperati esse iraduniur. nobilis, unde Hëbaiopoiis-diesaest.
Beroea, civitasin Mâcedonia,.quoevcrb.amDomin D
nobi'li'er arcepiu Damasciiffnobilis urlis ri!C6»iids,quoeet quoa*
1037 DE NOMINIBUSTLOCO'RUSI QU& LEGUNTUR IN ACT. APÙST. 1038
dam in omni Syria tenait principalum, et nunc A vocabulum trahens, quoeab Africoet a Borea mari
Sarracenorum metropolis esse perhibetur. Unde el Magnocincta, rëliqua Àlpium obicibus obstruitur.
rex eorum Maumas famosamsibi in ea suoeqiiegenti Judoea, aliquando tola le'rra duodecim tribuum
hasilicam dieavil , Christianis in circuitu civibus appdlalur, aliquando duoetanlum tribus, quoequon-
l>eali BapiistoeJoannis Ecelesiam frequentaulibus. dam Jùda vocabantur, ad dislinctionem Galiloeoeet
Derbe, civitas LycaonïoeproVincioe. Samarioe, aliarumqiie in terra repromissionis regio-
E nuni. Et nolandum apud historiées quod Judoeaad
Elamitoe, principes Persîdis* ab Elam filio Sem Palicstinam, Galiloeavero et Samaria ad Phoeniceni
appellati. perlineauu
Ephesus Amazonuin opils, civilas in Asia, ubi re- L
quiescil beatus evangelista Joannes. LasêS-,civilas lillorana Crétoeinsuloe, juxla locuiii
F qui vocalur Boni porlus, ut ipse Lucas exponit. Pro
Ab F incipienlianon sunl, sed a i>hoecdiio. qua quidam corrupie Thalassa iegunt.
Phrygia, provincia AsioeTroadisupeijecia, seplen-* Libyoeprovincioeduoe sunl. Una Libya Cyrenaiea,
trionali sua parie Galatioe conlermina * Meridiana de qua diclum est : Et part Libyoequoeest circa Cyreneâ
Lycaonioe et Pisidioe, Mygdonioeque, ab Oriente B (Ac/.n). Iloee post^Egyptum in parie Africoeprima
Capi>adociamaliingit. Duoesunt autem Phrygioe, est, et mari Libyco cognonlen dedil. Post quam Li-
qnaium major Sniyrnam habet, minor vero Iliori. bya ^Elliinpum, usque.ad Meridianum perlingens
Phoenicia,provincia Syrioecujus partes surtt Sa- Oceanum.
niaria Galiloea,el alioeplurimoeregiones. Lycaonia, proVinciaAsioe.Est eliam ejusdem no^
G minis civitas in Phrygia minore
Galiloeoeduoe sunt. Una Galiloea genlium, vicina Lycia, provincia Asioe.
finibus Tyriorum in tribu Ncphlhalim. Altéra circa Lydda, civilas Paloestinoe in liiiore maris uiagii'
Tiheiiadein el siagnum Genezareth in tribu 2a- Bita, quoenUnc Diospolisappeilatur.
hulon. Lystra, civilas Lycaonioe.
Galatia, provincia Asioe, a GallU vocabulum tra- M
liens, qui auxilium a rege Bitliynïoeevocati, regnutn Macedonia, provincia Groecorum hobilissima, et
cum eo peracla Victoria diviserunt. Sicque dcinde virtuie Alexandri Magninobilior facta.
Groecisadmisli, primo Gallogroeci,postea Galatoesunt Madian * civitas juxla Armonem et Areopolim*
appellati. cujus ruinoelanlummodo demonstraniur, Ubi Moyses
Gaza, civilas insignis Paloeslmoe,quoeapud veteres C apud Jetro socerum suum exsulabnt.
erat terminus Chananoeorumad meridiem. Sed an- Medi, a Madai filio Japhet appellati. Sunt autem
tiquoe Gazoe loCumvîx fundamentorum vestigia de* inter finiuen Indum et flumen Tigrim regiones istiî
monsiranti Ha'C aulem quoe nunc cerniuir in alio a monte Caucaso*usque ad mare Rubrun pertin-
J'ico, pro illa quoe corruît oedificataest. gentes, Àrncusia , Parihia, Assyria* Persida, et Me-
Gnecia, provincia quoedamAchaioe,quoe a Groecis dia, quas Scripiura sacra universa* si'pe Medi;u
scriptoribus Relias vocala esl. In qua Alhenàrum nomine vocal.
civilas esl quondam Atlica dicta. Mesopolamia, regio inter fluiniua Tigrim et Eti-
II phralen , quoe et ipso vocabulo Groecein inedio flu-
Hadrumelus, civilas in Bizanlio regione Africoe. . niinuin esse posita monstratur. Huic ad meridiem
Hadria, seu Adria, nomen maris contra Ravanam, succedil Babylonia, dcinde Chaldoea,novissinie Ara-
quod per ostia Padi fluininis intratiir, sumpto voca- bia Eudoemon.
bnlo ab Hadria proxima civitaie, quoeeidem mari Miletus, civitas in Asia mariiima, decem stndls
nomen etiam liadrialici dédit. Jérusalem metropolis ab oslio Moeandrianinis secreia* ubi Paulus Ephesio-
quondam totius Judoeoe,quoe nunc ab M\\o Hadriano rum majores alloquitur. Est et insula iguobilis nomi-
C;isare, quod eam a Tilo deslruclam laliore situ D nis ejusdem, in mari Mgeo vel lonio.
restauraverii, ^Elia cognominala esl. Cujus opéra* Mysia, provmcia Asioe,nunc jEolis dicta. Est et
faclum est, ul loca sancia, id esl, dominicoe passionis altéra ejusdem iioininis juxla Oumen D.mubiunu
et resurrectionis, sed et inveutionis sanctoe Crucis, Sunlque auclores transisse ex Europa Mosas, et
quondam exlra uihem jacenlia, nunc ejusdem urbts Brygas, el Tbynos, a quibus appellaiiiur in Asia
inuro Septenlrioiiali circumdenlur. Mysi, Phrygps el Bilhyni.
I Miiylcne, insula contra Asiam, quoe a proxlmo
Iconium , civilas celeberrima Lycaonioe, et est continente abest septem millia ' quingentos passus.
altéra in Cilicia. N
Joppe, oppidum Paloestinoe maritimum, in tribu Nazaretli, viculus in Galiloeaj'Jxia monlein f lia»
Dan, ubi hndieqiie saxa nwnsirantur in littore, in bor, unde et Dominus noster Jésus Clirislns est Nn-
quibus Andromeda religata, Persei quondam viri sui zareus vocatus. Habeique ecclesiam in loco ()iid
fer'iiirliberata fuisse proesidio. aiigelus ad beatam Mariant evangelizalurtis intravit,
Iialia, regio in palria Romanorum, ab Ilalo rege sed et aliarn ubi Dominus esl nwirlus.
 1039, BED# VENERA'BILISOPP. PARS II. SEÇTVlp^ EXÉGETICA GENUINA. I0Ï0
Neapolis,civîtasCaHoe, quoeesl provinciaAsioe., :SamQlhràçia, insulain Carpalhicosinu.
-, '-'-ï:-?'."' i°" •.- Sàfoîia.Jquod interpreUlur campesiris, régio est a Coe-
,Oliveliliions,-0 OrientëmJef osolymoe torre.nleCedron safeaPaloeslinoe,. lisque ad oppidumJoppeperlingens.Et
: inierflUente;;ÈbiiulliniaDominivesligià liumoimpressa est hôdiëguèlocûs pâscendisgregibusaptus,quoejuxla
hodjequeitnonslraiitur.Çumqiieterra eodemquolidiea soli qualfutëm", Pélro proedicanie,fidei conliuuo l'rue.tus
credentibushaurialûr, nilïilominuslamen éadpmsancta germinavit. S édetiutër moniemThaborëtslagnum
' Tibe-
vèsligia^fïrislinumstatum conlihuo rëeipiunt.:Dépique riadis regio Sarônis âppeljalur.
curaecçlesiain cujus mediosunt, roLundosclienialeet Seléueia, civitas Syrioenobilis, in promontorioSyrioe
pûlclicrri'mbopère conderelur, summumtanlum cacu- Anliochioe sila.
'jrien; ut permirent, propter'dominicicorporis mëalum eruhi Sichem,civitasJacob,nuneNeapolisdicta,juxta sepul-
nulloiriodoeonlegiet concameraripotuit, sed transilus Joseph, quoe a tilio Empr régis sui vocabulum
eius itëcad ccelumusquepalet aperium. sumpsit,jùxtaquam DominusSâmarilanoe mulieriad-pu-
P teum lùquîtur, ubi nunc ecçlesiafabricataesl ex ialere
moiitis Garîzim.-
Painpnyliaprovinciaest Asioe. Sieïliatribusest distinclapromontoriis,unde et a trian-
... Papbus,civitasmariiimain Cyproinsula,Venerisquon- gulàspecie Trinacriaquondam\ocala, moxa Siculorege
damsacris,carminibusquepoetarumfamosa,quaeTrequenli Sieiliadictaest. Primumpromontoriumdicitur Pelorum,
tèrroe motu lapsâ* nuncruinarumlantunivesligiisquod et
olimfueritoslendit. aspéctatad Aquilon'ëni. CuiMessanacivilasprosiinaest
Italia (sic)promontoriumCoenysduodecimstadiorumin-
..Partiii, inter flumenIndum,quod est ab Oriente, et in- .'tërvallo; Sèeûiidumdicitur,Pachynum,.quod respisit ad
lër flumenTigrim,quodest abOccasu,sili sunl, Ut supra Euronotuni:
diclum:est. . _ \:. Tertium.appellalurLilybaîum,eivilaiemejus-
demnominis liabens, et dirigitur in ôccàsum.
Patara, civitasLyciaeproviricioe in Asia. Sidon,urbs Plimnicisinsignis, olim terminus Chana-
Pergf, civitasPàmphylioeprovincioe. naeorum,ad Aquilonëïn
Pllilippijcivilasin primaparte Macedonioe. • juxta Libani montisortumsila, et
Pisidia,provinciaAsioe.. . ipsa artil'exvitri.
monsin regione Madiansuper Arabiamindeserto
PontUs,regio muitariirngênliumjuxla mare Ponticum, ,quiSina,
qôod AsiametEuropamdistermina.l, el proplerplurimamos- runlalio nomineHoreb appellatur.Undedicimr: El fece-
viiùlumin Horeb
UorumDanubiiihfusionemduJdus-coeterîs essecognoscitur. -ïactum ' {Psal.ci), cum hae Mosesin Sina
.scrips'erit. "'.-•
PlblemâU,civitasJudoeoehiarilijmapropemdnïemCar- Syraeusoe,metropolisSicilioesub promontorioPacliyno.
meîum.quoequondamAchodictaest.Est altéra Ptoleniais Syria,quoe Hebra:ceAram' dicitur,regio est inter flu-
in PenlapoUprovinciaAfrieoe,cujiissupra memiiii. men 7 et mare
Puleoli civilas,coloniaCàmpanioe, eademdictaDicoear- Eupliràtem Magnum,usque ad jËgyptum
cliëa.' perlingens.Habelmaximasprovincias. ComagenamPIIOB*
R niciain, el Paloeslinam,absque Sarracenis etNabathoeis,
quorumgénies sunt duodecim.
Rhegium,civitasSicilioemariiima,viginlimillibuspas- Syrtes, arenosain mari Âlagnnloca, multumterribilia
suuma promontorioPelorosécréta, cujus nomenGroece elmeLuenda, eo quodad se omniadiriperesoleaul,etap-
interpretàturdiruptio,eo quodlioecSicilioepars quondam propiriquanlivadosô mari hoereauuHoeautem ad mare
Bfutio'agroItalioecohoerens, tauxinlerfusomarisit avulsa, jîîgyptiumvicia*sunt, et pariler admiscentur.
quindëcimmilliapassuumin -longitudinefretp, i» lalilu- civilas Lycioeprovinc.iaîin Asia,cujusLucas
dine autemmille'qu'ingéniajuxta columnamregiam. In ilaSmyrna, muminil: El petagûsCilicioeel Pampliylitenavigantes,
quo frelo est scopuliisScylla, item Charybdis,mare vor- veiùmusinSmyrnamLycioe (.ici. xxvu), pro quo aliqui
ticosum,ambosoevitiaclara. CoOiceshibeaiveiiimukin Lystram,quoe eslCilicioe.
Porro
Rliodis,Çycladuminsularumnobilissima,et ab Oriente Hieronymus,in libro Hehràicorum Komiouin,iMyrrham
prima, quondamOphiusavocala.In qua urbs ejusdemno- ponil, et iuierpretatur ùmara.
minisfuitoereocolossofamosa,sepluaginlacubitorumalti-
tudinis.Distatautema portuAsioeviginlimillibuspassuum. T
Roma,urbsin Italia, totius quondamorbis domina, a Tarsui, civitas Cilicioe provinsse,PauloApo-
oôhditorissui Rnmulinomine sic vocala.Quam, propter slolo gloriosa. metropolis
eximiamvirtutem,pleriquescriplorum,<piasisolâ esset, Tlieatrum,locusa spectaculovocabulummutuans,quod
Urbemappellaremalebaut. ineo popylusdesuperalque specians ludosscenicoscon-
. "'' ; s templaretnr. .
. Salamis,civitas'.inCyprioinsula,nunc Constanliadicta, TÎiëssalonica,civitasMacedonioe.
quam, Trajaniprincjpistempore,Judoei,inlerfectisomni- Tiiyathira,.civitasLydiaj,quoeest provinciaAsioe,îemplo
bus accolis, d eleverunl. quondamiEsculâpiifamosa.Cujusciviseral illa Lydiapor-
Salornon,civitasmariiimaCretoeinsulae. pliyropolis,id est, purpuroevendilrix, quoein Vlulippis
Samaria,civilasregalisin Israël, in verlicemontisSo- (idemCUrislisuscepit.
mer posita.Sed et omnisregioquoecircaeam fuit, a civi- Tyrus, metropolisPhoenicisin tribu Nephlhalim,vige-
tate quondam nomen acceperatj médiainter Judseamet simo prope milliarioa Coesarea"Philippi. Hoecquoiidâm
Galiloeam jacens. Hoec ab llerode Anlipalri filio in hono- insulafuit proeallomari seplingenlis^jassibusdivisa,sed
rem AugusliCoesarisGroeconominesiCua-ii,, id esl, Augu- ab Alexandreterroeconlineusfacta est, propler expugna-
sta, vocalaest. tioneminultisin brevifrelo aggeribus comjiurutis.Cujus
Samos,insulain mariJïsego, in quarepertâpriusfictilia maximenobilitasconchylioalque purpuraconstat.
vasatraduùtur.Undeet vasaSamiaappellatasunt. Troas,civitasAsioemariiima,eademAuligoniadicta

ORBO RERUM QU^lIN HOG TOMG CONTINENTUR.

mVM OPERAEXEGETlVAGENUrNA. „ EpislolaresDonsonaveneralsilisBedoe. SOS
EXP0SIT10INEVANGELIUM S. MATTH/EI. 9 lîxposiiiONisL IBER
PEIMBS. —lixpouilur Evangelium
LIBERPMMCS.—Exponi'.ur Mattboeus a capilei adIvin. Lucoea capile primo ad secundam pariem capilis iv.
9-59 507-571
LIBER — ad
H. A capite vin caput xiv. 59-fi9 —
LIBERII. A posteriori parle capilis iv ad cap. v:ii.
LIBER —
III.- A capile xiv ad caput xXm. 69-97 571-425
LioEiiIV. — A capilexxiuad Unëm.•' * 97-131 LIBER III.—Acapitevm'adsecundampartemcapilisxi.
ÛRATIO DOMlNICA EXPLANATA. .• I5l 425-475
KXPOSIT10 IN MAIICIEVANGELIUM. Ibid. LIBER IV. — A secunda parte capilis xi ad caput xvu
Epislolaad Accam. Ibid.' - 473-327
EXPOSITIÔNIS LIBERPRIMDS.—Exponitur EvangeliumMarci LIBERV. — A capite xvi ad secundam partemcapi-
a capileprimoad ulimam partemcapilisiv. 155-175 lis xxi. 385
LIBER H.—Abullima ad
parlecapitisiv caput vm. 175-213 LIBER VI.-^ A posteriori parie capilis xsn ad finéiu.
LIBEIIIII. ---.Acapitevmad capul xm. 213-259 5S5-B53
LIBER —
IV. A capite xm ad linem. 2D9-5UI EXPOSITI0TNS. JOANNISEVANGELIUM. 655
EXPOSITIOINLUCEEVANGEUUM. 501 Aucloriscommenddtio. Ibid.
EpislolaadhoilaloriaAccoeepiscopladBedampresbyte- Br.eviariwnEvang.liiJoannis. 6.33
non. Ibid. IKGIPITEXPOsiTie. _ îbld.
FINIS TOM1NONAGE5IMISEGUNDI.