Fundacin Senda Darwin M. Fronc|sco Doz, Juon Lorron y Gobr|e|o Iegers Bosque ModeIo ChiIo Fresentoc|on de Fundoc|on Sendo Dorw|n
E: unc grcn :cIi:fcccicn pcrc Funcccicn Sencc Dcrwin pre:enIcr c| pL|icc e:Ic gu|c pcrc |c icenIificccicn ce |c f|crc ce |c: IurLerc: y pcmpcnc|e: ce |c l:|c Grcnce ce Chi|c.
!"#$%&'(# *+#$% ,%-.'# ce:crrc||c inve:Iigccicn cienI|ficc ce |c: Lc:ue: ncIivc: ce Chi|e ce:ce hcce mc: ce 20 cnc:. Nue:Irc: principc|e: cLjeIivc: :cn prcmcver |c inve:Iigccicn cienI|ficc en |c: ecc:i:Iemc: ce Chi|c y vincu|cr e:Ie ccnccimienIc ccn |c :c|ucicn ce prcL|emc: cmLienIc|e:, c Ircv: ce| cic|cgc y cccicn ccn |c: ccmuniccce: |ccc|e:. De e:Ie mccc, ueremc: ccnIriLuir c| ce:crrc||c |ccc| y |c :u:IenIcLi|iccc ce| p|cneIc.
Nue:Irc IrcLcjc :e rec|izc principc|menIe en |c E:Iccicn 8ic|cgicc Sencc Dcrwin, ue :e encuenIrc en e| Cruce E| Cui|cr, c 15 km c| ncrIe ce /ncuc. Lc E:Iccicn ccn:IiIuye un e:pccic ccnce IrcLcjcmc: en ecucccicn e inve:Iigccicn. CuenIc ccn :encerc: ce inIerpreIccicn y cpcrIuniccce: ce ecucccicn y recreccicn pcrc e| pL|icc vi:iIcnIe curcnIe Iccc e| cnc.
Creemc: ue nue:Irc re|ccicn, ccmc :ere: humcnc:, ccn e| enIcrnc :e ccn:Iruye :cLre |c Lc:e ce| ccnccimienIc y e| cic|cgc enIre e:cc|cre:, inc|genc:, in:IiIucicne: y crgcnizccicne: {privccc: y guLerncmenIc|e:).
E:percmc: ue e:Ic gu|c :ec unc ccnIriLucicn Ii| pcrc ccnccer y vc|crcr e:Ic: ce|icccc: :i:Iemc: Lic|cgicc: cencminccc: IurLerc:, y cyuccr c:| c :u ccn:ervccicn en Chi|c.
E:Ic gu|c ce |c f|crc ce IurLerc: e: un prccucIc ce| prcyecIc /0%1"%&'(# $+1 '23%&45 +&51(6'&5 7 85&'%1 $+ 1% +94-%&&'(# $+ :5235; <*3=%6#"2> +# 1% ?81% $+ @='15A", rec|izccc pcr Lic|cgc: ce |c Funcccicn Sencc Dcrwin, ccn |c cc|cLcrccicn ce |c Fecerccicn Hui||iche ce Chi|c, prcpieIcric: pcrIicu|cre: y e| fincncicmienIc ce 8c:ue Mcce|c Chi|c.
Chi|c, Mcyc ce 2005
Qu es !"#$!"% y por qu es |mportonte desorro||or conoc|m|ento c|ent||co?
Lc ciencic e: unc fcrmc ce enIencer e| muncc. E| ccnccimienIc cienI|ficc :urge ce| cic|c ue pcrIe ce |c cL:ervccicn ce nue:Irc enIcrnc, hccernc: pregunIc: y Lu:ccr unc re:pue:Ic c Ircv: ce nuevc: cL:ervccicne: c mcnipu|ccicne:. Lc: cpcrcIc: :cfi:Iicccc: mc: inci:pen:cL|e: pcrc hccer ciencic |c: Ienemc: Iccc: |c: per:cnc:: :cn nue:Irc: :enIicc:, e| cereLrc y muchc ccrczcn. MecicnIe e| u:c ce e:Ic: cpcrcIc:, mc: c|gunc: herrcmienIc: :imp|e: {e.g., reg|c:, pcpe| y |cpiz), inve:Iigcmc: e inccgcmc: :cLre nue:Irc enIcrnc, pcrc cLIener re:pue:Ic: c nue:Irc: pregunIc:.
Fcr ejemp|c, en e| e:Iucic pre:enIccc en e:Ic gu|c, nc: pregunIcmc: |c: p|cnIc: ue viven en |c: IurLerc: y pcmpcnc|e:.
E| ccnccimienIc cienI|ficc, junIc c fcrmc: Irccicicnc|e: ce :cLer, nc: cyuccn c re|ccicncrnc: ce mcnerc mc: infcrmccc y ccn:cienIe ccn Iccc: |c: fcrmc: ce vicc y ecc:i:Iemc: ue nc: rccecn.
E| e:Iucic ce |c: :ere: vivc: hc ||evccc c ue, pcrc crcencr e:Ic encrme civer:iccc, :e cgrupen :egn ccrccIer|:Iicc: {fcrmc, Icmcnc, cc|cr, Iipc: ce exIremiccce:, eIc.) ue ccmpcrIen.
Cccc :er vivc, cpcrIe ce| ncmLre ccn ue |c ccnccemc: en |c vicc cicric, Iiene un nombre c|ent||co ccmpue:Ic pcr cc: pc|cLrc:. Fcr ejemp|c, e| Fcmpcn, c Fcmpcn Iiene vcric: ncmLre: cienI|ficc:, ceLicc c ue |c: cienI|ficc: ue e:Iucicn |c: p|cnIc: {LcIcnicc:) reccnccen vcric: Iipc: ce pcmpcn en Chi|c. Unc ce |c: pcmpcn mc: I|picc:, e: ccnccicc pcr |c: LcIcnicc: pcr e| ncmLre ce *3=%6#"2 2%6+11%#'&"2. Lc: ncmLre: cienI|ficc: :e e:criLen en |cI|n y en |eIrc cur:ivc {pcrue nc :cn pc|cLrc: cc:Ie||cnc:), ccn |c primerc |eIrc :iempre mcy:cu|c.
Lc: grupc: ce e:pecie: empcrenIccc: {e| *3=%6#"2 e: unc e:pecie, e| ccige e: cIrc) :e junIcn en Gnerc:, |c: gnerc: en Fcmi|ic:: |c: Fcmi|ic: :e cgrupcn en Crcene: y c :u vez en C|c:e:. Lc: C|c:e: en Divi:icne: y Iccc: |c: Divi:icne: fcrmcn un Feinc, en e:Ie cc:c e| Feinc ce |c: F|cnIc:.
I
Lc: IurLerc: y Fcmpcnc|e: e:Icn pcL|ccc: pcr muchc: mu:gc:, perc... qu son |os musgos Scn un Iipc ce p|cnIc:, muy cnIiguc:, e: cecir, ||evcn mi||cne: ce cnc: en e| p|cneIc {exi:Ien ce:ce muchc cnIe: ue |c: p|cnIc: ue ccnccemc: ccmc he|echc:, c crLc|e:). Lc: mu:gc: nc pc:een un :i:Iemc vc:cu|cr pcrc e| Ircn:pcrIe ce cguc c| inIericr ce |c p|cnIiIc, ue e: ccmc nue:Irc :i:Iemc circu|cIcric. Fcr e:c, :cn peuenc: y e:Icn :iempre en |ugcre: hmecc:. Nc Iienen :emi||c:, :e reprccucen pcr e:pcrc:. Su cic|c ce vicc inc|uye cc: fc:e: {Iipc: ce p|cnIiIc:).
Ccmc |e: ccnIcLcmc:, |c ciencic :urge ce pregunIc:, y nue:Irc IrcLcjc ccn:i:Iic en cL:ervccicne: pcrc re:pcncer c e:Ic pregunIc:
Espec|es Fom|||o Gnero Orden D|v|s|on y C|ose ke|no VEGEIAL En e| /NEXC 1, c| finc| ce |c gu|c, inc|uimc: unc ||sto ccn Iccc |c FLOkA ce IurLerc: y pcmpcnc|e:.
E:Ic |i:Ic e:Ic cgrupccc pcr e:pecie:, gnerc:, fcmi|ic:, crcene:, civi:icne:. Qu p|ontos v|ven en turberos y pompono|es? Cu|es son exc|us|vos de estos |ugores y cu|es crecen en |os bordes de turberos?
/ ccnIinuccicn |e: inviIcmc: c cprencer mc: :cLre |c: p|cnIc: ce e:Ic: ce|icccc: |ugcre:, ccnccicc: ccmc IurLerc: y pcmpcnc|e:. Lc: pc|cLrc: cienI|ficc: Icnicc: e:Icn en negro y :u cefinicicn enIre pcrnIe:i:.
LAS Ibk8EkAS
Lc: IurLerc: :cn ecos|stemos {|ugcr ccnce viven :ere: vivc:, p|cnIc: y cnimc|e:, re|ccicnccc: ccn :u enIcrnc), ue e:Icn ccnfcrmccc: pcr unc :erie ce ccpc: vegeIc|e: criginccc: pcr |c ccumu|ccicn ce mcIeric crgcnicc en ci:IinIc: e:Iccc: ce cegrccccicn onoerob|co {:in cx|genc). Lc ccpc :uperficic| e:Ic fcrmccc pcr p|cnIiIc: vivc:. Freccmincn un Iipc ce p|cnIc: ue :e ||cmcn h|dro|||os {e: cecir, ue crecen :c|cmenIe en |ugcre: muy hmecc:, c| menc: pcrIe ce| cnc). E:Ic: p|cnIiIc: Iienen grcn ccpcciccc ce reIener humeccc en :u: tej|dos {c|u|c: ce :u cuerpc). Scn ccmc e:pcnjc:" verce:, ue puecen ccumu|cr hc:Ic 20 vece: :u pe:cll
Lc: IurLerc: :cn unc c|c:e ce humecc|, ccrccIerizccc: pcr cepc:iIc: e:pcnjc:c: ce IurLc, c vece: crecen en e:Ie humecc| crLc|e: y crLu:Ic: {ccmc cipr: y ccne|c), y e| :ue|c e:Ic ccmp|eIcmenIe cuLierIc pcr unc c|fcmLrc grue:c ccn:IiIuicc pcr e| mu:gc pcmpcn, *3=%6#"2 :pp.
Lc: IurLerc: Iienen :u crigen en e| per|ccc pc:I-g|ccic| {pc:Iericr c| reIirc ce |c: hie|c:), ce 10.000 c 15.000 cnc: /.F. {/nIe: ce| Fre:enIe). Lc gne:i: Iuvc |ugcr c pcrIir ce |cgunc: pccc prcfuncc: pc:I-g|ccic|e:, ue pcu|cIincmenIe :e fuercn re||encncc ccn :ecimenIc: ue nc cejcn pc:cr e| cguc {|imc-crci||c:) y :cLre e||c: ccmenzc e| ce:crrc||c ce| mu:gc, c|ccnzcncc en |c ccIuc|iccc e:pe:cre: vcricL|e: ue c|ccnzcn hc:Ic vcric: meIrc:.
Hcce 10.000 cnc: cIrc: E| pre:enIe Ccpc :uperficic| Ccpc ce mcIeric crgcnicc ccumu|ccc Scn :i:Iemc: ecc|cgicc: ccn nive|e: exIremcccmenIe Lcjc: ce nuIrienIe: en e| :u:IrcIc, ue fcrmcn cepc:iIc: ccicc: ce IurLc, :u nicc fuenIe ce cguc prcviene ce| nccimienIc ce r|c: y ce |c ||uvic {c IurLerc: ombrotro||cos). Fcr e:Ic rczcn, en |c IurLerc :e encuenIrcn ccmuniccce: ce p|cnIc: y cnimc|e: ue crecen |enIc, cccpIccc: c nive|e: Lcjc: ce nuIrienIe:, exce:c ce cguc ccn ccncicicne: onoerob|cos {pcLre: en cx|genc), ccicez y IempercIurc: generc|menIe Lcjc:.
Hemc: hechc |c ciferencic enIre IurLerc: {|c: grcnce: zcnc: :in crLc|e: ue :e fcrmcrcn hi:IcriccmenIe en e| per|ccc g|ccic|, ccmc :e exp|icc cnIe:) y IurLerc: generccc: pcr e| :er humcnc c pcmpcnc|e:. /unue, e:Ic: puecen pcrecer :imi|cre: pci:cj|:IiccmenIe hcL|cncc, yc ue e| ccmpcnenIe principc| :igue :iencc e| mu:gc *3=%6#"2, perc cifieren ce |c: IurLerc: pcr vcric: mcIivc:. Scn criginccc: pcr uemc: c Ic|c rc:c ce Lc:ue: en :iIic: ccn crencje pcLre. DeLicc c e:Ic, |c regenerccicn crLcrec e: Lc:IcnIe Lcjc, y :e crec un cmLienIe en ccnce |c: crLc|e: cif|ci|menIe puecen ||egcr c recupercr:e.
Lc mcycr|c ce |c: :iIic: ccn *3=%6#"2 ue enccnIrcmc: hcy en |c X regicn, ccrre:pcncen c pcmpcnc|e: ce crigen recienIe, fcrmccc: ce:pu: ce |c uemc c Ic|c rc:c ce Lc:ue: ccrccIer|:Iicc: ce :iIic: ccn crencje pcLre. FrecuenIemenIe, :e fcrmcn pcmpcnc|e: ce:pu: ce |c uemc ce cipre:c|e: c c|erzc|e:. Luegc ce |c ce:cpcricicn ce| Lc:ue, e:Ic: :iIic: cnegccc: :cn cc|cnizccc: pcr e| mu:gc *3=%6#"2 ceLicc c :u grcn ccpcciccc pcrc Ic|ercr ccncicicne: ce cnegcmienIc y :u pre:encic reIcrcc ccn:icercL|emenIe |c recc|cnizccicn crLcrec.
Lc: pcmpcnc|e:, pcr IrcIcr:e ce :iIic: re|cIivcmenIe nuevc:, criginccc: pcr |c cefcre:Iccicn en :ue|c: mc| crenccc:, nc pre:enIcn unc ccpc prcfuncc ce IurLc. Luegc ce e:Iucic: ce |c: p|cnIc: ce pcmpcnc|e: y IurLerc: en |c l:|c Grcnce ce Chi|c, &' )*+ #'*, -.# )+*)*$#/*' -.# 0*' )*/)*$%0#' 1 23 0%' 4.+5#+%' $%4.+%0#', '*$ /6' '.'!#)4"50#' 7# '#+ #8)0*4%7*' '" #' -.# '# 9%!# 7# :*+/% '.'4#$4%50#; pccemc: cecir pre|imincrmenIe ue exi:Ien IcmLin ciferencic: en ccmpc:icicn f|cr|:Iicc enIre e:Ic: cc: ecc:i:Iemc:.
/|gunc: IurLerc: hcn :icc exp|cIccc:, perjuciccncc |c ccIiviccc Lic|cgicc. Lc exp|cIccicn hc mccificccc e| rg|men hdr|co {crencje, c ccmc :e mueve e| cguc c Ircv: ce| :ue|c). Lc: IurLerc: ccIcn ccmc un grcn re:ervcric ce cguc {+835#B% 6'6%#4+), pcr |c IcnIc cuc|uier c|Ierccicn en e||c: pccr|c repercuIir en |c: nive|e: ce |c nopo |ret|co {ccpc ce cguc :uLIerrcnec), |c ue cfecIc e| vc|umen ce |c: cur:c: ce cguc ue :urgen ce |c IurLerc y |c ci:pcniLi|iccc ce cguc pcrc e| ccn:umc humcnc, ceLicc c ue |c: pczc: ceLen ||egcr c |c ncpc. Si |c ncpc ce:cience en prcfunciccc pcr |c exIrcccicn ce IurLc, enIcnce: e| pczc :e puece :eccr, e:pecic|menIe en e| vercnc.
/:|, :e cice ue |c: IurLerc: Iienen impcrIcnIe: funcicne: ecc|cgicc:, regu|cncc |c: f|ujc: ce cguc. Fuecen prevenir |c: inuncccicne:, pue: cL:crLen |c prec|p|toc|on {||uvic), y mcnIienen |c escorrento {f|uir ce| cguc) curcnIe |c: per|ccc: :in ||uvic. /cemc:, prcIegen |c cc|iccc ce| cguc inIercepIcncc y fi|Ircncc |c e:ccrrenI|c, y prcveen ce un hb|tot {|ugcr ccnce vivir) muy e:pecic| pcrc ccmuniccce: nicc: ce p|cnIc: y cnimc|e:. Cucncc |c: IurLerc: :cn exIen:c:, ccncicicncn |c: ccrccIer|:Iicc: ce crencje ce |c: cuencos h|dro|og|cos {zcnc: ce nccimienIc ce |c: r|c:) en |c: ue :e encuenIrcn.
En |c l:|c ce Chi|c, e| efecIc ce |c inIervencicn humcnc en |c IurLerc puece :er cn mc: cr|Iicc, ceLicc c |c cu:encic ce cguc: prcvenienIe: ce ce:hie|c. Fcr |c ue e| cguc c|mccenccc en |c: IurLerc: e: |c principc| fuenIe e:IcL|e pcrc |c: cguc: :uLIerrcnec:.
Lc pregunIc :cLre |c: p|cnIc: ue crecen en |c: IurLerc: :e re:pcncic en Lc:e c un cen:c {mue:Irec LcIcnicc) ce |c f|crc pre:enIe en IurLerc: y pcmpcnc|e: ce| ncrIe y cenIrc ce |c l:|c ce Chi|c. Lc: :iIic: vi:iIccc: e:Icn uLicccc: en |c: ccmuniccce: inc|genc: ce F|piIc, Fcmczc|, Cchuc|c y Chcnu|n en |c ccmunc ce Chcnchi: ccemc: ce Fumcnzcnc en |c ccmunc ce /ncuc.
Lc: IurLerc: ce F|piIc y Fcmczc| :cn Lc:IcnIe exIen:c:, ce c| menc: 500 hecIcrec:, |c: IurLerc: ce Cchuc|c y Fumcnzcnc :cn mc: peuenc:, ce cprcximcccmenIe 20 hc. E| :iIic ce Chcnu|n nc e: unc IurLerc prcpicmenIe Ic|, perc fue mue:Ireccc pcr |c pre:encic ce pcmpcn y pcrc ccmpcrcr |c f|crc ce un pcmpcnc| ccn |c: IurLerc:. / Chcnu|n pcr |c IcnIc, |c ce:igncmc: ccmc pcmpcnc|. /cemc:, mue:Irecmc: cIrc: 3 pcmpcnc|e: exp|cIccc:: cc: en |c zcnc ce Leccm {prcpieccc ce ccn ScnIicgc CuicicnIe y prcpieccc ce ccn FuLn De|gccc), y e| pcmpcnc| ce Curcmc, |c: Ire: en |c ccmunc ce /ncuc. IcmLin :e mue:Irecrcn pcmpcnc|e: inIccIc:, e: cecir, :in exIrcccicn ce pcmpcn, c| menc: en |c: |Iimc: cnc:. E:Ic: pcmpcnc|e: e:Icn uLicccc: en |c ccmunc ce /ncuc: en |c: precic: ce Funcccicn Sencc Dcrwin, Ecucrcc FcppcpcrI, y en Ccu||n {ver mcpc ccn |c uLicccicn ce IurLerc: y pcmpcnc|e:).
bb|coc|on de |os turberos y pompono|es muestreodos en |o Is|o Gronde de Ch||o. ESFECIES DE FLANIAS QbE VIVEN EN Ibk8EkAS
E:Ic e:pecie :e ci:IriLuye enIre |c lV Fegicn y |c Xll Fegicn ce Mcgc||cne:. Se encuenIrc en civer:c: hcLiIcI: ccmc :iIic: perIurLccc: y cLierIc:, chcurc|e:, Lc:ue:, y en e| |iIcrc|.
,'&-%#5152% '235#+#8 {McnI.) Fen.
E:Ic e:pecie e: I|picc ce IurLerc: y Iepuc|e:. Se ci:IriLuye ce:ce |c X Fegicn ce Lc: Lcgc:, en Chi|c, hc:Ic |c Xll Fegicn ce Mcgc||cne:.
G+3'&51+% :p. E:pecie: ce e:Ie gnerc enccnIrcmc: en Chi|c, /i:n y Mcgc||cne:. D|v|s|on Fter|dophyto [He|echos}, C|ose Fo|ypod|ops|do, Fom|||o Sch|zoeoceoe
*&='H%+% C'84"158% LcLi||. {he|echc encnc)
E:pecie rcrc en |c: i:|c:, perc re|cIivcmenIe frecuenIe en |c: Iuncrc: mcgc||cnicc: ce |c: cimc: ce |c Ccrci||erc ce Fiuchu. IcmLin :e |e cL:ervc en |c: IurLerc: ce |c: :iIic: Lcjc: enIre |c: ccjine: ce pcmpcn. Su ci:IriLucicn vc ce:ce Vc|civic hc:Ic U|Iimc E:percnzc. /cemc: hcLiIc en /u:Irc|ic, N. Ze|cncic, N. Cc|eccnic, Mc|c:ic e l:|c: Mc|vinc:.
Se ci:IriLuye ce:ce /rcucc c Mcgc||cne:. IcmLin e:pcrcciccmenIe en |c Fegicn ce| Mcu|e, en |c ccrci||erc ce ScnIicgc y en e| crchipi|cgc ce Jucn Ferncncez. /rLu:Ic Lcjc ue crece en ccj|n. Frincipc|menIe en IurLerc:, pccc: vece: :e encuenIrc en pcmpcnc|e:.
:+-#+447% 2"&-5#%4% {L.f.) Gcuc. Ex Spreng. {chcurc)
E:Ic: e:pecie: ce |c fcmi|ic Ericccece :cn I|picc: ce mcIcrrc|e: y mcnIe:. Crecen IcnIc en |c cc:Ic ccmc c| inIericr, en Iccc e| :ur ce Chi|e hc:Ic Mcgc||cne:.
ESFECIES DE FLANIAS QbE VIVEN EN Ibk8EkAS Y FOMFONALES
E:Ic e:pecie e: encmicc ce Chi|e y /rgenIinc. Se encuenIrc ce:ce Ccncepcicn hc:Ic CcpiIcn FrcI. En Chi|c, :e encuenIrc en |c l:|c Grcnce, l:|c /|cc, /picc, Chcu|inec, Ic|ccn, Chu||n, Nc|ychu y e| /rchipi|cgc Gucpiui|cn e l:|c Gucfc. D|v|s|on F|nophyto, C|ose F|nops|do, Fom|||o Cupressoceoe
:'16+-5$+#$-5# "0'C+-"2 {D. Dcn) F|crin {cipr: ce |c: GuciIecc:)
E:Ic e:pecie :e ci:IriLuye ce |c ccrci||erc ce Vc|civic hc:Ic Iierrc ce| Fuegc. E: ccrccIer|:Iicc ce| crchipi|cgc ce Chi|c, |c: GuciIecc: e i:|c ce Chcnc:, ce:crrc||cncc:e preferenIemenIe en zcnc: Lcjc:. E:Ic e:pecie :e encuenIrc en |ugcre: pcnIcnc:c: y muy ccuc:c:, ccmc e: e| cc:c ce |c: IurLerc:. IcmLin :e encuenIrc en pcmpcnc|e:, perc ci:|ccc.
De cmp|ic ci:IriLucicn, enIre CcuimLc y Iierrc ce| Fuegc. E:Ic e:pecie hcLiIc preferenIemenIe en |ugcre: hmecc:. Se encuenIrc ccc:icnc|menIe en IurLerc: y en |c: :iIic: mc: :ecc: ce |c: pcmpcnc|e: {e.g. :cLre Ircncc: cc|cc:). ESFECIES DE FLANIAS QbE VIVEN EN LOS 8OkDES DE Ibk8EkA
F|cnIc encmicc ce |c: Lc:ue: ce| :ur ce Chi|e, generc|menIe c:cciccc c Lc:ue: pcnIcnc:c: ccmc c|erzc|e: c Iepuc|e:.
Lquenes: Lc: L|uene: :cn unc c:cciccicn muy pcrIicu|cr ce un c|gc micrc:ccpicc ccn un hcngc: nc :cn p|cnIc:, :inc un crgcni:mc ciferenIe. Lc: enccnIrcmc: IcnIc en IurLerc: ccmc en pcmpcnc|e:, perc :cn mc: frecuenIe: en IurLerc:. ANEXO 1
L|sto s|stemt|co de |o ||oro de turberos de |o Is|o Gronde de Ch||o.
Fotogro|os Jucn Lcrrc|n y FcL|c Neccchec {:='1+8'% 2%6+11%#'&%, S+'#2%##'% 4-'&=583+-2% y :8+"$53%#%9 1%+4+0'-+#8).
Agrodec|m|entos
/ |c: ccmuniccce: inc|genc: cc:criIc: c |c Fecerccicn Hui||iche ce Chi|c, ue pcrIicipcrcn en e| prcyecIc. / ccn ScnIicgc CuicicnIe, FuLn De|gccc e lne: Hcnnig, prcpieIcric: ue ccceciercn c ue ccnccircmc: :u: pcmpcnc|e:. / |c /:cciccicn ce Fcmpcnerc: y :u pre:icenIe ccn HcIcr /LurIc. / FcL|c Neccchec pcr fcci|iIcrnc: fcIc: y pcr |c e|cLcrccicn ce| mcpc ce uLicccicn ce IurLerc: y pcmpcnc|e:. / 8c:ue Mcce|c Chi|c pcr ccnficr en e:Ie prcyecIc y cpcycr|c Y c| euipc ce Funcccicn Sencc Dcrwin ue cc|cLcrcrcn en ci:IinIc: eIcpc: ce e:Ie prcyecIc. / /ncrec Ircncc:c y Jucn /rme:Ic pcr :u: vc|ic:c: ccmenIcric: y revi:icn ce e:Ic gu|c.
8|b||ogro|o
CLYMC FS & FM H/YW/FD {182) Ihe ecc|cgy cf *3=%6#"2. En SMlIH /JE {ec) 8rycphyIe Ecc|cgy: 22-28. Chcpmcn cnc Hc||, Lcnccn New Ycrk.
Dl/Z MF {2004) LimiIcnIe: Lic|cgicc: e hicrc|cgicc: ce |c :uce:icn :ecunccric en Lc:ue: ce Chi|c. ln: DepcrIcmenIc ce Ecc|cg|c, Fccu|Icc ce Ciencic:. Univer:iccc ce Chi|e, ScnIicgc, p 141.
lIUFF/SFE F & CE FClG {2000) /:pecIc: hicrc|cgicc: ce IurLerc: ce *3=%6#"2 ce Iierrc ce| Fuegc - /rgenIinc. ln: CCFCN/IC / & C FClG {ec:) Ccn:ervccicn ce ecc:i:Iemc: c nive| muncic| ccn nfc:i: en |c: IurLerc: ce Iierrc ce| Fuegc. Di:erIccicne: y Ccnc|u:icne:., U:hucic, /rgenIinc, pp 85-3.
El desafío del desarrollo en las fronteras: Gestión de riesgo en el control aduanero y la facilitación al comercio en la zona de frontera Tulcán-Ipiales